ويژه‌نامه سفر No: 01
3
مهماني آب در بهشت گمشده
و
گردشگري
Monday 28/02/2011
6
دوشنبه 1389/12/9 JameJam News
سفر‌آداب دارد
Tourism
شماره 1 &
Travel
12
كفه‌ترازو به سود‌كيست؟
طرح :عليرضا كريمي‌مقدم
2
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
سخن نخست
چمدان در دستان شما كورش اسعدي بيگي
سفرهاي نوروزي فرصتي از دست رفته
عكس :مجيد آزاد /جام‌جم
درب��اره اهميت س��فر و گردش��گري تادلتان بخواه��د ،نوش��ته‌اند و گفته‌ان��د و ش��نيده‌ايم و خوانده‌ايد .آنقدر كه هر شنوند‌ه و خواننده‌اي در اين مورد براي خودش حاال استادي شده است. اما با اين همه گفتن‌ها و نوش��تنها ،نمي‌دانم چ��را م��ا ايراني‌ه��ا ب��ا گردش��گري ه��م مثل دندانپزشكي برخورد مي‌كنيم! تعجب نكنيد .شما هم ديده‌ايد كه اغلب دوستان و آشنايان آنقدر سراغ دندانپزشك نمي‌روند تا اين ك��ه ش��بي را از درد دندان بي��دار و ناالن به صبح برسانند ،آن وقت است كه يادشان مي‌افتد يا بهتر است بگوييم مجبور مي‌شوند سراغ دندانپزشك بروند و به اجبار ،چند برابر هزينه كنند تا از درد و مشكالت دندان رهايي يابند. داستان گردشگري براي اغلب ما ايراني‌ها هم همين‌طور است .اگر هوا آنقدر آلوده شد كه فرياد همه بلند شد ،اگر نفس‌مان گرفت ،اگر دكتر به ما هشدار داد ،اگر قلب‌مان دو تا زد و يكي نزد ،اگر اتاقي يا خانه‌اي ييالقي داشتيم ،اگر فرصتي براي دور شدن از كارهاي در هم تنيده دست داد ،اگر خرج‌هاي ديگر و ضروري‌تر اجازه دادند ،اگر... چند روزي از تهران بيرون مي‌زنيم. وقتي هم كه به زمان اوج س��فرها مي‌رس��يم، بازهمين فكر بر اكثر ما غالب است ،يعني اگر هوا بد نبود ،اگر آغاز س��ال و نخستين روزهاي بهار بود ،اگر چند روزي تعطيلي به تورمان خورد ،اگر بچه‌ها غر‌غر راه انداختند ،اگر دوس��ت و آشنا و فاميل جايي رفتند و ما بايد نگاه‌هاي چپ‌چپ را تحمل مي‌كرديم ،اگر ...ش��ايد راهي سفر شويم. آن هم چه سفري! بدون برنامه و با عجله و. ... اما آيا چنين س��فري ،خس��تگي‌ها را از تن و روح م��ا مي‌زدايد؟ آيا در بازگش��ت ش��اديم و سرحال و بچه‌ها از ما شادتر؟ همه مي‌دانيم كه چنين نيس��ت .همه مي‌دانيم كه فرداي بازگش��ت از آن س��فر ،خس��تگي در چشمان و گفتار و رفتارمان پيداست. پس خوب اس��ت كمي منطقي‌تر رفتار كنيم. اگ��ر امروزه بايد براي هر كاري برنامه داش��ت، اگر بايد فكر كرد و پس از فكر ،برنامه داش��ت و براس��اس آن برنامه عمل ك��رد ،اين موضوع در گردش��گري و س��فر اگر نه بيش كه همسان كارهاي ديگر اهميت دارد. بايد ياد بگيريم كه سفر بخشي از زندگي است، آن هم بخش��ي ضروري .نه از آن دست اموري كه آخر صف ضروريات حيات ما ايس��تاده‌اند. بايد ياد بگيريم جاي چمدان‌ها ته‌كمد يا انباري نيس��ت .بايد ياد بگيريم ،چم��دان اول بايد در دسترس باشد و پس از داشتن برنامه‌اي درست در دست. بايد ياد بگيريم به دنبال زمان مناس��بي براي بستن چمدان‌هاي‌مان باشيم. باي��د ي��اد بگيريم منتظر رس��يدن فرصت‌ها ننشينيم ،برخيزيم و فرصت‌هايي را بيافرينيم. فراموش نكنيم كه اگر همه اينها را ياد گرفتيم باي��د به ديگ��ران و پيش از همه ب��ه فرزندان و خانواده خود نيز بياموزيم. به دليل همين ضرورت‌ها و ده‌ها علت محكم ديگ��ر ،چمدان از امروز در دس��تان شماس��ت؛ چمدان��ي كه از گردش��گري ،س��فر ،مقدمات، ملزومات و ...براي شما ارمغان‌ها دارد. اميدواريم اين گام‌هاي نخست با ياري شما طي ش��وند و قدم‌ها يكي پ��س از ديگري محكم‌تر و استوارتر برداشته شوند .همراه‌مان باشيد كه سفر به تنهايي بر مذاق انسان چندان خوش نمي‌آيد.
در نخس��تين روزه��اي پس از پاي��ان تعطيالت نوروزي سال 1389رئيس ستاد تسهيالت سفرهاي كش��ور اظهار كرد :براساس آخرين آمار جمع‌آوري ش��ده از 88/12/27ت��ا 89/1/11تعداد مس��افران ورودي به 30اس��تان كشور معادل 107ميليون نفر س��فر بوده است كه نسبت به س��ال گذشته كه پس از 13روز 99ميليون نفر س��فر به ثبت رسيد20/1 ، درصد رشد را نشان مي‌دهد. وي همچني��ن آمار مس��افران اقام��ت كننده قابل ثب��ت را طي اين مدت 36ميلي��ون و 400هزار نفر اع�لام كرد و گفت:اين آمار ش��امل اقامت‌كنندگان در خانه‌هاي استيجاري ثبت نشده و خانه‌هاي اقوام نمي‌شود. اين ميزان نش��ان‌دهنده حجم گس��ترده سفرهاي ن��وروزي و در پ��ي آن ني��از ب��ه برنامه‌ريزي‌ه��اي مختل��ف براي اس��تان‌هاي مهمان‌پذي��ر و همچنين مهماناني اس��ت كه به ش��هرها و روستاهاي كشور وارد مي‌شوند. رئي��س س��تاد تس��هيالت س��فرهاي كش��ور در بخ��ش ديگري از صحبت‌هايش گفت��ه بود :درباره پرس��فرترين اس��تان‌هاي كش��ور در ايام نوروز 89 اس��تان مازن��دران ،هم از نظر ميزان تردد مس��افر و ه��م از نظر مي��زان اقامت گردش��گران در بين تمام استان‌هاي كشور در مقام نخست جا گرفت. به گفته وي بعد از مازندران اس��تان‌هاي اصفهان، ق��م ،ف��ارس و مرك��زي از نظر ميزان تردد مس��افر، جايگاه‌هاي بعدي را به خود اختصاص داده‌اند. رئيس س��تاد تسهيالت سفرهاي كشور ادامه داد: از نظر ميزان اقامت گردش��گران در ايام نوروز ،89 اس��تان‌هاي مازندران ،فارس ،هرمزگان ،اصفهان و بوش��هر به ترتيب بيشترين مس��افران را داشته‌اند و نكته قابل توجه در ترتيب اين اس��تان‌ها اين اس��ت كه مردم در مقايس��ه با س��ال‌هاي گذش��ته ،امس��ال استان‌هاي متفاوتي را براي سفر انتخاب كرده‌اند. ب��ا توجه به موارد مطرح ش��ده ،به نظر مي‌رس��د مس��ووالن اس��تان‌هاي مختلف در صورت داشتن برنام��ه مي‌توانن��د عالوه بر درآمدزاي��ي براي مردم منطقه ،مس��افران را با شرايط اجتماعي ،اقتصادي و فرهنگي استان ،بهتر و بيشتر آشنا كنند. مش��كلي كه در اي��ن قبي��ل برنامه‌ريزي‌ها ديده مي‌ش��ود ،عدم اعتقاد ب��ه هزينه كردن در حوزه‌هاي
اطالع‌رس��اني است .به نظر مي‌رسد بايد تحولي در اين ديدگاه مسووالن استاني و كشوري ايجاد شود. ش��ايد بد نباش��د با نگاهي عميق‌تر به اين موضوع پرداخته ش��ود و خرج‌هايي از اين دست را نه هزينه كه نوعي سرمايه‌گذاري تلقي كرد. اگر س��فري به همين كشورهاي اطراف‌مان داشته باش��يم متوجه خواهيم ش��د در مبادي ورودي ،چه حج��م از اطالعات مختلف به ص��ورت رايگان در اختيار مسافران قرار خواهد گرفت .البته اينها عالوه بر هزينه‌هاي سرسام‌آوري است كه كشورهاي ديگر براي جذب توريسم هزينه مي‌كنند. ام��ا ما وقت��ي مي‌خواهي��م ب��راي هموطنان‌مان هزينه‌هاي��ي نه چن��دان گزاف و ص��د البته الزم را انجام دهيم ،دست و دلمان آنچنان مي‌لرزد كه گويا مي‌خواهيم خطايي را تاييد كنيم! نمي‌دانم در كدام شهر و كدام هتل ،شما نشريه يا كاتالوگ و بروشوري به‌روز كه نيازهاي يك مسافر را پاسخ دهد ،ديده‌ايد؟ اغلب مس��افراني كه در هتل‌ه��ا هم اقامت دارند براي رس��يدن به پاسخ بديهي‌ترين سواالت‌شان در مورد مراكز ديدني ،س��اعت بازديد ،ساعت حركت قطارها ،پرواز هواپيماها و ....با مش��كالت فراواني مواجه هستند. البت��ه بديهي اس��ت كه داش��تن اطالعات به‌روز، بس��تري را مي‌طلبد كه اش��اره ما به داشتن برنامه از س��وي مس��ووالن اس��تان‌ها به همين نكته معطوف
است. به يقين يك آژانس مس��افرتي يا مدير يك هتل، اگر ه��م بخواهد ،نمي‌تواند چني��ن اطالعاتي را به دست آورد و در اختيار مسافرانش قرار دهد. ام��ا اگر ما اين ايده را در س��ر داريم كه در زمينه جذب توريس��م و به تبع آن وارد شدن ارز به كشور و ايجاد اش��تغال ،گام‌هاي مؤثري برداريم ،الزمه‌اش آغ��از كار از همين نقطه اس��ت .باي��د از همين‌جا و از س��فرهاي داخلي ش��روع كنيم و ب��ا جمع‌آوري اطالع��ات الزم آن را س��امان دهيم تا بتوانيم بس��تر مناسبي براي برنامه‌هاي كالن‌تر تهيه كنيم. اميد كه با ايجاد چنين نگرش��ي در مسووالن رده اول كش��ور و مس��ووالن استاني ،ش��اهد گسترش صنعت گردشگري در كشورمان باشيم. صنعت��ي كه همه كش��ورهاي جه��ان به ارزش و اهمي��ت آن پي برده‌اند و براي گس��ترش آن در هر منطقه‌اي تالش‌هاي گس��ترده‌اي ت��دارك ديده‌اند، برنامه‌ريزي كرده و به آنها عمل مي‌كنند. صنعت گردشگري آميزه‌اي است از فعاليت‌هاي گوناگ��ون ،از حمل و نق��ل و تغذيه گرفته تا اقامت و مديري��ت رويداده��ا ب��راي خدمت‌رس��اني ب��ه گردش��گران؛ بنابراين اين صنعت گستره وسيعي را شامل مي‌شود. از س��وي ديگر ،چون اي��ن فعاليت‌ها به صورت زنجيره‌اي به هم پيوس��ته‌اند ،با ورود گردش��گر به هر منطقه ،مجموعه‌اي گس��ترده از نيروي انساني و خدمات مختلف به فعاليت خواهد پرداخت. نكت��ه مه��م و حائ��ز اهمي��ت آن ك��ه در آم��ار جهان��ي ،گردش��گري ايران به عن��وان يك صنعت از ظرفيت‌هاي بس��يار بااليي براي رش��د و توس��عه برخوردار اس��ت .براس��اس گزارش س��ازمان‌هاي جهاني ،ايران رتبه دهم جاذبه‌هاي باستاني و تاريخي و رتبه پنجم جاذبه‌هاي طبيعي را در جهان داراست و همچني��ن يك��ي از امن‌ترين كش��ورهاي منطقه و جه��ان از لح��اظ امنيت براي گردش��گران خارجي به حساب مي‌آيد. ب��ا توجه ب��ه اين موارد بايد مس��ووالن مربوط با س��رعت نسبت به انجام اقداماتي براي گسترش اين صنع��ت بزرگ اقدام كنند؛ چرا ك��ه هر روز غفلت از ايجاد زمينه‌ها و بس��ترهاي مناسب در اين مورد، افسوس و دريغي سنگين به همراه دارد.
3
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
فيروزكوه؛ مهماني آب در بهشت گمشده
عكس :جام‌جم
گردشگر براي اين كاروانسرا در نظر گرفته شود. چشمه آب‌معدني خمده در 13كيلومتري جنوب غربي فيروزكوه در نزديكي ايستگاه قطار ،چشمه آب س��ردي واقع شده اس��ت كه معروف به چشمه آب معدني خمده اس��ت .اين چشمه بيشتر در تابستان‌ها مورد اس��تفاده مس��افران قرار مي‌گي��رد و باتوجه به امكاناتي كه براي آن درنظر گرفته ش��ده است ،امكان شنا در چشمه نيز وجود دارد .استفاده‌كنندگان از آب اين چشمه بر اين باورند كه آب آن براي بهبود امراض پوستي و همچنين سنگ كليه موثر است. غار بورنيك دوس��ت دارم وقتي كه از سفر مي‌نويسم ،از جنس تجربه‌هايخودمباشد.يعنيحسشكردهباشم.وقتياز كوه مي‌نويسم ،دوست دارم سربااليي آن را با سلول‌هاي خود حس كرده باش��م ،وقتي كه از رود مي‌نويسم ،در ميان امواجش غوطه خورده باشم ،وقتي از خليج‌فارس مي‌نويسم ،قدم زدن بر ساحل‌هاي ماسه‌اي آن را بارها و بارها و بارها شبانگاه و هنگام بامداد ساعت‌ها تجربه كرده باشم؛ اما تاكنون جز دو مورد غار عليصدر و غار كتله‌خور تجربه ديگر غارنوردي نداشته‌ام ،ولي در اين نوشتار به سبب احترام به خوانندگاني كه قصد سفر به فيروزكوه را دارند ،الزم مي‌دانم كه مهم‌ترين جاذبه‌هاي آن را معرفي كنم. غ��ار بورنيك از جمل��ه جاذبه‌هاي مهم فيروزكوه محس��وب مي‌ش��ود .اين غار در ج��وار حبله‌رود در 23كيلومت��ري جن��وب غربي ش��هر فيروزك��وه ،در فاصل��ه 6كيلومت��ري روس��تاي زيب��اي هرانده و بر فراز كوهس��تاني به همين نام واقع ش��ده است .براي دسترسي به اين غار مسافران مي‌توانند از جاده دماوند ـ فيروزكوه استفاده كنند. «ان��دازه دهانه ورودي غار ۱۵در ۱۰متر و ارتفاع آن ۶متر است و از سطح دريا ۱۹۵۰متر ارتفاع دارد. دهانه ورودي آن وس��يع اس��ت و پس از آن ايواني با طاق بلند نمايان مي‌شود كه در منتهي اليه سمت چپ آن راه سنگالخ ورود به دهليز اوليه غار واقع شده كه سال ۱۳۸۰به همت فرمانداري فيروزكوه راه ورودي غار به صورت پلكاني به طور مناس��بي بهسازي شده اس��ت .مجموعه غار بورنيك از 3تاالر عظيم شكل گرفته‌است كه بر فراز هر كدام از تاالرها ،طاق‌ديس‌ها جلب‌نظر مي‌كنند( ».ويكي‌پديا) پايان راه فيروزكوه ش��هر كوچكي اس��ت ،پايان راه استان تهران و مبدأ ورودي به استان سرسبز مازندران و اين شهر خود كم از طبيعت ندارد ،تركيبي است از كوه و رود و باغ؛ باغداري نيز رونق زيادي دارد و اگر روزي دوست داشتيد دماوند را از زاويه‌اي ديگر ببينيد ،يا از فضايي نزديك‌تر و با آلودگي كمتر ،فيروزكوه گزينه مناسبي براي انتخاب است؛ فيروزكوه مي‌تواند زاويه ديد متفاوتي از دماوند به روي شما بگشايد.
مريم چهاربالش
دماون��د را هم��ه مي‌شناس��يم ،نماد ايران اس��ت، بلندتري��ن ،باش��كوه‌ترين ،س��رافراز و پرغرور كه با الله‌ها و ش��قايقهاي وحشي بهاري‌اش كم از بهشت ندارد ،اما اين س��رزمين در البه‌الي كوهستان‌هايش بهشت‌هاي بي‌پايان بسيار دارد كه بايد به آنها دل داد، به سمت‌شان سفر كرد و دل به طبيعت زد. آن‌س��وتر از دماوند ،در مرز استان سرسبز مازندران شهري است كه در منتهي‌اليه شمال‌شرقي استان تهران واقع شده است كه فيروزكوه نام دارد .زمستان‌ها هميشه در ميان سردترين شهرها نامش برده مي‌شود و تابستان‌ها خنكاي ييالقاتش روح را طربناك و تازه مي‌كند. مهم‌ترين جاده دسترسي به فيروزكوه ،جاده تهران فيروزه كوه است ،اما از سمت مازندران و همچنين از سمت استان سمنان نيز به سوي شهرستان فيروزكوه ميتوان حركت كرد. كجا برويم؟ قديمي‌تري��ن راه ارتباط��ي تهران به اس��تان مازندران جاده فيروزكوه اس��ت ،هنوز نيز از اين جاده به عنوان يك گذرگاه ارتباطي بين اس��تان مازندران و استان تهران استفاده مي‌شود .برخي نيز آن را امن‌ترين جاده براي سفر به شمال كشور مي‌دانند .بنابراين همه ساله تعداد زيادي مسافر از اين شهر عبور مي‌كنند و البته در كنار آن بسياري نيز فيروزكوه را به عنوان يك مقصد گردشگري انتخاب مي‌كنند .بويژه در فصل‌هايي كه هوا رو ب��ه گرما مي‌رود ،آب فراوان و رودخانه و هواي كوهس��تاني فيروزكوه به عنوان يكي از بهترين گزينه‌ها در ذهن مي‌نشيند. كتيبه ناصرالدين ش��اه و همچنين آبشار ساواشي پ��س از تنگ��ه اول قرار دارد .تنگ��ه اول ،طوالني‌تر، باريك‌ت��ر و عميق‌تر اس��ت .بع��د از تنگه اول و پس از حجاري قاجاري آرام آرام آبش��ار خودش را نشان مي‌دهد. تابستان فصل سفر به ساواشي است ،تير و مرداد، البت��ه گاه��ي اوقات ب��ا طعنه‌هاي گرم��اي خرداد يا س��رماي هنوز چيره نشده بر ش��هريور نيز مي‌توانيد
تنگه واش��ي را به عنوان مقصد سفر انتخاب كنيد؛ اما در هر صورت فراموش نكنيد هنگامي كه گرما به اوج آزاردهنده مي‌رس��د ،مي‌توانيد به آبشار ساواشي پناه ببريد و زير آرام‌آرام آب كه مي‌چكد آرام بگيرد. اين نكته را نيز به خاطر داشته باشيد كه تنگه واشي يكي از نادر محل‌هاي رويش گياه ارزشمند «باريجه» است .اين گياه از جهت پزشكي داراي خواص فراوان اس��ت و البته به منظور حفظ و حراس��ت از گونه آن، چيدنش منع قانوني دارد! كاروانسراي شاه‌عباسي فيروزكوه در ايران كاروانسرا همواره به عنوان ابزاري براي توسعه و ارتباطات مورد استفاده قرار گرفته است .در مرور ادبيات تاريخي ،ظهور و بلوغ كاروانس��راها در ايران به زمان پيش از ساس��انيان نسبت داده مي‌شود ولي بسياري نيز نقطه عطف رشد ابتدايي كاروانسراها در ايران را به دوران ساساني نسبت مي‌دهند .پس از اين دوره ،در زمان صفويان به شكل بسيار گسترده‌اي
موض��وع كاروانس��راها ،امكان��ات و تجهيزات آنها مورد توجه قرار مي‌گيرد و وجه‌تس��ميه كاروانسراي شاه‌عباسي نيز برآمده از همين نكته است. س��ابقه س��اخت و ش��كل‌گيري كاروانس��راي شاه‌عباس��ي فيروزك��وه ني��ز ب��ه دوران صفوي��ه باز مي‌گردد .اين كاروانس��را تا اواخر دوران پهلوي اول مورد اس��تفاده قرار مي‌گرفته است ولي پس از آن به شكل غيرقابل‌اس��تفاده رها شده كه همين امر باعث مي‌شود اين كاروانسرا در برابر عوارض طبيعي دچار آسيب‌هاي فراوان شود. كاروانسراي شاه‌عباسي فيروزكوه از جمله بناهاي س��نگي ايوان‌دار و سرپوش��يده محس��وب مي‌شود. هم‌اكنون اين كاروانسرا از طرف اداره ميراث فرهنگي و گردشگري فيروزكوه مورد مرمت قرار گرفته است و مسافران مي‌توانند از آن بازديد كنند ،ضمن اين‌كه بن��ا بر اع�لام اداره مي��راث فرهنگي ،احتم��ال دارد كاربري‌ه��اي ديگري به منظور جلب هر چه بيش��تر
تنگه‌واشي
مهم‌ترين جاذبه گردشگري شهرستان فيروزكوه ،تنگه‌واشي يا ساواشي است كه از آن به «بهشت گمش��ده» تعبير كرده‌اند .بس��ياري اين تنگه را «ساواشي» نيز خوانده‌اند .براي زيبايي اين تنگه همين بس كه ش��اهان خوش��گذران قاجار كه همواره بهترين مناطق را براي ييالق خود برمي‌گزيدند ،از اين تنگه به عنوان محلي ييالقي بهره مي‌بردند و وجود يكي از 3كتيبه مش��هور فتحعلي‌ش��اه در اين تنگه خود گوياي اين نكته است. در تاريخ اين‌گونه ثبت ش��ده اس��ت كه فتحعلي‌ش��اه قاجار باتوجه به اين‌كه پيش از سلطنتش در ش��يراز س��اكن بوده است ،تحت تاثير حجاري‌ها و سنگ‌تراشي‌هاي موجود در آن منطقه قرار داشته است .به همين سبب هنگامي كه به حكومت مي‌رسد دستور تراش سه كتيبه را مي‌دهد .يكي از اين كتيبه‌ها در چش��مه‌علي ش��هرري واقع شده است .كتيبه ديگر در تونل وانا در جاده هراز قرار دارد و بزرگ‌ترين كتيبه نيز كتيبه تنگه‌واشي است. در اين نقش برجسته ،فتحعلي‌شاه قاجار به همراه چند تن ديگر كه اسامي‌شان در كنار سنگ‌نوشته ذكر شده است ،سوار بر اسب مشغول شكار هستند. فصل واقعي تنگه واش��ي ،تابس��تان اس��ت؛ فرصتي براي اين كه كفش‌هاي مدل‌دار را كنار بگذاريد ،به يك دمپايي البته از جنس پش��ت بسته‌اش بسنده كنيد تا شايد در برابر سيل و هجمه آب بتواند مقاومت كند و آنگاه چترهاي‌تان را ببنديد ،به خود بگوييد امروز روز آب است و آن‌وقت به شكوفه‌هاي روح‌تان مژده دهيد كه امروز به اندازه تمام روزهاي سال سيراب‌تان مي‌كنم. سفر به تنگه‌واشي يعني پذيرايي خيس شدن در مهماني آب؛ يعني غوطه خوردن در قطره‌قطره‌هايي كه خنكي‌اش بند بند وجودتان را محصور مي‌كند و اين يعني ،نگران نشويد اگر در ميان جريان آب رودخانه گاهي سنگيني آب بر قدرت شما غلبه كند و مجبور شويد براي لحظاتي بر خنكاي آب آرامش بگيريد. اگر از سمت تهران به سمت ساواشي حركت مي‌كنيد ،مسير دسترسي به تنگه تقريب ًا يك كيلومتر قبل از فيروزكوه واقع شده است .براي رسيدن به تنگه بايد از روستاي جليزجند عبور كنيد ،روستايي خوش آب و هوا با مزارع و باغات فراوان كه نصيب‌شان از آب بر سرسبزي‌شان افزوده است.
4
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
5
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
گردشگري چيست؛ گردشگر كيست؟ بارها از كلمه‌هاي گردش��گر و گردشگري استفاده كرده‌ايم و بارها آنها را ش��نيده‌ايم؛ اين در حالي است كه ش��ايد خيلي‌ها به درستي ندانند معناي واقعي اين كلمه‌ها چيست. طبق تعريف سازمان جهاني گردشگري ،به فردي بوكار مدت زماني كه به منظور تفريح يا حتي كس�� بيش از 24س��اعت و كمتر از يك سال ،به سرزميني غي��ر از محل اقامت معمول خ��ود مي‌رود و در آنجا اقامت مي‌كند ،گردش��گر مي‌گويند .گردش��گري يا توريسم هم به مسافرتي اطالق مي‌شود كه به منظور تفري��ح و در اوق��ات فراغت يا با هدف كس��بوكار انجام مي‌پذيرد. گردش��گران به داليل مختلفي مقصد سفر خود را تعيين مي‌كنن��د؛ آب و هواي منطقه ،فرهنگ ،مناطق ديدن��ي و تاريخ��ي ،ش��رايط اقتص��ادي و ...همگي تعيين‌كننده هستند. تاريخچه گردشگري در طول تاريخ هميشه افراد ثروتمند و متمول براي دي��دن اماكن ديدني و ش��اهكارهاي هنري ،آموختن زبان��ي جديد و تجربه كردن فرهنگي متفاوت ،همراه با چش��يدن طعم غذاهايي ت��ازه به نقاط مختلف دنيا سفر كرده‌اند. لغت گردشگري( )tourismاز ريشه‌اي به معناي گشتن گرفته شده و با راه پيدا كردن به زبان انگليسي به شكل امروزي تغيير شكل داده است. طي دهه‌هاي اخير نگاه ديگري نيز به گردش��گر و گردشگري ايجاد شده است و آن اين كه گردشگري مي‌تواند سبب افزايش درآمد كشورهاي مقصد شود. اي��ن توجه و دق��ت و تامل بر اين نكته ،اهميتي ويژه به مبحث گردش��گري داده اس��ت .دليل ايجاد درآمد از حوزه گردش��گري هم مش��خص است؛ هنگامي
كه جهانگردان به ش��هر و كشوري سفر مي‌كنند ،بايد هزينه‌هاي سفر مانند محل اقامت ،غذا ،حمل و نقل، گردش‌ها و خريدهاي خود را بپردازند .همان‌طور كه مش��خص اس��ت افراد به‌طور معمول به هر منطقه‌اي كه س��فر كنند ،س��وغاتي و كاالهاي مخصوص آنجا را خريده و با اين كار نيز س��بب افزايش درآمد افراد كشور مقصد مي‌شوند. انواع گردشگري گردش��گري انواع و گونه‌ه��اي متفاوتي هم دارد. گردش��گري درمان��ي ،اكوتوريس��م يا ب��وم گردي، گردش��گري مذهبي و زيارتي ،گردشگري زمستاني، گردشگري گروهي ،گردشگري بازاري ،گردشگري ورزش��ي و گردش��گري تفريحي از جمله اين موارد هستند. در كنار اين موارد مي‌توانيم به انواع ديگر گردشگري اشاره كنيم كه امروز رواج بيشتري پيدا كرده است .به عنوان نمونه مسافرت‌هاي ماجراجويي ،كشاورزي و يا مس��افرت به مناطق مصيبت‌زده به منظور كمك به افراد آن منطقه ،مي‌توانند از ديگر انواع سفرها باشند. خوب اس��ت بدانيد ،در س��ال‌هاي اخير گردشگري فضايي هم به اين فهرس��ت اضافه ش��ده است؛ تا از اين مجرا حس س��يري‌ناپذير بشر براي سفر و كشف ناشناخته‌ها بيشتر درگير شود. ط��ي س��ال‌هاي اخير ش��اهد رش��د چش��مگير گردش��گري در نقاط مختلف جهان بوده‌ايم .برخي از گردش��گران ش��رايط مال��ي بهتري داش��ته و در اوقات فراغت خود بيش��تر به فكر س��فر و مسافرت هس��تند .عالوه بر اين موارد ،تغيي��ر زندگي كنوني بش��ر نيز باعث مي‌ش��ود بيش��تر به فكر سفر باشند. به همين دليل در كش��ورهاي گردش��گرپذير ،انواع مختلف امكانات و اقامتگاه‌ها از هتل‌هاي 5س��تاره
تا كلبه‌هاي س��اده جنگلي و اتاق‌هايي با بيش از 10 و 20تخت ساخته شده است تا هر سليقه‌اي بتواند در آنها آرامش يابد. همه اينها س��بب ش��ده ب��ازار گردش��گري رونق بيشتري پيدا كند.
در هر صورت به هر دليلي كه س��فر مي‌كنيم و به هر كجا كه مي‌رويم ،خوب اس��ت بدانيم اين س��فر، ه��م ب��راي ما و هم ب��راي ميزبانان مفيد و س��ودمند است .بنابراين بهتر است ما هم كمي بيشتر به سفر و مسافرت توجه كرده و اهميت دهيم.
6
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
سفر‌آداب دارد عكس :مهدي نصرتي /جام‌جم
علي اخوان بهبهاني
س��فر هميش��ه حال و هواي خود را دارد؛ بخصوص در نوروز .در نوروز ،بسياري بار سفر مي‌بندند تا به لطف تعطيالت چند روزه ،سري به نقاط مختلف كشور بزنند و خستگي يكساله را از تن به در كنند. س��فر موجب مي‌ش��ود كه فشارهاي روحي و جس��مي از فرد دور شود .البته ممكن است مسافرت اضطراب هم به همراه داشته باشد ،اما استرس سفر يك استرس مثبت است و از نوع اضطراب ناشي از زندگي روزمره نيست .اگر مي‌خواهيد براي تفريح ،رفع خستگي يا تغيير آب و هوا مس��افرت كنيد بايد به آداب س��فر از لحاظ تامين سالمت توجه كنيد تا دچار مشكل نشويد. خوردن در سفر غذا خوردن حين س��فر مس��اله مهمي است .كس��اني كه با خودرو مس��افرت مي‌كنند 2راه بيشتر ندارند يا از منزل با خود غذايي بردارند يا اين‌كه بين راه غذا بخورند .در هر دو صورت امكان فاس��د بودن يا فاسد شدن مواد غذايي و مسموم شدن افراد وجود دارد. عدم رعايت بهداش��ت در رس��توران‌هاي بين راه يكي از مشكالت هميش��گي گردش��گران ايراني اس��ت كه در تعطي�لات طوالني‌مدت نوروز ،به دليل افزايش متقاضيان اين مكان‌ها ،مسائل متعددي را براي مس��افران بين راه فراهم مي‌كند .از اين عدم توجه مسووالن و كاركنان رس��توران‌ها ،به عنوان يكي از علل شايع انتقال بيماري‌هاي روده‌اي و دستگاه گوارش نام برده مي‌شود. برخي از اين رس��توران‌ها كه ظاهر تميزي هم دارند از صابون‌هاي جامد اس��تفاده مي‌كنند كه خود مي‌تواند عامل انتقال بعضي بيماري‌ها باش��د .اگ��ر در رس��توران‌هاي بي��ن راهي غذا مي‌خوريد س��عي كنيد تا حد امكان س��االد ،بويژه س��االدي كه در آن از كاهو اس��تفاده ش��ده نخوري��د .غذاه��اي دريايي ني��ز انتخاب مناس��بي در غذاخوري‌‌هاي بين راهي نيستند. ش و كباب كوبيده نيز همچني��ن ت��ا حد امكان از خوردن انواع خور ش را ميتوان چندين بار گرم خ��ودداري كني��د ،فراموش نكنيد خ��ور كرد و ماندگي آن قابل تشخيص نيست .كباب كوبيده هم كه تكليفش روش��ن اس��ت .كيفيت گوشت و ماندگي گوشت و به كار بردن موادي مانن��د خرده نان و مانده غذاه��ا در تهيه كباب كوبيده خوردن آن را به واقع نامطمئن مي‌سازد. اما اگر از منزل غذا به همراه مي‌بريد هميش��ه بس��ته غذايي خود را روي ي��خ ق��رار دهيد .در صورت عدم دسترس��ي به يخدان از مصرف مج��دد غذاي��ي كه بيش از 2س��اعت از طبخ آن مي‌گ��ذرد خودداري كني��د؛ در هر ش��رايطي غذاهاي��ي را كه بي��ش از ۳روز باقي‌مانده‌اند، مصرف نكنيد .مصرف غذاهاي مانده در هنگام سفر بخصوص گوشت چرخ‌كرده و ماهي سرخ‌ش��ده از عوامل اصلي ايجاد مسموميت است. غذاهاي خشك و نان تازه جزو غذاهاي سالم هستند.
طبخ غذا در س��فر يكي از تفريحات مس��افران محسوب مي‌شود كه اگر با احتياط توام نباش��د به بيماري منجر ش��ده و شما را با مشكالتي مواجه مي‌كند. پي��ش از هر چي��ز بايد بدانيد غذاي مورد مص��رف بايد كامال پخته ش��ود .ممكن اس��ت به علت عجله زي��اد ،تهيه غذا به درس��تي انجام نش��ود ،به گونه‌اي كه غذا بويژه گوش��ت‌ها به طور كامل پخته نش��ده و همين امر س��بب آلودگي و فس��اد آن شود .از ظاهر گوشت ميتوان به ميزان پخت آن پي برد ،براي مثال رنگ گوش��ت پخته بايد قهوه‌اي باشد. به ياد داشته باشيد زماني كه بيرون از منزل كباب مي‌پزيد ،از ظروف تميز براي قرار دادن كباب‌هاي پخته استفاده كنيد و هيچ‌وقت از ظروفي كه در آنها گوش��ت خام قرار داش��ته و هنوز شس��ته نش��ده است براي كباب‌ه��اي پخته اس��تفاده نكنيد .تخم‌م��رغ را نيز به طور كامل بپزيد و سپس مصرف كنيد. از خري��د مواد غذايي محلي نظير ماس��ت ،پني��ر ،خامه ،دل و جگر
مرغ كه احتمال آلودگي‌ش��ان زياد اس��ت و مصرف آنها مي‌تواند انواع بيماري‌ه��اي عفوني و انگل��ي را انتقال دهد ،خودداري كنيد .همچنين در س��فر به مناطق روس��تايي از خوردن شير تازه دوشيده‌شده از دام يا پنير محلي و محصوالت لبني تازه ،خودداري كنيد زيرا ممكن اس��ت به تب مالت مبتال شويد. هر آبي را نخوريد اگر به نقاط گرم س��فر مي‌كنيد به واس��طه گرم بودن هوا و تعريق، مقداري از آب و الكتروليت‌هاي بدن شما دفع مي‌شود؛ به همين دليل به آب بيش��تري نياز داريد .آب آش��اميدني س��الم بهترين وسيله براي برطرف كردن تشنگي است. اما آب‌هاي غير بهداش��تي يكي از عوامل بيماري‌زا در مس��افرت‌ها هستند .مسافران بايد سعي كنند از آب‌هاي معدني‌اي استفاده كنند كه از بهداشتي بودن آنها مطمئن هستند .آب‌هاي غير بهداشتي فقط آلودگي ميكروبي و ويروس��ي به همراه ندارند و بعضي از آب‌ها ممكن اس��ت آلوده به مواد معدني و شيميايي باشند.
بارداري و سفر
س��فر بروم يا نروم؟ اين س��وال هميش��گي زنان باردار از پزش��ك يا از خود اس��ت .از طرفي نمي‌توان خود و خانواده را از سفر محروم كرد؛ از س��وي ديگر بيم مش��كالت احتمالي هم وجود دارد .با در نظر گرفتن جوانب مختلف و البته با داش��تن قدري شانس ،گردشگري براي زنان باردار مشكلي ايجاد نخواهد كرد. اولين سوال مهم زنان باردار اين است كه با توجه به ماه بارداري ،آيا مي‌توانند سفر كنند؟ خوب است بدانيم امن‌ترين زمان مسافرت زنان باردار 3ماهه دوم بارداري بخصوص هفته‌هاي ۲۰تا ۲۷است .در 3ماهه سوم بارداري توصيه مي‌شود حتي‌االمكان به مسافرت‌هاي طوالني نروند .نكته مهم اين اس��ت كه از ماه هفتم بارداري به بعد (هفته )۲۸ش��ركت‌هاي هواپيمايي اجازه پزش��ك متخصص زنان و زايمان را براي سفر مي‌خواهند و معموال درماه نهم بارداري (بعد از هفته )۳۶هم اجازه سفر هوايي داده نمي‌شود. دومين نكته مهم ،انتخاب وسيله‌اي مطمئن براي گردشگري است .براي زنان باردار مسافرت با قطار و هواپيما سالم‌تر و مطمئن‌تر از سفر با اتومبيل است زيرا نشستن طوالني‌مدت ممكن است باعث افزايش احتمال تشكيل لخته در وريدهاي آنها شود .اگر چاره‌اي جز سفر با اتومبيل نبود هر 2تا 3ساعت بايد توقف كرد تا خانم باردار چند دقيقه‌اي راه برود البته اين به شرطي است كه خانم باردار حالت تهوع نداشته باشد و اال گزينه اتومبيل ،خود به‌خود منتفي مي‌شود .همچنين در صورت سفر با ماشين ،خانم باردار بايد صندلي خود را تا حد امكان عقب ببرد و پاهايش را دراز كند و گاهگاهي آنها را تكان دهد .استفاده از كمربند ايمني براي خانم باردار اجباري است .بهترين روش بستن كمربند ايمني نيز آن است كه بند روي پاها را زير شكم خود و روي ران‌ها قرار داده و بند شانه‌اي را بين سينه‌ها و روي شانه انداخت .با استفاده از كمربند ايمني ،در هنگام توقف ناگهاني جنين بندرت صدمه مي‌بيند .خانم باردار به داليل مختلف نبايد رانندگي كند؛ اگر اين كار الزم باش��د ،بعد از هر ساعت رانندگي بايد ۵تا ۱۰دقيقه استراحت نمايد ،اما در هر شرايطي رانندگي در ماه آخر بارداري صالح نيست. عالوه بر اينها فرد باردار بايد نكاتي را در س��فر رعايت كند .يك نكته مهم آش��اميدن مقدار كافي آب در طول مس��افرت اس��ت .بخصوص اگر س��فر با هواپيما انجام ش��ود اين مس��اله بس��يار مهم‌تر مي‌شود .رطوبت هوا طي مسافرت هوايي حدود ۱۵تا ۲۰درصد نگه داشته مي‌شود. با كاهش رطوبت ،آب بدن با تنفس كاهش مي‌يابد و اين امر مي‌تواند موجب كم‌آبي بدن خانم باردار ش��ده و اين كم‌آبي گاه مي‌تواند باعث افزايش خطر زايمان زودرس گردد .زنان باردار بايد طي مسافرت هوايي حداقل ۲ليوان آب در ساعت بنوشند. و در نهايت در برخي موارد بايد از مس��افرت چش��م پوش��يد .لكه‌بيني در 3ماهه اول با خطر س��قط همراه است .در اين شرايط خانم باردار بايد از مس��افرت صرفنظر كند .همچنين داش��تن س��ابقه قبلي فش��ار خون در دوران بارداري و نيز در صورت حاملگي دوقلو ،مسافرت پس از هفته ۲۵بارداري ممكن اس��ت مش��كالتي را براي مادر به همراه داش��ته باشد .پس در اين شرايط بهتر است خانم‌هاي باردار ،ماندن در خانه را انتخاب كنند.
7
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
مس��افرت به مناطقي كه برخ��ي بيماري‌ها در آن اپيدمي ش��ده‌اند ،مي‌تواند باعث آلودگي و بيماري مسافران شود. مث�لا در برخي مناطق كش��ور بيماري‌هاي انگلي نظير كرم كدو يا ماالريا شايع است .در برخي مناطق هم هپاتيت Aش��ايع اس��ت كه اين نوع هپاتيت از طري��ق آب و غ��ذاي آلوده انتق��ال مي‌يابد .بنابراين در ص��ورت ع��دم رعايت نكات بهداش��تي ابتال به اي��ن قبيل بيماري‌ها براي گردش��گران دور از ذهن نخواهد بود. چنانچه از س�لامت آب م��ورد مصرف اطمينان نداري��د ابت��دا آب را حداق��ل به م��دت چند دقيقه جوش��انده و پ��س از س��رد ش��دن مص��رف كنيد. همچنين در مس��ير سفر براي آشاميدن و شستشو از آب جوي‌ها و رودخانه‌ها به هيچ‌وجه استفاده نكنيد. به خاطر داش��ته باشيد يخ‌هاي فروخته شده در كنار جاده‌ها ممكن اس��ت از منابع آلوده تهيه شده باشند پس نبايد از آنها استفاده كنيد. به ياد داشته باشيد كه نوشابه‌هاي گازدار شيرين، گزينه مناس��بي براي آشاميدن نيستند .زيرا عالوه بر ضرر‌هايي كه براي بدن دارند ،تش��نگي را تش��ديد مي‌كنند. هنگام گردشگري و سفر ميتوان از آبميوه‌اي كه در يخدان‌ها نگهداري ش��ده اس��تفاده كرد .مصرف ي��ك تا 2ليوان آبميوه عالوه بر رفع تش��نگي فوايد بس��يار زياد ديگري را براي بدن دارد .خوردن چاي كمرنگ به همراه آبليمو نيز كمك بس��يار موثري در رفع تشنگي مي‌كند. بيماري گردشگران گردش��گري ب��ه خودي خود ميتوان��د از لحاظ پزش��كي مش��كل آفرين ش��ود؛ از جاده و حوادث ج��اده‌اي كه بيش��ترين خطر مس��افرت محس��وب مي‌شوند و همه‌س��اله موجب تلفات انساني زيادي در كش��ورمان مي‌شود تا تهوع ،اسهال و استفراغ كه ش��ايع‌ترين مشكل س�لامت در مسافرت‌ها هستند. اس��هال مسافران ،ش��ايع‌ترين بيماري سفر است كه در اثر مصرف غذاهاي آلوده ايجاد مي‌شود و در هر شرايطي بايد سريع درمان شود. معم��وال افراد در هنگام س��فر ،تنق�لات زيادي مص��رف مي‌كنن��د كه اين مس��اله تا ح��دود زيادي موجب بروز حالت تهوع ،اس��تفراغ و اسهال بويژه در كودكان مي‌شود. سفر و بيماران بيماران مبتال به صرع نيازمند مراقبت‌هاي خاص در س��فر هس��تند .نكته قابل توجه در اين بيماران، هم��راه داش��تن دارو ب��ه هنگام مس��افرت اس��ت. همچنين به دنبال مصرف داروها به هيچ عنوان نبايد شب‌زنده‌داري كرده و تا ديروقت بيدار بمانند. بيم��اران ديابتي نيز بايد نكات��ي را رعايت كنند. اين بيماران بايد لوازم ضروري از جمله انس��ولين و داروي مصرفي ،دس��تگاه تس��ت قند خون و باتري، النس��ت نمونه‌گيري خون ،س��رنگ ،نوار تست قند خون و ادرار ،آمپول گلوكاگن ،مواد قندي كه سريع جذب مي‌شوند ،الكل پزشكي يا پارچه نمدار همراه خود داش��ته باش��ند .كيف حاوي وسايل ذكر شده نبايد در معرض نور و حرارت (مثال داخل داشبورد، پشت شيشه اتومبيل و )...قرار گيرد. در طول س��فر نيز اگر خود فرد رانندگي‌مي‌كند، بايد مراقب باش��د زم��ان حركت،قند خونش پايين نباشد .همچنين در مسيرهاي طوالني الزم است هر 2تا 3ساعت يكبار قند خون را اندازه بگيرد. همچني��ن اگر كوچك‌تري��ن عالمت كاهش قند خون ظاهر شد ،فورا بايد مواد قندي بخورد. اين بيماران هنگام سفر با اتوبوس نيز نبايد به طور دائم روي صندلي بنشينند .الزم است براي برقراري جري��ان طبيعي خون در پاها ،گاهي بايس��تند يا در راهروي وسط اتوبوس چند قدم راه بروند. در هنگام سفر با هواپيما نيز اين افراد بايد وسايل مورد نياز خود را در كيف دس��تي قرار داده و همراه خود به داخل هواپيما ببرند.
چنانچه از سالمت آب مورد مصرف اطمينان نداريد ابتدا آب را حداقل به مدت چند دقيقه جوشانده و پس از سرد شدن مصرف كنيد. همچنين در مسير سفر براي آشاميدن و شستشو از آب جوي‌ها و رودخانه‌ها به هيچ‌وجه استفاده نكنيد 10فرمان سفري اگر مي‌خواهيد س��فر س��المي داش��ته باشيد اين 10فرمان را به خاطر بسپاريد و به آنها عمل كنيد: .1موز ،سيب و پرتقال بهترين ميوه‌هاي مسافرتي هستند زيرا براي مصرف بايد پوست آنها را كند. .2در صورت نياز به گوش��ت تازه ،حتما آن را از فروشگاه‌هاي معتبر تهيه كنيد و دقت نماييد گوشت داراي مهر نظارت دامپزشكي باشد.
.3ب��ه ك��ودكان خود بياموزيد ك��ه آب برخي از ش��يرهاي پارك‌ه��ا و معابر عمومي ممكن اس��ت غيرآشاميدني باشند. .4در صورت اس��تفاده از غذاهاي كنس��رو شده پ��س از اطمينان از تاريخ مصرف آن ،ابتدا آنها را به مدت ۲۰دقيقه جوشانده و سپس مصرف نماييد. .5حتي اگر هوا س��رد باشد نه خودتان نه بچه‌ها داخل اتومبيلي كه موتورش روش��ن است نخوابيد؛ حتي براي چند دقيقه. .6براي پيش��گيري از بيماري‌هاي پوستي ،هنگام اقامت در مس��افرخانه ،هتل و ...از ملحفه ش��خصي خودتان استفاده كنيد. .7روز قب��ل از س��فر را با آرامش و خونس��ردي بگذرانيد و شب قبل را زود بخوابيد .فراموش نكنيد خ��واب آلودگي يكي از علل مهم حوادث رانندگي در جاده‌هاست. .8هميش��ه قبل از آماده ك��ردن يا خوردن غذاها دس��ت‌هايتان را ب��ا صابون بش��وييد .اس��هال‌هاي ميكروب��ي در ط��ي س��فر و ب��ه دليل ع��دم رعايت بهداشت قابل انتقال است. .9در سفر از حمل گوشت خام و تخم مرغ خام و فرآورده‌هاي لبني با ماندگاري كوتاه خودداري كنيد زيرا به سرعت فاسد مي‌شوند. .10از مصرف كنس��رو‌هايي كه قوطي آنها داراي برآمدگ��ي ،فرورفتگي يا نش��تي اس��ت ،خودداري كنيد.
ره‌آورد
صداقت
وقت��ي س��فر مي‌كني ،خ��ودِ خ��ودِ خودت هس��تي؛ درس��ت مثل يك آينه در برابر خودت قرار مي‌گيري و مي‌تواني بر بلنداي قامت روح و جسمت نظر بيفكني. وقتي سفر مي‌كني ،طبيعت را مي‌بيني گويي كه نقبي به درون خويش زده‌اي؛ زالل بودن آب‌هاي روان ،يك بامداد متفاوت در گلزارهاي قمصر و ت كه دامن دامن گل است و نياس��ر در ارديبهش عطرافشاني ،تو را تا عمق درون خودت به مهماني مي‌برد؛ يك غروب را تصور كن كنار درياي خزر، مي‌نشيني و غرق در بوسه وداع خورشيد برگونه دريا مي‌ش��وي ،آرام آرام و آنگاه خورشيد وداع مي‌كند تا بامدادي ديگر؛ فراموش نكن «گل شبدر چه كم از الله قرمز دارد» و درست به همين دليل است كه زيبايي‌ها و عظمت نهفته در كلوت‌هاي كوي��ر هيچ اندك از زيبايي‌ها و سرس��بزي‌هاي گيالن و گلس��تان و مازن��دران ندارد ،همان قدر كه رامس��ر تو را به س��رزمين روياها مي‌برد ،چرا كه عظمت خاك‌هاي شهداد كرمان نكند؛ هر چه هست قدرت مطلق خداوندي است ،مي‌روياند، مي‌نشاند و.... اينها را نوش��تم تا از صداقت بگويم ،طبيعت پاك است ،درونش زيباست و تو را به سرزمين زيبايي‌ه��ا مي‌ب��رد ،درون��ت را تمي��ز مي‌كند، ميدان��م تك‌تك ما بارها در س��ال دلتنگ يك بامداد خروس‌خوان روس��تا ش��ده‌ايم ،چرا كه بامدادش پاك است ،صادق است ،پشت چيزي پنهان نشده است ،بامداد و خورشيد در پشتي از تل غبار پنهان نيست و درست به همين دليل بر دل مي‌نشيند و خود منشأ رويش مي‌شود. بنابراين هر قدر فرصت پيدا كنيم كه در آينه طبيعت خود را نگاه كنيم ،به خود كمك كرده‌ايم درون��ي پاك‌تر ب��راي خويش هدي��ه بياوريم؛ گويي كه اص ً ال روح جال مي‌گيرد .سفر ،فرصت خوبي اس��ت براي اين‌كه اين آينه را روي خود بگشاييم ،از زاويه متفاوت به خودمان نگاه كنيم و بگذاري��م كه ريش��ه‌هاي صداقت و پاكي كه ب��ه صورت فطري درون م��ا جريان دارد ،عمق بيشتري پيدا كند. فراموش نكنيد كه تقويت خصايل مثبت مانند صداقت ،تنها ريش��ه در سفرهاي طبيعت‌گردي ن��دارد؛ تاري��خ و فرهنگ نيز در اين امر بس��يار موثر اس��ت .هنگامي كه سفرهايي مانند بازديد از اماك��ن تاريخ��ي را انتخ��اب مي‌كنيم ،يعني ب��ه دل تاري��خ و به عمق زمان س��فر كرده‌ايم و مش��اهده مي‌كنيم كه پس از ساليان سال تاريخ راجع به انسان‌ها چگونه قضاوت مي‌كند .تاريخ يك زندگي عملي اس��ت؛ آنهايي كه با صداقت زيس��ته‌اند و حكوم��ت كرده‌اند ،نامش��ان نيك در تاريخ ثبت ش��ده اس��ت و آنهاي��ي كه جائر بوده‌اند از بدنامان روزگارند؛ ضمن اين‌كه بسيار آمده‌ان��د پي��ش از ما كه هيچ نام��ي هم‌اكنون از آنها نيس��ت ،بنابراين وقتي به عمق تاريخ س��فر مي‌كنيم ،اين درس��ي پنهان براي خود ماست كه تا مي‌توانيم نامي نيك و نس��لي نيك و يادگاري نيك از خود به جاي بگذاريم و اگر هم بناست كه به عنوان فردي گمنام در تاريخ گم ش��ويم، باز هم مي‌آموزيم كه پس چه خوب اس��ت كه بس��ياري از كارهايي كه تاكنون به آنها بي‌توجه بوده‌ايم را آغاز كنيم و بس��ياري از كارهايي كه تاكنون انجامشان مي‌داده‌ايم را ترك كنيم. در بين تمام اين چيزها وقتي كه بر دل طبيعت مي‌نشينيم ،مي‌بينيم صداقت ،پررنگ‌ترين نقشي است كه بر دفتر آن نشسته و هنگامي كه در دل تاريخ نيز سفر مي‌كنيم ،مي‌بينيم كه نام حاكمان ص��ادق و جوانمرد بر صفحه تاريخ به نيكنامي نوشته شده است.
8
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
هفت استان هفت عروسي علي يوشي‌زاده
اگ��ر خيلي خوش اقبال باش��يد ،اگر خيلي خيلي خوش اقبال باش��يد ،ش��ايد در س��فرهاي نوروزي امس��ال ب��ه اس��تان‌هاي گوناگ��ون ،اي��ن افتخار را داش��ته باش��يد در يك مجلس عروسي محلي ـ كه برگزاركنندگان��ش هنوز اج��ازه نداده‌اند غبار زمان، آداب و رس��وم كهن ش��ان را محو كند ـ ش��ركت كنيد در اين صورت مطمئن باش��يد كه اين جش��ن، خاطره انگيزترين جشن زندگي تان مي‌شود؛ جشني ك��ه ب��ه احتمال قوي ،پي��ش از آن هرگز مانندش را نديده‌ايد. نكند حرف‌مان را باور نكنيد و دعوت به مراس��م پايكوبي در عروس��ي محل��ي را نپذيريد؟! ما براي اثبات جذابيت آداب و رسوم عروسي در استان‌هاي مختلف ،بخش‌هايي جالب از مراس��م عروس��ي در هفت اس��تان كش��ور را به اختصار در اين گزارش رواي��ت ك��رده ايم به اي��ن اميد كه با م��ا هم عقيده ش��ويد و بپذيريد شركت در عروسي‌هاي محلي هر استان ،يعني فرصتي براي ساختن خاطره‌اي شيرين و ماندگار كه هر وقت در ذهن‌تان زنده ش��ود لبخند روي لب‌هايتان مي‌نشاند. اين كه چرا از ميان 33اس��تان كشور فقط به ذكر مراسم در 7استان بسنده كرده‌ايم 2دليل دارد ،دليل اول اين اس��ت كه فضاي كافي براي توضيح درباره مراس��م عروسي مفصل در بسياري از استان‌ها را در اين ش��ماره نداش��تيم و در نتيجه به نيت هفت‌سين، مراس��م 7اس��تان را براي روايت برگزيديم و دليل دوم ،ش��ايد كم حرفي اهالي برخي استان‌هاي ديگر اس��ت كه درباره آداب و رس��وم شان كمتر توضيح داده‌اند. ش��ما هم دلتان مي‌خواهد از مراس��م عروسي در محل زندگيتان بنويس��يم؟ درنگ نكنيد ،همين حاال قلم و كاغذ را برداريد و از مراس��م عروسي در شهر
يا روستايتان براي مان بنويسيد. آذربايجان شرقي :دخترك كاسه به سر ازدواج آذري‌ه��ا از زم��ان خواس��تگاري ش��ان پ��ر ماجراس��ت .در آذربايجان ش��رقي پ��س از آن ك��ه خانواده دختر موافقت‌ش��ان را درب��اره ازدواج او ب��ا پس��ر مورد عالقه اش اع�لام مي‌كنند يكي از ب��زرگان خانواده ،كله‌قندي را مي‌ش��كند و هركس س��ر اين كله قند را به م��ادر عروس بدهد مژدگاني مي‌گيرد. آذري‌ها در مراس��م عقد كنان ،باالي سر عروس و دام��اد پارچه‌اي س��پيد مي‌گيرن��د و روي آن قند مي‌س��ابند به اين اميد كه در طول زندگي ش��ادي و خوشبختي بر سر زوج جوان ببارد. اگر شب چهارشنبه سوري در يكي از روستاهاي آذربايجان شرقي باشيد و ببينيد از بام خانه‌اي ،شالي زيبا آويزان است چه فكري مي‌كنيد؟ به شال دست نزنيد! اين ش��ال ،از آن عروسي است كه روي پشت بام پنهان ش��ده است و چش��م انتظار است خانواده داماد ،هديه‌هايي را به آن شال گره بزنند. يك س��وال ديگر ،ممكن اس��ت جايي عروس��ي آذري‌ها برگزار ش��ود و خبري از عاشيق‌ها نباشد؟! ن��واي دل انگيز عاش��يق‌ها بخ��ش غيرقابل حذف عروس��ي آذري‌هاس��ت .ببينم ،چيزي درباره كاسه روي سر عروس آذري‌ها شنيده‌ايد؟ در برخ��ي از فيلم‌هاي آذري قديمي ش��ايد اين مراسم را ديده باشيد كه روي سر عروسي نشسته بر صندلي ،كاسه‌اي مي‌گذارند و مهمانان به رسم هديه داخل آن پول مي‌اندازند. امكان دارد يكي از همراهان عروس در زماني مناسب اين كاسه را بر دارد و فرار كند در اين صورت بقيه بايد او را بگيرند و به او مژدگاني بدهند تا راضي شود و كاسه پر پول را پس بدهد .گرچه ما تصميم داشتيم در اين بخش از عروسي‌هاي آذربايجان شرقي حرف بزنيم اما دل
مان نمي‌آيد اين نكته را درباره عروسي آذري‌ها و كردهاي روستاهاي آذربايجان غربي نگوييم كه برادر داماد در اين مراسم بايد شالي سرخ را سه بار از باالي سر يا زير پاهاي عروس رد كند و بعد آن را دور كمر عروس گره بزند و برايش آرزوي هفت پسر قد و نيم قد و يك دختر كند! گاهي هم الي همين شال پولي به رسم هديه گذاشته مي‌شود. لرستان :سر جهازي يعني اين! سال‌ها پيش وقتي در لرستان عروسي بود صداي س��از و دهل و كمانچه و ضرب تا هفت ش��بانه روز ب��ه گوش مي‌رس��يد و مرداني دس��تمال به دس��ت رقص‌هاي دو پا ،سه پا و شونه شكي مي‌كردند ،اين مراسم با گذشت زمان به 3شبانه‌روز و هم‌اكنون در بيشتر خانواده‌هاي لر ،به يك شب رسيده است.
آقاياني كه اين مطلب را مي‌خوانند و قرار اس��ت داماد لرها شوند بايد حتما به خاطر بسپارند كه يك روز پيش از عروس��ي بايد اجناسي مانند قند و برنج و چ��اي و چند راس گوس��فند را ك��ه معموال دور گردن‌ش��ان پارچه‌هاي رنگي بسته اند با گروهي از نوازندگان راهي خانه عروس كنند. صبح روز عروس��ي هم يادتان باشد به خانه پدر زن برويد و دستش را به نشانه اداي احترام ببوسيد. نگران صبحانه فرداي عروس��ي يا وعده‌هاي غذايي س��ه روز پس از مراسم هم نباشيد ،خانواده عروس آنها را تامين مي‌كنند. اگر صبح روز عروس��ي زنگ خانه را زدند حتما در را باز كنيد تا با يك سيني بزرگ حاوي كله قند، ش��اخه نبات ،لباس و مقداري پول از طرف خانواده عروس روبه رو ش��ويد .مژدگاني كسي كه سيني را
9
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
آورده است ،يادتان نرود. در عشاير لرستان خانواده عروس از ترس دلتنگ ش��دن دخترك شان ،يكي از آش��ناها را همراه او به عنوان سرجهازي مي‌فرستند و خانواده داماد بايد به او هدايايي تقديم كنند .اصطالح س��رجهازي بودن هم از همين ماجرا گرفته شده است. گيالن :نهالي در باغچه ،نارنجي در دست در برخي روستاهاي گيالن رسم است پسري كه دختر خانواده‌اي را مي‌خواهد ،چند بار صبح زود با داس سرشاخه‌هاي درختان را قطع مي‌كند تا خوراك گاوهاي خانواده دختر محبوبش را در چراگاه تامين كن��د و به پدر او با زب��ان بي‌زباني بفهماند كه خاطر خواه دخترش شده است. دختر و پس��ر گيالني از دوره نامزدي يار و ياور خانواده يكديگر مي‌شوند.
پس��ر ،عصاي دس��ت پدرزن در ش��اليزار و باغ مي‌شود و دختر كمك دست مادر شوهر در خانه و آشپزخانه و مزرعه. عروس��ي در گيالن بر پايه اتحاد است و خانواده عروس و داماد براي اثبات اين همبس��تگي بيش��تر كارهاي عروسي را از فراهم كردن هيمه براي برپايي آت��ش تا پاك كردن برنج و س��بزي عروس��ي با هم انجام مي‌دهند. در مراس��م حنابندان پيش از عروسي ،داماد بايد يك سيب سرخ يا نارنج را به عنوان نمادي از بركت يا تكه‌اي قند را به عنوان نمادي از شيريني زندگي به سوي عروسش پرتاب كند و عروس در طول مراسم ازدواج ،نهالي را به نشانه صفا و صميميت و زايش در زندگي مش��ترك از خانه پدر به خانه همس��رش مي‌برد تا با هم در باغچه بكارند.
قزوين :سيب سرخ را بگير ش��ما هم ش��نيده‌ايد كه س��ال‌ها پيش در قزوين وقتي مردي مي‌خواس��ت به خواس��تگاري دختري برود ،پدر عروس با دست روي شانه او مي‌كوبيد و بلند ش��دن خاك از سر شانه خواستگار جوان نشانه زحمتكش بودن او به شمار مي‌رفت و امتيازي مثبت برايش محسوب مي‌شد؟ گرچه امروز ،اين رسم به دست فراموشي سپرده شده است اما هنوز هم رسومي كهن باقي مانده اند؛ يكي از اين رسوم آستانه بوسي است كه طي آن داماد و دو ساقدوش به خانه عروس مي‌روند اما در آستانه در مي‌مانند تا زماني كه خانواده عروس گوس��فندي جلوي پايشان قرباني كنند و سپس داماد براي اداي احترام چارچوب در را مي‌بوسد. الب��د در فيلم‌هاي خارج��ي ديده‌ايد كه عروس پش��ت به جمعيت مي‌ايس��تد و دس��ته گل��ي را به س��وي جمعيت پرتاب مي‌كند ،چيزي ش��بيه همين رس��م در قزوي��ن هم وجود دارد ب��ا اين تفاوت كه در اين مراسم ،داماد سيبي سرخ را پرتاب مي‌كند و قزويني‌ها معتقدند هركس آن را بگيرد بختش براي ازدواج بعدي بيشتر است. داماد قزويني‌ها گاهي بايد از پشت بام هم ،روي سر عروس شكالت و پول بريزد و عروس نيز پيش از ورود به خانه داماد ،ظرفي چيني را مي‌ش��كند و مادرشوهرش به او عسل و روغن طبيعي مي‌دهد تا نش��ان دهد كه قرار اس��ت در كنار عروسش سال‌ها در صلح زندگي كنند. در بعض��ي از خانواده‌هاي قزويني رس��م اس��ت پس��ربچه‌اي در غ��روب روز عروس��ي ،ش��ال كمر ع��روس را مي‌بندد و مي‌خواند كه «هفت تا پس��ر، يكي دختر» تا به اين ترتيب براي پس��ر ش��دن اولين فرزند عروس دعا كرده باشد. بوشهر: عروس و دامادي با شست پاي گره زده دختري كه عروس بوش��هري‌ها مي‌ش��ود پس از برگ��زاري عق��د ،بايد تا مدتي از چش��م داماد پنهان ش��ود و پس از چند بار كه دام��اد به هواي ديدار او به خانه اش س��ر زد ،خودش را نش��ان دهد .احتماال بوش��هري‌ها هم به اين نتيجه رس��يده‌اند كه دوري، شوق ديدار را بيشتر مي‌كند. البت��ه دخت��ر خان��م پي��ش از مراس��م عروس��ي تن‌پوش‌هايي از جنس ابريشم و ظروفي پر از شيريني از سوي خانواده داماد دريافت مي‌كند و روز پيش از مراسم نيز ،ظرف‌هايي پر از شيريني از طرف خانواده داماد به خانه‌اش فرس��تاده مي‌ش��ود و هم��راه آنها، نوازندگاني نيز مهمان خانه عروس مي‌شوند و به يمن ازدواج��ش مي‌نوازند .حتما مي‌دانيد كه حنابندان هم
جزء جدانشدني بيشتر عروسي‌هاي جنوبي هاست. اگر كسي برايتان تعريف كرد كه پيش از عروسي شست پاي او و همسرش را با نخ يا پارچه‌اي رنگي ب��ه هم گ��ره زده‌اند ،يعني اين ك��ه او از خانواده‌اي بوشهري و معتقد به آداب و رسوم است. فارس :جامي از گالب كنار حجله در مراس��م عروسي ش��يرازي ها ،خانواده داماد آيين��ه‌اي بزرگ را مقابل صورت عروس مي‌گيرند و آرام آرام به س��مت خانه داماد حركت مي‌كنند .واي به روزي كه آيينه به دليلي بشكند؛ چرا كه اين اتفاق، نمادي از بدبخت شدن عروس در آينده است! پس از مراسم يكي از بزرگان خانواده آنها را دست به دس��ت هم مي‌دهد؛ فكر مي‌كنيد اين كار مهارت نمي‌خواهد؟ اشتباه مي‌كنيد! كسي كه عروس و داماد را دست به دست مي‌دهد بايد مراقب باشد كه دست داماد حتما روي دست عروس قرار بگيرد. ج��ام گالب ،براي اين اس��ت كه عروس و داماد انگش��ت‌هاي كوچك‌ش��ان را داخل آن بش��ويند و هركدام چند س��كه در آن بيندازند .اين گالب پس از پايان مراس��م عروس��ي ،پاي درختي سبز ريخته مي‌شود. سيستان و بلوچستان: هر قدم يك هديه ،هر قدم يك شعر مراس��م عروس��ي سيستان و بلوچس��تاني‌ها پر از ترانه‌هاي محلي است كه زنان خانواده داماد و عروس براي هم يا در وصف مراس��م مي‌خوانند .در ش��ب پيش از عروسي ،در مراسم حنابندان ،آشنايان عروس دره��اي خانه را مي‌بندند تا به ظاهر نگذارند خانواده داماد ،عروس را زودتر از موعد با خود ببرند. خان��واده دام��اد هم در اين مراس��م ب��ا خواندن ش��عرهايي چشم روش��ني‌هايي را كه براي عروس ش��ان آورده‌اند به رخ مي‌كش��ند و اص��رار مي‌كنند دخت��رك را با خ��ود ببرند و خانواده عروس به زبان شعر پاسخ مي‌دهند كه برآوردن اين خواسته ممكن نيست .اما وقتي خانواده داماد ،نام پسرشان را بر زبان مي‌آورند ،خانواده عروس در را باز مي‌كنند و به اين ترتيب داماد وارد خانه مي‌شود. آقاياني كه مي‌خواهند داماد سيستان و بلوچستاني‌ها شوند بايد بدانند كه در مراسم عروسي آن ها ،داماد هم بايد حنا بگذارد وشب پيش از عروسي را در خانه پدرزن بگذراند تا از صبح مهمان‌ها بيايند و مراسم آغاز شود. زيباترين بخش عروسي ،مراسم عروس كشان است كه در آن پدر عروس يا برادر بزرگترش او را به رفتن ترغيب مي‌كند و عروس مسيري را به سمت خانه جديد طي مي‌كند كه در طول آن هديه‌هايش را دريافت مي‌كند.
10
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
نيلوفر اسعدي‌بيگي
مالزي سرزمين جاذبه‌ها
مال��زي س��رزمين زيبايي‌ها با مردم��ي مهربان و صميمي ،يكي از كش��ورهايي اس��ت كه هر س��اله گردشگران زيادي را به سوي خود مي‌خواند .در اين كش��ور مكان‌هاي مختلفي براي بازديد گردشگران با هر س��ليقه‌اي وجود دارد؛ براي آنها كه از گش��ت و گذار در ش��هري مدرن و پيش��رفته لذت مي‌برند ت��ا عالقه‌مندان به ديدن دني��اي زيباي زير آب؛ اگر كسي هم دوست دارد در جنگل‌هاي انبوه گرمسيري ب��ه تفريح بپردازد ،همه چيز برايش مهياس��ت .پس مالزي براي گردش��گري ،انتخاب مناس��بي خواهد بود .ش��هري مدرن و پيش��رفته چ��ون كواالالمپور، جزاير گرمسيري ،سواحل بكر و زيبا ،پاركهاي ملي و ...همگي منتظر جهانگردان هستند تا از آنها ديدن كرده و لذت ببرند .بنابراين هر س��ليقه‌اي كه داش��ته باشيد و هر نوع تفريحي را كه بپسنديد ،مالزي جايي براي شما دارد. ع�لاوه بر اين م��وارد ،وج��ود فرهنگ‌هاي غني آس��يايي همچون مااليي ،چين��ي و هندي نيز باعث جذابيت بيش��تر منطقه شده است .اينها همه داليلي هس��تند كه مردم بسياري از نقاط مختلف جهان ،در برنامه‌هاي گردشگري خود سفر به مالزي را هم در نظر مي‌گيرند. كواالالمپور توصيف كواالالمپور همچون گشودن كتابي است ب��ا بخش‌هايي مختلف ،زيب��ا ،ديدني و هيجان‌انگيز به‌همين دليل اين ش��هر مالزي بيش از بقيه ش��هرها مورد توجه مردم قرار گرفته است. كواالالمپ��ور بزرگ‌ترين ش��هر مالزي و پايتخت رس��مي آن نيز هس��ت كه گردش��گران زيادي را به س��مت خود ف��را مي‌خواند .فاصل��ه كواالالمپور تا س��احل دريا حدود 35كيلومتر است .در اين شهر زيبا آنقدر مناطق ديدني وجود دارد كه چند روز بايد براي بازديد آنها وقت گذاشت. مس��جد جامع كواالالمپور ك��ه از قديمي‌ترين مس��اجد مال��زي اس��ت ،نمون��ه‌اي زيبا و مس��حوركننده از معماري به حساب مي‌آيد. اين مسجد پشت ساختمان سلطان عبدالصمد واقع شده و پيرام��ون آن نيز باغي پر از نخل قرار دارد كه بر
زيبايي آن افزوده است. برج‌ه��اي دو قلوي پتروناس ني��ز از ديگر مراكز ديدن��ي و جذاب مالزي هس��تند .اي��ن برج‌ها كه از بلندترين آس��مانخراش‌هاي جهان هس��تند در اين ش��هر واقع ش��ده و جلوه‌اي از معماري پر ابهت را در برابر ديده گردش��گران ق��رار مي‌دهند .در طبقه پايي��ن برج‌ه��ا ،مجتمع خريد بزرگي به نام س��وريا قرار دارد كه البته خريد از اين مجتمع به دليل گراني اجناس��ش ،چندان مورد توجه گردش��گران نيست. البته اگر ش��ما هم سفري به مالزي داشتيد ،فراموش نكنيد از آكواري��وم كواالالمپور هم ديدن كرده و از ديدن دنياي زير آب لذت ببريد. م��وزه ملي هم از ديگ��ر مكان‌هاي ديدني مالزي اس��ت كه در كنار باغ‌هاي درياچه كواالالمپور قرار دارد .اين س��اختمان به ش��يوه معماري سنتي كشور مالزي س��اخته ش��ده و موزه اصلي اين كش��ور به حساب مي‌آيد. پ��ارك پرندگان كواالالمپور نيز جايي اس��ت كه نبايد فرصت ديدنش را از دس��ت داد .انواع مختلفي از پرندگان جهان در اين پارك كه با توري پوش��يده ش��ده است ،زندگي مي‌كنند .در نزديكي اين پارك، ب��اغ پروانه‌ه��ا قرار دارد كه در آن 6هزار پروانه زيبا را مي‌تواني��د ببيني��د .البته عالوه ب��ر اين دو باغ ،باغ ديگ��ري هم وجود دارد كه در آن آهوان رام آزادانه به گردش و خ��ورد و خوراك روزگار مي‌گذرانند. اين باغ در سراشيبي تپه‌اي ساخته شده كه به دره‌اي سرسبز منتهي مي‌شود. ب��ازار مرك��زي كواالالمپور هم جايي اس��ت كه باي��د رفت و ديد .در اين ب��ازار مغازه‌هاي مختلفي وجود دارد كه در آنها انواع چيني‌آالت ،عتيقه‌جات، هديه‌هاي گوناگون ،صنايع دس��تي و كارهاي هنري آسيايي را ميتوان ديد و خريد .ساختمان اين بازار قديمي بوده و معماري زيبايي نيز دارد و به همين دليل گردشگران زيادي از آنجا ديدن مي‌كنند.
البته كساني كه عالقه‌مند به ديدن هنرهاي اسالمي هستند ،نبايد بازديد از موزه هنرهاي اسالمي مالزي را فراموش كنند .حدود 200جلد قرآن و نسخ خطي در اين موزه نگهداري مي‌شود. بلندي‌هاي گنتينگ ،ساختمان سلطان عبدالصمد ـ كه از مش��هورترين ساختمان‌هاي كواالالمپور است‌ـ بناي يادبود تنكا عبدالرحمن ،مركز توريستي مالزي، ب��اغ اركي��ده و موزه هنرهاي آس��يايي ني��ز از ديگر ديدني‌هاي كواالالمپور هستند. پوتراجايا از ديگ��ر ش��هرهاي زيب��اي مالزي مي‌ت��وان به پوتراجايا اش��اره كرد .اين شهر در نزديكي پايتخت قرار دارد و پايتخت اداري مالزي به حساب مي‌آيد. اين ش��هر مدرن و پيش��رفته با طراح��ي‌و معماري بي‌نظير ،تلفيقي از فناوري و طبيعت بكر است. مس��جد پوت��را ك��ه در 35كيلومت��ري ش��مال كواالالمپور واقع ش��ده ،با طراحي زيبايش جلوه‌اي خاص به اين منطقه بخش��يده اس��ت .رنگ صورتي اين مسجد باعث زيبايي خاص آن شده است؛ گنبد صورتي‌رن��گ گرانيتي آن بس��يار زيبا و مورد توجه همگان است .البته خوب است بدانيم كه اين مسجد ظرفيت 15هزار نمازگزار را دارد و شبس��تان اصلي اين مسجد باشكوه كه روي 12ستون برافراشته شده با ارتفاع��ي حدود 76متر ،فضايي معنوي را بر اين مس��جد حكمفرما كرده است .از ديگر نكات جالب در معماري اين مس��جد مناره‌اش اس��ت .اين مناره زيب��ا با رنگ صورتي و ارتفاع ح��دود 116متر ،از بلندترين مناره‌هاي منطقه به شمار مي‌آيد. داتاران پوترا نيز ميداني ديدني اس��ت كه با آب و نور تزئين شده است .پل پوترا ،مسجد جامع ،منزل و دفتر كار نخس��ت‌وزير نيز ساختمان‌هاي اطراف اين ميدان هستند .سال ۱۹۵۷در درون اين ميدان بزرگ، ستاره يازده پري به نشانه يازده ايالت كشور ساخته ش��ده است .باغ تاالب ،باغ بوتاني و پل سري باكتي از ديگر مكان‌هاي ديدني اين منطقه هستند. گنتينگ نيز از ديگر مناطق توريس��تي مالزي ،در قس��مت ش��مالي كواالالمپور اس��ت .اين شهر آب و ه��واي خوبي داش��ته و به نس��بت خنك اس��ت. همچني��ن وجود ش��هربازي در اي��ن منطقه ،آنجا را تبديل به مكاني تفريحي كرده اس��ت .گردش��گران براي رس��يدن به ارتفاعات گنتينگ مي‌توانند از تله كابين نيز استفاده كنند. ايالت‌هاي مختلف مالزي ،هر كدام مناطق ديدني خ��اص خ��ود را دارند ك��ه بايد رف��ت و آنها را از نزديك ديد .ايالت س��يالنگور با موزه و پارك‌هايي زيب��ا ،ايالت قدح ،ماالكا و ...همگي ارزش بازديد و گردش را دارند. جزاير استوايي را نيز فراموش نكنيد؛ تيومان مي‌تواند به عن��وان يكي از بهترين جزاير دنيا ،مكاني براي تفريح و اس��تراحت باش��د .ترنگانو نيز ش��ما را به سوي خ��ود فرامي‌خواند تا در س��واحل
11
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
هفت اقليم
صخره‌هاي مرجاني استراليا خسته از حضور مسافران فاطمه حامدي‌خواه
زيباي آن منظره‌هاي منحصربه‌فرد را مش��اهده كنيد. البت��ه اگر مي‌خواهيد به اين جزاير برويد ،بايد براي رفت و آمد از قايقهاي مسافرتي استفاده كنيد. جاذبه‌هاي طبيعي مالزي مال��زي از نظر طبيعت و پاركهاي زيبايش چنان غني است كه پاسخگوي انواع و اقسام ساليق است. البته نكته جالب اينجاس��ت كه بدانيم چيزي بيش از 50درصد مس��احت اين س��رزمين هنوز پوشيده از جنگل اس��ت و همين موضوع باعث ايجاد طبيعتي بس��يار زيبا ش��ده است .ش��رايط آب و هوايي اين كشور نيز باعث زيباتر شدن طبيعت شده و شرايطي مطل��وب را براي ايج��اد پاركهاي ملي فراهم كرده است .در اين پارك‌ها مي‌توانيد جانوران گوناگون را مشاهده كنيد يا ساعاتي را به ماهيگيري بپردازيد. ب��ه عنوان نمون��ه مي‌توانيم به «تام��ان نگارا» كه يكي از زيباترين پاركهاي مالزي است اشاره كنيم. گردش��گران مي‌توانند در اين پارك زيبا به تماشاي گياهان مشغول ش��ده و زندگي حيوانات زيبايي را نيز از نزديك ببينند. اگ��ر ش��ما هم تصمي��م داريد از اين پ��ارك زيبا دي��دن كنيد ،مي‌توانيد از طريق جاده يا خط آهن از كواالالمپور به كواالتمبلينگ سفر كنيد .از اين منطقه نيز با قايق به مركز پارك خواهيد رسيد. در كن��ار اين پارك‌ها در مالزي پاركهاي دريايي هم ايجاد ش��ده‌اند .پاركهاي دريايي براي كس��اني كه از تماش��اي دنياي زيرآب لذت مي‌برند ،فرصتي فوق‌العاده فراهم كرده است .همچنين در مكان‌هاي مج��از و مش��خص ،امكان��ات غواصي ني��ز براي دوستداران غواصي فراهم است. آب و هواي مالزي مالزي آب و هوايي استوايي دارد و به همين دليل شايد در روزهاي اول سفر ،كمي از گرما و رطوبت هوا اذيت ش��ويد ،اما نگران نشويد و مطمئن باشيد مناظ��ر زيبا و مكان‌هاي ديدني مالزي ارزش تحمل اين گرما را دارد. ش��ايد بتوان گفت مالزي تنه��ا يك فصل دارد و هواي آن در طول س��ال تقريبا يكنواخت اس��ت؛ به اين معنا كه هوا هميش��ه گرم اس��ت و ش��رجي .در حقيقت ش��ايد كمتر پيش بياي��د كه دماي هوا كمتر از 20درجه س��انتي‌گراد باشد .بنابراين الزم نيست براي س��فر به مالزي به فكر زماني مناسب و فصلي ايده‌آل باشيد.
مسجد پوترا با طراحي زيبايش جلوه‌اي خاص به اين منطقه بخشيده است .گنبد صورتي‌رنگ گرانيتي آن بسيار زيبا و مورد توجه همگان است .اين مسجد ظرفيت 15هزار نمازگزار را دارد و شبستان اصلي كه روي 12ستون برافراشته شده با ارتفاعي حدود 76متر ،فضايي معنوي را بر اين مسجد حكمفرما كرده است غذا در مالزي اگر شما هم به مالزي سفر كرده‌ايد يا قصد داريد از اين كش��ور ديدن كنيد ،شايد دوست داشته باشيد در مورد غذاها و مواد غذايي موجود در اين كش��ور هم اطالعاتي كسب كنيد. در مال��زي به ط��ور معمول تنوع زيادي در غذاها وجود دارد .فهرس��ت غذاي رستوران‌ها ،طوالني و مفصل است .غذاي حالل نيز در اين كشور براحتي پيدا مي‌ش��ود .بنابراين مس��لمانان مش��كلي در غذا خوردن نخواهند داش��ت .ام��روزه در مالزي غذاها و رس��توران‌هاي چيني ،هندي ،پاكستاني ،تايلندي، ژاپني ،ايتاليايي ،فرانسوي ،لبناني و ايراني به راحتي در دسترس هستند. عالوه بر غذاهاي متنوع ،مالزي ميوه‌هاي استوايي و خوش��مزه‌اي ني��ز دارد .پاپايا ،موز ،س��يكو ،انبه، مانگوس��تين و ...همگي از ميوه‌هايي هس��تند كه در مالزي پيدا مي‌كنيد. خريد در مالزي خيل��ي از گردش��گران ،خريد را اولين دليل براي سفرشان به مالزي بيان مي‌كنند .فروشگاه‌ها ،بازارها و مراك��ز متنوع��ي در اين كش��ور وج��ود دارند كه
خريد كردن را راحت و آسان كرده‌اند .البته مواقعي ك��ه خريدي كوچك و جزئ��ي داريد ،دكه‌هاي كنار خيابان‌ه��ا نيز مي‌توانند به ش��ما كم��ك كنند .البته فرام��وش نكنيد كه بهتر اس��ت با اين فروش��ندگان كمي چانه بزنيد و از آنها تخفيف‌هاي جدي بگيريد. برخالف فروش��گاههاي بزرگ ك��ه معموالً قيمت ثابت��ي دارند ،ممكن اس��ت در مغازه‌هاي كوچك و در طول مسير كاالهايي را با قيمت‌هايي بسيار كمتر از آن‌چه به ش��ما مي‌گويند ،بخري��د .البته خريد در بازارهاي شبانه نيز بسيار لذت‌بخش و سرگرم‌كننده اس��ت .در اي��ن بازارها هم مي‌تواني��د انواع اجناس مورد نياز خود را خريداري كنيد. واح��د پ��ول مال��زي رينگي��ت اس��ت .چنانچه مي‌خواهي��د پول خ��ود را تبديل كني��د ،اگر عجله نداريد بهتر است اين كار را در مكان‌هاي مجازي كه براي اين منظور وجود دارد انجام دهيد .دستگاه‌هاي خودپرداز نيز به طور گس��ترده‌اي در شهرها وجود دارند ،اما حواس��تان باش��د زماني كه مي‌خواهيد به جنگل‌ه��ا يا جزاير بروي��د حتما به مقدار كافي پول نقد با خود برداريد. اغلب گردشگران ،مالزي را كشور ارزاني مي‌دانند، در حال��ي ك��ه زندگي در مالزي نس��بت به تايلند و اندونزي گران‌تر اس��ت .هزينه‌ها در كواالالمپور هم از ديگ��ر مناطق مالزي بيش��تر بوده و براي خدمات مختلف بايد بيش ازساير شهرها پول بپردازيد. بنابراي��ن چنانچ��ه مي‌خواهي��د در مالزي چيزي بخريد ،قيمت‌ها را مقايسه كنيد.
البدهنگاميكهناماستراليارامي‌شنويد،بيدرنگ كانگوروياجاييسبزوزيبابامحيطيآرامودلنشيندر ذهنتاننقشمي‌بندد.درحقيقتمي‌تواندراينكشور جلوه‌هايزيباييازطبيعترابهنظارهنشستوحظ برد.اماازاينميانمجموعهبينظيروبزرگصخره‌هاي مرجاني در ش��رق اس��تراليا و درامتداداقيانوس آرام، جلوه‌اي متف��اوت از ديگر مناظر دارد .اين مجموعه صخره‌ه��اي مرجاني به عنوان بزرگ‌ترينمجموعه صخره‌هايمرجانيدردنياشناختهشدهاست. ب��راي تصويري بهت��ر از صخره‌ه��اي مرجاني اس��تراليا فكرش را بكنيد ك��ه اين مجموعه بزرگ، ش��امل 3000صخره و 900جزيره مختلف اس��ت ك��ه به صورت ن��واري در درياي كورال در ش��رق ايالتكوئينزلندكشيدهشده‌اند؛شاهكاريازطبيعت ك��ه بايد زمان زيادي را ب��راي بازديد از آنها صرف ك��رد .اين صخره‌هاي مرجان��ي در مجموع بيش از 300هزار كيلومتر گستردگي و ۲۶۰۰كيلومتر طول دارند .بيشتر مساحت مجموعه مزبور در قالب يك پ��ارك ملي دريايي از س��وي دولت اس��تراليا مورد حفاظت قرار گرفته اس��ت .بد نيست بدانيد كه نام صخره‌هاي مرجاني استراليا سال 1981در فهرست آثار ميراث جهاني يونسكو ثبت شده است .البته اين مرجان‌ها تنها يك نوع نيس��تند ،بلكه از 400گونه مختلف مرجان تش��كيل شده‌اند و زيستگاه بيش از 1500گون��ه ماهي و 4000گونه نرم‌تن اس��ت. ديواره مرجاني بزرگ اس��تراليا ،همچنين زيستگاه گونه‌هاي در معرض انقراضي چون گاو دريايي و الك‌پشت بزرگ سبز است .اگر شما هم از وجود اين شاهكار طبيعي به شگفت آمده‌ايد ،بدانيد مردم بومي استراليا كه از حدود 50هزار سال پيش در اين جزيره زندگي مي‌كرده‌اند ،زمان مديدي اس��ت كه همجوار و آشنا با اين ديواره عظيم ساحلي بوده‌اند. اروپاييان نيز نخستين بار در سال 1770و هنگامي كه كشتي كاپيتان جيمز كوك ،كاشف مشهور به اين ديواره برخورد كرد به وجود مرجان‌هاي استراليايي پي بردند .اما با تمام زيبايي‌هاي وصف ناشدني اين مجموع��ه بي نظير ،روح لطيفش چندان از حضور سنگين گردش��گران در امان نمانده است .صنعت توريس��ت بدون كنترل ،از جمله اليروبي و احياي زمين براي ساختن هتل‌ها ،فرودگاه‌ها و بندرگاه‌ها تنهابخشيازخطرهايياستكهمرجان‌هاراتهديد مي‌كنند.حالبگذريدازاينكهمسافراننمي‌توانندبه سادگي از وسوسه جمع آوري مرجان‌ها و صدف‌ها براي يادگاري درگذرند .البته اين تنها بخش س��اده ماجراس��ت ،چرا كه برخ��ي بوميان از صخره‌هاي مرجاني براي س��اختن خانه‌هم استفاده مي‌كنند. پژوهش��گران مي‌گويند ،ميزان رش��د صخره‌هاي مرجاني دريايي استراليا از سال 1990تاكنون ،پايين ترين حد در 400سال اخير بوده است.
12
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
نگاهي به وضعيت گردشگري كشورهاي منطقه
كفه‌ترازو به سود‌كيست؟ سامان عابري
پيش از همه چيز بايد تكليف خود را با گردش��گر مش��خص كرد تا براس��اس آن بتوان درك درس��تي از وضعيت توريس��م در ايران و ديگر كش��ورهاي منطقه داش��ت .تاكنون تعريفي كه مورد توافق كلي بوده اين است كه چنانچه شخصي يك شب در يك جا اقامت كند توريست ناميده مي‌ش��ود ،اما كارشناس��ان اين حوزه تاكيد مي‌كنند كه اين اقامت بايد در زمينه‌هاي موجود گردش��گري رقم خورده باش��د تا آن تعريف معنا پيدا كند .با اين تعريف بسياري از سفرها كه به قصد ديد وبازديد در فرهنگ ايراني صورت مي‌گيرد از اين حوزه خارج مي‌شوند .گرچه تاكنون شاهد آن بوده‌ايم كه مسووالن ،چنين مسافرت‌هايي را در آمارهاي گردشگري خود لحاظ كرده‌اند. سهم توريست در اقتصاد كش��وري در دني��ا وجود ندارد كه از نقش گردش��گر در رش��د نرخ اقتصاد داخلي خود آگاه نباشد .در حال حاضر گردشگري پس از نفت و خودروس��ازي به عنوان سومين منبع اقتصادي در جهان شناخته شده است .براين اساس مسووالن هر كشوري به فراخور خود تالش مي‌كنند با ايجاد زيرساخت‌هاي گردشگري و معرفي جاذبه‌هاي تاريخي و فرهنگي كشور به ديگران ،سهم خود را از اين ثروت بي‌پايان افزايش دهند .نكته مهم و اساسي اين كه كشورها تالش مي‌كنند تا ورود گردشگران خارجي را افزايش دهند ،چون تنها در اين صورت اس��ت كه ارزآوري و رش��د اقتصادي به صورت كالن محقق خواهد ش��د .در غير اين صورت تنها جابه‌جايي پول در كشور صورت خواهد گرفت .چيزي كه در ايران هنوز كم رنگ و بي‌رونق است. 5كشور برتر خاورميانه گاردين در گزارش��ي ،ايران ،س��وريه ،لبنان ،اردن و مصر را به‌عنوان 5كش��ور برتر خاورميانه در زمين ه بهره بردن از جاذبه‌هاي گردش��گري معرفي كرده اس��ت .اين روزنامه به صورت تفصيلي به بيان جاذبه‌هاي گردشگري اين كشورها پرداخته و با رده‌بندي آنها ،ويژگي‌هاي گردشگري كشورهاي نامبرده را به صورت مفصل تشريح كرده است .بر اساس اين گزارش نخستين چيزي كه درخصوص ايران نظر انسان را جلب مي‌كند، وسعت زياد اين كشور است كه از بسياري كشورهاي آسيايي و اروپايي بزرگ‌تر است .اين امر سبب مي‌شود در تمام بخش‌هاي اين كشور ،آثار تاريخي فراواني وجود داشته باشد. از منظر اين گزارش سبك‌هاي معماري بناهاي تاريخي ايران ،بسيار متفاوت با يكديگر اس��ت .برخي از آنها با الهام از معماري اس�لامي و برخي ديگر در سال‌هاي پيش از ورود دين اسالم به ايران ساخته شده‌اند. گاردين در ادامه به برخي از شهرهاي ايران همچون شيراز ،اصفهان ،يزد و سواحل شمالي مي‌پردازد. كشور سوريه به عنوان يك كشور عربي كه آثاري از دوره‌هاي متفاوت تاريخي را در خود جاي داده به عنوان يكي ديگر از كش��ورهاي داراي جاذبه‌هاي گردش��گري در گزارش مزبور ذكر ش��ده اس��ت .گاردين در ادامه مخاطبان خود را به بازديد از شهر تاريخي آلپو ( )Aleppoدعوت
مي‌كند كه آثاري از هزاران سال پيش در آن وجود دارند. لبن��ان نيز ديگر كش��ور مذك��ور در گزارش گاردين اس��ت .عروس خاورميانه عالوه بر داش��تن آثار تاريخي چند هزار س��اله ،از تمدن‌هاي روم باس��تان و اس�لامي ،از س��واحل زيبا و چند محوط ه تاريخي چند ميليون ساله بهره مي‌برد. اين گزارش در ادامه با اش��اره به كش��ور اردن مي‌افزايد ،كس��اني كه به‌عنوان گردش��گر به اردن س��فر مي‌كنند ،در نخس��تين روز سفر ،راهي صحراي لوپ ( )Loopمي‌شوند؛ صحرايي زيبا كه تا داخل خاك عراق ادامه دارد و آثاري تاريخي از قرن هشتم ميالدي ،بويژه قلعه‌هاي باقيمانده از جنگ‌هاي صليبي در آن وجود دارند ،اما جاذبه اصلي گردشگري اردن، شهر تاريخي پترا ( )Petraاست؛ شهري زيبا در ميان صخره‌هايي كه در سال‌هاي دور در مسير كاروان‌هاي تجارتي بوده‌اند و اكنون مشهورترين جاذبه گردشگري اردن محسوب مي‌شود. و سرانجام مصر پنجمين كشور معرفي شده در اين نشريه است .عالوه بر وجود اهرام ثالثه ،يكي از معروف‌ترين محوطه‌هاي طبيعي جهان به نام «درياي بزرگ شني» در مصر وجود دارد كه وسعت آن برابر وسعت كشور سوييس است و تا مرز ليبي ادامه دارد. سهم كشورهاي منطقه از توريسم برنامه‌ريزي بلند مدت و كوتاه مدت در پيشرفت صنعت گردشگري امري انكارناپذير اس��ت .كش��ورها هر كدام براي جذب مسافران بيشتر ب��ه رقاب��ت ج��دي و تنگاتنگ��ي روي آورده‌ان��د .نگاهي ب��ه آمارها و س��رمايه‌گذاري‌هاي انجام ش��ده در حوزه گردشگري بيانگر اين واقعيت اس��ت .به ط��ور مثال بخش گردش��گري دبي براي جذب 15ميليون گردشگر تا سال ۲۰۱۵برنامه‌ريزي كرده است. لبن��ان نيز ب��راي ورود گردش��گران ،حس��اب وي��ژه‌اي باز كرده اس��ت .اين كش��ور با برپايي تعداد زيادي از جش��نواره‌ها ،نمايش��گاه‌ها و ي ترغيب‌كننده در اين زمينه، نشس��ت‌ها به يك موفقيت خيره‌كننده دست يافته است .اولويت‌هاي اين كشور براي جذب گردش��گران اروپايي و پس از آن آمريكا ،آمريكاي جنوبي ،استراليا ،چين و
ژاپن معطوف شده است. سازمان جهاني گردشگري در يك گزارش با اشاره به تحوالت مثبت صنايع گردش��گري كش��ورهاي خاورميانه اعالم كرد كه گردشگري در بحرين ،از رشد قابل مالحظه‌اي برخوردار بوده است. در ميان كش��ورهاي همجوار ،سوريه از وضعيت متفاوتي برخوردار بوده ،چرا كه ناامني در كشور عراق بر صنعت گردشگري آن تاثير منفي برجاي گذاشته است .با اين وجود وزارت گردشگري سوريه اعالم كرده اس��ت :به رغم جنگ در عراق و ناآرامي‌هاي موجود در منطقه ،ش��مار گردشگران خارجي كه به سوريه سفر كرده و از جاذبه‌هاي گردشگري اين كش��ور ديدن كرده‌اند ،رش��د قابل مالحظه‌اي داشته است .همچنين آمارهاي موجود نيز از رش��د قابل توجه ش��مار بازديدكنندگان غربي از جاذبه‌هاي گردشگري اين كشور حكايت دارد. حاال ديگر‌تركيه نام آش��نا و شناخته‌شده‌اي براي همه مسافران جهان و بيش از آن براي ايرانيان است .به باور كارشناسان،تركيه با انفجاري از توريسم روبه‌رو بوده است .براساس گزارش مقامات تجارت و صنعت تركيه ،در فاصله سال‌هاي 1990تا 2006ظرفيت رشد توريسم در آنتاليا به 140درصد رس��يده است .همزمان با رشد انفجاري توريسم در‌تركيه اين كش��ور استراتژي‌هاي كامال جداگانه‌اي را به تناسب شرايط اقليمي در شهرهاي توريستي‌اش دنبال مي‌كند. ارزآوري يا ارز بردن ايرانيان! گرچه ايران داراي جاذبه‌هاي بيش��ماري از لحاظ تاريخي ،فرهنگي و تنوع فصلي در كشور است و از اين لحاظ جزو 10كشور برتر جهان ب��ه حس��اب مي‌آيد ،ام��ا از اين همه ،تنها يك درصد از گردش��گري در جهان سهم كشور ما شده است .شكوه و زيبايي‌هاي ايران بي‌پايان است. مردمش نيز به س��خاوت ش��هره‌اند و از همين ويژگي ايراني ،بسياري از كشورهاي همجوار ،آباد شده‌اند .ارمغان مسافران ايراني براي دبي ساالنه 2ميليارد دالر اس��ت! مس��افران ايراني با يك چمدان كوچ مي‌كنند و با حجمي از اجناس متنوع چيني و غير چيني باز مي‌گردند. همچنين تنها در سال جاري ،حدود 500هزار گردشگر‌ترك به ايران آمدند اما بيش از يك ميليون توريست ايراني تنها در 4ماهه نخست سال 2010عازم كش��ور‌تركيه شدند .به گفته كارشناسان‌ترك ،توريست‌هاي ايراني با انگيزه كسب درآمد حاصل از خريد كاال و فروش آن با قيمت باالتر در كشورشان به‌تركيه مي‌آيند .به همين دليل فعاالن گردشگري‌ترك همواره سعي مي‌كنند بهترين برخوردها را با ايرانيان داشته باشند چرا كه از نظر آنها ايرانيان بهترين مشتريان گردشگري و تجاري آنها هستند. اماراتي‌ها نيز گردش��گران كمي به ايران مي‌فرس��تند در صورتي كه در چند ماه نخس��ت س��ال جاري نزديك به 300هزار مسافر ايراني را به كشورشان جذب كرده‌اند .در اين ميان كشورهاي تازه استقالل يافته نيز به سرعت به وجود اين ثروت بي‌پايان پي برده و اقتصاد و صنعت توريسم خود را بيدرنگ رونق بخشيدند .ايراني‌ها تنها در يك ماه 15ميليون دالر به اقتصاد ارمنستان سود رساندند. چگونگي رشد توريسم ش��ايد اساسي‌ترين سوال اين باشد كه ديگر كشورها چگونه صنعت گردش��گري خ��ود را ارتق��ا داده‌ان��د؟ در يك پاس��خ كل��ي ميتوان به اطالع‌رساني و تبليغات در سطح ملي و بين‌المللي ،گسترش سيستم‌هاي حمل و نقل ،ايجاد امنيت براي مردم و گردشگران ،هماهنگي الزم ميان س��ازمان‌هاي مرتبط با امور گردشگري و فراهم آوردن امكانات رفاهي براي گردش��گران مانند هتل ،مسافرخانه ،رستوران ،نمايشگاه و ...اشاره كرد. جذب گردش��گر خارجي با وجود رقابت ش��ديد ميان كشورها به‌سادگي امكان‌پذير نيست و نخواهد بود ،زيرساخت‌هاي متنوع مي‌خواه��د و برنامه‌ريزي‌هاي علم��ي و كاربردي .اهميت حضور گردش��گران را بايد به غير از مس��ائل اقتصادي در آش��نايي آنها با ديگر فرهنگ‌ه��ا ،نژادها ،اقوام، سرزمين‌ها ،گويش‌ها و ...جستجو كرد .مسافران بهترين و صادق‌ترين وسيله اطالع‌رساني از وضعي��ت و موقعيت ديگر اقوام و ملل هس��تند و اين چيزي اس��ت كه در جه��ان امروز هم��ه مديران به دنبالش هستند.
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
13
14
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول
يزد
شهر بادگيرها
بعضي‌ها مي‌گويند تو شهر آفتابي ،شهر شيريني ،دارالعباده ،بعضي‌ها مي‌گويند تو شهر طوالني‌ترين قنات‌هاي جهاني ،بلندترين بادگيرها ،كهنسال‌ترين سروها .تو شهر مردمان با ايماني ،شهر قديمي‌ترين ميدان ساعت شهري ايران ،شهر نخل گرداني‌هاي محرم، شهر زيارتگاه پير چك‌چك ،شهرقديمي‌ترين مسجد ايران ،شهر بلندترين مناره‌هاي جهان، شهر دخمه‌هاي اسرارآميز ،شهر روزهاي گرم و شب‌هاي خنك ،شهر آب انبارها و قلعه‌ها و كاروانسراها .بعضي‌ها مي‌گويند تو آنقدر زيبايي كه گردشگرانت به سختي با تو خداحافظي مي‌كنند ،بعضي‌ها مي‌گويند ....اما من به شنيده‌ها اعتماد نمي‌كنم ،خودم مي‌آيم تا همه ديدني‌هايت را از نزديك ببينم ،منتظرم باش يزد آفتابي ،منتظرم باش يزد عزيز.
15
16
دوشنبه 9اسفند / 89شماره اول