TEYXOΣ 145 ο ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
Λεσβιακός Δεκαπενταύγουστος
2
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
editorial & περιεχόμενα TEYXOΣ 145ο ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013 ΚΩΔΙΚΟΣ: 8173 Ιδιοκτήτης - Εκδότης - Διευθυντής: Μανόλης Μανώλας
Έ
να «View»… σήμερα για την πιο γλυκιά γιορτή του καλοκαιριού, τη γιορτή της Παναγιάς, το Δεκαπενταύγουστο. Μια βόλτα στις Παναγιές της Λέσβου, στο μεγάλο προσκύνημα της Αγιάσου, κι ύστερα μαγειρέματα που μοσχοβολούν θάλασσα και λιβάνι… Και προτάσεις για όσους «δεκαπεντίζουν» αλλά και σε όσους απολαμβάνουν ετούτη τη μοναδική αύρα του Αυγούστου στη Λέσβο. Απολαύστε την…
4 Ήρθε μια κάρτα…
Υπεύθυνος σύνταξης: Στρατής Μπαλάσκας
Αγιάσος Λέσβου
4
Συντάκτες: Ανδρονίκη Κουτσαβλή Βαγγελιώ Χρηστίδου Επιμέλεια κειμένων: Μαριάνθη Παρασκευά
Εμπορικό - Διαφημιστικό: Λάμπρος Ανεμάς, Στέλλα Ηλία, Μαρία Κορδερά, Μαντώ Χλαχλά, Kαλλιόπη Ψαριανού Παραγωγή - Eκτύπωση: Eπικοινωνία Αιγαίου A.E. Kαρά Tεπέ, 81100 Μυτιλήνη Τηλ. 22510 41619 Fax 22510 27300 Γραφείο Μύρινας: Ποσειδώνος 8, Λιμάνι Μύρινας Τηλ. - Fax: 22540 25526 e-mail: info@emprosnet.gr URL: http://www.emprosnet.gr «VIEW» Kυκλοφορεί κάθε δεκαπενθήμερο
5 Οι Παναγιές της Λέσβου 10 Δεκαπενταύγουστος
5
Φωτογραφίες: Φωτογραφικό αρχείο «EMΠPOΣ» Art Director: Xρήστος Παρασκευαΐδης Σελιδοποίηση: Μαρία Αριστοτέλους
Αδελφοί Χουτζαίου, Μυτιλήνη
στη Λέσβο… 12 Από… δράσεις Στην Παναγιά Σπηλιώτισσα του Παλαιοκήπου…
10
14 Γευστικές διαδρομές 16 Κουζίνα Τοπικά προϊόντα, βότανα και παραδοσιακά πιάτα του τόπου μας
16
18 Εναλλακτικά 19 Παιδί Πρώτη φορά στο σχολείο
20 Μαλλιά Κουβάρια της Χριστίνας Καλλέργη
19
21 Ομορφιά της Κωνσταντίνας Σταμάτη
22 Ζώδια 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
3
Αγιάσος Λέσβου Αδελφοί Χουτζαίου, Μυτιλήνη Την αυγουστιάτικη ραστώνη τη διέκοψε μια κάρτα από την Αγιάσο. Όμορφη, ορεινή, χωρίς τις λιγοστές, ευτυχώς, σημερινές «ανορθογραφίες ». Πέτρινη, στερεή, ακίνητη για πάντα, η υπερχιλιόχρονη Αγιάσος του πολιτισμ ού, της σάτυρας, του αυτοσαρκασμού. Η Αγιάσος της ντοπιολαλιάς, των δημιουργικών ανθρώπων. Η Αγιάσος της Παναγιάς, του Δεκαπενταύγουστου, του προσκυνήματος με τα πόδια στη χάρη της. Η μοναδική Αγιάσος. *Από το αρχείο του Στρατή Μπαλά σκα Σχόλιο: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ
4
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
Παναγία Σιών στην Αγιάσο
Οι Παναγιές της Λέσβου της ΑΝΔΡΟΝΙΚΗΣ ΚΟΥΤΣΑΒΛΗ
Ε
ίναι «Μητέρα» όλου του κόσμου και η αγκαλιά της αποτελεί καταφύγιο στα άσχημα αλλά και στα όμορφα, γι’ αυτό και οι πιστοί επικαλούνται τη Χάρη της σε κάθε σημαντική στιγμή στη ζωή τους. Και την επικαλούνται συνεχώς διότι η Θεοτόκος ουδέποτε πέθανε στις καρδιές των ορθοδόξων, απλά «εκοιμήθη». Κάθε χρόνο, οι μέρες αυτές είναι αφιερωμένες στην Παναγία και στη Λέσβο, οι ιεροί ναοί προς τιμήν της δεν είναι λίγοι, κι όλοι τους έχουν βασικό θεμέλιο την πίστη των ανθρώπων. Οι ναοί αυτοί αποτελούν πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών παραμονή και ανήμερα της Κοίμησης της Θεοτόκου και ιδίως οι ναοί της Παναγιάς της Αγιάσου και της Πέτρας. Λίγες ημέρες πριν τη 15η Αυγούστου, το «View» κάνει ένα μικρό αφιέρωμα στα πιο γνωστά και στα λιγότερο γνωστά σημεία λατρεία Της.
Παναγία Σιών στην Αγιάσο Έχοντας για πρώτες ύλες το κερί και τη μαστίχα, η εικόνα της Παναγιάς της Βρεφοκρατούσας είναι φτιαγμένη από τα
χέρια του Ευαγγελιστή Λουκά και μοιράζει δύναμη σε όλους τους πιστούς που θα ζητήσουν βοήθεια και όλους όσοι θα θελήσουν να προσκυνήσουν τη χάρη της. Ο Εφέσιος μοναχός Αγάθωνας ήταν εκείνος που έφερε την εικόνα στη Λέσβο περί το 803 μ.Χ., την περίοδο της εικονομαχίας. Ο ιερός ναός άρχισε να χτίζεται το 1170 και ολοκληρώθηκε το 1173, ενώ λίγους αιώνες αργό-
τερα, περί το 1633, λόγω παλαιότητας, ο ναός χτίστηκε ξανά από την αρχή. Μάλιστα υπήρξαν αρκετές παρεμβάσεις και διαδικασίες ανέγερσης τμημάτων στα οποία οφείλεται η σημερινή του μορφή.
Παναγία Γλυκοφιλούσα στην Πέτρα «Διάβηκαν πλάγι τοῦ βράχου καὶ τὸ καλοξετάσανε τὸ πέτρινο τὸ θεριό, τ’ ἀμέτρητα τὰ λιθάρια ποὺ κρεμιοῦνται ἀπὸ τὶς ράχες του, ἄλλα σὰ χτισμένα ἀπ’ ἀνθρώπινο χέρι, ἄλλα σὰ νὰ τἄθελε ξεπίτηδες ὁ Θεὸς γιὰ νὰ φοβερίζῃ τοὺς ἁμαρτωλοὺς ἀπὸ κάτω», γράφει ο Αργύρης Εφταλιώτης αναφερόμενος στο τρόπο με τον οποίο χτίστηκε ο ναός, ένας ναός που είναι το σήμα κατατεθέν της Πέτρας. Ο ιερός ναός της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας στην Πέτρα, χτισμένος σε βράχο ύψους 40 μέτρων, στέκει αγέρωχος, περιμένοντας τους πιστούς να φτάσουν εκεί πάνω, ανεβαίνο10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
5
Παναγία Γοργόνα στη Σκάλα Συκαμιάς Ένα εκκλησάκι εξαιρετικής ομορφιάς, που είναι χτισμένο επάνω σε βράχο είναι εκείνο της Παναγιάς της Γοργόνας στη Σκάλα Συκαμιάς, που πήρε το όνομά του από το γεγονός ότι στο εσωτερικό του ναού, φιγουράρει η Παναγιά με ουρά γοργόνας. Το εκκλησάκι χτίστηκε το 1913 στη θέση ενός προϋπάρχοντος, σχεδόν μέσα στη θάλασσα και έγινε πιο γνωστό χάρη στο βιβλίο «Η Παναγιά η Γοργόνα» με την υπογραφή του πολυβραβευμένου συγγραφέα και ακαδημαϊκού από τη Συκαμιά, Στρατή Μυριβήλη.
Παναγία η Φανερωμένη στο Σίγρι Στην περιοχή «Καλολιμνιώνας», χαμένη μέσα σε ένα βράχο, βρίσκεται η Παναγία η Φανερωμένη. Το εκκλησάκι αυτό είναι αφιερωμένο στη Ζωοδόχου Πηγή και γιορτάζει κάθε Λαμπροπαρασκευή. Λέγεται ότι σε εκείνο μόνασε ο κτήτωρ της Μονής Υψηλού, Άγιος Θεοφάνης, μετά το διωγμό του από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης την εποχή των εικονομαχιών. Παναγία Γοργόνα στη Σκάλα Συκαμιάς
ντας τα 114 σκαλοπάτια και οδηγώντας στους στην εικόνα της Παναγίας καθώς και στα λείψανα των Αγίων Τρύφωνος, Αικατερίνης και Χαραλάμπους. Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο ναός αυτός την εποχή των Γατελούζων, ήταν ένα φρούριο που δεν μπορούσε να το πλησιάσει κανείς.
Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου στον Αφάλωνα Μπορεί η ανέγερση του ναού να έγινε το 1914 βασισμένη στα σχέδια του αρχιτέκτονα Αργύριου Αδαλή, ωστόσο στο σημείο προϋπήρχε και αρχαιότερος ναός. Η εκκλησία που δεσπόζει έως σήμερα, φτιάχτηκε χάρη στις εισφορές των πιστών. Η εικόνα της Παναγίας χρονολογείται κατά τον 18ο αιώνα. Πριν από πολλά χρόνια συνηθιζόταν ανήμερα της Διακαινησίμου και της 15ης Αυγούστου, να γίνεται πανηγύρι στην περιοχή «Τσάμια». Η ύπαρξη τσαμιών ή αλλιώς πεύκων στην περιοχή, οφείλεται στην ομά6
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
δα «Άτλας», η οποία ανέπτυξε σπουδαία δράση εναντίον των Τούρκων.
Παναγία Τρουλωτή στους Πύργους Θερμής Στους Πύργους Θερμής υπάρχει ο πανάρχαιος ναός της Παναγιάς της Τρουλωτής, που βρίσκεται στο βάθος ενός λιθόστρωτου μονοπατιού. Η δημιουργία του συνδέεται με τη διαδικασία συνομωσίας, που είχε ως αποτέλεσμα το σφετερισμό του θρόνου της Κωνσταντινούπολης και τη φυλάκιση του γιου της αυτοκράτειρας του Βυζαντίου, Αγίας Ειρήνης της Αθηναίας, Κωνσταντίνου του ΣΤ΄, η οποία εξορίστηκε στη Λέσβο και χάρη στα χρήματα των πιστών μετά από προσπάθειες, συγκέντρωσε το απαραίτητο ποσό για την ανέγερση του ναού. Η ονομασία «Τρουλωτή» οφείλεται στο ότι τον τρούλο κοσμεί εσωτερικά η εικόνα της Βρεφοκρατούσας και όχι αυτή του Παντοκράτορος, όπως συνηθίζεται.
Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου στη Συκούντα Χρονολογείται από το 1870. Στο ναό υπάρχει μεγάλη επιγραφή που αναφέρεται στην ύπαρξη προγενέστερου ναού του 1740. Το τέμπλο του βρίσκεται στο παρεκκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου.
Παναγία η Ευαγγελίστρια στου Ακλειδιού Αυτός ο ναός βρίσκεται στο προάστιο του Ακλειδιού, κοντά στην περιοχή της Βαρειάς.
Παναγία Αμαλής Κοντά στην Αγία Μαρίνα, στο κέντρο του δάσους που βρίσκεται στο βουνό της Αμαλής, υπάρχει ο ιερός ναός της Παναγιάς της Αμαλής, ο οποίος λέγεται ότι προέκυψε από τα θεμέλια ενός παλιότερου ναού. Το νοτιοανατολικό τμήμα της εκκλησίας είναι φτιαγμένο από περιδοτίτες και ένθετα τούβλα, ενώ φιγουράρει και μία γραφική στέρνα.
λά σε μία ρεματιά στα σύνορα Καγιανιού και Βαρειάς.
Παναγία Μυρσινιώτισσα στην Καλλονή Λίγα μόλις χιλιόμετρα από την Καλλονή, στο βουνό «Δρακοντίτσι», είναι το γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας Μυρσινιώτισσας, που χτίστηκε από τον Άγιο Ιγνάτιο τον Αγαλιανό. Το μοναστήρι πήρε το όνομα του από την εύρεση της θαυματουργού εικόνας της Παναγίας μέσα σε μυρσίνες. Εκτός από την ημέρα της Κοιμήσεως, ο ναός γιορτάζει ανήμερα των Εισοδίων, του Ευαγγελισμού, της Συνάξεως και της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Παναγία Ποταμούσα στον Κάτω Χάλικα Το εκκλησάκι της Παναγιάς της Ποταμούσας είναι δίπλα σε ένα από τα ρέματα της περιοχής. Σε αυτό υπάρχει η εικόνα της Παναγίας, η οποία βρέθηκε στο συγκεκριμένο ποταμό. Μάλιστα λέγεται ότι η Παναγία ανοιγοκλείνει τα μάτια της σε πιστούς που έχουν προσευχηθεί και έχουν μετανιώσει ειλικρινά. Εξαιτίας του ότι απέχει λίγα μέτρα από το Νοσοκομείο Μυτιλήνης, δέχεται πλήθος επισκεπτών, οι οποίοι προσδοκούν στην παρέμβαση της όσον αφορά θέματα υγείας.
Παναγία Γλυκοφιλούσα στην Πέτρα
Παναγία Κρυφή στο Τριεθνές Μέσω μονοπατιών σε πευκόφυτες δασώσεις εκτάσεις πάνω από τα Παράκοιλα, προσεγγίζει κανείς την Παναγία την Κρυφή στο Τριεθνές. Το εκκλησάκι αυτό βρίσκεται σε μία σπηλιά χαμηλά από το δρόμο κατά μήκος μίας χαράδρας. Το μονοπάτι που οδηγεί στην εκκλησία, βρίσκεται δίπλα σε μία γούρνα με νερό για να πίνουν τα ζώα.
Παναγία Κρυφτή στο Παλαιοχώρι Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου στην Ερεσό Χαρακτηριστικό του ναού αποτελεί το ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ξύλινο τέμπλο του, ενώ λέγεται ότι η ανακαίνιση του στα θεμέλια προϋπάρχοντος κτίσματος,
προέκυψε χάρη στις δωρεές πιστών.
Παναγία Ποταμούσα στο Καγιάνι Πρόκειται για ένα μεταβυζαντινού ρυθμού εκκλησάκι, το οποίο δεσπόζει χαμη-
Ο ναός αυτός προσεγγίζεται, συνήθως, από τη θάλασσα, ωστόσο υπάρχει μονοπάτι μέσα από ελαιώνα της περιοχής που οδηγεί σε αυτόν, και γιορτάζει ανήμερα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η παράδοση θέλει επί Τουρκοκρατίας, μία γυναίκα να φθάνει κυνηγημένη με το παιδί της στο βράχο, για να σω10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
7
Παναγία Κρυφτή στο Παλαιοχώρι
Παναγία Τρουλωτή στους Πύργους Θερμής
θεί από τους Τούρκους, η οποία έταξε στην Παναγία να φτιάξει στο βράχο, ναό αφιερωμένο σε κείνη αν σωζόταν. Μάλιστα επειδή οι Τούρκοι που την κυνήγησαν, ήταν επάνω σε άλογα, οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου προσεγγίζουν το ναό με άλογα ανήμερα του πανηγυριού.
Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Κάτω Τρίτος Ο ναός χρονολογείται από το 1859 και κοντά του βρίσκεται βυζαντινός ναΐσκος των Ταξιαρχών με τοιχογραφίες, γύρω από τον οποίο υπάρχουν ερείπια μοναστηριού.
Παναγία Γαλούσα στο Κάτω Τρίτος Γραφικό ξωκλήσι αφιερωμένο στην Παναγία. 8
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
Παναγία Ελεούσα στο Λεπέτυμνο Στο Λεπέτυμνο υπάρχει η εκκλησία της Παναγίας της Ελεούσας, όπου στις 15 Αυγούστου στο προαύλιο της, οι κάτοικοι του Λεπέτυμνου φτιάχνουν κισκέκ και με παραδοσιακή μουσική γιορτάζουν όλοι μαζί.
Παναγία Χρυσομαλλούσας στη Μυτιλήνη Ο ναός είναι ένα ακόμη αφιέρωμα στην Παναγία και αποτελεί πόλο έλξης όχι μόνο για τους περίοικους αλλά και για τους κατοίκους της πόλης καθώς και των τριγύρω περιοχών. Θα πρέπει να πούμε ότι εκεί ετάφη ο Πολιούχος της Μυτιλήνης, Άγιος Θεόδωρος ο Βυζάντι-
ος, ενώ στην αυλή διατηρείται και ένας μικρός ναΐσκος προς τιμήν του.
Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου στα Μυστεγνά Ο ναός χτίστηκε στη θέση Χότζα Μπαχτσές, που ανήκε σε έκταση ενός Τούρκου ονόματι Χατζάγας και ο οποίος όντας άγονη, τη δώρισε στους Χριστιανούς για να χτίσουν την εκκλησία. Ανεγέρθη το 1839 με άδεια της Υψηλής Πύλης.
Παναγία στο Πληγώνι Είναι ένα γραφικό εκκλησάκι χαμένο ανάμεσα σε πεύκα και ελαιόδεντρα, με παγκάκια και τσιμεντοστρώσεις για τους πιστούς που θα βρεθούν εκεί.
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
9
Το «View» περιηγείται στα σημαντικότερα πανηγύρια του νησιού
Δεκαπενταύγουστος στη Λέσβο…
της ΒΑΓΓΕΛΙΩΣ ΧΡΗΣΤΙΔΟΥ
Δ
εκαπενταύγουστος. Η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή των Ελλήνων, που πολλοί αποκαλούν «Το Πάσχα του καλοκαιριού». Οι προετοιμασίες στα διάφορα χωριά της Λέσβου έχουν ήδη ξεκινήσει και όλοι περιμένουν να τιμήσουν τη Μεγαλόχαρη σε όλο το νησί, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο. Οι πλατείες «φοράνε τα καλά τους», οι εκκλησίες γιορτάζουν την Παναγία, ενώ δεν είναι λίγα τα πανηγύρια που διοργανώνονται με αφορμή αυτή τη μεγάλη γιορτή. Το «View» κάνει σήμερα μια σύντομη περιήγηση, στο πώς γιορτάζεται ο Δεκαπενταύγουστος στη Λέσβο. Όπως και σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας, έτσι και στη Λέσβο ο Δεκαπενταύγουστος είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές. Σε πολλά χωριά γιορτάζεται με πανηγύρια και σήμερα παρουσιάζουμε τα σημαντικότερα από αυτά, με τους εορτασμούς στην Αγιάσο και την Πέτρα, να είναι οι βασικότεροι. 10
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
Το προσκύνημα της Αγιάσου Η Παναγιά της Αγιάσου, είναι η πιο γνωστή εκκλησία της Λέσβου που γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο. Την ημέρα εκείνη η κωμόπολη της Αγιάσου παίρνει μια όψη πανηγυρική, με μεγάλο αριθμό προσκυνητών να ξεκινούν από το προηγούμενο βράδυ από την πόλη της Μυτιλήνης και να φτάνουν μέχρι το χωριό διασχίζοντας 25 χλμ. με τα πόδια, ανηφορίζοντας από την Καρύνη την «πατωμένη», ένα παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι, περνώντας μέσα από ελαιώνες. Οι προσκυνητές διανυκτερεύουν στον αυλόγυρο της Εκκλησίας, ενώ ανήμερα της γιορτής, ύστερα από την καθιερωμένη λειτουργία, γίνεται η περιφορά της εικόνας της Παναγίας γύρω από το ναό. Στο ίδιο το χωριό, οι μικροπωλητές απλώνουν παντού τις πραμάτειες τους, οι ντόπιοι προβάλουν με τον καλύτερο τρόπο τα τοπικά προϊόντα και η ατμόσφαιρα είναι εξαιρετικά γιορταστική, ενώ η εμπειρία για όποιον βρεθεί εκεί, είναι μοναδική, αφού πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του ανατολικού Αιγαίου, με μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις στην πλατεία του χωριού.
«Η ιστορική διαδρομή της Αγιάσου, η δημιουργία της, η ανάπτυξή της και η φήμη της, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εικόνα της Παναγιάς της Βρεφοκρατούσας και την ιστορία του Ιερού της Προσκυνήματος, που ακόμα και σήμερα διατηρεί την αίγλη του, προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ο προσκυνηματικός τουρισμός παραμένει ο σπουδαιότερος αιμοδότης της οικονομικής ζωής του χωριού και στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Παναγιώτης Κουτσκουδής, από το Αναγνωστήριο της Αγιάσου.
Στην Παναγιά της Πέτρας… Στην Πέτρα, η γιορτή του Δεκαπενταύγουστου αφορά την εκκλησία της Παναγιάς της Γλυκοφιλούσας, ναός που είναι χτισμένος στην κορυφή ενός βράχου 40 μέτρων, όπου για να φτάσει κανείς, πρέπει να ανέβει 114 λαξευμένα σκαλιά. Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, η εκκλησία συγκεντρώνει πολλούς προσκυνητές, ενώ φτιάχνεται το παραδοσιακό «κισκέτς», ταύρος βρασμένος με σιτάρι, και γίνεται περιφορά της εικόνας της
Παναγίας στο χωριό, με μεγάλο πανηγύρι να ακολουθεί.
…και σε άλλα χωριά Από τους σημαντικότερους εορτασμούς είναι επίσης αυτός που γίνεται το Δεκαπενταύγουστο στο Πυργί, όπου ο παπάς του χωριού παίρνει την εικόνα της Παναγίας μαζί του και μπαίνει μαζί με κόσμο σε μια βάρκα, η οποία, μαζί και με άλλα σκάφη, ανοίγεται λίγο στη θάλασσα και στη συνέχεια ο παπάς πετάει στα νερά το σταυρό και κάποια στεφάνια. Στο Πυργί προσφέρεται επίσης στους παραβρισκόμενους το παραδοσιακό «κισκέτς». Ο εορτασμός στην Παναγιά την Κρυφτή, κοντά στη Μελίντα, γίνεται συνήθως λίγες μέρες πριν, με προσκύνημα που διοργανώνει δια θαλάσσης ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου «Το Πόλιον». Παραμονή του Δεκαπενταύγουστου γίνεται ο εορτασμός στη Σκάλα Ερεσού, με περιφορά της εικόνας της Παναγίας. Τέλος, ανήμερα της γιορτής σημαντικά πανηγύρια γίνονται στη Σκάλα Συκαμιάς και στο Μεγαλοχώρι. 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
11
Πεζοπορία με τον «Ορειάς»
Στην Παναγιά Σπηλιώτισσα του Παλαιοκήπου… Φωτογραφίες - κείμενο: Αθανάσης Νικόλαος
Μ
ε αφορμή τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, την Κοίμηση της Θεοτόκου, που θα γιορτάσουμε στις 15 Αυγούστου, θα προτείνουμε μια διαδρομή με προορισμό ένα ξωκλήσι το οποίο είναι αφιερωμένο στην Παναγία, και συγκεκριμένα στην Παναγιά την Σπηλιώτισσα, στην περιοχή του Παλαιοκήπου. Ο Παλαιόκηπος είναι το πρώτο από τα χωριά της Γέρας, που συναντάμε έχοντας ξεκινήσει από τη Μυτιλήνη. Ένα χωριό περικυκλωμένο από τον απέραντο ελαιώνα της περιοχής και τόπος καταγωγής του πειρατή Χαΐρ αντ Ντιν, γνωστού ως Μπαρμπαρόσα. Θα ξεκινήσουμε το περπάτημα περνώντας μέσα από την αγορά του χωριού με τα γραφικά και ιδιαίτερου χαρακτήρα μαγαζιά. Εντύπωση θα μας κάνει ότι την καλοκαιρινή περίοδο το χωριό είναι σχεδόν άδειο λόγω του ότι οι κάτοικοι του «σνοπέρνουνε» (μετακομίζουνε) στις «κατούνες» (εξοχικά) που βρίσκονται στην Ευρειακή. Πολύ γρήγορα θα περάσουμε μπροστά από την εκκλη12
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
απο... δρασεις
σία του Άγιου Ερμολάου, που αξίζει να επισκεφτούμε, για να δούμε το ξυλόγλυπτο τέμπλο της και την κρύπτη που υπάρχει μέσα στην εκκλησία. Στις δυο επόμενες διασταυρώσεις που θα βρούμε, θα πρέπει να στρίψουμε αριστερά και περπατώντας άλλα δυο χιλιόμετρα, θα δούμε πάλι στα αριστερά μας ένα γεφυράκι. Περνάμε το γεφυράκι και ακολουθώντας αυτόν το δρόμο, σύντομα θα βρεθούμε σε ένα πανέμορφο καταπράσινο μέρος με πολλά τρεχούμενα νερά, που στο βάθος, μέσα σε μια σπηλιά, βρίσκεται το ξωκλήσι της Παναγιάς της Σπηλιώτισσας. Θα επιστρέψουμε από την ίδια διαδρομή. Συνολική διάρκεια διαδρομής, περίπου 2 ώρες. 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
13
Τα… μεζεδλίκια της νηστείας… Το καλοκαίρι μπήκε στην τελική του ευθεία κι εμείς είμαστε έτοιμοι να διαπιστώσουμε στην πράξη πόση αίγλη εμπεριέχει σε κάθε στιγμή του, ο μήνας Αύγουστος. Όμως πέρα από τις εξορμήσεις διακοπών και τις συναντήσεις με αγαπημένα πρόσωπα που έλειπαν καιρό, η κατάνυξη και το θρησκευτικό αίσθημα είναι στοιχεία έκδηλα και άρρηκτα συνυφασμένα με την ορθόδοξη κουλτούρα των Ελλήνων. Της Παναγιάς είναι οι μέρες τούτες του Δεκαπενταύγουστου, επομένως αναζητείται η κάθαρση για σώμα και πνεύμα. Ωστόσο στην κουζίνα επικρατούν αλλαγές μιας και η νηστεία των ημερών απαιτεί αποχή από κρέας και λοιπά παράγωγα. Και επειδή η Λέσβος είναι η προσωποποίηση του λαϊκού γνωμικού «Αύγουστε καλέ μου μήνα να ‘σουν δυο φορές το χρόνο», όσον αφορά στη γαλαντομία της φύσης και στην αφθονία αγαθών, η γαστρονομία της γίνεται ξανά καμβάς με γευστικές πινελιές από θαλασσινά και μοσχομυριστά λαχανικά. Φυσικά ουδεμία απαγόρευση επιδέχεται η ιεροτελεστία της ουζοποσίας…
Κεφτέδες θαλασσινών
Α
νάμεσα σε όλα τα καλούδια που θέλετε να ταξιδέψουν τον ουρανίσκο και τα οποία σίγουρα ασπάζονται την παράδοση του τόπου, μην παραλείψετε να αφήσετε να πέσουν στο τηγάνι και εκείνες οι χορταστικές, τραγανές και άκρως θρεπτικές μπαλίτσες θαλασσινών. Οι συγκεκριμένοι κεφτέδες είναι από τους πιο νόστιμους της πιάτσας. Ρωτήστε τους Μυτιληνιούς να σας πουν πώς αλλιώς τρώνε τα θαλασσινά τους και την ομάδα του Lesvoskitchen για το πώς θα τους φτιάξετε... Υλικά: Μισό κιλό καλαμάρια Μισό κιλό χταπόδι Ψίχα μπαγιάτικου ψωμιού Εκτέλεση: Ψιλοκόβουμε τα θαλασσινά και τα αλέθουμε στο μίξερ σε μορφή κιμά. Ψιλοκόβουμε το κρεμμύδι και μαζί με τα υπόλοιπα υλικά τα ρίχνουμε σε μία λεκάνη. Ανακατεύουμε καλά και βά-
1 κρεμμύδι Ψιλοκομμένος μαϊντανός Αλάτι, πιπέρι, κύμινο
ζουμε το μείγμα στο ψυγείο για περίπου 1 ώρα με σκοπό να δέσουν καλά τα υλικά μας. Στη συνέχεια αρχίζουμε να πλάθουμε τη ζύμη σε μικρές μπαλίτσες, όπως κάνουμε για όλους τους τύπους κεφτέδων. Τα αλευρώνουμε και τα ρίχνουμε σε τηγάνι με καυτό λάδι. Μόλις είναι έτοιμα από τη μία πλευρά, τα γυρίζουμε να ψηθούν και από την άλλη. Σερβίρουμε σε πιατέλα με απαραίτητη σχεδόν επιτακτική τη συνοδεία ντόπιου ούζου.
Κρεμμυδοκεφτέδες (τηγανιτέλια Άγρας)
Π
έραν από την κλασσική προσθήκη τους σχεδόν σε κάθε πιάτο ως βασικό μυρωδικό, τα κρεμμύδια στη Λέσβο έχουν την τιμητική τους και ως πρώτη ύλη για την παρασκευή παραδοσιακών εδεσμάτων με φόντο το εύρος επιλογών της γαστρονομίας του τόπου. Τώρα ήρθε η ώρα να φτιάξουμε την πιο εναλλακτική τηγανίτα με ξερά και φρέσκα κρεμμύδια καθώς και πολλά μπαχαρικά. Κρεμμυδοτηγανίτες λοιπόν, ιδιαίτερα διαδεδομένες στη μακρινή αλλά γραφική Άγρα, αποτελώντας έναν από τους δυνατούς μεζέδες για ούζο και όχι μόνο…
14
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
Υλικά: 100 γρ. φρέσκα κρεμμύδια 100 γρ. ξερά κρεμμύδια Αλεύρι
4 αυγά Δυόσμος Αλάτι, μπαχάρι, πιπέρι Ελαιόλαδο για τηγάνισμα
Εκτέλεση: Αφού τα πλύνουμε, κόβουμε τα ξερά κρεμμύδια σε ροδέλες, ενώ τα φρέσκα σε μικρά κομμάτια. Τους ρίχνουμε αλάτι και τα αφήνουμε λίγη ώρα να στραγγίξουν τα νερά τους. Αφού γίνει αυτό, παίρνουμε αλεύρι και ανακατεύουμε τα κρεμμύδια μέχρι να γίνουν ένας χυλός, όχι όμως πολύ σφιχτός, ενώ
προθέτουμε και τα μπαχαρικά. Έχουμε ήδη ανάψει το μάτι και ζεσταίνουμε ελαιόλαδο στο οποίο μόλις κάψει, αρχίζουμε να ρίχνουμε κουταλιά κουταλιά το μείγμα. Μόλις ροδίσουν από τη μία πλευρά, τα γυρνάμε από την άλλη, ενώ στη συνέχεια, αφού είναι έτοιμα, τα περιχύνουμε με τα αυγά τα οποία πρωτίστως έχουμε χτυπήσει καλά.
ήλιου», αποτελούν πρώτης τάξεως συστατικό για σαλάτες αλλά και φαγητά. Ωστόσο δυνατό ουζομεζέ και όχι μόνο, αποτελεί η τηγανητή εκδοχή της λιαστής ντομάτας και την οποία συναντά έντονα κανείς σε τραπεζώματα στην Ερεσό..
Λιαστές ντομάτες τηγανητές Ερεσού
Ο
ι ντομάτες της Λέσβου είναι ξακουστές για τη γεύση και το χρώμα τους και ειδικά το καλοκαίρι που είναι και η εποχή τους, γίνονται ανάρπαστες. Οι λιαστές δε ντομάτες ή αλλιώς οι «ντομάτες του
Βάζουμε αποβραδίς στο νερό τις λιαστές ντομάτες μας. Την επόμενη μέρα τις ξεπλένουμε πολύ καλά και τις στραγγίζουμε. Ο λόγος που γίνεται αυτό, είναι για να απομακρυνθεί το αλάτι. Στη συνέχεια ανακατεύουμε αλεύρι με λίγο νερό και λίγο λεμόνι. Στο χυλό που προκύπτει, βουτάμε τις ντομάτες και κατόπιν τις ρίχνουμε σε τηγάνι με καυτό λάδι. Αφού τηγανιστούν για λίγα λεπτά, τις βγάζουμε και σερβίρουμε. Ιδιαίτερο συνοδευτικό γι’ αυτό το μεζέ πέρα από ουζάκι, αποτελεί το φρέσκο παραδοσιακό γιαούρτι ανακατεμένο με δυόσμο και σκορδάκι.
Κυδώνια γεμιστά Παρακοίλων
Μ
ία από τις περιοχές σε απόσταση αναπνοής από το διάσημο κόλπο, είναι και τα γραφικά Παράκοιλα. Οι μυρωδιές και τα αρώματα από τις κουζίνες των καλοβαλμένων σπιτιών, μαρτυρούν την ύπαρξη νοικοκυράδων με «χρυσά» χέρια. Ειδικά όταν αναλαμβάνουν να μετατρέψουν τα φρεσκότατα και άφθονα θαλασσινά του κόλπου σε πεντανόστιμα εδέσματα, τότε ο συνωστισμός στο τραπέζι είναι δικαιολογημένος. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που η κατσαρόλα φιλοξενεί φρεσκοψαρεμένα κυδώνια με γέμιση. Σημειωτέον ότι η συνταγή μπορεί να πραγματοποιηθεί αντί για κυδώνια και με άλλα είδη θαλασσινών, όπως καλόγνωμες, χτένια κτλ..
Εκτέλεση: Πλένουμε τα κυδώνια τρίβοντας τα μεταξύ τους, για να φύγει η συσσωρευμένη άμμος και τα ρίχνουμε για άχνισμα σε μία κατσαρόλα στην οποία έχουμε ρίξει νερό. Μόλις ανοίξουν, τα βγάζουμε αλλά κρατάμε το νερό. Κατόπιν σοτάρουμε το κρεμμύδι στο λάδι και στη συνέχεια ρίχνουμε και το ρύζι. Τα γυρίζουμε μαζί για λίγα λεπτά, ρίχνουμε το μαϊντανό και αλατοπιπερώνουμε. Το μείγμα αυτό
Υλικά:
ελαιόλαδο
1 κιλό κυδώνια
1 κούπα του τσαγιού
250 γρ. ρύζι
ψιλοκομμένος μαϊντανός
1 κρεμμύδι ξερό
Πιπέρι, αλάτι
Μία κούπα του τσαγιού
Χυμός λεμονιού
είναι η γέμιση. Παίρνουμε ένα ένα τα κυδώνια και τα γεμίζουμε. Στη συνέχεια τα δένουμε με κλωστή για να μην ανοίξουν όσο βράζουν. Τα βάζουμε προσεκτικά στην κατσαρόλα με το στόμα προς τα επάνω και ρίχνουμε το νερό που κρατήσαμε. Αν δεν επαρκεί για να τα καλύψει, ρίχνουμε όσο χρειάζεται για να σκεπαστούν. Ρίχνουμε και 2 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο και αφήνουμε το φαγητό μας να βράσει για περίπου 15 λεπτά. Μόλις σερβίρουμε, αφαιρούμε την κλωστή και αφού τα ανοίξουμε για να τα φάμε, ρίχνουμε από πάνω όσο λεμόνι θέλουμε. 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
15
γεύσεις... 2 BOTANA
2 ΣΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ
Μελισσόχορτο
Πολυετές φυτό, συναντάται σε θαμνότοπους και δάση. Τα φύλλα του, έχουν ένα χαρακτηριστικό άρωμα λεμονιού, που είναι απαλό και καταπραϋντικό. Παρουσιάζει έντονη αντιοξειδωτική δράση και μέτρια αντιβακτηριδιακή. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούμε, είναι κατ’ αρχάς τα φύλλα, τα οποία είναι ευεργετικά για την κατάθλιψη και την ένταση και γενικά για την αντιμετώπιση διαταραχών του νευρικού συστήματος, καθώς και στην αποφυγή ανάπτυξης έλκους. Βοηθάει τη λειτουργία της καρδιάς και ηρεμεί τους έντονους παλμούς της. Διώχνει μακριά τη θλίψη και το άγχος επειδή επηρεάζει το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ψυχική διάθεση.
Μια νέα γευστική πρόταση έχει έρθει εδώ και λίγες μέρες να εμπλουτίσει τις επιλογές μας από το γνωστό σε όλους και καταξιωμένο στο χώρο του, «Mezzo». Αναφερόμαστε φυσικά στα Nanou Donuts. Φρέσκα, αυθεντικά, ελληνικά donuts με επικάλυψη σοκολάτας και γέμιση κρέμας, με επικάλυψη άχνης ζάχαρης και γέμιση σοκολάτας αλλά και αλμυρά με λουκάνικο και πατάτα. Δοκιμάστε και τις μπουκιές - μίνι ντόνατς με γέμιση είτε σοκολάτα και κρέμα, είτε στην αλμυρή εκδοχή τους, με τυρί, λουκάνικο και κιμά. Κατάλληλα για συνοδευτικό του καφέ ή του χυμού, σας δίνουν την τέλεια λύση για το κέρασμα στα παιδικά πάρτι ή στο γραφείο και όχι μόνο.
συνταγή
Γαρίδες σαγανάκι Υλικά Λίγο ελαιόλαδο 500 γρ. γαρίδες Νο1 1 κρεμμύδι (ξερό) ψιλοκομμένο 3 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένες 2 πράσινες πιπεριές ψιλοκομμένες
Εκτέλεση:
2 ώριμες ντομάτες ψιλοκομμένες ή 1 κονσέρβα ψιλοκομμένες ντομάτες 70 ml. ούζο Αλάτι - πιπέρι 1 κ.γ. ζάχαρη Λίγο μαϊντανό ψιλοκομμένο
Βάζουμε το λάδι στο τηγάνι και έπειτα στη φωτιά. Όταν ζεσταθεί, ρίχνουμε το σκόρδο, την πιπεριά και το κρεμμύδι και αφού μαραθούν, ρίχνουμε τις γαρίδες. Όταν πάρουν χρώμα (και από τις 2 πλευρές), σβήνουμε με το ούζο. Ρίχνουμε τη ντομάτα με τη ζάχαρη και το αλατοπίπερο (ανάλογα τα γούστα μας). Το αφήνουμε σε μέτρια φωτιά μέχρι να δέσει η σάλτσα. Μόλις τελειώσει, ρίχνουμε τη φέτα και το μαϊντανό και σερβίρουμε. 16
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
στην κουζινα
...&προϊόντα Τυροκομικά και Γαλακτοκομικά Προϊόντα Δ. Σαντζηλιώτης ΑΒΕΕ
Παρασκευάζεται από πρόβειο γάλα ή μίγμα με κατσικίσιο. Έχει ελαφρά γεύση και φυσικά λευκό χρώμα. Μπορεί να χαρακτηριστεί βιολογικό προϊόν επειδή παράγεται από γάλα ζώων που διατρέφονται με ελεύθερη βόσκηση, όπου δεν χρησιμοποιούνται εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα ή άλλοι ρυπαντές. Η φέτα του συγκεκριμένου εργοστασίου έχει καθιερωθεί σαν μια από τις πλέον αντιπροσωπευτικές γεύσεις των τοπικών μας προϊόντων και για τούτο το λόγο επιβάλλεται να την αναζητήσετε και να τη γευτείτε. Λουτρόπολη Θερμής, Λέσβος Τηλ.: 22510 71164 Φαξ: 22510 71007 www.santziliotis.gr
2 ΚΑΛΑ ΚΡΑΣΙΑ! Έχουμε ξαναμιλήσει για το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση «ανακάλυψης» των ποιοτικών ελληνικών κρασιών από κορυφαίους παράγοντες της διεθνούς οινογνωσίας. Όλο και περισσότερα κρασιά μας, αναφέρονται σε έγκυρους οινικούς οδηγούς παγκόσμιας εμβέλειας ή και βραβεύονται σε σημαντικές διεθνείς εκθέσεις. Στην κορυφή των επιλογών βρίσκονται κάποια φυσικώς γλυκά ελληνικά κρασιά, όλα Ονομασίας Προέλευσης και κατά σύμπτωση όλα από το νησιώτικο αμπελώνα (Λήμνο, Σάμο, Σαντορίνη). Παρά την τεράστια διεθνή αποδοχή αυτών των κρασιών, η άποψή μας είναι ότι οι τιμές τους εξακολουθούν ακόμα να είναι φθηνές (συγκρινόμενες μάλιστα με τις αντίστοιχες εφάμιλλων επώνυμων κρασιών από άλλες χώρες, θα τις χαρακτηρίζαμε πάμφθηνες). Σπεύσατε λοιπόν να εμπλουτίσετε τις συλλογές σας γιατί τα …ωραία πράγματα δεν διαρκούν αιώνια! Άλλωστε –το έχουμε ξαναγράψει– τα γλυκά κρασιά κατά κανόνα παλαιώνουν λόγω της φυσικής συντήρησης που εξασφαλίζει η παρουσία αυξημένων σακχάρων.
Η πρότασή μας Στα πλαίσια αυτά, θα σας προτείνουμε σήμερα ένα «δικό μας» κρασί. Μιλάμε για το Muscat της Ένωσης Συνεταιρισμών Λήμνου. Ένα εξαιρετικό φυσικώς γλυκό κρασί, με τα αρώματα της ποικιλίας (Μοσχάτο Αλεξανδρείας) έντονα, που όσο παλιώνει, τόσο γίνεται καλύτερο. Συνοδεύει τόσο επιδόρπια (γλυκά ή φρούτα) όσο και παχιά τυριά (π.χ. ροκφόρ) ακόμα και το …αριστοκρατικό φουά γκρα! Απολαύστε το παγωμένο (6-8 βαθμούς) αλλά με …ρέγουλο, αφού πέρα από την υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ (15,5 βαθμοί), υπάρχουν και τα πλούσια σάκχαρα, ό,τι πρέπει για να μας «πιάσει»! Οσο για την τιμή –σε σχέση με την εκλεκτή ποιότητα- απίστευτη: Γύρω στα 6 ευρώ!
Γευσιγνωσία Το καλό κρασί πωματίζεται υποχρεωτικά με φελλό; Και αυτό μύθος. Παραδοσιακά το πώμα στα κρασιά ήταν από φελλό, αφενός γιατί ήταν εύχρηστο υλικό πωματισμού και αφετέρου γιατί μέσα από το φελλό, το κρασί «αναπνέει» σε βάθος χρόνου, διαδικασία πολύ σημαντική για τα κρασιά παλαίωσης. Ωπ! Το είπαμε το μυστικό λοιπόν. Ο φελλός είναι απαραίτητος μόνο στα κρασιά παλαίωσης. Στα υπόλοιπα –που είναι και τα συντριπτικά περισσότερα– όχι μόνο δεν είναι απαραίτητος, αλλά ίσως είναι και περιττός, αφού πάντα ένας κακής ποιότητας φελλός απειλεί να προσδώσει στο κρασί δυσάρεστα χαρακτηριστικά. Επομένως για την συντριπτική πλειοψηφία των λευκών κρασιών, των ροζέ και πολλών από τα κόκκινα, ένα πλαστικό υποκατάστατο φελλού ή ένα βιδωτό πώμα, είναι προτιμότερο και ίσως και πιο πρακτικό. Π.Μ. 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
17
εναλλακτικά
Λαογραφικό Μουσείο Αμπελικού…
Σ
το όμορφο χωριό Αμπελικό, κοντά στο Πλωμάρι, λειτουργεί εδώ και κάποια χρόνια Λαογραφικό Μουσείο. Το Μουσείο βρίσκεται σε χώρο της Εκκλησίας του χωριού και στεγάζει εκθέματα που καλύπτουν μια ευρεία χρονική περίοδο, από τα ελληνιστικά χρόνια μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν των κατοίκων και των ασχολιών τους. Για όποιον βρεθεί μέχρι εκεί, αξίζει σίγουρα μια επίσκεψη, αφού μέσα στην Εκκλησία λειτουργεί επίσης το Μουσείο Ρητίνης, καθώς και Εκκλησιαστικό Μουσείο.
…και χωριό Ρητίνης
Κ
αι μια που φτάσαμε μέχρι το Αμπελικό, αξίζει να επισκεφτούμε και το… Χωριό της Ρητίνης, που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από το χωριό, μέσα στο δάσος, στο δρόμο για Πολιχνίτο. Εκεί υπάρχει αναπαράσταση των σπιτιών όπου παλιά ζούσαν οι ρητινοσυλλέκτες της περιοχής, εκτελώντας τη βασική εργασία που για χρόνια είχαν οι κάτοικοι του χωριού.
Φοινικόδασος του Καλαμιάρη Λ
ίγα μόλις χιλιόμετρα από τη Μυτιλήνη, στην Παναγιούδα, βρίσκεται το Φοινικόδασος του Καλαμιάρη, το μοναδικό στο νησί. Αξίζει να πάτε έως εκεί, για να δείτε μια εικόνα σπάνιας ομορφιάς. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε ότι το Φοινικόδασος του Καλαμιάρη ή Φοινικόδασος της Παναγιούδας, είναι ένα ημι-αυτοφυές μικρό φοινικόδασος της Λέσβου, το οποίο απαρτίζεται από αριθμημένα περίπου 22-26 τεχνητά φυτεμένα φοινικόδεντρα της ποικιλίας Phoenix Canariensis (τα οποία μετέφερε στα τέλη του 19ου αιώνα από την Αίγυπτο, ο Άγγλος διπλωμάτης Άττκινσον ) και άλλα τόσα και περισσότερα μεταγενέστερα, μικρότερης ηλικίας, τα οποία είναι αυτοφυή πλέον. 18
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
παιδι
Θα βοηθήσετε το παιδί να προσαρμοστεί, εάν τις πρώτες εβδομάδες το ενθαρρύνετε να δείξει στους νέους του φίλους, ένα αγαπημένο του παιχνίδι ή ένα τραγούδι ή παραμύθι κλπ.. Έτσι, του δίνετε ένα καλό κίνητρο να πλησιάσει τα άλλα παιδιά, να βρει αποδοχή από κάποια από αυτά, αλλά και κοινά ενδιαφέροντα μαζί τους. Μην έχετε άγχος! Πολλές φορές οι γονείς προκαλούν άγχος και φόβο στα παιδιά από τη δική τους ανασφάλεια. Κρατήστε τυχόν σκέψεις όπως «Θα τα καταφέρει στο σχολείο;» και άλλα παρόμοια. Να είστε ήρεμοι και αισιόδοξοι.
Πρώτη φορά στο σχολείο Γράφει η ΑΝΤΩΝΙΑ Κ. ΦΟΥΣΚΑ*
Τ
ι σημαίνει για τους γονείς η πρώτη μέρα που το παιδί τους θα μείνει μόνο του, μακριά από το σπίτι, χωρίς το δικό τους έλεγχο; Τι σημαίνει για το παιδί η απομάκρυνση του από το σπίτι; Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς το παιδί τους, την πρώτη μέρα στο σχολείο, στο νέο περιβάλλον; Το παιδί ουσιαστικά για πρώτη φορά, θα λείψει για κάποιες ώρες από το σπίτι, μακριά από το οικείο περιβάλλον. Καλό είναι οι γονείς να μιλούν για το σχολείο αρκετό καιρό πριν ώστε το παιδί να είναι έτοιμο όταν έρθει η μεγάλη μέρα. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά έχουν άγχος για το σχολείο επειδή τους είναι κάτι άγνωστο.
Βασικές τακτικές Να εξοικειώστε τα παιδιά με καταστάσεις και ρόλους που έχουν να κάνουν με τη σχολική ζωή. Αυτό μπορεί πολύ εύκολα να γίνει, παίζοντας! Υπάρχουν βιβλιαράκια με θέμα τον παιδικό σταθμό ή το σχολείο, διαβάστε τα στο παιδί. Έτσι θα μάθει από τους ήρωες των βιβλίων τι κάνουν στο σχολείο. Αυτοσχεδιάστε! Συγκεντρώστε τα αγαπημένα του παιχνίδια και παίξτε... σχολείο! Μια τάξη με δασκάλα, μαθητές και δημιουργήστε ιστορίες από την καθημερινότητα μιας σχολικής τάξης.
Δείξτε ενθουσιασμό που το παιδί μεγάλωσε και ήρθε η ώρα να κάνει φίλους, να μάθει νέα πράγματα, να ανακαλύψει τα ταλέντα του! Μάθετε στο παιδί τις βασικές αρχές μιας τάξης. Σημαντικό είναι να του πείτε πως για ό,τι χρειάζεται, μπορεί να απευθυνθεί στη δασκάλα. Αν υπάρχει έντονη θλίψη του αποχωρισμού, με κλάματα και πανικό, μη χρησιμοποιήσετε την τακτική που παρατηρείται συχνά η μαμά να μένει στο σχολείο με το παιδί και κάθε μέρα να μειώνει την ώρα της παραμονής της εκεί. Καλύτερα είναι, για να υπάρχει σταδιακή μετάβαση του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον, να το αφήνετε λιγότερη ώρα εκεί. Ξεκινήστε π.χ., αφήνοντας το στο νηπιαγωγείο 1 ώρα και κάθε μέρα να το αφήνετε όλο και περισσότερο μέχρι να συνηθίσει εντελώς. Μη διστάζετε, γιατί το παιδί το διακρίνει κι έτσι θα είναι πιο δύσκολο να σας αφήσει να φύγετε. Δώστε του ξεκάθαρα μηνύματα. Το παιδί θα πρέπει να μάθει ότι θα πάει στο σχολείο, όσο κι αν κλαίει, φωνάζει ή χτυπάει τα πόδια του στο πάτωμα. Μην υποχωρείτε ποτέ, όσο έντονες και αν είναι οι αντιδράσεις του. Αν υποχωρήσετε μία φορά, θα μάθει ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να πετυχαίνει αυτό που θέλει. Καλέστε στο σπίτι παιδιά από την τάξη του, θα το βοηθήσετε να αποκτήσει φίλους, κι έτσι θα διευκολυνθεί η προσαρμογή του. Δείξτε εμπιστοσύνη στο παιδί σας. Αποχαιρετήστε το με τρυφερότητα αλλά και αποφασιστικότητα. Έτσι θα καταλάβει ότι εμπιστεύεστε την ικανότητά του να αντιμετωπίσει την κατάσταση. * Η Αντωνία Κ. Φούσκα είναι Ψυχολόγος – Ειδική Παιδαγωγός BSc, Dip., MSc. 10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
19
της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗ
Μ
ε μια προγιαγιά Δέσποινα με εννιά παιδιά, εύκολα καταλήγεις με ένα σόι γεμάτο Δέσποινες. Η θεία η Δέσποινα του τάδε, η θεία η Δέσποινα από το πέρα μέρος, η θεία η Δέσποινα από το δώθε μέρος (είναι και κάπως διασκορπισμένες), η θεία η Δέσποινα η μαμά του δείνα και ούτω καθεξής… Κι η μάνα μου Δέσποινα. Δε γιόρτασε ποτέ το Δεκαπενταύγουστο. Ο λόγος απλούστατος, κατά τη λογική της γιαγιάς. Ήταν τόσες οι εορτάζουσες τη μέρα εκείνη, που η αξία της ονομαστικής γιορτής της κόρης της κάπως μειωνόταν. Αποφάσισαν λοιπόν να της εύχονται το Νοέμβρη, παιδιόθεν και μέχρι σήμερα (σπάζοντας και την παράδοση περί παρθένων να γιορτάζονται στα Εισόδια). Φυσικό είναι, βέβαια, τα τηλέφωνα να βαρούν και το καλοκαίρι, πρώτιστο άγχος ωστόσο, να μην ξεχάσουμε καμμιά ξαδέλφη Δεσπούλα. Αυτό ίσως να συνέβαλε στο να μην αντιλαμβάνομαι όσο ήμουν μικρή το μέγεθος αυτής της γιορτής, παρά μόνο ως μια ιδιαιτερότητα του σογιού μου. Κι έμπαινε ο Αύγουστος, κι όλοι αναστατώνονταν. Ως παιδιά, μας ένοιαζε πότε θα χάναμε τα γειτονόπουλα και τους φίλους που θα έφευγαν για διακοπές. Εγώ θα φύγω τότε, εσείς πότε θα φύγετε; Δε θα φύγετε, πώς κι έτσι; Αν κάποιος θα έλειπε με την οικογένειά του Ιούλιο, ας πούμε, δημιουργούσε πράγματι μεγάλη απορία στους υπολοίπους, ίσως και μια αίσθηση ότι ο γονιός του είναι αδικημένος που παίρνει άδεια απ’ τη δουλειά… όχι Αύγουστο. Πέρα όμως απ’ το συσχετισμό της αποδυνάμωσης της παρέας, και πάλι δε θυμάμαι να θεωρούσα τον Αύγουστο πιο συνδεδεμένο με την έννοια του καλοκαιριού και των διακοπών, σε σχέση με τους υπόλοιπους δυο μήνες. Το βασικό ήταν ότι θα έκλεινε το σχολείο κι από κει και πέρα, απλά μετρούσαμε μπάνια, που ως θρέμματα της πόλης, μόνο κατά τη διάρκεια των «διακοπών» μπορούσαμε να απολαύσουμε –άντε και κανένα Σαββατοκύριακο σε καμμιά εξόρμηση. 20
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
Τα φοιτητικά μου χρόνια στο νησί ήρθαν να αλλάξουν πολλά απ’ αυτά. Από άποψης «διακοπών», παρ’ όλο που η κατάσταση έμενε παρόμοια αφού έκλεινε το Πανεπιστήμιο, υπήρχε η εξαίρεση ότι τα μπάνια μπορούσαν να ξεκινήσουν ανά πάσα στιγμή και ότι όσο περπατούσε ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού, καλό θα ήταν να άνοιγες κανένα βιβλίο για την εξεταστική του Σεπτέμβρη. Συνήθως, δε, παίρναμε τα μπογαλάκια μας και επιστρέφαμε στα πατρογονικά μας, οπότε η έννοια «διακοπές» ταυτιζόταν περισσότερο με την αλλαγή περιβάλλοντος. Ωστόσο, η μεγάλη διαφορά ήταν η Γιορτή. Κι όσο συναναστρεφόμουν με μη φοιτητές, αντιλαμβανόμουν ότι η ψυχολογική προετοιμασία γι’ αυτήν τη Γιορτή ξεκινούσε με το που έμπαινε ο μήνας. Οι Παναγιές, πολλές, με προεξάρχουσα μάλλον της Αγιάσου, για την οποία με εντύπωση παρατηρούσα όσο μετρούσα χρόνια εδώ, με πόση ευλάβεια, με θαυμασμό, αναφέρονταν ντόπιοι και ξένοι. Και προφανώς για μένα, το παιδί της πόλης που μάθαινε για την περίφημη κοσμοσυρροή στην Τήνο από τις τηλεοράσεις σαν κάτι που συμβαίνει μακριά, η Πατωμένη αποτέλεσε κάτι το μυστηριακό, βγαλμένο από λαογραφικά βιβλία. Καθώς όμως γύριζαν οι σελίδες και τα φοιτητικά χρόνια πέρασαν κι αυτά, βρίσκω τον εαυτό μου να κοιτά στο ημερολόγιο τι μέρα πέφτει 15 Αυγούστου, να πάρω κι εγώ την αδειούλα μου. Να φύγω με το γκρουπ του πρώτου δεκαπενθημέρου ή με το δεύτερο (για Αύγουστο μιλάμε, σχεδόν ποτέ για Ιούλιο)… Και σκέφτομαι τους γονείς μας, πώς πάλευαν να ταιριάξουν τις άδειές τους για να αποδράσουν με τα κουτσούβελα, που χαμπάρι δεν παίρνουν τι είναι να περιμένεις δυο βδομάδες έναν ολόκληρο χρόνο, για να χωρέσεις όλη σου την ξεκούραση και την απεμπλοκή από υποχρεώσεις. Έφτασε η ώρα λοιπόν! Κοντεύει δηλαδή. Και πριν πάρω τα πλοία, τ’ αεροπλάνα και τα τραίνα να τιμήσω κι εγώ τη Μεγάλη Έξοδο, θ’ ανάψω κι ένα κεράκι σε μια Παναγιά της Λέσβου, έτσι, «για το καλό».
ομορφια
ση συμμετρίας Εye Liner για έντονο ή φυσικά τονισμένο βλέμμα.
Πετάξτε τα είδη μακιγιάζ που το καλοκαίρι λιώνουν και εξαφανίζονται...! Κάνοντας μόνιμο μακιγιάζ σε φρύδια, χείλη ή μάτια, θα είστε όμορφη από το πρωί έως το βράδυ, χωρίς κόπο και χωρίς άγχος!
Μόνιμο μακιγιάζ! Γράφει η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗ*
Τ
ο μόνιμο μακιγιάζ είναι μια τεχνική που χρησιμοποιούμε, για να αναδείξουμε τα φυσικά μας χαρακτηριστικά ή ακόμα να διορθώσουμε ατέλειες του προσώπου. Με το μόνιμο μακιγιάζ μπορούμε να έχουμε καλοσχηματισμένα φρύδια, σαρκώδη και συμμετρικά χείλη, έντονο βλέμμα στα μάτια. Το χρωματολόγιο καθορίζεται με βάση τα
φυσικά σας χρώματα και μπορεί να γίνει όσο έντονο ή διακριτικό θέλουμε! Το μόνιμο μακιγιάζ πραγματοποιείται στις παρακάτω περιπτώσεις: Σε φρύδια άτονα, ανύπαρκτα ή κακοσχηματισμένα Σε μικρά άτονα ή ασύμμετρα χείλη Σχηματισμός, περίγραμμα, αποκατάστα-
Το μόνιμο μακιγιάζ αρμόζει σε όλους τους τύπους των ανθρώπων, όλοι μπορούν να είναι άψογα μακιγιαρισμένοι χωρίς να χάνουν πολύτιμο χρόνο. Σημαντικό θα ήταν επίσης να συμπληρωθεί ότι εξυπηρετεί άτομα που υποφέρουν από αλλεργίες σε προϊόντα μακιγιάζ, αθλητές λόγω έντονης εφίδρωσης και γενικότερα σε άτομα που δεν έχουν καλή σχέση με το μακιγιάζ γενικότερα! Ο τρόπος εφαρμογής γίνεται ως εξής: Εισχωρούμε στα επιφανειακά στρώματα της επιδερμίδας, χρωστικές ουσίες που προέρχονται από ορυκτά παράγωγα, τα οποία μένουν στο δέρμα για ένα ικανό χρονικό διάστημα περίπου 2-3 χρόνια (πρόσωπο) και κατόπιν με τη φυσική ανάπλαση των κυττάρων ξεθωριάζουν. Μετά την πρώτη εφαρμογή και για ένα διάστημα ενός μηνός, το tattoo σταθεροποιείται στο δέρμα και το χρώμα που έχουμε εισχωρήσει, αποκτά σταθερότητα, οπότε εάν χρειαστεί, προαιρετικά πραγματοποιούμε το ρετούς σύμφωνα με την υπόδειξη του ειδικού.
* Η Κωνσταντίνα Σταμάτη είναι αισθητικός, ιδιοκτήτρια του Κέντρου Αισθητικής και Ομορφιάς «Κωνσταντίνα».
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
21
Τι ζώδιο είσαι; Κριός
21 Μαρτίου
Ταύρος 20 Απριλίου
Αποδεχθείτε αυτά που αισθάνεστε αφού δεν γίνεται διαφορετικά και μην παλεύετε με γεγονότα που δεν μπορείτε να αλλάξετε. Συνειδητοποιήστε την πραγματικότητα και με τη βοήθεια της λογικής, πάρτε τις κατάλληλες αποφάσεις, αντλώντας δύναμη από βαθιά μέσα σας. Πραγματοποιήστε με μικρά αλλά σταθερά βήματα τα σχέδιά σας.
Καρκίνος 22 Ιουνίου
22 Ιουλίου
Ζ υγός
23 Σεπτεµβρίου 22 Oκτωβρίου
Πριν πάρετε σημαντικές αποφάσεις για τη διεκδίκηση αυτών που αξίζετε, αναλογιστείτε τις ευθύνες των πράξεών σας. Οι σπασμωδικές κινήσεις δεν σας βοηθάνε να πετύχετε όλα αυτά που πραγματικά θέλετε. Απλά σας κάνουν να χάνετε το χρόνο σας. Μην επιτρέπετε στο άγχος να σας κάνει να χάνετε τον αυθορμητισμό που τόσο πολύ τον έχετε ανάγκη.
Αιγόκερως
22 ∆εκεµβρίου 19 Iανουαρίου
Βάλτε χρώμα στη ζωή σας αλλάζοντας ό,τι δεν σας ικανοποιεί πραγματικά είτε αυτό είναι άνθρωποι είτε καταστάσεις είτε αντικείμενα. Μην επιβαρύνετε αυτό το διάστημα, την ατμόσφαιρα με ζήλιες και κακίες, αφού μπορείτε να περάσετε υπέροχα με το σύντροφο σας αν κινηθείτε σε ερωτικά επίπεδα με ή χωρίς τους δικούς σας όρους.
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
20 Μαΐου
Οι πιέσεις που νιώθετε από το περιβάλλον σας είναι μεγάλες και θα δημιουργήσουν ένταση σε εσάς και στον σύντροφο σας. Μην υιοθετείτε άκαμπτη στάση σε σχέση με μέλη της οικογενείας σας, που δεν μπορείτε να καταλάβετε πώς ενεργούν. Μην επιτρέπετε να σας χρεώνουν για πράγματα που δεν έχετε κάνει και σας κάνουν να νοιώθετε και τύψεις.
Λέων
Μείνετε αξιοπρεπείς και μην πέφτετε στις παγίδες που σας έχουν στήσει οι ανταγωνιστές σας προκειμένου να πάρουν τη θέση σας. Αποφύγετε τους διαπληκτισμούς ακόμα και με ανθρώπους που δεν συμπαθείτε. Ελάτε πιο κοντά με κάποια άτομα, κάνοντας νέες κοινωνικές επαφές που θα σας αναζωογονήσουν και θα σας φέρουν πιο κοντά στους στόχους σας.
22
21 Απριλίου
Δίδυμοι
23 Ιουλίου
21 Μαΐου
21 Ιουνίου
Ακούστε όλες τις απόψεις για να μπορέσετε να εκτιμήσετε καλύτερα μια κατάσταση που σας έχει προβληματίσει αρκετά έως τώρα. Μη βάζετε χρονοδιαγράμματα στην προσωπική σας ζωή. Το άγχος δεν σας βοηθάει να λειτουργείτε σωστά και μειώνει τη δημιουργικότητά σας, γι’ αυτό χαλαρώστε για να μπορείτε να αποδώσετε καλύτερα.
Παρθένος
23 Αυγούστου
Μην τα βάζετε με ανθρώπους που στο παρελθόν έχουν στηρίξει εσάς, αλλά και μέλη της οικογένειάς σας. Απλά, κατανοήστε τους και προσπαθήστε να βρεθείτε στη θέση τους. Για όλα έρχεται η κατάλληλη ώρα, γι’ αυτό δεν θα πρέπει να βιάζεστε, ούτε και να στεναχωριέστε για πράγματα που έτσι και αλλιώς δεν περνάνε από τα χέρια σας.
Σκορπιός
23 Οκτωβρίου 22 Νοεµβρίου
Διασφαλίστε πρώτα τις προϋποθέσεις και αμέσως μετά με τους κατάλληλους χειρισμούς θα δείτε τα όνειρά σας να πραγματοποιούνται. Για να νιώσουν μεγαλύτερη ασφάλεια τα κοντινά σας πρόσωπα, προσπαθήστε να ενεργήσετε αποφασιστικά και καλύψτε τους όταν σας χρειάζονται. Είναι σκόπιμο να προχωρήσετε σε νέες πιο υγιείς καταστάσεις.
Υδροχόος
24 Αυγούστου 22 Σεπτεµβρίου
Απελευθερωθείτε από έμμονες ιδέες που δεν σας επιτρέπουν να δείτε σωστά τα γεγονότα. Αν τα οικονομικά κίνητρα είναι ενδιαφέροντα, ξανασκεφθείτε προτάσεις που θα αυξήσουν τα εισοδήματα σας, αφού πρώτα πάρετε χρήσιμες συμβουλές από ειδικούς και κοντινά σας πρόσωπα. Χαρείτε την κάθε ασχολία σας και μην τα κάνετε όλα σαν τυπική διαδικασία.
Τοξότης
23 Νοεµβρίου 21 ∆εκεµβρίου
Οι ακραίες επιθετικές τάσεις που έχετε, μπορούν κάλλιστα να εκτονωθούν σε ερωτικά επίπεδα και να περάσετε υπέροχα. Μην είστε πεισματάρηδες, αλλά κοιτάξτε μπροστά καθώς ανοίγονται νέοι ορίζοντες για εσάς. Ανταποκριθείτε στις ουσιαστικές σας ανάγκες και αποστασιοποιηθείτε από τα προβλήματα του περιβάλλοντος σας.
Ιχθύες
20 Ιανουαρίου 19 Φεβρουαρίου
20 Φεβρουαρίου 20 Mαρτίου
Μια ήδη ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα μπορεί να επιβαρυνθεί από την επιθετική συμπεριφορά τη δική σας ή των κοντινών σας ανθρώπων και να χαλάσει το καλό κλίμα. Μην απορρίπτετε τις απόψεις κοντινών σας προσώπων δίχως δεύτερη σκέψη. Δώστε έμφαση στην καλή ψυχολογική σας κατάσταση, για να μπορέσετε να κάνετε και όλα τα υπόλοιπα.
Μην επιτρέπετε στους άλλους να σας καταπιέζουν και να σας εξουσιάζουν στο όνομα της αγάπης που έχετε γι’ αυτούς, αλλά φροντίστε να μην κάνετε κι εσείς κάτι αντίστοιχο. Μην έχετε ψευδαισθήσεις ότι μπορείτε να λειτουργήσετε καλύτερα μόνοι σας, μακριά από την πολυκοσμία και τη φασαρία που έχουν οι πολλές σχέσεις και συναναστροφές.