A Γ I O Y E Y Σ T PAT I O Y 2 0 1 0
2:03 PM
&
7/7/10
TOYPIΣTIKOΣ O∆HΓOΣ ΛHMNOY
EXOFYLLO 2010
Page 1
www.limnosgreece.gr
EXOFYLLO 2010
7/7/10
2:03 PM
Page 2
ARXIKA 2010
7/7/10
2:27 PM
Page 1
ARXIKA 2010
7/7/10
2:27 PM
Page 2
ARXIKA 2010
7/7/10
2:27 PM
Page 3
&
§HMNO™ A°IO™ EY™TPATIO™ 2010
EDITORIAL
Γιατί κάνουµε διακοπές; Γιατί θέλουµε να διακόψουµε την καθηµερινή ρουτίνα, να ξεκουραστούµε, να εκτονωθούµε και να αναζωογονηθούµε σε κρυστάλλινες θάλασσες και καθαρές παραλίες, να µάθουµε την ιστορία του κάθε τόπου, να κάνουµε εκδροµές για να «ανοίξουν» τα µάτια µας και να µπούνε καινούργιες εικόνες, να γευτούµε ξεχωριστά φαγητά και ποτά βγαλµένα από τον τόπο … Όλα αυτά λοιπόν τα βρίσκουµε αβίαστα και εύκολα στη Λήµνο και τον Άη Στράτη, δύο µαγευτικούς προορισµούς φορτισµένους µε µυθολογία, ιστορία, πολιτισµό, αλλά και µοναδικό φυσικό κάλλος. Η Λήµνος, η µυθική πατρίδα του Ήφαιστου, ο χώρος µε το αρχαιότερο βουλευτήριο της ανθρωπότητας, το νησί που αποτέλεσε σταυροδρόµι πολιτισµών και πεδίο διεκδικήσεων και συγκρούσεων από την αρχαιότητα µέχρι το πρόσφατο παρελθόν στον Πρώτο Παγκόσµιο πόλεµο, όταν χρησιµοποιήθηκε ως ορµητήριο στην µάχη της Καλλίπολης, είναι ταυτόχρονα το νησί που σου χαρίζει δυνατές στιγµές για να πάρεις µαζί σου για τον υπόλοιπο χρόνο. Απαραίτητο συµπλήρωµα του ταξιδιού στη Λήµνο είναι το γειτονικό νησάκι του Άη Στράτη, ένας από τους τελευταίους επίγειους παραδείσους, που έχει µείνει ακόµα απείραχτος από τους ρυθµούς και τις επιρροές της σύγχρονης ζωής. Καλές … πραγµατικές διακοπές, λοιπόν, στη Λήµνο και τον Άη Στράτη.
Mαρία Σελάχα
ARXIKA 2010
7/7/10
2:27 PM
Page 4
ΠEPIEXOMENA 3
EDITORIAL
7
°ENIKE™ ¶§HPOºOPIE™
37
E¶I§E°MENE™ ¢IA¢POME™
81
¢PA™THPIOTHTE™
93
°EY™EI™ KAI ¶PO´ONTA
111 A°IO™ EY™TPATIO™ 121 DATA
Tουριστικός Oδηγός Λήµνου & Άη Στράτη 2010 www.limnosgreece.gr EȉÈ΋ ŒÎ‰ÔÛË Ù˘ EÊËÌÂÚ›‰·˜ “EÌÚfi˜” EΉfifiÙÙ˘: M·ÓfiÏ˘ M·ÓÒÏ·˜ K›ÌÂÓ·: M·Ú›· ™ÂÏ¿¯· EÈ̤ÏÂÈ· ÎÂÈ̤ӈÓ: ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ M˘ÚÈÙ˙‹˜ ºˆÙÔÁڷʛ˜: ¶·ÓÙÂÏ‹˜ ¶Ú·‚Ï‹˜, °È¿ÓÓ˘ °È·ÓÓ¤ÏÔ˜, ·Ú¯Â›· ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ “EÌÚfi˜” Î·È ¢‹ÌˆÓ §‹ÌÓÔ˘ Art Director: M˘ÚÙÒ ¶··‰¤ÏÏË M·Î¤Ù˜: X·Ú›ÎÏÂÈ· M·ÓÙ˙Ô˘Ú¿ÓË, M·Ú›· AÚÈÛÙÔÙ¤ÏÔ˘˜, ŒÊË M˘ÚÌ›ÁÎÔ˘ Y‡ı˘ÓË EÌÔÚÈÎÔ‡ TÌ‹Ì·ÙÔ˜: AÓ·ÛÙ·Û›· M·ÌԇϷ Y‡ı˘ÓË ¢È·ÊË̛ۈÓ: M·ÓÙÒ XÏ·¯Ï¿ Y‡ı˘ÓË °Ú·Ê›Ԣ §‹ÌÓÔ˘: M·ÓÙÒ XÏ·¯Ï¿ ¶·Ú·ÁˆÁ‹: EÈÎÔÈÓˆÓ›· §¤Û‚Ô˘ A.E. ¢È·¯ˆÚÈÛÌÔ› - HÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ÌÔÓÙ¿˙ - EÎÙ‡ˆÛË: ¢ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ™˘ÁÎÚfiÙËÌ· «MAKE¢ONIA» X¿ÚÙ˘: GEOPSIS EÊËÌÂÚ›‰· “EM¶PO™” K·Ú¿ T¤, 811 00 M˘ÙÈÏ‹ÓË TËÏ.: 22510 41619 ñ Fax: 22510 27300 °Ú·ÊÂ›Ô §‹ÌÓÔ˘: °·ÚÔÊ·ÏÏ›‰Ô˘ 1, M‡ÚÈÓ· ñ TËÏ.: 22540 22526 e-mail: info@emprosnet.gr ñ URL: http://www.emprosnet.gr TÔ˘ÚÈÛÙÈÎfifi˜˜ O‰ËÁfifi˜˜ §‹ÌÓÔ˘ & AÁ›Ô˘ E˘ÛÙÚ·Ù›Ô˘ 2010 A·ÁÔÚ‡ÂÙ·È Ë ·Ó·‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË, Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹, Ë ·ÓÙÈÁÚ·Ê‹ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ë ÌÂÙ¿‰ÔÛË Ì ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙ ÙÚfiÔ Î·È Ì¤ÛÔ, ̤ÚÔ˘˜ ‹ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ‡Ï˘ ÙÔ˘ «TÔ˘ÚÈÛÙÈÎÔ‡ O‰ËÁÔ‡ §‹ÌÓÔ˘ & AÁ›Ô˘ E˘ÛÙÚ·Ù›Ô˘ 2010» ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ¤ÁÁÚ·ÊË ¿‰ÂÈ· ÙÔ˘ ÂΉfiÙË. ¢È·Ó¤ÌÂÙ·È ‰ˆÚ¿Ó.
ARXIKA 2010
7/7/10
2:28 PM
Page 5
ARXIKA 2010
7/7/10
2:28 PM
Page 6
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:40 PM
Page 7
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ Σύντοµη ξενάγηση .......................................... σελίδα 9
Iστορία .......................................... σελίδα 16
Φύση .......................................... σελίδα 24
Aρχιτεκτονική .......................................... σελίδα 30
Kάτοικοι .......................................... σελίδα 32
H §‹ÌÓÔ˜ ÍÂÚfi‚·Ï ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÌÈ·˜ Ê˘ÛÈ΋˜ ÎÔÛÌÔÁÔÓ›·˜, ÚÈÓ ·fi ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ¯ÚfiÓÈ·, ̤۷ ·fi ‡ÚÈÓ˜ ÁÏÒÛÛ˜ ʈÙÈ¿˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÒÓ ËÊ·ÈÛÙ›ˆÓ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:40 PM
Page 8
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:40 PM
Page 9
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
Σύντοµη ξενάγηση Περιοχή Μύρινας Η πόλη της Μύρινας µαζί µε τα δηµατικά διαµερίσµατα Θάνους, Κάσπακα, Κορνού και Πλατεών αποτελούν το δήµο Μύρινας. Εκτός από την ειδυλλιακή πόλη της Μύρινας µε το Ρωµαίικο και τον Τούρκικο Γιαλό στο δήµο ξεχωρίζουν ακόµη τα ιαµατικά λουτρά στα Θέρµα, η πανοραµική θέα από το εκκλησάκι του προφήτη Ηλία, οι διαδροµές στο όρος Κάκκαβος µε το εντυπωσιακό τοπίο από τεράστιους βράχους διαφόρων σχηµάτων και τα γραφικά χωριά Κορνός, Κάσπακας και Πλατύ.
9
7/7/10
12:40 PM
Page 10
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Περιοχή Νέας Κούταλης Ο ∆ήµος Νέας Κούταλης µε πρωτεύουσα το µεγαλοχώρι Κοντιάς περιλαµβάνει τα χωριά Νέα Κούταλη, Τσιµάνδρια, Πορτιανού, Πεδινό, Αγκαρυώνες, Καλλιθέα και Λιβαδοχώρι. Τα θαυµάσια σπίτια αστικής αρχιτεκτονικής του Κοντιά, ο υδροβιότοπος του ∆ιαπορίου, η διαδροµή προς το Φακό µε τα πλούσια βοσκοτόπια και τα ηφαιστειακά πολύχρωµα πετρώµατα και απολιθώµατα δένδρων, ηλικίας 17-21 εκατοµµυρίων ετών, το χωριό των Κεχαγιάδων Τσιµάνδρια, το γραφικό Πορτιανού και η Νέα Κούταλη, παλιότερα σηµαντικό σπογγαλιευτικό κέντρο, αποτελούν µερικά από τα σηµεία που κάνουν το δήµο Νέας Κούταλης να ξεχωρίζει.
10
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:40 PM
Page 11
7/7/10
12:40 PM
Page 12
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Περιοχή Ατσικής Στο δήµο Ατσικής εκτός από το οµώνυµο χωριό ανήκουν τα χωριά Άγιος ∆ηµήτριος, Βάρος, ∆άφνη, Καρπάσι, Κατάλακκο, Προπούλι, Σαρδές και Κότσινας. Σ’ αυτό το ∆ήµο ο επισκέπτης δεν πρέπει να παραλείψει να επισκεφθεί την Ατσική µε τον εύφορο κάµπο, το χωριό Βάρος µε τα υπέροχα πέτρινα σπίτια, τον φηµισµένο για τ’ αµπέλια του Άγιο ∆ηµήτριο, την αµµουδερή παραλία στο Γοµάτι κοντά στη ∆άφνη, την περιοχή Παχιές Αµµουδιές στον Κατάλακκο, όπου συναντάµε το ασυνήθιστο τοπίο των αµµόλοφων σε µια µοναδική έρηµο καθώς και την περιοχή των Φαλακρών µε τα εντυπωσιακά σχήµατα των βράχων κοντά στο Προπούλι.
12
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:41 PM
Page 13
7/7/10
12:41 PM
Page 14
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Περιοχή Μούδρου Σ’ αυτό το κοµµάτι του νησιού θα χαρείτε γραφικά λιµανάκια, βραχώδεις και γεµάτες σπηλιές παραλίες, αλλά και παραλίες µε αµµόλοφους, πλούσιους υγροβιότοπους, βραχώδη τοπία µε απίστευτους χρωµατισµούς, τους αρχαιολογικούς χώρους της αρχαίας πόλης Πολιόχνης, της Ηφαιστείας και του ιερού των Καβείρων καθώς και τη γνωστή από το µύθο σπηλιά του Φιλοκτήτη. Ο Μούδρος είναι επίσης γνωστός και από τη σύγχρονη ιστορία, αφού εδώ υπεγράφη στις 31 Οκτωβρίου 1918 η γνωστή Συνθήκη Ανακωχής του Μούδρου µεταξύ των Συµµάχων και της Τουρκίας µε την οποία έληγε επισήµως ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Στο ∆ήµο ανήκουν η οµώνυµη πόλη και τα χωριά Καλλιόπη, Καµίνια, Λύχνα, Κοντοπούλι, Παναγιά, Πλάκα, Ρεπανίδι, Ρουσσοπούλι, Ρωµανού, Σκανδάλι, Φισίνι και Αγιά Σοφιά.
14
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:41 PM
Page 15
7/7/10
12:41 PM
Page 16
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Ιστορία Προϊστορικοί χρόνοι
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, στις παράκτιες αµµοθίνες φυτρώνει το κρινάκι της θάλασσας. Πρόσεξε µην το κόψεις ποτέ, γιατί είναι προστατευόµενο είδος.
16
Η Λήµνος ξεπρόβαλε κατά τη διάρκεια µιας φυσικής κοσµογονίας, πριν από εκατοµµύρια χρόνια, µέσα από πύρινες γλώσσες φωτιάς προϊστορικών ηφαιστείων. Η ανθρώπινη παρουσία όµως µετρά περισσότερα από 6.000 χρόνια. Το νησί βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του Β. Αιγαίου, σε ίση απόσταση από τον Ελλήσποντο και το Άγιο Όρος. Έχει πολυάριθµους κόλπους µε ασφαλή αγκυροβόλια και στα τέσσερα σηµεία του ορίζοντα, και υπήρξε το θαλάσσιο σταυροδρόµι στις µετακινήσεις από Βορρά προς Νότο και από Ανατολή προς ∆ύση. Τραγουδήθηκε από τον Όµηρο και είναι γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων για τον τεχνολογικό πολιτισµό της. Ο Αργοναυτικός και ο Τρωικός κύκλος τονίζουν ανάγλυφα τη σηµασία της, ενώ η καίρια γεωγραφική θέση της έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις διακυµάνσεις της ιστορικής µοίρας της.
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:41 PM
Page 17
7/7/10
12:41 PM
Page 18
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Λίγη µυθολογία Ήφαιστος: ο πάτρωνας θεός
KABEIPIO
Το όνοµα του νησιού Το όνοµα της Λήµνου, που παρέµεινε αναλλοίωτο στους αιώνες, έχει ρίζα φοινικική και σηµαίνει «λευκή». Καθώς είναι χθαµαλή (χαµηλή) και άδεντρη, από µακριά φαντάζει ασπριδερή/λευκή.
Έτσι, λοιπόν, ο Ήφαιστος, ο αρχιµεταλλουργός των Ολυµπίων θεών, θα στήσει το εργαστήρι του στη Λήµνο και θα γίνει ο πάτρωνας θεός της. ∆εν θα µπορούσε, άλλωστε, να συµβεί διαφορετικά: το νησί έχει ηφαιστειογενή σύσταση εδάφους και απέχει ελάχιστα από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές µεταλλείων του Εύξεινου Πόντου και της Μικράς Ασίας. Σκοπός της Αργοναυτικής εκστρατείας ήταν η κατάκτηση ειδικών µεταλλουργικών γνώσεων, που οι κάτοχοί τους, τις κρατούσαν ως επτασφράγιστο µυστικό στη µακρινή Κολχίδα. Η σύνδεση του σιδήρου µε το όνοµα των πρώτων κατοίκων της Λήµνου, των Σιντίων, που υποδέχτηκαν τον Ήφαιστο, είναι προφανής. Εξάλλου, σηµερινά τοπωνύµια και ιδιαίτερα αυτό ενός µικρού νησιού Β.∆. της Λήµνου, που ονοµάζεται Σιδηρίτης ή Σεργίτσι, µαρτυρά του λόγου το αληθές.
Οι Κάβειροι Άλλες ονοµασίες Κατά καιρούς, της έδωσαν πολλές προσωνυµίες, όπως: Σιντήις: από το όνοµα των πρώτων κατοίκων της. Υψιπύλεια: έτσι λεγόταν η θρυλική βασίλισσά της. Αιθάλια, Πυρόεσσα και Vulcania: για την ηφαιστειώδη φύση της. ∆ίπολις: ονοµασία των κλασικών χρόνων, κατά τη διάρκεια των οποίων αναπτύχθηκαν η Μύρινα και η Ηφαιστεία.
18
Θεωρούνταν παιδιά (ή, κατά άλλους µελετητές, εγγόνια) του Ηφαίστου και της νύµφης Καβειρούς και λατρεύονταν στη Λήµνο ως θεοί της θάλασσας, της γονιµότητας και του αµπελιού. Παριστάνονταν ως καρκίνοι (καβούρια), οι δαγκάνες των οποίων συνδέθηκαν µε τις λαβίδες του σιδηρουργού.
Καβείρια µυστήρια Ήταν η λαµπρή ετήσια γιορτή προς τιµήν των Καβείρων, στο οµώνυµο ιερό των θεών, και είχε σχέση µε την αναγέννηση της φύσης και τη γονιµότητα της γης. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, στο ιερό, που το θεωρούσαν «τροµερό» χώρο, ύστερα από καθαρµούς, γινόταν η µύηση των πιστών. Για εννιά ηµέρες που διαρκούσε η γιορτή και µέχρι να φτάσει το πλοίο µε την ιερή φλόγα από τη ∆ήλο, οι φωτιές και οι εστίες παρέµεναν σβηστές σε όλο το νησί. Η υποδοχή της φλόγας ήταν πανηγυρική, µε δεήσεις και καθαγιασµούς, και
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:41 PM
Page 19
X Ú Ô Ó Ô Ï fi Á È Ô Οι Πελασγοί, που ήταν συγγενείς των Τυρρηναίων και των Ετρούσκων της Ιταλίας, καταλαµβάνουν τη Λήµνο το 1000 π.Χ. Το 511 π.Χ., το νησί πέφτει στην κατοχή των Περσών.
Μεσολαβούν πολλές περιπέτειες και το νησί πέφτει στα χέρια των Γενουατών Γατελούζων, οι οποίοι δεσπόζουν από το 1355 στη γειτονική Λέσβο.
Το 510 έως το 509 π.Χ., περνάει στην κυριαρχία των Αθηναίων του Μιλτιάδη και µεταβάλλεται σε κληρουχία της Αθήνας.
Ύστερα από έναν αιώνα, το 1460, οι Οθωµανοί, αφού τακτοποιούν και ισχυροποιούν τις θέσεις τους στην Ηπειρωτική χώρα και τα Βαλκάνια, στρέφουν τις βλέψεις τους προς τα νησιά. Καταλαµβάνουν τη Λήµνο και την παραχωρούν, µαζί µε την Ίµβρο, στο δεσπότη ∆ηµήτριο Παλαιολόγο, ο οποίος αναγνωρίζει την επικυριαρχία τους.
Κατά την περίοδο των περσικών πολέµων, οι Πέρσες κυριεύουν για δεύτερη φορά τη Λήµνο, αλλά το 479 π.Χ., ο Αθηναϊκός στόλος τους διώχνει από το νησί. Επί κυριαρχίας των Μακεδόνων, την κατακτά ο Φίλιππος, το 353 π.Χ., αλλά την ξαναδίνει στους Αθηναίους. Στα χρόνια της Ρωµαϊκής κυριαρχίας, το νησί κατακτάται από τους Ρωµαίους, το 166 π.Χ. Στα βυζαντινά χρόνια υπάγεται διοικητικά στο «Θέµα» του Αιγαίου πελάγους και αποτελεί ιδιαίτερη επισκοπή - ως πρώτος επίσκοπός της µνηµονεύεται ο Στρατήγιος, που µετείχε στην Α΄ Οικουµενική Σύνοδο της Νίκαιας. Το 267 έως το 269 µ.Χ., το νησί υφίσταται τις καταστροφικές επιδροµές των Γότθων και των Ερούλων. Το 900 µ.Χ., η Λήµνος λεηλατείται από τον περιβόητο αρνησίθρησκο πειρατή Λέοντα Τριπολίτη (Ελ-Ζουράφα). Το 924 µ.Χ., ο βυζαντινός ναύαρχος Ιωάννης Ραδινός κατατροπώνει το στόλο των πειρατών και απαλλάσσει τη Λήµνο, αλλά και τα υπόλοιπα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά, από τους Σαρακηνούς. Το 1207 µ.Χ., περνάει στην εξουσία της επιφανέστατης ενετικής οικογένειας του Φιλοκάλου Ναβιγκαγιόζι, υπό τις διαταγές του δόγη της Βενετίας Βαλδουίνου και των διαδόχων του. Η κυριαρχία των Ναβιγκαγιόζι διαρκεί 70 χρόνια.
Το 1464, ο Βενετός Ιάκωβος Λορεδάνος κατακτά και παραµένει στο νησί µέχρι τον Ιανουάριο του 1479, οπότε, ύστερα από συνθήκη, η Λήµνος παραχωρείται στους Οθωµανούς.
κοι, υπό τον Καπουδάν πασά Χασάν Τζεζαερλί, τρέπουν σε φυγή τους Ρώσους και, αµέσως µετά, προβαίνουν σε βιαιότητες εις βάρος του ελληνικού πληθυσµού. Απαγχονίζεται ο επίσκοπος Λήµνου Ιωακείµ ο Χίος και θανατώνονται πολλοί πρόκριτοι. Με την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέµου, τον Οκτώβριο του 1912, το νησί, που έχει σηµαίνουσα γεωγραφική θέση, απελευθερώνεται από τον αρχηγό του ελληνικού στόλου, το ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη. Ο κόλπος του Μούδρου γίνεται ορµητήριο του στόλου και µε τη θρυλική ναυαρχίδα «Αβέρωφ», ελευθερώνονται ένα ένα τα νησιά του Αιγαίου.
Προηγουµένως, το 1478, ο Σουλεϊµάν Πασάς πολιορκεί το κάστρο του Κότσινα. Με την ηρωική δράση της, η Μαρούλα, η κόρη του σκοτωµένου φρούραρχου, αποµακρύνει τους Οθωµανούς από το νησί, γίνεται θρύλος και ονοµάζεται «ένοπλη Παλλάδα» και «Ζαν ντ’ Αρκ της Λήµνου».
Ο Μούδρος συνδέεται µε την πρώτη πολεµική αεροναυτική ενέργεια στα παγκόσµια χρονικά. Από τα νερά αυτά αποθαλασσώνεται, στις 24 Ιανουαρίου 1913, το υδροπλάνο «Ναυτίλος», µε αξιωµατικούς τους γενναίους Μουτούση και Μωραϊτίνη, που χαρτογραφούν και βοµβαρδίζουν τον τουρκικό στόλο στο ναύσταθµο του Ναγαρά.
Στη διάρκεια της µακραίωνης κυριαρχίας των Οθωµανών, το νησί υφίσταται τις ολέθριες συνέπειες όχι µόνο του νέου βενετοτουρκικού πολέµου, από το 1684 έως το 1699, αλλά και του ρωσοτουρκικού, από το 1768 έως το 1774 και από το 1787 έως το 1792. Για σύντοµο µόνο διάστηµα, κατακτούν το νησί οι Βενετοί.
Κατά τη διάρκεια του 1ου Παγκοσµίου Πολέµου, 250 αγγλογαλλικά πολεµικά πλοία ναυλοχούν στη θάλασσα του Μούδρου και από εκεί αρχίζουν πολύµηνη εκστρατεία κατά της Καλλίπολης, προκειµένου να ανακουφίσουν τους Ρώσους, που έχουν υποστεί σοβαρά πλήγµατα από τους Γερµανούς.
Κατά τον πρώτο ρωσοτουρκικό πόλεµο, το 1770 συγκεκριµένα, εµφανίζεται στη Λήµνο ο ρωσικός στόλος, υπό τον Αλέξιο Ορλόφ, και αρχίζει να πολιορκεί το κάστρο, όπου είναι κλεισµένος ο τουρκικός πληθυσµός της πρωτεύουσας. Η πολιορκία, από ξηρά και θάλασσα, διαρκεί τρεις µήνες.
Γνωστή η ανακωχή του Μούδρου, που υπογράφεται τον Οκτώβριο του 1918 από τους συµµάχους και την ηττηµένη Τουρκία. Το τέλος του πρώτου Παγκοσµίου Πολέµου έχει σηµάνει.
Είναι έτοιµη η παράδοση του κάστρου, µε συνθήκη, όταν ξαφνικά αποβιβάζονται στο νησί 3.000 Τούρ-
Τον Απρίλιο του 1941, το νησί καταλαµβάνεται από τους Γερµανούς και µένει υπό την κατοχή τους έως τον Οκτώβριο του 1944.
7/7/10
12:41 PM
Page 20
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
η ζωή άλλαζε αµέσως ρυθµό. Οι τελετή αυτή αντλούσε στοιχεία από την πανάρχαια ιεροτελεστία της Πυρφορίας, κατά τη διάρκεια της οποίας «ξαναζωντάνευε» η ανακάλυψη της φωτιάς από τους Σίντιες. Οι µη µυηµένοι απαγορευόταν να µπουν στο ιερό των Καβείρων και η ανυπακοή τιµωρούνταν µε θάνατο. Η Ολυµπία, η µητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θεωρείται ένα από τα πιο διάσηµα και ισχυρά µέλη των Καβείριων µυστηρίων.
Αν ά µ ε σ α σ ε µ υ θ ο λ ο γ ί α κ α ι ι σ τ ο ρ ί α Μέσα από µυθολογικά και ιστορικά κείµενα, προκύπτει το συµπέρασµα ότι ο αρχαίος κόσµος έδειχνε ζωηρό ενδιαφέρον για τη Λήµνο και τον προηγµένο πολιτισµό της. Μετά τους Σίντιες, κυριάρχησαν στο νησί οι Κάρες. Ύστερα ήρθαν οι Κρήτες, τους οποίους οι Λήµνιοι δέχθηκαν φιλικά. Θέλοντας να τους ευχαριστήσει για την ευγένεια και τη φιλοξενία τους, ο βασιλιάς των Κρητών, Ραδάµανθυς, τους έδωσε το Θόαντα, γιο του θεού ∆ιόνυσου και της Αριάδνης, ο οποίος έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Λήµνου. Γύρω στο 1200 π.Χ., ε-
20
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:47 PM
Page 21
7/7/10
12:47 PM
Page 22
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
γκαταστάθηκαν στο νησί οι Μινύες, λαός εµπορικός και ναυτικός, από τη Θεσσαλία και τη Μαγνησία. Αργότερα, ο βασιλιάς της Ιωλκού, Κρηθέας, προκειµένου να χρησιµοποιήσει τη Λήµνο ως ενδιάµεσο σταθµό στα αποικιστικά του ταξίδια προς τη Μ. Ασία και τον Εύξεινο Πόντο, έδωσε για γυναίκα στο Θόαντα, την κόρη του Μύρινα
Λήµνια δεινά Στα χρόνια της βασιλείας του Θόαντα, επικράτησε στο νησί γυναικοκρατούµενο καθεστώς, µε επικεφαλής τη θυγατέρα του, την Υψιπύλη. Οι άντρες αντέδρασαν, όµως οι γυναίκες τούς παρέσυραν µε δόλο, τους µέθυσαν, τους σκότωσαν και τους πέταξαν στη θάλασσα. Αργότερα, όταν οι Αργοναύτες, ταξιδεύοντας προς Κολχίδα, έκαναν ενδιάµεση στάση στη Λήµνο (έµειναν εκεί, τελικά, τρία χρόνια), τους υποδέχτηκαν θερµά και τους παντρεύτηκαν. Η Υψιπύλη πήρε για σύζυγο τον αρχηγό τους Ιάσονα και γέννησε απ’ αυτόν τον οµηρικό βασιλιά Εύνηο.
22
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:47 PM
Page 23
7/7/10
12:47 PM
Page 24
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Φύση Σπάνια οικοσυστήµατα Ο προικισµένος αυτός τόπος, εκτός των άλλων, κρύβει και µια µεγάλη ποικιλία από ανεκτίµητα οικοσυστήµατα. Τα ηφαιστειακά τοπία της, οι γεµάτοι µε αποδηµητικά πουλιά υδροβιότοποι, οι πολύ µακριά από τη θάλασσα «αµµοθίνες», τα πλούσια σε θηράµατα και ενδηµικά είδη φυτών βοσκοτόπια και οι καταρράχτες της, αποκαλύπτουν µια εκλεκτή οµορφιά και µοναδικότητα.
24
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:47 PM
Page 25
7/7/10
12:47 PM
Page 26
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Yγρότοποι: πόλος έλξης για εναλλακτικό τουρισµό Τα τελευταία χρόνια, επιστήµονες της περιβαλλοντολογικής οργάνωσης WWF HELLAS (Παγκόσµιο Ταµείο για τη Φύση) µε έκπληξη κατέγραψαν στη Λήµνο όχι µόνο τους µεγαλύτερους σε έκταση υγρότοπους της Μεσογείου, αλλά και τους καλύτερα διατηρηµένους. ∆εκατρείς καταγεγραµµένοι υγρότοποι καλύπτουν το 2,62% των εδαφών της και την κατατάσσουν στους σηµαντικότερους και µεγαλύτερους σε µεσογειακό επίπεδο. Η ύπαρξή τους, έχει µεγάλη σηµασία για τη διατήρηση και την ποικιλία της ζωής στο Αιγαίο. Τα τελευταία χρόνια οι υγρότοποι προσελκύουν πολλούς που ασχολούνται µε την παρατήρηση πουλιών.
26
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:47 PM
Page 27
Πανίδα
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
Στο νησί ζουν, απ’ άκρη σ’ άκρη, χιλιάδες αγριοκούνελα, που µάλιστα προκαλούν τεράστιες ζηµιές στους αµπελουργούς, που συνεχώς ζητούν από την πολιτεία να πάρει µέτρα για τον περιορισµό του υπερπληθυσµού τους. Εκείνο όµως που έχει κάνει τη Λήµνο διάσηµη στους «ενδιαφερόµενους», είναι οι µεγάλοι πληθυσµοί νησιώτικης πέρδικας (alectoris chukar) η διατήρηση των οποίων παρά το (ελεγχόµενο αυστηρά) κυνήγι, οφείλεται στο ότι υπάρχουν ακόµα µεγάλες καλλιεργηµένες εκτάσεις και έλλειψη των λεγόµενων επιβλαβών (αλεπού, κουνάβι) που καθιστούν τη Λήµνο ένα τεράστιο «φυσικό εκτροφείο» για την πέρδικα. Τα τελευταία χρόνια όµως, το ενδιαφέρον συγκεντρώνουν οι «κάτοικοι» των υγρότοπων.
Χλωρίδα Σήµερα στο νησί υπάρχουν πάρα πολλές αστοιβές (είδος ακανθώδους θάµνου) και, σε κάποια σηµεία, ένα σπάνιο είδος δρυός. Η παντελής έλλειψη δασών οφείλεται, κατά πολύ, στην κτηνοτροφία, αλλά και στις ειδικές γεωλογικές συνθήκες και στους δυνατούς ανέµους.
27
7/7/10
12:47 PM
Page 28
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Oι αµµοθίνες στον Κατάλακκο Εδώ θα συναντήσεις µια πραγµατική έρηµο, ένα αξιοθέατο φαινόµενο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Στο χωριό Κατάλακκος και µακριά από τη θάλασσα, σε ένα µέρος που δεν δικαιολογεί την ύπαρξή τους, απλώνονται αµµοθίνες σε έκταση 70 στρεµµάτων περίπου. Ένα εξαιρετικό τοπίο µε ελάχιστη βλάστηση, που προσελκύει ολοένα και περισσότερους επισκέπτες.
Το απολιθωµένο δάσος της Λήµνου Οι περισσότεροι µπορεί να αγνοούν παντελώς ότι η Λήµνος φιλοξενεί στα σπλάχνα της ένα απολιθωµένο δάσος. Πριν από 23 έως 18 εκατοµµύρια χρόνια, κάλυπταν την επιφάνειά της πυκνά δάση από φοίνικες, πεύκα και γιγαντιαίες σεκόϊες, που θάφτηκαν κάποια στιγµή κάτω από τη λάβα. Το µεγαλύτερο τµήµα τους βρίσκεται στο Μούδρο και στην ευρύτερη ανατολική Λήµνο, ενώ σηµαντικά φυτικά απολιθώµατα βρέθηκαν στο χωριό Βάρος και στην περιοχή των Θέρµων, στη Μάντρα Κατραµάδου.
28
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
3:17 PM
Page 37
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ Στην περιοχή της Mύρινας .......................................... σελίδα 37
Στην περιοχή της Aτσικής .......................................... σελίδα 57
Στην περιοχή της Nέας Kούταλης .......................................... σελίδα 63
Στην περιοχή του Mούδρου .......................................... σελίδα 69
ŸÓÂÈÚÔ ÙÔ˘ Ù·ÍÈ‰Â˘Ù‹, ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÓËÛ› ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ó· ·ÈˆÚÂ›Ù·È Î¿Ô˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË §¤Û‚Ô, ÙË ™Î‡ÚÔ, ÙË §‹ÌÓÔ Î·È ÙȘ ™ÔÚ¿‰Â˜
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
3:17 PM
Page 38
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
3:17 PM
Page 39
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Στην περιοχή της Μύρινας Η πόλη Η καρδιά της Λήµνου χτυπά στην πρωτεύουσά της, την ειδυλλιακή Μύρινα, που είναι απλωµένη ανάµεσα σε δύο ορµίσκους: τον κοσµοπολίτικο Ρωµαίικο Γιαλό, και τον Τούρκικο Γιαλό ή Λιµάνι, που βρέχεται από τη θάλασσα της Νέας Μαδύτου και πλαισιώνεται από το εµπορικό και το βενετσιάνικο λιµάνι. Ως πρωτεύουσα του νησιού, είχε ήδη αρχίσει να ακµάζει από τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Έτσι, κοντά στο φρούριο, ζούσαν η τουρκική φρουρά και οι οικογένειες των Τούρκων - εξ ου και το Τούρκικος Γιαλός. Η άλλη πλευρά του κάστρου, όπου εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες, γύρω από τη Μητρόπολη και την εκκλησία τους, ονοµάστηκε Ρωµαίικος Γιαλός. Eδώ, θα σου δηµιουργηθεί η εντύπωση ότι βρέθηκες ξαφνικά σ’ έναν άλλο κόσµο. Και πράγµατι. Το χάζι στα αρχοντόσπιτα και στις µοσχοµυριστές αυλές, η περαντζάδα και τα ψώνια στον πολύ ζωντανό µαγαζότοπο, η στάση για καφέ ή µεζέ στα στέκια του κέντρου, όλα αποτελούν µια πρωτόγνωρη, άλλοτε αρχοντική κι άλλοτε απλοϊκή και ξεχασµένα αγνή αίσθηση.
39
7/7/10
3:17 PM
Page 40
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
Η συνοικία του Ρωµέικου Γιαλού
Μια βόλτα στο Κάστρο Τα βράδια, που φωταγωγείται, είναι σκέτη απόλαυση! Εκεί θα συναντήσεις και τους πιο γοητευτικούς «φρουρούς» του: πρόκειται για πανέµορφα ελαφάκια, που τα έφεραν το 1970 από τη Ρόδο, και σήµερα, χάρη στην αγάπη και τη φροντίδα των κατοίκων, έχουν πολλαπλασιαστεί και κοντεύουν να φτάσουν τα εκατό. Τα λένε πλατώνια και θα τα δεις να βολτάρουν ανέµελα γύρω από τα τείχη.
40
Έχει κηρυχθεί διατηρητέα και είναι η πιο αρχοντική της Μύρινας. Τα δίπλα στο κύµα και στη σκιά του κάστρου, µεγαλοπρεπή και νεοκλασικού στυλ αρχοντόσπιτά της, φέρουν έντονο το αποικιοκρατικό στίγµα, µιας και έχουν χτιστεί, πριν από έναν αιώνα περίπου, από πλούσιους Ληµνιούς, που είχαν εγκατασταθεί και διαπρέψει στην Αίγυπτο. Εδώ, µπροστά από τα µάτια σου, περνάει µια ολόκληρη εποχή αυθεντικότητας, πλούτου και µεγαλείου. Πάρε, τώρα, το δρόµο για τη θάλασσα και άσε το αγνάντεµά της να σε χαλαρώσει την ώρα που θα πίνεις το καφεδάκι σου στα trendy café του Γιαλού. Αν ο ορίζοντας είναι καθαρός, το βλέµµα σου θα φτάσει µέχρι τον Άθω. Αρκετά από τα αρχοντικά του Γιαλού µετατράπηκαν σε ενοικιαζόµενα δωµάτια, ενώ πολλά αρχοντόσπιτα συντηρούνται από οικονόµους, οι οποίες περιµένουν τους κυρίους τους να έρθουν το καλοκαίρι από την Αθήνα ή το εξωτερικό, για να ξαναφωτίσουν οι πολυέλαιοι, να ανοίξουν οι σιδερένιες πόρτες και να ξαναζωντανέψει ο χώρος από την ανθρώπινη παρουσία. Άλλα, χρόνια κλειστά, περιµένουν ίσως κάποιους καινούργιους ιδιοκτήτες, για να τα κατοικήσουν ή να τα µετατρέψουν σε ξενώνες.
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
3:17 PM
Page 41
7/7/10
3:17 PM
Page 42
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
Κορνός - Κάσπακας Αυλώνας - ΄Ορµος Άη-Γιάννη Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόµο, µε κατεύθυνση πάντα προς τα βορειοανατολικά, στρίβεις αριστερά και φτάνεις στον Κορνό, ένα υπέροχο αµφιθεατρικό αρχοντοχώρι, µε εντυπωσιακά σπίτια Ληµνιών που έζησαν στην Αίγυπτο. Το χωριό πήρε το όνοµά του από έναν κρουνό (βρύση) της πλατείας του. Η διαδροµή µέχρι το χωριό Κάσπακα είναι κάτι περισσότερο από συγκλονιστική, ενώ ο δρόµος για τον Αυλώνα έχει υπέροχη θέα προς τη θάλασσα και αναδίδει ένα κοσµοπολίτικο άρωµα, αφού στην περιοχή έχουν χτιστεί πολλές βίλες µε πισίνες. Αν στρίψεις αριστερά, θα συναντήσεις την οργανωµένη παραλία των Ρηχών Νερών, µε το «Ακτή Μύρινα» και το «Porto Palace», τις δυο µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες,
42
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
3:17 PM
Page 43
7/7/10
3:17 PM
Page 44
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
ενώ αν συνεχίσεις ίσια µπροστά, θα βρεθείς στην παραλία του Αυλώνα. ∆ιασχίζοντας το βουνό Άγιος Αθανάσιος θα φτάσεις στην εκπληκτική παραλία του Άη-Γιάννη.
Κάσπακας Είναι ένα κουκλίστικο χωριό, σαν αυτά των καρτ-ποστάλ. Κρεµασµένο στην πλαγιά του βουνού Άγιος Αθανάσιος και κρυµµένο από τη θάλασσα (εκείνοι που το έχτισαν, ήθελαν να το προστατέψουν από τους πειρατές), είναι σίγουρα ένα από τα must go there του νησιού. Απόλαυσε τη θέα της υπέροχης χαράδρας και χάζεψε τα πετρόχτιστα σπίτια και τα στενά δροµάκια του. Ονοµαστοί είναι, όµως, και οι χτιστάδες του και τα ξεροτρόχαλά τους, τοίχοι, δηλαδή, χτισµένοι µε πέτρα, χωρίς συγκολλητικά υλικά.
44
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
3:17 PM
Page 45
7/7/10
3:17 PM
Page 46
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
Πλαγίσου Μώλος Αγία Παρασκευή- Παραλία Θάνους Από δω και πέρα και ακολουθώντας την κεντρική αρτηρία, η περιοχή έχει να αναδείξει υπέροχες αµµουδερές παραλίες και µαγευτικούς ορµίσκους. Πλαγίσου Μώλος και η απάνεµη οργανωµένη παραλία της Αγίας Παρασκευής. Κάνε µια στάση για µια αναζωογονητική βουτιά στα καθαρά νερά αυτής της περιοχής, που το καλοκαίρι σφύζει από ζωντάνια, καθώς αποτελεί τον προσφιλή προορισµό των τουριστών. Το εκκλησάκι που δεσπόζει στον απέναντι λόφο, είναι η Αγία Παρασκευή. Στα δυο χιλιόµετρα, θα συναντήσεις το πανέµορφο κρεµαστό χωριό Θάνος. Σεργιάνισε στην όµορφη πλατεία, µε την εντυπωσιακή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, απόλαυσε τη θέα από ψηλά και γνώρισε την υπέροχη παραλία του, µε τα κρυστάλλινα νερά.
46
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:50 PM
Page 29
7/7/10
12:50 PM
Page 30
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Αρχιτεκτονική Μάρτυρες της πολιτιστικής υπόστασης της Λήµνου, είναι οι αρχιτεκτονικοί «θησαυροί» της: από τα πέτρινα αρχοντικά στον Ρωµαίικο Γιαλό και τις τόσο επιβλητικές όσο και ιδιότυπες εκκλησίες, µέχρι τα απέριττα µαντριά της, όλα αποτελούν «αποστάγµατα» λαϊκής αρχιτεκτονικής σοφίας, τόσο παλιάς όσο η Πολιόχνη. Ας τους δούµε, όµως, επί µέρους:
Το ληµνιακό παραδοσιακό σπίτι, το καλύβι, διακρίνεται όχι µόνο για την απλότητα και τη σωστή µελέτη στη διαµόρφωση των χώρων του, αλλά και για το αρµονικό «δέσιµό» του µε το φυσικό περιβάλλον. ∆ιαθέτει, ως επί το πλείστον, έναν όροφο και τζάκι, που είναι η γωνιά για το µαγείρεµα. Εξέλιξη αυτού του κα-
30
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:50 PM
Page 31
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
λυβιού, είναι το διώροφο κτίσµα (κατώι, ως βοηθητικός χώρος, και ανώι, ως σπίτι) µε εξωτερική πέτρινη σκάλα. Τα περισσότερα είναι πετρόχτιστα και, από κάποια εποχή και µετά, µε κεραµίδια, κάτι που χαρίζει στο νησί µεγάλη γραφικότητα. Τα ξωκλήσια, που ξεπερνούν στον αριθµό τα τετρακόσια και βρίσκονται διάσπαρτα, σαν αγριολούλουδα, στο νησί. Tα αλώνια, αλλά και οι ανεµόµυλοι, που ανθίστανται πεισµατικά στο χρόνο και υψώνουν το ανάστηµά τους, σε µια προσπάθεια να κρατήσουν ζωντανές τις παλιές καλές εποχές. Τα γεφύρια, οι περιστεριώνες, τα ηρώα, τα λιθόγλυπτα, τα πηγάδια, οι κρήνες, φέρουν ανεξίτηλα το στίγµα της αρχιτεκτονικής και της ιδιαιτερότητας αυτού του τόπου. Οι µάντρες της Λήµνου Οι πετρόχτιστες, καλά δοµηµένες και στεγασµένες µάντρες (ή µαντριά) είναι, στην πλειονότητά τους, µεγάλα και απαράµιλλης αρχιτεκτονικής αξίας συγκροτήµατα. Βρίσκονται χτισµένες διάσπαρτα σ’ ολόκληρο το νησί, µε προσανατολισµό τέτοιο, που να προστατεύουν από το βοριά και να εξυπηρετούν συγκεκριµένες ανάγκες. Πρόκειται για ενός χώρου κτίσµατα, που αρχικά κατασκευάστηκαν για να στεγάζουν τους ανθρώπους και, στη συνέχεια, τα ζώα και τους καρπούς της γης. Έχουν χωµάτινο δάπεδο, ξύλινες στέγες, µικρή πόρτα εισόδου, παρόµοιο νότιο παράθυρο και µια πέτρινη, ελάχιστα υπερυψωµένη, πεζούλα, που παλιά χρησίµευε σαν κρεβάτι του βοσκού. Εντυπωσιακή ήταν η έµφυτη αίσθηση αρµονίας των σχηµάτων που ενέπνεε τους τεχνίτες, οι οποίοι τις έχτιζαν πάνω στο χώµα «ακολουθώντας» τις εκάστοτε κλίσεις του εδάφους µε µια απίστευτη «πλαστικότητα». Αυτή η άγνωστη -και συχνά αγνοηµένη- αρχιτεκτονική, περικλείει στο σύνολό τους τα αποτυπώµατα ενός αρχέγονου λαϊκού πολιτισµού.
31
7/7/10
12:50 PM
Page 32
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Kάτοικοι Λιτό τοπίο, απλοί άνθρωποι: η Λήµνος διαθέτει µια µινιµαλιστική οµορφιά σε όλα τα επίπεδα. Νησιώτες µε αυθεντική φινέτσα, που θεωρούν τους εαυτούς τους, απογόνους των Αργοναυτών, καλοσυνάτοι, φιλόξενοι. Κινούνται σε αργούς, εντελώς δικούς τους ρυθµούς, χωρίς το άγχος που ταλανίζει τους κατοίκους των µεγαλουπόλεων. Οι περισσότεροι, από τα αρχαία χρόνια, ασχολούνται ως επί το πλείστον µε τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σε κάποια χωριά υπερισχύει το µικρασιάτικο στοιχείο, αφού αρκετοί από τους κατοίκους τους εκεί βρήκαν καταφύγιο µετά το διωγµό τους από τα απέναντι παράλια και τα σπίτια τους.
32
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:50 PM
Page 33
7/7/10
12:50 PM
Page 34
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Μετανάστευση Λέγεται ότι οι περισσότεροι εύποροι Ληµνιοί εγκατέλειψαν το 1770 το νησί, µαζί µε τις οικογένειές τους, προκειµένου να γλιτώσουν από τις θηριωδίες των στρατευµάτων του Χασάν Χατζή Τζετζάερλη, και κατέφυγαν στην τότε «γη της επαγγελίας», την Αίγυπτο, όπου έκαναν τρανή περιουσία. Στην Αλεξάνδρεια, οι Ληµνιοί διέπρεψαν ως βαµβακέµποροι. Κάποια στιγµή έφεραν και φύτεψαν το συγκεκριµένο σπόρο στο νησί, τα εδάφη του οποίου έχουν τα απαραί-
34
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
7/7/10
12:50 PM
Page 35
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
τητα για την ανάπτυξή του επιφανειακά νερά, κι από τότε η Λήµνος έγινε κέντρο παραγωγής βάµβακος. Η συγκοµιδή γινόταν για πάρα πολλά χρόνια µε τα χέρια, όµως εδώ και πολύ καιρό η συστηµατική καλλιέργεια έχει σταµατήσει, παρά τις προσπάθειες κάποιων φωτισµένων ανθρώπων να την επαναφέρουν πειραµατικά για λόγους δηµιουργίας εκλεκτού σπόρου. Την δεκαετία του ‘50 οι Ληµνιοί µετανάστευσαν κατά εκατοντάδες, κυρίως στην Αυστραλία.
35
7/7/10
12:50 PM
Page 36
ΓENIKEΣ ΠΛHPOΦOPIEΣ
1_GENIKES PLHROFORIES 2010
Οι Κεχαγιάδες Στη Λήµνο, από τα πολύ παλιά χρόνια, η κοινωνική δοµή κάθε τόπου χαρακτηριζόταν από την παρουσία του παραδοσιακού κτηνοτρόφου. Οι Κεχαγιάδες, λοιπόν, άρχοντες στα βοσκοτόπια και κυρίαρχοι στα κοπάδια, ήταν εγκατεστηµένοι δίπλα στα πανέµορφα µαντριά, για να φροντίζουν τα ζώα, και ασχολούνταν µε την καλλιέργεια της γης. Ανέπτυξαν τη δική τους κουλτούρα που διατηρείται µέχρι σήµερα µέσω της παράδοσης (π.χ. κεχαγιάδικα τραγούδια και χοροί)
Οι σφουγγαράδες της Λήµνου O Ληµνιοί δεν ήταν µόνο άνθρωποι της γης. Η αλιεία και η επεξεργασία του φυσικού σπόγγου, άνθισε για πολλές δεκαετίες στο νησί και ακόµα και σήµερα µπορεί να συναντήσεις έναν από τους τελευταίους σφουγγαράδες στο καφενείο κάποιου χωριού, που θα µοιραστεί µαζί σου τις εµπειρίες του. Η τέχνη αυτή δεν υπάρχει πια στο νησί, αλλά το µουσείο Σπογγαλιείας, που βρίσκεται στην Κούταλη, έχει πολλά να σου πει.
36
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
1:02 PM
Page 47
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
ªË ¯¿ÛÂȘ : ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ M‡ÚÈÓ·˜ ÚÌ· ∆· È·Ì·ÙÈο ÏÔ˘ÙÚ¿ ÛÙ· £¤ ›· ªÈ· ‚fiÏÙ· ÛÙÔÓ ÚÔÊ‹ÙË ∏Ï Î·È ÙËÓ ¶·Ó·ÁÈ¿ ÙËÓ ∫·Îη‚ÈÒÙÈÛÛ·
Παραλία Αγίου Παύλου Νεβγάτης
∆Ș ·Ú·Ï›Â˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ª‡ÚÈÓ·
Συνεχίζεις το δρόµο, έχοντας πάντα νοτιοανατολική κατεύθυνση. Από ψηλά φαίνεται ο όρµος του Αγίου Παύλου. Κατέβα στην παραλία Ζιµατά ή Νεβγάτη, όπου στέκεται περήφανος ένας εντυπωσιακός βράχος, και κάνε µια βουτιά στα δροσερά αβαθή νερά της. Η συνέχεια του κεντρικού δρόµου σε οδηγεί στον Κοντιά.
47
7/7/10
1:02 PM
Page 48
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
AΞIOΘEATA Στ ην περιοχή τ ης Mύρινας
Αρχαιολογικό Μουσείο Λήµνου Εξαιρετικά και αξιόλογα τα ευρήµατα που φυλάσσονται σ’ αυτό το µουσείο, όλα από ανασκαφές που έγιναν στην Πολιόχνη, την Ηφαιστεία, την Ίµβρο, και στο Καβείριο. Περίφηµο το αντίγραφο της Στήλης των Καµινίων, που φέρει παράσταση πολεµιστή και µια τυρρηνική επιγραφή. Εδώ θα δεις τον κρατήρα µε τις διπλές λαβές, του 8ου & του 7ου αιώνα π.Χ., το πήλινο ειδώλιο της Κυβέλης. Ώρες Λειτουργίας: Τρίτη-Κυριακή: 8.30-15.00, ∆ευτέρα κλειστά Τηλ. 22540 22990
48
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
1:02 PM
Page 49
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Το Κάστρο της Μύρινας Το κάστρο της Μύρινας ή "η πόλη του Κάστρου" αποτελεί ένα από τα πιο καλοδιατηρηµένα κάστρα του Αιγαίου πελάγους. Σ’ αυτό µπορούν να αναγνωριστούν πολλές περίοδοι της ιστορίας του νησιού. Στα νότια της πρώτης πύλης του γενουάτικου κάστρου διατηρείται ένα τµήµα των κυκλώπειων πελασγικών τειχών. Οι βυζαντινοί έκτισαν το 1186, επί αυτοκρατορίας Ανδρόνικου Α' Κοµνηνού, ένα µικρό αλλά ισχυρό κάστρο από το οποίο όµως σώζονται ελάχιστα στοιχεία. Στη συνέχεια, την περίοδο της Φραγκοκρατίας επισκευές πραγµατοποιήθηκαν από τον Filocalo Paolo Navigaioso. Κυρίως όµως το κάστρο αναδιαµορφώθηκε και επισκευάστηκε από τους Γενουάτες και κατόπιν από τους Οθωµανούς. Σήµερα διακρίνονται κτήρια διοίκησης, και διαµονής της οθωµανικής φρουράς, συγκροτήµατα δεξαµενών, ένα τζαµί κ.α.
49
7/7/10
1:02 PM
Page 50
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
Η Παναγιά η Κακκαβιώτισσα Οδηγώντας ανάµεσα από τα εντυπωσιακά γεωλογικά σχήµατα των λόφων και διασχίζοντας το όρος Κάκκαβος, έχε το νου σου για την πινακίδα που δείχνει το δρόµο για την Παναγία την Κακκαβιώτισσα. Ακολούθησε το χωµατόδροµο, ξέροντας ότι σύντοµα θα βρεθείς µπροστά σ’ ένα συγκλονιστικό θέαµα. Τεράστιοι βράχοι, διαφόρων σχηµάτων, κρύβουν µέσα στα σπλάχνα τους ένα εκκλησάκι.
50
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
1:02 PM
Page 51
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
ΠAPAΛIEΣ Στ ην περιοχή τ ης Mύρινας
Άη- Γιάννης Mια αγαπηµένη και ιδιαίτερα δηµοφιλής παραλία, µε εξαιρετικά διαυγή νερά. Καθώς κατεβαίνεις προς την άκρη της παραλίας, το περιποιηµένο καφέ-µπαρ «Cave» (όνοµα και πράµα, αφού µοιάζει σαν πραγµατική σπηλιά) σε περιµένει δίπλα στην αµµουδιά και ακριβώς κάτω από τη σκιά του βράχου. Με οµπρέλες, ξαπλώστρες και µοδάτα µπαµπού έπιπλα, θα σου χαρίσει µια αίσθηση εξωτικής πολυτέλειας. Ένας κηπάκος, φυτεµένος πάνω στην άµµο και κοντά στην είσοδο της σπηλιάς, σε υποδέχεται, ενώ καταπράσινες αγγελικές, τζιτζιφιές, φοινικιές και κυπαρισσοειδή, σε προετοιµάζουν για την απόλυτη χαλάρωση.
51
7/7/10
1:03 PM
Page 52
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
∆ίπλα ακριβώς, το ταβερνάκι, υπό την επιµέλεια του ίδιου ιδιοκτήτη, έχει να σου προσφέρει ποικιλία από µεζέδες, ψάρι και αυθεντικό περιβάλλον. Λίγο πιο πέρα, στο λοφάκι πάνω από το διπλανό ορµίσκο µε την άµµο και τα βότσαλα, θα συναντήσεις το καφέ-µπαρ «Edem», όπου µπορείς να κάνεις µια απογευµατινή στάση, και να απολαύσεις τον καφέ ή το ποτό σου από τα χεράκια της Γιασεµής, η οποία µε εγκάρδιο και φιλικό χαµόγελο θα σε εξυπηρετήσει. Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά ταβερνάκια µε ψάρι και άλλες λιχουδιές, καθώς
52
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
1:03 PM
Page 53
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
και πολλά ενοικιαζόµενα δωµάτια.Τα περιποιηµένα διαµερίσµατα «Sunset apartments» είναι από τα καλύτερα της περιοχής. ∆εξιά ο δρόµος οδηγεί στον Κορνό, ενώ η επόµενη, χωρίς σηµατοδότηση, διασταύρωση θα σε πάει πίσω στη Μύρινα.
Lemnos Village Από τις πιο φηµισµένες παραλίες του νησιού είναι αυτή που βρίσκεται µπροστά από το ξενοδοχείο «Lemnos Village». Πεντακάθαρη αµµουδιά, όπου προσφέρεται όλο το σετ για τους ψαγµένους καλοπερασάκηδες τουρίστες, και, φυσικά, all type οργάνωση µε ξαπλώστρες, οµπρέλες και θαλάσσια σπορ.
53
7/7/10
1:03 PM
Page 54
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2a_DIADROMES 2010
Ρηχά Νερά Η πιο κοσµική παραλία της Μύρινας, που βρίσκεται το εντυπωσιακό συγκρότηµα «ΑΚΤΗ ΜΥΡΙΝΑ», κοντά στο Ρωµαίικο Γιαλό. Το target group της, περιλαµβάνει ηλικίες από πολύ µικρές µέχρι πολύ µεγάλες και προσφέρει χαλάρωση και άραγµα στα µπαράκια της παραλίας ή σπορ πάνω στο κύµα. Όσον αφορά στη µουσική, θα ακούσεις από ελληνική µέχρι chill out ξένη. ∆ιατηρεί την αίγλη του κλασικού παραλιακού θέρετρου, προσθέτοντας κάθε χρόνο νέες αφίξεις στο δυναµικό της.
Αυλώνας Ο πρώτος κόλπος αµέσως µετά τα Ρηχά Νερά, µε υπέροχη αµµώδη παραλία, για πιο ήσυχο µπάνιο. Τα ηφαιστειώδη γύρω νησάκια είναι ό,τι πρέπει για τους ψαροντουφεκάδες. Με θαλάσσια σπορ για µικρούς και µεγάλους και µπαράκια για παγωµένες µπίρες και σνακ. Πάνω στον Αυλώνα είναι χτισµένο και το VIP ξενοδοχείο «PORTO MYRINA PALACE».
54
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
1:03 PM
Page 55
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Πλατύ Από τις οµορφότερες αµµουδιές -πολύ κοντά στην πόλη- που συγκεντρώνει και τον περισσότερο κόσµο. Η περιοχή αναπτύσσεται τουριστικά ολοένα και περισσότερο. Απόλαυσε οικογενειακώς την παραλία µε τις οµπρέλες, τις ξαπλώστρες, τα µπιτάτα µπαρ και τα θαλάσσια σπορ στα beach bar «Αµορόσο» και «Τρόχειλας».
Παραλία Θανούς Ξεχωριστή, δηµοφιλής, trendy. Εδώ χτυπά η καρδιά της τουριστικής σεζόν: άπειρα ενοικιαζόµενα δωµάτια, ταβέρνες, καφέ, ψάθινες οµπρέλες, ξύλινα τραπέζια, ξαπλώστρες, µουσικές επιλογές σε main stream καταστάσεις, αλλά και γυµνισµός –αν αυτό ψάχνεις- σε µια ιδιαίτερη παραλία. Ιδιαίτερα προσεγµένο το beach bar «Παντελής».
55
2a_DIADROMES 2010
7/7/10
1:03 PM
Page 56
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:07 PM
Page 57
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Στην περιοχή της Ατσικής Στην κεντρική πεδιάδα του νησιού και 22 χλµ. από τη Μύρινα, προς το αεροδρόµιο, βρίσκεται ένα από τα πιο αρχαία και πλούσια χωριά της Λήµνου. Η Ατσική, που χτίστηκε πάνω στον εύφορο και µεγάλο κάµπο, είναι πρωτεύουσα του οµώνυµου δήµου. Το όνοµά της, απ’ ό,τι λέγεται, προήλθε από την παράφραση της λέξης Αττική. Το όµορφο αυτό µεγαλοχώρι έχει το µεγαλύτερο καµπαναριό του νησιού, στην εκκλησία του Άη-Γιώργη. Πλούσιο σε κτηνοτροφικά προϊόντα, σιτηρά και σταφύλια, διαθέτει έναν ενεργό γυναικείο συνεταιρισµό ζαχαροπλαστικής, που λειτουργεί µε µεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Κάνε µια επίσκεψη στο µαγαζάκι του -θεωρείται must- και δοκίµασε τα νοστιµότατα παραδοσιακά γλυκά, τα κουλουράκια, τα παξιµάδια, τα ψωµιά, αλλά και τα εξαιρετικά χειροποίητα ζυµαρικά. Στην περιοχή λειτουργεί και ένα -από τα λίγα εναποµείναντα της Ελλάδας- εργοστάσιο µε ντόπιες λεµονάδες και πορτοκαλάδες.
Προπούλι - Νησίδα Σεργίτσι Το Προπούλι είναι ένα µικρό χωριό, γνωστό για το Μετόχι της Τρύγης, που ανήκει στην Ιερά Μονή Σίµωνος Πέτρας του Αγίου Όρους. Κάνε µια βόλτα στην παραλία του Αγίου Ερµολάου, ανατολικά της Ατσικής, και πήγαινε µέχρι την περιοχή των Φαλακρών, για να θαυµάσεις τα εντυπωσιακά πετρώµατα, τους γραφικούς ορµίσκους και τα αλλόκοτα σχήµατα των βράχων. Το τοπίο είναι συγκλονιστικό και η αύρα της περιοχής ιδιαίτερη.
57
7/7/10
1:07 PM
Page 58
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2b_DIADROMES 2010
Απέναντι θα δεις το ξερονήσι Σεργίτσι ή Σιδιρίτι. Αν καταφέρεις να φτάσεις ως εκεί, πιες το άγιο νερό, που αναβλύζει από τα αρχαία χρόνια, και κάνε µια ευχή.
∆άφνη Ένα αµφιθεατρικό χωριό, χτισµένο ανάµεσα σε λόφους γεµάτους θυµάρι. Εδώ λέγεται ότι δεν πάτησε ποτέ Τούρκος κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Περπάτησε στα στενά δροµάκια της και µπες στη χτισµένη µε πέτρα Μάλτας, εκκλησιά των Αγίων Αναργύρων. Βγαίνοντας, αγνάντεψε από ψηλά την Ατσική και το Καρπάσι. Ο δρόµος θα σε οδηγήσει σε µια βορινή αµµουδερή παραλία, το Γοµάτι.
Κατάλακκος Από τον κεντρικό δρόµο και µε βορειοδυτική κατεύθυνση, θα συναντήσεις ένα άλλο µικρό, αλλά καταπληκτικό χωριό, τον Κατάλακκο. Αν δεν φτάσεις στο βάθος της ρεµατιάς, δεν µπορείς να τον δεις. Ούτε εδώ περπάτησε ποτέ Τούρκος κατακτητής. Χτισµένος στη χαράδρα, κυριολεκτικά κρέµεται από τους βράχους. Η θέα προς τις αµµοθίνες απέναντι, είναι εντυπωσιακή. Κάνε µια χαλαρωτική βόλτα στα στενά δροµάκια και µέσα από τα χαλάσµατα των µισογκρεµισµένων κτισµάτων του, ταξίδεψε σε παλιές εποχές. Αρκετά από τα σπιτάκια του είναι καλοδιατηρηµένα, µε περιποιηµένες αυλές. Εδώ σώζονται κάποια ερείπια παλιών µοναστηριών και ένα κάστρο του 13ου αιώνα.
58
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 59
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Παχιές Αµµουδιές Πάνω από την παραλία Γοµάτι, βρίσκεται η περιοχή µε τις γνωστές Παχιές Αµµουδιές. Οι ντόπιοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για τη µοναδική έρηµο της Ευρώπης. Εκεί θα συναντήσεις τα ερείπια του µεσαιωνικού κάστρου και του βυζαντινού πύργου της Μεγίστης Λαύρας. Στο βάθος απλώνεται ο γραφικότατος ορµίσκος και η παραλία Παπιάς. Καθώς προχωράς στους αµµόλοφους, ανεβαίνοντας προς τις Παχιές Αµµουδιές, µια δύσκολη, αλλά εκπληκτική διαδροµή θα σε φέρει στη µέση µιας απρόσµενης ερήµου – κάτι που µαρτυρά την παρουσία θάλασσας στην περιοχή, κατά τη παλαιολιθική εποχή. Να φοράς αθλητικά παπούτσια και εκδροµικά ρούχα, γιατί το µόνο σίγουρο είναι ότι θα καταλήξεις να κάνεις τσουλήθρα και βουτιές στην κατάξανθη άµµο, απολαµβάνοντάς το σαν παιδί.
Σαρδές Ο κεντρικός δρόµος µετά τον Κορνό, οδηγεί στο φηµισµένο ορεινό χωριό Σαρδές. Άλλος ένας τόπος όπου ποτέ δεν πάτησε Τούρκος. Ένας ασφαλτοστρωµένος δρόµος µε πολλές στροφές, θα σε φέρει σε ένα γλυκύτατο οικισµό. Απέναντί σου υψώνονται τα 220 µέτρα του βουνού Βίγλα, που είναι γεµάτο από µοσχοµυριστά θυµάρια. Εδώ θα βρεις το καλύτερο µέλι του νησιού, αλλά και την περίφηµη ταβέρνα του Μαντέλα, µε τα φλοµάρια, τα αυτούδια, το κουνέλι, τις µοναδικές ντόπιες σπεσιαλιτέ και, βέβαια, το γλυκόπιοτο ληµνιό κρασί. Κι αυτό, µην το χάσεις µε τίποτα...
Άγιος ∆ηµήτριος Ένα χωριό µε πρόσφυγες από το Ρέις-∆ερέ Ερυθραίας της Μ. Ασίας. Εδώ, όπως λένε οι Ληµνιοί, «οι άνθρωποι ακολουθούν το δικό τους µονοπάτι». Με µεγάλη εµπειρία στην καλλιέργεια της ελιάς, της σταφίδας και των καπνών, υπήρξαν σπουδαίοι εκτροφείς αλόγων, αλλά και φηµισµένοι ψάλτες. Ριζώνοντας στη νέα πατρίδα, έγιναν οι κύριοι παραγωγοί σταφυλιών, κρασιού και ούζου της περιοχής.
59
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 60
Το χωριό είναι γνωστό για τα αµπέλια και τα καλής ποιότητας σταφύλια του, γι’ αυτό και έχει πολλά λακαριά. Αν βρεθείς εδώ νωρίς το φθινόπωρο, όταν, δηλαδή, αρχίζουν να ζεσταίνονται τα καζάνια για να βγάλουν ρακί, φρόντισε να σε καλέσουν σε κάποιο λακαριό. Το γλέντι, η φιλοξενία και το τραπέζωµα των Ληµνιών, θα σου µείνουν αξέχαστα.
Καρπάσι - Βάρος Από τον κεντρικό δρόµο προς το αεροδρόµιο, χτισµένο στο ύψωµα, και το χωριό Καρπάσι. Προχωρώντας από εκεί προς νοτιοανατολικά, ένα άλλο γραφικό χωριό µε εξαιρετικά πέτρινα σπίτια, είναι το Βάρος. Κάνε µια στάση εκεί, για να θαυµάσεις ό,τι σώζεται από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Λήµνου. Οι ερειπωµένοι στο βάθος ανεµόµυλοι χρησιµεύουν πλέον µόνο για καρτ-ποστάλ. Εδώ πιστεύεται ότι εξόρυσσαν παλαιότερα τη Ληµνία Γη. Μπροστά από το χωριό απλώνεται ο κάµπος του Λιβαδοχωρίου, όπου βρίσκεται και το χτισµένο µε τις προδιαγραφές του ΝΑΤΟ, αεροδρόµιο του νησιού. Ο πλούσιος αυτός κάµπος καταλήγει στον κόλπο του Κότσινα, όπου θα βρεις υπέροχες ψαροταβέρνες και µια απάνεµη παραλία. Η Σαµοθράκη, στο βάθος, προβάλλει στον ορίζοντα σαν σκιά.
Κότσινας Από το µεγάλο κεντρικό δρόµο, θα φτάσεις στο ιδιαίτερης οµορφιάς λιµανάκι του Κότσινα. Εκεί υπάρχουν ακόµα τα ίχνη βυζαντινής πόλης, πάνω στην οποία είναι χτισµένη σήµερα η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. Πήγαινε µια βόλτα από την πλευρά της θάλασσας, για να δεις κάποια αποµεινάρια του αρχαίου κάστρου. Σ’ αυτό ζήτησε προστασία ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Εδώ, επίσης, έδρασε η θρυλική κόρη της Λήµνου, Μαρούλα, η οποία, όπως λέγεται, κατάφερε να τρέψει σε φυγή τους Τούρκους το 1478. Αν κατέβεις τα 64 σκαλοπάτια, θα βρεθείς κάτω από την εκκλησία, µέσα στο λαξευµένο βράχο, και θα πιεις το αγίασµα που αναβλύζει από την πηγή. Στο λιµανάκι του Κότσινα υπάρχουν εξαιρετικές ταβέρνες.
60
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 61
Το φρούριο του Κότσινου Το φρούριο του Κότσινου ήταν από τα σηµαντικότερα Φρούρια του νησιού µετά το Φρούριο της Μύρινας και του Μούδρου. Χτίστηκε πιθανότατα από τους Ναβιγκαγιόζους Φιλόκαλο και Λεονάρδο που εξουσίαζαν το νησί µεταξύ 1207 - 1278.Το 15ο αιώνα ήταν από τα ισχυρότερα φρούρια του νησιού. Κατά την περίοδο που η Λήµνος ήταν υπό την κατοχή των Ενετών το Κάστρο δέχτηκε τέσσερις επιθέσεις από τους Τούρκους µε αποτέλεσµα να υποστεί πολύ σοβαρές ζηµιές. Σήµερα διακρίνονται µόνο κάποια τµήµατα των τειχών του φρουρίου στο λόφο του Κότσινου όπου δεσπόζει ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής και το άγαλµα της Μαρούλας, η οποία, όπως λέγεται, κατάφερε να τρέψει σε φυγή τους Τούρκους το 1478.
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
AΞIOΘEATA Στ ην περιοχή τ ης Aτσικής
ΠAPAΛIEΣ Στ ην περιοχή τ ης Aτσικής
Γοµάτι Μια υπέροχη αµµουδερή παραλία, στη θέση Άγιος Νικόλαος. Αυτή είναι µια από τις πιο ήρεµες και απάτητες παραλίες του νησιού. Μην µπερδευτείς, αν οι ντόπιοι σου πουν πως το εκκλησάκι είναι η Αγία Βαρβάρα.
Κότσινας Από τις πιο οικογενειακές παραλίες του νησιού, µε νότες τροπικής ατµόσφαιρας. Βουτιές και αθλοπαιδιές στα ρηχά νερά της παραλίας και ταβέρνες µε εξαιρετικούς µεζέδες και φρέσκο ψάρι, θα σε κάνουν να περάσεις φανταστικά. Στο ξεχασµένο µουράγιο, το άγαλµα της τοπικής ηρωϊδας Μαρούλας, που στέκει αγέρωχο, και η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, θα σου δώσουν µια ακόµη εικόνα του όµορφου νησιού.
61
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 62
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 63
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Στην περιοχή της Νέας Κούταλης Κοντιάς Ύστερα από τον υπέροχο Νευγάτη, ο δρόµος σε οδηγεί στην πρωτεύουσα του ∆ήµου Νέας Κούταλης, το γραφικό µεγαλοχώρι Κοντιάς, που είναι ένα από τα ωραιότερα της Ελλάδας. Χτισµένος πάνω στον κατάφυτο µε αιωνόβια πεύκα, λόφο του Αγίου Αθανασίου, έχει να επιδείξει θαυµάσια σπίτια αστικής αρχιτεκτονικής -πετρόχτιστα ή σοβατισµένακυρίως στο παλαιότερο κοµµάτι του, που διατηρεί ακέραιο το παραδοσιακό χρώµα, µε µαρµάρινες σκάλες, υπέροχες ξύλινες πόρτες, µοσχοβολιστούς κήπους και υπέροχα µπαλκόνια. Ο δρόµος στο έµπα του χωριού, που στολίζεται από µια υπέροχη σειρά θεόρατων πλατανιών (φυτεύτηκαν κατά µήκος του, το 1912, για να θυµίζουν την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους), οδηγεί στο επόµενο χωριό, τα Τσιµάντρια. Τα ίχνη ενός προϊστορικού οικισµού, αλλά και το Βρυόκαστρο, ένα µεσαιωνικό κάστρο, είναι ό,τι πρέπει για σένα που θέλεις να γνωρίσεις το ιστορικό παρελθόν αυτού του τόπου.
∆ιαπόρι Αν µετά τον Κοντιά, στρίψεις δεξιά, πριν από το βενζινάδικο της ΕΚΟ, θα βρεθείς σ’ ένα χωµατόδροµο. Θα περάσεις µέσα από αγρούς, όπου έχουν χτιστεί καλόγουστες µονοκατοικίες, και θα φτάσεις σ’ ένα φυσικό, απάνεµο και ασφαλές για τα µεγάλα πλοία, λιµάνι, το ∆ιαπόρι. Τα νερά του βαθαίνουν µόλις στα 2-3 µ. από την παραλία. Η ταβέρνα «∆ιαπόρι καφέ-ψησταριά» είναι ανοιχτή όλο το χρόνο και σερβίρει ψαρικά και άλλους µεζέδες. Ο µόλος µαζεύει αρκετούς ερασιτέχνες ψαράδες.
63
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 64
Στο ∆ιαπόρι έχει δηµιουργηθεί ένα έλος γλυκού νερού, το οποίο ξεραίνεται κατά την περίοδο του καλοκαιριού. Το έλος αυτό αποτελεί έναν σηµαντικό υδροβιότοπο για τη διαχείµαση, τη µετανάστευση και την αναπαραγωγή διαφόρων σπάνιων πουλιών, όπως τα φλαµίνγκο, οι καστανόπαπιες, οι χαλκόκοτες, αλλά και πολλών ερωδιών, παπιών, νεροχελώνων και βατράχων. Η µεγάλη πινακίδα µπροστά στο λιµάνι, θα σε ενηµερώσει και ο χάρτης θα σε καθοδηγήσει. Σ’ όλη τη διαδροµή, µπροστά σου απλώνεται ο κόλπος του Μούδρου και από µακριά φαίνεται η πόλη. Σ’ αυτή την απόµακρη γωνιά της γης, µαζεύονται πολλά πουλιά, κάποια από τα οποία είναι είδη προς εξαφάνιση. Κιρκινέζια, θαλασσοκόρακες, µαυροπετρίτες (καλοκαιρινοί επισκέπτες), αλλά και νησιώτικες πέρδικες, που είναι µόνιµοι κάτοικοι του νησιού και θα τις αναγνωρίσεις από το καµαρωτό περπάτηµα και τις όµορφες πιτσίλες των φτερών τους. Στα 7χλµ. από το ∆ιαπόρι, υπάρχει µια υπέροχη παραλία, τα Κόκκινα (πήρε το όνοµά της από τους κατακόκκινους βράχους της). Αν θες να πας εκεί, θα πρέπει να αφήσεις το αυτοκίνητο και να περπατήσεις γύρω στα 500 µ. ή να οργανώσεις µια τσάρκα µε σκάφος ή βάρκα. Οι ακτές τριγύρω αποτελούν τον ιδανικό ψαρότοπο για τους σκαφάτους και τους ψαροντουφεκάδες, ενώ, αν σταθείς τυχερός, µπορεί να δεις να εµφανίζονται µπροστά σου θαλάσσιες χελώνες, φώκιες ή δελφίνια!
Λιµανάκι Κοντιά - Μεγάλη Παρανησιά Λίγο πριν βγεις στον κεντρικό δρόµο για το ∆ιαπόρι, κάνεις δεξιά και βρίσκεσαι στο γραφικό λιµανάκι του Κοντιά. Αν πάρεις το χωµατόδροµο, σε όλη τη διαδροµή θα σε συντροφεύει η λίµνη, ενώ η µατιά σου θα χάνεται στη θάλασσα και στον κόλπο του ∆ιαπορίου. Απέναντι θα σε συντροφεύει η Μεγάλη Παρανησιά, µια χερσόνησος µε δύο παραλίες, την οποία µπορείς να προσεγγίσεις είτε µε τα πόδια, είτε µε σκάφος. Στο λόφο ψηλά διακρίνονται καλόγουστες νεόκτιστες βίλες.
Τσιµάντρια – Καλλιόπη- Λύχνα Μετά το ∆ιαπόρι, συναντάς το χωριό των Κεχαγιάδων, Τσιµάντρια - εξ’ ου και ο λεβέντικος χορός της Λήµνου. Το έµπα του χωριού θα σε εντυπωσιάσει, αφού πρόκειται για έναν υπέροχο δρόµο, ενός περίπου χιλιοµέτρου, που είναι φυτεµένος και από τις δύο πλευρές µε πανύψηλα δέντρα. Στο χωριό υπάρχει µια καλή ψησταριά και ο ιδιοκτήτης της, αν έχει κέφια, θα σου παίξει παραδοσιακή λύρα. Ακολούθησε, κατόπιν, το χωµατόδροµο, µε κατεύθυνση προς το Παραπορτιανό. Μόλις συναντήσεις την ταµπέλα που
64
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 65
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
γράφει Κοζάκικο Νεκροταφείο, στρίψε δεξιά, πάλι σε χωµατόδροµο, και προχώρα µέσα στον κάµπο. Θα συναντήσεις µια ελώδη περιοχή γεµάτη πουλιά, και το παλιό γερµανικό νοσοκοµείο, ένα εγκαταλελειµµένο, αλλά εντυπωσιακό κτίσµα, µε πεσµένη σκεπή, χορταριασµένους τοίχους και παράθυρα µέσα από τα οποία ξεπετάγονται αγριοσυκιές… µια εικόνα βγαλµένη, λες, από παλιό σινεµά. Από ψηλά, δεξιά σου βλέπεις το Αλογονήσι και αριστερά το λιµάνι της Νέας Κούταλης. Η θέα παραµένει πανοραµική και το βλέµµα φτάνει µέχρι το αεροδρόµιο και τις τριγύρω παραλίες. Εδώ συναντάς έναν οικισµό µε συγκροτήµατα κατοικιών χτισµένων για τους στρατιωτικούς και, στο βάθος, πολλούς ανεµόµυλους. 13 χλµ. αριστερά από τον κεντρικό δρόµο, βρίσκεται το χωριό Καλλιόπη και αµέσως µετά το χωριό Λύχνα. Ρίξε µια µατιά στον εντυπωσιακό ανεµόµυλο, που δεσπόζει πάνω στο λόφο. Αν πλησιάσεις στην περιοχή αργά το δείλι, από τον κόλπο του Μούδρου, τα φώτα του είναι τα πρώτα που θα αντικρίσεις και θα µοιάζουν µε λυχνάρια - εξ ου και το όνοµα.
Πορτιανού Γραφικό χωριό, µε πετρόχτιστα αρχοντόσπιτα. Η επίσκεψη στο λαογραφικό µουσείο της, όπου θα πάρεις µια γεύση από τον πολιτισµό της περιοχής, θεωρείται απαραίτητη. Εδώ θα χαζέψεις και την κατοικία στην οποία φιλοξενήθηκε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ το 1915. Σταµάτα στο αρτοποιείο για ψωµί, αλλά και άλλα παραδοσιακά προϊόντα.
Αγκαριώνες Εξαιρετική η πανοραµική θέα του χωριού, µιας και είναι χτισµένο πάνω σε λόφο.
65
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 66
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Παλιό Πεδινό – Νέο Πεδινό Ένα ακόµη πανέµορφο, αλλά εγκαταλελειµµένο (από το σεισµό του 1968) πέτρινο χωριό. Τα τελευταία χρόνια, κάποιοι µερακλήδες αναστηλώνουν τα ερείπια, µε σκοπό να το ξανακάνουν το πιο όµορφο του νησιού. Σεργιάνισε τα στενά του και βγες από την πίσω µεριά, όπου υπάρχουν το λακαριό και το παλιό οινοποιείο του Κρεµµύδα. Αργά τον Οκτώβρη εκεί καζανιάζουν το ρακί, που σκορπίζει το άρωµά του σε όλη την περιοχή. Κάποιο βραδάκι κανόνισε οπωσδήποτε µια επίσκεψη στην ταβέρνα της πλατείας, όπου θα γευτείς πολλές νοστιµιές και υπέροχα ντόπια κρέατα στα κάρβουνα. Το Νέο Πεδινό, όπου µένουν οι σεισµοπαθείς, δεν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Νέα Κούταλη Είναι χτισµένη στην πλαγιά ενός πευκόφυτου λόφου και τα πέτρινα σπίτια της µοσχοβολούν από τις τριανταφυλλιές και το αγιόκληµα. Το γραφικό λιµανάκι της, σε ταξιδεύει σε άλλες εποχές, αφού φτιάχτηκε από πρόσφυγες του νησιού Κούταλη της Προποντίδας – πολλά κειµήλιά τους φυλάσσονται σήµερα στην εκκλησία του χωριού. Οι Κουταλιανοί υπήρξαν ονοµαστοί έµποροι, ικανοί ψαράδες και σπογγαλιείς, γι’ αυτό και για πολλά χρόνια, η περιοχή τους ήταν ένα από τα σηµαντικότερα σπογγαλιευτικά κέντρα του Αιγαίου. Οι εξαγωγές των σφουγγαριών τους έφταναν από τις ΗΠΑ µέχρι την Ιαπωνία. Σήµερα στο χωριό λειτουργεί Μουσείο Σπογγαλιείας, µε πολλές σηµαντικές πληροφορίες και εκθέµατα. Γνωστό είναι, επίσης, το ναυπηγοξυλουργείο της, όπου κατασκευάζονται και επισκευάζονται σκάφη. Η περιοχή φηµίζεται όχι µόνο για τα θαλασσινά της, τα οποία µπορείς να γευτείς στις ταβέρνες της, αλλά και για τη γιορτή των Θεοφανίων, κατά την οποία οι κάτοικοι, τηρώντας κάποια κατάλοιπα από τα µυστήρια των Καβείρων, συνοδεύουν το σταυρό µεταµφιεσµένοι. Στο χωριό θα βρεις, επίσης, πιτσαρία και καφετέρια.
Καλλιθέα - Λιβαδοχώρι Η Καλλιθέα είναι χτισµένη στην πλαγιά ενός µικρού λόφου, πολύ κοντά στη θάλασσα του Μούδρου, και έχει πανοραµική θέα. Εδώ, το 1868, λειτούργησε η πρώτη αλληλοδιδακτική σχολή του νησιού. Το Λιβαδοχώρι εφάπτεται της εθνικής οδού Μύρινας-Αεροδροµίου. Κατά το 14ο και 15ο αιώνα, ονοµαστό ήταν το µοναστήρι του Αγίου Παύλου, που αποτελούσε την έδρα του Μητροπολίτη. Εδώ κοντά, συναντάς τη µεγάλη διασταύρωση, που οδηγεί σε διάφορα σηµεία του νησιού. Στην περιοχή αυτή λειτουργούν δυο µεγά-
66
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 67
AΞIOΘEATA Στ ην περιοχή τ ης Nέας Kούταλης
Μουσείο Σπογγαλιείας Oι Ληµνιοί δεν ήταν µόνο άνθρωποι της γης. Η αλιεία και η επεξεργασία του φυσικού σπόγγου, άνθισε για πολλές δεκαετίες στο νησί και ακόµα και σήµερα µπορεί να συναντήσεις έναν από τους τελευταίους σφουγγαράδες στο καφενείο κάποιου χωριού, που θα µοιραστεί µαζί σου τις εµπειρίες του. Η τέχνη αυτή δεν υπάρχει πια στο νησί, αλλά το µουσείο Σπογγαλιείας, που βρίσκεται στην Κούταλη, έχει πολλά να σου πει για τη σπουδαία αυτή τέχνη, που χάθηκε, δυστυχώς, τη δεκαετία του ’70. Ώρες λειτουργίας: ∆ευτέρα-Κυριακή: 10.00-14.00, Τρίτη κλειστά Τηλ. 22540 92383
ªË ¯¿ÛÂȘ ÛÙË N¤· KÔ‡Ù·ÏË!
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
λες φασαριόζικες κοσµικές ταβέρνες, που συχνά φέρνουν ζωντανό πρόγραµµα και είναι το στέκι πολλών Ληµνιών.
∆Ș Â˙ÔÔÚÈΤ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ ÛÙË ÃÂÚÛfiÓËÛÔ ÙÔ˘ º·ÎÔ‡
ΠAPAΛIEΣ Στ ην περιοχή τ ης Nέας Kούταλης
Nεβγάτης Εάν είσαι κοντά στον Κοντιά, πάρε το δρόµο για άλλη µια γνωστή παραλία, το Νεβγάτη ή Ζεµατά. Απόλαυσε τα καταγάλανα νερά του και κάνε αµµόλουτρο στην υπέροχη λεπτή άµµο του, που απλώνεται σε µήκος 2 χλµ. περίπου.
67
2b_DIADROMES 2010
7/7/10
1:08 PM
Page 68
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:13 PM
Page 69
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Στην περιοχή του Μούδρου Αν δεχτούµε ότι η Μύρινα είναι η κοσµοπολίτισσα της Λήµνου, ο Μούδρος έχει την δική του ιδιαιτερότητα, που στηρίζεται στην προνοµιακή του θέση. Μια lounging ατµόσφαιρα διαχέεται γύρω από το γραφικό λιµάνι του, που ενδείκνυται κυρίως για την απογευµατινή ραστώνη. Εδώ, ετοίµασε το φωτογραφικό σου φακό και πάρε θέση στο παλαιότερο κάστρο της Λήµνου, που είναι χτισµένο ψηλά στο λόφο. Η θέα τη στιγµή που ο ήλιος συναντά τον ορίζοντα, είναι συγκλονιστική και αξίζει να την απαθανατίσεις. Μια βόλτα νοτιοανατολικά της πόλης, θα σε φέρει στο Συµµαχικό Νεκροταφείο, το οποίο θυµίζει εκείνους που έχασαν τη ζωή τους στην ιστορική εκστρατεία και τη µάχη της Καλλίπολης. Εδώ έγινε και η περίφηµη ναυµαχία της Λήµνου. Πρωτεύουσα του ∆ήµου ο Μούδρος, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του κόλπου από το 14ο αιώνα. Ο όρµος του Μούδρου είναι ένα από τα µεγαλύτερα φυσικά λιµάνια της Ελλάδας, αλλά και πλούσιος υγροβιότοπος. Πριν µπεις στο χωριό, αντικρίζεις µέσα στον κόλπο µια µικρή νησίδα, το Κουκονήσι, που ενώνεται µε τη στεριά µε µια στενή λωρίδα γης. Εκεί, τα τελευταία χρόνια, γίνονται αρχαιολογικές ανασκαφές, µε µεγάλης αξίας ευρήµατα, γι’ αυτό και δεν θα σου επιτραπεί η επίσκεψη.
Παρθενόµυτος - Σκίδι - Σκανδάλη Πετρόχτιστος και µε πολλές µάντρες, ο Παρθενόµυτος είναι ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό χωριό, χτισµένο στη µέση του πουθενά. Στην παραλία του λέγεται ότι κολύµπησε η Καµίλα Πάρκερ, πριν από λίγα χρόνια, όταν πέρασε από τη Λήµνο µε σκάφος. Από τότε, η περιοχή έχει αποκτήσει πολλούς fans. Η αµέσως επόµενη, επίσης απέραντη και εντυπωσιακή, παραλία είναι το Σκίδι. Αµµουδερή και εύκολα προσβάσιµη, αποτελεί το τέλειο µέρος για κάµπινγκ, κάτω από τη δροσε-
69
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:13 PM
Page 70
ρή σκιά των αρµυρικιών. Αριστερά υπάρχει και µια πηγούλα, που αναβλύζει πόσιµο δροσερό νερό. Το ήσυχο και γραφικό χωριό Σκανδάλη, στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, είναι το κέντρο της µελισσοκοµίας.
Φυσίνη - Λιµανάκι της Αγιάς Άγιος Μάρνος Η Φυσίνη είναι ένα µικρό, σχεδόν εγκαταλελειµµένο, χωριό, γεµάτο µουριές. Το όνοµά της το πήρε από τους ισχυρούς ανέµους που φυσάνε στην περιοχή. Φεύγοντας από εκεί, κατευθύνεσαι προς το λιµανάκι της Αγιάς. Αριστερά του βλέπεις το εκκλησάκι του Αγίου Σώζοντα. Ο παραδοσιακός αυτός λατρευτικός χώρος διέθετε, πάνω ακριβώς από τη θάλασσα, πετρόχτιστα κελιά για τους προσκυνητές. Τώρα τα βλέπεις εκεί εγκαταλελειµµένα. Ο δρόµος µέχρι εκείνο το σηµείο είναι ασφαλτοστρωµένος. Αν είσαι σε φάση περιπέτειας, µπορείς να περπατήσεις ή να οδηγήσεις ένα 4Χ4 µέχρι την παρθένα και άγνωστη στους πολλούς παραλία του Αγίου Μάρνου. Αριστερά και δεξιά της υπάρχουν δεκάδες τζιτζιφιές και πάνω στο λόφο της απλώνεται µια σειρά από ανεµόµυλους. Στρίβεις αριστερά, στην πινακίδα που γράφει Αγία Σοφία.
Αγιά Σοφιά Καθώς µπαίνεις στο χωριό, συναντάς ένα µπακάλικοπρώην καφενεδάκι, που τώρα πια λειτουργεί µόνο σαν λακαριό. Εκεί πάνε µε τη σειρά οι κάτοικοι των γύρω χωριών και αποστάζουν το ρακί τους. Αν βρεις κάποιον µέσα, µπορεί να σε κεράσει ένα ποτηράκι. Βγαίνοντας από το χωριό, µετά το λακαριό, αριστερά βλέπεις την πινακίδα για την αρχαία πόλη του νησιού, την Πολιόχνη. ∆εξιά βρίσκεται το Παραδείσι, µε τα θυµάρια και τους αµπελώνες, και αριστερά το Παραχείρι. Αν προχωρήσεις νοτιότερα, θα συναντήσεις τα ερείπια του κάστρου της Σκάλας.
70
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:13 PM
Page 71
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:13 PM
Page 72
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Καµίνια Περνώντας από την πλαγιά του λόφου Κουρακά, συναντάς το χωριό Καµίνια. Εδώ λέγεται πως κάποτε υπήρχαν καµίνια, όπου έψηναν πήλινα αγγεία. Στη γεµάτη ακακίες πλατεία, στο εξαιρετικό ταβερνάκι του Αντρέα, θα χορτάσεις µε ψητούρα και διάφορους µεζέδες. Μια πολύ ωραία εκκλησία δεσπόζει στη µέση του χωριού. Τα Καµίνια είναι ένα από τα παλαιότερα χωριά του νησιού και βρίσκεται πολύ κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Πολιόχνης. Εκεί, τα ευρήµατα των ανασκαφών, που κάνουν Ιταλοί αρχαιολόγοι από το 1930, δείχνουν επτά διαδοχικά στρώµατα πόλεων, χτισµένων η µια πάνω στην άλλη - κάτι που µαρτυρά έναν πολιτισµό τουλάχιστον 5.000 ετών. Μιας και βρίσκεσαι δίπλα, αξίζει τον κόπο να τον επισκεφθείς. Στα χαλάσµατα του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου, στην περιοχή Σώκαστρο, βρέθηκε η περίφηµη «Πλάκα των Καµινίων», µια πελασγική-τυρρηνική επιγραφή, που ακόµα δεν έχει ερµηνευτεί. Το χωριό φηµίζεται για το εξαιρετικής ποιότητας γλυκάνισό του, το οποίο είναι απαραίτητο στην παρασκευή ούζου, αλλά και για το κόκκινο κρασί, από τη ληµνιά ποικιλία καλαµπάκι.
Ρουσσοπούλι Βρίσκεται νοτιοανατολικά του Μούδρου και είναι χτισµένο αµφιθεατρικά στην πλαγιά ενός λόφου. Πηγαίνοντας προς τα εκεί, συναντάς βράχους µε απίστευτους χρωµατισµούς, αλλά και τη Χορταρόλιµνη, έναν απέραντο υδρότοπο 3.500 στρέµµατων περίπου. Το Ρουσσοπούλι είναι ένα µικρό επίπεδο χωριό, µε παλιά, αλλά και κάποια ανακαινισµένα σπίτια. Εκεί θα δεις και τα αποµεινάρια ενός βυζαντινού ναού, αλλά και µερικών εκκλησιών που υπήρχαν παλαιότερα στην περιοχή, η οποία, γενικώς, αποπνέει µια αίσθηση ερηµιάς. Φεύγεις από το Ρουσσοπούλι και κατευθύνεσαι προς το Κέρος. Ο δρόµος αριστερά οδηγεί στην παραλία του Αγίου Ιωάννου, ενώ δεξιά στην Πολιόχνη.
72
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:13 PM
Page 73
7/7/10
1:14 PM
Page 74
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2c_DIADROMES 2010
Κέρος Ανάµεσα στις δυο λίµνες του νησιού, καταµεσής στον εύφορο κάµπο, υπάρχει µια εκπληκτική, 5 χιλιοµέτρων περίπου, παραλία µε αµµοθίνες. Είναι το Κέρος. Εκεί κοντά βρίσκεται και το χωριό Καλλιόπη, όπου γίνονται οι ονοµαστές ιπποδροµίες την ηµέρα της γιορτής του Αγίου Γεωργίου. Εδώ βρίσκεται και η πασίγνωστη καντίνα «φύκι – φύκι» ονοµαστή για τα πάρτι µέχρι πρωίας, που συγκεντρώνουν κατασκηνωτές και περαστικούς. Κάνοντας την υπέροχη διαδροµή προς το χωριό Παναγιά, περνάς από έναν όµορφο αγροτικό οικισµό. Στα δεξιά σου απλώνει νωχελικά τα νερά της η Αλυκή, ένας σπουδαίος υδροβιότοπος, που το χειµώνα γεµίζει µε πουλιά (φλαµίνγκο, ερωδιούς κ.λπ.) και το καλοκαίρι γίνεται κάτασπρος από το αλάτι. Στο ακρωτήρι Σωτήρας υπάρχει το εκκλησάκι της Μεταµόρφωσης, αλλά και τα αποµεινάρια ενός µεσαιωνικού λιµανιού. Πριν φτάσεις εκεί, περνάς από τον πανάρχαιο οικισµό Άξιες. Πηγαίνοντας προς το Κέρος, περνάς και από την Χορταρόλιµνη, που το χειµώνα είναι γεµάτη νερό και το καλοκαίρι θυµίζει βάλτο. Στο χωµατόδροµο συναντάς µια ταµπέλα που γράφει Χορταρόλιµνη. Αν την ακολουθήσεις, θα βγεις κατευθείαν στη θάλασσα του Κέρους. Όλη η περιοχή είναι κατάσπαρτη από µικρές αγροικίες. Το Κέρος θεωρείται εξαιρετική περιοχή για τους λάτρεις του σέρφινγκ, αφού το πιάνει ο βοριάς. Εδώ, κατά τους καλοκαιρινούς µήνες, λειτουργεί και ένα beach bar. Στο τέλος της παραλίας, αριστερά, υπάρχει ένα πευκοδάσος, όπου µπορείς να κάνεις ελεύθερα κάµπινγκ, µε σκηνές ή τροχόσπιτα. Οδηγώντας στο χωµατόδροµο κατά µήκος της παραλίας, µετά το Κέρος, θα δεις αριστερά σου την Ασπρολίµνη. Λίγο παρακάτω βρίσκεται η Αλυκή, αλλά µη την επισκεφθείς µε το αυτοκίνητο, γιατί, όπως λένε οι ντόπιοι, η άµµος της περιοχής είναι ύπουλη. Είναι καλύτερα να επιστρέψεις και να πας εκεί από τον κεντρικό δρόµο.
74
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:14 PM
Page 75
Παναγιά- Πλάκα
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Στην γκριζόµαυρη λάσπη αυτής της περιοχής, κάνουν λασπόλουτρα -και έχουν ευεργετικά αποτελέσµατα- όσοι πάσχουν από αρθροπάθειÔ‡‰ÚÔ: ες. Ένας φάρος, από τους ωραιότε∞Í›˙ÂÈ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙ›˜ ÛÙÔ M ρους της Ελλάδας, υψώνεται στο α∆ÔÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ¯ÒÚÔ νατολικό άκρο του ακρωτηρίου της Ù˘ ∏Ê·ÈÛÙ›·˜ Πλακάς, ενώ το λιµάνι µε τις ψαρόβαρκες σε «στέλνει» σε άλλες επο∆Ô πÂÚfi ÙˆÓ ∫·‚Â›ÚˆÓ χές. Κάνε µια βουτιά από την αµµουδερή παραλία µε τα αρµυρίκια. ∆Ë ÛËÏÈ¿ ÙÔ˘ ºÈÏÔÎÙ‹ÙË Στη φυσική αυτή χερσόνησο, που απλώνεται µέσα στη θάλασσα, σώζοTÔ ™˘ÌÌ·¯ÈÎfi ¡ÂÎÚÔÙ·ÊÂ›Ô νται τα ερείπια του µεσαιωνικού φρουρίου Παλαιόκαστρο, στο βυθό της έχουν εντοπιστεί τα ίχνη αρχαίας πόλης ενώ πάνω στο κύµα της αναβλύζει αγίασµα (ραδιούχο νερό µε ιαµατικές ιδιότητες). Στην άκρη της παραλίας του Αγίου Χαραλάµπους, θα συναντήσεις µια ταβέρνα χωρίς ηλεκτρικό ρεύµα. Μην ξεχάσεις να γευτείς «φρούτα του πάθους» που φηµίζονται για τις αφροδισιακές τους ιδιότητες. Πηγαίνοντας προς Πλακά, περνάς από το χωριό Παναγιά. Ζωντανό χωριό, µε αρκετό κόσµο και ένα τοπίο προς το φάρο καθαρά σεληνιακό. Πάρε το χωµατόδροµο, που θα σε βγάλει στο φηµισµένο για τις πέρδικες και τα σιτηρά του Ζεµατά. Η παραλία του έχει αρµυρίκια και µια καντίνα. Από µακριά αγναντεύεις την ακτή Νευτίνα. Πηγαίνοντας, τώρα, προς το ιερό των Καβείρων, αριστερά σου θα δεις µια εγκαταλελειµµένη ξενοδοχειακή µονάδα, που µοιάζει σαν λεηλατηµένο χωριό.
Ρεπανίδι Το επόµενο χωριό του εύφορου κάµπου. Έχει τόσες βελανιδιές, που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έκανε εξαγωγή στα βυρσοδεψεία της ∆ύσης. Εκεί, στο εκκλησάκι της Μεταµόρφωσης του Σωτήρα, γινόταν η εξόρυξη της Ληµνίας Γης, που ήταν γνωστή από την εποχή του Θεόφραστου και του περίφηµου γιατρού της αρχαιότητας Γαληνού, για τις θεραπευτικές της ιδιότητες.
Κοντοπούλι Βρίσκεται κοντά στην Αλυκή και τη Χορταρόλιµνη και είναι ένα κεφαλοχώρι µε πέτρινα σπίτια, αυλές, ξερικά µποστάνια, εξαιρετική εκκλησία και υπέροχη ατµόσφαιρα. Έγινε γνωστό ως τόπος εξορίας του ποιητή Γιάννη Ρίτσου.
75
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:14 PM
Page 76
AΞIOΘEATA Στ ην περιοχή του Mούδρου
Το Συµµαχικό Νεκροταφείο του Μούδρου Το λιµάνι του Μούδρου κατά τον Ά Παγκόσµιο Πόλεµο αποτέλεσε την κύρια βάση των Συµµαχικών ∆υνάµεων για την εκστρατεία της Καλλίπολης (1915). Η νότια παραλία, ο λεγόµενος µέχρι σήµερα "Αερολιµένας", διαµορφώθηκε σε χώρο προσγείωσης υδροπλάνων. Εκατοντάδες νεκροί στρατιώτες της εκστρατείας της Καλλίπολης, κυρίως Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί, θάφτηκαν στο συµµαχικό νεκροταφείο του Μούδρου, το οποίο σήµερα αποτελεί παγκόσµιο µνηµείο που δέχεται κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες.
Το Κάστρο του Μούδρου Στο περιοχή µεταξύ Μούδρου και Ρουσσοπουλίου εκτεταµένα ερείπια οχυρωµατικών έργων και τειχισµάτων βρίσκονται στον οµώνυµο λόφο µεταξύ των δύο χωριών όπου οι µαρτυρίες τοποθετούν τον πρώτο οικισµό του Μoύδρoυ.Το Κάστρο ήταν ένα από τα ισχυρότερα της Λήµνου, µαζί µε αυτά της Μύρινας και του Κότσινου. Υπέστη κατά περιόδους µεγάλες ζηµιές από επιιθέσεις, ωστόσο αναφέρεται ότι βρίσκεται σε καλή κατάσταση µέχρι και το 1620. Σήµερα δυστυχώς ότι έχει αποµείνει από το κάστρο του Μούδρου είναι ελάχιστα ίχνη των τοιχών. Η πρόσβαση στην περιοχή του Κάστρου είναι δυνατή από αγροτικό δρόµο µέχρι τη θέση «Μενάλπη» και στη συνέχεια µε µονοπάτι µέχρι την κορυφή.
Το Απολιθωµένο ∆άσος Το απολιθωµένο δάσος του ∆ήµου Μούδρου δηµιουργήθηκε εξαιτίας ευνοϊκών συνθηκών απολίθωσης του δάσους που υπήρχε στην περιοχή πριν από 30 εκατοµµύρια χρόνια. Η δηµιουργία του πετρωµένου δάσους συνδέεται άµεσα µε την ηφαιστειακή δράση της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου, όπου υπήρχαν ενεργά ηφαίστεια. Έτσι σε περίοδο έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας εκσφενδονίζονταν από τον κρατήρα του ηφαιστείου λάβες, πυροκλαστικά υλικά, ηφαιστεια76
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:14 PM
Page 77
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
κή στάχτη, η οποία κάλυψε την πλούσια υποτροπική βλάστηση της περιοχής. Η µεγαλύτερη εµφάνιση των φυτικών λειψάνων και κορµών της Λήµνου παρατηρείται µέσα στους πυροκλαστικούς σχηµατισµούς της ενότητας Ρωµανού, του Βάρους, του Κότσινου και του Πορτιανού. Μια από τις καλύτερες επιλογές σήµερα είναι η επίσκεψη στο ∆ηµαρχείο του Μούδρου όπου παρουσιάζονται εντυπωσιακά ευρήµατα από τις νέες ανασκαφές της οµάδας του Πανεπιστηµίου Αθηνών από την ευρύτερη περιοχή του Μούδρου.
Πολιόχνη: Η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης Το καλοκαίρι του 1930, η Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών ανακάλυψε την προϊστορική πόλη Πολιόχνη, που θεωρείται η αρχαιότερη της Ευρώπης. Πρόκειται για έναν οικισµό που πέρασε από πολλές φάσεις αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής ανάπτυξης, σε µια χρονική περίοδο που διήρκεσε από το 5000 π.Χ. µέχρι το 1600 π.Χ., οπότε και καταστράφηκε, προφανώς, από γεωλογικά αίτια (ανύψωση της στάθµης του Αιγαίου κ.ά.). Τα µεταλλικά αντικείµενα (µήτρες, καλούπια, µεταλλευτικές χοάνες, λίθινος σφυροπέλεκυς) που βρέθηκαν εκεί και που χρονολογούνται στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ., αλλά και οι αποδείξεις ότι αυτά τα όπλα και εργαλεία κατασκευάζονταν επί τόπου, µαρτυρούν ότι η Λήµνος έγινε πολύ πρώιµα ένα σπουδαίο µεταλλουργικό κέντρο και διαδραµάτισε σηµαντικότατο ρόλο στα πράγµατα του Αιγαίου. Ο πλούτος που συγκέντρωσε από την κατεργασία και τη διακίνηση των µετάλλων και της τεχνογνωσίας της, καθρεφτίζεται στην υψηλής στάθµης αρχιτεκτονική και την πολεοδοµία της Πολιόχνης. 77
7/7/10
1:14 PM
Page 78
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2c_DIADROMES 2010
Το πρώτο βουλευτήριο του κόσµου Η Κοινοτική Αποθήκη και η Αίθουσα Συνελεύσεων (βουλευτήριο) που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη, αποδεικνύουν ότι η Λήµνος εισήγαγε πρώτη θεσµούς συλλογικής διακυβέρνησης στο Αιγαίο και στον κόσµο γενικότερα. • Οι άλλοι 12 προϊστορικοί οικισµοί, ίχνη των οποίων βρέθηκαν στο νησί, η πόλη της Ηφαιστείας, το ιερό των Καβείρων, ο βυζαντινός Κότσινας, τα αρχαιολογικά ευρήµατα των αρχαϊκών, κλασικών, ελληνιστικών, ρωµαϊκών και µεσαιωνικών χρόνων, και τα ερείπια µοναστηριών και µετοχίων της Αθωνικής πολιτείας, φανερώνουν έναν πολιτισµό συνολικής διάρκειας 6.000 περίπου ετών. Για περισσότερες πληροφορίες: Τηλ. 22540 91249
Aρχαιολογικός χώρος της Ηφαιστίας Κοντά στο Κοντοπούλι, προς τα βορειοανατολικά, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Ηφαιστίας, όπου ήταν χτισµένο το περίφηµο ιερό της µεγάλης θεάς της Λήµνου. Αποτελούσε κατά τους ιστορικούς χρόνους, τη δεύτερη σηµαντικότερη πόλη της Λήµνου, µετά τη Μύρινα. Χρoνoλoγείται από την Χαλκoλιθική επoχή και φαίνεται ότι κατoικείτo συνεχώς µέχρι και τα Βυζαντινά χρόνια. Oι αρχαιoλoγικές ανασκαφές µπόρεσαν να απoκαλύψoυν µεταξύ των άλλων τo ιερό της Μεγάλης Θεάς, νεκρoπόλεις, λoυτρά, ένα µεγάλo oίκηµα -πιθανότατα ανάκτoρo και ελληνιστικό-ρωµαϊκό θέατρo. 78
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:14 PM
Page 79
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
Όσοι επιθυµούν να θαυµάσουν από κοντά την αρχαία Ηφαιστία, µπορούν να την επισκέπτονται καθηµερινά, από τις 8:30π.µ. έως τις 3:00µ.µ. (∆ευτέρα κλειστά). Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη και είναι δυνατή, η πρόσβαση µε αυτοκίνητο µέχρι τον αρχαιολογικό χώρο.
Το Ιερό των Καβείρων Στο δήµο Μούδρου κοντά στο χωριό Παναγιά βρίσκεται ο χώρος, όπου γινόταν κατά την αρχαιότητα η µύηση των πιστών στα Καβείρια Μυστήρια, το ιερό των Καβείρων.Τα Καβείρια µυστήρια ήταν η λαµπρή ετήσια γιορτή προς τιµήν των Καβείρων, στο οµώνυµο ιερό των θεών, και είχε σχέση µε την αναγέννηση της φύσης και τη γονιµότητα της γης.
Η σπηλιά του Φιλοκτήτη Κοντά στο ιερό των Καβείρων, υπάρχει η σπηλιά του Φιλοκτήτη. Σύµφωνα µε το µύθο οι Αχαιοί, πηγαίνοντας προς την Τροία, εγκατέλειψαν εκεί το Φιλοκτήτη, ο οποίος είχε δαγκωθεί από το φίδι του ναού της Θεάς Χρύσης και το πόδι του έβγαζε µια ανυπόφορη δυσοσµία. Τον ξαναπήραν ύστερα από χρόνια και τον πήγαν στην Τροία, γιατί, σύµφωνα µε τους χρησµούς του µάντη Έλενου, µόνο µε τα όπλα του (τα βέλη του Ηρακλή) θα µπορούσαν να την καταλάβουν. Είναι ο ήρωας που ενέπνευσε τους τρεις τραγικούς ποιητές µας η τραγωδία «Φιλοκτήτης», του Σοφοκλή, σώζεται ακέραια µέχρι τις µέρες µας.
Ο Ναός του Ευαγγελισµού Η µεγάλη αυτή εκκλησία βρίσκεται στον Μούδρο, την παλιά πρωτεύουσα της Λήµνου. Είναι ένα από τα πιο σηµαντικά αξιοθέατα και προσελκύει χιλιάδες προσκυνητές ανήµερα του Ευαγγελισµού της Θεοτόκου, στις 25 Μαρτίου.
Το εκκλησάκι της Μεταµόρφωσης του Σωτήρα Στο Ρεπανίδι, στο εκκλησάκι αυτό, γινόταν η εξόρυξη της Ληµνίας Γης, που ήταν γνωστή από την εποχή του Θεόφραστου και του περίφηµου γιατρού της αρχαιότητας Γαληνού, για τις θεραπευτικές της ιδιότητες. 79
EΠIΛEΓMENEΣ ∆IA∆POMEΣ
2c_DIADROMES 2010
7/7/10
1:14 PM
Page 80
ΠAPAΛIEΣ Στ ην περιοχή του Mούδρου
Μικρό & Μεγάλο Φαναράκι ∆υο απίθανες παραλίες, µετά το Μούδρο. Τα µεγάλα βράχια τους, µοιάζουν µε τεράστια σπηλιά και, σύµφωνα µε τα λεγόµενα των ψαράδων, εκεί, αν έχεις την τύχη µε το µέρος σου, µπορεί να συναντήσεις φώκιες. Απόλαυσε την πανδαισία των χρωµάτων, την εναλλαγή των τοπίων και τα ηφαιστειογενή πετρώµατα της περιοχής. Το Μικρό Φαναράκι είναι ένα γραφικός ορµίσκος. Από εδώ βλέπεις µια µεγάλη περιφραγµένη ιδιωτική έκταση, όπου προστατεύονται κάποια ζώα και πτηνά που κινδυνεύουν. Για να πας, τώρα, στο Μεγάλο Φαναράκι, καλό θα ήταν να έχεις τζιπ, µιας και ο χωµατόδροµος που οδηγεί στη βραχώδη και γεµάτη σπηλιές πανέµορφη παραλία του, είναι δύσκολος. Υπάρχει εκεί και µια οµώνυµη ταβέρνα, που λειτουργεί, όµως, µόνο τα καλοκαίρια. Η περιοχή αυτή, που φηµίζεται για τη νηνεµία της, είναι ιδανική για τους κατασκηνωτές και για όσους αναζητούν τη µοναξιά και τη χαλάρωση.
Παραλία Χαβούλι Όπως γυρίζεις από το Μεγάλο Φαναράκι, στρίβεις δεξιά στην πινακίδα προς Χαβούλι, για να πας σε µια ακόµη όµορφη παραλία. Καθώς κατεβαίνεις, βλέπεις τους λόφους αριστερά κατάφυτους από κάκτους και φραγκοσυκιές, ενώ λίγο παρακάτω, στο στρατόπεδο αριστερά του χωµατόδροµου, ο τόπος είναι γεµάτος µε συκιές. Εκεί, ανάµεσα στα αρµυρίκια και στις σκιερές τζιτζιφιές, υπάρχει µια καντίνα, που λειτουργεί το καλοκαίρι, για αναψυκτικό ή ποτό. Η παραλία είναι οργανωµένη και διαθέτει οµπρέλες.
Κέρος Το Κέρος θεωρείται εξαιρετική περιοχή για τους λάτρεις του σέρφινγκ (wind- και kitesurfing), αφού το πιάνει ο βοριάς. Εδώ παραδίδονται µαθήµατα wind- και kitesurfing. Κατά τους καλοκαιρινούς µήνες, λειτουργεί και ένα beach bar.
80
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:17 PM
Page 81
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO Iαµατικά λουτρά .......................................... σελίδα 83
Παρατήρηση πουλιών .......................................... σελίδα 85
Πεζοπορικές διαδροµές .......................................... σελίδα 89
MÔÓ·‰ÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÁÈ· Ó· ¿ÚÂȘ ÌÈ· ÚÒÙË Á‡ÛË ·fi ÙË Ì·Á›· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
3_DRASTHRIOTHTES 2010
82
7/7/10
1:17 PM
Page 82
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:18 PM
Page 83
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
Ιαµατικά Λουτρά Θέρµα Φεύγοντας από την πόλη της Μύρινας, προς βόρεια και ανατολικά του νησιού, ακολούθησε στον κεντρικό δρόµο την ταµπέλα, που θα σε οδηγήσει στα Θέρµα. Στρίβοντας δεξιά, θα βρεθείς σε µια περιοχή κατάφυτη από πλατάνια και λεύκες. Στα Θέρµα, όπως ονοµάζονται, υπάρχουν ιαµατικές πηγές, και γι’ αυτό το λόγο, από τα πρώτα κιόλας χρόνια της τουρκοκρατίας στο νησί, είχαν χτιστεί στην περιοχή περίφηµα χαµάµ. Σήµερα, δίπλα στα αποµεινάρια τους, υπάρχει οργανωµένο συγκρότηµα λουτρών, που λειτουργεί καθηµερινά, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, και προσφέρει µια εναλλακτική µορφή αναψυχής σε όσους επιθυµούν να επωφεληθούν από τις ιαµατικές ιδιότητες των θερµών υδάτων του Ηφαίστου, µέσα σε ένα µαγευτικό περιβάλλον. Το νερό των Θέρµων πίνεται, θεραπεύει τις δερµατικές παθήσεις και τα ρευµατικά, είναι χαµηλό σε άλατα και η θερµοκρασία του κυµαίνεται στους 44ο C.
83
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
3_DRASTHRIOTHTES 2010
84
7/7/10
1:18 PM
Page 84
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:18 PM
Page 85
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
Παρατήρηση Πουλιών Όσους ενδιαφέρει η παρατήρηση πουλιών, θα βρουν στη Λήµνο το κατάλληλο µέρος για να απολαύσουν την αγαπηµένη τους δραστηριότητα. Oι σηµαντικότεροι υγρότοποι του νησιού, όπου έρχονται πάρα πολλά µεταναστευτικά πουλιά (έχουν καταγραφεί µέχρι και 4.000) για τη διαχείµασή τους, είναι το σύµπλεγµα των λιµνών Αλυκής, Χορταρόλιµνης και Ασπρολίµνης, που καλύπτει έκταση 14.000 στρεµµάτων περίπου και εντάσσεται στο δίκτυο NATURA 2000. Σηµαντικός υγροβιότοπος είναι και ο ιστορικός κόλπος του Μούδρου. Τόσο το µέγεθος όσο και η θέση του, δηµιουργούν το τέλειο περιβάλλον για τη διατήρηση πλούσιας ιχθυοπανίδας και οστρακοπανίδας.
85
7/7/10
1:18 PM
Page 86
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
3_DRASTHRIOTHTES 2010
Ασπρολίµνη Βρίσκεται ανάµεσα στην Αλυκή και τη Χορταρόλιµνη, χαρακτηρίζεται από υψηλή περιεκτικότητα αλατιού και έχει έκταση 500 στρεµµάτων. Το καλοκαίρι ξεραίνεται. Oι δυο λίµνες του νησιού κατακλύζονται από αγριόχηνες, αγριόπαπιες, αγριόκυκνους, ερωδιούς, αλκυόνες, χαλκόκοτες, πελεκάνους, γλάρους, γλαρόνια, βουτηχτάρες, νερόκοτες και πυκνά σµήνη από ροζ φλαµίνγκο.
Αλυκή Η λίµνη αυτή βρίσκεται στην περιοχή του χωριού Κοντοπούλι, η έκτασή της ξεπερνά τα 6.300 στρέµµατα, είναι αλµυρή και επικοινωνεί µε τη θάλασσα µέσω µιας µικρής διώρυγας. Το χειµώνα γεµίζει µε θαλασσινό νερό, που εξατµίζεται το καλοκαίρι, αφήνοντας πίσω του αλάτι άριστης ποιότητας.
Του Παλαιού Πεδινού & της Νέας Κούταλης Αβαθείς αλµυροί βάλτοι και άλλοι υγρότοποι, που σχηµατίζονται από τα νερά της βροχής στο ∆ιαπόρι και στην παραλία του Θάνους, αποτελούν κάποια από τα µαγικά τοπία του νησιού. Οι περιοχές αυτές φαίνονται φτωχές σε βλάστηση, φιλοξενούν, ωστόσο, πολλά απειλούµενα είδη, καθώς παρόµοιοι οικότοποι, σε διεθνές επίπεδο, έχουν εξαφανιστεί.
Χορταρόλιµνη Είναι µια υφάλµυρη λίµνη, έκτασης 2.300 στρεµµάτων, που βρίσκεται στη διοικητική περιφέρεια του χωριού Καλλιόπη. Το καλοκαίρι είναι εντελώς στεγνή, αλλά τις υπόλοιπες εποχές µοιάζει σαν γαλάζια ζωγραφιά σε πράσινο φόντο, µε εκατοντάδες κελαηδήµατα από ερωδιούς, καστανόπαπιες, καλαµοκανάδες και αβοκέτες, που δίνουν το δικό τους αγώνα για επιβίωση.
86
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:18 PM
Page 87
Ένα εξωτικό ροδόχρωµο πτηνό, που χρησιµοποιεί το ιδιόµορφο ράµφος του σαν σουρωτήρι και ταΐζει τα µικρά του µε ένα υγρό που µοιάζει µε γάλα. Αφουγκράσου το πέταγµά τους και θαύµασε τις µεγάλες ροζ φτερούγες, τα ψηλά πόδια, το ανάστηµα, το µακρύ λαιµό και το ιδιαίτερο σχήµα του κεφαλιού τους. Θεωρούνται οι οµορφότεροι και οι πλέον επιβλητικοί «επισκέπτες» της Λήµνου, στους φιλόξενους υγρότοπους της οποίας αναζητούν καταφύγιο κάθε χρόνο.
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
Φοινικόπτερο: το ροζ φλαµίνγκο
Κιρκινέζι Μικρόσωµο γεράκι, που δεν φοβάται τον άνθρωπο και κινδυνεύει να πληρώσει το τίµηµα µε εξαφάνιση. Έρχεται στη Λήµνο την άνοιξη και προς το τέλος Αυγούστου πετά ως τα νότια της Σαχάρας, για να ξεχειµωνιάσει.
Καστανόπαπια Μια πάπια που µοιάζει µε χήνα. Έρχεται από την Ασία και είναι είδος υπό εξαφάνιση.
87
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
3_DRASTHRIOTHTES 2010
88
7/7/10
1:18 PM
Page 88
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:18 PM
Page 89
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
Πεζοπορικές διαδροµές Η Λήµνος διαθέτει µαγευτικές διαδροµές που προσφέρονται για πεζοπορία. Μερικές απ’ αυτές είναι:
Παναγία η Κακκαβιώτισσα Οδηγώντας ανάµεσα από τα εντυπωσιακά γεωλογικά σχήµατα των λόφων και διασχίζοντας το όρος Κάκκαβος, έχε το νου σου για την πινακίδα που δείχνει το δρόµο για την Παναγία την Κακκαβιώτισσα. Ακολούθησε το χωµατόδροµο, ξέροντας ότι σύντοµα θα βρεθείς µπροστά σ’ ένα συγκλονιστικό θέαµα. Τεράστιοι βράχοι, διαφόρων σχηµάτων, κρύβουν µέσα στα σπλάχνα τους ένα εκκλησάκι. Το λευκό του χρώµα κάνει µια καταπληκτική αντίθεση µε το γήινο των βράχων, ενώ τα µπλε κάγκελά του, σου υπενθυµίζουν ότι πράγµατι βρίσκεσαι σε ένα από τα πιο όµορφα αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Αν είσαι φαν της πεζοπορίας, ξεκίνα νωρίς το πρωί και πάρε το µονοπάτι που οδηγεί εκεί. Ο καθαρός αέρας, η διαδροµή, αλλά και η θέα, θα σου µείνουν αξέχαστα.
89
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:18 PM
Page 90
Φακός Ώρα για µερικές πρωτόγνωρες εµπειρίες, αφού από το ∆ιαπόρι ξεκινούν οι οικολογικές διαδροµές Φακός και Αγία Ευφηµία. Μια φυσική στενή διώρυγα ανάµεσα στον κόλπο του Μούδρου και του ∆ιαπορίου, οδηγεί στη χερσόνησο του Φακού, µε τα πολλά ξωκλήσια. Θα βρεθείς ανάµεσα σε µεγάλες καλλιεργηµένες εκτάσεις, πλούσια βοσκοτόπια, αγροκτηνοτροφικές µονάδες και εξαιρετικής λαϊκής αρχιτεκτονικής µαντριά – πρόκειται, άλλωστε, για την αρχαία περιοχή των Κεχαγιάδων της Λήµνου. Ένα καταφύγιο άγριας ζωής, µε δυνατή αύρα, πολλούς φρυγανότοπους, απόκρηµνες ακτές, στενές παραλίες, ενδιαφέροντα ηφαιστειακά πολύχρωµα πετρώµατα και απολιθώµατα δένδρων, ηλικίας 17-21 εκατοµµυρίων ετών. Μερικά σηµεία αυτών των διαδροµών, µπορείς να τα περάσεις µόνο περπατώντας, γι’ αυτό, αν σκοπεύεις να το κάνεις, φρόντισε να έχεις µαζί σου αθλητικά παπούτσια και σακίδιο µε όλα τα απαιτούµενα της πεζοπορίας.
90
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:18 PM
Page 91
∆PAΣTHPIOTHTEΣ ΣTH ΛHMNO
Παχιές Αµµουδιές Πάνω από την παραλία Γοµάτι, βρίσκεται η περιοχή µε τις γνωστές Παχιές Αµµουδιές. Οι ντόπιοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για τη µοναδική έρηµο της Ευρώπης. Εκεί θα συναντήσεις τα ερείπια του µεσαιωνικού κάστρου και του βυζαντινού πύργου της Μεγίστης Λαύρας. Στο βάθος απλώνεται ο γραφικότατος ορµίσκος και η παραλία Παπιάς. Καθώς προχωράς στους αµµόλοφους, ανεβαίνοντας προς τις Παχιές Αµµουδιές, µια δύσκολη, αλλά εκπληκτική διαδροµή θα σε φέρει στη µέση µιας απρόσµενης ερήµου – κάτι που µαρτυρά την παρουσία θάλασσας στην περιοχή, κατά τη παλαιολιθική εποχή.
Στ ο υ π ρ ο φ ή τ η Η λ ί α τ α σ ο κ ά κ ι α … Αν έχεις χρόνο, περπάτησε από τα Θέρµα προς το βουνό -µια φανταστική διαδροµή 374 µέτρων- µέχρι το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Η θέα από εκεί είναι πανοραµική και πραγµατικά απίστευτη: δαντελωτά ακρογιάλια, ξέρες και στεριές ολόγυρα, το φράγµα που βρίσκεται ανάµεσα στο βουνό Κρύκελα και τον Άγιο ∆ηµήτριο και, αν η ατµόσφαιρα είναι καθαρή, η κορφή του Αγίου Όρους, η Θάσος, η Σαµοθράκη και η Ίµβρος!
91
3_DRASTHRIOTHTES 2010
7/7/10
1:18 PM
Page 92
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:26 PM
Page 93
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA Aπλότητα και ποιότητα .......................................... σελίδα 95
Tοπικά Προϊόντα .......................................... σελίδα 100
Kρασί .......................................... σελίδα 104
K·È ÛÙ· ÈÔ ·ÔÌ·ÎÚ˘Ṳ̂ӷ ¯ˆÚÈÔ˘‰¿ÎÈ·, ı· ‚ÚÂȘ ¤Ó· ηÊÂÓ‰¿ÎÈ ÁÈ· Ó· ÈÂȘ ¤Ó· ڷΛ Ì ÌÂ˙¤ Î·È Ó· ÓÈÒÛÂȘ ÙËÓ ËÁ·›· ÊÈÏÔÍÂÓ›·
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:26 PM
Page 94
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:26 PM
Page 95
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
Απλότητα και ποιότητα Το νησί αυτό έχει µια στιβαρή γαστρονοµική παράδοση, αναδίδει ένα διανθισµένο από µικρασιατικές επιρροές άρωµα και προσφέρει αξέχαστες στιγµές ψαροφαγίας δίπλα στο κύµα. Η µακραίωνη ιστορία του τόπου είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε την παραγωγή µοναδικών προϊόντων, όπως το ληµνιό κρασί, το τυρί καλαθάκι, το σιτάρι και το εξαιρετικής ποιότητας σουσάµι, που στήριξαν την τοπική οικονοµία σε πολλές και διαφορετικές εποχές - κάποια απ’ αυτά συνεχίζουν να το κάνουν µέχρι σήµερα. Εδώ η κουζίνα εξελίσσεται µέσα στο πλαίσιο της παραδοσιακής διατροφής, µιας και τον κυρίαρχο ρόλο παίζουν, ακόµα και σήµερα, τα αγνά και παραδοσιακά προϊόντα της ληµνίας γης. Οι περιπτώσεις δηµιουργικής κουζίνας είναι σχεδόν ανύπαρκτες, χωρίς αυτό να ενοχλεί καθόλου, αφού όλα όσα φτάνουν στο πιάτο σου, είναι αγνά, ολόφρεσκα και καλοµαγειρεµένα. Σε τούτο το νησί θα γευτείς µια µεγάλη ποικιλία εδεσµάτων, µεζέδων, ψαρικών, θαλασσινών και κρεάτων, και θα εκπλαγείς ευχάριστα από την αναπάντεχα απλή και εντελώς αυθεντική φινέτσα τους. Ψάξε µόνο για τα αυθεντικά. Τα µαγαζιά όπου συχνάζουν οι ντόπιοι, είναι το µυστικό και η εγγύηση για να γευτείς το καλύτερο. Και µην σου περάσει ποτέ από το µυαλό ότι είναι λίγα εκείνα τα στέκια που µπορούν να ικανοποιήσουν τους απαιτητικούς ουρανίσκους.
95
7/7/10
1:26 PM
Page 96
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
4_GASTRONOMIA 2010
Ακόµα και στα πιο αποµακρυσµένα χωριουδάκια, θα βρεις το καφενεδάκι, για να πιείς ένα ρακί µε µεζέ. Πολλές φορές µπορεί να σε κεράσουν και να νιώσεις στο πετσί σου την πηγαία φιλοξενία, που σε άλλα µέρη έχει, δυστυχώς, εκλείψει. Καθώς η Λήµνος είναι ένα από τα πλουσιότερα νησιά του Αιγαίου (από τα πανάρχαια χρόνια υπήρξε σχεδόν αυτάρκες), έχει µια αξιόλογη γαστρονοµία, η οποία διατηρείται σε πολύ καλά επίπεδα λόγω της έλλειψης µαζικού τουρισµού. Εδώ ο φτηνός Greek mousaka είναι άγνωστος, ακόµα και στις πιο τουριστικές περιοχές, και τα φαγητά παραµέ-
96
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:27 PM
Page 97
7/7/10
1:27 PM
Page 98
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
4_GASTRONOMIA 2010
νουν αυθεντικά και βασίζονται στις εξαιρετικές πρώτες ύλες του νησιού, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η παγκόσµια τάση, που αποζητά την αυθεντική απλότητα, είναι κάτι που ούτως ή άλλως διαθέτει ήδη το νησί. Η κουζίνα της Λήµνου έχει να παρουσιάσει ένα µοναδικό πλούτο, που παραµένει ανέγγιχτος από την εµπορευµατοποίηση και το «δήθεν». Οι βασικές επιρροές της γαστρονοµίας του νησιού, προέρχονται από την κεντρική Ελλάδα και τα νησιά της, τη Μικρασία και την Αίγυπτο Οι Ληµνιοί, που από τα πανάρχαια χρόνια υπήρξαν γεωργοί και κτηνοτρόφοι, φτιάχνουν τα φαγητά τους µε ντόπια προϊόντα, και ακολουθούν µια διατροφή ίδια µε το τοπίο του νησιού τους: λιτή και απέριττη. Αυτό που σήµερα θεωρείται «must» σε παγκόσµιο επίπεδο, για τους κατοίκους αποτελεί το αυτονόητο εδώ και αιώνες.
98
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:27 PM
Page 99
7/7/10
1:27 PM
Page 100
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
4_GASTRONOMIA 2010
Tοπικά Προϊόντα Σιτάρι, όσπρια, γαλακτοκοµικά προϊόντα, χορταρικά, χοιρινό, κατσικίσιο και αρνίσιο κρέας, κοτόπουλο, κυνήγι, ψάρια και θαλασσινά (τα νοστιµότερα του Αιγαίου) αφθονούν σ’ αυτήν τη γη, σε αντίθεση µε το µοσχαρίσιο κρέας, που σπανίζει, µιας και τα µοσχάρια στο νησί είναι λιγοστά. Περίφηµες θεωρούνται οι πίτες µε τυριά και η κίτρινη κολοκύθα.
Σιτάρι Εξαιρετικές είναι οι ποικιλίες ψωµιών και παξιµαδιών, από σταρένιο, σιµιγδαλένιο ή ανάµεικτο µε κριθάρι αλεύρι: εφτάζυµα (αφράτα και αρωµατικά παξιµάδια, ζυµωµένα µε µαγιά και µύκητα ρεβιθιού), κλίκια (µικρά τυρόψωµα σε σχήµα σαλίγκαρου), κλεφτόψωµο (ψωµί αλειµµένο µε µέλι και πασπαλισµένο µε άχνη ζάχαρη, που, σύµφωνα µε την παράδοση, φτιάχνεται από τη µάνα της νύφης, πριν από το γάµο, και «κλέβεται» από µια γειτόνισσα, η οποία το µοιράζει στη γειτονιά). ∆εν είναι τυχαίο, άλλωστε, που η Λήµνος χαρακτηρίστηκε ως ο σιτοβολώνας της Αθηναϊκής ∆ηµοκρατίας, την εποχή της παντοδυναµίας της, και, αργότερα, της Κωνσταντινούπολης.
100
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:27 PM
Page 101
Τραχανάς
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
Είναι περίφηµος ο ληµνιός σταρένιος τραχανάς. Την παλιά εποχή, άλεθαν το σιτάρι σε πέτρινο χερόµυλο, το ανακάτευαν µε ξινισµένο γάλα, το άφηναν στον ήλιο να στεγνώσει και, τέλος, το περνούσαν από σήτες. Μέχρι σήµερα τον χρησιµοποιούν για να φτιάχνουν νοστιµότατες σούπες, πίτες, γεµιστούς ντολµάδες ή για να συνοδεύουν το αρνίσιο κρέας.
Τυρί Σπουδαία θέση στο καθηµερινό τραπέζι κατέχουν τα γαλακτοκοµικά προϊόντα, µε πρώτο και καλύτερο το ληµνιό καλαθάκι (περίφηµη φέτα). Για την παρασκευή του, χρησιµοποιούν πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα, το οποίο πήζουν µέσα στα τυροβόλια (καλαθάκια πλεγµένα µε πράσινα βούρλα).Υπάρχει το φρέσκο και το ξερό ή µελίπαστο, που το στεγνώνουν σε σκιερά µέρη τα καλοκαίρια.
Μέλι Το εξαιρετικής ποιότητας µέλι της Λήµνου, µοσχοβολάει θυµάρι και θεωρείται ένα από τα καλύτερα και ακριβότερα της Ελλάδας. Παλαιότερα το παρήγαγαν εύποροι κάτοικοι του νησιού, που είχαν σαν χόµπι τη µελισσοκοµία, σήµερα, όµως, υπάρχουν πολλοί ερασιτέχνες και άλλοι τόσοι σωστοί επαγγελµατίες, από τους οποίους µπορείς να προµηθευτείς αγνό προϊόν.
Mέλι Μη φύγεις σε καµία περίπτωση από το νησί χωρίς να γευτείς το µέλι του.
101
7/7/10
1:27 PM
Page 102
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
4_GASTRONOMIA 2010
Κρέας Για τους Ληµνιούς, κρέας σηµαίνει αρνί ή κατσίκι. Το χοιρινό το έσφαζαν την εποµένη των Χριστουγέννων και το γεγονός αυτό αποτελούσε οικογενειακή γιορτή. Απ’ αυτό δεν πετούσαν σχεδόν τίποτα.Το µοσχάρι έπαιζε και παίζει πολύ µικρό ρόλο στην καθηµερινότητά τους. Κρέας για τους κατοίκους είναι, επίσης, και ο κόκορας, µε τον οποίο φτιάχνουν σούπα ή κοκκινιστό µε φλοµάρια.
Ψάρια και θαλασσινά Φρεσκότατα ψάρια και θαλασσινά, ψαρεύονται από τη γύρω πεντακάθαρη θάλασσα. Οι Ληµνιοί έγιναν ψαράδες και εξοικειώθηκαν µε τη γεύση των θαλασσινών µόλις τους 2 τελευταίους αιώνες, µετά την αποµάκρυνση, δηλαδή, του κινδύνου των πειρατών.Υπέροχη σπεσιαλιτέ θεωρείται ο αστακός µε άγρια χόρτα, άνηθο και κριθαράκι ή κοφτό µακαρονάκι, αλλά και τα καλαµαράκια, οι σουπιές ή το χταπόδι πιλάφι, µε ή χωρίς ντοµάτα.
102
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:29 PM
Page 103
Φάβα ή αύκος
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
Ένα εξαιρετικά σπάνιο όσπριο. Πρόκειται για µικρό πράσινο µπιζέλι, που, αφού ξεραθεί στον ήλιο, τρίβεται σε µυλόπετρες. Όταν βράσει, γίνεται σαν κρέµα, έχει πράσινο χρώµα και είναι ιδιαίτερα γλυκό.
Τουρσιά Το µελιτζανάκι και το αγγουράκι δεν λείπουν ποτέ από τα καφενεία, αλλά και από τα περισσότερα σπίτια.
Λαχανικά Άγρια χόρτα του βουνού, µαυροµάτικα φασολάκια, κουκιά φρέσκα ή ξερά και αµπελοφάσουλα, είναι κάποια µόνο από τα απαραίτητα λαχανικά του ληµνιώτικου τραπεζιού. Μ’ αυτά φτιάχνουν το τουρλού, την ονοµαστή, δηλαδή, σπεσιαλιτέ της Λήµνου, που θυµίζει µπριάµι.
Σκορδαλιά Κυρίως µε αµύγδαλα, αφού η περιοχή έχει πολλές αµυγδαλιές. Ταιριάζει υπέροχα στα τηγανητά ψάρια, όπως ο µπακαλιάρος ή το σκυλόψαρο, αλλά και στα φρέσκα κουκιά ή παντζάρια.
Πίτες Στη Λήµνο οι πίτες αποτελούσαν και αποτελούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο. Χορτόπιτες, τυρόπιτες, µπουγάτσες, πίτες µε τραχανά και τόσες άλλες!
Γλυκίσµατα Αναζητήστε τους σαµσάδες, φύλλα ζύµης τυλιγµένα στο σουσάµι και πασπαλισµένα µε µέλι. Πολλά σιροπιαστά, γλυκά του κουταλιού, πίτες γλυκές, πασχαλινές κουλούρες, γλυκά µε µέλι ή πετιµέζι και τα βενιζελικά, είδος φοντάν µε αµύγδαλο και σοκολάτα σκεπασµένα µε γλάσο βανίλιας
Φλοµάρια Τα φλοµάρια είναι παραδοσιακές χειροποίητες χυλοπίτες, οι οποίες φτιάχνονται από αλεύρι, γάλα και αβγά. Η παρασκευή τους απαιτούσε συλλογική δουλειά, γι’ αυτό και οι νοικοκυρές µαζεύονταν πότε στο ένα και πότε στο άλλο σπίτι σε κάθε γειτονιά και, ανάµεσα σε τραγούδια, κουτσοµπολιά και ανέκδοτα, ζύµωναν και άνοιγαν το φύλλο τους. Η συνήθεια αυτή δεν αποκλείεται να κρατάει µέχρι τις µέρες µας, σε κάποια χωριά.
103
7/7/10
1:29 PM
Page 104
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
4_GASTRONOMIA 2010
Κρασί Το στίγµα του αµπελιού και τη σηµασία του στο νησί, τα δίνει η σύνδεση του Ηφαίστου µε τον πρώτο βασιλιά της Λήµνου, το Θόαντα. Η αµπελοοινική Λήµνος είναι γνωστή στον Όµηρο, ο οποίος αναφέρει στην Ιλιάδα ότι µε ληµνιό κρασί ευφραίνονταν οι Αχαιοί, όσο βαστούσε η πολιορκία της Τροίας. Από τότε µέχρι και σήµερα, το κρασί, πλάι στα σιτηρά, δεν έπαψε να συγκαταλέγεται σταθερά στα κύρια προϊόντα του νησιού, µε ικανό πλεόνασµα για εξαγωγές. Τη σηµασία, ακριβώς, της τοπικής οινοπαραγωγής, οι αρχαίοι κάτοικοι της Ηφαιστείας την έχουν απεικονίσει σε κάποιες νοµισµατικές κοπές, άλλοτε µε την κεφαλή του ∆ιόνυσου κι άλλοτε µε ένα τσαµπί σταφύλι.
Ληµνία άµπελος Όπως οι περισσότεροι οίνοι πολυτελείας της ελληνικής αρχαιότητας ήταν γνωστοί µε το όνοµα του τόπου παραγωγής τους, έτσι και το κρασί της Λήµνου: «Τας λήµνιας αµπέλους» τραγούδησε ο χορός των γεωργών της Αττικής στην «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, και ο Πολυδεύκης, στον «Ονοµαστικό», αναφέρεται οµοίως στη «ληµνίαν άµπελον». Οι πρώτες αξιόπιστες όσο και εµπεριστατωµένες µαρτυρίες σχετικά µε τους αµπελώνες και το ύψος παραγωγής του κρασιού στη Λήµνο, που ανάγονται στα υστεροβυζαντινά χρόνια (1261-1453 µ.Χ.), αφορούν στα κτήµατα, κυρίως τα µετόχια, των µονών του Αγίου Όρους.
104
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:29 PM
Page 105
7/7/10
1:29 PM
Page 106
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
4_GASTRONOMIA 2010
Το Λ η µ ν ι ό ή κ α λ α µ π ά κ ι Η πιο αρχαία ποικιλία του νησιού είναι το καλαµπάκι. Με ρώγα στο µέγεθος ενός νυχιού, έχει πολλά κουκούτσια και έντονη χρωστική. Αν και σχετικά νόστιµο, συνήθως δεν προορίζεται για βρώση, αλλά µόνο για παρασκευή κρασιού. Η ποικιλία των µαύρων σταφυλιών καλαµπάκι διαδόθηκε σε διάφορα σηµεία της Ελλάδας, κυρίως στη Χαλκιδική, όπου εκεί -εκτός συνόρων του νησιού- απέκτησε την ονοµασία προέλευσης: Ληµνιό.
Μοσχάτο Αλεξανδρείας Μέχρι το 1910 περίπου, οπότε και εισήχθη στη Λήµνο η ποικιλία µοσχάτο Αλεξανδρείας (οι ντόπιοι το ονοµάζουν εγγλέζικο ή εγγλέζικα κλήµατα), καλλιεργούνταν µόνο µαύρα σταφύλια, δηλαδή οι ποικιλίες καλαµπάκι, γκντούρα και φωκιανά. Σήµερα στην Ελλάδα καλλιεργείται σχεδόν αποκλειστικά στη Λήµνο και όντας περισσότερο προσοδοφόρο, έχει παραγκωνίσει σε πολύ µεγάλο βαθµό τις υπόλοιπες ντόπιες ποικιλίες, αφού, σύµφωνα µε επίσηµα στοιχεία, το 1992 κάλυψε το 95% της συνολικής σταφυλοπαραγωγής. Το µοσχάτο Αλεξανδρείας έχει σχετικά αραιές και µεγάλες ρώγες µε κουκούτσια και είναι εξαιρετικά νόστιµο, ενώ, αν ξεραθεί στον ήλιο, δίνει µια γευστική σταφίδα. Η ιδέα παραγωγής γλυκού κρασιού από τη συγκεκριµένη ποικιλία, οφείλεται στην ιδιότητά της να φτάνει σε µεγάλο βαθµό περιεκτικότητας σακχάρων.
106
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:29 PM
Page 107
Υψ η λ ό β α θ µ α κ ρ α σ ι ά
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
Το ηφαιστειογενές του εδάφους, που είναι φτωχό σε ασβέστιο, οι κλιµατολογικές συνθήκες, τα θερµά και ξηρά καλοκαίρια και οι λίγες βροχοπτώσεις, βοηθούν στο να δώσουν τα σταφύλια της Λήµνου, τόσο το µοσχάτο Αλεξανδρείας όσο και το ληµνιό, υψηλούς αλκοολικούς βαθµούς .
Ο τρύγος στη Λήµνο Ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες, γύρω στις 15-20 Σεπτέµβρη, ο τρυγητός γινόταν κυρίως από γυναίκες, ενώ το ταυτόχρονο πάτηµα των σταφυλιών το έκαναν, κατά κανόνα, άντρες. Οι πυκνές συστάδες των πατητηριών στο Ρωµανού και το Ρεπανίδι, µετατρέπονταν τότε σε «πολύβουο µελίσσι». Με σύµπνοια και αµοιβαία προθυµία, η µία οικογένεια βοηθούσε εθελοντικά την άλλη, τόσο στον τρυγητό και στη µεταφορά των φορτωµάτων από τα αµπέλια, όσο και στο πάτηµα των σταφυλιών. Τα πρώτα φορτώµατα –ένα-δύο γοµάρια– πατιούνταν κατά βούληση κατευθείαν µέσα στις ίδιες γούβες, ενώ την υπόλοιπη ποσότητα σταφυλιών την πατούσαν µέσα σε ξύλινα ή λαξευµένα παραβούτια. Στέµφυλα και γλεύκος διοχετεύονταν στη γούβα, για τη ζύµωση, και παρέµεναν εκεί µία εβδοµάδα περίπου. Όσοι επιθυµούσαν µπρούσκο κρασί, τα άφηναν περισσότερο, µέχρι και 40 ηµέρες, κλείνοντας το στόµιο µε λίθινο πώµα. Για την άντληση, βύθιζαν στη γούβα ένα καλάθι, σούρωναν µέσα του το κρασί και, απαλλαγµένο πλέον από τα στέµφυλα, το έβαζαν σε µικρά εύχρηστα δοχεία ή σε κρατούνες (νεροκολοκύθες).
Η µεταφορά του κρασιού Για τη µεταφορά του στο σπίτι, όπου το µετάγγιζαν σε µικρά, συνήθως, βαρέλια, χρησιµοποιούσαν µεγάλα λαγήνια,
107
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:29 PM
Page 108
τους σουρλάδες. Οι σουρλάδες εισάγονταν, αρχικά, στο νησί, αργότερα όµως άρχισαν να τους κατασκευάζουν στα τσουκαλαριά του γειτονικού Κότσινα. Για να αποφευχθεί το ενδεχόµενο σπάσιµο των σουρλάδων, τοποθετούσαν µέσα στα κοφίνια άχυρα και χόρτα.
Τε χ ν ι κ έ ς ο ι ν ο π ο ί η σ η ς Η προετοιµασία του βαρελιού, προκειµένου να δεχτεί το καινούργιο κρασί, ήταν σύνθετη: αφαιρούσαν την παλιά οινολάσπη ή ουλιά, πλένοντάς το καλά δύο-τρεις φορές µε νερό, µέσα στο οποίο έριχναν µικρά χαλίκια, ενώ, στη συνέχεια, για την αποτελεσµατικότερη απολύµανσή του, έκαιγαν στο εσωτερικό του θειαφοκέρια (χοντρές κλωστές διαποτισµένες µε διάλυµα θειαφιού, που τις κρεµούσαν από την επάνω µεγάλη τρύπα του). Η όλη προετοιµασία έκλεινε µε το στυφάρισµα: έπλεναν το βαρέλι µε ζεµατιστό, αυτήν τη φορά, νερό, µέσα στο οποίο έριχναν δεντρολίβανο, φύλλα κυδωνιάς, φλισκούνι, θυµάρι και βασιλικό. Μ’ αυτό τον τρόπο, προσέδιδαν στα βαρέλια, αλλά και στο ίδιο το κρασί, όλες αυτές τις χαρακτηριστικές ευωδιές.
Λακαριά - ρακαριά: το ληµνιό ρακί Μετά την ολοκλήρωση της άντλησης από τις γούβες, κάλυπταν τα εναποµείναντα στέµφυλα µε µια στρώση κουµδιών (ξερών φυκιών), ώστε να εξασφαλίσουν την απαιτούµενη υγρασία, ξανασφράγιζαν το στόµιο µε το λίθινο πώµα και αχυρολάσπη, και τα άφηναν έτσι για ενάµιση-δύο µήνες περίπου. Κατόπιν τα µετέφεραν στα λακαριά ή ρακαριά (από τη λέξη ρακί), όπου, µετά από βρασµό και διπλή απόσταξη, έβγαζαν το τσίπουρο/ρακί. Σύκα, σταφίδες, κριθάρι, κρεµµύδια, καλαµπόκι, µοσχοκάρυδο, µέλι, µαστίχα και κυρίως γλυκάνισο, ήταν τα συστατικά που προσέθεταν στο τσίπουρο, προκειµένου να αποκτήσει περισσότερη γλυκύτητα και ευωδιά, αλλά και το γαλακτερό χρώµα ύστερα από την πρόσµειξή του µε το νερό. Μετά το πέρας των οινοπαρασκευαστικών δραστηριοτήτων, οι γούβες καθαρίζονταν επιµελώς, αφήνονταν ανοιχτές, ώσπου να στεγνώσουν και, τέλος, σφραγίζονταν ερµητικά, για να διατηρηθούν καθαρές µέχρι τον επόµενο Σεπτέµβριο. Στα υπόλοιπα χωριά της Λήµνου, αντί για λαξευτούς ληνούς (γούβες), είχαν µεγάλα πήλινα πιθάρια, που τα έχωναν στο έδαφος.
108
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:29 PM
Page 109
Οι οινοπαραγωγοί του νησιού Μύρινα 81400 Τηλ.: 22540-22212, 22296, e-mail : easlim@otenet.gr
Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισµών Λήµνου, που ιδρύθηκε το 1937. Μερικά από τα κρασιά της : • Οίνοι ΟΠΕ: Μuscat de Lemnos & Muscat de Lemnos Gran Cru • Oίνοι ΟΠΑΠ: Άρωµα Λήµνου, Άρωµα Λήµνου δρύινος, Λήµνος ξηρός, Λήµνος Ηµίγλυκος, Λήµνος ηµίξηρος.
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
EAΣ ΛHMNOY
IΩANNHΣ KPEMMY∆AΣ & ΣIA EE Πεδινό Λήµνου, τηλ.: 22540-92635, 92316 e-mail : kremkon@otenet.gr
Η οικογενειακή επιχείρηση λειτουργεί από το 1935. Οι οίνοι της επιχείρησης: • ∆ίπολις, λευκός ξηρός, από µοσχάτο Αλεξανδρείας • Ντούγια, ερυθρός ξηρός από ληµνιό καλαµπάκι • Άνθοινος, ερυθρός ξηρός από γεωργιανό OINOΠOIΪA XATZHΓEΩPΓIOY 81401 Καρπάσι Λήµνου, Τηλ: 22540 31082
Ιδρύθηκε από τον πολυπράγµονα Πέτρο Χατζηγεωργίου, το 1987. Τα κρασιά του είναι από τα πιο γνωστά ληµνιά της χώρας µας. Μεγάλη εµπορικότητα σηµειώνει το κρασί ΟΠΑΠ «Λήµνια Γη». OINOΠOIΪA XΩNA-BAΣTAP∆OY & ΣIA OE 81401 Καµίνια Μούδρου Λήµνος, Τηλ: 22540 91100
Λειτουργεί από το 1994. Γνωστότερα κρασιά του τα λευκά ξηρά Φιλονόη & Ιλιόνη Λήµνος . I. ΣABBOΓΛOY - Π. TΣIBOΛAΣ «Oίνοι και Aποστάγµατα Λήµνου» 81400 Κάσπακας Λήµνου Τηλ.: 22540 22270, 210-2024806
Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2002 και παράγει ποιοτικά κρασιά και αποστάγµατα, από σταφύλια βιολογικής καλλιέργειας. Κρασιά της εταιρείας: Ταξίδι στη Λήµνο, από µοσχάτο Αλεξανδρείας Ηφαιστιάς Ληµνιό, µε cabernet Sauvignon La Terra, επιδόρπιος οίνος από µοσχάτο Αλεξανδρείας 109
4_GASTRONOMIA 2010
7/7/10
1:29 PM
Page 110
ΓEYΣEIΣ & ΠPOΪONTA
N. KOYKOYΛHΘPAΣ & YIOI OE Ατσική Λήµνου 814 01 Τηλ.: 22540 31207, Fax 22540 31470 email: krini@ath.forthnet.gr
Καθαρά οικογενειακή επιχείρηση (έξι αδέλφια), λειτουργεί από το 1977 παράγοντας και εµφιαλώνοντας τα παραδοσιακά αναψυκτικά ΚΡΗΝΗ. Από το 1995 λειτουργεί παραδοσιακό αποστακτήριο για τσίπουρο. Το 2008 ίδρυσε µικρό σύγχρονο οινοποιείο και αποσταγµατοποιείο. ∆ιαθέτει 100 στρέµµατα ιδιόκτητων αµπελώνων και έχει πιστοποιηθεί µε ISO 22000 για την ασφάλεια και την ποιότητα των προΪόντων της. Παράγει και εµφιαλώνει: Ληµνιά Άµπελος ΟΠΑΠ, από µοσχάτο Αλεξανδρείας Ληµνιά Γεύση, ερυθρό από καλαµπάκι ληµνιό Κρασί λευκό και ερυθρό, σε συσκευασίες ασκού Τσίπουρο, χωρίς & µε γλυκάνισο ΓKAPAΛH Aγ. ∆ηµήτριος Λήµνος 814 00 Τηλ.: 22540 61884, Kιν.: 6977706491 e-mail: mgaralis@gmail.com
Το οινοποιείο βρίσκεται στον Αγιο ∆ηµήτριο και λειτουργεί εδώ και τέσσερα χρόνια. Παράγει οίνο λευκό ξηρό, λευκό ηµίγλυκο, ερυθρό ξηρό και ρετσίνα, αποκλειστικά από σταφύλια βιολογικής γεωργίας.
110
5_AH STRATHS 2010
7/7/10
1:33 PM
Page 111
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ Γνωριµία µε το νησί .......................................... σελίδα 113
∆ιαδροµές στο νησί .......................................... σελίδα 117
Γαστρονοµία .......................................... σελίδα 117
Παραλίες .......................................... σελίδα 118
Xρήσιµα τηλέφωνα .......................................... σελίδα 120
ŸÓÂÈÚÔ ÙÔ˘ Ù·ÍÈ‰Â˘Ù‹, ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÓËÛ› ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ó· ·ÈˆÚÂ›Ù·È Î¿Ô˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË §¤Û‚Ô, ÙË ™Î‡ÚÔ, ÙË §‹ÌÓÔ Î·È ÙȘ ™ÔÚ¿‰Â˜
5_AH STRATHS 2010
7/7/10
1:33 PM
Page 112
5_AH STRATHS 2010
7/7/10
1:33 PM
Page 113
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ
Γνωριµία µε το νησί Ενεργειακό και εντυπωσιακά ειδυλλιακό τοπίο το νησί του Άη Στράτη, είναι αφηµένο στην ονειρική γαλήνη του Αρχιπελάγους. Κατάφυτο από δάση βελανιδιάς, διαθέτει πολλά χιλιόµετρα αµµουδιάς. Μακριά από τα φασαριόζικα λιµάνια, τις ορδές του µαζικού τουρισµού, τις γεµάτες παραλίες από οµπρέλες και ξαπλώστρες, το µικρό νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου, θα σε γαληνέψει αλλά και θα σε συνεπάρει. Καταγάλανες θάλασσες, χρυσαφένιες αµµουδιές να λαµπυρίζουν, σµαραγδένια βράχια, ψάρια και αστακοί στα λίγα γραφικά ταβερνάκια του µοναδικού οικισµού. Όνειρο του ταξιδευτή, ολόκληρο το νησί µοιάζει να αιωρείται κάπου ανάµεσα στη Λέσβο, τη Σκύρο, τη Λήµνο και τις Σποράδες. Έχει έκταση 49km2 και πληθυσµό 300 κατοίκους περίπου. Το νησί αυτό, πήρε το όνοµα του από έναν καλόγερο που µόναζε εξόριστος εκεί κατά τον 19ο αι.
Στη µαγεία ενός ακριτικού νησιού Το σίγουρο είναι, πως οι ταξιδιώτες που τελικά φτάνουν εδώ, µαζί µε την ανακάλυψη αυτού του αγέρωχου προµαχώνα, βρίσκονται µπροστά σ’ έναν απόλυτα αυθεντικό τόπο, που προκαλεί εσωτερικές διεργασίες. Έναν τόπο, ακουστό στους περισσότερους από µας, από τις εξορίες στα δύσκολα χρόνια των πολιτικών αντιπαραθέσεων της Ελλάδας. Με το που θα επιβιβαστείς στο «Αιολίς» ( αν επιλέξεις να ‘ρθείς µέσω Λήµνου) το καράβι που σε µεταφέρει από το λιµάνι της Μύρινας στο νησί του Άη Στράτη, είναι σαν να γυρίζεις πίσω στο χρόνο. Ένα πανύψηλο «παλιακό» παγοθραυστικό, αποτελεί την πιο πιστή γραµµή σύνδεσης των δύο νησιών. Θα πρέπει να είσαι προετοιµασµένος για ένα και µοναδικό δροµολόγιο ηµερησίως και µάλιστα στην επιστροφή, ετοιµάσου να σηκωθείς βάρβαρες πρωινές ώρες. Μη φαντα-
113
7/7/10
1:33 PM
Page 114
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ
5_AH STRATHS 2010
στείς να είναι ποτέ γεµάτο, ούτε καν τον Αύγουστο. Λίγα αυτοκίνητα ή µηχανάκια, κάποιοι κάτοικοι που πήγαν για προµήθειες ή άλλες δουλειές στη Λήµνο και κάποιοι ψαγµένοι επισκέπτες που τολµούν.
Το τοπίο και οι οικισµοί Τα καλοκαίρια, η περιοχή σφύζει από ζωή. Μικρά παιδιά κάνουν σούζες µε τα ποδήλατα στο τσιµεντένιο δρόµο του λιµανιού. Τα λιγοστά αυτοκίνητα, αγροτικά και ΙΧ που κυκλοφορούν τα τελευταία µόλις χρόνια, ελάχιστα ενοχλούν. Απλά δίνουν µια µικρή αίσθηση της εισβολής του σύγχρονου πολιτισµού, χωρίς όµως να αφαιρούν τίποτα από το παρθένο και νοσταλγικά απόκοσµο στυλ του νησιού. Παιδιά που δεν βιάζονται να µεγαλώσουν, ενήλικες που ρουφάνε την καθηµερινότητα στωικά, γυναίκες που θαρρείς πως περιµένουν το άδηλο µέλλον µε λαχτάρα. Όλα γύρω µικρά, όµορφα, χαριτωµένα. Μικροσυµβάντα στιγµιαίας ευτυχίας, αποδεκτής µοναξιάς, ένα τοπίο στεγνό που διεκδικεί το δικαίωµα να παίρνει ανάσα από το µπλε του Αιγαίου και το γαλάζιο τ’ ουρανού. Εικόνες που δεν βολεύονται παρά µονάχα στο φως του νησιού, που είναι άπλετο! Την ώρα του δειλινού, το µικρό λιµανάκι θα γαληνέψει την ψυχή σου. Αν είσαι σκαφάτος, εδώ θα βρεις αυτό που ζητάς, καθώς αρµενίζεις στο πέλαγος. Τις πιο απάνεµες παραλίες για βουτιές και ηλιοθεραπεία, άραγµα για µεσηµεριανή σιέστα στη σκιά ενός βράχου, αλλά και σίγουρο αγκυροβόλι στο ήσυχο λιµανάκι του Άη Στράτη. Κάθε καλοκαίρι, δεκάδες µοδάτα σκαριά, ταχύπλοα ή ιστιοπλοϊκά, κάνουν την περαντζάδα τους στο νησί. Στο νότιο ανατολικό τµήµα, υπάρχει αρκετή βλάστηση και ένα µοναδικό δάσος µε αυτοφυείς βελανιδιές. Αρκετοί δρόµοι αγροτικοί (ένα 4κίνητο τζιπ θα στέναζε λιγότερο) θα σε οδηγήσουν στα διάφορα σηµεία του νησιού. Η αγνότητα του τοπίου αλλά και η παρθενική όψη του, θα σε κάνουν κάποιες φορές να το θεωρήσεις µεγαλονήσι.
114
5_AH STRATHS 2010
7/7/10
1:33 PM
Page 115
Οι κάτοικοι
ˆ˜, AÓ Â›Û·È „·Ú¿˜ ÂÎ ÂÔÈı‹Û Ì ÂÈ Â›„ Ô ÙfiÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ˜ ı· Û ·ÓÙ·Ì Ï›Ԣ ÙËÓ ÏËıÒÚ· ÙÔ˘ „·ÚÔ‚·ÛÈ ÙÔ˘. ÚÈ· OÈ ·ÛÙ·ÎÔ› ‚Ú›ıÔ˘Ó, Ù· „¿ Ó˜ ÔÌ¿ Â›Ó·È ¿ÊıÔÓ· Î·È ÔÈ Î·‚Ô˘Ú ÙËÓ ‚Á·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· Ú˯¿ -ÓˆÚ›˜ ˜ ÂÏÒ ÂÓÙ ÌÈ· ˘Ó ¿ÓÔÈÍË- Î·È ¤¯Ô ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÓÔÛÙÈÌÈ¿.
Λίγοι κάτοικοι, περίπου 300, φιλόξενοι, αγνοί και χαµογελαστοί παραπέµπουν σε µια ατµόσφαιρα άλλης εποχής. Εµπιστέψου την εµπειρία τουςπολλοί απ’ αυτούς και τις οικογένειες τους, ταξίδεψαν ή έζησαν σε άλλα µέρη της Ελλάδας ή του εξωτερικού, κυνηγώντας µια καλύτερη µοίρα. Οι περισσότεροι ασχολούνται αποκλειστικά µε την κτηνοτροφία, την παραγωγή τυριού και το ψάρεµα. Παλιά υπήρχαν µεγάλες εκτάσεις µε οπωροφόρα δέντρα, λεµονιές, πορτοκαλιές κλπ, αλλά µε την ερήµωση του νησιού µετά τον καταστροφικό σεισµό, σιγά - σιγά εγκαταλείφτηκαν. Τότε ακόµα κάθε σπιτικό διέθετε το δικό του αµπελώνα και πολλοί καλλιεργούσαν αµπέλια βγάζοντας τα δικά τους σταφύλια, σταφίδες, µούστο και φυσικά κρασί. Σήµερα αυτοί που µένουν ολοχρονίς στο νησί, περιµένουν τα καλοκαίρια τους άλλους 1000 περίπου ετεροδηµότες µαζί και τους λιγοστούς τουρίστες, για να φρεσκάρουν την ατµόσφαιρα και να ζωντανέψει το νησί. Και µετά, στο τέλος της σεζόν, κλείνουν τα εξοχικά, τα πατρογονικά σπίτια, τα ενοικιαζόµενα δωµάτια και καθώς αδειάζει ο τόπος, η ζωή επανέρχεται στους δικούς της ρυθµούς.
Η ζωή στον Άη Στράτη Στον τόπο τούτο της ηρεµίας, τα µοναδικά µαγαζιά που υπάρχουν, είναι αρκετά για να δώσουν ένα δικό τους στυλ ζωής, σ’ έναν άλλοτε τόπο εξορίας, που έχει όλα τα προσόντα σήµερα, να γίνει ένας µικρός παράδεισος διακοπών. Αυτά τα λιγοστά καφενεία µ’ ένα µαγικό και απόλυτα φυσικό τρόπο, µετατρέπονται σε ουζερί, καφετέριες, κρεπερί ή ταβέρνες. Ανάλογα µε την ώρα, την εποχή, τη διάθεση, την αναγκαιότητα. Έχουν ένα δικό τους στυλ, µια πηγαία αυθεντικότητα Μικρές παρέες συναντιόνται σε καθηµερινή βάση, οι κουβέντες δίνουν και παίρνουν. ∆εν θα αντιµετωπίσεις καµιά δυσκολία να ενταχθείς. Εδώ οι ξένοι είναι καλοδεχούµενοι!
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ
Όλο και θα πέσεις πάνω στα µικρά ιδιόκτητα αγροκτήµατα, που παρουσιάζουν µια βιβλική εικόνα. Εννέα µικρές φάρµες ξεφυτρώνουν ειδυλλιακά στους γύρω λόφους ανάµεσα στο δάσος της βελανιδιάς. Αγελάδες, κατσίκες, κότες, πάπιες, χήνες, γαλοπούλες, στρουθοκάµηλοι (!!!), είναι ο µικρός πληθυσµός τους.
Το γλυκατζίδικο «Ροδοκάλι» Ένα γουστόζικο και γλυκό µαγαζάκι µε σπιτικά γλυκά, βρίσκεται απέναντι σχεδόν από την ταβέρνα «Βεράντα». Η µυρωδιά του φρέσκου βούτυρου θα σου πάρει την µύτη. ΄Ο,τι γευτείς, θα σου µείνει αξέχαστο. Πάρε µαζί σου µπισκότα σπιτικά και κουλουράκια φτιαγµένα από τα χέρια της κας ∆έσποινας και του κου Νίκου. Για πρωινό, οι τυρόπιτες από ντόπιο τυρί, µοσχοβολάνε!
115
7/7/10
1:33 PM
Page 116
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ
5_AH STRATHS 2010
Ξωκλήσια Στα αξιοθέατα του νησιού, τα γραφικά ξωκλήσια, κάπου 15 που απέµειναν µετά τον σεισµό. Της Παναγίας Ευαγγελίστριας, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Νικολάου. Η θέση τους ξεχωριστή µε συγκλονιστικό αγνάντι στο πέλαγος.
Ιατρείο Σηµαντικό είναι πως το νησί διαθέτει αγροτικό πολυδύναµο ιατρείο, καλά οργανωµένο, µε δύο γιατρούς και νοσηλευτή.
116
Στα must το µπαράκι της Βέρας. Η «Βασίλισσα του λιµανιού» (τηλ. 22540 93369) ανοιχτό µόνο τα καλοκαίρια, όλη µέρα µέχρι αργά το βράδυ. Σερβίρει καφέδες, µπύρες, ούζο, αναψυκτικά, ποτά αλλά και κρέπες και σάντουιτς και σνακ για κολατσιό. Από εδώ περνούν όλοι, ντόπιοι και ξένοι, και ανταλλάσσουν κουβέντες χαλαρωτικές, δίνουν το «παρών» και τον τόνο της µικρής κοινωνίας . Η «PUB΄Οµηρος», του Μαντζανά ∆ηµήτρη, τηλ. 22540 93270, µε καναπεδάκια και ξύλινα τραπεζάκια, δίπλα στην ταβέρνα «Αρτεµώνας». Είναι άλλο ένα στέκι του Άη Στράτη. Με πίτσες, µακαρονάδες, καφέ, ποτά. Μια ευχάριστη εναλλακτική πρόταση. Η « Βεράντα», του Θανάση Μωρέ, τηλ. 22540 93269, το κοινοτικό καφενείο ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, είναι µια πραγµατική βεράντα στο κύµα. Σερβίρει ποικιλία από νόστιµα µαµαδίστικα µαγειρευτά και λαδερά. Ένας παράδεισος για τους ερασιτέχνες ψαράδες, που επιθυµούν να απολαύσουν τα φρέσκα ψάρια που έπιασαν. Με χαρά θα στα µαγειρέψουν, µε τον καλύτερο τρόπο. Σούπα, ψητά, στο φούρνο. Εσύ απλά απόλαυσε το ουζάκι σου αγναντεύοντας το απέραντο γαλάζιο. Εδώ είναι η περίφηµη µαγείρισα Αίµη. Ο χώρος ενδείκνυται για µεγάλες παρέες, γλέντια στη βεράντα µε µουσικές φευγάτες σαν το Θανάση. Εδώ µπορεί να βρεις και το ∆ηµήτρη τον τυροκόµο. Με σπουδές στα Γιάννενα, θα σε ξεναγήσει στο κόσµο της παραδοσιακής τυροκοµίας Πριν ενάµιση χρόνο, ο Γιάννης Κουτρούλης, τηλ. 22540 93333, έστησε µπροστά στη θάλασσα, 40 µ. περίπου από το λιµάνι, την ταβέρνα «Αρτεµώνας». Υποστηρίζει πως είναι εξπέρ σε ό,τι ψήνεται. Κρέατα και ψαρικά αλλά και µαγειρευτά, σ’ ένα γλυκύτατο περιβάλλον µε πολύ φιλικό σέρβις.
5_AH STRATHS 2010
7/7/10
1:33 PM
Page 117
∆ιαδροµές στο νησί
Γα σ τ ρ ο ν ο µ ί α Ψα ρ ο κ α τ ά ν υ ξ η Εδώ η γαστρονοµία χτυπά στους ρυθµούς των ολόφρεσκων αστακών, στα πετροµπάρµπουνα –από τα σπανιότερα του Αιγαίου σε νοστιµιά- και συναγρίδες. Ένας ψαρότοπος υψηλοτάτων γευστικών προδιαγραφών. Πολλές σπεσιαλιτέ του νησιού θυµίζουν τη γειτονική Λήµνο, όπως τα φλοµάρια, ο τραχανάς, αλλά εδώ το ντόπιο απολύτως organic κρέας και τα ψάρια, που δεν κινδυνεύεις µε τίποτα να είναι εισαγωγής, έχουν την τιµητική τους. Απόλαυσε τα στο έπακρο.
Κτηνοτροφικά προϊόντα Μοναδική γεύση έχουν τα αρνιά και τα κατσίκια αλλά και τα µοσχάρια του νησιού, που είναι απόλυτα βιολογικά, καθώς είναι µόνο ελευθέρας βοσκής.
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ
Τρεις τρόποι υπάρχουν για να ανακαλύψεις τη µαγεία του νησιού. Από τη θάλασσα µε σκάφος, µε τα πόδια σε διάφορες διαδροµές ή µε αυτοκίνητο. Στο νησί δεν υπάρχουν ταξί γι’ αυτό καλό είναι να πάρεις το δικό σου αυτοκίνητο ή να νοικιάσεις ένα από τη Λήµνο. Καθηµερινά υπάρχει δροµολόγιο φεριµπότ από τη Λήµνο για τον Άγιο Ευστράτιο αλλά και από άλλα λιµάνια. Ένα αγροτικό δίκτυο 50 περίπου χιλιοµέτρων από βατούς χωµατόδροµους, σε οδηγεί σε διάφορες κατευθύνσεις, για να ανακαλύψεις τις οµορφιές του νησιού. Αν είσαι µε το σκάφος, κάνε ανεφοδιασµό στο γραφικό λιµανάκι και µετά ξεκίνα το γύρο του νησιού. Στάση στις πιο απάτητες παραλίες και βουτιές στα βαθιά, θα σου µείνουν αξέχαστα. ∆εν χρειάζεσαι πυξίδα. Αφέσου απλώς στις εκπλήξεις που κρύβει κάθε στροφή. Μη χάσεις τη βόλτα στα ανατολικά, για να επισκεφτείς κάποια ερείπια από τη Μυκηναϊκή περίοδο, που διατηρήθηκαν µέχρι τη Ρωµαϊκή και Βυζαντινή εποχή.
Οπωσδήποτε: • Να φας κουκιά ξερά µε λάδι και δυόσµο και την ασύλληπτη αστακοµακαρονάδα της Αίµης στη «Βεράντα» από τις καλύτερες του Αιγαίου. • Να πιείς ρακί στο καφέ- µπαρ- κρεπερί «Βίλια» µε ντιπ ρέγγας µε παξιµάδι και µαστιχωτό χταποδάκι, που ψήνεται στο µουράγιο. • ∆οκίµασε τις σπεσιαλιτέ: αστακός µε ρύζι, καβουροµάνες γεµιστές µε ρύζι, πεταλίδες µε ρύζι και σκόρδο και µπαρµπούνια σαβόρο.
117
7/7/10
1:33 PM
Page 118
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ
5_AH STRATHS 2010
και …Organics Τα λαχανικά και φρούτα που καλλιεργούνται στο νησί, δεν είναι µόνο νόστιµα αλλά και βιολογικά. Απόλαυσε εξαιρετικές τοµάτες, αγγούρια, καρπούζια κι άλλα ζαρζαβατικά και φρούτα από τα περιβόλια της περιοχής, για να θυµηθείς ή να γνωρίσεις την αληθινή γεύση που πάει να ξεχαστεί.
Παραλίες
Eξερευνήσεις Μπες στη διαδικασία της πιο χαλαρής εξερεύνησης που έχεις ποτέ βιώσει σε ένα οπίο µοναδικό και απόλυτα παρθένο, που θα σε φιλέψει µε την αύρα της νηνεµίας του. Κάνε διαδροµές στους χωµατόδροµους, να είσαι σίγουρος πως οι περισσότεροι θα σε οδηγήσουν σ΄ έναν όρµο ή µια µεγάλη αµµουδιά.
118
Η πιο εύκολα προσβάσιµη παραλία είναι αυτή που βρίσκεται ακριβώς µπροστά στον οικισµό. Στις υπόλοιπες, που δεν είναι καθόλου λίγες, µπορείς να πας οδικώς µια και έχουν ανοίξει αρκετοί αγροτικοί δρόµοι βατοί όµως µόνο µε τζιπ, ή να νοικιάσεις βάρκα για να ανακαλύψεις και τις πιο απόκρυφες µεριές του νησιού. Το σίγουρο είναι πως θα µαγευτείς από τη παρθενικά ανέγγιχτη οµορφιά του, τις αµέτρητες σπηλιές, τη νηνεµία. Για τους ντόπιους, οι πιο φηµισµένες παραλίες είναι: το Παχύ, του Αγίου ∆ηµητρίου, το Τρυγάρη, η Τρυπητή, το Φτελιό, του Γκουρνιά, το Λυδαριό. Απέναντι από την παραλία Αλονίτσι, υπάρχει στα 200 µέτρα ένα µοναχικό ξερονήσι, η Βέλια, που µπορείς να φτάσεις ακόµα και κολυµπώντας.
5_AH STRATHS 2010
7/7/10
1:33 PM
Page 119
5_AH STRATHS 2010
7/7/10
1:33 PM
Page 120
∆IAMONH
AΓIOΣ EYΣTPATIOΣ
Σήµερα στο νησί υπάρχουν γύρω στις 200 κλίνες, που λειτουργούν κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς µήνες.
Tηλέφωνα για ενοικιαζόµενα δωµάτια Mπαλάσκα Iουλία Τηλ.: 22540 93329 Πανέρας Aντώνιος Τηλ.: 22540 93209 Πανέρας Aπόστολος Τηλ.: 22540 93343 ΠΩΣ ΘA ΠAΣ Από Λήµνο SAOS FERRIES 2254029570-71, 29780 ΑΙΟΛΙΣ 22540 22460
Από Μύρινα µε καραβάκι Λιµεναρχείο Μύρινας: 22540 22225
Από Καβάλα τηλ 2510-223716
Από Ψαρά Λιµενικός Σταθµός 22540 61252, 61336 Όµηρος travel 22740 21412 Μπεναρδή travel 22740 61159
Από Σίγρι Λιµενικός Σταθµός 22530 54433
Από Λαύριο Μην χάσεις: Την παραλία Αλωνίτσι, αν είσαι fan του σέρφινγκ. Εδώ θα δεις κι έναν από τους λιγοστούς αµπελώνες του νησιού. Την παραλία Καραβοτσάκισµα (!) µε το πολύχρωµο βοτσαλάκι και τον εντυπωσιακό βράχο. Εκεί µπορείτε να πάτε µόνο µε βάρκα
120
Λιµενικός Σταθµός 22920 26859, 25249 Πρακτορείο Μιχάλη Κριαλή 22920 26040, 69006, 69257
XPHΣIMA THΛEΦΩNA 1. Λιµεναρχείο: 22540-93393 2.Ταχυδροµείο: 22540-93221 3. Αστυνοµία: 22540-93201 4. Ιατρείο: 22540-93222
DATA LEMNOS teliko
7/7/10
1:37 PM
Page 121
DATA
DATA LEMNOS teliko
7/7/10
1:37 PM
¢È·ÌÔÓ‹ ª‡ÚÈÓ· Yψιπύλη Eνοικιαζόµενα ∆ωµάτια Aµυγδαλιές Mύρινας Τηλ.: 6973308864 E-mail: info@ypsipyli.gr
Apolo pavilion Eνοικιαζόµενα δωµάτια Aγορά Mύρινας Τηλ.: 22540 – 23712 www.apollopavilion.com e-mail: apollo47@otenet.gr
Άλµπατρος Eνοικιαζόµενα δωµάτια N. Mάδυτος, Mύρινα Τηλ. 22540 – 25476,22060 www.touristorama.gr
Nεφέλη Eπιπλωµ. ∆ιαµερίσµ./Σουίτες Τηλ.: 22540 – 23551, 22825 e-mail: info@nefeli-lemnos.gr
HOTEL ARTEMIS Παραδοσιακό Ξενοδοχείο Eπιπλωµ. ∆ιαµερίσµατα Β΄ Kατ. Ανδρώνι, Μύρινας Τηλ.: 22540 – 24237, 24075, 6946799447 e-mail: artemishotel@yahoo.gr www.artemis-lemnos.gr
Arion Beach Επιπλωµένα Studios Παραλία Pηχά Nερά Τηλ.: 22540 – 22144, 23626
¶Ï·Ù‡ Mabella Beach Ενοικιαζόµενα δωµάτια A΄ Kατ. Tηλ: 22540 – 25077, 22962, 23577 E-mail: apovafidis@yahoo.gr Site: www.mabellabeach.gr
Cavo Bianco Eνοικιαζόµενα ∆ωµάτια Tηλ.: 22540 – 25298
Πλατύ Beach Hotel Ξενοδοχείο στην παραλία Πλατύ Tηλ.: 22540 – 23583
Page 122
ÕÁÈÔ˜ °È¿ÓÓ˘ - K¿Û·Î·˜ AVRA STUDIOS Τηλ: 22540 – 61655, 24237, 6946799447 e-mail: avrastudios@yahoo.gr www.artemis-lemnos.gr/ avrastudios
Πινάκος Eλευθέριος Επιπλωµένα δωµάτια Τηλ. 22540 – 61873, 62009, 61004, 6945896742
æ˘¯·ÁˆÁ›· Football Cafe Mε 8X8 γήπεδο Λιβαδοχώρι Τηλ: 22540 – 92681
∆·¯˘Ê·Á›· Souvlaki Bar Λιµάνι Mύρινας Τηλ. 22540 – 24234
Παπαγάλος Πλατεία KTEΛ, Mύρινα Τηλ: 22540 – 22291
Tο ποδήλατο 4ο χλµ. Μύρινας- Θέρµων Τηλ:22540 – 24244
Café- Bar -Club ª‡ÚÈÓ· Καφέ Αιγαίον Λιµάνι Μύρινας Mε γλυκά και παγωτά ∆ωδώνη Τηλ: 22540 – 22617
Nεφέλη Πρόποδες Kάστρου Τηλ. 22540 – 23551
Il Posto Pωµέικος Γιαλός Κιν: 6976298207
Καραγκιόζης Ρωµέικος Γιαλός, Μύρινα Café-Club Κιν: 6972273865
Kinky Club Aυλώνας Mύρινας Τηλ: 22540 – 22825 Κιν: 6977991858
122
¶Ï·Ù‡ Aqua Loca Beach Bar Τηλ.: 6976298207
Amorosso Beach Bar Tηλ.: 22540 – 23583
£¿ÓÔ˜ KayoLargo Beach Bar Τηλ: 6982262182
Γιαννάκαρος Beach Bar Τηλ.: 22540 – 22787
E‚Á¿Ù˘ Καράβι Café-Bar, - Restaurant Tηλ.: 22540 – 23551
ªÔ‡‰ÚÔ˜ Xαβούλη Beach Bar Κιν: 6947803998
¢È·ÛΤ‰·ÛË Î·È º·ÁËÙfi ª‡ÚÈÓ· Το «11» Oυζερί, Πλατεία KTEΛ Τηλ. 22540 – 22635
Mάστερ Tαβέρνα – Πιτσαρία Στην έξοδο προς αεροδρόµιο Tηλ. 22540 – 22828
Γλάρος Ψαροταβερνα Λιµάνι Τηλ: 22540 – 22220
Γιαννάκαρος Ψαροταβένα Λιµάνι Τηλ. 22540 – 22787
Mεσόγειος Πιτσαρία – Eστιατόριο Τηλ. 22540 – 26098, 22540 Ρωµέικος Γιαλός
DATA LEMNOS teliko
7/7/10
¶Ï·Ù‡ Zέφυρος Restaurant - Bar - Catering Τηλ. 22540 – 22180 Kιν.: 6944292948
MÔ‡‰ÚÔ˜ Tζιτζιφιές Εστιατόριο Τηλ: 22540 – 71066
N. KÔ‡Ù·ÏË Mάρθα Ψαροταβέρνα - Ψησταριά Τηλ. 22540 – 92236, 92197 www.martharestaurant.gr
ƒÂ·Ó›‰È - KfiÙÛÈÓ·˜ Tο Kοράλλι Ταβέρνα Τηλ. 22540 – 41249 www.korali.gr
Γιαννάκαρος Ψαροταβέρνα Τηλ: 22540 – 41744
ÕÁÈÔ˜ ∂˘ÛÙÚ¿ÙÈÔ˜ Βεράντα Ταβέρνα-Εστιατόριο Τηλ: 6947050153
√ÈÓÔÔÈ›· Iωάννης ΣαββόγλουΠαντελής Tσιβόλας O.E. Kάσπακας Τηλ/Fax: 22540 – 22270 www.LimnosOrganicWines.gr info@LimnosOrganicWines.gr
Oινοποιείο Aποσταγµατοποιείο «Kρήνη» Aναψυκτικά N. Kουκουλήθρας & Yιοί O.E. Aτσική Τηλ.: 22540 – 31207
1:37 PM
Page 123
∞ÚÙÔÔÈ›· ∑·¯·ÚÔÏ·ÛÙ›· ¶·Ú·‰ÔÛȷο ¶ÚÔ˚fiÓÙ· Ζαχαροπλαστείο Catering Ζέφυρος Λεωφ. ∆ηµοκρατίας, Μύρινα Τηλ: 22540 – 25588 Κιν: 6944292948
Ένωση Aγροτικών Συν/σµών E.A.Σ. Λήµνου Τηλ.: 22540 – 22212, 22953, 22296 e-mail: easlim@otenet.gr Site: www.limnoswines.gr
Super Market Mπουλούτης Catering Kεντρικό Mύρινας Tηλ.: 22540 – 23536 Eργαστήριο Kάσπακα Tηλ.: 22540 – 61900 Yποκατάστηµα Kεντρικής Aγοράς Tηλ.: 22540 – 23113 mpouloutiscompany@yahoo.com
Φράγκου Λάµπρου ∆ιονυσία Πλατύ Τηλ.: 22540 – 25995
Eλευθερία Aγιος ∆ηµήτριος Tηλ.: 22540 – 29712
Kασπακ’νές Λιχουδιές Kάσπακας Τηλ: 22540 – 61059
Αχιλλαδέλης-Λήµνος 6ο Χλµ. Μύρινας - Κορνού Τηλ: 22540 – 61250 -51 -52
Xρυσάφη Πρατήριο εργοστασίου: Καρπάσι Τηλ.: 22540 – 31330, 31690 Πρατήρια: 1. Mύρινα: 22540 – 24424 2. Mύρινα (Τρίφωτο): 22540 – 25202 3. Μύρινα (Κεντρική Αγορά): 22540 – 22730 4. Μύρινα (Σούµπρα): 22540 – 24828 5. Μύρινα (Λιµάνι): 22540 – 24796 6. Άγιος ∆ηµήτριος: 22540 – 61850 7. Μούδρος: 22540 – 71355 8. Μύρινα (Λεωφ. ∆ηµοκρατίας): 22540 – 24004
EÌfiÚÈÔ ºÚÔ‡ÙˆÓ Γαροφαλλίδης Mανώλης Tρίφωτο Mύρινας Τηλ.: 22540 – 22790
E›‰Ë ÁÈ· ÙÔ Û›ÙÈ Mάλαµα Κεντρική Aγορά Mύρινας Τηλ: 22540 – 22958
Σούλα Πατσαρίσου Kεντρική Aγορά Mύρινας Τηλ.: 22540 – 25790
Home Sweet Home Μύρινα Τηλ.: 22540 – 24570
Neoset 1ο χλµ Μύρινας - Θέρµων Τηλ.: 22540 – 25114
KÔÛÌËÌ·ÙԈϛ·
Aγγελική από Xρυσάφη Λ. ∆ηµοκρατίας 10, Mύρινα Τηλ: 22540 – 25009, 25069
∆˘ÚÔÎÔÌ›· Γκάραλης Mανώλης Παραγωγή - Eµπορία Oίνων & Aποσταγµάτων Βιολογικής Γεωργίας Aγ. ∆ηµήτριος Τηλ. 22540 – 61884
AÁÚÔÙÈÎÔ› ™˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ›
Γαλακτοτυροκοµική Λήµνου A.E. Αγ. ∆ηµήτριος Τηλ./Fax: 22540 – 92655, 51656
∆έπας Κεντρική Αγορά Μύρινας Τηλ: 22540 – 25601
∆ίπολις Κεντρική Αγορά Μύρινας Τηλ: 22540 – 25250
Xαµλίδης Iωάννης Κεντρική Αγορά Μύρινας Τηλ: 22540 – 22609 123
DATA LEMNOS teliko
7/7/10
1:37 PM
YÔ‰‹Ì·Ù· Miss House Λιµάνι Mύρινας Τηλ: 22543 – 00447
EÛÒÚÔ˘¯· Mαργαρίτα Kεντρική Aγορά Mύρινας Τηλ: 22540 – 22646
∫·ÏÏ˘ÓÙÈο Perfection Λιµάνι Μύρινας 22540 – 25848
√ÙÈο Kατακουζηνός Kεντρική Αγορά Μύρινας Τηλ: 22540 – 25930
Page 124
K¤ÓÙÚ· AÈÛıËÙÈ΋˜ Tζανή Σφούνη Nατάσσα Mητροπόλεως 23, Mύρινα Τηλ.: 6972307705
¶ˆÏ‹ÛÂȘ ¢È·ÌÂÚÈÛÌ¿ÙˆÓ XÚ˘Û¿ÊË AÁÁÂÏÈ΋ Πολυτελή ∆ιαµερίσµατα Kιν.: 6979618720
Oλυµπία Mονδάνου Kεντρική Aγορά Mύρινας Τηλ.: 22540 – 29580
Όλγα Πλατεία KTEΛ, Mύρινας Τηλ.: 22540 – 24395, 6934574676, 6986080728
Vallery Λιµάνι Mύρινας Τηλ.:22540 – 24044 6981200166
°˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈ·
T¯ÓÈο °Ú·Ê›· Iˆ¿ÓÓÔ˘ B. Z·Ê›Ú˘ Oικοδ. Άδειες, τοπογραφικά κλπ Mύρινα Τηλ.: 22540 – 24202 Kιν.: 6979285419 e-mail: zafionn-teemail@tee.gr
¶ÔÏÈÙÈÎÔ› M˯·ÓÈÎÔ› Z¿Î˘ £Âfifi‰‰ˆÚÔ˜ Πλατεία KTEΛ. Mύρινας Τηλ.: 22540 – 25700
Oxygen Mούδρος (δίπλα στην Eθνική) Τηλ./Fax: 22540 – 71297 Kιν.: 6974 760968
¶Ú·Ù‹ÚÈ· YÁÚÒÓ K·˘Û›ÌˆÓ
ºˆÙÔÁÚ·ÊÂ›Ô Ροσβάνης Στράτος Μούδρος Τηλ: 22540 – 71255
∫ÔÌÌÒÛÂȘ Ευγενία Λιµάνι Μύρινας Τηλ.: 22540 – 25990
H/Y Hair expert «ΒΑΣΩ» PC Lab Aγορά Mύρινας Τηλ.: 22540 – 26111 Kιν.: 6977594154 e-mail: pclab@otenet.gr
X·ÚÙÈο Nταντάνης Λιµάνι Mύρινας Τηλ.: 22540 – 29855
∂›‰Ë K˘ÓËÁÈÔ‡ AÏÈ›·˜ - ™Î¿ÊË
Ιερού Λόχου 17, Μύρινα Tηλ. : 22540 – 25676
4ο χλµ. Eπαρχ. Oδού Mύρινας-Θέρµων Tηλ.: 22540 – 25400 Κιν.: 6944395060
124
Τσαπτσαλής Tριαντάφυλλος Μούδρος Τηλ.: 22540 – 71301, 71709 Kιν.: 6932449940
∞˘ÙÔΛÓËÙÔ-Moto Kοντογιάννης Γιάννης Γαροφαλλίδου 4, Μύρινα Tηλ.: 6971814167
∆ηµήτρης Kαρατσά 1, Μύρινα Tηλ.: 22540 – 24257
Φένη Πλατεία KTEΛ, Μύρινα Tηλ.: 22540 – 22262
∆¯ÓÈ΋ EÙ·ÈÚ›· Κων. Γ. Παπαδόπουλος & ΣIA O.E.
Aφοι Mάρη 4ο χλµ Mύρινας Mούδρου Τηλ: 22540 – 25100
KTIΣMA O.E. Τηλ.: 22540 – 23746 Kιν.: 6932406055 e-mail: bananis@tee.gr
¶ˆÏ‹ÛÂȘ/∞ÓÙ·ÏÏ·ÎÙÈο/ Service/º·ÓÔÔÈ›·
Αφοί Παλατιανού Νέα Κούταλη Τηλ: 22540 – 92493
Τσαπτσαλής Τριαντάφυλλος Μούδρος Λήµνου Συνεργείο: 22540 – 71301, Aντ/κα: 22540 – 71709, Έκθεση: 22540 – 71710 Site: www.tsaptsalis.gr triantafyllos@tsaptsalis.gr
Moto Center Φτωχογιάννης Γιώργος 1ο χλµ. Aεροδροµίου Mύρινας Tηλ.: 22540 – 23394 Kιν.: 6978010190
DATA LEMNOS teliko
7/7/10
O‰È΋ BÔ‹ıÂÈ· Express Service
1:37 PM
Page 125
ªÂÙ·ÊÔÚÈΤ˜ Ι.Μ.Ε Ε.Π.Ε Κρυσταλλάς
Αφοί Παλατιανού Νέα Κούταλη Tηλ.: 22540 – 92155 Τηλ. (χωρίς χρέωση) Vodafone: 1154
Μεταφορές & Ζωοτροφές Κορνός Τηλ.: 22540 – 23890, 23891 Kιν.: 6944376482
T·Í›
Γενικές Μεταφορές Λήµνου Ι.Μ.Ε Ε.Π.Ε Αποθήκη Αθηνών: Μαρκόνι 11 Αιγάλεω Τηλ:210 – 3420506, 3420585 Αποθήκη Λήµνου: 22540 – 23087, 25039
Φυλλαδίτης
Mαρκάκης Hλίας Tηλ.: 22540 – 61175 Kιν: 6941694214
¶Ï˘ÓÙ‹ÚÈ· A˘Ù/ÓˆÓ O Πάρης Λεωφόρος ∆ηµοκρατίας Tηλ.: 22540 – 27007 Kιν: 6980475047
∂ÓÔÈÎÈ¿ÛÂȘ A˘ÙÔÎÈÓ‹ÙˆÓ-Moto Petrides Κεντρικά Γραφεία: Καρατζά 118, Μύρινα Τηλ: 22540 – 22039, 22998, Υποκαταστήµατα: Αεροδρόµιο Μύρινας: Τηλ: 22540 – 24787 Λιµάνι Μύρινας: Τηλ: 22540 – 29550, 24 Hours service: Κιν: 6947601516 E-mail:mapet@lim.forthnet.gr petrides@otenet.gr http://www.petrides travel.gr
Αφοί Παλατιανού Νέα Κούταλη Λήµνος Τηλ: 22540 – 92493
∆αγλής Γεώργιος Mαρούλας 21, Μύρινα Τηλ.: 22540 – 22870 Kιν.: 6944415712
∆·ÍȉȈÙÈο ¶Ú·ÎÙÔÚ›· Sun FLight Πλατεία KTEΛ Mύρινας Tηλ.: 22540 – 29570
Pravlis Travel Λιµάνι Mύρινας Tηλ.: 22540 – 24617, 22471 Eκδ. λιµάνι: 22540 – 29577 Email: pravlis@lim.forthnet.gr
Aιολίς Λιµάνι Mύρινας Τηλ.: 22540 – 22460, 22900 ∆ροµολόγια Mύρινα-Aη Στράτη.
I·ÙÚÔ› ∆ιαγνωστικό Eργαστήριο Λήµνου IATPIKH AE Θεόδωρος I. Mπαβέας – Eυάγγελος A. Tσούκης Ιατροί Mικροβιολόγιοι – Bιοπαθολόγοι Λεωφ. ∆ηµοκρατίας 20 Τηλ.: 22540 – 22147, 24320 Αιµατολογικό - Aνοσολογικό - Βιοχηµικό - Mικροβιολογικό - Oρµονολογικό
∆ερµατολόγοςAφροδισιολόγος Ελένη ΓιαννακοπούλουTσιπουρίδου Mύρινα Τηλ/Fax: 22540 – 24896, Kιν.: 6932743272
Aκτινοδιαγνώστης Zέρφος Θέµης Aιόλου 2, Mύρινα Τηλ. γραφείου: 22540 – 25414 Κιν: 6944472300
Ψυχολόγος Φαφαλιού Γιάννα Mύρινα έναντι Mοντιαλίτο 5X5 Τηλ. γραφείου: 22540 – 23310 Κιν: 6972825116
æ˘¯ÔÏfiÁÔ˜ - ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ™¯¤ÛÂˆÓ ¢¤¯ÂÙ·È Î·ÙfiÈÓ Ú·ÓÙ‚ԇ
¢ÈÎËÁfiÚÔÈ Γεωργά Eλεωνόρα Πλατεία KTEΛ Mύρινας Τηλ: 22540 – 22570
Eλευθεράκη Σοφία Λεωφόρος ∆ηµοκρατίας 6, Mύρινα Tηλ. : 22540 – 29329 Kιν.: 6972221680 e-mail: seleth7@otenet.gr
Pοδάτου Kαζόλη Mαριλένα Φιλελλήνων 4, Mύρινα Τηλ:/Fax: 22540 – 24739 Kιν.: 6944699643 e-mail: marodat@otenet.gr
∂ÓÔÈÎÈ¿ÛÂȘ MÔÙÔÔ‰ËÏ¿ÙˆÓ
∆·¯˘ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ A.C.S Λήµνου Μύρινα Λήµνου Τηλ.: 22540 – 23429, 25140 Fax: 22540 – 25533
Mικροβιολογικό Bιοδιαγνωστικό Eργαστήρι Καµνή Tσικοπούλου Aικατερίνη Πλατεία KTEΛ Mύρινας Τηλ.: 22540 – 25788 Κιν: 6973550787
125
DATA LEMNOS teliko
7/7/10
1:37 PM
Page 126
XÚ‹ÛÈÌ· TËϤʈӷ ¡√™√∫√ª∂π√ §∏ª¡√À
22540 82000
∂¶∂π°√¡∆∞ ¶∂ƒπ™∆∞∆π∫∞
22540 22166
¶Àƒ√™µ∂™∆π∫∏
22540 22199
∞™∆À¡√ªπ∞ ªÀƒπ¡∞™
22540 22200
§πª∂¡∞ƒÃ∂π√ ªÀƒπ¡∞™
22540 22225
EXPRESS SERVICE
22540 92155
√.∞. ∞∂ƒ√¢ƒ√ªπ√
22540 92700-1
∫∆∂§ §∏ª¡√À
22540 22464
¢∏ª√™ ªÀƒπ¡∞™
22543 50032
¢∏ª√™ ª√À¢ƒ√À
22540 71444-5
¢∏ª√™ ¡∂∞™ ∫√À∆∞§∏™
22543 50511
¢∏ª√™ ∞∆™π∫∏™
22543 50621
∆∞•π
22540 23820
¶ˆ˜ ı· ¿Ù M ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ H M‡ÚÈÓ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ Aı‹Ó·, ÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ÙË M˘ÙÈÏ‹ÓË ÙË Pfifi‰‰Ô Î·È ÙË ™¿ÌÔ. °È· ÎÚ·Ù‹ÛÂȘ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·Â˘ı˘Óı›Ù ÛÙ· ÎÂÓÙÚÈο ÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ÂÙ·ÈÚÂÈÒÓ ‹ ÛÙ· ÙÔ˘ÚÈÛÙÈο Ú·ÎÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡. AEPO¢POMIO §HMNOY TËÏ.: 22540 92700
M ÏÔ›Ô AÎÙÔÏÔ˚ο ‰ÚÔÌÔÏfiÁÈ· Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ Ù˘ M‡ÚÈÓ·˜ Ì ÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿, ÙÔ §·‡ÚÈÔ, ÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ÙËÓ K·‚¿Ï·, ÙË M˘ÙÈÏ‹ÓË, ÙË X›Ô, ÙË ™¿ÌÔ, ÙË ™ÎÈ¿ıÔ , ÙË ™Îfi fiÂÏÔ Î·È ÙÔÓ BfiÏ fiÏÔ, Î·È ÙÔÓ AË ™ÙÚ¿ÙË. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·Â˘ı˘Óı›Ù ÛÙ· ÎÂÓÙÚÈο ÁÚ·Ê›· ÙˆÓ ÂÙ·ÈÚÂÈÒÓ ‹ ÛÙ· ÙÔ˘ÚÈÛÙÈο Ú·ÎÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÓËÛÈÔ‡.
126
DATA LEMNOS teliko
7/7/10
1:37 PM
Page 127
127
DATA LEMNOS teliko
128
7/7/10
1:37 PM
Page 128
Λήµνος
&
ÌÂ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘
Άγιος Eυστράτιος
2010
2:36 PM
O∆HΓOΣ
7/7/10
TOYPIΣTIKOΣ
XARTHS MAKETA 2010
Page 1
XARTHS MAKETA 2010
7/7/10
2:36 PM
Page 2
EXOFYLLO 2010
7/7/10
2:03 PM
Page 2
A Γ I O Y E Y Σ T PAT I O Y 2 0 1 0
2:03 PM
&
7/7/10
TOYPIΣTIKOΣ O∆HΓOΣ ΛHMNOY
EXOFYLLO 2010
Page 1
www.limnosgreece.gr