Εύβοια - Περάστε απέναντι

www.evia.gr

Εύβοια «Των επτά νήσων, ας δέδειχεν η φύσις…Εύβοια πέµπτη, στενοφυής…» (Στέφανος Βυζάντιος στο λήµµα Σικελία)

Η Εύβοια οφείλει στο όνοµα της στα εύρωστα βόδια που τρέφονταν στην εύφορη γης της. Ευ + βους = καλά βόδια. Η Εύβοια ή Αβαντίς ή Μάκρις ή Ασωπίς ή Ελλοπία ή Χαλκίς ή Χαλκοδωντίς, όπως ονοµάστηκε κατά καιρούς ακολούθησε µια ιστορική πορεία σηµαδεµένη από τη θάλασσα και την πολιτική αντιπαράθεση ανάµεσα στο γένος των γαιοκτηµόνων Ιπποβοτών και των µεγαλοαστών Αειναυτών. Πλούσια είναι τα ευρήµατα που απέδωσε η παλαιοντολογική έρευνα. Σπάνια απολιθώµατα θηλαστικών, της πανίδας του Πικερµίου, ανακαλύφθηκαν από τον Αλµυροπόταµο και την Καρυστία έως την Κερασιά και το Αρτεµίσο. Τα πρώτα σηµάδια του ανθρώπου χρονολογούνται στην µέση παλαιολιθική περίοδο (100.000 έως 40.000 χρόνια πριν από σήµερα). Ευρέθηκαν εργαλεία από πυριτόλιθο στην κεντρική Εύβοια Η νεολιθική περίοδος και η πρώιµη χαλκοκρατία χαρακτηρίζεται στην Εύβοια από τους πολιτισµούς της Βάρκας (περιοχή Ψαχνών Νεολιθική περίοδος 6000-3000 π.Χ.) και της Μάνικας (περιοχή Χαλκίδας 3000-2100 π.Χ.) Στη νεολιθική εποχή φαίνεται ότι ο πληθυσµός αυξήθηκε και δηµιουργήθηκαν οικισµοί. Κυριότερες ενδείξεις είναι τα πήλινα αντικείµενα και η ευρεία χρήση της κεραµικής. Στην µετάβαση προς την εποχή του χαλκού (3η χιλιετία) έχουµε ενδείξεις για έντονη εµπορική δραστηριότητα µε τις Κυκλάδες, τη Στερεά Ελλάδα και την απέναντι µικρασιατική ακτή. Στους µυκηναϊκούς χρόνους (1650-1050 π.Χ.) πλήθος οικισµών ακµάζουν σε όλο το νησί και οι κάτοικοι του Άβαντες, σύµφωνα µε το Όµηρο (Β, 536-539), υπό το Βασιλιά της Χαλκίδας Ελεφήνωρα µετέχουν στην Τρωική εκστρατεία . Τον 11ο π.Χ. αιώνα οι Ευβοείς οργώνουν τις θάλασσες της Ανατολικής Μεσογείου ιδρύοντας εµπόρια (εµπορικούς σταθµούς). Οι αριστοκράτες Ιπποβότες έχουν αντικατα-

στήσει πλέον τους µυκηναίους βασιλείς και η δύναµη της ισχύος τους, αλλά και οι εµπορικές επαφές µε τους µεσογειακούς πολιτισµούς αντικατοπτρίζεται στα ευρήµατα του τάφου του Ηγεµόνα στο Λευκαντί (σήµερα µοιρασµένα ανάµεσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Aθηνών και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ερετρίας.) Τον 8ο αιώνα π.Χ. ιδρύονται οι µεγάλες πόλεις-κράτη, µε σπουδαιότερες τη Χαλκίδα, την Ερέτρια, την Ιστιαία και την Κάρυστο. Οι ευβοϊκές πόλεις συµµετέχουν στον αποικισµό στην ∆υτική Μεσόγειο και στις βόρειες ακτές του Αιγαίου και οι άποικοι µεταφέρουν πρώτα στις Πιθηκούσες (σηµερινή Ischia) και κατόπιν σε όλη τη Νότια Ιταλία (Μεγάλη Ελλάδα) µαζί µε τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο αύριο και τα σύµβολα της γραφής τους το Ευβοϊκό Αλφάβητο, το οποίο θα αποτελέσει την βάση του Λατινικού Αλφαβήτου. Η ναυσικλειτή Εύβοια του Οµηρικού Ύµνου στον Απόλλωνα µε τα πλοία της αυτή την εποχή κυριαρχεί σε όλη την Μεσόγειο. Το τελευταίο µισό του 7ου π.Χ. αιώνα τοποθετείται και ο µεγάλος εµφύλιος σπαραγµός που ταλάνισε την Εύβοια, αλλά και όλη την Ελλάδα, η διαµάχη ανάµεσα σε Χαλκίδα και Ερέτρια για την κατοχή του Ληλαντίου πεδίου, της εύφορης πεδιάδας του σηµερινού Βασιλικού, στην Κεντρική Εύβοια. Η αυγή της κλασσικής περιόδου θα βρει την Εύβοια, όπως και όλη την Ελλάδα, να µάχεται για την ανεξαρτησία της από τον κίνδυνο του περσικού επεκτατισµού. Στην εκστρατεία του 490 π.Χ. οι Πέρσες καταστρέφουν συθέµελα την Ερέτρια, τιµωρώντας τους κατοίκους της για την βοήθεια προς του Μιλησίους κατά την Ιωνική επανάσταση, ενώ το 480 π.Χ. στα νερά του Αρτεµισίου ο ελληνικός στόλος καθυστερεί τα εχθρικά πλοία που κατευθύνονται προς τα στενά της Σαλαµίνας. Στην νικηφόρα µάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. µετέχουν όλες οι ευβοϊκές πόλεις και τιµής ένεκεν τα ονόµατα τους βρίσκονται και σήµερα χαραγµένα, µαζί µε αυτά των υπόλοιπων ελλήνων, στον χάλκινο τρίποδα που αφιέρωσαν στους ∆ελφούς οι νικητές (σήµερα στην Κωνσταντινούπολη). Οι Ευβοείς που αρχικά συµµετέχουν στην Αθηναϊκή Συµµαχία, κυρίως κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέµου, αποστατούν,

παλεύοντας για την ανεξαρτησία τους και το νησί γίνεται πεδίο σφοδρών συγκρούσεων ανάµεσα στους εµπλεκόµενους. Το 404 π.Χ. συστήνεται το Κοινό των Ευβοέων, ένα είδος συνοµοσπονδίας των ευβοϊκών πόλεων-κρατών. Μετά την µάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. η Εύβοια περνά στην επιρροή του Φιλίππου του Β' και µακεδονικές φρουρές εγκαθίστανται σε όλες τις πόλεις της. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου το νησί αποτελεί το µήλον της έριδος ανάµεσα στους Επιγόνους. Συµµετέχει στους αγώνες ενάντια στον ρωµαϊκό κίνδυνο και το 146 π.Χ. περνά στην κατοχή της Ρώµης. Κατά την ρωµαιοκρατία το νησί ακµάζει οικονοµικά, νέες λατρείες εισάγονται, ενώ δηµόσια κτίρια οικοδοµούνται στην ισχυρότερη πόλη του νησιού τη Χαλκίδα. Η Αιδηψός στην Βόρειο Εύβοια εξελίσσεται σε σηµαντικό κέντρο λουτροθεραπείας. Την Βυζαντινή περίοδο ο πληθυσµός συγκεντρώνεται στα µεγάλα αστικά κέντρα και η ύπαιθρος ερηµώνεται. Η Χαλκίδα είναι το σηµαντικότερο λιµάνι του νησιού, κέντρο του διαµετακοµιστικού εµπορίου. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 αρχίζει η ενετοκρατία στο νησί, που αρχικά περνά στη δικαιοδοσία του Λοµβαρδού Βασιλιά της Θεσσαλονίκης και διανέµεται σε τρεις Βερονέζους ευγενείς υπό των τίτλο των Terzieri (τριτηµόριοι). Ο Ραβανός ντελλε Κάρστερι παραµένει ο µόνος κύριος του νησιού και το 1209 αναγνωρίζει την επικυριαρχία της Βενετίας, που διόρισε Βάιλο (Κυβερνήτη) στην Χαλκίδα. Μικρή ανάπαυλα στην κυριαρχία των Ενετών αποτέλεσε η εξέγερση του Καρυστινού Ιππότη Λικάριου. Με ορµητήριο του το Κάστρο των Ανεµοπυλών άρχισε να καταλαµβάνει ένα προς ένα τα ενετικά φρούρια, πλην της Χαλκίδας, στηριζόµενος από το Βυζαντινό Αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' τον Παλαιολόγο. Κατατροπώνει τους εχθρούς του στην µάχη του Βατώντα το 1278 (κοντά στην Νέα Αρτάκη) και εγκαθίσταται στο κάστρο των Φύλλων. Κανείς δεν γνωρίζει το τέλος της κυριαρχίας στην Εύβοια του φιλόδοξου Ιππότη, που πρόσφερε µικρή ανάπαυλα ελευθερίας στον ελληνικό πληθυσµό του νησιού. Την εποχή της ενετοκρατίας η Εύβοια ονο-

µάζεται Negrοponte. Στις αρχές Ιουνίου του 1470 ο Μωάµεθ ο Πορθητής καταλαµβάνει την Εύβοια, η οποία ονοµάζεται Εγριπόζ ή Έγριπος και αποτέλεσε το πασαλίκι του Εγρίπου. Στις 8 Μαΐου του 1821 ξεσπά η επανάσταση πρώτα στο Ξηροχώρι µε τον οπλαρχηγό Αγγελή Γοβιό και ακολουθούν η Λίµνη και η Κύµη. Γρήγορα όµως καταπνίγηκε. Τότε θα διακριθεί και ο οπλαρχηγός Νίκος Κριεζώτης. Η Εύβοια απελευθερώθηκε τον Απρίλιο 1833. Ο πρώτος νοµάρχης Γ. Αινιάν, ίδρυσε στη Χαλκίδα αλληλοδιδακτικό σχολείο και τυπογραφείο. Λίγο αργότερα κυκλοφόρησε στη Χαλκίδα η πρώτη εφηµερίδα της Εύβοιας µε τον τίτλο ΕΛΛΗΝ. Στους Βαλκανικούς πολέµους 1912-1913 στη µάχη του Μπιζανίου διακρίθηκε ιδιαίτερα ο Κυµαίος ταγµατάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 κατέπλευσαν στη Χαλκίδα πρόσφυγες από την ελληνική Ανατολή, οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν µόνιµα σε προσφυγικούς συνοικισµούς στη Χαλκίδα, τη Ν. Αρτάκη, τη Ν. Λάµψακο και σε όλη την Εύβοια. Από Τον Απρίλιο του 1941 έως τον Οκτώβριο 1944 το νησί ήταν υπό την Γερµανική και Ιταλική κατοχή. Σε όλη την Εύβοια αναπτύχθηκε σηµαντική δράση των αντιστασιακών οργανώσεων και ιδιαίτερα στη Λαµπούσα, τη Στενή, το Βατώντα. Μετά την απελευθέρωση άρχισε για την Εύβοια µια µεγάλη ανάπτυξη τόσο στον οικονοµικό όσο και τον πνευµατικό τοµέα. Σήµερα ο Νοµός Ευβοίας ανήκει στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και αποτελείται από τα νησιά Ευβοίας και Σκύρου, καθώς και χερσαίο τµήµα (Αυλίδα και Ανθηδώνα). Έχει έκταση 3.900 τ.χλµ., πληθυσµό περίπου 210.000 κατοίκους και πρωτεύουσα τη Χαλκίδα µε 80.000 περίπου. Αυτή η γεωγραφική συγκρότηση, µαζί και µε τις δύο γέφυρες που συνδέουν τη Χαλκίδα µε τη Στερεά, προσδίδουν τη δισυπόστατη φυσιογνωµία του Νοµού, να είναι ταυτόχρονα και νησί και στεριά.

ÅéóáãùãÞ

ÕøçëÞ ÃÝöõñá

(Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

Åýâïéá, ôï äåýôåñï ìåãáëýôåñï óå Ýêôáóç íçóß ôçò ÅëëÜäáò, áðïôåëåß Ýíáí éäáíéêü êáé åîáßñåôï ðñïïñéóìü äéáêïðþí ôüóï ãéá ôïõò ¸ëëçíåò üóï êáé ôïõò îÝíïõò. Ç Åýâïéá ìå ôçí ðëïýóéá öõóéêÞ êáé ðïëéôéóôéêÞ ôçò êëçñïíïìéÜ ôá ôïðßá ÉäéáéôÝñïõ Öõóéêïý ÊÜëëïõò, ôá Ìíçìåßá ôçò Öýóçò, ôéò ÅéäéêÝò Ðñïóôáôåõüìåíåò Ðåñéï÷Ýò Öõóéêïý ÐåñéâÜëëïíôïò, ôéò Ðåñéï÷Ýò Äéêôýïõ Natura 2000, ôïõò Õäñïâéüôïðïõò, ôá åííéáêüóéá ÷éëéüìåôñá áêôïãñáììÞò, êáé ôá 1.190 ÷éëéÜäåò óôñÝììáôá äáóéêÞò Ýêôáóçò ðáñáìÝíåé Ýùò óÞìåñá óôáõñïäñüìé ðïëéôéóìþí, ôüðï óõíÜíôçóçò ëáþí êáé ðáñáäüóåùí Ôï íçóß ìüëéò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Üñ÷éóå íá ãßíåôáé ãíùóôü, óáí ôïõñéóôéêüò ðñïïñéóìüò ôåóóÜñùí åðï÷þí ÷Üñç óôéò öõóéêÝò ôïõ ïìïñöéÝò, ôçí ðïéêéëßá ôïõ åäÜöïõò, ôçí ðïëéôéóôéêÞ êëçñïíïìéÜ, ôç æùíôáíÞ ôïðéêÞ ðáñÜäïóç, ôç ëáïãñáößá, ôç ëáúêÞ ôÝ÷íç, ôï ÷áìüãåëï êáé ôç öéëïîåíßá ôùí êáôïßêùí, ôç ãáóôñïíïìßá êáé ôéò ðáñáäïóéáêÝò óõíôáãÝò. ÐáñÜ ôçí áíÜðôõîç ôïõ äåí Ý÷åé ìåôáôñáðåß óå ðñïïñéóìü ìáæéêïý ôïõñéóìïý êáé äåí Ý÷åé áëëïéùèåß ôï öõóéêü ôïõ ðåñéâÜëëïí. Áõôü åßíáé êáé ôï ìåãÜëï óõãêñéôéêü ðëåïíÝêôçìÜ ôïõ. Ç Åýâïéá åßíáé ôüðïò ðïõ ðáñáìÝíåé áêüìç ãíÞóéïò, áõèåíôéêüò êáé ðáñáäïóéáêüò.

Ç Åýâïéá âñßóêåôáé 75 ÷éëéüìåôñá áðü ôçí ÁèÞíá êáé ôï äéåèíÝò áåñïäñüìéï ÅëåõèÝñéïò ÂåíéæÝëïò êáé ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôåò ðñüóâáóçò ôüóï áðü îçñÜ üóï êáé áðü èÜëáóóá. Ç åýêïëç ïäéêÞ ðñüóâáóç ìå ôéò äýï ãÝöõñåò óôçí ÊåíôñéêÞ Åýâïéá êáé ôç óéäçñïäñïìéêÞ ãñáììÞ Áèçíþí ×áëêßäáò, êáèþò êáé ôéò Ýîé (6) ðïñèìåéáêÝò óõíäÝóåéò ôçí êáèéóôïýí ðñïïñéóìü áðïäñÜóåùí ðïõ äåí áöÞíåé êáíÝíáí åðéóêÝðôç ðáñáðïíåìÝíï. Ç Åýâïéá äéáèÝôåé öõóéêÝò ïìïñöéÝò, áñ÷áéïëïãéêÜ ìíçìåßá, ìïõóåßá, ôï ìïíáäéêü ðáëéññïéáêü öáéíüìåíï ôïõ Åõñßðïõ, ôéò ÉáìáôéêÝò ðçãÝò ôçò Áéäçøïý, ôá ðåñßöçìá Äñáêüóðéôá ôçò Êáñõóôßáò, ôï áðïëéèùìÝíï äÜóïò êáé ôï ìïõóåßï áðïëéèùìÝíùí èçëáóôéêþí ôçò ÊåñáóéÜò, êÜóôñá, ðëÞèïò ìïíþí êáé åêêëçóéþí ìå êïñõöáßï ôï íáü ôïõ Ïóßïõ ÉùÜííïõ Ñþóïõ, ôï äáóéêü ÷ùñéü, õäñïâéüôïðïõò, öáñÜããéá, ïñåéâáôéêÜ êáôáöýãéá, óðÞëáéá, ðåæïðïñéêÝò, áíáññé÷çôéêÝò êáé ðïäçëáôéêÝò äéáäñïìÝò, ðßóôá ïñåéíÞò ðïäçëáóßáò, õðïâñý÷éåò äñáóôçñéüôçôåò, èñçóêåõôéêÝò äéáäñïìÝò, éððáóßá, ìïíáäéêÞ ÷ëùñßäá êáé ðáíßäá, ãñáöéêÜ ÷ùñéÜ, ðáñáäïóéáêïýò ïéêéóìïýò, áãñïôïõñéóìü, íüóôéìåò ëé÷ïõäéÝò, ðáñáäïóéáêÜ åäÝóìáôá, ïéíïãåõóßá êáé ðÜíù áðü üëá ôçí áíèñþðéíç æåóôáóéÜ êáé öéëïîåíßá.

1

2

…Üíäñáò è' ïé ðßíïõóé ýäùñ éåñÞò Áñåèïýóçò

×áëêßäá

(ÓôñÜâùí ÃåùãñáöéêÜ C449)

Ôï Öñïýñéï ôïõ Ðïñèìïý, ëßãï ðñéí ôçí êáôåäÜöéóÞ ôïõ óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá

Ç ðüëç ôçò éåñÞò ðçãÞò ÁñÝèïõóáò, ç ×áëêßäá, ÷ôéóìÝíç ðÜíù óôï óôåíü ôïõ Åõñßðïõ ïöåßëåé ôçí åôõìïëïãéêÞ ñßæá ôçò ïíïìáóßáò ôçò óôï ïõóéáóôéêü ×áëêüò êáé óôá åñãáóôÞñéá åðåîåñãáóßáò ôïõ ìåôÜëëïõ ðïõ õðÞñîáí åêåß. Ç áñ÷áéüôåñç ãñáðôÞ ìáñôõñßá ãéá ôçí ×áëêßäá ðáñáäßäåôáé óôá ÏìçñéêÜ ¸ðç êáé óõãêåêñéìÝíá óôï íçþí êáôÜëïãï ôçò ÉëéÜäáò (Â', 536-541). Ï ÅëåöÞíùñ, âáóéëéÜò ôùí ×áëêéäÝùí, áñ÷çãüò ôùí ÁâÜíôùí áðü ôçí Åýâïéá, óýìöùíá ìå ôï ¸ðïò ôßèåôáé åðéêåöáëÞò ôùí óáñÜíôá ðëïßùí, ðïõ ïé Üñ÷ïíôåò ôïõ íçóéïý óõíåéóöÝñïõí óôïí óôüëï ôùí Á÷áéþí, ðïõ åêóôñáôåýåé óôçí Ôñïßá. Ï ðñùôïåëëáäéêüò ïéêéóìüò ôçò ÌÜíéêáò (3000-1900 ð.×.) ôáõôßæåôáé ìå ôçí ðñïúóôïñéêÞ ×áëêßäá. Ôç ÌõêçíáúêÞ ðåñßïäï ï ï÷õñüò ïéêéóìüò ôçò Ãëýöáò óôç ÂïéùôéêÞ áêôÞ, ï èïëùôüò ôÜöïò óôï ÐÝé, êáé ïé èáëáìïåéäåßò ôáöÝò ìå óðïõäáßá êôåñßóìáôá, ìáò áðïäåéêíýïõí ôçí óçìáíôéêÞ áíÜðôõîç ôçò ðåñéï÷Þò. Óôïõò Ãåùìåôñéêïýò ÷ñüíïõò (ãýñù óôï 900 ð.×.) ôïðïèåôåßôáé ç äçìéïõñãßá ôïõ ïéêéóìïý óôï Âáèñïâïýíé (ôáõôßæåôáé ìå ôïí ÊÜíçèï, ôçí áêñüðïëç ôùí Áðïãåõìáôéíüò ðåñßðáôïò óôç ×áëêßäá

éóôïñéêþí ÷ñüíùí), íïôéïáíáôïëéêÜ ôçò óçìåñéíÞò ðüëçò. Ç ðüëéò äéïéêåßôáé áñéóôïêñáôéêÜ áðü ôïõò öåïõäÜñ÷åò Éððïâüôåò. ÓõììåôÝ÷åé óôïí áðïéêéóìü ôçò Äýóçò éäñýïíôáò ôï ÑÞãéï êáé ôç ÍÜîï óôçí ÊÜôù Éôáëßá. Ç óçìáíôéêÞ óôñáôçãéêÞ ôçò èÝóç èá ôç âÜëåé óôï óôü÷áóôñï ôùí Áèçíáßùí Þäç áðü ôá ôÝëç ôïõ 6 ïõ áéþíá ð.×.. ÓõììåôÝ÷åé óôçí Â' ÁèçíáúêÞ Óõììá÷ßá, áðïóôáôþíôáò ôï 446 ð.×., êáé ï ßäéïò ï ÐåñéêëÞò åðéêåöáëÞò ôïõ Áèçíáúêïý Óôüëïõ ôçí åðáíáöÝñåé óôçí ôÜîç, åãêáèéóôþíôáò 2.000 Áèçíáßïõò êëçñïý÷ïõò óôá åäÜöç ôçò. Ôï 410 ð.×. áðïóôáôåß ãéá Üëëç ìéá öïñÜ, ï÷õñþíïíôáò ôï óôåíü ôïõ Åõñßðïõ êáé áðïêôÜ ôçí

ÊõêëáäéêÜ åéäþëéá áðü ôçí ÌÜíéêá óôï Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï ×áëêßäáò

3

×áëêßäá áíåîáñôçóßá ôçò. Ôï 334 ð.×. ôåëåß õðü ÌáêåäïíéêÞ ðïëéôéêÞ åðéññïÞ, åíþ óôá ïõ ìéóÜ ôïõ 3 ð.×. áéþíá äåß÷íåé ìéá éó÷õñÞ ïéêïíïìéêÜ ðüëç ìå ÃõìíÜóéï, ÈÝáôñá, äýï ëéìÜíéá êáé ÁãïñÜ ãåìÜôç êáëëéôå÷íÞìáôá. Ôçí ðåñßïäï ôçò ñùìáéïêñáôßáò åßíáé ôï ìåãÜëï åìðïñéêü êÝíôñï ôïõ íçóéïý, áí êáé óôáäéáêÜ áñ÷ßæåé íá ÷Üíåé ôçí ðáëéÜ ôçò áßãëç. Ç ÂõæáíôéíÞ ×áëêßäá ï÷õñþíåôáé ìå ôåß÷ç êáé ôÜöñï, åíþ ôï 1082 ï ÁëÝîéïò Á' ï Êïìíçíüò åðéôñÝðåé óôïõò Åíåôïýò íá ôçí ÷ñçóéìïðïéïýí óáí åìðïñéêÞ óêÜëá. Ôçí ßäéá ðåñßïäï áñ÷ßæåé êáé ç áêìÞ ôçò Giudecca, ôçò åâñáúêÞò êïéíüôçôáò. Ôï 1204 ôçí êáôáëáìâÜíïõí ïé ÖñÜãêïé êáé áðü ôï 1216 ðåñíÜ óôïí Ýëåã÷ï ôùí Åíåôþí. Ôï 1461 ìðñïóôÜ óôïí ôïõñêéêü êßíäõíï ç ×áëêßäá, ôï åíåôéêü Negroponte, åôïéìÜæåôáé ìå åíßó÷õóç ôçò ï÷ýñùóçò ôçò íá áíôéìåôùðßóåé ôïõò åéóâïëåßò. Óôéò 12 Éïõëßïõ ôïõ 1470 ôçí êáôáëáìâÜíåé ï ÌùÜìåè ï Â' êáé ï ôåëåõôáßïò ÂÜéëïò, èá ìáñôõñÞóåé, åêôåëïýìåíïò äéá ðñéïíéóìïý ìðñïóôÜ óôçí Ýäñá ôïõ Ëáôßíïõ ÐáôñéÜñ÷ç. Ôï ïèùìáíéêü Åãñéìðüæ äéáôçñåß ôçí åìðïñéêÞ áßãëç ôïõ Ìåóáßùíá. Ôï 1688 ï Ìïñïæßíé êáé ÃïõëéÝëìïò ÊÜéíîìáñê

Äçìáñ÷åßï ×áëêßäáò

(Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

4

áðïôõã÷Üíïõí íá ôçí êáôáëÜâïõí áðü ôïõò Ôïýñêïõò. Óôéò 7 Áðñéëßïõ 1833 ï åêðñüóùðïò ôçò Ðýëçò ðáñáäßäåé ôç ×áëêßäá óôïí åêðñüóùðï ôçò ÅëëÜäáò ÉÜêùâï Íåñïõëü Ñßæï. Ôï 1885 üôáí ðñùèõðïõñãüò Þôáí ï ×. Ôñéêïýðçò êáé äÞìáñ÷ïò ×áëêßäáò ï ÇñáêëÞò ÃáæÝðçò Üñ÷éóå ç êáôåäÜöéóç ôïõ ìåóáéùíéêïý ôåß÷ïõò ôçò ×áëêßäáò êáé ç êÜëõøç ôçò ôÜöñïõ ìå ôï õëéêü ôçò êáôåäÜöéóçò ÌåôÜ ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ ôïõ 1922 êáôÝðëåõóáí óôç ×áëêßäá ðñüóöõãåò áðü ôçí åëëçíéêÞ ÁíáôïëÞ, ïé ðåñéóóüôåñïé áðü áõôïýò åãêáôáóôÜèçêáí ìüíéìá óå ðñïóöõãéêïýò óõíïéêéóìïýò óôç ×áëêßäá, ôç Í. ÁñôÜêç, ôç Í. ËÜìøáêï êáé óå üëç ôçí Åýâïéá. Óôç äéÜñêåéá ôïõ Â' Ðáãêïóìßïõ ðïëÝìïõ, ç ×áëêßäá âïìâáñäßóôçêå áðü ãåñìáíéêÜ áåñïðëÜíá. Ôïí Áðñßëéï ôïõ 1941 ï ãåñìáíéêüò óôñáôüò åéóÞëèå óôçí åõâïúêÞ ðñùôåýïõóá êáé ç ãåñìáíéêÞ äéïßêçóç åãêáôáóôÜèçêå óôï «Êüêêéíï Óðßôé». ÊáèïëéêÞ õðÞñîå ç áíôßóôáóç ôùí ×áëêéäÝùí åíÜíôéá óôïõò êáôáêôçôÝò. Ç áðåëåõèÝñùóç ôçò ðüëçò Ýãéíå ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1944. ÓÞìåñá ç êïóìïðïëßôéêç ×áëêßäá, ðñùôåýïõóá ôïõ íïìïý, ìå ðåñéóóüôåñïõò áðü 80.000 êáôïßêïõò, êôéóìÝíç óôéò

×áëêßäá äýï ü÷èåò ôïõ Åõñßðïõ åßíáé ôï äéïéêçôéêü êáé åìðïñéêü êÝíôñï ôïõ Íïìïý Åõâïßáò, ó÷åäüí ðñïÜóôéï ôçò ÁèÞíáò. Áðïôåëåß ôüðï äéáóêÝäáóçò êáé óõíôüìùí áðïäñÜóåùí áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá ôïõ Ëåêáíïðåäßïõ ôçòÁôôéêÞò. Ç ðüëç ôçò ×áëêßäá Ý÷åé Ýíôïíç åìðïñéêÞ äñáóôçñéüôçôá, ôïõñéóôéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ êßíçóç êáé ðëïýóéá íõ÷ôåñéíÞ æùÞ. Åßíáé ìéá ðüëç ìå öõóéêÞ ïìïñöéÜ êáé êïóìïðïëßôéêï ÷áñáêôÞñá. Ç êïíôéíÞ áðüóôáóç áðü ôçí ÁèÞíá (ìüëéò 80 ÷éëéüìåôñá) ôçí êáèéóôÜ ðüëï Ýëîçò ãéá åîïñìÞóåéò êáé áðïäñÜóåéò ôïõ Óáââáôïêýñéáêïõ êáé ü÷é ìüíï. Ôá ðáñáäïóéáêÜ äéþñïöá êôßñéá, ç ðáëéÜ ãÝöõñá êáé ôá ðïëëÜ ðáñáëéáêÜ êÝíôñá ôçò ðñïóäßäïõí ðáñáäïóéáêü ÷áñáêôÞñá. Ç ×áëêßäá åßíáé Ýíá óýã÷ñïíï ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ìå Áñ÷áéïëïãéêü êáé Ëáïãñáöéêü ìïõóåßï, ÂéâëéïèÞêç, ÅñãáóôÞñé ÔÝ÷íçò, ÈÝáôñï, ÁèëçôéêÝò åãêáôáóôÜóåéò, Éóôéïðëïúêü üìéëï êáé ðïëëÝò Üëëåò ðáñï÷Ýò. Ç ðüëç äéáèÝôåé óýã÷ñïíåò îåíïäï÷åéáêÝò õðïäïìÝò, ðëÞèïò áðü ðáñáëßåò,

ïõæåñß, ôáâÝñíåò, ðáìð, êáöåíåßá êáé üôé ìðïñåß íá áðáéôÞóåé êÜèå áðáéôçôéêüò åðéóêÝðôçò. Óôçí ðáñáëßá, áëëÜ êáé óå ðïëëÜ óôåíÜ ìðïñåß íá áðïëáýóåé êáíåßò ôéò èáëáóóéíÝò ãåýóåéò óôá äéÜóçìå ðëÝïí ïõæåñß ôçò. Ç Ïäüò ÁâÜíôùí áðïôåëåß ôïí êëáóéêü åìðïñéêü äñüìï ôçò ×áëêßäáò. Áðïôåëåß éäáíéêü ðñïïñéóìü ãéá áðïäñÜóåéò áðü ôéò óýã÷ñïíåò ìåãáëïõðüëåéò. Ôï ðáëéññïúêü öáéíüìåíï óôïí ðïñèìü ôïõ Åõñßðïõ, ðïõ åßíáé ðáãêüóìéá ìïíáäéêü, ÷áñáêôçñßæåé ìå îå÷ùñéóôü ôñüðï ôçí ðüëç. Ðïëëïß ðíåõìáôéêïß Üíèñùðïé êáé êáëëéôÝ÷íåò Ýæçóáí óôç ×áëêßäá ìåôáîý ôùí ïðïßùí ï óõããñáöÝáò ÃéÜííçò Óêáñßìðáò, ï ãëýðôçò Áíôþíçò Êáñá÷Üëéïò, ïé çèïðïéïß ÏñÝóôçò ÌáêñÞò êáé Áóðáóßá Ðáðáèáíáóßïõ. Óôç ×áëêßäá ãåííÞèçêå ï äéÜóçìïò ìïõóïõñãüò Íßêïò Óêáëêþôáò (19051949). Ç ×áëêßäá åßíáé ç ðáôñßäá ôïõ ìåãÜëïõ æùãñÜöïõ ìáòÄçìÞôñç ÌõôáñÜ.

Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l l

l l

l l l l l l l l

Ç ãÝöõñá ôïõ Åõñßðïõ êáé ôï ðáëéññïéáêü öáéíüìåíï ÊÜóôñï ÊáñÜ ÌðáìðÜ, êôéóìÝíï óôçí âïéùôéêÞ áêôÞ ôçò ×áëêßäáò áðü ôïõò Ôïýñêïõò, ãéá íá åíéó÷ýóïõí ôçí áìõíôéêÞ éêáíüôçôá ôçò ×áëêßäáò êáôÜ ôïí åíåôïôïõñêéêü ðüëåìï ôïõ 1684. ÔÜöïò Óêáñßìðá óôïí ÊáñÜ ÌðáìðÜ Ðáñáëßá: Äçìáñ÷åßï, Êüêêéíï Óðßôé, Óðßôé ìå ôá áãÜëìáôá, ìíçìåßï åèíéêÞò áíôßóôáóçò Ðëáôåßá ÁèáíÜôùí ìå ðñïôïìÝò ðíåõìáôéêþí áíèñþðùí êáé çñþùí ¢ãéïò Íéêüëáïò Äçìüóéá ÊåíôñéêÞ ÂéâëéïèÞêç ÄçìïôéêÞ ÐéíáêïèÞêç ÈÝáôñï Ðáðáäçìçôñßïõ ÅñãáóôÞñé ÔÝ÷íçò êáé¢ã.ÄçìÞôñéïò Áñ÷ïíôéêü Êñéåæþôç üðïõ êáé ôá ÃåíéêÜÁñ÷åßá ôïõ ÊñÜôïõò Åõâïßáò Ðýñãïò ôçò óåéñÞíáò (áðïìåéíÜñé ôçò ÌåóáéùíéêÞò ï÷ýñùóçò ôçò ðüëçò)

ÊÜóôñï ÊáñÜìðáìðá

(Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

ÔÜöïò ÃéÜííç Óêáñßìðá

5

×áëêßäá l l

l l l l l

l l

l l l l l l l l l

l l

l

6

Äéêáóôéêü ÌÝãáñï Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï ×áëêßäáò. ¸íá íåïêëáóéêü êôßñéï ôùí áñ÷þí ôïõ 20ïõ áéþíá, ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé åêèÝìáôá áðü ôéò áíáóêáöÝò ôçò ÂÜñêáò, ôçò ÌÜíéêáò, ôùí Èáññïõíßùí, ôùí ìåãÜëùí êëáóóéêþí êáé åëëçíéóôéêþí íåêñïôáöåßùí ôçò ×áëêßäáò, íïìßóìáôá äéáöüñùí ðåñéüäùí áðü üëï ôï íçóß, ôáöéêÜ êáé áíáèçìáôéêÜ ïëüãëõöá áðü ôçí áñ÷áúêÞ Ýùò êáé ôçí ñùìáúêÞ ðåñßïäï êáèþò êáé åðéãñáöéêÝò ìáñôõñßåò áðü ôçí áñ÷áéïëïãéêÞ Ýñåõíá óå üëï ôï íçóß. ÔÝìåíïò Åìßñ ÆÜäå êáé ìáñìÜñéíç êñÞíç ôçò éäßáò åðï÷Þò Ïéêßá ôçò ïäïý Ðáßäùí Ðñùôï÷ñéóôéáíéêÞ ÂáóéëéêÞ ôçò Áãßáò ÐáñáóêåõÞò Ïéêßá ÂÜéëïõ Ëáïãñáöéêü ìïõóåßï, ðïõ óôåãÜæåôáé óôï ìïíáäéêü áðïìåéíÜñé ôïõ ðåñßöçìïõ ôåß÷ïõò ôçò ðüëçò Óéäçñïäñïìéêüò Óôáèìüò Ôåôáñôïêýêëéá ÐáëáéÜò ÃÝöõñáò, üôé áðÝìåéíå áðü ôç óýã÷ñïíç äéáìüñöùóç óôçí ï÷õñÞ íçóßäá óôï ìÝóïí ôïõ Åõñßðïõ åßíáé ôá äýï, åê ôùí ïðïßùí ôï Ýíá Ý÷åé äéáìïñöùèåß óå áíáøõêôÞñéï ËéìÜíé ×áëêßäáò Ó÷ïëÞ Ðåæéêïý Óôïí üñìï Âïýñêïõ, áðü ôá åëÜ÷éóôá åíáðïìåßíáíôá êáñíÜãéá ÄçìïôéêÞ ÁãïñÜ - äéáôçñçôÝï áñ÷éôåïõ êôïíéêü óýíïëï ôïõ ýóôåñïõ 19 áéþíá. ÐçãÞÁñÝèïõóáò Âéïìç÷áíéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ: Êôßñéï ÃåùñãéÜäç êáé ÏéíïðïéåßïÁñÝèïõóá Âáèñïâïýíé: Ëáîåõôïß ôÜöïé êáé Áêñüðïëç ÊáìÜñåò - Åíåôéêü õäñáãùãåßï ÌÜíéêá, ðÝíôå ÷ëì. âïñåéïäõôéêÜ ôçò ×áëêßäáò åéêÜæåôáé üôé áðïôåëåß ôçí ðñïúóôïñéêÞ ×áëêßäá Ãëýöá Ðáñáëßåò ×áëêßäáò:ÁóôÝñéá, ÑïäéÝò, ÓïõâÜëá, ÊïõñÝíôé, Ðáðáèáíáóßïõ, ËéáíÞ¢ììïò Éððéêüò ¼ìéëïò óôï ÐÝé, ìå èáõìÜóéåò åãêáôáóôÜóåéò êáé áíáøõêôÞñéï.

Ôï Êüêêéíï Óðßôé (Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

ÊáìÜñåò

Áãßá ÐáñáóêåõÞ

ÔÝìåíïò Åìßñ ÆÜäå

×áëêßäá Ôï Ðáëéññïéáêü Öáéíüìåíï ôïõ Åõñßðïõ

Photo: Vathy Galazio

Ðñüêåéôáé ãéá ôï öáéíüìåíï ôçò áíÜ åîÜùñï áëëáãÞò êáôåýèõíóçò ôçò ñïÞò ôïõ èáëÜóóéïõ ñåýìáôïò. Áðïôåëåß ãåùóåëçíéáêü öáéíüìåíï, ðïõ âñßóêåé ôçí åñìçíåßá ôïõ óôçí óôåíüôçôá ôïõ ðïñèìïý, ôïí üãêï ôùí õäÜôùí êáé ôéò Ýëîåéò ðïõ áóêïýí ç ÓåëÞíç êáé ï ¹ëéïò óôç Ãç. Ãéá ôç ìåëÝôç ôïõ Ý÷ïõí áó÷ïëçèåß áðü ôïí ÁñéóôïôÝëç (ï ïðïßïò ðÝèáíå óôç ×áëêßäá) ìÝ÷ñé óýã÷ñïíïé Ýëëçíåò êáé îÝíïé åðéóôÞìïíåò. ÏñéóôéêÞ åñìçíåßá Ýäùóå ï êáèçãçôÞò ÄçìÞôñçò ÁéãéíÞôçò, êáôÜ ôïí ïðïßïí ôï öáéíüìåíï ïöåßëåôáé óôç äéáöïñÜ óôÜèìçò ôùí õäÜôùí ìåôáîý Âïñåßïõ êáé Íïôßïõ Åõâïúêïý Êüëðïõ, óå óõíäõáóìü ìå ôéò åðéäñÜóåéò ôçò óåëçíéáêÞò Ýëîçò. ¸ôóé ðñïêáëåßôáé ç äçìéïõñãßá êáíïíéêïý ñåýìáôïò, ðïõ ñÝåé åðß 22-23 ìÝñåò åðß Ýîé ðåñßðïõ þñåò ðñïò ÂïññÜí êáé áíôéóôñüöùò, ôï ïðïßï åíáëëÜóóåôáé ôåôñÜêéò çìåñçóßùò (24 ù. 22' 2'') ìå óõíÞèç ôá÷ýôçôá Ýùò 10 ìßëéá/þñá. Ôï áêáíüíéóôï ñåýìá åìöáíßæåôáé êáôÜ ôïõò ôåôñáãùíéóìïýò ôçò ÓåëÞíçò êáé äéáñêåß äýï Ýùò ôñåéò çìÝñåò. Ç óõ÷íüôçôá ìåôáâïëÞò ôçò öïñÜò ôïõ ñåýìáôïò ìðïñåß íá öèÜóåé Ýùò êáé ôéò äþäåêá çìåñçóßùò, åíþ ç ôá÷ýôçôÜ ôïõ åßíáé Ýíá Ýùò äýï ìßëéá/þñá.

7

ÅñÝôñéá

Ìåëáíçßò ä'åêáëåßôï ðñüôåñïí ç ÅñÝôñéá êáé Áñüôñéá (ÓôñÜâùí , ÃåùãñáöéêÜ, C 447)

ÅñÝôñéá

Óôçí áñ÷áéüôçôá Þôáí ç åðüìåíç, ìåôÜ ôç ×áëêßäá, óçìáíôéêÞ ðüëç ôïõ íçóéïý. ÌåôÝ÷åé ìå ôéò Üëëåò åõâïúêÝò ðüëåéò óôïí Ôñùúêü Ðüëåìï (ÉëéÜäá, Â, 537) êáé ôïí ï 8 áéþíá ð.×. óõììåôÝ÷åé óôïí áðïéêéóìü ôùí áêôþí ôçò Ìáêåäïíßáò, ôçò ÊÝñêõñáò, áëëÜ êõñßùò ôçò Äýóçò. Ëüãù ôùí óçìáíôéêþí åìðïñéêþí äñáóôçñéïôÞôùí ôçò ãíùñßæåé ïéêïíïìéêÞ Üíèéóç

Óýìðëåãìá ÈçóÝá, Áíôéüðçò áðü ôï Äõôéêü áÝôùìá ôïõ íáïý ôïõ Áðüëëùíá, Ìïõóåßï ÅñÝôñéáò

8

êáé ôçí ßäéá ðåñßïäï áíåãåßñåôáé óôï éåñü ôÝìåíïò ôïõ Áðüëëùíá ï ðñþôïò áøéäùôüò íáüò. Ç ÅñÝôñéá äéáäñáìÜôéóå óçìáíôéêü ñüëï óôçí åðåîåñãáóßá ôïõ Åõâïúêïý áëöáâÞôïõ êáé óôç äéÜäïóç ôïõ óôçí Äýóç, ìÝóù ôïõ áðïéêéóìïý. Óôïõò áñ÷áúêïýò ÷ñüíïõò åãêáèéäñýåôáé óôçí ðüëç ç áñ÷Þ ôùí Áåéíáõôþí, åíþ ç ðüëç Ý÷åé åîåëé÷èåß óå óçìáíôéêÞ èáëáóóïêñÜôåéñá äýíáìç. Óôá ôÝëç ôïõ ïõ 6 ð.×. áéþíá óôçí èÝóç ôïõ ðáëáéüôåñïõ íáïý ôïõ Áðüëëùíá ïéêïäïìåßôáé ìíçìåéþäçò ðåñßðôåñïò äùñéêïý ñõèìïý, ï ïðïßïò êáôáóôñÜöçêå áðü ôïõò ÐÝñóåò óôçí åéóâïëÞ ôïõ 490 ð.×. Ôï äõôéêü áÝôùìá (510 ð.×.) ôïõ íáïý ìå ðáñÜóôáóç Áìáæïíïìá÷ßáò êïóìïýóå óôï ìÝóïí ôï óýìðëåãìá ôçò áñðáãÞò ôçò Áíôéüðçò áðü ôïí ÈçóÝá (óÞìåñá óôï Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï ôçò ðüëçò). ï Óôïí 5 áéþíá ð.×. ÷ñïíïëïãåßôáé ç ðñþôç öÜóç ôïõ áñ÷áßïõ èåÜôñïõ êáé ôçò Èüëïõ, êõêëéêïý ïéêïäïìÞìáôïò óôçí ðåñéï÷Þ ôçò áñ÷áßáò áãïñÜò ôçò ðüëçò. Ç ÅñÝôñéá áðï÷ùñåß áðü ôçí ÁèçíáúêÞ Óõììá÷ßá óôçí ïðïßá ìåôåß÷å ôï 411 ð.×. óõíÜðôïíôáò óõììá÷ßá ìå Üëëåò åõâïúêÝò ðüëåéò, ôï Êïéíü ôùí ÅõâïÝùí. Ç ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ åõçìåñßá ï ï ôïí 4 êáé 3 ð.×. áéþíá áíôéêáôïðôñßæåôáé óôá ìíçìåßá ôçò. Ç ïéêßá ôùí øçöéäùôþí åßíáé ôï êõñéüôåñï áõôÞò ôçò ðåñéüäïõ. ÌåôÜ ôï 338 ð.×. ðåñíÜ óôçí

ÅñÝôñéá

Êïßëïí åëëçíéóôéêÞò ðåñéüäïõ êáé óêçíÞ ñùìáúêÞò ðåñéüäïõ

åðéññïÞ ôïõ Öéëßððïõ Â'. ÁíÜìåóá óôï 295 êáé ôï 268 ð.×. ï Êõíéêüò öéëüóïöïò ÌåíÝäçìïò, äÜóêáëïò ôïõ Áíôéãüíïõ ÃïíáôÜ, éäñõôÞò ôçò ÅñåôñéáêÞò öéëïóïöéêÞò ó÷ïëÞò, êõâåñíÜ ôçí ðüëç, åíþ ôï 198 ð.×. ç ðüëç êáôáóôñÝöåôáé áðü ôïõò Ñùìáßïõò. Ôï 1834 ôï íåïóýóôáôï åëëçíéêü êñÜôïò áðïöáóßæåé ôçí ßäñõóç íÝáò ðüëçò óôïí åñåéðéþíá ôçò ðáëáéÜò Åñåôñßáò áíáèÝôïíôáò ôçí åêðüíçóç ôïõ ðïëåïäïìéêïý ó÷åäßïõ óôïí Âáõáñü ÓÜïõìðåñô óõíåñãÜôç ôïõ ÊëåÜíèç, äéáíÝìïíôáò ôç ãç óå Øáñéáíïýò áãùíéóôÝò, áíÜìåóá óôïõò ïðïßïõò êáé ç ïéêïãÝíåéá ôïõ ÊùíóôáíôÞ ÊáíÜñç. ÓÞìåñá ç ÅñÝôñéá áðïôåëåß Ýíá áðü ôá óçìáíôéêüôåñá ôïõñéóôéêÜ èÝñåôñá ôïõ íçóéïý, ÷Üñç óôï óçìáíôéêü áñ÷áéïëïãéêü ôçò ÷þñï, óôéò ìåãÜëåò îåíïäï÷åéáêÝò ìïíÜäåò, ôéò èáõìÜóéåò ðáñáëßåò ôçò, ôçí ðõêíÞ óýíäåóç ìå ôçí ÁôôéêÞ ìÝóù ðïñèìåßïõ ìå ôç óêÜëá Ùñïðïý, ôéò ôáâÝñíåò, ôá ïõæåñß, ôéò ðáìð êáé ôá êáöåíåßá. Ôá íåüôåñá ÷ñüíéá êáôïéêÞèçêå áðü ìéêñáóéÜôåò ðñüóöõãåò.

l l

l

ÓçìáíôéêÜ ìíçìåéá ôçò ÅñÝôñéáò: ïò ËïõôñÜ óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Ëéìáíéïý 3 áéþíáò ð.×. ðñþôç öÜóç. Éåñü ºóéäïò íïôéïáíáôïëéêÜ ôçò ðüëçò ïò ðñþôç öÜóç 4 ð.×. áéþíáò äåýôåñç ïéêïäïìéêÞ öÜóç ìåôÜ ôï 198 ð.×. ÊÜôù ÃõìíÜóéï íïôéïáíáôïëéêÞ ïò ðëåõñÜ ôçò ðüëçò ðñþôç öÜóç 4 ð.×. áéþíáò

Áñ÷áéïëïãéêüò ÷þñïò Âüñåéá ôïõ Ìïõóåßïõ l ÄõôéêÞ Ðýëç ðñþéìç áñ÷áúêÞ ðåñßïäïò, Éåñü ¢ñåùò ôåëåõôáßá öÜóç 2ïò ð.×. áéþíáò, ÁíÜêôïñï ôåëåõôáßá öÜóç 5ïò ð.×. áéþíáò, Íáüò Äéïíýóïõ 4ïò ð.×. áéþíáò, ¢íù ÃõìíÜóéï, 4ïò ð.×. áéþíáò, Èåóìïöüñéï (éåñü ÄÞìçôñáò) 3ïò ð.×.áéþíáò l ÔÜöïò ôùí Åñþôùí, ôÜöïò ìáêåäïíéêïý ôýðïõ, 4ïò ð.×. áéþíáò l ÔÜöïò Ìáêåäïíéêïý ôýðïõ óôï Êïôñþíé l ÁíáóêáöÞ ðáëáéï÷ñéóôéáíéêÞò âáóéëéêÞò óôç èÝóç Áãßá ÊõñéáêÞ, 3 ÷ëì ÍÁôçò ðüëçò Óôï Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï Åñåôñßáò, êïíôÜ óôïí áñ÷áéïëïãéêü ÷þñï ôçò áñ÷áßáò ðüëçò åêôßèåíôáé ôá åõñÞìáôá áðü ôéò áíáóêáöÝò óôçí ðüëç, êáèþò êáé áõôÜ áðü ôéò áíáóêáöÝò óôï Ëåõêáíôß êáé ôçí ÁìÜñõíèï.

Éåñü Áðüëëùíïò Äáöíçöüñïõ

9

Photo: Giorgos Giannakis

10

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá Ç åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò ×áëêßäáò ðñïóöÝñåôáé ãéá ðïëý åíäéáöÝñïõóåò áðïäñÜóåéò. Åñ÷üìåíïé áðü ÁèÞíá óõíáíôïýìå ôïí éóôïñéêü ÄÞìï Áõëßäïò ìå ðñùôåýïõóá ôï Âáèý êáé ôá äçìïôéêÜ äéáìåñßóìáôá Êáëï÷ùñßïõ-Ðáíôåé÷ßïõ, Ðáñáëßáò Áõëßäïò êáé ÖÜñïõ. ÃíùóôÞ áðü ôïí ¼ìçñï êáé ôç Èõóßá ôçò Éöéãåíåßáò ç Áõëßäá âñßóêåôáé óôç âïéùôéêÞ áêôÞ, óôï Íüôéï Åõâïúêü êüëðï. Ç åõñýôåñç ðåñéï÷Þ äéáèÝôåé áâáèåßò üìïñöåò ðáñáëßåò, áëéåõôéêü êáôáöýãéï, åíïéêéáæüìåíá äùìÜôéá êáé ðáíóéüí, ôáâÝñíåò êáé ïõæåñß, åíþ öçìßæåôáé êáé ãéá ôç íõêôåñéíÞ ôçò æùÞ. Äåí åßíáé ôõ÷áßï åðßóçò üôé óôçí ðåñéï÷Þ ôçò Áõëßäáò áíáðôýóóåôáé ìå ðïëý ôá÷åßò ñõèìïýò ç åîï÷éêÞ-äåýôåñç êáôïéêßá. Ï ÄÞìïò Áõëßäáò óõíäÝåôáé ìÝóù ðïëý üìïñöçò ðáñáëéáêÞò äéáäñïìÞò ìå ôï ÄÞëåóé , ôï ×áëêïýôóé , ôç ÓêÜëá Ùñùðïý. Óôçí Áõëßäá åßíáé ðïëý áíáðôõãìÝíç ç áìðåëïõñãßá êáé âñßóêïíôáé åãêáôåóôçìÝíåò ìåãÜëåò ïéíïðïéçôéêÝò ìïíÜäåò. ÓõóôÞíïõìå áíåðéöýëáêôá óôïí åðéóêÝðôç íá áíáæçôÞóåé ôá êñáóéÜ ôçò ðåñéï÷Þò.

l

l

Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: Íáüò Áõëéäåßïõ ÁñôÝìéäïò. ÓÞìåñá óþæåôáé ç ñùìáúêÞ öÜóç êáôáóêåõÞò ôïõ íáïý êáé ôïõ ôåìÝíïõò, ðïõ ïé åñåõíçôÝò ôáõôßæïõí ìå ôï íáü, üðïõ ç ÉöéãÝíåéá èÞôåõóå ùò ðñþôç éÝñåéá ìåôÜ ôçí äéÜóùóÞ ôçò áðü ôï ôåëåôïõñãéêü ìá÷áßñé ôïõ ðáôÝñáÁãáìÝìíùíá, áðü ôçí ßäéá ôç èåÜ. Êüëðïò Íáõðçãåßïõ (ÌåãÜëï Âáèý) åéêÜæåôáé ùò ôï óçìåßï åëëéìåíéóìïýáíá÷þñçóçò ôùí Åëëçíéêþí äõíÜìåùí ãéá ôïí ðüëåìï êáôÜ ôçò Ôñïßáò.

*************** Óõíå÷ßæïíôáò ðñïò ×áëêßäá, óå ìéêñÞ áðüóôáóç áðü ôçí Áõëßäá, áêïëïõèïýìå ôçí ðáñÜêáìøç ðñïò ÄñïóéÜ êáé Ëïõêßóéá óôï ÄÞìïÁíèçäþíïò. Ç Üíåôç ïäéêÞ ðñüóâáóç áðü ÁèÞíá, ×áëêßäá êáé ÈÞâá, êáèéóôïýí ôçí ðåñéï÷Þ éäáíéêü ôüðï äéáóêÝäáóçò êáé øõ÷áãùãßáò, éäéáßôåñá ôï êáëïêáßñé, ÷Üñç óôç öõóéêÞ ïìïñöéÜ, óôéò åêôåôáìÝíåò êáôáðëçêôéêÝò ðáñáëßåò êáé óôç âáèåéÜ ðåíôáêÜèáñç èÜëáóóá. Óôçí åéêüíá ôçò ðåñéï÷Þò ðñïóèÝôïõí ïé ãñáöéêÝò ôáâÝñíåò, ôá ôïðéêÜ ïõæåñß êáé êõñßùò ç

Íáüò Áõëéäåßïõ ÁñôÝìéäïò

Ðáñáëßá Áõëßäïò (Öùôü: Ãéþñãïò ÃéáííÜêçò)

11

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá

ÊôõðïíÞóé Áíèçäþíïò

áíáðôõãìÝíç íõêôåñéíÞ æùÞ, éäéáßôåñá óôçí ðáóßãíùóôç ðáñáëßá ÁëõêÝò. Ç Áíèçäþíá åßíáé ï ôüðïõò ðïõ äßäåé Üíèç. Ï Ðáõóáíßáò ìáò ðáñáäßäåé ðùò ç ðüëç Áíèçäþí ðÞñå ôï üíïìÜ ôçò áðü ôï âáóéëéÜ ¢íèï Þ ôç íýìöç Áíèçäþíá. ÕðÞñîå äå óðïõäáßï ëéìÜíé ìå ìåãÜëç óõìâïëÞ óôçí áíÜðôõîç ôçò åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò. Óôçí ðåñéï÷Þ âñßóêåôáé ï Ôýìâïò ôïõ ÓáëãáíÝá, ôïõ Âïéùôïý ðëïçãïý ðïõ åêôåëïýí ïé ÐÝñóåò óôï óçìåßï ôï 480 ð.×., ðéóôåýïíôáò üôé ôïõò åîáðÜôçóå ïäçãþíôáò ôïõò óôï Óôåíü ôïõ Åõñßðïõ, ðïõ èåþñçóáí áðñïóðÝëáóôï. Óôçí ðáñáëßá ôùí Ëïõêéóßùí âñßóêïíôáé êáé óçìáíôéêÝò ëéìåíéêÝò åãêáôáóôÜóåéò, ðïõ ÷ñïíïëïãïýíôáé áðü ôçí åëëçíéóôéêÞ ðåñßïäï ùò ôïõò ðñþéìïõò âõæáíôéíïýò ÷ñüíïõò. Ôï åîùêëÞóé ôïõ Áãßïõ Ãåùñãßïõ, ìåôáîý ÄñïóéÜò-Ëïõêéóßùí Ý÷åé óçìáíôéêÞ áãéïãñÜöçóç ôïõ 14ïõ-17ïõ áéþíá. ÁîéïèÝáôï ôçò ðåñéï÷Þò åßíáé ôï ÊôõðïíÞóé, ãíùóôü êáé ùò ÅããëåæïíÞóé, áðü ôï ìïíáäéêü êÜôïéêü ôïõ óôç äåêáåôßá 1930. Ï üñìïò ôïõ Áãßïõ ÌçíÜ ìå ôçí

ÍÝá ÁñôÜêç

12

åîáéñåôéêÞ áììïõäéÜ êáé ôá ãñáöéêÜ ôáâåñíÜêéá ìðñïóôÜ óôï êýìá, ìáæß ìå ôç Âáëïðïýëá , ôï Ìðïõñíþíôá, ôçí Ðáíáãßôóá êáé ôï ÃÜéäáñï åßíáé ìåñéêÝò ìüíïí, áðü ôéò ðïëý üìïñöåò ðáñáëßåò ôçò ðåñéï÷Þò. Óõíå÷ßæïíôáò óõíáíôïýìå ôçí áðÝñáíôç ðáñáëßá ôùí Ëïõêéóßùí êáé ï äñüìïò êáôáëÞãåé óôï ãñáöéêü êüëðïöéïñä ÓêïñðïíÝñé. *************** ÁöÞíïíôáò ôç ×áëêßäá ìå âüñåéá êáôåýèõíóç óõíáíôïýìå ôç ÍÝá ÁñôÜêç, ÷ùñéü ìéêñáóéáôéêþí ðñïóöýãùí, ðïõ Ý÷åé åîåëé÷èåß óå óýã÷ñïíç ðïëéôåßá, ðñïÝêôáóç ó÷åäüí ôçò ×áëêßäáò. ¸ëáâå ôï üíïìÜ ôçò áðü ôçí ÁñôÜêç, ðüëç ôçò åðáñ÷ßáò Êõæßêïõ óôçí Ðñïðïíôßäá. ¼ìïñöåò ðáñáëßåò êáé ðëçèþñá ïõæåñß ìå èáëáóóéíÜ êáé ðáñáäïóéáêÝò ìéêñáóéÜôéêåò ãåýóåéò ôç ÷áñáêôçñßæïõí. Ç ðåñéï÷Þ Ý÷åé äþóåé Üöèïíï õëéêü ãéá ôçí ðáëáéïëéèéêÞ êáôïßêçóç ôïõ áíèñþðïõ óôïí Åëëáäéêü ÷þñï êáé ôéò äñáóôçñéüôçôÝò ôïõ. Áîßæåé íá åðéóêåöèïýìå ôï ðñáôÞñéï ôïõ Óõíåôáéñéóìïý Ãõíáéêþí "ÍÝá Êýæéêïò" êáé ôïõ óõíåôáéñéóìïý ãõíáéêþí ÍÝá ÊñÞíç» óôï êÝíôñï ôçò ðüëçò. Åäþ åðßóçò âñßóêïíôáé åãêáôåóôçìÝíåò áñêåôÝò áðü ôéò ìåãáëýôåñåò åëëçíéêÝò ìïíÜäåò ðáñáãùãÞò ëåõêïý êñÝáôïò. Óôç ÍÝá ÁñôÜêç ï äñüìïò äé÷Üæåôáé. Åõèåßá ïäçãåß óôá ÌåóóÜðéá êáé óõíå÷ßæåé ãéá Âüñåéá Åýâïéá, äåîéÜ áíçöïñßæåé ðñïò ôçí ðáíÝìïñöç Äßñöõ êáé ïäçãåß óå ìåñéêÝò áðü ôéò åêðëçêôéêÝò áíáôïëéêÝò ðáñáëßåò ôçò Åýâïéáò, åíþ êáíåßò ìðïñåß íá óõíå÷ßóåé óå ãñáöéêÞ ïñåéíÞ äéáäñïìÞ ìÝ÷ñé êáé ôçí Êýìç.

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá Óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ ÄÞìïõ Ìåóóáðßùí ìðïñïýìå íá åðéóêåöèïýìå ôá Øá÷íÜ (Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ), ôá ÐïëéôéêÜ êáé ôç ÄÜöíç ìå ôéò åêôåôáìÝíåò ðáñáëßåò, ôá êáôáðñÜóéíá ïñåéíÜ ÷ùñéÜ óôéò ðáñõöÝò ôçò Äßñöõïò êáé íá ãíùñßóïõìå ôçí Üãñéá ïìïñöéÜ ôïõ Ëéìíéþíá êáé Üëëùí ìéêñüôåñùí ðáñáëéþí óôç ìåñéÜ ôïõ Áéãáßïõ. Ôá ÌåóóÜðéá åßíáé áðü ôïõò ðéï ðáñáãùãéêïýò êÜìðïõò ôçò Åýâïéáò ìå ïíïìáóôÜ áãñïêôçíïôñïöéêÜ ðñïúüíôá. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Øá÷íþí l Éóôïñéêü - Ðïëåìéêü Ìïõóåßï ÁíáóôáóßïõËéÜóêïõ óôï Êïíôïäåóðüôé l Êáóôñß Øá÷íþí, üðïõ åíåôéêü êÜóôñï êáé ß÷íç áñ÷áßïõ ïéêéóìïý l Åíåôéêüò Ðýñãïò ÔñéÜäáò l Åíåôéêüò Ðýñãïò Ðïëéôéêþí l Ïéêßá Óôñáôçãïý Êñéåæþôç óôçí ÔñéÜäá. Óôï åóùôåñéêü ôçò Ý÷åé áíáóêáöåß ðáëáéï÷ñéóôéáíéêÞ âáóéëéêÞ l ÁíäñéÜíôáò ÁããåëÞ Ãïâéïý , óôç äéáóôáýñùóç Øá÷íþí-ÊáóôÝëáò l ÌïíÞ Ðáíáãßáò ÐåñéâëÝðôïõ Ðïëéôéêþí l ÌïíÞÁãßïõ ÉùÜííç Êáëõâßôç l ÌïíÞ Ðáíáãßáò ÌáêñõìÜëëçò l ÊïëïâñÝ÷ôçò, ðñïóôáôåõüìåíïò ìå Ð.Ä. õãñüôïðïò l ÂÜñêá, ãÞëïöïò åíôüò ôïõ õãñïôüðïõ, üðïõ åíôïðßóôçêáí ðáñáèáëÜóóéïò ïéêéóìüò ôçò íåüôåñçò íåïëéèéêÞò êáé ß÷íç êáôïßêçóçò ôçò ìõêçíáúêÞò åðï÷Þò. *************** ÅðéóôñÝöïíôáò óôç ÍÝá ÁñôÜêç êáé áêïëïõèþíôáò ÁíáôïëéêÞ äéáäñïìÞ, áñ÷ßæïõìå íá áíçöïñßæïõìå óôéò õðþñåéåò ôïõ üãêïõ ôçò Äßñöõïò, åéóåñ÷üìåíïé óôá üñéá ôïõ ÄÞìïõ Äéñöýùí. Ç öýóç ïñãéÜæåé. Ðåýêá êáé åëéÝò ÷áìçëÜ, ðëáôÜíéá, ëõãáñéÝò êáé áñéÝò óôéò ñåìáôéÝò, êáóôáíéÝò êáé Ýëáôá øçëüôåñá. Äåí Ý÷åé ÷áñáêôçñéóèåß ôõ÷áßá ùò Áéóèçôéêü äÜóïò, ðïõ ðñïóôáôåýåôáé ìå Ð.Ä. ôïõ 1977, åíþ o ïñåéíüò üãêïò ôçò

Ëéìíßùíáò

Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Øá÷íþí

Éóôïñéêü Ðïëåìéêü Ìïõóåßï Áíáóôáóßïõ ËéÜóêïõ

Äßñöõïò ÷Üñç óôï óðÜíéï ïéêïóýóôçìÜ ôçò åßíáé åíôáãìÝíïò óôï äßêôõï ÖÕÓÇ 2000 (GR2420002). Åðßóçò äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé ç Äßñöõò áðïôåëïýóå éåñü ôüðï ãéá ôïõò ¸ëëçíåò, üðïõ ôéìïýóáí ôçí ¹ñá. Åðéâëçôéêü ôï ôïðßï óôç ãñáöéêÞ ÓôåíÞ (Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ), ìå êáôáêüñõöïõò âñÜ÷ïõò íá ïäçãïýí ôï âëÝììá óôïí ïõñáíü, åíþ ôá íåñÜ ÷åéìþíá-êáëïêáßñé èåñéåýïõí ðáíýøçëá ðëáôÜíéá. ÓôÜóç óôçí ðëáôåßá ãéá êáöÝ êáé ãëõêü ôïõ êïõôáëéïý, ãåìßæïõìå ôá ðáãïýñéá ìáò óôç Âñýóç ôïõ Ãéáôñïý êáé óõíå÷ßæïõìå ãéá Êáôáöýãéï êáé ×éëéáäïý. Ïé ößëïé ôïõ âïõíïý êáé ôçò öýóçò Ý÷ïõí ôçí åõêáéñßá íá áðïëáýóïõí, üëï ôï ÷ñüíï, ôéò ðáíÝìïñöåò êáé êáëÜ óçìáôïäïôçìÝíåò ðåæïðïñéêÝò äéáäñïìÝò, êáèþò êáé ôï ó÷åôéêÜ ðñüóöáôï áíáññé÷çôéêü ðåäßï. Ìðïñïýí åðßóçò íá

13

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá

¼ñïò Äßñöõò Êáôáöýãéï "Ìé÷Üëçò ÍéêïëÜïõ"

äéáíõêôåñåýóïõí óôï Êáôáöýãéï ôïõ ÅÏÓ ×áëêßäáò "Ìé÷Üëçò ÍéêïëÜïõ" óå õøüìåôñï 1.100 ì. Ç äéÜñêåéá ôçò áíÜâáóçò áðü ôï Êáôáöýãéï óôçí êïñõöÞ (1.745 ì) åßíáé ðåñßðïõ äýï þñåò, åíþ Êáôáöýãéï-Îçñïâïýíé ðåñßðïõ ôñåéò þñåò. Ãéá ó÷åôéêÝò ðëçñïöïñßåò ï åðéóêÝðôçò ìðïñåß íá óõìâïõëåõèåß ôçí ðñüóöáôç Ýêäïóç ôçò Íïìáñ÷éáêÞò Áõôïäéïßêçóçò "30 ÌïíïðÜôéá ôçò Åýâïéáò", åßôå íá åðéêïéíùíÞóåé ìå ôï ÄÞìïÄéñöýùí êáé ôïí ÅÏÓ ×áëêßäáò. Ïé ëÜôñåéò ðÜëé ôçò èÜëáóóáò Ý÷ïõí ôçí åõêáéñßá íá ÷áñïýí ôéò áðÝñáíôåò ðáñáëßåò óôç ×éëéáäïý êáé óôï Ìåôü÷é, êáèþò êáé Üëëåò ìéêñüôåñåò, ìå ãáëÜæéá,

äéÜöáíá íåñÜ. Éäéáßôåñá ç ×éëéáäïý ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá óçìåéþíåé ðïëý ìåãÜëç áíÜðôõîç ðñïóåëêýïíôáò ÷éëéÜäåò åðéóêåðôþí óå üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ êáëïêáéñéïý. Óôç âüñåéá Üêñç ôçò áêôïãñáììÞò õößóôáôáé åéäéêÜ ÷ùñïèåôçìÝíç ðáñáëßá ãõìíéóôþí. Êáèåíïß, Ëïýôóá, ¢ãéïò ÁèáíÜóéïò, ÃëõöÜäá, Óôñüðùíåò, ËÜìáñç, Èåïëüãïò êëð öçìßæïíôáé ãéá ôá êôçíïôñïöéêÜ ôïõò ðñïúüíôá. ¢ëëá óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l ÌïíÞ Åñßùí, óôïõò Êáèåíïýò óå ìéá ïíåéñéêÞ ñåìáôéÜ. Óôï ßäéï óçìåßï êáé ïé -ðáëáéüèåí- ðçãÝò ýäñåõóçò ôçò ×áëêßäáò. l ÓêïõíôÝñé , åíåôéêüò ðýñãïò êáé ðáëáéüò ïéêéóìüò. l Áãßá ÊõñéáêÞ, óðçëáéþäåò åîùêêëÞóé óôá ÊáìðéÜ l Åêôñïöåßá ðÝóôñïöáò óôá ÊáìðéÜ l ÖáñÜããé ÁãÜëçò, óõíáñðáóôéêÞ ç äéÜó÷éóÞ ôïõ. Ðñüóöáôá Ý÷ïõí ãßíåé áðü ôç Í.Á. Åõâïßáò Ýñãá õðïóôÞñéîçò êáé áíÜäåéîÞò ôïõ. l ÓðçëéÜ ÂïúäïêëÝöôñá, óôçí ÁãÜëç ìå ß÷íç ðñïúóôïñéêÞò êáôïßêçóçò. l Åíåôéêüò Ðýñãïò Ðéóóþíá l ÐáëáéÜ ÌïíÞ Ðáíáãßáò ×éëéáäïýò.

Ðáñáëßá ×éëéáäïýò, Ìåôï÷ßïõ

14

ÖáñÜããé ÁãÜëçò

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá ÁöÞíïíôáò ôç ×áëêßäá êáé áêïëïõèþíôáò Íüôéá äéáäñïìÞ, ï åðéóêÝðôçò ìåôÜ ôÝóóåñá ÷ëì ðåñßðïõ, ìðïñåß íá åðéóêåöèåß ôç ÍÝá ËÜìøáêï, åðßóçò ÷ùñéü ðñïóöýãùí, äéÜóçìï ãéá ôá ïõæåñß ôïõ. Ôï Ìðïýñôæé (¢ãéïò Íéêüëáïò) ìå ðïëý ùñáßá ðáñáëßá, óðïõäáßåò øáñïôáâÝñíåò êáé ß÷íç ï÷õñþóåùí, åßíáé áêñéâþò áðÝíáíôé áðü ôçíÁõëßäá. Ôï Âáóéëéêü åßíáé Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ Ëçëáíôßùí, öéëïîåíåß ìåñéêÝò áðü ôéò ìåãáëýôåñåò âéïìç÷áíéêÝò ìïíÜäåò. Åðßíåéü ôïõ ôï ðïëý ïñãáíùìÝíï Ëåõêáíôß ìå ðåëþñéá áììïõäéÜ êáé ðåíôáêÜèáñá íåñÜ. ÕðÜñ÷åé ðëçèþñá áðü ìåãÜëá êáé ìéêñÜ îåíïäï÷åßá, åíïéêéáæüìåíá äéáìåñßóìáôá, ôáâåñíÜêéá, ïõæåñß, êáöåôÝñéåò êáé êëáìð. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l ËçëÜíôéï ðåäßï. Äéáó÷ßæåôáé áðü ôïí ðïôáìü ËÞëáíôá êáé åßíáé êáôÜöõôï ìå áìðÝëéá, åëéÝò êáé ïðïñùöüñá. ÄéÜóçìï, ìåôáîý Üëëùí, ãéá ôï ðïëý êáëÞò ðïéüôçôáò êñáóß áðü ìéêñïýò ðáñáãùãïýò. l Åíåôéêü ÊÜóôñï Öýëëùí, äåìÝíï ìå ìýèïõò êáé ðñáãìáôéêüôçôá. Filla ïíïìáæüôáí ôï âáñïíéêü öñáãêïêÜóôåëëï ïõ ôïõ 13 áéþíá, Ýäñá ôïõ èñõëéêïý ËéêÜñéïõ. l Åíåôéêïß Ðýñãïé Ëçëáíôßïõ êáé Åíåôéêüò Ðýñãïò Âáóéëéêïý. l ÌïíÞÁãßïõ ÃåùñãßïõÁÑÌÁ. l Áñ÷áßá Îçñüðïëç óôï Ëåõêáíôß, ðïõ Ýäùóå óðïõäáßåò ðëçñïöïñßåò ãéá ôïõò ëåãïìÝíïõò Óêïôåéíïýò ×ñüíïõò. l Áñ÷áéïëïãéêüò ÷þñïò Êáëïãåñüâñõóçò êïíôÜ óôï ÁöñÜôé. ÁíåóêáìÝíïò íåïëïèéêüò ïéêéóìüò.

Ëåõêáíôß, Îçñüðïëç

Åíåôéêïß Ðýñãïé Ëçëáíôßïõ

ÍÝá ËÜìøáêïò

(Öùôü: Ã. ÃéáííÜêçò)

15

ÊÁÓÔÑÁ ÊÁÉ ÐÕÑÃÏÉ ÓçìáíôéêÝò ï÷õñþóåéò êõñßùò ôçò ìåóáéùíéêÞò ðåñéüäïõ õøþíïíôáé åðéâëçôéêÜ óôçí ÅõâïúêÞ ãç. Ïé ðýñãïé êõñßùò, åêôüò áðü êôßóìáôá áìõíôéêïý ÷áñáêôÞñá, óôï óýíïëï ôïõò áðïôåëïýóáí êáé Ýíá åßäïò åðéêïéíùíéáêïý äéêôýïõ, üðïõ ìÝóù öùôåéíþí óçìÜôùí ïé õðåñáóðéóôÝò ôïõò ìðïñïýóáí íá åéäïðïéÞóïõí ãéá ôïí åðåñ÷üìåíï êßíäõíï, áðü ôçí ìéá ùò ôçí Üëëç Üêñç ôïõ íçóéïý. Ðáñüìïéá ôçí êëáóéêÞ ðåñßïäï óõíÝâáéíå êáé ìå ôéò öñõêôùñßåò, ðïõ óÞìåñá Ý÷ïõí åíôïðéóôåß óôï ÊáíôÞëé, ôïí Åñåôñéáêü ¼ëõìðï, ôç Äßñöõ (ïñïðÝäéï ÌáëëÜ), áëëÜ êáé Üëëá ïñåéíÜ óçìåßá ôïõ íçóéïý.

16

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá

ÁìÜñõíèïò

Ç ðåñéï÷Þ ôçò Áìáñýíèïõ (Ýäñá ôïõ ïìùíýìïõ ÄÞìïõ) åßíáé éäåþäçò ôüðïò ãéá áíÜðáõóç ìå ôéò ðáíÝìïñöåò ðáñáëßåò êáé ôá ïñåéíÜ ÷ùñéÜ. ×Üíåôáé óôá âÜèç ôïõ ÷ñüíïõ ç éóôïñßá ôçò ðåñéï÷Þò. ËÝãåôáé üôé öÝñåé ôï üíïìá ôïõ ÁìÜñõíèïõ, êõíçãïý êáé óõíôñüöïõ ôçò ÈåÜò ÁñôÝìéäïò. Óôïõò éóôïñéêïýò ÷ñüíïõò ç ÁìÜñõíèïò åßíáé ðáíåëëÞíéá ãíùóôÞ áðü ôï éåñü ôçò Áìáñõíèßáò Þ ÁìáñõóóßáòÁñôÝìéäïò. ÌåãÜëï åíäéáöÝñïí Ý÷åé êáé ç ïñåéíÞ ðåñéï÷Þ ôïõ ÄÞìïõ. ÃñáöéêÜ ÷ùñéÜ óå êáôáðñÜóéíï ðåñéâÜëëïí ðñïêáëïýí ôïí åðéóêÝðôç. ¢íù ÂÜèåéá, Ãõìíü, ÊáëëéèÝá, ÓÝôôá óõíèÝôïõí ìéá ðïëý åíäéáöÝñïõóá çìåñÞóéá áðüäñáóç. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Ðñüóïøç ôÜöïõ Ìáêåäïíéêïý ôýðïõ óôï äñüìï ãéá¢íù ÂÜèåéá l ÌïíÞ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ óôçí ¢íù ÂÜèåéá l Åíåôéêüò Ðýñãïò óôï Ãõìíü l Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï¢íù ÂÜèåéáò l Óôáõñåðßóôåãïò ìåôáâõæáíôéíüò íáüò Ðáíáãßáò óôçí¢íù ÂÜèåéá l ÈÝáôñï Íßêïõ Ðáðáêùíóôáíôßíïõ óôç ÓÝôôá, êáôáóêåõáóìÝíï êáôÜ ôá áñ÷áúêÜ ðñüôõðá, ëáîåõìÝíï óå ðÝôñá, áíÜìåóá óôá Ýëáôá ÊÜóôñï Öýëëùí (Öùôü: Âáóßëçò ÓõêÜò)

l

l

Ìåôáâõæáíôéíü åîùêêëÞóé ÐáíáãéÜ ç Áìðïõäéþôéóóá, óêéáóìÝíï áðü ðåëþñéá ðëáôÜíéá, ìå ôñå÷ïýìåíá íåñÜ óôéò ðáñõöÝò åëáôïäÜóïõò ìå áëðéêÜ ëéâÜäéá ÏñïðÝäéï Áìðïõäéþôéóóáò, ãéá ôïõò ðåæïðüñïõò êáé ôïõò ëÜôñåéò ôçò öýóçò

Ãõìíü, Åíåôéêüò Ðýñãïò

ÈÝáôñï ÓÝôôáò

(Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

17

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá

Åíåôéêüò Ðýñãïò óôï ÌçëÜêé

Óõíå÷ßæïíôáò áðü ôçí ÁìÜñõíèï, öèÜíïõìå óôï ÁëéâÝñé (Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ ÔáìõíÝùí). Ðñüêåéôáé ãéá ìéá óýã÷ñïíç ðïëéôåßá ìå óçìáíôéêÞ ïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç. Åðßíåéï ôïõ Áëéâåñßïõ åßíáé ï ãñáöéêüò ÊÜñáâïò, ðüëïò Ýëîçò ãéá ôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ êáé ü÷é ìüíï. Ç Ýíôïíç íõêôåñéíÞ æùÞ, ïé ôáâÝñíåò êáé ôá ïõæåñß ìå ôá èáëáóóéíÜ êáé ôï öñÝóêï øÜñé åíèïõóéÜæïõí ôïõò åðéóêÝðôåò. Áîßæåé íá åðéóêåöèïýìå êáé ôá ãåéôïíéêÜ ÷ùñéÜ üðïõ èá óõíáíôÞóïõìå åõãåíéêïýò êáé æåóôïýò áíèñþðïõò, üðùò åðßóçò íá êïëõìðÞóïõìå óôá ãáëáíÜ íåñÜ ôçò ÁêôÞò ÍçñÝùò. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l ÑùìáúêÜ ËïõôñÜ êáé Åíåôéêüò Ðýñãïò óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ èåñìïçëåêôñéêïý åñãïóôáóßïõÄÅÇ l Ìõêçíáúêüò ôÜöïò Êáôáêáëïý l Åíåôéêüò Ðýñãïò Ôñá÷çëßïõ l ÓðÞëáéï ÓêïôåéíÞò Èáññïõíßùí

ÁõëùíÜñé

(Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

18

l l

Ñéæüêáóôñï Þ Ñéæüðõñãïò, åíåôéêü ðõñãïêÜóôåëëï óôïÁëéâÝñé Åíåôéêüò Ðýñãïò óôï ÌçëÜêé

Åíåôéêüò Ðýñãïò Ôñá÷çëßïõ

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá

ÊÜëáìïò

(Öùôü: Åëë. Ðáíüñáìá)

Ç åðüìåíç óôÜóç ìáò ãßíåôáé óôï ÁõëùíÜñé (Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ Áõëþíïò). Ç ìïñöïëïãßá êáé ôï áíÜãëõöï ôïõ åäÜöïõò ðñïóöÝñåôáé ãéá ôïõñéóìü üëï ôï ÷ñüíï. Ç ðåñéï÷Þ åßíáé ðñïéêéóìÝíç áðü ôç öýóç ìå áðáñÜìéëëåò ïìïñöéÝò. Ï óõíäõáóìüò ôçò êáôáðëçêôéêÞò èÜëáóóáò, ïé áðÝñáíôåò êáèáñÝò áììïõäéÝò (Êïñáóßäá, ÊÜëáìïò, ÌïõñôåñÞ, ¢ãéïò Ìåñêïýñéïò , ÌðïõñíéÜò êëð), óå óõíäõáóìü ìå ôçí êáôáðñÜóéíç åíäï÷þñá, ðïõ ôç äéáó÷ßæåé ï ðïôáìüò ÍçëÝáò, äçìéïõñãïýí éäáíéêü ðåñéâÜëëïí ãéá ôïõò åñáóôÝò ôçò öýóçò. Äåí ðñÝðåé íá ëçóìïíÞóïõìå ôçí åðßóêåøç óôï êáôÜóôçìá ôïõ Óõíåôáéñéóìïý Ãõíáéêþí "Avalona" ìå êáôáðëçêôéêÜ ðáñáäïóéáêÜ óðéôéêÜ ðñïúüíôá. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Ìíçìåßï ÅèíéêÞò Áíôßóôáóçò óôç Ëáìðïýóá - óôï äñüìï ËåðïýñùíÍåï÷ùñßïõ l ÍåïêëáóéêÝò êáôïéêßåò óôï ÁõëùíÜñé êáé óôá ×Üíéá l Åíåôéêüò Ðýñãïò Áõëùíáñßïõ l Íáüò Áãßïõ Äçìçôñßïõ óôá ×Üíéá Áõëùíáñßïõ l ÍáüòÁãßáò ÈÝêëáò l ÌïíÞËåõêþí l ÌïíÞ Êáñõþí l ÊÜóôñï ÐïôÞñé

l l

ÊÜóôñï ÏêôùíéÜò (óðáñÜãìáôá) Âñýóç ÍéêïëÝôáò óôï Íåï÷þñé

*************** Ç öýóç êáé ôï ãåùáíÜãëõöï ðñïóäéïñßæïõí ôç öõóéïãíùìßá ôïõ ÄÞìïõ Êïíéóôñþí ìå ôçí ïìþíõìç Ýäñá, ðïõ óõíôåëïýí óôçí áíÜðôõîç ìïñöþí åíáëëáêôéêïý ôïõñéóìïý. Ç ðåñéï÷Þ åêôåßíåôáé óôïõò ðñüðïäåò ôùí Êïôõëáßùí (Ìáõñïâïýíé) êáé óôçí êïéëÜäá ðïõ ó÷çìáôßæåé ï ðïôáìüò ÌáíéêéÜôçò. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Åíåôéêüò Ðýñãïò óôï ÊÜäé l ÊÜóôñï-Êáóôñïðïëéôåßá La Cuppa óôçí ôïðïèåóßá ÄñáãùíÝñá ðÜíù áðü ôç Âñýóç. Äåóðüæåé óôçí åßóïäï ôïõ öáñáããéïý ôïõ ÌáíéêéÜôç êáé åßíáé êôéóìÝíï ðÜíù óå åñåßðéá åëëçíéóôéêÞò ï÷ýñùóçò

Êáóôñïðïëéôåßá La Cuppa

19

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá

Ðáñáëßá Êýìçò

Êýìç

20

Ç äéáäñïìÞ ðïõ îåêéíÞóáìå áðü ôç ×áëêßäá êáôáëÞãåé óôéò áíáôïëéêÝò áêôÝò ôçò Åýâïéáò êáé ôçí áñ÷ïíôéêÞ Êýìç, Ýäñá ôïõ ïìùíýìïõ ÄÞìïõ. ÐÞñå ôï üíïìá áðü ôá êýìáôá, äçëþíïíôáò Ýôóé ôç íáõôéêÞ ôçò éóôïñßá. Åßíáé ðüëç ìå æùíôÜíéá, ïéêïíïìéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ áíÜðôõîç, ðïëëÜ áñ÷ïíôéêÜ êáé íåïêëáóéêÞ áôìüóöáéñá óá íá ìçí ôçí Ý÷åé áããßîåé ï ÷ñüíïò. Åßíáé êôéóìÝíç áìöéèåáôñéêÜ ðÜíù áðü ôï Áéãáßï ìðáëêüíé ôïõ Áéãáßïõ - óå êáôáðñÜóéíï ðåñéâÜëëïí ìå ìáãåõôéêÞ èÝá óôï ðÝëáãïò. Ðüëç êáðåôáíáßùí, ãåíÝôåéñá ôïõ êáèçãçôÞ

Ãåùñãßïõ ÐáðáíéêïëÜïõ, ôïõ ôáãìáôÜñ÷ç ÉùÜííç Âåëéóóáñßïõ êáé ôùí çñþùí áäåëöþí Íéêïëü êáé ÐáíáãÞ ×áñôóÜ ðïõ åêôåëÝóôçêáí áðü ôïõò Éôáëïýò ôï 1944. Áðü ôï ëéìÜíé ôçò Êýìçò åêôåëïýíôáé äñïìïëüãéá ðñïò Óêýñï. Ç ÐëáôÜíá, ôï Óôüìéï, ôï Óïõôóßíé åßíáé ìåñéêÝò ìüíï áðü ôéò èáõìÜóéåò ðáñáëßåò ôçò ðåñéï÷Þò, ðÜíù óôïÁéãáßï. Óôçí Êýìç ëåéôïõñãåß äñáóôÞñéïò Óõíåôáéñéóìüò Ãõíáéêþí ìå Ýñãá ÷åéñïôå÷íßáò áðü êïõêïýëé ìåôáîïóêþëçêá, ôá ëåãüìåíá êïõêïõëÜñéêá êáé ï óõíåôáéñéóìüò Óýêùí ðåñéï÷Þò Êýìçò ôçë.

2222031722. Ï åðéóêÝðôçò äåí ðñÝðåé íá ðáñáëåßøåé íá ðñïìçèåõôåß ôá ôïðéêÜ ðáñáäïóéáêÜ ãëõêßóìáôá (ìðáêëáâÜ, áìõãäáëùôÜ, óýêá,). Áðü ôçí Êýìç ìðïñïýìå íá åðéóôñÝøïõìå óôç ×áëêßäá áðü êáôáðëçêôéêÞ ïñåéíÞ äéáäñïìÞ ìÝóù Ìåôï÷ßïõ-ÓôåíÞò. Áðü ôçí ðáñáëßá Êýìçò öåýãåé ôï ðëïßï ãéá ôç üìïñöç Óêýñï. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Êýìçò l Áñ÷áéïëïãéêÞ ÓõëëïãÞ Ðïôáìßáò (÷ùñéü Ðïôáìßá Êýìçò) ðåñéëáìâÜíåé ôá åõñÞìáôá áðü ôçí áíáóêáöÞ óôçí ðåñéï÷Þ.

ÊåíôñéêÞ Åýâïéá l

l l l

l

l l l l l

l l l

Äçìáñ÷åßï êáé ðïëëÜ áêüìç íåïêëáóéêÜ êôßñéá Ïéêßá Ãåùñãßïõ ÐáðáíéêïëÜïõ Ìíçìåßï ÉùÜííç Âåëéóóáñßïõ Ìíçìåßï ôùí çñþùí áäåëöþí Íéêïëü ÐáíáãÞ ×áñôóÜ ÊÝíôñï ÐåñéâáëëïíôéêÞò Åêðáßäåõóçò Êýìçò (õðü êáôáóêåõÞ óôï ÷þñï ôïõ Ìõëùíïðïýëåñéïõ Éäñýìáôïò) Ó÷ïëÞ ÅìðïñïðëïéÜñ÷ùí ÉáìáôéêÝò ÐçãÝò ×ùíåõôéêïý ÐáíáãßáËáïõôóÜíéóóá ÌïíÞ Ìåôáìïñöþóåùò ÊÜóôñï Áðïêëåßäé åñåßðéá ìåóáéùíéêÞò ï÷ýñùóçò óôçí Êýìç (óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ÌïíÞò Ìåôáìïñöþóåùò) ÌïíÞ ÌÜíôæáñç Çöáßóôåéï Ïîõëßèïõ (áíåíåñãü) Ôá áðáñÜìéëëçò ïìïñöéÜò ÷ùñéÜ ( Åíïñßá , ÊáëçìåñéÜíïé , Âßôáëï , ÁíäñïíéÜíïé êëð) êáé ôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí ôçò åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò Êýìçò. Ïé ïñåéíïß ïéêéóìïß ôçò Êýìçò åßíáé ÷áñáêôçñéóìÝíïé ùò Ôïðßï ÉäéáéôÝñïõ Öõóéêïý ÊÜëëïõò (AT2011005)

Óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôùí ÄÞìùí Áõëþíïò, Êïíéóôñþí êáé Êýìçò ôá ÑÝìáôá ÌïõñôåñÞò êáé Ìáíéêéþôéêï åßíáé ÷áñáêôçñéóìÝíá ùò Ôïðßá ÉäéáéôÝñïõ Öõóéêïý ÊÜëëïõò (AT2011004)

Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Êýìçò (Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

Ãåþñãéïò ÐáðáíéêïëÜïõ Ï Ãåþñãéïò ÐáðáíéêïëÜïõ ãåííÞèçêå óôçí Êýìç Åõâïßáò ôï 1883 êáé ðÝèáíå ôï 1962 óôï ÌáúÜìé ôçò Öëþñéäáò. ÕðÞñîå äéÜóçìïò ãéáôñüò, âéïëüãïò êáé åñåõíçôÞò. Óðïýäáóå ÉáôñéêÞ óôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí êáé ôï 1907 ìåôÝâç óôç Ãåñìáíßá üðïõ ðáñáêïëïýèçóå ìáèÞìáôá âéïëïãßáò êáé óôç óõíÝ÷åéá Üñ÷éóå ôéò âéïëïãéêÝò ôïõ Ýñåõíåò. Ôï 1913 áíá÷þñçóå ãéá ôéò ÇÐÁ üðïõ êáé åñãÜóèçêå ùò âïçèüò óôïí êëÜäï ôçò áíáôïìßáò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ ÊïñíÝë. Áêïëïýèùò åêëÝ÷èçêå õöçãçôÞò, Ýêôáêôïò êáèçãçôÞò êáé ôÝëïò ôáêôéêüò êáèçãçôÞò ôçò áíáôïìßáò êáé éóôïëïãßáò ôçò éáôñéêÞò ó÷ïëÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ áõôïý. Ôï 1923 åöÜñìïóå ôç ìÝèïäü ôïõ test pap ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ êáñêßíïõ ôçò ìÞôñáò. Åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ ÷Üñéóå æùÞ óôéò ãõíáßêåò üëïõ ôïõ êüóìïõ. ÔéìÞèçêå ìå ðïëëÝò äéáêñßóåéò. Ôï 1949 ç ÉáôñéêÞ ó÷ïëÞ ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ôïí áíáêÞñõîå åðßôéìï äéäÜêôïñá ôçò, åíþ ç Áêáäçìßá Áèçíþí ôï 1957 ôïí áíáêÞñõîå åðßôéìï ìÝëïò ôçò. ÌåôáèáíÜôéá ôïõ áðåíåìÞèç êáé ôï âñáâåßï ôïõ ÏÇÅ.

21

22

…êáé Åëëïðßá ä'ùíïìÜóèç áðü ¸ëëïðïò ôïõ ºùíïò (ÓôñÜâùí, ÃåùãñáöéêÜ, C 445)

Âüñåéá Åýâïéá

ÐÞëé

(Öùôü: Åëë. Ðáíüñáìá)

ÁöÞíïíôáò ðßóù ìáò ôç ×áëêßäá êáé ôá ÌåóóÜðéá, áíçöïñßæïõìå óôéò óôñïöÝò ôïõ ¢ãéïõ. Óå üëç ôç äéáäñïìÞ Ýùò êáé ôï øçëüôåñï óçìåßï, ãñáöéêÝò ôáâÝñíåò ðñïóöÝñïõí íôüðéá êñÝáôá êáé ôõñéÜ, ìå óðåóéáëéôÝ ÷ùñéÜôéêåò ìáêáñïíÜäåò êáé ôï öçìéóìÝíï ôçãáíüøùìï. ÈáõìÜóéï ðåõêïäÜóïò, êïõìáñéÝò, ðëáôÜíéá, öôåëéÝò êáé äñåéò óõíôñïöåýïõí ôçí ðïñåßá ìáò Ýùò øçëüôåñá, üðïõ áñ÷ßæïõí ôá ðñþôá Ýëáôá. ÌåôÜ ôéò ðñþôåò óôñïöÝò ôçò êáôÜâáóçò ìðáßíïõìå óôï ðåñßöçìï ÄåñâÝíé, ðïõ Þôáí ç ðëÝïí äýóâáôç êáé ï÷õñÞ èÝóç êáôÜ ôï ðáñåëèüí. ï Óôï 52 ÷ëì ôçò äéáäñïìÞò óõíáíôïýìå ôï Ðñïêüðé, ÷ùñéü ðñïóöýãùí, ðïõ Ý÷åé ëÜâåé ôçí ïíïìáóßá ôïõ áðü ôï Ðñïêüðéïí ôçò Êáðáäïêßáò. ÓÞìåñá åßíáé ãíùóôü óôï ðáíåëëÞíéï áðü ôï óêÞíùìá ôïõ Ïóßïõ ÉùÜííç ôïõ Ñþóïõ, ðïõ Ýöåñáí êáôÜ ôïí îåñéæùìü ìáæß ôïõò åõóåâåßò ðñüóöõãåò êáé åïñôÜæåé óôéò 27 Ìáúïõ. Áðü ôï Ðñïêüðé ìðïñïýìå íá áêïëïõèÞóïõìå ôï äñüìï ðïõ ïäçãåß óôï ÐÞëé ìå ôçí õðÝñï÷ç ðáñáëßá, íá óõíå÷ßóïõìå óôçí áêôïãñáììÞ ôïõ Áéãáßïõ ðñïò ôç Âëá÷éÜ êáé ôï ÓáñáêÞíéêï. Åõèåßá ï äñüìïò ïäçãåß óôï Ìáíôïýäé (Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ ÊçñÝùò), ìÝóá áðü ïíåéñéêü áéùíüâéï ðëáôáíïäÜóïò, áêï-

ëïõèþíôáò ôçí êïßôç ôïõ ðïôáìïý ÊçñÝá. Ç öýóç ïñãéÜæåé óõíèÝôïíôáò Ýíá ôïðßï ìïíáäéêü ãéá ôïõò ëÜôñåéò ôïõ ðñÜóéíïõ êáé ôùí ðåñéðÜôùí. Ïé ðáñáëßåò åðßóçò åßíáé ìïíáäéêÝò. ÐÞëé, ÁôÜëáíôïò, ÊõìÜóé, Êñýá Âñýóç áðïæçìéþíïõí êáé ôïí ðéï áðáéôçôéêü åðéóêÝðôç.

Ðëáôáíüäáóïò ÊçñÝá

(Öùôü: ÃéÜííçò Öáöïýôçò)

23

Âüñåéá Åýâïéá

Ðñïêüðé, Ìïõóåßï ôïõ ÄÜóïõò

(Öùôü: ÃéÜííçò Öáöïýôçò)

Ëßìíç

24

áîßæåé íá äéåñåõíÞóåé êáíåßò üëïõò ôïõò ïéêéóìïýò ôçò åíäï÷þñáò. ÌåãÜëï åíäéáöÝñïí áðïêôÜ ï ìïíáäéêüò íåñüìõëïòíåñïôñéâÞ, ðïõ áðüìåéíå óå ëåéôïõñãßá, óôï ÓðáèÜñé. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Íáüò ôïõ Ïóßïõ ÉùÜííç ôïõ Ñþóïõ l Ìïõóåßï ôïõÄÜóïõò, óôï Ðñïêüðé l ÌÝãáò ÐëÜôáíïò, ìíçìåßï ôçò öýóçò óôï Ðáñáóêåõüñåìá (ìåôáîý Ðñïêïðßïõ êáé Ìáíôïõäßïõ) l Ìïõóåßï - Êáëýâá ÓáñáêáôóÜíùí óôï Ìáíôïýäé l Ï÷ýñùóçÁñ÷áßáò Êçñßíèïõ Ç ðåñéï÷Þ ¼ñïò ÊáíäÞëé-ÊïéëÜäá Ðñïêïðßïõ-ÄÝëôá ÊçñÝá, ðïõ åêôåßíåôáé áðü ôï Âüñåéï Åõâïúêü ìÝ÷ñé ôï Áéãáßï äéáôÝìíïíôáò ôçí Åýâïéá, ðáñïõóéÜæåé ðïëý ìåãÜëï ïéêïëïãéêü åíäéáöÝñïí êáé åßíáé åíôáãìÝíç óôïí åðéóôçìïíéêü êáôÜëïãï ôïõ Äéêôýïõ ÖÕÓÇ 2000 (GR2420003). Ç ðåñéï÷Þ äéáôçñåß ìåãÜëç ðïéêéëßá äáóþäïõò Ýêôáóçò ìå åíáëëáãÞ öõëëïâüëùí êáé áåéèáëþí äÝíäñùí, ðïëõÜñéèìá ôïðéêÜ åíäçìéêÜ óðÜíéá óôçí ðëåéïøçößá ôïõò- öõôÜ, êáèþò êáé éêáíïðïéçôéêÞ ïñíéèïðáíßäá, éäéáßôåñá áñðáêôéêÜ. Óôï ÊáíôÞëé, üðùò êáé óôïí ÐõîáñéÜ, õðÜñ÷ïõí åíäéáöÝñïíôá ìïíïðÜôéá, ãéá ôïõò ößëïõò ôçò ïñåéíÞò ðåæïðïñßáò, åíþ

*************** Ç äéáäñïìÞ ìáò óõíå÷ßæåôáé óôï ÄÞìï Åëõìíßùí, ìå Ýäñá ôçí ðáíÝìïñöç íáõôéêÞ ðïëéôåßá ôçò Ëßìíçò (ôï áñ÷áßï Åëýìíéïí). ÊôéóìÝíç áìöéèåáôñéêÜ ðÜíù óôï Âüñåéï Åõâïúêü, åßíáé ðüëç ìå ìáêñáßùíç éóôïñßá êáé ìåãÜëç íáõôéêÞ ðáñÜäïóç. ¢ãíùóôá óôïí ðïëý êüóìï ðñïúóôïñéêÜ ôåêìÞñéá, áñ÷áßåò ðïëéôåßåò, ìïíáóôÞñéá, áðü ôá ðáëáéüôåñá ôçò ÷þñáò, óôç èÝóç éåñþí ôùí Ïìçñéêþí ÷ñüíùí, óðáñÜãìáôá âõæáíôéíþí êôéóìÜôùí, ìáæß ìå ôç íçóéùôéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ ðïõ óõíå÷ßæåé íá äéáôçñåßôáé, åßíáé óôïé÷åßá ðïõ êáëïýí ôïí åðéóêÝðôç íá ôá åîåñåõíÞóåé.

Âüñåéá Åýâïéá Ôï áñ÷áßï Åëýìíéïí êáôáóôñÜöçêå, ðéèáíüôáôá áðü óåéóìïýò êáé ìáæß ôïõ êáôáóôñÜöçêáí ïé ðáñáêåßìåíåò Ýíèåí êáé Ýíèåí Ïñïâßáé êáé Áéãáß, üðùò áíáöÝñåé ï Èïõêõäßäçò. Ç ðëïýóéá ðïëéôéóìéêÞ ðáñÜäïóç óôåãÜæåôáé áóöõêôéêÜ óôï ÷áñéôùìÝíï Éóôïñéêü êáé Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Ëßìíçò. Óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ ÄÞìïõ Åëõìíßùí õðÜñ÷ïõí óðïõäáßåò áãñïôïõñéóôéêÝò ìïíÜäåò.ÁíáæçôÞóôå ôåò. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l ÁíáóêáöÞ ðáëáéï÷ñéóôéáíéêÞò âáóéëéêÞò óôï êÝíôñï ôçòËßìíçò l ÐáñáëßåòËßìíçò êáé Ñïâéþí l ¢ãéïò ÉùÜííçò-Êáôïýíéá l ÌïíÞ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ ÃáëáôÜêç óôïõò ðñüðïäåò ôïõ Êáíäçëßïõ l ÌïíÞ ÏóßïõÄáõßä l Åíåôéêü Ðõñãüóðéôï Ñïâéþí l ÊÜóôñï ÓôåöÜíé , óðáñÜãìáôá êÜóôñïõ ôùí êëáóéêþí ÷ñüíùí óôï ÌïõñôéÜ. l Áñ÷ïíôéêü ÔïìðÜæç óôéò Êå÷ñéÝò l ÊáôáññÜêôåòÄñõìþíá l Áãñïôéêüò Óõíåôáéñéóìüò Ñïâéþí óáí õðüäåéãìá êáëÞò óõíåôáéñéóôéêÞò ðñáêôéêÞò êáé óõëëïãéêÞò ðñïóðÜèåéáò l Óõíåôáéñéóìüò Ãõíáéêþí, ìå õöáíôÜ ðÜíù óå ðáñáäïóéáêÜ ìïôßâá

¼óéïò ÉùÜííçò Ñþóïò ¸íá áðü óçìáíôéêüôåñá ðñïóêõíÞìáôá ü÷é ìüíï ôçò Åýâïéáò áëëÜ êáé ïëüêëçñïõ ôïõ åëëçíéóìïý åßíáé ï íáüò ôïõ Áãßïõ ÉùÜííç Ñþóïõ ðïõ âñßóêåôáé óôï Ðñïêüðé Âïñåßïõ Åýâïéáò. Óôï íáü öéëïîåíåßôáé ôï óåðôü óêÞíùìá ôïõ áãßïõ ÉùÜííç Ñþóïõ, ðïõ ôï ìåôÝöåñáí óôç íÝá ðáôñßäá ôïõò ôï 1925 ïé îåñéæùìÝíïé Ðñïêïðéåßò ðñüóöõãåò áðü ôçí Êáððáäïêßá. ×éëéÜäåò åßíáé ïé åðéóêÝðôåò ðñïóêõíçôÝò- ðïõ åðéóêÝðôïíôáé ôïí ¢ãéï, éäéáßôåñá ôçí çìÝñá åïñôáóìïý ôïõò óôéò 27 Ìáúïõ. Ïé ÷ñéóôéáíïß áðü êÜèå ðåñéï÷Þ ðñïóôñÝ÷ïõí íá ôïí ðñïóêõíÞóïõí êáé íá åðéêáëåóôïýí ôç âïÞèåéá ôïõ óôéò äýóêïëåò óôéãìÝò. ¼ üóéïò ÉùÜííçò ãåííÞèçêå óôç Ñùóßá ôï 1690, õðçñÝôçóå óôïí Ñþóéêï óôñáôü êáé êáôÜ ôïí Ñùóïôïõñêéêü ðüëåìï ôïõ 1711 óõíåëÞöèçêå áé÷ìÜëùôïò êáé Ýãéíå óêëÜâïò åíüò Ôïýñêïõ áîéùìáôéêïý áðü ôï Ðñïêüðé ôçò Êáððáäïêßáò. Ï ÉùÜííçò, ï ïðïßïò åß÷å áóðáóôåß ôïí ÷ñéóôéáíéóìü, áíÜëáâå ôçí ðåñéðïßçóç ôùí æþùí ôïõ ôïýñêïõ õöéóôÜìåíïò ôéò ôáðåéíþóåéò ôùí Ïèùìáíþí. Ï óôÜâëïò üðïõ æïýóå åß÷å ìåôáâëçèåß óå ôüðï ðñïóåõ÷Þò, åíþ ðïëëÜ Þôáí ôá èáýìáôá ðïõ áíáöÝñïíôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ôïõ. Óôéò 27 Ìáúïõ 1730 ï ÉùÜííçò áðïêïéìÞèçêå êáé ôï óþìá ôïõ åíôáöéÜóôçêå áðü ôïõò ÷ñéóôéáíïýò ôïõ Ðñïêïðßïõ, ïé ïðïßïé ôï 1925 êáôÜ ôçí áíôáëëáãÞ ôùí ðëçèõóìþí ôï ìåôÝöåñáí óôç íÝá ðáôñßäá ôïõò.

ÌïíÞ ÃáëáôÜêç

25

Âüñåéá Åýâïéá

ËïõôñÜ Áéäçøïý

Ï äñüìïò óõíå÷ßæåé ðáñáëéáêÜ ãéá ôá äéÜóçìá ËïõôñÜ Áéäçøïý (Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ Áéäçøïý), ðïõ óýìöùíá ìå ôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ ãñáììáôåßá Þôáí áöéåñùìÝíá óôïí ÇñáêëÞ (ËïõôñÜ ÇñáêëÝïõò). Ç ìáãåõôéêÞ ðåñéï÷Þ, åßíáé ãíùóôÞ óå üëï ôïí êüóìï, áðü ôçí áñ÷áéüôçôá, ãéá ôï ðñïíüìéï ôïõ ðïëýôéìïõ õðåäÜöïõò ôçò êáé ôùí äþñùí ðïõ ç ãç ðñïóöÝñåé áðü ôá óðëÜ÷íá ôçò. Ç Áéäçøüò ìðïñåß íá ðñïóåëêýóåé êáé ôïí ðéï áðáéôçôéêü åðéóêÝðôç êáé íá ôïí ïäçãÞóåé óôçí áðïêÜëõøç ôùí õðÝñï÷ùí ìõóôéêþí ðïõ êñýâåé. Åßíáé öéëüîåíç, ðëïýóéá óå æùÞ, ìå Ýíôïíá ÷ñþìáôá êáé äõíáôÜ áñþìáôá, ÷áñßæïíôáò óå üðïéïí ôçí åðéóêÝðôåôáé ãáëÞíç êáé ðíåõìáôéêÞ äéáýãåéá. Ï Ðëïýôáñ÷ïò ðåñéãñÜöåé ôçí êïéíùíéêÞ æùÞ ðïõ åß÷å áíáðôõ÷èåß óôçí Áéäçøü, ãéá ôçí åõ÷Üñéóôç äéáìïíÞ óôç ðüëç êáé óôéò äéáóêåäÜóåéò ôçò, åîáßñåé ìÜëéóôá ôç ëáìðñÞ äéáôñïöÞ ìå Üöèïíá

ÌïíÞ Çëßùí

26

øÜñéá êáé ðôçíÜ. Ï ÓôñÜâùí áíáöÝñåôáé óôçí åìöÜíéóç íÝùí ðçãþí êáé óôéò éáìáôéêÝò éäéüôçôÝò ôïõò. Ç Áéäçøüò áðü ôïõò ðáëáéüôåñïõò ÷ñüíïõò Þôáí ãíùóôÞ ãéá ôá ÷áëêïõñãåßá ôçò êáé ßóùò áõôü äéêáéïëïãåß, ôï üôé Þôáí áðü ôéò ëßãåò ðüëåéò ðïõ åß÷áí äéêü ôïõò íüìéóìá. Ôï íüìéóìá áõôü, ðïõ áðåéêïíßæåé ï ÑÞãáò Öåñáßïò óôç ×Üñôá ôïõ, åß÷å ÷áñáãìÝíï óôç ìéá ðëåõñÜ êÜâïõñá êáé óôçí Üëëç Ýíá øÜñé óõìâïëßæïíôáò ôïí èáëÜóóéï ðëïýôï ôçò ðåñéï÷Þò. Ç ðåñéï÷Þ, ðÝñáí ôïõ ïäéêïý äéêôýïõ, åîõðçñåôåßôáé ìå ðõêíÜ äñïìïëüãéá áðü ôçí ðïñèìåéáêÞ ãñáììÞ ôçò Áñêßôóáò óôçí áðÝíáíôé öèéùôéêÞ áêôÞ, áëëÜ êáé áðü ôá ðïñèìåßá Ãëýöáò-Áãéüêáìðïõ. ÓÞìåñá õðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñåò áðü 80 éáìáôéêÝò ðçãÝò ðïõ ç èåñìïêñáóßá ôïõò êõìáßíåôáé áðü 28ïC Ýùò 86ïC. Ïé éáìáôéêÝò éäéüôçôåò áõôþí ôùí ðçãþí óõìâÜëëïõí áðïôåëåóìáôéêÜ óôç èåñáðåßá äéáöüñùí ðáèÞóåùí. Ôï íÝï ÕäñïèåñáðåõôÞñéï ôïõ ÅÏÔ, êáèþò êáé óýã÷ñïíåò îåíïäï÷åéáêÝò ìïíÜäåò ðáñÝ÷ïõí üëåò ôéò äõíáôüôçôåò ãéá ëïõôñïèåñáðåßá. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Óô ç í Á ñ ÷á é ï ë ï ã é ê Þ Ó õ ë ë ï ã Þ Áéäçøïý, óôï ÕäñïèåñáðåõôÞñéï ôïõ Å.Ï.Ô. åêôßèåíôáé êåñáìéêÞ, íïìßóìáôá, åíåðßãñáöá âÜèñá áãáëìÜôùí, áãÜë-

Âüñåéá Åýâïéá

l

l l

l

l

l

ìáôá êáé áíÜãëõöá ðñïåñ÷üìåíá áðü ôéò óùóôéêÝò áíáóêáöÝò óôçí ðüëç, ôá ïðïßá óôçí ðëåéïíüôçôá ôïõò ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ëïõôñïèåñáðåßá êáôÜ ôçí åëëçíéóôéêÞ êáé ñùìáúêÞ ðåñßïäï. Íåïêëáóéêü êôßóìá - õäñïèåñáðåõôÞñéï Áãßùí Áíáñãýñùí, äßðëá óôï óýã÷ñïíï ôïõ Å.Ï.Ô. ÑùìáúêÜ Âáëáíåßá -ËïõôñÜ Óýëëá ÌïíÞ Áãßïõ Ãåùñãßïõ Çëßùí, ðïõ âñßóêåõôáé óå ìáãåõôéêÞ ôïðïèåóßá ìå áðÝñáíôï ïñßæïíôá êáé ðëïýóéá âëÜóôçóç, óôçí êïñõöÞ ôïõ ëïößóêïõ ÂáëÜíôé. Óôç èÝóç ôçò õðÞñ÷å ï íáüò ôïõ Öïßâïõ Óåëïõíôßïõ Áðüëëùíïò, èåïý ôïõ Çëßïõ, åî ïõ êáé ç ïíïìáóßá ôïõ ðáñáêåéìÝíïõ ïéêéóìïý. Ðáñáëßá Áãßïõ ÍéêïëÜïõ åêôåôáìÝíç ðáñáëßá ìå åëáéþíåò ðïõ öèÜíïõí ùò ôç èÜëáóóá, ìå Ýíôïíï ÷ñþìá, äýï ÷ëì áðü ôáËïõôñÜ ÃéÜëôñá, ãñáöéêü øáñï÷þñé óôï ìõ÷ü ôïõ ïìùíýìïõ áóöáëïýò êüëðïõöõóéêïý é÷èõïôñïöåßïõ ÑùìáúêÜ Âáëáíåßá óôçí ðáñáëßá ôùí ÃéÜëôñùí.

*************** ÊïéíüôçôáËé÷Üäáò ÁðÝñáíôåò ðáñáëßåò, äéÜöáíá íåñÜ, ðåõêïäÜóç ðïõ êáôçöïñßæïõí ìÝ÷ñé ôï êýìá êáé äéÜóðáñôåò åîï÷éêÝò êáôïéêßåò, åßíáé ç åéäõëëéáêÞ åéêüíá ðïõ ðñïóöÝñåé ç ÷åñóüíçóïò ôçò Ëé÷Üäáò óôç ÂÄ Üêñç ôçò Åýâïéáò. ÂñÝ÷åôáé áðü ôïí Åõâïúêü êáé ôï Ìáëéáêü, áíôéêñýæåé ôï Êáëëßäñïìï, ôçí Ïßôç, êáé ôçí ¼èñõ. Óýìöùíá ìå ôç

¢ãéïò Ãåþñãéïò Ëé÷Üäáò

ìõèïëïãßá ç ÷åñóüíçóïò áðïôåëåß ìÝñïò ôïõ óþìáôïò ôïõ Ëß÷á, ôïí ïðïßï óêüôùóå ï ÇñáêëÞò, åíþ ôï êåöÜëé ôïõ ó÷çìÜôéóå ôá Ëé÷áäïíÞóéá. Ìå åðßíåéï ôïí ¢ãéï Ãåþñãéï êáé ôáêôéêÞ ðïñèìåéáêÞ åðéêïéíùíßá ìå ôïí áðÝíáíôé ¢ãéï Êùíóôáíôßíï åßíáé äþñï ôçò öýóçò óå êÜèå åðéóêÝðôç. Ç ðëïýóéá éóôïñßá ôçò ðåñéï÷Þò óõíáñðÜæåé. ÐëÞèïò áðü ìéêñÜ îåíïäï÷åßá êáé ôáâÝñíåò êÜíïõí ôç äéáìïíÞ Üíåôç êáé åõ÷Üñéóôç. ×Üñç óôï öõóéêü ðëïýôï, ôçí ðñáüôçôá ôïõ ôïðßïõ êáé ôï óýíèåôï ïéêïóýóôçìá ç ðåñéï÷Þ ¼ñïò ÔåëÝèñéï-Ëé÷ÜäáÃéÜëôñá åßíáé åíôáãìÝíç óôï Äßêôõï ÖÕÓÇ 2000 (GR2420005), åíþ ïé íçóßäåò ÓôñïããõëÞ (AT2011042), ÌïíïëéÜ êáé Ëé÷Üäåò (AT2011050) åßíáé ÷áñáêôçñéóìÝíåò ùò Ôïðßá ÉäéáéôÝñïõ Öõóéêïý ÊÜëëïõò Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l ÁêñùôÞñéï Êýíáéï l ÖÜñïò Âáóéëßíáò, åêðëçêôéêÞ ðåôñüêôéóôç êáôáóêåõÞ l Ëé÷áäïíÞóéá: óôç ÓôïããõëÞ ï ðåôñüêôéóôïò ÖÜñïò êáé ôá åñåßðéá ÌïíÞò Áãßïõ Ãñçãïñßïõ. ÏñãáíùìÝíç ðáñáëßá óôç íçóßäá ÌïíïëéÜ l ÐåæïðïñéêÝò äéáäñïìÝò óôçí êáôáðñÜóéíç åíäï÷þñá l Êáôáäõôéêü ÊÝíôñï ðïõ ëåéôïõñãåß üëï ôï ÷ñüíï, êáèþò êáé óêÜöç ãéá åêäñïìÝò óôáËé÷áäïíÞóéá.

Ðáñáëßá ÌïíïëéÜ

27

Âüñåéá Åýâïéá

Ùñåïß

Ôï ïäïéðïñéêü óôç Âüñåéá Åýâïéá óõíå÷ßæåôáé ìå ôïõò Ùñåïýò (Ýäñá ôïõ ïìþíõìïõ ÄÞìïõ). ¸÷ïõí ðÜñåé ôï üíïìÜ ôïõò áðü ôçí áñ÷áßá Ùñåü. Óýìöùíá ìå ôçí éóôïñßá ç ðüëç éäñýèçêå áðü ôïõò Áèçíáßïõò óôñáôçãïýò Ôïëìßäç êáé ÐåñéêëÞ ôï 447 ð.×., üôáí åãêáôÝóôçóáí åäþ 2.000 Áèçíáßïõò êëçñïý÷ïõò. ¾óôåñá áðü ôïí Ðåëïðïííçóéáêü Ðüëåìï õðïôÜ÷èçêáí óôïõò Ëáêåäáéìüíéïõò, ïé ïðïßïé åîåäßùîáí ôïõò Áèçíáßïõò. Áñãüôåñá êõñéáñ÷Þèçêáí áðü ôïõò Ìáêåäüíåò êáé ôïõò Ñùìáßïõò (200 ð.×.).

Eßíáé ãïñãÜ áíáðôõóóüìåíïé ôïõñéóôéêÜ, ìå ùñáßï ëéìÜíé, üðïõ ìðïñåß êáíåßò íá áðïëáýóåé öñåóêüôáôï øÜñé.

Tï ÷ùñéü öçìßæåôáé ãéá ôá êáëÜ ïõæåñß ðïõ âñßóêïíôáé óôçí ðáñáëßá ôïõ. Ïé Ùñåïß ðáñïõóéÜæïõí óçìáíôéêÞ ôïõñéóôéêÞ êßíçóç. Ôïõò êáëïêáéñéíïýò ìÞíåò -êáé ôï ÷åéìþíá üôáí ôï åðéôñÝðåé ï êáéñüò- óõíäÝïíôáé ìå ôï Ôñßêåñé êáé ôï Âüëï.

Ôáýñïò Ùñåþí

28

Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: Ï MáñìÜñéíïò Táýñïò ôïõ 4ïõ áé. ð.÷. óôçí ðáñáëßá. l Tá åñåßðéá áðü ôçí áñ÷áßá áêñüðïëç (ïñáôÜ ôìÞìáôá ôïõ ôåß÷ïõò). l Ôï ÊÜóôñï ôùí Âõæáíôéíþí êáé Ìåóáéùíéêþí ÷ñüíùí l Ï Bõæáíôéíüò íáüò ôïõ Aãßïõ Báóéëåßïõ, ï ïðïßïò öáßíåôáé íá åßíáé ÷ôéóìÝíïò óå èÝóç ðñïãåíÝóôåñïõ áñ÷áßïõ íáïý. l Ç Áñ÷áéïëïãéêÞ ÓõëëïãÞ Ùñåþí, ðïõ öéëïîåíåßôáé óôï êïéíïôéêü êáôÜóôçìá óôçí ðáñáëßá ôçò ðüëçò, êïíôÜ óôï ïëüãëõöï ìáñìÜñéíï Üãáëìá ìå ìïñöÞ ôáýñïõ, ðåñéëáìâÜíåé åõñÞìáôá áðü ôçí ðåñéï÷Þ ÷ñïíïëïãïýìåíá êõñßùò óôçí åëëçíéóôéêÞ êáé âõæáíôéíÞ ðåñßïäï. l Ç Ðáíáãßá ç Íçóéþôéóóá óôï ÍÝï Ðýñãï. Ç åõñýôåñç èáëÜóóéá ðåñéï÷Þ ôùí Ùñåþí åßíáé éäáíéêÞ ãéá øÜñåìá áðü ôçí ðáñáëßá áëëÜ êáé áðü ôï óêÜöïò, óôï äßáõëï ôùí Ùñåþí êáé óôçí ðáíÝìïñöç Áñãõñüíçóï ðïõ áðÝ÷åé ìüëéò 2 íáõôéêÜ ìßëéá. Ãéá ôïõò ëÜôñåéò ôïõ åíáëëáêôéêïý ôïõñéóìïý õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá ðïäçëáóßáò óôï âïõíü (÷ùñéÜ ÊáìáôñéÜäåò êáé ÔáîéÜñ÷çò), áëëÜ êáé éððáóßáò. Åðßóçò õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ðåæïðïñéêÝò äéáäñïìÝò. l

Âüñåéá Åýâïéá

Éóôéáßá, ÊáíáôÜäéêá

Åðüìåíïò óôáèìüò ç Éóôéáßá Ýäñá ôïõ ïìþíõìïõ ÄÞìïõ. Ç éóôïñßá ôçò îåêéíÜ áðü ôç íåïëéèéêÞ åðï÷Þ, ïéêéóìüò ôçò ïðïßáò Ý÷åé åíôïðéóèåß óôçí ðåñéï÷Þ. Ï ¼ìçñïò ìíçìïíåýåé ôçí ðïëõóôÜöõëëïí Éóôéáßá áíÜìåóá óôéò ÅõâïúêÝò Ðüëåéò óôï íçþí êáôÜëïãï. Óôçí ðåñéï÷Þ õðÜñ÷åé Ýíáò áðü ôïõò ëßãïõò õãñïôüðïõò ôçò áíáôïëéêÞò çðåéñùôéêÞò ÅëëÜäáò êáé ðáñïõóéÜæåé Ýíôïíï ïéêïëïãéêü åíäéáöÝñïí. Ôï Ìéêñü êáé ÌåãÜëï ËéâÜñé áðïôåëïýí óçìáíôéêü óôáèìü ìåôáíáóôåõôéêþí êáé äéá÷åéìáæüíôùí ðïõëéþí. Åðéâéþíåé ï óçìáíôéêüôåñïò ðëçèõóìüò âýäñáò, åíþ õðÜñ÷ïõí ìéêñÜ õäñï÷áñÞ äÜóç, åê ôùí ïðïßùí ôï Ýíá Ý÷åé áíáêçñõ÷èåß ÄéáôçñçôÝï Ìíçìåßï ôçò Öýóçò. Ôï óýìðëåãìá Ìéêñü êáé ÌåãÜëï ËéâÜñéÄÝëôá ÎçñéÜ-Õäñï÷áñÝò ÄÜóïò Áãßïõ ÍéêïëÜïõ åßíáé åíôáãìÝíï óôï Äßêôõï

ÖÕÓÇ 2000 (GR2420004). Ôá ÊáíáôÜäéêá áðïôåëïýí ðüëï Ýëîçò, éäéáßôåñá ôïõò êáëïêáéñéíïýò ìÞíåò, ãéá ôçí áðÝñáíôç ðáñáëßá ôïõò êáé ôá ãñáöéêÜ ôáâåñíÜêéá. Åîßóïõ åíäéáöÝñïõóá åßíáé êáé ç ïñåéíÞ ðåñéï÷Þ ìå ôá ãñáöéêÜ êáôáðñÜóéíá ÷ùñéÜ êáé ôá ðõêíÜ äÜóç. Ï åðéóêÝðôçò ìðïñåß åðßóçò íá åðéóêåöèåß ôï Ìïõóåßï ÖõóéêÞò Éóôïñßáò, ðïõ äéáôçñåß ìå ìåãÜëç ðñïóðÜèåéá êáé åðéìÝëåéá ï Êõíçãåôéêüò Óýëëïãïò Éóôéáßáò. *************** Ôï Áñôåìßóéï åßíáé ç Ýäñá ôïõ ïìþíõìïõ ÄÞìïõ. H ðáëáéüôåñç ïíïìáóßá ôïõ Þôáí KïõñìðÜôóé. Ôï 1926 ìåôïíïìÜóôçêå, ðñïò ôéìÞí ôçò èåÜò ÁñôÝìéäïò, ðïõ éåñü ôçò ðéèáíïëïãåßôáé üôé õðÞñ÷å óôç èÝóç¢ãéïò Ãåþñãéïò. Äéáôçñïýíôáé áêüìç áñêåôÝò êáôïéêßåò áðü ôçí åðï÷Þ ôçò Tïõñêïêñáôßáò êáé ïé ïðïßåò äßíïõí Ýíá éäéáßôåñï ÷ñþìá óôï Áñôåìßóéï. Ïé öõóéïëÜôñåò, ìðïñïýí íá áêïëïõèÞóïõí ôç ñåìáôéÜ ðïõ îåêéíÜ ëßãï Ýîù áðü ôï ÷ùñéü ìå ðëáôÜíéá, ðåýêá êáé êáñõäéÝò êáé ïäçãåß óôç èÝóç

Ðýñãïò Äñïóßíç

Êýêíïé óôï ÌåãÜëï ËéâÜñé

29

Âüñåéá Åýâïéá ìåãÜëç íáõìá÷ßá ôùí åëëçíïðåñóéêþí ðïëÝìùí ôï 480 ð.×. Óôï ÷ùñéü Ãïýâåò äéáôçñåßôáé ï ìåóáéùíéêüò ðýñãïò, üðïõ Ýæçóå ï ðïéçôÞò Ãåþñãéïò Äñïóßíçò. Áîßæåé áêüìç íá åðéóêåöôåß êáíåßò ôéò ðïëý üìïñöåò ðáñáëßåò óôï ÁóìÞíéï, ÅëëçíéêÜ, Áãñéïâüôáíï, êáèþò êáé ôï öçìéóìÝíï Øáñïðïýëé, ôçí ðáñáëßá ôùí Âáóéëéêþí.

Ùñåïß Ðáñáëßá Åëëçíéêþí

Ðåõêß

30

Aãñéëßôóá. Aðü åäþ ç èÝá åßíáé åíôõðùóéáêÞ, âëÝðïíôáò ôï ÐÞëéï êáé ôéò ÓðïñÜäåò. Ôï äéÜóçìï Ðåõêß ïöåßëåé ôç öÞìç ôïõ óôéò áðÝñáíôåò ðåõêüöõôåò áììþäåéò ðáñáëßåò êáé óôçí êáèáñÞ èÜëáóóá. Áðü ôï ëéìÜíé ôïõ åðéâáôçãÜ óêÜöç ðñáãìáôïðïéïýí çìåñÞóéåò êñïõáæéÝñåò óôéò ÓðïñÜäåò. Áðü ôç èáëÜóóéá ðåñéï÷Þ ôïõ Áñôåìéóßïõ Ý÷ïõí áíáóõñèåß ï Ðïóåéäþí ôïõ Áñôåìéóßïõ êáé Üãáëìá íåáíßóêïõ óå ßððï, ðïõ öõëÜóóïíôáé óÞìåñá óôï ÅèíéêüÁñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï. Óôï áêñùôÞñéï Áñôåìßóéï Ýãéíå ç

*************** Ç äéáäñïìÞ óôç Âüñåéá Åýâïéá êáôáëÞãåé óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ ÄÞìïõ ÍçëÝùò. Ç Áãßá ¢ííá (Ýäñá ôïõ ÄÞìïõ) ðíéãìÝíç óôï ðñÜóéíï, åßíáé êôéóìÝíç áìöéèåáôñéêÜ, ðÜíù áðü ôï Áéãáßï íá áãíáíôåýåé ôéò áðÝíáíôé ÓðïñÜäåò. ¸ëêåé ôçí ïíïìáóßá ôçò áðü ôç èáõìáôïõñãÞ åéêüíá ôçòÁãßáò¢ííáò, ðïõ âñßóêåôáé óôïí ïìþíõìï Íáü. Ç áñ÷áéïëïãéêÞ Ýñåõíá óôç èÝóç ÁãêÜëç, Ýöåñå óôï öùò ðáëáéïëéèéêÜ åñãáëåßá êáôáóêåõáóìÝíá áðü ðõñéôüëéèï ìå ôçí ôå÷íéêÞ Levallois. Óôï Mïõóåßï ËáúêÞò TÝ÷íçò ôçò Áãßáò ¢ííáò ï åðéóêÝðôçò ìðïñåß íá èáõìÜóåé, ìåôáîý Üëëùí, ôç ìïíáäéêÞ Aãéáííéþôéêç öïñåóéÜ êáé èá ãíùñßóåé ôéò ðáëéÝò óõíÞèåéåò, êáé ôïí ôñüðï æùÞò ôùí êáôïßêùí ìÝ÷ñé ôéò ìÝñåò ìáò. Éäéáßôåñï ÷ñþìá Ý÷åé ôï ÊáñíáâÜëé êáé

Âüñåéá Åýâïéá

Áãßá ¢ííá

(Öùôü: Åëë. Ðáíüñáìá)

ïé áðïêñéÜôéêåò åêäçëþóåéò, ðïõ óõãêåíôñþíïõí óôçí ÁãéÜííá êüóìï áð' üëç ôçí ÅëëÜäá. Ï åðéóêÝðôçò ìÝóá óå ÄéïíõóéáêÞ áôìüóöáéñá èá ãåõôåß êñáóß êáé ìåæÝäåò ìáæß ìå ôïõò íôüðéïõò êáé èá Ý÷åé ôçí åõêáéñßá íá äéáóêåäÜóåé, áêïýãïíôáò ìåñéêÜ áðü ôá ÷éëéÜäåò ôñáãïýäéá êáé óôé÷Üêéá, âùìïëï÷éêïý ÷áñáêôÞñá, ðïõ åßíáé ôáõôéóìÝíá ìå ôçí ðáñÜäïóç ôïõ ôüðïõ. Ôï ÖáñÜããé ôïõ ÍçëÝá (ÁñÜðçò) îåêéíÜ èåáìáôéêÜ óå ðåñéï÷Þ ìåãÜëïõ öõóéêïý êÜëëïõò, ôñßá ðåñßðïõ ÷éëéüìåôñá äõôéêÜ ôçò ÁãéÜííáò êáé ïäçãåß, ìÝóá óôï íåñü, óå ðåñßðïõ äýï þñåò óôç ãÝöõñá ÁìåëÜíôùí, åßôå óå ðÝíôå þñåò óôçí ÊåñáóéÜ. Óôï Ìïõóåßï ÁðïëéèùìÝíùí Èçëáóôéêþí ÊåñáóéÜò åãêáéíéÜóôçêå ôï ÓåðôÝìâñéï 2006, âñßóêåôáé 6 ÷éëéüìåôñá äõôéêÜ ôïõ ïäéêïý Üîïíá ×áëêßäáòÉóôéáßáò, âüñåéá ôçò Áãßáò ¢ííáò. Öéëïîåíåß ôá åõñÞìáôá ôùí åñåõíþí (èçëáóôéêÜ ðïõ Ýæçóáí óôçí Åýâïéá ðñéí áðü ðåñéóóüôåñá áðü Ýîé åêáôïììýñéá

÷ñüíéá), ðïõ Ýãéíáí áðü ôïõò ðáëáéïíôïëüãïõò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí. Áðïëéèþìáôá ÄåéíïèÞñéùí, ÅëëáäïèÞñéùí, ÓáìïèÞñéùí êáé ÁãõëïèÞñéùí, ðëáéóéþíïíôáé áðü ôá õðïëåßììáôá ìéêñþí èçëáóôéêþí éððáñßùí, âïïåéäþí êáé ÷ïßñùí áëëÜ êáé óáñêïöÜãùí áéëïõñïåéäþí, äåßãìáôá ôçò óðÜíéáò ðñïúóôïñéêÞò ðáíßäáò ôçò ðåñéï÷Þò. Ôá åõñÞìáôá áõôÜ, êáôÜëëçëá óõíôçñçìÝíá áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí, ðáñïõóéÜæïíôáé ãéá ðñþôç öïñÜ óôï êïéíü ìå ðñùôüôõðï ôñüðï. Ï åðéóêÝðôçò èá ðñÝðåé íá åðéóêåöèåß ôéò èáõìÜóéåò áðÝñáíôåò ðáñáëßåò ÁãêÜëç (Áãßá ¢ííá) êáé ÖñáãêÜêç (Á÷ëÜäé)

ÖáñÜããé ÍçëÝá

Ìïõóåßï ÁðïëéèùìÝíùí èçëáóôéêþí ÊåñáóéÜò (Öùôü: Åëë. Ðáíüñáìá)

Á÷ëÜäé, ðáñáëßá ÖñáãêÜêç

31

32

Íüôéá Åýâïéá Ùò óçìåßï åéóüäïõ óôç Íüôéá Êáñõóôßá ìðïñïýìå íá èåùñÞóïõìå, óôï äñüìï Áëéâåñßïõ-Êýìçò, ôç äéáóôáýñùóç óôá ËÝðïõñá ìå Íüôéá êáôåýèõíóç. Áðü ôï óçìåßï áõôü ìðïñåß ï åðéóêÝðôçò íá öèÜóåé ïäéêþò ìÝ÷ñé ôï ìáêñéíüôåñï ïéêéóìü ôçò Åýâïéáò, óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ ÊáöçñÝá (ÊÜâï Íôüñï). *************** Ðñþôïò óôáèìüò óôç äéáäñïìÞ ìáò ï ÄÞìïò Äõóôßùí. Ìå ôéò ðïëëÝò öõóéêÝò ïìïñöéÝò êáé ôïí áíÝããé÷ôï öõóéêü ðëïýôï ðñïóöÝñåôáé éäéáßôåñá ãéá ôïõò ëÜôñåéò ôïõ åíáëëáêôéêïý ôïõñéóìïý. Ïé öõóéïëÜôñåò èá ôïí ëáôñÝøïõí êáé èá ÷áñïýí áìÝôñçôåò þñåò ðåñéðÜôùí óå ðáíÝìïñöá ôïðßá êáé ðáñáôÞñçóçò óðÜíéùí õäñüâéùí ðïõëéþí óôïí õãñüôïðï ôçò Ëßìíçò Äýóôïò. Ç ëßìíç ÷Üñç óôï åõáßóèçôï ïéêïóýóôçìÜ ôçò, üðùò êáé üôé áðïôåëåß âáóéêü ìåôáíáóôåõôéêü óôáèìü ïñíéèïðáíßäáò, åßíáé åíôáãìÝíç óôï äßêôõï ÖÕÓÇ 2000 (GR2420008). ¸äñá ôïõ ÄÞìïõ ôá ÊñéåæÜ, áðü ôá ïðïßá Ýëêåé ôï üíïìÜ ôïõ ï ïðëáñ÷çãüò Íéêüëáïò Êñéåæþôçò. Óôéò áíáôïëéêÝò áêôÝò ôïõ äÞìïõ õðÜñ÷åé ç ïñãáíùìÝíç ðáñáëßá Áãßùí Áðïóôüëùí ìå ðëáæ, îåíïäï÷åßá, åíïéêéáæüìåíá äùìÜôéá, ôáâÝñíåò, ïõæåñß, ðáìð, êáöåíåßá êëð. Ðñüóöáôá îåêßíçóå êáé ç ëåéôïõñãßá êáôáäõôéêïý êÝíôñïõ. Ôï ðáëáéü ÷ùñéü ôùí ÆáñÜêùí Ý÷åé ÷áñáêôçñéóôåß ùò ðáñáäïóéáêüò ïéêéóìüò.

¢ëëåò ðáñáëßåò: Öñõíéáêüò, Ðüñôï Ìðïýöáëï, ¢ãéïò ÄçìÞôñéïò, Óôüìéï êáé ×åéñïìÞëé. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Áñ÷áßá Äýóôïò êáé Åíåôéêüò Ðýñãïò óôçí êïñõöÞ ôïõ ëüöïõ ìÝóá óôç ëßìíç l ÓáñÜé - êôéñéáêü óõãêñüôçìá ìÝóá óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ëßìíçò, ðáñáìÝíùí ìíçìåßï öåïõäáñ÷éêÞò ìïñöÞò ïéêïíïìéêþí ó÷Ýóåùí l ÁíáóêáöÞ ðáëáéï÷ñéóôéáíéêÞò âáóéëéêÞò Áãßáò ÔñéÜäïò l Åíåôéêüò Ðýñãïò ÊïõôïõìïõëÜ l Íåñüìõëïé Ðåôñéþí. Äéáôçñïýíôáé áêüìç óå ó÷åôéêÜ êáëÞ êáôÜóôáóç óôï ñÝìá ôùí Ðåôñéþí l Áíåìüìõëïé ÆáñÜêùí

Óôüìéï & ×åéñïìÞëé

Ëßìíç Äýóôïõ

Åíåôéêüò Ðýñãïò ÊïõôïõìïõëÜ (Öùôü: Âáóßëçò ÓõêÜò)

33

34

Íüôéá Åýâïéá

Óôýñá

Ç äéáäñïìÞ ìáò óôç Íüôéá Êáñõóôßá óõíå÷ßæåôáé ìÝóá áðü ôï ÄÞìï Óôõñáßùí, óÞìåñá Ýäñá ôáõ ÄÞìïõ ãñáöéêÜ Óôýñá. Ç ãåùãñáöéêÞ èÝóç, ïé öõóéêÝò êáëëïíÝò, ôï êáëü êëßìá êáé ç ðõêíÞ åðéêïéíùíßá, ìÝóù ðïñèìåßùí, ìå ôéò áðÝíáíôé áêôÝò ôçò ÁôôéêÞò (Áãßá Ìáñßíá-ÍÝá Óôýñá & Áëìõñïðüôáìïò), áíÝäåéîáí ôçí ðåñéï÷Þ óå Ýíá óýã÷ñïíï ðáñáèåñéóôéêü êÝíôñï. Óýã÷ñïíá îåíïäï÷åßá, åíïéêéáæüìåíá äùìÜôéá, èáëÜóóéá óðïñ, ãñáöéêÜ ôáâåñíÜêéá ðÜíù óôï êýìá êáé Ýíôïíç íõêôåñéíÞ æùÞ óõíèÝôïõí ìéá êïóìïðïëßôéêç åéêüíá ôùí Í. Óôýñùí. Óôïí åðéóêÝðôç ðñïôåßíåôáé ó÷åôéêÜ Þðéá ðåæïðïñéêÞ äéáäñïìÞ, äéÜñêåéáò ðåñßðïõ äõüìéóé ùñþí, ðïõ ðåñíÜ áðü Äñáêüóðéôá, áñ÷áßá ëáôïìåßá êáé êáôáëÞãåé óôçí êïñõöÞ óå óðáñÜãìáôá êõêëþðåéïõ ôåß÷ïõò, üðïõ âñßóêïíôáé åñåßðéá ôçò Áêñüðïëçò ôùí Óôýñùí êáé ç ìåãáëéèéêÞ Ðýëç ôùí ÁñìÝíùí, Ýìâëçìá ôïõÄÞìïõ Óôõñáßùí. Ï Áëìõñïðüôáìïò, åðßóçò ôïõñéóôéêü êÝíôñï ìå ùñáßåò ðáñáëßåò êáé êáôáëýìáôá Ý÷åé äþóåé áðïëéèþìáôá èçëáóôéêþí ìå çëéêßá ðÜíù áðü ïêôþ åê. ÷ñüíéá. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Åñåßðéá ôçò áñ÷áßáò áêñüðïëçò óôçí êïñõöÞ ôùí Óôýñùí êáé ç Ðýëç ôùí ÁñìÝíùí Ðýëç ôùí ÁñìÝíùí

l l l l l l l l

l l l

Ï ìýëïò ôïõ Ìáõñïìé÷Üëç - êïêêéíüìõëïò Ðëáôåßá Óôýñùí, ç âñýóç Þ ðçãÞ ôçò ËáÀäïò Äñáêüóðéôï ÊáøÜëùí Äñáêüóðéôá ÐÜëëçËÜêá Áñ÷áßáËáôïìåßá ÓôõñßáòËßèïõ ÍÝá Óôýñá- ðëáôåßá Çñþùí Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï ÊáøÜëùí Õðåñáéùíüâéåò åëéÝò óôï Íáü ÊïéìÞóåùò ôçò Èåïôüêïõ óôïí Áëìõñïðüôáìï

Íçóßäåò ÁëìõñïðïôÜìïõ êáé Óôýñùí Ðáñáëßåò: ÍÝá Óôýñá, Ðüñôï ËÜöéá, Íçìðïñéü, Ëéìíéþíáò, Áëìõñß÷é ÖáñÜããé ôïõ ×Üñáêá

Íçìðïñéü

35

Íüôéá Åýâïéá

ÌáñìÜñé

Åðüìåíïò óôáèìüò åßíáé ç ðåñéï÷Þ ôïõ ÄÞìïõ Ìáñìáñßïõ ìå ïìþíõìç Ýäñá. Ç ïíïìáóßá ôïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ðåñßöçìï ìÜñìáñï ðïõ åîïñýóóåôáé óôçí ðåñéï÷Þ. Ãíùóôü áðü ôçí áñ÷áéüôçôá Ý÷åé êïóìÞóåé íáïýò êáé ðïëõôåëåßò êáôïéêßåò ìå ôç ìïñöÞ êéüíùí, åßôå ùò äÜðåäï. Ôï ÌáñìÜñé, êôéóìÝíï áìöéèåáôñéêÜ, åßíáé Ýíá óýã÷ñïíï ôïõñéóôéêü èÝñåôñï. Ôï êáëïêáßñé ìåôáìïñöþíåôáé áðü ãñáöéêü øáñï÷þñé óå Ýíá áðü ôá ðëÝïí ðïëõóý÷íáóôá ðáñáèåñéóôéêÜ êÝíôñá ôïõ íïìïý. Óõíôåëåß óå áõôü êáé ç ðõêíÞ åðéêïéíùíßá, ìÝóù ðïñèìåßùí, ìå ôçí áðÝíáíôé ÑáöÞíá. Ç äéáäñïìÞ äéáñêåß ìßá þñá. Ôï ÌáñìÜñé äéáèÝôåé ùñáßåò ðáñáëßåò ×ñõóÞ ¢ììïò, Êïêêßíé, ÖõãéÜò, ÊÜâïé,

ÖáñÜããé Áãßïõ Äçìçôñßïõ

36

ÆÜóôáíé, Ëõêüñåìá, Áãßá ÅéñÞíç, ÌðáíéÝñá, Ñþóá, Âáóéëéêü, Ó÷ïéíïäáýëé, Ëéìíéþíá, Âáñåëáßïé, Êáëëéáíïß. Ï åðéóêÝðôçò Ý÷åé íá ÷áñåß, åêôüò ôùí Üëëùí êáé ôï áñéóôïõñãçìáôéêü óýìðëåãìá ôùí íçóßäùí Ðåôáëéïß, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äåêáôñßá ìåãÜëá êáé ìéêñÜ íçóéÜ, ðëïýóéá óå âëÜóôçóç. Ôï êáëïêáßñé ðëïéÜñéá êÜíïõí óõ÷íÜ äñïìïëüãéá ãéá êïëýìðé. Áîßæåé ìéá âüëôá óôá ðïëý ãñáöéêÜ ÷ùñéÜ ìå ôç ìïíáäéêÞ öõóéïãíùìßá (Ðáñáäåßóé, Ìåëéóóþíáò, ¢ãéïò ÄçìÞôñéïò, Êáëëéáíïß, Êáôóáñþíé, Óôïõðáßïé, Âáñåëáßïé, Áêôáßï, Ãéáííßôóé), üðùò êáé êïëýìðé óôéò ðáñáëßåò Ïé ößëïé ôçò ðåæïðïñßáò ìðïñïýí íá äéáó÷ßóïõí ôï öáñÜããé ôïõ Áãßïõ Äçìçôñßïõ, ìÝóá óå ôïðßï ìå ðïëý åíäéáöÝñïõóåò åíáëëáãÝò, ðïõ êáôáëÞãåé óôç èÜëáóóá. ÅíáëëáêôéêÜ ìðïñïýí íá áíçöïñÞóïõí ãéá ôçí êïñõöÞ Ìðïýìðëéá ôçò ¼÷çò, óôï ìïíïðÜôé ðïõ îåêéíÜ áðü ôïí ¢ãéï ÄçìÞôñéï êáé êáôáëÞãåé óôçí äáóùìÝíç êïñõöÞ, üðïõ öýïíôáé ìåñéêÝò áðü ôéò ìåãáëýôåñåò óå çëéêßá êáóôáíéÝò ôçò ¼÷çò. Ç ðåñéï÷Þ öçìßæåôáé åðßóçò ãéá ôçí Üñéóôç ðïéüôçôá ôùí êôçíïôñïöéêþí ðñïúüíôùí. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l ÊÜóôñï ÖõëÜãñáò l ÅêêëçóÜêé Ïóßïõ ËïõêÜ óôï Ãéáííßôóé l ÅîùêëÞóé Áãßïõ Éóßäùñïõ óôï Êáôóáñþíé

Íüôéá Åýâïéá

ÊÜñõóôïò

(Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

Óôï íïôéüôåñï Üêñï ôçò Åýâïéáò êáé óå ìéá áðü ôéò ðéï üìïñöåò ôïðïèåóßåò óõíáíôïýìå ôçí ÊÜñõóôï. Êõêëáäßôéêï ôïðßï, êáôáðñÜóéíåò ñåìáôéÝò êáé áóôñáöôåñÝò áðÝñáíôåò ðáñáëßåò, óõíèÝôïõí Ýíá ðáíÝìïñöï ôüðï. Ç éóôïñßá ôçò åßíáé ðáíÜñ÷áéç êáé äåìÝíç ìå èñýëïõò. Ï åðéâëçôéêüò üãêïò ôçò ¼÷çò, ðïõ äåóðüæåé ðÜíù óôçí ðåñéï÷Þ ìå ôï ìåãáëýôåñï êáé êáëýôåñá äéáôçñçìÝíï Äñáêüóðéôï äßíåé ôïí ôüíï óôïõò ìýèïõò. Óôçí êïñõöÞ ôçò ëÝãåôáé üôé Ýóìéîå ï Äßáò ìå ôçí ¹ñá Ï÷åßá- êáé áðü åêåß êáé ôï üíïìá ôïõ âïõíïý ¼÷ç Åäþ êáé ðïëëÜ ÷ñüíéá ç ÊÜñõóôïò áíáðôýóóåôáé ôïõñéóôéêÜ. Åßíáé áãáðçìÝíïò ðñïïñéóìüò åëëÞíùí êáé îÝíùí åðéóêåðôþí êáé Ý÷åé öáíáôéêïýò èáõìáóôÝò óõíäõÜæïíôáò èÜëáóóá êáé âïõíü. Ç ìåãÜëç ïéêïíïìéêÞ ôçò áíÜðôõîç, ðïõ ïöåßëåôáé óôçí ðëïýóéá åíäï÷þñá êáé óôçí åîüñõîç ôïõ ðñÜóéíïõ ìáñìÜñïõ, ãíùóôïý êáé ùò ðÝôñá Êáñýóôïõ, ìáæß ìå ôç óôñáôçãéêÞ ôçò èÝóç êáé ôï ëéìÜíé, Þôáí ðåéñáóìüò ãéá êÜèå êáôáêôçôÞ.

Êïëþíåò

Ôï Êïêêéíüêáóôñï-Castello Rosso, ðïõ ÷ôßóôçêå áðü Ëïìâáñäïýò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 13ïõ áéþíá, ðÜíù óôçí áñ÷áßá áêñüðïëç, óå åîáéñåôéêÜ ï÷õñÞ êáé äõóðñüóéôç èÝóç, ÷ñçóéìïðïéÞèçêå áðü üëïõò ôïõò ìåôÝðåéôá êáôáêôçôÝò. Ãýñù áðü ôï êÜóôñï ôçò ìåóáéùíéêÞò ðåñéüäïõ áðëùíüôáí ç ðåñßöçìç êáóôñïðïëéôåßá. Ðßóù áðü ôï êÜóôñï óþæåôáé ôï åíåôéêü Õäñáãùãåßï. Ôï Ìðïýñôæé, äéþñïöï ï÷õñü óôï ëéìÜíé ôçò Êáñýóôïõ, êôßóôçêå åðßóçò ôï ï 13 áéþíá. Åßíáé áðü ôá ëßãá ôïõ åßäïõò ôïõ êáé äéáôçñåßôáé óå ðïëý êáëÞ êáôÜóôáóç. Ùò õëéêü ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ìáñìÜñéíïé äüìïé áðü ôï Íáü ôïõ Áðüëëùíïò, ðïõ âñéóêüôáí óôï åìðïñéêü êÝíôñï ôçò ðüëçò (Åâñáßéêá). Óôçí áíáôïëéêÞ ðëåõñÜ ôçò ðáñáëßáò äåóðüæåé ôï ÃéïêÜëåéï - äùñåÜ ôçò ïéêïãÝíåéáò Êüôóéêá - ðïëéôéóôéêü êÝíôñï ðïõ öéëïîåíåß ôç ÂéâëéïèÞêç êáé ôï Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï êáé ðåñéëáìâÜíåé åêèÝìáôá áðü ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Êáñõóôßáò üëùí ôùí ðåñéüäùí, êáèþò êáé ôá óðïõäáéüôåñá åõñÞìáôá áðü ôçí áíáóêáöÞ ôïõ Äñáêüóðéôïõ óôçí êïñõöÞ ôçò ¼÷çò. Ìéá åðßóêåøç óôï Êáñõóôéíü óðßôé (ÓõëëïãÞ Äåëçãéþñãç) èá ìáò äþóåé åéêüíá ôçò æùÞò ôçò ôïðéêÞò êïéíùíßáò óôï ðáñåëèüí. Ç ðïëåïäïìßá ôçò óçìåñéíÞò Êáñýóôïõ ìå ôçí Üñéóôç ñõìïôïìßá ïöåßëåôáé óôïí ¼èùíá êáé ôï Âáõáñü ìç÷áíéêü Birbach, ðïõ ó÷åäßáóå ôç íÝá ðüëç ìå ïñéæüíôéïõò

37

38

Íüôéá Åýâïéá êáé êÜèåôïõò äñüìïõò. Ðñïò ôéìÞ ôïõ ç ðüëç ïíïìÜóèçêå Ïèùíïýðïëç ìÝ÷ñé ôï 1862, ïðüôå îáíáðÞñå ôï áñ÷áßï ôçò üíïìá. Ïé ößëïõ ôïõ âïõíïý ìðïñïýí íá äéáíõêôåñåýóïõí óôï Êáôáöýãéï ôçò ¼÷çò (ðñüóâáóç áðü êáêÞò âáôüôçôáò äñüìï), êáé áðü åêåß óå 45' íá áíÝâïõí óôçí êïñõöÞ êáé óôï Äñáêüóðéôï. ÅíáëëáêôéêÜ ìðïñïýí íá áêïëïõèÞóïõí ôï ìïíïðÜôé ðïõ îåêéíÜ áðü ôïõò Ìýëïõò, ðåñíÜ áðü ôï áñ÷áßï ëáôïìåßï ìå ôéò åðéâëçôéêÝò Êïëþíåò êáé öèÜíåé óôï Êáôáöýãéï, ìåôÜ áðü ðïñåßá ôñéþí ðåñßðïõ ùñþí. Óçìåßá åíäéáöÝñïíôïò: l Äçìáñ÷åßï - Íáüò Áã. ÍéêïëÜïõ - ðñïôïìÝò ôùí åõåñãåôþí Êüôóéêá l ÃéïêÜëåéï - Ìðïýñôæé - Ðëáôåßá Áìáëßáò - ìíçìåßï Çñþùí êáé Áöáíïýò Íáýôç l ÊÝíôñï ÐåñéâáëëïíôéêÞò ÅíçìÝñùóçò Êáñõóôßáò óôï ÷ùñéü Êáëýâéá. ¸êèåóç-Ìïõóåßï ôçò ôïðéêÞò öõóéêÞò éóôïñßáò êáé ç÷üñáìá ãéá ôá Äñáêüóðéôá. Ôçë. 2224026200 l ÊôÞìá Ìïíôïöþëé óôçí ÐáëáéÜ ×þñá, ðïõ ÷Üñç óôçí êáëëéåñãÞóéìç êáé éäéáéôÝñùò ãüíéìç ãç ôïõ õðÞñîå áíÝêáèåí óçìåßï áíáöïñÜò óôçí ìáêñáßùíç éóôïñßá ôçò Êáñýóôïõ l Êïêêéíüêáóôñï Þ Castello Rosso l ÓðÞëáéïÁãßáò ÔñéÜäáò. l ÐåôñïêÜíáëï ðëÜôùìá ìå ðÝôñéíï ïéêßóêï, áðü åäþ áñ÷ßæåé ç ðïñåßá óôï l ÖáñÜããéÄçìïóÜñçò l Ôá ÷ùñéÜ ôçò Ãïýñíáò, ËÜëá, ÍéêÜóé, Êáëýâéá, ÃñáìðéÜ, Ìýëïé, Áåôüò,

Ìðïýñôæé

Ìåôü÷é, ìå ðåñßöçìåò ôáâÝñíåò óå ïñéóìÝíá. l Ðëáôáíéóôüò, ôï ðñþôï êáé ìåãáëýôåñï áðü ôá ÷ùñéÜ ôïõ Êáâïíôüñïõ ðïõ óõíáíôïýìå áöÞíïíôáò ôçí ÊÜñõóôï. Áîßæåé íá äïýìå êáé íá èáõìÜóïõìå ôá ðÝôñéíá ãéïöýñéá, ôïõò ðáñáäïóéáêïýò íåñüìõëïõò, ôï ôñá÷ý ôïðßï ôçò ðåñéï÷Þò êáé ôçí áðÝñáíôç êáé ãñáöéêÞ ðáñáëßá ÐïôÜìé ìå ôçí åîáßóéá áììïõäéÜ. l Ðåæïðïñßá óôçí Áñ÷Üìðïëç, äéÜñêåéáò ìéáò þñáò ìå áöåôçñßá ôï ÷ùñßï Èýìé êáé êáôÜëçîç óôçí ïíåéñéêÞ ðáñáëßá ôçò Áñ÷Üìðïëçò, üðïõ êáé áíáóêáöÞ ïéêéóìïý ìå ìåôáëëïõñãéêÜ åñãáóôÞñéá. Óôçí ÊÜñõóôï ëåéôïõñãåß Êáôáäõôéêü ÊÝíôñï ìå õðïâñý÷éåò äñáóôçñéüôçôåò. Ôçë. 2224025766 ¼ëç ç ðåñéï÷Þ ôçò Êáñõóôßáò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôá êôçíïôñïöéêÜ ðñïúüíôá, ôõñéÜ, êáôóéêÜêé, áñíÜêé, êüêïñáò, ìáêáñüíéá ãêüãêëéåò, ÷õëïðßôåò, ðßôåò, êñáóß, ôóßðïõñï êáé ïýæï. Óôçí ðåñéï÷Þ õðÜñ÷ïõí óðïõäáßåò áãñïôïõñéóôéêÝò ìïíÜäåò.

Êïêêéíüêáóôñï (Öùôü: Âáóßëçò ÓõêÜò)

KÜñõóôïò (Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

39

Íüôéá Åýâïéá Äñáêüóðéôá Ôï êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò Êáñõóôßáò åßíáé ôá ðåñßöçìá äñáêüóðéôá. Ðñüêåéôáé ãéá ïéêïäïìÞìáôá ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí, êáôáóêåõáóìÝíá áðü ìåãÜëåò ðëÜêåò ãêñéæùðïý áóâåóôïëßèïõ, ÷ùñßò êïíßáìá, êôéóìÝíá ìå ôüëìç êáé ãíþóç. Óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ Ý÷ïõí ðåñéãñáöåß ðÜíù áðü 20 äñáêüóðéôá êáé ç çëéêßá ïõ ïõ ôïõò êõìáßíåôáé ìåôáîý ôïõ 7 êáé 2 ð.÷. áéþíá. Ïé íôüðéïé ôá ïíïìÜæïõí Íôñáãêü Þ Äñáãêü, èåùñþíôáò ôá Ýñãá êáé êáôïéêßåò ôùí õðåñöõóéêþí äñÜêùí. Åêåßíï, üìùò ðïõ âñßóêåôáé óôçí êïñõöÞ ôçò ¼÷çò åßíáé ôï óðïõäáéüôåñï êáé êáëýôåñá óõíôçñçìÝíï. ¸÷åé äéáóôÜóåéò 4,85 ì × 9,80 ì. êáé ç åßóïäïò åßíáé óôç ìåãÜëç ðëåõñÜ óå áíôßèåóç ìå ôïõò áñ÷áßïõò íáïýò üðïõ ç åßóïäïò åßíáé óôç ìéêñÞ ðëåõñÜ ×áñáêôçñéóôéêüò åßíáé ï ôñüðïò êáôáóêåõÞò ôçò óôÝãçò, ï ëåãüìåíïò åêöïñéêüò. Ïé ðÝôñåò ôçò ïñïöÞò åéó÷ùñïýí åóùôåñéêÜ ç ìßá óôçí Üëëç êáé ó÷çìáôßæïõí Ýíá êáôáóêåýáóìá ðïõ èõìßæåé áíáðïäïãõñßóìáôç óêÜöç. Êñßíïíôáò áðü ôá åõñÞìáôá éó÷ýåé áíáìöéóâÞôçôá ç Üðïøç üôé Þôáí íáüò, ôüðïò ëáôñåßáò. Ìå ôá äñáêüóðéôá áó÷ïëÞèçêå êõñßùò ï êáèçãçôÞò Í.Ê.Ìïõôóüðïõëïò.

40

Íüôéá Åýâïéá

ÄçìïóÜñçò "Êáèþò äéÜâáéíá ôïýôç ôçí ðõêíüöõôç, ôç óêéáäåñÞ ÷áñÜäñá, ãéïìÜôç äñüóï êáé êåëáçäéóìü, ìïõ 'ñèå íá ôçí ïíïìáôßóù ÊáñõóôéíÜ ÔÝìðç, êáèþò ðáñáâãáßíåé óå ïìïñöéÜ, óå íåñÜ êáé óå ðñÜóéíï ðëïýôïò êåßíá ôá ÈåóóáëéêÜ ÔÝìðç" ÔÜóïò ÆÜððáò, ÅõâïúêÜ Ã', 1984, óåë. 119 Áðü ôéò ãíùóôüôåñåò êáé ïéêïëïãéêïý åíäéáöÝñïíôïò ðåñéï÷Ýò ôçò Íïôßïõ Åýâïéáò. Ç ïíïìáóßá ÄçìïóÜñçò åßíáé âõæáíôéíü ôïðùíýìéï. Ôï ìïíïðÜôé ôïõ öáñáããéïý äéáó÷ßæåé ôçí Üãñéá öýóç ôçò ¼÷çò êáé áðïôåëåß Ýíáí áðü ôïõò êõñéüôåñïõò äéáäñüìïõò åðéêïéíùíßáò. Ç ðéï åëêõóôéêÞ êáé ëéãüôåñï êïõñáóôéêÞ äéáäñïìÞ Ý÷åé áöåôçñßá ôï äéÜóåëï ÐåôñïêÜíáëï (954 ì. õøüìåôñï). Ôï ôïðßï åßíáé ìïíáäéêü êáé åîü÷ïõ öõóéêïý êÜëëïõò. ¼ëç ç äéáäñïìÞ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôï êáôáðñÜóéíï ôïðßï, ôá êáëíôåñßìéá, ôéò äåêÜäåò ðçãÝò, ôéò ìéêñÝò ëéìíïýëåò, ôïõò êáôáññÜêôåò, ôçí Üãñéá æùÞ ðñïóöÝñïíôáò êÜèå öïñÜ êáéíïýñãéåò ðáñáóôÜóåéò óôïõò ðåæïðüñïõò. Ôï ìïíïðÜôé êáôáëÞãåé óôçí ðáñáëßá ôïõ Êáëëéáíïý, åßíáé âáôü êáé óçìáôïäïôçìÝíï. Óôá äõï ôñßôá ôçò äéáäñïìÞò âñßóêåôáé ôï ÷ùñéü ôùí Ëåíïóáßùí. Áðü åêåß êáé Ýðåéôá ç ðïñåßá ãßíåôáé ðÜíù óå ÷ùìáôüäñïìï êáé óå Ýíá íÝï ìïíïðÜôé ðïõ ïäçãåß óôç èÜëáóóá êÜôù áðü ôïí ðñÜóéíï èüëï ôùí ðëáôáíéþí. ÌïíáäéêÞ åßíáé ç ÷ëùñßäá êáé ðáíßäá ôçò ðåñéï÷Þò Ç åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ¼÷ç-ÊáöçñÝáò, óôçí ïðïßá áíÞêåé êáé ôï öáñÜããé ôïõ ÄçìïóÜñç, ÷Üñç óôá ìïíáäéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ïéêïóõóôÞìáôüò ôçò åßíáé åíôáãìÝíç óôï Äßêôõï Öýóç 2000 (GR2420001). Ôï ÁêñùôÞñéï Êáöçñåýò (AT2011001), ôï ÄçìïóÜñé êáé ï Káóôáíüëïããïò óôçí ¼÷ç (AT2011105), êáèþò êáé ç ÊïéëÜäá Ñïõêëßùí (AT2011002) åßíáé ÷áñáêôçñéóìÝíá óáí Ôïðßá ÉäéáéôÝñïõ Öõóéêïý ÊÜëëïõò.

41

42

Óêýñïò

Xþñá Óêýñïõ

Ôï ìåãáëýôåñï íçóß ôùí Âïñåßùí ÓðïñÜäùí ìáãåýåé ìå ôéò ðëïýóéåò åíáëëáãÝò ôïõ ôïðßïõ. Ïñåéíü Ýäáöïò, ðåõêüöõôåò åêôÜóåéò, ðáíÝìïñöåò áììïõäåñÝò áêôÝò, ãñáöéêïß êüëðïé. ÓõíáñðÜæåé ìå ôï éäéáßôåñï íçóéþôéêï ÷ñþìá ôçò êáé ðñïóöÝñåôáé ãéá êÜèå åßäïõò äñáóôçñéüôçôá êáé ìïñöÞ ôïõñéóìïý. ¸ëêåé ôï üíïìÜ ôïõ áðü ôçí ðåñßöçìç óêõñßá ðïéêßëç ëßèï, ôï ðåñßöçìï óêõñéáíü ÷ñùìáôéóôü ìÜñìáñï, ìå ôçí ïðïßá óôüëéæáí ôá áñ÷ïíôéêÜ ôïõò ïé Ñùìáßïé. Ïé êÜôïéêïé ôçò Óêýñïõ áó÷ïëïýíôáé êõñßùò ìå ôçí êôçíïôñïößá. Áîßæåé ðñáãìáôéêÜ íá ãåõèåßôå êáé íá ðÜñåôå ìáæß óáò ôá ôõñïêïìéêÜ ðñïúüíôá ôïõ íçóéïý, üðùò êáé ôá åêëåêôÜ áñíéÜ êáé êáôóßêéá. Ç Óêýñïò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷åé Ýíôïíç ôïõñéóôéêÞ áíÜðôõîç. ÐëÞèïò áðü óýã÷ñïíåò ìïíÜäåò ðñïóöÝñïõí áíÝóåéò óôïí åðéóêÝðôç.

Ðáñáäïóéáêü "Óêõñéáíü óðßôé"

Ç ðñüóâáóç åõíïåßôáé ôüóï áðü ôï íÝï ï÷çìáôáãùãü ðëïßï ðïõ ðéÜíåé óôç ËéíáñéÜ, üóï êáé áðü ôï áåñïäñüìéï. ÁðÝ÷åé áðü ôçí Êýìç 22 í.ì., ðåñßðïõ ìßá þñá êáé 45´ ìå ôï êáñÜâé. Ðëïýóéåò ïé éóôïñéêÝò áíáöïñÝò, åîßóïõ ðëïýóéïé ïé ìýèïé êáé ïé èñýëïé, íá ïìïñöáßíïõí ôçí éóôïñßá ôïõ ôüðïõ. Åäþ ðÝèáíå ï ÈçóÝáò, åîïñéóìÝíïò áðü ôçí ÁèÞíá, üôáí ï âáóéëéÜò ËõêïìÞäçò, öïâïýìåíïò ãéá ôï èñüíï ôïõ, ôïí Ýñéîå óôï ãêñåìü. Åäþ ç ÈÝôéò Ýêñõøå ôïí Á÷éëëÝá íôõìÝíï êïñßôóé ãéá íá ôïí ðñïóôáôåýóåé êáé åäþ ôïí áíáêÜëõøå ï Ïäõóóåýò êáé ôïí ðÞñå ìáæß ôïõ óôçí Ôñïßá. Óôá êáôïðéíÜ ÷ñüíéá áêïëïõèåß ôç ìïßñá ôçò ÷þñáò. Åíåôïß, ðåéñáôÝò, Ôïýñêïé, ìÝ÷ñé êáé ôï 1829 ðïõ áðåëåõèåñþíåôáé ìáæß ìå ôéò õðüëïéðåò ÓðïñÜäåò. Éäéáßôåñá áíáðôõãìÝíç åßíáé ç ëáúêÞ ôÝ÷íç ìå ôçí îõëïãëõðôéêÞ, ôçí õöáíôïõñãßá, ôçí êåíôçôéêÞ, ôçí áããåéïðëáóôéêÞ. ÓÞìåñá áðïôåëåß Ýíá æùíôáíü ìïõóåßï, ÷Üñç óôç äéáöýëáîç áõôÞò ôçò êëçñïíïìéÜò. Åßíáé öçìéóìÝíï ôï ðáñáäïóéáêü êõâüó÷çìï Óêõñéáíü óðßôé ìå ôçí éäéáßôåñç áéóèçôéêÞ êáé ôçí ðëÞñç ëåéôïõñãéêüôçôá óôï ìéêñüôåñï äõíáôü ÷þñï. Ôá äéáêïóìçôéêÜ ìïôßâá ôçò ôïðéêÞò ëáúêÞò ôÝ÷íçò Ý÷ïõí óôáèåñÞ ðçãÞ

43

Óêýñïò

ËéíáñéÜ

Ýìðíåõóçò ôï öõóéêü êáé êïéíùíéêü ðåñéâÜëëïí. ÐïëëÝò ðáñáäüóåéò êáôáãñÜöïõí ôç ãíÞóéá ëáúêÞ óõíåßäçóç ôùí êáôïßêùí ôçò. Áðïêïñýöùóç áðïôåëåß ôï áðïêñéÜôéêï Óêõñéáíü ÊáñíáâÜëé, ðïõ ïé êáôáâïëÝò ôïõ ÷Üíïíôáé óôá âÜèç ôïõ ÷ñüíïõ, Ý÷ïíôáò ôç ñßæá ôïõò óôéò ðñïáéþíéåò áíèñþðéíåò áíçóõ÷ßåò êáé áíáæçôÞóåéò ãéá ôç æùÞ êáé ôï èÜíáôï. Ïé ðñùôáãùíéóôéêÝò öéãïýñåò ôïõ Êáñíáâáëéïý åßíáé ï ÃÝñïò, ç ÊïñÝëá êáé ï ÖñÜãêïò, ðïõ ðñïóôÝèçêå áñãüôåñá óå äéáêùìþäçóç ßóùò ôùí ðñþôùí öñÜãêéêùí ñïý÷ùí (ðáíôåëüíé-óáêÜêé). Éäéáßôåñá ç ìïñöÞ ôïõ ÃÝñïõ áðïôåëåß ìïíáäéêÞ ðñïóÝããéóç óå üëç ôçí åëëçíéêÞ ëáúêÞ ðáñÜäïóç. Ôï ÊáñíáâÜëé ðñáãìáôïðïéåßôáé ÷ùñßò óõãêåêñéìÝíï ðñüãñáììá, ÷Üñç óôç óõììåôï÷Þ êáé óôïí åíèïõóéáóìü ôùí Óêõñéáíþí. Ç ×þñá åßíáé êôéóìÝíç áìöéèåáôñéêÜ ðåñß ôïí ëüöï, óôçí êïñõöÞ ôïõ ïðïßïõ âñßóêåôáé ç áñ÷áßá Áêñüðïëéò, ç ïðïßá êáôÜ ôïõò Âõæáíôéíïýò ÷ñüíïõò ìåôåôñÜðç óå ÊÜóôñï, üðïõ óþæïíôáé áêüìç áñ÷áßá ôåß÷ç êáé åñåßðéá âõæáíôéíþí êáé åíåôéêþí ï÷õñùìÜôùí. Ç ÌïíÞ Áãßïõ Ãåùñãßïõ, óå ï÷õñÞ èÝóç, äåóðüæåé óáí óôÝììá. ¸÷åé áîéüëïãç áãéïãñÜöçóç êáé îýëéíï ôÝìðëï. Åêôßóèç ôï 10ï áéþíá áðü

44

Ìïõóåßï ÖáëôÜéôò

ôïõò áõôïêñÜôïñåò ÔóéìéóêÞ êáé ÖùêÜ. Ôï Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï Óêýñïõ ðåñéëáìâÜíåé åêèÝìáôá áðü ôçí áíáóêáöÞ óôï ÐáëáìÜñé, áðü ôï íáü ôïõ Áðüëëùíá óôïí ëüöï ôçò Öïýñêáò, åíþ áîéüëïãç åßíáé êáé ç ëáïãñáöéêÞ óõëëïãÞ, ðïõ öéëïîåíåßôáé óôï ÷þñï ôïõ êáé ðåñéëáìâÜíåé ôçí áíáðáñÜóôáóç åíüò ôõðéêïý ðáñáäïóéáêïý óêõñéáíïý óðéôéïý. Ôï Ìïõóåßï ÖáëôÜéôò áðü ôá ðëÝïí áîéüëïãá åëëçíéêÜ ëáïãñáöéêÜ ìïõóåßá, ðïõ åßíáé ðáñÜëëçëá êáé ÊÝíôñï Ðáñáäïóéáêþí Óðïõäþí. Áðü ôçí ðëáôåßá ðïõ âñßóêåôáé ç Ýîï÷ç åêêëçóßá ôçò Áãßáò ÔñéÜäáò êáé ï áíäñéÜíôáò ôïõ Ñüìðåñô Ìðñïõê (Ýñãï ôïõ êáèçãçôÞ Ìé÷Üëç Ôüìðñïõ), ¢ããëïõ ðïéçôÞ êáé öéëÝëëçíá, Ý÷ïõìå ìéá èáõìÜóéá êáé ìïíáäéêÞ åéêüíá ôïõ ÊÜìðïõ êáé ôçò áðÝñáíôçò ðáñáëßáò óôá ÌáãáæéÜ. Ï ôÜöïò ôïõ Ìðñïõê, ðïõ ðÝèáíå óôç Óêýñï ôï 1915 õðçñåôþíôáò óå Áããëéêü ðïëåìéêü ðëïßï, âñßóêåôáé óôéò Ôñåéò Ìðïýêåò, öõóéêü ëéìÜíé óôï íïôéüôåñï óçìåßï ôïõ íçóéïý, ðïõ ôï áóöáëßæïõí áöÞíïíôáò ôñåéò äéüäïõò (ìðïýêåò) äõï ìåãÜëá íçóéÜ, ôï ÓáñáêÞíéêï êáé ç ÐëáôåéÜ. Óôï ÐáëáìÜñé áíáóêÜðôåôáé ïéêéóìüò ôçò 3çò ÷éëéåôßáò, ôïõ ïðïßïõ ïé êÜôïéêïé åß÷áí áíáðôýîåé ó÷Ýóåéò ìå Üëëá íçóéÜ ôïõ áñ÷éðåëÜãïõò. Ç Óêýñïò êáôïéêåßôáé Þäç áðü ôçí ðñþéìç íåïëéèéêÞ ðåñßïäï.

ÐáëáìÜñé

Óêýñïò

Ç Óêýñïò Ý÷åé ðåñßðïõ 300 åêêëçóßåòîùêêëÞóéá, ðïëëÝò áðü ôéò ïðïßåò åßíáé óçìáíôéêÝò. ÊÜèå Ýíá áðü ôá îùêêëÞóéá Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ èÝóç êáé ôç äéêÞ ôïõ ÷Üñç. Ïé ðáñáëßåò ôïõ íçóéïý åßíáé áìÝôñçôåò. ÁíáöÝñïõìå ìåñéêÝò ìüíï: ÌáãáæéÜ Þ Ãéáëüò, Ìþëïò, Ãõñßóìáôá, ÐïõñéÜ, Ðåýêïò, ¢ãéïò ÐÝôñïò, ÊõñÜ ÐáíáãéÜ, ¢ãéïò ÖùêÜò, Á÷åñïýíåò, ÊïëõìðÜäá, Ôñåßò Ìðïýêåò, Êáëáìßôóá, Á÷ßëëé, Áóðïýò, ÐáëáìÜñé, Ðáððïý ôï ×ïýìá, Áôóßôóá. Ôï íçóß óõãêñïôåßôáé áðü äýï ôìÞìáôá, ðïõ óõíäÝïíôáé ìå åðßðåäç ëùñßäá ãçò áðü ôçí Êáëáìßôóá ìÝ÷ñé ôï Á÷ßëëé (ôïí üñìï áíá÷þñçóçò ôïõ Á÷éëëÝá ãéá ôçí Ôñïßá). Ôï ÂÄ ôìÞìá ðïõ åßíáé êáôÜöõôï êáé êáëýðôåôáé áðü äÜóç ÷áëåðßïõ ðåýêçò êáé ôï ÍÁ ðïõ åßíáé ïñåéíü êáé âñá÷þäåò, äçìéïõñãþíôáò Ýôóé ìéá ðëÞñç áíôßèåóç. Ï Êü÷õëáò (792 ì.) óôï íüôéï êáé ðéï äõóðñüóéôï ôìÞìá ôïõ íçóéïý åßíáé åíôáãìÝíïò óôï Äßêôõï ÖÕÓÇ 2000 (GR2420006). Áîßæåé ìéá ðåæïðïñßá óôï âïõíü, ðïõ ðáñÜ ôçí õðåñâüóêçóç êáé ôéò öùôéÝò, óôéò õãñÝò ñåìáôéÝò ôïõ öýïíôáé áêüìç ðïõñíÜñéá (quercus coccifera) êáé óöÝíäáìïé (acer monspessulanum) óå äåíäñþäç ìïñöÞ. Áðü óöÝíäáìï Þôáí öôéáãìÝíï ôï áêüíôéï ôïõ Á÷éëëÝá. Óôïí Êü÷õëá æåé ãéá áéþíåò, åëåýèåñï êáé çìéÜãñéï, ôï ìïíáäéêü óôïí êüóìï ìéêñüóùìï Óêõñéáíü áëïãÜêé (öõëÞ ôïõ Equus cabalus, ðïõ äåí îåðåñíÜ ôï 1,07 m). Ç ×þñá Óêýñïõ (AT5011062), ï üñìïò ÊáëïãñéÜò, ç Áôóßôóá êáé ôï ãåéôïíéêü ÐåõêïäÜóïò (AT2011032), üðùò êáé ç íçóßäá Óáñáêçíü (AT5011061) åßíáé ÷áñáêôçñéóìÝíá Ôïðßá ÉäéáéôÝñïõ Öõóéêïý ÊÜëëïõò

45

46

Åýâïéá ÐñïóêõíÞìáôá êáé ÌïíÝò

ÌïíÞ ÃáëáôÜêç, Ëßìíç

(Öùôü: ÃéÜííçò Öáöïýôçò)

ÓÞìåñá óå üëï ôï ìÞêïò êáé ðëÜôïò ôçò Åýâïéáò ëåéôïõñãïýí ðïëëÝò ìïíÝò, ìíçìåßá ôçò åëëçíéêÞò ïñèïäïîßáò, ôá ïðïßá áðïôåëïýí áíáðüóðáóôï ôìÞìá ôçò åèíéêÞò ìáò êëçñïíïìéÜò, áîéüëïãï ðüëï Ýëîçò åðéóêåðôþí êáé ðñïóöÝñïõí Ýíôïíåò óõãêéíÞóåéò óôïõò ëÜôñåéò ôïõ èñçóêåõôéêïý ôïõñéóìïý.

l

ÐñïóêõíÞìáôá êáé Íáïß: Íáüò Ïóßïõ ÉùÜííç ôïõ Ñþóïõ. Éåñü ðñïóêýíçìá ðïõ âñßóêåôáé óôï Ðñïêüðé ÊçñÝùò. Óôï íáü ðïõ êáôáóêåõÜóôçêå ôï 1951, öõëÜóóåôáé ôï óêÞíùìá ôïõ Ïóßïõ, ôï ïðïßï Ýöåñáí ìáæß ôïõò ïé åõóåâåßò ðñüóöõãåò ôï 1925, êáôÜ ôïí îåñéæùìü ôïõò áðü ôï Ðñïêüðé ôçò

ÓêÞíùìá Ïóßïõ ÉùÜííç ôïõ Ñþóïõ, Ðñïêüðé

l l

l

l

Êáððáäïêßáò. Ðáíáãßá ÖáíåñùìÝíç. Éåñü Ðñïóêýíçìá ðïõ âñßóêåôáé óôç ÍÝáÁñôÜêç. Ðñùôï÷ñéóôéáíéêÞ ÂáóéëéêÞ Áãßáò ÐáñáóêåõÞò ×áëêßäáò. Ï «øçëüò êáé Üêïìøïò íáüò» ðïõ ðåñéãñÜöåé ï ÁëÝîáíäñïò ÐáðáäéáìÜíôçò óôç Öüíéóóá, áðïôåëåß ôï ìïíáäéêü, ßóùò, áêÝñáéï ðáëáéï÷ñéóôéáíéêü åëëçíéêü ìíçìåßï. Âñßóêåôáé êïíôÜ óôï ëéìÜíé êáé ôç Ó÷ïëÞ Ðåæéêïý. Íáüò Áãßïõ Äçìçôñßïõ Áõëùíáñßïõ. Óôáõñåðßóôåãïò íáüò óôç èÝóç ×Üíéá Áõëùíáñßïõ. ºóùò ç ðéï üìïñöç áñ÷éôåêôïíéêÜ åêêëçóßá ôçò Åýâïéáò. Íáüò Áãßáò ÈÝêëáò. Êïóìåßôáé áðü ðëïýóéá áãéïãñÜöçóç ìå ïñéóìÝíåò ÷áñáêôçñéóôéêÝò õðåñöõóéêÝò ìïñöÝò áãßùí.

Ðáíáãßá ÖáíåñùìÝíç, ÍÝá ÁñôÜêç

47

Åýâïéá ÐñïóêõíÞìáôá êáé ÌïíÝò

Áãßá ÊõñéáêÞ, ÊáìðéÜ (Öùôü: Âáóßëçò ÓõêÜò)

ÌïíÝò: l ÌïíÞÁãßïõ Ãåùñãßïõ Çëßùí. l ÌïíÞ ÏóßïõÄáõßä Ñïâéþí. l ÌïíÞ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ ÃáëáôÜêç Ëßìíçò, óôïõò ðñüðïäåò ôïõ Êáíäçëßïõ. Óôïí ðåñßâïëï ôçò ÌïíÞò õðÜñ÷åé ìåóáéùíéêü áìõíôéêü ï÷õñü-ðýñãïò ôïõ 16ïõ áéþíá. l ÌïíÞ Ðáíáãßáò ÐåñéâëÝðôïõ Ðïëéôéêþí. l ÌïíÞ Ïóßïõ ÉùÜííïõ Êáëõâßôç Øá÷íþí. l ÌïíÞ ÊïéìÞóåùò Èåïôüêïõ ÌáêñõìÜëëçò. l ÌïíÞÁãßïõ ÃåùñãßïõÁÑÌÁ.

l l

l

l

l

ÌïíÞÁãßïõ ÍéêïëÜïõ¢íù ÂÜèåéáò. ÌïíÞ Áãßïõ ×áñáëÜìðïõò Ëåõêþí. Ïöåßëåé ôï üíïìÜ ôçò óôéò ðáíýøçëåò ëåýêåò ðïõ ôçí ðåñéâÜëïõí. ÌïíÞ Áãßïõ ÉùÜííïõ Êáñõþí. Ï íáüò åßíáé óôáõñåðßóôåãïò ìå åîáéñåôéêÝò ôïé÷ïãñáößåò, áíÜìåóá óôéò ïðïßåò áîéïèáýìáóôç åßíáé áõôÞ ôçò Óôáýñùóçò. ÌïíÞ Áãßïõ Äçìçôñßïõ ÊáôáññÜêôç ÏêôùíéÜò. Ìïíáäéêüôçôá áðïôåëåß ç ðáñÜóôáóç ôçò ÄåõôÝñáò Ðáñïõóßáò óôï Ä ôïß÷ï, üðïõ ç ðïéêéëßá ôùí èåìÜôùí êáé ç ìéêñïæùãñáöéêÞ åßíáé åîáéñåôéêÞ. ÌïíÞ ÌÜíôæáñç Ïîõëßèïõ. Èåùñåßôáé ç ðáëáéüôåñç ôçò Åýâïéáò ìåôÜ áðü ôç ÌïíÞ ÃáëáôÜêç.

ÓðÞëáéï Ïóßïõ ×ñéóôïäïýëïõÜ, Ëßìíç

(Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

48

ÌïíÞ Ðáíáãßáò ÐåñéâëÝðôïõ Ðïëéôéêþí (Öùôü: Âáèý ÃáëÜæéï)

Åýâïéá ÐñïóêõíÞìáôá êáé ÌïíÝò l l

ÌïíÞ Ìåôáìüñöùóçò ôïõ ÓùôÞñïò Êýìçò. ÌïíÞ Áãßïõ Ãåùñãßïõ Óêýñïõ. Óå ï÷õñÞ èÝóç, äåóðüæåé óáí óôÝììá. ¸÷åé áîéüëïãç áãéïãñÜöçóç êáé îýëéíï ôÝìðëï.

Ç Óêýñïò Ý÷åé ðåñßðïõ 300 åêêëçóßåòîùêêëÞóéá, ðïëëÝò áðü ôéò ïðïßåò åßíáé óçìáíôéêÝò. ÊÜèå Ýíá áðü ôá îùêêëÞóéá Ý÷åé ôç äéêÞ ôïõ èÝóç êáé ôç äéêÞ ôïõ ÷Üñç. ×áñáêôçñéóôéêÝò ïíïìáóßåò: Áñ÷ïíôïðáíáãéÜ, ÐáíáãéÜ ç ËåìïíÞôñéá, ÐáíáãéÜ ô'ÈïäùñÞ, ÐáíáãéÜ Ôóõñáøùìïý, Ðáíáãßá ôùí Âïóêþí, ÐáíáãéÜ Ä'÷ïýíéá, ×ñéóôüò ô'Áñêïýäç. ×áñáêôçñéóôéêÝò åðßóçò åßíáé êáé ïé õðüóêáöåò-óðçëáéþäåéò åêêëçóßåò, óå áðïìáêñõóìÝíá êáé äõóêïëïäéÜâáôá óçìåßá. ÅíäéáöÝñïí ãéá ôïí åðéóêÝðôç Ý÷ïõí ãéá ôá éäéáßôåñá áñ÷éôåêôïíéêÜ, äïìéêÜ, éóôïñéêÜ êëð ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé óôïé÷åßá ôïõò ôá áêüëïõèá ìíçìåßá: l Ôï åîùêëÞóé ôïõ Áãßïõ Ãåùñãßïõ, ìåôáîý ÄñïóéÜò-Ëïõêéóßùí Ý÷åé óçìáíôéêÞ áãéïãñÜöçóç ôïõ 14ïõ-17ïõ áéþíá. l ÌïíÞ ÕðáðáíôÞò Åñßùí Þ Ìïíïìåñßôéóóá, óôïõò Êáèåíïýò. Óýìöùíá ìå

¢ãéïò ÄçìÞôñéïò, ÁõëùíÜñé

l

l l

l

l

l

l

l

ôçí êôçôïñéêÞ åðéãñáöÞ åßíáé ôïõ 1637. Áãßá ÐáñáóêåõÞ Ëïýôóáò. Ç ðáñÜóôáóç óêçíþí ôçò ÄåõôÝñáò Ðáñïõóßáò óôï äõôéêü ôïß÷ï åßíáé åöÜìéëëç óå ôÝ÷íç, èÝìáôá êáé ìéêñïæùãñáöéêÞ áõôÞò ôïõÁãßïõÄçìçôñßïõ ÊáôáññÜêôç. Áãßá ÊõñéáêÞ, óðçëáéþäåò åîùêêëÞóé óôá ÊáìðéÜ ÓôåíÞò. ÌïíÞ ÊïéìÞóåùò Èåïôüêïõ Þ Ðáíáãßá ×éëéáäïý. ËÝãåôáé üôé ôï üíïìÜ ôçò ôï ðÞñå åðåéäÞ Þôáí ç ÷éëéïóôÞ ðïõ Ýêôéóå ç ÂõæáíôéíÞ áõôïêñÜôåéñá Èåïäþñá. Ìåôáâõæáíôéíü åîùêêëÞóé ÐáíáãéÜ ç Áìðïõäéþôéóóá, óôéò ðáñõöÝò åëáôïäÜóïõò ìå áëðéêÜ ëéâÜäéá, ÂÁ ôçò ÓÝôôáò. Åêêëçóßäéï ÊïéìÞóåùò ôçò Èåïôüêïõ óôï ÁëéâÝñé, óôáõñåðßóôåãç ôïõ 1393 êáé êáôÜãñáöç áðü ðïëý êáëÝò ôïé÷ïãñáößåò. ÓðÞëáéï Ïóßïõ ×ñéóôïäïýëïõ óôç Ëßìíç. Åäþ áóêÞôåøå ï ¼óéïò ×ñéóôüäïõëïò óôï ôÝëïò ôïõ 10ïõ áéþíá. ¢ãéïò Báóßëåéïò Ùñåþí. Bõæáíôéíüò íáüò ôïõ ïðïßïõ ç Áãßá ÔñÜðåæá åßíáé ëáîåõìÝíç óôïí âñÜ÷ï. ¢ãéïò ÄçìÞôñéïò óôï ÖåñÝêáìðï Óêýñïõ.

¢ãéïò Íéêüëáïò óôá ÐïõñéÜ, Óêýñïò

ÌïíÞ ÕðáðáíôÞò Åñéþí, Êáèåíïß

49

Åýâïéá

Photo: Giannakis

Ðïëéôéóìüò, Åêäçëþóåéò

ÐïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò êáé ôïðéêÜ ðáíçãýñéá äéïñãáíþíïíôáé óôéò ðüëåéò êáé ôá ÷ùñéÜ ôçò Åýâïéáò êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ ÷ñüíïõ. Ïé ðïëéôéóôéêÝò åêäçëþóåéò ðåñéëáìâÜíïõí óõíáõëßåò, åêèÝóåéò, èåáôñéêÝò êáé êéíçìáôïãñáöéêÝò ðáñáóôÜóåéò êáé ðñïâïëÝò, áèëçôéêïýò áãþíåò ê.á. Ôá ðáíçãýñéá åßíáé ìéá êáôÜëëçëç åõêáéñßá ãéá Ýíá äéáöïñåôéêü åßäïò äéáóêÝäáóçò, ðïõ óõíäÝåé ôï ðáñáäïóéáêü ìå ôï óýã÷ñïíï. ÄéáóêåäÜóôå ìáæß ìå ôïõò íôüðéïõò, ìå ôç óõíïäåßá ðáñáäïóéáêÞò ìïõóéêÞò êáé ôïðéêþí ðáñáäïóéáêþí åäåóìÜôùí.

50

Ïé ðéï óçìáíôéêÝò åêäçëþóåéò ÷ñïíïëïãéêÜ åßíáé ïé ðáñáêÜôù: l Óêõñéáíü ÊáñíáâÜëé. Ïé êáôáâïëÝò ôïõ ÷Üíïíôáé óôá âÜèç ôïõ ÷ñüíïõ, Ý÷ïíôáò ôç ñßæá ôïõò óôéò ðñïáéþíéåò áíèñþðéíåò áíçóõ÷ßåò êáé áíáæçôÞóåéò ãéá ôç æùÞ êáé ôï èÜíáôï. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ÷ùñßò óõãêåêñéìÝíï ðñüãñáììá, ÷Üñç óôç óõììåôï÷Þ êáé óôïí åíèïõóéáóìü ôùí Óêõñéáíþí. l ÊáñíáâÜëé Áãßáò ¢ííáò. Óå äéïíõóéáêÞ áôìüóöáéñá êáé áðü ôá ðéï ãíùóôÜ, ôï âùìïëï÷éêü êáñíáâÜëé ôçò Áãßáò ¢ííáò, ðñáãìáôïðïéåßôáé óôçí ðëáôåßá ôïõ ÷ùñéïý.

Åýâïéá

l

l

l

l

l l

l

Ôç ÄåõôÝñá ôïõ ÐÜó÷á ôï Ýèéìï ôçò Êáæáíßôóáò óôç Ëïýôóá Äéñöýùí. Óõìâïëßæåé ôï ðÝñáóìá áðü ôï âáñý ÷åéìþíá óôçí Üíïéîç êáé ôï áíÝâáóìá ôùí âïóêþí áðü ôá ÷áìçëÜ ÷åéìáäéÜ ðÜíù óôéò êáôáðñÜóéíåò ðëáãéÝò. Óôéò 27 ÌáÀïõ ç åïñôÞ ôïõ Oóßïõ IùÜííïõ ôïõ Ñþóïõ óôï Ðñïêüðé ÊçñÝùò. Ðñáãìáôïðïéåßôáé ìåãáëïðñåðÞò ëéôÜíåõóç ôïõ óêçíþìáôïò ôïõ Áãßïõ ìå ôç óõììåôï÷Þ ÷éëéÜäùí ðñïóêõíçôþí, áñêåôïß ôùí ïðïßùí Ýñ÷ïíôáé ìå ôá ðüäéá áðü ôç ×áëêßäá. Ôï ðñþôï äåêáÞìåñï ôïõ Ìáúïõ ç ÃéïñôÞ ôçò Íåüôçôáò «ÍéêïëÝôá» óôï Íåï÷þñé. Ôï ðñþôï äåêáÞìåñï Éïõíßïõ ç ÃéïñôÞ Êåñáóéïý óôï Ìåôü÷é Êýìçò, ÃéïñôÞ ôóáãéïý óôç ÓÝôôá. Ôï ðñþôï äåêáÞìåñï Éïõëßïõ ç ÃéïñôÞ Êáëáìáñéïý óôçí Ðáñáëßá ×éëéáäïý Äéñöýùí, ç ÃéïñôÞ Ïýæïõ óôç ÍÝá ËÜìøáêï Ëçëáíôßùí, ç ÃéïñôÞ ÓáñäÝëáò óôïõò Áãßïõò Áðïóôüëïõò Ðåôñéþí, Óôéò 26 Éïõëßïõ ôï ÐáæÜñé ×áëêßäáò. ÌåãÜëç åðôáÞìåñç åìðïñïðáíÞãõñéò ìå áöïñìÞ ôçí åïñôÞ ôçò Áãßáò ÐáñáóêåõÞò, ðïëéïý÷ïõ ôçò ×áëêßäáò. Åëýìíéá, Ëßìíç. Êýêëïò ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí ôïí Éïýëéï êáéÁýãïõóôï. Êõæßêåéá, ÍÝá ÁñôÜêç. Êýêëïò ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí ôïí Éïýëéï êáé Áýãïõóôï. ÊáíÜñåéá, ÅñÝôñéá. Êýêëïò ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí ôïí Éïýëéï êáé Áýãïõóôï.

l

l

l

l l

l

l

l

ÌåóóÜðåéá, Øá÷íÜ. Êýêëïò ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí ôïí Éïýëéï êáé Áýãïõóôï. Ðïëéôéóôéêü Êáëïêáßñé, ÊÜñõóôïò. Êýêëïò ðïëéôéóôéêþí åêäçëþóåùí ôïí Éïýëéï êáéÁýãïõóôï. Óôéò 15 Áõãïýóôïõ óôçí Êýìç ÌåãÜëï ðáñáäïóéáêü ðáíçãýñé, üðùò êáé óå ðïëëÝò ðüëåéò êáé ÷ùñéÜ ôçò Åýâïéáò. Óôéò 16 Áõãïýóôïõ ç ÃéïñôÞ Óýêïõ óôá Âßôáëá Êýìçò. ÈÝáôñï ÓÝôôáò Áìáñýíèïõ. ÈåáôñéêÝò ðáñáóôÜóåéò êÜèå Óáââáôïêýñéáêï ôïõ Áõãïýóôïõ áðü ôï èßáóï Êáóôáëßá. ÃéïñôÞ Êñáóéïý, Âáóéëéêü. Óôï ôÝëïò Áõãïýóôïõ óôéò åãêáôáóôÜóåéò ôïõ ÁÓÁ×. Óôéò 6 Ïêôùâñßïõ ðñáãìáôïðïéåßôáé ôï ÐáæÜñé Áõëùíáñßïõ. ÌåãÜëç åìðïñïðáíÞãõñéò óôá ×Üíéá. ÖåóôéâÜë Åëëçíéêïý ÍôïêéìáíôÝñ. Ôï ðñþôï äåêáÞìåñï Ïêôùâñßïõ êáé ãéá Ýíá ðåíèÞìåñï ç ×áëêßäá ãßíåôáé ôï óçìåßï óõíÜíôçóçò ôùí ÅëëÞíùí Êéíçìáôïãñáöéóôþí.

Photo: Giannakis

l

Photo: Giannakis

Ðïëéôéóìüò, Åêäçëþóåéò

51

52

Åýâïéá ÅíáëëáêôéêÝò ìïñöÝò ôïõñéóìïý óôçí Åýâïéá

Êáôáäýóåéò Ç ãåùãñáößá ôçò Åýâïéáò, ç áêôïãñáììÞ ôçò êáé ç äéáìüñöùóç ôïõ âõèïý åßíáé ôÝôïéá ðïõ ðáñÝ÷åé ôç äõíáôüôçôá ãéá åêðëçêôéêÝò êáôáäýóåéò 365 ìÝñåò ôï ÷ñüíï, áíåîáñôÞôùò êáéñéêþí óõíèçêþí. Ç éäéáßôåñç ãåùãñáöéêÞ èÝóç êáé ôá êáôÜ ôüðïõò éó÷õñÜ ìüíéìá ñåýìáôá, óõíôåëïýí óôç äéáôÞñçóç óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ åîáéñåôéêÜ ðëïýóéáò õðïâñý÷éáò âéïðïéêéëüôçôáò. Ôá ðéï ãíùóôÜ êáôáäõôéêÜ óçìåßá âñßóêïíôáé óôï ÌáñìÜñé êáé ôçí ÊÜñõóôï, óôç Íüôéá Åýâïéá, óôç ðåñéï÷Þ ×áëêßäáò êáé ôçí Êýìç óôçí ÊåíôñéêÞ Åýâïéá, óôá Ëé÷áäïíÞóéá, ôï Áñôåìßóéï, ôï Á÷ëÜäé êáé ôï ÐÞëé óôç Âüñåéá Åýâïéá êáé âÝâáéá ó' üëåò ó÷åäüí ôéò áêôÝò ôçò Óêýñïõ, üðïõ åßíáé ðïëý åíôõðùóéáêÝò ïé õðïèáëÜóóéåò óðçëéÝò. Óôçí Åýâïéá ëåéôïõñãïýí ôá áêüëïõèá êáôáäõôéêÜ êÝíôñá: l Houlieris Diving Chalkis, Sport Apollon êáé Thalassa Diving óôç ×áëêßäá. l Lihadonisia Diving Center óôç Ëé÷Üäá. l Kalamos Divers óôçí Êýìç. l Dive In Evia êáé Karystos Dive Center óôçí ÊÜñõóôï.

l l

Skyros Diving Center óôç Óêýñï.

Petries Divers óôïõò Áãßïõò Áðïóôüëïõò.

Windsurfing Ïé óôáèåñïß âüñåéïé Üíåìïé, ç äéÜñêåéÜ ôïõò, ç êëåéóôÞ êáé áóöáëÞò èÜëáóóá, ìåôáîý ôùí äõôéêþí áêôþí ôçò Íüôéáò Êáñõóôßáò êáé ôùí íçóßäùí Ðåôáëéïß, êáèþò êáé ôá éó÷õñÜ ñåýìáôá óôï óôåíü êáíÜëé, êÜíïõí ôï ÌáñìÜñé éäáíéêü ôüðï ãéá windsurfing, üðùò ðåñéãñÜöïõí åîåéäéêåõìÝíá åõñùðáúêÜ ðåñéïäéêÜ êáé ïñãáíéóìïß.

53

Åýâïéá ÅíáëëáêôéêÝò ìïñöÝò ôïõñéóìïý óôçí Åýâïéá

Éáìáôéêüò Ôïõñéóìüò

Êáíü-ÊáãéÜê Ôá ïñìçôéêÜ íåñÜ ôïõ ðïôáìïý ÌáíéêéÜôç, óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ ÄÞìïõ Êïíéóôñþí, áðïêôïýí üëï êáé ìåãáëýôåñç äçìïôéêüôçôá ìåôáîý ôùí ïðáäþí ôïõ áèëÞìáôïò. Ôï ðïôÜìé ðñïóöÝñåôáé ãéá áãùíéóôéêÞ êáôÜâáóç, üðùò êáé ãéá ÷áëáñÞ ðåñéÞãçóç.

Éððáóßá Óôï ÐÝé ×áëêßäáò ëåéôïõñãåß Éððéêüò ¼ìéëïò, óå êáôáðñÜóéíï åéäõëëéáêü ðåñéâÜëëïí, ìå èáõìÜóéåò ïñãáíùìÝíåò åãêáôáóôÜóåéò êáé áíáøõêôÞñéï. Óôïí ÔáîéÜñ÷ç êáé óôéò ÊáìáôñéÜäåò óôç Âüñåéá Åýâïéá ëåéôïõñãïýí êÝíôñá åëåýèåñçò éððáóßáò, üðïõ ìðïñåßôå íá êÜíåôå éððáóßá ìÝóá óå äéáìïñöùìÝíï ÷þñï Þ óôï üñïò ÔåëÝèñéï. Óôïõò ÁíäñïíéÜíïõò óôç Íüôéá Åýâïéá ëåéôïõñãåß åðßóçò êÝíôñï åëåýèåñçò éððáóßáò.

54

Óôá ËïõôñÜ Áéäçøïý õðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñåò áðü ïãäüíôá ðçãÝò ìå ï èåñìïêñáóßá áðü 28ï Ýùò 86 C. Ïé éáìáôéêÝò ôïõò éäéüôçôåò óõìâÜëïõí áðïôåëåóìáôéêÜ óôç èåñáðåßá äéáöüñùí ðáèÞóåùí. Ëïõôñïèåñáðåßá ðáñÝ÷åôáé óôï óýã÷ñïíï ÕäñïèåñáðåõôÞñéï ôïõ ÅÏÔ. ÁñêåôÜ îåíïäï÷åßá äéáèÝôïõí åãêáôáóôÜóåéò ëïõôñïèåñáðåßáò. ÏñéóìÝíá ëåéôïõñãïýí üëï ôï ÷ñüíï ïñãáíùìÝíåò ìïíÜäåò SPA, üðùò: ÈÝñìáé Óýëëá Spa Welness, Êíùóóüò, ÅéñÞíç, Áýñá, Êåíôñéêüí, Óêïõñôáíéþôç. Ôï èåñìïäõíáìéêü ôçò ðåñéï÷Þò ôñïöïäïôåß åðßóçò ìéêñüôåñåò éáìáôéêÝò ðçãÝò óôá ÃéÜëôñá êáé ¹ëéáÁéäçøïý. Óôçí éáìáôéêÞ ðçãÞ óôï ×ùíåõôéêü Êýìçò ôï íåñü öçìßæåôáé ãéá ôçí åõåñãåôéêÞ ôïõ åðßäñáóç óôéò íåöñïðÜèåéåò.

Óõíåäñéáêüò ôïõñéóìüò ÌåãÜëåò îåíïäï÷åéáêÝò ìïíÜäåò äéáèÝôïõí óõíåäñéáêÜ êÝíôñá ìå üëåò ôéò óýã÷ñïíåò õðïäïìÝò ãéá ôç äéïñãÜíùóç óõíåäñßùí, ðáñÜëëçëá ìå ôç öéëïîåíßá ôùí óõíÝäñùí. l Óôç ×áëêßäá ôá îåíïäï÷åßá Ðáëßññïéá, Ëïýóõ, ÐÝëáãïò. l Óôçí ÅñÝôñéá ôá îåíïäï÷åßá Negroponte Resort, Palmariva, Eretria Village. l Óôá ËïõôñÜ Áéäçøïý ôï îåíïäï÷åßï ÈÝñìáé Óýëëá Spa Welness. l Óôï ÌáñìÜñé ôï îåíïäï÷åßï Marmari Bay.

Åýâïéá ÅíáëëáêôéêÝò ìïñöÝò ôïõñéóìïý óôçí Åýâïéá Ïñåéâáóßá -Äñáóôçñéüôçôåò âïõíïý Ãéá ðåñéóóüôåñç ðåñéðÝôåéá ìðïñåßôå «íá ðÜñåôå ôá âïõíÜ». Ç Åýâïéá äéáó÷ß-æåôáé áðü Ýíá åêôåôáìÝíï äßêôõï óçìáôï-äïôçìÝíùí, Þðéùí ó÷åôéêÜ, ðåæïðïñéêþí äéáäñïìþí. ÕðÜñ÷ïõí åðßóçò áñêåôÝò á÷áñôïãñÜöçôåò ðåñéï÷Ýò, üðïõ ôá äáóù-ìÝíá áíçöïñéêÜ ìïíïðÜôéá äéáäÝ÷ïíôáé ðáíÝìïñöá ïñïðÝäéá êáé êïñõöÝò ìå èÝá ðïõ êüâåé ôçí áíÜóá. Óôïí ïñåéíü üãêï ôçò Äßñöõïò, ìåôÜ ôç ÓôåíÞ, óå Ýíáí áõ÷Ýíá ìå åíôõðùóéáêÞ áìößðëåõñç èÝá ðñïò ôï Áéãáßï êáé ôïí Åõâïúêü, âñßóêåôáé ôï Ïñåéâáôéêü Êáôáöýãéï ÌÉ×ÁËÇÓ ÍÉÊÏËÁÏÕ (õøïì. 1.100 ì.), ðïõ áíÞêåé óôïí Ïñåéâáôéêü Óýëëïãï ×áëêßäáò. Ìðïñåß íá öéëïîåíÞóåé ìå ðïëëÝò áíÝóåéò ôïõëÜ÷éóôïí ðåíÞíôá ïñåéâÜôåò. Óôçí ðåñéï÷Þ ôçò Êáñýóôïõ âñßóêåôáé ôï ìéêñüôåñï êáé ìå ëéãüôåñåò áíÝóåéò Ïñåéâáôéêü Êáôáöýãéï ¼÷çò.

Êáôáöýãéï Äßñöõïò, "Ìé÷Üëçò ÍéêïëÜïõ"

ÌïíïðÜôéá óôçí ÊåíôñéêÞ Åýâïéá: l ÓôåíÞ - Êáôáöýãéï Äßñöõïò (þñåò ðïñåßáò:2.5, åýêïëï) l Êáôáöýãéï Äßñöõïò-Îçñïâïýíé (þñåò ðïñåßáò:2.5, åýêïëï) l ÖáñÜããé Óôñïðþíùí-×éëéáäïý (þñåò ðïñåßáò:4, åýêïëï) l ËÜìáñç-×éëéáäïý (þñåò ðïñåßáò:2, åýêïëï) l Êáôáö. Äßñöõïò - ÖáñÜããé ÁãÜëçò (þñåò ðïñåßáò:5.5, ëéãüôåñï åýêïëï) l ÖáñÜããé ÁãÜëçò-ÑÜ÷ç ÃëõöÜäáò (þñåò ðïñåßáò:4, åýêïëï) l ÄÜöíç-ÌÝëïõíá (þñåò ðïñåßáò:2, åýêïëï) l Åõâïúêüò ¼ëõìðïò (þñåò ðïñåßáò:2.5, åýêïëï) l Áìðïõäéþôéóóá-ÓêïôåéíÞ (þñåò ðïñåßáò:3.5, åýêïëï) l ÁíäñïíéÜíïé-Ìåôü÷é (þñåò ðïñåßáò:6, åýêïëï)

ÌïíïðÜôéá óôç Âüñåéá Åýâïéá: ¢ãéïò-Ðñïêüðé (þñåò ðïñåßáò:6, åýêïëï) l Ìíçìåßï-ÐõîáñéÜò (þñåò ðïñåßáò:6.5, ëéãüôåñï åýêïëï) l Âëá÷éÜ-ÐõîáñéÜò (þñåò ðïñåßáò:6, ëéãüôåñï åýêïëï) l ÐÞëé-ÐõîáñéÜò (þñåò ðïñåßáò:2, åýêïëï) l Ôñïýðé-Óôñïõãêßôóá (þñåò ðïñåßáò:3.5, ëéãüôåñï åýêïëï) l ¼ñïò ÊáíäÞëé (ÌÜêéóôïò) (þñåò ðïñåßáò:7.5, ëéãüôåñï åýêïëï) l ÖáñÜããé ÍçëÝá (ÁñÜðçò) (þñåò ðïñåßáò:2, åýêïëï) l ÊáôáññÜêôåò Äñõìþíá-Îçñüí ¼ñïò (þñåò ðïñåßáò:3.5, åýêïëï) l Îçñüí ¼ñïò (þñåò ðïñåßáò:3, åýêïëï) l ¼ñïò ÔåëÝèñéï, ÊáóôáíéþôéóóáÓÞìéá (þñåò ðïñåßáò:4, åýêïëï) l Ëé÷Üäá (þñåò ðïñåßáò:2, åýêïëï) l

55

56

Åýâïéá ÅíáëëáêôéêÝò ìïñöÝò ôïõñéóìïý óôçí Åýâïéá

ÌïíïðÜôéá óôç Íüôéá Åýâïéá: l ÐåôñéÝò-Íåñüìõëïé-Óôüìéï (þñåò ðïñåßáò:2, åýêïëï) l ÖáñÜããé ×Üñáêá Óôýñùí (þñåò ðïñåßáò:2, åýêïëï) l Äñáêüóðéôá Óôýñùí-Áêñüðïëç ÁñìÝíùí (þñåò ðïñåßáò:2.5, åýêïëï) l ÖáñÜããé Áãßïõ Äçìçôñßïõ, ÌïíïðÜôé ôçò ÓÜñáò (þñåò ðïñåßáò:2.5, åýêïëï) l ÖáñÜããé ÄçìïóÜñçò (þñåò ðïñåßáò:4, åýêïëï) ** l Ìýëïé-Êáôáöýãéï-ÄñáêüóðéôïÊïñõöÞ ¼÷çò (þñåò ðïñåßáò:4, åýêïëï) l Ðáñáëßá Áñ÷ÜìðïëçòÖáñÜããé Áñ÷Üìðïëçò (þñåò ðïñåßáò:1, åýêïëï) **Óôï ÄçìïóÜñç ôï êáëïêáßñé ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïñãáíùìÝíåò åêäñïìÝò áðü ôï ÄÞìï Êáñýóôïõ êáé ôïõñéóôéêÜ ãñáöåßá ôçò ðåñéï÷Þò.

Ï Ïñåéâáôéêüò Óýëëïãïò ×áëêßäáò Ý÷åé áíïßîåé áîéüëïãåò êáé ìå äéÜöïñïõò âáèìïýò äõóêïëßáò áíáññé÷çôéêÝò äéáäñïìÝò óå ðåäßá óôçí ðåñéï÷Þ ôçòÄßñöõïò. Ôï ðïäÞëáôï âïõíïý åßíáé ìéá íÝá äñáóôçñéüôçôá ìå ðïëëïýò öáíáôéêïýò ößëïõò. Ïé ïñåéíïß üãêïé ôçò Âüñåéáò êáé ÊåíôñéêÞò Åýâïéáò ðñïóöÝñïíôáé éäéáßôåñá ãéá ðáíÝìïñöåò äéáäñïìÝò ìÝóá áðü ðõêíÜ äÜóç. Ïé üãêïé ôïõ ÔåëÝèñéïõ êáé ôïõ Îçñïý üñïõò óôç Âüñåéá Åýâïéá, ç ðåñéï÷Þ ôçò Äßñöõïò, ôïõ Ïëýìðïõ êáé ôùí Êïôýëáéùí óôçí ÊåíôñéêÞ Åýâïéá åßíáé éäáíéêïß ãéá óýíôïìåò Þ ïëïÞìåñåò åîïñìÞóåéò. Óôïõò ÐáðÜäåò ÍçëÝùò õðÜñ÷åé ôï íåüôåõêôï Äáóéêü ×ùñéü. Ïé ïéêßóêïé åßíáé öôéáãìÝíïé áðü îýëï êáé ðÝôñá, ðåñéôñéãõñéóìÝíïé ìå ãêáæüí, ëïõëïýäéá, ðÝôñéíá ôïé÷ßá êáé üìïñöïõò äéáäñüìïõò. Âñßóêåôáé ìÝóá óå äÜóïò áðü ðåýêá êáé äñõò.

Äáóéêü ×ùñéü, ÐáðÜäåò ÍçëÝùò

57

Åýâïéá ÉáìáôéêÜ ËïõôñÜ êáé Åõåîßá ÉáìáôéêÝò ðçãÝò ïíïìÜæïíôáé ïé öõóéêÝò áíáâëýóåéò ôùí èåñìþí íåñþí, ôá ïðïßá ìå ôá óõóôáôéêÜ ðïõ ðåñéÝ÷ïõí åßíáé êáôÜëëçëá ãéá ôçí ßáóç äéáöüñùí ðáèÞóåùí. ÖçìéóìÝíá ãéá ôéò éáìáôéêÝò ðçãÝò ôïõò åßíáé ôá ËïõôñÜ Áéäçøïý óôç Âüñåéá Åýâïéá. Ïé éáìáôéêÝò ðçãÝò ôçò Áéäçøïý èåùñïýíôáé áðü ôéò ðéï ðåñéå-êôéêÝò óå èåñáðåõôéêÜ óõóôáôéêÜ êáé ôéò ðéï áðïôåëåóìáôéêÝò ðáãêïóìßùò. ÓÞìåñá õðÜñ÷ïõí ðåñéóóüôåñåò áðü 80 éáìáôéêÝò ðçãÝò ðïõ ç èåñìïêñáóßá ôïõò êõìáßíåôáé áðü 28ïC ìÝ÷ñé 80ïC .

ËïõôñÜ Áéäçøïý

58

Ïé åêèÝóåéò ôùí åéäéêþí õäñïëüãùí ãéáôñþí, áëëÜ êáé Üëëùí åðéóôçìüíùí, êáôáëÞãïõí óå óõìðåñÜóìáôá, üôé ôá éáìáôéêÜ íåñÜ ôçò Áéäçøïý êáé ôùí ÃéÜëôñùí åíäåßêíõíôáé ãéá ðáèÞóåéò üðùò: ÁñèñïðÜèåéåò, ÑåõìáôïðÜèåéåò, Óðïíäõëïáèñßôéäåò, Ïóöõáëãßåò, Éó÷éáëãßåò, Áãêõëþóåéò, Çìéêñáíßåò, Ôåíïíôßôéäåò, ×ñüíéåò ãõíáéêïëïãéêÝò ðáèÞóåéò, ÁããåéïðÜèåéåò, áëëÜ êáé ôçò áíáæùïãüíçóçò ôçò áéóèçôéêÞò êáé ôçò ïìïñöéÜò êëð. ÉáìáôéêÜ ëïõôñÜ ìå èåñáðåõôéêÝò éäéüôçôåò õðÜñ÷ïõí åðßóçò óôá ÃéÜôñá êáé ôá ¹ëéá.

Åýâïéá Ãáóôñïíïìßá

Áãñïôïõñéóìüò - Óõíåôáéñéóìïß l l

l l

l

l

l

l

Ï Óõíåôáéñéóìüò Ãõíáéêþí "Êýæéêïò" óôç ÍÝá ÁñôÜêç. Ï Óõíåôáéñéóìüò Ãõíáéêþí "Áñôáêåßá ÊñÞíç" óôç ÍÝá ÁñôÜêç. www.artakia.gr Ï Óõíåôáéñéóìüò Ãõíáéêþí "Avalona" óôá ×Üíéá Áõëùíáñßïõ. Ï Óõíåôáéñéóìüò Ãõíáéêþí Êýìçò êáôáóêåõÜæåé ïíïìáóôÜ êïõêïõëÜñéêá ÷åéñïôå÷íÞìáôá ìå êïõêïýëé ìåôáîïóêþëçêá. Ï Óõíåôáéñéóìüò Ãõíáéêþí Ëßìíçò êáôáóêåõÜæåé õöáíôÜ ðÜíù óå ðáñáäïóéáêÜ ìïôßâá. Ï Áãñïôéêüò Óõíåôáéñéóìüò Ñïâéþí ðáñÜãåé êáé ôõðïðïéåß åëéÝò âéïëïãéêÞò êáëëéÝñãåéáò. Ï Áãñïôéêüò Óõíåôáéñéóìüò ÔáîéÜñ÷ç Ùñåþí ðáñÜãåé ðåñßöçìá îåñÜ óýêá. Ï Áãñïôéêüò Óõíåôáéñéóìüò Ðåñéï÷Þò Êýìçò óôïõò ÊáëçìåñéÜíïõò ðáñÜãåé ôï öçìéóìÝíï óýêï ÊýìçòÐÏÐ www.figkimi.gr.

Ìéêñüôåñá êáé ìåãáëýôåñá ïéíïðïéåßá óôçí åõñýôåñç ðåñéï÷Þ ôçò ×áëêßäáò (Áõëßäá, ËçëÜíôéï), óôçí ÊåíôñéêÞ êáé Íüôéá Åýâïéá ðáñÜãïõí áîéüëïãåò åôéêÝôåò êáé ôá ðåñéóóüôåñá äÝ÷ïíôáé åðéóêÝðôåò. ÖçìéóìÝíï åßíáé ôï ôóßðïõñï ðïõ áðïóôÜæïõí ìéêñïß ðáñáãùãïß óôéò ðïëëÝò ðåñéï÷Ýò ôçò Åýâïéáò. Óôá ÊáìðéÜ ÓôåíÞò ëåéôïõñãåß åêôñïöåßï ðÝóôñïöáò, ïé ïðïßåò ðñïóöÝñïíôáé óôéò ôáâÝñíåò ôïõ ÷ùñéïý. ÁñêåôÝò áîéüëïãåò áãñïôïõñéóôéêÝò ìïíÜäåò ëåéôïõñãïýí óôç Âüñåéá, ÊåíôñéêÞ, Íüôéá Åýâïéá êáé óôç Óêýñï.

Ç ôïðéêÞ êïõæßíá ôçò Åýâïéáò åßíáé ðëïýóéá êáé åíäéáöÝñïõóá. Ç ×áëêßäá åßíáé îáêïõóôÞ ãéá ôá ìïíáäéêÜ ïõæåñß êáé ôïõò ìåæÝäåò ôïõò. Öñåóêüôáôá èáëáóóéíÜ êáé øÜñéá ðáñáóêåõÜæïíôáé êáé ìáãåéñåýïíôáé óôç óôéãìÞ êáé óõíïäåýïíôáé áðü åêëåêôü ïýæï Þ ôóßðïõñï.ÁíÜëïãá ïõæåñß êáé øáñïôáâÝñíåò õðÜñ÷ïõí óå üëïõò ôïõò ðáñáëéáêïýò ïéêéóìïýò. Óå üëç ôçí Åýâïéá åîßóïõ öçìéóìÝíåò åßíáé ïé ôáâÝñíåò ìå êñåáôéêÜ, ôõñéÜ, ðßôåò, êñáóß, ôóßðïõñï êáé ðïëëïýò ìåæÝäåò. Ôá êôçíïôñïöéêÜ êáé ôõñïêïìéêÜ ðñïúüíôá ôçò Êáñõóôßáò, ôçò Óêýñïõ, ôçò ÊåíôñéêÞò êáé Âüñåéáò Åýâïéáò, åßíáé ðáóßãíùóôá ãéá ôçí ðïéüôçôá êáé ôç íïóôéìéÜ ôïõò. ¼ëá ôá åóôéáôüñéá êáé ïé ôáâÝñíåò øÞíïõí íïóôéìüôáôá ðáúäÜêéá êáé Ý÷ïõí ìåãÜëç ðïéêéëßá óôá ìáãåéñåõôÜ. Óå ìåñéêÜ áðü áõôÜ óåñâßñïíôáé íôüðéá ëïõêÜíéêá êáé æõìùôü øùìß. Óôçí Êáñõóôßá îå÷ùñßæïõí êáôóéêÜêé, ðñïâáôßíá êáé ãßäá ìáãåéñåìÝíá óå ðïëëÝò ðïéêéëßåò, êïêêéíéóôüò êüêêïñáò ìå êïõñêïõìðßíåò Þ ãêüãêëéåò (åßäïò ÷åéñïðïßçôïõ æõìáñéêïý). Óôç Óêýñï äïêéìÜóôå ôç öçìéóìÝíç áóôáêïìáêáñïíÜäá, Ãåõèåßôå ôá ãëõêÜ ôïõ ôáøéïý, ôïí ìðáêëáâÜ, ôá áìõãäáëùôÜ, ôá îåñÜ óýêá, ôï ôïðéêü ðáóôÝëé, ôá ÷åéñïðïßçôá ãëõêÜ ôïõ êïõôáëéïý. ÄïêéìÜóôå ÅõâïéþôéêÜ êñáóéÜ, ôóßðïõñï, ïýæï, ëéêÝñ êëð.

59

60

61

Photo: Giannakis

Åýâïéá Ðëçñïöïñßåò Ç ðñüóâáóç óôçí Åýâïéá åßíáé ðïëý åýêïëç. Ç ×áëêßäá áðÝ÷åé ìüëéò ïãäüíôá ÷ëì áðü ôçí ÁèÞíá. Ôï ÊÔÅË Åõâïßáò åêôåëåß ðõêíÜ êáèçìåñéíÜ äñïìïëüãéá áðü ôçí ÁèÞíá (óôáèìüò Ëéïóßùí êáé ÊÜôù ÐáôÞóéá) ðñïò ×áëêßäá, Êýìç, ËïõôñÜ Áéäçøïý, Éóôéáßá,ÁëéâÝñé, Êýìç, ÊÜñõóôï, áëëÜ êáé áðü Èåóóáëïíßêç, ÐÜôñá êáé ÉùÜííéíá ðñïò ×áëêßäá. Ï ÏÓÅ åðßóçò åêôåëåß ðõêíÜ êáèçìåñéíÜ äñïìïëüãéá áðü ôï Óôáèìü Ëáñßóçò ðñïò ôç ×áëêßäá. Ç Åýâïéá óõíäÝåôáé ìå ôçí ÁôôéêÞ êáé ôç ÓôåñåÜ ÅëëÜäá ìå ðïñèìåßá ðïõ åêôåëïýí êáèçìåñéíÜ äñïìïëüãéá: l Áðü ôç ÑáöÞíá ÁôôéêÞò ðñïò ôï ÌáñìÜñé. l Áðü ôçí Áãßá Ìáñßíá ÁôôéêÞò ðñïò Óôýñá êáéÁëìõñïðüôáìï. l Áðü ôïí ÙñùðüÁôôéêÞò ðñïò ÅñÝôñéá. l Áðü ôçí Áñêßôóá Öèéþôéäáò ðñïò ôá ËïõôñÜÁéäçøïý. l Áðü ôïí ¢ãéï Êùíóôáíôßíï Öèéþôéäáò ðñïò ôïí¢ãéï ÃåþñãéïËé÷Üäáò. l Áðü ôç Ãëýöá Öèéþôéäáò ðñïò ôïí Áãéüêáìðï. l Áðü ôçí Êýìç ðñïò ôç Óêýñï, ÓðïñÜäåò êáé ôï ÂüñåéïÁéãáßï.

l

l

l

l

l

l l

l

l l

l

Äéåõèýíóåéò - ÔçëÝöùíá l

l

Äéåýèõíóç Ôïõñéóìïý-Ðïëéôéóìïý Í.Á. Åõâïßáò: 2221061156 www.evia.gr Åðáñ÷åßï Óêýñïõ: 2222091840

ÄÞìïé l

l l

l l l

62

Áéäçøïý: 2226350303, 2226350322 www.edipsos.net Áìáñõíèßùí: 2229037790, 2229039090 Áíèçäþíïò: 2221351600, 2221062171 www.anthidona.gov.gr Áñôåìéóßïõ: 2226040650, 2226040950 Áõëßäáò: 2221031228, 2221031000 Áõëþíïò: 2223032350 www.avlonari.gr

l

l l l

l

l l

l

Äéñöýùí: 2228051220 www.dirfion.gr Äõóôßùí: 2223051373, 2223052122 www.distos.gr Åëõìíßùí: 2227031215, 2227031603 www.elimnion.gr Åñåôñßáò: 2229062207 www.dimos-eretrias.gr Éóôéáßáò: 2226052146 www.istiaia.gr Êáñýóôïõ: 2224022246 ÊçñÝùò: 2227350200, 2227350212 www.dimoskireos.gr Êïíéóôñþí: 2222058333, 2222059835 www.konistra.gr Êýìçò: 2222024000 www.kimi.gr Ëçëáíôßùí: 2221063000 www.lilantio.gr Ìáñìáñßïõ: 2224031280, 2224032380 www.marmari.gr Ìåóóáðßùí: 2228022505, 2228024929 www.messapia.gr ÍÝáò ÁñôÜêçò: 2221042122, 2221044022 ÍçëÝùò: 2227061115, 2227061220 Óêýñïõ: 2222091207 www.skyros.gr ÓôõñÝùí: 2224051235, 2224051202 www.dimos-styreon.gr ÔáìõíÝùí: 2223022555 ×áëêéäÝùí: 2221022314, 2221086300 www.chalkida.gr Ùñåþí: 2226071454, 2226071987 www.orei.gr

Åýâïéá Ðëçñïöïñßåò Êïéíüôçôåò l l

ÊáöçñÝùò: 2224025802 Ëé÷Üäïò: 2226033298, 2226033280 www.lixada.gr

Íïóïêïìåßá l l l

Íïóïêïìåßï ×áëêßäáò: 2221021901 Íïóïêïìåßï Êýìçò: 2222029300 Íïóïêïìåßï Êáñýóôïõ: 2224024001

Ìïõóåßá l l l l l l

ÊÔÅË Åõâïßáò www.ktelevias.gr l ÁèÞíá: 2108317163 l Èåóóáëïíßêç: 2310595409 l ÐÜôñá: 2610623888 l ÉùÜííéíá: 2651041248 l ×áëêßäá: 2221020400

l l l l l

ÏÓÅ www.ose.gr l ÁèÞíá: 2105240601, 2105240646-8 l ×áëêßäá: 2221022386

ÍáõôéêÜ ðñáêôïñåßá: l l l l l l l l l l l l l

Áãßáò Ìáñßíáò: 2294063000, 2294063000 Áãéüêáìðïõ: 2226031245 ÁëìõñïðïôÜìïõ: 2223053768 Áñêßôóáò: 2233091121 Ãëýöáò: 2238061255 ÅñÝôñéáò: 2229067007,-8 Êýìçò: 2222022020, 2222022522 Ëïõôñþí Áéäçøïý: 2226023330, 2226060530 Ìáñìáñßïõ: 2224032404,-5 Í. Óôýñùí: 2224041266 ÑáöÞíáò: 2294024398, 2294024882 Óêýñïõ: 2222091790, 2222091165 Ùñùðïý: 2295032511

ÏëõìðéáêÞ Áåñïðïñßá www.olympicairlines.com l ÁèÞíá: 2109666666 l Óêýñïò: 2222091600 l Áåñïäñüìéï Óêýñïõ: 2222091625

l

l l

Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï ×áëêßäáò: 2221025131 Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï ÅñÝôñéáò: 2229062206 Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï Êáñýóôïõ: 2224022472 Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï Óêýñïõ: 2222091327 Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Êýìçò: 2222022011 Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Ëßìíçò: 2227031335 Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï ×áëêßäáò: 2221021817 Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï Øá÷íþí Ëáïãñáöéêü ìïõóåßï ÊáøÜëùí Ëáïãñáöéêü Ìïõóåßï ÖáëôÜéôò: 2222091232 www.faltaits.gr Ìïõóåßï ÁðïëéèùìÝíùí Èçëáóôéêþí ÊåñáóéÜò: 2227061115, 2227061220 www.kerasiamuseum.gr Ìïõóåßï ïóôñÜêùí ï ÍÁÕÔÉËÏÓ: 2226031662, 69722406477 www.nautilusmuseum.com Ìïõóåßï ÖõóéêÞò Éóôïñßáò Éóôéáßáò: 2226052224 Éóôïñéêü-Ðïëåìéêü Ìïõóåßï Áíáóôáóßïõ ËéÜóêïõ óôï Êïíôïäåóðüôé

Ðïëéôéóôéêïß öïñåßò l

l

l l l

l

ÃåíéêÜ Áñ÷åßá ôïõ ÊñÜôïõòÉóôïñéêÜ Áñ÷åßá ×áëêßäáò: 2221085295 gak.eyv.sch.gr Åóôßá Ãíþóçò ×áëêßäáò: 2221077599, 221077199 www.estiagnosis.gr Ëýêåéï ôùí Åëëçíßäùí ×áëêßäáò: www.likioellinidonchalkida.gr ÖåóôéâÜë Åëëçíéêïý ÍôïêéìáíôÝñ: 2106981112 www.docfest.gr Åëëçíéêüò Ïñåéâáôéêüò Óýëëïãïò ×áëêßäáò: 2221025230 www.eoschalkidas.gr ÊÝíôñï ÐåñéâáëëïíôéêÞò ÅíçìÝñùóçò Êáñõóôßáò: 2224026200

63

Åýâïéá ÐçãÝò:

• Ôáìåßï Áñ÷áéïëïãéêþí Ðüñùí êáé Áðáëëïôñéþóåùí - Ðïëéôéóìéêüò Êüìâïò Ïäõóóåýò www.culture.gr • ÖÉËÏÔÇÓ ÂÜóç äåäïìÝíùí ãéá ôçí ÅëëçíéêÞ Öýóç http://www.itia.ntua.gr/filotis/main.html • Áñ÷åßï Åôáéñåßáò Åõâïúêþí Óðïõäþí • Âéâëéïãñáößá Èåïäþñïõ Óêïýñá • Ç ðåñéï÷Þ ôçò ¼÷çò, ÂáóéëéêÞ ÂëÜìç • Áñ÷áéïëïãßá, Ôåý÷ïò 42 • Ðåñéïäéêü Åëëçíéêü Ðáíüñáìá, Ôåý÷ç 33-45-51-52 • Ôïõñéóôéêïß ïäçãïß Åõâïßáò (Ïäçãïß Í.Á. Åõâïßáò-1997 & 2004, Ïäçãüò Íïìáñ÷ßáò Åõâïßáò-1971, Ïäçãüò Ìé÷áÞë ÊáñôóÜêç, Ïäçãüò Ìé÷áÞë Ôïýìðç-1982, Ðáñáäßñöõåò Êïéíüôçôåò-1998, Ïäçãüò DemoCom-2005, Ïäçãüò Óõëëüãïõ Óêõñéáíþí) • Ôïõñéóôéêüò ÷Üñôçò Åõâïßáò, Í.Á. Åõâïßáò • ÌïíïðÜôéá ôçò Åýâïéáò, Í.Á. Åõâïßáò • Ïäçãïß êáé éóôüôïðïé ÄÞìùí êëð öïñÝùí Åõâïßáò Öùôïãñáöéêü õëéêü:

• Öùôïãñáöéêü áñ÷åßï Ôáìåßïõ Áñ÷áéïëïãéêþí Ðüñùí êáé Áðáëëïôñéþóåùí • Öùôïãñáöéêü áñ÷åßï ÐåñéöÝñåéáò ÓôåñåÜò ÅëëÜäáò • Ðåñéïäéêü Åëëçíéêü Ðáíüñáìá • Ðåñéïäéêü Âáèý ÃáëÜæéï • ÃéÜííçò Öáöïýôçò • Ìáñßá Âïëéþôç • ÐáíôåëÞò ÁããÝëïõ • Âáóßëçò ÓõêÜò • Ãéþñãïò ÃéáííÜêçò • ÅðéìåëçôÞñéï Åýâïéáò

Í.Á. Åýâïéáò - Äéåýèõíóç Ôïõñéóìïý Ìåóóáðßùí 4, 341 00 ×áëêßäá - Ôçë.: 22210 61156 e-mail: tourismos@naevias.gr www.naevias.gr

w w w. e v i a . g r

ΧΑΛΚΙ∆Α ΥΠΟΜΝΗΜΑ 1. ∆ΗΜΑΡΧΕΙΟ.

2. ΝΟΜΑΡΧΙΑ.

3. ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ.

4. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.

5. ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΑΠΑ∆ΗΜΗΤΡΙΟΥ.

6. ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑ.

7. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΕΧΝΗΣ.

8. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ (ΚΡΙΕΖΩΤΕΙΟ).

9. ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΡΑ-ΜΠΑΜΠΑ.

10. ΤΑΦΟΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑ.

11. ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΙΤΙ.

12. ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.

13. ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ.

14. ΜΟΥΣΙΚΟ Ω∆ΕΙΟ ΣΚΑΛΚΩΤΑ.

15. ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΟΥΚΟΥΛΗ.

16. ΡΩΜΑΪΚΟ Υ∆ΡΑΓΩΓΕΙΟ.

17. ΣΠΙΤΙ ME Τ΄ ΑΓΑΛΜΑΤΑ.

18. ΤΖΑΜΙ.

19. ΑΡΕΘΟΥΣΑ.

www.evia.gr