12
سه‌شنبه 27دي 90شماره 40
گشت وگذار
گردشگري‌پزشكي‌در‌سي‌سي‌يو تقريبا يك دهه است كه صنعتي به نام گردشگري پزشكي به عنوان يكي از زير مجموعه‌هاي صنعت پررونق و سودآور گردشگري پا به عرصه گذاشته و روز به روز هم از اهميت بيشتري در سطح جهان برخوردار مي‌شود .از سوي ديگر همين رشد و گسترش باعث رشد سرمايه‌گذاري‌هاي بسيار هنگفت در زيرساخت‌هاي وابسته به اين صنعت شده است .اما متاسفانه خبري از ايران در اين صنعت به گوش نمي‌رسد.
علي شاهيده
ام��روزه منطق��ه خاورميان��ه و آس��يا ب��ا توجه به توانمندي‌ه��اي تخصص��ي و ارزانقيم��ت خ��ود ب��ه عن��وان جذاب‌ترين منطقه براي گردش��گران و البته س��رمايه‌گذاران در زمينه گردشگري پزشكي تبديل ش��ده ،در منطقه خاورميانه برخي از كش��ورها مثل هندوس��تان و امارات متحده عربي با درك درست از اين موقعيت اس��تثنايي و سرمايه‌گذاري‌هاي بسيار حساب‌ش��ده از نام��ي نيك در اي��ن صنعت نوظهور برخوردار شده‌اند. بطور كلي منطقه آسيا و خاورميانه همانند پلي بين مقصد و مبدا مسافران در صنعت گردشگري پزشكي، ايفاي نقش مي‌كند .به همين دليل و با توجه به رشد چشمگير گردش��گري پزشكي در منطقه خاورميانه و آسيا ش��ركت‌هاي متعددي در زمينه اين خدمات به وج��ود آمده‌اند .بنابراين با توج��ه به فعاليت‌هاي اقتصادي اين‌گونه شركت‌ها و تبليغات گسترده آنها، حجم انبوهي از مس��افران به س��مت مناطق يادشده سرازير شده است .به عنوان مثال تا اواخر سال 2008 ميالدي ،كش��ور تايلند به عن��وان يكي از بزرگ‌ترين مقاصد گردشگري پزشكي در جهان بوده و به همين دليل توانس��ته چيزي حدود 2ميليارد دالر درآمد از صنعت گردشگري پزشكي خود داشته باشد. در همين راس��تا ،اين كش��ور براي حفظ موقعيت خود در اين صنعت اقدام به عقد قراردادهاي مشترك با كش��ور س��نگاپور و طبق آن شبكه‌اي آنالين براي ارائه خدمات گردش��گري پزش��كي راه‌اندازي كرده اس��ت .با افتت��اح اين ش��بكه خدمات گردش��گري پزشكي كه توسط حدود 400نفر پرسنل متخصص اداره مي‌ش��ود ،تمام��ي افرادي كه براي دسترس��ي ب��ه خدمات پزش��كي ارزانقيم��ت در دنياي مجازي مش��غول جمع‌آوري اطالعات هس��تند ب��ا امكانات و خدمات ارائه‌ش��ده در كش��ورهاي يادش��ده آش��نا
مي‌ش��وند و از خدمات مش��اوره‌اي رايگان اين شبكه اس��تفاده مي‌كنند؛ البته در جهت تش��ويق آنها براي مس��افرت به اين دو كشور يعني تايلند و سنگاپور .به اين ترتيب كشور تايلند توانسته نواقص و كمبودهاي تخصصي يا حتي در برخي موارد س��رمايه‌اي خود را از طريق مشاركت با كشور پيشرفته‌اي مثل سنگاپور پوش��ش داده و تا حد امكان سعي در حفظ موقعيت خود در زمينه گردشگري پزشكي منطقه كرده است و از س��وي ديگر س��نگاپور هم با توجه به ارزان‌بودن خدمات در كشور تايلند توانسته موقعيت خوبي براي سرمايه‌گذاري خود مهيا كند. به اعتقاد بس��ياري از كارشناس��ان گردش��گري پزش��كي ،اين صنعت كه از تركيب 2صنعت بس��يار پردرآمد گردشگري و خدمات پزشكي به وجود آمده، توانسته به عنوان يكي از اصلي‌ترين صنايع درآمدزاي ام��روزي در جه��ان تبديل ش��ود و نظر بس��ياري از كش��ورهاي جهان را به خود جلب كند و با توجه به قابليت موجود در منطقه خاورميانه اين فرصت طاليي در اختيار منطقه خاورميانه و آس��يا قرار گرفته است ب��ه همين دليل رقابتي نفس��گير در منطقه بر س��ر تثبيت موقعيت كش��ورها در اين صنعت شروع شده و هر روز اخباري تازه از س��رمايه‌گذاري‌هاي كالن را در‌گوشه و كنار اين منطق ه مي‌شنويم. به عنوان مثال كشور امارات با توجه به اين موقعيت طي برنامه‌اي قصد دارد با س��رمايه‌گذاري‌هاي بسيار س��نگين در بخش خدمات پزش��كي تا سال 2015 ميالدي به عنوان برترين مقصد گردشگران پزشكي در منطق��ه خليج‌ف��ارس باش��د .مقام��ات دولتي و دس��ت‌اندركاران اين صنعت در دبي ،روند دستيابي به اين رتبه را اين گونه ش��رح داده‌اند كه آنها ابتدا با راه‌اندازي مراكز درماني و بيمارس��تاني فوق مدرن و مجهز خود در كش��ور جلوي خروج شهروندان خود به ديگر كش��ورها را گرفتند و سعي كردند دالرهاي
خروج��ي اي��ن گردش��گران را تبديل به پتانس��يلي براي جذب گردش��گران خارج��ي كنند و پس از آن اق��دام به تبليغ در اين زمين��ه كردند و اكنون هم به عنوان كش��ور پذيراي گردشگري پزشكي در منطقه هستند نه صادركننده گردشگر در اين زمينه به ديگر كشورهاي جهان. بيش��تر كارشناس��ان پزشكي در س��طح جهان و طبق تاييد مجالت بس��يار معتبر پزشكي در مجامع بين‌المللي ،ايران را داراي بهترين متخصصان پزشكي از نظر س��طح علمي مي‌دانند و با توجه به توانمندي تخصصي ايران و همچني��ن امكانات معتقدند ايران توانايي كس��ب عالي‌ترين مقام در جذب گردش��گر پزش��كي را در منطق��ه‌دارد ،البت��ه اگر به پش��توانه تجرب��ي اين متخصصان طي جنگ تحميلي بنگريم درخواهيم يافت در رش��ته‌هايي چون پيوند اعضاي ب��دن ،ارتوپ��دي و جراحي‌هاي مختلف به واقع ايران ح��رف اول در منطقه را خواهد زد البته طي تالش و تحقيقات گسترده امروزه متخصصان ايراني در زمينه ناباروري و امراض مربوط به عالي‌ترين س��طح ممكن دست يافته‌اند و در اين خصوص مراكز درماني بسيار مجهزي در ايران افتتاح ش��ده اس��ت كه مي‌توان در اين زمينه از موسسه رويان نام برد .بنابراين اين گونه توانمندي‌ه‌ا و قابليت‌ه��اي موجود در ايران مي‌تواند به عنوان بهترين عامل جذب حداكثري گردش��گران خارجي را به ايران مهيا كند. گردشگري پزشكي ايران بيمار است
اما آيا واقعا از اين سرمايه ارزشمند درست استفاده شده و س��ازوكار مناسبي براي شكوفايي اين صنعت بسيار درآمدزا در كشور ايران در نظر گرفته شده است؟ البته نبايد از صنعت گردش��گري تفريحي ايران غافل شد زيرا اين دو صنعت الزم و ملزوم يكديگرند و بايد همزمان با هم رش��د كنند اما اين صنعت گردشگري پزشكي در ايران نيازمند مراقبت‌هاي ويژه‌اي است تا
بتواند در جايگاه اصلي خود در كشورهاي منطقه قرار گي��رد؛ البته اين مراقبت ويژه هم براي نجات صنعت گردشگري ايران از ركود و هم براي جلوگيري از ورود واسطه‌ها يا دالل‌هاي گردشگري پزشكي به مجموعه بايد انجام ش��ود .به‌غير‌از‌اين مس��ائل و زيرساخت‌ها بيشترين زيان را واسطه‌هاي اين صنعت به گردشگري پزش��كي ايران وارد خواهند كرد ،آن هم با تبليغات و فعاليت‌ه��اي غيراصولي خود براي جلب مش��تري هرچه بيشتر و سودجويي شخصي خود از گردشگران و همچنين نظام پزشكي ايران ،كه بسياري معتقدند اين گونه فعاليت‌هاي كنترل نشده شايد مهلك‌ترين آسيب را به بدنه اين صنعت در ايران بزند. همچنين بس��ياري از متخصص��ان اين صنعت در اي��ران عنوان كردهاند كه اگ��ر به اين صنعت نوظهور توجه نكنيم ش��ايد ديگر فرصتي براي جبران نداشته باشيم .آن هم به دليل حضور كشورهايي چون تركيه و هندوستان در منطقه آسيا و خاورميانه به عقيده اين كارشناسان بايد سريع‌تر عمل كنيم چون بسياري از اين كش��ورها به سرعت رشد اين صنعت و پايه‌ريزي زيرس��اخت‌هاي آن در داخل مرزهايشان افزوده‌اند و برنامه‌هاي بلندمدتي را مدون كرده و در دس��ت اقدام دارند .به عنوان مثال ،هندوس��تان كه تا همين چند دهه قب��ل به عنوان يك��ي از بزرگ‌ترين صادركننده نيروي كار و گردش��گر پزش��كي به ديگر كشورهاي جهان بويژه انگلستان بوده است ،امروزه خود به يكي از كشورهاي عمده پذيراي گردشگران پزشكي تبديل شده است. دول��ت مرك��زي هندوس��تان طب��ق برنام��ه زمانبندي‌شده‌اي تصميم گرفته تا پايان سال 2012 ميالدي 2 ،ميليارد دالر از اين صنعت درآمد كس��ب كند .دولتمردان هندوستان اعالم كردهاند كه دولت، اي��ن تصميم را با هم��كاري بخش خصوصي و دولتي جامه عمل خواهد پوش��اند ،از س��وي ديگر همسايه ش��مال غربي ايران يعني تركيه نيز دست به اقدامات مشابهي زده و به گفته دكتر حسن كاس ،رئيس مركز درماني آناتولي تركيه در س��ال ،2007اين مركز تنها 570بيمار خارجي را مداوا كرده و تحت مراقبت‌هاي پزشكي روزانه قرار داده حال آن كه تا پايان 3ماهه اول ،2009اين عدد به 1200نفر رسيده است. به گفته وي ،امروزه حدود 30گردش��گر پزش��كي يا همان مراجعان پزش��كي به مركز آناتولي در تركيه مراجعه مي‌كنند كه خود حاكي از رشد گسترده اين صنعت در كشور بوده است. به اعتقاد وي ،تركيه اكنون به عنوان بهترين مركز ارائه خدمات پزشكي براي ساكنان كشورهاي اروپايي تبديل ش��ده به گونه‌اي كه تركيه توانس��ته در سال 2008حدود 500ميليون دالر از اين صنعت درآمد داشته باشد و عمده گردشگران پزشكي از كشورهاي بحرين ،بلغارس��تان ،فرانس��ه ،بلژيك ،انگلس��تان و آذربايجان بوده‌اند. البته شايد اصلي‌ترين رقيب ايران در زمينه صنعت گردش��گري پزشكي را بتوان همس��ايه جنوبي ايران در حاش��يه خليج‌فارس يعني اميرنشين دبي نام‌برد؛ چرا كه اين ش��هر به تازگي با س��اخت ش��هركي به عنوان ش��هرك سالمتي توانس��ته تمامي امكانات و زيرس��اخت‌هاي پزش��كي را براي جذب گردشگران فراه��م كند؛ البته اين ش��هرك و امكان��ات ويژه آن به‌تنهايي توانسته نظر بسياري از متخصصان پزشكي را از كش��ورهاي همس��ايه به خود جلب كند و باعث مهاجرت اين متخصصان از كشورش��ان به ش��هرك سالمتي دبي شود. اصلي‌ترين نكته اين است كه واقعا بايد با توجه به پيش��توانه بس��يار باالي تخصصي پزشكي در ايران و همچنين وجود قابليت بسيار باال براي رونق‌بخشيدن به اين صنعت در كشور هرچه سريع‌تر اقدام مناسبي توس��ط مس��ووالن ام��ر در 2مجموع��ه پزش��كي و گردش��گري انجام ش��ود تا ايران ه��م به عنوان يكي از اصلي‌ترين كش��ورهاي جاذب گردشگر پزشكي در جهان و منطقه شناخته شود.