Oktober 2015
Colofon: MIJN uitvaart magazine is een uitgave van MediaMix Publishing Hoofdredactie: Marcel Wulfers marcel@mijnuitvaartmagazine.nl
Verkoop & organisatie: Marcel Wulfers marcel@mijnuitvaartmagazine.nl Verschijning: Zes keer per jaar. Informatie en reacties via: info@mijnuitvaartmagazine.nl
4
VOORWOORD
6
FUNERAL SPEAKER
8
DUURZAME UITVAART ?
9
FUNERAL AWARD 2015
10
OVER GRAFKISTEN
12
OBESITAS OVEN PER 1 JANUARI
14
AGENDA
Copyright 2012 MediaMix Publishing. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevens bestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze naar beste geweten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.
MIJN uitvaart magazine
16
NABESTAANDEN BELANG
18
GEDICHT
20
PERSBERICHT EUTHANASIE
22
NTS: NEDERLANDSE TRANSPLANTATIE STICHTING
24
BEDRIJFSOVERZICHT SPECIALE BEDRIJVEN
MIJN uitvaart magazine
Spreken tijdens een uitvaart?
Het leven is vaak een feest, maar soms ook niet. Helaas zijn er tijdens ons leven verschillende momenten dat het tegen zit en je een dierbare moet missen. Zoals men vaak zegt: ¨Er zijn momenten van komen en er zijn moment van gaan¨ Al is dat op het moment van ´gaan´ helemaal, niet wat je wilt horen. Het gemis van een dierbare zal automatisch enkele vervelende gevolgen met zich mee brengen Het is dan ook belangrijk om goed afscheid te kunnen nemen en het verlies in alle rust te kunnen verwerken. Misschien helpt een gedicht je daarbij. Van je afschrijven helpt wordt er gezegd. Zelf heb ik ook die ervaring. En in één van mijn gevallen luchtte het mij bijvoorbeeld op om tijdens het rouwproces een verhaal in sprookjesvorm over het leven van mijn overleden broer te schrijven. Voor je zelf en ook voor betrokkenen is spreken tijdens de afscheidsplechtigheid een manier om emoties beter te kunnen accepteren en te verwerken. Als je zelf liever niet wilt spreken kun je ook bijvoorbeeld een begrafenisspreker inhuren of een voordracht laten doen door een vriend of familielid. Op die manier breng -en geef je toch een soort mooie ´laatste groet als eeuwige herinnering mee op een onvergetelijke dag van jouw dierbare. Met vriendelijke groet,
Marcel Wulfers Uitgever
MIJN uitvaart magazine
MIJN uitvaart magazine
‘Mooie herinneringen... zijn als zonnestralen op een donkere dag’
funeral speaker
Een mens kan kracht en steun zoeken en vinden bij het geloof, wat zich laat vertalen in de uitvaartdienst. Maar er zijn ook mensen die dat geloof niet, of niet meer, hebben. Dan is een uitvaartdienst op maat ook heel belangrijk. Elk mens is immers bijzonder en maakt zijn of haar eigen reis door het leven. Daarom is ook elke uitvaart bijzonder. Het samen afscheid nemen met de juiste woorden, muziek, symbolen en stiltemomenten is loslaten wat dierbaar is, maar ook bouwen aan blijvende herinneringen.
Een blijvende herinnering Een afscheid kan onverwacht komen of in de laatste levensfase bereid je er met elkaar op voor. Maar voor iedereen geldt dat afscheid nemen van een dierbare herdenken en herinneren inhoudt. Dat moment van definitief afscheid nemen is er één keer in een mensenleven en dan moet je dat goed doen, meer kansen krijg je immers niet. Als je goed afscheid neemt van je dierbare bouw je steen voor steen aan een blijvende herinnering. Een bekend gezegde is dan ook: ‘Wie van zijn herinneringen kan genieten, leeft tweemaal’.
Is dit verhaal ook mogelijk? Deze vraag wordt zeker gesteld door de nabestaanden als ik bij u thuis kom om alle mogelijkheden voor de afscheidsdienst door te spreken. Want dat verhaal kan de overledene treffend typeren of is misschien het lievelingsverhaal. In het gesprek staat de wens van de familie centraal. Misschien heeft u al het een en ander verzameld of vragen over wat u in de dienst wil laten terugkomen. Het belangrijkste is dat in alles wat gekozen wordt de aanwezigen bij die dienst de overledene herkennen. Dat kan een moment van verdriet opleveren, maar er moet ook
MIJN uitvaart magazine
ruimte zijn voor een knipoog naar het leven. Ik zal u daarbij begeleiden en ook op vele mogelijkheden wijzen waar u mogelijk nog niet aan heeft gedacht. De inbreng van kinderen, familie en mogelijk kleinkinderen stimuleer ik altijd. Want je kan het maar één keer doen. Het levensboek van de overledene staat centraal.
De stem die u boeit en bindt
Door mijn passie voor het spreken voor mensen ben ik in januari 2012, na ruim 25 jaar te hebben gewerkt als directeur van diverse basisscholen in Katwijk en de regio, gestart met mijn bedrijf ‘SpraakMaker’. Ik werk als begeleider van uitvaartNa dit eerste gesprek is er een verdere afstemming diensten via de uitvaartondernemer of op persoonin de dagen voor de uitvaartdienst. Ik ben er voor al lijke aanvraag. uw vragen om te bouwen aan de herinnering. Ik ben van huis uit katholiek en ben ook voorgegaan in avondwaken bij de r.-k parochie in Katwijk. Daar was ik ook lekenvoorganger in vieringen. In Rijnweide in Valkenburg ga ik nog altijd voor bij weeksluitingen op de vrijdagavond.
en als ik dood ga huil maar niet ik ben niet echt dood moet je weten ’t is maar een lichaam dat ik achterliet
Het levensboek openen In de uitvaartdienst zijn mensen aanwezig die met een paar regels, één hoofdstuk of meer deel hebben uitgemaakt van ‘het boek' dat de overledene met zijn / haar leven heeft geschreven. Na het afscheid gaat een ieder in het leven verder met de eigen herinneringen. Deze afscheidsdienst kan een religieus karakter hebben of juist helemaal niet. Kiest u voor een religieus geïnspireerde afscheidsdienst dan stel ik met u de orde van dienst of liturgie op. Kiest u voor een niet – religieuze invulling van deze dienst dan stel ik in overleg met u het programma samen. Na deze afstemming na het gesprek met u en mogelijk andere nabestaanden kunt u al uw aandacht richten op en energie besteden aan het samen beleven van het afscheid. Het is dan mijn zorg om de uitvaartdienst verder naar wens uit te voeren.
Het contact met mensen, wat de leidraad is bij al mijn werkzaamheden, om met elkaar een mooi en waardig afscheid voor de overledene te verzorgen is voor mij een bron van inspiratie. Ik ben daarin zeker anders dan anderen, met een inspirerende boodschap met een eigen geluid. De sleutelwoorden bij mijn diensten zijn: maatwerk, uniek en een stem die iedereen boeit en bindt. "Bent u een broer of familielid van de overledene?", is de vraag die ik na afloop vaak krijg te horen. Een groter compliment voor mijn persoonlijke maatwerk kan ik niet krijgen met het kiezen van en meedenken over teksten, liederen en rituelen voor het afscheid. Ik spreek op verzoek van uitvaartondernemingen ook bij herdenkingsbijeenkomsten waar nabestaanden samenkomen om woorden en beelden van hoop en troost met elkaar te delen. Met het uitspreken van de naam van de dierbare overledene, een foto die wordt vertoond en mogelijk en eigen tekst die ik voordraag, wordt later ook een lichtje voor hem / haar door de nabestaanden ontstoken. Dierbaar en dankbaar om daar iets in te kunnen betekenen. Definitief afscheid nemen is verdrietig, maar ook bouwen aan herinneringen.
Ik kan de uitvaartdienst leiden, maar u kunt mij ook benaderen voor louter het uitspreken van een levensverhaal of in memoriam. Op verzoek kan ik ook na afloop van de dienst mee naar de begraafplaats om daar de woorden van troost en hoop uit te spreken.
Gerard Bol Zeewinde 25 2224 GL Katwijk 071 – 4032443 / 06 – 36316703
gerardbol@live.nl www.gerardbol.nl
MIJN uitvaart magazine
Duurzame uitvaart? Rebel’s Begrafenis- onderneming neemt vol-
tot aan de koffie. Het vervoer is een van de
ledig elektrische auto in gebruik
minst duurzame zaken.” Met deze auto en de plug-in-hybride die Rebel al
Uit handen van Karin van Hattem van Renault Bochane Mafait Almere ontving Mijndert Rebel
heeft is hiermee weer een stap gezet naar een meer duurzame uitvaart.
van Rebel’s Begrafenisonderneming de sleutels van een nieuwe Renault Zoe.
Rebel’s Begrafenis- onderneming neemt
“De Zoe is volledig elektrisch en heeft een ruime actieradius. Daarmee is deze zeer geschikt voor de vele, maar vaak korte stukjes die onze uitvaartbegeleiders in ons werkgebied rijden in ’t Gooi en Almere.” Aldus directeur Mijndert Rebel.
De keuze voor een elektrische auto was voor Rebel heel logisch: “Wij willen graag alles rondom de uitvaart verduurzamen, van een kist
MIJN uitvaart magazine
Gestoffeerde uitvaartkist grote winnaar International Funeral Awards 2015!
Amper een jaar op de markt mocht Zavadi onlangs de meest prestigieuze prijs in de uitvaartbranche in ontvangst nemen. DEVENTER - Tijdens het I.F.A.-gala in Keulen ontving Zavadi de 1e prijs in de categorie ‘Uitvaartproduct Nederland’. Tevens eindigde Zavadi in de categorie ‘Uitvaartproduct België’ op de 2e plaats. Hiermee heeft de gestoffeerde uitvaartkist van Zavadi Kistenlab uit Deventer een welverdiende erkenning gekregen als mooi en zacht alternatief voor de traditionele houten uitvaartkist. Zavadi Kistenlab ontwerpt en produceert unieke gestoffeerde uitvaartkisten. De kisten onderscheiden zich door toepassing van in het oog springende katoenen en linnen stoffen voorzien van een zachte gewatteerde tussenlaag. De kisten voelen hierdoor zacht aan en hebben een hoge aaibaarheidsfactor. Dit maakt voor de nabestaanden de afstand tot de kist en daarmee de overledene kleiner.
Onze stoffenlijn bestaat uit diverse kleuren en dessins en zijn speciaal voor Zavadi ontworpen. De kisten worden met vakmanschap in eigen beheer in Deventer vervaardigd. Zavadi zet zich in voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en maakt daarom gebruik van lokale medewerkers van de sociale werkvoorziening. I.F.A. Europa is een onafhankelijke, internationale organisatie van professionals die hun sporen hebben verdiend in de uitvaartbranche. Het I.F.A. stimuleert innovatie en kwaliteit in de uitvaartbranche. Eens in de twee jaar kunnen kandidaten hun innovatieve producten of diensten presenteren aan de branche maar ook verdedigen tegenover een internationale vakjury. De gestoffeerde kisten van Zavadi worden inmiddels door heel Nederland en in België geleverd. Zavadi haakt hiermee in op een trend waarbij nabestaanden de dood en de rituelen rond begrafenissen en crematies een meer persoonlijke invulling willen geven.
MIJN uitvaart magazine
Nederlanders te dik voor normale grafkist?
Leveranciers van grafkisten signaleren een toenemende vraag naar grotere en bredere grafkisten. Dat komt omdat de gemiddelde Nederlander steeds groter en dikker wordt. "Waar we vorig jaar 25 kisten met extreme buitenmaten hebben verkocht, zijn dat er dit jaar al 40", zegt directeur Jan Heddes van grafkistenbouwer Bogra. Op het totaal aantal verkochte grafkisten (70.000) valt dat wel mee, maar Heddes ziet toch een trend. "We worden langer en zwaarlijviger." Een standaardkist heeft een lengte van 1.95 meter en is 55 centimeter breed, meldt BNR. Eerder waren de kisten nog 1.85 meter. "Nu zien we een toename van extreme buitenmaten, dat wil zeggen, langer dan 2 meter en breder dan 85 centimeter." Al dat vet wordt op den duur wel problematisch: te grote maten kunnen namelijk niet in de machines van Bogra gemaakt worden. Dat gebeurt alleen speciaal op bestelling, wat betekent dat je kist flink wat duurder wordt. En ook lang niet alle crematoria zijn gebouwd op kisten die breder zijn dan 80 of 90 centimeter. "Dus mensen moeten wel opletten", stelt Heddes.
MIJN uitvaart magazine
Rouwmuziek Muziek en rouw zijn onafscheidelijk ‌ Muziek tijdens een uitvaartdienst is voor een waardig afscheid van grote betekenis. Soms wordt er door vrienden, familie of een ingehuurde muzikant zelf muziek gemaakt. Maar het meest gangbare is dat er muziek wordt gedraaid tijdens de laatste diensten. Ontroering door herinneringen die daardoor boven komen is goed ter afsluiting van een mooie dienst. Je kunt troost vinden en kracht putten uit songteksten. Je kunt ook wat vrolijker worden van muziek. Muziek en rouw zijn dus onafscheidelijk. Hierbij een selectie van een aantal veel gekozen moderne en ook Nederlandse rouwmuziek (met links naar YouTube)
MIJN uitvaart magazine
Uitbreiding per 1 januari 2016: Obesitasoven bij Paardencrematorium Westerhout
Beverwijk – Op het bureau van ondernemer Paul van Eerden ligt het ontwerp van de grootste crematieoven van Nederland. De komende zes maanden
met een sociaal probleem, omdat zwaarlijvigen soms niet kunnen gecremeerd omdat
wordt gebouwd aan een obesitasoven die per 1 ja-
de ovens te klein zijn. Bij Van Eerden melden
nuari 2016 op het Paardencrematorium Westerhout
zich regelmatig mensen met de vraag of ze
in gebruik zal worden genomen.
bij hem gecremeerd kunnen worden.
De afmetingen van de oven, zijn niet geheel verrassend, groot. Het gaat om een ruimte van drie meter
De eigenaar benadrukt dat overleden mensen
twintig lang, een meter vijftig breed en een meter vijftig
straks in een nieuwe, aparte oven gecre-
hoog. Het biedt genoeg ruimte aan doden tot en met
meerd worden. "Het zou niet ethisch verant-
300 kilo. Afmetingen die zelfs ‘fastfood’ Amerika over-
woord zijn om mensen in dezelfde ovens te
treffen. De bouwer van de oven, Noël Mutsaers, vertelt dat er geen oven in Amerika bestaat die groter is als dit ontwerp.
Mensen met obesitas die willen worden gecremeerd kunnen straks terecht bij een paardencre-
cremeren als de paarden." Ook is het niet de bedoeling dat in het crematorium in Beverwijk complete uitvaartdiensten worden gehouden. "Het afscheid moet op locatie plaatsvinden."
matorium in Beverwijk. Eigenaar van het crematorium Paul van Eerden heeft een vergunning aangevraagd voor het bouwen van een extra grote installatie. Volgens Van Eerden kampt Nederland
MIJN uitvaart magazine
Grote en kleine mensen Ook de beheerder van Westgaarde in Amsterdam zegt geen problemen te hebben met grotere afmetingen, mits hij het van tevoren weet. Hetzelfde zeggen de voorman van de begraafplaats in Maastricht en de beheerder van de Oosterbegraafplaats in Enschede: "Meestal wordt het gewoon gezegd als de kist breder is dan normaal. We hebben een goed contact met de uitvaartondernemers." Hoe komt het dat het dan toch soms mis gaat? Een chauffeur die twee keer heeft meegemaakt dat de kist niet in het graf paste, vindt het te gemakkelijk om hiervan altijd de uitvaartverzorger de schuld te geven. Veel kleinere begraafplaatsen besteden het grafdelven en bekisten uit aan gespecialiseerde bedrijven. Hoe meer spelers, des te groter de kans dat een boodschap niet overkomt. Maar ook dat probleem is te voorkomen. In Maastricht hebben de uitvaartondernemers rechtstreeks contact met de delver, waardoor de lijnen kort blijven. "Ten zuiden van de grote rivieren zijn de mensen kleiner dan in het noorden, maar in Volendam wonen de langste mensen van Nederland," zegt Willem Noordegraaf, verkoopleider bij Unigra. "Voor de lengte hebben we twee standaard buitenmaten: 185 cm., die vooral in Zuid-Nederland wordt gebruikt, en 195 cm. voor het noorden. De
Belgen en Fransen zijn een stuk kleiner, dus zijn er voor die landen andere standaardmaten. Je moet een klein persoon niet in een te grote kist leggen, dat is heel raar." "Voor jonge mensen is de lengte al gauw 195 Ă 200 cm. De maat is ook afhankelijk van het type kist, maar de nieuwe modellen maken we 200 cm. of langer. De hoogte en breedte zijn afhankelijk van de maat van de overledene. Normale breedtes zijn 58 of 64 cm., maar we maken ook wel kisten van 75 cm. breed. Je hebt mensen met een gigantisch overgewicht, maar bij iedereen is het vet anders verdeeld. We hebben altijd wel een aantal buitenmodellen op voorraad, maar ook als we een kist speciaal moeten maken wordt hij, net als alle andere modellen, binnen 24 uur geleverd. Verder steken de handvatten er natuurlijk uit, maar ik ga ervan uit dat uitvaartondernemers hun vak verstaan." Ook Bogra ziet een trend naar grotere en bredere kisten doordat mensen steeds langer worden. "We maken de kisten op bestelling," zegt een medewerker. "Het gebeurt ook dat een uitvaartondernemer nog even bij ons de precieze maten checkt, om onaangename verrassingen te voorkomen."
MIJN uitvaart magazine
Agenda
28 november 2015 Opstellingen over Verlies Rouw en Conflict Website Locatie: Hilversum 11 december 2015 Workshop Omgaan met rouw en emoties Website Locatie: Dreumel 14 januari 2016 Workshop Time management het model van de boer Website Locatie: Dreumel
MIJN uitvaart magazine
Amsterdam. Begraafplaats Buitenveldert Allerzielen Zondag 01 November 2015 10:30 - 20:00
PROGRAMMA ALLERZIELEN 2015 Op begraafplaats Buitenveldert Kantoor, de Brasserie (dit jaar in de condoleanceruimte) en bloemenwinkel zijn van 10.30 tot 20.00 geopend. 15.30 Eucharistieviering De eucharistieviering is in de kapel van de begraafplaats, waarna aansluitend de zegening van de graven zal plaatsvinden en zang door Tolle Lege op het plein. 12.30, 13.00 13.30 en 14.00 Divine Tweestemmig zang en piano, Gabriele Borchert en Martine Boerstra. In de kapel. 18.15 en 19.00 Wim Sprick In de kapel. 17.00 tot 20.00 Namen Weerklinken Op de begraafplaats m.m.v. Daphne Questro en Reinier Kurpershoek, Jouw naam, mijn naam. In van B bij de rotonde. 12.00 tot 20.00 Herinneringshoek Hier kunt u iets aan uw dierbare schrijven op een kiezel, kaart of graflichtje. In de Brasserie. 12.00 tot 20.00 Mexicaans Altaar Op het terras van de brasserie Er zijn boeken te koop bij de brasserie en kaarsen bij de brug. U kunt genieten van een hapje en een drankje in de condoleanceruimte. Vanaf 17.00 uur zal de begraafplaats verlicht zijn tot 20.00 uur. Dit alles wordt mede mogelijk gemaakt door medewerkers en de hulp van vele vrijwilligers.
MIJN uitvaart magazine
Door: Petra Wijnsema
Nabestaanden moeten altijd aanwezig kunnen zijn bij een gemeentelijke uitvaart. Dat vindt SP Tweede Kamerlid Ronald van Raak. Hij stelt schriftelijke vragen aan minister Plasterk van binnenlandse zaken naar aanleiding van een uitzending van RTV Drenthe. Uit onderzoek van RTV Drenthe bleek dat Emmen niet betalende nabestaanden weigert bij een uitvaart. Ook Coevorden hanteert dit beleid. Spijt moet mogen "Nabestaanden moeten spijt kunnen krijgen en op het laatste moment kunnen beslissen of ze aanwezig willen zijn bij een gemeentelijke uitvaart. We delen een verleden met goede, maar helaas ook veel slechte dingen. Zelfs als nabestaanden niet willen betalen voor een uitvaart, dan wil dat nog niet zeggen dat ze dan niet bij de uitvaart aanwezig mogen zijn", aldus Van Raak.
Landelijke regels? Dat de gemeente Emmen wel oog zegt te hebben voor schrijnende gevallen, biedt volgens het kamerlid onvoldoende garantie dat het niet mis kan gaan. "Ik vind dat hier een streep moet worden getrokken. Als er geen landelijke regels voor zijn, dan kan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wellicht een richtlijn opstellen." Kosten niet doorslaggevend De Drentse gemeenten zeggen de uitvaart zo sober mogelijk te doen uit kostenoverwegingen, want het gaat tenslotte om gemeenschapsgeld. Van Raak vindt dat geld niet altijd de norm moet zijn. "Zoveel geld is het niet."
MIJN uitvaart magazine
Account-Closer app: voorkomt dat je blijft rondspoken op internet na je overlijden
Account-Closer is een gratis app voor Android en IOS waarmee je makkelijk regelt wat er met accounts zoals Facebook, LinkedIn, Instagram, Blogs, etc moet gebeuren als je overlijdt. Het niet goed regelen van je digitale erfenis heeft nare consequenties voor achterblijvers. 54% van de mensen wil dat hun accounts na overlijden worden afgesloten. Tegelijkertijd heeft 88% hier niks voor geregeld. Dit betekent dat accounts actief blijven na overlijden. Er worden automatisch vriendschapsverzoeken, verjaardagsherinneringen verstuurd en foto's kunnen in verkeerde handen vallen.
lende websites. Daarnaast willen steeds meer mensen die veel volgers hebben met een Blog, Facebook, Twitter, etc. een persoonlijk afscheidsbericht plaatsen. Met de gratis Account-Closer app regel je zelf jouw digitale nalatenschap eenvoudig en zonder tussenkomst van bijvoorbeeld de notaris. Dit bespaart veel kosten en de wensen kunnen op ieder moment aangepast worden. De app werkt ook zonder het opslaan van de accountgegevens.
Voor meer informatie: www.account-closer.com info@account-closer.com
Nabestaanden worden geconfronteerd met veel uitzoekwerk om accounts af te sluiten. En zonder inloggegevens is het afsluiten van accounts erg lastig door de strenge protocollen van de verschil-
MIJN uitvaart magazine
Gedicht
MIJN uitvaart magazine
De bomen komen uit de grond en uit hun stam de twijgen en ied’reen vindt het heel gewoon dat zij weer bladeren krijgen. We zien ze vallen naar de grond en dan opnieuw weer groeien zo heeft de aarde ons geleerd dat al wat sterft zal bloeien. – Toon Hermans –
MIJN uitvaart magazine
Persbericht: Angst voor de
NVVE is opgericht, richt zich vooral op de com-
glijdende schaal euthanasie
plexe verzoeken. De Levenseindekliniek kreeg
ongegrond
vorig jaar 1035 hulpvragen en honoreerde vorig jaar 232 verzoeken, 99 meer dan het jaar daarvoor.
De angst voor de glijdende schaal voor euthanasie bij psychiatrie en dementie blijkt ongegrond. Dat toont het
Complexe verzoeken: psychiatrie en dementie
jaarverslag van de Regionale Toetsingscommissie
De cijfers van de RTE tonen een stijging van het
(RTE) volgens de NVVE aan.
aantal euthanasiemeldingen in het algemeen, maar een daling bij de zogenaamde complexe verzoeken
Directeur Robert Schurink: “Het verslag van 2014 toont
als psychiatrie en dementie. De NVVE is alert op
geen toename van het aantal meldingen van euthana-
deze ontwikkeling. De waarden in onze samenle-
sie ten opzichte van het vorige jaar waarbij de grond-
ving ten aanzien van het sterven zijn flink aan het
slag van het lijden gevormd wordt door een psychiatri-
veranderen. De ouderen en zieken van nu berus-
sche aandoening of dementie. Het jaarverslag laat zien
ten minder in het lot dan de vooroorlogse genera-
dat artsen euthanasieverzoeken bij lichamelijk lijden
tie. “Zelfbeschikking prevaleert nu boven lotsbe-
steeds vaker honoreren en met grote professionaliteit
schikking, en daarbij hoort ook de eigen regie wil-
verrichten. Medici blijken echter nog terughoudend om
len nemen over het levenseinde; bewust en waar-
euthanasie bij dementie en psychiatrische aandoenin-
dig willen sterven”, aldus Schurink. In dat licht is de
gen toe te passen.”
NVVE met name ongerust over de ingezette daling van het aantal meldingen in de psychiatrie en de-
Het aantal meldingen van euthanasie is met een totaal
mentie, een opvallend gegeven dat onze aandacht
van 5306 in 2014 met 10% toegenomen ten opzichte
vraagt. De NVVE roept dan ook de KNMG en LHV
van 2013; dit zijn 477 meldingen meer. Er waren 41
op om samen de bereidheid van artsen om eutha-
meldingen van euthanasie bij patiënten met een psychi-
nasie uit te voeren bij deze complexe verzoeken te
atrische aandoening en 81 meldingen van patiënten
monitoren en hen te begeleiden waar nodig. In 14
met dementie. In vergelijking met 2013 is dat een daling
van de 81 gevallen van dementie was een arts
van respectievelijk 1 en 16 meldingen. Verreweg de
verbonden aan de Stichting Levenseindekliniek
grootste stijging zit in de toepassing van euthanasie bij
betrokken. Gezien de complexiteit van dit verzoek,
kankerpatiënten. Het aantal meldingen als gevolg van
is het een positieve ontwikkeling dat er buiten de
kanker is met 300 gestegen ten opzichte van 2013. Een
SLK toch in 67 gevallen artsen bereid waren eutha-
forse stijging, maar in lijn met de verwachting dat het
nasie bij dementie te verlenen. De komende jaren
aantal kankerpatiënten tot 2020 nog flink zal stijgen. De
zal het aantal mensen met dementie toenemen van
Stichting Levenseindekliniek (SLK), die in 2012 door de
250.000 nu tot 500.000 in 2040, het aantal verzoe-
MIJN uitvaart magazine
ken om euthanasie zal daarom naar verwachting alleen
Voltooid leven
maar groeien. Voor de toekomst dringt de NVVE er op aan dat Schriftelijke wilsverklaring
het jaarverslag ook het aantal gevallen van voltooid
De RTE schrijft dat in de dementie-gevallen het vrijwel
leven specificeert. De NVVE wil dat ook de mensen
steeds ging om patiënten die zich in de beginfase van
die lijden aan het existentiële gevoel dat het leven
het proces van dementie bevonden, dat wil zeggen de
klaar is, in beeld komen. Directeur Schurink: “De
fase waarin ze nog wilsbekwaam waren. De NVVE vindt
RTE’s voorzien al in de specificatie opeenstapeling
het belangrijk dat ook de waarde van de schriftelijke wils-
van ouderdomsklachten, maar om een goed inzicht
verklaring gerespecteerd wordt. Deze wilsverklaring ver-
te krijgen in het lijden aan het voltooide leven, zou
vangt het mondelinge euthanasieverzoek op het moment
ook dit lijden als categorie opgenomen moeten
dat de patiënt niet meer wilsbekwaam is. Dat betekent
worden in het jaarverslag van de RTE.”
dat ook mensen in een later stadium van dementie, van wilsonbekwaamheid, in aanmerking zouden moeten ko-
Nader onderzoek
men voor euthanasie.
De NVVE is voorstander van nader onderzoek naar de keuzes rond het levenseinde. Zij financiert een
Nu worden patiënten met dementie feitelijk gedwongen
bijzondere leerstoel Kwaliteit van de laatste levens-
eerder uit het leven te stappen dan nodig. De NVVE vindt
fase en van sterven aan de Universiteit van Am-
dat de besluitvorming rond complexe verzoeken als eu-
sterdam. “Het is belangrijk om de komende periode
thanasie bij dementie helderheid behoeft. De ambtelijke
onderzoek te doen naar de manier waarop beslis-
werkgroep van het ministerie van VWS die bezig is met
singen rond het levenseinde totstandkomen en in
het opstellen van een handreiking schriftelijke wilsverkla-
hoeverre de verschillende wettelijke regimes tus-
ring voor patiënten en artsen moet hier duidelijkheid aan
sen normaal medisch handelen en bijzonder me-
geven. “Het wordt hoog tijd dat het ministerie naar buiten
disch handelen de keuze van de arts voor palliatie-
treedt met deze handreiking voor de wilsverklaring.
ve zorg of euthanasie beïnvloeden”, stelt Robert Schurink. “Is het nog nodig om het strafrecht te
Er is duidelijk behoefte aan helderheid omtrent de bete-
handhaven voor artsen die euthanasie toepassen
kenis van de schriftelijke wilsverklaring bij complexe eu-
als blijkt dat dit al jaren op een professionele ma-
thanasieverzoeken, zowel bij arts als patiënt.”, aldus Ro-
nier wordt uitgevoerd? Je kunt je afvragen of het
bert Schurink
niet beter is het hele palet aan keuzes rond het levenseinde tot het normale medisch handelen te laten behoren.”
MIJN
uitvaart magazine
Telefonische ondersteuning bij donatiegesprek helpt arts. Waarom zeggen nabestaanden toch nog zo vaak ‘nee’ tegen donatie? Misverstanden, angsten, onbekendheid met de wensen van de overledene en zorgen over donatie leiden ertoe dat nabestaanden bezwaar maken. De NTS bood het afgelopen jaar telefonische begeleiding voor artsen bij het voeren van het donatiegesprek. Deze interventie leidde bij die gesprekken tot 24 procentpunt meer toestemming en instemming. Uit gesprekken die telefonisch ondersteund werden volgde namelijk bij 58% een 'Ja' van nabestaanden, tegenover 34% bij gesprekken van artsen die geen ondersteuning kregen. Tekening arts in gesprek met nabestaanden Wanneer in het Donorregister geen keuze geregistreerd staat geven nabestaanden gewoonlijk in zo’n 70% van de gevallen geen toestemming voor donatie. Ook als de overledene in het register aangaf om de beslissing over te laten aan naasten (keuze 3 of 4), weigert gemiddeld 50% van de nabestaanden donatie. En zelfs wanneer de donor ‘Ja’ registreerde wijkt een arts in 6% (orgaan) tot 15% (weefsel) van de keren af van een positieve wilsbeschikking omdat nabestaanden er te veel moeite mee hebben.
MIJN uitvaart magazine
Onzekerheid en onvoldoende ervaring Onzekerheid bij artsen over hoe het donatiegesprek aan te gaan is van essentiële invloed op het toestemmingspercentage. Vaak heeft een arts onvoldoende ervaring met dit type gesprek: een donatiegesprek komt per individuele arts niet vaak voor. De telefonische interventie van 5 à 10 minuten door een psycholoog blijkt de arts te helpen om tijdens het donatiegesprek met nabestaanden onjuiste aannames en angsten boven tafel te krijgen en waar mogelijk te ondervangen. Maak je rol kenbaar en vraag door. Eén de adviezen bij de interventie is: maak je rol als arts in dit geheel kenbaar. Dat het je als arts niet uitmaakt of nabestaanden ‘Ja’ of ‘Nee’ zeggen, maar dat je er bent om hen te begeleiden in het maken van een weloverwogen keuze. Een ander advies is: vraag door naar redenen wanneer nabestaanden donatie direct afwijzen. Zijn de nabestaanden onbekend met donatie, dan kan aanvullende informatie over de procedure helpen.
Ook wijst de psycholoog in de telefonische interventie erop dat bij een ‘Ja’ in het Donorregister de rol van de arts is om nabestaanden te begeleiden in het tot uitvoer laten brengen van de laatste wens van hun dierbare. Meer zelfvertrouwen en het juiste moment Door de telefonische interventie krijgt de arts handvatten mee om het donatiegesprek te voeren, waardoor zijn zelfvertrouwen toeneemt. Ook het moment waarop de arts het advies krijgt - kort voorafgaand aan het donatiegesprek - lijkt het effect van deze interventie te verklaren, ten opzichte van bijvoorbeeld eerder gevolgde trainingen in communicatie rond donatie.
Slechts een klein percentage van alle artsen die het Donorregister raadpleegt (10%) kiest voor de interventie. Vooral in de avond-, nacht- en weekenduren blijkt er behoefte aan. Gezien het succes van deze interventie lijkt het zinvol dat een veel grotere groep artsen deze ondersteuning krijgt. De NTS blijft de telefonische ondersteuning de komende maanden aanbieden. In de tussentijd zal ook bekeken worden op welke manier de succeselementen een structurele plaats kunnen krijgen in de communicatie rondom donatie. Naar de website van het NTS
MIJN uitvaart magazine
Bedrijfsoverzicht In dit geselecteerde overzicht vindt u enkele speciale ondernemingen die een uitvaart net dรกt speciale tintje kunnen geven waarnaar u wellicht naar op zoek bent.
Sprekers Gerardbol.nl TIP Uitvaartspeech.nl Gelegenheidstoespraak.nl Evert van der Veen
Diensten begraafplaats.org crematorium.nl overlijden-overheid.nl eenzameuitvaart.nl overdedood.nl crematorium.eu afscheidenverlies.nl
Urnen Silentstones.nl Urnenwinkel.nl Urnshop.nl Denhollandsche.nl
Uitvaart Verzekeringen Facultatieve-verzekeringen.nl Klaverblad.nl
MIJN uitvaart magazine
Speciale bedrijven Geinteresseerde bedrijven kunnen hier informatie aanvragen. MIJN uitvaartmagazine verschijnt iedere twee maanden.
Uitvaart Startpagina´s Over sterven Overlijden.startmenus.nl uitvaart.startpleintje.nl Startpagina Uitvaart uitvaartinformatie.nl
Uitvaart.startspot.nl Uitvaart.bestewebgids.be uitvaart.startpagina.be
Uitvaart Verenigingen www.vook.nl www.stichtingibw.nl nuvema.nl/natura
Diversen begraafplaats.org crematorium.nl overlijden-overheid.nl eenzameuitvaart.nl overdedood.nl
crematorium.eu afscheidenverlies.nl
Erven nalaten.nl erfwijzer.nl
MIJN uitvaart magazine
Tot slot, Een mooie en goede uitvaart hoort bij de kwaliteit van het laatste stukje leven. Neem dus voor af de tijd om een uitvaart goed te regelen voordat het straks te laat is. Op 14 December verschijnt er opnieuw een gratis editie van MIJN uitvaartmagazine.
mediamix P u b l i s h i n g