48 minute read
Πυρετοφοβία: Τι πρέπει να γνωρίζουμε
Ιωάννα Μπαρμπουνάκη MD, MSc, Ph.D Παιδίατρος, Επιστημονικός Σύμβουλος Παιδιατρικού Τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων
Τι πρέπει να γνωρίζουμε - Τι κάνουμε λάθος
Advertisement
Oπυρετός είναι ένα κλινικό σύμπτωμα που μπορεί να εμφανιστεί σε όλα τα παιδιά και αποτελεί μια συνήθη αιτία κλήσης ή επίσκεψης στον παιδίατρο. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ένα πολύ συχνό σύμπτωμα, η αντιμετώπιση από τους γονείς δεν είναι η αναμενόμενη, γιατί η πλειονότητα έχει ελλιπή κατανόηση του φαινομένου. Γενικά οι γονείς έχουν αρνητική άποψη για τον πυρετό και εμφανίζουν σύγχυση αναφορικά με την αντιμετώπισή του. Η «πυρετοφοβία» είναι συνυφασμένη με την αντίληψη ότι ο πυρετός προκαλεί βλάβη και ειδικότερα βλάβη στον εγκέφαλο, σπασμούς ή ακόμη και θάνατο. Πού εντοπίζεται, όμως, το πρόβλημα και πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η αρνητική στάση;
Τι είναι πυρετός Πυρετός είναι η παθολογική αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος που συμβαίνει ως αποτέλεσμα συγκεκριμένης βιολογικής απάντησης, η οποία ελέγχεται από το κεντρικό νευρικό σύστημα και συγκεκριμένα τον υποθάλαμο. Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, την ώρα της ημέρας, το επίπεδο της δραστηριότητας και τη φάση του εμμηνορυσιακού κύκλου στα κορίτσια. Τα βρέφη και τα μικρότερα παιδιά έχουν γενικά υψηλότερες θερμοκρασίες από τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες, λόγω της μεγαλύτερης αναλογίας επιφάνειας σώματος προς βάρος σώματος και της αυξημένης μεταβολικής δραστηριότητας. Η φυσιολογική ημερήσια θερμοκρασία ποικίλλει κατά τη διάρκεια της ημέρας με το ναδίρ τις πρώτες πρωινές ώρες και το ζενίθ τις πρώτες απογευματινές. Στα νεογνά (0-28 ημέρες) και στα μικρά βρέφη (1-3 μήνες) πυρετός που ανησυχεί ορίζεται η θερμοκρασία 380 C (μέτρηση στο ορθό). Σε παιδιά (3-36 μηνών) ως πυρετός ορίζεται η θερμοκρασία 380 C – 390, ενώ ως πυρετός που ανησυχεί ορίζεται η θερμοκρασία 390 C (μέτρηση στο ορθό), εάν δεν υπάρχει εστία λοίμωξης κατά την κλινική εξέταση. Σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες ως πυρετός ορίζεται η θερμοκρασία 37,80C -39,40 C, ενώ ως πυρετός που ανησυχεί ορίζεται η θερμοκρασία 390 C (μέτρηση στο στόμα).
Πώς γίνεται η σωστή θερμομέτρηση Η πιο ακριβής μέτρηση της θερμοκρασίας είναι από το ορθό, αλλά για πρακτικούς λόγους περιορίζεται σε παιδιά έως 3 ετών. Για παιδιά άνω των 4 ετών η μέτρηση που προτιμάται είναι από το στόμα, η οποία είναι χαμηλότερη κατά 0,6 0C από τη μέτρηση στο ορθό. Η λήψη θερμοκρασίας από τη μασχάλη, παρά το γεγονός ότι εμφανίζει μεγάλη μεταβλητότητα των μετρήσεων, χρησιμοποιείται ευρέως γιατί είναι πιο εύκολη, πιο γρήγορη και καλύτερα αποδεκτή από τα παιδιά και τα άτομα που τα φροντίζουν. Οι συσκευές υπέρυθρου φάσματος για μέτρηση θερμοκρασίας στο μέτωπο και στην τυμπανική μεμβράνη επηρεάζονται από διάφορες παραμέτρους (εφίδρωση, αγγειακές μεταβολές κ.λπ.) και για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε καταστάσεις όπου η ακριβής γνώση της θερμοκρασίας είναι σημαντική για τη λήψη κλινικών αποφάσεων.
Πότε χρειάζεται αντιμετώπιση και, εάν είναι αναγκαία, ποια είναι η σωστή Ο πυρετός είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φλεγμονώδους απάντησης και ως τέτοιο μπορεί να έχει κάποιο ρόλο στην καταπολέμηση της λοίμωξης (καθυστέρηση ανάπτυξης και αναπαραγωγής ιών και βακτηρίων, ενίσχυση ανοσολογικής λειτουργίας). Σχετίζεται, όμως, με αύξηση της μεταβολικής δραστηριότητας, κατανάλωση οξυγόνου, παραγωγή διοξειδίου και αύξηση των καρδιοαναπνευστικών αναγκών. Οι μεταβολές αυτές σε ένα υγιές παιδί δεν έχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις, ενώ σε παιδιά με υποκείμενα νοσήματα μπορεί να αποβούν επιβλαβείς.
Αντιμετωπίζουμε τον πυρετό με φάρμακα όταν: ➔ θ >390 C και συνδυάζεται με δυσφορία ➔ θ 400 C ➔ Σε όλα τα παιδιά που εμφανίζουν ευερεθιστότητα ή πόνο.
Δοσολογία- χρήση αντιπυρετικών φαρμάκων Όταν ενδείκνυται η χρήση αντιπυρετικών φαρμάκων συστήνεται αρχικά η χορήγηση παρακεταμόλης: 10 με 15mg/kg τη δόση (maximum 1gr) από το στόμα κάθε 4-6 ώρες (όχι πάνω από 5 δόσεις ημερησίως). Η δράση της αρχίζει μετά από 30-60 λεπτά, το μέγιστο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται σε 3-4 ώρες και η διάρκεια δράσης της είναι 4-6 ώρες. Δε συνιστάται η χορήγησή της σε βρέφη κάτω των 3 μηνών, χωρίς να προηγηθεί παιδιατρική εκτίμηση. Εναλλακτικά, συνιστάται η χορήγηση ιβουπροφαίνης: 10 mg/kg τη δόση (maximum 600mg) από το στόμα κάθε 6 ώρες (μέγιστη ημερήσια δόση 40mg/ kg μέχρι 2,4g). Η δράση της αρχίζει σε λιγότερο από 60 λεπτά, το μέγιστο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται σε 3-4 ώρες και η διάρκεια δράσης της είναι 6-8 ώρες. Δε συνιστάται η χορήγησή της σε βρέφη με ΒΣ <5kg. Η χορήγησή τους πρέπει να γίνεται με δοσομετρικές συσκευές για την αποφυγή μικρότερης δοσολογίας, με πιθανά αναποτελεσματική αντιμετώπιση του πυρετού, ή υπερδοσολογίας με κίνδυνο παρενεργειών. Δε συνιστάται ο συνδυασμός ή η εναλλαγή των αντιπυρετικών προς αποφυγή λαθών, τοξικότητας και ενίσχυσης της πυρετοφοβίας. Αν και ο συνδυασμός και η εναλλαγή των αντιπυρετικών μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά στη μείωση του πυρετού, δεν είναι σαφές αν η μείωση αυτή είναι κλινικά σημαντική, ενώ ελλοχεύει θεωρητικά ο κίνδυνος ηπατικής ή νεφρικής βλάβης - κυρίως σε παιδιά που δεν είναι επαρκώς ενυδατωμένα. Η ασπιρίνη πρέπει να αποφεύγεται. Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για τους κινδύνους από τη χορήγηση ιβουπροφαίνης σε περιστατικά με πυρετό που νοσούν από Covid 19. Συμβουλές προς τους γονείς που φροντίζουν ένα παιδί με πυρετό • Ο πυρετός δεν είναι ασθένεια, αλλά μια φυσιολογική απάντηση του οργανισμού σε κάποιο βλαπτικό παράγοντα. • Στα υγιή παιδιά οι περισσότεροι πυρετοί είναι αυτοπεριοριζόμενοι και καλοήθεις, υπό την προϋπόθεση ότι η αιτία είναι γνωστή και το παιδί ενυδατώνεται επαρκώς. • Ο πυρετός δεν προκαλεί εγκεφαλική βλάβη και δεν επιδεινώνει το νόσημα. • Τα αρχικά μέτρα για τη μείωση του πυρετού περιλαμβάνουν χορήγηση επαρκών υγρών, ελαφρά ένδυση και μείωση της δραστηριότητας. • Ο πυρετός χρήζει αντιμετώπισης με αντιπυρετικά φάρμακα, όταν το παιδί δεν είναι καλά (μειωμένη δραστηριότητα, μείωση λήψης υγρών κ.λπ.) • Η μείωση της θερμοκρασίας μετά από χορήγηση αντιπυρετικών δε βοηθά στο διαχωρισμό της μικροβιακής από την ιογενή λοίμωξη. Σημασία πρέπει να δίνεται στη
«Δε συνιστάται ο συνδυασμός ή η εναλλαγή των αντιπυρετικών προς αποφυγή λαθών, τοξικότητας και ενίσχυσης της πυρετοφοβίας»
γενική κατάσταση του παιδιού. • Τα αντιπυρετικά δε συμβάλλουν στην πρόληψη της εμφάνισης ή της υποτροπής των πυρετικών σπασμών. • Δε χρειάζεται να ξυπνάμε τα παιδιά για να χορηγήσουμε αντιπυρετικά φάρμακα. • Αναζητάμε ιατρική συμβουλή εάν δεν υπάρχει βελτίωση μέσα σε 48 ώρες ή εάν το παιδί: ➔ Είναι εμπύρετο και κάτω των 6 μηνών. ➔ Δείχνει άρρωστο, χλωμό, ληθαργικό ή αδύναμο. ➔ Αρνείται να πιει υγρά. ➔ Εμφανίζει: • έντονη κεφαλαλγία, αυχενική δυσκαμψία ή φωτοφοβία • δύσπνοια • συνεχείς εμέτους, διάρροιες • σπασμούς • έντονο πόνο, ανησυχία • εξάνθημα με κυανέρυθρα στίγματα. Η κατανόηση ότι ο πυρετός αποτελεί μια φυσική και επωφελή αντίδραση του οργανισμού στο να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη ή ακόμη και να περιορίσει τη διάρκειά της, πρέπει να αντικαταστήσει τον αβάσιμο φόβο εμφάνισης σπασμών, μηνιγγίτιδας ή άλλων νευρολογικών προβλημάτων. Συστηματική ενημέρωση των γονέων διαμέσου ξεκάθαρων κατευθυντήριων οδηγιών από Παιδιατρικές εταιρείες και Παιδιάτρους αποτελεί το βασικό εργαλείο εξορθολογισμού της στάσης των γονέων απέναντι στο σύμπτωμα του πυρετού.
Δημήτρης Δαρδαμάνης MD, M.Sc., Γενικός Χειρουργός, ΙΑΣΩ Προηγμένη Λαπαροσκοπική Χειρουργική
Aιμορροΐδες
Tι είναι οι αιμορροΐδες Ένα φυσιολογικό όργανο που αποτελείται από το σύνολο των αγγείων (αρτηρίες και φλέβες) στο κατώτερο μέρος του παχέος εντέρου (πρωκτός). Οι αιμορροΐδες καλύπτονται από βλεννογόνο (το εσωτερικό στρώμα όλου του πεπτικού συστήματος) και βοηθούν στη φυσιολογική αφόδευση. Η διόγκωση των αιμορροΐδων όταν η κυκλοφορία δεν γίνεται σωστά δημιουργεί την αιμορροϊδοπάθεια, αυτό που, απλά, αποκαλούμε «αιμορροΐδες». Είναι από τα πιο συχνά και ενοχλητικά προβλήματα και σε άντρες και σε γυναίκες.
Βαθμοί αιμορροΐδων ➔ 1ου βαθμού: Είναι αιμορροΐδες που δεν είναι εμφανείς εξωτερικά, φαίνονται μόνο με το πρωκτοσκόπιο κατά την εξέταση, αλλά μπορεί να προκαλούν συμπτώματα ή να γίνουν 2ου, 3ου ή 4ου βαθμού. ➔ 2ου βαθμού: Αιμορροΐδες που προπίπτουν εκτός του πρωκτού μόνο κατά την κένωση και ανατάσσονται μόνες τους. ➔ 3ου βαθμού: Αιμορροΐδες που εξέρχονται του πρωκτού και ανατάσσονται από τον ίδιο τον ασθενή με πίεση (π.χ. με τη βοήθεια του δακτύλου του). ➔ 4ου βαθμού: Αιμορροΐδες που είναι μόνιμα εκτός και δεν ανατάσσονται. Πώς θεραπεύονται και πότε χρειάζεται χειρουργείο; Όταν η φαρμακευτική αγωγή με κρέμες ή χάπια και οι προσαρμογές στην καθημερινή ζωή και τη διατροφή δεν έχουν αποτέλεσμα ή όταν οι αιμορροΐδες επανέρχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και προκαλούν έντονα συμπτώματα πόνου ή άλλες επιπλοκές, όπως αιμορραγία και θρόμβωση.
Τι είναι η μέθοδος HAL-RAR; Hemorroidal Arteries Ligation – RectoAnal Repair - Με ένα ειδικό υπέρηχο Doppler, ενσωματωμένο σε διαφανές πρωκτοσκόπιο,
εντοπίζονται οι αιμορροϊδικές αρτηρίες στο εσωτερικό του πρωκτικού σωλήνα, περίπου 6-7 εκατοστά σε βάθος, εκεί που δεν υπάρχει ευαισθησία και πόνος. - Τοποθετείται ραφή που κλείνει την αρτηρία (απολίνωση) και στη συνέχεια όλες τις άλλες αρτηρίες κυκλικά, συνήθως 6-8 (Hemorroidal Arteries Ligation). - Στα σημεία όπου η υπερηχογραφία αντανακλά ήχο, τοποθετείται ραφή, ώστε να σταματήσει τελείως η παροχή αίματος στους αιμορροϊδικούς όζους. - Κατόπιν η ραφή αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανασηκώσει προς τα μέσα τον βλεννογόνο που μπορεί να προβάλει εκτός πρωκτού (RectoAnal Repair - θεραπεία της πρόπτωσης). - Στο τέλος της διαδικασίας, δεν εξέχει ιστός προς τα έξω που να προκαλεί αιμορραγία, πόνο ή φαγούρα ή να έχει άσχημο αισθητικό αποτέλεσμα και δυσκολία στον καθαρισμό. Η επέμβαση γίνεται με τοπική, επισκληρίδιο ή ολική αναισθησία.
Γιατί είναι καλύτερη από τις άλλες μεθόδους; - Η μέθοδος HAL-RAR χρησιμοποιεί την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και τα καλύτερα υλικά. - Είναι ανώδυνη, διότι γίνεται σε σημείο
που δεν πονάει. - Θεραπεύει την αιτία του προβλήματος, που είναι η κακή κυκλοφορία του αίματος και η πρόπτωση - χαλάρωση των ιστών. - Δεν γίνεται καμία διατομή, κανένας ακρωτηριασμός, οπότε δεν υπάρχει απώλεια αίματος. - Δεν απαιτεί νοσηλεία. - Δεν χρειάζονται ειδικές πλύσεις ή αλλαγές τραύματος. - Δεν υπάρχουν εξωτερικές πληγές ή ράμματα. - Δεν απαιτείται αποχή από την εργασία ή τις καθημερινές δραστηριότητες και το μπάνιο. - Δεν παρουσιάζει επιπλοκές (όπως, π.χ. ακράτεια, στένωση ή συρίγγια) που μπορεί να έχουν άλλες μέθοδοι λόγω της καταστροφής των ιστών ή της κακής επούλωσης. Όλες βέβαια οι τεχνικές ή ο συνδυασμός τους έχουν τον ρόλο τους, ανάλογα με την κάθε περίπτωση.
Πότε πρέπει να κάνω την επέμβαση; ➔ Όταν οι αιμορροΐδες δεν θεραπεύονται με άλλα μέσα, όπως οι κρέμες ή οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και την καθημερινή ζωή. ➔ Όταν οι κρίσεις είναι επαναλαμβανόμενες και επώδυνες. ➔ Όταν υπάρχουν επιπλοκές, όπως αιμορραγίες ή θρόμβωση. ➔ Όταν θέλουμε μόνιμη και σίγουρη λύση.
Η θεραπεία των αιμορροΐδων μπορεί πλέον να γίνει με τις πιο σύγχρονες και ανώδυνες τεχνικές. Η μέθοδος των υπερήχων - HAL-RAR προσφέρει ποιότητα ζωής σε ένα καθημερινό και ενοχλητικό πρόβλημα, χωρίς πόνο και επιπλοκές.
Η διόγκωση των αιμορροΐδων δημιουργεί την αιμορροϊδοπάθεια – ένα από τα πιο συχνά και ενοχλητικά προβλήματα και σε άντρες και σε γυναίκες.
Στέργιος Μπρίζας, MD, Νευροχειρουργός Διευθυντής Β΄ Νευροχειρουργικής Κλινικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Σπονδυλική Στένωση
Η σύγχρονη αντιμετώπισή της
Hσπονδυλική στένωση ή σπονδύλωση αποτελεί την κατάσταση η οποία, λόγω εκφυλιστικών διεργασιών όπως δισκοκήλες, οστεόφυτα ή υπερτροφία των αρθρώσεων και συνδέσμων, οδηγεί σε ελάττωση κάτω των 12 χιλιοστών της διαμέτρου του σπονδυλικού σωλήνα. Παρατηρείται κυρίως στην αυχενική και οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, με διαφορετικά συμπτώματα και κλινική σημειολογία.
Αυχενική στένωση Η αυχενική στένωση παρατηρείται σε ποσοστό 20% έως 25% σε ηλικία μέχρι 50 ετών και στο 70% έως 95% σε ηλικία μεγαλύτερη των 65 ετών. Συνήθως, η πάθηση εξελίσσεται ύπουλα χωρίς να εμφανίζει αξιόλογα συμπτώματα και γι’ αυτό πριν από την ανάπτυξη των απεικονιστικών μεθόδων (μαγνητική τομογραφία), διαπιστώνονταν περισσότεροι ασθενείς σε προχωρημένο στάδιο, δηλαδή με αυχενική μυελοπάθεια. Η έναρξη των συμπτωμάτων γίνεται στην έκτη δεκαετία και οι άνδρες υπερτερούν έναντι των γυναικών. Το μεσοσπονδύλια διαστήματα Α4-Α5, Α5-Α6 και Α6-Α7 συνήθως συμμετέχουν περισσότερο λόγω του μεγαλύτερου εύρους κίνησης. Χαρακτηριστικό της αυχενικής στένωσης είναι ότι η έναρξη των συμπτωμάτων είναι ήπια και ακολουθείται από περιόδους σταθεροποίησης και, αφού εξελιχθεί, εμφανίζονται συμπτώματα αυχενικής μυελοπάθειας από πίεση του νωτιαίου μυελού και ριζοπάθειας από πίεση των νωτιαίων νεύρων. Η κλινική εικόνα εξαρτάται από τη βαρύτητα της αυχενικής μυελοπάθειας που μπορεί να είναι αστάθεια στη βάδιση, άλγος στον αυχένα με αντανάκλαση στην ινιακή περιοχή του κρανίου (κεφαλαλγία), άλγος στους ώμους και ριζιτικό άλγος στα χέρια. Όταν η πάθηση εξελιχθεί, εμφανίζονται αισθητικές διαταραχές στα χέρια, δυσχέρεια ή αδυναμία βάδισης, έντονη μυϊκή αδυναμία, τρόμος και ορθοκυστικές διαταραχές. Η διαγνωστική προσέγγιση αφορά την κλινική εξέταση και τη διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων, όπως απλή ακτινογραφία και στη συνέχεια μαγνητική τομογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης. Η αντιμετώπιση της αυχενικής στένωσης είναι πλέον αρκετά απλή και ασφαλής. Εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον βαθμό της στένωσης και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Η νέα αντίληψη που επικρατεί είναι ότι η συντηρητική αντιμετώπιση δεν ωφελεί και έχει υψηλό βαθμό αποτυχίας, διότι η εξέλιξη της πάθησης συνεχίζεται σε ποσοστό που κυμαίνεται από 70% έως 90%. Η νευροχειρουργική αντιμετώπιση της αυχενικής στένωσης ή σπονδύλωσης γίνεται για δύο κυρίως λόγους: απαλλάσσει τον ασθενή από τον πόνο και σταθεροποιεί τον βαθμό της πάθησης και δεν επιτρέπει
H σπονδυλική στένωση αποτελεί την κατάσταση η οποία οδηγεί σε ελάττωση κάτω των 12 χιλιοστών της διαμέτρου του σπονδυλικού σωλήνα.
την περαιτέρω επιδείνωση και εξέλιξη. Ο κανόνας είναι ότι οι ασθενείς με αυχενική στένωση θα πρέπει να αντιμετωπίζονται εγκαίρως για να αποφευχθεί η ανάπτυξη αυχενικής μυελοπάθειας. Οι μικροχειρουργικές τεχνικές μας δίνουν τη δυνατότητα να γίνονται αυτές οι επεμβάσεις με ασφάλεια, αφού στην πλειονότητα των περιπτώσεων χρειάζεται συνήθως μόνο μία ημέρα νοσηλείας. Οι πρόσθιες προσπελάσεις χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο είτε με τη διενέργεια δισκεκτομής και τοποθέτησης μεσοσπονδύλιου προθέματος (PEEK), όταν η πίεση είναι από το μεσοσπονδύλιο διάστημα, είτε με σωματεκτομή και τοποθέτηση διατεινόμενου κλωβού, όταν η πίεση προέρχεται από το σώμα του σπονδύλου. Οι οπίσθιες προσπελάσεις χρησιμοποιούνται είτε σε συνδυασμό με τις πρόσθιες προσπελάσεις είτε μόνες τους, όταν η πίεση στον νωτιαίο μυελό είναι κυρίως από τα οπίσθια συνδεσμικά στοιχεία της περιοχής.
Οσφυϊκή στένωση Η οσφυϊκή στένωση αφορά την κατάσταση κατά την οποία υπάρχει είτε κεντρική στένωση, που αφορά τον σπονδυλικό σωλήνα, είτε πλάγια στένωση, που αφορά το πλάγιο κόλπωμα. Σχετική στένωση ονομάζεται όταν η διάμετρος είναι από 10 έως 12 χιλιοστά και απόλυτη στένωση όταν είναι κάτω των 10 χιλιοστών. Η οσφυϊκή στένωση οφείλεται σε υπερτροφία του ωχρού συνδέσμου που ασκεί οπίσθια πίεση και στην αποπλάτυνση του μεσοσπονδύλιου δίσκου με τα οστεόφυτα που ασκούν πρόσθια πίεση επί των νευρικών στοιχείων. Τα συμπτώματα εμφανίζονται στην έκτη ή έβδομη δεκαετία και κυρίως είναι η χαρακτηριστική διαλείπουσα χωλότητα, με τον ασθενή να περπατάει μία ορισμένη απόσταση και να χρειάζεται να σταματήσει για λίγο για να συνεχίσει. Η απόσταση αυτή μειώνεται σταδιακά και καθώς η πάθηση εξελίσσεται, εμφανίζεται νευρογενής ριζιτικός πόνος από την πίεση της εξερχόμενης νωτιαίας ρίζας, με συνέπεια να εμφανίζεται χωλότητα κατά τη βάδιση. Ο ασθενής αναφέρει άλγος με αντανάκλαση «Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗΣ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΠΟΛΛΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ, ΟΠΏΣ Η ΗΛΙΚΙΑ, ΟΙ ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Κ.Α.»
στο πόδι κατά τη βάδιση, στη συνέχεια (με την εξέλιξη της πάθησης) και κατά την ανάπαυση, μυϊκή αδυναμία, ακράτεια ούρων, αιμωδίες με τελικό αποτέλεσμα την αδυναμία βάδισης. Η διαγνωστική προσέγγιση γίνεται με κλινική εξέταση και διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων με μαγνητική τομογραφία. Αυτό που κυρίως πρέπει να καθοριστεί είναι εάν συνυπάρχει αστάθεια της σπονδυλικής στήλης εκτός από τη στένωση. Η συντηρητική αντιμετώπιση εφαρμόζεται μόνο σε ασθενείς με ήπιας μορφής στένωση και με ήπια συμπτώματα. Η αντιμετώπιση ασθενών με προχωρημένη κεντρική στένωση ή πλάγια στένωση με έντονο ριζιτικό άλγος και δυσχέρεια στη βάδιση είναι σίγουρο ότι θα αποτύχει και θα καθυστερήσει την οριστική θεραπεία της πάθησης. Η νευροχειρουργική αντιμετώπιση της οσφυϊκής στένωσης είναι πλέον ρουτίνα, προσφέροντας άμεση και οριστική απαλλαγή από τον πόνο, συντελώντας στη ριζική θεραπεία. Κυρίως εφαρμόζονται μικροχειρουργικές τεχνικές με αποσυμπίεση των νευρικών στοιχείων, χωρίς να αλλάξει η σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης. Γι’ αυτό στην πλειονότητα των ασθενών δεν χρειάζονται μεγάλες επεμβάσεις όπως σπονδυλοδεσία. Η διενέργεια σπονδυλοδεσίας για την οσφυϊκή στένωση εφαρμόζεται όλο και λιγότερο, για τον απλό λόγο ότι με τις σύγχρονες νευροχειρουργικές τεχνικές δεν επηρεάζεται η σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης. Εφόσον προϋπάρχει και αστάθεια της σπονδυλικής στήλης, πρέπει να γίνεται στήριξη με σπονδυλοδεσία. Η επιλογή της κατάλληλης χειρουργικής αντιμετώπισης εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως η ηλικία, οι συνυπάρχουσες παθήσεις κ.ά. Επίσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ηλικία δεν αποτελεί αντένδειξη, καθώς, παρ’ όλο που η αυχενική και η οσφυϊκή στένωση είναι παθήσεις που εμφανίζονται μετά την έκτη δεκαετία, θεωρούνται επεμβάσεις χαμηλού κινδύνου, με μέγιστη διάρκεια νοσηλείας τις 48 ώρες, μικρή απώλεια αίματος και μικρή επιβάρυνση του ασθενούς.
Κωνσταντίνος Μακρίδης, MD, MSc, PCaosD, PhD (certified robotic system user)
Μιλτιάδης Γεωργούσης, MD, MSc, PhD (certified robotic system user)
Διευθυντές Α΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής – Ρομποτικής Χειρουργικής Μυοσκελετικού Συστήματος ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Ρομποτική Χειρουργική
Αποκατάσταση με μεγαλύτερο βαθμό ικανοποίησης
Hολική αρθροπλαστική του γόνατος (ΟΑΓ) και του ισχίου (ΟΑΙ), καθώς και η αποκατάσταση των κακώσεων είναι αποδεδειγμένα από τις πιο καινοτόμες χειρουργικές επεμβάσεις, με σημαντική συνεισφορά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της λειτουργικότητας των ασθενών. Όμως, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ασθενών (έως και 20%) που παραμένουν ανικανοποίητοι με το κλινικό αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως: 1. Όχι ιδανική τοποθέτηση των εμφυτευμάτων/μοσχευμάτων. 2. Όχι ιδανική επιλογή του μεγέθους των εμφυτευμάτων/μοσχευμάτων. 3. Μεγάλη αποκόλληση των μαλακών μορίων. 4. Όχι ιδανική εξισορρόπηση των μαλακών μορίων. 5. Πόνος στην επιγονατίδα. 6. Μειωμένο εύρος κίνησης της άρθρωσης. 7. Αργή αποκατάσταση και κινητοποίηση. 8. Λοίμωξη. 9. Χαλάρωση των εμφυτευμάτων/μοσχευμάτων. 10. Ψυχολογικοί παράγοντες που αφορούν τον ασθενή. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξημένη δημοτικότητα της Ρομποτικής ως μέσου για την επίτευξη του βέλτιστου χειρουργικού αποτελέσματος και κατ’ επέκταση της ικανοποίησης των ασθενών. Η Α’ Ορθοπαιδική κλινική Ρομποτικής Χειρουργικής του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας είναι πρωτοπόρος και στον τομέα αυτό, αφού διαθέτει το τελευταίας τεχνολογίας ρομποτικό σύστημα NAVIO 7. Με το NAVIO 7 είναι δυνατό να πραγματοποιούνται οι πλέον απαιτητικές επεμβάσεις του μυοσκελετικού συστήματος με την τελευταία λέξη της χειρουργικής τέχνης, αφού: ➔ Το ρομποτικό σύστημα επιτρέπει τη διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων με τη μικρότερη δυνατή τομή, προστατεύοντας σε μέγιστο βαθμό τα μαλακά μόρια της άρθρωσης, που είναι πολύ σημαντικά για τη λειτουργία της. ➔ Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου γίνεται επί τόπου η 3D (τρισδιάστατη) απεικόνιση του οστού και η πλήρης καταγραφή της βλάβης του αρθρικού χόνδρου. Έτσι δεν χρειάζεται η προεγχειρητική διενέργεια αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας, μειώνοντας το κόστος και την έκθεση του ασθενούς σε ακτινοβολία. ➔ Η αφαίρεση του οστού δεν γίνεται πλέον με ηλεκτρικό πριόνι, αφού το ρομποτικό σύστημα παρέχει ειδικό αυτόματο κυλινδρικό εξάρτημα. Αυτό αφαιρεί λεπτομερώς μόνο τον ελαττωματικό χόνδρο προκαλώντας το λιγότερο τραύμα στο υποκείμενο υποχόνδριο οστό και δημιουργώντας μια τέλεια και συμμετρική επιφάνεια που θα υποδεχθεί τα εμφυτεύματα. ➔ Υπάρχει η δυνατότητα χρησιμοποίησης 6 διαφορετικών τύπων αρθροπλαστικής γόνατος και ισχίου, αναλόγως της ηλικίας και της δραστηριότητας του ασθενούς, και παρέχει στην γκάμα εμφυτευμάτων την τοποθέτηση υλικού oxinium, καινοτόμου υλικού αρθροπλαστικής με χαμηλό συντελεστή τριβής και μακροχρόνια αντοχή
(ανθεκτικότητα εμφυτευμάτων 20-25 έτη). ➔ Ένα ακόμη πλεονέκτημα είναι η μηδενική πιθανότητα να γίνει χειρουργικό τεχνικό λάθος. Κατά τη διάρκεια αφαίρεσης του χόνδρου το κυλινδρικό εξάρτημα λειτουργεί μόνο όταν έρχεται σε επαφή με το οστό, ενώ σε περίπτωση που απομακρυνθεί από αυτό σταματά και υποχωρεί αυτόματα. ➔ Επίσης, σε κάθε διεγχειρητικό βήμα το σύστημα προειδοποιεί τον χειρουργό αν υπάρχει λάθος μέτρηση ή κίνηση και δεν επιτρέπει τη συνέχιση της επέμβασης χωρίς να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις. Παρέχει στον χειρουργό ένα εργαλείο που εκτελεί με ακρίβεια τις τομές του πάσχοντος οστού, σύμφωνα με τον προ-εγχειρητικό σχεδιασμό, ενώ ταυτόχρονα δίνει τη δυνατότητα για την άμεση διεγχειρητική εκτίμηση και αποκατάσταση της κινηματικής και την εξισορρόπηση των μαλακών μορίων της άρθρωσης. Οι χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν τη μονοδιαμερισματική αντικατάσταση του γόνατος (UKR), την αρθροπλαστική της επιγονατίδας (PFA), την ολική αρθροπλαστική (πρωτογενής και αναθεώρηση) του γόνατος (ΤΚΑ), την ολική αρθροπλαστική (πρωτογενής και αναθεώρηση) του ισχίου (THA) και την αποκατάσταση κακώσεων (ρομποτική αποκατάσταση προσθίου χιαστού, οπισθίου χιαστού και χόνδρινων βλαβών γόνατος και ισχίου). Με τη ρομποτική χειρουργική είναι πλέον δυνατό να εφαρμόζονται στον μέγιστο βαθμό και τα πρωτόκολλα γρήγορης αποκατάστασης (FAST – TRACK PROTOCOLS), αφού τα πλεονεκτήματα που παρέχονται είναι: • Ελαχιστοποίηση του μήκους της τομής και της διατάραξης των μαλακών μορίων. • Ελαχιστοποίηση του πόνου και της απώλειας αίματος. • Ελαχιστοποίηση των μετεγχειρητικών επιπλοκών. • Απόλυτη ακρίβεια στην τοποθέτηση των εμφυτευμάτων. • Μικρός χρόνος νοσηλείας (1-3 ημέρες). • Γρήγορη κινητοποίηση ασθενούς (ακόμη και σε 6 ώρες μετά το χειρουργείο). • Όχι ανάγκη για φυσικοθεραπεία. Η ρομποτική χειρουργική είναι το μέλλον και τα επόμενα χρόνια η πλειοψηφία των χειρουργικών επεμβάσεων (σε κάθε χειρουργική ειδικότητα) θα πραγματοποιείται με αυτή τη μέθοδο.
Κρανιοεγκεφαλικές
Κακώσεις (ΚΕΚ)
Ως Κρανιοεγκεφαλικές Κακώσεις χαρακτηρίζουμε κάθε διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας του εγκεφάλου, εξαιτίας τραύματος της κεφαλής, με άμεση εμφάνιση τουλάχιστον ενός από τα κάτωθι συμπτώματα: 1. Απώλεια ή πτώση του επιπέδου συνείδησης. 2. Περιτραυματική αμνησία. 3. Διαταραχή νοητικών λειτουργιών, π.χ. διαταραχή προσανατολισμού και σύγχυση.
Οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις έχουν χαρακτηριστεί ως η «σιωπηρή επιδημία», καθώς αποτελούν την τέταρτη κατά σειρά αιτία θανάτου στον γενικό πληθυσμό μετά τον καρκίνο, τα καρδιαγγειακά και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Είναι η πρώτη αιτία θανάτου και αναπηρίας στους νέους. Οι ΚΕΚ είναι πιο συχνές στις πολύ μικρές παιδικές ηλικίες και ακολουθούν οι έφηβοι. Οι ηλικιωμένοι >75 ετών ασθενείς έχουν μεγαλύτερη συχνότητα εισαγωγής σε νοσηλευτικό ίδρυμα, αλλά και μεγαλύτερο ποσοστό θανάτου.
Πώς γίνεται η εκτίμηση των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων Η εκτίμηση της βαρύτητας της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης γίνεται σε οργανωμένο τμήμα επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ) από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό. Ο πιο διαδεδομένος τρόπος εκτίμησης του επιπέδου συνείδησης του ασθενούς είναι η κλίμακα Γλασκώβης (GCS Glasgow Coma Scale), η εκτίμηση του οποίου γίνεται απαντώντας σε τρεις βασικές δοκιμασίες: 1. Το άνοιγμα των οφθαλμών (αυθόρμητο, μετά από παραγγελία, μετά από επώδυνο ερέθισμα, χωρίς αντίδραση). 2. Τη λεκτική αντίδραση (προσανατολισμένος, σε σύγχυση, χωρίς αντίδραση). 3. Την κινητική αντίδραση (εντοπίζει σε ερέθισμα, υπακούει, χωρίς αντίδραση). Με βάση λοιπόν την κλίμακα Γλασκώβης οι ΚΕΚ χωρίζονται σε: Α. Ήπιες (G.C.S. 13-15) B. Μέτριες (G.C.S. 9-12) Γ. Βαριές (G.C.S. <8) Οι παράγοντες κινδύνου στις πολύ μικρές ηλικίες (0-4 έτη), καθώς επίσης και στις μεγαλύτερες (>65 έτη), είναι οι πτώσεις και τα τροχαία ατυχήματα.
Δρ Βασίλειος Σλατινόπουλος Διευθυντής Α΄ Νευροχειρουργικής Κλινικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Ιορδάνης Κ. Γεωργιάδης, Νευροχειρουργός Επιμελητής Α΄ Νευροχειρουργικής Κλινικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Επιφανειακές βλάβες των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων Σε μια ΚΕΚ μπορεί να συνυπάρχουν κακώσεις στο τριχωτό της κεφαλής με αποτέλεσμα, π.χ., θλαστικό τραύμα ή εκχύμωση. Η παρουσία αυτού του τύπου των βλαβών μπορεί να βοηθήσει τον νευροχειρουργό να εντοπίσει τη βλάβη και τη φύση της κάκωσης. Εκχυμώσεις σε μια περιοχή της κεφαλής είναι δυνατόν να συνοδεύονται από εγκεφαλικές θλάσεις. Για παράδειγμα, εκχυμώσεις στην περιοχή του κροτάφου μπορεί να συνοδεύονται από επισκληρίδιο αιμάτωμα. Όσο πιο βαριά είναι η κλινική εικόνα του ασθενούς με ΚΕΚ τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να υπάρχουν κατάγματα στο κρανίο. Αυτομάτως αυτό υποδηλώνει και πιθανή παρουσία αιματώματος εντός του εγκεφάλου. το οποίο χρήζει άμεσης διερεύνησης. Τι είναι η διάσειση Ο όρος διάσειση αναφέρεται κυρίως σε παροδική διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα απώλεια συνείδησης, λιποθυμικό επεισόδιο με πτώση στο έδαφος ή ακόμα και παροδική παύση της αναπνευστικής λειτουργίας. Η διάσειση λαμβάνει χώρα άμεσα μετά την κάκωση και τα συμπτώματα αυτής συνήθως είναι αναστρέψιμα, μπορεί όμως να παραμείνουν συμπτώματα, όπως ζάλη, κεφαλαλγία, μειωμένη συγκέντρωση, ακόμα και ένα έτος μετά.
Διάγνωση της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, η διενέργεια αξονικής τομογραφίας εγκεφάλου χωρίς ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού ενδείκνυται σε όλους τους ασθενείς που εμφανίζουν απώλεια συνειδήσεως ή μετατραυματική αμνησία. Επίσης, ασθενείς οι οποίοι αναφέρουν εμμένουσα κεφαλαλγία, εμετό, κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών και γενικά εστιακή νευρολογική σημειολογία χρήζουν ελέγχου με αξονική τομογραφία εγκεφάλου. Ασθενείς με ιστορικό στεφανιαίας νόσου που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες κινδύνου να εμφανίσουν κάποιου είδους ενδοεγκεφαλική βλάβη. Εφόσον ο απεικονιστικός έλεγχος αναδείξει τραυματική κάκωση η οποία αντιμετωπίζεται χειρουργικά, ο ασθενής οδηγείται στο χειρουργείο, ενώ, σε περίπτωση όπου ο έλεγχος αποδειχθεί αρνητικός για βλάβη, ο νευροχειρουργός δύναται να παρακολουθήσει τον ασθενή για μερικές ώρες, έως και 24 ώρες, και εν συνεχεία ο ασθενής να λάβει εξιτήριο με οδηγίες για επανέλεγχο.
Dr Ζωή Χ. Νταϊλιάνα Ορθοπαιδικός Χειρουργός Καθηγήτρια Ορθοπαιδικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Διευθύντρια Κλινικής Χειρουργικής Χεριού- Άνω Άκρου & Μικροχειρουργικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Μικροχειρουργική
Hμικροχειρουργική είναι μια τεχνική η οποία εφαρμόζεται σε πολλές χειρουργικές ειδικότητες και κατά κύριο λόγο στη χειρουργική του χεριού και του άνω άκρου και βασίζεται στη χρήση μεγέθυνσης -με μεγεθυντικά γυαλιά ή χειρουργικό μικροσκόπιο- για την αποκατάσταση πολύ μικρών δομών. Εξίσου απαραίτητα με το μικροσκόπιο είναι τα εξειδικευμένα εργαλεία μικροχειρουργικής, όπως και τα πολύ λεπτά ράμματα.
Iστορία Η ανάπτυξη της μικροχειρουργικής ξεκίνησε στα μέσα του 16ου αιώνα από χειρουργούς των αγγείων, ενώ στις αρχές του 20ού αιώνα χρησιμοποιήθηκε το μικροσκόπιο για ΩΡΛ και οφθαλμολογικές επεμβάσεις. Μετά το 1960 γίνονται σημαντικά βήματα στον τομέα της επανορθωτικής χειρουργικής και της ορθοπαιδικής και το 1965 επιτυγχάνεται η επανασυγκόλληση πλήρως ακρωτηριασμένου αντίχειρα.
Πεδία εφαρμογής της Mικροχειρουργικής στην Oρθοπαιδική και τη Xειρουργική Χεριού-Άνω άκρου 1. Παθήσεις και Συγγενείς Ανωμαλίες του Χεριού Για τις περισσότερες παθήσεις του χεριού στους ενήλικες (όγκοι, γάγγλια, τενοντίτιδες, αρθρίτιδες, σύνδρομα εγκλωβισμού νεύρων) και κυρίως για τις συγγενείς ανωμαλίες του χεριού στα παιδιά (συνδακτυλία, πολυδακτυλία, υποπλασία ή απουσία αντίχειρα, φωκομέλεια κ.ά.), οι οποίες αντιμετωπίζονται χειρουργικά στη βρεφική και νηπιακή ηλικία, είναι απαραίτητη η χρήση μικροσκοπίου/ μεγεθυντικών γυαλιών για την αναγνώριση και αποκατάσταση των ιδιαίτερα ευαίσθητων δομών του χεριού και για την εξασφάλιση του βέλτιστου λειτουργικού και αισθητικού αποτελέσματος.
2. Νεύρα: Σύνδρομα Εγκλωβισμού & Τραυματικές Κακώσεις Τόσο στα σύνδρομα εγκλωβισμού των περιφερικών νεύρων, όπως το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και η ωλένια νευρίτιδα του αγκώνα, τα οποία είναι ιδιαίτερα συχνά, όσο και στην αποκατάσταση τραυματικών βλαβών των περιφερικών νεύρων και του βραχιονίου πλέγματος στη βρεφική ηλικία (νεογνική παράλυση βραχιονίου πλέγματος-μαιευτική παράλυση) ή μετά από ατυχήματα, είναι απαραίτητη η χρήση της μικροχειρουργικής για την αναγνώριση των κύριων νευρικών δομών και των κλάδων τους, την παρασκευή και την αποκατάστασή τους. 3. Τραύμα του Χεριού και Ακρωτηριαστικές Κακώσεις των Άκρων Τα τραύματα του χεριού και οι ακρωτηριασμοί είναι συχνά επακόλουθα εργατικών και τροχαίων ατυχημάτων, αλλά και ατυχημάτων στο σπίτι. Τόσο τα φαινομενικά απλά τραύματα του χεριού, που συχνά υποκρύπτουν διατομές τενόντων, αγγείων και νεύρων, όσο και οι εξαιρετικά βαριές κακώσεις, όπως οι συνθλίψεις και οι ακρωτηριασμοί, καθιστούν απαραίτητη τη χρήση της μικροχειρουργικής για τη διάσωση του μέλους και τη διατήρηση της λειτουργικότητάς του. Στις περιπτώσεις ακρωτηριασμών, οι μικροχειρουργικές επεμβάσεις διακρίνονται σε άμεσες επεμβάσεις για τη διάσωση του μέλους
και σε δευτερογενείς επεμβάσεις για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας.
Επεμβάσεις αποκατάστασης του χεριού και των άκρων με τη χρήση της μικροχειρουργικής 1. Τραύμα του Χεριού και Ακρωτηριαστικές Κακώσεις των Άκρων ➔ Επαναιμάτωση δακτύλων με αποκατάσταση δακτυλικών αρτηριών. ➔ Επανασυγκόλληση ακρωτηριασμένων δακτύλων και μελών. ➔ Κάλυψη ιστικών ελλειμμάτων με δερματικούς ή μυϊκούς κρημνούς. ➔ Αποκατάσταση οστικών ελλειμμάτων (μετά από τραυματισμό ή λοιμώξεις) με αγγειούμενα οστικά μοσχεύματα (περόνης ή λαγονίου), απλά ή σε συνδυασμό με τμήμα μυός ή δέρματος. ➔ Μεταφορά δακτύλων του ποδιού για την αποκατάσταση απώλειας του αντίχειρα ή δακτύλων του χεριού. ➔ Μεταφορά άρθρωσης δακτύλου του ποδιού για την αποκατάσταση της κινητικότητας δακτύλου του χεριού. 2. Νεύρα και βραχιόνιο πλέγμα ➔ Απελευθέρωση και νευρόλυση περιφερικών νεύρων σε σύνδρομα πίεσης
«Τόσο τα φαινομενικά απλά τραύματα του χεριού όσο και οι εξαιρετικά βαριές κακώσεις καθιστούν απαραίτητη τη χρήση της μικροχειρουργικής για τη διάσωση του μέλους και τη διατήρηση της λειτουργικότητάς του»
νεύρων (σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, εγκλωβισμός ωλενίου νεύρου στον αγκώνα κ.ά.) ➔ Αποκατάσταση περιφερικών νεύρων με νευρικά μοσχεύματα και σωλήνες – αγωγούς. ➔ Αποκατάσταση του βραχιονίου πλέγματος με τη χρήση νευρικών μοσχευμάτων. ➔ Νευρομεταφορές. ➔ Μεταφορά λειτουργικών μυϊκών κρημνών, δηλαδή μεταφορά μυών από το κάτω άκρο, των οποίων τα αγγεία και το κινητικό νεύρο συρράπτονται με τα αντίστοιχα αγγεία/νεύρα του άνω άκρου, ώστε ο μυς να αποκτήσει λειτουργία στη νέα ανατομική του θέση. 3. Συγγενείς Ανωμαλίες, Ογκολογία, Οστεονέκρωση ➔ Διαχωρισμός δακτύλων χεριού και ποδιού σε συvδακτυλία στα βρέφη. ➔ Αφαίρεση υπεράριθμων δακτύλων και αποκατάσταση λειτουργικότητας σε πολυδακτυλία στα βρέφη. ➔ Αποκατάσταση υποπλαστικού αντίχειρα στα παιδιά. ➔ Κάλυψη ιστικών ελλειμμάτων που προκύπτουν από αφαίρεση όγκων με δερματικούς ή μυϊκούς κρημνούς. ➔ Αγγειούμενα οστικά μοσχεύματα για αποκατάσταση οστικών ελλειμμάτων μετά από αφαίρεση όγκων. ➔ Αγγειούμενα οστικά μοσχεύματα για την αντιμετώπιση της οστεονέκρωσης (άσηπτη νέκρωση) της μηριαίας κεφαλής. Η Κλινική Χειρουργικής Χεριού-Άνω Άκρου & Μικροχειρουργικής του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας είναι πιστοποιημένη από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εταιρειών Χειρουργικής Χεριού (FESSH). Με τη χρήση της μικροχειρουργικής αντιμετωπίζουν συνολικά το Τραύμα του Χεριού και Άνω Άκρου (κατάγματα, διατομές τενόντων, τραυματισμοί περιφερικών νεύρων, ακρωτηριασμοί), καθώς και τις παθήσεις (σύνδρομα εγκλωβισμού τενόντων και νεύρων, όγκοι, γάγγλια) και συγγενείς ανωμαλίες του χεριού (συνδακτυλία, πολυδακτυλία, υποπλασία ή απουσία αντίχειρα, κ.ά.).
Θωμάς Μέλλος MD Ορθοπαιδικός Χειρούργος - Αθλητίατρος
Χρόνης Δρούγιας Ορθοπαιδικός Χειρούργος - Αθλητίατρος
Διευθυντές Β΄ Ορθοπαιδικής Κλινικής – Αθλητικών κακώσεων ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Προληπτική & Αθλητική Τραυματολογία
Hαθλητική ενασχόληση ως κοινωνικό φαινόμενο έχει διεισδύσει στις αναπτυξιακές ηλικίες, οι οποίες είναι βιολογικά ανώριμες για υψηλές επιβαρύνσεις, απαιτήσεις και προσδοκίες. Ακόμα περισσότερο όμως, έχει διεισδύσει στη μέση και στην τρίτη ηλικία, που λόγω ανεπαρκούς υποδομής και πιθανών, συχνά λανθανουσών, συννοσηροτήτων, εμφανίζονται ευπαθείς όχι μόνο μυοσκελετικά, αλλά και από την πλευρά της εσωτερικής παθολογίας. Οι αθλητικοί τραυματισμοί (αθλητικές κακώσεις) συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της άσκησης και όλοι οι αθλούμενοι κινδυνεύουν από αυτούς. Χωρίζονται σε οξείες, χρόνιες και σε κακώσεις από υπερβολική καταπόνηση. Κυρίως αφορούν τους μύες, τους τένοντες, τα οστά, τους συνδέσμους και τον αρθρικό χόνδρο. Οι πιο συχνοί αθλητικοί τραυματισμοί είναι οι μυϊκές θλάσεις, τα διαστρέμματα των συνδέσμων και οι τενοντίτιδες. Μπορεί όμως να είναι και ρήξεις συνδέσμων, χονδροπάθειες, κατάγματα κ.λπ.
Τα αίτια των αθλητικών τραυματισμών Οι συχνότερες αιτίες είναι η κακή τεχνική, ο ακατάλληλος αθλητικός εξοπλισμός, η ανεπαρκής προθέρμανση και η υπερβάλλουσα προπόνηση (υπερπροπόνηση).
Πρόληψη των αθλητικών τραυματισμών Ατυχήματα συμβαίνουν παντού, είτε στην καθημερινή ζωή είτε στον αθλητικό χώρο. Είναι, όμως, προτιμότερο να προλαμβάνει κανείς τις αθλητικές κακώσεις, από το να τις θεραπεύει. Η πρόληψη των αθλητικών κακώσεων μπορεί να επιτευχθεί, αν τηρούνται κάποιοι εξαιρετικά απλοί κανόνες. Στη σωστή πρόληψη πρέπει να συμβάλλουν τόσο ο αθλητής όσο και ο προπονητής, ο αθλητικός σύλλογος, καθώς και ο εξειδικευμένος ιατρός-ορθοπαιδικός. Οι γενικές αρχές για την πρόληψη των αθλητικών κακώσεων είναι: • Η καλή φυσική κατάσταση (αερόβια προπόνηση, μυϊκή ενδυνάμωση). • Η σωστή προπόνηση (η σωστή προθέρμανση και αποθεραπεία πριν και μετά από κάθε αθλητική δραστηριότητα θα ενισχύσουν την ελαστικότητα των μυϊκών ινών αποτρέποντας πιθανές κακώσεις μαλακών μορίων). • Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή. • Η επαρκής ενυδάτωση. • Ο καλός ύπνος. • Οι απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις (προαγωνιστικός αθλητικός έλεγχος, π.χ. από ορθοπαιδικό, καρδιολόγο ή και ιατρό άλλης ειδικότητας). • Ο κατάλληλος εξοπλισμός (π.χ προστατευτικά καλύμματα, ειδικά παπούτσια). • Η τήρηση των κανόνων ασφαλείας συμβάλλει στην αποφυγή των αθλητικών κακώσεων.
Βελτίωση αθλητικής απόδοσης Η σωστή μέτρηση και παρακολούθηση της αθλητικής απόδοσης θέτει σωστές βάσεις προπόνησης. Η αθλητική τραυματιολογία έχει σαν σκοπό την πρόληψη και θεραπεία των αθλητικών κακώσεων και μυοσκελετικών συνδρόμων σε αθλητές υψηλού επιπέδου και περιστασιακά αθλούμενους, καθώς επίσης και την παροχή ολοκληρωμένης ιατρικής μέριμνας σχετιζόμενης με την άθληση και την επίτευξη επιδόσεων.
Διάγνωση των αθλητικών τραυματισμών Η διάγνωση των αθλητικών κακώσεων γίνεται μετά από κλινική εξέταση από εξειδικευμένο Ορθοπαιδικό Χειρουργό – Αθλητίατρο. Ανάλογα με τον τραυματισμό, μπορεί να χρειαστούν ειδικές απεικονιστικές εξετάσεις όπως ακτινογραφίες, υπερηχογράφημα ή μαγνητική τομογραφία.
Θεραπευτική αντιμετώπιση αθλητικών τραυματισμών Η αντιμετώπιση των αθλητικών κακώσεων εξαρτάται από τη φύση της κάκωσης και η προϋπόθεση για τη σωστή αποκατάσταση είναι η σωστή διάγνωση. Η αντιμετώπιση
με βάση το τι είναι πιθανό ή την πεποίθηση του αθλητή, του προπονητή ή κάποιου άλλου ατόμου, οδηγεί συχνά σε λάθη που εύκολα θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Η Ιατρική Επιστήμη μέσω της Αθλητιατρικής έχει εξελίξει τις μεθόδους πρόληψης και αντιμετώπισης των αθλητικών κακώσεων. Η Β΄ Ορθοπαιδική Κλινική – Αθλητικών κακώσεων του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας δεν στοχεύει μόνο στη διαχείριση του πόνου, αλλά κυρίως στην κάλυψη των αναγκών του αθλητή προκειμένου να αποφύγει τους τραυματισμούς και να βελτιστοποιήσει την απόδοσή του, την υγεία του και την ευημερία του. PLAY SAFE TO STAY SAFE
«Η αντιμετώπιση των αθλητικών κακώσεων εξαρτάται από τη φύση της κάκωσης και η προϋπόθεση για τη σωστή αποκατάσταση είναι η σωστή διάγνωση»
Δρ Μαρία Σκουρολιάκου
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Επιστημονική Σύμβουλος Κέντρου Διατροφικής Υποστήριξης ΙΑΣΩ
Χριστίνα Κωστάρα
Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, MMedSci Διαιτολόγος Κέντρου Διατροφικής Υποστήριξης ΙΑΣΩ
Eating well
Hκαλή διατροφική υποστήριξη της γυναίκας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη ενισχύει τη συνολική εικόνα ευεξίας μιας μητέρας, αλλά και την υγεία του ίδιου του βρέφους της. Το Tμήμα Διατροφικής Υποστήριξης & Διαιτολογίας του ΙΑΣΩ παρέχει υψηλού επιπέδου εξατομικευμένα πλάνα διατροφής, τα οποία περιλαμβάνουν μια σειρά από γευστικές προτάσεις με πρωτότυπους συνδυασμούς τροφών, πλούσιες σε συστατικά υψηλής διατροφικής αξίας.
Pesto toast με βασιλικό, αβοκάντο και καρύδια Μια έξυπνη ιδέα για ένα γευστικό και ωφέλιμο σνακ από αγνά υλικά, πλούσιο σε φολικό οξύ, ψευδάργυρο και ασβέστιο. Απολαυστικό και υγιεινό ταυτόχρονα, προσφέρει γευστική πληρότητα και ικανοποιεί την αίσθηση του κορεσμού.
Υλικά (για 2 μερίδες) 1-2 κ.σ. καρύδια (20 γρ.) 2 φλ. φρέσκο βασιλικό (50 γρ.) 1 κ.σ. παρμεζάνα, τριμμένη 1 κ.σ. παρθένο ελαιόλαδο ¼ αβοκάντο (50 γρ.) Λεμόνι Εκτέλεση: Τα χτυπάτε μαζί στο μπλέντερ και τα συνοδεύετε με 60 γρ. ψωμί ολικής άλεσης. Διατροφική αξία Αποτελεί ένα εξαιρετικό σνακ υψηλής διατροφικής αξίας, πλούσιο (καλύπτει το 15% της ΔΤΑ*) σε «key nutrients» για την εγκυμοσύνη και την περίοδο πριν από τη σύλληψη: ➔ Φολικό οξύ (35mg/ μερίδα) ➔ Ψευδάργυρος (1,6mg Zn/ μερίδα)
Παράλληλα, καλύπτει περίπου το 25% της ημερήσιας απαιτούμενης πρόσληψης ασβεστίου (180mg Ca/ μερίδα). Το φολικό οξύ και ο ψευδάργυρος αποτελούν θεμελιώδη συστατικά για την περίοδο πριν από τη σύλληψη μέχρι και την οργανογένεση (σχηματισμός οργάνων) του εμβρύου. Το αβοκάντο, το ελαιόλαδο και τα καρύδια αποτελούν πολύτιμες πηγές καλών λιπαρών, αντιοξειδωτικών και ωφέλιμων θρεπτικών συστατικών. *ΔΤΑ: Ημερήσια Προσλαμβανόμενη Ποσότητα Αναφοράς
Διατροφική ανάλυση ανά μερίδα (300γρ.): ➔ Λιπαρά 18 γρ. (από τα οποία 2,4 γρ. κορεσμένα), ➔ Υδατάνθρακες 27γρ. (από τα οποία 2 γρ. σάκχαρα), ➔ Πρωτεΐνη 9 γρ. ➔ Εδώδιμες ίνες 4,6 γρ.
Παπαρδέλες με γαρίδες και μανιτάρια Υλικά (για 3 μερίδες) 200 γρ. παπαρδέλες (ή άλλα ζυμαρικά της αρέσκειας σας) (δίνουν περίπου 450 γρ. βρασμένα) 375 γρ. γαρίδες φρέσκιες 150 γρ. μανιτάρια πλευρώτους και αποξηραμένα, σε κομμάτια 1 σκελίδα σκόρδο 25 ml λευκό ξηρό κρασί 40 γρ. παρθένο ελαιόλαδο 1 κ.σ. ξύδι από λευκό κρασί Μαϊντανός, ψιλοκομμένος Αλάτι, πιπέρι
Εκτέλεση: Πλένουμε πολύ καλά τις γαρίδες και τις βράζουμε για 5 λεπτά σε αλατισμένο νερό προσθέτοντας το ξύδι από λευκό κρασί. Καθαρίζουμε τις γαρίδες και σοτάρουμε με το λάδι ελαφρά την ψίχα τους με τα μανιτάρια και το σκόρδο. Πολτοποιούμε τα κεφάλια από τις γαρίδες μαζί με λίγο από το νερό στο οποίο έβρασαν. Περνάμε το μίγμα από ψιλή σίτα (σουρωτήρι), προσθέτουμε τον πολτό (περίπου 1 ποτηράκι του κρασιού) και το κρασί στο τηγάνι με τις γαρίδες και τα μανιτάρια. Βράζουμε την σάλτσα μέχρι να απορροφηθούν τα υγρά. Βράζουμε τα ζυμαρικά σύμφωνα με τις οδηγίες και τα περιχύνουμε με τη σάλτσα. Σερβίρουμε αμέσως με ψιλοκομμένο μαϊντανό και φρεσκοτριμμένο πιπέρι.
Τop Tip • Τα ζυμαρικά, εάν παρασκευαστούν με τον σωστό τρόπο και τα κατάλληλα υλικά, αποτελούν ένα εξαιρετικό γεύμα, ακόμα και για όσες προσέχουν τη διατροφή τους. Το συγκεκριμένο πιάτο αποτελεί μια γευστική πρόταση με σύνθεση από αγνές πρώτες ύλες, ιδιαίτερα ωφέλιμες για την περίοδο της κύησης και της γαλουχίας! • Είναι γνωστό ότι οι γαρίδες, όπως και τα υπόλοιπα οστρακοειδή (π.χ. καραβίδες, αστακός), αποτελούν μαζί με τα (κυρίως λιπαρά) ψάρια μοναδική πηγή των ευεργετικών για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού σας, πριν και μετά τη γέννηση του, ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων! • Επιπρόσθετα, οι γαρίδες, όπως και τα υπόλοιπα θαλασσινά, αποτελούν εξαιρετική πηγή θρεπτικών συστατικών, κλειδιών για υγιή ανάπτυξη, όπως ο ψευδάργυρος, οι βιταμίνες Α και D, το σελήνιο και το ιώδιο. Γνωρίζετε ότι, σύμφωνα με μια πληθώρα επιδημιολογικών μελετών, 1 μερίδα (150 γρ.) έως 4 μερίδες (600 γρ.) την εβδομάδα ψάρια/ θαλασσινά σχετίζονται με ευεργετικές δράσεις στη νευροανάπτυξη στα παιδιά. (EFSA, 2014) • Η κατανάλωση ψαριού και θαλασσινών δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 450-600 γρ. την εβδομάδα και πρέπει να προέρχεται από ποικιλία ψαριών και θαλασσινών, αποφεύγοντας τα ψάρια με υψηλά επίπεδα μεθυλυδραργύρου, όπως ξιφία, τόνο, τόνο μεγαλόφθαλμο (Bigeye tuna), tilefish, μάρλιν (marlin), καθρεπτόψαρο (orange roughy), βασιλικό σκουμπρί (King Mackerel), λευκό μπακαλιάρο (Tilefish), κρύα καπνιστά θαλασσινά (ή, αλλιώς, θαλασσινά ψυχρού υποκαπνισμού), ωμά ή μη επαρκώς μαγειρεμένα ψάρι/ θαλασσινά (International Federation Of Gynecology and Obstetrics, FIGO, 2015), λαβράκι, μπακαλιάρος του Ατλαντικού, χάλιμπατ (halibut), πέρκα. • Πολλά μανιτάρια, επίσης, αποτελούν ιδιαίτερα ωφέλιμη φυτική τροφή: έχουν χαμηλή θερμιδική αξία, χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ενώ είναι πλούσια σε εδώδιμες ίνες, πλούσια (ανάλογα με την ποικιλία) σε βιταμίνες και ανόργανα συστατικά μεγάλης σημασίας για την κύηση και τη γαλουχία (όπως σελήνιο, ψευδάργυρο –ιδιαίτερα τα αποξηραμένα- βιταμίνη D κ.λπ.), ενώ δρουν ως πρεβιοτικά, με αποτέλεσμα να προάγουν την ανάπτυξη ευεργετικής εντερικής μικροχλωρίδας (εντερικό μικροβίωμα).
Διατροφική ανάλυση ανά 1 μερίδα ➔ 450-480 kcal ➔ Λιπαρά 20-25 γρ. (εκ των οποίων 3 γρ. κορεσμένα) ➔ Υδατάνθρακες 30-35 γρ. ➔ Πρωτεΐνη 35 γρ. ➔ Εδώδιμες ίνες 3 γρ. (καλή πηγή εδώδιμων ινών) Καλύπτει το 30% της Ημερήσιας Προσλαμβανόμενης Ποσότητας Αναφοράς σε Ψευδάργυρο (3mg Zn/ μερίδα).
Άκρα Μινώα!
Κείμενο: Θωμάς Κ. Ευθυμίου Φωτογραφίες: Christian Kapsiotis
Ηονομασία του τίτλου «Άκρα Μινώα» που έδωσε στον βράχο της Μονεμβασιάς ο σπουδαίος ταξιδιώτης και γεωγράφος Παυσανίας, αν και ακατοίκητος στην αρχαιότητα, καταδεικνύει ότι μπορεί να ήταν σημείο μινωικών εμπορικών δραστηριοτήτων. Το «Άκρα Μινώα», το οποίο σημαίνει «Μινωικό Ακρωτήριο», δεν έχει καμία σχέση με τον Κάβο Μαλιά που βρίσκεται εκτεθειμένος στις λυσσομανούσες θάλασσες και είναι η πρώτη επαφή των ναυτικών που έρχονται από τα νότια του Μυρτώου Πελάγους. Αντίθετα, η Μονεμβασιά απολαμβάνει την ηρεμία της νοτιανατολικής εσοχής της Πελοποννήσου, όντας η ακροτελεύτια γεωγραφική περιοχή του τρίτου ποδιού. Σε ένα διαφορετικό οδοιπορικό, όχι τόσο κλειστό όσο ορίζουν τα ασφυκτικά τείχη της Μονεμβασιάς, επιχειρούμε να δούμε τα ενδιαφέροντα της περιοχής, που «παρεξηγημένα» υπό τη σκιά της, δεν τα επισκεπτόμαστε.
Μονεμβασιά Ένα μικροσκοπικό «νησάκι», που το εσωτερικό κομμάτι του είναι γυμνό, άγονο, άδειο. Φτάνεις στο χωριουδάκι που συνορεύει, το κοιτάς από απέναντι και λες... τι παράξενο! Διασχίζεις τη γέφυρα, ξεκινάς να το προσεγγίζεις από το πλάι και λίγες εκατοντάδες μέτρα μετά φτάνεις σε μια πύλη ενός κάστρου. Μπαίνεις μέσα και το ταξίδι ξεκινάει! Ακούγονται τα βήματά σου στο πλακόστρωτο, στρίβεις δεξιά, μετά αριστερά και, ξαφνικά, σαν να μπήκες σε μια μεσαιωνική ταινία της Disney, αντικρίζεις κάτι σπάνιο. Αλλόκοτο. Ομοιόμορφο. Κάτι ανεξήγητα ελληνικό. Έναν μικρό κόσμο, σε ένα μικρό κάστρο, επάνω σε ένα μικρό νησί. Κρυμμένος θησαυρός. Η καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς αυτόματα σε περνάει σε μια άλλη διάσταση. Είναι σαν να μπαίνεις σε ένα στούντιο του Χόλιγουντ. Μικρά καφέ, ταβέρνες, μαγαζάκια, εκκλησίες, μουσεία, φαναράκια, ένα μεγάλο κανόνι και ο ήλιος να ομορφαίνει κάτι ήδη ουτοπικό. Μια ανάσα από κάτι άλλο. Αν ξαφνικά μία ημέρα όσοι έμπαιναν από την πύλη της ντύνονταν με βυζαντινές ενδυμασίες, εύκολα θα περίμενες να δεις άλογα και ιππότες και καπεταναίους και κορασίδες να λάμπουν σε πλουμιστές τουαλέτες εποχής. Όμως είμαστε στο σήμερα και διαπιστώνεις ένα ιδανικό πάντρεμα του χθες με το τώρα. Οικοδομικός σεβασμός, ήπιες μουσικές, καλαίσθητα μπαρ, ταβέρνες και εστιατόρια, θελκτικά καφέ, ατέλειωτα μονοπάτια και αμέτρητες «κρυψώνες»… Ναι, βρίθει από πέτρινες εσοχές και σοκάκια που μπορείς να «κρυφτείς», να περνάνε δίπλα σου θορυβούντες ή μη εκδρομείς και να μη σε βλέπουν. Να πάτε! Και να κάνετε βόλτες όχι μόνο την ημέρα. Αλλά και τη νύχτα. Με φεγγάρι, με έναστρο ουρανό, με συννεφιά, ακόμα και με βροχή, η βόλτα στα στενά της καστροπολιτείας θα σας κάνει να ερωτευτείτε ξανά τη ζωή. Και αφού χορτάσετε, έχετε να μπείτε σε ένα από τα απόλυτα συμβατά με τον χώρο και την εικόνα μπαράκια ή καφέ και να ακούσετε μουσική παρέα με το ποτό σας. Θα είναι η στιγμή που θα συνειδητοποιήσετε ότι η ευτυχία είναι στιγμές. Η Μονεμβασιά, η πατρίδα του Γιάννη Ρίτσου, δεν είναι μεγάλη. Είναι όμως όση χρειάζεται. Για να αφήσετε το αυτοκίνητο, να περπατήσετε, να σκεφτείτε, να απομονωθείτε, να θαυμάσετε τη θάλασσα, να πιείτε έναν καφέ στο μπαλκονάκι του ξενοδοχείου που θα μείνετε. Στον ελεύθερο χρόνο σας, προτείνουμε να περάσετε από το Café-cocktail-bar Ενετικό και το Malvasia Café, να γεμίσετε τα στομάχια σας στα Μελιτζανάκια, να πιείτε ένα ποτό το βράδυ στο Έμβασις Cafe - Cocktail Bar και να κοιμηθείτε στο Λικίνια Hotel. Αν σας γοητεύει η «απέναντι» πλευρά, τότε το «Λουλούδι της Μονεμβασίας» στον οικισμό απέναντι από τον βράχο είναι μία οικονομική και καλή πρόταση. Για όσους θέλετε το παραπάνω, το ιδιαίτερο, το ξεχωριστό, η λύση ακούει στο όνομα Κινστέρνα Hotel στον Άγιο Στέφανο, μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω. Αυτή είναι η Μονεμβασιά, η βραχόνησος που συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα με ένα μικρό δρόμο 200 μέτρων. Η έκτασή της αποτελείται κυρίως από ένα μεγάλο οροπέδιο περίπου 100 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, πλάτους έως 300 μέτρων και μήκους 1 χλμ. Το σημείο εισόδου, μία «καστρική» πύλη,
Πάνω: Από το εσωτερικό της καστροπολιτείας της Μονεμβασιάς. Αριστερά: Το κανόνι στην κεντρική πλατεία, αντικείμενο αδιάκοπης φωτογραφικής αναφοράς, μας θυμίζει την πολυτάραχη ιστορία του «βράχου».
Από πάνω δεξιόστροφα: Άποψη των περιμετρικών τειχών από την κεντρική πλατεία. Η εκκλησία του «Ελκόμενου Χριστού» -σήμα κατατεθέν της Μονεμβασιάς- βρίσκεται στο κέντρο της καστροπολιτείας και χτίστηκε τον 13ο αιώνα από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο. Το λιμάνι της Νεάπολης με τον ναύτη με το ιβιλάι σαν να προσέρχεται να ξαποστάσει στα καφέ της προκυμαίας!
Πάνω από αριστερά: Η είσοδος του Σπηλαίου Καστανιάς. Τίποτα δεν μαρτυρά τη μαγεία που κρύβουν τα έγκατα της γης μπροστά σας… Πάνω από 3.000.000 χρόνια χρειάστηκαν για να δημιουργήσει η φύση το εντυπωσιακό εσωτερικό του σπηλαίου. Δεξιά: Εικόνα από το απολιθωμένο δάσος. Τα διαλύματα πυριτίου και ασβεστίου έχουν πάρει την θέση της χλωρίδας εδώ και εκατομμύρια χρόνια.
Travel tip
Για να προγραμματίσετε καλύτερα την εκδρομή σας, καλό είναι να έχετε μία εικόνα των αποστάσεων. Να εμπιστεύεστε το Google maps, αλλά μην ξεχνάτε ότι οι «κρυμμένοι παράδεισοι» στις διαδρομές μας, είναι έξω από αυτό…
Αθήνα-Μονεμβασιά: 325 χλμ. Μονεμβασιά-Γεωπάρκο Αγίου Νικολάου: 55 χλμ. Γεωπάρκο-Σπήλαιο Καστανιάς: 23 χλμ.
που το πέρασμά της στο εσωτερικό μεσαιωνικού φρουρίου σου αλλάζει εποχή! Μία μεσαιωνική καστροπολιτεία που είναι χτισμένη σε «τυφλό» μέρος στην πίσω πλευρά του θαλάσσιου βράχου για να μην είναι ορατή από την ηπειρωτική χώρα, έτσι ώστε οι ντόπιοι να μπορούν να αποφύγουν τις επιθέσεις του εχθρού. Θα πρέπει εδώ να σχολιαστεί τούτο: Την αποκαλούν «Γιβραλτάρ της Ανατολής» λόγω του τεράστιου μονού ορεινού θαλάσσιου όγκου, αλλά εμάς μας έκανε κάτι άλλο εντύπωση. Ότι μαζί με «των Ψαρών την ολόμαυρη ράχη», είναι ό,τι πιο επιβλητικό σε σκληρό, βραχώδες θαλάσσιο οπτικό δέος έχουμε συναντήσει στην ελληνική επικράτεια!
Γεωπάρκο Αγίου Νικολάου - Απολιθωμένο δάσος Αφήνοντας την ανατολική ακτή της Πελοποννήσου, περνάμε κατεβαίνοντας στο εσωτερικό του «ποδιού» και αφήνοντας δεξιά μας την εμβληματική για το καλοκαίρι Ελαφόνησο, συνεχίζουμε με προορισμό το Γεωπάρκο της παράλιας ζώνης του Αγίου Νικολάου, ακολουθώντας τις πινακίδες και καλύπτοντας περί τα 5-6 χλμ. χωματόδρομου. Στο σημείο που παρκάρεις και που το καλοκαίρι οι κοντινές παραλίες δέχονται δεκάδες παραθεριστές, μπορεί να παρατηρείς με τις ώρες τα εμπορικά πλοία που διέρχονται τον Κάβο Μαλέα σε κοντινή απόσταση από την ακτή. Όπως πληροφορούμαστε και από τους ειδικούς (πλην όμως ξεβαμμένους) σχετικούς πίνακες εκεί, το σημείο συμπεριλαμβάνεται στον Άτλαντα των Γεωλογικών Μνημείων του Αιγαίου και στο Δίκτυο των Γεωπάρκων της Ευρώπης. Στις παράκτιες τοποθεσίες Αγία Μαρίνα, Κόρακας και Σπίθα, βλέπεις ένα αλλόκοτο τοπίο με απολιθωμένες εικόνες και μνήμες, προσπαθώντας να φανταστείς πώς να ήταν αυτή η περιοχή πριν από τις γεωλογικές εξελίξεις που, όπως μαθαίνουμε από τη διαδικτυακή μας αναζήτηση, γεωλογικές ταραχές, σεισμοί και ηφαιστειακή δραστηριότητα οδήγησαν στην απολίθωση
της παλαιοχλωρίδας της περιοχής, εκατομμύρια χρόνια πριν από την εποχή μας. Η οργανική ύλη δένδρων, φυτών αλλά και μαλακίων, αντικαταστάθηκε μόριο προς μόριο από διαλύματα πυριτίου και ασβεστίου σε μια υπομονετική διαδικασία που συντελέστηκε κάτω από τη θάλασσα.
Σπήλαιο Καστανιάς Ανηφορίζοντας βόρεια από τον «απολιθωμένο κόσμο», μετά το χωριό Λάχι (στο οποίο μία στάση για γευστικό γεύμα είναι ενδεικνυόμενη στο «Άμα Λάχι», με θέα από ψηλά στη Νεάπολη και την Ελαφόνησο στο φόντο) στρίβουμε δεξιά ακολουθώντας τις πινακίδες «Σπήλαιο Καστανιάς». Ούτε εμείς το γνωρίζαμε… Αλήθεια, δεν πάει ο νους σας στο πόσο επιβλητικά όμορφο είναι. Δυστυχώς είναι από αυτά τα μη γνωστά, μη πολυδιαφημισμένα θεματικά σημεία της χώρας μας που αξίζουν με το παραπάνω τη μνεία και την εμφατική αναφορά. Ναι, ίσως ακούγεται σαν μία έκφραση υπερενθουσιασμού, αλλά όταν το επισκεφτείτε θα διαπιστώσετε ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο υπερβολής… Το Σπήλαιο Καστανιάς βρίσκεται στην ανατολική απόληξη του Πάρνωνα και είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά σπήλαια της Ελλάδας και της Ευρώπης! Καμία υπερβολή, μιας και είναι πλούσιο σε πυκνότητα και ποικιλία σχημάτων, χρωμάτων και μορφών, στοιχεία που το κατατάσσουν δεύτερο στο είδος του σε όλη την Ευρώπη! Τρία εκατομμύρια χρόνια χρειάστηκε η φύση για να δημιουργήσει τον απαράμιλλο λιθωματικό διάκοσμο και να πλάσει σώματα και μορφώματα μιας φαντασίας αμύθητης. Ανάμεσα στους θεόρατους «κόκκινους και λευκούς καταρράκτες», τις γιγάντιες πολύσχημες κολώνες, τις «κουρτίνες» και τα «σεντόνια» που ξεχύνονται σαν κέρινα ομοιώματα απ’ την οροφή, φωλιάζουν «χταπόδια» και «κοράλια», «ελεφαντάκια» και «μανιτάρια», «πουλιά» και καρικατούρες, «εξωτικά φυτά» και μνημειώδη πλάσματα. Η έκταση του σπηλαίου είναι 1.500 τ.μ., χωρίζεται σε δύο επίπεδα και ο επισκέπτης το περιέρχεται ανεβοκατεβαίνοντας σκαλιά σε μια διαδρομή 500 μ. Σπάνιες παρουσίες, όπως δίσκοι, επίπεδοι σταλαγμίτες, εκκεντρίτες και ελικτίτες, έχουν τον ιδιαίτερο τόπο τους στο σπήλαιο και αποτελούν σημαντικούς σταθμούς της ξενάγησης. Ζητήστε, επίσης, από τον ξεναγό να σας δείξει το μόνο έμβιο ον του σπηλαίου, το τυφλό και κουφό δολιχόποδο. Στον προαύλιο χώρο του σπηλαίου λειτουργεί αναψυκτήριο, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται το παμπάλαιο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, σημαδεμένο απ’ τα περάσματα κουρσάρων και κατακτητών. Η καταπράσινη -μοναδική για οδηγούς που αναζητούν απολαυστικές διαδρομές- ορεινή διαδρομή από το σπήλαιο προς τη Νεάπολη θα σας μείνει αξέχαστη. (Οι φωτογραφίες του σπηλαίου και οι αντίστοιχες της εναέριας λήψης του βράχου και της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας προέρχονται από τη διαδικτυακή πύλη του Δήμου Μονεμβασιάς).
Σημείωση: Στα οδοιπορικά μας αναφέρουμε ονόματα χώρων εστίασης ή διαμονής που επιλέξαμε και μας άρεσαν. Είναι προσωπικές επιλογές και όμοιές τους προφανώς υπάρχουν αρκετές. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν αναφέρουμε ονομασίες για διαφημιστικό σκοπό, ούτε δεχόμαστε φιλοξενίες ή δωρεάν παροχές, ενώ ταξιδεύουμε απροειδοποίητα και ανώνυμα. Και αυτό γίνεται προς όφελος της αντικειμενικότητάς μας και μόνο.
Ψυχικό, 16/07/2020
Θέμα: Ευχαριστήρια επιστολή
Ιδιωτικό Λύκειο Κολλέγιο Ψυχικού
Γενικό Λύκειο International Βaccalaureate
Αξιότιμοι κύριοι, Με την παρούσα επιστολή θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά εκ μέρους των μαθητών μας και των Καθηγητών-Συμβούλων του Ομίλου Νεανικής Επιχειρηματικότητας του Λυκείου Κολλεγίου Ψυχικού, Αθανασίου Καραμήτσα, Ελένης Μαρκοπούλου και Παναγιώτη Στατήρη για τη σημαντική ενίσχυση της προσπάθειάς τους με τη χρηματική χορηγία σας ύψους 2.000 Ευρώ. Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι ο Όμιλος Νεανικής Επιχειρηματικότητας του Λυκείου Κολλεγίου Ψυχικού τιμήθηκε με το 1ο Βραβείο στον Διαγωνισμό Κοινωνικής Καινοτομίας (SIR – Social Innovation Relay) του Junior Achievement Greece για την εφαρμογή για έξυπνα κινητά που δημιούργησε εφέτος η Εικονική Επιχείρηση “Medinow” . Η ομάδα εκπροσώπησε τη χώρα μας στον Παγκόσμιο Διαδικτυακό Διαγωνισμό του SIR, στις 16/06/2020 και αναδείχθηκε ανάμεσα στις 3 καλύτερες επιχειρήσεις.
Με εκτίμηση, Αναστασία Παπακωστοπούλου Διευθύντρια Ιδιωτικού Λυκείου-Κολλέγιο Ψυχικού
Προς: ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ Υ/Ο κας Χριστοπούλου Νάνσυς nchristopoulou@iaso.gr Αριθμός 464340 /kb Αθήνα, 4 Σεπτεμβρίου 2020 Αγαπητή κυρία Χριστοπούλου Σας ευχαριστούμε θερμά που για μία ακόμα φορά ανταποκριθήκατε θετικά στις ανάγκες, προσφέροντας την πραγματοποιηση ΤΕΣΤ Κορωνοϊου και που με τη βοήθειά σας επιτύχαμε την ασφαλή επιστροφή των εργαζομένων στον Οργανισμό μας.. Η συμβολή και η άμεση ανταπόκρισή σας μας συγκινεί και μας προσφέρει τη δύναμη να συνεχίσουμε το δύσκολο έργο μας για το χαμόγελο κάθε παιδιού. «Το Χαμόγελο του Παιδιού» βασίζεται εξολοκλήρου στις δωρεές των ιδιωτών και επιχειρήσεων και όλοι εσείς είστε αυτοί που καθιστάτε εφικτό το να συνεχίσουμε να βρισκόμαστε δίπλα σε κάθε παιδί. «Το Χαμόγελο του Παιδιού» δεν απευθύνεται σε κάποιους, δεν ανήκει σε λίγους. Απευθύνεται σε όλα τα παιδιά και ανήκει σε όλους αυτούς που μοιράζονται το ίδιο Όραμα και Αξίες: Φροντίδα, Αξιοπρέπεια και Ισότητα για κάθε παιδί στην χώρα μας. «Το Χαμόγελο του Παιδιού» ανήκει και σε εσάς που συμμετέχετε ενεργά στην προσπάθεια κάθε παιδί να έχει όλα όσα δικαιούται. Χάρη σε όλους μας, από το 1995 έως σήμερα, «Το Χαμόγελο του Παιδιού» αναγνωρισμένο στην Ελλάδα και διεθνώς, στέκεται κάθε χρόνο δίπλα σε χιλιάδες παιδιά. Εξειδικευμένα δίπλα σε παιδιά θύματα Βίας, παιδιά που Εξαφανίζονται, παιδιά με προβλήματα Υγείας, παιδιά που ζουν σε συνθήκες Φτώχειας. Κάθε ένα παιδί είναι μοναδικό και η επιστημονική ομάδα του Οργανισμού, του παρέχει όλα όσα αυτό έχει ανάγκη, δίνοντας άμεσα λύσεις σε συνεργασία με κάθε αρμόδιο φορέα. Σας ευχαριστούμε από καρδιάς για την συμμετοχή και την εμπιστοσύνη! «Αν ενωθούμε όλοι θα τα καταφέρουμε»* Με εκτίμηση,
Κώστας Γιαννόπουλος Πρόεδρος Δ.Σ.
*Από το Ημερολόγιο του 10χρονου Ανδρέα Γιαννόπουλου, ιδρυτή του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού»
Γενικό Λύκειο : |T: 210 – 6798100 (εσωτ.: 208/209) |F: 210 - 6714942| e-mail: lykeiopc@haef.gr | International Βaccalaureate : |T: 210 – 6798207 |F: 210 - 6756762| e-mail: ibpc@haef.gr | Στεφάνου Δέλτα 15 Ψυχικό 15452 www.haef.gr | Τ.Θ. 65005 |
Ευχαριστήρια Επιστολή
Πώς να πεις ευχαριστώ! Στον άνθρωπο? Στον γιατρό κύριο Γιώργο Περγάμαλη? Στο γιατρό που έσωσε από βέβαιο θάνατο το μικρό Entri Zetai, που γεννήθηκε με γαστρόσχιση και παρά τα χειρουργεία που του έγιναν στο παρελθόν, το παιδί αργοπέθαινε από πολλαπλά συρίγγια. Πώς να ευχαριστήσω τον άνθρωπο γιατρό που έκανε τη μάνα του μικρού Entri να πει παίρνω ένα καινούργιο παιδί μαζί μου μετά από ατελείωτη ταλαιπωρία 3 ½ χρόνων, όσο και η ζωή του. Τι να πω για την τρυφερότητα, την καλοσύνη και το σεβασμό που κάθε μέρα έβλεπα στο πρόσωπό του?
Πολλά ΕΥΓΕ για την ανθρωπιά και τις γνώσεις του, που προσέφερε ανιδιοτελώς σε αυτό το δύσκολο παιχνίδι ζωής και θανάτου. Προσπάθησε με πολύ κόπο και μεγάλη προσφορά και βγήκε νικητής στο στοίχημα ζωής που έβαλε, πραγματοποιώντας ένα χειρουργείο που ήταν καταδικασμένο. Ευχαριστώ τη Διοίκηση του ΙΑΣΩ παίδων, που βοήθησε να πραγματοποιηθεί το δύσκολο έργο του. Επίσης, την κα Κοπανίδη που συμμετείχε στον αγώνα του.
Όσο υπάρχουν ακόμα τέτοιοι άνθρωποι και επιστήμονες, μπορούμε να ελπίζουμε για το καλύτερο. Συγχαρητήρια στον κ. Περγάμαλη, Διευθυντή του παιδοχειρουργικού τμήματος ΙΑΣΩ Παίδων.
Με εκτίμηση, Αντώνης – Μαίρη Καραπιδάκη
Προς: ΙΑΣΩ ΠΑΙΔΩΝ Υ/Ο ΓΕΝΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ paidon@iaso.gr Αριθμός 408000 /kb
Αθήνα, 20 Δεκεμβρίου 2019
Αγαπητοί μας Σας ευχαριστούμε θερμά που για μία ακόμα φορά ανταποκριθήκατε θετικά στις ανάγκες, προσφέροντας μαγνητική καρδιάς για τον 2 ετών Α.Σ που πάσχει από συγγενή καρδιοπάθεια.
Η συμβολή και η άμεση ανταπόκρισή σας μας συγκινεί και μας προσφέρει τη δύναμη να συνεχίσουμε το δύσκολο έργο μας για το χαμόγελο κάθε παιδιού.
«Το Χαμόγελο του Παιδιού» βασίζεται εξολοκλήρου στις δωρεές των ιδιωτών και επιχειρήσεων και όλοι εσείς είστε αυτοί που καθιστάτε εφικτό το να συνεχίσουμε να βρισκόμαστε δίπλα σε κάθε παιδί.
«Το Χαμόγελο του Παιδιού» δεν απευθύνεται σε κάποιους, δεν ανήκει σε λίγους. Απευθύνεται σε όλα τα παιδιά και ανήκει σε όλους αυτούς που μοιράζονται το ίδιο Όραμα και Αξίες: Φροντίδα, Αξιοπρέπεια και Ισότητα για κάθε παιδί στην χώρα μας.
«Το Χαμόγελο του Παιδιού» ανήκει και σε εσάς που συμμετέχετε ενεργά στην προσπάθεια κάθε παιδί να έχει όλα όσα δικαιούται.
Χάρη σε όλους μας, από το 1995 έως σήμερα, «Το Χαμόγελο του Παιδιού» αναγνωρισμένο στην Ελλάδα και διεθνώς, στέκεται κάθε χρόνο δίπλα σε χιλιάδες παιδιά. Εξειδικευμένα δίπλα σε παιδιά θύματα Βίας, παιδιά που Εξαφανίζονται, παιδιά με προβλήματα Υγείας, παιδιά που ζουν σε συνθήκες Φτώχειας. Κάθε ένα παιδί είναι μοναδικό και η επιστημονική ομάδα του Οργανισμού, του παρέχει όλα όσα αυτό έχει ανάγκη, δίνοντας άμεσα λύσεις σε συνεργασία με κάθε αρμόδιο φορέα. Σας ευχαριστούμε εμπιστοσύνη! από καρδιάς για την συμμετοχή και την «Αν ενωθούμε όλοι θα τα καταφέρουμε»* Με εκτίμηση,
Κώστας Γιαννόπουλος Πρόεδρος Δ.Σ.
*Από το Ημερολόγιο του 10χρονου Ανδρέα Γιαννόπουλου, ιδρυτή του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού»
Καλημέρα!!
Είμαστε από εχθές το πρωί στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας..
Όλα πήγαν μία χαρά και έχουμε αγκαλίτσα την μικρή μας!!
Θέλω να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ για τις εβδομαδιαίες ενημερώσεις που μου στέλνατε με τόση συνέπεια!
Κάθε φορά ανυπομονούσα για το e-mail σας!!! Ήταν πολύ χρήσιμες για μένα οι ενημερώσεις σας ανά εβδομάδα κύησης επειδή είναι το πρώτο μου παιδάκι και δεν είχα ιδέα τι πρόκειται να συναντήσω μπροστά μου... με βοηθήσατε απίστευτα πολύ!!!
Το εξαιρετικό προσωπικό επίσης μας βοηθάει από εχθές σε ότι χρειαστούμε..
Η συνέπεια, η ανθρωπιά,η συμπαράσταση και η κατανόηση είναι από τα λίγα που μπορώ να γράψω για τις νοσηλεύτριες,τις μαίες και όλους τους υπόλοιπους που είναι δίπλα μας!!! Σας ευχαριστώ που μου κάνατε παρέα σ' αυτό το μοναδικό ταξίδι που έζησα!
Τριανταφύλλου Θωμαή
Η ενημέρωση σε θέματα υγείας μπορεί να αποτελέσει την καλύτερη πρόληψη: Συμφωνώ Διαφωνώ
Πώς αξιολογείτε την ενημέρωση του περιοδικού; Άριστη Πολύ καλή Iκανοποιητική Μη Ικανοποιητική
Πώς αξιολογείτε τη συνολική εικόνα του περιοδικού; Άριστη Πολύ καλή Iκανοποιητική Μη Ικανοποιητική
Τα άρθρα είναι κατανοητά και δεν μπερδεύουν τον αναγνώστη με δύσκολους ιατρικούς όρους: Συμφωνώ Διαφωνώ
Παράδειγμα μη κατανοητου άρθρου: .......................................................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................................................................
Πιστεύω ότι είναι πιο χρήσιμα τα άρθρα που αφορούν:
Μητρότητα Φροντίδα Νεογέννητου
Εγκυμοσύνη Παιδί
Γονιμότητα Υγεία γενικά
Θηλασμό Αποθεραπεία & Αποκατάσταση Eυεξία
Διατροφή
Καινοτομία - Ιατροτεχνολογική εξελιξη
Γενική Ιατρική
Αναφέρετε άλλες κατηγορίες που σας ενδιαφέρουν: ....................................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................................................................................
Επιπλέον θέματα που θα ήθελα να διαβάζω για να είμαι ενημερωμένος/η σε ό,τι αφορά την υγεία μου (μπορείτε να αναφέρετε θέματα συγκεκριμένων ειδικοτήτων):
Για θέματα υγείας προτιμώ να ενημερώνομαι:
Online. Αναφέρετε συγκεκριμένα websites............................................................................................................................................ Από έντυπες εκδόσεις. Αναφέρετε συγκεκριμένα έντυπα: ..................................................................................................................
Το ερωτηματολόγιο μπορεί να συμπληρωθεί ανώνυμα. Προσωπικά στοιχεία:
Όνομα: ................................................................................................... Επίθετο: ................................................................................................... Φύλο: Άνδρας Γυναίκα Ημερομηνία γέννησης: .................................................... Παιδιά: 1 2 3 και άνω
Διεύθυνση: ........................................................................................................................... Περιοχή: ............................................ Τ.Κ: ................. Τηλέφωνο: ...................................................................................................... Κινητό: ............................................................................................. Email: .................................................................................................................................................................................................................................
Επιθυμώ να λαμβάνω ενημέρωση σχετικά με τις υπηρεσίες υγείας του Ομίλου ΙΑΣΩ Υπογραφή:
Παρακαλούμε συμπληρώστε τις ανωτέρω πληροφορίες, μόνο εφόσον επιθυμείτε να χρησιμοποιούνται προκειμένου να ενημερώνεστε σχετικά με τις υπηρεσίες υγείας του Ομίλου ΙΑΣΩ. Εχω διαβάσει και κατανοήσει την Πολιτική Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων του Ομίλου ΙΑΣΩ, η οποία βρίσκεται ανηρτημένη στην ιστοσελίδα https://www.iaso.gr
Αποστολή ερωτηματολογίου: ΙΑΣΩ, Λεωφ. Κηφισίας 37-39, 151 23 Μαρούσι, Αθήνα Υπόψη κυρίας Ι. Ρέντη, τηλ. επικοινωνίας: 210 6383905
Σας ευχαριστούμε πολύ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΙΛΟΥ ΙΑΣΩ
ΔΩΡΕΑΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ
ΟΝΟΜΑ: ......................................................................................................... ΕΠΙΘΕΤΟ: ...................................................................................................... ΟΔΟΣ: ............................................................................................................ ΑΡΙΘΜΟΣ: .............. Τ.Κ.: .................... ΠΟΛΗ: ..................................... ΤΗΛΕΦΩΝΟ: ..................................ΚΙΝΗΤΟ:........................................ E-MAIL: ......................................................................................................... ΥΠΟΓΡΑΦΗ: ................................................................................................
