Ons gamma warmtepompen past in elk mogelijk nieuwbouw of renovatieproject
Als nieuwe voorzitter van Techlink is het de eerste keer dat ik mij tot u richt via ons magazine. Het is een hele eer, maar ook een grote verantwoordelijkheid om het voorzitterschap waar te nemen van de enige sectorfederatie voor installatiebedrijven, groothandels, fabrikanten/invoerders en bedrijven in technisch onderhoud & energie- en afvalbeheer.
Hierbij wens ik eerst en vooral onze voorzitter van het “oude” Techlink, Dirk Peytier, te bedanken die nu als ondervoorzitter nog steeds een rol zal spelen binnen het “nieuwe” Techlink. Ons doel is om samen met de leden de visie en strategie van het “nieuwe” Techlink te verduidelijken en de organisatie in functie van deze strategie beter te focussen. Onze krachten en kennis hebben we gebundeld om bedrijven voor te bereiden op de energietransitie. De energietransitie kan namelijk niet slagen zonder de bijdrage van de actoren uit ons Ecosysteem, die Techlink nu ruimschoots vertegenwoordigt.
De “War For Talent” is één van de vier topics die in ons visiedocument op de toekomst van het Ecosysteem van multifunctionele installaties – genoemd “LINK2030” (www.link2030.be) – werd gedefinieerd om mee aan de slag te gaan, opdat de energietransitie op het terrein gerealiseerd zou kunnen worden. Techlink ziet het ook als haar taak om jongeren al zo vroeg mogelijk te prikkelen en warm te maken voor onze sector. Om de opvolging te verzekeren! Install Day 2022 stond dan ook, geheel terecht, in het teken van dit brandend actueel topic. Studenten konden van een aangepast programma genieten en leden brachten getuigenissen over wat zij “installeerden” om het gebrek aan mankracht te compenseren. “Installeer u” maar bij het lezen van de het volledig relaas over Install Day op pagina 40 en we verzekeren u, ook de volgende maanden zal u nog van de jongeren horen op onze socials en nieuwe website: installtomorrow.be.
MASTER 3 PLUS is het meest complete meerwandige PP binnenriolering systeem
van Pipelife. Mail voor meer informatie
naar buildings@pipelife.be
Met thermische seizoensopslag kan zonne-energie uit de zomer worden opgeslagen tot in de winter om te gebruiken voor de verwarming van woningen. De opslagtechnologie wordt gecombineerd met andere componenten in een globaal warmtenetwerk.
3 ● Edito: Installeer jij morgen mee?
6 ● Fusie: Dubbelinterview met Eric Piers en Kris Van Dingenen
10 ● Event: Fusie event in beeld
12 ● Wetgeving: KB
Basisnormen Brand - Brandveiligheid
16 ● TV 278 addendum 4
22 ● Actualiteit: Belang van de binnenluchtkwaliteit
24 ● Event: 15e
Warmtepompsymposium
Embuild
Kunstlaan 20, 1000 Brussel embuild.be
Verantwoordelijke Uitgever
Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be
Techlink vzw
Joseph Chantraineplantsoen 1, 3070 Kortenberg
T. +32 2 896 96 10 info@techlink.be • www.techlink.be
Install Day lokte meer dan 5000 professionals, er tekenden 230 exposanten present en er waren verschillende sprekers. Het rechtstreekse contact tussen installateur en leverancier werd duidelijk gesmaakt. Bedankt voor jullie aanwezigheid, energie en vertrouwen in Techlink!
28 ● Dossier: Centrale energieopslag in een residentiële wijk
32 ● Column: Hoe de duurzame energietransitie laten omarmen?
34 ● Event: 1e Energy Transition Congress
40 ● Install Day: Vijfde editie
46 ● Q&A: Vloer- en wandverwarming
50 ● Actualiteit: Nieuwe rekentool voor de warmtebelasting
Vloer- en wandverwarming is een erg toekomstgericht systeem, gezien de energiezuinigheid en plaatsbesparende comfortwarmte. In deze bijdrage worden enkele van de meest gestelde vragen Q&A-gewijs even in de kijker gezet.
52 ● Q&A: Detachering in de installatiesector
58 ● Actualiteit: Engagementsverklaring lood in kraantjeswater
60 ● Lid in de kijker: IoT Domotica Solutions
64 ● Actualiteit: G(r)een Deal Huishoudelijke Houtverwarming
68 ● De medewerker: CEO Eric Piers
70 ● Productnews
Managing Director
Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be
Publiciteit
Inge De Ridder
T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be
Periodiciteit • Oplage
4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig
Vertaling
André Verkaeren, Metaphrasis bvba
Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be
Drukwerk Graphius
Surf naar www.techlink.be/fr/magazine om de Franse versie te downloaden.
Techlink en F.E.E. sloegen op 16 juni 2022 de handen in elkaar. Met ingang van 15 september is het nieuwe Techlink officieel en dat werd gevierd met een fusie event in het kasteel van Bouchout.
Heat+ zette Kris Van Dingenen, Managing Director, aan de tafel met Eric Piers, de nieuwe CEO van Techlink. We schotelden de heren een aantal prangende vragen over de fusie voor en leren ze gaandeweg beter kennen.
Techlink en F.E.E. hebben de krachten gebundeld om het Ecosysteem van multifunctionele installaties optimaal in te zetten op de energietransitie. Wat dienen we daaronder te verstaan?
Eric: ‘Ons Ecosysteem bestaat uit vier verschillende componenten (zie figuur 1), vier verschillende groepen van spelers dus die verbonden zijn; namelijk (i) de fabrikanten, (ii) de distributeurs, (iii) de installateurs en (iv) de bedrijven die instaan voor onderhoud en energie en afvalbeheer.
F.E.E. was de federatie die de belangen verdedigt van 3 van deze 4 groepen actoren in de installatiewereld. Ten eerste de groep van de fabrikanten; fabrikanten van elektrische materialen, van elektrohuishoudtoes
tellen, van verlichtingsapparatuur, van batterijen. Ten tweede de groep van de groothandels; de distributeurs dus van elektrische materialen maar ook van materialen voor sanitair, verwarming, koeling en ventilatie én voor beveiliging zoals inbraak en camerabewaking. Ten derde de groep van grote bedrijven die actief zijn in onderhoudsbeheer en in het beheer van energie en afval.’
Kris: ‘Het oude Techlink was de nationale beroepsfederatie voor technische installatiebedrijven in elektro, verwarming, ventilatie, airconditioning en sanitair. Dit was het gevolg van een strategische oefening die Fedelec (de vereniging van elektriciens) & ICS (de vereniging van installateurs sanitair en verwarming) hielden in 2017.
Techlink kon hierdoor beter inspelen op de realiteiten van de markt en de kracht van het getal (ruim 3000 leden) laten gelden, en vooral de leden een betere ondersteuning bieden. Als visie stond het Thought Leadership van de installatiesector voorop.’
Eric en Kris: ‘Door de twee federaties samen te voegen coveren we het volledige Ecosysteem én creëren we synergiën met het oog op echt sectoraal leiderschap, waardecreatie én een duidelijk onderscheidend vermogen. Vandaag bundelen we de krachten en de kennis van beide federaties om het Ecosysteem van multifunctionele installaties optimaal in te zetten op de energietransitie.
Met multifunctionele installaties bedoelen we het geheel aan technieken zoals elektrotechniek, HVAC, verlichting, beveiliging, huishoud electro, batterijen en sanitair.
Onder de naam Techlink, maar met de nieuwe baseline “Linking Techniques”, omvat onze beroepsfederatie nu 3200 bedrijven waaronder fabrikanten, invoerders, groothandels, installateurs en bedrijven actief in technisch onderhoud & energie en afvalbeheer. Deze combinatie maakt ons uniek en hierdoor zijn we vandaag dan ook de enige referentie voor het hele installatie Ecosysteem!’
Eric: ‘Hoe wij bij elkaar zijn terechtgekomen is het gevolg van de strategische oefening die F.E.E. gedaan heeft in voorgaande jaren en waar als resultaat is gekomen dat wij de
Eric Piers
● 62 jaar
● Ingenieur – Master Elektrotechniek en elektronica aan de UGent en Master in Business Administration
KUL
● JAN 2015 : CEO F.E.E.
● SINDS 16 JUNI 2022: CEO Techlink
● HOBBY’S: wandelen, fietsen, spelen met de kleinkinderen, voetballiefhebber en supporter van KAA Gent (zie ook De Medewerker op pagina 46).
ontbrekende elementen uit ons Ecosysteem, zijnde de installateurs, er best bij zouden hebben en dit door partnerships of fusies. In 2020 kregen we te horen dat Techlink van plan was een studie te doen om te zien welke elementen uit de Green Deal invloed zouden hebben op hun installateurs. Wij hebben als F.E.E. toen voorgesteld om deze studie niet te beperken tot de installateurs maar dit doen te doen voor het ganse Ecosysteem met daarbij ook de spelers waarvoor F.E.E. instaat. En zo hebben we samen de studie LINK2030 (www. link2030.be) opgestart dat geresulteerd heeft in een toekomststudie voor het ganse Ecosysteem.’
Kris: ‘Toen Fedelec en ICS fusioneerden, werd er gekozen voor de naam Techlink omdat dit openstaat om volgende samenwerkingen of fusies te kunnen doen. Als Techlink wilden we ook een schakel zijn tussen onze leden en de actoren die voor hen van belang zijn. Ik denk dan aan groothandels, fabrikanten, enz. In dat opzicht is het verstandiger om onze krachten en kennis van Techlink en F.E.E. te bundelen.’
Wat was de bedoeling van LINK2030?
Eric: ‘Het uitgangspunt van deze studie was de Green Deal, ontwikkeld op
Kris
● 48 jaar
● Ingenieur Elektrotechniek aan Katholieke Hogeschool Kempen en heeft enkele jaren later een “post graduate business administration” aan de KU Leuven behaald
● MEI 2014 – DEC 2017:
Adjunct-Directeur Fedelec
● DEC 2017 – DEC 2018: Director Technology & Certification Techlink
● SINDS 1 JANUARI 2019
Managing Director Techlink
● HOBBY’S: motorrijden
Europees niveau, die finaal in elk land van de Europese Unie dient te worden geïmplementeerd. Drie domeinen uit de Green Deal die daarbij belang rijk zijn voor ons Ecosysteem zijn (i) de Clean Energy Package, (ii) de Circulaire Economie en (iii) de Renovatiegolf. Door deze strengere wetgeving op klimaat en energie zal de wisselwerking tussen de actoren in ons Ecosysteem fundamenteel veranderen. Wat er in deze problematiek op ons afkomt willen we met deze studie dan ook duidelijk maken aan onze leden.’
Kris: ‘We hebben in het najaar onze LINK2030 deepdive webinarsreeks gelanceerd (zie pagina 79).
In deze reeks gaan we dieper in op verschillende onderwerpen uit deze studie die een grote impact hebben op onze sector door in gesprek te gaan met enkele van onze leden en verscheidene experten.’
En, waarom maakt deze fusie jullie rol sterker?
Kris: ‘Onze rol als federatie wordt belangrijker. De klimaatuitdagingen en de strengere regelgeving vragen om bundeling van expertise en dat de verschillende actoren de handen in elkaar slaan. De steun van de federaties is hierbij onontbeerlijk. We moeten samen de toekomst van het Ecosysteem van de multifunctionele installaties inhoud en vorm geven. Installaties zijn namelijk de motor van de maatschappij. Zij zorgen voor energie, water en comfort in alle sectoren van residentiële woningen, restaurants, hotels, ziekenhuizen, sportstadia, … in alles wat we doen privé, werkgerelateerd of bij ontspanning.’
Eric: ‘Onze rol in de energietransitie is belangrijk en de energietransitie zal niet slagen zonder de bijdrage van de actoren uit ons Ecosysteem. Samen zorgen we ervoor dat nieuwe technologieën via onze multifunctionele installaties efficiënt worden omgezet in betaalbaar comfort. Deze nieuwe operationele federatie is uniek en onze kracht komt voort uit ons vermogen om, binnen het Ecosysteem met de
verschillende disciplines van onze leden, een allesomvattende rol op ons te nemen: ontwerper, fabrikant, verdeler, installateur, onderhoudsbedrijf en toezichthouder op het gebied van energie en afvalbeheer. Zoals we vaak zeggen: de beste manier om de toekomst te voorspellen is hem zelf te bouwen en te installeren.’
Wat is het voordeel voor onze leden?
Eric: ‘Onze ambitie is dus om “Though Leader” te worden voor ons Ecosysteem. Met de nieuwe organisatie kunnen we het werk dat we elk op zich deden, het dubbelwerk dus uitsluiten. Bovendien creëren we backup en delegatie capaciteit. De leden zullen kunnen genieten van het feit dat we zullen beschikken over een interne studiedienst voor onder andere bedrijfseconomische informatie, meer capaciteit voor de marketing én communicatie, uitgebreider juridisch advies, een groter bod aan opleidingen, een platform voor thematische werkgroepen over de verschillende groepen van het Ecosysteem heen, het optreden als spreekbuis voor de sector en meer aandacht voor nieuwe technieken. Van pure representativiteit naar meer structuur en creëren van toegevoegde waarde voor de leden!’
Hoe hebben de leden en medewerkers gereageerd op de fusie?
Kris: ‘Op de tweede Buitengewone Algemene Vergadering (BAV) hebben de aanwezige leden de fusie unaniem goedgekeurd. Één van de elementen die onze leden aanspreekt, is de mogelijkheid om thematische werkgroepen op te zetten over het ganse Ecosysteem zodat onderwerpen transversaal besproken kunnen worden met alle partijen die lid zijn van het “nieuwe” Techlink.’
Eric: ‘Langs de kant van F.E.E. was er maar één BAV nodig waarbij de
Op 14 november 1946 zag de “Federatie voor de Handel in Elektrische Apparatuur” (FHEA) het daglicht (door samenvoegen ICFME, FAIR en de Kamer van de radio electricteit), onder de vorm van een vereniging zonder winstoogmerk met als eerste voorzitter Robert Sirtaine. De term “handel in elektrische apparatuur” bleek veel te beperkt. Rekening houdend met de evolutie en de steeds groter wordende invloed van de elektriciteit en elektronica besloot de FHEA van naam te veranderen in 1987. Ook dienden de afkorting en het logo zowel in het Nederlandstalig als in het Franstalig landsgedeelte bruikbaar te zijn. Zo ontstond de naam F.E.E – “Federatie van de Elektriciteit en de Elektronica”.
Techlink maakte én zal deel blijven uitmaken van Embuild (de nieuwe naam van het vroegere Confederatie Bouw). We zijn vandaag uiteraard al vertegenwoordigd in de nationale organen en dat zal in de toekomst niet veranderen. We gaan zelfs sterker staan dan ooit tevoren. Hoe groter we als beroepsfederatie zijn, hoe relevanter. Kris: ‘Technische installaties worden alsmaar belangrijker en zijn meer dan ooit een belangrijk onderdeel van de bouwsector maar niet exclusief; zo vinden we ze ook terug in de industrie, automatisering en infrastructuurwerken. De weg ligt open naar een nog nauwere samenwerking om de energietransitie tot een goed einde te brengen. Embuild vindt hierin een partner bij Techlink!’
“Door de fusie wordt Techlink dé enige referentie voor het hele installatieEcosysteem.”
ERIC PIERS
aanwezige leden de fusie unaniem hebben goedgekeurd. Er waren tal van positieve reacties bij de medewerkers maar dit neemt natuurlijk niet weg dat er ook enkele logische bezorgdheden/vragen zijn zoals; wat komt er op ons af? Wie zijn de anderen? Is de bedrijfscultuur wel dezelfde...?’
Zijn er tijdens de fusie momenten geweest die voor jullie een leerpunt waren?
Eric: ‘Niet alle belangen van al onze leden zijn hetzelfde en dat respecteren we. We gaan enkel een positie innemen als de belangen van zowel de installateur, fabrikant en groothandel gelijklopen. We hebben in aanloop naar de fusie en tijdens onze BAV’s gemerkt dat de kleinere leden het beeld hebben dat alle aandacht naar de grote bedrijven zou gaan. Dit is natuurlijk niet zo! De autonomie van alle geledingen wordt gerespecteerd. Een stem van een groot bedrijf betekent evenveel als de stem van een klein bedrijf. We zullen ook in de toekomst attent blijven voor de bezorgdheden van onze talrijke kleine bedrijven, ze moeten geen schrik hebben dat hun belang verwaterd! Onze kracht zit in het vertegenwoordigen van alle segmenten.’
Kris: ‘Ondanks dat we elkaar al jaren kennen als sociale partners (F.E.E is één van de 4 federaties vertegenwoordigd in het PSC 149.01 – Elektriciens) zijn er nog heel veel activiteiten/ domeinen die we niet van elkaar wisten. Ik wist bijvoorbeeld niet dat Eric – sinds 2021 – Secretary General
van de European Union of Electrical Wholesalers (EUEW) is.’
Hoe gaat het Ecosysteem van multifunctionele installaties er in de toekomst uitzien?
Eric: ‘Het Ecosysteem zal ongetwijfeld veranderen in de toekomst. Technologische trends maar ook maatschappelijke trends zullen dit mee bepalen. Als technologische trends zal het aandeel hernieuwbare energie en de energieefficiëntie toenemen. Er zal aandacht moeten zijn voor minder afval en verspilling en voornamelijk voor water. Hightech toepassingen zullen nog meer hun intrede doen met sensoren, het gebruik van AI en de netwerk mogelijkheden via het IoT. Protocols zullen meer aandacht vragen en voor connectiviteit en het beheer van data zal supersnel internet nodig zijn via 5G, 6G, etc. Ook zullen gebouwen meer als bouwpakket ontworpen worden met het gebouw als een schil rond installaties en zal het gebruik van BIM onontbeerlijk worden.’
Kris: ‘Ook maatschappelijk trends zullen het Ecosysteem van multifunctionele installaties veranderen. De consument van vandaag is niet meer dezelfde als gisteren. Hij is bewuster geworden, is vaak prosument die zijn eigen energie opwekt, soms zelfs prosumactor wanneer hij zijn energie gaat verkopen. Lokale energiegemeenschappen zullen ongetwijfeld ontstaan en de consument zal kennis opdoen van dynamische tarieven.’
Waar wil jij je de komende jaren voor inzetten als CEO?
Eric: ‘Ik heb de kans gehad om mee de basis te leggen aan deze fusie. Die basis is goed en dat moet uiteraard zo blijven. De ontwikkelingen in de buitenwereld gaan snel en het is belangrijk daar goed naar te blijven kijken en deze te volgen. We leven immers niet op een eiland. Het is es
sentieel dat we toekomstbestendig zijn, we mogen niet stil blijven staan.
Het is onze ambitie om ook in de toekomst open te staan voor een verdere verruiming. Verdere samenwerkingen/integraties met andere federaties zouden ons in staat stellen om het Ecosysteem als geheel nog meer representatief te maken zodat we ook meer kunnen wegen op de politieke agenda. Door een verhoging van de representativiteit kunnen we nog meer voor onze leden kunnen realiseren. De verdere uitvoering van het strategisch plan dat geleid heeft tot de fusie is mijn topprioriteit. De juridische fusie is een feit maar op het terrein moeten we dit nog realiseren! Ik zal de komende drie à vier jaar volop bezig zijn met de implementatie ervan zodat de fusie een succes wordt. Kris kan dan (hopelijk) een succesfederatie overnemen.’ (knipoogt)
Wat vinden jullie belangrijk dat mensen over jullie weten?
Eric: ‘Ik ben in staat mensen te verbinden. Ik meen te beschikken over een luisterend oor en geniet ervan als ik ertoe kan bijdragen om mensen tot een akkoord te laten komen. Onderhandelen is mijn ding. Ik heb in mijn carrière al veel bedrijven door een herstructurering geleid. Hierbij ging ik steeds correct te werk met begrip en respect voor alle betrokken partijen, bewust van de sociale verantwoordelijkheid van een CEO. Ik ben er trots op dat mijn bijdrage geleid heeft tot continuïteit, werkzekerheid en een toekomst voor een groot aantal gezinnen.’
Kris: ‘Ik vind het belangrijk dat mensen weten dat ik veel belang hecht aan communicatie. Ik ga ook graag met mensen in gesprek. Men kan mij omschrijven als een bruggenbouwer, een verbinder die de consensus zoekt in een discussie. Ik voel spanningen goed aan en weet partijen in harmonie bij elkaar te brengen om strategische beslissingen te nemen.’
“Onze rol in de energietransitie is belangrijk en de energietransitie zal niet slagen zonder de bijdrage van ons Ecosysteem.”
KRIS VAN DINGENEN
Techlink en F.E.E zijn gefuseerd en daar klonken we op 15 september 2022 samen op! Het kasteel van Bouchout, in de betoverende omgeving van de Plantentuin in Meise, vormde de plaats waar we deze heugelijke verbintenis vierden en we hieven voor het eerst samen het glas. Onze leden genoten massaal van het walking dinner en coverband The Planes zorgde voor ambiance.
Op 1 juli 2022 is een nieuw KB in werking getreden dat de Basisnormen Brand op een aantal punten wijzigt. Het KB omvat diverse wijzigingen, onder meer nieuwe richtlijnen bij branden in ondergrondse parkeergarages. Door de intrede van elektrische voertuigen, met bijhorende batterijen en laadpalen, waren de voorbije jaren immers nieuwe en merkelijk grotere risico’s ontstaan. Het KB bevat eveneens een uitgebreide aanpassing van de voorschriften voor stookafdelingen via een wijziging van de norm NBN B 61-001, die al flink verouderd was.
Het gaat om aanpassingen van veeleer technische aard voor de brandveiligheid van nieuw op te richten gebouwen en de uitbreidingen van de bestaande gebouwen. Het nieuwe KB voorziet talrijke aanpassingen en wijzigingen die de bestaande voorschriften verbeteren en verduidelijken, en terzelfdertijd wordt rekening gehouden met de evolutie naar energieneutrale en duurzame constructies, en nieuwe concepten in de bouwsector. Zo is er nu ook een sprinklerinstallatie als brandbeveiligingssysteem mogelijk, terwijl voordien alleen een rook en warmteafvoerinstallatie voorgeschreven werd.
Vanaf nu wordt een gecumuleerd verbrandingsdebiet (ingangsvermogen) van 75 kW gebruikt als grens om een onderscheid te maken tussen technische ruimten/lokalen van het type “stooklokalen” en andere ruimten. Dit betekent dat de eisen voor stooklokalen niet van toepassing zijn op stook lokalen met een gecumuleerd verbrandingsdebiet van minder dan 75 kW. Deze moeten echter wel voldoen aan de eventuele eisen met betrekking tot hun opstellingsruimte.
Voor de details verwijst het KB ook naar technische bijlagen, met bepalingen per thema. In dit artikel zoomen we in op de brandveiligheid van stookafdelingen en het gebruik van gasleidingen in parkings.
Voorheen was de norm NBN B 61001 het document waarin de vereisten rond de brandveiligheid van stookafdelingen vervat waren. Met de opgenomen wijzigingen in het nieuw KB zijn deze bepalingen uit deze norm niet meer van toepassing.
De voorschriften voor brandveiligheid van stookafdelingen worden nu opgenomen in het KB van 7 juli 1994. Het KB voorziet daarvoor de nodige definities voor specifieke termen zoals stookafdeling, stooklokaal, brandstofopslagruimte en verbrandingsdebiet. Daarbij moet de technologische evolutie en de grote verscheidenheid aan verwarmingssystemen in aanmerking worden genomen.
Voortaan houden de voorschriften dan ook rekening met het verbrandingsdebiet van het verbrandingstoestel in plaats van het nominaal vermogen, en met de brandlast van de brandstofopslagruimte en het soort van brandstof (gas, vloeibaar of vast).
Toegestane uitrustingen in stookafdelingen
Alleen de volgende uitrustingen zijn toegestaan in stookafdelingen (Bijlage 7 § 4):
● uitrustingen die rechtstreeks
DucoBox Energy Premium Slimme 2-zonesturing
Stilste Systeem D in de markt
Automatische inregeling
We inspire at www.duco.eu
Welke warmtebron u ook kiest, de T6 slimme thermostaat past altijd en overal.
T6 slimme thermostaat. Gemaakt voor comfort.
Controle via smartphone/tablet Ingebouwde wifi-verbinding
Zowel als standaard klokthermostaat als app-bedienbaar te plaatsen
Universeel toepasbaar: past op aan/uit- en modulerende OpenTherm-warmtebronnen
7-daags klokprogramma, 6 perioden Zelflerend, optimaliserend
betrokken zijn bij de werking van de verbrandingstoestellen;
● uitrustingen die deel uitmaken van de centrale verwarmingsinstallatie of de warmwaterinstallatie (circulatiepompen, andere elektrische uitrustingen, ...);
● elektrische uitrustingen voor de centrale verwarming of de productie van sanitair warm water (warmtepomp, boiler, ...);
● taakgerichte uitrustingen (verlichting, blusmiddelen ...);
● ventilatiesystemen die alleen de stookafdeling bedienen;
● waterbehandelingssystemen (waterverzachters ...).
Aangezien uitrustingen die uit sluitend bestemd zijn voor koudeproductie en ventilatiesystemen die andere ruimten bedienen dan de stooklokaal niet toegelaten zijn in deze ruimte, zijn ook luchtbehandelingscentrales er verboden. Er mag echter wel een warmtepomp geïnstalleerd worden die zowel warmte als koude kan produceren.
Kabels, leidingen en kanalen die ook andere ruimten bedienen, zijn evenmin toegestaan, met uitzondering van water en afvoerleidingen.
Toegang en constructieve schikkingen voor stookafdelingen Afhankelijk van het gebouwtype (laag,
middelhoog of hoog) moet de toegang tot de stookafdelingen met een verbrandingsdebiet van meer dan 75 kW voldoen aan de eisen voor technische ruimten/lokalen, op enkele wijzigingen na (deurtype, eventueel sas, ...).
In alle gevallen mag geen enkel punt van de stooklokaal of brandstofopslagruimte zich op meer dan 15 m van de dichtstbijzijnde uitgang bevinden. Bij deze berekening moeten de obstakels (stookketels, pompen, ...) in aanmerking genomen en omzeild worden. Hieruit kan men dus het aantal te voorziene uitgangen afleiden.
Stooklokalen die gevoed worden met gasvormige brandstof Bij stooklokalen waarin één of meerdere verbrandingstoestellen geïnstalleerd of gemoderniseerd werden vanaf 1 juli 2022, dient de elektrische energietoevoer alsook de toevoer van gasvormige brandstof (zowel lichter als zwaarder dan lucht) van het stooklokaal uitgerust te worden met een automatische uitschakeling. De automatische uitschakeling van de brandstoftoevoer wordt verzekerd door een magneetafsluiter die zich ofwel in het stooklokaal waar de gastoevoerleiding binnenkomt bevindt, ofwel in open lucht. Bovendien, moet het mogelijk zijn om de energietoevoer (zowel elektrisch en
brandstof) manueel uit te schakelen via een bediening gelegen buiten het stooklokaal.
Bij nieuwe stooklokalen, waarvoor de bouwaanvraag werd ingediend ná 1 juli 2022, dient het stooklokaal eveneens voorzien te worden van twee verluchtingsopeningen, één bovenaan, de andere onderaan, elk met een doorsnede van minstens 400 cm². Deze verluchtingsopeningen verbinden het stooklokaal met de open lucht, hetzij rechtstreeks, hetzij via een kanaalstelsel. Deze verluchtingsopeningen, te behoeve van de rookafvoer bij brand, mogen uitgerust worden met gemotoriseerde verluchtingskleppen.
Meer duiding werd gegeven bij de aanwezigheid van gasleidingen in parkings. Hierbij dienen de gasleidingen vervaardigd te zijn uit staal en gelast te worden. Alle onderdelen van een gasleiding zijn van het type RHT, zoals bepaald in de NBN D 51003 en NBN D 51004. Deze gasleidingen dienen boven de circulatieweg geplaatst te worden, en beschermd tegen eventuele schokken afkomstig van voertuigen. Verder dient de gasvoorziening voorzien te worden van een afsluitklep die zich aan de buiten zijde van het parkeercompartiment bevindt, dewelke door de brandweer kan worden gebruikt.
BRONNEN:
• KB van 20 mei 2022 tot wijziging van het KB van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan de gebouwen moeten voldoen, BS 23 juni 2022, blz. 52236.
• WTCB-Contact juli-augustus 2022: Brandveiligheid van stookplaatsen: enkele veranderingen! (blz. 18-19), van X. Kuborn en D. Boulanger.
Met een warmtepomp van Viessmann biedt u uw klanten een duurzame en geconnecteerde oplossing voor hun gebouw: helemaal future proof. Tegelijk wint u kostbare tijd door de gebruiksvriendelijke installatie. En u kunt steeds rekenen op een betrouwbare, uitgebreide dienstverlening.
Vandaag
In de omschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame alternatieven spelen warmtepompen een belangrijke rol. Bij nieuwbouw- en grondige renovatieprojecten zijn warmtepompen niet weg te denken. Ze stoten 80 tot 95% minder CO2 uit dan traditionele verwarmingstoestellen, afhankelijk van de oorsprong van de elektriciteit. In combinatie met zonnepanelen is er zelfs nauwelijks lokale CO2-uitstoot.
Slim en geconnecteerd
Warmtepompen van Viessmann zijn klaar om te communiceren met smart buildings en smart grids. In combinatie met de digitale meter zorgen ze voor een zeer efficiënt elektriciteitsverbruik. Zo is een gebouw met een warmtepomp klaar voor variabele elektriciteitstarieven van de toekomst. En via de Viessmann-app is de verwarming eenvoudig te beheren. Door een compatibel toestel te koppelen aan de ViCare app, geniet de klant bovendien van 5 jaar garantie (onder voorwaarden).
Comfortabel
In combinatie met een lage temperatuur afgiftesysteem, met name vloerverwarming, zorgt een warmtepomp voor een aangenaam binnencomfort. En dat op zeer energie-efficiënte wijze. In de zomermaanden
is een warmtepomp eveneens bruikbaar om het gebouw te koelen. Viessmann besteedt bovendien bijzondere aandacht aan de fluisterstille werking van de buitenunits. Tot slot is ook een stijlvol design een belangrijk criterium bij de ontwikkeling van elk toestel.
Snelle installatie
Ook uw installatiecomfort primeert bij Viessmann. Onze producten bevatten zoveel mogelijk standaardcomponenten. Zo zijn er minder accessoires nodig en verloopt de plaatsing snel en eenvoudig.
Al 40 jaar uw betrouwbare warmtepomp-partner Viessmann is een internationaal toonaangevende producent met meer dan 100 jaar ervaring. Als installateur vindt u bij ons een compleet gamma innovatieve en duurzame oplossingen voor woningen, bedrijfsgebouwen, industrie en gemeenten. Daarnaast rekent u op een uitgebreide service, met opleidingen en bijscholingen, technische ondersteuning door lokale adviseurs, passende software en een gebruiksvriendelijk online informatie- en bestelsysteem.
Partners for generations to come
Bij ketelvervanging moet de systeemwaterkwaliteit bekeken worden. Je wil het nieuwe toestel toch niet van meet af aan in dubieuze omstandigheden laten werken? En het zou zomaar kunnen dat de systeemwaterkwaliteit in het verleden niét optimaal was, erger nog: in sommige gevallen zelfs de oorzaak is van de ketelvervanging. Sommige installateurs bevelen standaard een vuilafscheider aan, maar de vraag mag gesteld worden in hoeverre die een afdoende oplossing biedt als er echt een probleem is. Bovendien: waarom niet de oorzaken aanpakken i.p.v. symptomen bestrijden?
Als de installatie voorheen langere tijd prima gewerkt heeft met écht “dood water”, is er weinig kans dat er een probleem is. Maar hoe weet je dat? TV 278 stelt voor dat je eerst het geheugen van de corrosiemonitoring (zie figuur 1) moet uitlezen, maar de kans dat die er al staat is helaas voorlopig klein.
In de TV 278 staat expliciet: “Een corrosiemonitoring is het hulpmiddel bij uitstek om te weten of er zich corrosiefenomenen in de installatie voordoen: door de bepaling van de corrosiesnelheid aan de hand van coupons of een elektronische meting krijgt men namelijk onmiddellijk een idee van de snelheid van de aantasting...”
Dus moet je op een andere manier te weten zien te komen waar je aan toe bent. TV 278 geeft meerdere zeer eenvoudige en handige tips:
● Aan de buitenkant begin je met een visuele inspectie en controle van alle onderdelen:
• Zie je uitwendige sporen van lekken? Zie figuur 2.
• Zijn er in de installatie componenten die zuurstof zouden kunnen laten intreden, zoals nietzuurstofdichte kunststofbuizen, rubber slangen of onaangepaste expansievaten?
● De binnenkant kan je als volgt beoordelen:
• Demonteer de motor van de circulatiepomp en bekijk het inwendige van het pomplichaam (zie figuur 3).
• Bekijk de stalen van het systeemwater en oordeel op kleur en bezinksel (zie illustratie in septembereditie van Heat+ en detailbeschrijving verder in dit artikel).
● Een dichting of automatische ontluchter kan lekken en zichtbare sporen achterlaten (waterplassen, druppels) en/of afzettingen van roest en zouten.
● Controleer alleszins de overblijvende voordruk van het expansievat en check of dit minstens tweejaarlijks gecontroleerd geweest is (zie figuur 4). Voordrukverlies is zeer eenvoudig te meten en bovendien ook snel en goedkoop bijgesteld kan worden door lucht (of stikstof) in het vat bij te vullen.
● Check het logboek
De
“zieke installatie”
Als je met een gezondheidsprobleem naar de dokter gaat, zal die jou onderzoeken en een behandeling voorstellen in lijn met zijn diagnose. Hij moet uitvissen wat er precies aan de hand is en de juiste raad geven. Dat is ook de rol van de installateurvakman in centrale verwarming. Maar met gezondheidsproblemen van
CV systemen willen sommigen tegenwoordig dat je een waterstaal opstuurt voor analyse, waarna je een rapport krijgt waarin steevast een universeel beschermend product aangeraden wordt waarmee de kwestie dan geklaard zou zijn. Niet als je
TV 278 goed gelezen hebt, zoals in vorig artikel stevig uit de doeken gedaan werd.
Ook de (magnetische) vuilafscheider lijkt tegenwoordig dé ideale oplossing. Natuurlijk kan een vuil
installateur-vakman is natuurlijk de “dokter” van de (misschien)Figuur 2 ● Uitwendige leksporen Figuur 3 ● Inwendige pomplichaam (van links naar rechts): Ok!, Magnetiet niet goed, Zuurstofrijk
afscheider (of filter) het gevormde slib en vuil prima weghalen uit de installatie, maar de vraag is of dat ook écht gebeurt? Want:
● Een (fijn)filter houdt alle vuil tegen dat een grotere korrel heeft dan de maaswijdte van de filter, maar daarmee ontstaat natuurlijk een nieuw probleem: filters kunnen verstoppen. En dat moet je als installateur weer gaan oplossen, altijd als je het niet verwacht, want de klant zit in de kou. Dus worden filters haast nooit gebruikt, tenzij in zeer grote installaties met grove filterkorf (die dus geen fijn vuil tegenhoudt).
● Een vuilafscheider “zet het vuil opzij” door het met een draadraster, ringen, schoepen of andere voorzieningen af te scheiden uit de hoofdstroom. Soms met de extra hulp van een magneet. Als hij “vol” zit gaat de rest van het vuil er gewoon doorheen. Pech voor de klant en de installateur kan zich beroepen op het feit dat hij toch zijn best gedaan heeft. Tenzij de vuilafscheider scrupuleus opgevolgd wordt, door (vooral in het begin) vakkundig te spuien, gevolgd door een beoordeling van de hoeveelheid slib die afgevangen werd, wat dan meteen de maatstaf is om de termijn tot een volgende spuibeurt te bepalen. Maar hoe vaak gebeurt dit echt?
Voorafgaand aan een ketelvervanging moet er een gedegen controle gebeuren, nadat de installatie minstens één uur in werking was, omdat het systeemwater overal moet gecirculeerd hebben (en dan dus homogeen samengesteld is). Alle kranen (ook de thermostatische en mengkranen) moeten helemaal open staan. Wanneer er in de installatie een chemische behandeling toegepast werd die vaste stoffen in suspensie houdt is
het overigens onmogelijk om eventuele afzettingen correct te beoordelen.
Je neemt een waterstaal op een retourleiding vlakbij de warmtegenerator, met volledig geopende kraan in een witte (of minstens heldere) emmer, eerst minstens 2 liter spuien of tot de kleur niet meer verandert. Dat spoelwater laat je bezinken om te zien hoeveel slib er in zat. Je neemt een nieuw waterstaal met een volume van 1 liter in een afzonderlijk transparant en proper potje of emmer: dit is je systeemwater. Het kan gebeuren dat je zoveel niet kan aftappen, dan is meteen duidelijk bewezen dat je expansievat te klein was, want de norm NBN EN 12828 schrijft een minimum van 3 liter waterreserve voor, dus weet je dat het drukbehoud van deze installatie niet in orde was.
Na bezinking, controleer je ook het systeemwater op slib, pH, geleidbaarheid, geur, kleur en misschien de parameters van de eventuele wa
terbehandeling (dat zie je in het logboek). Vervolgens kijk je eventuele filters en deeltjesafscheiders na, steeds met opvang van de inhoud in een propere heldere (liefst witte) emmer. Je beoordeelt weer op hoeveelheid slib, kleur en aard (slib, korrels, schilfers, …). Zie figuur 5
Een bruinrode kleur (roest of hematiet) = zuurstofoverschot in het systeem, dus is er ontoelaatbare zuurstofintrede. Foute boel dus (zie verder wat je dan moet doen).
Zwart geeft aan dat er zuurstofintrede (geweest) is met vorming van zwart magnetietslib. Dan is de hoeveelheid belangrijk: een klein beetje zwart is geen probleem, maar grotere hoeveelheden duiden op corrosieschade. Dat vuil wil je niet in je nieuwe warmtegenerator.
OPMERKING! Zwart magnetiet is magnetisch, hematiet niet.
OPMERKING! Het kan gebeuren dat klaar systeemwater na enige
tijd toch geel/oranje/bruinrood verkleurt, als het veel opgelost ijzer bevat in een zuurstofarm systeem. Door de beluchting met de staalname (en dus zuurstofintrede) gaat het opgelost ijzer oxideren en uiteindelijk als hematiet neerslaan.
Met zijn ervaring en vakkennis kan de installateurvakman beoordelen of de installatie in het verleden corrosieschade geleden heeft. Ben je niet zeker van je zaak, haal er een neutrale specialist bij.
Op dezelfde manier moet elke retourleiding naar de collector een staal opleveren van minstens 1 liter in een proper, transparant potje, om te analyseren zoals hierboven vermeld. Daarna moet de spoelkraan van elke retourcollector gespuid worden in een grote heldere emmer of ton tot zolang er slib meegevoerd wordt. Beoordeel de hoeveelheid slib na bezinking. Eventueel kan dat ook onder aan de evenwichtsfles of de (grote) ketel, idem met filters en vuilafscheiders. Natuurlijk hou je er rekening mee als niet lang geleden hetzelfde gebeurde, of een spoeling of reiniging gedaan werd, wat in het logboek moet vermeld staan.
Net zoals de huisdokter oordeelt de installateurvakman of er ex
tra maatregelen nodig zouden zijn, bijvoorbeeld:
● Grondige spoeling met water, misschien met water en perslucht
● Chemische reiniging
● Scheidingswarmtewisselaar
● Fijnfilters/ bypassfiltering
Sowieso is een (magnetische) deeltjesafscheider zinvol, en uiteraard moet de oorzaak van eventuele cor
rosieschade aangepakt worden (zie eerdere artikels). In geval van twijfel haal je er een specialist bij, want TV 278 vermeldt duidelijk dat spoelen en reinigen specialistenwerk is.
Heb je je diagnose gesteld en is gebleken dat er in het verleden amper tot geen noemenswaardige corrosieschade was, mag je met een gerust hart je nieuwe warmtegenerator op het oude verdeelsysteem aansluiten, opvullen, ontluchten en in gebruik nemen.
Sinds juli 2021 kan u TV 278 terugvinden op de website van het WTCB. TV 278 gaat dieper in op de werking en de levensduur van de verwarmingssystemen. In deze TV en in onze artikels die in Heat+ werden gepubliceerd, komt u onder meer te weten welke factoren afzetting en corrosie veroorzaken. Ook de eisen van waterkwaliteit in verwarmingsinstallaties, alsook concrete aanbevelingen voor het ontwerp, de uitvoering, het onderhoud en gebruik van installaties kwamen aan bod. U leert ook bij over de waterbehandelingen om problemen te vermijden en welke voorzorgsmaatregelen u kan nemen voor een optimale werking bij de vervanging van de warmtegenerator.
● OVERZICHTSARTIKEL : Verwarmingsinstallaties met warm water (blz. 2830) – November-editie Heat+ 2021
● ADDENDUM 1 : Dood water is andere koffie, dat is zo klaar als een klontje corrosieslib (blz. 28-30) – Februari-editie Heat+ 2022
● ADDENDUM 2 : Waterkwaliteit is geen doel, maar GEVOLG van de juiste omstandigheden (blz. 77-81) – Mei-editie Heat+ 2022
● ADDENDUM 3 : Maatregelen om een goede waterkwaliteit te waarborgen (blz. 63-65) – September-editie Heat+ 2022
● ADDENDUM 4 : Vervanging van warmtegenerator en de systeemwaterkwaliteit (blz.16-20) – November-editie Heat+ 2022
Met Addendum 4 ronden we onze reeks rond TV 278 af.
DuoLine
DuoLine.
De binnenluchtkwaliteit is een complex onderwerp dat niet beperkt blijft tot vochtproblemen in de dienstruimten van een woning. In bestaande woningen wordt het belang van een goede ventilatie vaak onderschat. Deze is nochtans essentieel om een aanvaardbare luchtkwaliteit te verzekeren. De monitoring die door het WTCB uitgevoerd werd in het kader van de Prio-Climat-studie benadrukt de cruciale rol van ventilatie in de leefruimten van een woning zoals de slaapkamers en de woonkamers.
Een ontoereikende binnenluchtkwaliteit in woningen kan aanleiding geven tot comfortproblemen en tot gezondheidsproblemen op lange ter mijn. In woningen kan de binnenlucht vervuild zijn door onder andere:
● menselijke bioeffluenten (waarvan CO2 een goede indicator is)
● verontreinigende stoffen die vrijkomen uit bouwmaterialen en meubilair
● schimmelgroei door een te hoge vochtigheid.
Zelfs als een ruimte geen zichtbare tekenen van een slechte luchtkwaliteit vertoont (bv. aanwezigheid van vocht), is dit geen garantie dat de luchtkwaliteit er goed is.
Het WTCB heeft gedurende meerdere weken een continue monitoring uitgevoerd van de binnenluchtkwaliteit in de slaap en woonkamers van 14 woningen in een Brusselse wijk. Sommige woningen waren uitgerust met een mechanisch ventilatiesysteem van het type D (mechanische balansventilatie). Andere hadden helemaal geen ventilatiesysteem of beschikten slechts over beperkte ventilatievoorzieningen (slechts enkele roosters of afvoeren) die niet voldeden aan de norm NBN D 50001.
Wanneer de leefruimten gebruikt
worden, is de CO2concentratie een goede indicator voor de beoordeling van de luchtverversing en de binnenluchtkwaliteit. De norm NBN EN 167981 onderscheidt vier categorieën van luchtkwaliteit: hoog (I), gemiddeld (II), matig (III) en zwak (IV). Deze worden gedefinieerd door de verhouding tussen de CO2concentratie van de binnenlucht en die van de buitenlucht.
Uit de monitoring blijkt nog maar eens duidelijk dat het ventilatiesysteem een belangrijke invloed heeft op de binnenluchtkwaliteit. Zo vertonen de woningen die voorzien zijn van een systeem D over het algemeen een betere luchtkwaliteit dan de woningen zonder ventilatiesysteem of met zeer beperkte ventilatievoorzieningen.
De luchtkwaliteit is echter aanzienlijk slechter in de woonkamers, en nog meer in de slaapkamers, van de wo
Bij het WTCB kun je als verwarmings-, ventilatie- of sanitair installateur terecht met al je technische vragen. Om de berekeningen die dagelijks in jouw vak gehanteerd worden te vergemakkelijken, brachten ze een gids speciaal voor installateurs uit. Daarin beantwoorden ze dertig veelvoorkomende rekenvragen met één duidelijk cijfer, en geven ze je praktische tips en aandachtspunten. Onderzocht en gecheckt door specialisten, zodat jij er meteen mee aan de slag kunt in de praktijk!
Ontdek hun gids door de QR-code te scannen of naar de website wtcb.be te surfen.
ningen zonder ventilatiesysteem of met zeer beperkte ventilatievoorzieningen. In sommige kamers valt de luchtkwaliteit, die ‘s nachts gemeten werd, gedurende meer dan 80 % van de tijd onder categorie IV. Bepaalde punctuele metingen van de CO2concentratie bereikten bovendien 5.000 ppm, de maximale waarde die door de sensor opgemeten kan worden.
In het algemeen was de luchtkwaliteit in de woonkamers beter dan in de slaapkamers. Er zijn verschillende factoren die dit kunnen verklaren:
● de bewoners verblijven doorgaans minder lang in de woonkamer dan in de slaapkamer en de oppervlakte van de woonkamer is gewoonlijk groter dan deze van een slaapkamer
● in een woonkamer zijn er vaak meer mogelijkheden voor indirecte luchtverversing dan in een slaapkamer (gebruik van de dampkap in een open keuken, openen van de voordeur rechtstreeks in de woonkamer, openen van een deur naar het terras of de tuin, ...).
We kunnen het niet genoeg onderstrepen: de binnenluchtkwaliteit blijft een complex onderwerp. Er komt meer bij kijken dan alleen maar de luchtvochtigheid (waarvan de gevolgen zichtbaar kunnen zijn) en een punctuele afvoer in de badkamer. De aanwezigheid van een mechanisch ventilatiesysteem in de slaapkamer zorgt voor een efficiënte luchtverversing en verwijdert verontreinigende stoffen uit de binnenlucht.
Het WTCB heeft meerdere innovatieve ventilatiesystemen geïdentificeerd die zowel gebaseerd zijn op het systeem D (mechanische balansventilatie) als op het systeem C (natuurlijke toevoer en mechanische afvoer). Deze systemen garanderen een efficiënte ventilatie in de slaapkamers en zijn gemakkelijker toepasbaar bij renovaties. Ze worden uitvoerig beschreven in de WTCBDossiers 2021/06.09.
A·80 LIPSTICK is de enige hoekstopkraan die elegant design met maximale prestaties combineert.
• Gemakkelijk te momteren
• ¼ slag open dicht systeem
• Maximale waterdichtheid. 100% getest.
• Laag drukverlies dankzij het Vitaq anti-kalk bolsysteem
NIEUWE KLEUREN
BRONS WIT INOX GOUD ZWART CHROOMOp 21 september 2022
ging in het Quadrivium gebouw van de KU Leuven voor de 15e keer het Warmtepompsymposium door.
Het Warmtepomp Platform (WPP) – één van de vijf platformen van ODE Vlaanderen –verwelkomde meer dan 160 deelnemers, met een gezonde mix van stakeholders: de grootste groep werd gevormd door de fabrikanten, maar er waren ook installatiebedrijven, kennisinstellingen, federaties, overheden, lokale besturen, groothandels, boorders,… onder de aanwezigen. Het toepassen van warmtepompen in een renovatiecontext, de gevolgen van een snelle uitrol op het net en hoe warmtepompen toe te passen in collectieve systemen kwamen aan bod.
Het symposium vond dit jaar in een bijzonder toepasselijke locatie plaats: het Quadrivium gebouw van de KU Leuven te Heverlee. Dit gebouw wordt verwarmd door een warmtepomp. Er was trouwens gelegenheid voor een geleid bezoek in het kader van het symposium waarbij niet enkel de huidige installatie, maar ook de toekomstige connectie met het nieuwe chemiegebouw dat in aanbouw is, werd besproken.
Ronnie Belmans (Em. Gewoon Hoogleraar KU Leuven, Advisor to the board of EnergyVille) benadrukte dan weer dat het meerverbruik door een warmtepomp niet echt een uitdaging stelt, zeker niet na grondige renovatie. Zijn conclusies:
● Energetisch: no brainer
● Elektriciteitsnet: uitdaging maar geen showstopper
● Prijs: beter dan ooit tevoren
● Taxen en heffingen: er kan nog heel veel verbeteren
● Subsidies: zeker niet voor verbruik
‘Het argument dat warmtepompen alleen werken in nieuwe gebouwen is misleidend’, zegt Thomas Nowak, secretarisgeneraal van de Europese warmtepompvereniging (EHPA). ‘We merken dat bij een groot deel van alle renovatieprojecten tegenwoordig een warmtepomp of een hybride warmtepomp kan worden gebruikt.
Warmtepompen zorgen niet alleen voor thermisch comfort, maar bieden ook mogelijkheden voor de stabilisering van het elektrisch net, en verhogen het eigenverbruik in combinatie met PVpanelen of andere groene stroom.’ In zijn presentatie sprong het flexibiliteitspotentieel van 3,9 TWh van Europese warmtepompen eruit (zie figuur 1). Daarnaast ging hij ook in op het REPowerEUplan van de Europese Commissie dat tot doel heeft om tegen 2027 een einde te maken aan de EU afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen.
Marktdata warmtepompen werd gegeven door Luc De Smet, covoorzitter van WPP. ‘Noorwegen, Finland, Estland, Litouwen, Denemarken en Zweden zijn de koplopers als we de verkochte warmtepompen per 1000 huishoudens vergelijken in de EU (zie grafiek 1). Maar ook onze onmiddellijke buurlanden zoals Frankrijk en Nederland doen het beter dan België. Er is dus nog een groot potentieel beschikbaar voor de Belgische markt.’
Een actuele vraag die De Smet beantwoorde was of het elektriciteitsnet het aankan?
● Het piekvermogen van een warmtepomp is lager dan de piek elektrisch koken of een elektrische wagen
● Warmtepompen: bufferen en kunnen warmte maken wanneer het elektriciteitsverbruik laag is of de hernieuwbare productie hoog is.
In zijn openingstoespraak benadrukte Mohamed Ridouani, burgemeester van Leuven, het potentieel voor geothermie (ondiep), aquathermie, riothermie en restwarmte in zijn stad.
Ook innovatie en onderzoek hebben een plaats op het Warmtepompsymposium.
Op die manier vlakken ze de belasting op het elektriciteitsnet af.
● Jaar na jaar vergroot de hernieuwbare elektriciteitsproductie
→ De warmtepomp laat toe om de energiemarkt te herbalanceren.
Lieve Helsen (KU Leuven/EnergyVille) blikte terug op de weg die het WPP
al afgelegd heeft tijdens deze 15de “feest” editie. Daarbij is duidelijk dat het symposium reeds een lange weg heeft afgelegd en verschillende malen van vorm is veranderd. Zo
is het minder een beurs en meer een academisch event. Daarnaast veranderde ook de focus, zo kijken we vandaag niet naar de warmtepomp als individuele technologie maar als onderdeel van het systeem met haar rol in energienetwerken i.p.v. haar impact op deze netten. De context waarin warmtepompen worden toegepast staat meer en meer centraal. Daarnaast is het symposium niet enkel informatief, maar daagt het de sector proactief uit en zet innovatie in de kijker.
‘We willen de energietransitie versnellen door ook in gebouwen meer hernieuwbare energiebronnen te integreren. Vaak leidt dit tot hybride en/of collectieve systemen die complexer zijn in ontwerp en aansturing. Doordat de gebouwen zelf luchtdichter en beter geïsoleerd zijn, moeten we ook ventilatie en koeling meenemen. Juist omwille van die complexiteit hebben we dynamische simulaties en slimme regelaars nodig’, aldus Lieve.
Het is een race tegen de klok om zo veel mogelijk alternatieve energiebronnen te vinden. De Leuvense startup EXTRAQT gebruikt oppervlaktewater om warmtepompen aan te drijven. Cofounder Stijn De Jonge (KU Leuven) gaf hierover meer uitleg: ‘EXTRAQT ontwikkelt een Digital Twin van waterlichamen (zie figuur 2) waarmee het potentieel aan aquathermie in detail gesimuleerd kan worden. De kracht van deze Digital Twin is dat het op basis van heel veel omgevingsparameters die vrij beschikbaar zijn heel nauwkeurig simulatie kan doen zonder dat extra meetsensoren nodig zijn. De resultaten geven het thermisch potentieel van een waterlichaam (zoals een rivier, meer, kanaal) zonder dat de ecologische limieten overschreden worden. Deze simulaties kunnen ingezet worden voor het opmaken van stedelijke of regionale masterplannen maar eveneens bij projec
Grafiek 1 ● Warmtepompverkoop per 1000 huishoudens (bron: EHPA – EU HP markets and statistics report 2022)
tontwikkelingen. Hiermee tracht EXTRAQT een boost te geven aan de energietransitie door een alomtegenwoordige energiebron maximaal en duurzaam in te zetten.’
Daarnaast werden tijdens het symposium enkele concrete renovaties gepresenteerd waarbij een warmtepomp werd geïntegreerd. Daarbij werd ook volgende vraag voor eens en voor altijd beantwoordt:
Kan je een appartement ook verwarmen met een warmtepomp? Ja! De onderzoeksresultaten die Thijs Van Den Brande (Daikin) presenteerde, tonen duidelijk aan dat warmtepompen als verwarmingsbron ook in bestaande gebouwen op betrouwbare wijze functioneren. In de regel werkten de units feilloos. Het gaat erom het juiste type warmtepomp te kiezen voor het type woning en de behoefte aan verwarming en koeling grondig te bepalen.
CALEFFI XF serie 577 is een ‘next level’ magnetische vuilafscheider-filter die een extreem efficiënte vuilfiltering en -afscheiding mogelijk maakt waarbij het al bij de eerste passage vuildeeltjes elimineert tot 160µm. Voorzien van een extra groot en extra verfijnd filteroppervlak, en een sterke interne magneet, is er slechts een minimaal risico op drukverlies
Bovendien is de CALEFFI XF uitgerust met het ‘easy clean’ borstelmechanisme waarbij het filter mesh zonder demontage simpel gereinigd kan worden.
CALEFFI GUARANTEED.
Combineer de zuingste CV-ketel van ATAG met onze efficiënste hybride warmtepomp en ga voor een duurzame comfort zone. De hybride-systemen zijn dé manier om het gasverbruik van jouw woning te verminderen.
Samen gaan we voor de zuinigste revolutie! Ontdek er meer over op de website dezuinigsteverwarming.be
Er zijn meerdere wegen naar CO² neutraal.
Techlink zet in op technologische kennisverhoging en -verspreiding. De masterproef van Robin Haesen en Louis Hermans sleepte ondertussen al drie prijzen (Mtech+ Publieksprijs, de prijs Marcel Herman van ATIC en de Encon Sustainability Award) in de wacht. Reden te meer om een blik te werpen op hun thesis over thermische seizoensopslag in België. Zij geloven dat dit een belangrijke schakel is in de strijd tegen de opwarming van de aarde.
′Om te voldoen aan de klimaatdoelstellingen van 2050 (CO2neutraliteit) moeten we veranderen hoe we woningen verwarmen en koelen, door af te stappen van fossiele brandstoffen en over te schakelen naar hernieuwbare energiebronnen zoals wind en zonneenergie’, zo lichten Robin en Louis hun motivatie voor de thesis toe. ‘Er zijn al heel wat oplossingen voor die overschakeling, maar de vraag en het aanbod van hernieuwbare warmte en koeling zijn niet altijd optimaal op elkaar afgestemd. Er bestaat bijvoorbeeld een mismatch tussen zonneenergie, die grotendeels in de zomer beschikbaar is, en de warmtevraag, die vooral in de winter is gesitueerd. Hierdoor kan elektriciteit afkomstig van zonneenergie maar beperkt gebruikt worden in combi
Robin en Louis onderzochten daarom de mogelijkheid naar een systeem om thermische energie centraal op te slaan, om zo in een residentiële wijk opgeslagen warmte te kunnen leveren op vraag van elk huishouden. Zo is de toevoer van de energie onafhankelijk van het seizoen: in de zomer wordt voldoende warmte opgeslagen, die in de winter aan de grotere vraag kan voldoen.
Ze onderzochten eerst verschillende technologieën geschikt voor dergelijke opslag gekoppeld aan het warmtenet – van watertanks tot boorvelden – om zo de meest bruikbare concepten te identificeren voor collectieve koeling en verwarming. Daarna bestudeerden ze de verschillende oplossingen naar hun technische, financiële en milieuimpact, om de systemen beter te kunnen vergelijken met traditionele individuele verwarmingsinstallaties op gas of via warmtepompen.
Hoe kunnen we zonneenergie dan efficiënter gebruiken voor het verwarmen van onze woningen? Hiervoor moeten we de energie kunnen opslaan over de seizoenen heen. Een technologie die bekendstaat onder de term “Seasonal Thermal Energy Storage” of STES maakt dit mogelijk. Deze technologie kan verschillende vormen aannemen. Het meest eenvoudige voorbeeld is een watertank. Hierbij wordt simpelweg een tank met water opgewarmd met zonneenergie die met behulp van zonnecollectoren wordt opgevangen in de zomer. De energie wordt opgeslagen tot in
de winter en vervolgens gebruikt om huizen mee te verwarmen.
Uiteraard bestaan er ook andere, complexere technologieën voor de STES. Zo kan warmte ook worden opgeslagen in de grond in plaats van in water. Een boorveld, oftewel een ondergronds netwerk van leidingen, biedt deze mogelijkheid. Door in de zomer warm water door de leidingen te sturen kan de bodem worden opgewarmd. In de winter kan de warmte opnieuw uit de bodem worden opgenomen door koud water erdoor te sturen. De “warme” bodem zal het koude water dan namelijk opwarmen.
De opslagtechnologie wordt gecombineerd met andere componenten in een globaal warmtenetwerk.
Een STEStechnologie is een grote, complexe installatie. Daardoor is het een investering die individueel niet op kan tegen de gasboilers van deze wereld. Daarom is het nodig om de STEStechnologie te integreren in een groter geheel: een warmtenetwerk.
Een warmtenetwerk is te vergelijken met het elektriciteitsnetwerk. Net zoals elk huis wordt voorzien van elektriciteit via ondergrondse of bovengrondse elektriciteitskabels, zo wordt een huis in een warmtenetwerk voorzien van warm water via ondergrondse leidingen. Op die manier hebben de huizen zelf geen gasboiler nodig. Het grote voordeel van zo een warmtenetwerk is dat het meerdere huizen kan verbinden met de STES.
Zo ontstaat er een collectieve manier van verwarmen.
Bij het ontwerpen van het warmtenetwerk zijn er heel wat keuzes te maken: welke STEStechnologie wordt er toegepast: een watertank of een boorveld? Op welke temperatuur wordt de warmte opgeslagen en getransporteerd? Welke systemen worden er gebruikt voor bijverwarming? Deze keuzes leiden tot een groot aantal concepten voor een warmtenetwerk met STES. Het doel van het onderzoek was dan ook om uit al deze mogelijkheden het optimale ontwerp te vinden.
Maar wat betekent “optimaal” in dit geval? Moeten we op zoek gaan naar het ontwerp met de laagste CO2uitstoot? Of is het optimale ontwerp simpelweg het meest goedkope alternatief? Zoals meestal ligt de waarheid in het midden. In het onderzoek werd daarom voor verschillende concepten zowel de CO2uitstoot als de kost prijs bepaald met computersimulaties. De methode werd toegepast op een woonwijk met 50 huizen, die samen van warmte worden voorzien.
Het onderzoek toont aan dat een warmtenetwerk met een boorveld als STEStechnologie het meeste potentieel heeft in Vlaanderen. Specifiek gaat het om een boorveld waarbij de temperatuur van de bodem niet boven 25°C stijgt. De warmte wordt er dus op een relatief lage temperatuur opgeslagen. Dit ontwerp resulteert in de laagste kostprijs én in een aanzienlijke reductie van de CO2uitstoot en het energiegebruik, vergeleken met hedendaagse gasboilers.
De twee meest interessante ontwerpen die gebruik maken van zo een boorveld, staan afgebeeld op figuur 1 en 2. In het eerste (goedkoopste) ontwerp, verwarmt een grote cen
trale warmtepomp de huizen door de temperatuur in het warmtenet op ongeveer 35°C te houden. In het tweede (iets duurdere) ontwerp, staan individuele warmtepompen in elk huis in voor de verwarming. Deze warmtepompen zijn echter gekoppeld aan een warmtenet waardoor ze zeer efficiënt werken. De voorziening van sanitair warm water gebeurt in beide ontwerpen door middel van individuele zonneboilers gekoppeld aan een luchtwater warmtepomp.
In de laatste fase van het onderzoek werden beide concepten vergeleken met twee benchmarks: één waarin elke woning een individuele gasketel heeft en één waarin elke woning een individuele warmtepomp en zonnepanelen heeft. De resultaten tonen aan dat beide concepten
van een stadsverwarmingssysteem qua kosten competitief zijn met de benchmarks, terwijl ze een lager energiegebruik en lagere CO2emissies behalen.
Kunnen we dit warmtenetwerk met een boorveld dan massaal gaan toepassen in onze steden? Nog niet meteen. In het onderzoek lag de focus namelijk op een wijk met nieuwbouwwoningen. Deze woningen zijn uitermate geschikt om te combineren met de lage opslagtemperaturen in het boorveld. Voor bestaande, oudere woningen ligt dit moeilijker omdat ze hogere temperaturen vereisen om te verwarmen. Hiervoor dringt een vervolgonderzoek zich op.
‘Ons onderzoek toont onder meer aan dat bepaalde concepten kostencompetitief kunnen zijn met de huidige manier van verwarmen, terwijl ze een significant lagere CO2uitstoot en energiegebruik realiseren’, besluiten Robin en Louis.
BRON:
Thesis: ‘Design and assessment of low-carbon residential district concepts with (collective) seasonal thermal energy storage’, met promotoren Lieve Helsen en Wim Boydens. Te raadplegen op: https://www.scriptiebank.be/ scriptie/2021/design-and-assessmentlow-carbon-residential-districtconcepts-collective-seasonal
Warmtenetten zijn volgens Techlink een deel van de oplossing voor ons warmtevraagstuk. Een evenwichtige combinatie van warmtepompen en warmtenetten vermindert de druk op het toekomstige elektriciteitsnet: versterking van het distributienet wordt deels vermeden, het stroomverbruik zal niet zo hoog pieken en de vraag naar groene stroom is niet zo groot als bij een eenzijdige focus op warmtepompen. Beide gaan hand in hand, zowel in het beleid als in de techniek. In warmtenetten met duurzame bronnen op lage temperatuur (bv aquathermie) zijn warmtepompen onmisbaar om de temperatuur een zetje te geven richting bruikbare warmte en voor de productie van sanitair warm water.
Flexibiliteit is troef!
Daikin Alther ma M HW is een intelligent verwarmingsoplossing voor sanitair warm water die werkt op elektriciteit, lucht maar ook - indien nodig – met thermische en fotovoltaïsche zonne-energie. Ideaal voor residentiële toepassingen.
Slechts 25% van de energievraag is afkomstig van elektriciteit, m.a.w. dit systeem heeft een energielabel A+ voor het volledige Daikin Altherma M HW gamma.
De Daikin Altherma M HW biedt een intuïtieve gebruikersinterface. Met 5 eenvoudige voorgeprogrammeerde modi van Eco tot Boost en de mogelijkheid om deze te personaliseren, zorgt dit systeem ervoor dat ze aan uw behoeften beantwoord.
Vroeger was het simpel, je knipte de schakelaar aan en er was licht. En op het einde van de jaar kreeg je een factuur waar je niet blij mee was, maar vaak ook niet te lang bij stilstond. Dat is nu wel anders, niet alleen is die factuur nu heel hoog als gevolg van de fossiele (en Franse nucleaire) energiecrisis en de oorlogssituatie in Oekraïne, je hoort nu steeds meer over ‘actieve energiegebruikers’ of ‘prosumenten’. Wat komt er op ons af? Wat gaan we in de toekomst in beweging zetten als we de elektriciteitsschakelaar aanknippen? Die omslag naar duurzaam energiegebruik en hernieuwbare energie noemen we de duurzame energietransitie.
Maar die energietransitie komt er alleen als we de klanten (gezinnen, bedrijven, ook overheden) meekrijgen. Maar is er dan één klant? Vaak denken politiek en media in termen van ‘de burger’ of ‘de bedrijven’. Maar alleen al bij de gezinnen zijn er verschillende profielen: budgetgedreven klanten, geëngageerden, onverschilligen, voorlopers,…
Budgetgedreven klanten investeren in zonnepanelen, een slimme laadpaal voor de elektrische auto (EV), een warmtepomp(boiler), enz. omdat dit hun energiefactuur verlaagt. Dit zijn ook gebruikers die zich bewust zijn van het nut van isoleren en renoveren;
Geëngageerden hebben ook zonnepanelen en vaak al een warmtepomp en EV, omdat dit CO2 bespaart en hun klimaatvoetafdruk verkleint. Ook zij isoleerden natuurlijk al hun huis;
Onverschilligen kijken niet naar dingen als klimaat of milieu, enkel naar hun energiefactuur, zijn wantrouwig/sceptisch over al die nieuwe technieken. Vaak wonen ze ook nog in slecht geïsoleerde woningen;
Voorlopers rijden al lang elektrisch omdat ze nieuwsgierig waren en nu overtuigd zijn dat dit de toekomst is. Ze hebben ook zonnepanelen natuurlijk en een centraal energiebeheersysteem dat hun huis aanstuurt. Het zijn ‘speelvogels’.
En dan heb je de huurders… ongeacht tot welke groep zij behoren, vaak kunnen ze niet investeren in hun huurwoning.
In de marketing en communicatie noemen we deze profielen vaak ‘persona’. Het is belangrijk om elk van die persona op hun eigen manier aan te spreken om tot hen door te dringen.
Je kan het ook vergelijken met beleggersprofielen. Veel mensen zijn voorzichtig, risicoavers. Ze moeten zich dan ook neerleggen bij een laag rendement van hun beleggingen. Wie een hoog financieel rendement nastreeft, moet ook hoger risico’s nemen. Je kan dat vergelijken met iemand die een dynamisch (markt gekoppeld) elektriciteitscontract neemt: die kan veel geld besparen of zelfs verdienen als ze hun EV opladen tijdens negatieve prijsperiodes, maar met risico op een hoge energiekost als ze toch verbruiken op piekmomenten.
Toen een intelligent energie-expert door een journalist gevraagd werd hoe ze € 1 miljoen zou besteden met de meeste impact voor de energietransitie, antwoordde ze niet met ‘zonnepanelen’ of ‘batterijen’, maar met ‘communicatie’. De omslag naar een mens-, milieu- en klimaatvriendelijk energiemodel komt er alleen als we heel veel mensen meekrijgen. We kunnen dus heel wat leren als we naar andere sectoren kijken, zoals ik hierboven probeer aan te tonen.
Hoe kunnen we er volgens jullie in slagen mensen uit hun gewoonten te doen breken en de energietransitie te laten omarmen?
Auteur: Dirk Van Evercooren, Algemeen directeur van Organisatie Duurzame Energie Vlaanderen
Makkelijk te installeren. Hybride verwarmingssystemen van Buderus. Hybride verwarmingssystemen van Buderus combineren het beste van twee werelden. Deze plug & play-oplossingen combineren fossiele brandstoffen - stookolie- of gasketels - met hernieuwbare energie - bivalente lucht-waterwarmtepompen. Deze verwarmingssystemen zijn makkelijk te installeren en ideaal voor renovatie. Ze kunnen de CO2-uitstoot aanzienlijk verminderen en uw klanten kunnen tot 60% besparen op hun energiefactuur. Dankzij onze expertise helpt Buderus u bij de installatie van deze hybride systemen. Meer info op w w w. hybrid .buderus. be
Het is tijd om fossiele en hernieuwbare energiebronnen te combineren.
In tijden van (energie) crisis kunnen we een versnelde energietransitie alleen maar stimuleren. Tijdens het 1ste Energy Transition Congress –From Vision to Action –op 22 september, keken we ook naar de impact op ons Ecosysteem van multifunctionele installaties die de transitie op het terrein moet realiseren. Meer dan 230 stakeholders uit de duurzame energiesector waren aanwezig in Event Lounge. Dit evenement, een gezamenlijk initiatief van Techlink, Organisatie Duurzame Energie en Edora, toonde de urgentie aan en beklemtoonde de noodzaak van systeemaanpak.
In een tijd waarin de gevolgen van de klimaatverandering steeds meer voelbaar worden en we een fossiele energiecrisis van ongekende proporties doormaken, wordt de sector van de hernieuwbare energie steeds meer gezien als de belangrijkste oplossing om de energietransitie te versnellen. Hernieuwbare energie is goedkoop en
onuitputtelijk, veroorzaakt geen directe emissies en kan lokaal worden geproduceerd, waardoor onze energieafhankelijkheid afneemt en lokale werkgelegenheid en welvaart worden bevorderd.
Er moet echter nog veel gebeuren om de bouw van grootschalige hernieuwbare energieinstallaties te stimuleren. De uitbouw van een op decentrale productie gericht elektriciteitsnet en de ontwikkeling van een gunstig wettelijk en tarifair kader voor energiedelen moet ook elke burger, bedrijf en lokaal bestuur in staat stellen een producent van groene stroom te worden, bijvoorbeeld door stroom uit zonnepanelen te delen of deel te nemen aan een windenergieproject. Maar elektriciteit is niet alles. De tijd is ook gekomen om veel daadkrachtiger te investeren in de productie van hernieuwbaar gas en in de aanleg
van warmtenetten, zeker daar waar de dichtheid van de warmtebehoefte dit rechtvaardigt. Ten slotte zal ook een betere integratie van de energieverbruikende sectoren (industrie, mobiliteit, verwarming, ...) nodig zijn om de efficiëntie van het systeem te verhogen door de inzet van "slimme" apparaten waarmee de vraag beter en in real time kan worden afgestemd op het energieaanbod.
De technologieën en duurzame energiebronnen die we nodig hebben voor de energietransitie bestaan: fotovoltaïsche en thermische zonnepanelen, windturbines, warmtepompen, warmtenetten, duurzame bioenergie, batterijen en warmteopslag, digitale besturing en elektrische mobiliteit zullen in de toekomst een steeds belangrijkere rol spelen. Door variabele bronnen zoals zon en wind te combineren met stabiele of be
heersbare energiebronnen zoals waterkracht, duurzame biomassa, WKK, afvalwarmte en geothermie, is het inderdaad mogelijk een complementaire energiemix te creëren die in al onze energiebehoeften kan voorzien.
Het is dan ook hoog tijd om het energiesysteem van het verleden los te laten en over te stappen op een meer dynamisch en democratisch geïntegreerd systeem, waarin consumenten tegelijkertijd consumenten, producenten en leveranciers worden, hetzij als individuen, hetzij als leden van energiegemeenschappen.
Het programma liet de deelnemers proeven van verschillende nieuwe initiatieven binnen de sector, kennis maken met interessante (business) cases die hun intrede maken in het energielandschap en nadenken over de toekomst van onze energieinfrastructuur en bijhorende tarieven.
In één artikel kunnen niet alle aspecten van de energietransitie aan bod komen, daarom lichten we er slechts enkele toe die een blijvende indruk nalieten bij de deelnemers.
Toekomst gerichte investeringen in de duurzame energienetten De toekomstige netinfrastructuur dient zich aan te passen aan de hernieuwbare energiemix, maar ook aan het toekomstig verbruik. Met een verregaande elektrificatie in het verschiet is het vanzelfsprekend dat de meeste investeringen in het elektriciteitsnet moeten gebeuren zodat dit klaar is voor de toekomst. Door nu al de juiste keuzes te maken kunnen de extra investeringen echter beperkt worden en zo efficiënt en kosteneffectief mogelijk uitgevoerd worden. Naast elektrificatie van de warmtevraag zal de toekomstige warmtevraag ook voor 30% 50% worden ingevuld door thermische netten. Deze thermische netten kunnen zowel instaan voor duurzame collectieve warmte als koudevoorziening.
Inne Mertens (Sibelga): ‘De energietransitie vereist een actief beheer van het systeem en onze netwerken. Tegelijkertijd schept de energietransitie kansen voor nieuwe diensten en marktspelers. Dit dienen we te faciliteren voor een neutraal gegevensbeheer! Denk hierbij aan: flexibiliteit, opladen van elektrische voertuigen
Opslag
Opslag toevoegen aan het energiesysteem maakt het mogelijk om op momenten met veel zon en wind deze energie voor een (vooral korte) periode op te slaan en deze op een later moment te gebruiken. Vandaag linken we opslag vooral aan batterijen (stationair of in EV’s), maar ook thermische opslag zal een belangrijke rol spelen binnen de energietransitie. Beide types opslag kunnen flexibel worden ingezet en de netten ondersteunen. Beide types opslag kunnen zowel individueel als collectief worden ingezet.
Michaël Verbiest (IFTech) gaf een voorbeeld hoe we collectief denkend de duurzame energietransitie naar een nieuw niveau kunnen brengen door middel van geothermie. Op de projecten Janseniushof en Hertogensite (van ontwikkelaar Resiterra) in Leuven worden 5de generatie thermische netten voorzien. Dit net voorziet zowel woningen als kantoren van duurzame warmte en koude en zijn tevens gekenmerkt door een hoge performantie. Geen theorie, maar
(EV’s), energiegemeenschappen of energiebeheer van gebouwen.'Inne Mertens, CEO bij Sibelga
4de Generatie: Warmtenet met
realisatie in de praktijk door een lidbedrijf van Techlink.
Hernieuwbare
energiegemeenschappen
Energiegemeenschappen zijn een erg breed concept dat in de verschillende Belgische regio’s uiteenlopend wordt afgelijnd. Wanneer de leden van een energiegemeenschap complementaire verbruiksprofielen hebben, bv. combinatie van bedrijven en woningen kan het eigenverbruik van de productie verhoogd worden en congestie worden vermeden. Daarnaast kunnen energiegemeenschappen ook een belang rijke sociale, motiverende rol vervullen. Ze laten toe dat mensen samen investeren in hernieuwbare energie en de baten daarvan volgens een bepaalde sleutel onder elkaar verdelen.
5de Generatie: Thermische energie vanuit de bodem (T 5 – 25°C)
De Europese Commissie zette in 2020 het licht op groen voor het project RE/ SOURCED. RE/SOURCED mikt op de uitbouw van een circulair en zelfvoorzienend energiesysteem op Transfo, een multifunctionele erfgoedsite van een oude elektriciteitscentrale in Zwevegem, WestVlaanderen. Intercommunale Leiedal leidt het project in goede banen. Dominiek Vandewiele (Intercommunale Leiedal) vertelde ons over de hobbelige weg naar een energiegemeenschap op de site van Transfo Zwevegem. Dit komt doordat de regelgeving (nog) onvoldoende gestroomlijnd is rond energiegemeenschappen.
Het doel van RE/SOURCED is om Transfo volledig te voeden met lokaal geproduceerde hernieuwbare energie. De ruggengraat van het systeem is
een lokaal elektriciteitsnet op gelijkstroom dat zowel voor energiebesparing als voor een besparing in materiaalgebruik (meer capaciteit met dezelfde hoeveelheid metalen/materialen) zorgt. Het gelijkstroomnet verbindt een aantal verspreide hernieuwbare bronnen (zonnepanelen en een middelgrote windturbine) met energieopslag (batterijen, water
ENERSOL ? INTEGRATEUR - Solution Globale
kracht accumulatie en vehicletogrid). Dit energiesysteem op wijk niveau wordt beheerd door een gemeenschap van gebruikers op site Transfo (energie coöperatieve).
Via sectorkoppeling zoekt men naar een holistische aanpak waarbij verschillende sectoren niet meer individueel worden bekeken, maar men naar synergie zoekt. Daarbij wordt gekeken hoe sectorkoppeling ervoor kan zorgen dat energie niet verloren gaat. De combinatie van lage temperatuurbronnen (PVTpanelen, aquathermie, ondiepe geothermie), zonnestroom, warmtepompen en opslag, voor individuele of kleincollectieve toepassingen levert efficiëntiewinsten op en een 100 % groene warmtevoorziening.
Voor Jean-François Bragard (Enersol) is het nu noodzakelijk om onze energieproductie en consumptie onder controle te houden en zoveel mogelijk autonomie te bereiken: ‘Dit is een boodschap die we al lang uitdragen, maar die nu zinvol is. Wij helpen onze klanten bij deze energietransitie, en de oplossingen omvatten fotovoltaïsche energiewindenergie (klein en
middelgroot), warmtepompen, opslag en elektrische mobiliteit, door deze vier oplossingen op een intelligente manier aan elkaar te koppelen.’
De energietransitie zal heel wat nieuwe groene jobs creëren. Zowel de renovatiegolf als de nood aan meer hernieuwbare energie binnen onze energiemix zal zorgen voor extra tewerkstelling.
Daarnaast zal ook de jobinhoud binnen de installatiesector evolueren. Zo zal de installateur evolueren naar een totaaladviseur die mensen helpt te navigeren binnen het energielandschap. Daarbij zullen vraagstukken zoals ‘hoe verwarm ik mijn woning?’ in de toekomst niet meer op zich worden bekeken, maar binnen een Ecosysteem van multifunctionele installaties. Dit wist Kris Van Dingenen (Techlink) ons te vertellen.
Het congres riep op om de energietransitie te versnellen en te verduurzamen. Deze omwenteling kan alleen slagen als we het gebruik van
hernieuwbare energiebronnen vergemakkelijken, investeren in koolstofvrije oplossingen voor de verwarmingssector en het elektriciteitsnet van morgen dringend voorbereiden aan de hand van nieuwe gedecentraliseerde modellen, waarin flexibiliteit, energie efficiëntie en hernieuwbare energiegemeenschappen een belangrijke plaats zullen innemen.
Op het Energy Transition Congress kwamen we onze talrijke leden en collega’s tegen. Het was een heerlijke dag en fijn om alle deelnemende stakeholders weer fysiek bij elkaar te brengen!
Meer info? https://energy-transition.be/nl/
Bij Van Oirschot vinden ze het belangrijk om te blijven innoveren op digitaal vlak. De integra e van handige tools en het met elkaar verbinden van verschillende systemen maakt het voor alle par jen gemakkelijker om te werken. We geven hieronder een overzicht van onze belangrijkste nieuwe func onaliteiten die op onze webshop zijn toegevoegd voor professionele installateurs.
O erte-tool voor de eindklant
Ook een nieuwe func onaliteit die is toegevoegd aan onze webshop is de op e om o ertes voor eindklanten te creëren vanuit de winkelwagen. Je zal een gepersonaliseerde o erte in pdf kunnen opstellen voor jouw eindklant, snel en gemakkelijk te downloaden. Je zal hier onder meer een eigen logo, extra kostposten en zelfs een eventuele kor ng voor jouw klant kunnen toevoegen. En dit met een duidelijk zicht op je eigen marge!
Deze handige nieuwe tool laat toe om de juiste ketel of warmtepomp te selecteren voor een project op basis van een nauwkeurige warmteverliesberekening, inclusief een gedetailleerd rapport.
Nog nooit was het bestellen van ngen zo snel en gemakkelijk als met de nieuwe Van Oirschot Fi ng Selector. Bestel in één klap alle ngen uit een gamma door gebruik te maken van onze overzichtelijke bestelmatrix!
Nieuwe Tool
Via het overzicht van de bestellingen in jouw account open je de “afroepbestelling” die je op datum wil ze en. In deze bestelling vind je dan een nieuwe knop om jouw bestelling af te roepen
Vul de aantallen in die je wenst af te roepen van deze bestelling en klik op “Afroep afronden”. Vervolgens kom je in het “check-out” scherm terecht waar je de datum en een eventuele “extra” referen e kan opgeven. Zodra je op verzenden klikt, wordt jouw aanvraag voor levering naar Van Oirschot gestuurd en wordt deze verwerkt door onze dienst Order Entry.
De vijfde editie van Install Day vond 14 oktober jongstleden plaats in Brussels Kart Expo. Deze jubileumeditie, een initiatief van Techlink en praktisch mogelijk gemaakt door Embuild, was opnieuw een succes. Er waren dit jaar meer dan 4200 bezoekers. Reden te meer om volgend jaar een zesde editie te organiseren. Techlink focuste dit jaar op de “War For Talent”, één van de grootste uitdagingen voor ons Ecosysteem van multifunctionele installaties.
mdat ons land de voorbije twee jaar een opstoot van covidbesmettingen kende in de maand november, werd besloten om Install Day dit jaar een maand vroeger te organiseren. Als we naar de bezoekerscijfers kijken, kunnen we enkel concluderen dat deze coronaverplaatsing een goede zet is gebleken’, zegt Carole Metzmacker, Marketing en Communication Manager bij Techlink. ‘Een andere belangrijke nieuwigheid is het feit dat de tenten, die vroeger de ingang van de beurs vormden, nu verdwenen zijn. Ze werden vervangen door de ruime kartinghal. Met deze aanpassing kunnen we zowel bezoekers als exposanten meer comfort bieden.’
Deze professionele beursdag was de ideale gelegenheid om snel, op één dag tijd een overzicht te krijgen van de nieuwste producten en ontwikkelingen in de installatiesector. Daarnaast was het ook een gelegenheid om collega’s en andere vakmensen uit onze sector tegen het lijf te lopen en de nodige contacten te leggen. Wie er dit jaar ook weer bij was, kon genieten van een uitgebreid aanbod aan catering. Er waren verschillende eetkraampjes en bars. Bovendien was dit alles gratis.
Naast een kwantitatief tekort aan technisch geschoolde mensen is er ook een kwalitatief tekort dat veroorzaakt wordt door de vraag naar kennis van nieuwe technieken in combinatie met social skills, polyvalentie en flexibiliteit. Installatiebedrijven hebben dus alle belang bij kwalitatief onderwijs, want daar worden de ta
“Hartelijk dank aan al onze bezoekers en exposanten die aan de basis liggen van het succes van deze beurs!”
lenten van de toekomst gevormd. Een intensievere samenwerking brengt voordelen voor iedereen met zich mee!
Om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan is samenwerking binnen én buiten onze sector noodzakelijk. De maatschappelijke trends – zoals de “War For Talent” – en technische ontwikkelingen gaan zo snel, de vragen worden zo complex, data spelen
een steeds grotere rol dat je niet alles alleen kunt. Zowel onderwijs, politiek als het bedrijfsleven moeten meer met elkaar samenwerken om het tekort aan goed opgeleide werknemers aan te pakken. Er is meer aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt nodig.
Daarnaast moet Techlink jongeren al zo vroeg mogelijk prikkelen en warm maken voor onze sector. Onze beurs
Install Day was daarbij de gelegenheid om jonge professionals te enthousiasmeren voor een toekomst in de installatiewereld.
Install Day 2022 gaf de aftrap voor verschillende Techlink initiatieven om bedrijven uit het Eco
systeem van de multifunctionele installaties te ondersteunen bij hun zoektocht naar geschoolde arbeidskrachten.
‘Install Day dient namelijk niet alleen om reclame te maken voor de merken die aanwezig zijn op de beurs, maar ook om reclame te maken voor
In totaal zakten meer dan
4200 bezoekers af naar Brussels Kart Expo.
In totaal stelden
233 fabrikanten en distributeurs op Install Day hun nieuwste producten voor.
14.800 m 2
oppervlakte verdeeld over vier hallen.
De toegang tot de beurs bedroeg
0 euro.
onze sector, voor ons vakgebied! Op dat vlak hebben de fabrikanten en Techlink, als vertegenwoordigers van de installatiesector dezelfde belangen. We moeten trachten om jongeren te overtuigen voor een carrière in de installatiewereld. We willen hierop met Techlink ook in de komende jaren meer op inzetten!’
Met dat laatste verwees Eric Piers, CEO Techlink, naar onze campagne Install Tomorrow. Met “Installeer jij morgen mee?” geven we met onze geweldig boeiende sector een krachtig signaal: we hebben in alle domeinen installateurs nodig die liefst morgen al aan de slag willen. Want om de toekomst,
Daan Goedgezelschap (CEO van nv Gezel) in gesprek met studenten over de HVACsector, vroeger en nu. 'Met de nodige technische achtergrond en motivatie leren we je graag de stiel verder aan', aldus Daan.
Ludo Ulrichts over de CO2 Tutor, een educatieve luchtkwaliteitsmeter. Je leert niet alleen op de schoolbanken. Naast het meegeven van beroepstechnische competenties is de mindset om bij te blijven in je vakgebied minstens even belangrijk. Een bezoek aan Install Day is dan ook een leerzame ervaring voor cursisten en docenten.
ook morgen dus, te installeren en onze huizen veilig te voorzien van zonnepanelen, warmtepompen en nieuwe elektrische of sanitaire installaties, hebben we volk nodig. Veel volk. Vandaar onze boodschap aan iedereen met een passie voor techniek: Installeer jij morgen mee?
‘De studenten van vandaag, of ze nu loodgieterij, verwarming of elektriciteit studeren, zijn het menselijk kapitaal van het multifunctionele installatieecosysteem van morgen’, zegt Carole Metzmacker. ‘We hebben daarom alle Franstalige en Nederlandstalige scholen uitgenodigd om deel te nemen aan Install Day 2022; we legden hen de loonvoordelen van onze sector uit, we stelden de specifieke beroepen voor waartoe ze toegang kunnen krijgen door een bepaalde studie te volgen, we gingen meer in op nieuwe technologieën en de energietransitie. En in samenwerking met FluxLab dompelden we hen ook onder in de metaverse van de installatie met virtual realitysimulaties, robottoepassingen, IoToplossingen, enz.’
Als onze installatiebedrijven willen meebouwen aan het postcovidherstel en profijt willen halen uit de Europese, federale en regionale herstelplannen, dan moeten we over voldoende menselijke middelen beschikken. Om de broodnodige energietransitie te laten slagen, is ook de energietransitie in het technisch onderwijs een must. Het is cruciaal dat het onderwijs zich versneld aanpast en arbeidskrachten levert die vertrouwd zijn met de nieuwe energierealiteit bv. warmtepompen en andere fossielvrije installaties.
Om ervoor te zorgen dat het technisch onderwijs meer aansluit bij de innovaties in de installatiesector, geloven we sterk in innoverende
schoolprojecten in samenwerking met partners en bedrijven uit onze sector. Hierbij denken we aan onze nationale sectorale organisaties Volta (voor elektro) en via Constructiv (voor HVAC/S). Beide organisaties hebben als pijler onderwijs, waarmee zij de instroom in het (installatie)veld proberen te bevorderen.
Geloof in duaal leren en andere vormen…
Techlink blijft volop geloven in duaal leren. Tijdens hun opleiding moeten leerlingen in contact kunnen komen met de dagelijkse praktijk. Ook moeten leraren op de hoogte zijn van wat er werkelijk gevraagd wordt van de afgestudeerden. Dat kan alleen door intensieve contacten. Daarvoor is duaal leren een stap in de goede richting. De leerlingen maker er kennis met de stand van de techniek, doen er waardevolle praktijkervaring op, leren in groep werken, etc.
Duaal leren loopt in de sector over het algemeen goed, maar scheert geen hoge toppen als het gaat over het aantal inschrijvingen. Daarnaast bestaat er ook nog werkplekleren of IBO’s (individuele beroepsopleidingen) of stagemogelijkheden in het bedrijf.
● Verzorg je netwerk. Werk samen met Opleidingscentra van VDAB/ Actiris/Forem, scholen in de buurt, enz. Daar zitten jouw potentiële nieuwe werknemers.
● Contacteer een regionale medewerker van Constructiv/Volta om je te ondersteunen in een duurzaam aanwervings en opleidingsbeleid.
● Duabaan: hybride lesgevers in het onderwijs
● Kijk naar waarden, drive en attitude, die zijn belangrijker dan het ideale diploma.
● Stap naar een school om wat meer duiding te geven bij de energietransitie. Zo kan je jongeren onrechtstreeks motiveren voor bepaalde studiekeuzes.
●
Aanbeveling voor het onderwijsveld en politiek: breng leren en innoveren bij elkaar! Daarmee sluiten opleidingen beter aan op de behoeften van het bedrijfsleven en wordt het onderwijs aantrekkelijker. Een nauwe samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs in publiekprivate samenwerking maakt dit mogelijk.
Baanbrekend nieuw ontwerp
Door gebruik te maken van geavanceerde technieken zijn de Trigon® L Plus en de Thision® L Plus de volgende generatie ELCO ketels die uitstekende prestaties bieden voor flexibele installatie en eenvoudig onderhoud.
Toegang tot alle componenten is mogelijk vanaf de voorzijde van de ketel, terwijl ingebouwde modulerende pompen installatietijd en -kosten verminderen.
Deze nieuwe krachtige, flexibele ketelreeksen zijn beschikbaar van 60 kW tot 200 kW.
Meer info?
Surf naar be.elco.net
Vraag ook naar onze hernieuwbare producten: warmtepompen, warmtekrachtsystemen en zonne-installaties.
Ingebouwde back-up
Voor de toepassingen boven de 100 kW hebben de THISION® L PLUS en TRIGON® L PLUS ketels een ingebouwde redundantie - waardoor een cascadesysteem binnen één ketel ontstaat. De twee warmtewisselaars kunnen onafhankelijk van elkaar werken, zodat een systeem nooit zonder zeer efficiënte verwarming komt te staan.
De sterk verminderde warmtebehoefte van een hedendaagse woning maakt het mogelijk om een vloerverwarming toe te passen zonder enige bijverwarming. Men kan ook lagere watertemperaturen gebruiken, wat een bijkomend voordeel is: de warmtepomp wordt daardoor een mogelijke warmtegenerator. Om dezelfde reden hebben wand- en plafondverwarming hun plaats opgeëist in de hedendaagse verwarming, zelfs met het gevolg dat plafondkoeling op zich een volwaardig systeem van zachte koeling is geworden!
Zijn parket en vloerverwarming verenigbaar?
Vandaag kan vloerverwarming geplaatst worden onder zowat alle vloerbedekkingen, van tegels, gietvloeren, tot tapijt en dus ook parket.
Hout is een hygroscopisch materiaal dat zich aanpast aan de hygrothermische voorwaarden van zijn omgeving (met name de relatieve vochtigheid) en dat ook onderhevig is aan dimensionale veranderingen. Een extreme en snel veranderende relatieve vochtigheid en temperatuur zal dan ook een negatieve invloed hebben op de houten vloerbedekking (bewegingen, vervorming, scheurvorming). Om deze fenomenen te beperken, is het aanbevolen om een gunstig binnenklimaat te waarborgen en dit zowel vóór, tijdens als na de plaatsing van het parket.
In deze context wordt in de TV 218 aanbevolen om de relatieve vochtigheid van de binnenlucht te begren zen tot 30 à 60% en bij voorkeur tot 40 à 55% (de grenswaarden mogen slechts gedurende een beperkte duur optreden) en dit, voor een luchttemperatuur van ± 20 °C.
Voor meer info:
Krijg ik het wel genoeg warm met vloerverwarming?
Vloerverwarming wordt door haar gebruikers beschouwd als de meest comfortabele manier van verwarmen. Dankzij de stralingswarmte die uitgaat van het oppervlak, wordt de ruimte op een aangename en gezonde manier verwarmd. Doordat de temperatuur lager kan worden ingesteld dan bij conventionele verwarmingssystemen, bespaart men aanzienlijk op de energiekosten.
Vloerverwarming kun je tegenwoordig niet meer wegdenken bij een nieuwbouwproject. Zelfs bij grote renovatieprojecten wordt steeds vaker voor vloer of wandverwarming gekozen. Sowieso dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen nieuwbouw en renovatie. Met de eisen waaraan een nieuwbouwproject tegenwoordig dient te voldoen, is het een evidentie dat vloerverwarming voldoende is om de woning te verwarmen. In de praktijk is de warmteafgifte van vloerverwarming beperkt tot 100 W/m².
Maar men moet altijd een warmteverliesberekening laten maken, meer bepaald een warmteverliesberekening volgens de NBN EN 128311 (zie pagina 50). Verwarming mag niet geïnstalleerd worden zonder warmteverliesberekening! Met de gratis berekeningstool van het WTCB kan de thermische belasting van gebouwen worden berekend en kan de vloerverwarming correct worden ge
dimensioneerd. Met de berekening wordt de bouwschil volledig in kaart gebracht waarbij men de Uwaarden en de Rwaarden in kaart brengt met de locatie van de werf.
Bij vloerverwarming is het belangrijk om de bouwschil goed te isoleren en vervolgens een systeem op lage temperatuur te plaatsen.
Op deze werkwijze kan een correct gedimensioneerde installatie geplaatst worden die het juiste comfort zal afgeven en ook het aankoopbudget van de materialen positief zal beïnvloeden.
Vaak heeft men in natte ruimtes (badkamers, douchecellen, …) te weinig benutbare vloeroppervlakte beschikbaar om enkel met de vloerverwarming de gewenste omgevingstemperatuur (≥ 24°) te behalen. Vermits de volledige oppervlakte van natte ruimtes meestal reeds beperkt is en dan nog verminderd wordt door niet beschikbare oppervlaktes onder meubilair en toestellen, is het bijna
Zie WTCB TV 273 - Installatie van vloerverwarmingssystemen met warm water.
Zie WTCB-Rapport 18 – Dimensionering van vloerverwarmingssystemen met warmwaterbuizen
onmogelijk om de berekende afgifte te behalen. Daarom is het veelal aangewezen om een extra bijverwarming in de vorm van een handdoekdroger of wandverwarming te voorzien.
Hoeveel plaats verliest men in de hoogte met de vloeropbouw?
Dit hangt af van de dikte en soort
isolatie, welke soort en dikte van de chape en de dikte van de vloerbedekking. Men moet rekening houden met het feit als men al dan niet nog leidingen die er liggen (elektriciteitsleidingen, sanitair leidingen, afvoerleidingen en ventilatiekanalen) moet uitvullen.
Pur t.o.v. EPSgebonden mortel –voor EPSgebonden mortel heeft men meer dikte nodig dan PUR om dezelfde isolatiewaarden te behalen. Men kan kiezen voor een vloeichape waarbij men lager kan gaan in opbouwhoogte dan een traditionele zandcementchape. Bij een traditionele zandcementchape schrijft het WTCB voor dat men minimum 5 cm boven de vloerverwarmingsbuis moet plaatsen.
Bij renovaties en nieuwbouw kan men kiezen voor een droogsysteem – dit zijn XPSplaten of EPSplaten waarbij de buizen in aluminiumgeleiders geplaatst worden. Hierop zou men zwevend parket of laminaat kunnen plaatsen, maar
Waar vind ik meer informatie over vloerverwarming?
vaak wordt er toch een brioplaat of gipsplaat op geplaatst om de puntbelasting te spreiden over de oppervlakte.
Er kan ook gekozen worden voor ingefreesde gipsplaten of houten platen waarbij de buis in de platen geplaatst wordt en via een warmtegeleidende pasta de warmte spreidt. Hierop kan men rechtstreeks afwerken. Dit kan enkel als de ondergrond vlak en drukvast is.
Bij renovatie kan ook gekozen worden voor infrezen waarbij een gleuf wordt geslepen in de bestaande zandcementvloer of een betonvloer. Deze gleuf is 17mm dik. De buizen worden in slakkenpatroon ingelegd. Hierop kan men rechtstreeks afwerken. Zodoende heeft men geen opbouwhoogte van doen.
Hoe kan ik de temperatuur in de verschillende ruimtes regelen?
Het is aangewezen dat men elke ruimte voorziet van een afzonderlijke kring of meerdere kringen. Het is niet gebruiksvriendelijk om 1 kring op te delen in verschillende ruimtes. Als men de temperatuur in die ruimte wil sturen, wordt een zonemotor op de collector geplaatst, die communiceert met een ruimtethermostaat. Indien er een ruimte opgewarmd dient te worden kan dit via de zonemotoren doelgericht gebeuren en enkel warm water gestuurd worden
naar de desbetreffende kringen die deze ruimte bevatten.
Hoe werkt wandverwarming? Hier worden de buizen (vaak kleiner in diameter dan de vloerverwarmingsbuizen) tegen de wand geplaatst. Als men hier warm water door stuurt kan men die wand opwarmen.
Er wordt vaak maar tot 2 m hoogte de wand geactiveerd, want dit is stralingswarmte. Dus het is niet nodig om hoger te gaan. De straling zelf is actief tot 3 m in de ruimte. Deze soort van lage temperatuursysteem wordt aanzien als bijverwarming en niet als hoofdverwarming. Dit is een extra kring op het systeem van de vloerverwarming, dus een ideale combinatie.
Het is toch aangewezen om de wandverwarming op een apart circuit te plaatsen zodat de wandverwarming afzonderlijk kan gestuurd worden. Kringen wandverwarming op het circuit vloerverwarming zijn niet aangewezen omdat deze dan ook enkel zullen functioneren als de vloerverwarming in werking is.
Welke systemen bestaan er in wandverwarming?
Ook hier heb je een nat en een droogsysteem voor handen.
Bij een nat systeem – hoofdzakelijk gebruikt in de nieuwbouw op geïsoleerde muren – wordt de buis in een cliprail geplaatst of in een speciale mat (speetile). Dan dien je een laagje pleister te plaatsten zodat de buizen net niet meer zichtbaar zijn. Dan een stuccanet of een gutex net. Daarna nog een cm pleisteren. Ook kan je leem gebruiken in plaats van pleister. Dit is een natuurlijk product, geleid goed en is vochtregulerend (het absorbeert en geeft vocht af). Maar om de vochtigheid te regelen heb je ventilatie nodig. En als je de muur verwarmt, gedraagt die zich heel anders ten opzichte van vochtigheid.
Het droogsysteem (meestal gekozen bij renovatie) = een vaste gecompenseerde gipsplaat waar de buizen al in verwerkt zitten. Deze plaats je tegen de metal stud en koppel je met elkaar.
Deze gipsplaten dien je dan af te werken zoals is voorgeschreven door de fabrikant. Er wordt speciale lijm meegegeven en schroeven. In deze platen zitten ook kleine inkepingen waar je duidelijk kan zien waar je kan schroeven zodat je niet de buis raakt. Met behulp van een thermische folie kan je de buizen in de muur opsporen indien je nog iets wenst op te hangen achteraf.
De studie en het ontwerp van centraleverwarmingsinstallaties vormen een essentiële stap voor de goede werking ervan. Dat is niet nieuw, maar met de huidige eisen op het vlak van energieprestaties en de kostprijs van energie is giswerk niet meer aan de orde. Het WTCB stelt daarom een tool ter beschikking van de installateurs om de warmtebelasting van gebouwen te berekenen en om radiatoren en vloerverwarmingssystemen te dimensioneren.
Om het gewenste thermische comfort binnenin de ruimten te bereiken en het energieverbruik te beperken, moet de centraleverwarmingsinstallatie perfect aangepast zijn aan het gebouw. Hiervoor moet de installateur dan ook de warmtebelasting van het gebouw bepalen. Het gaat hier om het verwarmingsvermogen dat nodig is om er een aangename temperatuur te behouden. De berekening van de warmtebelasting komt aan bod in de norm NBN EN 128311 en haar Belgische nationale bijlage NBN EN 128311 ANB:2020.
Daar waar het gemakkelijk te begrijpen is dat de verwarmingsinstallatie genoeg vermogen moet hebben, is het soms minder duidelijk waarom ze niet te veel vermogen mag hebben. In dit geval geldt immers niet “hoe meer, hoe beter”, omdat:
● er bij stookketels met een te groot vermogen zeer frequente periodes
van stilstand plaatsvinden die leiden tot een zeer lage gemiddelde benuttingsgraad 1 en dus tot een rendementsverlies. Dit is voornamelijk het geval bij de standaardketels, maar komt ook voor bij condensatieketels en warmtepompen, zij het in mindere mate. Hoewel de vermogensmodulatie dit effect kan verminderen, kan ze het niet tenietdoen.
● een warmtegenerator met een groter vermogen over het algemeen duurder is.
Om het rendement van verwarmingsinstallaties te verbeteren, is het aangeraden om te werken met water op lage temperatuur (maximumwaarde tussen 40 °C en 55 °C) of zelfs op zeer lage temperatuur (maximumwaarde tussen 30 °C en 40 °C).
Conform de norm NBN EN 4422 vermelden de fabrikanten het vermogen van de radiatoren echter voor een genormaliseerd temperatuurregime (ingangstemperatuur van het water: 75 °C; uitgangstemperatuur van het water: 65 °C; omgevingstemperatuur: 20 °C). Om de radiatoren te kunnen kiezen, moet er dus een vermogensomzetting uitgevoerd worden in functie van het door de installateur gekozen temperatuurregime.
De rekentool van het WTCB (zie kader “Rekentools”) biedt de mogelijkheid om de ruimten aan te duiden die uitgerust zullen worden met radiatoren en om de vermogensomzetting automatisch uit te voeren.
Het gebruik van warm water op lage of zeer lage temperatuur leidt steeds vaker tot de installatie van vloer-
Nieuwe rekentool voor de warmtebelasting van gebouwen, de radiatoren en de vloerverwarming
Het WTCB stelt een Excel-tool ter beschikking voor de berekening van de warmtebelasting van gebouwen volgens de regels van de kunst. De berekening kan opgeslagen en afgedrukt worden, zodat deze toegevoegd kan worden aan het ontwerpdossier van de installatie. De tool, die beschikbaar is in het Nederlands, Frans, Duits en Engels, bevat ook een handleiding en een rekenvoorbeeld. Hij kan gratis gedownload worden op de WTCB-website.
Het is uiteraard ook mogelijk om de berekening uit te voeren met andere software die op de markt beschikbaar is. Hierbij moet er wel op toegezien worden dat deze voldoet aan de norm NBN EN 12831-1 en haar Belgische nationale bijlage.
Om deze informatie aan te vullen, biedt het WTCB de installateurs nog een andere rekentool aan voor de dimensionering van gesloten expansievaten.
De warmtedoorgangscoëfficiënt van de wanden (U-waarde) moet berekend worden volgens de geldende normen. Aangezien de precieze opbouw van de wanden echter niet altijd voldoende gekend is om deze berekening uit te voeren, biedt het WTCB een catalogus van indicatieve U-waarden aan voor een aantal courante wanden.
verwarming. De nieuwe rekentool laat ook toe om de ruimten aan te duiden die uitgerust zullen worden met dergelijke systemen en om de verschillende verwarmingslussen te ontwerpen. Hij past de rekenmethode toe die beschreven wordt in de norm NBN EN ISO 118553. Bovendien berekent hij automatisch het waterdebiet in elke lus. Het gaat hier om gegevens die nodig zijn voor de keuze van de pomp en de hydraulische afregeling. Voor meer praktische informatie over de installatie van vloerverwarming kan de geïnteresseerde lezer terecht in de Technische Voorlichting nr. 273.
1 Een goed gedimensioneerde warmtegenerator heeft in het stookseizoen een benuttingsgraad van ongeveer 25 tot 30%.
Opdrachtgevers en aannemers in de sector van de technische installaties werken voor de realisatie van (grootschalige) projecten vaak samen met verschillende (onder)aannemers die op hun beurt samenwerken met andere onderaannemers die elk een deel van het project op zich nemen. In de praktijk zijn een groot deel van deze actoren bovendien gevestigd in het buitenland en worden de activiteiten fysiek verricht door werknemers met een buitenlandse nationaliteit in het kader van een tijdelijke inbound detachering, meer bepaald een tijdelijke uitoefening van de buitenlandse arbeidsovereenkomst in België. In dergelijke internationale ketens van onderaanneming zijn er op juridisch vlak diverse aandachtspunten waarmee rekening moet worden gehouden. In deze bijdrage worden de belangrijkste aandachtspunten Q&A-gewijs even in de kijker gezet.
Derdelanders (i.e. onderdanen van landen die niet behoren tot de Europees Economische Ruimte of Zwitserland) kunnen niet automatisch werken en verblijven op het Belgisch grondgebied. In de regel moet een derdelander een toelating tot arbeid en een verblijfsrecht verkrijgen alvorens hier te kunnen werken en verblijven. In de sector van de technische installaties wordt er echter courant beroep gedaan op de vrijstelling voor intracommunautaire dienstverlening.
Welke documenten heeft een werknemer van mijn (onder) aannemer met een EER/Zwitserse nationaliteit nodig om te werken in België in het kader van een detachering?
Een EER/Zwitserse onderdaan kan in het kader van het vrij verkeer van goederen en diensten werken en verblijven in België. De werknemer moet wel een aantal eenvoudige ad
ministratieve formaliteiten naleven en moet hiervoor op bezoek bij de gemeente waar de werknemer in België verblijft.
Welke documenten heeft een werknemer-derdelander van mijn (onder)aannemer nodig om te werken in België in het kader van een detachering?
Een derdelander moet in principe beschikken over een toelating tot arbeid in de vorm van een arbeidskaart in combinatie met een verblijfsrecht of een gecombineerde vergunning naargelang de duur van de tewerkstelling op het Belgisch grondgebied. In het kader van intracommunautaire dienstverlening is een derdelander echter vrijgesteld van het verkrijgen van een toelating tot arbeid op voorwaarde dat de werknemer:
1 in dienst is van een werkgever gevestigd in de EER/Zwitserland in het kader van een geldige arbeidsovereenkomst;
2 beschikt over een geldig paspoort dat minstens geldig is voor de duur van de activiteiten verricht in België;
3 beschikt over een verblijfstitel (> 3 maanden) en een toelating tot arbeid in dat land die minstens geldig is voor de activiteiten verricht in België;
4 werd gemeld in Limosa.
Kan ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer aansprakelijk zijn indien mijn (onder)aannemer of diens onderaannemer illegale werknemers tewerkstelt?
In het kader van onderaanneming geldt er een specifieke regeling van strafrechtelijke en burgerlijke hoofdelijke aansprakelijkheid. Met andere woorden kan de opdrachtgever of de (hoofd)aannemer naast of in de plaats van de (onder)aannemerwerkgever, aansprakelijk wor
den gesteld voor de loonschulden van hun (onder)aannemer indien deze laatste illegale derdelanders tewerkstelt.
Hoe kan ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer mijn risico op aansprakelijkheid reduceren?
Om te vermijden dat er illegale derdelanders de werf betreden, is het aangewezen dat de opdrachtgever en (hoofd)aannemer voor elke werknemer van zijn (onder)aannemers een aankomstverklaring (bijlage 3 afgegeven door de gemeente) of een Belgische verblijfstitel opvraagt en de geldigheidsduur van deze documenten verifieert. Indien men kennis heeft of in kennis wordt gesteld van een geval van tewerkstelling van illegale derdelanders moet de samenwerking met onmiddellijke ingang worden gestaakt. Dit kan eventueel worden opgevangen via de algemene voorwaarden of bij gebrek daaraan door het verzenden van een aangetekende zending.
Ingevolge de Belgische Detacheringswet zal de (onder)aannemer gedurende de detachering rekening moeten houden met een aanzienlijk aantal Belgische arbeidsrechtelijke principes.
Welke instructies kan ik geven aan de werknemers van mijn (onder)aannemer?
Het instructierecht in het kader van een dienstverlening is beperkt tot twee gevallen:
1 de instructies ter naleving van de verplichtingen inzake het welzijn op het werk;
2 de instructies inzake de materiële uitvoering van de dienstverleningsovereenkomst op voorwaarde dat deze uitdrukkelijk en gedetailleerd worden vermeld in de dienstverleningsovereenkomst
zonder het werkgeversgezag van (onder)aannemerwerkgever uit te hollen.
Welke loon- en arbeidsvoorwaarden moeten worden nageleefd in het kader van een detachering?
Tijdens de initiële periode van detachering moeten de loon en arbeidsvoorwaarden die worden opgelegd door strafrechtelijk gesanctioneerde wettelijke bepalingen en algemeen verbindend verklaarde collectieve arbeidsovereenkomsten (onder meer sectoraal minimumloon, regels inzake arbeidstijd, etc.) worden nageleefd. Na verloop van 12 (in bepaalde gevallen verlengbaar tot 18) maand zijn alle dwingende bepalingen van Belgisch arbeidsrecht van toepassing met uitzondering van de bepalingen inzake sluiting en beëindiging van de arbeidsovereenkomst en aanvullende pensioenen (onder meer gewaarborgd loon, beperkte werknemersaansprakelijkheid, etc.).
Waar moet ik op letten bij het opstellen van de dienstverleningsovereenkomst?
De dienstverleningsovereenkomst moet in eerste instantie de dienst nauwkeurig omschrijven. Daarbij moet het om een echte dienst gaan en geen terbeschikkingstelling van personeel. In het kader van aanneming is er immers geen sprake van een terbeschikkingstelling van personeel maar van een verwezenlijking van een welbepaalde dienst. Daarnaast moet de overeenkomst eveneens een instructieclausule en een clausule inzake de naleving van de toepasselijke Belgische loonen arbeidsvoorwaarden bevatten om het risico op aansprakelijkheid te reduceren.
Welke sociale zekerheid is van toepassing op de werknemer in het kader van een detachering?
De gedetacheerde werknemer kan onderworpen blijven aan de sociale zekerheid van de zendstaat indien de detacheringsvoorwaarden zijn vervuld. De toepasselijke zekerheid wordt bevestigd in een A1 verklaring die wordt afgeleverd door de sociale zekerheidsinstanties van de zendstaat.
Hoe moet ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer omgaan met een (bewijs van aanvraag van een) A1 verklaring?
Tenzij het document frauduleus werd verkregen, heeft een A1 verklaring een bindende kracht en zorgt dit document ervoor dat de werknemers niet kunnen worden onderworpen aan de Belgische sociale zekerheid althans zolang de verklaring niet wordt ingetrokken of ongeldig wordt verklaard. Een kritische verificatie van de authenticiteit van de A1 verklaring is in ieder geval aangewezen. In het kader van werkzaamheden in onroerende staat wordt dit document eveneens gebruikt om aan te tonen dat de (onder)aannemer geen sociale schulden heeft in het kader van de inhoudingsplicht. Een bewijs van aanvraag van een A1 verklaring heeft echter niet dezelfde waarde als een A1 verklaring.
→ Verifieer of het gaat om een A1 verklaring (←→ aanvraag van een A1 verklaring)
→ Verifieer of de correcte informatie werd vermeld (i.e. naam werknemer, werkgever, etc.)
→ Verifieer de authenticiteit van het document (i.e. serienummer, stempels, etc.)
→ Neem in geval van twijfel contact op met de betrokken overheidsinstantie !
Heeft de buitenlandse onderaannemer bepaalde fiscale verplichtingen in België? De (voornaamste) fiscale verplichtingen van een buitenlands onderaannemer situeren zich op twee vlakken.
In eerste instantie moet nagegaan worden of de buitenlandse onderaannemer een vaste inrichting in België heeft. In voorkomend geval zal de buitenlandse onderaannemer namelijk Belgische vennootschapsbelasting moeten betalen op de winst die aan deze Belgische vaste inrichting toe te wijzen is.
Alhoewel de exacte bepaling doorgaans van dubbelbelastingverdrag tot dubbelbelastingverdrag verschilt, ontstaat er een vaste inrichting in België indien de buitenlandse onderaannemer in België activiteiten heeft die werken in onroerende staat uitmaken en dit gedurende een welbepaalde referteperiode. Deze referteperiode bedraagt doorgaans 12 maanden, maar er zijn ook dubbelbelastingverdragen waarin deze referteperiode korter/langer is.
In tweede instantie moet de buiten
landse onderaannemer nagaan of er Belgische bedrijfsvoorheffing verschuldigd is op het loon van de werknemers. Indien er een vaste inrichting ontstaat, dan zal dit effectief het geval zijn. Daarnaast kan er ook een bedrijfsvoorheffingsverplichting ontstaan indien (enkele van de) werknemers in België belastbaar zijn.
Zijn de werknemers van de buitenlandse vennootschap in België belastbaar?
Indien er een Belgische vaste inrichting van de buitenlandse werkgever is, dan zijn de buitenlandse werknemers vanaf dag 1 in België belastbaar.
Indien er geen Belgische vaste inrichting is van de buitenlandse werkgever, dan zijn de buitenlandse werknemers doorgaans slechts in België belastbaar indien zij meer dan 183dagen per referteperiode (doorgaans een kalenderjaar of een glijdende periode van 12 maanden; afhankelijk van het dubbelbelastingverdrag in kwestie) fysiek aanwezig zijn in België. Om dit te beoordelen moet rekening gehouden worden met alle dagen van fysieke aanwezigheid en niet louter met het aantal werkdagen.
installateur.service@antargaz.com
www.antargaz.be
Concentrische ventilatie
Het OpsiVent systeem is een kwalitatieve oplossing, ideaal voor de aansluiting van systeem D ventilatietoepassingen.
Dankzij de rubberdichting, is OpsiVent bruikbaar voor toepassingen met luchtdichtheidsklasse D (volgens EN 12237).
De concentrische galva elementen (buis in buis systeem) zijn makkelijk monteerbaar en laten toe tijdsbesparend te werken. Zowel de aanvoer van verse lucht als de afvoer van verbruikte lucht verlopen via 1 binnen- en 1 buitenbuis. Er is minder slijpwerk ter plaatse nodig, en bovendien wordt ruimte gewonnen in de technische koker van het gebouw. De besparing in werkuren kan op deze manier maar liefst 20% bedragen tov een klassiek systeem.
> DUBBELWANDIGE AANSLUITSTUKKEN
> LUCHTDICHTE APPLICATIE
> TIJDSBESPAREND
> RUIMTEBESPAREND
> MONTAGEVRIENDELIJK
CONTACTEER ONS VOOR MEER INFORMATIE
PRONOX NV - Industrieterrein “De Prijkels”
Venecoweg 22, B-9810 Nazareth (België)
+32 (0)9 381 09 40 - info@opsinox.com
WWW.OPSINOX.COM
In de februari-editie van onze magazines zal er een vervolgartikel gepubliceerd worden dat dieper zal ingaan op een alternatieve samenwerkingsvorm, meer bepaald toegelaten terbeschikkingstelling van personeel.
Welke formaliteiten moeten worden nageleefd in het kader van een internationale detachering?
Naast de A1 verklaring (zie supra)
moeten gedetacheerde werknemers in de regel tevens worden gemeld in Limosa. Zowel de opdrachtgever of (hoofd)aannemer als de (onder)aannemer kunnen aansprakelijk worden gesteld indien de Limosa meldingsplicht niet werd nageleefd.
Welke formaliteiten moeten worden nageleefd in het kader van werkzaamheden in onroerende staat?
Voor werkzaamheden in onroerende staat zijn er een aantal bijkomende sociaalrechtelijke verplichtingen. Het betreft meer bepaald aangifte van werken, aanwezigheidsregistratie en inhoudingsplicht. De verplichting om aan deze bijkomende formaliteiten te voldoen speelt voornamelijk in hoofde van de hoofdaannemer. Let wel, een opdrachtgever kan in het kader van deze regelgeving ook worden gelijkgesteld met een verantwoordelijke aannemer.
Hoe kan ik als opdrachtgever of (hoofd)aannemer huisvesting ter beschikking stellen aan de werknemers van de (onder) aannemer?
Bij een tussenkomst in de huisvesting van de werknemers moet er voldoende aandacht worden besteed aan de geldende stedenbouwkundige voorschriften en moet daarnaast rekening worden gehouden met elementaire kwaliteits en veiligheidsnormen om (medeplichtigheid aan) het strafrechtelijk misdrijf van krotverhuur of huisjesmelkerij te vermijden.
Techlink plaatst haar leden graag in de kijker. Dit blijkt ook uit deze editie van Heat+.
Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd in het kader van de energietransitie: innovatie, verduurzamen en digitalisatie?
Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De Wolf (dirk.dewolf@techlink.be).
Calio gamma voor verwarming en koeling
en
Membraamafsluiters SISTO voor HVAC & drinkwater
Informatie op aanvraag op BE.Building@ksb.com
primagaz.be
Dat kan met propaangas
Met het nieuwe stookoliedecreet wil Vlaanderen via premies alternatieve verwarmingstechnieken stimuleren.
• Wie nu start met een nieuwbouw, renovatie of aardgas als alternatief beschikbaar heeft, mag geen stookolieketel meer plaatsen.
• Voor bestaande woningen waar geen aardgasaansluiting mogelijk is, zijn er enkel premies tot € 2500 voor gascondensatieketels
• Er zijn leningen zonder of tegen negatieve rente voor wie een energieverslindende woning koopt om te renoveren
• Vanaf 2023: verplicht om minstens met hybride warmtepompen (gas & elektriciteit) te verwarmen in nieuwbouwwoningen
Primagaz maakt je graag wegwijs in alle mogelijkheden en premies voor het project van jouw klant. Want gelukkige klanten, zijn goede klanten.
Lees alle details over de premies op primagaz.be/stookoliedecreet
In 2017 kozen de Vlaamse waterbedrijven er resoluut voor om loodarme materialen te gebruiken bij de aanleg van drinkwaterleidingen. Met resultaat: de gemeten loodwaarden gaan in dalende lijn. Nu gaan ook de verenigingen van aannemers, architecten, groothandels en installateurs actief in sanitair en verwarming, onderzoeksinstellingen en studiebureaus een engagement aan om loodarme materialen te gebruiken in binneninstallaties.
Op 20 oktober 2022 vond in de Brabanthal naar goede gewoonte Aquarama Trade Fair plaats. Onder watertechnologiebedrijven, drinkwatermaatschappijen en bouwprofessionals is de vakbeurs inmiddels al zeventien jaar een vaste, jaarlijkse afspraak rond watertechnologie. Hoe de weerbaarheid tegen droogte en overstromingen verhogen in de bebouwde omgeving door de toepassing van individuele en collectieve innovatieve technieken te verhogen? In het kader van het COOCKproject Waterbewust Bouwen werd hieraan een studiedag gewijd.
Het was ook het uitgelezen moment voor sectorfederatie AquaFlanders om dieper in te gaan op de kwaliteitseisen voor materialen die in contact komen met water. Zowel voor het transport
van drinkwater als voor opslagtanks en rioleringen. Een belangrijk aandachtspunt daarbij: het gebruik van loodvrije of loodarme materialen bij de aanleg van drinkwaterinstallaties.
Naar de afgifte van lood in drinkwaterinstallaties werd onderzoek verricht als onderdeel van het loodactieplan II in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij. In het kader daarvan zijn de Vlaamse waterbedrijven een engagement aangegaan om bij elke nieuwe aanbesteding resoluut te kiezen voor loodarme metaallegeringen. Intussen zijn op dit vlak belangrijke stappen gezet en blijven de loodwaarden gemeten in het openbare distributienet onder de opgelegde norm.
De nieuwe Europese drinkwaterrichtlijn vraagt extra aandacht voor lood in drinkwater en hanteert een verstrengde norm van 5 microgram per liter voor lood aan de kraan. Tegen 2036 moet deze norm gehaald worden. Daarom wordt nu verder gekeken naar de binneninstallaties en
in het bijzonder naar de nieuw aan te leggen binneninstallaties.
Concreet gaan sectorfederaties
Embuild, Bouwunie, het Netwerk Architecten Vlaanderen, ORI, Fesah, Techlink en het WTCB een engagement aan om bij het ontwerpen en aanleggen van nieuwe binneninstallaties voor drinkwater resoluut te kiezen voor loodvrije of loodarme materialen. Zij zullen dan ook actief inzetten op sensibilisering bij hun leden. Een belangrijke stap om definitief komaf te maken met lood in kraanwater.
ERIC PIERS, CEO TECHLINK“Wanneer klanten bij hun installateur om advies vragen is het belangrijk om hen te wijzen op de risico’s van loodafgifte in drinkwater en het gebruik van loodvrije materialen te promoten.”vlnr: Marc Dillen (Embuild Vlaanderen), Vincent Vancaeyzeele (Techlink), Jean Pierre Waeytens (Bouwunie), Jan Desmyter (WTCB), Brecht Vermeulen (AquaFlanders)
Vanaf nu vindt u alle wisselstukken voor gaswandketels van de bekende merken bij uw vertrouwde leverancier: SOVAC. Geen onnodige verplaatsingen meer, u vindt voortaan alles op hetzelfde adres.
SOVAC, het ruimste aanbod onderdelen en gereedschap voor installateurs en depanneurs verwarming.
Lidbedrijf IoT Domotica Solutions heeft als KNX Systeemintegrator begin dit jaar zijn CEMS ontwikkeld die in staat is een antwoord te bieden op enkele recente problematieken rond de stijgende energiekost, het nakend capaciteitstarief en nog zoveel meer. Hun CEMS is omnivalent opgebouwd, houdt rekening met alle energie (groot) verbruikers en kan zowel ingezet worden op gebied van elektro als HVAC.
strijd met de wet volgens de Raad van State.
Om de investering van zonnepanelen van zonnepanelen maximaal te laten renderen, is het aangewezen de zelf gegenereerde energie zoveel mogelijk zelf te verbruiken.
De regering – met de Vlaamse regering op kop – wil versneld fossiele brandstoffen afbouwen. Zo is er reeds een verbod op het vervangen van mazoutketels, en is er sprake om rond 20252026 geen nieuwe aansluitingen meer op het gasnet toe te laten. Dan rest nog enkel elektrische verwarming of het plaatsen van een warmtepomp, wat een grootverbruiker is aan elektriciteit. Op Europees niveau wordt er tevens gestreefd om zo snel mogelijk over te schakelen naar elektrische voertuigen (EV’s), wat ook een grootverbruiker is. Plots zitten we met allerlei nieuwe elektrische grootverbruikers.
Het groeiend besef rond de gevolgen van klimaatopwarming, heeft ervoor gezorgd dat er meer duurzame keuzes (moeten) genomen worden. Op beleidsniveau, heeft dit o.a. geleid tot stimuli voor groene en hernieuwbare energie via diverse vormen van subsidiëring de groenestroomcertificaten voor zonnepanelen in Vlaanderen. Deze groenestroomcertificaten budgettair aanhouden, bleek echter financieel onmogelijk. Ook de beloofde terugdraaiende teller was er eentje waarvoor men op zijn passen is moeten terugkeren, dit bleek dan weer in
Daarnaast zijn er dan nog de recente prijsstijgingen van de energiebronnen, en de onrust wegens de oorlog in Oekraïne. Beiden hebben geresulteerd in het feit dat er geen contracten met een vast tarief meer aangeboden worden op de markt. De gebruiker kan zelfs niet meer inschatten hoeveel het volgend factuurbedrag zal zijn. Hij is de controle totaal verloren.
En bovendien zal binnenkort de tarificatie rond elektriciteit volledig herzien worden met het kwartuurtarief en capaciteitstarief (gepland 1 ja
nuari 2023, zie ook pagina 10). Zo zal het gekende dag en nachttarief verdwijnen en de maandpiek van elektriciteitsafname zeer belangrijk worden voor het bepalen van het elektriciteitsfactuur. De gebruiker heeft geen zicht meer op de (fluctuerende) prijzen elektriciteit.
De enige manier om het energieverbruik te optimaliseren én de elektriciteitsfactuur zo beperkt mogelijk te houden, is volgens zaakvoerder Kurt Vermeylen d.m.v. een energiebeheersysteem in dienst te stellen die alle gegevens/parameters kan inlezen (monitoren) en in realtime kan bijsturen in functie van de hoeveelheid zelf gegenereerde elektriciteit (zonnepanelen, zonneboilers), de afname van de grootverbruikers (warmtepompen, EV’s), en de actuele kwartuurprijs van de elektriciteitsleverancier.
“CEMS is een key factor geworden om uw energiekosten in te perken en uw elektriciteitsverbruik te optimaliseren.”
KURT VERMEYLEN
Het ventilatierooster Ergovent kan je volledig wegwerken in het plafond en zelfs verven in dezelfde kleur voor optimale discretie. Daarnaast zorgt de aerodynamische vorm in het rooster voor een gelijkmatige luchtverdeling en zo dus ook voor een stille werking. Ergovent kan in alle soorten woningen met een plafond van gipsplaten geïnstalleerd worden en werkt zowel voor luchtextractie als voor -toevoer. Het rooster is geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie, aangezien het makkelijk achteraf geplaatst kan worden.
• deze roosters zijn geschikt voor aansluiting op alle luchtkanaalsystemen met standaard aansluitdiameters van 100 mm, 125 mm of 160 mm
• de centrale kap zit met zijn volledige oppervlak met sterke magneten vast, aan de stalen ring in het frame
• in tegenstelling tot een standaard rooster, leidt het Ergovent-rooster de luchtstroom naar beneden i.p.v. naar het plafond. Omdat de lucht het plafond niet raakt, blijft het plafond rond het Ergovent rooster schoon!
keuze uit rond of vierkant exclusief bij desco verkrijgbaar
Kurt: ‘Vandaar dat wij als KNX Systeemintegrator reeds vorig jaar van start zijn gegaan met het onderzoeken naar de verschillende mogelijkheden om zo’n energiebeheersysteem te bouwen. Dankzij het feit dat KNX meer dan 3 decennia lang een volwaardig Gebouw Integratie Systeem is met proven technology en met meer dan 400 aangesloten fabrikanten wereldwijd die KNX apparatuur op de markt brengen, zijn we in combinatie met het gebruik van de nieuwe integratie technologieën zoals Internet of Things (IoT) er in geslaagd een open energiebeheersysteem (CEMS) te bouwen en uit te testen bij onze klanten. De fase van prototype is ondertussen voorbij. Onze CEMS is intussen reeds compliant met de nieuwe EN50491122 norm.
Qua functionaliteit komt het erop neer dat de CEMS op maat geconfigureerd wordt in functie van uw gewenste energieprofiel. Dit energieprofiel houdt rekening met vooraf bepaalde
grenswaarden (zoals bijvoorbeeld het maximum toegelaten verbruik), en zal in functie van realtime gegevens de hoofdverbruikers op een intelligente manier aansturen zodat men binnen deze grenswaarden blijft. Op deze manier kunnen o.a. piekbelastingen op het elektriciteitsnet worden vermeden. Dit energieprofiel wordt steeds samengesteld in samenspraak met de klant. Tevens is het cruciaal te weten over welk type interfaces de grootverbruikers in kwestie beschikken om de meest efficiënte koppeling met de CEMS op te zetten.’
CEMS zorgt ervoor dat (deel)systemen met elkaar, met de digitale meter en aanbieders van energiediensten communiceren. Elektroinstallateurs zullen hun klanten moeten kunnen adviseren en hen de weg te wijzen naar speciale technische oplossingen
die zijn afgestemd op hun behoeften. Integratie van HVAC, gebouwenautomatisering en duurzame technieken wordt steeds belangrijker. Dit betekent ook enige basiskennis/notie van bijvoorbeeld een warmtepomp.
‘Voor elektrotechnische installatiebedrijven o.a. kmo's is CEMS de toekomst. Jullie eindklanten zitten namelijk met een hoop vragen en zijn op zoek naar correcte informatie en mogelijkheden. De klant zal bij u advies vragen welk CEMSsysteem voor zijn specifieke situatie (reeds aanwezige technieken in zijn installatie) het interessantst is om toe te passen. Daarbij dien je een aantal concrete doelen voor ogen te houden: de graad van mogelijke synergie en interactie tussen de verschillende systemen correct inschatten, het bepalen van de interfaces, het verbruik minimaliseren met behoud van comfort, het verbruik spreiden in de tijd (pieken vermijden), het zelfverbruik verhogen, …’, besluit Kurt.
Naast de bekende hoekregelkranen biedt SCHELL een buitengewoon assortiment aanraakvrije armaturen voor wastafels, keukens, douches, WC's en urinoirs voor de aantrekkelijke inrichting van sanitaire ruimtes. Allemaal zijn ze even betrouwbaar, robuust en duurzaam. Met de bekroonde armaturen van SCHELL zorgt u voor hygiënisch drinkwater en bespaart u water. Meer informatie op www.schell.eu.
Verantwoordelijkheid voor gezondheid.
Verwarmen met hout of pellets is tijdens deze energiecrisis meer dan ooit aanwezig in de Vlaamse gezinnen. Dat was 4 jaar geleden anders, toen de Green Deal werd ondertekend op 22 oktober 2018 door de toenmalige minister Schauvlieghe. De Green Deal is een vrijwillige overeenkomst tussen (privé)partners en de Vlaamse overheid om samen een groen project te starten, obstakels aan te pakken en acties te ondernemen. Het doel is om de gepaste bijdrage te leveren aan de korte en (middel)lange termijndoelstellingen van het Vlaamse Luchtbeleidsplan. Tegelijk geeft deze Green Deal een heel duidelijke boodschap: het gebruik/ bezit van een houtkachel wordt niet verboden. De termijn van 4 jaar is voorbij en de politiek met in het bijzonder het kabinet van Zuhal Demir schuift elke actie voor zich uit, naar de volgende legislatuur.
Hoe is de Green Deal ontstaan?
Voor 2013 werd biomassa omarmd als noodzakelijk onderdeel in de energiemix van de toekomst. Kachels en ketels op basis van biomassa werden geaccepteerd door de Vlaamse overheid en zelfs aangemoedigd. In 2010 verscheen een eindrapport van de VMM genaamd “Actualisering van de milieuschadekosten met betrekking tot luchtverontreiniging en klimaatverandering” waarin letterlijk stond geschreven dat voor huishoudens de emissie van PMcoa nagenoeg onbestaande is. Geen vuiltje aan de lucht dus. Een studie in 2013, de “Joaquinstudie”, sleutelde aan de parameters houtverbruik en de berekeningsmethode van die studie waardoor de beperkte impact van houtstook in 2010, plots heel wat hoger
wordt in 2013. Terwijl er in de praktijk eigenlijk niets veranderd is. Bij deze nieuwe studie kunnen heel wat vragen gesteld worden maar tot op vandaag blijft deze theoretische methode gehandhaafd bij VMM. De negatieve persaandacht en de impact bij de gebruikers van een houtkachel is de aanleiding geweest voor deze Green Deal. Eigenaars van een houtkachel stelden de vervanging van hun oud toestel door een nieuw exemplaar uit.
De belangrijkste doelstelling op korte termijn is om de uitstoot van huishoudelijke houtverwarming te halveren tegen 2030. Dat is een ambitieuze en tegelijk haalbare doelstelling. Meer dan de helft van het kachelpark is namelijk sterk verouderd en in
Het begon vroeg in de twintigste eeuw in België en Noord-Frankrijk, onder de naam Nicoll. Twee families besloten hun krachten te bundelen en bouwden geleidelijk aan de organisatie die vandaag de dag staat. Inmiddels is Aliaxis wereldwijd toonaangevend op het gebied van geavanceerde kunststof leidingsystemen voor bouw, industrie, infra en landbouw.
Met wereldwijd 15.500 medewerkers voorzien we in ruim 40 landen gemeenschappen van duurzame, innovatieve oplossingen voor water en energie. Ons hoofdkantoor is gevestigd in Brussel.
Nieuwsgierig wat we voor u kunnen betekenen? Kijk op aliaxis.be of bezoek onze stand op Install Day 14 oktober of Aquarama 20 oktober.
dien deze vervangen worden door de nieuwste technologie dan realiseren we al een uitstootreductie van 44%. Tegelijk zou deze vervanging ook een grote besparing opleveren voor de gebruiker. De overheid kan zo’n actie organiseren steunend op drie pijlers: het product, het gebruik en de installatie (onderhoud). Allerlei scenario’s zijn uitgewerkt en liggen op tafel maar het is uiteindelijk aan de Vlaamse overheid om dit om te zetten in een concreet beleid.
De tweede doelstelling houdt in om op korte en middellange termijn initiatieven te ontwikkelen die technologische vernieuwingen stimuleren richting emissiearme en zeer zuinige houtstooktoestellen.
De derde doelstelling is om een visie 20302050 te ontwikkelen rond de positie van huishoudelijke houtverwarming in Vlaanderen.
Wat is er al gebeurd?
Er werden reeds 16 studies uitgevoerd in het kader van de Green Deal. Op de website van Omgeving Vlaanderen zijn alle studies te raadplegen. In grote lijnen zijn de studies op te delen in 3 grote categorieën: eindproducten, beleidsvoorbereidend onderzoek en research.
Voor de installatiebranche en de gespecialiseerde kachelwinkel geeft de uitgevoerde studie “Leidraad schouwen en ventilatieopeningen” richt lijnen over de installatie van een rookgaskanaal. De BBTstudie biedt inzicht op de best beschikbare technologie. We kunnen daaruit opmaken dat houtkachels met automatische en elektronische aangestuurde luchtregeling de beste resultaten geven. De pelletkachel doet het qua best beschikbare technologie nog een stuk beter. In deze studie werd ook uitgezocht welke maatregelen toegepast kunnen worden op bestaande oudere toestellen.
Voor de overheid zijn een aantal stu
dies opgezet die handvaten bieden voor het beleid zoals de aanpak van hinderklachten, vooronderzoek regelgeving en de haalbaarheid van uitfasering van oude kachels.
Er werd een keuzetool ontwikkeld om de particulier te ondersteunen in het kiezen van de juiste kachel volgens zijn behoeften. Heel wat factoren komen aan bod zodat een particulier de juiste keuze kan maken. Heel vaak wordt in een kleine ruimte gekozen voor een kachel met een te groot vermogen. Veel woonkamers hebben maar 6 of 8kW aan vermogen nodig terwijl dikwijls 10 of 12kW aan vermogen wordt aangekocht. Het juiste vermogen is nochtans cruciaal om de kachel zo optimaal mogelijk te gebruiken. De Code van Goede Praktijk, opgesteld door het VITO, geeft duidelijk en gedetailleerd aan waar de gebruiker moet op letten tijdens het aanmaken van de kachel en het gebruik van de kachel. Ook het aankopen van de brandstof, het bewaren van hout en het belang van het onderhoud worden hierin uitgelegd.
Met welke kachel heb ik gegarandeerd het beste rendement en de laagste uitstoot?
De oudere kachels zijn de grootste vervuilers, dat is zeker. Sta je op het punt om een nieuwe kachel aan te kopen dan kies je best ook voor een kachel met een zo laag mogelijke uitstoot.
● De houtkachel met manuele luchtregeling doet het goed omwille van de ingebouwde naverbranding. Een goede luchtregeling en het gebruik van droog hout of houtbriketten garanderen een lage uitstoot en een hoog rendement.
● De zogenaamde slimme houtkachel met automatische luchtregeling doet het een stuk beter dan de houtkachel met manuele luchtregeling omdat de verbranding op ieder tijdstip optimaal wordt bijgestuurd dankzij de microprocessor.
● De pelletkachel garandeert de best mogelijke verbranding. Gecertificeerde pellets garanderen een kwaliteitsvolle brandstof en de regeling van de pelletkachel zorgt voor een optimale verbranding.
Terwijl Vlaanderen besluiteloos verder aanmoddert, wordt de aankoop van een kachel of ketel met hout of pellets in Wallonië ondersteund met een premie. Je krijgt tot € 1.500 voor de aankoop van een kachel en tot € 6.000 voor de aankoop van een ketel.
Het gebruik van biomassa in huishoudens groeit sneller dan groene warmte door een warmtepomp in Vlaanderen Het aandeel hernieuwbare warmte neemt jaar na jaar toe. Onlangs werden de cijfers voor 2021 gepubliceerd. De toename aan groene warmte door biomassa in huishoudens is 876GWh terwijl de groene warmte opgewekt met een warmtepomp is toegenomen met 607GWh. In 2021 was 80% van de groene warmte in Vlaanderen afkomstig van biomassa. Het zijn cijfers die het belang van biomassa aantonen. Zonder biomassa in onze groene mix is het onmogelijk om de doelstellingen hernieuwbare energie te behalen.
Met dank aan: Stroomop
De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.
→ Geboren op 15 november 1959
→ Sterrenbeeld: Schorpioen
→ Functie: CEO
→ In dienst sinds januari 2015
bij F.E.E. en sinds 16 juni 2022
bij Techlink
→ Lievelingseten: Aziatische
keuken
→ Favoriete voetbalclub:
KAA Gent
→ Favoriete zanger: David Bowie
Achter de strenge aanblik, schuilt een warme persoonlijkheid voor wie respect belangrijk is. ‘Respectvol en empathisch met elkaar omgaan is een belangrijke voorwaarde voor een goede samenwerking. Management by example vind ik belangrijk.’
Daarnaast is Eric bovenal een warme familieman. ‘Het werk van een CEO stopt nooit. Gelukkig heb ik ook thuis een sterk team achter mij staan. Ik ben reeds 23 jaar samen met Els, waarvan 15 jaar getrouwd. De energie waarmee ze haar job combineert met de huiselijke taken, de zorg voor de 4 kinderen en ondertussen vijf kleinkinderen en dan mij er nog eens bij, vind ik bewonderingswaardig.’
Eric is vanaf zijn 8 jaar gestart met muziekacademie, meer bepaald: drums. ‘Ik had van jongs af aan al een goed gevoel voor ritme en wat later is daar ook basgitaar bijgekomen. De laatste jaren is de focus meer komen te liggen op het drummen. Het geeft een zalig gevoel om je gewoon lekker te laten gaan op je drumstel en de emoties/frustraties eraf te kloppen. Je kunnen uiten lucht op. Als ik met pensioen ben, heb ik de ambitie om een coverband op te richten. De coverband op het fusie event in de Plantentuin in Meise was fantastisch goed en enkele keren stond ik achter het podium om de kwaliteiten van de drummer te bewonderen.’
Kenmerkend voor schorpioenen is dat ze goed kunnen spreken voor een groep en voor hun mening opkomen. Ze hebben geen probleem om mensen aan te sturen. Dit blijkt ook uit de carrière van Eric. Eric is een ervaren CEO en bestuurslid met een jarenlange ervaring in engineering en in alle aspecten van de supply chain met specialisatie in veranderingsmanagement. ‘Ik heb in mijn carrière al veel bedrijven door een herstructurering geleid. Hierbij ging ik steeds correct te werk met begrip en respect voor alle betrokken partijen, bewust van de sociale verantwoordelijkheid van een CEO. Ik ben er trots op dat mijn bijdrage geleid heeft tot continuïteit, werkzekerheid en een toekomst voor een groot aantal gezinnen. Het uitwerken van de strategie van een bedrijf is zeker mijn ding.’
Af en toe rust inbouwen is belangrijk om er achteraf weer volle bak in te kunnen vliegen. Rust vinden geeft je energie en het laadt je batterijen weer op. ‘Ik kom tot rust bij het werken in de tuin en bij het wandelen met de hond. We hebben thuis een oudere dobermann en ook nog een puppy. Met deze laatste ga ik regelmatig naar de hondenschool. Een goed getrainde hond maakt dat je er overal mee kunt komen en zo leuke activiteiten samen kunt doen. Het geeft ook een zekerheid inzake betrouwbaarheid wanneer de kleinkinderen komen en we samen kunnen ravotten.’
Daikin Europe N.V. heeft aangekondigd zijn Duitse productiesite voor warmtepompen uit te breiden; drie nieuwe productielijnen moeten ervoor zorgen dat de huidige fabrieksoutput tegen 2025 meer dan verdrievoudigd wordt en de uitbreiding in Duitsland is gebaseerd op een nabijheidsstrategie waarbij er dicht bij de afzetmarkt wordt geproduceerd. Deze expansie maakt deel uit van het strategische managementplan van Daikin Europe voor 2025. Dit plan wil tegemoetkomen aan de stijgende vraag naar warmtepompen in Europa door te investeren in lokale productiecapaciteit. Deze aankondiging sluit nauw aan bij gelijkaardige mededelingen over het uitbreiden van de Daikin warmtepompfabriek in België en de bouw van een nieuwe warmtepompfabriek in Polen. Eerder kondigde Daikin Europe ook al aan dat het zijn R&Dactiviteiten zal verhogen. Zo wordt het nieuwe EMEA Development Center in Gent het wereldwijde ontwikkelingscentrum voor warmtepompen. De totale investeringen van Daikin Europe in de EMEAregio bedragen tussen 2020 en 2025 maar liefst € 1,2 miljard bedragen.
www.daikin.be
Slim, gezonder en groener. Dat is het credo van DUCO. De stad van de toekomst kleurt groener dan ooit. DUCO heeft als ventilatieexpert alles in huis voor een hoogwaardig residentieel ventilatiesysteem voor systeem C en D. Van ventilatieroosters, over ventilatieboxen, ventielen tot luchtkanalen. DUCO als onestopshop voor een gezond, comfortabel en energiezuinig binnenklimaat!
www.duco.eu/be_nl/the-future-is-green
24 maart 2023 - Thor Central Genk
www.techlinkawardsnight.be
De kandidaatsdossiers inschrijvingen voor de Techlink Awards 2023 zijn geopend!
Scan de QR-code die u naar het aanvraagdossier brengt, kies één van de 3 categorieën waarin uw inspanningen geïllustreerd kunnen worden. Vul onze vragenlijst in en documenteer waar nodig. Aarzel niet om foto’s, plannen, schema’s toe te voegen om uw dossier kracht bij te zetten.
De meest discrete elektrische verwarming die je overal waar er stroom is, kan plaatsen, is Evert. Dankzij de intelligente RFthermostaat kan je Evert sturen in 4 mogelijke standen. De bediening is ergonomisch met achtergrondverlichting en kan tot 3 radiatoren aansturen in een ruimte. De radiator wordt voorgevuld met verwarmingsvloeistof. Andere kenmerken van de Evert zijn o.m. auto / comfort / ECO / vorstbescherming, 7 dagen programma met 6 profielen en boostfunctie, open raam detectie, bedieningspaneel met kinderveiligheid, 600 x 1800 mm (b x h) en een vermogen 1.500 Watt. Beschikbaar bij desco vanaf € 1.058. www.desco.be
Testo 316-reeks met 2-in-1sensor detecteert zowel gas als koelmiddel
Testo, de wereldleider in innovatieve meetoplossingen, pioniert opnieuw met zijn jongste 316reeks gaslekdetectoren. Dankzij een 2in1sensor de eerste ter wereld zijn die in staat om zowel gas als koudemiddel te detecteren. Testo doet zijn reputatie van innovator zo andermaal eer aan en verlegt grenzen op het vlak van efficiëntie en gebruiksgemak. Van kleine tot industriële installaties, de nieuwe serie lekdetectors is geschikt voor alle behoeften en toepassingsgebieden. Veiligheid en (tijds)efficiëntie zijn de kernwoorden, met zowel optische als akoestische alarmen maar ook ppmweergave en documentatie via de gekoppelde testoapp, en een sensor met zelftest en automatische nulstelling. Met behulp van de expertfuncties kunnen in de fijne modus bijzonder betrouwbaar lekkages worden opgespoord, waarbij de meest gangbare soorten gas automatisch worden geïdentificeerd. www.testo.be
Verspil geen druppel water meer bij het wachten op warm water
AquaReturn is een nieuw, klein apparaat dat water in de leidingen houdt tot het de juiste temperatuur heeft bereikt, wat aanzienlijke besparingen oplevert in zowel water als energie.
• Water besparen zonder moeite
• Eén simpel toestel onder de wastafel voor de volledige badkamer
• Eenvoudig te installeren zonder breekwerken
• De tegenstekker houdt het stopcontact vrij voor andere toestellen
• 2 jaar garantie
Schell introduceert de inbouwspoelreservoirs Montus Flow en in primeur Montus Flow H. Het spoelreservoir is vooral bedoeld voor toiletten die minder frequent gebruikt worden. De beide nieuwe wcinbouwspoelreservoirs bieden de mogelijkheid om stagnatiespoelingen te plannen en uit te voeren. Beiden kunnen aan het Schell watermanagementsysteem
SWS gekoppeld worden. Dankzij de Montus Flow H kunnen ook barrièrevrije toiletten voor andersvalide personen automatisch gespoeld worden. De reservoirs kunnen zowel via het SWSwatermanagementsysteem als met behulp van de SSC BluetoothFlowmodule aangestuurd worden. www.schell.eu/nl-be/
Groothandel Facq werkt al jaren aan een kleinere ecologische voetafdruk en minder CO2uitstoot. Begin deze zomer werd daarom een bezorgdienst voor kleine pakje per fiets opgezet in de 19 Brusselse gemeenten. Hiervoor werkt Facq samen met de gespecialiseerde firma Urbike. Het systeem heeft tal van troeven: het is handig en milieuvriendelijk, en voor kleine pakjes is het een rendabele manier van leveren. Bovendien wordt Brussel steeds moeilijker te bereiken met een bestelwagen of een vrachtwagen, zodat deze formule een interessant alternatief biedt. Sinds het begin van de samenwerking hebben de bezorgers al duizenden kilometers afgelegd, en werd zo al heel wat CO2uitstoot uitgespaard. Facq beschikt nu over een vloot van bakfietsen en fietskarren voor een snelle en efficiënte levering van kleine pakjes.
www.facq.be
federale.be
tor. Marc
Op ons e-commerce platform of via onze app kan je 24u/24 en 7d/7 je artikelen bestellen. Bestel je voor 19u? Dan ligt je bestelling de volgende ochtend vanaf de opening klaar in je in het Collect&Go afhaalpunt in je Sanicenter. Zo zijn er 46 in het hele land, dus er is er zeker ook eentje in de buurt van je werf. Heb je geen tijd om langs te komen? Dan leveren we de bestelling gratis op je werf. Dat kan de hele dag, ook op zaterdag. Een product superdringend nodig? Onze externe spoedkoerierdienst Facq CHRONO brengt je bestelling binnen de 90 minuten langs. Meer info op www.facq.be
Als wereldwijde ontwikkelaar van comfort en beveiligingsoplossingen introduceert Resideo de nieuwe Honeywell Home R200 hitte, rook, combien COmelders in Europa. De nieuwe serie is geschikt voor de meeste residentiële toepassingen. De producten helpen professionele installateurs en consumenten om het meest waardevolle en belangrijkste bezit in huis te beschermen. Eén van de prominente eigenschappen is de betere melding voor de eindgebruikers dankzij de onderling gekoppelde alarmen. Als er een afgaat, zal deze tegelijk ook de andere CO, rook en hittealarmen activeren. Bovendien hoeft u geen aparte module aan te schaffen om apparaten met elkaar te verbinden. De RFmodule is namelijk al in de Resideoproducten ingebouwd. De uitbreiding en beschikbaarheid van de R200serie in Europa vormen een aanvulling op de eerder dit jaar door Resideo geïntroduceerde R200C2A kooldioxide(CO2)monitor. www.resideo.com
Het fietsgebruik van zijn medewerkers aanmoedigen, dat wou Van Marcke bereiken met de uitwerking van een fietsleaseplan. Met succes; de sanitair en verwarmingsspecialist sloot op een paar maanden tijd al meer dan 100 bedrijfsfietscontracten af voor zijn werknemers via Lease a Bike. Het potentieel is groot, want op termijn kan Van Marcke meer dan 600 werknemers aan een leasefiets helpen. ‘Je wordt er fit van, het is duurzaam én voordelig want je hebt er geen brandstof voor nodig. Aan redenen om naar het werk te fietsen is er geen gebrek. Ruim de helft van onze 1.300 Belgische werknemers woont op minder dan vijftien kilometer van hun werk. We willen hen, maar ook wie verder woont, stimuleren om vaker de fiets te nemen voor hun woonwerkverkeer’, aldus Yves Ampe, Reward & Payroll manager van Van Marcke. www.vanmarcke.com/nl-be
Het is belangrijker dan ooit om de energie die je zonnepanelen produceren te verbruiken terwijl ze die opwekken, zeker nu digitale meters zo courant zijn geworden. Niko Home Control helpt je de zonne-energie die je zelf opwekt zo efficiënt mogelijk te verbruiken:
• stem je energieverbruik af op de productie van je zonnepanelen
• programmeer huishoudtoestellen zodat ze op het juiste moment energie verbruiken
• ontvang een melding bij ongewoon hoog of laag verbruik in jouw systeem.
Niko Home Control maakt het jou gemakkelijk en helpt je jouw zonne-energie te verbruiken wanneer ze in overvloed beschikbaar is!
VAN 1 TOT 3 DECEMBER 2022
The HUBB, kunstlaan 20 - 1000 Brussel
De Bouwhackathon dat is :
3 dagen Open Innovatie in teamverband, ervaren coaches en een jury met experten, de start van baanbrekende projecten.
Uitdagingen bij energetische renovatie van gebouwen
Bouwmethodes
Regeling van het energieverbruik
Circulaire economie
www.hackathon-construction.brussels
Mogelijkheden door nieuwe technologieën
Digitale hulpmiddelen
Artificiële intelligentie Blockchain
Internet of Things Programmering
Kies dan voor zonnepanelen om je warmtepomp van elektriciteit te voorzien.
Dan springt de condensatieketel bij (bv. op koude dagen). Het systeem kiest op elk moment de interessantste energiebron, zo bruikver je minder, zonder comfortverlies. Een energiebesparing tot 25% en een daling van de CO2-uitstoot tot 40%. Nog duurzamer verwarmen?
Is dit niet voldoende?
De warmtepomp verwarmt je woning met gratis omgevingswarmte.
én een elektrische lucht-waterwarmtepomp.
gascondensatieketel
Een hybride verwarming combineert twee systemen: een klassieke