Externalevaluationturk6

6

Türkiye ve İsveç

GENÇLİK POLİTİKASI ALANINDA İŞBİRLİĞİ

2008-2010

1

2

İçindekiler Uygulama Özeti ………………………………………………………………………….………………………………………………… 5 Ön Bilgi ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 Kavramlara ilişkin not ……………………………………………………………………………………....................................................... 7 Ortaklar ve kurumsal düzen …………………………………………………………………………………………………………… 8 İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu ............................................................................................................... 8 Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı .......................................................................................................... 9 Diğer paydaşlar ....................................................................................................................................... 9 Proje yönetimi ve koordinasyon ............................................................................................................... 10 Uygulama performansı ....................................................................………………………………………………… 11 Proje tasarımı ve proje stratejisi .............................................................................................................. 11 Gençlik alanında tanımlanan kavramlar ..................................................................................................... 13 Gençlerin yaşam koşulları hakkında bilgi sahibi olma .................................................................................. 15 Gençlik alanında kurulmuş alanlar/ağlar/platformlar …………………………………...................................................... 17 Gençlerin istihdamına yönelik teşvik edilen en iyi uygulamalar …………………..................................................... 19 Gençlere sağlanan sosyal hizmetler ve haklar konusunda artan farkındalık .................................................... 21 Zaman planı …………………………………………………………………………………………………...................................................... 22 Bütçe ……………………………………………………………………………………………………………....................................................... 22 Çıktılar ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 23 Sonuçlar …………………………………………………………………………………………………………………………………… 25 Proje uygulanabilir miydi? ....................................................................................................................... 25 Proje amaca uygun muydu? …………………………………………………………………………..................................................... 26 İşbirliği uygun maliyetli miydi? ……………………………………………………………………...................................................... 26 Benimseme söz konusu muydu? …………………………………………………………………...................................................... 27 Proje sonuçları sürdürülebilir olacak mı? .................................................................................................... 27 Ek 1 Görüşme yapılan kişilerin listesi Ek 2 Uygulama ve sonuçların özeti

3

4

Uygulama Özeti Türkiye ile İsveç arasında gençlik alanındaki bu işbirliği projesinin çerçevesini İsveç’in Türkiye’ye yönelik 2005- 2009 Kalkınma İşbirliği Stratejisi oluşturmuştur. Söz konusu strateji iki amaç taşımaktaydı:  Süregelen demokratikleşme ve insan haklarına saygı sürecini güçlendirmek ve  Avrupa işbirliği yapıları ve ortak değerlerle daha yakın bağlar kurulmasını teşvik etmek.

Daha önceden kurulan temaslar üzerinden gidilerek işbirliği geliştirilmiş, 2006’daki bir fizibilite çalışması ve SIDA’nın (İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansı) çizdiği mali çerçeve, daha ayrıntılı bir proje üzerinde anlaşma sağlamanın koşullarını oluşturmuştur. Proje, Aralık 2007’de yapılan ortak çalıştayda daha ayrıntılı hale getirilmiştir. Söz konusu çalıştayda projenin tasarımı konusunda iki ortak - İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu (SNBYA) ve Türkiye Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı (GHDB) - arasında mutabakat sağlanmıştır. Proje, gençlerin topluma aktif katılımını teşvik ederek etkileşim ve katılım sağlayan bir gençlik politikası oluşturmanın yanı sıra gençlerin potansiyelini arttırma ve onların gereksinimlerini öğrenme hedefleri kapsamında beş bileşenden oluşmuştur. Bu beş bileşen aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: • • • • •

Gençlik alanında tanımlanmış kavramları bilme ve kabul etme; Gençlerin yaşam koşulları hakkında bilgi; Gençlik alanındaki aktörler için kurulmuş alanlar/ağlar/platformlar; Gençlik istihdamını teşvik etmek üzere belirlenmiş en iyi uygulamalar; Sosyal hizmetler ve haklar konusunda gençler arasında farkındalık.

Proje, bu bileşenler kapsamında 2008 ve 2009 yılları boyunca 20 farklı etkinlik şeklinde uygulanmış olup etkinliklerin çoğu gençlik konuları ile ilgili bilgi ve politikaların öğrenilmesi ve paylaşımına yönelik ortak çalıştaylar şeklinde gerçekleştirilmiştir.

Söz konusu değerlendirme, tam anlamıyla bir değerlendirme olmaktan çok sonuç ya da performans değerlendirmesidir. Bunun nedeni, beş bileşenin tüm sonuçlarının ve hedeflere katkılarının henüz olgunlaşmamış olmasıdır. Takip değerlendirmesi; hem çalıştay raporlarında ve değerlendirmelerinde sunuldukları halleriyle proje sonuçlarının incelemesine hem de iki proje ortağının temsilcileri, katılımcı belediyeler, iller, gençlik merkezleri, gençlik örgütleri, bireysel araştırmacılar ve genç katılımcılar gibi diğer paydaşlarla yapılan görüşmelere dayanmaktadır.

Değerlendirme, tüm bileşenlerin planlar uyarınca uygulandığını ve genellikle beklenen sonuçlara ulaştıklarını göstermektedir. Proje uygulaması büyük ölçüde katılımcı belediyeler ve illere bağlıdır ve bunlar tarafından yerine getirilmektedir. Tüm bu etkinlikleri çok sayıda bireysel ve toplu katılımcılar ile organize ve koordine etme görevi, proje ortakları için başlıca güçlük olmuştur.

Bu çok yönlü projenin planlar doğrultusunda oldukça kısıtlı bir sürede iyi sonuçlarla uygulanabilmiş olmasının nedeni, hem her iki tarafın özverili liderliği hem de çalışmaya istikrar katan oldukça ayrıntılı ve stratejik proje planıdır. Daha önce gerçekleştirilen etkinliklerden bazılarında dil açısından ve kültürel farklılıklar nedeniyle bazı sıkıntılar yaşanmış ve özellikle de gençlik konularına ilişkin ortak kavramların oluşturulmasına dair bileşen; grup içi tartışmalar, istişareler ve bulgulara yönelik platform olarak hedeflenen rolü tam anlamıyla yerine getirmemiştir. Bununla birlikte genel bulgu, projenin proje amaçlarına ve kalkınma hedeflerine önemli katkılarda bulunduğu ve bireysel katılımcılar, gençlik örgütleri, İsveçli belediyeler ve Türkiye’deki illerinin gençlik politikasına ilişkin konuları öğrendiği ve paylaştığı yönündedir. Bu durum, her birinin gelecekteki çalışmaları için yeni anlayışlar yaratmış ve ileriye yönelik temas ve işbirliği anlaşmaları için bir zemin oluşturulmasını sağlamıştır.

5

Projenin politika geliştirme üzerindeki etkisini değerlendirmek için henüz erkendir. Gözlemlenebilen, gerek İsveç’te gerekse Türkiye’de katılımcı belediyeler ve illerdeki yerel politikaların projeden etkilenmesinin muhtemel olmasıdır. Ayrıca, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın gençlik politikası düşüncesine ilişkin edindikleri, Türkiye’de ulusal bir Gençlik Stratejisi’nin geliştirilmesinde ve Türkiye’deki gençlik merkezleri ve gençlik kulüpleri ile sürdürülen işlerde ulusal düzeyde politika diyaloğuna bir girdi olarak yansıyacaktır.

Ayrıca 104’ü İsveçli, 166’sı Türk olmak üzere en az 270 farklı aktörün/bireyin 20 proje etkinliğinden bir ya da birkaçında yer almış olması, projenin potansiyel sonucunu tanımlamanın bir başka yoludur. Bu mali büyüklükteki bir projenin temel bulguları ve sonuçları için bu kadar çok sayıda potansiyel elçi yaratması eşine az rastlanır bir durumdur.

Başta gençlik kavramları ve haklarıyla ilgili bileşenlerde olmak üzere, tartışmaların pek çoğu insan hakları ve demokrasi konularına odaklanmıştır ve yaşam koşullarıyla ilgili bileşen de bilgi temelli gençlik politikası gelişimine ilişkin AB yönergesini desteklemektedir. Demokratikleşme ve insan hakları konularına odaklanmanın yanı sıra AB ilişkileriyle bağlantı açısından gözlemlenen proje, SIDA tarafından elbette ki memnuniyetle karşılanmaktadır. Bu anlamda proje, SIDA’nın Türkiye ile işbirliğine yönelik hedefleri kesinlikle destekleyici niteliktedir.

Projede toplamda yaklaşık 8,5 milyon İsveç Kronu harcanmıştır. Buna Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İstanbul’daki İsveç Başkonsolosluğu, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu ve AB Gençlik Programı’nın katkıları da dahildir. Etkinlik başına ortalama maliyet 400 000 İsveç Kronu olarak, katılımcı başına ortalama maliyet ise yaklaşık 30 000 İsveç Kronu olarak hesaplanabilir. Benzer etkinliklere ve projelere bakmaksızın, projenin tüm paçalarını bir araya getirmeye ilişkin planlamanın oldukça ağır işlediği de göz önünde bulundurulduğunda (örneğin iki ülkeden katılımcılarla farklı bölgelerde yapılan, çalışma ziyaretlerinin yer aldığı ve dışarıdan kaynak kişilerin dahil edildiği çalıştaylar ) bu rakamların makul görüldüğü öne sürülebilir. Maliyet aynı zamanda dört farklı proje belgesinin 200 nüsha İngilizce ve 600 nüsha da Türkçe olmak üzere üretimini, çevirisini ve basılmasını da kapsamaktadır. Bu nedenle kaynakların iyi kullanıldığı kabul edilebilir. İki yıllık uygulama programına sahip bu üç yıllık proje bir bakıma, ortak hedefler doğrultusunda uluslararası işbirliğini öğrenme eğrisinin ilk aşaması olarak değerlendirilebilir. Aslında bu tür bir kurumsal işbirliğinin (merkezi kurumlar arasında, yerel yönetimler arasında ve gençlik örgütleri arasında) normalde olgunlaşıp kendi kendine süren ilişkilere dönüşmesi, iki yıllık bir proje dahilinde başarılabilenden daha uzun zaman alır.

Dolayısıyla bu bakış açısıyla projenin genel olarak daha uzun vadeli olası bir kurumsal işbirliğinin başlangıç aşamasını tamamladığı düşünülebilir.

Türk gençliğinin ve gençlik örgütlerinin bu proje aracılığıyla Türk hükümeti temsilcileriyle aynı ortamı paylaştığı ve gençlik politikaları ve gençlik hakları konusundaki bir tartışmada söz hakkına sahip olduğu da vurgulanmalıdır. Bu durum aslında projenin en önemli ve en kalıcı sonuçlarından biri olabilir.

6

Ön Bilgi

Proje Başlangıç Raporunda 1 belirtildiği üzere, henüz tamamlanmış olan işbirliği projesi daha önce kurulan temaslar üzerinden gidilerek geliştirilmiştir. 2002-2004 yılları arasında İstanbul’daki İsveç Başkonsolosluğu ve İsveç Enstitüsü gençlik politikası, gençlik örgütlerinin geliştirilmesi, cinsiyet eşitliği ve AB ile entegrasyon alanlarında deneyim paylaşımını hedefleyen küçük bir proje için fon sağlamıştı. İki ülkenin gençlik alanındaki heyetleri Ankara’da AB “Gençlik” Ofisinin açılışına ilişkin olarak karşılıklı ziyaretlerde bulunmuştur.

Sürekli bir işbirliğine yönelik yeni fon temini İsveç’in Türkiye ile resmi işbirliği stratejisi kapsamında 20052009 dönemi için sağlanmıştır. Stratejiye göre, Türkiye ile işbirliğinin hedefi aşağıdaki gibi olacaktır: − Süregelen demokratikleşme ve insan haklarına saygı sürecini güçlendirmek ve − Avrupa işbirliği yapıları ve ortak değerleri ile daha yakın bağlar kurulmasını teşvik etmek.

Strateji aynı zamanda etkinliklerin iki alanda yoğunlaşacağını belirtmiştir: (i) insan hakları için destek ve (ii) Türkiye’nin Avrupa’ya entegrasyonunu desteklemeye yönelik işbirliği. Her ne kadar gençlik alanında işbirliği destek için bir seçenek ya da kanal olarak özellikle belirtilmese de stratejinin iki hedefine uygun olduğu düşünülmüştür. Ayrıca, gençlik alanındaki mevcut işbirliği projesi, Avrupa entegrasyonu konusunda stratejide belirtilen dayanaklar (resmi makamlar, belediyeler ve sivil toplum örgütleri arasında işbirliği) üzerine oturtulmuştur.

2006’da gerçekleştirilen fizibilite çalışmasının ardından iki ana ortak olan İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı arasında Mayıs 2007’de bir anlaşma imzalanmıştır. İsveçli ve Türk paydaşlar tarafından projenin formüle edildiği Aralık 2007’deki Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı Çalıştayı sonucunda ortaya çıkan raporu temel alan ve bu raporu içeren Şubat 2008 tarihli geniş kapsamlı bir Başlangıç Raporunda, proje ayrıntılı hale getirilmiştir. Projenin ilerlemesi, altı aylık raporlar halinde (Ağustos 2008, Şubat 2009, Ağustos 2009 ve Şubat 2010) ve altı aylık raporlar arasındaki üçer aylık süreçleri kapsayan daha kısa raporlar halinde SIDA’ya bildirilmektedir.

Başlangıç Raporu İzleme ve Değerlendirme (İ&D) ile ilgili bir bölüm içermekteydi. Daha sonra iş tanımı belirlenerek bir danışman (SPM Consultants) bu görev için istihdam edilmiştir. Bu rapor, İ&D görevine ilişkin rapordur.

Kavramlara ilişkin not

Her ne kadar bu göreve yönelik iş tanımı bir “değerlendirme”yi ifade etse de işbirliği projesinin orta ve uzun vadeye ilişkin kesin etkisinin, bu raporun yazılması sırasında henüz olgunlaşmadığı vurgulanmalıdır. Yapılan görüşmeler ve bilgiler; devlet yetkilileri, kuruluşlar, belediyeler/iller, araştırmacılar vb arasında süregelen iletişimin, projenin sürdürülebilir sonuçlarından biri olabileceğini ve bu aşamada ele alınması ve değerlendirilmesi mümkün olmayan etkiler yaratabileceğini ortaya koymuştur. Aynı zamanda ulusal ve yerel düzeyindeki gençlik politikalarındaki değişiklikler bakımından olası etkinin somutlaşması, bu rapor çerçevesinde elde edilebilenden daha uzun zaman alacaktır.

Bu nedenlerle rapora, “değerlendirme” değil “sonuç değerlendirmesi” başlığı verilmiştir. Aksi takdirde, kavramsal olarak hedeflerin daha ileri düzeyleri üzerinde yani, yalnızca beklenen çıktılar ve proje hedefleri olan “gençlerin potansiyelinin farkına varılmasının ve gereksinimlerinin öğrenilmesinin teşvik edilmesi”ne ilişkin sonuçlara değil, aynı zamanda kalkınma hedefi olan “gençlerin topluma aktif katılımının artırılması”na bir odaklanma gerekirdi. Bilakis raporun odak noktası, daha çok normalde “verimlilik düzeyi” olarak ifade edilen daha somut sonuçlardır. Yani daha ileri düzeydeki hedeflere ilişkin olarak, şimdiye dek gözlemlenebildikleri kadarıyla olası ve gerçek sonuçlara dair yorumlarla birlikte projenin ürettiği

1 Türkiye ve İsveç arasında Gençlik Politikası İşbirliği, Başlama raporu, Şubat 2008

7

sonuçlardır. Bununla birlikte, fizibilite, amaca uygunluk, maliyet etkinlik, benimseme ve sürdürülebilirlik gibi standart değerlendirme kategorilerinde projenin performansına ilişkin kısa yorumlar yapılacaktır.

Proje, önce Aralık 2007’de Ankara’da bir mantıksal çerçeve yaklaşımı çalıştayında formüle edilmiş ve performans göstergeleri de dahil olmak üzere izleme aracı olarak bir proje izleme matrisi tanımlanmıştır.

Ancak; zaman kısıtlamasından ötürü göstergeler çoğunlukla performansı doğrulamak için kullanılacak olan bilgi “türü” olarak ifade edilmiş ve (aynı zamanda) beklenen gelişimi ya da somut sonucu ifade eden “hedefler” olarak tanımlanmamıştır. Seçilen göstergelerden bazıları, edinilmiş bilgi ve deneyimin verdiği avantajla beklenenden daha az yararlı görünmektedir. Dolayısıyla sonuçların müzakeresi hem belirlenmiş göstergelere ilişkin sonuçlara hem de ağırlıklı olarak fiili ve doğrulanmış sonuçların nitel değerlendirmesine dayanmaktadır.

Ortaklar ve kurumsal düzen İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu, gençlerin söz sahibi olmaları ve refaha erişmelerini sağlamak üzere çalışmalar yürüten bir devlet kurumudur. İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu’nun odak alanları şunlardır:

• •

Gençlerin yaşam koşullarına ilişkin bilgi üretmek ve paylaşmak;

Ulusal gençlik politikası için Riksdag (İsveç Parlamentosu) ve hükümet tarafından belirlenen hedefleri takip etmek ve belediyeleri gençlik politikası çalışmalarında desteklemek; Fonları; örgütlere, projelere ve uluslararası işbirliğine yönelik destek şeklinde sivil topluma dağıtmak.

Tüm destek İsveç hükümeti adına sağlanmaktadır.

•

İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu için genel hedef grupları aşağıda belirtilmiştir:

• • •

Karar alıcılar; Kamu görevlileri;

Kurumlar (gençler, kadınlar, homoseksüeller, biseksüeller, cinsiyet değiştirenler, ulusal azınlıklar, etnik azınlıklar vb ile çalışanlar).

Gençlik alanında daha belirgin olarak hedef gruplar ise şunlardır: Ulusal, bölgesel ve belediye düzeyinde gençlik konularıyla ilgili olarak çalışan karar alıcılar, memurlar ve çıkar yarar sağlayan kuruluşlar;

• • •

Gençlik örgütleri ve dernek liderleri;

Belediye düzeyindeki gençlik konseylerinde ve kurullarında yer alan ve genellikle uluslararası gençlik değişimine katılmayanların da de içinde bulunduğu gençler.

Bu büyüklükteki projeler ve Türkiye ile sağlanan mevcut işbirliği gibi bir ortaklıklar dolayısıyla olmasa da, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu, uluslararası işbirliği konusunda oldukça geniş çaplı deneyime sahiptir.

Kurul aynı zamanda gençlik alanında Avrupa işbirliği için yeni bir çerçevenin şekillendirilmesine de aktif olarak katkıda bulunmaktadır. İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu bünyesinde Türkiye ile yürütülen gençlik alanında işbirliği projesinin sorumluluğu, diğer şubelerle de yakın işbirliği yapılmak suretiyle, uluslararası işler şubesinde kalmıştır. Proje yönetimindeki görevlilere ek olarak diğer pek çok İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu personeli farklı alanlarda kaynak personel olarak görevlendirilmiştir.

8

Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı (GHDB), Anayasanın “Gençlerin Korunması” ve “Sporun Geliştirilmesi”ne ilişkin 58. ve 59. maddeleri uyarınca Başbakanlık bünyesinde kurulmuş bir devlet kurumu olan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün bir dairesidir.

Madde 58’e göre “Devlet, istiklâl ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müspet ilmin ışığında, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda ve Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişme ve gelişmelerini sağlayıcı tedbirleri alır. Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır”.

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, özellikle spor ve serbest zaman etkinlikleri alanındaki hizmetler aracılığıyla doğrudan gençlerle çalışmaya odaklanmıştır. Genel Müdürlük, 56’sı özerk olmak üzere 59 spor federasyonundan ve bir tanesi Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı olan 12 daire başkanlığından oluşmaktadır.

Türkiye’de sadece gençler için özel programlar düzenleyen tek devlet kurumu olan Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, gençlerin serbest zamanlarını sosyal ve kültürel etkinliklerle değerlendirmelerini sağlamak için çalışmalar yürütmektedir. Daire, gençlik merkezleri, gençlik kampları, kutlamalar ve kültürel faaliyetler, gençlik sivil toplum örgütleri, rehberlik, danışmanlık ve araştırma, çocuk oyunları ve uluslararası ilişkilerden sorumlu sekiz şube aracılığıyla gençlik, gençlik liderleri ve gençlik çalışanları için hizmetler sağlamak ve programlar uygulamakla görevlidir. İşbirliği projesine yönelik proje sorumluluğu, uluslararası ilişkilerle şubesi tarafından üstlenilmiştir.

Diğer paydaşlar Ana proje yönetim kurumunun yanı sıra diğer çok sayıda aktör, bir ya da daha fazla proje etkinliğinde yer almıştır. İsveç tarafında dört belediye; politikacıların, kamu personelinin ve gençlik konseylerinin temsiliyle bir ya da birkaç bileşende aktif olmuştur: Nacka ve Sundsvall gençlerin yaşam koşullarına ilişkin bilgi bileşeninde; Sundsvall ve Kiruna haklarla ilgili farkındalık bileşeninde; Kristinehamn (özellikle) ve Kiruna gençlerin istihdamı bileşeninde ve Nacka ile Kristinehamn ise gençlik kavramları bileşeninde yer almışlardır.

Diğer belediyeler, gençlik kavramları, gençlik haklarına ilişkin farkındalık ve gençlik istihdamı bileşenlerinin bazı etkinliklerine katılmışlardır (Mora, Karlstad, Spånga/Tensta, Södertälje). Türk tarafında ise en az 17 il, gençlerin yaşam koşullarına ilişkin bilgiler bileşeninde yer almıştır.

Her iki tarafta da ulusal düzeyde parlamenterler özellikle gençlik hakları bileşenine aktif katılım sağlamışlardır. Araştırmacılar, kamu görevlileri ve gazeteciler ise diğer kaynak kişileri oluşturmuştur. Başta Communicare, Basta Yes ve birkaç çalıştayda kolaylaştırıcılık görevi üstlenen Demokratiakademin olmak üzere çok sayıda İsveç kuruluşu sürece kolaylaştırıcı ya da referans olarak dahil olmuştur. İşsizlik, özel sektör gelişimi, meslek okulları, işletmeler vb.den sorumlu Türk resmi yetkilileri ve kuruluşları da dahil olmak üzere pek çok bileşene ilişkin çok sayıda çalışma ziyareti gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, her iki ülkedeki sivil toplum örgütleri ve LSU (İsveç Ulusal Gençlik Konseyi), özellikle gençlik hakları bileşeni olmak üzere çalıştay ve çalışma ziyaretlerinde aktif olarak yer almışladır.

Aslında, programdaki etkinliklerin çoğu temelde çalıştay organizatörleri ve koordinatörleri olarak görev yapan SNBYA ve GHDB ile birlikte tüm bu paydaşlar tarafından yönlendirilmiştir.

Finansman bakımından SIDA, mali kaynakların temel kaynağı olmuştur; ancak aynı zamanda GHDB, AB Gençlik Programı ve İstanbul’daki İsveç Başkonsolosluğu tarafından da katkı sağlanmış ve SNBYA’dan da ek finansman ve kaynak temin edilmiştir.

9

Proje yönetimi ve koordinasyon İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu ve Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı arasında imzalanmış olan anlaşmaya göre, bir yönlendirme grubuna projeyi izleme ve ilerleme raporlarını SIDA için onaylama görevi verilmiştir. Yönlendirme grubunun üyeleri, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanı, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu’nun uluslararası ilişkiler şube müdürü ve iki kurumun çalışma grupları ya da referans grupları olmuştur. Aynı zamanda proje liderliği olarak adlandırılan yönlendirme grubu ilki Stockholm’de Kasım 2008’de, ikincisi Ankara’da Şubat 2009’da olmak üzere iki kez bir araya gelmiştir. Son toplantıda İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu yönetiminin temsiliyeti söz konusu olmamıştır. Ortaklar arasında resmi olarak kararlaştırılmış olmasa da söz konusu toplantıların tutanakları kayıtlara geçirilmiştir.

Referans gruplar, proje etkinliklerinin planlanmasından ve uygulanmasından sorumlu olup her bir grup bir proje koordinatörü ya da lideri tarafından yönetilmiştir. Referans grupları pek çok kez bir araya gelmiştir ve çeşitli bileşenlerde çalıştay etkinliklerine ilişkin olarak koordinasyon sağlanmıştır. Anlaşma gereğince, altı aylık raporlar SIDA’ya sunulmadan önce, iki referans grubu arasında içeriğe ilişkin istişareler yürütülmüştür. İstanbul’daki Final Konferansının hazırlıklarına ilişkin referans grubu Mayıs 2009 İstanbul toplantısı aynı zamanda sorumlu birimlerin yöneticilerinin de katılımıyla bir çeşit yönlendirme grubu toplantısı işlevi görmüştür.

Her iki tarafta da çalışma gruplarının liderliğinde beklenmeyen değişiklikler olmuştur: öce Türk proje koordinatörü zorunlu askerlik görevini yerine getirmek üzere çağırılmış, daha sonra da İsveçli proje koordinatörü doğum iznine ayrılmıştır. Dışarıdan söz konusu değişimler önemli derecede fark yaratacak değişiklikler olarak görülmese de özellikle de Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’ndaki devirde yeni proje yönetiminin işe hakim olması için biraz zaman gerekmiştir. Çalışma grupları arasındaki iletişimin İngilizceden Türkçeye çevirisi gerektiğinden yönetimdeki değişiklik de bazı iletişim sorunlarını beraberinde getirmiştir. Bunun yanında, her ne kadar yoğun çalışma programı özellikle Türk tarafının fazlasıyla ek iş yapmasını gerekli kıldıysa da işbirliği genel olarak iyi gitmiştir.

10

Uygulama Performansı Proje tasarımı ve proje stratejisi İkinci bölümde bahsedildiği üzere, proje; gençlik örgütleri ve gençlik kulüplerinin yanı sıra devlete bağlı gençlik kurumlarının temsilen 20 Türk ve İsveçli katılımcının davet edildiği bir LFA- çalıştayı 2 şeklinde formüle edilmiştir. Çalıştay 3 günden fazla sürmüş ve sorun ağacından hedef ağacına ve projede gerçekleştirilecek öncelikli hedeflerin seçimine kadar proje tasarımını oluşturmuştur. Çalıştay, aşağıdaki hedefler kapsamında beş bileşenden oluşan bir proje üzerinde fikir birliğine varılarak sonlandırılmıştır: • •

Gençlerin potansiyelinin farkına varılmasının ve gençlerin ihtiyaçlarının öğrenilmesinin teşvik edilmesi, Gençlerin topluma aktif katılımlarının ve etkileşim ve katılım sağlayan bir gençlik politikasının teşvik edilmesi

Bu hedeflerin gerçekleştirilmesini desteklemek üzere belirlenen beş bileşen (ya da çıktı) aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir: • • • • •

Gençlik alanında tanımlanmış kavramları bilme ve kabul etme; Gençlerin yaşam koşulları hakkında bilgi; Gençlik alanındaki aktörler için kurulmuş alanlar/ağlar/platformlar; Gençlerin istihdamını teşvik etmek üzere belirlenmiş en iyi uygulamalar; Sosyal hizmetler ve haklar konusunda gençler arasında farkındalık

Planlanan strateji; gençlik sorunlarını ve sıkıntılarını hem yukarıdan aşağıya doğru bir bakış açısıyla (karar alıcıların yaşam koşulları hakkındaki bilgi birikimini geliştirme, gençlerin istihdamı planlarına ilişkin iyi örnekler ve en iyi uygulamaları bulma ve gençlerin bilgi ve hizmetlere erişimi için platformlar oluşturma) hem de aşağıdan yukarıya doğru bir bakış açısıyla (gençlerin sosyal hakları ve sosyal hizmetlere erişim hakları konusunda farkındalığını artırma) ele almaktı.

Bu incelemenin yapılabilmesi amacıyla, tanımlanan mantıksal çerçeve, içeriği aynı kalacak şekilde bir sonuçlar zincirine (Sonuç Temelli Yönetim terminolojisini izleyerek) dönüştürülmüştür.

2 LFA Logical Framework Approach=Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, proje ve program formülasyonu için standart bir işlem -

11

Şekil: İşbirliği projesinin sonuçlar zinciri

Gençlik alanında tanımlanmış kavramları bilme ve kabul etme

Pilot illerde gençlerin yaşam koşulları hakkında bilgi sahibi olma Gençlik alanında kurulmuş alanlar/ağlar/ platformlar

13-15 yaşa arası gençlerin potansiyelini ve gereksinimlerini bilme ve kabul etme

13-15 yaşa arası gençlerin potansiyelini ve gereksinimlerini bilme ve kabul etme

Gençlik istihdamı için en iyi uygulamaların teşvik edilmesi

Gençlere yönelik sosyal hizmetler ve haklar konusunda farkındalık

çıktılar

sonuçlar

etki

Şekle göre her bir çıktı/bileşen kapsamındaki çeşitli etkinliklerin çıktı düzeyinde sonuçlar üretmesi beklenir; çıktıların birleştirilmiş sonucu ise, ürün düzeyinde sonuçlar (proje hedefleri) yaratır ve bu da karşılığında etkinin (kalkınma hedefinin gerçekleştirilmesi) yaratılmasına katkıda bulunacaktır. Sonuçlar zinciri aynı zamanda bir zaman çizelgesinden yararlanır ve böylece etkinliklerin 2008-2009 boyunca uygulandığını ve daha yüksek düzeylerdeki sonuçların ancak 2010 ve sonrasından itibaren değerlendirilebileceğini gösterir.

Ek 2, her bir bileşenden elde edilen sonuçların özet değerlendirmesinin yanı sıra, her bir bileşen kapsamında etkinliklerin uygulanma durumlarının bir incelemesini içermektedir. 4. bölümün devamı, zaman planı ve bütçe takibini de kapsayacak şekilde edinimlerin öyküsel bir sunumunu ve değerlendirmesini içermektedir.

Her bir bileşen şu yapıda sunulmaktadır: (i) stratejik gerekçe, (ii) etkinlikler, (iii) bütçe ve gerçek maliyet ve (iv) beklenen sonuçlar ve gerçek sonuçlar.

12

Gençlik alanında tanımlanan kavramlar Stratejik Gerekçe Kısmen Türkiye ile İsveç arasındaki kültürel farklılıklardan dolayı, gençlik alanında da, gençlik analizleri ve gençlik politikalarının geliştirilmesinde kullanılan kavramlara ilişkin olarak ortak bir anlayış ve ortak bir dil oluşturmanın önemli olduğu düşünülmüştür. Bu nedenle ilk bileşen, “gençlik”, “gençlik politikası”, “gençlik aktörleri”…vb temel kavramları tanımlama amacı taşımıştır. Söz konusu bileşenin planlamasında, örneğin “Avrupa’nın Gençlik Üzerine Beyaz Kitabı”nda ifade edildiği üzere AB’nin gençliğe bakış açıları amaca uygun olarak kabul edilmiştir.

Etkinlikler Bu bileşenin temel girdisi gençlik örgütleri, hükümet ve belediye temsilcileri ile gençlik çalışanlarından oluşan kitle karşısında Türk ve İsveçli kaynak kişilerin yönettiği tartışmalar ve sunumlardı. İlk çalıştay esnasında her ülkeden 14 katılımcıya, bu bileşenin etkinliklerinin tamamen uygulanmasının ardından tekrarlanmak üzere, temel gençlik kavramlarına ilişkin anlayış ile ilgili bir anket uygulanmıştır. Buradaki amaç, bir yandan bileşen için performans göstergesi olarak işlev görürken, diğer yandan da katılımcıların temel gençlik kavramlarına ilişkin anlayışlarındaki değişiklikleri değerlendirme fırsatını sunmaktı. Temel anket, gençlik politikası anlayışı (tüm Türk katılımcılar gençlik politikasını, erişkin yaşamına geçişe destek olarak görürken İsveçli katılımcılar söz konusu politikayı ya gençlerin topluma katılımını sağlayacak ya da gençlerin politika belirlemesinde söz sahibi olmasını sağlayacak bir araç olarak algılamışlardır) ve gençlik politikası bileşenleri (Türkler bunu temelde eğitim, sağlık ve aileyle ilgili konular olarak tanımlarken İsveçli katılımcılar tüm sektör politikalarını kapsam içine sokmuşlardır) konusunda anlamlı farklılıklar ortaya koymuştur.

Sunumlar ve tartışmalar; ilki Nisan 2008’de İsveç’te, ikincisi ise Mayıs 2008’de Türkiye’de düzenlenmek üzere iki çalıştayda gerçekleşmiştir. Gerek katılımcılar gerekse kaynak kişiler iki çalıştayda da kısmen aynıydı. Başlangıçta amaca uygun kaynak kişi bulma sıkıntısı yaşanmıştı ve aynı zamanda iki ülke katılımcılarının profilleri ve ön bilgileri de büyük farklılıklar göstermekteydi. Türk tarafında genç katılımcıların birçoğu akademik geçmişleri olan üniversite öğrencileriyken İsveçli katılımcılar daha gençti ve gençlik politikası konularında daha az deneyim sahibiydiler. Çalıştay, hem gençlik politikası konularına ilişkin olarak hem de gençlerin yerel çevrede gençlik sorunlarında söz sahibi olma ve bu sorunları ifade etme konusundaki fiili koşulları bakımından bazı önemli farklılıklar ortaya koymuştur. Gençlik örgütlerinin profesyonelleştirildiği İsveç ile örgütlenmenin ve eylemin temelini gönüllü çalışmanın teşkil ettiği Türkiye’deki koşullar birbirinden oldukça uzaktı. Aynı zamanda iki kültür ve bu iki kültürün bireyin toplum, kırsal kesim, şehir yaşamı cinsiyet vb konulardaki rolü gibi değerlere ilişkin görüşleri ile ilgili önemli farlılıklar da gözler önüne serilmiş ve tartışılmıştır.

Bu iki çalıştayın iç değerlendirmeleri 1-5 arası puanlamada 3,5 ila 4 düzeyinde beğeni ortaya koymuştur.

Bütçe ve gerçek maliyet Bu bileşene yönelik toplam bütçe 790 000 İsveç Kronunu bulurken gerçek maliyet 558 600 İsveç Kronunda kalmıştır. Büyük kısım çalıştaylara ilişkin olarak seyahat ve konaklama giderleri için kullanılmış olsa da beklenenden oldukça düşük bir tutara mal olmuştur.

13

Beklenen ve gerçek sonuçlar Belirtildiği üzere temel beklenti, bağlantılar ve bileşenler için bir platform tasarlayarak geçlik kavramları üzerine bir proje belgesi hazırlamaktı. Ancak tercüme sorunları nedeniyle “Gençlik Politikası’na Giriş” başlıklı belge, projenin uygulanma dönemine sarkmış ve 2009’un ilkbaharında yayımlanmıştır. Dolayısıyla, belgenin diğer bileşenlerde kullanılacak olan bir tür analitik araç olarak işlev görmesi şeklindeki beklentiye yanıt vermediği sonucuna varılabilir. Aynı zamanda belgenin, gençlerin yaşam koşullarına dair ankete yönelik bir rehber niteliği taşıması amaçlanmıştır; ancak aynı sebeple bu amaç gerçekleşmemiştir.

Belge üç kısımdan oluşmaktadır: İsveç gençlik politikasının tanıtımı, Türk gençlik politikasının gelişiminin benzer bir şekilde incelemesi ve Avrupa’nın Gençlik Üzerine Beyaz Kitabı’na atıflarda bulunarak gençlik politikası kavramları tanımlarının yorumlanması. Belge, resmi politikalar arasında bazı farklılıklar olduğunu ortaya koymaktadır: İsveç bir kaynak olarak gençliğe vurgu yapan resmi bir gençlik politikasına sahipken, Türkiye’de henüz geniş kapsamlı bir gençlik politikası bulunmamaktadır. Türkiye Anayasası, devletin gençleri sorumluluk sahibi insanlar haline getirmek amacıyla yetiştirme, geliştirme ve onları alkol, uyuşturucu, suç vb den korumakla sorumlu olduğunu belirtmektedir.

Bu bileşenin sonucu, temel anket ve takip anketine dayanarak tanımlanan kavramların uygulanma düzeyini değerlendirmekti. Takip anketi Aralık 2009’da, proje final konferansı sırasında (bkz. altta), yani 2008’deki iki çalıştaydan çok sonra gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların yarısından azı final konferansına katılmış ve ankete yanıt vermiştir (4 İsveçli ve 7 Türk katılımcı). Dolayısıyla algılamadaki (olası) değişikliklere ilişkin nicel bir analiz yapmak mümkün değildir. Bununla birlikte, nitel bir yaklaşım; öncesine göre daha çok sayıda Türk anket katılımcısının gençlik politikasının gençlerin topluma katılımını hedeflemesini gerektiğini ve – eğitim ve istihdamı ön plana koyarak da olsa- gençlik politikasının içeriğinin bütün ya da çoğu politika alanını kapsaması gerektiğini belirttiğini göstermektedir. Bu bakımdan Türk ve İsveçli katılımcıların görüşleri birbirine yaklaşmıştır.

Bu durum bazı görüşmelerle de desteklenmiştir. Söz konusu görüşmeler yerel ve ulusal Türk paydaşların, gençlik politikasını artık iyi serbest zaman fırsatları sunmanın da ötesinde bir kavram olarak gördüğünü ve bu alandaki politika gelişiminin farklı sosyal sektörlerden katkı ve katılım içermesi gerektiğini doğrulamaktadır. Türk tarafının yaşadığı politika sıkıntılarından bir tanesi de gençliğe ilişkin konuların 9 farklı bakanlık olmak üzere 23 dolayında kurum tarafından ele alınmasıdır.

Gençlik kavramları bileşeni, paydaşlar arasında iletişimi kolaylaştırmak amacıyla tasarlanan platform işlevini görmemiş olabilir. Aynı şekilde yukarıda söz edilen proje belgesi de bu aşamaya ulaşmamıştır. Ancak işbirliği bağlantılarının ve ayrıca bireysel öğrenme ve beklentilerin temelini oluşturan İsveç ve Türk gençlik politikası gelişimine dair iki genel bakışı içermektedir. Beyaz Kitabın sunulması ve ardından proje ile ilişkilendirilerek tartışılması her iki tarafı da konu hakkında düşünmeye sevk etmiştir. Bu açıdan bu ilk proje bileşeni, hem ortağın politikası ve diğer koşulları konusunda hem de ortağının bakış açısından kendi öncelikleri konusunda her iki ortağın da bilgi ve anlayışını artırmıştır.

14

Gençlerin yaşam koşulları hakkında bilgi sahibi olma Stratejik gerekçe Sorun analizi, özellikle de belediye politikacıları arasında gençlerin günlük yaşamlarındaki sosyal ve ekonomik koşullar konusunda genel bir bilgi eksikliği olduğunu açıkça göstermiştir. Bu nedenle, gençlik politikalarının ve projelerinin geliştirilmesine yönelik çabalarda söz konusu bilgi eksikliği, zincirin kayıp halkasını oluşturarak yerel politikacıları yanlış sorulara yanıt bulmaya itebilir.

Bilgi boşluğunu ortadan kaldırmak için üç sorunun cevaplandırılması gerekmektedir: − Yerel düzeyde gençlerle ilgili hangi bilgilere sahibiz? − Hangi bilgilere gereksinim duyuyoruz? − Gençler hakkında daha fazla bilgi edinmek istersek hangi soruları sormalıyız?

Ekinlikler Bu bileşen, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu tarafından tasarlanan, belediyelere gençlerin durumuna ilişkin bilgi sağlayan ve etkin bir gençlik politikasının geliştirilmesine yardım eden bir araştırma aracı olan LUPP (Gençlik politikasının yerelde takibi) anketine ilişkidir.

Bu bileşen boyunca, anketin tasarımı, uygulanması ve analizi ile ilgili olarak araştırma desteği İsveçli bir araştırmacı 3 tarafından sağlanmıştır. Kendisi aynı zamanda bu bileşene ilişkin olarak proje belgesinin taslağını da hazırlamıştır, “Ne isterseniz onu alırsınız” (ayrıntılar aşağıdadır). İki ülkedeki çalışma grupları, öncelikle anketi yapacak olan belediyeleri tanımlamış ve seçmiştir. İsveç’te Nacka ve Sundsvall Belediyeleri seçilmiştir. İlk tasarı, her ikisinin de birer Türk belediyesiyle bir tür eşleştirme niteliğinde işbirliği yapmasıydı. Ancak Türkiye’de gençlik politikası konusunda belediye düzeyde kısıtlı yetkiye sahip olunması dolayısıyla anketlerin il düzeyinde yapılmasının daha uygun olacağı belirlenmiştir. Sonunda Türkiye’den 17 il seçilmiştir. Bu geniş seçimin nedeni, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın yalnızca bir kaç değil olabildiğince çok sayıda ilde bu aracı tanıtmayı önemli bulmasıydı.

Bu bileşende iki çalıştay düzenlenmiştir: ilki yöntembilimin tartışıldığı ve anketlerin tasarlandığı Türkiye’deki çalıştay, ikincisi ise İsveç’te düzenlenen, sonuçların sunulduğu ve bunların en iyi ne şekilde kullanılabileceği konusunun tartışıldığı çalıştaydır. Anketler yönelim açısından farklılıklar göstermiştir: Nacka’daki anket iki okuldaki 8. sınıftaki gençlerin serbest zaman etkinliklerine odaklanırken, Sundsvall’daki anket bir muhitteki güvenlik durumunu ve serbest zaman etkinliklerini incelemiştir. Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın içeriği hazırlaması ve aynı anketin gençlik merkezi personelinin yardımıyla 17 ilin tümünde uygulanması bakımından Türkiye’deki anket merkezleştirilmiştir. Sonuçta anket, 4590 genci kapsamıştır. Türkiye anketleri, Türkiye’nin batısı ile doğusu arasındaki ilginç farklılıkları ortaya koymuştur. Söz konusu anketlere göre, büyük olasılıkla batıda sağlanan hizmetlerin daha çeşitli olmasından dolayı gençlik merkezleri, doğudaki gençler arasında daha çok bilinmektedir. İsveç’teki çalıştayda, başlangıç raporundaki 19. etkinliğin bu bileşene dahil edilmesine karar verilmiştir. İlk başta “gençlere sağlanan sosyal hizmetler ve haklar konusundaki farkındalık” konusunu ele alan 5. bileşenin bir parçası olmasına karşın anketlerin takibine daha iyi uyduğu düşünülmüştür. İsveç’te yapılan çalıştay sonunda da ortaya çıktığı üzere böylece, anketlerin gelecekteki kullanımına ilişkin eylem planlarına dair ilerleme raporlarını da kapsamı altına almıştır. İç değerlendirmede katılımcılar çalıştaylara 5 üzerinden ortama 4,4 ila 4,8 puan vermişlerdir.

3 Jonas Bjälesjö, Linnaeus Üniversitesi

15

Bütçe ve gerçek maliyet

Söz konusu bileşene yönelik bütçe başlangıçta 760 000 İsveç Kronu olarak tahmin edilmiştir. Yine büyük bir kısmın çalıştayların konaklama ve seyahat giderleri için kullanılması beklenmekteydi. Temelde danışmanlık ücretleri ve geri ödenebilir maliyetlerden yapılan tasarruflar sayesinde gerçek maliyet, bütçenin yarısından biraz daha fazla, 404 000 İsveç Kronu tutmuştur.

Beklenen ve gerçek sonuçlar

Bu bileşendeki seçilen performans göstergesi, anketlerin tamamen uygulanmasının ve 2010’da sonuçların tüm pilot belediyelerde sunulmasının beklendiğini basitçe ortaya koymuştur. Belediye düzeyinde niyetlenilen eşleştirmenin hiçbir zaman gerçekleşmemiş olması, aynı zamanda “pilot belediye” düşüncesinin tümüyle gereksiz hale geldiği ve bileşenin, her iki ülkedeki belediyeler arasında gerçekleşen paylaşım ve öğrenmeye bir miktar daha az dayandığı anlamına gelmektedir. Buna karşın çalıştaylar, anket yöntembilimi, anket sonuçları ve eylem planlarına ilişkin pek çok tartışmayı da barındırmıştır. Anketler, Final Konferansı’nda sunulmuş ve diğer paydaşlarla paylaşılmıştır. İsveç tarafında her iki belediye de anketten oldukça memnun kalmıştır. Özellikle Nacka, çalışmaya daha yüksek bir statü kazandırması ve daha fazla dikkate alınması nedeniyle anketlerin İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu ve Nacka arasında kabul edilen bir görev şeklinde üstlenilmesi konusundaki memnuniyetini dile getirmiştir. Anket aynı zamanda daha önceki anketlere göre daha derin ve geniş kapsamlı nitelikte olmuştur. Sundsvall’da anket, yerel alanda gençler arasında bir güvensizlik duygusunun varlığını ortaya koymuştur. Söz konusu durum daha önce belediye düzeyindeki karar alıcılar tarafından bilinmemekteydi.

Türk tarafında paydaşlar, illerindeki gençlerin serbest zaman etkinliklerine yönelik talepler konusunda ilk defa bu kadar geniş bir bilgiye sahip olduklarını fark ettiler - ki bu onlara göre durumun ilk “fotoğrafıydı - ve pek çok gençlik merkezi gençlerle işbirliği halinde merkezlerinde yeni hizmetler sağlayarak anket sonuçlarına karşılık vermiştir. İnternet hizmetleri, kafeterya, kütüphane ve ildeki okullar ve öğretmenlerle daha iyi ilişkiler bu taleplere örnek olarak gösterilebilir. Görüşme yapılan kişilerin bir çoğu anketi yerel koşullarla daha uyumlu hale getirmeyi ve bir dahaki sefer düzenlemeyi planladıkları ankete daha fazla durumu dahil etmeyi istediklerini bildirmişlerdir. Bir kısmı da çalıştay için İsveç’te oldukları süreç içerisinde bir gençlik merkezinin ziyaret etmemiş olmalarını kaçan bir fırsat olarak değerlendirmişlerdir.

Performans göstergesi açısından bakıldığında, beklenen sonuçlara ulaşılmıştır. Anketler yapılmış, analiz edilmiş ve sunulmuş; eylem planları ayrıntılandırılmıştır. Sonuçlardan bir diğeri ise bileşenin ulusal aktörler (Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı ve İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu) ve yerel otoriteler arasında daha iyi ilişkiler yaratmış olmasıdır. Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, Türkiye’de daha geniş bir ölçekte gençlerin yaşam koşullarına ilişkin anketleri desteklemeye devam etme konusundaki niyet ve isteğini ortaya koymuştur. İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu, halihazırda İsveç’teki anketleri teşvik etmektedir ve İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu’nun iki katılımcı İsveç belediyesiyle anketin yapılması için sözleşme imzalaması, yerel gençlik politikalarının oluşturulmasında aracı kullanma konusunda belediye düzeyindeki paydaşlar arasındaki ciddiyeti artırmış olabilir.

Eşleştirme düşüncesinin hiç tanıtılamadığını göz önüne almadan da yapılan görüşmeler, ortak bir dilin olmayışının Türk ve İsveçli yerel yönetimler arasında karşılıklı öğrenmeyi çabuklaştırmadığını doğrulamaktadır. Buna karşın, temaslar kurulmuş ve her iki ülkede de gençlerin durumuna ilişkin gerçekler konusundaki bilgi birikimi artmıştır.

Bu bileşenin proje raporu olan “Ne isterseniz onu alırsınız”; hem anket yöntemini açıklayan ve tartışan metodolojik bir belge, hem de bu tür deneyimleri olan İsveç belediyelerinden örnekler sunarak, yapılmış olan çeşitli anketlerden elde edilen sonuçlara ve yerel gençlik politikalarını geliştirmek için anket sonuçlarından nasıl yararlanılabileceğine ilişkin bağımsız bir yorum 4 niteliğindedir.

Uygulanabilmiş olsaydı, eşleştirme düşüncesi buna daha fazla dikkat çekebilirdi; ancak yine de uluslararası bağlamdaki proje ortamı da başlı başına sürece dahil olan paydaşlar için bir artı değer olmuş ve yarar sağlamıştır.

4 Yine Jonas Bjälesjö tarafından, Linnaeus Üniversitesi

16

Gençlik alanında kurulmuş alanlar/ağlar/platformlar Stratejik gerekçe

Bu bileşen iki tür etkinlikten meydana gelmekteydi. Bunlardan ilki, hem proje süresince üretilen belgelerin ve elde edilen sonuçların kütüphanesi olarak hizmet verecek hem de iki ülkedeki paydaşların ve diğer aktörlerin birbirleriyle iletişim kurarak gençlik politikası ve gençlik alanında işbirliği hakkında bilgi sahibi olmaları için bir forum işlevi görecek ortak bir internet sitesinin kurulmasıydı. Amaç, daha geniş bir gençlik ve gençlik örgütleri kesiminin projenin sonuçlarından yarar sağlayabileceği bir platform oluşturmak ve bağlantılar kurulmasını, anlaşmalar ve işbirliği düzenlemeleri sağlamaktır. İkinci etkinlik türü ise, proje sonuçlarının ve çıktılarının tartışılacağı ve proje paydaşlarının yanı sıra, parlamenterler, uluslararası kuruluşlar ve medya gibi harici paydaşlarla paylaşılacağı projenin final konferansını planlamak ve uygulamaktır. Buradaki amaç da tabi ki tüm paydaşları bir araya getirmek, farklı bileşenlerin sonuçlarının paydaşlar arasında paylaşılmasını sağlamak ve sonuçları daha geniş bir kitleye sunmaktır.

Etkinlikler

Internet sitesi www.ungenc.net, Türk ve İsveçli gençler ve gençlik örgütleri arasındaki iletişime yönelik bir forum olma amacını hiçbir zaman gerçekleştirememiştir. Söz konusu site İngilizce olarak kurulmuştur; ancak İsveçli ve özellikle de Türk gençlik örgütleri ve gençlerinin doğrudan ilişki kurulabilecek derecede İngilizceye hakim olmadıkları görülmektedir. Dolayısıyla internet sitesi, temelde proje hakkında bilginin, proje dökümantasyonunun ve Türkiye, İsveç ve AB’deki gençlik politikasına dair belgelerin sunulduğu bir alan olarak hizmet vermiştir.

Haziran 2008’de Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın talebi üzerine projenin web sitesi için kullanılması amaçlanan fonlar, Türkiye’de 7 bölge ve 35 ilden gencin bu internet sitesinin “elçisi” olmak üzere eğitilmesi yoluyla Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın bir süre önce kurulan ulusal internet sitesinin desteklenmesi için kullanılmıştır. Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, bir tür telafi olarak, projeye herhangi bir maliyet yüklemeyecek şekilde proje internet sitesinin teknik/programlama işini yapmayı taahhüt etmiştir. Bu konuda mutabakata varılmış ve 10 000 Avro değerinde tutar bu amaçla harcanmıştır.

Kapanış konferansının hazırlanması amacıyla, sırasıyla Nisan ve Eylül 2009’da planlara uygun olarak iki hazırlık toplantısı düzenlenmiştir. Söz konusu toplantılar aynı zamanda ortak çalışma grubu toplantısı işlevi görmüştür.

Başlangıçta 5. bileşen (“gençlere sağlanan sosyal hizmetleri ve haklar konusundaki”) kapsamında bir etkinlik olarak planlanan İsveç’teki irtibat kurma semineri de aslında bu bileşene daha uygundur. İki ülkeden gençlik çalışanlarının katılımıyla gerçekleşen bu seminer, AB Gençlik programı tarafından finanse edilmiş ve insan hakları çerçevesinde gençlik çalışanları arasında bir buluşma ortamı ve işbirliği projeleri yaratmak amacıyla İsveç’te düzenlenmiştir. Çalıştay’da hem uygulama sorunları hem de katılımcıların seçimi/dil konusunda sıkıntılar yaşanmıştır: Türk katılımcılar, insan haklarına ilişkin çalıştay ve sunumlar için değil de kültürel bir gençlik değişim etkinliğine davet edildikleri beklentisiyle gelmişlerdi. Başlangıçta İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu, bazı katılımcı belediyelerden gençlerin katılımını sağlamayı ümit ediyordu ancak bu mümkün olmadı.

Bütçe ve gerçek maliyet

Bu bileşene yönelik toplam bütçe 760 000 İsveç Kronu olup aslan payı, final konferansına aittir (tahmini 560 000 İsveç Kronu). Gerçek maliyet ise bunun iki katı kadar, 1 450 000 İsveç Kronu tutmuştur ve özellikle de otel gideri, başlangıçta öngörülenden çok daha yüksek bir rakama ulaşmıştır. SIDA projenin diğer kısımlarında kullanılmayan fonların final konferansın hazırlıkları için aktarılmasını önceden kabul etmişti. İnternet sitesinin bütçelendirmesi 100 000 İsveç Kronunun biraz üzerinde olmuştur ve dolayısıyla bu fonlar ağırlıklı olarak Türkiye’deki Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın internet sitesinin desteklenmesi için kullanılmıştır. Gerçek maliyet 138 200 İsveç Kronunu bulmuştur.

17

Beklenen ve gerçek sonuçlar

Bu bileşen için iki performans göstergesi mevcuttu: (i) internet sitesinin kurulması ve aktif bir şekilde kullanılması (üyeler ve tıklanma sayısı) ile (ii) gençlik örgütleri arasında fakir alışverişi sağlanması. Son göstergeye, Gençlik Programı kapsamında İsveç ve Türkiye arasında artan işbirliği projeleri açısından da bakılabilir.

Yukarıdaki sunumun da gösterdiği üzere, internet sitesinin forum kısmı hiçbir zaman gerçekleşememiştir.

Dolayısıyla iki ülkedeki gençler ve gençlik örgütleri arasında artan fikir alışverişi beklentisi de tamamen yerine getirilememiştir. Bununla birlikte proje, genel olarak katılımcı kuruluşlara daha derin ilişkiler ve işbirliği anlaşmaları geliştirmeleri bakımından pek çok fırsat sunmuştur. Örneğin, İsveç’in gençlik şemsiye kuruluşu olan Gençlik Örgütleri Ulusal Konseyi, Türkiye’deki Gençlik Servisleri Merkeziyle öncesine göre daha güçü bağlantılar kurmuştur. Bu durum büyük bir olasılıkla iki ülkedeki gençlik örgütleri arasında daha geniş çaplı ve ileri düzeyde ilişkinin gelişmesini sağlayacaktır. İnternet siteleriyle ilgili olarak, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’ndan alınan istatistikler, projenin internet sitesinin (www.ungenc.net) 11 760’dan fazla üye kazandığını ve günlük ortalama 240-250 defa ziyaret edildiğini göstermektedir. Bu rakamlar, şaşırtıcı bir biçimde 6 250 üyesi olan ve günde ortalama 180190 kez ziyaret edilen GHDB internet sitesine göre (www.gspg.org.tr) daha yüksektir. Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, çoğaltıcılar ve “elçilerin” eğitilmesinin, GHDB internet sitesinin Türkiye’nin tüm illerinde tanıtılmasını kolaylaştırdığında ısrarcıdır. Katılımcı İsveçli belediyeler, projenin internet sayfasında yaşam koşullarına ilişkin anketler gibi belgelerin yüklenmesinin karmaşıklığından yakınmışlardır ancak aslında tüm bu anketler, internet sitesinden indirilebilmektedir. Proje belgeleri gibi bileşenlerden elde edilen bir kısım önemli diğer proje dokümantasyonu da projenin internet sitesinden indirilebilir.

Her ne kadar irtibat kurma semineri, başlangıçtaki beklentileri karşılamamış olsa da İnsan Hakları Delegasyonu, Stockholm “gençlik kültürel projesi sorumlusu” ve siyasi grup Feminist Girişim gibi kuruluşlara yapılan ziyaretler memnuniyetle karşılanmıştır.

Final konferansının etkilerini değerlendirmek için henüz çok erkendir. Bununla birlikte, aralarında merkezi ve yerel hükümet görevlilerinin, araştırmacıların ve gençlik örgütlerinin de bulunduğu 110’dan fazla katılımcıyı bir araya getiren oldukça etkileyici bir etkinlik olmuştur. Konferansın açılışı, Türkiye’nin Gençlik ve Spordan Sorumlu Devlet Bakanı ve İsveç’in Entegrasyon ve Cinsiyet Eşitliği Bakanlığı Müsteşarı tarafından yapılmıştır. Açılış töreni sırasında aynı zamanda AB ve Avrupa Konseyi’nden üst düzey temsilciler de hazır bulunmuşlardır. Gerek bileşenler gerekse final konferansı; yalnızca gençlik örgütleri arasında değil, aynı zamanda araştırmacılar, gazeteciler, yerel ve ulusal politikacılar (her ne kadar en son kategoride beklenenden daha az düzeyde olsa da) arasında da yoğun temaslara vesile olmuştur.

Final konferansının basında yer alması daha çok açılış oturumunu kapsamıştır.

Konferansa ilişkin iç değerlendirme, Türk katılımcıların konferanstan çok memnun kaldıklarını (genel konferans için ortalama skor 5 üzerinden 4,6), aynı şekilde İsveçli katılımcılarında memnuniyet düzeylerinin yüksek olduğunu (genel konferans için ortalama skor 5 üzerinden 3,8) göstermiştir. İsveçli katılımcılar genel oturumlarda daha az sunum ve daha çok etkileşimli çalıştaylar ve tartışmalar olmasını istemişlerdir.

Seçilmiş göstergelerden biri olan AB Gençlik Programı kapsamındaki Türk -İsveç işbirliği projelerindeki değişim, projeyle özellikle ilintili olmamakla beraber gençlik alanında işbirliği ilişkilerine ilişkin ilginç bir bilgidir. AB kaynaklı istatistiki verilere göre 2007-2009 döneminde (aslında tümü 2007’de) İsveç’ten Türkiye’ye 3 gönüllü gitmiştir ve 3’er adet 2007 ve 2008’de, 9 adet de 2009’da olmak üzere aynı dönemde 15 Türk gönüllü İsveç’e gitmiştir. Gençlik programı kapsamında herhangi bir proje kategorisine yönelik olarak İsveç’ten Türkiye ile işbirliği amacıyla toplamda 32 başvuru yapılmış, bunlardan 15 tanesine destek verilmiştir (ağırlıklı olarak eğitim, ağ oluşturma ve değişim projeleri için). Aynı şekilde Türkiye’den de İsveç ile işbirliği için 194’ten fazla başvuru yapılmış olup, bunların 71’ine destek sağlanmıştır (değişim programları için 27, ağ oluşturma ve eğitim için 23). Özellikle Türkiye’den olmak üzere başvurulardaki eğilim artmışken, ödenek sağlanan proje oranı düşmüştür (2007’de %50’den 2008’de %40’a ve 2009'da %30’a). Bu eğilimin ana nedeni, yapılan başvuruların bütçesel ve niteliksel yönleridir.

18

Gençlik istihdamına yönelik teşvik edilen en iyi uygulamalar Stratejik gerekçe Mantıksal çerçeve yaklaşımı çalıştayındaki sorun analizinde en çok vurgu yapılan sorunlardan bir tanesi, özellikle de engelliler olmak üzere gençlere istihdam sağlanması konusu olmuştur. Gerek Türkiye’de gerekse İsveç’te gençler arasında işsizlik oranı yüksektir. Bu sebeple en iyi ya da iyi uygulamalar şeklindeki deneyimler, projenin stratejik bir bileşeni haline gelmiştir. Uygulayıcıların deneyimlerinin yanı sıra araştırmacıların ve karar alıcıların desteğinin de bileşen için gerekli girdileri teşkil edeceği daha en baştan belli olmuştur. Bu bileşendeki etkinliklerin sonuçlarının belgelenmesine karar verilmiş ve özet belge hazırlaması için bir de gazeteci görevlendirilmiştir.

Etkinlikler Bu bileşen sırasında, Türk tarafında çoğunlukla gençlik çalışanları, İsveç tarafında ise uygulayıcılar ve belediyeye görevlileri olmak üzere her iki taraftan da 20’şer dolayında katılımcıyla üç tane çalıştay düzenlenmiştir. İlk çalıştay genel olarak gençlerin istihdamına odaklanmış ve Kasım 2008’de Türkiye’de gerçekleştirilmiştir. Çalıştay genel olarak iş piyasasının durumu, iki ülkede gençler için iş piyasası politikası ve programları, Türkiye’de çıraklık ve yaygın eğitim sistemi ve İsveç’teki genç girişimcilik örneklerine ilişkin sunumları kapsamıştır. Sunumlar Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından yapılmıştır. Söz konusu kuruluşlar, İsveç ve Türkiye’de yapılan farklı çalıştaylarda da temsil edilmiştir.

Türkiye’de, Ankara’da Mart 2009’da düzenlenen bir haftalık ikinci çalıştayın hedefi uygulama örneklerini irdelemek ve gençlerin iş piyasasına girmesini okullar ve işletmeler arasındaki işbirliğinin nasıl kolaylaştırabileceğini tartışmaktı. Söz konusu çalıştay aynı zamanda meslek okullarına ve eğitim merkezlerine yapılan çalışma ziyaretlerini de kapsamış ve öğrenilen derslere ilişkin bir oturumla sonlandırılmıştır. Üçüncü ve sonuncu çalıştay, engelli gençler için istihdam olanakları yaratmaya dair deneyimlerin sunulması amacıyla İsveç’te Nisan 2009’da düzenlenmiştir. Kristinehamn şehrinde düzenlenen bu çalıştay da bir hafta sürmüş, engelli gençlere istihdam sağlamaya ilişkin başarılı deneyimlere sahip iş yerleri ve okullara yapılan çalışma ziyaretlerini dersler, uygulamalı ve teorik deneyimlerle birleştirmiştir.

Bu bileşenin son etkinliği, daha doğrusu çıktısı, 2009’da yayımlanan “Olanaklar ve Fırsatlar - işgücü piyasasındaki gençlere ilişkin Türkiye ve İsveç’ten en iyi örnekler” adlı proje belgesidir.

Bütçe ve gerçek maliyet Bu bileşene yönelik bütçe 950 000 İsveç Kronu’nu bulmuştur. Bu meblağının büyük kısmını üç çalıştayın seyahat giderleri oluşturmuştur. Dokümantasyon yaklaşık 70 000 İsveç Kronu tutarında bir bütçeye sahipti.

Söz konusu bileşene ilişkin gerçek maliyet, yine seyahat, konaklama ve yemeklere yönelik geri ödenebilir maliyetlerden yapılan önemli miktardaki tasarrufla 690 000 İsveç Kronu olmuştur.

19

Beklenen ve gerçek sonuçlar Buradaki performans göstergesi, özellikle engelli gençlere odaklanarak, belediye düzeyindeki karar alıcılara sunulmaya hazır olan, gençlerin istihdamına yönelik modeller/yöntemler şeklindeki en iyi uygulamaları elde etmekti. Etkinliklerin sonucu olarak yöntemlerin uygulanma durumuna dair bir rapor mevcut olmamakla birlikte yapılan görüşmeler, çalıştaylar aracılığıyla sağlanan öğrenim ve iç görülerin oldukça tatmin edici olduğunu doğrulamaktadır. Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı bu konulara ilişkin çalışma yapma konusunda resmi bir yetkiye sahip olmasa da gençlik istihdamı konusunun, gençlik politikası geliştirilmesinde önemli bir unsur olması gerektiğini açıkça ortaya koyan bu bileşen, GHDB için bir bakıma aydınlatıcı olmuştur. Gençlik merkezleri ve engellilere yönelik dernek temsilcileri, engelli gençleri yetkilendirerek ve onları kaynak olarak görerek ve de bir “sorun grubu” ile başa çıkmak için toplu planları uygulamadan, engelli gençlere yönelik bireysel yaklaşımlar ve programlarla çalışan İsveç belediyelerinin çalışmalarını özellikle takdirle karşılamışlardır. İsveç tarafında ise, iş piyasasına girişi kolaylaştırmak amacıyla Türkiye’deki okulların işletmelerle birlikte çalışması övgüye değer bulunmuştur.

Yerel düzeye yansıması için çalıştayın, gençlik istihdamına yönelik modeller bakımından en iyi uygulamaları göstermediği tartışılabilir ki bu da performans göstergesi olarak ifade edilmişti. Oysa Klivet, Communicare, Basta Yes ve bunun gibi uygulayıcıların deneyimleri, gelecekte sağlanacak işbirliğine yönelik girişimlerin başını çekmiştir ve belki de önümüzdeki birkaç yıl içerisinde paylaşılacak ve uygulanacaklardır. Bu projenin sona ermesinden önce, Gençlik Programı çerçevesinde yerel gençlik demokrasi projeleri girişimleri için ödenek sağlanmıştır ve 1,5 yıldır yürütülmekte olup diğer projeler de yoldadır.

Bu bileşenin ürünü olan “Olanaklar ve Fırsatlar- işgücü piyasasındaki gençlere ilişkin Türkiye ve İsveç’ten en iyi örnekler” başlıklı proje belgesi, politika değişikliklerine (Türkiye’nin yorumunda 5) ve gençlik istihdamına ilişkin yaklaşıma (İsveç’in yorumunda 6) yönelik önerilerle birlikte iş piyasasına dair iki araştırma yorumunu kapsamaktadır. Belge aynı zamanda bileşendeki çalıştayın uygulanmasına ve bulgularına ilişkin belgesel raporu da içermektedir. Çalıştayların değerlendirmesinde, kaynak kişiler de dahil olmak üzere bazı katılımcılar, gençlerin istihdamına faydası olan dikey sistemlerin sağladığı hizmetler ve kaynakları en iyi şekilde kullanmak amacıyla yerel düzeyde işlerin nasıl düzenlenebileceğine dair başarılı örnekler yerine sistemler ve kuruluşlara dair uzun ve resmi sunumlara çok zaman harcandığını düşünmüşlerdir.

Bu bileşen, gerek genel sunumlar ve tartışmalarla gerekse deneyimlerin paylaşıldığı grup oturumları ile final konferansı sırasında da vurgulanmıştır. Politika açısından da bakarak konunun önemi göz önünde bulundurulduğunda, politik düzeyin, özellikle de ulusal düzeyde, örneğin yaşam koşulları bileşenine göre bu çalıştaylara katılımının daha az olmasının olumsuz bir durum olduğu vurgulanabilir. Bu durumun yöntembilimlerin paylaşımı ve uygulanmasında engel oluşturması olasıdır.

5 Hakan Ercan: Türkiye’de gençlerin istihdamı 6 Peter Waara: İsveç’te gençlik ve işgücü piyasası

20

Gençlere sağlanan sosyal hizmetler ve haklar konusunda artan farkındalık Stratejik gerekçe

Bölüm 3.1’de de belirtildiği üzere bu bileşen, gençlik konularını aşağıdan yukarıya doğru bir yaklaşımla ele alma ve gençlere, farkındalık ve haklar konularını siyasi karar alıcılarla birlikte tartışma fırsatı sunma amacını taşımaktaydı. Bu, şüphesiz başlangıçta ve yine daha sonra proje sürecinde de, kimileri tarafından gençlerin toplumdaki rolüne ilişkin geleneksel düşüncelere zıt düşen hassas bir konu olarak değerlendirilmiştir. Aslında, ilk proje formülasyon çalıştayı, bu bakış açısı etrafında fikir birliği oluşturma konusunda önemli ölçüde zaman harcamıştır.

Etkinlikler

Başlangıçta bu bileşen kapsamında beş etkinlik planlanmıştır: sırasıyla İsveç ve Türkiye’de iki ulusal çalıştay, Türkiye’de ortak bir çalıştay, ikinci bileşendeki yaşam koşullarına ilişkin anketlerin bulgularını tartışmak üzere bir çalıştay ve İsveç’te İsveçli ve Türk gençlik çalışanları arasında irtibat kurma amaçlı çalıştay. Daha sonra anket takip etkinliğinin 2. bileşene, irtibat kurma çalıştayının da 3. bileşene kaydırılmasına karar verilmiş ve sonunda bu bileşen kapsamında üç etkinlik üstlenilmiştir.

Bileşendeki katılımcılar; gerek parlamenterler ve siyasi partilerin gençlik kollarını, gerekse şemsiye kuruluşları ve diğer örgütleri temsil etmişlerdir. Buradaki amaç, iki ülkeden gençlerin karar alıcılarla bir araya gelerek gençlere ne gibi hizmetler sunulduğunu ve gençlerin toplumda hangi haklara sahip olduğunu tartışmalarına olanak tanımaktı.

Mart 2009’da İsveç’te düzenlenen ilk ulusal çalıştay, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin içeriği ve statüsü konusunda farkındalık yaratmaya odaklanmıştır. Türkiye’de Nisan 2009’da düzenlenen ikinci çalıştayda gençlerin hakları ve daha özelde Türkiye’deki gençlik politikasının eksikliği tartışılmıştır. Her iki çalıştay da Serbest Kürsü yöntemine göre düzenlenmiş ve kolaylaştırıcılığı Demokratiakademin’den aynı moderatör tarafından yapılmıştır. Mayıs 2009’da iki ulusal çalıştaydan katılımcıların yarısının bir araya geldiği ve İstanbul’da düzenlenen ortak çalıştay, ulusal çalıştayların sonuçlarını karşılaştırmayı ve gelecekte gerçekleştirilecek diyalog, eylem ve projeleri planlamayı amaçlamıştır. Gençlerin hakları üzerine yapılan ortak açıklamalar ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin İsveç ve Türk yasalarında uygulanması kabul edilmiş ve bu bileşene ilişkin proje belgesinin bir parçasını oluşturmuştur(aşağıya bakınız).

Bütçe ve gerçek maliyet

Bu bileşene yönelik bütçe, 370 000 İsveç Kronu SIDA tarafından, geri kalanı ise AB Gençlik Programı fonundan sağlanmak üzere toplamda 830 000 İsveç Kronu dolayındaydı. Gerçek maliyet, 360 000’i SIDA’dan, 332 000’i Gençlik Programı’ndan olmak üzere yaklaşık 700 000 İsveç Kronu tutmuştur.

Beklenen ve gerçek sonuçlar

Söz konusu bileşen için iki performans göstergesi tanımlanmıştı. Bunlardan ilki olan “pilot belediyelerde gençler arasında bilgi ve farkındalık düzeyi”, aynı zamanda ilk bileşene de dahil edilmiştir ve 3.2’de de belirtildiği üzere düşük katılım düzeyi nedeniyle analiz için kullanılamamıştır. Seçilen ikinci gösterge olan “karar alıcılar ve gençlik çalışanları arasında bilgi ve farkındalık düzeyi” de çalıştaylar öncesinde temel değerlendirme çalışması yapılmadığından benzer bir zafiyete sahiptir. Final konferansı sırasında bu bileşende bir anket katılımcılar dağıtılmış ancak çoğu İsveçli katılımcıların doldurduğu çok az sayıda anket tamamlanmıştır. Dolayısıyla bu bileşenin sonuçlarına ilişkin olarak söz konusu anket kesin sonuç olarak değerlendirilemez. Çalıştaylarda geleceğe yönelik tanımlanmış herhangi bir işbirliği projesi hayata geçirilmemiş olmakla birlikte eninde sonunda daha somut eylemlere yol açabilecek pek çok ağ oluşturma örneğine rastlanmıştır.

Ortak bir çalışma grubu da Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin iki ülkede yasal olarak bağlayıcı belgeler haline gelmesi amacıyla gündem taslağının hazırlanması için lobi oluşturmuştur.

21

Yapılan görüşmeler de katılım sağlayan gençlik örgütlerinin işbirliğini ve özellikle de ortak bildiri ve proje belgesini oldukça yararlı bulduğunu ve yeni bağlantılara yönelik bir platform kurulduğunu doğrulamaktadır. İsveçli katılımcılar, yeni bağlantıları çalıştaylardan bilgi edinmeye göre daha yararlı bulmuştur. Bu da, İsveç gençlik örgütlerinin politik alanda daha oturmuş olduğunu ve gençlik konularının Türkiye’ye göre daha çok telaffuz edildiğini kanıtlamaktadır.

Türk gençlik örgütleri için, gerek çalıştaylarda gerek final konferansı sırasında farklı düzeylerde karar alıcılarla bir arada oturarak gençlerin haklarına ilişkin açık bir biçimde tartışabilmek yeni bir fırsattı. Bu durum hiç şüphesiz ulusal politika sürecine katılım konusundaki güveni güçlendirecektir.

Temelde partici yaklaşımın hakim olduğu görülen Türk parlamenterlerin katılımının az olmasından dolayı, iki ülke parlamenterlerinin, gençlik politikasının gelişimini desteklemek adına kucaklaşmalarına dair beklenti gerçekleşmemiştir.

“Gençlerin haklarını güçlendirin!” isimli proje belgesi, yukarıda söz edilen bildirinin yanı sıra iki ulusal çalıştay ve ortak çalıştaydan elde edilen bulguların özetini de içermektedir.

Zaman planı

Zaman planı, proje formülasyon çalıştayının ardından Başlangıç Raporu’nda hazırlanmıştır. Oldukça iddialı olan bu planın, Ekim 2009’da düzenlenmesi planlanan kapanış konferansı ile sonuçlandırılmak üzere Nisan 2008 ile Ekim 2009 arasında tamamlanması beklenmekteydi. Bazı küçük değişiklikler ve de final konferansının Aralık 2009’a ertelenmesi dışında prensipte bütün proje etkinlikleri zaman planına uygun biçimde uygulamaya konulmuştur. Bu değişiklik ise; İsveç Devlet Bakanı’nın konferansa katılım takvimine uymak amacıyla yapılmıştır.

Zaman planı, kısmen İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu’da proje yönetimi için 2009 yılından sonra mevcut hiç bir kaynağın bulunmamasını öngören bir planlama hatası nedeniyle çok yoğun olacak şekilde hazırlanmıştır. Bu yoğun zaman planı; proje yönetim ekiplerinin çok çalışmalarını, bazen de uzun zaman alacak biçimde fazla mesai yapmalarını gerektirmiştir; ancak aynı zamanda proje bileşenlerinin her birinde yakalanan hızın korunmasına da katkı sağlamıştır.

Bütçe

Proje için SIDA tarafından ayrılan toplam bütçe 8 619 748 İsveç Kronu olup bunun 1,16 milyonluk kısmı Şubat 2008’e kadar proje hazırlıkları için kullanılmıştır. Sonuç olarak kalan 7.45 milyon İsveç Kronu, SIDA’nın projenin uygulanması için yaptığı katkının miktarıdır. Ayrıca, diğer kaynaklardan gelen katkıların miktarının 926.000 İsveç Kronu olması ve toplam proje uygulama bütçesinin 8.4 milyon İsveç Kronuna ulaşması beklenmiştir. Şubat 2010 tarihli, en son bütçe takibine göre; 2010 yılı içerisinde ödenmeyi bekleyen ek 630.000 İsveç Kronu ile birlikte toplam ödemelerin miktarı 6.82 milyona ulaşmıştır. Gençlik programından gelen son katkının miktarı 332.000 İsveç Kronu’dur. Ayrıca, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu gibi İstanbul’daki İsveç Başkonsolosluğu da Final Konferansına 50.000 İsveç Kronu tutarında bir katkıda bulunmuştur. Toplamda, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın Türkiye’deki proje etkinliklerine ilişkin seyahat masrafları ile diğer masrafları karşılamaya yönelik yaptığı katkının miktarı 750.000 İsveç Kronu’na denk gelmektedir.

Tüm bunlar; SIDA’nın hibesine ilaveten yapılan dış katkıların tamamının 1.182.000 İsveç Kronu’na ulaştığı anlamına gelmektedir.

Harcamaların, bir yanda proje yönetimi 7 ve genel giderler (%52) ile diğer yanda proje etkinlikleri (%48) olmak üzere aşağı yukarı eşit olması beklenmiştir. Etkinliklerin yönetimi (planlama, uygulama ve takip) için oldukça büyük çaba harcandığı göz önüne alındığında, bu yapının makul olduğu görülmektedir. Proje yönetim ücretlerine yapılan gerçek harcamaların bütçelendirilenden biraz daha düşük olduğu ve de Aralık 2009 rakamlarına göre, proje yönetiminin genel maliyetinin, beklenen değer olan %52 ile karşılaştırıldığında %47lik bir oranla toplam SIDA hibesinin yarısından az olduğu görülmektedir.

7 SIDA, yalnızca İsveç’teki proje yönetimi ücretlerini karşılamıştır.

22

Çıktılar 3.2 – 3.6 numaralı bölümlerde ortaya koyulduğu üzere, etkinliklerin bileşen düzeyinde beklenen (ve de beklenmeyen) sonuçlarına büyük ölçüde başarıyla ulaşılmıştır. Bu bölümde asıl değerlendirilmesi gereken konu, bu sonuçların daha ileri düzeydeki hedeflere, özellikle de gençlerin sahip olduğu potansiyelin farkına varılması ve gereksinimlerinin öğrenilmesine ilişkin beklenen çıktıya ne ölçüde katkı sağladığıdır. Daha uzun vadeli bir sonuç -veya etki- ise; projenin gençlerin topluma aktif katılımını artırması ve etkileşim ve aktif katılımı sağlayacak bir gençlik politikasının teşvik edilmesine katkı sağlamasıdır. Şüphesiz, gençlerin yaşam koşullarına ve haklarına ilişkin bileşenler, en azından ilgili etkinliklerde yer alan katılımcılarda, gençlerin gereksinimleri ve potansiyellerine dair bilgi ve farkındalık oluşmasını sağlamıştır.

Bunun yanı sıra final konferansı da; devlet memurları, gençlik çalışanları, gençlik temsilcileri ve diğer alanlarda etkinlik gösteren kuruluşlardan oluşan geniş bir kitle önünde bu konuların altını çizmiştir. Ancak, büyük olasılıkla daha da önemlisi Türkiye’nin 17 ilinden ve 2 İsveç belediyesinden gelen gençlik çalışanları ve devlet memurları gibi katılımcıların, anket aracını, gençlerin serbest zamanlarındaki öncelikleri ve diğer koşulları öğrenmeyi sağlayan bir araç olarak son derece yararlı bulmaları, bu durumun da belediye ve il düzeyinde yapıcı bir gençlik politikasının oluşturulmasına zemin hazırlamış olmasıdır. Türk tarafından görüşme yapılan gençlik çalışanları ile kamu personelinin büyük bir kısmı, anket çalışmalarını sürdüreceklerini ve anketi, ilk merkezi örnekten daha iyi olacak şekilde, yerel koşullara uygun olarak hazırlayacaklarını belirtmişlerdir. Aynı zamanda anketi, gençlik merkezlerinin gençlerle iletişim kurabilmeleri ve kendilerini daha iyi tanıtabilmelerini sağlayacak bir yol olarak görmektedirler. GHDB de gençlik koşullarına ilişkin çalışmalarda anket kullanmaları konusunda illeri genelde teşvik etmeyi sürdüreceklerini belirtmiştir. İsveç belediyelerinden biri ise, gençliğin durumu hakkında öncekinden daha derin bir analiz yaptıklarını ve bunun da projeye katılmalarının bir sonucu olduğunu onaylamıştır.

Gençlerin haklarına ilişkin ortak bildiri ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin kendi ülkelerinde kanunlaştırılarak uygulamaya geçirilmesi için her iki ülke parlamenterlerinin, teşviki, gençlerin haklarıyla ilgili düzenlenen üç seminerin proje belgesini okuyan kişilerle paylaşılacaktır. Ayrıca, İsveçli bir katılımcı parlamenter, konuyu Türk parlamentosundaki mevkidaşlarıyla görüşmeyi sürdürmeye yönelik bir girişimde bulunmuştur. Türk parlamenterlerden biri de çalıştaylara katılımının, gençlik politikası konularını üyesi olduğu siyasi parti bünyesinde desteklemeye ve bunları parti programına dahil ettirmeye ikna ettiğini belirtmiştir. Aynı zamanda, kapsamlı bir Türk gençlik politikasının geliştirilmesi için lobi oluşturmaya hazır olduğunu da dile getirmiştir.

Gençlik istihdamıyla ilgili çalıştaylar da hem genel olarak hem de özellikle engelli gençlere yönelik istihdamın teşvik edilmesi ve sağlanmasının önemine parmak basmıştır. Türkiye’den katılan gençlik merkezleri ve engelli gençlere yönelik faaliyet gösteren dernekler, İsveç belediyeleri ile sivil toplum örgütlerinin bireysel planlarla çalışmalarını ve yetkilendirme yöntemlerini büyük bir memnuniyetle karşılamış ve kendi etkinliklerinde bunları uygulamaya çalışacaklarını belirtmişlerdir. Aynı şekilde, Türkiye’deki okulların yerel iş çevresi ile yakın işbirliği içinde çalışma biçimi de İsveçli kuruluşlara ilham vermiştir.

Projenin politika geliştirme üzerindeki etkisini değerlendirmek için henüz erkendir. Gözlemlenebilen, gerek İsveç’te gerekse Türkiye’de katılımcı belediyeler ve illerdeki yerel politikaların projeden etkilenmesinin muhtemel olmasıdır. Ayrıca, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın gençlik politikası düşüncesine ilişkin edindikleri, Türkiye’de ulusal bir Gençlik Stratejisi’nin geliştirilmesinde ve Türkiye’deki gençlik merkezleri ve gençlik kulüpleri ile sürdürülen işlerde ulusal düzeyde politika diyaloğuna bir girdi olarak yansıyacaktır.

Final konferansı sırasında diğer uluslararası (AB, Avrupa Konseyi, UNDP) ve ulusal (üniversiteler, resmi makamlar) kuruluşlardan da katılım olmuş ve aralarında politika ve diğer ilgili konulara ilişkin öğrenme ve paylaşım fırsatı doğmuştur.

23

Asıl yanıtlaması zor olan soru ise projenin, katılımcılar dışındaki paydaşları ne ölçüde etkilediği ve de katılımcıların dahil olmadıkları bileşenlere dair sonuçları ne ölçüde görüp paylaşabilmiş olduklarıdır.

Projenin hedefi, çeşitli bileşenler çerçevesinde öğrenmeyi sağlamak ve hatta katılımcılar arasında bir tür sinerji ve fikir birliği oluşturmak olduğundan ikinci soru tabii ki önemlidir. Bazı belediyelerin ve gençlik örgütlerinin temsilcilerinin birden fazla bileşene katılması bakımından belli bir ölçüde çapraz katılım gerçekleşmiştir. Fakat katılımcıların çoğu yalnızca bir bileşen çerçevesinde bir veya birden fazla etkinlikte yer almış olup, her ne kadar çalıştay tanıtımları esnasında yapılan sunumlarda projenin bütünü hakkında bilgilendirilseler de diğer bileşenlerin sonuçlarını final konferansına kadar izleme şansı bulamamışlardır.

Final konferansı sırasında, etkileşimli çalıştaylar, grup tartışmaları ve genel tartışmalar sayesinde projenin diğer kısımlarına ilişkin bulguların paylaşılabilmesi için pek çok fırsat doğmuştur. Fakat görüşleri özetlemek veya projenin, katılımcılar veya katılımcı örgütler arasında gerçekte ne ölçüde sinerji yaratmayı başarabildiğini değerlendirmek mümkün değildir. Bununla birlikte, hiç kuşkusuz projenin yönetiminden sorumlu iki kurum ve katılımcı kuruluşlar arasındaki gençlik politikası konularına ilişkin bilgi birikimi ve görüşler birbirine çok daha yakın hale gelmiştir.

Projenin katılımcı kuruluş ve bireyler dışındakilere etkisine ilişkin ilk soru iki temel koşula bağlıdır. İlki, proje belgelerinin dağıtımının ne ölçüde yapılacağı ve içeriğin diğer paydaşlarla ne ölçüde paylaşılacağıdır.

Bu noktada, Türk kuruluşlarının İsveçli katılımcılardan daha istekli olduğu görülmektedir. Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, proje belgelerinin dağıtılması için zaten bir strateji geliştirmiş durumdadır ve belgeleri, gençlik kulüpleri ve genel olarak gençlerle ileriye yönelik iletişimin açısından çok önemli bir araç olarak gördüklerini belirtmektedir. İkinci koşul ise, katılımcı kuruluşların bulgu, bilgi ve deneyimlerini makaleler, sunumlar ve benzer iletişim yollarıyla yayma ve meslektaşlar, politika geliştiriciler ve daha geniş bir kitleyle paylaşma konusunda ne kadar istekli olduklarıdır. İsveç tarafında, çoğu katılımcı belediyenin, özellikle gençlik merkezlerine ilişkin olarak azınlıkların entegrasyonuyla ilgili konularda pek çok şey öğrendiği ve bu iç görüleri belediye düzeyindeki karar alıcılarla paylaşmayı planladığı görülmektedir. Türk tarafında ise, hem gençlik anketi yöntemi hem de engelli gençlerin yetkilendirilmesi çalışmalarının, daha geniş bir kitleyle paylaşılması beklenen konulardır.

Genel anlamda, katılımcı belediyeler projenin sunduğu uluslararası etkiden faydalanmıştır. Proje aracılığı ile belediyeler, uluslararası ortaklarla etkileşim sayesinde kendilerini ve etkinliklerini aynada görme fırsatı yakalamış ve bu durum, yaptıkları işlere ilişkin derinlemesine düşünmelerini ve politika düzeyinde araştırma süreçlerini başlatmalarını sağlamıştır. Örneğin İsveç tarafında üzerinde düşünülen unsurlardan bir tanesi İsveçli belediyelerin gençlere güvenmek ve onlara gençlik etkinliklerinde daha fazla sorumluluk vermek yerine belki de sergiledikleri aşırı korumacı yaklaşımın derecesiydi.

Ayrıca 104’ü İsveçli 166’sı Türk olmak üzere en az 270 farklı aktörün/bireyin 20 proje etkinliğinden bir ya da birkaçında yer almış olduğu gerçeği, projenin potansiyel sonucunu resmetmenin bir başka yoludur. Bu mali büyüklükteki bir projenin temel bulguları ve sonuçları için bu kadar çok sayıda potansiyel elçi yaratması eşine az rastlanır bir durumdur.

24

Sonuçlar Bu bölüm, bir projenin standart değerlendirme boyutlarından bazılarını ele alacaktır. Projenin uygulanabilirliği, amaca uygunluğu, maliyet-etkinliği, benimsenmesi ve sürdürülebilirliği genel performansın bir parçası olarak kısaca gözden geçirilecektir.

Proje uygulanabilir miydi?

Ana düşünce, yalnızca iki ülke arasında değil aynı zamanda gençler, gençlik örgütleri ve gençlik konularında karar alıcılar arasında iletişimi kolaylaştırmak amacıyla gençlik kavramları ve gençlik politikası konularına ilişkin ortak bir sözcük dağarcığı formunda platform sağlayacak bir proje tasarlamaktı. Yukarıda da belirtildiği üzere, çalıştaylar büyük beğeni toplamış ve gençler için, gerçekte ve politikalar temelinde iki ülke arasında var olan farklılıkları ortaya koymuştur. Bununla birlikte, gençlik kavramlarının “ortak bir dil” veya ortak bir sözcük dağarcığı oluşturulacak şekilde tanımlanması arzusu tam anlamıyla gerçekleştirilememiştir.

Yine de proje belgesi, gençlik kavramlarının içeriğine ilişkin daha derinlemesine tartışmalar ve analizlere hizmet eden bir analitik çerçeveyi ve politikaya ilişkin sunumları sağlamaktadır. Proje aynı felsefeden yola çıkarak, öncelikli olarak gençlerin yaşam koşulları hakkında bilgi birikiminin sağlanması bileşeni kapsamında, belediyeler arasında eşleştirme bağlantılarının kurulmasını hedeflemiştir. Daha önceden de belirtildiği gibi, Türk belediyelerinin gençlik konuları üzerinde çalışma yetkileri kısıtlı olduğundan bu gerçekleştirilememiştir. Yine de, eşleştirme bağlantılarında işbirliği kurulamamış olmasına rağmen, İsveç ve Türkiye’deki yerel kuruluşlar arasında çok çeşitli konularda önemli ölçüde deneyim paylaşımı gerçekleşmiştir.

Benzer şekilde, yukarıda belirtildiği üzere, bütün bileşenlerin final konferansında özetlenmesi; bu sayede de katılımcılar arasında bir sinerji duygusunun oluşturulması yani gençlik konularına ilişkin farklı açıların ve yaklaşımların hep birlikte değişim için gerekli enerjiyi açığa çıkarmasının sağlanması planlanmaktaydı. Final konferansı da kesinlikle başarılı geçmiş ve çeşitli bileşenlerin sonuçlarını kesin bir biçimde ortaya koymuş olup konferansta, ileride gerçekleştirilecek eylemlere yönelik sonuçlar da çıkartılmıştır. Dolayısıyla, konferansın sonunda herhangi bir sonuç bildirgesi veya önergenin kabulü söz konusu olmasına rağmen proje, hiç şüphesiz, katılımcı kuruluşlara ve bireylere üzerine düşünülecek pek çok veri sağlamıştır.

Bu stratejik düşüncelerden bazıları tam anlamıyla yerine getirilmemiş olsa da, projenin plan ve bütçeye uygun bir biçimde uygulanmış olması, onun son derece uygulanabilir olduğunun kanıtıdır. Aslında proje, her iki tarafta yönetimde meydana gelen beklenmedik değişikliklere rağmen plan doğrultusunda uygulanmıştır ve bunun başlıca nedeninin de başlangıç raporunda kabul edilen oldukça ayrıntılı proje planı olduğu söylenmiştir. Çalıştaylardan bazılarının içeriğine gelince; bazı (İsveçli) katılımcılar, Türkiye’de düzenlenen bazı çalıştaylarda, idari yapılara ve kuruluş yapılarına ilişkin resmi sunumlara çok fazla ağırlık verildiğini ve bu bilgilerin asıl çalıştaydan önce de verilebileceğini düşündüklerini belirtmişlerdir. Bu durum, deneyimlerin paylaşımına ve tartışmalara ayrılan zamanın azalmasına neden olmuştur. Öte yandan çoğu Türk katılımcı, başlı başına değer taşıdığı ve daha sonraki tartışmalara ilişkin ön bilgi sağladığı düşüncesiyle kesin verilere ilişkin resmi sunumları gerekli bulduğundan, bu noktada kültürel bir ayrım olduğu görülmektedir.

25

Proje amaca uygun muydu?

Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafında projenin çok faydalı ve amaca uygun olduğu yönünde güçlü bir kanı mevcuttur. Gerek Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı gerekse Türk gençleri; gençlik konularının, serbest zaman etkinliklerinin sağlanmasından çok daha geniş bir içerik barındırdığını ve bu kavramın, sağlık, eğitim, istihdam ve diğer boyutları kapsayan sektörler arası bir gündemi olduğunu görmüşlerdir. İsveç’in Türkiye’nin AB’ye girmesini destekliyor olması, pek çok katılımcı üzerinde güçlü bir etki yaratmış ve hatta bazı gençlerin Türkiye’nin AB üyeliğine ilişkin olumlu görüşlerini güçlendirmiştir. Bu durum aynı zamanda İsveç ve Türk gençlik örgütleri, kuruluşları, belediyeleri ve illeri arasında daha samimi ilişkilerin kurulmasına zemin hazırlamıştır. İsveç tarafı, başta gençlik kavramları ve haklarıyla ilgili bileşenlerde olmak üzere, tartışmaların pek çoğunun insan hakları ve demokrasi konularına odaklandığı ve yaşam koşullarına ilişkin bileşenin de bilgi temelli gençlik politikası geliştirilmesine dair AB yönergesini desteklediğini belirtmiştir.

Projenin, demokratikleşme ve insan hakları konularına odaklanmanın yanı sıra AB ilişkileri ile gözlemlenen bağlantısı, SIDA açısından kesinlikle memnuniyetle karşılanmaktadır. İlk başta da belirtildiği gibi Türkiye ile işbirliğine yönelik stratejinin genel amacı, süregelen demokratikleşme ve insan haklarına saygı sürecini güçlendirmek ve Avrupa işbirliği yapıları ve ortak değerleri ile daha yakın bağlar kurulmasını teşvik etmektir. Bu anlamda proje, kesinlikle SIDA’nın Türkiye ile işbirliğine yönelik hedeflerini destekleyici nitelikte olmuştur.

Proje, İsveç belediyeleri ve kuruluşları için bir kurumun kendi etkinlikleri ve siyasi gündemine farklı bir bakış açısı getiren uluslararası referanslar oluşturmuştur. İsveçli katılımcılar, yerel veya örgütsel düzeydeki deneyimlerini olası etkileriyle birlikte daha geniş bir çerçeveye taşıma olanağı bulmuşlardır. Bu durumun gerçekte ne düzeyde gerçekleştiği, hiç kuşkusuz, katılımcı belediye ve kuruluşlara göre değişmektedir.

İşbirliği maliyet-etkin miydi?

Projede toplamda yaklaşık 8,5 milyon İsveç Kronu harcanmıştır. Buna Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İstanbul’daki İsveç Başkonsolosluğu, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu ve AB Gençlik Programı’nın katkıları da dahildir. Etkinlik başına ortalama maliyet 400 000 İsveç Kronu olarak, katılımcı başına ortalama maliyet ise yaklaşık 30 000 İsveç Kronu olarak hesaplanabilir. Benzer etkinliklere ve projelere bakmaksızın, projenin tüm paçalarını bir araya getirmeye ilişkin planlamanın oldukça ağır işlediği de göz önünde bulundurulduğunda (örneğin iki ülkeden katılımcılarla farklı bölgelerde yapılan, çalışma ziyaretlerinin yer aldığı ve dışarıdan kaynak kişilerin dahil edildiği çalıştaylar ) bu rakamların makul görüldüğü öne sürülebilir. Maliyet aynı zamanda dört farklı proje belgesinin 200 nüsha İngilizce ve 600 nüsha da Türkçe olmak üzere üretimini, çevirisini ve basılmasını da kapsamaktadır. Bu nedenle kaynakların iyi kullanıldığı kabul edilebilir.

Daha geniş kapsamda tekrar hesaplanmış olması gereken tek kalem, ilk başta beklenenden çok daha pahalıya mal olan final konferansıdır. Bununla birlikte, bu ortak bir karar olup diğer hiçbir etkinliğin bu nedenle mağdur olduğu görülmemiştir. Ancak, konferans yerinin ve ana konuşmacıların üst düzey profili göz önüne alındığında projenin medyada daha geniş ve daha ayrıntılı şekilde yer alması belki de sağlanabilirdi.

26

Benimseme söz konusu muydu?

Proje yönlendirme grubu ile iki referans grup, nihai yönetim sorumluluğuna sahiptiler. SIDA ile anlaşmayı imzalayan taraf olarak gündemi zorlayan çoğunlukla İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu olsa da kararlar istişare yoluyla alınmıştır. Her iki taraf da sonuçlardan büyük memnuniyet duyduklarını ifade etmekte ve projenin son derece öğretici olduğunu ve ayrıca bu projenin katıldıkları ilk büyük kapsamlı uluslararası proje olduğunu onaylamaktadırlar.

Her iki taraf için de katılan belediyeler/iller, gençlik merkezleri ve gençlik örgütlerinin yer aldıkları etkinlikleri benimsemeleri ve sorumluluk almaları son derece önemliydi. İsveç tarafında İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu, sorumlulukları ve sağlanacak hizmetleri belirleyen sözleşmeler imzalamıştır. İsveç belediyelerinden biri; bunun saygı duyulması gereken ve belediyede politik düzeyde de destek gören yasal bir yükümlülüğü teşkil etmesi nedeniyle, projede bu şekilde yer almaktan çok büyük memnuniyet duyduklarını ifade etmiştir.

Bütün etkinliklerdeki tüm katılımcıların kendilerini projenin hedeflerine bütünüyle adamış olduğu iddia edilemez. Dil sorunu, çalışma dışı saatlerde ve resmi olmayan görüşmelerde bir nebze kültürel bir bölünme yaşanmasına neden olmuştur. Buna rağmen, edinilen baskın izlenim; katılımcıların büyük kısmının etkinliklerden keyif aldığı ve proje etkinliklerinin bulguları ile sonuçlarını yararlı ve ilginç bulduğu yönündedir.

Projenin sonuçları sürdürülebilir olacak mı? İki yıllık uygulama programına sahip bu üç yıllık proje bir bakıma, ortak hedefler doğrultusunda uluslararası işbirliğini öğrenme eğrisinin ilk aşaması olarak değerlendirilebilir. Aslında bu tür bir kurumsal işbirliğinin (merkezi kurumlar arasında, yerel yönetimler arasında ve gençlik örgütleri arasında) normalde olgunlaşıp kendi kendine süren ilişkilere dönüşmesi, iki yıllık bir proje dahilinde başarılabilenden daha uzun zaman alır.

Dolayısıyla bu bakış açısıyla projenin genel olarak daha uzun vadeli olası bir kurumsal işbirliğinin başlangıç aşamasını tamamladığı düşünülebilir.

Hiç şüphesiz, projenin potansiyel etkisi, birkaç sene geçene kadar değerlendirilemeyecektir. Özellikle, yeni fikirler geliştirmek, benimseyebilmek, geniş çaplı çözümlerle uygulayabilmek için yerel toplulukların ve gençlik merkezlerinin daha az kaynağa sahip olduğu Türkiye’de bunu gerçekleştirmek ek desteğe bağlı olacaktır.

Eşleştirme stratejisi hiçbir şekilde hayata geçirilememiştir ki bu durumun, belediye düzeyindeki, süreklilik gösteren yakın bir işbirliğinin kapsamını daraltma olasılığı çok yüksektir. Buna karşın, şehir ve belediye eşleştirme çalışmaları için pek çok girişimde bulunulmuş ve her iki ülkedeki gençlik sivil toplum örgütleri arasında daha yakın bir işbirliğinin kurulması için gerekli zemin oluşturulmuştur.

Türk gençliğinin ve gençlik örgütlerinin bu proje aracılığıyla Türk hükümeti temsilcileriyle aynı ortamı paylaştığı ve gençlik politikaları ve gençlik hakları konusundaki bir tartışmada söz hakkına sahip olduğu da vurgulanmalıdır. Bu durum aslında projenin en önemli ve en kalıcı sonuçlarından biri olabilir.

Bunlara ek olarak, hem İsveç’te hem de Türkiye’de anket yöntemi ve yerel politika planlamasına olan katkısından yararlanılmaya devam edileceği muhakkaktır. Gençlik istihdamı alanında işbirliğine yönelik olarak gerek Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’na gerekse İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu’na yapılan başvurular desteklenerek bu konudaki deneyim alışverişi de sürdürülecektir. Aynı şekilde, gençlik hakları bildirileri ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye ilişkin farkındalık konusunda baskı yapılmasına da gerek politika düzeyinde gerekse gençlik örgütleri düzeyinde devam edilecektir.

27

Ek 1 Görüşme yapılan kişilerin listesi Türk katılımcılar: Mustafa Cenk, Gençlik Merkezleri Şube Müdürü, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Vildan Görbil, Uluslararası İlişkiler Şube Müdürü, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Ayşegül Böke, Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Pelin Öztürk, Gençlik ve Spor Vakfı İlknur Taşdemir, Malatya Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Deniz Sığan, Yalova Gençlik Merkezi Hatice Yazgan, Bayburt Gençlik ve Spor İl Müdürü, Ahmet Gürol Karayılmaz, Zonguldak Çaycuma Gençlik ve Spor İlçe Müdürü Çağla Duman, Aydın Gençlik Merkezi Meliha Yozgatlı, Konya Gençlik Merkezi Hasan Anuk, Mardin Sakatlar Derneği, Şennur Sarıberberoğlu, Bolu Gençlik Merkezi Müdürü Tekin Bingöl, Milletvekili Tülin Şener, Ankara Üniversitesi Öyküm Bağcı, GSM – Gençlik Servisleri Merkezi

İsveçli katılımcılar: Berndt Jendrny, Kristinehamn Belediyesi Thomas Sass, Nacka Belediyesi Mathias Mellgren, Communicare Lena Lago, Basta Yes Education Oskar Eriksson, İsveç Gençlik Örgütleri Ulusal Konseyi Saher Yılmaz, İsveç Gençlik Örgütleri Ulusal Konseyi Sofia Zackrisson, Rädda Barnen Lars Berglund, Politikacı, Nacka Belediyesi Michael Frejd, Kista Girişimcilik Nils-Erik Lundbäck, Sundbyberg Belediyesi Åke Nyström, Mora Belediyesi Jimmy Rindé Gerdsdorff, Gençlik Konseyi, Sundsvall Belediyesi Christine Rüdiger, Politikacı, Sundsvall Belediyesi Carina Seger, Sundsvall Belediyesi Magnus Stålnacke, Politikacı, Kiruna Belediyesi Peter Waara, Uppsala Universitesi Jonas Bjälesjö, Lund ve Linnaeus Üniversitesi Emmy Bornemark, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu Ihsan Kellecioğlu, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu Karen Austin, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu Lotta Jarvenius Rössner, İsveç Gençlik İşleri Ulusal Kurulu

28

Ek 2 Şubat 2008 tarihli Başlangıç Raporunda tanımlanan göstergelere ilişkin olarak uygulama ve sonuçların özeti Çıktı/Bileşen

Uygulama göstergesi/etkinlik no/sonuç göstergesi

Gerçek sonuçlar

1. Gençlik alanında tanımlanan kavramlar

1.1 Temel anketlere ve takip anketlerine dayalı tanımlanan kavramların uygulanma düzeyi

2008’deki temel anket; 2009’daki takip anketi

1. Çalıştay (İsveç) Nisan 2008

Planlandığı şekilde gerçekleştirilmiş, Ağustos 2008’de altı aylık raporda yer almıştır.

2. Çalıştay (Türkiye) Mayıs 2008

Yukarıdaki gibidir.

3. Gençlik kavramlarına ilişkin doküman

Üzerinde çok az değişiklik yapılmış olan zaman planı, 2008 yılı sonu yerine 2009 sonbaharında yayımlamıştır; kavramlar (I) ve LUPP (II) olmak üzere iki kısımdan oluşan ilk doküman daha sonra (2009 Şubat ayındaki altı aylık raporda yer almıştır) ayrı dokümanlar şeklinde sunulmak üzere değiştirilmiştir; Kavramlara ilişkin doküman 2009 yılında “Gençlik ve Gençlik Politikası” raporunda yayımlanmıştır.

2.1 LUPP anketi tüm pilot belediyelerde, uygulanmış ve 2009 yılında sonuçları sunulmuştur

“Ne isterseniz onu alırsınız” raporu 2009’da yayımlanmıştır. Belediye/il raporları; Görüşmeler

4. Çalıştay(Türkiye) Eylül 2008

Planlandığı şekilde gerçekleştirilmiş, 19.11.2008 tarihli etkinlik raporunda yer almıştır.

5. Yaşam koşullarına ilişkin anket Ekim/Kasım 2008

İki İsveç belediyesinde uygulanmıştır (Nacka, Sundsvall); Türkiye’de belediyelerde değil 17 ilde uygulanmıştır, 19.11.2008 tarihli etkinlik raporunda yer almıştır.

6. Anketlerin gelecekte kullanımı üzerine çalıştay (İsveç) Aralık 2008

Programlandığı şekilde gerçekleştirilmiş, Şubat 2009 tarihli altı aylık raporda yer almıştır.

2. Yaşam koşullarına ilişkin bilgi

3. Gençlik alanında kurulan alanlar/ platformlar/ağlar

3.1 Gençlik internet sitesi kurulmuş ve İnternet sitelerinin tıklanma sayısı; aktif biçimde kullanılmıştır. İsveç-Türkiye işbirliği projelerinin sayısı; 3.2 Gençlik örgütleri arasında görüş Görüşmeler alışverişi sağlanmıştır.

7. Hazırlık toplantısı (Türkiye)

Türk proje lideri 14. etkinlik için İsveç’te bulunduğundan, Nisan 2009’da İsveç’te düzenlenmiş, Ağustos 2009 tarihli altı aylık raporda yer almıştır.

8. Hazırlık toplantısı (İsveç)

Planlandığı şekilde Eylül/Ekim aylarında Ankara’da gerçekleştirilmiş, 20.11.2009 tarihli etkinlik raporunda yer almıştır.

9. Gençlik politikasına ilişkin konferans 7–9 Aralık tarihlerine ertelenmiş, 20.05.2009 (Türkiye) Ekim 2009 tarihli etkinlik raporunda ve Ağustos 2009 tarihli altı aylık raporda yer almıştır.

10. Konferansın dokümantasyonu 11. Internet sayfası (Mart ve Haziran 2008’de düzenlenen toplantılar)

GHDB, Türk internet sitesinin desteklenmesi için kaynak kullanımı talebinde bulunmuştur (www.gsgp.org.tr), bu talep SIDA tarafından onaylanmış ve Ağustos 2008 tarihli altı aylık raporda yer almıştır; özgün internet sitesi (www.ungenc.net), özellikle de internet forumu, beklenenden daha az kullanılmıştır.

30 4. Gençlik istihdamına ilişkin en iyi uygulamaların teşviki

5. Gençlere sağlanan sosyal hizmetler ve haklar konusundaki farkındalık

4.1 Belediye düzeyinde karar alıcılar için sunulan, özellikle engelli gençlere odaklı modeller/yöntemler

Rapor, raporun dağıtımı ve beklenen etki (görüşmeler)

12. Çalıştay (Türkiye) Kasım 2008

Planlandığı şekilde Kasım 2008’de gerçekleştirilmiş, 19.11.2008 tarihli etkinlik raporunda yer almıştır.

13. Okullar ve işletmeler arasındaki işbirliğine ilişkin çalıştay (Türkiye) Mart 2009

Planlandığı şekilde Mart ayında, Ankara’da gerçekleştirilmiş, 20.05.2009 tarihli etkinlik raporunda yer almıştır.

14.Engelli işsiz gençlere ilişkin çalıştay (İsveç), Nisan 2009

Planlandığı şekilde Kristinehamn’da gerçekleştirilmiş, 20.05.2009 tarihli etkinlik raporunda yer almıştır, odak noktası engelli gençlerdir.

15. Çalıştaylarda elde edilen bulgular ve önerilere ilişkin rapor

“Olanaklar ve fırsatlar” raporu 2009’da yayımlanmıştır.

5.1 Pilot belediyelerde gençlerin bilgi 2009 yılında yayımlanan “Gençlerin haklarını ve farkındalık düzeyi güçlendirin!” adlı doküman.

5.2 Karar alıcılar ve gençlik Anket sonuçları. çalışanlarının bilgi ve farkındalık düzeyi 16. İsveçli katılımcılarla haklara ilişkin ulusal çalıştay Mart 2009

Planlandığı şekilde Stockholm’de gerçekleştirilmiştir, odak noktası Çocuk Hakları Sözleşmesi’dir, Ağustos 2009 tarihli altı aylık raporda yer almıştır, Gençlik Programı tarafından finanse edilmiştir.

17. Türk katılımcılarla haklara ilişkin ulusal çalıştay Mart 2009

Planlandığı şekilde Ankara’da gerçekleştirilmiş; yukarıda raporlandığı üzere, AB Gençlik Programı tarafından finanse edilmiştir.

18. Karar alıcılar ve gençlerle çalıştay (Türkiye) Mayıs 2009

Planlandığı ve yukarıda belirtildiği üzere, 16. ve 17. etkinlik katılımcılarının yarısıyla İstanbul’da gerçekleştirilmiştir ve raporda yer almıştır. Gençlik Haklarına ilişkin ortak bildiri

19. Belediyelerle pilot projeler (İsveç, Türkiye)

Bu etkinlik, 2. bileşene aktarılmış, Şubat 2009 tarihli altı aylık raporda yer almıştır.

Proje Şubat 2009’dan beri sürmektedir.

Projeler, ilerlemeleri varsayıldığı üzere 1/4, 1/6, 1/9, 1/11 tarihlerinde rapor etmiş ve sonuçlarını da final konferansında sunmuşlardır.

Ayrıca, Haziran 2009’da Türkiye’de pilot illerdeki eylem planlarının gelişimine odaklanan ulusal bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Şubat 2009’da, uluslararası etkinliklerin değeri ve bu projenin öğrenme çıktılarını görüşmek üzere İsveç belediyeleriyle (ilk başta belirtilen Haparanda Belediyesi yerine Kiruna Belediyesi ve Kristinehamn Belediyesi) toplantılar yapılmıştır.

20. İrtibat kurma semineri/ vatandaşlık hakları eğitimi (İsveç)

Ekim 2008’den Mart 2009’a ertelenmiş ve Ağustos 2009 tarihli altı aylık raporda yer almıştır. Gençlik Programı tarafından finanse edilmiştir. Etkinlik sırasında, bazı nedenlerden dolayı (kaynak kişinin hastalanması, Türk katılımcılar için amacın yeterince açık olmaması ve dil sorunları) sıkıntı yaşanmıştır.

21. Gençlik politikasının internet aracılığıyla desteklenmesi (11. etkinliğin geliştirilmesinin kararlaştırılması)

Mart 2009’da Ankara’da gerçekleştirilmiş, Ağustos 2009 tarihli altı aylık raporda yer almıştır.

30

Youth in Action

Education and Culture