HEIDENHAINinfo 34 t/m 55

1 ‘HEIDENHAINshowsthewaytoprecision’

2 Trainingenvoorgebruikenonderhoud

3 NIEUW LIP200,lengtemeetsysteemvoorzéérhogenauwkeurigheid

4 Programmeerwedstrijd;

BartdenHartogheeftbewerkingsprogrammavanslechts28regels

5 LIDA500,nogkleineropenlengtemeetsysteem

6 Uitlezingenencodervoorgevoeligsteweerradarterwereld

8 DatatransfervanEnDat-2.2maakt‘veiligheidssystemen’inbesturingen mogelijk

10 NIEUW e-learning;interactievecursusmet

3-DbeeldenensimulatiesvoorbasiskennisTNC-besturing

11 NIEUW NieuwopdeEMO2007

HEIDENHAINFO

‘HEIDENHAINshowsthewaytoprecision’

MetdezesloganwasHEIDENHAINpresentopdebeursEMO2007enpresenteerdedaarweertalvan noviteiten.Eenkortesamenvattingtreftuaanoppagina11en12vandezeuitgave.Defocuslaguiteraardopdetoenemendenauwkeurigheidvanonzemeetsystemen,enerisookoogvoordetail.Dat blijktonderandereuitdeinnovatievetasterTS444dienietwordtgevoeddooreenbatterijmaardoor middelvanperslucht.OokisHEIDENHAINdrukbezigmetbussystemenvooreenoptimaledatatransfer en‘veilige’communicatietussendecomponentenonderling.Hieroverwordtuoppagina8en9geïnformeerd.Ookhetportfoliovandebesturingenisweeruitgebreid,waarbijdenieuweTNC620speciaalvoorhetmiddensegmentisbedoeld.

AlinJunivanditjaarheeftHEIDENHAINde 200.000steNC-besturingafgeleverd,eennieuw recordinde30jarigehistorievanbesturingen. Hiervanzijnmeerdan30.000besturingenvanhet recentemodeliTNC530,aanzienlijkmeerdanvan dealzosuccesvolleTNC426.Inditjaarverwachten wijmeerdan10.000exemplarenvandeiTNC530, vanuitTraunreutteleveren.Dezecijfersgevenwel aandatonzebesturingenindemarktgewaardeerd worden,mededoordegebruikersvriendelijkeprogrammeringindeKlaartext-dialoog,diedeangst voornieuwetechniekenwegnam.Vanaf2004heeft debedieningviasmarT.NC,metdevereenvoudigde invoer,deinteractievebeeldschermenendehelpfunctie,allesnogmakkelijkergemaakt.

In49landenactiefaanwezig

InmiddelsisHEIDENHAIN,meestalmeteigen dochterorganisaties,in49landenvertegenwoordigd. Verkoopingenieursenservicetechnicibiedenter plaatseondersteuningaandegebruiker,doorhemte adviserenendoorserviceteverlenen.Dehoge kwaliteitsstandaardvanHEIDENHAINkomtduidelijk naarvorenindecertificeringvolgenshetkwaliteitszorgsysteemDINISO9001endeerkenningals DKD-keuringsinstantievoordemeetparameters "lengte"en"hoek".Maarhethoudtnietopbijde techniek:ookophetpuntvanmilieubescherming legtHEIDENHAINmaatstavenaan.Eenlange levensduureneenproductontwerpdatrekening houdtmetrecyclingmogelijkhedenenerzijdsenhet zuinigomspringenmetdehulpbronneneneenlaag energiegebruikanderzijds,zijnvoorwaardenvoorde milieuverklaringvolgensDINISO14001. OmhethogekwaliteitsniveauvandeHEIDENHAINproductentekunnenbereiken,zijnspecialeproductiemiddelenenmeetmachinesvereist.Originele productiemodellenenwerkkopieënvoordevervaardigingvanlinialenwordengefabriceerdineen speciaalvoorditdoelingerichtgebouwmeteen cleanroom.Hierinzijnspecialevoorzieningengetroffenomdetemperatuurconstanttehoudenen trillingenteisoleren.Ookdebenodigdemachines voordeproductieenvoorhetvermetenvanlineaireenboogverdelingenendekopieerinrichtingenheeft HEIDENHAINzelfontwikkeldengefabriceerd.

Contactmetdegebruikersessentieel

Omdewensenvanonzegebruikerstehoren, presenterenwijonsopveelbeurzen. Zowaren“EfficientVerspanen”op9en10oktober endeMETAVAKop16t/m18oktoberjl.voorons weereenextramogelijkheidomdegebruikersvan onzeproductenindebranchevangereedschapmachinesextraaandachttegeven.

Precisiebeurs2007 DekomendePrecisiebeurs,kleinvanopzeten makkelijktebezoeken,isookvoorudéplaatsvoor eengoedeinformatie-uitwisselingen,nietonbelangrijk,omkennistemakenmetnieuwetoepassingen. DeaanwezigeHEIDENHAIN-medewerkerszijngoed geïnformeerdenkunnenuadequaatadviseren.Op onzestandligthetaccentuiteraardopdegeminiaturiseerdeenzeernauwkeurigelinialenenhoekmeetsystemen.

Nieuwzijndekleineopen lengtemeetsystemen LIDA500endevoordeligereLIDA200.Ookde LIP200,onzenieuweopenliniaalvoordehoogste nauwkeurigheid,wordtugedemonstreerd.Zeer praktischenovertuigendisonzedemo-opstelling waarmeeweuhetthermischegedragvande verschillendesystemenkunnentonen. >

ERA 4000

Daarnaast kunt u de nieuwe generatie hoekmeetsystemen voor inbouw, serie ERA 4000, in een werkende opstelling zien, waarbij we ook de eenvoudige montage van dit systeem kunnen tonen. Uiteraard zullen wij ook de nieuwste impulsgevers demonstreren.

Opzienbarend is een geheel nieuw product in ons assortiment, een zogenaamde ‘positioner’ uit de serie ROP 8000. Het betreft een complete unit,een

geïntegreerdpositioneersysteem,metmotoren hoekmeetsysteem.Dituiterstnauwkeurigpositioneersysteemismetnamegeschiktvoortoepassingeninhigh-precisiontoepassingen,zoalsdeproductieenhettestenvanopslagmedia(servotrack writingvoorHDDofheadtesters),indeelektronicaindustrieofinanalyzers(positioneringvanspiegels offilters).Dezegeheelnieuwepositioneerunitwordt gedemonstreerd,waarbijwijmetbehulpvaneen daarbovengeplaatstecameraudenauwkeurigheid vandezeunitkunnentonen.

ROP8284

Daarnaastzijnertijdensdebeursonafhankelijke lezingenenookinternationalekennisinstitutenzijn aanwezig.ETELBV,onsdochterbedrijfenspecialist indirectdrivetechnology,zalmeteeneigenstand (nr.46)aanwezigzijn.Hetbelangrijksteisdatwij geïnteresseerdeninprecisietechnologieweer persoonlijkkunnenontmoetenendenoviteiten kunnenbespreken.Ikhoopookupersoonlijkte kunnenbegroeten.

JaapBazuin, directeur

Trainingen voor gebruik en onderhoud

HEIDENHAIN levert besturingssystemen voor boor-, frees- en draaimachines die een bedrijf in staat stellen concurrerend te werken. Een geavanceerd systeem is echter niet voldoende. Niet alleen voor de gebruiker maar ook voor de servicemonteur biedt HEIDENHAIN op maat gesneden trainingen. Onze praktijkgerichte Nederlandstalige cursussen maken het mogelijk om nog efficiënter en met meer diepgang gebruik te maken van de vele mogelijkheden, waarmee de kosten van de cursus al snel terugverdiend worden.

Cursusoverzicht BASIS TNC-PROGRAMMEREN

Tijdens de basiscursus leert men de werkstukken volgens tekening zelfstandig te programmeren. Na het volgen van deze cursus zal de cursist gestructureerde programma’s kunnen schrijven.

Cursusinhoud:

• verklaring van basisfuncties van besturing

• verklaring van functies op toetsenbord

• uitleg over coördinatenstelsels (carthesiaans/polair)

• werken met de data-overdracht-functies van de TNC

• werken met absolute en incrementele maten

• programmeren van rechten en cirkels, gatencirkels

• programmeren met behulp van labels (onderprogramma’s) en herhalingen

• gereedschapradiuscorrecties

Cursusduur:

Vijf dagen, verdeeld over twee weken.

Cursusdata:

05.12.2007 - 14.12.2007

09.01.2008 - 18.01.2008

06.02.2008 - 15.02.2008

07.05.2008 - 16.05.2008

11.06.2008 - 20.06.2008

TNC-PROGRAMMEREN VOOR GEVORDERDEN

Deze cursus voor gevorderden zorgt voor de kennisverbreding die nodig is voor het vervaardigen van gestructureerde programma’s, alsmede voor het bewerken van werkstukken met een verhoogde moeilijkheidsgraad.

CURSUSMODULES:

Conventioneel programmeren

• bewerken van boorpatronen met verschillende gereedschappen

• frezen in meerdere sneden

• frezen met toepassing van gecombineerde coördinatenomrekening (b.v. nulpuntverschuiving, spiegelen)

• toepassen van contourcycli Parameters programmeren

• wegwijs maken in Q-parameter-programmeren/basisfuncties

• boren, 2D-curves/eenvoudige 3D-lichamen Vrije Contour programmeren

• programmeren van niet-NC-bemate tekeningen door de vrije-contourprogrammering (FK).

Cursusduur:

Vijf dagen, verdeeld over twee weken.

Cursusdata: 09.04.2008 - 18.04.2008

Indien men gebruik maakt van een HEIDENHAIN-besturing, type TNC 151/155, 246 of 355/360, kan ook aan de cursussen TNC-programmeren deelgenomen worden. Wel wordt tijdens de cursus veelal gebruik gemaakt van mogelijkheden en cycli die deze besturingen niet hebben.

SERVICE-SCHOLINGEN

• Linialen en incrementele

• Besturingen

impulsgevers

• Maatcursussen Service & Onderhoud Data op aanvraag

TNC-Training

Voor de deelname aan HEIDENHAIN TNCprogrammeercursussen wordt kennis de basisbegrippen van de NC technologie en van de HEIDENHAIN TNC besturingen verwacht. Deze kunt u via de website testen en eventuele hiaten aanvullen met behulp van de interactieve e-learning. Ga daarvoor naar de HEIDENHAIN website waar u via Service en documentatie naar Scholing kunt ‘klikken’. Onder het kopje TNC-Training kunt u toegang krijgen tot deze informatie. Zie ook elders in deze HEIDENHAINinfo.

Woensdag 28 en donderdag 29 november 2007 Openingstijden: 09.30 tot 17.00 uur NH Koningshof Hotel, Locht 117, 5504 RM, Veldhoven Beneluxhal, Stand 41 Gratis entree

LIP 200 Lengtemeetsysteem voor zéér hoge nauwkeurigheid

Vooral in de elektronica-industrie, maar ook bij de fabricage van vlakke beeldschermen, in de metrologie en bij de ultra nauwkeurige bewerking van producten, is de benodigde nauwkeurigheid van meetsystemen zéér hoog. Daarnaast worden de eisen ten aanzien van interpolatiefout, positieruis en snelheid nog steeds hoger.

Open lengtemeetsystemen zijn ontwikkeld voor toepassingen in machines en installaties waar een zéér hoge nauwkeurigheid van de meetwaarde verlangd wordt. Naast bovengenoemde toepassingen zijn de meetsystemen van de LIP-serie ook bij uitstek geschikt voor meet- en productiemachines voor de semiconductor-industrie, printplaat-assembleermachines, ultra-precisie machines, nauwkeurige gereedschapsmachines, meetmachines, comparatoren en meetmicroscopen en uiteraard ook voor directe aandrijvingen.

Om aan de toenemende eisen te voldoen en om leidend te blijven op dit gebied heeft HEIDENHAIN de LIP-serie nog verder uitgebreid.

LIP 200, nieuw in de serie

De LIP 200 verenigt de hoge interpolatienauwkeurigheid van de LIP 300 met de mogelijkheid van een referentiemerk van de LIP 400.

Met de waardes voor het positieruisen, de verplaatsingssnelheid van 30 m/min (180 m/min op aanvraag) en de meetlengte is de LIP 200 een topproduct en daarmee ook normbepalend.

Leverbaar van 70 tot 1540 mm De nieuwe open liniaal is verkrijgbaar in diverse lengtes van 70 tot 1540 mm (grotere meetlengtes op aanvraag) en garandeert in alle maten de hoge nauwkeurigheid van ± 1 µm. Dat is voor een meetsysteem bij een lengte van 1540 mm uitzonderlijk en ook alleen maar mogelijk door de combinatie van het gepatenteerde OPTODUR faserooster op glaskeramiek met de naam Zerodur©. Dit materiaal kan niet uitzetten, dit is cruciaal ten aanzien van de nauwkeurigheid.

Voedingsspanning

Elektrische aansluiting:

Slechts 28 regels nodig voor bewerkingsprogramma condensorplaat

De programmeerwedstrijd in het kader van ons jubileum en de DEMOWEEK 2007 heeft een aantal leuke oplossingen opgeleverd voor de vervaardiging van een condensorplaat. Onze uitdaging is opgepakt en met behulp van Klaartekst-Dialoog en in smarT.NC, werd een aantal slimme oplossingen uitgewerkt en tijdens de DEMOWEEK ingeleverd.

Intern hadden wij, naar ons idee, een goed programma geschreven om de plaat van 110 x 110 x10 mm in een minimaal aantal instructies te bewerken. Tot onze verbazing kwam er echter een groot aantal slimmere oplossingen uit deze programmeerwedstrijd. Niet de door ons verwachte circa 60 programmaregels, maar 28 regels Klaartekst bleek het kortste programma. Het winnende programma is inventief en de werking eenvoudig.

De verschillende gaten worden niet individueel geprogrammeerd. Er wordt een patroon gegenereerd met daarbij een cirkel om een middelpunt. Alle gaten die binnen het patroon liggen, maar buiten de cirkel, vallen weg. Simpel maar doeltreffend.

Feestelijke uitreiking bij Feijen Verspaningstechniek

Dit bewerkingsprogramma werd ingeleverd door Bart den Hartog, werkzaam bij Feijen Verspaningstechniek in Soerendonk. Opgewacht met koffie en vlaai door een groot deel van het enthousiaste personeel, is op 23 mei door Jaap Bazuin, directeur van HEIDENHAIN Nederland, een TomTom navigatiesysteem aan de winnaar overhandigd. Naast deze hoofdprijs reikte Jaap ook nog een oorkonde uit, met daarop weergegeven de opgave en oplossing van de programmeerwedstrijd.

Gebruikersvriendelijke besturing

Colofon:

HEIDENHAIN-info is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties.

Redactiesecretariaat en administratie: Wilma van Beek Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE Postbus 92, 6710 BB EDE Tel. (0318) 58 18 00 Fax (0318) 58 18 70 Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin Redactie: directie: ing. J.E. Bazuin productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker

Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

De TNC-besturingen van HEIDENHAIN waren altijd al gebruikersvriendelijk. De eenvoudige programmering in de HEIDENHAIN-Klaartekst-dialoog, op de praktijk gerichte cycli, de duidelijke functies van de toetsen en de informatieve grafische weergaven, maakten de TNC-besturingen ook voor Bart tot zijn favoriet. Met name de grafische testweergave waarmee de iTNC 530 de werkstukbewerking simuleert en de zeer fijne 3D-contouren gedetailleerd visualiseert, ervaart hij vaak als bijzonder gemakkelijk.

Nieuwe wedstrijd in de maak

In het komende nummer van de HEIDENHAINinfo, dat onder andere aandacht besteedt aan de Technishow 2008, zullen we opnieuw een programmeerwedstrijd uitschrijven. Wees dus voorbereid.

DE OPLOSSING

VOOR DE VERVAARDIGING VAN CONDENSORPLAAT, 110 X 110 X10 MM (16 CRMO 4 4);

0 BEGIN PGM WEDSTRIJD MM

1 BLK FORM 0.1 Z X-60 Y-60 Z-10

2 BLK FORM 0.2 X+60 Y+60 Z+0

3 TOOL CALL 50 Z S1000 F250

4 L Z+150 R0 F MAX M3

5 FN 0: Q2 = +8

6 LBL 2

7 FN 2: Q2 = +Q2 - +1

8 FN 0: Q1 = -8

9 LBL 1

10 FN 1: Q1 = +Q1 + +1

11 Q3 = Q1 * 4 * SQRT 3 12 Q4 = Q2 * 8 - Q1 * 4 13 CALL LBL 3

14 CALL LBL 1 REP 14/14

15 CALL LBL 2 REP 14/14

16 L X+0 Y+0 Z+0 R0 F MAX M92

17 STOP M30 18 LBL 3

19 Q5 = SQRT (Q3 * Q3 + Q4 * Q4)

20 FN 11: IF +Q5 GT +47 GOTO LBL 4

21 FN 0: Q5 = +6

22 LBL 5

23 CYCL DEF 200 BOREN Q200=2 ;VEILIGHEIDSAFSTAND Q201=-5 ;DIEPTE Q206=AUTO ;AANZET DIEPTEVERPL. Q202=5 ;DIEPTEVERPLAATSING Q210=0 ;STILSTANDSTIJD BOVEN Q203=+0 ;COORD. OPPERVLAK Q204=25 ;2e VEILIGHEIDSAFST. Q211=0 ;STILSTANDSTIJD ONDER 24 L X+Q3 Y+Q4 R0 F MAX M99

25 CYCL DEF 220 PATROON OP CRKL Q216=+Q3 ;MIDDEN 1e AS Q217=+Q4 ;MIDDEN 2e AS Q244=5 ;DIAMETER STEEKCIRKEL Q245=-150 ;STARTHOEK Q246=+330 ;EINDHOEK Q247=+60 ;HOEKSTAP Q241=Q5 ;AANTAL BEWERKINGEN Q200=2 ;VEILIGHEIDSAFSTAND Q203=+0 ;COORD. OPPERVLAK Q204=50 ;2e VEILIGHEIDSAFST. Q301=1 ;VERPL.VEILIGH.HOOGTE 26 LBL 4 27 LBL 0 28 END PGM WEDSTRIJD MM

Programmeerwedstrijd: Bart den Hartog wint programmeerwedstrijd en ontvangt TomTom

Als antwoord op de marktvraag naar nog kleinere afmetingen van

is in januari van dit jaar de LIDA 500, een vernieuwde serie zeer kleine en open linialen geïntroduceerd. Het apparaat kenmerkt zich door de kleine inbouwruimte die dit nauwkeurige meetsysteem vraagt. De elektronica-industrie en de automatiseringstechniek lopen voorop in de vergaande miniaturisatie en daar was de bekende LIDA 400 al jaren de eerste keus bij toepassingen met zeer beperkte inbouwruimten.

Nauwkeurig, twee aftastvelden en signaalcorrectie. Juist waar kleine afmetingen bepalend zijn biedt HEIDENHAIN nu de LIDA 500-serie. Om de bekende nadelen met kleine aftastvelden te compenseren, wordt er gebruik gemaakt van twee aftastvelden met daarnaast een elektronische signaalcorrectie.

Dit open lengtemeetsysteem werkt met meetstappen van 1 µm tot 0,1 µm en biedt een nauwkeurigheid van ± 5 µm. Het meetsysteem heeft de door HEIDENHAIN ontwikkelde en gepatenteerde METALLUR® glasliniaal met een maatverdeling van 20 µm (α therm ~ 8 x 10-6 K-1) en is leverbaar in 20 verschillende lengtes, variërend van 70 mm tot 1020 mm met 1 referentiemerk in het midden van de meetlengte.

Eenvoudige en snelle montage De montage gebeurt, eenvoudig en met aanzienlijke montagetolerantie, met de inmiddels bekende PRECIMET® tape; een zeer sterk hechtende dubbelzijdige tape. De montage van de aftastkop is als opbouw of onderbouw mogelijk.

Aansluitmogelijkheden De aansluiting geschiedt met de bijgeleverde kabel van 3 meter (te verlengen tot ± 30 m) voorzien van de eenvoudige 15-polige Sub-D-stekker. Bij de LIDA 573 is de interface-elektronica geïntegreerd in de15-polige sub-D-steker (zie afbeelding).

meetsystemen

Unieke en extreem gevoelige Drizzle Radar ontwikkeld door TU Delft

De uiterst gevoelige radar zal samen met de andere geavanceerde instrumenten van het CESAR observatorium (Cabauw Experimental Site for Atmospheric Research), een compleet beeld geven van de wisselwerking tussen stof, wolken, regen en straling. René Gommers: “Dit is nog altijd een van de minst begrepen factoren in klimaatmodellen. Deze modellen staan erg in de belangstelling en de rol daarbinnen van wolken verdient meer onderzoek. Wolken zijn van grote betekenis voor het broeikaseffect. Enerzijds leggen ze een deken rond de aarde die warmte vasthoudt, anderzijds zijn wolken door weerkaatsing van zonlicht in staat om de aarde af te koelen. Wolken kunnen dus een deel van de opwarming van de aarde compenseren. De vraag is echter hoeveel en hoe dat precies in zijn werk gaat. Om dit te meten heb je een supergevoelige radar nodig en die is er met de Drizzle Radar nu.”

Een uiterst ingewikkeld samenspel van factoren

René Gommers: “Stofdeeltjes spelen een cruciale rol in de vorming van wolken en neerslag. Ze dienen als condensatiekernen waarop druppeltjes ontstaan. In een atmosfeer zonder stof zou er zelfs geen wolk kunnen ontstaan. Hoe meer stofdeeltjes, hoe meer wolken, hoe meer zonnestraling wordt gereflecteerd en hoe koeler de aarde blijft. Een koelere aarde leidt op haar beurt weer tot minder neerslag omdat

koelere lucht minder vocht kan bevatten dan warme lucht. Een uiterst ingewikkeld samenspel van factoren dus dat alleen met gedetailleerde metingen kan worden blootgelegd. De nieuwe Drizzle Radar is in staat om wolkendruppels en neerslag uiterst nauwkeurig te meten. Ook worden op de meetmast in Cabauw metingen verricht van de hoeveelheid en samenstelling van stofdeeltjes en van wolken. Klimaatonderzoekers zijn vooral geïnteresseerd in hoeverre regen afhangt van stofdeeltjes.”

De KNMI-meetmast in Cabauw (Utrecht) heeft er een weerradar bij. Deze zogeheten Drizzle Radar is een extreem gevoelig meetinstrument dat zelfs fijne motregen kan waarnemen. Eerder dit jaar werd deze roterende radar, ontwikkeld door de TU Delft, tot een hoogte van 213 meter gehesen. Ingenieur René Gommers was namens de TU Delft verantwoordelijk voor de mechanische aspecten van de Drizzle Radar: “Voor de positieencoder en de digitale uitlezing kwamen we eigenlijk als vanzelf uit bij HEIDENHAIN.”

HEIDENHAIN LEVERT UITLEZING EN ENCODER VOOR GEVOELIGSTE WEERRADAR TER WERELD

“Nergens anders in de wereld bestaat er een Drizzle Radar.”

Hr. Gommers midden

Een beter begrip van het klimaatsysteem De International Research Centre for Telecommunications and Radar (IRCTR) Drizzle Radar, ofwel IDRA, ontwikkeld door de TU Delft, is in staat om de kleinste regendruppels te meten in gebied van dertig kilometer rondom het observatorium. René Gommers: “Uit de gegevens kan de levensduur van de wolken bepaald worden en welk verband dit heeft met stof in de lucht en welke met de straling.” Deze metingen, die leiden tot een beter begrip van het klimaatsysteem, zijn volgens de TU Delft uniek in de wereld. “Nergens anders in de wereld bestaat er een Drizzle Radar”, aldus René Gommers.

De Drizzle Radar meet al druppelvorming vanaf 15 µm

TU Delft heeft een naam als het gaat om de ontwikkeling van radarsystemen: “Om de invloed van wolken op de klimaatmodellen te begrijpen, moet je gewoon supergedetailleerd bekijken hoe het wolkensysteem werkt. Dat vergt een systeem waarmee je alles wat je waarneemt vastlegt. De Drizzle Radar kan dit al vanaf 15 µm. Vanaf die norm begint er druppelvorming. Een ongelooflijk kleine maat die voorheen niet door weerradars kon worden gemeten. Met de Drizzle Radar, de gevoeligste radar ter wereld, kan dit wel, en wel in een omtrek van maar liefst 30 km.” René Gommers benadrukt dat hij het liefst een heel netwerk van Drizzle Radars over Nederland geplaatst zou zien: “Dan krijg je een compleet beeld van zowel wolkenvorming als neerslag in Nederland en kun je tegelijkertijd heel lokaal kijken waar het regent. Met zo’n dekkend systeem zou je zelfs kunnen denken aan een verfijnd waterbeheer: waar en wanneer moet de sluizen open? Waar en wanneer moeten we spuien? Voor wat betreft de gevoeligheid is de Drizzle Radar op deze taak berekend.”

HEIDENHAIN voldeed aan eisen

Twee onderdelen van de roterende Drizzle Radar komen uit de keuken van HEIDENHAIN: de incrementele encoder type ROD 486 met 1024 impulsen en de ND 281B digitale uitlezing. René Gommers: “We hebben als radarbouwer altijd goede ervaring opgedaan met de producten van HEIDENHAIN. Door hun grote aanbod is er altijd wel

een passende oplossing voor de gewenste specificaties en eisen, die over het algemeen wel hoog zijn. Je vind altijd wat je zoekt. In dit geval slaagden we ook voor het benodigde meetsysteem voor deze extreem gevoelige radar bij HEIDENHAIN. Met de incrementele encoder en de ND281B digitale uitlezing konden we zowel het formaat als de resolutie bereiken waarnaar we zochten. Via interpolatie lukt het ons een resolutie van 0,1 graad te halen. Om de encoder en de digitale uitlezing optimaal hun werk te kunnen laten doen, werden zowel de as als de constructie van de Drizzle Radar aangepast.”

Terugkoppeling van de werkelijke positie ten opzichte van het gemeten signaal Graag benadrukt René Gommers het belang van de incrementele meetsystemen van HEIDENHAIN: “De Drizzle Radar meet in sectoren. De encoder verdeelt de beweging van de roterende radar in deze sectoren. Je wilt dan wel de exacte positie weten waar een bepaalde sector begint en weer eindigt. Met de terugkoppeling kan de encoder direct aangeven waar een sector start en stopt. Je hebt het dan over de terugkoppeling van de werkelijke positie ten opzichte van het gemeten signaal. De hierbij vereiste nauwkeurigheid wordt ons door HEIDENHAIN gegarandeerd. Met de ingebruikname van deze unieke weerrader hebben wij weer een stap gezet in de wetenschap en hopen wij de invloed van het weer nog verder te kunnen doorgronden.”

Seriële datatransfer van

EnDat-2.2

maakt

‘veiligheidssystemen’ in besturingen mogelijk

Veiligheid wordt steeds belangrijker bij de bouw van machines, apparaten en fabrieken. Dit vindt men terug in de regelgeving en in verscherpte veiligheidstandaards in nationale en internationale normen. Alle maatregelen zijn in eerste instantie gericht op het verhogen van de veiligheid voor mensen, maar zijn daarnaast ook bedoeld voor het beschermen van de installatie en de werkomgeving. Het doel van de functionele veiligheid is het verminderen of zelfs helemaal wegnemen van risico’s die in normale bedrijfssituaties en ook tijdens storingen kunnen optreden.

Veilige positiemeetsystemen

Veilige positiemeetsystemen zijn daarbij essentieel. De toenemende inzet van procesoren en programmeerbare systemen leidden tot een aanpassing van de sinds 1997 geldende en met de machinerichtlijn geharmoniseerde Norm EN 954-1. Deze opvolger, Norm EN ISO 13849, voldoet aan de nieuwste inzichten en verdisconteert nu ook de betrouwbaarheid van de onderdelen en programmacodes. Voor elektrische aandrijvingen wordt daar al voor gezorgd door de normering IEC 61508 en de daarvan afgeleide productnormen zoals de IEC 62061.

Bewegende assen een potentieel gevaar Vooral in de installatie- en machinebouw zijn bewegende assen een potentieel gevaar, reden om de gebruikelijke veiligheidssystemen in toenemende mate direct in de aandrijving te integreren. Hierbij wordt een trend zichtbaar, dat overdracht van de positiewaarden van een meetsysteem naar de besturing van de aandrijving puur digitaal geschiedt.

Het gevolg hiervan is dat niet alleen complexe aanvullende elektronische systemen in de besturing maar ook in de meetsystemen nodig zijn, voor het nauwkeurig registreren van de positie. Op basis van de actuele functionaliteit van machines en installaties en de hoge veiligheidseisen die gesteld worden, moeten de positiemeetsystemen nieuwe oplossingen bieden voor veiligheidsgerichte toepassingen.

Voor het genereren van redundante positiewaarden zijn er verschillende concepten in gebruik. Echte redundantie is onder andere te verkrijgen door het toepassen van twee meetsystemen per as. Gezien het kostenaspect streeft men toch naar één meetsysteem. Tot nu toe werden hiervoor analoge meetsystemen met sinus-/cosinussignalen gebruikt.

Voor veiligheidsgerichte toepassingen was het noodzakelijk een oplossing te vinden, met één enkele encoder, die een redundante positiewaarde doorgeeft via puur seriële dataoverdracht.

Veilige toepassing met alle voordelen van de puur digitale dataoverdracht

HEIDENHAIN is de eerste leverancier die een betrouwbare oplossing biedt, gebaseerd op puur seriële data via de EnDat 2.2-interface, een digitale bidirectionele interface voor positiemeetsystemen. Het is in staat voor zowel absolute als incrementele meetsystemen positie-informatie en andere relevante informatie te verzenden en te ontvangen. Vanwege de seriële dataoverdracht zijn slechts vier signaallijnen nodig. De data worden, synchroon met het kloksignaal, overgedragen en aan de volgelektronica aangeboden.

Het betreft een safety-related positie-meetsysteem op basis van een encoder, die geschikt is voor de op veiligheid gefocuste toepassingen en die de normering DIN EN ISO 13 849-1 respectievelijk DIN EN IEC 61 508 ondersteunt. Daarmee zijn nu ook voor veilige toepassingen alle belangrijke voordelen van de puur digitale dataoverdracht te gebruiken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de lagere kosten, de diagnose-mogelijkheden, de automatische opstart en snelheid van het genereren van de positiewaarde.

Basisprincipe van een nieuw en veilig positiemeetsysteem

De HEIDENHAIN meetsystemen voor veiligheidsgerichte toepassingen zijn volgens de bovengenoemde normering getest. In deze normen wordt de veiligheid van systemen niet meer aan de hand van de systeemstructuur beoordeeld, maar aan de hand van de waarschijnlijkheid van uitval van de geïntegreerde componenten respectievelijk onderdelen. Deze modulaire benadering maakt het voor fabrikanten van veiligheidsgerichte installaties eenvoudiger complete systemen te realiseren, door deze op te bouwen uit reeds gekwalificeerde subsystemen. Dit concept wordt ondersteund door onze veiligheidsgerichte positiemeetsystemen met seriële dataoverdracht via EnDat-2.2.

In een veilig aandrijfsysteem vertegenwoordigt het positiemeetsysteem zo’n subsysteem. Dit bestaat uit een meetsysteem met de EnDat-2.2 interface met bewakingsfuncties (EnDat-master) en de kabel.

Veilig onder alle omstandigheden conform categorie SIL-2

Het hele ‘safe servo drive system’ bestaat dan in de praktijk uit het veilige positiemeetsysteem, de veiligheidsgerichte besturing inclusief de EnDatmaster met bewakingsfuncties, het aandrijfgedeelte met de motor en bijbehorende kabel en de mechanische koppeling van het meetsysteem aan de aandrijving.

Positiebewaking met EnDat-2.2 Het veiligheidsconcept van het positiemeetsysteem is gebaseerd op twee onafhankelijk van elkaar gegenereerde positiewaardes, met aanvullende foutenbits, die via het EnDat-2.2-protokol naar de EnDat-master gestuurd worden. De EnDat-master voert verschillende controles uit, naar aanleiding waarvan fouten in het meetsysteem en in de overdracht opgemerkt worden. Er wordt bijvoorbeeld een vergelijking gemaakt tussen de twee positiewaarden. Aanvullend stelt de EnDat-master beide positiewaarden en van elkaar verschillende foutenbits, via twee procesoren met hun eigen processorkanalen aan de besturing ter beschikking. Daarnaast bewaakt de besturing de functionaliteit van het veilige meetsysteem en de EnDat-masters door periodiek tests uit te voeren.

De architectuur van het EnDat-2.2-protocol maakt het mogelijk om alle veiligheidsrelevante informatie respectievelijk controlemechanismen, tijdens de regeling, parallel uit te voeren. Dit is mogelijk, omdat de veiligheidsrelevante informatie als aanvullende informatie opgeslagen wordt, zodat deze bij elke positieafroep door de besturing naast de positiewaarde beschikbaar is. De architectuur van het positiemeetsysteem is een volgens IEC 61 508 getest, éénkanaals systeem.

Toepassingsgebied van de positiemeetsystemen Veiligheidsgerichte positiemeetsystemen van HEIDENHAIN zijn zo geconcipieerd, dat ze als ‘singleencoder system’ in toepassingen met besturingcategorie SIL-2 conform de normering IEC 61 508 ingezet mogen worden. Dit komt overeen met Performance Level „d“ van ISO 13 849, respectievelijk van de categorie 3 volgens Norm EN 954-1.

Daarbij kunnen de functies van het veiligheidsgerichte positiemeetsysteem bijvoorbeeld voor de volgende veiligheidsgerelateerde functies (zie ook IEC 61 800-5-2) in het systeem ingezet worden:

• veilig stoppen

• veilige bedrijfsstop

• veilige begrensde stap

• veilige lage snelheid

• veilige beperkte versnelling

• veilig beperkt toerental

• veilige positie

• veilig afgeschakeld moment.

Vereisten voor datatransfer in ‘veilig besturingen’

Voor de integratie van veilige positiemeetsystemen in het ‘safe’ concept van een aandrijving of van een machine, zijn bepaalde genormeerde randvoorwaarden van toepassing.

Zo is bepaald dat een ‘veilige besturing’ de beide EnDat-interfaces (EnDat 1 en EnDat 2) en twee onafhankelijke interfaces (twee-kanaals structuur) aanstuurt. Dat kan bijvoorbeeld via twee verschillende microprocessors. In het geval van een fout, schakelt de besturing in een veilige modus.

Veilig

positiemeetsysteem EnDat 2.2

Compleet en veilig Servo-aangedreven systeen

positiemeetsystemen uit de ECN/EQN-serie, in single en multiturn uitvoering, die voldoen aan alle eisen en die werken met puur seriële dataoverdracht.

Functies afhankelijk van vereiste veiligheid De twee gemeten waarden zijn reeds onafhankelijk van elkaar in het meetsysteem vastgesteld en worden via de EnDat-interface naar de besturing gestuurd. Tijdens het gebruik worden uiteraard de positiewaardes en de foutcodes uitgelezen en verwerkt. Afhankelijk van de vereiste veiligheidsfuncties kunnen bijvoorbeeld functies zoals de bewaking van de sleepafstand, stilstandbewaking of

een vergelijking tussen de twee positiewaarden (positie 1 en 2) uitgevoerd worden. Ook de functietest (testinterval < 8 h) in de EnDat-master en het meetsysteem zijn door de besturing op te starten. Daarbij worden dan foutenbits bewust gegenereerd en de reactie daarop beoordeeld.

In het geval van een storing moet de besturing dan in de veilige modus schakelen. De reactie van de veilige besturing na het ontdekken van een fout is afhankelijk van de toepassing en daarmee onderdeel van het concept van de aandrijving of de installatie.

VOOR CNC-VAKMENSEN EN VOOR HET ONDERWIJS

Interactieve cursus met 3-D beelden en simulaties voor basiskennis TNC-besturing

Met een interactief trainingsprogramma, beschikbaar via internet en op DVD, kunnen geïnteresseerden zich de basiskennis voor de bediening van onze besturingen eigen maken of de kennis verbeteren. Dit is niet alleen handig voor cursisten van onze trainingen, die zo bij binnenkomst over de juiste basiskennis beschikken. Ook scholieren kunnen zo op een moderne en prettige wijze de bediening van een TNC leren kennen en aansluitend de kennis testen.

Aan onze cursisten wordt bij inschrijving voor de basiscursus TNC-programmeren nadrukkelijk gevraagd deze cursus interactief voor te bereiden. Op die manier hebben alle deelnemers bij aanvang een zo gelijkwaardig mogelijk basiskennisniveau.

Project MITS

Sinds 2004 hebben medewerkers van de Tsjechische scholingsafdeling van HEIDENHAIN, samen met partners uit verschillende landen, een concept voor een Modulair Interactief Trainings Systeem (MITS) voor mechatronici ontwikkeld en voor de CNC-basisscholing praktisch toepasbaar gemaakt. Dit werd mede mogelijk gemaakt door het actieprogramma ‘Leonardo da Vinci’ van de Europese Unie voor beroepsopleiding.

Modulair en Interactief

Het systeem bestaat uit individuele modules, die elk een bepaald leerdoel hebben. De modulaire structuur maakt het mogelijk een cursus samen te stellen die precies beantwoordt aan de behoefte van de cursist. Voor de modules worden bewegende 3-D beelden en interactieve Flashsimulaties gebruikt, die het de cursist mogelijk maken de animatie te beïnvloeden.

Praktijkgeoriënteerde e-learning

Realistische praktijkopdrachten worden met behulp van interactieve beelden (plaatjes, video’s, animaties) weergegeven, die daardoor een „hands on” leerervaring mogelijk maken, waarin de cursist fouten kan maken en ook daar weer van kan leren.

e-learning Cursus zelf samenstellen

Een cursus wordt samengesteld uit de modules, te vinden in een digitale bibliotheek waarin alle e-learning onderdelen beschikbaar zijn. De op deze manier

samengestelde cursus kan dan in elke opleidingsomgeving toegepast worden.

Vernieuwing van TNC Training

De informatie wordt voordurend uitgebreid en aangepast aan de laatste mogelijkheden. In de nieuwe, derde, uitgave van het HEIDENHAIN e-learning programma TNC Training worden nu ook de basisprincipes voor het gebruik van 3D-tastsystemen in combinatie met een CNC-machine behandeld. Het complete programma omvat nu de volgende onderwijseenheden:

Basisprincipes van de CNC-programmering

• Referentiesystemen

• NC-assen

• Gereedschappen

• De TNC

• Basisbegrippen van het programmeren

• Veel gebruikte functies

Basisprincipes voor het zwenken van het bewerkingsvlak

• Uitgangspunten

• Gereedschapscorrecties

• Toepassing in de gereedschaps- en modelmakerij

Nieuw: Toepassingen voor 3D-tastsystemen

• Meten van het werkstuk

• Gereedschappen vermeten

De gebruiker kan kiezen uit verschillende talen waaronder Nederlands. Het e-learning programma is ook beschikbaar op het internet onder Services en Documentatie en dan kiezen voor Scholingen. Uiteraard is er ook een versie op DVD, die u gratis bij HEIDENHAIN kunt aanvragen. Bel 0318-581800.

E-LEARNING

Nieuw op de EMO 2007

Nauwkeurigheid van besturingen en lengtemeetsystemen centraal

De EMO is voor HEIDENHAIN het moment om de klanten te informeren over de nieuwe ontwikkelingen en bijbehorende producten. Ook dit jaar is er veel nieuws gepresenteerd onder het motto ‘HEIDENHAIN toont de weg naar precisie’. In dit artikel treft u een korte samenvatting van de getoonde noviteiten.

Zo maakten demo-units en presentaties de verschillen in precisie bij gebruik van de liniaire meetsystemen overtuigend duidelijk. Ten opzichte van machines zonder deze liniaire encoders was er een aanzienlijke hogere nauwkeurigheid bij het positioneren en hogere productie-efficiency.

Incrementele meetsystemen

Hoekmeetsystemen dienen als positiemeetsysteem voor nauwkeurige roterende bewegingen. Op de stand was ook te zien dat naast absolute systemen met een eigen lagering van het type RCN voor NC-rondtafels, ook de incrementele systemen zonder eigen lagering van de serie ERA geschikt zijn voor de inbouw in machines en installaties. Met de magnetische positiemeetsystemen voor inbouw van de serie ERM voor geregelde spindels met hoge toerentallen, toonde HEIDENHAIN voor het eerst een oplossing met een zeer kleine aftastkop.

Het succesvol verwerken van productieopdrachten stelt als voorwaarde dat de gereedschapsmachine thermisch zeer stabiel is. Daarom moeten de assen de gevraagde nauwkeurigheid over de totale slag en ook bij sterk wisselende snelheden en bewerkingssnelheden bereiken. HEIDENHAIN demonstreerde, hoe bij het gebruik van linialen in gereedschapsmachines aan deze doelstellingen kan worden voldaan.

Positiemeetsystemen

In gereedschapsmachines worden steeds vaker directe aandrijvingen toegepast. De prestaties van een directe aandrijving worden zeer sterk beïnvloed door de keuze van het positiemeetsysteem. Met als voorbeeld een direct aangedreven rondtafel, kon de standbezoeker zien wat voor invloed magnetische en optische positiemeetsystemen hebben op de nauwkeurigheid, de loop en het opwarmingsgedrag van de directe aandrijving.

Nieuw infrarood 3D-tastsysteem Met het nieuwe infrarood 3D-tastsysteem TS 740 kunnen meetopdrachten uitgevoerd worden op een gereedschapsmachine, waarbij op een bijzonder hoge aantastnauwkeurigheid en reproduceerbaarheid gerekend mag worden. Meestal zorgt een batterij voor de energievoorziening in een tastsysteem. Een elegante en innovatieve oplossing biedt de TS 444. Terwijl de meetplaats wordt schoongeblazen, wordt het tastsysteem voor het aantasten van de benodigde energie voorzien. Deze energie komt van een zeer kleine luchtaangedreven generator, die weer een accumulator/condensator oplaadt. Voorwaarde voor het gebruik van de TS 444 is dat de spindel is uitgerust met perslucht.

Veiligheid

In de machine- en apparatenbouw wordt het thema veiligheid steeds belangrijker. Op de eerste plaats staan hoge eisen op het gebied van de veiligheid voor personen, echter ook de bescherming van de installatie en het milieu krijgen steeds meer aandacht. Veiligheid wordt in eerste instantie bereikt via redundante systemen. Daarom hebben bewegende assen in veiligheidsgerichte toepassingen redundante positie-informatie nodig en beschikken ze over 2-kanaals veiligheidssystemen, om aan de gestelde veiligheidseisen te kunnen voldoen.

HEIDENHAIN presenteerde hiervoor de veiligheidsgerichte positiemeetsystemen op basis van één enkele encoder, met puur seriële dataoverdracht en veilige besturingen met een 2-kanaalsstructuur. Zie het artikel elders in deze uitgave.

Botsingbewaking met DCM

Omdat bij 5-assige bewerkingen de bewegingen van de machineassen vaak slecht moeilijk te voorspellen zijn en omdat dat de snelheden van de NC-assen steeds hoger worden, is de botsingsbewaking een handige functie om de machinebediener te ontlasten en om schade aan de machine te vermijden. Op een 5-assige machine demonstreerde HEIDENHAIN op de stand, hoe de iTNC 530 de bewerkingsruimte van de machine op alle mogelijke botsingen tussen machinecomponenten bewaakt.

HSCI: Compleet digitale TNC-besturing

Alle componenten van het besturingsysteem kunnen nu met een puur digitale interface met elkaar verbonden worden, de besturingscomponenten via HSCI (HEIDENHAIN Serial Controller Interface), het nieuwe HEIDENHAIN real time protocol voor FastEthernet en de meetsystemen via EnDat 2.2, de bidirectionele interface van HEIDENHAIN. De voordelen voor zowel de machinefabrikant als de eindgebruiker liggen voor de hand: het gehele systeem is minder gevoelig voor storingen, binnen het systeem is het eenvoudig diagnoses te stellen en het heeft een hoge beschikbaarheidsgraad.

Besturingen

NIEUW: MANUALplus 620 / TNC 620

TNC-contourbesturingen van HEIDENHAIN voor frees- en boormachines en bewerkingscentra vormen een complete lijn. Via de ongecompliceerde,

compacte 3-assige besturing TNC 320 tot aan de iTNC 530 voor complexe machines met veel assen en HSC-functionaliteit, is bijna elke toepassing denkbaar. Naast deze besturingen kon op de EMO voor het eerst de nieuwe TNC 620 bewonderd worden, een compacte contourbesturing voor freesmachines met digitale aandrijvingen. De MANUALplus 620 van HEIDENHAIN is een nieuwe besturing voor draaimachines, die net als bij de TNC 620 helemaal digitaal zijn uitgevoerd.

Programmeren met smarT.NC

De werkstand smarT.NC op de iTNC 530 maakt programmeren nog eenvoudiger. Via overzichtelijke invulformulieren genereert u het NC-programma nog sneller. Natuurlijk wordt u bij de ingaven door grafische hulpbeelden ondersteund. Zoals gebruikelijk heeft HEIDENHAIN grote waarde gehecht aan de compatibiliteit. U heeft altijd de mogelijkheid van smarT.NC naar Klaartekst en terug te schakelen.

Fabricageprocessen in de gereedschapsbouw en in modelmakerijen, in de lucht- en ruimtevaarttechniek zijn veel economischer te maken met moderne freestechnieken, zoals HSC (High Speed Cutting). Snelle contournauwkeurige machinebewegingen vereisen een zeer precieze aansturing van het versnellings- en afremgedrag volgens het geprogrammeerde pad. Eindgebruikers moeten daarnaast nog de mogelijkheid hebben om via eenvoudige parameterinstellingen het freesresultaat te kunnen beïnvloeden. HEIDENHAIN liet op de beurs aan de hand van een demonstratie-unit zien, hoe precies en nauwkeurigheid de TNC-besturing zich gedraagt, ondanks hoge voedingen.

‘HEIDENHAIN toont de weg naar precisie’

ProgrammeerwedstrijdvoordeTECHNI-SHOW

Schrijfhetkortsteprogrammaen wineenTomTomnavigatiesysteem

MededoordeenthousiastereactiesopdewedstrijdronddeDEMOWEEKvanafgelopenjaarheeft HEIDENHAINookvoorhetkomendeevenement,deTECHNI-SHOW,weereenprogrammeerwedstrijduitgeschreven.Ookindedagelijksepraktijkisheteenuitdagingomdeprogrammeringzo kortmogelijktehouden,vooronsredenomuweeruittedagen.

OoknudientdedeelnemerhetkortstebewerkingsprogrammateschrijvenvooreenHEIDENHAIN TNC-besturing,meteenminimaalaantalinstructiesof programmaregelsomeenplaattevoorzienvaneen bijzondergatenpatroon.

Hetbetrefteenplaat(materiaalAICu4)metafmetingenvan100x80x5,waaringatenineenellipsvorm enopgelijkeafstandgemaaktmoetenworden.Wij belonendemakervanhet‘kortste’programmamet eencadeau.

Indepraktijkblijkthetvoorveelgebruikerseen uitdagingomdeprogrammeringzokortmogelijkte houden.Ookditgatenpatroonvraagtomeenvindingrijkeprogrammering.OfuditnumaaktindeKlaartekst-DialoogofinsmarT.NC,alleenhetresultaattelt!

Instructies:

Schrijfvoorhetgatenpatroonopdeellipseenzokortmogelijkbewerkingsprogrammavoor eenHEIDENHAINTNC-besturing.Hetprogrammamoetverderaandevolgendevoorwaardenvoldoen:

1.delengtevandelangeasvandeellipsL1moetvariabelzijn, 2.delengtevandekorteasvandeellipsL2moetvariabelzijn, 3.hetaantalgatenmoetvariabelzijn, 4.deafstandtussendegatenmoet,gemetenoverdeellips,bijbenaderinggelijkzijn.

Wijzijnbenieuwdmetwelksysteemhetwinnende programmagemaaktwordt.

MethetnieuwesmarT.NCzouhetmakkelijkermoetenzijn,wantdezeinterfacemaaktprogrammeren aantoonbaareenvoudiger.Metdeoverzichtelijke invulschermenmaaktdegebruikerineenoogwenk hetprogrammavoordegewensteNC-bewerking. Uiteraardwordtudaarbij,tijdenshetingeven,door beeldenophetschermondersteund.

Attentieenwellicht eenhoofdprijs

UkuntuwprogrammatijdensdeTECHNI-SHOWvan 11t/m15maartopfloppydisk,cdofeenusb-stickop onzestandinleverenendesgewensttoelichten.U ontvangtdaniniedergevaleengeschenkjevan HEIDENHAIN.Degenemetdeminsteinstructiesof programmaregels,winteenTomTomOnenavigatiesysteem.Bijmeerdanééngelijkwaardigeinzending wordtdeprijsonderdewinnaarsverloot.Zetuw naamene-mailadresoftelefoonnummerevenals extralosseregelinhetprogramma,zodatwiju kunnenbereiken.

De3D-tastsystemenvanHEIDENHAINzijnbijzondergeschiktomnaasthetsnelleuitrichtenvanhetwerkstuk,ookdewerkstukvermeting opdefreesmachineuittevoeren.HiervoorbiedendemeesteCNC-besturingen–inhetbijzonderookdeHEIDENHAINTNC-besturingen–eenserievanmeetcycli.Demeestvoorkomendegeometrischevormenzoalsgaten,rechthoekigeenrondekamers,eilanden,gatencirkels envlakkenzijnhiermeetemeten.MetdedraadlozetastsystemenTS640enTS440gebeurthetbepalenvaneenreferentiepuntenhet uitrichtenenmetenvanwerkstukkenautomatisch,snelenzeernauwkeurig.Maakgebruikvanonzespecialeactievoormontagevaneen compleettastsysteem.

BEURSAANBIEDINGEN:TASTSYSTEMEN

GenoemdeaanbiedingengeldenvoormontageopeenmachinedieisvoorzienvaneenHEIDENHAIN-besturingiTNC530,isinclusiefcomplete montage,instructieenwerkendeoplevering.Wijzigingenzijnvoorbehouden,voormontageopanderebesturingengeldenandereprijzen.

Digitaledata-overdracht; NON-STOP-DIGITAAL

BijdenieuwecontourbesturingTNC620wordenallecomponentenviaeenpuur digitaleinterfacemetelkaarverbonden.Vandevoordelenhiervanprofiteren zoweldemachinefabrikantalsdeeindgebruiker.Hethelesysteemisnogbedrijfszekerder,voorzienvandiagnosemogelijkhedenenzorgtdaarmeevooreen hogerebeschikbaarheidsgraad.

TijdensdeEMO2007heeftHEIDENHAINmetde nieuwebesturingTNC620meteeneennieuwconceptvoorbesturingengeïntroduceerd,eenuitbreiding vanhetproductenpakketmeteencompactebesturingvoorzienvaneendigitaleregelingvoordeaandrijving.Dezebesturinggebruikthetzelfdenieuwe softwareconceptalsdesinds2005inhetprogramma opgenomenTNC320.Hetnieuwesoftwareplatform metdenieuwetechnologiezorgtbijbewerkingen voordehoogstenauwkeurigheid,gecombineerdmet eengoedeoppervlaktekwaliteitbijhogeverplaatsingsnelheden.

Gebruikersvriendelijkebedieningcentraal HoeweldeHEIDENHAINbesturingencontinuworden doorontwikkeld,blijftdebasisvandebedieningaltijd hetzelfde.Hetmotto“bijscholeninplaatsvanomscholen”staatsteedsopdevoorgrond.Bijde TNC620wordtditbasisprincipenatuurlijkooktoegepast.DaaromzaleenervarenTNC-gebruikerzich helemaalthuisvoelenopdeTNC620.Nieuwelingen zullenzichdebesturingsneleigenmaken,mededoor dewerkplaatsgeoriënteerdeprogrammeringmetde makkelijkedialoogtekstenendegrafischeondersteuning.Viaoverzichtelijkesoft-keyshoudtmensteeds hetoverzichtenzijndenodigefunctiesdirectte vinden.Ophetcompactetoetsenbordzijndebekendedialoogtoetsentevinden,zodateensnelletoegang totalleTNC-functiesgegarandeerdis.Aanvullendkan demachinefabrikantervoorkiezen,viadeverticalerij soft-keys,extramachinefunctiesterbeschikkingte stellen.

Vooreenvoudigeopdrachten,zoalsvlakfrezen,hoeft menookindeTNC620geenvolledigprogrammate schrijven.Debesturingiseenvoudighandmatigaan testurenviadeastoetsenof,heelnauwkeurig regelbaar,viahetelektronischehandwiel.Extern programmerengaatnetzomakkelijk,waarbijde Fast-Ethernetinterfacevoorhelekorteoverdrachttijdenzorgt,zelfsbijhelelangeprogramma’s.

Cyclivereenvoudigenhetprogrammeren DeTNC620beschiktoverveelverschillendecyclidie vooralbedoeldzijnvoordemeestvoorkomende werkzaamheden.Hierstaandegebruiker,naastcycli voorboren,tappen(metofzondervastekop), schroefdraadfrezen,kotterenenuitdraaien,ookcycli voorboorpatronen(gatencirkel,rechthoekiggatenpatroon)terbeschikking.Ookzijnercyclivoorhet vlakfrezen,uitruimenvankamersensleuven.

Wanneereentastsysteemwordtaangeslotenstaan decyclivoordeautomatischewerkstukvermetingen anderetastcycliterbeschikking,dieeenvoudigin bewerkingsprogramma’sgeïntegreerdkunnenworden.Tijdenshetprogrammerenvancycliwordtde bedienerondersteunddoormooieenuitgebreide

NON-STOP-DIGITAAL,digitaleverbindingtussende verschillendebesturingscomponenten.

hulpbeeldenendialoogteksteninzijneigentaal.De bekendeKlaartekst-programmeringgeeftstapvoor stapaanwateropdatmomentmoetwordeningegeven.Ditisvooralhandigwanneerereenprogramma gemaaktmoetwordenvaneentekeningzondereen correctemaatvoeringmetbehulpvande FK-programmering.

Deafloopvoorafalweten–dankzijde mooiegrafischeweergave Nadathetprogrammagemaaktis,kanditgrafisch wordengetest,zodateenrealistischeindrukverkregenwordtvanhetuiteindelijkeresultaat.Tijdensdeze testcontroleertdeTNChetprogrammameteenop logischefouten,dusvoordathetwerkstukopde machinekomt.Hiermeewordteenvoudigdure machinestilstandvermeden.Tipsvoorhetzoeken naardefoutenhetaanbiedenvanmogelijkhedenom defoutteherstellenondersteunenhetcorrigerenvan hetprogramma.

Complexetoepassingen eenvoudigindegreep

Voorzeercomplexeopdrachten,waarbijaanvullende zwenk-endraaiassengebruiktworden,isdeTNC620 goeduitgerust.Hetbewerkingsvlakkanbijvoorbeeld eenvoudigomeenofmeerassenverdraaidworden.

Debewerking vanhet werkstuk kanvoor bewerking grafisch worden gesimuleerd.

DeTNC620iseen compacteveelzijdige contourbesturingmet maximaalvijfgestuurde assen.

NIEUW

Dedoelmatigeverdelingvandetoetsenondersteunt bijhetingevenvanprogramma’s.

Hetbewerkingsprogrammakandantochinhet gebruikelijkeXY-vlakgeprogrammeerdworden.Voor hetbewerkenvancontourenensleuvendiezichop eencilindermantelbevindenstaanookspecialecycli terbeschikking.

5-assigesimultaanbewerkingen Voor5-assigesimultaanbewerkingenbeschiktde TNC620overaangepastefuncties.Metdynamische vooruitberekeningenvandecontour,algoritmenvoor hetbegrenzenvandeversnellingsveranderingenen eenintelligentecontourgeleidingvoldoetdeTNC620 aanhogeeisenmetbetrekkingtotdeoppervlaktekwaliteitvandewerkstukken.

Besturingnaarwenstedefiniëren

BijdeTNC620kandegebruikerkiezenwelkefunctieshijwelenwelkehijnietnodigheeft.Metverschillendeoptiesdefinieerthijdebesturingzoalshijvoor zinvolhoudtenzoalshijvoordedagelijksepraktijk nodigheeft.Overigenszonderzichvoordetoekomst vastteleggen.Opeenlatermomentzijnaanvullende functiestoetevoegenalsdezetochnodigblijkente zijn.

Hardware-design:compactenactueel TotnuwarenbijdedigitalebesturingenvanHEIDENHAINdehoofdcomputerMCendeseparateregelcomputerCCsamenindeschakelkastondergebracht.BijdeTNC620wordtdehoofdcomputer, directachterhetoverzichtelijke15”XGA-beeldscherm(resolutie1024x768)ensamenmethet toetsenbordindebedieningskastgemonteerd. Hiermeekomtrelatiefdurebekabelingtevervallen. DeregelcomputerCCblijftindeschakelkastenwordt viadebekendePWM-interfacemetdevermogensmodulesverbonden.

HSCI,hetnieuwemodulairehardware concept

InhetdigitalebesturingsconceptvandeTNC620, NON-STOP-DIGITAAL,zijnallecomponentenviaeen puurdigitaleinterfacemetelkaarverbonden.Het betreftdebesturingscomponentenviade HSCI-interface(HEIDENHAINSerialControllerInterface),hetreal-timeprotocolvanHEIDENHAINvoor Fast-EthernetendemeetsystemenviaEnDat2.2, debidirectioneleinterfacevanHEIDENHAIN. Hiermeeiseennoghogerebeschikbaarheidvanhet gehelesysteemhaalbaar.Hetconceptomvatdiagnosefunctiesenisverregaandongevoeligvoor storingen,vandehoofdcomputerMCtotenmetde motoren.Degoedeeigenschappenvanhetdigitale concept,NON-STOP-DIGITAAL,garanderende hoogstenauwkeurigheidvanhetproductmetdaarbij debesteoppervlaktekwaliteitincombinatiemethoge verplaatsingssnelheden.

Denieuwetechnologiezorgtvoordegrootste nauwkeurigheidendebesteoppervlaktekwaliteit bijhogeverplaatsingssnelheden.

Onderdekap:rekencapaciteiten voldoendegeheugencapaciteit DeTNC620isvoorzienvaneenkrachtige400MHz Intelprocessor.Aanvullendzorgt512MBytewerkgeheugenervoor,datingewikkeldegrafischesimulaties vloeiendverwerktworden.Alsgeheugenmedium voordeNC-programma’senhetPLC-programmais vooreenCompactFlash-kaartgekozen.Dezegeheugenkaartisongevoeligvoormechanischetrillingenen geeftdaaromoptimalezekerheidvoordegegevens. Ookbijdedata-overdrachtisdeTNC620eenbetrouwbarepartnerindewerkplaats.Daardoorzorgt destandaardgeïntegreerdeFast-Ethernetinterface, waarmeedeTNCeenvoudiginbedrijfsnetwerkente integrerenis.ViadeUSB-poortenkunneningaveapparatenenbijvoorbeeldeenmuiswordenaangesloten.Ookkunnengeheugensticksofexterneharde schijvenaandeTNC620wordengekoppeld.

Optiesvooruitbreidingen DeTNC620wordtmetaansturingvandriegeregelde assen+spindelaangebodenenkanoptioneelmet tweeextraregelkringenuitgebreidworden.Via diversesoftware-optieskunnenfunctiesindeTNC toegevoegdworden,afhankelijkvandewensenen detoepassingen.

NieuwefunctiesmakeniTNC530nog veiliger,nauwkeurigerenflexibeler

Opdiemanierkangebruikgemaaktwordenvaneen aantalhandigefunctiesdiedenauwkeurigheidbevorderenendeflexibiliteitenveiligheidvergroten.

• zwenkassenen/ofrotatietafelsautomatisch vermeten–KinematicsOpt

Denauwkeurigheidseisen,zekerinde5-assen bewerking,wordensteedshoger.Denieuwe TNC-functieKinematicsOpthelptuhierbij.Met behulpvaneenHEIDENHAIN3D-tastsysteem wordentijdenseencyclusautomatischde zwenkassenen/ofrotatietafelsvandemachine vermeten.Hierbijwordtgebruikgemaaktvaneen calibreerkogeldieophetmachinebedwordt bevestigdendoorhettastsysteemwordtafgetast. UitdemetingenberekentdeTNC,peras,de statischeafwijkingenenlegtdezevast.Tijdens zwenkbewegingenwordenaandehandvan dezetabellendezwenkbewegingenruimtelijk gecorrigeerd.

• veiligwerken–geïntegreerdebotsingsbewakingDCM

Sindsdeinvoeringin2005vanDCM,iscirca12% vanmachinesmeteeniTNC530metdezeoptie uitgerust.Nieuwisnudatallecomponentendie binnendebewerkingsruimteeenrolspelenbijde botsingsbewakingzichtbaartemakenzijn.De machinefabrikantkandekinematiektabellensneller ontwikkelen.MetKinematicsDesignerisnueen PC-tooldatdekinematiektabellengrafischondersteuntophetschermvandebesturing.

• flexibelwerken–globaleparameters

MetdeoptieGS,geïntroduceerdmetNCsoftware 34049x-03,werdenglobaleprogramma-instellingengeïntroduceerd.Hiermeekuntuzakenzoals coördinatentransformatiesenveleandereinstellingenglobaalvastleggen.Dezefunctieisvooral handigbijdemodificatievanlange,externgemaakte programma’s.Nieuwisonderanderedatnuookde virtueleasVTteactiverenis.

Nieuwealgemeneprogrammeerfuncties

Metdenieuwesoftwareisookeenaantalaanvullendepraktischeprogrammeerfunctiesbeschikbaar gekomenvoordeiTNC530.

• 3D-basisrotatie(FCL-functie)

DeTNC-besturingkanmetdezeoptieeenwillekeurigescheefligginginderuimtedriedimensionaal corrigeren.

• adaptieveaanzetregelingAFC(Optie)

DeoptieAFCisuitgebreidenbiedtaanvullende indicatiesengrafischeweergavenophetscherm, evenalsflexibelerefunctionaliteit.

•

bestandsbeheer

Nieuwuiterlijkvanhetbestandsbeheer,meer lijkendopdatvansmarT.NC.Nuvolledigmetde muistebedienenenuitgebreiderefunctiesophet gebiedvanbijvoorbeeldhetsorterenvanbestanden.

•

DXF-converter

BijdeoptioneleDXF-converterisdebediening verdervereenvoudigd.Zoishetbijvoorbeeld makkelijkergewordeneencirkelmiddelpuntals startpuntvandebewerkingtekiezen.Ookgeeft eeninfo-boxophetscherminformatieoverde gekozencontourelementen.

•

service-filesgenereren

Omineenservicesituatieoftijdenseenexterne programmeerondersteuningsnelleropafstandte kunnenhelpen,kandeTNCnueenzip-bestand aanmaken.Daarinstaatallebenodigeinformatie overdebesturingendeprogramma´s.Dit zip-bestandiseenvoudigpere-mailteversturen.

NieuweprogrammeerfunctiesSmarT.NC

• nulpuntverschuivingen

Dezelatenzichnuasspecifiekviaeeninvulscherm ingeven,totnutoegingditalleenviaeennulpuntentabel.Ookisdezeverschuivingviaeen softkeyterugtezetten,

• rechthoekigeenrondetappenbewerken

Metdenieuwebewerkingen,UNIT256enUNIT 257,zijnrechthoekigeenrondetappenmakkelijker tebewerken.DenieuweUNITSwerkenvergelijkbaarmetdereedsbestaandefrees-UNITS251tot 254.Heelplezierigishierdeconstante,maarte beïnvloeden,snede-opdelingwanneerhetverschil tussenruwdeeleneindproductgroterisdande gereedschapsradius.

• programma-eindeUNIT

Metdebewerkings-UNIT‘Programma-einde’kunt uverschillendeinstellingenvastleggenaanhet eindevaneensmarT.NCprogramma:M-functies, bijv.M5,M30,eventueelverplaatsennaareen veiligepositieindegereedschapsas,etc.

contourverplaatstzonderhetcontacthiermeete verliezen.OfmenkiestdatdeTNCdeelbereiken bewerktenhetgereedschapzichtussendoor,in ijlgang,naardeveiligehoogteverplaatst.

• snelterugtrekkenbijschroefdraadsnijden Indetap-UNIT209isnueenfactorvastteleggen waarmeehettoerental,tijdensterugtrekken, verhoogdwordt.Hiermeeverkortudebewerkingstijd.

Nieuweprogrammeerfuncties

Klaartext-dialoog

• bestandsfuncties

MetdefunctieFUNCTIONFILEkunnendelenvan eenprogrammamakkelijkbewerktworden,onder anderedoorsimpelknippen,plakkenenkopiëren, verschuivenenwissen.

• patroondefinities

•

inlinepatroondefinities

Metdenieuwesoftwareversiezijnpatronenook directinhetinvulformuliervaneenUNITte definiëren.Hiervoormoesteersteenpatroon separaatgedefineerdwordenenwerdhetlater opgeroepen.

• overnamewaardesuitvorigeUNITS

Wanneerueenbewerkings-UNITdefinieertdieu ervoorreedsinhetzelfdesmarT.NC-programma heeftgeprogrammeerd,dankuntuervoorkiezen datdezewaardenalsdefault-waardenworden overgenomen.

• aantalkerenaftastenbij‘cirkeltasten’ Indetastsysteem-UNITS412,413,421en422 heeftmennudekeuzeomdecirkelmetdrieof viermaaltastentemeten.

• bewerkingsstrategiebijhetnabewerken IndeUNIT22isdewijzevannabewerkendoorde TNCnutekiezen.

EriseenprogrammaversiewaarbijdeTNCde contourhelemaalvolgtwaarbijhetgereedschap zich,opconstantediepte,helemaallangsde

MetdevansmarT.NCbekendefunctiePatroongeneratorzijnbewerkingspatronenviadefunctie PATTERNDEFtedefiniëren.Dezepostitieszijnvia defunctieCYCLCALLPATTERNoproepbaar.

• globaalactievecyclusparameters

DenieuweGLOBALDEF-cyclibiedtdemogelijkheidomaanhetbeginvaneenprogrammaverschillendeparametersuitdecyclialvastteleggen. Dezeparameterszijnindevolgendegroepen onderverdeeld:

• algemenecyclusparameterszoalsdeveiligheidsafstand,voedingtijdensterugtrekken.

• boorspecifiekeparameterszoalsdeinsteekstrategieenwachtijden.

• tastsysteemspecifiekecyclusparameterszoals bijvoorbeelddeveiligehoogte.

• rechthoekigeenrondetappenbewerken

Rechthoekigeenrondetapenzijnmetdenieuwe cycli256makkelijkertebewerken.Denieuwecycli werkenvergelijkbaarmetdereedsbestaande freescycli251en254.Heelplezierigishierde constante,maartebeïnvloeden,snedeopdeling wanneerhetverschiltussenruwdeeleneindproductgroterisdandegereedschapsradius.

DefirmaUnisignuitPanningenontwerpt,produceertenonderhoudtverticaleCNC-bewerkingscentra,zowelstandaardalsklantspecifiekgeleverd.Sinds1987vertrouwtUnisignopdeprecisievande meetsystemenvanHEIDENHAIN.EdwardSeerden,managerafdelingBesturingstechniekUnisign: “HEIDENHAINweetprecieswaterindeCNC-marktgebeurt.Diekenniskwamookvanpasnuwe eenopvallendgroteCNC-portaalmachinebouwen.”

Unisignontstondin1973alsengineeringbureaudatzichspecialiseerdeinhetontwerpen vangereedschappen,mallenenspeciaalmachinesvoorvooralverspanendebewerkingen.Beginjaren‘80ontwikkeldemenheteersteCNC-bewerkingscentrumvoorboorentapbewerkingen.Daaruitisuiteindelijkeencompleetleveringsprogrammavan precisiemachinesvoortgekomen,onderdenoemerUnivers,Unipro,Uniport,Unicom enUnipent.EdwardSeerden:“Unisignisgegroeidtoteeninternationaalopererende organisatiemeteenwereldwijdeklantenkringeneenjaarlijkseomzetvanruim 20miljoenEuro.Wezijnactiefinverschillendemarktsegmentenzoals generalmachining,aerospace&aviation,truck&trainenoil&gas. OpjaarbasislevertUnisignzo’n35machinesaf.”

Opnieuweengroteportaalmachineinaanbouw MomenteelheeftUnisigneengroteportaalmachineinaanbouw meteenX-asvan10.000mm,eenY-asvan4.600mmeneenZ-as van1.200mm,inclusiefhaakseenuniverselebewerkingskop.

Dezemachine,deUniport7,wordtbegin2008geleverdaan MaschinenfabrikJakobBehrinMünchen,eentoeleveranciervoor diverseindustrieën.EdwardSeerden:“Dehulpkoppenmakenhet mogelijkomeenproductvanallekantentebewerken.Hetgaathierom eengroteportaalmachinewaarmeedeklantkleineseriesvangroteproductenwilmaken.”Hetisnietdeeerstekeerdatdezeopdrachtgevereen CNC-bewerkingscentrummeteenbesturingvanHEIDENHAINinhuishaalt: “DiehelefabriekwerktmetHEIDENHAINenhetpersoneeliseropgetraind. Ookheeftmenaleenietskleinereportaalmachinevanonsdraaienwaarop ookeenHEIDENHAIN-besturingisgeplaatst.”

MeegroeienmetcomplexiteitCNC-bewerkingscentra

Speciaalvoordeontwikkelingvandezenieuwegroteportaalmachine,trad ereeninteressantgegevenop:”Opdevorigeportaalmachinevoordit bedrijfkozenwevoordeTNC430vanHEIDENHAIN.Voordezeportaalmachinebleekdezemindergeschikt.Hetwordteenportaalmachinemet bijvoorbeeldtweegereedschapmagazijnenendriehulpkoppen,meer functionaliteitendus.Diemoetenallemaalbestuurdwordendoorhet CNC-besturingssysteemvanHEIDENHAIN.DeTNC430bleekditnietaante kunnenenwehebbengekozenvoordeiTNC530.Ditbesturingssysteemkan dezegrotekluswelaan.JeziethierbijdatHEIDENHAINhaarproductrange afstemtopdecomplexiteitvanookonzeCNC-bewerkingscentra.”

EdwardSeerden,managerafdelingBesturingstechniekUnisign:

Maatwerkplusheelveelondersteuning

OverhetonderscheiddatUnisignindemarktmaakt isEdwardSeerdenhelder:“Weleverenmaatwerkén heelveelondersteuning,bijvoorbeeldophetgebied vandeopspanningenvanproductenendetoepassing vangereedschappen.Ookhebbenwediverseopties ophetgebiedvanbijbehorendesoftwarevoorhanden voordeafnemers.Wedenkenintensiefmetonze klantenmee,nietalleenhoezijgoedmaarooksnel kunnenbewerkenmetCNC.Hetbedrijfseconomischeaspectwaarmeeonzeklantentemaken hebben,speeltdusookeenrolinonsmaatwerk.”

X-asvan1tot18meterenzelfsvijf simultaanwerkendeassen

Unisignziethaarleveringsprogrammabreed.Het kleinsteCNC-bewerkingscentrumkenteenX-asvan 1meter,degrootsteportaalmachine,inclusiefeen haakseenuniverselebewerkingskop,reikttotmaar liefst18meter:“Diegebruikenonzeafnemers bijvoorbeeldvoorchassisbalkenenproductiestraten. Maarhetgaatnietaltijdomdegroottevandete bewerkenproducten.Ookiszo’ngroteportaalmachinegeschiktomverschillendeproductentegelijk optespannen.Tijdensdebewerkingvanhetene productiserdanophetzelfdebewerkingscentrum ruimteomhetandereproductoptespannen.DaarmeehoudjejeCNC-bewerkingscentrumcontinuin bedrijf,weerzo’nbedrijfseconomischaspectwaaroverwemeedenken.Eerderhebbenwebijvoorbeeld eenportaalmachinegemaaktmetdaarinzelfsvijf assendiesimultaanmetbewerkingbezigzijn.”

RingvoorsubseaoliepijpleidingengeproduceerdopUnicom 6000Draai–FreesBewerkingscentrum.

Inmiddelsdecompleterangevan

HEIDENHAINtoegepast

Alsinds1987zweertUnisignbijdeproductenvan HEIDENHAIN:“Wegebruikenoponzemachineshet roterendehoekmeetsysteemROD280Cende hoekmeetsystemenERA880CenERA180.Opde groteportaalmachinediewenubouwen,gebruiken wedelengtemeetsystemen

LB382CenLS186C.Hetzijnnietdegoedkoopste, maardehogenauwkeurigheidenvlekkelozewerking vandeHEIDENHAIN-liniaalstaatopeenzamehoogte enzienwijalseencruciaalonderdeelvanonzeCNCbesturingssystemen.Watbetreftdebesturingzijnwe begonnenmethetinbouwenvandeTNC150.InmiddelshebbenwedehelerangeaanbesturingssystemenvanHEIDENHAINweltoegepastinonzediverse CNC-bewerkingscentra.Hetgrotevoordeel vandebesturingssystemenvanHEIDENHAIN?Ze zijnheelgeschiktvoorCNC-bewerkingscentrawaarbij deklantaandemachinehetbewerkingsprogramma wilprogrammeren,voorkleineseriesdus.

PortaalmachineUniport7

Neemdebesturingssystemenvandeconcurrerende besturingsfabrikanten,diezijndaarmindergeschikt voor.Diewordenveelalcentraalgeprogrammeerd vanuithetkantoorvandewerkvoorbereiding.”

Intensiefcontact

DerelatietussenUnisignenHEIDENHAINis intensief:“Wehebbenveelcontactenwebezoeken zelfsregelmatigdeontwikkelcentraindefabriekin Traunreut.WemerkendatHEIDENHAINerggeïnteresseerdisinonzeervaringenmethunbesturingssystemen.Zepassenook,alsdatrelevantis, suggestiesenwensenvanonstoeinhunbesturingen.Eenvoorbeeld?Eenaanpassingindegrootte vandePLC’svoordebesturing.HEIDENHAINisheel goedopdehoogtevanwatergaandeisindemarkt vanCNC-besturingscentra.Wemakenhethenniet gemakkelijkmetonzefeedback.Zohebbenweeen pendelbewerkingdoorgevoerdoponzemachines.Bij eenCNC-machinedieisverdeeldintweedelen,kun jezoregelenwelkbesturingsprogrammaaandeene kantdraaitenwelkaandeanderekantvande machine.Ookinnoverenweophetgebiedvan gereedschappenbeheerendebewakingvanonze machinestegenbotsingentussendemachineende tebewerkenproducten.Nogmaals,HEIDENHAIN groeitmethaarbesturingssystemengoedmeeinal dieinnovaties.Samenzijnwijeenwinningteam.”

Digitaalwerken,ookopconventionelemachines

metafstandsgecodeerdereferentiemerken.MechanischisdeLS688Ccompatibel metdeLS603C,deaanbouwtolerantieszijnechterruimer.

Colofon:

HEIDENHAIN-infoiseenuitgavevan HEIDENHAINNEDERLANDB.V. Hetbladverschijntperiodiekenwordtgratis toegezondenaanhaarrelaties.

PROGRAMMEERPLAATSTNC320/620

Nieuweprogrammeerplaatsin eigentijdsdesign

Metdelosseprogrammeerplaatsenbijbehorendesoftwarevan HEIDENHAIN,heeftdegebruikerdemogelijkheiddeprogrammering voordeMANUALplus320en620opidentiekewijze,maaropeen anderelocatiedandemachine,teverzorgen.

Eenprogrammeerplaats,inclusiefeenvirtueeltoetsenbordkannog steedsophetschermvaneenpcgesimuleerdworden,maarhet programmeerstationmeteenseparaatenidentiektoetsenbordbiedt velevoordelen.

Dureproductiemachineoptimaalbenutten

Delosseprogrammeerplaatswordtsteedsmeergebruikt,nietalleen voortrainingenopleidingmaarjuistvoorbedrijvendieeenoptimale bezettingvandedureproductiemachinewillenrealiseren.Programmerenopdemachinekanook tijdensdeproductie,maardevoorbereidingenhettesteninallerustbiedtveelvoordelen.De datavanhetzogemaakteprogrammakaneenvoudigviahetnetwerkofmetbehulpvaneen USB-stickindeproductiemachineworden‘geladen’.

Speciaaltoetsenbord

DeProgrammeerplaatsTNC320/620wordtalseenspecialelossetoetsenbord-unitgeleverd.Dit toetsenbordwerktincombinatiemeteenpcenbijbehorendschermenisondergebrachtineen stevigedochslankebehuizing.DetoetsenzijnidentiekaanhetbekendeTNC-toetsenbordvoorde machinebediening,inclusiefdenieuwesmarT.NCtoetsenendeSoftkeyswelkeuopdemachine zelfindebehuizingvanhetTNC-beeldschermterugvindt.Hetgeheelgaatvergezeldvande nieuwstesoftware.

VertrouwdeTNC-schermopdepc

Opdepcwordt,metbehulpvandezesoftware,hetbekendeTNC-schermweergegeven. Bovendienwordtdegebruikergrafischondersteundenzijndezelfdefunctiesenveleproductiecyclistandaardbeschikbaar,inclusiefdievoorfreeswerkendevrijecontourprogrammeringFK.

Software-optiesenFCL-functiesalsfreeware

Allesoftware-optiesenFCL-functiesvoordebesturingzijntevensindemoversiesalsfreeware beschikbaaroponzesite;www.heidenhain.nl/service.Zokunnengebruikersdesoftwarepakkettenofdegratisdemo-versievandeProgrammeerplaatsTNC320/TNC620,metallefuncties, uitgebreidtestenenvervolgensbeslissenofbijvoorbeeldeenupgradeopdemachinezinvolis.

Hoofdredactie:Ing.J.E.Bazuin

Redactie: Directie:ing.J.E.Bazuin Pro.managment:ing.N.Th.Schuitemaker

Eindredactieenrealisatie: EnterpriseCommunications,Huissen

Voorzichtig,hitte!

Hetgrosvandegereedschapsmachinesbepaaltde positieviadekogelomloopspindel.Omdatspindel enspindelmoer,voorexactepositionering,voorgespannenmoetenwordenontstaaterbijverplaatstenveelwrijvingswarmte.

Despindelzetuit,depositiewordtonnauwkeurig!

Indelucht-enruimtevaartisvooralhetverspaningsvolumetijdenshetvoorbewerkenbelangrijk,terwijlbij hetnabewerkenmeteenzeerhogenauwkeurigheid gefreesdmoetworden.Bijhetfrezenvancomplexe vormenwordtbijhetvoorbewerkeneengrootvolumeverwacht,terwijlnahetnabewerkeneenfoutloos oppervlakvereistis.Entegelijkertijdmoetermet enormevoedingenverplaatstwordenomeena cceptabelebewerkingstijdtehalen,ondanksde noodzakelijkekleinebaanafstanden.Rekening houdendmetdezevereistenvandesterkwisselende inzetvangereedschapsmachineswordtde thermischenauwkeurigheidsteedsbelangrijker.

Opwarmenvandekogelomloopspindel veroorzaakteenlineairethermische uitzetting

Detoenemendeversnellingenendesteedshogere voedingenzijnverantwoordelijkvoorhetopwarmen vandekogelomloopspindelsindelineairesledes. Vooralbijkleineseriesendedaarbijbehorende steedswisselendemachineomstandighedenkan geenthermischstabieletoestandwordenbereikt. Tegelijkertijdwordteennauwkeurigeersteproduct, economischgezien,eenvereistevoorproductieeenheden.Hetsteedsmaarwisselentussenboren, voorbewerkenennabewerken,versterkendeveranderingenindethermischetoestandvandemachine. Gedurendevoorbewerkingenneemthetfreesvermogentoetotaan80%,terwijltijdenshetnabewerken niveausbereiktwordenvanminderdan10%.Een centralerolbijhetbereikenvaneenthermischstabieletoestandspeeltdepositiemetingvandeassledes.

Thermischestabiliteitvangereedschapsmachines

Hetvermijdenvanthermischbepaaldeafwijkingen staatsteedsmeeropdevoorgrondbijhetontwerp vandezemachines.Actievekoeling,symmetrisch opgebouwdemachinestructurenentemperatuurmetingenzijnnureedsstandaardvoorzieningen.Een grotebronvanthermischefoutentreedtopinde aanzetsledesdiealsbasiseenkogelomloopspindel hebben.Afhankelijkvandevoedingssnelhedenen –krachtenverandertdetemperatuurverdelinginde spindelzeersnel.Daarbijontstaanlengteverschillen (typisch:100µm/min20minuten)diebijgereedschapsmachineszonderlinialentotsignificantefouten indemaatvoeringvandeproductenleiden.

Positiemetingindeassledemetencoder DepositieineenNC-askanbijvoorbeelddooreen encoderachteropdekogelomloopspindelofviaeen liniaalbepaaldworden.Wordtdepositiebepaaldaan dehandvandespoedvandespindel,incombinatie meteenencoder,danvervultdespindeleendubbele functie:alsaandrijfsysteemmoethijgrotekrachten overbrengen,alsonderdeelvanhetpositiemeetsysteemmoethijheelnauwkeurigzijnmeteen steedsgelijkblijvendespoed.Depositieregelkring bevatechteralleendeencoder,omdatslijtageen temperatuursafhankelijkeinvloedenindespindelniet goedkunnenwordengecompenseerd.Daarom spreektmenhiervaneensemiclosedloopbedrijf. Positiefoutenindeaandrijvingzijnnietgoedte definiërenenbeïnvloedeninhogematedekwaliteit vanhetwerkstuk.

Positiemetingindeassledemetliniaal Gebruiktmeneenliniaalvoorhetmetenvande positievandeslede,danomvatderegelkringalle onderdelenvandeaandrijvingdiedepositie

beïnvloeden.Danspreektmenvanclosedloop bedrijf.Spelingenonnauwkeurighedenindeoverdrachtselementenhebbengeeninvloedopdenauwkeurigheidvandepositiemeting.Dienauwkeurigheid hangtpraktischgezienalleennogafvandeprecisie vandeliniaalendeplaatswaardezeisgemonteerd.

Aanvullendemaatregeleninsemiclosed loopbedrijf Dezebenaderingvoorlineaireassengeldtopdezelfde manierookvoorroterendeassen.Ookhierwordtde positieviaeenoverbrengingincombinatiemeteen encoderaandemotorofviaeenheelnauwkeurig hoekmeetsysteemdirectaandemachine-as gemeten.Bijtoepassingvanhoekmeetsystemen kunnenveelhogerenauwkeurighedeneneenbetere reproduceerbaarheidgehaaldworden.Kogelomloopspindelswordenookweleensholuitgevoerden inwendiggekoeldomopwarmingvandespindelen diensdirecteomgevingtevermijden.Insemiclosed loopbedrijfhangtdetemperatuursafhankelijke positioneernauwkeurigheidvooralafvandeuitzetting vandespindeldieontstaatdoordesnelveranderendetemperatuurvanhetkoelmiddel.Albijeen temperatuurverhogingvan1Kelvin(1°Celsius) ontstaateenpositioneerfoutovereenslagvan 1metertotwel10µm.Deeisomtemperatuurvariatiesinhetkoelmiddelduidelijkminderdan 1Kelvintelatenzijn,isvoordegebruikelijke systemenniethaalbaar.

Bijaandrijvingeninsemiclosedloopbedrijfwordt somsdeuitzettingvandekogelomloopspindelvia eentheoretischmodelindebesturingbenaderd. Maaromdatdittemperatuurprofielmoeilijkiste bepalenendaarbijvaneengrootaantalfactoren afhangt,(slijtagevankogelomloopmoer,voeding, bewerkingskrachten,gebruikteverplaatsingsbereik, etc.,etc.),kunnenopdezemanierbehoorlijkegrote restfoutentot50µm/moptreden.Omdeaandrijving stijvertemakenwordtweleens,aandebeide uiteindenvandekogelomloopspindel,eenvastlager gemonteerd.Deuitzettingdoorlokaleopwarmingis echterookbijdezezeerstijveconstructieweerniet teverhinderen.Endekrachtendiedaarbijontstaan zijnbijzondergroot.Zezorgenvoorvervormingin zelfsdemeeststevigeonderdelenenkunnen constructie-elementenhelemaalverbuigen.Doorde

Watzmann-Profiellinksin semiclosedloop,rechts inclosedloopbedrijf geproduceerd.Beginen eindevandebewerking werdomhetduidelijkerte makennaarhetmidden verplaatst:dedoor thermischeuitzetting veroorzaakterichelis duidelijkteherkennen.

mechanischevoorspanningveranderttevenshet wrijvingsgedragvandeaandrijving,watweereen negatieveuitwerkingheeftophetcontourgedragvan demachine.

Gevolgenvandenauwkeurigheidvande aandrijvingopdewerkstukken Opbasisvandegenoemdebeperkingenzijnde voorgesteldeaanvullendemaatregelen,inrelatietot debereikbarenauwkeurigheidvandeaandrijving,niet methetclosedloopbedrijfmetlinialentevergelijken. Daarbovenopkomendannogeensdeeffectenvan slijtage-afhankelijkeveranderingenindevoorspanningofelastischevervormingvandeaandrijving. Dezeeffectenkunnenmetdeaanvullendemaatregeleninsemiclosedloopbedrijfnietgecompenseerd worden.Kleineonderdeleninkleineseriesvragen, medeuiteconomischoogpunt,omeencorrect eersteproduct.

Aangereedschapsmachinesvoorkleineseriesvan zeernauwkeurigeproductenwordensteedszwaardereeisengesteld.Continuwisselendeomstandigheden,laden,boren,voor-ennabewerken,zorgen vooreenpermanenteveranderingvandetemperatuurvandemachine.Indeonderdelenfabricagezijn ervaakvoedingentijdenshetvoorbewerkenvan 3m/minen4m/min,terwijlertijdensdenabewerkingeenvoedingvan0,5m/mintot1m/mingehaald wordt.IJlgangbewegingentijdensdegereedschapswisselsverhogendegemiddeldesnelheidbehoorlijk. Devoedingentijdensbijvoorbeeldhetborenzijnover hetalgemeenverwaarloosbaaralshetgaatomde invloedopdeopwarmingvandekogelomloopspindel. Indeverschillendeprocesstappenveranderthierdoor detemperatuurverdelingindespindelonderinvloed vandeverschillendevoedingen.

Dewisselendebelastingenvandekogelomloopspindelkunneninsemiclosedloopbedrijfzelfsbij eenvolledigebewerkingineenenkeleopspanningtot nauwkeurigheidsverliesvanhetwerkstukleiden.

Voordeproductievankleinereonderdelenmeteen hogenauwkeurigheidzijndaarommachinesmet linialen(closedloop)eennoodzakelijkheid.

Dematrijzenbouw;hogeeisenaanvormnauwkeurigheidenhogevoedingen Deproductievoormatrijzenvoorspuitgietvormenis, geziendenoodzakelijkeoppervlaktekwaliteitvan deelszeerfijnedetails,eentijdrovendeopdracht.Om tevermijdendathetdureenlangzameerodeerproces toegepastmoetworden,wordenveelvormentegenwoordigdirectgefreesd.Daarbijwordensteeds kleinerefreesjesmetdiameterstot0,12mmtoegepast.Dematrijzenbouwsteltdusnietallehogeeisen aandevormnauwkeurigheid,maarverlangtookhoge voedingen,ookinhardematerialen,omdebewerkingstijdenzokortmogelijktehouden.Bewerkingstijdenvanmatrijzenliggenoverhetalgemeentussen detienminutenenenkeledagen.Eensnellebewerkingmagechternietleidentoteenslechtemaatvoering,waardoordegewonnentijd,alsgevolgvan noodzakelijkecorrigerendenabewerkingen,weer verlorenzouworden.

3D-frezenvanvrijevormen;opwarming spindelkantotafwijkingenvan>20µm leiden

Deopwarmingvankogelomloopspindelsinsledes hangtsterkafvanhet,doordeNC-besturingberekende,verplaatsingsprofielvandeindividueleassen.Er kunnenlengteveranderingenindespindelsoptreden tot150µm/m.Eenvormnauwkeurigheidkanonder dezeomstandighedeninsemiclosedloopbedrijfniet wordengegarandeerd.Albijvormenmeteenlengte van150mmzaldeopwarmingvandespindeltot afwijkingenvandevormflankenvanmeerdan20µm leiden.Eenholtezaldaaromdoordeuitzettingvande spindeltegrootuitvallen,zodatdezefoutdooreen nabewerkingniettecorrigerenvalt.

Inhetnuvolgendvoorbeeldvaneenbewerking wordthetgevolgvandeuitzettingduidelijk.

Voorbeeldtoonthogerenauwkeurigheid bijgebruiklinialen

Een500mmlangwerkstuk(Watzmannprofiel)wordt indeX-richtingmee-entegenlopendgefreesd,met eenbolfreesmeteendiametervan12mmeneen maximalevoedingvan4,5m/min.Debewerkingstijd vandecontourbedraagtongeveer60minutenbijeen aanzetinZ-enY-richtingvan0,2mm.Dehoge voedingvan4,5menhetpermanenteversnellenen afremmenwarmendekogelomloopspindelopen veroorzakeneenlineairethermischeuitzettingdiein semiclosedloopbedrijf130µmbedraagt.

Omdatdeontstanelengtefoutnietzogoedtezienis, wordteropzettelijkinhetmiddenvanhetwerkstuk begonnen.Destart-eneindbaanliggendaarmee naastelkaar,zodatdethermischedriftduidelijk herkenbaarwordt.Naarmatedewerkstukpositie verdervanhetvastelagerisverwijderd,isde thermischedriftgroter.

Liniaalnauwkeurigerdanencoder Omaandeindematrijzenbouwgesteldeeisente kunnenvoldoen,ishetechternodigdeuitzettingvan despindeltecompenserendoormiddelvanhet inzettenvannauwkeurigelinialen.Hetinclosedloop bedrijfgeproduceerdeproductmetdeWatzmanncontourishelemaalgladenhetheefteenperfecte oppervlaktekwaliteit.Hetonderscheidtzichduidelijk vanhetproductdatinsemiclosedloopbedrijfis gemaakt.

Letop,baanafwijkingen!

Meteenenhetzelfdemachineonderdeeltonnenkracht overbrengenentegelijkertijdexactpositioneren-dat werktniet!Dereden:depositiewordtviadespoedvan dekogelomloopspindelenviaeenimpulsgever,diede omwentelingenvandespindelregistreertendesignalenervaninterpoleert,bepaald.Wordtdespindelvervormt,danwordenookdepositiesonnauwkeurig. Metzwaarwegendenadelenvoordenauwkeurigheid!

Hetinmiddelsbekendeenalomgewaardeerdesoftwarepakketvoorcommunicatie voordeHEIDENHAIN-besturingenisuitgebreidmeteenaantalhandige vernieuwingeneneenspecialeversiebiedtLife-screen,eenaantrekkelijke controlemogelijkheidvoordebediener.

MethetnieuwesoftwarepakketTNCremoPlus,een uitgebreidevariantvanTNCremoNT,ishetmetde functieLife-screenmogelijkom,opiedereplaats waarinternetbeschikbaaris,realtimeophetscherm vaneenTNCmeetekijkenenzo24uurperdagde verrichtingentemonitoren.

Life-screen

DefunctieLife-screenmaakthetvoor degebruikermogelijkomviaeen netwerkverbindingdeinhoud vanhetbeeldscherm vandeTNConlineop teroepenendelopendeprogrammeringte volgen.ZokandeTNCmachinegecontroleerd produceren,terwijldeverantwoordelijkeopafstandmeekijktenzelfnietter plaatseaanwezighoefttezijn.

DegebruikerbetaaltvoorTNCremoPluseenmalig € 370,00.Deextrafunctiewordtgeactiveerdviaeen

USB-dongel,zonderdezegedraagtdesoftwarezich alsdestandaardsoftware.TNCremoPlusmetde Life-screenfunctieisbeschikbaarvoordeiTNC530 (ookouderesoftware),TNC320(v.a.NC-Software v.03),TNC620enookvoordeMANUALplus620.

Nieuwefunctiesingratis

softwarepakketTNCremoNT

Deactueleengratistedownloadenversie2.6vande communicatiesoftwareTNCremoNTbevateenaantal nieuwefuncties.Debelangrijksteoprij: • Ondersteuningfavorietenlijst. • OndersteuningschijfPLCE (versleuteldePLC-partitievandeiTNC530vanaf iTNC530NC-software340versie49x-04).

• Samenvoegenarchiefmetbelangrijkstebestanden voordeservice-afdeling,simpelmetdeopdracht "Extras>Servicebestandsamenstellen" (vanafiTNC530NC-software340versie49x-04).

Uvindtdezesoftwareoponzewebsite; www.heidenhain.nl

Voorallemachinesmethandmatigteverplaatsenassleden

OnzedigitaleuitlezingND780isnietalleengeschiktvoorfrees-,boormachines endraaibankenmetmaximaaldrieassen.Dezeuitlezingisinzetbaarvoorálle machineseninstallatieswaarbijassledenhandmatigwordenverplaatst,dusook vooranderetoepassingenopgereedschapsmachines,meetapparatuuren specialemachines.

Grafischeondersteunendeschermen

DeuitlezingND780onderscheidtzichdoorsimpeledialoogtekstenmetgrafisch ondersteunendeschermbeelden,diehelpenbijhetpositionerenenbijde toepassingvandespecialeuitleesfuncties.Positiewaarden,dialoog-eninvoerweergave,grafischefunctiesendegrafischepositioneringhulpzijnuittelezen ophetcontrastrijkevlakbeeldscherm.Derestwegweergavehelptbijhet positioneren.Debedienerbereikteenvoudigdevolgendepositiedoornaar uitleeswaardenultegaan.

Specialefunctiesvoorgeprogrammeerd

Functiesvoordeverschillendetoepassingenzijngemakkelijkteactiverenviade parameterinvoer.Deprogrammatuurbeschiktoverspecialefunctiesvoorhet makenvanboorpatronen(gatenreeksen,gatencirkels).Referentiepuntenworden snelenexactberekendmetdekantentasterKT130.DeuitlezingND780ondersteuntdaarbijmetspecialetastfuncties.

Ookvoorapartebovensledes

Bijdraaibankenmetapartebovensledeskan,metdesomweergaveopde uitlezing,debed-enbovensledegezamenlijkofafzonderlijkweergegeven worden.Voorhetvastleggenvanreferentiepuntenkandebedienerhetdraaideel aftekenenendegereedschapspositiebevriezen.Vervolgenskanhetgereedschapwordenteruggetrokken,zodathetwerkstukzonderbelemmering gemetenkanworden.IndewerkstandDraaienkaneenvoudigvanradius-naar diameteruitlezingomgeschakeldworden.

Vraagonzemedewerkersomadvies.

Metéénliniaalintweedimensiesmeten

DaaromwordtinonzeR&D-centrainhoogtempoaan diversetechnologieënentechnischeontwikkelingen gewerkt.Denieuwehigh-endliniaalLIF481,methet 1Dplus-systeem,iseengoedvoorbeeldvaneenvan onzerecenteinnovatiesenvoegtletterlijkenfiguurlijk eenextradimensietoeaanonzebijzondernauwkeurigemeetsystemen.Eldersindezeuitgaveleestu hierovermeer.

Nieuwecursus,smarT.NC

Omervoortezorgendatdeinvesteringenineen TNCmaximaalrendementopleverenisernuookvoor onzemodernstegebruikersinterfaceeentraining mogelijk.ZokandeiTNC530maximaalbenutworden.Opdeachterzijdekuntuermeeroverlezen.

Testopstellingenwerkendesystemen opnajaarsbeurzen

Inhetnajaarzijnwijookweerpresentopeenaantal beurzenomintekunnenspelenopdewensenen vragenvanonzeafnemers.Inonzestandswordt,o.a. metbehulpvaneentestopstelling,aandachtbesteed aandediversenoviteitenzoalsdeND280,eenteller meteenaantalextramogelijkhedenendegenoemde liniaalLIF481-1Dplus.Maarookzeercompacteen eenvoudigaantebouwenhoekmeetsystemenkuntu werkendbeoordelen.Overonzeuniverseleinterface EnDat,dieo.a.absolutemetingenmethogeresnelhedenmogelijkmaakt,kanonsverkoopteamu uiteraardprimainformeren.Iknodiguvanharteuit vooreenbezoekenwijzullenugraagontvangenen informeren.

Nanotechnologie

Voorverschillendetechnologieëndiezichbezighoudenmetstructurenenprocesseninhetnanometergebied,wordthetbegripnanotechnologiegebruikt. Ditwordtgezienalsdesleuteltechnologievoorde 21steeeuw.Eennanometeriseenmiljardstemeter (10-9 m)engeefteengrensaanwaaronderquantumfysicheeffecteneensteedsbelangrijkerrolgaan spelen.Nanotechnologiën,zoalsbijvoorbeeldtoegepastindeopticaendehalfgeleiderindustrie,maken gebruikvanmachinesenmeet-entestapparatuur meteenhogepositioneer-enherhalingsnauwkeurigheid.Degespecificeerdewaardenliggenindeorde vangrootte100nmtot1nmenzelfsnogdaaronder.

Resolutieskleinerdan1nmin meetsystemen

Deindezemachinestoegepastemeetsystemen moetenaanhogeeisenvoldoenalshetgaatomde kwaliteitvandesignalenendesysteemnauwkeurigheid.Alspositiemeetsysteemworden,onderandere, laserinterferometersofinterferentiëleoptische meetsystemeningezet.Beidetypenmeetsystemen biedenresolutiesvankleinerdan1nm.

Invloedomgevingsfactorencompenseren

Laserinterferometerszijnterichtenophetmiddelpuntvaneengereedschap,zodatergeenAbbefoutenontstaan.Eénvandelastigstefoutenvandit soortsystemenisechterdeafhankelijkheidvande golflengtevanhetlaserlichtvandeomgevingsfactoren,zoalstemperatuurendruk.Dezefactorenmoetenzorgvuldigwordengemetenenafwijkingen moetenvoordurendwordengecompenseerd.Elke, nogzokleine,veranderingindetemperatuurende luchtdrukleidttoteenveranderingvandegolflengte

vanhetlicht.Zelfsonderlaboratoriumomstandighedenontstaanerpositieafwijkingenvan±50nm.bij eenmeetwegvan500mm.Uitlijnfoutenvandelaser, dieindeloopvandetijdveranderen,leidentot cosinus-ofAbbe-foutendievoortdurendmoeten wordengekalibreerd.

Interferentiëelaftastprincipelevert stabielemaatverdeling Stabielemaatverdelingenhebbenmeestaleen gedefinieerdthermischgedragenzijnnietafhankelijk vanveranderingenindeluchtdruk.DemaatverdelingenvandemeetsystemenuitdeserieLIP,LIFenPP vanHEIDENHAINhebbenzichdelaatstejarenals stabielbewezen.

afbeelding1: Hetinterferentiële aftastprincipegenereert signalenwaaruitzicheen verplaatsinglaatbepalen

afbeelding2:

Geleidingsfoutenbeïnvloedende nauwkeurigheidvandemachine

Hieraanligthetinterferentiëleaftastprincipeten grondslag.Ditaftastprincipemaaktgebruikvande buigingeninterferentievanlichtstralen.Hiermee wordensignalengegenereerdwaaruitzicheen beweginglaatregistreren(afbeelding1).Bijeen relatievebewegingtussenmaatverdelingenaftastplaat(faserooster),ondervindendeafgebogenlichtstraleneenfaseverschuiving.

Tweesignaalperiodenbijeenrelatieve verschuivingvanééndelingsperiode Bijeenverplaatsingvanééndelingsperiode(roosterconstante)verschuiftdelichtstraalvandepositieve eersteordebuigingmetééngolflengteindeplusrichting,delichtstraalvandenegatieveeersteorde buigingverschuiftééngolflengteindeminrichting. Omdatdezelichtstralenbijhetverlatenvanhet roostermetelkaarinterfereren,verschuivendeze stralentweegolflengtes.Daaromkrijgtmenbijdit aftastprincipetweesignaalperiodenbijeenrelatieve verschuivingvanééndelingsperiode.

Interferentiëlemeetsystemenwerkenmetroosterconstantenvanbijvoorbeeld8 µm,4 µmofnog kleiner.Hunaftastsignalenzijnverregaandvrijvan hogereharmonischeenzekunnenheelverworden geïnterpoleerd.Daaromzijndezesignalenbijzonder geschiktvoorhogeresolutiesenhogenauwkeurigheden.Bovendienhebbendezesignaleneengoede inherenteherhalingsnauwkeurigheid.Daarbijzijnde aanbouwtolerantiesindepraktijkzeerwerkbaar.

Degeleidingindemachinebeïnvloedtde nauwkeurigheid

Allelineairegeleidingenvertonenhoekfouten(zwenken,gierenenrollen)enlineairegeleidingsfouten (rechtheidenvlakheid).Dezeafwijkingenbedragenin hetalgemeentussende5 µradtot100 µradrespectievelijktussende0,5 µmen5 µm.Derelevante statistischespreidingvandezeafwijkingenvormen

slechtseenkleindeelvandezeafwijkingenenbij luchtlagersisdezebovendienuiterstgering.Hoekgeleidingsfoutenleidenlokaaltothetkippeneninhet gevalvaneenAbbe-fouttoteenlengteverstellingvan hetmeetsysteemendaarmeetotonnauwkeurighedenindemachine(afbeelding2).

Temperatuursveranderingenende nauwkeurigheid

Hoewelveelmensenzichvaakprettigervoelenals hetietswarmerwordt,zijntemperatuursveranderingenindemeettechniekechtespelbrekersalshet gaatomnauwkeurigheidenreproduceerbaarheid.De nauwkeurigheidblijftdooringewikkeldeconstructies endoorhetgebruikvandejuistematerialenendoor aanvullendemaatregelen(bijvoorbeeldactievekoeling)tochbeperkt.

Thermischveroorzaakteveranderingenindegeometrievandemachinezijnwiskundigtecompenseren, echterwelmetbeperkingen.Hetmetenvande temperatuurmetsensorentenbehoevevaneen lineairecompensatieisookweerafhankelijkvan factorenzoals:

•dekwaliteitvandesensoren

•dejuistheidvandeplekvanmeten

•hetverouderenvandesensoren

•regelmatigvervangendoorgekalibreerdesensoren

Lineaireaandrijvingen,zekerzoalstoegepastinsnelle machines,vormenhittebronnendiethermomechanischeafwijkingenkunnenveroorzaken.Portaalassen behoevengezienhuncomplexeopbouwdaarbij bijzondereaandacht.

Opdewegnaarnanometerpreciespositioneren,in productie-enmeetprocessen,isdeinvloedvan geleidingsfouteneenheleuitdaging.

Noviteit: LIF4811Dplus metX-énY-as Omdezeuitdagingteoverwinnenisernueennieuw meetsysteemvanHEIDENHAIN.DeintweerichtingenmetendesysteemLIF4811Dplus heeft,behalve hetgebruikelijkelangsspoor,deX-as,metdeinterferentiëleaftastingvandealbekendeLIF(signaalperiode4 µm),ookeenloodrechtdaaropstaandspoor: eenY-as.

Hetlangsspoorheeftnogsteedséénreferentiemerk. ZoalsbijHEIDENHAINgebruikelijk,isdemethet referentiemerkvastgelegdeabsolutepositievande

liniaalaanéénbepaaldemeetstapgekoppeld.Als delingsdragerwordtZerodurkeramischglas toegepast,waarmeedeuitzettingscoëfficiëntvan 0±0,1x10-6 K-1 overeengroottemperatuurbereik nauwkeurigisenwaarmeeookeenhogebestendigheidtegenverouderingbereiktwordt.

2of3aftastkoppencorrigerenreal-time Dooreenjuisterangschikkingvan2respectievelijk3 aftastkoppenwordenmethetmeetsysteemlineaire geleidingsfouten,hoekgeleidingsfouteneninvloeden vanthermischeuitzettinggemetenengecorrigeerd (afbeelding3).Dereal-timemetingencorrectievan dewerkelijkgemetenwaardenverbetertdenanometerpositionering.

Nieuwmeetsysteembewijstzichtijdens hettesten

Dehogeverwachtingenvanditmeetsysteemworden bevestigddoorderesultatenvaneentest.Opeen portaalmachinewerden1Dplus-meetsystemen gemonteerd(afbeelding4).DeX-asismet2aftastkoppenHx1enHx2ineenphantoomrangschikking vandelinialenuitgerust.Wanneerhetgereedschapsmiddelpunt(TCP)ookindeZ-richtinguitgerichtisop dedraaipuntenHx1enHx2,zijnalleAbbe-verstellingen vandeX-asgelijkaan0.

DeaftastkoppenHy1enHy2herkennenrechtheidsfouten(y)vandeX-asgeleidingengedeeltelijkookde invloedenvanthermischeuitzetting.AandeY-as kunnendeaftastkoppenHx3enHx4voordecorrectievanrechtheidsfoutenindeX-asenvoordeAbbeverstellingindeX-asgebruiktworden(afbeelding5).

Aantoonbaarbeter

Deinherenteherhalingsnauwkeurigheidvande actueleinterferentiëlemeetsystemenmethoge resolutieisvelemalenbeterdandievaninterferometersinlucht.Heteffectievemeetpuntvantechnische volwassenmeetsystemenisstabielennauwelijks afhankelijkvankip-bewegingen.Meetsystemenmet 1Dplus linialen,meteenaanvullendloodrechtopde meetrichtingstaandspoor,drageneraanbijdatAbbefoutenendeafwijkingenindelineairegeleidingenen alsgevolgvanthermischeuitzettinggereduceerd kunnenworden.Hetaanvullendespoorlevertde noodzakelijkeinformatieopvoordecorrectiein dwarsrichtingentenbehoevevandehoekcorrectie.

ImpulsgeverExI1300maakt nauwkeurigeregelingmogelijk

Dekeuzevooreeninductieveofeenoptischeabsoluteimpulsgeverisafhankelijk vandetoepassingendegesteldeeisenmetbetrekkingtotdenauwkeurigheid.De inductieveimpulsgeversindeserieExI1300zijnnubeschikbaarinvariantenmet eenhogeresolutie.

Inductieveimpulsgevershebben,tenopzichtevanaandrijvingenmetresolvers,aanzienlijkevoordelenophetgebiedvandepositioneernauwkeurigheid,gelijkloopenderegeldynamiek.Ditkomtdoordegrotereregelbandbreedteenhetveelhogereaantalimpulsenperomwentelingdatbeschikbaarisvoordevormingvande singleturn-positiewaarde.

Geïntegreerdeelektronica

Dezepositiewaardewordtdoordegeïntegreerdeelektronicaalindeencodergevormd enviadesnellebi-directioneleEnDat-interfacenaardevolgelektronicaverstuurd.Dit geschiedtvolledigdigitaalofsamenmetdeincrementelesignalen.Deinbedrijfname kanautomatischplaatsvinden,omdatergebruikerparametersbeschikbaarzijnineen EEPROM.Dezeparameterszijnviadesynchroonseriëleinterfaceteschrijvenente lezen.

524.288positiesperomwenteling

DeimpulsgeversuitdeserieExI1300hebbeneensingleturn-resolutievan19Bit (524.288positiesperomwenteling),dieeenkwalitatiefgoederegelinggarandeert.Voor degegevensoverdrachtzorgtdeEnDat2.2-interface.

Multiturn-functionaliteit

Opbasisvande‘echte’multiturn-functionaliteitkomthetrefererenvandeencoder, bijvoorbeeldnaeenstroomuitvalofbijhetopnieuwstartenvandeinstallatie,tevervallen.Erzijngeenopbatterijenwerkendesystemennodig,dieregelmatigonderhoud vragen.Dealarm-endiagnosefunctieszorgenvooreenhogematevanbeschikbaarheid vandeinstallatie.

Deprogrammeerwedstrijd inhetkadervandeTechnishow2008heefteenaantal verrassendeoplossingen opgeleverdvoordevervaardigingvanhetellipsvormigegatenpatroon. DewinnaarP.vanBusselvanGereedschapmakerijLemmenhadmet21regels hetkortsteTNC-programma,inventief gevondeneneenvoudigindebewerking.

Uitreikingbij

GereedschapmakerijLemmen Deoorkondemetdeopgaveenoplossingvan deprogrammeerwedstrijdisop25aprilj.l. overhandigddoorFransGoené,bijvelen bekendalstrainervandedoorHEIDENHAIN verzorgdecursussen.JaapBazuin,directeur HEIDENHAINNederland,maaktedewinnaar blijmeteentomtomnavigatiesysteem.

Inductieveencodersnuookmeteenhogeresolutiebeschikbaar

www.heidenhain.nl

HESISbiedttechnischegegevens viawebsite

ViadewebsitevanHEIDENHAINkaniedereennugedetailleerdetechnischegegevensoveronzeproducten opzoekeneneventueeldownloaden.Dewebapplicatie HESISlevertdezeinformatiesneleneenvoudig. Hetinvoerenvanhetbestelnummer(ookaangeduid alsid.nummer)ofeenomschrijvingvaneenvande productenvanHEIDENHAINlevertvandemeeste productendegedetailleerdetechnischeinformatiedie degebruikerookkandownloaden.

Eenpraktischedatabankvoordetechniciomdirectdegebruiksinformatievan onzeproducten,bijvoorbeelddemontagehandleidingvanhetbetreffendeartikelof schema’svoorstekkersbijencoders,tevinden.Ookgegevensovermogelijke accessoireswordenuitgebreidbeschreven.

Eenextratoolbiedtdemogelijkheidommeteendrukopdeknopbijoudere productende‘opvolger’optezoeken.HESISisinhetDuitsofEngelsbeschikbaar.

Gahiervoornaaronzewebsitewww.heidenhain.nl

Opdiepaginakliktuopdeblauwelink 'ServiceProductInformation' voortoegangtotHESIS.

Mogelijkheidtotdiagnoseverhoogtdebeschikbaarheidvandemachines

EnDatscoorthoogbijvergelijk interfacesvoorpositiemeetsystemen

Productie-installatiesengereedschapsmachinesvormeneenaanzienlijkdeelvanhetondernemingkapitaal enzelevereneenbelangrijkaandeelindeketenvantoegevoegdewaardevanproducten.Hetdoelisom machinestilstandzoveelmogelijktebeperkenenomonnodigeservicetijdtevermijden.Ditvereisteenhoge beschikbaarheidvandeinstallatieenplanbaarheid.Dezesituatieisalleentebereikenalseromvangrijke diagnosemogelijkhedenzijn.Voedings-enservoaandrijvingenhorentotdehoofdcomponentenvan installatiesenzevormensamenmetdeindeaandrijvinggebouwdemeetsystemenbelangrijkeonderdelen omindeinstallatieindegatentehouden.

Speciaalbijservo-aandrijvingenwordenhogeeisen gesteldaandedynamischeeigenschappen.Naast hogeversnellingenensnelhedenwordenslechts kleinepositie-afwijkingentoegestaan.Omaandeze eisentevoldoenmoetendeservoregelingenvoorzien zijnvanabsolutemeetsystemenmeteenhoge resolutieenovereenkomstigenauwkeurigheid.Voor dedynamischenauwkeurigheidvandegeregelde aandrijvingmoetdepositiewaardeheelergsnel wordengegenereerd.Decyclischedigitaliseringvan depositie-informatiemoetdaarnaastooknogeen verwaarloosbaarkleinejitterhebben.Naastdeze basisvereistenvoorhetgebruikinservo-aandrijvingen, iserinhetkadervanmachinebeschikbaarheiden planningdenoodzaakvaneenkrachtigdiagnosesysteem,dattijdenshetproducereninformatiekan verschaffenoverhetpositiemeetsysteem. Indezecontextkomtdeservicemonteurterplaatse aandeordeeneeneenvoudigebeoordelingvande doorgegeveninformatieoverhetpositiemeetsysteem indevormvankrachtigestatistieken.Depuurdigitale interfaceEnDat2.2voldoetaanaldezeeisen(afbeelding1).

Belangrijkefactoren

Bijdebeoordelingvandeinterfacesvoorde positiebewakingspelendevolgendethema’seen belangrijkerol:

• opbouwvandeverbinding

• haalbareresolutieenverplaatsingssnelheid

• robuustheidtegenelektromagnetischestoringen

• maximalekabellengte

• invloedvanlooptijdenopdeeigenschappenvande geregeldeaandrijving

• aanvullendefuncties(temperatuur,diagnose informatie).

Vandaagdedagisereenduidelijketrendnaarpuur seriëleinterfacesteherkennen.Dezemakenbesparingenmogelijkophetgebiedvandebekabeling.

Positiewaardenwordeninhetmeetsysteemgedigitaliseerdenaansluitendnaardebesturingverstuurd.Dit vermindertdeinvloedopdepositiekwaliteit,diebijde overdrachtvansinusvormigesignalenwelkanoptreden.Aandekantvandebesturingiserslechtseen eenvoudigeontvangsteenheidnodig,omdatde verwerkingvandeaanvullendesinussignalenkan vervallen.Eendigitaleinterfacevoorpositiewaarden maakthettevensmogelijkdatergegevensworden overdragenoverdeinbedrijfnamevanzowelpositiemeetsysteemalsvandeversterker(elektronisch typeplaatje).

Daarnaastkunnennogaanvullendegegevenszoals temperaturenvandemotorwikkelingofandere diagnosegegevensverstuurdworden.Dezediagnosegegevensvormendebasisvandehiervooropgevoerdeinstallatiebeschikbaarheidenplanbaarheid.

Relevanteinformatie

Devoordeinstallatiebeschikbaarheidrelevante informatie,dieviadeinterfacevanhetmeetsysteem overgedragenwordt,zijninverschillendeklasseninte delen:

• foutmelding:moettoteenveiligetoestandleiden enbetekentmeteendatdeinstallatietotstilstand komt.

• waarschuwing:geeftaandatereeninternegrenswaardebereiktis.Eenwaarschuwingleidtinde regelvrijsneltoteenfoutmelding.

• diagnose-informatie:ditisgedetailleerdeinformatie overdefunctiereservesvanhetpositiemeetsysteem.

Diagnosemogelijkheid

Debeschikbaarheidvandezeinformatieissterk afhankelijkvandegebruikteinterfaceenbovenalof eenincrementeelofeenabsoluutmeetsysteemis toegepast.Hieronderwordendediagnosemogelijkhedenvandeverschillendeinterfacebeschreven.

Afbeelding3:

HEIDENHAINbiedteen grotevariëteitaanvan encodersmetde EnDat2.2-interface.

Incrementelesignalen;beoordeling positiekwaliteitdoorservicepersoneel Bijpositiemeetsystemenmetincrementeleuitgangssignalenopbasisvan1Vss-signalen(ookwelsin/cosencodersgenoemd)kaneenanalysevandepositiekwaliteitaandehandvanhetLissajous-figuurworden bepaaldhoehetmeetsysteemfunctioneert.Het Lissajous-figuurwordtverkregendoorweergavevan deincrementeleAenBsignalen.Aandehandvande absolutegrootteenvandeafwijkingvandecirkelvormkandekwaliteitvandepositie-informatie beoordeeldworden.Deafwijkingwordtinderegel aangegevenalsdezogenoemdetastverhouding,de amplitudeverhoudingendefaseverschuiving.De beoordelingvanhetLissajous-figuurmaaktgeschoold servicepersoneelnoodzakelijkenkaneigenlijkniet doordemachinebedienerofdoordeinstallatiezelf gedaanworden.Voordebesturingbestaaternogeen probleem:deweergaverespectievelijkanalysevan hetLissajous-figuurkostveelrekenkrachtendie belastdebesturing.Daaromwordtdezeanalyse meestalniettijdensnormaalbedrijfuitgevoerden wordtdezebeperkttoteenexternebewakingof wordtalleenineenservicemodusgebruikt.

Afbeelding2:Voorbeeldvoordefunctiereserve

Gewoonlijkwordtdoordebesturingzelfweleen controleuitgevoerdophetonderschreidenvande kritischgroottevanhetLissajous-figuur.Ditleidtdan weldirecttoteenmachinestilstand.

TTL-interface:alleenfoutmelding en/ofmachinestilstand

BijpositiemeetsystemendiedeTTL-interfacegebruiken,wordendeaftastsignaleninternomgezetin rechthoekigepulsenennaardebesturingverstuurd. Dezerechthoekigepulsenmakeneencontrolevande origineleaftastsignalennietmogelijk.Gebruikelijkis omdeamplitudevandeorigineleaftastsignalente bewakenenwanneerdezeonderbepaaldegrenzen komen,dittemeldenaandebesturing.Nadeelhierbij isdaterslechtseenfoutmeldingdoorgegevenkan wordenen,zonderdatereenvoorwaarschuwingis geweest,eenenandermeteenleidttoteenmachinestilstand.

SSI-interface;alleenfoutmeldingen/of machinestilstand

BijdeSSI-interfaceisinhetstandaardprotocolgeen informatievoorzientenbehoevevandeoverdracht vaneenfoutmelding.Bijsommigebedrijfsspecifieke

variantenvandeSSI-interfacewordteenfoutbitof somsookeenwaarschuwingsbitmeegestuurd. Meestalwordennaastdeabsolutesignalenaanvullendde1Vss-incrementelesignalenovergedragen, omdatdebesturingdezegebruiktvoorinterpolatie, zodatopdiemaniereenhogeresolutievandepositieinformatieteverkrijgenis.Nadeelvandeoplossingis datditookbijdezeinterfacemeteenleidttoteen machinestilstandzondervoorwaarschuwing.

EnDat2.1-Interface;waarschuwing, foutmeldingénbronvermelding BijdeEnDat2.1-interfacewordenveelalaanvullend opdeabsolutepositiewaarde,ookde 1Vss-incrementelesignalenovergedragen.Naast foutmeldingenwordenookwaarschuwingenondersteund.Defoutmeldingwordtalsverzamelmeldingbij elkepositiewaardeoverdrachtverstuurd.Hierbijkan, voordefoutmeldingénvoordewaarschuwingsmelding,aanhetpositiemeetsysteemopgevraagdwordenwatdebronwas.Hiermeebiedtdezeinterface devolgendeeigenschappen:

• erwordteenverzamelfoutmeldingmeegestuurd.

• debronvandemeldingkanwordenopgevraagd.

• erwordenwaarschuwingenondersteund.

• wordende1Vss-incrementelesignalengebruikt, dangeldendedaarvoorbeschikbareeigenschappen.

• gebaseerdopdewaarschuwingsmeldingenkanin eenbeperktematedesysteembeschikbaarheid verhoogdworden.

EnDat2.2-Interfacebiedtmogelijkheden totuitbreiding

BijdeEnDat2.2interfaceisersprakevaneenpuur seriëleinterface.Erisgeenoverdrachtvandeincrementele1Vss-signalen.NaastdealbijEnDat2.1 beschrevenmechanismen,biedtdeEnDat2.2interfacevolgendeuitbreidingen:

• debronvandefoutmeldingwordtgedetailleerd weergegeven.Bijvoorbeeldofdefoutinhetsingleturndeelofinhetmultiturndeelvandepositieencoderzit.

• erwordenzogenoemdekentallencyclischvanuit hetmeetsysteemverstuurd.Dezekentallen vormenindeEnDat2.2-interfacehetcentrale elementvooreenvoorspellendediagnosevande meetsysteemfunctie,defunctiereservevanhet meetsysteem(afbeelding2).

• dezegedetailleerdeoverdrachtvandefunctiereservekandirectvooreenverhogingvande beschikbaarheidenplanbaarheidvandeinstallatie gebruiktworden.

Dekentallenhebbendevolgendeeigenschappen:

• kentallengevendeactueletoestandvanhetmeetsysteemweerenbepalendaarmeedefunctiereserve.Deschalingenbetekenisvandekentallen isvooralleHEIDENHAINmeetsystemenidentiek (afbeelding3);daarmeeiseeneenduidigebeoordelingmogelijk.

• kentallengevengedetailleerdeinformatieoverde toestandvandeinterneincrementeleenabsolute aftastsignalenalsookoverdevormingvande positiewaarde.

• kentallenzijneenvoudigteinterpreteren.

• overdrachtgebeurtindegeslotenregelkringen beperktdebeschikbaretijdvoordeoverdrachtvan depositiewaardeniet.Debelastingvandebesturingisrelatiefgering,omdatalleengetallenweergegevenworden(afbeelding4).

Conclusie:EnDat2.2voldoetaanhoge eisenenmaaktinstallatieplanbaar DeinterfaceEnDat2.2voldoetalspuurseriële interfacenietalleenaandehogeeisendievoedingsenservo-aandrijvingenstellenophetgebiedvan dynamiekennauwkeurigheiddooreengoederesolutieennauwkeurigheid.Ookzijnervoorspellingente doen,opbasisvandebeschikbarediagnosemogelijkheden,overdebeschikbaarheidvandeinstallatie. Doordegedetailleerdeindicatiesvandefunctiereservevanhetmeetsysteemwordtdebeschikbaarheid vandeinstallatieplanbaar.

Colofon: HEIDENHAIN-infoiseenuitgavevan HEIDENHAINNEDERLANDB.V. Hetbladverschijntperiodiekenwordt gratistoegezondenaanhaarrelaties. Redactiesecretariaatenadministratie: AnnaWeerd Adreswijzigingens.v.p.doorgevenvia e-mail:documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan34,6716BMEDE Postbus92,6710BBEDE Tel.(0318)581800 Fax(0318)581870 Internet:www.heidenhain.nl Hoofdredactie: Ing.J.E.Bazuin Redactie: Directie:ing.J.E.Bazuin Productmanagement:ing.N.Th.Schuitemaker

Eindredactieenrealisatie: EnterpriseCommunications,Huissen Overnamevanartikelenistoegestaanmitsmet bronvermelding.

Dezeconcepttekstisonderdeelvandeproductie vanHEIDENHAINinfoenexclusiefontwikkeldvoor ditmagazine.DerechtenberustenbijEnterprise Communicationsenzonderschriftelijke toestemmingmagnietsvandezetekstenvoor anderedoeleindenwordengebruikt,aanderden wordengetoond,gekopieerdofgepubliceerd.

Dedigitaleuitlezingenvan HEIDENHAINuitdeserieND200, vooréénas,zijnopbasisvanhun functieszeergeschiktvoortoepassinginmeet-entestopstellingen envooreenvoudigepositioneeropgaven.Demeetsysteemingangis geschiktvoorhetaansluitenvan incrementelemeetsystemenmet 11-µAss en1-Vss-signalenenvoor absolutemeetsystemenmetde EnDat-2.2-Interface.

GrootTFT-beeldschermvoorinformatie enbediening

AlletellersvanHEIDENHAINuitdeND200-seriezijn voorzienvaneenrobuustebehuizingvangegoten aluminium.Nietalleendeweergavevandemeetwaardenendestatusaanduidingenzijnzichtbaarop hetgroteTFTbeeldscherm,ookdesoftkeysworden bediendviaditbeeldscherm.Hettoetsenbordis spatwaterdichtengeschiktvoorgebruikindewerkplaats.Meteenmontageplaatkunnentweetellers vanhettypeND280naastelkaarineen19”-rack gemonteerdworden.

ND287;veelextrafunctiesentwee additionelemeetsystemenaansluitbaar DestandaardtellerND280biedtallebasisfuncties voordeeenvoudigemeetopdrachten. DetellerND287beschiktechterovertallozeextra functiesvoorhetverwerkenvanmeetwaardenzoals bijvoorbeeldclassificeren,minimum/maximum verwerkingenhetopslaanvaneenseriemeetwaarden.Uitdezegegevenszijnzakenzoalsdegemiddeldewaardeendestandaardafwijkingteherleidenen viahistogrammenophetschermweertegeven. DoordemodulaireopbouwheeftdezeND287 tevensdemogelijkheidvoorhetaansluitenvaneen extrameetsysteemvoorsom-enverschilmetingen. Ookkan,viaeenoptionelemodulemeteenanaloge sensor,bijvoorbeelddetemperatuurwordengecompenseerd.

Data-interfacevoorkoppelingvanteller aannetwerk

Voordeoverdrachtvandemeetsysteemwaarden naareenPCofeenprinter,voorhetin-enuitgeven vanparametersenlijstenmetcorrectiewaardenen diagnosegegevens,beschiktdeND28-serieookover seriëleinterfaces:USBenV.24/RS-232-C,enoptio-

neelvoordeND287ookEthernet100baseT. Deoverdrachtvandemeetwaardenkanviahet toetsenbordvandeND,viaeenexterneinstructiebij deV.24/RS-232-CinterfaceofeensoftwarecommandoCTRLB,ofviaeeninstelbarepulsgestartworden.

Ideaalvoorstatistischebewerkingen

DetellerND287beschiktnaastdestandaardfuncties, overtallozetoepassingsgerichtefuncties.Dezeteller vormtsamenmeteenmeettastervanHEIDENHAIN eenvolwaardigemeetplaats,ookgeschiktvoorde statistischecontrolevanhetproces.

Werkstukkencontrolerenenclassificeren

Metdeclassificeerfunctiezijnwerkstukkenophun maatvoeringtebeoordelenenintedeleningroepen. HierbijvergelijktdeND287demeetwaardemeteen boven-ofondergrensdievoorafisingegeven.Het resultaat,datbovenofonderdezegrenzenzit,wordt alseengekleurdewaardeweergegevenofviade symbolen<=>indestatusweergaveafgebeeld. Tevensiseenschakelsignaalbeschikbaar.

Vastleggenvanseriemetingen

DeND287vanHEIDENHAINbeschiktovereen geheugenvoormeetwaardenvoormaximaal10.000 posities.Dezewaardenzijnbeschikbaarvoorinterne verwerkingofzekunnenalsblokwordenuitgelezen. Demeetwaardenkunnenviatoetsen,viaeenextern commandoofcyclischmettussenpozen(min.20ms)

Toepassing lengte-enhoekweergave

Meetsysteemingang 1x11 µASS,1x1VSS,EnDat2.2 Ingangsfrequentie 11 µASS:max.100kHz 1VSS:max.500kHz

Interpolatie Tot1024-voudig

Afleesstaplengte/hoekinstelbaar,lengte:0,5tot0.002 µm hoeken:0,5°tot0,00001° Scherm monochroomvlakbeeldschermvoorpositiewaarden,dialogeneningaven,grafischeweergaven,softkeys Statusweergave werkstand,REF,nulpunt,maatfactor,correcties,stopwatch,maateenheid,softkeyniveau Functies referentiemerkenverwerkingREF 2nulpunten restwegweergave geïntegreerdehelpfunctieendiagnose externebedieningviaseriëleinterface

Asfoutcompensaties lineaireassen:lineairennietlineairvia200hulppunten hoeken:nietlineairvia180hulppunten(elke2°) Datainterface V.24/RS-232-C USB

Netaansluiting 100Vtot240V(-°V10%tot15%),50Hztot60Hz(±2Hz);opgenomenvermogen:30W Bedrijfstemperatuur 0°Ctot45°C BeschermingsklasseEN60529IP40,frontplaatIP54 Gewicht 2,6kg

vastgelegdenineentabelweggeschrevenworden. Terwijldeseriemetingenlooptkaninplaatsvande actuelewaardeookdeminimum,hetmaximumof hetverschildaartussenwordenweergegeven.

Verwerkingvandeseriemetingen

Nadatdeseriemetingisgestopt,kunnendeopgeslagenmeetwaardenopverschillendemanierenworden weergegeven:

• diagrammethetverloopvandeafwijkingen

• frequentieaanduidingviaeenhistogram (symmetrischofasymmetrisch)

• gemiddelde

• standaardafwijking

Deberekeningvanhetverschiltussendegrootsteen dekleinstemeetwaardeisuiteraardmogelijk.

Verrekeningvaneen2emeetsysteem

Viadeoptionelemodule“meetsysteem”kaneen tweedemeetsysteemaangeslotenwordenopdeND 287.Demeetwaardenvanbeidemeetsystemen kunnenwiskundigmetelkaarwordenverrekend.Het resultaatdaarvanenbeidemeetwaardenwordenin hetgeheugenopgeslagen.Ditmaakteenextra toepassingmogelijk,deND287kanuitdebeide meetwaarden,afhankelijkvandeingegevenformule, desomofhetverschilberekenenentoontdeze waardeophetdisplay.

Positieafhankelijkemetingen

Eenmeetwaardewordtafhankelijkvaneenandere meetgrootheidopgeslagen.Hiermeekanelkemeting exactaaneenpositietoegekendworden,bijvoorbeeldbijrondloopmetingenofbijhetvermetenvan geleidingen.

Aansluitenvaneenanalogesensor

Inplaatsvaneenaanvullendemeetsysteemmodule kanookeenanalogemoduleingezetworden.Hiermeekunnenwillekeurigesensorenmeteen±10Vinterfaceaangeslotenwordenvoorhetverwerken vangroothedenzoalsdrukentemperatuur.

Grafischeweergaveinkleur

HetgrafischekleurenschermvandeND287maakt eengedetailleerdeweergavemogelijkvanonder meerdemeetwaarden,destatischeverwerking ervan,declassificatiegrenzenendeingegeven grenswaarden.Aanvullendkanvandeaangesloten meetsystemenhetLissajou-figuurgetoondendus kwalitatiefbeoordeeldworden.Omookbijsnel veranderendemeetwaardendewaardestekunnen aflezen,kanviaeenexternsignaaldeweergave, eventueeltijdelijk,stopgezetworden.

DeveelzijdigetellerND287vanHEIDENHAINis ideaalvoorlaboratoriaentestopstellingenmaarkan ongetwijfeldookinanderetoepassingendiverse meetactiviteiteneenstukeenvoudigermaken.

smarT.NC-toetsenvoor openennieuwe gebruikers-interface vanHEIDENHAIN

smarT.NC-navigatie voorsnellenavigatie binneneensmarT.NCingavescherm Cursortoetsenblokvoor eenvoudignavigeren inKlaarteksten smarT.NC

CursussmarT.NCvooroptimaalgebruikiTNC530

smarT.NC;demodernste gebruikersinterfacevanHEIDENHAIN

Onzemeesteffectieveprogrammeermethodemetdegebruiksvriendelijke, werkplaatsgeoriënteerdegebruikersinterfaceissmarT.NC.Overzichtelijke scherminvoer,duidelijkegrafische ondersteuningenuitvoerigehelpteksten vormen,samenmetextra’szoalsde eenvoudigtebedienenpatroongenerator, eenovertuigendconcept.

DeTNC-besturingenvanHEIDENHAINwarenaltijdal gebruikersvriendelijk.DenieuwstegebruikersinterfacesmarT.NCmaakthetprogrammerennogeenvoudiger.Metdeoverzichtelijkeinvulschermenmaaktde gebruikerineenoogwenkhetprogrammavoorde gewensteNC-bewerking.Uiteraardwordtdeze daarbij,tijdenshetingeven,doorbeeldenophet schermondersteund.

Eenvoudigprogrammeren

MetsmarT.NCprogrammeertdebediener,met behulpvaningaveschermen,nogeenvoudigeren overzichtelijker.Voorsimpelebewerkingenhoeftmen maareenpaarveldenintevullen.Datbetekent echtergeenbeperkingvoorcomplexebewerkingen: extraschermenverdiependefunctionaliteitvande betreffendebewerkingsstap.

Zoalsgewend:beeldschermen toetsenbord

Opheteerstegezichtzienhetbeeldschermenhet toetsenbordergewoonuit.ErvarenKlaartekstdialoogprogrammeursvoelenzichmeteenthuisenwerken zoalszegewendzijnmetdevolledigefunctionaliteit vandeiTNC.Alleenvallenereenpaargroenetoetsen op:deeneopentdesmarT.NC-interface,deandere vereenvoudigenhetnavigerenbinnendeingaveschermen.DeKlaartekst-dialoogprogrammeurzalals pluspuntvaststellendatdecursortoetsenweerals separaattoetsenblokdirectentrefzekertebedienen zijn.

EnalsmeneenbestaandprogrammaindeKlaartekst-dialoogwilaanpassen?Geenprobleem.

HEIDENHAINheeftveelaandachtbesteedaande compatibiliteit.DegebruikerheeftveelaldemogelijkheidvansmarT.NCnaarKlaartekstenterugtewisselen.Nietalleenhetprogrammerenmaarooktesten enhetaflopenvandeprogramma’sismetsmarT.NC mogelijk.

Grafischeweergave:voldetailsen veelzijdig

DeverbeterdegrafischeweergavevandeiTNC530 geeftwerkstukkennuveelgedetailleerderweeren ondersteuntuookbijhettestenvancomplexe vijfassigeprogramma’smetmeervlaksbewerkingen engezwenktbewerkingsvlak.

BASISCURSUSTNC-PROGRAMMERENsmarT.NC

Omallemogelijkheden vaneeniTNC530goed tebenuttenenhet maximalerendementuit deinvesteringtehalenis hetverstandigomeen cursussmarT.NCte volgen.Geziende eenvoudvandeprogrammeermethodeis TNC-kennisnietnoodzakelijk,kennisvanhet frezeniswelaante bevelen.

Programmerenvanrechtenencirkels,gatencirkels BasisFK-programmeren

Programmerenmetbehulpvanlabels(onderprogramma's)enherhalingen Gereedschapsradiuscorrecties

AlleengeschiktvoorgebruikersvandeHEIDENHAINbesturingtypeiTNC530.

Aantaldeelnemers minimaal6,maximaal12

Duur

Vijfdagen,verdeeldovertweeweken.Indeeerstecursusweekzijnde cursusdagenwoensdagtotenmetvrijdag.Indetweedeweekishetvervolg vandecursusopdonderdagenvrijdag.

Voor € 1150,-perdeelnemer,excl.BTW,wordtuinvijfdagen, verdeeldovertweeweken,uitgebreidgetraind Cursusdata 05.11.2008-14.11.2008

Cursuskosten

Beperktaantalplaatsen,aanmeldenviaonzesite

OokinNederlandsignalerenwijindehightechindustrieeengroeivanonzecontentbinnende systemenvanonzeklanten.Hetaandeelvanonze applicatiesbinnenhunmachinesneemttoe,mede doordepositiediewij,dankzijkwaliteitsproducten meteenhogenauwkeurigheid,hebbenkunnen bereiken.HetartikeloverASMLillustreert heeltreffendwaaromwij ookvoorhunaankomende generatiemachineslead supplierzijneneen belangrijkebijdragekunnenleveren.Wijbeziende toekomstpositief.Economischherstelzálerkomen endanzullenwijprofijt hebbenvanonzeinspanningen.Juistomdaternu algewerktisenwordtaan detoenamevanonze content,demeettoepassingenindegeavanceerde systemenvanonze afnemers.Doordehuidige situatiemerkenwijdatnogniet direct,maarhetgroeipotentieeliser!

Prijstechnischinteressante meetsystemen

Doordevergaandgeautomatiseerdeproductievan onzemeetsystemenkannuookhet‘middensegment’profiterenvanonzenauwkeurigeencodersen geslotenlengtemeetsystemen,diequaprijs/kwaliteit zeerconcurrerendzijn.

Degereedschapmachine-branchemaaktnietalleen gebruikvanonzebesturingenendelinealen,een bewezenconceptomzondermoeilijkecompensaties indebewerkingsmachineszeernauwkeurigte produceren,maarooksteedsmeervandetastsystemen.Volautomatischaftastenvangereedschapvoor hetinstellenhiervanénhetbepalenvanhetnulpunt vandewerkstukkenleverttijdwinst.Ookbesturingen vanderdenkunnenprimametonzenauwkeurige 3D-tastsystemenwordenuitgerust.

Fanucendetastsystemenvan HEIDENHAIN

InhetinterviewmetLandrékuntulezendatbewerkingscentravanFanucprobleemlooswerkenmetde tijd-enduskostenbesparendetastsystemenvan

HEIDENHAIN.Hetvolautomatischintegrerenvan

meetcycliinhetproductieprocesbevordertdeefficiëntie.Tussentijdsuitnemenvanhetproductvoor controleisnietmeernodigenonnauwkeurigheden bijopspannenenslijtagevangereedschapwordt gecompenseerd,hetgeenbetrouwbaarproduceren metweiniguitvalgarandeert.

10eDEMOWEEK

TijdensdekomendeDEMOWEEKkuntudelaatste ontwikkelingenindebekendeBeierseambiancebij onskomenbekijken.Naastdegenoemdeencoders enlinialenbiedenwijdenieuwebesturingTNC620, veelnieuweenextrasoftware,enisereensterk uitgebreidprogrammatasters.

Gastbedrijvendemonstreren toepassingen

Uiteraardkuntugebruikmakenvanvakkundigen gerichtadviesoverdetoepassingen.Nietalleenonze meetsystemenstaanintest-opstellinggereed,erzijn ookdiversebedrijventegastdiedemonstrerenhoe zijonzemeetsystemenhebbentoegepastengebruikenenerisaandachtvoorretrofitvanmachines.

Luxevervoertussende7deelnemers encabrio-rijden

Erpresenterenzichinmiddels7bedrijven,alsualle deelnemendebedrijvenwiltbezoekenkuntuuw eigenautolatenstaanengebruikmakenvangereedstaandeluxewagens.Umaaktzoookkansdatueen weekendkuntrondrijdenineenAudi-cabrio.

Onscompleteteamispresentomtedemonstreren enuteinformeren.InonzeBayerischeStubeintroducerenwijeennieuwesport,bierpulschuivenendaar wordtookweervoordeinwendigemensgezorgd. Wijkijkenernaaruitomutebegroeten.Graagtot zienstijdensdeDEMOWEEK2009!

Ing.JaapBazuin

TWINSCANXT1950i

smartTurnmaaktaansturenCNC-machine opviermanierenmogelijk

DeTNC-contourbesturingenvanHEIDENHAINvoorfrees-enboormachinesen bewerkingscentravormeneencompletelijn.Viadeongecompliceerde,compacte 3-assigebesturingTNC320totaandeiTNC530voorcomplexemachinesmetveel assenenHSC-functionaliteit,isbijnaelketoepassingdenkbaar.Naastdeze besturingenisrecentdeTNC620gelanceerd,eencompactecontourbesturingvoor freesmachinesmetdigitaleaandrijvingen.NuisdaardeMANUALplus620aan toegevoegd,eenidealebesturingvoordraaibanken,dienetalsdeTNC620, helemaaldigitaalisuitgevoerd.

MANUALplus620,ideaalvoor CNC-draaibanken

DoordejarenheenheeftdeMANUALpluszichinhet dagelijksegebruikwelbewezenenblinktuitdoorde gebruikersvriendelijkehandbediening.Detoepassingsgerichtecyclusprogrammering(Teachin)maakt hetvoordegebruikermogelijkomsnelenefficiëntte programmerenentebewerken.Deintroductievande MANUALplus620vergrootdemogelijkhedenop CNC-draaibanken.

Startsmart

MetdewerkstandsmartTurnishetHEIDENHAIN weergelukteenstapverdertegaanmetdegebruikersvriendelijkheid.Begrijpelijkeinvulschermenvoor hetinvoerenvandeprogrammering,standaardinstellingenvoorglobalewaarden,keuzemogelijkhedenen grafischeondersteuninggaranderendesnelleen eenvoudigebediening.

DenieuwesmartTurninterfaceisgebaseerdopde HEIDENHAINDINPLUS:smartTurncreëertDIN PLUS-programma’sendezebiedendeNC-programmeuréndemachinebedienergedurendehetuitvoerenvanhetprogrammaallerelevanteinformatie.

Compacteenveelzijdigebesturingvoor CNCenTeachin-bewerkingsmachines DankzijhetflexibeleontwerpendeveelzijdigeprogrammeermogelijkhedenbiedtdeMANUALplusaltijd deoptimaleondersteuning.Ongeachtofhetnugaat omdeproductievanenkelestuksofseries,simpele ofcomplexewerkstukken,debesturingkanaanbijna allebedrijfswensenvoldoen.

Debesturingisbijzondergebruikersvriendelijken eenvoudigteprogrammeren,hetgeensnelgeleerdis enweinigtrainingvraagt.DeMANUALplusisontwikkeldvoorTeachin-enCNC-machinesengeschikt voorzowelhorizontalealsverticaledraaibanken, uitgerustmeteenvoudigegereedschaphoudersof meteengereedschapcarrouselvoorhetdraaienvóór ofachterdecenter.Ofhetnueendraaimachineis meteenhoofdspindel,eenslede,(X-enZ-as)een C-asofeentepositionerenspindelmeteenaangedrevengereedschap,deMANUALplusstuurtze allemaalevengemakkelijkaan.

cylindershandmatig draaien

cylindersautomatisch draaien

NIEUW:MANUALplus620,númetsmartTurn

Manual

• Eenvoudige,nietterugkerendemachinetaken.

• Nabewerkingen.

• Schroefdraad-reparatie.

Bewerkingmetcycli

cyclusdefiniëren cyclussimuleren werkstukbewerken

Teach-in

• Overwegendhandbediendebewerkingvankleine ofmiddelgroteseries.

• Grafischebeschrijvingvancomplexecontouren.

Bewerkingmetcycli

cyclusdefiniëren cyclussimuleren werkstukbewerken cyclusbewaren

gereedcyclusprogramma

Universeeltoepasbaar,vooriederetaakhetjuisteprogramma OfnuindewerkstandTeachin-programmering,smartTurnofDINPLUSwordt gewerkt,deMANUALplusbiedtdegebruikeraltijddejuisteondersteuning voordeprogramma-invoer.Ongeachtofdebedienernueenwerkstukwil nabewerkenofeenenkelstukswildraaien,decyclivandeMANUALplus makenhetmakkelijk.

Voordevervaardigingvanseries,bewaartueenvoudigdecyclusbijdevervaardigingvanheteerstewerkstukengebruiktdatvervolgensalscycliprogramma. Alsdeopdrachtenveeleisendworden,isdemodussmartTurneeneffectieve werkstanddiehelptbijhetsneleneenvoudigcreërenvanNC-programma’s.

Overzichtelijk,eenvoudigenflexibelprogrammerenmet smartTurn

Isdeveiligheidsafstandjuistingevoerd,ishettoerentaljuistingesteld,hoeis deopmaatgedefinieerd?DitallesmoetzoweldebeginnendealsookdeervarenNC-programmeurbijhetvervaardigenvaneenconventioneleDIN/ISOprogrammabedenken.

HetprincipevansmartTurn

InhetsmartTurn-programmaspeeltdeverzamelinginstructiesvooreenbewerking,deUNITgenoemd,eencrucialerol.IedereUNITbeschrijfteenbewerkingsstap,compleetenoverzichtelijk.DeUNITbevatdegereedschapsoproep, detechnologiedata,hetoproepenvandecyclus,destrategieomdecontourte benaderenenteverlatenenalgemenedatavoorbijvoorbeeldveiligheidsafstand,etc.Aldezeparameterszijnoverzichtelijksamengevat,inéénheldere engestructureerdedialoog.

HetprincipevansmartTurngeeftdezekerheiddathetwerkstukjuistencompleetisgedefinieerd.InhetNC-programmamaaktsmartTurneenlijstvande DINPLUS-commando’svandeUNIT.Daardooriseraltijdeenoverzichtbeschikbaarvanalledetailsvandebewerkingen.

smartTurn

• GebruiksvriendelijkesmartTurnprogrammering.

• Grafischecontourbeschrijving.

• Talrijkebewerkingsinstructies,verzameldinUNITS.

• SpecialeUNITS.

• Overnamevandeprogrammacycli.

DINPLUS

• GebruikelijkeDIN-programmering.

• Grafischecontourbeschrijving.

• Talrijkebewerkingscycli.

• Variabeleprogrammeringenonderprogramma's.

• SmartTurn-UNITSinDIN-opdrachtenomzetten.

• OverdrachtvanexternvervaardigdeDIN-programma's.

smartTurn

invoerensmartTurn-programma simuleerhetsmartTurn-programma gereedsmartTurn-programma

DINPLUS

externeprogrammering smartTurn-UNITSomzetten bewerkhetDIN-programma DIN-programmasimuleren gereedDIN-programma

Programmerensimpelgemaakt

MetsmartTurnkanmetbehulpvandeeenvoudigeneenduidigeinvoerschermen geprogrammeerdworden.HetoverzichtsschermgeeftineenoogopslaginformatieoverdegekozenUNIT,deonderprogramma’sverzorgendeinformatieoverde detailsvaneenUNIT.Alsermeermogelijkhedenzijn,toontsmartTurneenlijstmet tekiezenalternatieven.Globaleprogrammaparameterszoalsbasismaten,veiligheidsafstanden,koelmiddel,etc.wordenmetdestart-UNITgedefiniëerd.VervolgensneemtsmartTurndezewaardesovervoordeandereUNITS.

smartTurnondersteuntdeUNITSvoorruwevoorbewerking,steken,schroefdraad snijden,boren,draadtappen,frezen.NatuurlijkookdespecialeUNITSvoorbijvoorbeeldprogramma-start,programmabeëindiging,hetin-enuitdraaienvandeC-as, onderprogramma’senherhalingvanprogramma-onderdelen.VoorhetprogrammerenmetsmartTurnhoefthetproductieprocesnietonderbrokenteworden.Het smartTurn-programma‘Creëren’of‘Testen’kangebruiktwordenterwijlereen programmawordtafgewerkt.

Gestructureerdenoverzichtelijk

Heldergestructureerdeneenvoudigtelezen,datzijndekarakteristiekenvan smartTurn-programma’s.DaarvoormaaktsmartTurngebruikvansectiecodesdie duidelijkonderscheidmakentussenhetprogrammahoofdmetvoorinstelinformatie,detakenvoordegereedschapwisselaar,dewerkstukbeschrijving,ende daadwerkelijkemachinalebewerkingen.

HetconceptsmartTurnzorgternietalleenvoordathetprogrammagemakkelijktelezenis,maarmaakthetookmogelijkomalle informatietebewarendievoorhetproducerenvanhetwerkstuk inhetNC-programmawordtvereist.

ASMLenHEIDENHAINwisselenvoortdurend

innovatievekennisuit

EncodersvanHEIDENHAIN: eenvandebelangrijkepijlers onderdeASMLtechnologie

HetVeldhovenseASMLiseenhightechbedrijfenmondiaalgezienéénvandebelangrijkste leveranciersvanmachinesvoordehalfgeleiderindustrie,inhetbijzondersteppersenscanners.DegrootstechipproducententerwereldzijnklantbijASML.Hetbedrijfvervaardigt complexemachinesdiecruciaalzijnvoordeproductievangeïntegreerdeschakelingen:IC’s ofchips.Dezevormenophunbeurtweerdeaanjagervandedigitalerevolutie,vanhuishoudelijkapparaattotgeavanceerdeauto.DehoogwaardigelithografiesystemenvanASML gebruikenencodersvanHEIDENHAIN.

ASMLiseenrelatiefjongbedrijf,datzichongekend snelheeftontwikkeldtotwereldmarktleider.Inruim twintigjaargroeideASMLvannietsuittoteen multinationalmetmeerdan60vestigingeninzestien landen.RobbertvanLeeuwenspreektnamens ASMLMechatronicsSystemsDevelopment:“Jekunt stellendatikverantwoordelijkbenvoordespecificatiesendekwaliteitalshetaankomtophetnauwkeurigmetenvandepositiesvandebewegendedelenin onzemachines.”ToscaKolen-vandenEnden isProtoIntegratoropdeafdelingSystemTest& Integration:“Ikzietoeopdeplanningtijdensde ontwikkeling.Daarbijhebikeengrootbelangbijde stiptelevering.Ookishetcruciaaldatdegeleverde onderdelenvoor100%aandespecificatiesvoldoen, nuenmorgen!Eventueleafwijkingeninspecificaties vangeleverdeonderdelenzijnonacceptabel.”

Miniaturisatie

Robbert:“DegrootsteopgavevoorASMLenhaar klanten,dechipfabrikanten,isomsteedskleinere detailsopdechipstekunnenaanbrengen,waarbij dezemeer(reken)capaciteitbezittenbijeenlager energieverbruik.“Totnogtoevolgdehetaantal componentenperoppervlakte-eenheiddeWetvan Moore.Dezeervaringsregellaatelketweejaareen verdubbelingvancapaciteitperchipzien.“Hetzijn vooraldelithografiesystemendiebepalenofde detailsopeenchipkleinerkunnenworden:delijnbreedtesmoetennamelijksteedsverderworden verkleindenditvereistlichtvaneensteedskortere golflengte,ofgebruikmakingvantechniekendielicht vaneenbepaaldegolflengtetothetuiterstekunnen benutten”,aldusRobbert.

Deonvoorstelbareprecisievan 4nanometer

Tosca:“Deonderlingeoriëntatievandeverschillende lagendieweaanbrengendoenwemomenteelmet deonvoorstelbareprecisievan4nanometer.Ter vergelijking:eenmenselijkehaargroeitperseconde 5nanometer.”Ofdegrensvandezeminiaturisatieis bereikt?Robbert:“ASMLheeftmetdeindustrieeen roadmapbepaaldwaarlangswenaarverdereminiaturisatiereizen.Samenzorgjedandatjemetelkaarop tijdgereedbentvoordevolgendeverkleiningsstappen.Zowetenwijvoordekomendejarenwatwe samenklaarmoetenhebbenaantechniek.De

Decore-business: fotografischepatronenopsiliciumwafersaanbrengen

TheSemiconductorManufacturingProcess

Etchingorimplantation etchingtoremovesiliconandother materialsunprotectedbythewaferresistmask-definedby thepattern-usingchemicalsoraplasma;implantationtoembed impuriyatomsintoareaunprotectedbytheresist,making semiconductinginthesilicon

Developing leavingthechip patternasaphotoresistmaskon thesurfaceofthewafer

Exposure usinglightinASML systemstomakeapatterninthe photoresist

uitdagingiser,wantkleinerbetekentsneller,efficiënterendusvoordeliger.Doorminiaturisatiekunje meerchipsopéénsiliciumwaferzettenofernog meerfunctionaliteitaangeven.Daardraaithetuiteindelijkallemaalom.Deminimalelijnbreedtedievia lithografieopdewaferwordtgezetwordtsteeds kleiner.DesmalstelijndienuviaonzerecenteASML machinesmogelijkis,is38nanometer.Eennauwkeurigheiddienauwelijksisvoortestellen.”

Chipszijnoveral…

Tosca:“UiteindelijkwordendezeIC’stoegepastin eenveelheidaanproducten,zowelconsumptiegoederenalsnotebooks,mobieletelefoonsenMP3 spelers,maarookprofessioneleapparatuur.Deroep omméérgeheugenopeenkleinerechipispermanenthoorbaar,aangedrevendoordeconsumentdie bijvoorbeeldbeterekwaliteitdigitalefoto’swilmaken endatkanmeteenchipdiemeermegapixelsaankan.”ASMLclaimtterechtdatvanallecomputerchips dieindewereldgemaaktworden,ruim60%wordt vervaardigdmetmachinesvanASML.Robbert:“Een leukdetailisdatookJapansterkisindeontwikkeling vandezemachines,tochheeftASMLinhetlandvan deRijzendeZoneenbehoorlijkeafzetmarkt.”Ohja, omeenideetekrijgen:degemiddeldeverkoopprijs vandedoorASMLverkochtesystemeninhetderde kwartaalbedroeg16miljoenEuro.

Ashing removingtheresistmask, afteretchingorimplantation, usingaplasma

Deposition addinganew layerofsiliconorother materialsoverthewafer

Photoresistcoating coveringthewaferwith unexposedphotoresist

ASMLsystemen,wafersteppersen step-and-scanmachines,gebruikeneen fotografischprocesompatronenop siliciumwafersaantebrengen.Een lichtbron,bijvoorbeeldeenlaser, projecteerteenafbeeldingvandit patroonviaeenverkleinendelensop dewafer.Dezeisbedektmeteenlaagje lichtgevoeligmateriaal.Dewafer wordtdaarnaontwikkeldenverder behandeld,waarnadeeerstelaagvan hettransistorpatroonverschijnt.Deze procedurewordt30tot40keerherhaaldenlaagjevoorlaagjewordteen wafervolmetIntegratedCircuitsofwel chipsgebouwd.Daarnawordendeze chipsvanelkaarlosgezaagdenverwerkt.

“DegrootsteopgavevoorASML enhaarklanten,dechipfabrikanten, isomsteedskleinere detailsopdechipstekunnen aanbrengen.Daarhebbenwe HEIDENHAINbijnodig.”

RobbertvanLeeuwen

Zestigservicepunteninzestienlanden

HethoofdkantoorvanASMLstaatinVeldhoven,waar zowelresearchanddevelopmentenassemblagein cleanroomsplaatsvindt.Hetbetrefteenindrukwekkendbedrijvencomplexwaaraanvoortdurendwordt uitgebreid.Tosca:”OmdatdeklantenvanASMLover degehelewereldverspreidzijn,heeftASMLmeer danzestigservicepunteninzestienlanden.Decomplexemachinesmoetenbijdeklantondersteund wordenmetdeskundigpersoneelenreserve-onderdelen.Storingenmoetenimmerszosnelmogelijk wordenverholpen,aangezienanderszeerkostbare productieverliezenoptreden.Maarhetgaatnietalleen ommogelijkestoringen.Wehebbenzeerexperimentgedrevenklantenensomsattenderenzijonsop nieuwegedragingenvanonzemachinesbinnende innovatievetoepassingendieonzeklantenbedenken. Wezijndaarovermethenvoortdurendingesprek.”

Samenkoersenopderoadmap

ASMLwerktsamenmetzo’n600suppliersomhet designdatzijmaaktvoorlithografiemachinesdaad-

werkelijkterealiseren.HEIDENHAINiserdaaréén van.Onderanderedenauwkeurigsteencodersvan HEIDENHAINvindenhunwegnaardelithografiemachinesvanASML.Robbert:“Wedoenhetdesign, debouwendeintegratie,maarhetproducerenvan deonderdelengebeurtvrijwelcompleetbijsuppliers. HEIDENHAINmagjezekereenleadsuppliervan ASMLnoemen,wezijndaarmeeeendiepeenopen relatieaangegaanomervoortezorgendatdegenoemderoadmapveiligwordtgesteld.Mijngroepis verantwoordelijkvoordenauwkeurigepositie-meetsystemenvoordebewegendedeleninonzesystemen.ASMLgebruiktinTWINSCANsystemennu encodersvanHEIDENHAINvoordeaansturingvan eenvandebelangrijksteonderdelenindemachines, dewafertafel.Daaromonderhoudikookdecontacten metHEIDENHAIN.Depositievandezebewegende deleninonzemachinesvoorlithografiewillenweop minderdaneennanometernauwkeurigkunnen bepalen.Daarkomtookbijdatdebewegendedelen supersnelbewegen,sommigeenkelemetersper seconde.Extremerdanextreemdus.Daarvoorhebje eenvoudigwegdebesteencodersnodig,metbijkomendvoordeeldatdezeookongevoeligzijnvoor temperatuurverschillen,luchtstromingentrillingen.”

Montagein cleanroom

“HEIDENHAINmagjezekereenlead suppliervanASMLnoemen.”

“Deonderlingeoriëntatievandeverschillendelagen dieweaanbrengendoenwemomenteelmetde onvoorstelbareprecisievan4nanometer. Tervergelijking:eenmenselijkehaargroeit perseconde5nanometer.”

ToscaKolen-vandenEnden

Cleanerdanclean

HEIDENHAINhoudtspeciaalvoorASMLeenspecialevoorraadencodersaanindevestiginginEde.De meestetechnischecontactenlopenrechtstreeksvia HEIDENHAINinTraunreutDuitsland,delogistieken administratiegaanviaHEIDENHAINinEde.Tosca: “DemachinesvanASMLzijnextreemgevoeligvoor stofenvuil.Alsjemetnanometerswerkt,iseen miniemstofjeinjewaferalseenijsbergineen kleinevijver.”DaaromverlangtASMLookvanhaar supplierseenproductieenafleveringonderoptimaal schoneomstandigheden.Robbert:“HEIDENHAIN produceerthaarencodersdanookineencleanroom enverpaktdezetevensineengeconditioneerde omgeving.Ditvoorkomtverontreinigingtijdens transportenzorgtervoordatdesystemen,inclusief deverpakking,aandespecificatiesvoordirect gebruikindecleanroomvanASMLvoldoen.Alles arriveertineendubbeleverpakking,hetonderdeel wordtontdaanvandeomverpakkingenvervolgens naardecleanroomgetransporteerd.”

Eenopeneninnovatievedialoog Tosca:“Destappenintechniekdiewesamenmet onzesuppliersmakenliggenopdrieterreinen:imaging,overlayenthroughput.Dekwaliteitvande encodersvanHEIDENHAINheefteenrechtstreekse invloedopdekwaliteitvandeoverlayopdechips.Als ditstukjetechniekvanHEIDENHAINnietzouvoldoen aandespecs,danscheppenwefoutenopdeoverlay, uitgedruktineenenkelenanometer.Maardeze foutenzijnwelfataal.Robbertvultaan:“Omklaarte

zijnvoordeontwikkelingenindetoekomstzijnwe metelkaarvoortdurendineeninnovatieveenopen dialoogverwikkeld.Weerkennendatwesameneen verantwoordelijkheidhebbenvoorderealisatievande roadmap.Geziendevraagfluctuatiesinonzeindustrie zijngangbarezakeninderelatiealslevertijdenen dergelijkeergbelangrijk,maarnogveelbelangrijkeris detechnologischeontwikkelingdieASMLen HEIDENHAINsamendoormaken.Ditbetekentdat wesamennúdetoekomstalvormgeven.Wekijken hierbijookverderdanencoders.Weverlangenvan leadsupplierseenbredeendiepekennisvanonze machines.WewisselendaarommetHEIDENHAIN heelopendeinformatieuit,uiteraardvastgelegd binnencontractuelekaders.Wijkijkeninelkaars keukenenkunnenzeggen:hierligtnuinonzebelevingeentechnologischelimiet.Hetinzichtvande anderepartijkanonsdaarbijhelpenenditgeldt uiteraardwederzijds.Hetiseenkritischerelatiedie alleengedijtalsjewederzijdsvolledigopenbentnaar elkaar.”

Websiteenhotlinevoortechnischeinformatie

DatabankmetbijzondereNC-programma’s

DewebsitevanHEIDENHAINbiedteenhandigetool:eendatabankmetveelnuttige programma’svoorbijzonderebewerkingen.Degebruikelijkebewerkingenzijnalstandaard opdebesturingenaanwezigmaarjuistvoorafwijkendeofaangepasteprogramma’skan dezedatabankeenoplossingbieden.Dezenieuwedatabankzalgroeien.Deprogramma’s zijneenvoudigtedownloaden.Onderstaandeenopsommingvandecategorieënmethet aantalbeschikbareprogramma’s.

1Bohrbearbeitungen(20)

2Konturbearbeitung2D(23)

3Koerper/Abläufemax.3-achsig(42)

4BearbeitungKlartextmax.5-achsig(4)

5EntgratenKlartext(13)

6CAD-CAM-Beispiele(4)

7Körperkonventionellprogrammiert(19)

8MessenBerechnen,Tabellen..(18)

9Demos,Dateitypen,Aktualisierung(13)

Uvindtdeinformatieop:www.heidenhain.de> ServicesundDocumentation> NC-programmierung>NC-datenbank Link:http://www.heidenhain.de/ncdb/

HotlineNC-Programmierung +498669313103

Erisbijdeservice-afdelingvanHEIDENHAINin Traunreut(D)ookeenhotlinewaaralleproblemenen uitdagingenvanprogrammaschrijversopgelost kunnenworden.Veelaliservooreenbepaalde bewerkingaleenprogrammabeschikbaarofiseen bestaandprogrammameteenkleineaanpassing geschikttemakenvooreenspecifiekebewerking. Demedewerkershelpenugraag,desgewenstookin hetEngels.

Gebruikeenstillereperiodevoortrainingen

Deoverheiddringteropaanomeenwatminderdrukkeperiodetegebruikenvoorde opleidingvanmedewerkers.HEIDENHAINbiedteenuitgebreidopleidingspakketvoor dejuistebediening,programmeringénhetonderhoudvano.a.debesturingen.Niet alleenvoordegebruiker,maarookvoordeservicemonteurbiedtHEIDENHAINop maatgesnedentrainingen.Maaknugebruikvandegebodensubsidies,dankuntu laterdeproductiecapaciteitvanboor-,frees-endraaibankenoptimaalbenutten. Ookzoscheptudevoorwaardenomconcurrerendtewerken.

Effectiefprogrammerenvooroptimaalgebruikmachines

Onzeprofessioneleenpraktijkgerichtecursussenmakenhetmogelijkomnogefficiënterenmetmeerdiepganggebruiktemakenvandevelemogelijkheden,waardoordekostenvandecursusalsnelterugverdiend worden.HetprogrammerenvandeTNCgebeurtmetbehulpvanHEIDENHAIN-Klartext-Dialoog,eengebruikersvriendelijkemethodewaarbijdedeelnemer,ophetscherm,inbegrijpelijketaalwordtbegeleid.Eenbesturingssysteemwordttijdensdetrainingdoormaximaaltweecursistengedeeld,zodatiederedeelnemerde gelegenheidkrijgtompraktischeervaringoptedoen.

BASISCURSUS

TNC-PROGRAMMEREN

Tijdensdebasiscursus TNC-programmerenleert mendewerkstukkenvolgenstekeningzelfstandigte programmeren.Nahet volgenvandezecursuszal decursistgestructureerde programma'skunnenschrijven.GeenTNC-kennis noodzakelijk,kennisvanhet frezeniswelaantebevelen.

Cursusduur: Vijfdagen,verdeeldover tweeweken.

Data: 06.05.2009-15.05.2009 10.06.2009-19.06.2009

TNC-PROGRAMMEREN

VOORGEVORDERDEN

Dezecursusmaakthet mogelijkdekennisuitte breidendienodigisvoorhet vervaardigenvangestructureerdeprogramma'senvoor hetbewerkenvanwerkstukkenmeteenverhoogde moeilijkheidsgraad.OokQParameter-programmerenen FKkomenruimaanbod.

Cursusduur: Vijfdagen,verdeeldover tweeweken. Data: 08.04.2009-17.04.2009

BASISCURSUS

TNC-PROGRAMMEREN smarT.NC

Omallemogelijkhedenvan eeniTNC530goedte benuttenenhetmaximale rendementuitdeinvestering tehalenishetverstandigom eencursussmarT.NCte volgen.Geziendeeenvoud vandeprogrammeermethodeisTNC-kennisnietnoodzakelijk,kennisvanhet frezeniswelaantebevelen. Cursusduur: Vijfdagen,verdeeldover tweeweken. Data: opaanvraag

NIEUW

Servicescholingen

Naastdecursussenvoordegebruikers, kunnenookdeservicemedewerkersvan eentechnischedienstofserviceverlenend bedrijfgeschooldwordeninhetonderhoud vanHEIDENHAIN-systemen.Ofhetnugaat omdeCNC-besturingen,datacommunicatie ofdemeetsystemen,afhankelijkvande benodigdekennisvandedeelnemers(max. vier)kaneencursusuitmodulesopgebouwdenverzorgdworden

ModulesServicescholingen

•Linialenenimpulsgevers.

•Besturingen.

•MaatcursussenService&Onderhoud.

Data: Opaanvraag.

Wijbehoudenonshetrechtvoorgenoemdedatatewijzigen.

Nieuwesoftwarebiedtnieuwefuncties enuitbreidingvanbestaandevoorzieningen

DeiTNC530vanHEIDENHAINisaljareneen veelzijdigebesturingvoorboor-enfreesmachines enbewerkingscentra.OoksmarT.NC,denieuwe werkstandvanHEIDENHAIN,hoortbijhetsuccesverhaalvaniTNC530.Overzichtelijkeingaveschermen,eenduidigehulpbeeldenenuitgebreide hulptekstenvormeneenovertuigendconcept.Er zijnuiteraardvoortdurendnieuweontwikkelingen, verbeteringenenvereenvoudigingen.Metde nieuweversie,NC-Software340490-05,bevat deiTNC530veelnieuwefunctiesvoorde machinefabrikantendegebruiker.Dezekomen beschikbaaralsdeoptieFLC (FeatureContentLevel) wordtgeactiveerd.

DenieuwefunctiesmakeniTNC530nogveiliger, nauwkeurigerenflexibeler.MetNC-software34049005biedtdeiTNC530besturingwederomeenaantal nieuwefunctiesvoordegebruikerofwordenzijn bestaandevoorzieningenuitgebreid.Neemcontact opmetuwmachineleverancieralsugeïnteresseerd bentindezesoftware.

Deveranderingeninhetkort:

• De geïntegreerdebotsingsbewakingDCM,kan eenvoudigwordenuitgebreidmetdeeigenspanmiddelen.Metbehulpvaneengratissoftware-tool kunneneigenspanmiddelenwordenaangemaakt enaandebesturingtoegevoegd.Viaaanvullende meetcycliisdeexactepositietemeten.Ukunt dezetooldownloadenoponzewebsite.

• Desoftware KinimaticsOpt,voorhetautomatisch vermetenvanzwenkassenen/ofrotatietafels, isnu ook tegebruikenom rondassen tevermeten.Metbehulpvaneen3D-tastsysteemeneen specialemeetkogeldieophetbedwordtopgespannen,kunnenopeenvoudigewijze3D-compensatieswordendoorgevoerd.Hiermeewerktde machinebij5-assigebewerkingennognauwkeuriger.

• De DXF-convertor,inzetbaarvoorb.v.deberekeningvaneencirkelmiddelpunt,isuitgebreidmetde functieom polylines te herkennen enteverwerken.DaarnaastishetwerkenmetdeDXFconvertornogweermakkelijkerenbedieningsvriendelijker gemaakt.

• Decontextgevoelige helpfunctie isverder verfijnd.

• Cyclus241:speciale diepboorcyclus voor boren metéénsnijkant.

• Cycli412,413,421en422: specialecyclivoor 3D-tastsystemen biedtdekeuzeomtussende metingendooreerst naarveiligehoogte tegaan.

• Tastsysteem-cycli408t/m419kunnen nuook naardepresettabel,preset0,schrijvenwaardoor deze meetgegevens ooknahetkiezenvaneen anderepreset beschikbaarblijven

• Extra presettabellen diezichrelaterenaan pallets,onafhankelijk vandewerkstukpresets.

• Nieuwereeks Q-parameters die alleenlokaalwerkzaam zijn,deserieQL500parameters.Analoog daaraanzijnernu QRparameters die globaal werkzaam zijn,ooknaeenuitschakelingvande besturing,totdatzewordenteruggezet(remanent).

• Deweergavevande restweg isnuook in gezwenktbedrijf mogelijk.

• Hetbeeldscherm laat meerprogrammaregels zieninde werkstand programma-afloop

Bovenstaandeuitbreidingkanhetwerkenmetde iTNC530nogprettigerenefficiëntermaken.Uiteraardwordtercontinugewerktaanuitbreidingenen verbeteringenenwijhoudenuopdehoogte.Voor eencompleetoverzichtkuntuviadewebsitedepdf vandebrochuredownloaden.

Zoekop: iTNC530. Vervolgensop: Neue FunktionenmitNC-Software34049x-05

HEIDENHAINtastsystemensuccesvol getestopwerkingincombinatiemet besturingenvaneenandermerk

DetastsystemenvanHEIDENHAINwerkenuiteraard uitstekendincombinatiemeteenbesturingvanhetzelfdemerk.MaarhetinnovatieveLandréMachines BVmaakterecentsamenmetHEIDENHAINeentestopstellingensteldeproefondervindelijkvastdatde

tastsystemenookuitstekendwerkenincombinatie meteenFanuc-besturing,debesturingdieLandré Machinesalzolanggraagtoepast.DeheerHartis binnenLandréMachinesactiefalsapplicatiespecialist: “DetastsystemenvanHEIDENHAINzijnnauwkeuriger énvoordeliger.”

Landré,gevestigdinVianenenmetwerkmaatschappijenindegeheleBenelux,isleverancier vanhoogwaardigeproductiesystemenvoor ondermeerverspaning,plaatbewerkingen kunststofverwerking.Eengreepuitdemerken dieLandrévertegenwoordigt:MoriSeiki,Haas, Fanuc,Amada,TCI,Demag,Wemo, Zimmer+Kreim,MadraenUnion.

Eenbetrouwbareenstabieleorganisatie

Meteenmeerdan100-jarigehistorieisLandrémet85medewerkersindeze sectorenuitgegroeidtoteenbetrouwbareenstabieleorganisatie,dieeen langdurigerelatiemethaarklantennastreeft.Geïmporteerdwordter vanuitlandenalsJapan,Amerika,Duitsland,ZwedenenSpanje.

LandréMachines(verspaning)beperktzichnietalleentotmachines maarlevertookcompleteproductieoplossingen,inclusiefautomatiserings-enrandapparatuur,installatie,instructieentooling.Daarnaastmaaktdefirmazichsterkvoordeserviceenaftersales. AnderebedrijvenonderdevlagvanLandrézijnLandréEuromach (plaatbewerking),LandréWerkmetaal(kunststofverwerking)en LandréNV(België).

Accentopsupport

LandréMachinesfocustpuurenalleenopde numeriekeCNC-machines,legtdeheerHart uit:“DekrachtvanLandréMachinesisonze kennisophetgebiedvanproductietechnieken,gecombineerdmeteenmachineprogrammavanwereldklasse,datwij exclusiefvoordeBeneluxvertegenwoordigen.Ikbemande helpdesk,verzorgdeopleidingenengeefdetrainingen.Iksta dusineenheelnauwcontactmetonzeklanten.Wantnaast leverenwillenweookonzegoedenaamhooghoudenop hetterreinvansupport.Ookkunnenwijvoorzieninde leveringvandiversesoftwaremodulesendedaarbij behorendeopleidingvoordraaien,frezenendraadvonken.”

Dhr.A.Hart

NauwebandmetFanucvooronder anderedebewerkingscentra LandréMachineswerktalcircatweedecenniamet debewerkingscentra(Robodrill)vanFanuc.Deheer Hart:“Fanuciseenproducentvankleinesnelle bewerkingscentra,draaderodeermachines,robotsen besturingen.Demachineszijnuiteraardvandeeigen Fanucbesturingenservomotorenvoorzien.Door dezecombinatiezijnzijeringeslaagdomeenzeer snelennauwkeurigbewerkingscentrumingrote aantallentebouwen.Metdedaaruitvoortvloeiende prijs/kwaliteitsverhoudingheeftdeFanucRobodrill nagenoeggeenconcurrentie.”

SamenwerkingtussenFanuc-besturingen 3-DtastsystemenHEIDENHAINgetest VanuitdeafdelingverkoopvanLandréMachines kwamhetverzoekomeentestsituatieoptestellen waarbijeenFanucbewerkingscentrumwerduitgetestincombinatiemeteen3Dtastsysteemvan HEIDENHAIN.Tastsystemenwordenbijvoorbeeld ingezetvoorhetnametenvangefabriceerdeproductenendecontrolevandebewerkingsgereedschappen.DeheerHart:“Bijonshebbendetastsystemen opdeCNC-machinestweeprimairefuncties:het aftastenvandegereedschapslengteenderadius voorhetinstellenvanhetgereedschapénhetbepalenvanhetnulpuntvandewerkstukken.Daarnaast gebruikenwezeookvoorhetnametenvande productenendecontrolevanhetgereedschap.”

UiteraardleverdeLandréMachinesdeFanucbewerkingscentraaluitmettastsystemen,maarnogniet vanhetmerkHEIDENHAIN.DeheerHart:“We hebbendietestsituatierecentsamenmet HEIDENHAINNederlandopgezeteningericht.Uitde testbleekonomstotelijkdatmetdeinterfacevan Fanucoponzemachinesookdetastsystemenvan HEIDENHAINheelgoedhunwerkdoen.”

Nauwkeurigheidtastsysteemenrepeteernauwkeurigheidonovertroffen Voordegoedeorde:LandréMachineshadnooit eerdergewerktmetdetastsystemenvan HEIDENHAIN.DeheerHart:“Hetwasvolkomen nieuwvooronsbedrijf.Onzeverwachtinginde testsituatieisvolledigingelost.Denauwkeurigheid vanhettastsysteemenderepeteernauwkeurigheid zijnonovertroffenindemarkt.

FanucmetHEIDENHAIN-taster

FanucmetHEIDENHAIN-taster

Opdrachtgeversprofiterenvande voordelen:dezeergrotenauwkeurigheid, snellewerkingenaantrekkelijke verhoudingtussenprijsenkwaliteit.

Colofon: HEIDENHAIN-infoiseenuitgavevan HEIDENHAINNEDERLANDB.V.

Hetbladverschijntperiodiekenwordt gratistoegezondenaanhaarrelaties. Redactiesecretariaatenadministratie: AnnaWeerd Adreswijzigingens.v.p.doorgevenvia e-mail:documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan34,6716BMEDE Postbus92,6710BBEDE

Tel.(0318)581800 Fax(0318)581870 Internet:www.heidenhain.nl Hoofdredactie: Ing.J.E.Bazuin

Redactie: Directie:ing.J.E.Bazuin Productmanagement:ing.N.Th.Schuitemaker

Eindredactieenrealisatie: EnterpriseCommunications,Huissen Overnamevanartikelenistoegestaanmitsmet bronvermelding.

Dezeconcepttekstisonderdeelvandeproductie vanHEIDENHAINinfoenexclusiefontwikkeldvoor ditmagazine.DerechtenberustenbijEnterprise Communicationsenzonderschriftelijke toestemmingmagnietsvandezetekstenvoor anderedoeleindenwordengebruikt,aanderden wordengetoond,gekopieerdofgepubliceerd.

Detastnauwkeurigheidblijftbinnen5µmende repeteernauwkeurigheidblijftzelfsbinnen2µm.” Tijdensdetestbleekdatervoordetoepassingvan hetFanucbewerkingscentrumincombinatiemetde tastervanHEIDENHAINgeenaanpassingvoorhet aandeelvanFanucnodigwas:“Welbleekuitdetest dathetwenselijkwasdatHEIDENHAINdecyclivoor haartastsysteemzouuitbreiden.Ditisgedaanen dezebiedennuzelfsmeermogelijkhedendan tastsystemenvanconcurrenten.Hierinheeft HEIDENHAINzichbijzonderflexibelopgesteld.”

Altweegeïnteresseerde opdrachtgevers

InmiddelsheeftLandréMachinesdecombinatievan hetHEIDENHAINtastsysteemeneenFanucbewerkingscentrumalverkochtaantweegeïnteresseerde opdrachtgevers:“Zijprofiterennuookvandevoordelendiewealindetestsituatiezagen:dezeergrote nauwkeurigheid,desnellewerkingendeaantrekkelijkeverhoudingtussenprijsenkwaliteit.Dematchvan HEIDENHAINenFanuciseengoede.”

Demakervanhetkortste programmawinttomtom®

OokvoordeDEMOWEEK2009hebbenwijweereenwedstrijdomhet ‘kortste’programmateschrijvenvoordevervaardigingvaneenwerkstuk.Voorveelgebruikersvanonzebesturingblijktheteenuitdagingom deprogrammeringzokortmogelijktehoudenenwijdoendaargraag eenschepjebovenop.Demakervanhetkortsteprogrammawordt beloondmeteentomtomnavigatiesysteem.

MetKlaartekst-DialoogofsmarT.NC,alleenhetresultaattelt! DeTNC-besturingenvanHEIDENHAINwarenaltijdalgebruikersvriendelijk.De eenvoudigeprogrammeringindeHEIDENHAIN-Klaartekst-dialoog,opdepraktijk gerichtecycli,deduidelijkefunctiesvandetoetsenendeinformatievegrafische weergaven,maaktendezebesturingentoteenvandemeestfavorietewerkplaatsgerichtebesturingen.

smarT.NC:eenvoudigerénextratoetsen MetsmarT.NCishetuiteraardmakkelijker,wantdezeinterfacemaaktprogrammerenaantoonbaareenvoudiger.Voorsimpelebewerkingenhoeftdebediener,via deinvulschermen,maareenpaarveldenintevullen.Metdeoverzichtelijke,met afbeeldingenondersteundeinvulschermenmaaktdegebruikerineenoogwenk hetprogrammavoordegewensteNC-bewerking.Voorcomplexebewerkingen verdiepenextraschermendefunctionaliteitvandebetreffendebewerkingsstap. ErvarenKlaartekst-dialoogprogrammeurswerkenzoalszegewendzijnmetde volledigefunctionaliteitvandeiTNC.Mettoegevoegdegroenetoetsenopent mendesmarT.NC-interfaceenvereenvoudigtmenhetnavigerenbinnende invulschermen.DegrafischeweergavevandeiTNC530geeftwerkstukken gedetailleerdweerenondersteuntookbijhettestenvancomplexevijfassige programma’smetmeervlaksbewerkingenengezwenktbewerkingsvlak.

Deprogrammeerwedstrijd

Instructies:Schrijfuwbewerkingsprogrammaineenminimaalaantalinstructiesof programmaregels,voordevervaardigingvaneenvariabelprogrammavoorhet bakjevolgensafgebeeldetekening.

Voorwaarden:

• ermaggeengebruikgemaaktwordenvanCAD/CAM,

• hetbakjemoetvoor-ennagefreesdworden.

Startparameters:

• Q21=65;halvelengtevanhettopvlakin X-richting/steekvandegateninX-richting.

• Q22=40;halvelengtevanhettopvlakin Y-richting/halvesteekvandegateninY-richting.

• Q71=60;halvelengtevanhetbodemvlakinX-richting.

• Q72=35;halvelengtevanhetbodemvlakinY-richting.

• Q33=20;diepte.

• Q55=15;nokradius.

Geschenkjeenwellichtdehoofdprijs

UkuntuwprogrammatijdensdeDEMOWEEKvan17t/m20maartopfloppydisk, cdofeenusb-stickinleverenendesgewensttoelichten.Uontvangtdaninieder gevaleengeschenkjevanHEIDENHAIN.Degenemetdeminsteinstructiesof programmaregels,winteentomtomnavigatiesysteem.Bijmeerdanééngelijkwaardigeinzendingwordtdeprijsonderdewinnaarsverloot.Zetuwnaamen e-mailadresoftelefoonnummerevenalsextralosseregelinhetprogramma,zodat wijukunnenbereiken.

Deinzendingenwordendooronzejurybeoordeeldenoverdeuitslagwordtniet gecorrespondeerd.DewinnaarwordtindevolgendeHEIDENHAINinfogepubliceerd.

Slagvaardigdetoekomstin

Dezeuitgaveheeftlangeropzichlatenwachtendanugewendbent. Ookwijhebbenvorigjaarpasopdeplaatsmoetenmakenomonste wapenentegendetegenvallenderesultateneneenuitgavevanditmagazineovergeslagen.Ditwasslechtséénvandemaatregelen,wantook onsbedrijfhadvooreenhalfjaarwerktijdverkortingenaanpassingvan decapaciteitwasnoodzakelijk.

Uitbreidingportfolio. OnsdochterbedrijfETELBV, specialistindirectdrivetechnology,isgeïntegreerdin onzeverkooporganisatie.Ditbetekentdatdeze productennugelijktijdigmetonzegeavanceerde meet-enregelsystemenbesprokenenaangeboden kunnenworden.

Alsinds1novemberwordtNumerikJenainNederlandvertegenwoordigddoorHEIDENHAINNederland, waardoorwijnuookdirectdekleinere,enietsminder nauwkeurige,meetsystemenkunnenaanbieden. OnzeverkoopadviseursJanSturreenFabianEggink kunnendeklantennu,voorhetcómpleteproductenpakket,allegewensteinformatiebieden.

Eénaanspreekpunt. Zoalsvelenhebbenwijde slechtetijdookaangegrepenomzakenteverbeteren entestroomlijnen.Hetpersoneelheefthaarkennis gedeeldenverbreed,watheeftgeresulteerdineen sterkerteammetoverdraagbaretaken.Doorde organisatorischeaanpassingenlopendecontacten vooralleproductennuviaéénverkooporganisatie metvastecontactpersonenvoordebinnen-en buitendienst,waardoorhetaccountmanagementeen nogbetereinvullingkrijgt.Opdezemanierkunnenwij weerslagvaardigdetoekomstinenonzeklanten optimaalvandienstzijn.

Kenteringindalendetendens. Gelukkigzienwij eenkenteringindeafnemendeorders,metnamebij exporterendemachinebouwers.Bijvoorbeeldtoeleveranciersvoorsolar-applicaties,elektronica-industrie, windmolensenanderegespecialiseerdeproducten ziendevraagnaarhunmachinestoenemen.Mede doordegeavanceerdeennauwkeurigeproductenvan HEIDENHAIN,zoalsdemotion-enmeetsytemen, kunnenzijzichonderscheidenopdeinternationale markt.

Dezebeurswordtgezienalshéttechnologieplatform waarvraagenaanbodelkaartreffen.Uiteraardwillen wijuoponzestand11.C082inHal11ontmoeten, vangedachtenwisselenoverhetgebruikvanonze nauwkeurigeenbetrouwbareproducteninuwvakgebiedenuinformerenoveronzenoviteiten. Graagbesprekenwijmetuderecenteontwikkelingenophetgebiedvanvereenvoudigde aansturingvanbewerkingsprocessenen productiecontrole.Hierbijdemonstrerenwij metplezierdeontwikkelingophetgebied vanonzegeavanceerdeNC-besturingen, waaronderdeTNC620endemogelijkhedenophetgebiedvanFunctionalSafety (ziepag.13).Ofdenieuwstemeettasters, onzenauwkeurigelengte-enhoekmeetsystemen,dedigitaleuitlezingenen 3D-tastsystemenvoorhetvermetenvan gereedschappenenwerkstukken.

Ookdiverseapplicaties,waarinonzeproducten wordentoegepast,staanalsvoorbeeldklaar.

Profijtelijkebeursaanbiedingen

Metgebruikmakingvanonzeaanzienlijkeinruilpremie kuntueenoudemachinemeteengeringeinvesteringvoorzienvandeaantrekkelijkgeprijsdedigitale uitlezingND780enbijbehorendelinialen.Onze 3D-tastsystemenzijno.abijzondergeschiktomnaast hetsnelleuitrichtenvanhetwerkstuk,ookdewerkstukvermetingopdefreesmachineuittevoeren.Met dedraadlozetastsystemenTS640enTT140gebeurt hetbepalenvaneenreferentiepuntenhetuitrichten enmetenvanwerkstukkenautomatisch,snelenzeer nauwkeurig.Wijhebbeneenactieprijsvooreen compleetgemonteerdtastsysteem.

tasterTS640 tasterTT140

VoorinschrijvingTechni-Show2010. Ditjaar willenwijgraagdevoorinschrijvingvoordebeurs uverzorgen.Ukuntdanmeteenkiezenvoorde ontvangstvaneengedruktmagazine,dedigitale versieofbeide.Alsuzichdaarnaastabonneertop onzenieuwsbriefontvangtuooktussentijdsinformatie.Stuurdeantwoordfaxmetuwgegevensretouren detoegangsbadgewordtuvervolgensgratistoegestuurd.

Meteniswetenofúeenprijsheeft. Debijgeslotenkaartmeteenwinkelwagenmuntjekaneendinervoor-twee-bonvan € 100.-waardzijn.Komhiermee naaronzestandenmeetsamenmetonsdediktevan hetmuntjeopeenmicronnauwkeurig.Zokuntuzelf werkenmetdezemeettasterendenauwkeurigheid, hetgebruiksgemakensnellewerkingervaren.Wij ontvangenugraag.

JaapBazuin directeur

HEIDENHAINzorgtvoorprecisie-positionering vanEuropa’sgrootstetelescoop

Detelescoopkoepel,dieoverdagen bijstormachtigweerook’snachtsde telescoopbeschermt,met HEIDENHAINhoekmeetsysteem ERA780C

OphetCanarischeeilandLaPalmastaanopeenhoogte van2400meterbovenzeeniveau,opdeoudevulkaanRoque delosMuchasos,eengroteverzamelingtelescopen.Naeen bouwtijdvanzevenjaarisdetestfasebegonnenvandegrootste telescoopvanhetnoordelijkhalfrond,deGranTelescopioCanarias. Het’gezichtsvermogen’vandezeprecisietelescoopovertrefthet menselijkoogviermiljoenkeer.Astronomenkunnenzoveel gedetailleerderwaarnemingenverrichtenalstotnutoemogelijk was.Voordeprecisie-positioneringzorgtdehoekencoderERA780C vanHEIDENHAIN,eenoplossingdiezichalinverschillende telescoopprojectenheeftbewezen.

Detelescoopdraaitomtweeassen:deelevatie-asvoordeop-enneerbewegingendeazimut-asvoor dehorizontalebeweging.Daarnaastmoetdebewegingvandeaardegedurendedevaakurenlange observatieswordengenivelleerd.

VoordeexactepositioneringzorgtHEIDENHAINhoekmeetsysteemERA780C,datbestaatuiteen maatbandeneenaftastkop.Dehoekmetingvandeazimut-aslooptovereenmiddellijnvanongeveer vijftienmeter,waarvooreenmeetomtrekvan48,48meterbenodigdis.Meteenverdelingvan 40µmzijnvoordezehoekmeting1.212.000maatstreepjesophetmaatlintbeschikbaar.

Dehogekwaliteitvandemeetsignalenmaakteen4096-voudigeinterpolatievaniederedeelperiode mogelijk.Datbetekentdatdeazimut-asinstapjesvan10nanometerkanwordenuitgericht.Ditresulteertineenhoekresolutievan0,0003boogseconden.Nakalibratieencompensatievansysteemtolerantieswilmeneenprecisievan0,06boogsecondenover13,2°bereiken.Demaatverdelingisgemonteerd ineenconcentrischeringomdebetreffendeas.

Hetprojectheeft105miljoeneurogekostenisuitgebreidgetest.De hyperbolischetelescoopspiegelissamengestelduit36zeshoekigesegmenten.Stapvoorstapisdetelescoopopgebouwdtotdeuiteindelijke diametervan10,4m.Tegelijkertijdjusteertmenalleinstrumenten. Meerinformatieoverdezegeavanceerdetelescoopistevindenop www.gtc.iac.es.

GranTelescopioCanarias

MARINvervaardigtcompleetvarendescheepsmodellenmetfreesmachinevan25meter

Stel,jebentrederenjewilteenschiplatenbouwen.Opdetekentafellijktjetoekomstigemegaschiptekloppen.Maarhoegedraagthetschipzichstraksinhetwaterécht?Tijdenseenstorm?Ofbijhetbinnenvaren vaneenhaven?Wordendespecificatiesgehaaldvoorwatbetreftbelading,snelheidenverbruik?Wiedezeof anderemaritiemeuitdagingentotverachterdekommagetestwilzien,kloptbijMARINaan.DitNederlandse kennisinstituutmaaktonderanderescheepsmodellendieindeeigenbassinsvantoptotteenwordengetest.

MARIN,eenvandevierGrootTechnologischeInstituteninNederland,staatvoorhetMaritiemResearch InstituutNederland.Ditissinds1932eenonafhankelijkeeninnovatievedienstverlenervoordemaritieme industrie.Decore-businessvanMARINisdeunieke combinatievansimulaties,modeltesten,waregroottemetingenentrainingen.Opdrachtgevers komenvanuitdescheepsbouw,scheepvaart, offshore-industrieenoverheden.Debelangrijkste klantenzijnwervenenreders,ontwerp-en classificatiebureausenproducentenindeolie-en LNG-industrie.Maarookdemarinevanuitdehele wereldweetdewegtevindennaardetestfaciliteiten inEdeenWageningen.

MARIN,debestemaritieme testfaciliteitenterwereld

MARINbeschiktoverdemodernstemodeltestfaciliteitenensimulatorenterwereld,ontwikkeltunieke simulatiesoftwareenheeftgeavanceerdemeetapparatuurvoorpraktijkonderzoek.Hiermeewordtbijvoorbeeldhetdynamischegedragvanschepenenplatformsonderzochtenverbeterd.MARINdoetin opdrachtvanhaarklanten,maarookuiteigenbewe-

ging,voortdurendonderzoeknaarinnovatiesen ontwikkelingophetgebiedvanscheepsvormen, scheepsrompenenolieplatforms:eigenlijkvanalles watzichopeninhetwaterbevindt.Uniekaan MARINisdatallesonder-één-dakkanwordengetest: vlakwater,golven,zeegang,offshoremaarook cavitatie:deinvloedvandeverwoestendeluchtbellen rondomscheepsschroeven.85%vandeopdrachten iscommercieel,deoverige15%vanhetwerkbestaatuiteigenonderzoek.

Challengingwindandwaves

Nietvoornietsluidthetmottovan

MARINChallengingwindandwaves Linking hydrodynamicresearchtothemaritimeindustry. MARINisdémaatgevendeschakeltussenmaritiem ontwerpeneindproduct.Deontwerpenvante bouwenschepenwordeninhoutofkunststofnagebouwdenvervolgensgetestineenvandezeven waterbassins.Indezebassinszijnallemogelijke weers-enwateromstandighedennatebootsen.Op grondvandezetestresultatenisbijvoorbeeldhet ontwerpbijtesturen.BijzonderisdatMARINdeze testmodellenzelfmaaktinEde.

HEIDENHAINbesturingmaximaliseertprestatiessupergrotefreesmachine

GielKaandorp, CAD/CAMengineeren afdelingsmanager

GielKaandorp,CAD/CAMengineerenafdelingsmanagervertelt,samenmetGert vandePol,eveneensCAD/CAMengineerenverantwoordelijkvooreengigantischefreesmachine,overdewerkzaamheden.Kaandorp:“Deopdrachtgever verstrektonsdespecsenwijmakendehoutentestmodellen,ookeenuitvoering inkunststofismogelijk.Detestmodellenzijntussende2en14meterlangen somswel3meterbreed.Demodelschaalwordtbepaalddoordediametervande schroefvanhetschipopwaregroottetedelendoordediametervaneenvanonze voorraadschroeven.Voorvlakwatermodellenzitdatbijnaaltijdindebuurtvaneen schaalvan1:20.DehoutenschaalmodellenbouwenwijvanzachttropischAbachi hout.Ditisgemakkelijkverspaanbaareneenvoudigtebewerken.Eenechtgroot scheepsmodelmetalletoetersenbelleneraan,eenmeterof12dus,frezenwein 16tot20uur,omeenindicatietegeven.Eencompleetmodel,vanplantotpraktijk,heefteendoorlooptijdvangemiddeld5tot6weken.”

Vervaardigingvanscheepsmodellen

Kaandorp:“Descheepsmodellenwordengemaaktvanhoutdatlaagnalaagop elkaarwordtgelijmd.Daartoewordtdescheepsvormvanhetmodelinlaagjesvan 5centimeteropgedeeld.Dezelagenwordenopeen3-assigecontourfreesmachineuithoutgefreesd,depuzzelstukjesdus.Dielosseonderdelenwordenbelijnd, genummerdenlaagjevoorlaagjeopelkaargelijmd.Dezeruwevormgaatvervolgensnaareensupergrote5-assigefreesmachine.Nahetfrezenvolgthetnabewerkenmetdehand,zoalsschuren,plamurenenschilderen.Daarnakanhet uitvoerigtesteninhetbassinplaatsvinden.”

“DerekensnelheidvandeHEIDENHAINbesturingiszoals wediewillen:zeersnel.Hetverwerkenvanhetaantal opgegevenpuntenisgroot.Diesnelheidvoorkomthorten enstotenvandefreesmachine.Ditgeeftvloeiendebewegingenmetmooiegladdeoppervlaktes.”

SupergroteEEWfreesmachinemeteenlengtevan25meter VandePol:“Deze5-assigefreesmachinemoetwelgrootzijn,omdatdescheepsmodellenzelfookeenbehoorlijkformaatkennen.Dezefreesmachineisvande DuitsemachinebouwerEEWenerpasteenwerkstukinvanmaximaal25meter lengte,2,75meterhoogteen5meterbreedte.Eigenlijkisermaaréénandere freesmachineinheelNederlanddienoggroteris.Wezijnhiermeedustamelijk uniek.Normaalgesprokenwordteenfreesmachinealscompleteunitbijeen bedrijfnaarbinnengebracht.Doordeenormeomvangvandezefreesmachine werktedatbijMARINanders.EEWleverdedezuilenendebovenbouwmetde loopwagen.MARINheeftvoordeaanschafvandezeenormefreesmachineeen

specialehalgebouwd.Daarbijisvoorafeenplangemaaktvoordeheipalendie preciesaansluitenopdezuilenvandefreesmachine.Dezezuilenzijnlateropde vervaardigdebetonrandenbevestigd.Ookdespecialetussenliggendevloerisin eigenbeheerverzorgd,waarbijereenrasterstructuurisgemaaktvoordebevestigingspuntenvandetafels.Dehelebouwenmachinemontagehebbenéénjaarin beslaggenomen.Voorhetefficiëntegebruikisdebewerkingsruimteintweeënte delenwaardoordesgewenstalvasteendeelopgespannenkanworden.Datterwijl defreesmachineinhetanderedeelvanderuimtezijnprogrammaaflooptende bewerkingenuitvoert.Hierdoorbenjeflexibelenwinjeuren.”

Ookingezetvoor100%vormvrijearchitectuur

Overigens,dezefreesmachinewordtdoorMARINookingezetvoorzeergrote freeswerkendienietsmetdemaritiemewereldvandoenhebben.Kaandorp:“We zieneenbewegingindewereldvandesign,waarinmensteedsmeernaarvrije vormgevingopschuift.Metonzesupergrotefreesmachinekunnenwemallen makenwaarmeeelkevrijevormmogelijkis.NeemdeSpencerDockBridgein Ierland.Ditiseenarchitecturaalzeervormvrijebrugwaarvoordemallenvoorde onderdelenviaonzegrotefreesmachinetotstandzijngekomen.Dezeactiviteiten, inmiddelszo’n10%vanonswerk,voerenweuitonderdevlagvaneendochterbedrijfgenaamdNedcam.Hierkomtsteedsmeervraagnaar.”

HEIDENHAINvoornieuwefreesmachine

Terugnaardegiga-grotefreesmachinevanEEW.GertvandePol:“Daarvoor werktenwemeteenfreesmachinevan12meter,tochookgeenkleinejongen.

DiefreesmachinedraaidenaartevredenheidopeenBosch-besturing.Bijde bestellingbijEEWvoordegrotevariantvan25meterwildenweweereenBoschbesturing.Echter,indepraktijkwerdendecontractueelvereistesnelheiden rekentijdnietgehaald.IngoedesamenspraakmetEEWisvervolgensgekeken naareenanderebesturing.IkkendeHEIDENHAINvanmijnvorigewerkgever. WehebbenEEWeenproefmodellatenfrezenwaarinwealleuitdagingenhadden verzamelddieweinonsmodelmaakwerkooitwarentegengekomen.DebesturingvanHEIDENHAIN,deiTNC530,endegrotefreesmachinevanEEWbleken hierinweleengelukkigecombinatieenindiesamenstellingisdegrotefreesmachinenuinEdeaanhetwerk.WedraaiennueenhalfjaarnaarvolletevredenheidmetHEIDENHAIN.”

Viawebcamsmonitoren

Defreesmachinewordtintweeploegengemiddeld20uurperetmaalgebruikt, eengezondebezettingdusvooreendergelijkeinvestering.Ookvanuithuiskunnendeoperatorsinloggenenviavierwebcamsdesituatiemonitoren.ViaSMS

wordenberichtenoverdestatusontvangen.Hoeervaartmendebesturingvan HEIDENHAIN?GertvandePol:“DebesturingvanHEIDENHAINisduidelijkbijde uitlezing,eenvooronszeergebruiksvriendelijkaspect.Ookisderekensnelheid vandebesturingzoalswediewillen:zeersnel.Hetverwerkenvanhetaantal opgegevenpuntenisgroot,diesnelheidvoorkomthortenenstotenvandefreesmachine.Ditgeeftvloeiendebewegingenmetmooiegladdeoppervlaktes.Voor onseenuiterstbelangrijkvoordeelbijdeverdereafwerkingvandemodellen.”

Ookideaalvooroffertes

Maarerisnogeenandervoordeel.GielKaandorp:“Wekunnenmetdebesturing vanHEIDENHAINzeergedetailleerdeoffertesmaken.Metdesimulatieprogramma’skunjerealtimeberekenenwatstraksvooreenfreesopdrachtjedaadwerkelijkbenodigdetijdis.Heelhandigvooronzeoffertes.Weprogrammerendespecs indeHEIDENHAIN-besturingenlatendezeeenstukjedraaien.Diesimulatiekan zelfsalsdegrotefreesmachinemeteenklusbezigis.Alindeoffertebenaderen wedaarmeezeernauwkeurigdewerkelijkebewerkingstijd.Vroegerdedenwedat opgevoel.Wehebbendusnuhardecijfersindeofferte.Onzeenigeinvestering daarinisdatwevoorafdemogelijkeopdrachtalprogrammeren.”

Instelbarecontournauwkeurigheiden oppervlaktekwaliteitbepalen bewerkingstijden

Productieprocessenindegereedschaps-enmatrijzenbouw,maarookinindustrieënzoals delucht-enruimtevaart,zijnmetbehulpvandemodernstefreestechnologie,zoalsHigh SpeedCutting(HSC),teoptimaliseren.Ditvereistwelsnelleenbetrouwbaremachinebewegingen,waarbijdebesturingheelnauwkeurigdeversnellingenmaarookhet afremmenregeltomdegeprogrammeerdecontourexacttevolgen.Gebruikersverlangen daarnaastdemogelijkheidom,afhankelijkvanhetwerkstuk,dienskwaliteitmeteenvoudige parametersaantepassen.Hiermeekandegebruikerinvloeduitoefenenopdenauwkeurigheidéndeoppervlaktekwaliteit,bijhetoptimaliserenvandebewerkingstijden.

HogevoedingssnelhedenbijHSC-bewerkingenvereisengrote versnellingenopgekromdewerkstukcontouren.Methettoenemen vandeversnellingenindeaandrijving,wordendekrachteninde structuurvandemachinegroter.Hierdoorkunnenerindemachine ongewenstetrillingenontstaan,dievervolgensdeoppervlaktekwaliteitvanhetwerkstuknegatiefbeïnvloeden.

BesturingessentieelbijHSC-bewerkingen

DeCNCheeftdaaromeenstrategienodigdiedebewerkingstijd verkortmaartegelijkertijdwelwerktmetbehoudvandeoppervlaktekwaliteitendecontournauwkeurigheid.Indematrijzenbouw wordennaastliggendeaangrenzendegereedschapsbanenvaakin tegenovergestelderichtinggefreesdomdebewerkingstijden

beperkttehouden.IndatgevalmoetdeCNCreproduceerbare gereedschapsbanenvoorhetbenaderenvanhetcontourelementuit tegenovergestelderichtinggenereren,omgeennegatieveinvloed opdeoppervlaktekwaliteituitteoefenen.

DemachinebedienermoetviadeCNCdusmogelijkhedenhebben omhetgedragvandemachinetebeïnvloeden,afhankelijkvanhet gewensteproduct.Aandezeeisenmoetalbijheteerstewerkstuk wordenvoldaan,hetdoorlopenvanlangdurigetestfasesisongewenst.Ookmoetendeinstellingenduidelijkinhetbewerkingsprogrammagedefiniëerdkunnenwordenomeenrelatietekunnen leggennaardebewerkingsopdrachten.

HighSpeedCutting(HSC);snelennauwkeurigfrezenmeteenhogeoppervlaktekwaliteit

Vereistenvoordebesturingvangereedschapsmachines

Methetoogophetoptimaliserenvandebewerkingstijden,de oppervlaktekwaliteitendecontournauwkeurigheidwordenerde volgendeeisengesteldaandebesturing:

•doelmatigbeïnvloedbarecontourtoleranties

•preciesgenererenvanaangrenzendebewerkingsbanenbijrichtingsverandering

•voorkomenvantrillingenbijzeerdynamischebewegingen

Contourtolerantiesdoelmatigbeïnvloeden NC-Programma’svoorvrijevormvlakkenwordenmeestalmet CAM-systemengegenereerdenbestaanuiteenvoudigelineaire verplaatsingen.HEIDENHAINbesturingenvlakkenautomatischde contourovergangenaf,waarbijhetgereedschapineenvloeiende bewegingoverhetwerkstukgaat.Dezeautomatischeafvlakking wordtgestuurdviaeeninternefunctiediedetoelaatbarecontourafwijkingencontroleert.Metdezefunctie,Cyclus32,kandegebruiker detoelaatbareafwijkingtenopzichtevandecontourinhet NCprogrammavastleggen.Alsvoorinstellingwordterdoorde machinefabrikanteenwaardegeprogrammeerddievaakligtinde ordevangroottevan0,01tot0,02mm.DanzorgtdeHEIDENHAIN besturingervoordatdezecontourtolerantiesookwordengehaaldbij grotewisselingenindebaansnelheid.

Wanneerereengroteretolerantieingevuldmagworden,kan daarmeedebewerkingstijdsignificantwordenverkort.Ineen bewerkingsvoorbeeldwerddebewerkingstijd12%korterbijeen vergrotingvancontourtolerantievan0,01naar0,02mm.DeafwijkingtenopzichtevanhetCADmodelkanbijvrijevormeninhet ongunstigstegevaleenoptellingzijnvandeingesteldecontourtolerantieendeinhetCADsysteemingesteldekoordefout.Hetresultaatophetwerkstukhangttenslotteafvandemachine-eigenschappenenvandeingesteldewaardenvoordeversnellingen.

Preciesgenererenaangrenzende bewerkingsbanenbijrichtingsverandering

Bijhetfrezenvanhetinafbeelding1aweergegeventestwerkstuk wordendeaangrenzendebanenzosnelmogelijkinheen-enweergaandebewegingen(afgewerktfrezenmetomkerenvande bewerkingsrichting.)Deindividuelebanenbestaanuitenkeleeenvoudigerechteregelsmeteenzeerverschillendelengte.Deinhet CAD-systeemingesteldekoordefoutis3µm.

Deafbeeldingen1aen1btonendeverschillenmeteengeoptimaliseerdebeweginghetaffrezenmetrichtingsverandering(geprogrammeerdevoeding10m/min,nabewerkingstoeslag0,1mm).De oppervlaktekwaliteitinafbeelding1aisnietacceptabel.Afbeelding 1btoonthetresultaatdatmetdehogereproduceerbaarheidvan eeniTNC530tebereikenis.Contourafwijkingentussendeheenen weergaandebanenzijnteverwaarlozen,waardoorereenhoge oppervlaktekwaliteitistebereiken.

Trillingeneffectiefonderdrukkenbijzeerdynamische bewegingen.

DenoodzakelijkehogesnelhedenbijHCSfrezenstellenzwareeisen aandebesturingvangereedschapsmachines.Kortebewerkingstijdenzijnalleentehalenwanneerereenhogegemiddeldesnelheid bereiktwordt.Opkleineradiivandefreesbanenmoetdesnelheid echterdrastischomlaagomdeafwijkingentenopzichtevande geprogrammeerdecontourbinnendetolerantiestehouden.Het versnellings-enafremgedragveroorzaaktresonantiesindemachine diehetwerkstukoppervlaknegatiefbeïnvloeden.

Afbeelding1a

Afbeelding1b

IndebewegingscontrolevandeHEIDENHAIN-besturingwordende ruk(veranderingvandeversnelling)endeversnellingafgevlakt. Daardoorkunnentrillingenindemachineeffectiefonderdrukt worden.Wanneerhetnodigisvermindertdebesturingdegeprogrammeerdeaanzetautomatisch,omhetontstaanvanresonanties entrillingentoteenminimumtebeperken.

Effectiefonderdrukkenvantrillingenleverttijdwinst DoordezeeffectievewijzevanhetonderdrukkenvanmachinetrillingenishetNCprogrammamethelehogesnelhedenaftewerken,waardoorervoordelentebehalenzijnophetgebiedvan bewerkingstijden.Indeafbeeldingen2aen2bwordteenwerkstukgetoondwaarbijdevoordelenvandebewegingscontrolevan deHEIDENHAINbesturingbijzonderduidelijktotuitingkomen.

Decontourbewegingendiehetcirkelsegmentvolgen,vereisenop elkepositieeenaanpassingvandeasversnellingenwaardoorer normaalgesprokentrillingenindemachineontstaan(afbeelding 2a).Doorhetafvlakkenvanderuk(veranderingindeversnelling) ismetdeiTNC530eenhogeoppervlaktekwaliteitzonderde storendeuitwerkingenvantrillingentebereiken(afbeelding2b).

Instelbarecontournauwkeurigheidenoppervlaktekwaliteitbepalenbewerkingstijden

Productieprocessenindematrijzenbouwenindelucht-enruimtevaarttechniekwordenvooraldoordeHSCfreestechnologiebepaald. Devereistevoedingssnelhedenstellenhogeeisenaandefreesmachine.Indeverhoudingentussenbewerkingstijden,contournauwkeurigheidenoppervlaktekwaliteitzorgtdebesturingHEIDENHAIN iTNC530ervoordataandegekozenvoorkeurenwordtvoldaan. Daarbijwordendebaanbewegingenzogeplanddattrillingeninde machinewordenvermeden,dataandenauwkeurigheidseisen wordtvoldaanendatdebewerkingstijdenzokortmogelijkzijn.

DaarnaastbereiktdeiTNC530eenhogereproduceerbaarheidbij deaangrenzendefreesbanen.Hierbijwordtookaandehoogste eisenvoldaanalshetgaatomoppervlaktekwaliteit,incombinatie methetaffrezenmetdetijdsbesparendeheenenweergaande freesbewegingen.

OpdezemanierzetdebesturingiTNC530nieuwenormenbij deafstemmingtussendebesturing,deaandrijvingenhetmachineframe.

InternehelpfunctieopiTNC-besturingenuitgebreid Informatiesnelbeschikbaarmet geïntegreerdHelpsysteem

BijvragenovereenprogrammastapisopdeiTNC530enopdeprogrammeerplaatsiTNC530hethandigehelpsysteemTNCguidebeschikbaar.Hiermeekandegebruikersdocumentatieineenapartvenster wordenweergegeven.Deinhoudisrecentaangepastengecompleteerd,waardoorunogbeterwordtbegeleid.

DeTNCguideisoptweemanierenophetschermtekrijgen: DitkanviadehelptoetsophetiTNC-toetsenbord.Viadeindexkanmen danzoekenindeTNCguide.Deanderemanierisomhethelpsymbool datcontinuophetTNC-beeldschermwordtweergegevenmetde muisteslepennaardeplekwaarmenhulpnodigheeft.Meteenklik wordtdandieuitlegweergegevendiedaarvantoepassingis.Ditisde contextgevoeligehelpfunctie.

Contextgevoeligehelpfunctie

DeTNCguidetoontdeinformatiemeestaldirectindejuistecontext (contextgevoeligehelpfunctie).Ditbetekentdatudirectdeinformatie krijgtdieuopdatmomentnodighebt.Metnamebijsoftkeysisdeze functieerghandig.Dewerkwijzewordtuitvoeriguitgelegd.

Eindredactieenrealisatie: EnterpriseCommunications,Huissen Overnamevanartikelenistoegestaanmitsmet bronvermelding.

Afbeelding2b

Afbeelding2a

Machine-kinematica,watisdateigenlijk

Kinematica of bewegingsleer iseenonderdeel vandeklassiekemechanicaenbeschrijftbewegingenvanonderdeleninderuimte..Hierbijworden dekrachtenwaardoordezeeventueelveroorzaakt wordenbuitenbeschouwinggelaten.Dezebewegingenwordenbeschrevendoordeafgelegde wegofhoek,desnelheidendeversnelling.Voor hetpreciesbepalenvandepositievanmachineassenheeftdebesturingeenzogenaamdkinematicamodelnodig.Inditkinematicamodelwordt preciesvastgelegdhoedeverschillendemachineassenheten,waarhunnulpuntligtenvoorrondassentevenswaarhetdraaipuntzit.

KinematicsOptsoftware

KinematicsOpt,geen kansvoordrift&co

Machinefabrikantendoenergveelmoeiteomde efficiencyennauwkeurigheidvanhunmachineste verhogen.Enmetgoedgevolg:erkomtgeennieuwe machineopdemarktofdezebiedtweermerkbaar meerdandevoorgaandegeneratie.Doorhetgebruik vandenieuwesoftwarefunctieKinematicsOptkaneen hogenauwkeurigheidgedurendehetproductieproces gewaarborgdblijven.

DesoftwarevanKinematicsOptbestaatuitcycliindeiTNC530enbiedtde machinebediener,dankzijdebekendegebruikers-interface,ophetschermeen herkenbaarplaatje.VoorhetkalibrerenwordtophetmachinebedeenkalibreerkogelvanHEIDENHAINopgespannen.Hetzeernauwkeurige3D-tastsysteem meethetmiddelpuntvandezeprecisiekogelopverschillendepositiesvande rondassen.Aandehandvandegemetenafwijkingenwordtdekinematicavande machinevastgelegdenautomatischaangepastindebesturing.Omtezorgendat demetingendekalibreringineenproductieomgevinggoed,inzokortmogelijke tijdenophetjuistemomentwordtdoorgevoerd,isdezenietbedoeltomeen compleetfoutenmodelvandehelemachineteverkrijgen,maarvanhetopdát momentrelevantedeelvanhetkinematicamodel.Opdiemanierwordtvermeden daterbewerkingsfoutenoptredendieonderinvloedvandeomgevingsfactoren groterzijndantoegestaan.

Dialooggestuurdengrafischondersteund

MetKinematicsOptstaandialooggestuurdeengrafischondersteundemeetcycli terbeschikking,waarmeedemachinebedienersnelvertrouwdis,omdatzeheel erglijkenopdeandere‘gewone’tastsysteemcyclivandeiTNC-besturing.

Uniformemeetcycli

Demeetcyclizijnvoorallemachineconfiguratieshetzelfde.Doorhetkiezenvande betreffendeparameterskandemetingmakkelijkenflexibelaandemeetopdracht wordenaangepast.Ookishetmogelijkuitverschillendepositioneerstrategieënte kiezen.HierdoorzijnookrondassenmeteenHirth-vertanding,dievooralgebruikt wordenopgrotemachinesincombinatiemetzwenkkoppen,tevermeten.

Ingavenvandeparametersvandemeetcycli,zoalskogelradius,veiligheidsafstand enreferentiehoek

CURSUSSEN

Trainingenvoorgebruikenonderhoud

Voorhetoptimaalbenuttenvandeproductiecapaciteitvanboor-,frees-endraaibankeniseenjuistebediening enprogrammeringessentieel. Onzeprofessioneleenpraktijkgerichtecursussenmakenhetmogelijkomnogefficiënterenmetmeerdiepganggebruiktemakenvande velemogelijkheden,waardoordekostenvandecursusalsnelterugverdiendworden.

BASISCURSUSTNC-PROGRAMMEREN

TijdensdebasiscursusTNC-programmeren leertmendewerkstukkenvolgenstekening zelfstandigteprogrammeren.Nahetvolgen vandezecursuszaldecursistgestructureerdeprogramma'skunnenschrijven.Geen TNC-kennisnoodzakelijk,kennisvanhet frezeniswelaantebevelen.

Cursusduur:

Vijfdagen,verdeeldovertweeweken. Data: Mei19-20-21+27-28wk20en21 Juni16-17-18+24-25wk24en25 Sept08-09-10+16-17wk36en37 Okt06-07-08+14-15wk40en41 Nov03-04-05+11-12wk44en45 Dec01-02-03+09-10wk48en49

TNC-PROGRAMMERENVOOR GEVORDERDEN

Dezecursusmaakthetmogelijkdekennis uittebreidendienodigisvoorhetvervaardigenvangestructureerdeprogramma'sen voorhetbewerkenvanwerkstukkenmet eenverhoogdemoeilijkheidsgraad.Ook Q-Parameter-programmerenenFKkomen ruimaanbod.

Cursusduur:

Vijfdagen,verdeeldovertweeweken. Data: Apr07-08-09+15-16wk14en15 Sept08-09-10+16-17wk36en37

Wijbehoudenonshetrechtvoorgenoemdedatatewijzigen.

InteractieveTNC-Training

SERVICESCHOLINGEN

Naastdecursussenvoordegebruikers, kunnenookdeservicemedewerkersvaneen technischedienstofserviceverlenendbedrijf geschooldwordeninhetonderhoudvan HEIDENHAIN-systemen.Ofhetnugaatom deCNC-besturingen,datacommunicatieof demeetsystemen,afhankelijkvandebenodigdekennisvandedeelnemers(max.vier) kaneencursusuitmodulesopgebouwden verzorgdworden.

ModulesServicescholingen

•Linialenenimpulsgevers. •Besturingen.

•MaatcursussenService&Onderhoud. Data: Opaanvraag.

VoorhetkunnenvolgenvaneenHEIDENHAINNCprogrammeercursusiseenzekere basiskennisnoodzakelijk.Viaonzewebsitekuntuuwkennisvanbasisbegrippenvande NC-technologieendievanHEIDENHAINTNC-besturingentesteneneventuelehiaten aanvullenmetbehulpvandeinteractieveeLearning. Ganaar:www.heidenhain.nl,waaruvia Service en Documentatie naar Scholingen kunt ‘klikken’.Onderhetkopje eLearning kuntutoegangkrijgentotdezeinformatie.

RadiografischhandwielHR550FS

Draadlooshandwiel biedtoptimaal bediengemak

MetdeelektronischehandwielenvanHEIDENHAINkuntuassenheel preciesenproportioneelaansturenmetdeverdraaiingvanhethandwiel. Optioneelzijndehandwielenleverbaarmeteenvoelbare“klik”. Deastoetseneneenaantalfunctietoetsenzijngeïntegreerdineen behuizing.Hiermeekuntuassenofdeset-upvandemachine aanpassen,onafhankelijkvanwaarustaat.

Hetkabellozehandwielmetradiografischeverbindingnaar debesturingmaakthetinstellenvanvooralgrote machinesnogmakkelijker.Ditnieuwehandwielis watbetreftdefunctionaliteitvergelijkbaarmethet reedsbestaandehandwielHR420enook voorzienvaneendisplayvoordepositieweergavevandeassen,devoeding,hettoerentalvandespindel,dewerkstanden anderefuncties,evenalseen overridevoordevoedingenhet spindeltoerental.

Draadlozegereedschapstastervoor CNCfreesmachinesenbewerkingscentra

3D-TastsystemenvanHEIDENHAINvoorgebruikopgereedschapsmachines,inhetbijzonderopfreesmachinesenopbewerkingcentra, helpentijdenkostentebesparen.DeCNCbesturingkanhiermeeeen aantaltakenautomatischuitvoerenzoalshetuitrichten,metenen controlerenvanproductenengereedschappen.Daarnaastlegthet systeemdereferentiepuntenvast.

Hetmetenvanwerkstukkenengereedschappen

Detaststiftvaneen3D-tastsysteemkan,nacontactmethetwerkstukoppervlakofgereedschap,in3richtingen uitwijken.Dezeuitwijkingveroorzaakteentrigger-signaal,datweernaardebesturinggestuurdwordt.Deze signaaloverdrachtvindtplaatsviaeenkabelofviaeendraadloosinfra-roodsignaal.BijhetmetenvaneenwerkstukmeteenTS3D-tastsysteemslaatdebesturingophetzelfdemomentdeactuelepositieopdiegemetenis doordemeetsystemenvandemachine.Dezegegevenswordendaarnagebruiktomverderteverwerken. DeTT3D-tastsytemenwordengebruiktomgereedschaptemeten.Gedurendehettastenvaneenstilstaandof eendraaiendgereedschap,wordtdemeetplaatuitzijnrustpositiegebrachtendaarmeewordtweereentriggersignaalopgewektdatnaardebesturingverstuurdwordt.

NieuwgereedschapstastsysteemTT449

MetdeTT449isernueendraadloosgereedschapstastsysteembeschikbaarmetdezelfdebetrouwbare signaaloverdrachtalstoegepastbijdebekendewerkstuktastsystemenTS.Kabelsindebewerkingsruimte horendaarmeetothetverleden.

Hetdoelvandefunctioneleveiligheid isdekansopeengevaarlijkesituatie, diekanontstaantijdensnormaalbedrijfmaarooktijdensbijzondereomstandigheden,zokleinmogelijkte maken.Ditwordtineersteinstantiedoor redundantesystemenbereikt.MetdenieuweabsolutelengtemeetsystemenvanhettypeLCzetHEIDENHAINdefunctioneleveiligheid primair.

PositiemeetsystemenvanHEIDENHAINmet„FunctionalSafety“zijnéén-encodersystemendieviade bekendeEnDatinterfacetweeonafhankelijkvanelkaargevormderedundantepositiewaardesuitgeven.In combinatiemetdeveiligebesturingiTNC530laatHEIDENHAINzienhoeeenveiligheidsgerichteencoderals één-encodersysteemtoegepastkanwordenvolgensdecategorieSIL-2(conformDINENIEC61508) respectievelijkPerfomanceLevel„d“(conformDINENISO13849).

Actuelepositiewaarde,zondereenverplaatsing

AbsolutelengtemeetsystemenvanHEIDENHAINgevendeactuelepositiewaarde,zonderdatereenverplaatsingnodigis.DeoverdrachtvandeabsolutewaardedoorhetmeetinstrumentvindtplaatsviadeEnDatinterfaceofeenandereseriëleinterface.

Degeslotenlengtemeetsystemenzijnbeschermdtegenhetbinnendringenvanstof,spanenenspatwater. Zijzijngeschiktvoortoepassingbijgereedschapsmachines,hebbeneennauwkeurigheidsklassetot±2µm, meetstappentot0,005µmenkunnenaanhogeversnellingenwordenblootgesteld.

MetdenieuweLC811biedtHEIDENHAINeenabsoluutgeslotenlengtemeetsysteemdatvoldoetaande eisenvanfunctioneleveiligheidenleverbaarisvoormeetlengtestot28meter.DitsysteemisdelangverwachtetegenhangervandeincrementeleLB-liniaal.

Schrijfhetbesteprogramma enwintomtom®

Doorenthousiastereactiesopeerderewedstrijden, heeftHEIDENHAINookvoorhetkomendeevenement, deTechni-Show,weereenprogrammeerwedstrijd uitgeschreven.Indedagelijksepraktijkblijkthetvoor veelgebruikerseenuitdagingomdeprogrammering zokortmogelijktehouden.

Dezekeerdientdedeelnemervoorde vervaardigingvaneenlagerblokhet béstebewerkingsprogrammate schrijvent.b.v.eenHEIDENHAINTNCbesturing.Ofuditnumaaktinde Klaartekst-DialoogofinsmarT.NC, alleenhetresultaattelt!

Programmeerwedstrijd Techni-Show2010

Vanhetlagerblokopdetekeningstaan indetabeldrievariatiesgenoteerd. Delagerblokkenwordenvoorbewerkt aangeleverdmeteennabewerkingstoeslagvan1à2mmopdenate frezenvlakken.

Opdracht

Schrijfeenuniverseelprogramma waarmeealleindetabelgenoteerde variatiesnagefreesdkunnenworden. (letop:deboringhoeftnietbewerktte worden)

Voorwaarden

•gebruikalsgereedschapeenvingerfreesvan25mmmeteenhoekafrondingvan0,5mm.

•maaktenminstegebruikvandeop detekeningaangegevenQ-parameters.

•maakookdeBLKFORMvariabel.

•hetnafrezenmoetinlangsrichting (Y-richting)uitgevoerdworden.

Beoordelingscriteria

•delengtevanhetprogramma;het kortsteprogrammaisditkeerniet perdefinitiehetwinnendeprogramma.

•deopbouwvanhetprogramma;het programmamagwordengeschreven alseengeheel,maarbijvoorbeeld ookalshoofdprogrammameteenof meeronderprogramma's.

•deleesbaarheidvanhetprogramma.

Ukuntuwprogrammatijdensde Techni-Show,9t/m12maart,op CD-ROMofviaeenUSB-stickop onzestand(Hal11standC082) inleveren.Zetuwnaamene-mailadres oftelefoonnummeralseenextralosse regelinhetprogramma,zodatwiju kunnenbereiken.Correspondentieover deingezondenprogramma'sisniet mogelijk.

Op7meioverhandigdeJaapBazuinde welverdiendeprijsaandewinnaarvandevorige programmeerwedstrijd,deheerHendrikMulder, vanBremanMachineryinGenemuiden. Tijdensdekoffiepauzewerddewinnaarte middenvanzijncollega’stoegesprokenen gefeliciteerdmethetkortstevariabele programmavoordevervaardigingvanhet ‘bakje’.Zijnoplossingwasgeprogrammeerd metslechts48programmaregels.

Q12=+500;AANZETUITRUIMEN~ Q14=+0;OVERMAATZIJKANT 20FN11:IF+Q91GT+10GOTOLBL4 21CYCLDEF22UITRUIMEN~ Q10=+Q41;DIEPTEVERPLAATSING~ Q11=AUTO;AANZETDIEPTEVERPL.~ Q12=AUTO;AANZETUITRUIMEN~ Q18=+0;VOORRUIMGEREEDSCHAP~ Q19=AUTO;AANZETPENDELEN~ Q208=AUTO;AANZETTERUGTREKKEN~ Q401=+100;AANZETFACTOR~ Q404=+0;NARUIMSTRATEGIE 22LBL4 23CYCLCALLM3 24FN12:IF+Q41LT+Q33GOTOLBL3 25Q41=0 26Q91=100

27CALLLBL3REP1

28TOOLCALL11ZS1000F200;boor8mm

29CYCLDEF200BOREN~ Q200=+5;VEILIGHEIDSAFSTAND~ Q201=-35;DIEPTE~ Q206=AUTO;AANZETDIEPTEVERPL.~ Q202=+5;DIEPTEVERPLAATSING~ Q210=+0;STILSTANDSTIJDBOVEN~ Q203=+0;COORD.OPPERVLAK~ Q204=+5;2eVEILIGHEIDSAFST.~ Q211=+0;STILSTANDSTIJDONDER 30CYCLDEF221MODELOPLIJN~ Q225=-Q21;STARTPUNT1eAS~ Q226=-Q22;STARTPUNT2eAS~ Q237=+Q21;AFSTAND1eAS~ Q238=+Q23;AFSTAND2eAS~ Q242=+3;AANTALKOLOMMEN~ Q243=+2;AANTALREGELS~ Q224=+0;ROTATIEPOSITIE~ Q200=+5;VEILIGHEIDSAFSTAND~ Q203=+0;COORD.OPPERVLAK~ Q204=+50;2eVEILIGHEIDSAFST.~ Q301=+1;VERPL.VEILIGH.HOOGTE 31LM13M99

DeabsolutelengtemeetsystemenuitdeserieLIC4000 vanHEIDENHAINwordengekenmerktdoordatzede absolutepositiemetenmeteenresolutievan1nanometerendoordetoegepasteseriëleEnDat2.2interface.

Hetgebruikvanabsolutemeetsystemen,waarbijdepositiedirectna hetinschakelenbeschikbaaris,biedtveelzekerheid,omdatnieteerstdereferentiepositiehoefttewordenopgezocht.Inhetbijzonderbijtoepassingenmetdirectdrive motorenbiedenabsolutemeetsystemenveelvoordelen.Bijhetinschakelenismetde actuelepositieookdeoffsetvoordecommuteringdirectbeschikbaar,zodatdemotorstroomdirectkanwordeningeschakeldenwaardoordemotorinregelinggehouden kanworden.

Potentieelrisicovollesituaties,zoalskunnenontstaanbijhetinschakelenvandirectaangedrevenhangendeassenofbijhetinvrijloopverplaatsennaeennoodstop,worden veiliggecontroleerd.

Demeteenmeetlengtetot27meterbeschikbarelinialenzijn,dankzijhetspeciale aftastprincipe,ongevoeligvoorvervuilingwaardooreenhogebeschikbaarheidgraad vandeinstallatieverzekerdis.Ookzijnerhogesnelheidenincombinatiemethoge resolutiesmogelijk.DeafmetingenvandeLIC4000komenovereenmetdeindemarkt reedsveelvuldigtoegepasteincrementeleliniaalLIDA400vanHEIDENHAIN.Hierdoor ishetheeleenvoudigom vandaagnogmachinesmet absolutemeetsystemente bouwen.Alleendevolgelektronicadienttewordenaangepast.

Openlengtemeetsystemenvan HEIDENHAINonderscheiden zichdoorhunhogenauwkeurigheidenklantvriendelijkemontagetoleranties,dehogetoegestaneverplaatsingssnelheden eneengeringeinbouwhoogte vandeaftastkop.

Deoplossingmeteen maatbandvoordemeest verschillendetoepassingen

Wie een botsing wil vermijden moet zijn ogen niet in zijn zak hebben n snel reageren. De botsingsbewaking DCM van HEIDENHAIN bewaakt de bewerkingsruimte van uw freesmachine met zeer korte intervallen. DCM houdt daarbij niet alleen rekening met de afmetingen van uw gereedschap, maar ook met die van de bewegende machineonderdelen. Als er een botsing dreigt, dan stopt de TNC de machine en geeft uitgebreide waarschuwingen af. Hiermee vermijdt DCM dure schades aan de machine en stilstandstijden. En U wint daarbij aan veiligheid bij het gebruik van uw machine. HEIDENHAIN NEDERLAND B.V., Postbus 92, 6710 BB Ede, Telefoon: (0318) 581800, Telefax: (0318) 581870, http://www.heidenhain.nl, E-Mail: verkoop@heidenhain.nl

HEIDENHAINFO

Optische aftasting garandeert hoge nauwkeurigheid

pagina 4

FO

INHOUD

2 HEIDENHAIN daagt de klanten uit! Betaling 3D-taster afhankelijk van resultaat 3Optische aftasting garandeert hoge nauwkeurigheid Absolute meettaster ACANTO 4Ellart Meijer, TNO: “HEIDENHAIN begreep direct op welk hoog niveau hun liniaal een rol zou spelen” 8Nieuwe functies in update NC-software, werken met iTNC 530 wéér eenvoudiger 11Uitzettingscoëfficiënt bepalend voor de nauwkeurigheid Lengtemeetsystemen LIDA 400 voor ‘in-proces’ meetmachines 14Hayo Harmens, Bendertechniek; bèste bewerkingsprogramma wedstrijd TechniShow 15Trainingen voor gebruik en onderhoud

Voorwoord HEIDENHAIN daagt de klanten uit! Betaling

3D-taster afhankelijk van resultaat

Na een turbulente periode ziet HEIDENHAIN Nederland de toekomst weer vol vertrouwen tegemoet. Wij zijn in gesprek met Jaap Bazuin; “In de elektronica- en halfgeleiderindustrie is het herstel al langere tijd voor ons merkbaar en wij kunnen nu de vruchten plukken van de investeringen van HEIDENHAIN in nieuwe technologieën en relaties met klanten. Onder andere onze steeds nauwkeurigere positiemeetsystemen worden veelvuldig toegepast.”

Anders is het in de metaalindustrie, waar het nog steeds moeizaam gaat.

Productiebedrijven hebben het zwaar en dat merken de importeurs als geen ander. Jaap Bazuin : ”De strijd tussen leveranciers in deze markt is heftig en dat merken wij ook.

Zoals kopers mogen verwachten leveren wij niet alléén prijsgunstige en kwalitatief goede tastsystemen, die uiteraard werkend worden opgeleverd. Wij bieden ook nog de ‘ouderwetse’ service, waaronder een uitgebreide gebruiksinstructie én begeleiding tijdens de eerste fase van de daadwerkelijke productie. Wij vergeten onze afkomst niet en blijven actief voor de gebruikers van de besturingen en medewerkers in de productieomgeving.”

Voor het automatisch meten van de gereedschappen op een CNC-machine is er nu ons nieuwe draadloze gereedschapstastsysteem, de HEIDENHAIN TT 449. Daarmee zijn kabels in de bewerkingsruimte passé. Ideaal waar onbeperkt verplaatsen, zwenken en roteren nodig is, nu dus ook voor 5-assige bewerkingscentra. De TT 449 biedt de mogelijkheid om met de in de besturing beschikbare cycli de gereedschappen, automatisch en direct op de machine, te controleren en te meten. Via de nieuwe zend- en ontvangsteenheid SE 642 is het mogelijk tegelijkertijd draadloos een gereedschapsmeetsysteem TT en een werkstuktastsysteem TS te gebruiken, ook op besturingen van andere merken.”

Betaal laatste € 1000,- alleen als tastsysteem zichzelf terugverdient

Mede om die reden heeft HEIDENHAIN nu een ongekend aanbod. Jaap Bazuin : “Wij bieden een 3D-tastsysteem tegen een concurrerende prijs, terwijl wij óók zorgen voor een snelle montage, goede gebruiksinstructie en begeleiding. Wij zijn er van overtuigd dat onze klanten de investering in een 3D-tastsysteem binnen één jaar kunnen terugverdienen. Wij gaan nu zo ver, dat wij na montage slechts € 3500,- factureren en het resterende bedrag van € 1000,- één jaar uitstellen. Kopers hoeven deze laatste betaling niét te voldoen, als blijkt dat het tastsysteem niet is terugverdiend.”

METAVAK

9 t/m 11 november 2010 stand 251

Evenementenhal Gorinchem

Op de Metavak, de vakbeurs voor de niet-verspanende en verspanende industrie, presenteert HEIDENHAIN weer een aantal noviteiten. Jaap Bazuin noemt er enkele: “Met de ManualPlus 620 draaibesturing laten wij zien dat HEIDENHAIN actiever is en blijft op het vlak van draaibesturingen. Daarnaast tonen wij de nieuwe functies in de laatste NC-software, die het werken met iTNC 530 wéér eenvoudiger en veiliger maken.

Precisiebeurs 2010: 1 en 2 december 2010 Standnummer 26, Koningshof, Veldhoven HEIDENHAIN hecht veel belang aan de contacten op beurzen, zo ook op de Precisiebeurs. Jaap Bazuin : ”Op deze kennis en netwerkbeurs focust HEIDENHAIN op absolute positiemeetsystemen waarmee je ‘altijd weet waar je bent’, geen complexe opstartprocedures hebt, de veiligheid verhoogd, diagnoses mogelijk zijn, etc. Omdat steeds meer fabrikanten van besturingen onze EnDat-interface inmiddels ondersteunen, is de toepasbaarheid enorm gestegen. De prijs van onze absolute positiemeetsystemen ligt nu slechts 15% hoger dan de incrementele systemen en dat maakt de keuze voor onze absolute systemen erg aantrekkelijk.”

Demonstratie absolute systemen

“Onze nieuwste absolute lengte- en hoekmeetsystemen en de Acanto, onze nieuwe absolute meettaster, specifiek bedoeld voor geautomatiseerde metrologie, zijn een bezoek aan onze stand zeker waard. Wij demonstreren, met behulp van een geautomatiseerde nokkenas-meetmachine, de voordelen van deze Acanto, inclusief de nieuwe elektronica.”

Lezing Positiemeetsystemen

Jan Sturre, verantwoordelijk voor de semiconductor, electronics en medical industry, verzorgt een lezing over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van positiemeetsystemen. Jaap Bazuin : ”Aan bod komen het nieuwe absoluut positiemeetsysteem die refereren overbodig maakt, de nieuwe absolute meettaster voor geautomatiseerde metrologie, een nieuw 'nanometer lengtemeetsysteem' en een '1D Plus' lengtemeetsysteem waarmee in twee richtingen positie kan worden gemeten.

Absolute meettaster ACANTO

Onlangs hebben wij de absolute meettasters uit de serie ACANTO gepresenteerd. Deze meettasters onderscheiden zich met hun absolute positieweergave en zijn daarmee zeer geschikt voor toepassingen in de ‘in-productie’ meettechniek, in meervoudige meetopstellingen én in geautomatiseerde testopstellingen.

De optische aftasting van de absolute verdeling in de meettaster maakt een hoge nauwkeurigheid en hoge resolutie mogelijk, dit gecombineerd met een goede lineariteit over de gehele meetweg. Deze techniek komt in grote mate overeen met de al jaren van ons bekende en gewaardeerde optische aftasting die wordt toegepast in de absolute impulsgevers. De innovatieve glijlagertechnologie van de meetstift verzekert een slijtage- en wrijvingsarm bedrijf van de meettaster. Mede dankzij de zeer kleine afmetingen zijn de ACANTO-meettasters uitermate geschikt voor multipoint–inspectie apparaten.

De van andere HEIDENHAIN meetsystemen bekende EnDat 2.2- interface biedt ook bij de ACANTO-meettasters de mogelijkheid van een eenvoudige statusweergave en een diagnosemogelijkheid. Ook in een snelle inbedrijfname is voorzien en er zijn hoge data-overdrachtssnelheden mogelijk. Door het gebruik van de absolute positie worden de gemeten waarde direct bij het inschakelen zichtbaar.

Tijdens de inbedrijfname kunnen via de EnDat 2.2-interface de apparaatgegevens uitgelezen worden, terwijl in bedrijf de diagnosegegevens over de kwaliteit van de incrementele en absolute signalen opgevraagd kunnen worden.

Tevens is het mogelijk OEM-gegevens op te slaan in het geheugen van de tasters. Deze meettasters zijn ook tegen spatwater beschermd.

De meettasters uit de ACANTO-serie zijn beschikbaar met een meetlengte van 12 mm en van 30 mm en hebben een dichtheidsklasse IP64 voor toepassing in een productieomgeving. Acanto AT 1200

Nieuw Optische aftasting garandeert hoge nauwkeurigheid

Ellart Meijer is bij TNO Industrie en Techniek werkzaam als system engineer voor de afdeling Mechatronics Equipment. De ruimtevaart heeft zijn dagelijkse aandacht. Wellicht de meest hi-tech sector die we kunnen bedenken en daarin vormt HEIDENHAIN een belangrijke schakel.

“Wij maken onder andere optische systemen voor de ruimtevaart in de vorm van hi-tech camera’s. Mooie voorbeelden zijn onze ozon monitoring instrumenten SCIAMACHY en OMI die met een hoge nauwkeurigheid naar stoffen in onze atmosfeer kijken. Waarom dit is ondergebracht bij de afdeling Mechatronics Equipment? In de ruimtevaart gaat het om zéér nauwkeurige constructies voor onze optische systemen die onder extreme omstandigheden, zoals in de ruimte en met grote temperatuurverschillen, hun werk moeten doen. Met onze optische systemen kun je feitelijk twee dingen doen: vanuit de aarde naar de ruimte kijken en vanuit de ruimte naar de aarde en naar sterrenstelsels. Daarmee leren wij dus in beide gevallen over onze eigen planeet, het grote universum en onze positie daarin.”

Het summum van hi-tech TNO Industrie en Techniek heeft op dit ruimtevaarttechnische terrein veel kennis en ervaring in huis als het gaat om optische instrumentatie. TNO heeft bovendien veel expertise op gebieden die de komende jaren in belang zullen toenemen: microsystemen, nanotechnologie en duurzame ontwikkeling. Ook heeft Nauwkeurige rechtgeleiding, gevonkt uit 1

stuk aluminium

“HEIDENHAIN begreep direct op welk hoog niveau hun liniaal een rol zou spelen”

Ellart Meijer, system engineer afdeling Mechatronics Equipment TNO Industrie en Techniek:

TNO recent veel nadruk gelegd op het gebruik van de ruimtevaart in de samenleving. Mobiliteit, telecom, defensie en het Europese beleid hebben er bijvoorbeeld allemaal van geprofiteerd. TNO ontwikkelt, voor en met Europese partners, systemen voor de ruimtevaart en astronomie: (miniatuur) opto-mechanische meetsystemen met ongekende nauwkeurigheid, bereik en betrouwbaarheid en lichtgewicht aandrijfsystemen. Bij Space Applications staat de toepassing van de gegevens van navigatiesatellieten en aardobservaties centraal. Door die gegevens te combineren met metingen in de atmosfeer en op aarde en deze te bewerken met modellen, worden allerlei ontwikkelingen met grote maatschappelijke waarde mogelijk. Denk aan luchtkwaliteit, waterbeheer, filebestrijding, crisismanagement en veiligheid.

Ook geschikt voor tal van aardse toepassingen

De geavanceerde technologie zoals die in het Nederlandse ruimtevaartcluster, inclusief TNO, beschikbaar is, blijkt ook in tal van aardse toepassingen nuttig: van laptop tot magnetron. In het kader van het Dutch Technology Transfer Programme (DTTP) financiert TNO haalbaarheidsonderzoeken om nog meer winstgevende toepassingen mogelijk te maken. Tevens organiseert TNO informatiebijeenkomsten voor belangstellende ondernemers onder de naam 'Space-MATCH'.

De HEIDENHAINliniaal ingebouwd op de sensor rechtgeleiding

De achterste interface poot op tafel en daarboven 1 van de 3 vacuum geschikte glijlagers voor de roll en elevatie.

GAIA AFMAuitgerust met dummy Spiegel voor de testen (vooraanzicht)

Integratie van het enorme flexibele scharnier dat de draaiing om de (verrticale) azimuth as mogelijk maakt.

“De HEIDENHAIN LIP 481 kwam als liniaal met de beste resolutie uit de vergelijking naar voren. Het is een open systeem, wat voor deze specifieke toepassing in vacuüm heel gunstig is. “

Hooginnovatieve focus op ruimtevaart Tientallen satellieten hebben systemen aan boord die door TNO ontworpen, gebouwd en getest zijn. Ellart Meijer: “Die meten bijvoorbeeld ozonconcentraties op aarde of richten de satelliet ten opzichte van de zon. TNO ontwikkelt en miniaturiseert zulke systemen. Daarnaast richt TNO zich op het combineren en verwerken van de gegevens die de satellieten naar de aarde sturen, om ze voor de eindgebruikers direct bruikbaar te maken.“

Ook actief voor ASML

Ellart: “Voor ASML zijn we sparring partner en ontwikkelbureau voor nieuwe ideeën op het gebied van camera’s, lenssystemen en sensoren. Onze optische kennis is voor ASML nuttig om te komen tot een optimale positionering van de wafers. De laatste jaren hebben we ons hierbij gespecialiseerd in extreme reinigingstechnieken en hoe je mechanismen kunt laten bewegen zonder dat er vervuiling van de omgeving optreedt. We noemen dit onderzoeksgebied contamination control.”

Toegepaste linialen in relatie tot de GAIA satelliet Recent leverde TNO Industrie en Techniek twee calibratie-instrumenten af: “De satelliet GAIA, van de gelijknamige missie van de European Space Agency (ESA), is een grote ruimte- telescoop die alle sterren in het melkwegstelsel met een extreem hoge nauwkeurigheid in kaart gaat brengen. De meetresolutie is vergelijkbaar met het zien van een haar op 1000 km afstand. Voor het testen van de functionele werking van de GAIA satelliet, bij CSL in Luik, is door ons een calibratie-instrument ontwikkeld. Omdat de satelliet twee lichtpaden heeft, zijn er ook twee systemen geleverd.”

“Belangrijkste eis was dat een 1.5 m brede spiegel op het AFMA-instrument een scannende draaibeweging moet maken, met een afwijking van de ingestelde hoeksnelheid kleiner dan 15 nrad/s. Een nanoradiaal is een hoek van 1 nanometer hoogte over een meter lengte. Voor AFMA betekende dit dat er een meetnauwkeurigheid nodig was van minder dan

GAIA AFMAuitgerust met dummy Spiegel voor de testen (achter aanzicht)

Ellart Meijer: system engineer afdeling Mechatronics Equipment

5 nm. De HEIDENHAIN LIP 481 liniaal is in deze twee AFMA-systemen toegepast vanwege zijn hoge resolutie èn omdat deze geschikt is voor gebruik in vacuüm. De vier HEIDENHAIN sensors per instrument meten de Azimuth scanbeweging met twee linialen en de extra instelbaarheid van de scan-as, draaiing om de beide assen in het horizontale vlak, elk met hun eigen liniaal. Met deze linialen in een complexe controlloop kunnen we in feite de correcte hoek van de spiegel in relatie tot de satelliet zeer nauwkeurig sturen.”

Liniaal met de beste resolutie TNO werkte al eerder met HEIDENHAIN, maar Ellart Meijer zelf niet: “In het begin van dit project hebben we een aantal keren de medewerkers van HEIDENHAIN bij TNO op bezoek gehad. Het was een aanbeveling om te merken dat zij onze hoogwaardige materie begrepen en goed aan ons konden uitleggen wat hun linialen aan onze oplossingen konden bijdragen. De HEIDENHAIN LIP 481 kwam als liniaal met de beste resolutie uit de vergelijking naar voren. Het is een open systeem, wat voor deze specifieke toepassing in vacuüm heel gunstig is. Ook is het opgebouwd rondom off the shelve componenten. Dat geeft ons de garantie van betrouwbaarheid en kwaliteit. We kunnen de losse componenten plaatsen zoals we willen.”

“Onze toepassingen zijn vaak heel extreem, wij ontwerpen in eigen huis de rechtgeleiding die nodig is om de liniaal repeterend, in een mooie rechte beweging onder de kop te laten doorglijden. De HEIDENHAIN LIP 481 kan dit moeiteloos aan. Ook voor TNO blijkt de specifieke kennis van de toeleveranciers een waardevol aspect bij de ontwikkeling van de hi-tech producten”.

Detail van de constructie. Stukje referentie optiek, de bevestiging van de poten van de dummy Spiegel en rechts onder de SAM module; 1 van de 2 aandrijvingsmodules voor de azimuth scan.

Detail van de SAM module waarin de aandrijving van de azimuth scan is weggewerkt.

De sensor rechtgeleiding ingebouwd om de elevatie richting te meten

Nieuw Werken met iTNC 530 wéér eenvoudiger

Nieuwe functies in update NC-software

340 49x-06

Natuurlijk zijn er altijd weer mogelijkheden om een besturing verder te ontwikkelen en te verbeteren en waar mogelijk te vereenvoudigen. Met de NC-software 340 49x-06 krijgt de iTNC 530 nieuwe functies voor zowel de machinefabrikant als de eindgebruiker, die het werken met de besturing nog weer makkelijker en het gebruik ervan ook weer veiliger maken.

De belangrijkste vernieuwingen zijn:

• De optie 3D-ToolComp voor een gedetailleerde correctie van vormfouten van het gereedschap.

• Een nieuwe cyclus voor het afwerken van sleuven via trochoïdaal frezen.

• Uitbreiding van de dynamische botsingsbewaking DCM, met de mogelijkheid nu complete opspanningen in het geheugen op te slaan en later opnieuw op te roepen.

Foutencorrectie, extra functies en opties

Sinds de NC-software 34049x-02 zijn de reparatie van softwarefouten en software-uitbreidingen van elkaar gescheiden. Een update van de NC-software omvat de correcties in de software. Nieuwe functies met een echte meerwaarde kunnen natuurlijk ook na een software-update worden verkregen. Met de optie Feature Content Level (FCL) kunnen deze, met de bijbehorende activeringscodes, besteld worden. Ook kunnen dan eventueel de in de nieuwe software beschikbare nieuwe optionele functies worden aangeschaft.

VEILIG WERKEN

Uitbreiding geïntegreerde dynamische botsingsbewaking, De optie dynamische botsingsbewaking DCM beleeft nu inmiddels zijn vijfde generatie. Sinds de invoering van deze voorziening is dit een belangrijk instrument gebleken om dure stilstand van de machine te voorkomen en de gebruikers, in het bijzonder tijdens het handmatig verplaatsen, te ontlasten. De TNC reduceert tijdens het handmatig verplaatsen automatisch de voeding wanneer twee onderdelen bij elkaar in de buurt komen en er wordt een foutmelding uitgegeven wanneer er een botsing dreigt. De TNC bewaakt daarbij niet alleen de door de machinefabrikant gedefinieerde onderdelen, maar nu ook spanmiddelen, gereedschappen en gereedschapshouders.

Opspanningen opslaan en weer oproepen

In de nieuwe software bestaat er nu de mogelijkheid om gegevens van complete opspanningen op te slaan en later weer op te roepen. Vooral bij zogeheten nulpunt-opspansystemen heeft deze mogelijkheid grote voordelen, omdat het opnieuw inmeten vervalt als de opspanning opnieuw op het bed gezet wordt.

Organisatie van de gereedschapshouders

Ook voor de houders van de verschillende gereedschappen, bijvoorbeeld haakse freeskoppen, staat er nu de Toolholder-Wizard als assistent ter beschikking. Hiermee kan de bediener gereedschapshouders eenvoudig en dialoog gestuurd, parametreren en organiseren. Ook voor de HEIDENHAIN 3D-tastsystemen zijn er de juiste bestanden beschikbaar die slechts aan de juiste positie in de gereedschapstabel toegekend behoeven te worden. Hiermee is dus ook de behuizing van het tastsysteem bewaakt tegen botsingen met machinedelen en spanmiddelen.

Verbeterde omschrijving Beslissend bij het inmeten van een spanmiddel is de volgorde van de tastposities. Hier ondersteunt de TNC de gebruiker nu nog beter door een eenduidige omschrijving van de verschillende tastposities in relatie met de positie ervan en de tastvolgorde.

NAUWKEURIG WERKEN

Uitbreidingen rondassen vermeten met KinematicsOpt De nauwkeurigheidseisen, in het bijzonder op het gebied van 5-assig bewerken, worden steeds strenger. Zo moeten complexe werkstukken ook gedurende een lange tijd met een reproduceerbare nauwkeurigheid gemaakt kunnen worden. KinematicsOpt is een belangrijk hulpmiddel dat helpt deze ingewikkelde taak uit te voeren. Een tastsysteemcyclus meet volautomatisch de op de machine aanwezige zwenkassen, onafhankelijk of deze mechanisch gezien zijn uitgevoerd als zwenktafel of als zwenkkop. Hiervoor wordt er een calibreerkogel (bijvoorbeeld de KKH van HEIDENHAIN) op de gewenste positie op het bed gemonteerd en met een door de gebruiker gedefinieerde nauwkeurigheid vermeten. Het te vermeten bereik wordt in de cyclusdefinitie per zwenk-as vastgelegd. Met de actuele softwareversie kan de gebruiker nu ook de scheefligging van een rotatie-as (kop of tafel) bepalen. Ook het bepalen van eventueel aanwezige speling in een rondas kan nu gerichter bepaald worden. Door het invullen van een hoekwaarde in de nieuwe parameter Q432 van cyclus 451 verplaatst de TNC de assen zodanig, dat de speling van de rondas kan worden vastgelegd.

Vormfouten van gereedschappen compenseren met 3D-ToolComp

Met de optie 3D-ToolComp is er een nieuwe en krachtige driedimensionale gereedschapsradiuscorrectie mogelijk. Via een tabel met correctiewaardes zijn er nu hoekafhankelijke deltawaardes te definiëren die de afwijking van het gereedschap ten opzichte van de ideale cirkelvorm vastleggen (zie afbeelding). De TNC corrigeert dan de radiuswaarde die geldt voor het actuele aangrijpingspunt van het gereedschap met het werkstuk. Om dit aangrijpingspunt exact te kunnen bepalen moet het NC-programma geprogrammeerd zijn met vlaknormaal vectoren (LN regels) die door een CAM-systeem gegenereerd zijn. In de vlaknormale regels is het theoretische middelpunt van de radiusfrees en zo nodig ook de gereedschapsoriëntatie in relatie tot het werkstukoppervlakte, vastgelegd.

De correctiewaardetabel is in het ideale geval volautomatisch verkregen, doordat in dat geval het gereedschap via een lasermeetsysteem en de bijbehorende cyclus zo wordt vermeten, dat de TNC deze tabel direct kan gebruiken.

Wanneer de vormafwijkingen van het ingezette gereedschap beschikbaar zijn in een meetprotocol dat door de gereedschapsleverancier is geleverd, kunnen de correctiewaardetabellen ook handmatig worden ingevuld.

SNEL WERKEN

Willekeurige sleuven maken met trochoïdaal frezen

Met de nieuwe cyclus 275, contoursleuf Trochoïdaal, zijn willekeurige sleuven zeer efficiënt te bewerken. Het voorbewerken gebeurt daarbij met trochoïdale bewegingen (Grieks: trochos = wiel). De TNC berekent de freesbanen daarbij uit een

combinatie van circulaire en lineaire bewegingen met als resultaat een freesbaan met een lineair verloop. Deze manier van bewerken is bekend onder het begrip trochoïdaal frezen en wordt vooral bij het bewerken van hele harde materialen, waar normaal gesproken slechts hele kleine aanzetten mogelijk waren, in combinatie met hoge machine- en gereedschapbelastingen, toegepast.

Bij het trochoïdaal frezen kan daarentegen met een grotere aanzet en hogere snijsnelheden verspaand worden, omdat door de speciale bewegingen geen bijzonder slijtagebevorderende krachten op het gereedschap uitgeoefend worden. Bij het gebruik van snijplaatjes kan in dit geval de hele snijkant gebruikt worden. Hierdoor zijn er hogere spaanvolumes per tand mogelijk. Tevens wordt de mechanica van de machine minder belast. Combineert men deze freesmethode ook nog met de geïntegreerde adaptieve voedingsregeling (AFC, optie), dan zijn er enorme tijdsbesparingen mogelijk. De te maken sleuf wordt in een onderprogramma als subcontour beschreven. In cyclus 275, die lijkt op de sleuffreescyclus 253, worden de gewenste afmetingen ingegeven. Het eventuele restmateriaal wordt met de nafreesgang eenvoudig opgeruimd.

Programmakeuze: tot nu toe moest bij een programma-oproep met een PGM CALL het hele pad ingegeven worden. Vanaf nu kan het programma direct worden gekozen uit een selectievenster.

Q-Parameterprogrammering: sprongfuncties in de Q-parameterprogrammering kunnen nu ook met string-parameter QS gedefinieerd worden. Hierdoor zijn er programmasprongen mogelijk op basis van labelnamen, die tot nu toe via een stringparameter QS vastgelegd moesten worden.

PLANE-functie: bij het zwenken met de TURN-functie kan nu een terugweg MB (= move back) ingegeven worden, zonodig ook vlak voor de eindschakelaar (MB MAX); een separate positioneerregel is hierdoor niet meer nodig.

Handmatig uitrichten: bij de handmatige tastcycli is er nu ook de mogelijkheid een berekende basisrotatie te compenseren met een verplaatsing van een rondas.

Calibratiecyclus voor het 3D-Tastsysteem: met de nieuwe calibreercyclus 460 is het mogelijk om in de werkstand Programma-afloop een automatische calibratie uit te voeren van een HEIDENHAIN schakelend 3D-tastsyteem met de HEIDENHAIN calibreerkogel KKH.

3D-lijnen weergave: de 3D-lijnen weergave in de werkstand Programmeren en bewerken is nu ook mogelijk in het volledige scherm. Hierdoor zijn details in deze weergave eenvoudiger te bekijken.

Speciale functies in de werkstand MDI: in de werkstand Positioneren met handingave zijn er nu speciale functies (SPEC FCT) beschikbaar. Zo kunnen er nu bijvoorbeeld bewerkingspatronen via PATTERN DEF of de 5-assenfunctie FUNCTION TCPM gedefinieerd worden, zonder dat er een separaat programma gemaakt hoeft te worden.

Uitbreiding bij de gereedschapsorganisatie (machineafhankelijke optie): in de uitgebreide gereedschapsorganisatie is er een aantal nieuwe functies beschikbaar waarmee de organisatie van gereedschappen en de gereedschapswisselaar nog makkelijk is geworden. Zo kunnen laad- en ontlaadprocessen via slepen met de muis uitgevoerd worden en is er een lijst beschikbaar waarin wordt aangeven hoe lang welk gereedschap verspaand heeft. Daarnaast geven tabellen met kleuraccenten diverse gegevens van de gereedschappen weer.

Algemene nieuwe programmeerfuncties

Uitzettingscoëfficiënt bepaalt de nauwkeurigheid

Meetmachines opereren tot nu toe meestal in bekende en goed gedefinieerde omgevingen. De prestaties van de meetmachine worden vooral bepaald door de signaalkwaliteit en de nauwkeurigheid van de meetsystemen. De actuele eisen die gesteld worden aan de meetsystemen in bijvoorbeeld meetmachines en productie-installaties in de semiconductorindustrie, zijn aan het veranderen en door innovatief materiaalgebruik biedt HEIDENHAIN een betrouwbare oplossing.

Trend naar in-proces metingen

Voor nauwkeurige metingen biedt de meetkamer optimale omstandigheden. Nadelen zijn de hoge kosten voor de ruimte, de meetmachine en de temperatuurbehandeling, maar vooral ook de onderbrekingen van het productieproces. In de huidige trend komt de meetmachine steeds vaker dicht bij het eigenlijke productieproces te staan. Men spreekt dan van een in-proces of geïntegreerde meting. De resultaten van de meting kunnen daarmee on-line teruggekoppeld worden naar de productiebesturing, waardoor het productieproces verbeterd kan worden. Een hogere efficiency en tijdswinst zijn daarbij de drijvende factoren voor deze trend.

Veranderende eisen

Door de veranderende omstandigheden van de hedendaagse productie worden er nieuwe eisen gesteld aan de meetmachine, die in een beschermde meetkamer van onderschikt belang waren of zelfs helemaal onbekend. Zo zijn meetmachines in de productieruimte veelal blootgesteld aan wisselende temperaturen en ruwere omgevingsomstandigheden en zijn trillingen en vervuiling vaak de praktijk. Producenten van meetmachines bieden deze eisen het hoofd met verschillende concepten en oplossingen. Bij één onderwerp heerst er overeenstemming

voor het volgende: afwijkingen ten opzichte van de in DIN 102 met 20°C vastgelegde referentietemperatuur leiden tot lengte- en hoekafwijkingen in het werkstuk en in de meetmachine, die naar de referentietemperatuur teruggerekend moeten worden. Een gedefinieerd en reproduceerbaar thermisch gedrag van het meetsysteem is hierbij dringend noodzakelijk. Het gebruikte meetsysteem krijgt er hierdoor een bijzondere rol bij.

Toekomstige ISO-normen voor het classificeren van coördinatenmeetmachines zullen daarom ook de uitzettingscoëfficiënt van het meetsysteem in ogenschouw nemen, waarvan tevens de toleranties een grotere rol toebedeeld krijgen. (ISO TC 213-WG 10)

Temperatuursafhankelijke uitzetting = lengteverandering, een onbekende grootheid?

Bij meetsystemen die de basis vormen voor de positiebepaling in meetmachines, hebben in het bijzonder de uitzettingscoëfficiënt respectievelijk de afwijking daarvan, een grote invloed. Voor meetsystemen wordt in het algemeen een maatverdeling van staal, glas of glaskeramiek toegepast. In de literatuur zijn de uitzettingscoëfficiënten van deze stoffen te vinden, maar afhankelijk van de bron van deze

Lengtemeetsystemen LIDA 400 voor ‘in-proces’ meetmachines

METALLUR-procedé

HEIDENHAIN heeft een methode ontwikkeld om verdelingen op glaskeramiek, glas of op staal aan te brengen, het zogeheten METALLUR-procede. Deze quasi vlak uitgevoerde verdeling biedt een extra bescherming tegen vervuiling en draagt daarmee bij aan de betrouwbaarheid van het meetsysteem. De productieprocessen zijn milieuvriendelijk en er worden helemaal geen chemicaliën toegepast, zoals wel gebruikelijk was bij etsprocessen.

Doorlatende laag

Transparante laag

Voorbeeld:staal

Δ1K Δ2K Δ5K α 11,0: = 16,5 µm=33µm=82,5µm α 11,6: = 17,4 µm=34,8µm= 87µm α 12,2: = 18,3 µm=36,6µm= 91,5µm

Oorspronkelijke lengte L=1500 mm

grondstoffen zijn hier grote verschillen te constateren. Als basis voor een lengtecompensatie zijn deze gegevens dus maar beperkt te gebruiken. Een voorbeeld voor staal toont dit aan. Bij het verrekenen van een onnauwkeurige uitzettingscoëfficiënt bij een temperatuurverloop van slechts enkele graden, zal een afwijking in de opgave van de uitzettingscoëfficiënt een afwijking van enkele microns opleveren.

Temperatuur- en nauwkeurigheidscompensatie

Bij het ontwerp van een in-line meetmachine moet er bijzonder zorgvuldig gewerkt worden. Jarenlange ervaring bij de fabrikanten heeft geleid tot een goede betrouwbaarheid in combinatie met een hoge nauwkeurigheid te midden van de ruwe productieomgeving. In tegenstelling tot de meetmachine in de meetkamer is er rekening te houden met de uitwerking van temperatuurveranderingen. De uitwerkingen van deze thermische invloeden is door de keuze van de materialen en door de opbouw van de machine te beïnvloeden.

En omdat materialen verschillend uitzetten bij temperatuurveranderingen en zich ook niet allemaal even snel aan de nieuwe temperatuur aanpassen, moet er een uitgebreide temperatuur- en nauwkeurigheidscompensatie worden doorgevoerd. Bij een dergelijke gecalculeerde compensatie is een goed te definiëren basis noodzakelijk: namelijk het meetsysteem.

“Van niks komt niks”

Om al vanaf het begin met correcte meetwaardes te starten en dus een correcte compensatie door te kunnen voeren, zijn meetsystemen nodig die een stabiel temperatuurgedrag hebben. De materiaalkeuze voor het meetsysteem voor in-line meetmachines is dus van grote betekenis. Voor de vaak gebruikte materialen zoals glas en staal is slechts bij benadering een waarde aan te geven. Glaskeramiek ZERODUR® echter heeft een uitzettingscoëfficiënt van 0+/- 0,1 x 10-6K-1, die ook nog eens over een groot temperatuurbereik constant is. Wereldwijd wordt dit materiaal toegepast in telescopen, omdat ook bij deze toepassing de hoogste eisen gesteld worden aan het temperatuurgedrag en een vervormingsvrije weergave.

Temperatuurstabiele meetsystemen

Een juiste keuze van de meetsystemen ondersteunt de machine-eigenschappen en draagt in grote mate bij aan de betrouwbaarheid van de meetmachine.

Op het gebied van in-line metingen, respectievelijk geïntegreerde metingen, zijn er de volgende eisen:

•Meetsystemen met een gedefinieerde uitzettingscoëfficiënt.

•Hoge nauwkeurigheid van de afwijking tussen steunpunten.

•Voor vervuiling ongevoelige meetsystemen voor een storingsvrij bedrijf.

Reflecterende basislaag

•Goede betrouwbaarheid gedurende een lange periode.

•Goede prijs-kwaliteitverhouding.

Meetmachine

De open incrementele lengtemeetsystemen uit de serie LIDA 400 van HEIDENHAIN hebben een hoge nauwkeurigheid, vriendelijke montagetoleranties en een kleine inbouwhoogte voor de aftastkop. Hierdoor is dit meetsysteem optimaal geschikt voor toepassing in productie-installaties in de halfgeleiderindustrie en in de automatiseringstechniek. Dit geldt echter net zo voor toepassing bij lineaire motoren en in de meettechniek.

Nieuwe materialen voor dragers METALLUR-verdeling

Door het toepassen van een nieuw materiaal voor de drager van de METALLUR-verdeling op glas en glaskeramiek (ZERODUR®, ROBAX®) kon het toepassingsgebied voor dit meetsysteem nog verder worden uitgebreid. Deze dragers zijn hierdoor nu ook geschikt voor het gebruik in in-proces meetmachines. De montage is heel eenvoudig door de aan de achterzijde aangebrachte PRECIMET® montagefilm. Voor het aftasten van de verdelingen op het ZERODUR® of ROBAX® zijn geen speciale aftastkoppen nodig, zodat de standaardkop van de LIDA 400 probleemloos kan worden gebruikt. Ook de gelijke doorsnede van de verschillende dragers maakt het mogelijk deze onderling uit te wisselen. Dit is voor de logistiek een groot voordeel, omdat de standaard aftastkoppen LIDA 48 (1VSS) en LIDA 47 (TTL) zowel met de verdelingen op glas en glaskeramiek gecombineerd kunnen worden.

Upgrade stalen maatbanden ook eenvoudig

Dit geldt ook voor de verdelingen die op de stalen maatbanden aangebracht zijn. Een upgrade van de meetmachine is daardoor probleemloos uit te voeren.

Het aftastveld is met 14,5 mm² voor alle varianten hetzelfde. Hierdoor is er een grote ongevoeligheid voor vervuiling van de verdeling en worden signalen opgewekt van hoge kwaliteit. Deze kunnen dan in hoge mate worden geïnterpoleerd.

De nieuwe generatie LIDA 400 systemen voldoet in, combinatie met de dragers van glaskeramiek of glas, aan de voorwaarden die gelden bij in-line of volledig geïntegreerde metingen. Het probleem van de thermische uitzetting is alleen aan te pakken door het juiste materiaal te kiezen voor de drager van de maatverdeling. Upgraden is mogelijk omdat de aftastkop voor al onze verschillende dragers geschikt is.

De meetsystemen uit de serie LIDA 400 hebben een delingsperiode van 20 µm. Ze zijn beschikbaar met de courante uitgangssignalen 1VSS en TTL en met meetlengtes tot 30 m (staal) respectievelijk 3 m (glasen glaskeramiek). De maximale verplaatsingsnelheid is 480 m/min en er zijn referentiemerken beschikbaar. Daarnaast zijn de systemen ook voorzien van geïntegreerde magnetische limit-schakelaars.

Colofon: HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties.

Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE Postbus 92, 6710 BB EDE Tel. (0318) 58 18 00 Fax (0318) 58 18 70 Internet: www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: Ing. J.E. Bazuin Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker

Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Door enthousiaste reacties op eerdere wedstrijden, had HEIDENHAIN ook voor de Techni-Show weer een programmeerwedstrijd uitgeschreven. In de dagelijkse praktijk blijkt het voor veel gebruikers een uitdaging om de programmering zo kort mogelijk te houden.

De bèste oplossing van onze programmeerwedstrijd, uitgeschreven voor de TechniShow, kwam van zeer dichtbij. De heer Harmens van machineleverancier Bendertechniek te Veenendaal heeft een handig universeel programma ontwikkeld, waarmee alle in de tabel genoteerde variaties nagefreesd kunnen worden. Hayo Harmens is al geruime tijd, onder andere als instructeur, werkzaam bij Bendertechniek, en dat verklaart ook waarom hij er geen enkele moeite mee had om ook aan de gestelde voorwaarden te voldoen.

De vingerfrees van 25 mm met een hoekafronding van 0,5 mm, maakt bij de vervaardiging van het lagerblok gebruik van de op de tekening aangegeven Q-parameters en freest na in langsrichting (Y-richting). Ook de BLK FORM is variabel gemaakt. De kennis van Hayo is ongetwijfeld versterkt door het uitgebreide programmamachines voor de metaal- en kunststofverwerkende industrie van Bendertechniek waarvoor zij ook bewerkingsprogramma's, speciale cycli of macroprogramma's verzorgen.

Hayo was blij verrast en heeft op 21 mei in gezelschap van een aantal collega’s de prijs, het tomtom® navigatiesysteem, en een origineel certificaat in ontvangst genomen.

Wilt u het door de heer Harmens ontwikkelde programma gratis ontvangen, stuur dan een mail naar: verkoop@heidenhain.nl

0 BEGIN PGM technishow lagerblok MM 1 ; 2 ;*** parameters ingeven *** 3 Q1 = 3 ;lagerblok nummer 4 Q40 = 1000 ;freesvoeding 5 Q50 = 0.5 ;hoekstap radius 6 Q60 = 0.5 ;dieptestap schuine kant 7 ; 8 ;*** parameters controleren *** 9 FN 9: IF +Q1 EQU +1 GOTO LBL 1 10 FN 9: IF +Q1 EQU +2 GOTO LBL 2 11 FN 9: IF +Q1 EQU +3 GOTO LBL 3 12 FN 14: ERROR= 1 ;nummer lagerblok onjuist 13 ; 14 ;*** parameters lagerblok inlezen 15 LBL 1 ;lagerblok 1 16 Q1 = 120 17 Q2 = 60 18 Q3 = 105 19 Q4 = 60 20 Q5 = 80 21 Q6 = 30 22 Q13 = 20 23 FN 9: IF +1 EQU +1 GOTO LBL 10 24 LBL 2 ;lagerblok 2 25 Q1 = 110 26 Q2 = 55 27 Q3 = 80 28 Q4 = 50 29 Q5 = 70

Q6 = 25

Q13 = 15

FN 9: IF +1 EQU +1 GOTO LBL 10

LBL 3 ;lagerblok 3

Q1 = 100

Q2 = 50

Q3 = 56

Q4 = 40

Q5 = 60

Q6 = 20

Q13 = 10

;

;*** berekening ***

LBL 10

Q10 = Q1 / 2 ;halve breedte

Q11 = Q3 - Q13 ;bovenkant ruwe blok tov nulpunt

46 Q12 = ( Q4 * SIN Q5 ) - ( Q6 * COS Q5 ) ; hartpunt radius tot nulpunt 47 Q15 = Q2 + 15 ;vrijloop in Y 48 ; 49 ;*** uitvoering *** 50 BLK FORM 0.1 Z X-Q10 Y+0 Z-Q13 51 BLK FORM 0.2 X+Q10 Y+Q2 Z+Q11 52 TOOL CALL 24 Z S2000 ;frees R=12.5,R2=0.5 53 ; 54 ;*** eerst de radius uitvoeren *** 55 Q51 = 0 ;hoekstap teller 56 LBL 15 ;radius loop 57 Q20 = ( ( Q6 + 0.5 ) * SIN Q51 ) + 12 ; X coordinaat 58 Q21 = Q12 + ( ( Q6 + 0.5 ) * COS Q51 ) - 0.5 59 CALL LBL 50 ;rondom frezen 60 Q51 = Q51 + Q50 ;teller ophogen 61 FN 12: IF +Q51 LT +Q5 GOTO LBL 15 62 ; 63 ;*** overgang radius naar schuine kant *** 64 Q20 = ( ( Q6 + 0.5 ) * SIN Q5 ) + 12 ; X coordinaat 65 Q21 = Q12 + ( ( Q6 + 0.5 ) * COS Q5 ) - 0.5 66 CALL LBL 50 ;rondom frezen 67 ; 68 ;*** schuine kant uitvoeren *** 69 Q61 = 0 ;dieptestap teller 70 Q30 = Q20 71 Q31 = Q21 72 Q35 = 1 / TAN Q5 ;breedte faktor 73 LBL 20 ;schuine kant loop 74 Q20 = Q30 + Q61 * Q35 ;X positie 75 Q21 = Q31 - Q61 ;Z positie 76 FN 12: IF +Q21 LT +0 GOTO LBL 25 77 CALL LBL 50 ;rondom frezen 78 Q61 = Q61 + Q60 79 FN 9: IF +1 EQU +1 GOTO LBL 20 80 ; 81 ;*** laatste snede *** 82 LBL 25 83 Q20 = Q30 + Q31 * Q35 ;X positie onderin 84 Q21 = 0 ;Z positie onderin 85 CALL LBL 50 ;rondom frezen 86 L Z+150 R0 FMAX 87 M30 88 ; 89 LBL 50 ;*** freesbeweging *** 90 L X-Q20 Y-15 R0

CURSUSSEN

Trainingen voor gebruik en onderhoud

HEIDENHAIN biedt een uitgebreid opleidingspakket voor de juiste bediening, programmering én het onderhoud van o.a. besturingen. Niet alleen voor de gebruiker, maar ook voor de servicemonteur biedt HEIDENHAIN op maat gesneden trainingen. Met de geboden opleidingen kunt u de productiecapaciteit van boor-, frees- en draaibanken optimaal benutten. Ook zo schept u de voorwaarden om concurrerend te werken.

Onze professionele en praktijkgerichte cursussen maken het mogelijk om nog efficiënter en met meer diepgang gebruik te maken van de vele mogelijkheden, waardoor de kosten van de cursus al snel terugverdiend worden.

BASISCURSUS TNC-PROGRAMMEREN

Tijdens de basiscursus TNC-programmeren leert men de werkstukken volgens tekening zelfstandig te programmeren. Na het volgen van deze cursus zal de cursist gestructureerde programma's kunnen schrijven. Geen TNC-kennis noodzakelijk, kennis van het frezen is wel aan te bevelen.

Cursusduur:

Vijf dagen, verdeeld over twee weken. Data: zie onze website; www.heidenhain.nl/nl_NL/services_en_ documentatie/cursussen/

TNC-PROGRAMMEREN VOOR GEVORDERDEN

Deze cursus maakt het mogelijk de kennis uit te breiden die nodig is voor het vervaardigen van gestructureerde programma's en voor het bewerken van werkstukken met een verhoogde moeilijkheidsgraad. Ook Q-Parameter-programmeren en FK komen ruim aan bod.

Interactieve TNC-Training

Cursusduur:

Vijf dagen, verdeeld over twee weken. Data: zie onze website; www.heidenhain.nl/nl_NL/services_en_ documentatie/cursussen/

SERVICESCHOLINGEN

Naast de cursussen voor de gebruikers, kunnen ook de servicemedewerkers van een technische dienst of serviceverlenend bedrijf geschoold worden in het onderhoud van HEIDENHAIN-systemen. Of het nu gaat om de CNC-besturingen, datacommunicatie of de meetsystemen, afhankelijk van de benodigde kennis van de deelnemers (max. vier) kan een cursus uit modules opgebouwd en verzorgd worden.

Modules Servicescholingen

• Linialen en incrementele impulsgevers.

• Besturingen.

• Maatcursussen Service & Onderhoud. Data: Op aanvraag.

Voor het kunnen volgen van een HEIDENHAIN NC programmeercursus is een zekere basiskennis noodzakelijk. Via onze website kunt u uw kennis van basisbegrippen van de NC-technologie en die van HEIDENHAIN TNC-besturingen testen en eventuele hiaten aanvullen met behulp van de interactieve eLearning. Ga naar: www.heidenhain.nl, waar u via Service en Documentatie naar Scholingen kunt ‘klikken’. Onder het kopje TNC-Training kunt u toegang krijgen tot deze informatie.

Bazuin

Met de DEMOWEEK in aantocht vragen wij Jaap Bazuin om een update van de stand van zaken te geven. Jaap Bazuin: “Gelukkig kunnen wij stellen dat 2010 voor onze afnemers weer veel positiefs heeft gebracht. Zoals verwacht is de hightech elektronica-industrie als eerste uit de recessie geklommen. Dit heeft voor de Nederlandse vestiging nogal wat gevolgen, want alle systemen voor onze klanten als bijvoorbeeld ASML worden vanuit Ede geleverd.”

Het betreft hier geavanceerde applicaties, waarbij optimaal gebruik gemaakt kan worden van de hoge nauwkeurigheid volgens topspecificaties. Jaap Bazuin: ”Omdat er in de afgelopen periode, samen met klanten, hard is gewerkt aan nieuwe technologie, kunnen zij nu “state of the art” technologie toepassen. Samen met hen ontwikkelen wij al weer de volgende generatie. Er is onder onze klanten overigens een fors aantal innovatieve Nederlandse fabrikanten die onderscheidende producten, zoals bijvoorbeeld machines voor solartechnologie of bijzondere meetmachines, wereldwijd exporteren en daar zeer succesvol mee zijn.”

Bedrijvigheid in Traunreut

De vraag naar de producten van HEIDENHAIN is zó groot, dat het niet meevalt om in de behoefte te voorzien en de fabriek in het Duitse Traunreut draait dan ook met ploegendiensten. De bouwactiviteiten zijn afgerond met als laatste resultaat de nieuwe fabriek voor de glasbewerking en het volledig geautomatiseerde en onbemande warehouse. Jaap Bazuin: ----“Het HEIDENHAINconcern heeft de laatste jaren, ook tijdens de crisis, enorm geïnvesteerd in productiefaciliteiten alsmede in research en innovaties. Dat heeft er mede toe geleid dat de omzet weer terug is op het niveau van 2008”

Gereedschapmachine-branche in de lift “Ook de gereedschapmachine-branche in Nederland is sterk teruggekomen. Eerst de leveranciers van de metaalverwerkende machines, al snel gevolgd door de eindgebruikers. In deze markt realiseerde de Nederlandse vestiging een groei van 15%. Onze organisatie is uitgebreid en de werkwijze aangepast. Etel, de afdeling met de direct-drive-oplossingen die steeds meer toegepast worden, is volledig geïntegreerd, inclusief een nieuwe medewerker voor de ondersteuning van de application-engineering en supply chain. De binnendienst is uitgebreid en werkt met accountteams om de kwaliteit en continuïteit in de klantbehandeling nog verder te professionaliseren.”

Jaap

DEMOWEEK bij HEIDENHAIN extra interessant voor sterk teruggekomen gereedschapmachine-branche

DEMOWEEK 15 t/m 18 maart 2011

Jaap Bazuin: “De elfde DEMOWEEK wordt nog interessanter door de drie nieuwe participanten. Twintig jaar geleden was HEIDENHAIN mede-oprichter van de DEMOWEEK, een unieke bedrijfs- en productpresentatie. Een goed concept dat in de jaren aan de tijd is aangepast en ook wisselende deelnemers heeft gehad. Dit jaar is de groep uitgebreid met Dymato, Bemet en Cellro, allen bedrijven in de Gelderse Vallei die complementaire producten leveren voor de metaalbewerkingsindustrie. Een interessante mix, het bezoek meer dan waard wat ook blijkt uit de bijgesloten uitnodiging. De bezoeker kan weer leuke geschenkjes sparen, dat begint al door de voorinschrijving en de bezoekers die alle 9 deelnemers bezoeken, maken zelfs kans op een I-Pad. In de bijgevoegde uitnodiging en op de website www.demoweek.com kan men meer informatie vinden.

DEMOWEEK-presentaties

• 3D-taster van HEIDENHAIN, verdient zichzelf binnen één jaar terug!

• nieuwste software van de besturing iTNC 530

• het draadloze handwiel HR 550

• lengte- en hoekmeetsystemen

• complete pakketten van geavanceerde CNC-besturingen voor frezen en draaien

• meettasters

• digitale uitlezingen

De komende DEMOWEEK informeren wij de belangstellenden graag over de laatste stand van zaken op het gebied van meettechnologie en de besturingen voor bewerkingsmachines.”

Naast het uitgebreide programma meettasters en lengte- en hoekmeetsystemen, is er focus op de 3D tastsystemen voor het vermeten van gereedschap en werkstukken, de nieuwste software van de besturing iTNC 530 en het draadloze handwiel, populair gezegd de afstandsbediening voor de CNC-machine. In deze uitgave staat uitgebreide informatie over deze producten.

Terugverdiengarantie op 3D-tastsyteem

Jaap Bazuin: “HEIDENHAIN daagt de bezoekers uit! Wij demonstreren een kwalitatief uitstekend en compleet 3D-tastsysteem en bieden dat aan voor de concurrerende prijs van € 4500,-, dat is inclusief montage en een goede gebruiksinstructie. Wij factureren na montage slechts € 3500,-. Als blijkt dat de investering in het 3D-tastsysteem niet binnen één jaar terugverdiend is, hoeft het resterende bedrag van € 1000,niét betaald te worden.

Uiteraard kunnen de bezoekers ook vakkundig en gericht advies over diverse toepassingen krijgen. Niet alleen onze meetsystemen staan in test-opstelling gereed, er zijn ook diverse bedrijven te gast die demonstreren hoe zij onze systemen hebben toegepast, waaronder de TU Delft met de Drizzle buien-radar. Ook geven wij een aantal organisaties de gelegenheid om zich te presenteren”

Aandacht voor het onderwijs

Opleiding is een belangrijk aspect voor onze branches. Om bijvoorbeeld scholieren te enthousiasmeren, is door HEIDENHAIN een gratis lespakket voor de basis CNC-programmeertechnieken ontwikkeld. De eigen cursussen worden voordelig aangeboden en er is ook een gratis interactief trainingsprogramma, beschikbaar via internet en op DVD, met basiskennis voor de bediening van onze besturingen.

Jaap Bazuin: “HEIDENHAIN is vrij actief in het onderwijs, van VMBO tot op de Technische Universiteiten. In deze uitgave staat een artikel over het gratis lespakket voor de basis CNC-programmeertechnieken. In samenwerking met InduTeq, die zich sterk maakt voor de bevordering van de deskundigheid van docenten in het mbo organiseren wij tijdens de DEMOWEEK een Masterclass over de werking en de grenzen van de encoder positiemeetsystemen.

•

•

•

de Leidse instrumentmakers School presenteert de opleiding en de mogelijkheden rond een stageplaats.

• Verspanersplatform, informatief en educatief platform

• Platform Metaal en Metalektro, 17-3 regiobijeenkomst docenten

• masterclass ‘Encoder positiemeetsystemen’, 18-3 voor docenten ROC’s i.s.m. InduTeq

De vele activiteiten tijdens deze DEMOWEEK zijn zeker een bezoek aan onze vestiging waard. Ons complete team is present om te demonstreren en te informeren. In onze Bayerische Stube wordt weer voor de inwendige mens gezorgd en ik nodig de lezers graag uit voor een bezoek.”

Intuïtieve gebruikersinterface voor iTNC530

De gebruikersinterface smarT.NC maakt het programmeren steeds eenvoudiger. Met de overzichtelijke invulschermen maakt de gebruiker in een oogwenk het programma voor de gewenste NC-bewerking, tijdens het ingeven geholpen door ondersteunende beelden op het scherm. En als men het programma in de Klaartekstdialoog wil aanpassen? Vanaf de eerste dag heeft HEIDENHAIN veel aandacht besteed aan de compatibiliteit. De gebruiker heeft nog altijd de mogelijkheid van smarT.NC naar Klaartekst en weer terug te schakelen. Niet alleen het programmeren, maar ook testen en het afwerken van de programma’s is met smarT.NC mogelijk.

De TNC-besturingen van HEIDENHAIN staan bekend als gebruikersvriendelijk. De eenvoudige programmering in Klaartekst-dialoog, op de praktijk gerichte cycli, de duidelijke functies van de toetsen en de informatieve grafische weergaven, maakten deze besturingen tot een van de meest favoriete werkplaatsgerichte bestu-

smarT.NC: grafische weergave, eenvoudiger én extra toetsen Voor simpele bewerkingen hoeft de bediener, via de invulschermen, maar een paar velden in te vullen. Voor complexe bewerkingen verdiepen extra schermen de functionaliteit van de betreffende bewerkingsstap. Ervaren Klaartekst-dialoogprogrammeurs werken zoals ze gewend zijn met de volledige functionaliteit van de iTNC. Met toegevoegde groene toetsen opent men de smarT.NC-interface en vereenvoudigt men het navigeren binnen de invulschermen.

Overzichtelijk, intuïtief en snel te bedieEenvoudige bewerkingen verlangen slechts ingaven van enkele procesgegevens. Met smarT.NC wordt zo’n bewerkingsstap eenvoudig en snel in één enkel overzichtsscherm gedefinieerd. De bewerkingsparameters voeren de gekozen bewerkingsstap op de standaardmanier uit. De bediener kan, via achterliggende schermen, de parameters voor aanvullende bewerkingsopties ingeven. Aanvullende functies, zoals meetcycli, definieert men in aparte schermen.

smarT.NC, continu geoptimaliseerd en zéér gebruikersvriendelijk

Losse programmeerplaats

Bewerkingsposities eenvoudig en flexibel programmeren Vaak zijn bewerkingsposities in patronen ten opzichte van het werkstuk vastgelegd. Met de patroongenerator in smarT.NC worden de meest verschillende bewerkingspatronen eenvoudig en bijzonder flexibel geprogrammeerd, uiteraard met grafische ondersteuning.

Contouren programmeren Contouren zijn ook grafisch ondersteund met invulschermen. De individuele elementen worden ook in een boomstructuur weergegeven, de daarbij behorende gegevens in een invulscherm. De contour zelf wordt in een apart bestand als Klaartekst-dialoog programma opgeslagen, zodat u deze later individueel voor de verschillende bewerkingen opnieuw kunt gebruiken. Bij niet volledig beschikbare maatvoering, gebruikt men ook bij smarT.NC de krachtige Vrije Contourprogrammering FK. Alle mogelijke beschikbare ingaven worden overzichtelijk geordend weergegeven, helpschermen tonen de benodigde ingaven.

> smarT.NC-toetsen voor openen nieuwe gebruikersinterface van HEIDENHAIN smarT.NC-navigatie voor snelle navigatie binnen een smarT.NC-ingavescherm Cursortoestenblok voor eenvoudig navigeren in Klaartekst en smarT.NC

Programmeren en programma’s afwerken –alles in één werkstand

smarT.NC voert alle noodzakelijke taken uit: van het genereren van een individueel programma, via de programmatest tot aan het afwerken van een complex programma. In de werkstand ‘programma-afloop’ worden de gedefinieerde bewerkingsstappen één voor één, of allemaal achter elkaar afgewerkt. In de stand ‘programma-afloop regel-voor-regel’ kiest men de gewenste bewerkingsstappen en voert deze uit in de gewenste volgorde.

Overzichtelijke programmastructuur

Het in twee delen opgedeelde beeldscherm biedt overzicht: links navigeert men snel binnen een boomstructuur. Rechts worden de mogelijke bewerkingsparameters overzichtelijk getoond. Eventuele alternatieve ingavemogelijkheden worden, in de lijst met softkeys aangeboden.

Minder ingaven, snel vinden en wijzigen Globale programmaparameters, zoals de veiligheidsafstanden, voedingen voor het positioneren, etc. hoeven maar één keer, aan het begin van een programma, vastgelegd te worden. Alle niet noodzakelijke ingave-parameters worden afgeschermd. Met de nieuwe navigatietoetsen is elke willekeurige bewerkingsparameter binnen een ingavescherm snel te vinden en te wijzigen. Met een andere toets schakelt u tussen schermweergaven.

Optimale grafische programmeerondersteuning

Ook onervaren bedieners kunnen snel en zonder al te veel scholing programmeren. smarT.NC biedt overzichtelijke helpschermen die de noodzakelijke ingaven duidelijk maken, inclusief grafische symbolen en tip-teksten. Met de grafische testweergave simuleert de iTNC530 de werkstukbewerking en de hoge resolutie kan zelfs zeer fijne 3D-contouren vol details visualiseren.

Voor meer informatie over de iTNC530 en smarT.NC, zie onze website: www.heidenhain.nl

Colofon:

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd. Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE, Postbus 92, 6710 BB EDE, Tel. (0318) 58 18 00, Fax (0318) 58 18 70. Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: Ing. J.E. Bazuin. Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin / Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen. Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Compleet 3D-tastsysteem voor € 4500,HEIDENHAIN heeft een ongekend aanbod: een kwalitatief uitstekend en compleet 3D-tastsysteem tegen de concurrerende prijs van € 4500,-. Belangrijk is dat wij voor die prijs óók zorgen voor een snelle montage en een goede gebruiksinstructie.

Uitgestelde betaling en terugverdiengarantie Wij zijn er zó van overtuigd dat de hele investering in een 3D-tastsysteem van HEIDENHAIN, de TS 640 of TS 440, binnen één jaar terugverdiend kan worden, dat wij na montage slechts € 3500,- factureren en het resterende bedrag van € 1000,één jaar uitstellen. Kopers hoeven deze laatste betaling niét te voldoen, als blijkt dat het tastsysteem zichzelf niet heeft terugverdiend.

Werkstukken en gereedschappen automatisch uitrichten en meten. Deze draadloze 3D-systemen van HEIDENHAIN zijn uitermate geschikt voor gebruik op freesmachines en bewerkingscentra. Het uitrichten en meten van werkstukken gebeurt automatisch, snel en zeer nauwkeurig. Het 3D-tastsysteem TS 640 en de nog kleinere TS 440 zijn technisch gelijk en met name geschikt voor CNC-machines met automatische gereedschapwisseling. De tastsystemen staan garant voor een zeer hoge betrouwbaarheid.

Het schakelsignaal heeft een bereik van maximaal zeven meter. In combinatie met de in de spindel gemonteerde zend- en ontvangsteenheid SE 540, kunnen deze tasters ook in nog grotere machines toegepast worden. De tastpositie kan met perslucht of met koelmiddel van verontreinigingen gezuiverd worden. Het maakt het gebruik van de automatische tastcycli tijdens onbemand bedrijf mogelijk en spaart daarmee veel productietijd.

Verhoog rendement, reduceer kostbare stilstandtijd

Met deze tastsystemen worden insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles, in tijd tot een minimum beperkt. Bewerkingsfouten worden direct gedetecteerd en kunnen gecorrigeerd worden zonder opnieuw in te spannen.

De winst zit in de verhoging van het machinerendement en de productiekwaliteit.

Rekenvoorbeeld

Onderstaand voorbeeld illustreert het voordeel bij gebruik van een tastsysteem TS 440 of TS 640 versus een meetklok. Tijdsduur machine-instelling • ruwdeel as parallel uitrichten, afmetingen ruwdeel: 500 mm x 200 mm x 200 mm • nulpunt zetten op hoek van ruwdeel •in Z (of gereedschapsas) richting nullen op bovenvlak van ruwdeel.

In dit voorbeeld levert het gebruik van een tastsysteem een tijdsbesparing

of ongeveer

Als deze instelcyclus 3 x daags doorlopen wordt, met 220 productieve dagen per jaar tegen een machine-uurtarief van € 100,- , is de besparing € 4.555,- per jaar. In dit voorbeeld is het tastsysteem binnen één jaar terug te verdienen.

De oprichter en eigenaar van Van Haandel Beheer te Boekel is de heer Van Haandel. Sinds jaar en dag is hij op hoog niveau zeer actief met karten. Uiteraard probeert hij binnen zijn eigen technische bedrijven van alles om onderdelen voor zijn karts te optimaliseren. Een bijzonder project binnen dit kader is het aanpassen van een bewerkingsmachine, zodat deze geen ronde maar ovale zuigers kan draaien. En daar kwam het nodige denk- en testwerk bij kijken in de avonden en weekenden.

“Voor de gewenste nauwkeurigheid voor dit huzarenstukje deden we onder andere een geslaagd beroep op een liniaal en interpolatie- en digitaliseringselektronica van HEIDENHAIN”, aldus projectleider Peter van der Krieken bij DCR Holland, onderdeel van Van Haandel Beheer, evenals Van Haandel Metaal en Van Haandel Motorparts (VHM). Overigens zal deze innovatie ook voor andere complexe toepassingen ingezet worden dan louter en alleen de productie van aangepaste en dus ovale zuigers voor motoren. Peter van der Krieken is System Designer, in dienst bij DCR Holland.

DCR Holland: accelereren met techniek Peter: “DCR Holland is een onderneming met als doel om functionele modules te ontwikkelen, assembleren en te verkopen. Tevens verzorgt DCR Holland een deel van de automatisering binnen van Haandel Metaal en wel de innovaties op het gebied van productautomatisering. Dit Fast Tool servo project is hier een voorbeeld van. Daarnaast verkoopt DCR Holland ook diverse producten die vanuit eigen beheer ontwikkeld zijn. DCR Holland beschikt over een brede kennis, van het opstellen van functionele eisen tot en met het integraal testen van het product. Opdrachtgevers kunnen er dus op vertrouwen dat de producten van DCR Holland voldoen aan hun eisen, en die mogen divers of gecompliceerd zijn!

Motor met aangepaste, ovale zuiger

Ovale zuiger.

De gebruikte Muratec MT-20, 2×3 assig, met aangedreven gereedschappen.

Peter van der Krieken, System Designer DCR Holland:

“Ovale zuigers worden in een motor op bedrijfstemperatuur rond en presteren dan optimaal”

Cruciale detailwijziging: van ronde naar ovale zuigers

De heer Van Haandel is sinds jaar en dag verwoed karter op topniveau. Een hobby die uiteraard goed samenvalt met zijn bedrijf Van Haandel Motorparts. Peter: “De heer Van Haandel wilde een aanpassing in de zuigers van zijn karts. Een detailwijziging, maar wél een die exact de weg zou banen naar de gewenste power op de kartbaan. Speciaal daarvoor hebben we een Muratec bewerkingsmachine aangepast, waarbij ook een liniaal van HEIDENHAIN is gebruikt. Door onze innovatie is de combinatie in staat om geen ronde maar ovale zuigers te draaien!” De Muratec en de liniaal van HEIDENHAIN werden ingekocht, de essentiële besturing en bijbehorende hardware van deze vernuftige combinatie is bedacht en ontwikkeld door Peter.

Combi van maximale ovaliteit en beitelfrequentie

Peter: “De gedachte achter de ovale zuigers is deze: zuigers zijn op bedrijfstemperatuur, dus werkend in een motor, ideaal rond. Echter, een zuiger kent per definitie een asymmetrische thermische verwarming. De zuiger is aan de ene kant warmer dan de andere kant. Die asymmetrie kun je corrigeren door hier al rekening mee te houden door de aluminium zuiger ovaal te produceren. Op bedrijfstemperatuur zal dan de ideale ronde vorm bereikt worden. Dit is nu mogelijk doordat DCR Holland de Muratec heeft aangepast waardoor er in de laatste bewerkingsstap een profiel in de zuiger wordt gedraaid om deze perfect ovaal te krijgen. Dit is mogelijk door een zelf ontwikkeld gereedschap: een Fast Tool servo. De aangedreven beitel maakt twee keer, per omwenteling van de spindel van de draaibank, een slag van 1 tot 100 micrometer om de zuiger ovaal te maken. De grootte van de slag wordt bepaald door het type zuiger.

Bij bewerkingssnelheden van 1000 RPM van de spindel, dient de beitel ongeveer 33 keer per seconde de volledige slag te maken. Het was een grote uitdaging om dit besturings- en meettechnisch uit de Muratec te halen. We hebben de gebruikte beitel geoptimaliseerd op zowel slag als frequentie. Het geheim van de smid is dat deze beide zaken nu optimaal op elkaar zijn afgestemd. We hebben het systeem geoptimaliseerd naar een maximale ovaliteit én beitelfrequentie. De beweging van de beitel, het setpoint, wordt volledig bepaald door twee positiemetingen in de Muratec. Voor beide positiemetingen is de techniek van HEIDENHAIN gebruikt. Voor de bepaling van de hoogte is gebruik gemaakt van een liniaal en voor de hoekbepaling van de spindel is het bestaande meetsysteem van de Muratec aan de HEIDENHAIN IBV 660B interpolatie- en digitaliseringselektronica gekoppeld.”

Eén van de CNC-machines, verticaal 5-assig met Gantryloader

Fast Tool servo

Liniaal makkelijk modulair in te bouwen

De liniaal van HEIDENHAIN die wordt gebruikt is de LS 487C in combinatie met IBV 102 voor interpolatie en digitalisering van de 1Vss incrementele signalen. Voor de signalen van de roterende as gebruikt Peter de IBV 660B voor de digitalisering en interpolatie van het signaal. Peter: “De liniaal van HEIDENHAIN is ideaal, het is een relatief voordelige oplossing, ook omdat het zich snel en gemakkelijk laat inbouwen en een zeer goede nauwkeurigheid heeft. De analoge signalen worden door de interpolatiebox digitaal gemaakt en zijn probleemloos door de pc met het besturingsprogramma in te lezen.” Voor de aandrijving van de beitel zelf koos Peter voor een piëzo-actuator. De gekozen piëzo garandeert een hoge stijfheid in de aandrijfrichting van de beitel, die stijfheid levert bij het feitelijke snijproces een hogere nauwkeurigheid op. Voor de ontwikkeling van de speciale mechanica die nodig is om de piëzo netjes statisch bepaald op te spannen en een hoge stijfheid te garanderen, is de expertise ingeschakeld van de firma Brom Mechatronica.

Testen verliep goed

“Het testen was spannend maar verliep goed. Blijft de beitel stabiel? Hoe is de nauwkeurigheid? Is er nog optimalisatie nodig? De eerste testen zijn erg goed verlopen. De eerste profielen zijn gemaakt met het systeem. Van Haandel Metaal beschikt intern over een meetbank (rondheidsmeter) die op micrometer niveau de onrondheid van de producten kan meten. Bij het testen zijn er nog geen onoplosbare problemen opgedoken. Wel moeten er kleine zaken worden aangepakt om de maximale performance van het systeem te verkrijgen. Denk hierbij aan het compenseren van de hysterese in de piëzo, het optimaliseren van de closed loop bandbreedte van het systeem en het compenseren van eventuele repeterende fouten van de machine en meetmiddelen. Overigens, zuigers ovaal maken was elders al mogelijk, maar dan had je het bijvoorbeeld over kopieerdraaien op basis van een nok-aangedreven systeem. Dit is lang niet zo nauwkeurig en het is erg snelheid gebonden. Ook is er een dure mal nodig die het profiel in zich heeft. De combinatie die wij hebben ontwikkeld, laat een andere toepassing zien van standaard componenten die samen geoptimaliseerd zijn naar slag en snelheid van het te maken product. Dit geeft de productontwikkelaar, in dit geval de zuigerfabrikant, de volledige vrijheid bij het bepalen van de vorm van zijn product.”

Breed inzetbaar voor andere toepassingen

De eerste toepassing is, zoals duidelijk, het maken van ovale zuigers voor de racerij. Peter: “In de loop van 2011 hopen we deze innovatie operationeel te hebben om er commercieel mee aan de gang te gaan. Natuurlijk zijn er nog veel meer toepassingsmogelijkheden denkbaar waarin een niet rotatie symmetrische vorm gewenst is. Denk aan speciale lagers en andere precisie onderdelen in machines. Deze innovatie hopen we daarom breed te kunnen inzetten om zo ook andere klanten van “Van Haandel Metaal” te kunnen helpen met het realiseren van hun producten.”

Rondtest in de meetkamer

De jeugd staat niet in de rij voor een opleiding in de metaalindustrie. En dat terwijl er toch erg veel leuk en vooral mooi werk gemaakt kan worden. Om de scholieren te enthousiasmeren is door HEIDENHAIN een gratis lespakket voor de basis CNC-programmeertechnieken ontwikkeld.

Het lesmateriaal bestaat uit digitale lesbrieven waarin de leerling in een simulatieprogramma op de POSITIP PT 855, met tekst en beeld, stap voor stap door de opdrachten wordt geleid. Op deze manier maakt de cursist op een eenvoudige en intuïtieve manier kennis met de techniek en de vele mogelijkheden. Na het doorlopen van de cursus beschikt de leerling over een bewerkingsprogramma voor het vervaardigen van het spel Boter, Kaas en Eieren.

Eenvoudige bediening

De bediening van de POSITIP is eenvoudig. Softkeys geven de functies in heldere tekst ofwel met makkelijk te begrijpen symbolen weer. Alle werkstanden, bewerkingsstappen en beeldschermweergaven worden met de functie ‘HELP’ uitgebreid toegelicht, zo nodig grafisch. Via ‘INFO’ heeft de gebruiker de beschikking over nog meer hulpmiddelen.

Technieken

De cursist leert programmeren met radiuscorrectie en het verschil tussen incrementele en absolute maten komt ook aan de orde.

Bewerken / simuleren

Een bewerkingsprogramma gemaakt met de POSITIP kan direct op een machine worden afgewerkt of bij voorkeur met behulp van het PC-simulatieprogramma PTSIM, ondersteund met een ondersteunende lesbrief, op een PC worden gesimuleerd en gecontroleerd. Het PC-simulatieprogramma PTSIM is te bestellen voor € 450,- incl. BTW. Na een eventuele correctie op de POSITIP kan het programma afgewerkt worden op een kruistafel of een freesmachine, met als resultaat het spel als een mooi werkstuk.

Zelfstandig werken

Programmeerfouten worden met behulp van verschillende kleuren zichtbaar gemaakt. Door deze krachtige

en unieke functie kunnen cursisten zichzelf eenvoudig en zelfstandig controleren, zelf programmeerfouten opsporen en vervolgens herstellen.

Extern programmeren Naast het gebruik van de lesbrieven met een POSITIP kan ook een simulatieprogramma op een PC gebruikt worden. Met de software PTTYPE die geïntegreerd zit in PTSIM, kan een POSITIP-programma volledig op een PC geprogrammeerd worden.

Flexibel De lesbrieven en opdrachten voor het spel Boter, Kaas en Eieren zijn standaard in de software geïmplementeerd. Daarnaast kunt u ook uw eigen opdrachten invoegen.

Kleuren en lay-out zijn desgewenst aan te passen. Als u geïnteresseerd bent in het gratis lespakket en de simulatiesoftware kunt u contact opnemen met onze afd. verkoop, 0318-581800 of via verkoop@heidenhain.nl

Gratis lesmateriaal POSITIP PT 855 voor het onderwijs Interactieve cursus voor digitale uitlezing van handbediende machines

www.verspanersforum.nl

Veelzijdig, informatief en educatief platform voor de verspaningstechnologie

Onder de slogan "Getting people together" is in 2007 door Gerrit van der Linden het initiatief genomen voor het opzetten van een website die volledig gefocust is op de verspaningstechnologie en alles wat daarbij relevant is. Hierbij zijn de bezoekers en leden erg belangrijk voor het voeden van de informatie en leveren van hun bijdrage op het digitale forum. Op deze manier ontstaat een kennisbank en vraagbaak voor een ieder die zich bezig houdt met verspaning. Oprichter Gerrit van der Linden weet, als productieleider bij Machinefabriek Van der Graaf in Vollenhove, waarover hij praat. Sinds 2009 is HEIDENHEIN sponsor van dit forum en ook leverancier van veel informatie. Op deze manier kunnen wij een bijdrage leveren aan het in stand houden en uitbreiden van alle in deze branche gewenste informatie.

De bezoeker vindt op www.verspanersforum.nl alles wat met verspanen te maken heeft. Er is veel informatie over de technologie van het frezen, draaien, slijpen, vertanden, boren, zagen, maar ook over CNC-programmeren, koelmiddelen, oppervlakte behandelingen, enz. Daarnaast biedt de site o.a. een uitgebreide databank, online rekensheets, verspaningsgegevens, tabellen, instructieboeken en andere downloads.

Interactieve tabellen

Wanneer de bezoeker een keuze maakt uit een van de vele berekeningsmogelijkheden en daar op klikt, krijgt deze de mogelijkheid om, op zeer eenvoudige wijze, interactief berekeningen uit te voeren.

Digitaal forum voor en door gebruikers Belangrijk onderdeel van deze site is het Verspanersforum. Hier kunnen bezoekers direct via een Topicformulier voor een van de acht categorieën een vraag stellen, probleem voorleggen of oplossing presenteren. Men kan zo via het forum met collega's van gedachten wisselen over aanpak van problemen. Het Verspanersforum wordt ondersteund door een team van verspanings- en ervaringsdeskundigen, die kunnen adviseren en bijstaan bij het oplossen van verspaningsvraagstukken. Hierbij gaat het niet alleen over het oplossen van problemen in CNC-programma's, vragen over besturingen en dergelijke. Ook adviezen voor bijvoorbeeld het optimaliseren van het opspannen van werkstukken en gereedschappen komen regelmatig aan bod.

DATABANK

algemeen ( grondbeginselen ) Versterken en repareren van schroefdraadverbindingen Vertanden Zagen

Gerrit van der Linden

Koppelingen naar leveranciers en organisaties

Op de site zijn veel links naar verschillende leveranciers en organisaties te vinden. Dit maakt het makkelijk om in contact te komen met de gelinkte bedrijven en draagt bij aan hun bekendheid. Omdat tegenwoordig veel oudere werknemers gebruik maken van o.a. VUT of levensloopregeling dreigt er veel kostbare kennis en ervaring verloren te gaan. De site wordt mede ontwik-

keld om de kennis en ervaring die deze mensen bezitten zoveel mogelijk te behouden voor de werkvloer. De stuurgroep heeft ook de intentie om de jeugd op deze wijze kennis te laten maken met verspanen en te motiveren een vakopleiding in de verspaning te kiezen. Al met al voldoende reden voor HEIDENHAIN Nederland om het Verspanersforum met raad en daad te ondersteunen.

DOELSTELLING EN INITIATIEVEN VAN HET VERSPANERSFORUM:

•verder ontwikkelen van de website www.verspanersforum.nl

•uitbreiden van het forum met nieuwe rubrieken

•aanbieden van low-cost vakboeken en software

•organiseren van twee platformbijeenkomsten per jaar

•opstarten van een pilot voor basisscholen om techniek te promoten

•presenteren van het Verspanersforum op de Metavak

•realiseren van opleidingen in CNC-verspaningstechniek voor ROC-docenten

Website

www.heidenhain.nl

nu nóg gebruikersvriendelijker

De website van HEIDENHAIN is volledig vernieuwd om zo de enorme hoeveelheid informatie toegankelijker te maken. De structuur is herkenbaar gebleven, maar de informatie is overzichtelijker gerangschikt.

Digitale handboeken en bedieningshandleidingen gratis te downloaden. Voor veel klanten is de beschikbaarheid van de handboeken en bedieningshandleidingen van zowel de besturingen als de digitale uitlezingen in digitale vorm een uitkomst. Deze documenten staan in alle beschikbare talen, tot circa 25 jaar terug, op onze site.

HEIDENHAIN stelt deze informatie volledig en gratis beschikbaar en ze is simpel te downloaden. Op onze site www.heidenhain.nl klikt u op 'Services en documentatie'. Op het volgende scherm ziet u het keuzemenu met bovenaan ‘Bedieningshandboeken'.

Productinformatie

Ook de productinformatie van de actuele producten is op de site terug te vinden en te downloaden. Kijk hiervoor op onze site bij de tab ‘Producten en toepassingen’.

Handboeken en bedieningshandleidingen gratis downloaden

Programmeerwedstrijd DEMOWEEK

De maker van het beste programma wint topgereedschap

Ook voor de DEMOWEEK 2011 hebben wij een programmeerwedstrijd om het ‘beste’ programma te schrijven voor de vervaardiging van een werkstuk. Voor veel gebruikers van onze besturing blijkt het een uitdaging om de programmering zo kort mogelijk te houden en wij doen daar graag een schepje bovenop. De maker van het beste programma wordt beloond met een set scharnierende ratelringsteeksleutels 8 - 19 mm van Facom.

De opdracht luidt: schrijf het beste programma voor het zo efficiënt mogelijk frezen van het afgebeelde studiemodel. Dit object heeft een aantal ingewikkelde vormen wat een bepaalde moeilijkheidsgraad met zich meebrengt.

Met Klaartekst-Dialoog of smarT.NC, alleen het resultaat telt!

Voor de jury is het niet van belang voor welke programmering u kiest. Of u nu programmeert met de eenvoudige programmering in de HEIDENHAIN-Klaartekst-dialoog, met op de praktijk gerichte cycli, de duidelijke functies van de toetsen en de informatieve grafische weergaven of dat u kiest voor smarT.NC:

smarT.NC; eenvoudiger én extra toetsen

Met smarT.NC is het uiteraard makkelijker, want deze interface maakt programmeren aantoonbaar eenvoudiger. Voor eenvoudige bewerkingen hoeft de bediener, via de invulschermen, maar een paar velden in te vullen. Met de overzichtelijke, met afbeeldingen ondersteunde, invulschermen maakt de gebruiker in een oogwenk het programma voor de gewenste NC-bewerking. Voor complexe bewerkingen verdiepen extra schermen de functionaliteit van de betreffende bewerkingsstap.

Ervaren Klaartekst-dialoogprogrammeurs werken zoals ze gewend zijn met de volledige functionaliteit van de iTNC. Met toegevoegde groene toetsen opent men de smarT.NC-interface en vereenvoudigt men het navigeren binnen de invulschermen.

De wedstrijd en voorwaarden Schrijf uw bewerkingsprogramma voor de vervaardiging van een variabel programma voor het studiemodel volgens afgebeelde tekening. Maak gebruik van de FKfuncties en de SL-cycli. Gebruik borende frezen zodat de voorboorcyclus (CYCL DEF 15 of CYCL DEF 21) kan worden overgeslagen. Het is niet toegestaan CAD/CAM te gebruiken. U kunt de tekening downloaden via de site: www.enterprise-comm.nl

Het kortste programma is niet per definitie het winnende programma. De beoordelingscriteria zijn: •de opbouw van het programma

•de lengte van het programma

•de leesbaarheid/overzichtelijkheid

Zet uw naam en e-mailadres of telefoonnummer even als extra losse regel in het programma, zodat wij u kunnen bereiken.

Wellicht de hoofdprijs

U kunt uw programma tijdens de DEMOWEEK van 16 t/m 18 maart op cd of een usb-stick inleveren en desgewenst toelichten. De winnaar ontvangt een set scharnierende ratelringsteeksleutels van Facom. Bij meer dan één gelijkwaardige inzending wordt de prijs onder de winnaars verloot.

De inzendingen worden door onze jury beoordeeld en over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd. De winnaar wordt in de volgende HEIDENHAINinfo gepubliceerd.

Draadloos gemak, voorzien van alle relevante functies

De afstandsbediening is bij veel apparaten al gewoon, maar op de werkvloer bij gereedschapsmachines nog lang niet. Het nieuwe draadloze handwiel van HEIDENHAIN biedt enorme voordelen. Want bij het handmatig werken concentreert de machinebediener zich volledig op dat wat er in de machineruimte gebeurt. Met het nieuw elektronisch en radiografische handwiel van HEIDENHAIN gaat dat nu zonder belemmeringen in de bewegingsvrijheid.

Hoe groter de machine, des te plezieriger is het radiografische handwiel HR 550 FS. Hierdoor kan de bediener nu vlak bij het proces blijven staan en het goed bekijken en controleren.

Astoetsen en 6-regelig display

Deze nieuwe afstandsbediening beschikt over de kleurige astoetsen en een 6-regelig display met de belangrijkste informatie over de machine zoals de positieweergave van de assen, de voeding, het toerental van de spindel, de werkstand en andere functies. Op het display wordt ook de veldsterkte van de radiografische overdrachtssignalen weergegeven. Als de bediener zich uit het toegestane werkbereik beweegt, wordt hij bovendien door een tril-alarm gewaarschuwd.

5 softkeys voor speciale functies

Om het handwiel aan te passen aan de verschillende taken, beschikt het over vijf extra softkeys. Aan deze softkeys kunnen speciale functies toegekend worden die elk in het display worden weergegeven. Daarnaast kan de machinefabrikant ook functies toekennen aan de zes van LED’s voorziene functietoetsen. De symbolen op de astoetsen en de functietoetsen zijn uitwisselbaar. Bij de variant met „mechanische klik“ in de draaiknop is de verplaatsing per klik instelbaar.

Veiligheid

In de naam van dit handwiel staat

‘FS’ voor Functional Safety en komt daarmee overeen met de geldende veiligheidseisen. De gebruikelijke veiligheidselementen zoals de noodstop en de bevestigingstoetsen zijn uiteraard op het handwiel aanwezig.

Ideaal bij instellen en het voor het aantasten van nulpunt

Een handwiel zou bij geen enkele machine mogen ontbreken. Voor het instellen zijn de assen van de machine stapsgewijs of via het handwiel met de as-toetsen te verplaatsen. Voor het aantasten en het vastleggen van een nulpunt is dit buitengewoon plezierig en efficiënt werken.

noodstop softkeys astoetsen functietoetsen handwiel potentiometer

Nieuw: Handwiel HR 550 FS

Met smarT.NC zijn er geen omwegen

Alleen diegene die de weg kent komt snel en veilig op zijn bestemming. HEIDENHAIN toont u de kortste weg met de innovatieve smarT.NC programmering. Hiermee kunt u in de toekomst nog makkelijker dialoog georiënteerd werken. Nog nooit was programmeren, testen en afwerken zo eenvoudig: smarT.NC genereert NC-programma’s die ook in de Klaartekst-programmering te gebruiken zijn. Hierdoor blijven alle functies die ervaren Klaartekst programmeurs kennen en weten te waarderen beschikbaar. Zo kunnen ook beginners zich lange omwegen besparen.

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V., Postbus 92, 6710 BB Ede, Telefoon: (0318) 581800, Fax: (0318) 581870, http://www.heidenhain.nl, E-Mail: verkoop@heidenhain.nl

HEIDENHA IN FO 41

“De ACANTO biedt de wereld van de luchtmeettechniek een veel groter meetbereik” pagina 3 NOVEMBER 2011, UITGAVE 41

2 Jaap Bazuin: Ook op Precisiebeurs spelen wij in op vraag naar absolute meetsystemen 4Gerhard van Meurs, Van Dongen Engineering: “De ACANTO biedt de wereld van de luchtmeettechniek een veel groter meetbereik”

6Rob van der Sluis, MTSA Technopower: “De ACANTO verruimt onze mogelijkheden in fijnmechanische oplossingen”

8Wim Venema en Jan Reinder Fransens, Irmato Group: “De ACANTO heeft onze warme belangstelling”

10 Nieuw: Impulsgevers ROC/ROQ 400 met PROFINET en PROFIBUS interface, ideaal voor de automatiseringstechniek Nieuw: Lengtemeetsysteem LIDA 403 met goede thermische eigenschappen, bijzonder geschikt voor meetmachines.

11 Nieuw: Inductieve impulsgever EBI 1135 voor servomotoren met EnDat 2.2-interface Winnaar programmeerwedstrijd: Filiep Verpoucke, Vrij Technisch Instituut Roeselare

12Absolute hoekmeetsystemen RCN-serie: geoptimaliseerde aftasting en statorkoppeling

13 Nieuw: LIC 4000: Eerste absolute open lengtemeetsysteem (resolutie 1 nm) met seriële EnDat 2.2 interface HEIDENHAIN

Jaap Bazuin

Ook op Precisiebeurs spelen wij in op vraag naar absolute meetsystemen

De markt vraagt om producten met een absoluut meetsysteem en HEIDENHAIN kan deze in verschillende types aanbieden. De lengtemeetsystemen van HEIDENHAIN worden al veelvuldig toegepast en staan bekend om de nauwkeurigheid. Met de introductie van de LIC 4000 hebben wij dan nu ook als eerste een absoluut meetsysteem met resolutie van 1 nanometer, ideaal voor snelle en nauwkeurige machines.

Een belangrijk voordeel van dit absolute open meetsysteem LIC 4000 is dat de positie direct bekend is, de zogenaamde homing. De seriële EnDat-interface zorgt voor de digitale overdracht, waardoor de geboden nauwkeurigheid en resolutie, zonder beperkingen door de overdracht zelf, optimaal gebruikt kunnen worden.

Het aantal absolute meettasters dat wij kunnen aanbieden wordt steeds verder uitgebreid. Onze nieuwe serie tasters ACANTO onderscheiden zich door hun absolute positievorming, die direct bij het inschakelen beschikbaar is, en deze zijn daarmee zeer geschikt voor toepassingen in de ‘in-productie’ meettechniek, in meervoudige meetopstellingen én in geautomatiseerde testopstellingen.Een hoge nauwkeurigheid en hoge resolutie wordt o.a. mogelijk gemaakt door de optische aftasting van de absolute verdeling in de meettaster, een techniek die wij al jaren toepassen in de absolute impulsgevers. Mede dankzij de zeer kleine afmetingen

zijn de ACANTO-meettasters ook uitermate geschikt voor multi point inspectie-apparaten, ze zijn snel in bedrijf en bieden hoge data-overdrachtssnelheden.

Drie interviews over toepassing ACANTO

In dit magazine staan drie interviews met bedrijven die, met onze absolute meettasters, voor een specifiek segment mooie systemen kunnen leveren. Zij bieden o.a. de ACANTO aan in de door hen gebouwde oplossingen.

Het programma 3D-tastsystemen is recent uitgebreid met de nieuwe TS 460 en TT 460. Het bijzondere van deze apparaten is dat het schakelsignaal naar keuze via infrarood of radiografisch verzonden kan worden. De gebruiker heeft daarmee naar keuze de voordelen van zowel een groot bereik (radiografisch) als een snelle signaaloverdracht (infrarood) tot zijn beschikking.

Op de komende Precisiebeurs kunt u de meeste van de genoemde meetsystemen in werking zien en ons team geeft graag een toelichting bij de noviteiten.

Het zéér nauwkeurige open lengtemeetsysteem LIP 200 met de hoge interpolatienauwkeurigheid én de mogelijkheid van een referentiemerk, de 1Dplus, ons lengtemeetsysteem waarmee in twee richtingen positie kan worden gemeten, wordt gedemonstreerd. Ook ons incrementeel hoekmeetsysteem ERO 6000, die niet alleen constante kwaliteit maar ook de hoge en betrouwbare resolutie in combinatie met hoge nauwkeurigheid biedt, staan samen met andere systemen in een demo-opstelling op de stand.

Onze specialisten kunnen applicaties toelichten, met u kijken naar toepassingen in uw werkgebied én u adviseren over de technische invulling van uw positiemeetsystemen en motion control producten, zoals besturingselektronica en de direct-drive motoren van onze dochter ETEL, die ook op onze stand aanwezig is.

Actie Precisiebeurs:

Eén micrometer maakt een groot verschil Dit jaar hebben wij, naast de vele noviteiten, nog iets bijzonders op onze stand. De bezoekers kunnen de dikte van een winkelwagenmuntje automatisch laten meten in een meetopstelling met de ACANTO. Of de dikte van het exemplaar afwijkt van de nominale waarde, laat de absolute meettaster ACANTO direct aflezen. In dat geval wint de bezoeker een leuk presentje.

Wij begroeten ook ú graag op onze stand om u te informeren over de laatste en te verwachte ontwikkelingen op het gebied van onze precisie-systemen. Jaap Bazuin

LIP 201

ERO

Acanto

Meetopstelling voor dynamische meting aan assen (diameters, rondheid, slag)

Van Dongen Engineering uit Someren past de gloednieuwe meettaster ACANTO van HEIDENHAIN toe. Dit innovatieve bedrijf focust op het vervaardigen van meettechniek voor producten die inline of post process gemeten gaan worden. Vooral gericht op posities waarbij zowel hoge nauwkeurigheden als hoge aantallen bij elkaar komen. De toepassing van de ACANTO daarbinnen biedt nu een veel groter meetbereik, aldus Gerhard van Meurs, Managing Director van Van Dongen Engineering.

Van Dongen Engineering focust vooral op productiebedrijven met grotere serieproductie waarbij productieverhoging, kostenverlaging en proceszekerheid de belangrijkste uitgangspunten zijn. “Wij zijn preferred supplier voor meettechniek voor een aantal grote spelers in de automobielindustrie, zoals Audi, GM, Opel, en toeleveranciers zoals ZF en vele anderen. Voor ZF zijn we onlangs systems supplier geworden in Amerika. Voor een bedrijf met 12 werknemers, zoals wij dat nu zijn, is dat uniek. Wij opereren binnen de automotive in een speciale niche en spelen daarin met onze luchtmeettechniek op het hoogste niveau, voornamelijk buiten Nederland”, aldus Gerhard van Meurs.

Vooral een bekende naam in de automobielindustrie Gerhard van Meurs: “Wij maken vooral dedicated meetopstellingen die in beeld komen als er een omvangrijke productie moet worden gemeten en men zich niet meer met universele meetmiddelen kan redden. Met name in de automobielindustrie hebben we de afgelopen 20 jaar naam gemaakt en zijn we uitgegroeid tot

Gerhard van Meurs, Managing Director Van Dongen Engineering:

“De ACANTO biedt de wereld van de luchtmeettechniek een veel groter meetbereik”

Absolute meettaster ACANTO

De absolute meettasters uit de serie ACANTO onderscheiden zich met hun absolute positieweergave en zijn daarmee zeer geschikt voor toepassingen in de ‘in-productie’ meettechniek, in meervoudige meetopstellingen én in geautomatiseerde testopstellingen.

Een hoge nauwkeurigheid en hoge resolutie wordt mogelijk gemaakt door de optische aftasting van de absolute verdeling in de meettaster, in combinatie met een goede lineariteit over de gehele meetweg. Deze techniek komt in grote mate overeen met de al jaren van ons bekende optische aftasting, toegepast in de absolute impulsgevers. Innovatieve glijlagertechnologie van de meetstift verzekert een slijtage- en wrijvingsarm bedrijf van de meettaster. Mede dankzij de zeer kleine afmetingen zijn de ACANTO-meettasters uitermate geschikt voor multipoint–inspectie apparaten.

De van andere HEIDENHAIN meetsystemen bekende EnDat 2.2- interface biedt ook bij de ACANTO-meettasters de mogelijkheid van een eenvoudige statusweergave en diagnose. Ook in een snelle inbedrijfname is voorzien en er zijn hoge data-overdrachtssnelheden mogelijk. Door het gebruik van de absolute positie is de gemeten waarde direct bij het inschakelen beschikbaar. Tijdens de inbedrijfname kunnen de gegevens uitgelezen worden, terwijl in bedrijf de diagnosegegevens over de kwaliteit van de signalen opgevraagd kunnen worden. Tevens is het mogelijk OEM-gegevens op te slaan in het geheugen van de tasters. Meettasters uit de ACANTO-serie zijn beschikbaar met een meetlengte van 12 mm en hebben een dichtheidsklasse IP64 voor toepassing in een productieomgeving.

machineproducent met een werkgebied van geometrische meettechniek, verspanings-/ bewerkingsmachines en productieautomatisering en productiemechanisatie tot en met assemblage. We leveren meettechniek in die sector voor bijvoorbeeld motoronderdelen, drijfstangen, versnellingsbakken, remschijven, remtrommels en airbagonderdelen. Met onze dedicated meettechniek kan de producent deze cruciale onderdelen controleren en zijn productieproces bewaken.”

Focus op maatwerk

Van Dongen Engineering levert maatwerk: “Wij onderscheiden ons doordat wij onze klanten een meetopstelling volledig op maat leveren. Daardoor sluit onze meetoplossing veel beter aan op de processen die bij de klant voor en na de meetopstelling plaatsvinden. Daarin slagen wij doordat we geen producten van de plank leveren, maar rekening houden met allerlei randzaken bij de opdrachtgever zoals coderen, datamatrix lezen, sorteren en automatiseren. Aanvullende mogelijkheden die allemaal binnen ons pakket vallen.”

Toepassing ACANTO meettaster van HEIDENHAIN

De meettechniek die Van Dongen Engineering veel toepast, is het contactloos meten met lucht. Daarbij wordt de drukverhoging die ontstaat bij het naderen van de uitstroomopening omgezet in een maatverschil. Hiermee zijn nauwkeurigheden haalbaar tot 0,1 µm. Deze techniek combineert Van Dongen Engineering sinds kort met de nieuwe meettaster ACANTO van HEIDENHAIN: “Met de nieuwe ACANTO beweegt HEIDENHAIN zich iets meer naar de eindklant toe. Dit betekent dat ze meer

Luchtmeetdoorn voor boringsmeting

Meetautomaat voor het volledig geautomatiseerd meten, wegen, coderen en sorteren van drijfstangen

Het meetbereik van de ACANTO veel groter dan het meetbereik dat we kennen binnen de luchtmeettechniek.

moeten bieden dan een losse taster, want daarmee kun je nog weinig. Daar hoort dus eigenlijk altijd een stukje mechanica bij om een totaal werkende oplossing voor meettechniek te kunnen leveren. Wij kunnen dat realiseren, als aanvulling op de ACANTO. Wij zijn een van de zeer weinige bedrijven in Nederland die zich vanuit hun core business geconcentreerd bezighouden met dedicated meettechniek.”

Verschillende voordelen ACANTO

“De ACANTO biedt ook ons een aantal voordelen. Om te beginnen is het meetbereik veel groter dan het meetbereik dat we kennen binnen de luchtmeettechniek. Deze techniek werkt met een meetbereik tot 0,3 millimeter. De ACANTO gaat tot zelfs 12 millimeter. Daardoor zijn we in staat een lange meetweg te combineren met luchtmeettechniek, door eigenlijk deze twee meetsystemen ‘op elkaar te stapelen’. Via deze combinatie kunnen we met luchtmeettechniek contactloos werken, dus zonder beschadigingen, en hebben we tóch een groot meetbereik, de ideale combinatie van twee werelden. Die combinatie kent zijn specifieke toepassingen, zoals in de semiconductor wereld. Daar is het cruciaal dat je contactloos werkt, onder andere door de opgedampte lagen. In die sector zijn dikteverschillen en vormafwijkingen vaak groter dan die 0,3 millimeter. We bouwen de ACANTO in ons meetsysteem in en plaatsen daar een luchtmeetuitstroomopening voor. Die twee werken samen in dezelfde nauwkeurigheidsklasse en deze combinatie stelt ons in staat een contactloze meting te doen.”

Proefopstelling

voor meten nokkenassen

“De ACANTO is nieuw en we zijn nu met een proefopstelling bezig voor het meten van een nokkenas voor de automobielindustrie. Deze meting vereist een beduidend langere meetweg en daarvoor heb je een lengtemeetsysteem nodig dat toch compact in te bouwen is. Onze meettechniek in combinatie met de ACANTO maakt dit mogelijk. Die testopstelling gaat in nauwe samenspraak met HEIDENHAIN om samen tot een werkend geheel te komen. Als dit slaagt, dan zal de ACANTO binnen deze opzet een vast item worden. Wij maken ook meetsoftware, aangepast op de automobielindustrie. Binnen de branche is een afspraak gemaakt hoe data behandeld moet worden en daarvoor hebben wij software gemaakt. Inmiddels hebben we de aansturing en uitlezing van de ACANTO in onze software opgenomen en kan de ACANTO laagdrempeliger ingezet worden voor specifieke toepassingen.”

Samen sterk; praktische kennis en nauwkeurig meetsysteem HEIDENHAIN verwacht een vruchtbare samenwerking met Van Dongen Engineering. Naast de promotie en het integreren van de ACANTO meettasters in de door hen te bouwen en aan te bieden producten zal HEIDENHAIN ook leads leveren. Op deze manier kunnen geïnteresseerde potentiële kopers adviezen verwachten van een kundige dealer die nog dichter bij hun activiteiten staat.

Luchtmeetdoorn voor boringsmeting Meetautomaat voor drijfstangen (weegstation)

“De ACANTO verruimt onze mogelijkheden in fijnmechanische oplossingen”

MTSA Technopower uit Arnhem ontwerpt, bouwt en onderhoudt klant specifieke apparaten, installaties en speciaalmachines. Binnen hun leveringen spelen meettasters een rol, zo ook die van HEIDENHAIN. De nieuwe ACANTO meettaster zal naar verwachting ook toegepast gaan worden. Rob van der Sluis, Manager Sales & Marketing: “HEIDENHAIN is benieuwd naar onze gebruikstoepassingen van de ACANTO.”

Veelal betreft de levering van MTSA Technopower een eenmalige oplossing, van pilot tot kleine serie of tot full scale fabriek. Rob van der Sluis: “Wij bieden integrale en innovatieve multidisciplinaire totaaloplossingen. Van haalbaarheidsstudie en bouw tot en met inbedrijfstelling, service en onderhoud. Dit is mogelijk door de combinatie onder één dak van procestechnologie, werktuigbouw, elektrotechniek, automatisering en instrumentatie. Ook leveren we tools voor research & development op het gebied van prototyping, pilotplants en speciale meetapparatuur. Tot slot heeft MTSA Technopower een aantal producten medeontwikkeld waarbij wij beschikken over de Intellectual Property en dit wereldwijd vermarkten”, aldus Rob van der Sluis.

‘We hebben regelmatig overleg met de engineers van HEIDENHAIN over de toepassing van hun meettasters.’

Rob van der Sluis, Manager Sales & Marketing MTSA Technopower:

Diversificatie van activiteiten

Rob van der Sluis: “Door autonome groei en overnames heeft MTSA Technopower de afgelopen jaren haar activiteiten gespreid. Dat heeft geleid tot verbrede kennis en een hogere toegevoegde waarde voor onze opdrachtgevers. Zij kunnen hun opdrachten nu op één plaats neerleggen en communiceren bovendien met één contactpersoon. MTSA Technopower wordt regelmatig gevraagd complexe opdrachten uit te voeren binnen de processector, de energiesector en in de food en pharma.”

Samenwerking met HEIDENHAIN

“We leveren ook service. Daar vallen eigenlijk de meeste activiteiten onder die wij al langere tijd uitvoeren voor HEIDENHAIN in verband met de meettasters. Het gaat daarbij om het modificeren van bestaande systemen of het integreren van technische producten daarin. Het kan bijvoorbeeld zijn dat HEIDENHAIN bij een klant van hen een taster in een bestaande machine wil inbouwen. Daar komt een stukje engineering, inbouwen en integreren bij kijken en dat kunnen wij verzorgen. We hebben regelmatig overleg met de engineers van HEIDENHAIN over de toepassing van hun meettasters. Maar ook voor door ons te bouwen machines die zéér nauwkeurig moeten meten, hebben we tasters nodig. Deze betrekken we onder andere bij HEIDENHAIN en zij attendeerden ons onlangs op de nieuwe meettaster ACANTO. Deze kunnen we inbouwen in onze eigen oplossingen, maar we zullen we gaandeweg ook tegenkomen binnen meetopstellingen die we servicen voor de klanten van HEIDENHAIN.”

Interessante features ACANTO

“De ACANTO heeft een aantal nieuwe interessante features. De optische aftasting van de absolute verdeling in de meettaster maakt een hoge nauwkeurigheid en resolutie mogelijk, gecombineerd met een goede lineariteit over de hele meetweg. Ook is in een snelle inbedrijfstelling voorzien en zijn er hoge data overdrachtsnelheden mogelijk”, aldus Rob van der Sluis. ACANTO meettasters zijn beschikbaar met een meetlengte van 12 mm en hebben een dichtheidsklasse IP64 voor toepassing in een productieomgeving. Voor MTSA Technopower zijn dit producteigenschappen die het toepassen van de ACANTO bijzonder aantrekkelijk maken. Zo heeft HEIDENHAIN er een vakkundige ‘supporter’ bij gekregen.

Mobiele energiecentrale, aangedreven door waterstof

Eén van de specialisaties van ingenieurs- en adviesbureau Irmato is meettechniek. Met HEIDENHAIN bestaat al een langere relatie vanwege de toepassing van de lengtemeetsystemen van HEIDENHAIN. De introductie van de ACANTO meettaster heeft de belangstelling gewekt. Irmato Drachten, een van de vestigingen van Irmato, test momenteel alle door HEIDENHAIN opgegeven specificaties van de ACANTO meettaster op hun toepasbaarheid. Wij gaan het gesprek aan met Wim Venema, werkzaam als Sales Manager en Jan Reinder Fransens, Systeemarchitect bij dit innovatieve bedrijf. Wim Venema,

“De ACANTO heeft onze warme

Irmato, onderdeel van de Irmato Group in Weert, is een multidisciplinair ingenieurs- en adviesbureau voor de machine- en apparatenbouw. De locatie in Drachten, bekend vanwege haar hoogwaardige meettechniek, is een verzelfstandiging van de machinebouwafdeling van de Philips vestiging voor scheerapparaten. Wim Venema: “ Vorig jaar is Braincenter Noord uit Drachten overgenomen en onder de naam Irmato Industrial Solutions Drachten BV is de nieuwe vestiging inmiddels een aantal maanden operationeel en zijn de activiteiten die in Drachten werden uitgevoerd succesvol geïntegreerd binnen Irmato.”

One-stop-shopping concept

Wim Venema: “Door de integratie van de activiteiten in Drachten zet Irmato een grote stap in haar one-stopshopping concept. In dit totaalconcept neemt Irmato zowel het design, de engineering alsmede het volledige projectmanagement en de realisatie voor haar rekening. Ook biedt Irmato hoogwaardige meetoplossingen en de (P)ECM technologie en ondersteunt bij het inzetten van ICT-oplossingen op het gebied van CAD, CAM en PDM.”

Voorheen Philips

Jan Reinder Fransens: “Onze meetspecialisten zaten voorheen bij de productontwikkelaars van Philips aan tafel. Bij de ontwikkeling van een nieuw product kon zo

Sales Manager en Jan Reinder Fransens, Systeemarchitect Irmato Group:

belangstelling”

direct worden meegedacht over een cruciale vraag: hoe gaan we het nieuwe product straks in de productie daadwerkelijk meten? Bij die productie, bijvoorbeeld van scheerapparaten, gaat het om miljoenen stuks per jaar. Je komt dan al snel uit op steekproefsgewijs meten, nog even los van de initiële meting bij de productontwikkeling zelf.” Wim Venema: “Nu we als Irmato op eigen benen staan, leveren wij onze specifieke meetkennis niet alleen aan Philips, maar ook aan andere opdrachtgevers. Onze meetspecialisten hebben de beschikking over veel meetmiddelen. Variërend van eenvoudige meetklokjes tot en met complexe meetmachines die compleet autonoom hun werk doen.”

Goede relatie met HEIDENHAIN

Jan Reinder Fransens: “Van oudsher hadden we al goede en intensieve contacten met HEIDENHAIN op het terrein van de glaslinialen. Onze meetmachines en de productiemachines die we vervaardigen bevinden zich eigenlijk allemaal in het micrometergebied. Al in 2000 hadden we meetopstellingen met HEIDENHAIN glaslinialen met een 0,1 micrometer resolutie. Wat wij momenteel zien, is de situatie waarin traditioneel meetklokjes werden gebruikt in een serie tasters die zo langzamerhand niet meer geserviced wordt. De nieuwe ACANTO zou daarvoor als vervanging een alternatief kunnen zijn.”

Colofon:

Automatische gegevensopslag

Wim Venema: “Het feit dat je de taster aan een bussysteem kunt aansluiten, maakt het mogelijk de gegevensopslag automatisch te verzorgen. Bij een traditioneel meetklokje moet de operator, als hij met die gegevens iets wil bereiken, toch het klokje uitlezen en de gegevens ergens invoeren. Met de ACANTO kun je dat direct automatiseren. Aangezien wij vanwege de hoge aantallen in productie, zoals eerder gemeld, steekproefsgewijs meten, moet je netjes statistisch omgaan met al je meetresultaten. Je meet offline en geconstateerde trends en uitschieters worden weer teruggekoppeld naar het productieproces. Met de ACANTO kun je dat automatiseren en vereenvoudigen.”

Testen van mogelijkheden

Wim Venema: “Momenteel zijn we bezig met een grote klant en HEIDENHAIN, in een driehoek dus, om de opgegeven papieren specificaties van HEIDENHAIN in kaart te brengen. Die waren tot voor kort nog onbekend. We zijn al langere tijd partner van HEIDENHAIN en hebben vertrouwen in hun producten. Op meetgebied hebben wij een goede naam en als wij met nieuwe meetoplossingen komen, is de markt daar altijd in geïnteresseerd. In dat kader testen we nu de nieuwe ACANTO”.

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd. Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE, Postbus 92, 6710 BB EDE, Tel. (0318) 58 18 00, Fax (0318) 58 18 70. Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: Ing. J.E. Bazuin. Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin / Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen. Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Impulsgevers ROC / ROQ 400, ideaal voor de automatiseringstechniek

Het programma van de impulsgevers van HEIDENHAIN, geschikt voor integratie in een veldbus-omgeving (PROFIBUS-standaard) is met een aantal varianten uitgebreid. De standaard impulsgevers uit de serie ROC / ROQ 400 met de 58 mm behuizing zijn nu ook beschikbaar met de PROFINET-interface.

PROFINET

Nieuw in het impulsgeverprogramma van HEIDENHAIN zijn de varianten met de PROFINET-interface. Deze systemen ondersteunen de functies uit klasse 4 (volledige schaal- en preset functies) en ze bieden op Ethernet gebaseerde real-time communicatie. Deze impulsgevers zijn uitermate geschikt voor toepassingen in de apparatenbouw, maar ook in installaties voor de productie- en procesautomatisering en bijvoorbeeld aandrijfsystemen.

PROFIBUS

De impulsgevers met de PROFIBUS-interface ondersteunen nu het DP-V2 profiel en zijn daarmee geschikt voor toepassingen voor de besturing van robots en in de productietechniek. Ingewikkeld werk met bekabeling is verleden tijd, want deze HEIDENHAIN impulsgevers worden in een PROFIBUS-systeem met connectoren verbonden. Deze verbindingstechnologie levert nog een ander voordeel tijdens de inbedrijfname: het risico op ESD-schade aan meetapparatuur wordt verminderd. Absolute impulsgevers met PROFIBUS zijn beschikbaar als multi-turn en als single-turn variant, die beide overeenkomstig de toepassing geconfigureerd kunnen worden.

Lengtemeetsysteem met goede thermische eigenschappen

bijzonder geschikt voor het gebruik bij meetmachines

Met de invoering van het nieuwe lengtemeetsysteem LIDA 403 met delingsdragers van glas en glaskeramiek (ZERODUR®, ROBAX®), wordt het toepassingsgebied van deze linialen enorm uitgebreid. De over een groot temperatuurbereik gedefiniëeerde uitzettingscoëfficiënt maakt het mogelijk ze ook toe te passen in meetmachines die ingezet worden in een productieomgeving.

Standaard aftastkop ‘leest’ ook verdeling op glas en glaskeramiek

Voor het aftasten van de verdelingen op het glas en het glaskeramiek zijn geen speciale aftastkoppen nodig, zodat de standaard aftastkoppen van de LIDA 400 zonder problemen gebruikt kunnen worden.

Nauwkeurigheid, verplaatsingssnelheden en inbouwhoogte

De LIDA 403 biedt een nauwkeurigheid van ± 3 μm.

Open lengtemeetsystemen uit de serie LIDA 400 onderscheiden zich al door hun hoge nauwkeurigheid in combinatie met gebruikersvriendelijke aanbouwtoleranties. Daarnaast hebben zij hoge maximale verplaatsingssnelheden (tot 480 m/min) en is de inbouwhoogte van de aftastkop gering. De montage is door de aan de achterkant aangebrachte kleeflaag PRECIMET® erg eenvoudig.

Delingsperiode van 20 micron, liniaal tot 3 m. De meetsystemen van het type LIDA 403, leverbaar in meetlengtes tot 3 meter, hebben een delingsperiode van 20 micron en zijn voorzien van de gangbare interfaces 1VSS en TTL. Deze meetsystemen zijn beschikbaar met referentiemerken maar hebben aanvullend daarop ook nog geïntegreerde magnetische eindschakelaars.

Deze linialen zijn vooral geschikt voor gebruik in coördinaten-meetmachines, productie-eenheden, de automatisering in de elektronicafabricage en in combinatie met lineaire motoren.

(temperatuurstabiliteit),

Nieuw: LIDA 403, toepasbaar tot 3 meter

Nieuw: Nu met PROFINET en PROFIBUS interface

Behuizingsdiameter 37 mm, lengte van minder dan 13 mm

Inductieve impulsgever EBI 1135 met kleine behuizing

In de robottechniek en in de automatisering worden servo-aandrijvingen met impulsgevers of resolvers gebruikt als feedback systeem voor de positie- en toerentalregeling. Hiervoor zijn multi-turn systemen favoriet, maar deze dienen dan wel voordelig en net zo robuust als resolvers te zijn en ook nog eens aanvullende wensen in te vullen.

Zo moet een snelle digitale seriële interface voor de veilige overdracht van een hoge-resolutie absolute positiewaarde, ook in een omgeving met veel elektromagnetische verstoringen zoals bij lasrobots, veilig zijn.

Kleinste absolute impulsgevers in zijn soort

Door de modulaire opbouw zonder kogellagers en met de batterij gebufferde teller voor de omwentelingen, zijn zeer compacte afmetingen mogelijk.

Met een lengte van minder dan 13 mm en een behuizingsdiameter van slechts 37 mm, behoort deze impulsgever tot de kleinste absolute impulsgevers in zijn soort. Daardoor is deze encoder bijzonder geschikt voor het toepassen in de kleine, hoog dynamische servomotoren in de robot- en automatiseringstechniek.

Inductieve aftasting

Inductieve aftasting eenzijdig open holle as

Absolute inductieve multiturn-impulsgever EBI 1135

De EBI 1135 vergroot het productenspectrum van HEIDENHAIN als absolute inductieve impulsgevers met de puur seriële interface EnDat 2.2. De absolute multiturn-impulsgever heeft een totale resolutie van 34 bit. (singleturn: 18 bit, multiturn: 16 bit).

De nieuwe impulsgevers zijn voorzien van de geoptimaliseerde en zeer robuuste inductieve aftasting. Dit is mogelijk, omdat er geen optische componenten (glazen verdeling, LED) nodig zijn die door schokken, trillingen, hoge temperaturen en vervuiling beïnvloed kunnen worden.

De grotere toelaatbare axiale aftasttoleranties van ± 0,3 mm, het grote bereik van de voedingsspanning van 3,6 tot 14 V en het, in vergelijking met een multi-turn deel van een mechanische transmissie, sterk vergroot multiturn bereik van 65.536 te onderscheiden omwentelingen, vergroot daarbij het toepassingsgebied.

Overzichtelijk bewerkingsprogramma van Filiep Verpoucke, Vrij Technisch Instituut Roeselare, scoort best

Nu ook andere criteria dan alleen het kortste bewerkingsprogramma meetelden in de beoordeling, heeft Filiep Verpoucke van het Vrij Technisch Instituut Roeselare (België) met zijn uitzonderlijke inzending de prijs gewonnen.

Zijn TNC-bewerkingsprogramma was niet alleen efficiënt, maar ook bijzonder overzichtelijk en de uitwerking zeer verzorgd.

De presentatie van zijn TNC-programma tijdens de DEMOWEEK was bijzonder uitgebreid en compleet. Naast de mooi gemaakte CD met het databestand leverde Filiep Verpoucke ook een prachtig afgewerkt

werkstuk, gefreesd met het door hem geschreven programma dat ook gebruik maakte van de FK-functies en de SL-cycli.

Het certificaat en de prijs, een set scharnierende ratelringsteeksleutels van Facom, zijn op 20 mei te Roeselare, België, aan de heer Verpoucke overhandigd door Paul Venema van HEIDENHAIN NEDERLAND.

Het aantal ingeleverde oplossingen geeft wel aan dat de uitdaging voor het leveren van de beste programma’s leeft bij de gebruikers van onze besturingen en wij zullen deze wedstrijd zeker een vervolg geven.

Winnaar Programmeerwedstrijd DEMOWEEK 2011

Filiep Verpoucke & Paul Venema

Absolute hoekmeetsystemen met geoptimaliseerde scanning en statorkoppeling

De absolute hoekmeetsystemen met een eigen lagering en een holle as van HEIDENHAIN zijn al heel lang de standaard in die werkgebieden waar hoeken in boogsecondes worden gemeten. Helemaal als het gaat om roterende assen, zoals rondtafels en zwenkassen van gereedschapsmachines, zijn de absolute hoekmeetsystemen van HEIDENHEIN dé betrouwbare oplossing voor de positie- en toerentalmeting.

Recent zijn de HEIDENHAIN-series RCN 200 en RCN 700/800 onder handen genomen. Met nieuwe aftasten verwerkingselektronica en door een gewijzigde mechanische opbouw zijn deze hoekmeetsystemen opnieuw verbeterd. Ze worden vanaf nu als serie RCN 2000 en RCN 8000 aangeboden.

Aanvullend is er nu een nieuwe serie, de RCN 5000, met een holle as van 35 mm.

Hogere signaalkwaliteit, nog vuilbestendiger en hoog toerental geen invloed

Door de nieuwe aftastmethode wordt er een hogere signaalkwaliteit bereikt, waarbij gelijktijdig de systemen ook nog minder gevoelig zijn geworden voor vervuiling. Met de nieuwe aftastmethode is ook de invloed van het toerental op de vorming van de positiewaarde verder verminderd. Daarmee zijn de aftastsignalen ook bij hoge toerentallen van onveranderd hoge kwaliteit, zodat ze goed te interpoleren zijn.

Nieuwe statorkoppeling biedt grotere montagetoleranties

De nieuw ontwikkelde statorkoppeling is nog weer beter als het gaat om toelaatbare axiale en radiale

beweging, gecombineerd met torsiestijfheid. Samen met het nieuwe concept voor de as-afdichtingen zijn er weer grotere montagetoleranties toelaatbaar, zonder dat de functie en de nauwkeurigheid beperkt worden.

Eenvoudige stekerverbinding

Men een snelle stekerverbinding, te gebruiken zonder gereedschap, wordt het nieuwe hoekmeetsysteem gekoppeld. De voordelen van deze stekerbare kabel zijn vooral plezierig als er weinig montageruimte beschikbaar is.

EnDat-interface voor bewaking en diagnose

Via de EnDat-interface is een verregaande bewaking en diagnose van het meetsysteem mogelijk zonder extra kabels. Er worden continu gegevens over de toestand van het meetsysteem, de functiereserve, ter beschikking gesteld, zodat er een hoge beschikbaarheidsgraad mogelijk is.

Inbouwhoogte en andere mechanische eigenschappen

De nieuwe serie RCN 5000 is voor wat betreft de zijde van de stator mechanisch compatibel met de serie RCN 2000.

Nieuw: Hoekmeetsystemen serie RCN met EnDat 2.2 interface

De RCN 5000 heeft een geringere inbouwhoogte. Met een holle as van 35 mm heeft deze serie echter een 3 maal grotere holle as als de RCN 2000, waarmee er meer plaats is voor stijvere assen of voor hydrauliekdoorvoeren.

4000,

absolute open lengtemeetsysteem met seriële Endat 2.2 Interface

De nieuwste generatie open lengtemeetsystemen van HEIDENHAIN, de LIC 4000, maakt machines nog sneller en nauwkeuriger. De basis daarvoor is, behalve 60 jaar ervaring, een fijne streeprooster-verdeling, het PRC spoor en zeer nauwkeurige opto-asics. De LIC 4000 is het eerste absolute open lengtemeetsysteem met de seriële EnDat 2.2 interface. Het resultaat is een meetsysteem voor machines van de toekomst.

LIC >

Lineaire motoren zijn in zeer dynamische toepassingen, bijvoorbeeld in productie- en meetinstallaties ten behoeve van de halfgeleiderindustrie, in bestukkingsmachines en in textielmachines, niet meer weg te denken. Voor een correcte aansturing hebben deze direct drive motoren tijdens de gehele beweging steeds actuele en accurate positie-informatie nodig. Het toegepaste lengtemeetsysteem bepaalt de nauwkeurigheid, de prestaties en de betrouwbaarheid van de verschillende assen. In combinatie met lineaire assen worden op dit moment vooral compacte en contactloze open lengtemeetsystemen toegepast.

Een doorslaggevend voordeel van directe aandrijvingen is de zeer stijve koppeling tussen de aandrijving en het te bewegen machineonderdeel zonder andere koppelingen. Hierdoor zijn er hogere versterkingsfactoren in de regelkring mogelijk dan bij conventionele aandrijvin-

Nieuw: Absoluut lengtemeet meetsysteem (resolutie 1 nm), ideaal voor snelle en nauwkeurige machines.

Snelheidsmeting bij direct drives

Bij direct drive aandrijvingen is er geen extra encoder beschikbaar voor het meten van de snelheid. Zowel de positie als de snelheid worden gemeten via lengtemeetsystemen bij lineaire motoren en via hoekmeetsystemen bij roterende motoren. Omdat de mechanische overbrenging tussen toerentalmeetsysteem en de asslede ontbreekt, moet het positiemeetsysteem over een hoge resolutie beschikken om ook bij langzame bewegingen een exacte snelheidsregeling mogelijk te maken. De snelheid wordt daarbij bepaald aan de hand van de afgelegde weg in relatie met de tijd. Deze manier van rekenen, zoals deze ook wordt gebruikt bij conventionele aandrijvingen, leidt tot kleine variaties hetgeen periodieke storingen of ruisen van het signaal tot gevolg heeft. Door de hoge versterkingsfactoren in de regelkring neemt de invloed van de signaalkwaliteit op het gedrag van de aandrijving toe.

Voordelen bij het positioneren, een rustige loop en beter opwarmgedrag

Voor een hoogwaardige lineaire aandrijving zijn dus lengtemeetsystemen nodig die kwalitatief hoogwaardige positiesignalen uitgeven en een kleine interpolatiefout genereren. Hier zijn optische positiemeetsystemen met een foto-elektrische aftastmethode favoriet, omdat hele fijne verdelingen als maatverdeling gebruikt kunnen worden. Deze meetsystemen hebben dus

voordelen als het gaat om de positionering, een rustige loop en het opwarmgedrag van directe aandrijvingen. Bij een absolute positievorming is na het opstarten de positie beschikbaar, zonder de assen te hoeven te bewegen. Dit was bij open lengtemeetsystemen tot nu toe niet mogelijk. Gesloten absolute lengtemeetsystemen zijn bij direct drives maar tot op zekere hoogte in te zetten, omdat er in deze gevallen meestal hele kleine systemen nodig zijn. De kleine en lichte open systemen, zonder omkapseling, waren tot nu toe alleen nog maar in incrementele varianten beschikbaar. Met het nieuwe open lengtemeetsysteem LIC 4000 biedt HEIDENHAIN nu ook een absolute variant aan met de seriële interface EnDat 2.2.

De drager met de verdeling, een Metallurmaatband Meetsystemen van HEIDENHAIN met een optische aftasting, maken gebruik van verdelingen die bestaan uit regelmatige structuren. Deze vertonen een bijzonder hoge kantscherpte en homogeniteit, eigenschappen die zorgen voor kleine interpolatiefouten en daarmee een rustig gedrag van de aandrijving en hoge toelaatbare versterkingsfactoren in de regelkring. De quasi vlak uitgevoerde verdeling op de maatband, die in het Metallur-procedé wordt opgebracht, is zeer tolerant voor vervuiling en draagt daarmee bij aan de betrouwbaarheid. Dankzij de absolute verdeling van de LIC 4000

Toepassingen met directe aandrijvingen stellen vaak bijzondere eisen aan de besturings- en meettechniek. De meetsystemen die gebruikt worden voor het meten van de positie en de snelheid moeten kwalitatief hoogwaardige signalen ter beschikking stellen. In het bijzonder zijn voor direct drives de korte golffouten in het signaal voor de positie kritisch. Deze fouten leiden tot positioneerfouten, afwijkingen in de gelijkloop, extra geluidsproductie en extra opwarming van de aandrijving.

In relatie met die signaalkwaliteit blijken meetsystemen met een optische aftasting en korte signaalperiodes bijzonder in het voordeel te zijn, omdat ze een hoge nauwkeurigheid koppelen aan zeer kleine resoluties.

Met het compacte open lengtemeetsysteem LIC 4000 is er een absoluut meetsysteem beschikbaar dat een resolutie heeft van 1 nanometer (1nm). De snelle absolute EnDat 2.2. interface zorgt voor een snelle dataoverdracht van de positiewaarde en ook van systeemen diagnosegegevens.

Machine- en systeembouwers hebben met LIC 4000 een absoluut meetsysteem ter beschikking dat hen in staat stelt ook bij zeer veeleisende aandrijvingen een hoogwaardige regeling te bouwen. Voorbeelden van toepassingen zijn te vinden in de halfgeleiderindustrie, de meettechniek, in medische apparaten, de textielindustrie en in de automatisering.

Het maatband van de LIC: De fijne verdeling is een voorwaarde om überhaupt precieze bewegingen te kunnen registreren

Vervuilingen op de verdeling: Meetnauwkeurigheid van de LIC zonder het toepassen van elektronische correcties in de aftastelektronica.

is de positiewaarde direct na het inschakelen van de installatie beschikbaar. Het bewegen van de assen over referentiemerken is niet meer nodig. De absolute positiewaarde wordt verkregen vanuit de maatverdeling die uit een PRC-spoor (pseudo random code) en een incrementeel spoor opgebouwd is. Het nieuwe aftastprincipe verwerkt de gegevens van beide sporen tot de positiewaarde. Met de nieuwe geavanceerde opto-asic worden daarbij nieuwe maatstaven gezet als het gaat om betrouwbaarheid en nauwkeurigheid.

Precisie en betrouwbaarheid voor machineveiligheid De nauwkeurigheid van het nieuwe aftastprincipe is mede gebaseerd op de hoge kwaliteit van de maatverdeling en levert positiewaardes op met een gespecificeerde interpolatiefout van minder dan ± 40 nm. Het open absolute lengtemeetsysteem uit de serie LIC 4000 is daarmee helemaal geschikt voor de inzet in precieze en snelle machines. Ondanks de open bouwvorm is de LIC 4000 uiterst tolerant voor vervuiling. De invloed op normale dagelijkse vervuilingen, zoals kleine olievlekken, stof, vingerafdrukken, haren of kleine metaaldeeltjes is uitgebreid getest en heeft nauwelijks effect op de nauwkeurigheid en bedrijfszekerheid. Het systeem draagt daardoor bij aan een hoge beschikbaarheidsgraad van installaties.

Seriële dataoverdracht met EnDat 2.2 De aftastsignalen van de serie LIC 4000 worden direct in de aftastkop gedigitaliseerd en tot een hoge resolutie

Absolute positie-informatie wordt verkregen door de verwerking van de signalen van zowel het PRC-spoor als het incrementele spoor

positiewaarde omgevormd. Hierdoor vervalt de tot nu gebruikelijke overdracht van de analoge signalen naar de volgelektronica. Met de digitale overdracht van de positiewaarde via EnDat 2.2. zijn de voordelen van het nieuwe aftastprincipe op het gebied van nauwkeurigheid en resolutie zonder beperkingen door de overdracht zelf, optimaal te gebruiken. Zowel de gelijkloop als ook het positioneergedrag van de lineaire direct drive kunnen met behulp van de LIC 4000 significant verbeteren. Zeer dynamische aandrijvingen, aangestuurd door de positiesignalen van de LIC 4000 gecombineerd met zeer hoge proportionele versterkingsfactoren in de snelheidsregelaar, vertonen een opmerkelijk rustig geluidsbeeld. De hoge versterkingsfactoren in de regelkring zijn überhaupt slechts mogelijk door de hoge takt-snelheid en bijbehorende ultrakorte cyclustijden van de EnDat interface. EnDat 2.2 is op dit moment de snelste, puur seriële, interface voor meetsystemen op basis van de RS 485 hardware. (zie ook www.endat.de)

Eenvoudige aanbouw en incl. diagnosefunctie De absolute meetsystemen van de serie LIC 4000 zijn eenvoudig te monteren. De via de EnDat 2.2. interface uitgegeven controlesignalen met betrekking tot de kwaliteit van de incrementele en absolute signalen én de informatie over de vorming van de positiewaarde zelf, geven elk moment inzicht in de toestand van het meetsysteem. In de praktijk bruikbare montagetoleranties, in combinatie met de controlesignalen, maken de aanbouw eenvoudig. Deze controlesignalen zijn ook tijdens het normale bedrijf van het meetsysteem uit te lezen. De diagnosefunctie van de LIC genereert op basis van deze signalen foutmeldingen en waarschuwingen en draagt daarmee voor een belangrijk deel bij aan een stabiel bedrijf van de gehele installatie.

Functionele opbouw van het optische aftastprincipe van de LIC 4000

Hoe meet men vooruitgang?

Vooruitgang is een voorwaarde voor het succes van morgen. Dat geldt voor HEIDENHAIN net zo goed als voor onze klanten. Een voortdurend streven naar steeds betere meetprincipes heeft ertoe geleid dat wij steeds een stap vooruit lopen. Dat is vandaag het geval met onze absolute meetsystemen voor gereedschapsmachines. Daarmee neemt de beschikbaarheid van de machine toe en verhoogt u de productkwaliteit. En u produceert nauwkeuriger, sneller en efficiënter – en u ligt verder voor op de concurrentie. HEIDENHAIN NEDERLAND B.V., Postbus 92, 6710 BB Ede, Telefoon: (0318) 581800, http://www.heidenhain.nl, E-Mail: verkoop@heidenhain.nl

Hoekmeetsystemen Lengtemeetsystemen Contourbesturingen Digitale uitlezingen Meettasters Impulsgevers

2012: het jaar van de nieuwe combinaties

Voor de lezer van ons magazine is vooruit zien interessanter dan een terugblik op het afgelopen jaar. De technologie verandert snel en voor het bedrijfsleven is het belangrijk om te filteren en het juiste te kiezen als er veranderingen in de productieomgeving gewenst zijn.

HEIDENHAIN zal óók dit jaar weer veel energie in de research en development steken. Het is onze concern policy dat een substantieel deel van de verdiensten aangewend wordt voor innovaties om onze toppositie te behouden. Zo kunnen wij gelijke tred houden met en zo mogelijk vooruit lopen op de vragen uit de markt.

Onze producten voor toepassing in een ultra high tech omgeving, zoals in de machines voor de productie van halfgeleiders, nemen een steeds belangrijkere plaats in. Maar ook in de wat meer traditionele productieomgeving zoals de metaalindustrie, wordt de lat steeds hoger gelegd en onze systemen worden hier voortdurend op aangepast. Onze focus ligt op de besturingen voor draai- en freesmachines en met de introductie van de besturing TNC 640, die kan frezen én draaien, hebben wij nu een scala aan producten voor deze markt. De geavanceerde producten in combinatie met onze adviezen en de uitstekende service maken het voor onze afnemers extra aantrekkelijk om voor de besturing van HEIDENHAIN te kiezen.

De markt voor industriële producten stelt kwaliteit boven kwantiteit en met onze geavanceerde meet- en besturingssystemen kunnen producenten aan de wensen en eisen van kritische opdrachtgevers voldoen. Dit versterkt hun concurrentiepositie in een markt die onder druk staat. Ons nieuws wordt meestal op beurzen gepresenteerd en ook dit jaar zullen wij weer op verschillende beurzen onder andere in gesprek gaan met de gebruikers, die veelal een bron van inspiratie zijn.

De Techni-Show 2012 wordt gezien als hét technologieplatform waar vraag en aanbod elkaar treffen. Uiteraard ontmoeten wij u graag op onze stand 11.C 082 in Hal 11, waarbij wij van gedachten kunnen wisselen over het gebruik van onze nauwkeurige en betrouwbare producten in uw vakgebied en u informeren over onze noviteiten. De recente ontwikkelingen op het gebied van besturing van bewerkingsprocessen en productiecontrole bespreken wij ook graag met u.

Frezen én draaien: besturing TNC 640 kan beide

Voor het eerst in de geschiedenis combineert een TNCbesturing frezen en draaien in één machine. De nieuwe TNC 640 besturing is geschikt voor 5-assige bewerkingen met machines met wel 18 assen. Voorzien van de bekende TNC-freesfuncties en draaifuncties: De nieuwe TNC 640 is gebaseerd op een nieuw, volledig gedigitaliseerd hardware platform en vormt het ideale uitgangspunt voor de combinatie van optimale nauwkeurigheid en oppervlaktekwaliteit met hoge verplaatsingssnelheden. Kortom, een krachtige besturing voor de complete bewerking.

ZELF PROGRAMMEREN én DRAAIEN op Techni-Show 2012

Wij dagen u uit op onze stand

De inmiddels bekende jaarlijkse programmeerwedstrijd krijgt dit jaar een ander karakter. Wij dagen de lezers weer uit om een programma te verzorgen, alleen betreft het dit jaar geen freesprogramma én u kunt het niet vooraf maken.

Zelf programmeren en draaien op onze stand

Dit jaar nodigen wij u graag uit om op onze stand een programma voor een werkstukje op een draaibank te maken. U maakt daarbij gebruik van de nieuwste versie van onze draaibesturing MANUALplus 620. Daarbij zult u ervaren hoe eenvoudig het programmeren en het gebruik van cycli bij deze CNC-besturing werkt. Vervolgens

Eenvoudig of complex: draaidelen makkelijker en voordeliger produceren

Op de Techni-Show 2012 komt HEIDENHAIN natuurlijk met nieuws op het gebied van besturingen voor draaimachines. De MANUALplus 620 en CNC PILOT 620 pakken uit met tal van uitbreidingen die functies van nieuwe machines en complexe bewerkingen van een werkstuk ondersteunen. Nieuw is ook de mogelijkheid om draaidelen in één opspanning, met behulp van functies voor de achterzijdebewerking, compleet te produceren.

Goed overzicht houden

De nieuwe designlijn van HEIDENHAIN wordt ook bij draaibesturingen MANUALplus 620 en CNC PILOT 620 voortgezet – voor meer overzicht en veiligheid in de bediening.

Werkt u aan de besturing van uw draaimachine en hebt u meer gedetailleerde informatie nodig over een bepaalde functie?

Met de TURNguide, de nieuwe, geïntegreerde en contextgevoelige hulpfunctie, hebt u snel en direct op het beeldscherm van de besturing toegang tot informatie uit het HEIDENHAIN-gebruikershandboek.

Wilt u meer overzicht over alle gegevens van een bepaald project?

Geen probleem met projectlijsten! In uw eigen mappen slaat u heel eenvoudig alle NC-programma’s, cyclusprogramma’s, Din-, DXF- en ICP-contouren op. U ordent en sorteert zeer snel uw gegevens dankzij de geoptimaliseerde functies voor knippen en plakken of voor kopiëren en wissen.

Nieuwe mogelijkheden voor eenvoudige productie van complexe werkstukken

Hoe draait u een extruder-as of een transportschroef met variabele spoed?

In de uitgebreide schroefdraadcyclus kunt u nu een variabele spoed programmeren. Dat is mogelijk in de bedrijfsmodi Teach-In, smart.Turn, en DIN.

Wilt u op uw draaimachine sleutelvlakken met meerzijdige rotatie produceren?

Gebruik dan de nieuwe optie spindel-synchronisatieloop G270. Deze functie synchroniseert de toerentallen van twee of meer spindels in een synchrone hoek. Daarnaast kunt u een overdrachtsverhouding of een bepaalde compensatie of verschuiving vastleggen.

Dankzij deze optie kunt u zonder handmatig omspannen vele complexe productieprocessen uitvoeren. De synchronisatieloop kan namelijk worden gebruikt voor werkstukoverdracht tussen hoofd- en contra-spindel. In combinatie met de cyclus Afwikkelfrezen kunt u ook buitenvertandingen en profielen frezen.

MANUALplus 620 en CNC PILOT 620

Boort u schroefdraad op ‘gevoel’ of met een bepaalde spaanbreuk?

Met de nieuwe cycli Schroefdraadtappen G73 en G36 kan de besturing de spaanbreuk controleren. U configureert met behulp van parameter ‘P’ eenvoudig de spaanbreukdiepte en met parameter ‘I’ de opnamelengte.

Wat wilt u de besturing verder leren?

Aan bedrijfsmodus Inleren zijn twee hele praktische functies toegevoegd: Aan de ene kant beschikt u nu over ontbraamcycli voor de C-as, aan de andere kunt u de graveercycli nu ook gebruiken bij de Teach-In.

Eenvoudig hindernissen omzeilen Uw bewerking vraagt meer gereedschappen dan dat er plaats is in de revolver?

De draaimachinebesturingen kunnen vanaf nu ook handwisselsystemen voor gereedschaprevolvers beheren. De speciale gereedschaphouders beschikken over een spaninstallatie voor gereedschapinzetten. De gereedschappen kunnen tijdens de NC-bewerking worden verwisseld met een paar handelingen. Zo beschikt u over meer gereedschappen voor de bewerking, dan het aantal beschikbare revolverplaatsen.

Wat doet u wanneer resonanties leiden tot trillingsbeschadigingen?

De nieuwe functie Toerental spindel-einde G924 wijzigt het toerental in een bepaald bereik en in een gedefinieerde periode. Met de juiste instellingen kunt u resonanties onderdrukken.

Hoe corrigeert u eenvoudig de breedte van afstelsleuven?

Met de nieuwe functie G976 kunt u een afdraaicompensatie in de X-, Y- en Z-as programmeren. Deze functie kan ook worden gebruikt voor de productie van conische assen.

Achterzijdebewerking Uiteraard worden contouren aan de achterzijde nu ook ondersteund door de ICP-editor en de simulatie. Dankzij functies voor het converteren, voor het spiegelen van verplaatsingen en gereedschapsafmetingen maar ook voor het spiegelen en verschuiven van contouren voor onbewerkte en afgewerkte onderdelen en de G- en M-functies, is het programmeren nog eenvoudiger geworden.

De nieuwe functie “Bewegen tot vaste aanslag” wordt gebruikt om het werkstuk door de tweede, verplaatsbare spindel te laten overnemen of om een losse kop tegen het werkstuk aan te drukken. Met behulp van de monitoring van de losse kop kunt u de aandrukkracht voor een geselecteerde spindel bepalen. Zo kunt u de contra-spindel bijvoorbeeld inzetten als intelligente losse kop.

Nieuw is ook de mogelijkheid om draaidelen in één opspanning compleet te produceren.

hybridworden genomen. Zo kunt u na het scannen van het omliggende radioverkeer eenvoudig een vrij radiokanaal selecteren.

Naast de nieuw gecombineerde signaaloverdracht bieden de nieuwe tastsystemen nog een aantal verbeteringen: de nieuwe tastsystemen zijn kleiner, compacter en geven daardoor meer bewegingsvrijheid. De beproefde, slijtvaste, optische sensor heeft nu een vernieuwd lenssysteem en een geïntegreerde voorversterker. Zoals bij alle werkstuk-tastsystemen is ook in de nieuwe tastsystemen een afblaasinstallatie geïntegreerd: met behulp van perslucht of een koelmiddelgolf wordt grof vuil van het aantastpunt verwijderd, iets wat een belangrijk onderdeel vormt bij de procesveiligheid.

Beveiliging zorgt voor hoge nauwkeurigheid

In onoverzichtelijke werkruimten is een lichte botsing van het tastsysteem met het (span)gereedschap al snel gebeurd. Dankzij een nieuw ontwerp van de mechanische adapter tussen tastsysteem en spanschacht zijn kleine botsingen toegestaan en krijgt de besturing een stopsignaal waardoor dan automatisch een nieuwe kalibratiecyclus wordt gestart.

Praktijkgerichte tastsystemen

Infrarood of radiografisch, met één enkel apparaat. Met deze nieuwe ontwikkeling heeft de gebruiker vele voordelen in handen. En deze zijn oneindig: alle apparaten van de nieuwe generatie tastsystemen beschikken over een grote mate van herhalingsnauwkeurigheid en zijn allround inzetbaar in de praktijk. Bij veel contact, denk aan slijpwerkzaamheden, komt de slijtvaste, optische sensor goed van pas. De machinebediener boekt met de HEIDENHAIN-tastsystemen bovendien sneller resultaat: bij de gereedschap-tastsystemen TT 160 en de TT 460 is ijken niet nodig, na montage en kalibratie kunt u direct aan de slag.

Uniek ruilsysteem onderdelen Als nieuw en vooraf heldere

prijsafspraken

Onze serviceafdeling verzorgt niet alleen reparaties en de Snelservice. Wij bieden onze klanten ook het unieke ruilsysteem voor onderdelen of complete units van HEIDENHAIN. Dat de klant snél over een vervangende besturing kan beschikken is niet zo bijzonder, wel is het uniek dat de klant alleen de gemaakte kosten betaalt. Vooraf wordt een maximum bedrag afgesproken en op basis van nacalculatie worden de werkelijke reparatiekosten in rekening gebracht.

Als bijvoorbeeld een besturing defect is, ontvangt de klant de volgende dag al een identiek, refurbished exemplaar ter vervanging. Deze is eerder gebruikt, maar werkt als nieuw en is ook voorzien van de laatste stand der techniek, zoals de nieuwste software.

Het door de klant voor reparatie aangeboden defecte product wordt gerepareerd, schoongemaakt, geheel gecontroleerd en krijgt een technisch update. Vervolgens wordt het in ons magazijn opgeslagen voor een nieuwe cyclus in dit unieke ruilsysteem, precies volgens de richtlijnen die we wereldwijd hanteren.

De werkelijke kosten en een maximum bedrag Uniek in het ruilsysteem van HEIDENHAIN is dat de klant alleen de werkelijke reparatiekosten betaalt en voor iedere reparatie ook een maximum bedrag geldt. Een besturing functioneert ook niet als er een defect in een regelaar of in de hoofdcomputer zit. Wellicht is in het ene geval een eenvoudige reparatie met een relatief goedkoop onderdeel de oplossing, bij een andere besturing is er veel meer mis en moet het hele moederboard vervangen worden. Wij vinden dat de eindgebruiker alléén belast mag worden voor werkelijk gemaakte kosten.

Vraag vooraf prijsindicatie

In geval van een defecte besturing kunt u het beste vooraf een kostenbegroting opvragen bij onze service-afdeling, waarbij u direct hoort wat de reparatie maximaal kan kosten. In de meeste gevallen is het werkelijke bedrag, op basis van nacalculatie, aanzienlijk lager. Vervolgens kunt u naar keuze uw reparatie in opdracht geven bij ons, de importeur of de leverancier van uw machine.

Wij zijn stand-by Wilt u gebruik maken van de vele mogelijkheden die de service-afdeling van HEIDENHAIN u biedt? Belt u dan met de afdeling service, tel.: 0318 – 581840. Mailen kan natuurlijk ook: service@heidenhain.nl

De rechthoekige, licht gebolde toetsen zijn aangenaam voor de vingers en veilig te bedienen.

Symbiose van efficiëntie en gemak

Nieuwe combinatie: TNC640 voo

Op de Techni-Show presenteert HEIDENHAIN Nederland de nieuwe TNC 640. Voor het eerst in de geschiedenis is er nu een TNC-besturing die frezen én draaien op een machine mogelijk maakt. De nieuwe TNC 640 zal worden ingezet op metaalbewerkingsmachinesvoor complete bewerkingen. Het fraaie design is een blikvanger dankzij het vernieuwde toetsenbord, de elegante, rvs behuizing en de grote 19” monitor. Maar de gebruiker zal, zoals van HEIDENHAIN gewend, worden overtuigd door de innerlijke kwaliteiten; het omschakelen tussen frees- en draaibewerking gebeurt

Metaalbewerkingsmachines voor complete bewerkingen zijn helemaal van nu. De tijd- en kostenbesparende combinatie van frezen en draaien maken de machine en ook de besturing ervan wel complexer. Maar de bediener van de machine kan bij de gecombineerde bewerking gewoon het hoofd koel houden, omdat HEIDENHAIN alle registers heeft opengetrokken om de bediening zeer eenvoudig en overzichtelijk te houden. Het nieuwe design en de uitgebreide functies zorgen ervoor dat heen en weer schakelen tussen frezen en draaien probleemloos verloopt.

De nieuwe high-performance-besturing is geschikt voor 5-assige bewerkingen met machines met maximaal 18 assen. Voorzien van de bekende TNC-freesfuncties en draaifuncties: De nieuwe TNC 640 is een krachtige besturing voor complete bewerkingen.

voor frezen én draaien

Nieuw uiterlijk

Wie op de Techni-Show komt kijken naar de nieuwe TNC 640 krijgt een goede indruk van de roestvrijstalen behuizing met 19” monitor en toetsenbord met nieuwe, bolle toetsen: een aangename vorm voor de vingers en veilig voor wat betreft bediening. De slijtvaste toetsopdruk is bestand tegen extreme belastingen in de werkplaats. Het geïntegreerde bedieningspaneel van de machine is uitgerust met leds die de actuele bedrijfsstatus van de machine weergeven

gebruikt pictogrammen om diverse groepen bedrijfsmodi aan te duiden. Het programmeerdialoogvenster staat nu dichter naast het venster van het bewerkingsprogramma, en verschillende kleuren (syntaxis-highlight system) duiden diverse commando’s, waardegegevens en opmerkingen aan. Hiermee weet de bediener van de machine sneller en exact wat er van hem verlangd wordt.

Met smartSelect snel toegang tot softkeyfuncties

De toename aan functies leidt natuurlijk tot duidelijk meer softkeys. Met de nieuwe smartSelect-functie worden de vele onderliggende softkeys ‘opgesplitst’ en in een boomstructuur weergegeven. U ziet natuur-

Meer overzicht dankzij de verschillende kleurindicaties in de NC-programma’s.

Geoptimaliseerde editor voor een overzichtelijke en eenvoudige bediening Met één blik op de editor ziet de HEIDENHAIN-gebruiker nog een nieuwtje: de nieuwe gebruikersinterface

Met smartSelect selecteert u heel snel en eenvoudig diverse functies aan de hand van dialoogvensters.

lijk alleen die functies die in de actuele werkstand geactiveerd zijn. Met één klik op de gewenste functie ziet u in de rechterhelft van het scherm gedetailleerde informatie.

Snel wisselen…

Bewerkingsprogramma’s voor de complete bewerking beslaan frezen, boren en draaien. Omdat de samenstelling van het programma nogal complex overkomt, hebben de ontwikkelaars bij HEIDENHAIN zich toegelegd op een zeer eenvoudige schakeling tussen de verschillende bewerkingen: in het NC-programma kan de bediener met standaardcommando’s van KLARTEXT op elk moment schakelen tussen draaien en frezen. Dit verloopt praktisch zonder enige beperkingen, want het omschakelen zelf is geheel losgekoppeld van de actuele kinematica.

Bij het frezen blijft de TNC volledig ongewijzigd. Bij het draaien worden vele functies van de HEIDENHAINdraaibesturingen toegepast. Denk bijvoorbeeld aan de beproefde draaicycli. De draaicontouren worden uiteraard samengesteld in het HEIDENHAIN-dialoogvenster van Klartext en kunnen, zoals bij het frezen, worden opgeslagen in de desbetreffende contour-subprogramma’s.

De bekende FK vrijecontourprogrammering kan ook gebruikt worden om contouren te programmeren vanaf niet NC-bemate tekeningen.

Het scala aan functies bevat natuurlijk ook de contourelementen ‘steek’ en ‘vrijsteek’ met de bijbehorende hulpbeelden. Dankzij de eigenschappen van de nieuwe TNC 640 kunnen gebruikers met TNC-freeservaring met het grootste gemak draaicontouren snel en eenvoudig realiseren.

… met het grootste gemak

Bij het wisselen tussen de verschillende bewerkingsmodi hoeft de gebruiker zelf niets om te zetten of om te rekenen. Daarvoor voert de TNC 640 zelf automatisch tal van wijzigingen uit: de besturing past zich aan de desbetreffende modus aan. Dit behelst, naast de weergave van de programmeergrafiek, ook de omschakeling tussen radius- en diameterdisplay. Volautomatisch kunt u ook het referentiepunt in het middelpunt van de draaitafel laten bepalen en machinespecifieke functies activeren, zoals het klemmen van de gereedschapsspil. Functies die bij het draaien en frezen gelijk zijn, behouden hun TNC-aanduiding, ook wanneer de uitvoering door de besturing anders verloopt.

Nieuwe draaicycli

HEIDENHAIN-besturingen staan van oudsher bekend om hun omvangrijke en technologisch hoogwaardige cycluspakket voor veelvuldig terugkomende bewerkingen. Dat geldt natuurlijk ook voor de nieuwe TNC 640. Het cycluspakket beschikt, naast de bekende TNCfrees- en boorcycli, over tal van intelligente draaicycli waarmee u heel eenvoudig op de machine complexe draaibewerkingen kunt programmeren. Daarvoor zijn wij uitgegaan van de bestaande knowhow van de HEIDENHAIN-draaibesturingen. De gereedschapsgeometrie die is vastgelegd in de tabel voor draaigereedschap wordt meegenomen door de draaicycli ter voorkoming van contourbeschadigingen. Naast alle freescycli biedt de nieuwe TNC 640 nu vele draaicycli voor verspanen in de lengte- en dwarsrichting, steken, contour snijden voor het vervaardigen van schroefdraad.

In het NC-Programma kunt u met Klartext-commando’s op elk moment schakelen tussen draaien en frezen.

HEIDENHAIN TNC 640, dé nieuwe besturing voor frees-/draaimachines

Complexe taken zo eenvoudig mogelijk oplossen

Met de eenvoudige omschakeling tussen bewerkingsmodi is HEIDENHAIN naar de gebruikers toe trouw gebleven aan zijn algemene strategie: de functies van een besturing moeten uitblinken door hun praktische toepasbaarheid in de praktijk. Hoe complexer de taken, des te belangrijker worden een overzichtelijke weergave en een eenvoudige bediening. Per slot van rekening heeft de koper niet alleen behoefte aan zeer efficiënte, complete bewerkingen met krachtige metaalbewerkingsmachines, maar ook aan een doeltreffende programmering. De nieuwe besturing TNC 640 combineert daarom beproefde pluspunten met state-of-theart functionaliteit en biedt een zeer gebruiksvriendelijke combinatie van frezen en draaien.

Digitale concept TNC 640

De hardware van de nieuwe TNC 640 is gebaseerd op een nieuw, volledig digitaal hardware platform. Daarin zijn alle componenten via de digitale HSCI-interface onderling gekoppeld. Het algemene, digitale concept vormt het ideale uitgangspunt voor de combinatie van optimale nauwkeurigheid, oppervlaktekwaliteit en hoge verplaatsingssnelheden.

De nieuwe TNC 640 is voorzien van krachtige computerhardware. De regelverwerkingstijd bedraagt 0,5 ms. en voor NC-programma’s is een harde schijf met maar liefst 138 GB geheugen beschikbaar.

Colofon:

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd. Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE, Postbus 92, 6710 BB EDE, Tel. (0318) 58 18 00, Fax (0318) 58 18 70. Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin. Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin / Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen. Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

nauwkeurigheid

Voor talrijke bewerkingstaken biedt het 5-assig bewerken duidelijke economische voordelen ten opzichte van de standaard 3-assige bewerking. Om de bewerkingstijden en het aantal opspanbewerkingen daadwerkelijk te reduceren, moet er echter wel rekening worden gehouden met voedingsbewegingen die veel complexer zijn. Afhankelijk van de configuratie van de assen en de opspansituatie kan er sprake zijn van aanzienlijk langere verplaatsingen in de lineaire en roterende voedingsassen, zelfs tijdens het bewerken van kleine werkstukken. Omdat de afwijkingen tussen de ideale beweging en het werkelijke gedrag van een voedingsas meestal groter worden bij grotere verplaatsingen, worden gereedschapsmachines voor 5-assige bewerking geconfronteerd met een bijzondere uitdaging: het is alleen mogelijk om nauwkeurige werkstukken te maken als de driedimensionale nauwkeurigheid van de gereedschapsmachine voldoende is.

Meetpunten over het hele werkvlak

In tegenstelling tot overwegingen met betrekking tot de nauwkeurigheid van individuele assen, wordt de volumetrische nauwkeurigheid van een gereedschapsmachine gebaseerd op meetpunten die over de hele bewerkingsruimte verspreid zijn. Naast de positioneringsnauwkeurigheid van de afzonderlijke assen meet deze methode ook de effecten van kantelbewegingen, fouten in de haaksheid en afwijkingen in de rechtheid van de assen.

De nauwkeurigheid van de positionering is afhankelijk van de positiemeting

De meting van de posities in de lineaire en roterende voedingsassen speelt hierin een doorslaggevende rol. Als de asposities uitsluitend worden gemeten via de impulsgevers op de motoren en aan de hand van de tandwielreducties en de spoed van de kogelomloopspindel wordt omgerekend tot de posities van de assen, kunnen er significante afwijkingen ontstaan tussen het machinemodel van de besturing en de daadwerkelijke positie van de machine. Deze afwijkingen zijn het gevolg van thermische verschuivingen in de kogelomloopspindels en van transmissiefouten in de tandwielen van

de rotatie-assen, wat waarschijnlijk zal leiden tot aanzienlijke fouten van het product, vooral als het wordt gemaakt met behulp van 5-assige bewerkingen. De methode om de positie te meten via rotatieopnemers op de voedingsmotoren wordt ook wel de semi closed-loop modus genoemd, aangezien de mechanische fouten op de tandwielmechanismen niet kunnen worden gecompenseerd via de regelkringen van de aandrijvingen.

Tot op de micron nauwkeurig werken De nauwkeurigheid van de positionering en de herhalingsnauwkeurigheid van de voedingsassen kunnen aanzienlijk worden verbeterd door gebruik te maken van nauwkeurige lengte- en hoekmeetsystemen. Aangezien de asposities niet meer worden gemeten op de motor, maar direct op de lineaire assen en rotatie-assen van de machine, noemen wij dit de closed loop-modus. Als de mechanische componenten van de gereedschapsmachine van voldoende hoge kwaliteit zijn, kan er tot op de micron nauwkeurig worden gewerkt, zelfs onder variërende bedrijfsomstandigheden. Dit leidt tot enorme voordelen bij vijf-assige bewerkingen.

De compensatiebewegingen bij oriëntatiewijzigingen van het

3D-nauwkeurigheid van gereedschapsmachines bij het 5-assig bewerken ‘Wereldkampioen’

gereedschap kunnen nauwkeurig worden uitgevoerd zonder dat het contour van het werkstuk beschadigd wordt.

Voetbal als bewijs voor de nauwkeurigheid van TNC

Het voordeel om de positie te meten met lengte- en hoekmeetsystemen van HEIDENHAIN wordt duidelijk als we het Telstar-werkstuk als voorbeeld nemen. Telstar is de naam van de eerste civiele communicatiesatelliet die NASA in 1962 de ruimte in schoot. Dit Telstar patroon heeft 20 witte zeshoekige velden en twaalf zwarte vijfhoekige velden. Dit patroon wordt nog steeds veel gebruikt bij voetballen.

Het HEIDENHAIN-werkstuk is vergelijkbaar met de klassieke vorm van de Telstar-bal. De bal werd in drie bewerkingsstappen gemaakt op basis van een onbewerkt werkstuk dat gevormd was op een draaibank: drie-assige freesbewerking van de vijfhoeken met verticale paden en schuine frees, drieassige freesbewerking van de zeshoeken met horizontale paden en schuine frees, en vijf-assige freesbewerking van de naden.

Perfecte kwaliteit van oppervlak en details demonstreert de nauwkeurigheid

Een perfect optisch uiterlijk van de Telstar-bal is alleen mogelijk als de naden, vijfhoeken en zeshoeken worden gefreesd met uitmuntende precisie ondanks een bewerkingstijd van meer dan twee uur. De schuine hoeken die worden voorgeschreven voor de frees in het NC-programma voor het Telstar-werkstuk, zorgen voor grote bewegingen van de rotatie-assen en lineaire assen, wat een hoge volumetrische nauwkeurigheid vereist.

Transmissiefouten en thermische effecten in de mechanica van de voedingsaandrijvingen beperken de volumetrische nauwkeurigheid van de machine als deze in de semi closed-loop modus wordt gebruikt. Maar als de assen in closed loop-modus worden gebruikt, worden de transmissiefouten van de aandrijfmechanica waargenomen via de lengtemeetsystemen op de lineaire assen en de hoekmeetsystemen op de

TELSTAR, de officiële bal voor de FIFA wereldkampioenschappen, met een perfect oppervlak – gefreesd in drie bewerkingsstappen.

rotatie-assen en kunnen zodoende worden gecompenseerd door de besturing. De voedingsassen realiseren een bijzonder hoge positioneringsnauwkeurigheid en een optimale herhaalbaarheid over het hele verplaatsingsbereik. Dit maakt het mogelijk om aangrenzende secties van het werkstuk nauwkeurig te bewerken, zelfs als er sprake is van grote wijzigingen in de oriëntatie van de frees en aanzienlijke tijdperiodes tussen de afzonderlijke bewerkingsstappen.

Nauwkeurige bewerking van de naden ondanks grote wijzigingen in de oriëntatie van de frees. De potentie voor de volumetrische nauwkeurigheid van een machine wordt vooral duidelijk in de groeven die de naden van de Telstar-bal vormen. Bij een freesdiameter van 25 mm en een geringe groefdiepte van 0,15 mm zouden afwijkingen van slechts ±10 μm of minder al leiden tot duidelijke verschillen in de groefbreedte. De precisie die haalbaar is bij de bediening van de voedingsassen in closed loop-modus wordt vooral duidelijk op de plekken waar de naden elkaar kruisen: ondanks de grote wijzigingen in de oriëntatie van de frees in iedere afzonderlijke naad, kruisen zij elkaar telkens op exact dezelfde wijze, dankzij de precisie van de lengte- en hoekmeetsystemen van HEIDENHAIN.

De closed loop-besturing van de voedingsassen met lengte- en hoekmeetsystemen van HEIDENHAIN maakt het mogelijk: nauwkeurige bewerking van de naden ondanks grote wijzigingen in de oriëntatie van de frees.

Nieuwe NC-software voor besturing Smart goes Klartext en andere, fantastische nieuwe functies op de iTNC 530

Met de smarT.NC-patroongenerator kunt u spelenderwijs bewerkingspatronen definiëren

Twee werelden komen samen! De bediener hoeft niet langer te kiezen in welke bedrijfsmodus hij wil programmeren, Klartext of smarT.NC. HEIDENHAIN heeft de sterke punten van de twee programmeersoorten nu in één interface verenigd. Dit combineert de volledige flexibiliteit van de op NC-regels gebaseerde programmering met Klartext-dialoogvensters met de snelle, op formulieren gebaseerde programmering voor bewerkingsstappen van smarT.NC. De gebruiker merkt vooral verschil wanneer hij bijvoorbeeld de bewerkingspatronen uit smarT.NC gebruikt; deze worden grafisch ondersteund en kunnen sneller worden gedefinieerd. Maar ook alle andere bewerkingsunits die beschikbaar zijn in smarT.NC, kunnen vliegensvlug in het Klartext-programma worden ingevoegd. Ook het bewerken van DXF-bestanden in combinatie met de DXF-converter gaat in de smart-modus supermakkelijk. En hoe komt alles samen? Heel eenvoudig: wanneer het formulier wordt opgeslagen, voegt de iTNC 530 alle voor de gedefinieerde bewerkingsstap benodigde Klartext-dialoogregels in. De bediener kan daarna kiezen wanneer hij het programma wijzigt: ofwel in de NC-regel of in het smarT.NC-formulier.

De iTNC heeft zijn draai gevonden (optie interpolatie-draaien )

Het interpolatiedraaien is een heus alternatief voor bepaalde bewerkingstaken, zoals het bewerken van flenzen of astappen. Enkele voordelen: een rotatieasymmetrisch werkstuk hoeft voor de rotatiebewerking niet uitgelijnd te worden, er is geen speciaal gereedschap nodig, het bespaart op omsteltijden en zo zijn er nog meer voordelen.

Bepaal na contourstart en -einde en andere parameters de hoeken van het dwars- en omvangsvlak (hier Q495), evenals de radius van de contourhoek, en daar start het interpolatie-draaien!

Hoe werkt het interpolatie-draaien eigenlijk?

smarT.NC-formulier met de overeenstemmende, unit-specifieke invoervelden

Klartext-dialoogprogramma

Hulpvenster bij het desbetreffende invoerveld

Bij interpolatiedraaien maakt de snijkant van het gereedschap een cirkelvormige beweging. De oriëntatie van de snijkant is daarbij altijd gericht op het middelpunt van een cirkel. U maakt daardoor rotatiesymmetrische producten op een willekeurig bewerkingsvlak.

Nieuw op de iTNC: de 3D-CADviewer (alleen leverbaar voor HSCI-versie van de iTNC 530 en de nieuwe softwareversie 606 42x-02)

‘Laat me de CAD-tekening zien’ (optie)

Maar dat is vaak niet zo eenvoudig. Dat leidt tot een verplicht ommetje naar het CAM-kantoor. Het gaat veel sneller met de nieuwe 3D-CAD-viewer in de iTNC 530. De bediener kan de CAD-tekeningen bekijken op het beeldscherm van de besturing. Of het bestand nu op de harde schijf van de iTNC of op een gekoppelde drive staat. Vanaf nu kan men ook heel gemakkelijk onduidelijke punten in 3D-modellen of opspanschetsen controleren.

gereedschapsbanen op de TNC selecteren. De selectie van contouren uit DXF-bestanden is een functie die al enkele jaren beschikbaar is op de iTNC 530: selecteer de deelbereiken van de contour en sla deze op als afzonderlijk NC-programma. Het NC-programma dat zo is gecreëerd, kan nu direct of in combinatie met contourreeks-cycli van de TNC bewerkt worden. Waarvoor? Wanneer contourdelen bijvoorbeeld met een kleiner gereedschap moeten worden nabewerkt of wanneer alleen deelbereiken van een 3D-vorm worden bewerkt, dan is deze functie gewoonweg onmisbaar.

Nog meer nieuws in de DXF-converter:

• Sneller oppakken: activeer met de selecteerfunctie nu nog sneller en doelgerichter contouren en bewerkingsposities.

• Sneller doornemen: bekijk met welk gereedschap in een bepaald geval een contour bewerkt kan worden. De statusregel geeft de kleinste contourradius aan.

• Sneller selecteren: selecteer voorgeprogrammeerde contouren uit de boomstructuur.

Nieuwe functies voor uitgebreid gereedschapbeheer (optie)

Nieuwe cyclus contourreeks - interessant voor bijvoorbeeld de constructie van grote matrijzen in de automotive-sector

De iTNC 530 wordt continu uitgebreid met cycli die tegemoet komen aan de meest recente eisen uit de praktijk. Dit geldt ook voor het contourfrezen van snij- en buiggereedschap. Speciaal detail bij deze contouren is dat het gereedschap zich in de Z-as, dus in de asrichting van het gereedschap, moet verplaatsen. Want de snij-/buigkant verloopt niet op constante Z-hoogte, maar is zeer variabel. Met de nieuwe cyclus, 276 CONTOURREEKS 3D, kunnen deze 3D-contouren heel gemakkelijk worden afgewerkt, vooral wanneer vlakken moeten worden nabewerkt met een kleiner gereedschap.

De DXF-converter is daar eveneens op ingesteld: overname van contouren of contourdelen uit Klartext-dialoogprogramma’s uit CAM-systemen behoort nu tot de mogelijkheden.

Wisselt u soms ook gegevens uit met behulp van CSV-bestanden? Het in- en uitlezen van deze bestanden werkt nu ook in het uitgebreide gereedschapbeheer. CSV is een tekstbestandsindeling en staat als afkorting voor ‘Comma Separated Values’; u kunt deze bestanden ook in MS Excel openen en opslaan. Met behulp van de nieuwe functie kunt u gegevens van eenvoudig gestructureerde bestanden uitwisselen, vooral wanneer u uw gereedschap met externe, voorgeprogrammeerde apparaten opmeet.

Nieuwe cycli Nieuwe graveercyclus 225

Stel heel eenvoudig teksten of serienummers op. In de cyclus voert u de gewenste tekst in met behulp van een tekstparameter. De tekst kan langs een rechte lijn of cirkelboog worden gegraveerd.

Schroefdraad-freescycli 262, 263, 264 en 267

U beschikt vanaf nu over een afzonderlijke aanzet voor het tangentieel inlopen naar de schroefdraad. Vooral bij klein schroefdraad kunt u voortaan de eerstvolgende freesaanzet hoger kiezen en de productietijd zodoende terugbrengen.

Nieuw in de DXF-converter: contourreeksen uit het CADsysteem grafisch selecteren en als afzonderlijk NCprogramma opslaan.

Contouren grafisch selecteren (optie) Wilt u in de DXF-converter een Klartext-dialoogprogramma bekijken dat extern op een CAM-systeem is gegenereerd? Ook hier kan men zich een bezoekje aan het CAM-kantoor besparen. Want vanaf nu kan de gebruiker ook in het CAM-systeem gegenereerde

KinematicsOpt-cycli 451 en 452 (optie)

Snellere optimalisatiealgoritmen reduceren de meetduur en het feit dat de positieoptimalisatie nu gelijktijdig met de hoekoptimalisatie wordt uitgevoerd. Bovendien zijn de vastgestelde offsetfouten nu zichtbaar in de resultaatparameters en kunt u een programmagestuurde evaluatie uitvoeren.

Nog meer nieuwe features

Globale programma-instellingen GS

(optie)

In het scherm van de algemene programma-instellingen GS is nu een extra schakelaar beschikbaar waarmee u kunt bepalen of bij een gereedschapwissel in een virtuele asrichting de waarden van afgelegde trajecten moeten worden gereset.

Bestandsbeheer: ondersteuning van ZIP-files

In het bestandsbeheer van de iTNC 530 kunt u nu ZIP-files genereren, bijvoorbeeld om bestanden die u niet langer nodig hebt te archiveren. Natuurlijk kunt u ook bestaande ZIP-files uitpakken.

Palletbewerking

Bij gereedschapsgeoriënteerde bewerkingen in combinatie met pallettabellen, kunnen nu afzonderlijke werkstukken verborgen worden. Hiervoor is een nieuw sleutelcodegetal beschikbaar.

Optimistisch gestemd aan de slag

Terwijl het eind van het eerste kwartaal inmiddels al weer in zicht komt, werken wij onverminderd door om de efficiëntie en kwaliteitsverbetering in de productieprocessen bij onze klanten te ondersteunen. Dat is de waar het bij de inzet van onze producten immers om gaat. Ongeacht de branche zorgen meetsystemen, digitale uitlezingen, tastsystemen, impulsgevers en contourbesturingen van HEIDENHEIN voor een optimalisatie van processen. De hoogstaande kwaliteiten van onze producten maken het verschil in de afwerking en efficiëntie. Veelal de basis voor succes en zij dragen bij aan een verbeterd rendement bij onze klanten en de gebruikers.

Voor ons concern resulteert dat in goede resultaten, afgelopen jaar konden wij het zelfde omzetresultaat boeken als in het recordjaar 2011. De OEM-markt heeft onze nieuwe applicaties toegepast in haar machines en mede daardoor verwacht HEIDENHAIN NEDERLAND ook het komende jaar weer een forse omzetgroei. Door anticyclisch te investeren kon ons concern na de vorige crisis snel anticiperen op de marktvraag en ook 2013 staat voor ons bedrijf weer in het teken van stevige investeringen in R & D en productiefaciliteiten. De economie zal weer aantrekken en de dan komende vraag naar hoogstaande meet- en regelsystemen willen wij adequaat kunnen beantwoorden. Nu al kunnen wij een aantal noviteiten aanbieden en gedurende de komende DEMOWEEK zullen wij deze ook demonstreren.

DEMOWEEK 2013

van 26 februari t/m 1 maart

Onder het thema ‘Techniek voor Morgen’ bieden 9 topleveranciers de bezoekers een kijkje in de toekomstige ontwikkelingen en bijpassende producten voor de metaalbewerkingsindustrie. Bijgesloten leaflet en de website www.demoweek.nl bieden u informatie en maken voorregistratie mogelijk.

Tijdens deze DEMOWEEK staat de nauwkeurigheid voor uw productieproces in onze showroom centraal en ons team kan u tot in detail informeren over de vele toepassingsmogelijkheden van onze geavanceerde producten.

Nieuwe besturingstechnologie: koploper in efficiëntie en gemak Opties in de besturing kunnen veel dure man- en machineuren besparen en HEIDENHAIN blijft deze uiteraard ontwikkelen. De high-end besturing TNC 640 wordt voorzien van steeds meer functies voor het draaien en frezen die bovendien helpen om efficiënter en nauwkeuriger te produceren. Ook in de besturing i530 hebben o.a. klantwensen geleid tot implementaties van weer een aantal, op de praktijk gerichte, functies. De TNC 320 en 620 zijn voorzien van significante aanvullingen in de besturings-programmatuur, die handige functies mogelijk maken.

Nu leverbaar: infrarood én radiografisch werkende tasters

De 3D-Tastsystemen TS en TT 460 Hybrid bieden storingsvrije en draadloze signaaloverdracht, infrarood én radiografisch, onder de meest extreme omstandigheden. Deze tasters maken een beter resultaat en efficiënter gebruik van de machine, ook bij onbemande producties, mogelijk.

Draadloos heeft de toekomst Niet alleen een taster, maar ook de besturing kan draadloos werken. Op pagina 4 kunt u lezen dat Tata Steel enthousiaste gebruikers heeft van ons nieuwe draadloze Handwiel HR 550.

Nieuwe linialen, o.a. voor zeer nauwkeurige bewerkingsmachines

Door het gebruik van nieuwe technologie in de linialen van de LF-serie, wordt de performance van een gereedschapsmachine aanzienlijk verbeterd. De gesloten liniaal LF 485 realiseert op een bewerkingsmachine de optimale positioneernauwkeurigheid en maximaal haalbare oppervlaktekwaliteit.

In deze uitgave vind u onder andere informatie over alle bovengenoemde producten en tijdens de DEMOWEEK kunt u nog veel meer noviteiten in werking zien. Ons team ontvangt u graag in onze showroom én in de Bayernstube, die wij ook dit jaar weer hebben opgebouwd. Een hapje en een drankje staan voor u klaar!

Jaap Bazuin, directeur

HEIDENHAIN Interactieve Training

HIT, nu ook Nederlandstalig

Effectief en kwalitatief produceren van hoogwaardige producten wordt in sterke mate beïnvloed door de juiste bediening van kostbare machines. De medewerker die aan de knoppen van het CAD/Cam systeem draait en de machine bedient, moet hoe dan ook precies weten wat hij of zij doet. En moet dus ook alle mogelijkheden kennen die de TNC-productiesystemen bieden. Alleen dan kan de bediener ook de optimale productiestrategie voor de onderneming kiezen.

Alle actuele kennis van de besturing, met zijn mogelijkheden, is bij HEIDENHAIN aanwezig en wij kunnen de bedieners alles vertellen en leren! Of het nu gaat om het effectief verwerken van de data van het CAD systeem in een HEIDENHAIN TNC-besturing of om de daadwerkelijke programmering van de machine, HEIDENHAIN biedt veel tools om de kennisoverdracht te verzorgen.

HIT – HEIDENHAIN Interactieve Training

Eén daarvan is HIT, een leuke en effectieve interactieve online lesmethode, waarmee een beginner snel de eerste serieuze stappen zet in het bedienen en programmeren van een TNC besturing. Helemaal zelfstandig leert de cursist, via internet, hoe een programma wordt aangemaakt in de besturing, hoe hij of zij een eenvoudig programma maakt, simuleert en dit uiteindelijk afwerkt op een machine.

HIT: de eerste stap

HIT ondersteunt in de eerste fase van het leren programmeren van HEIDENHAIN-besturingen. Besturingsfuncties worden met animaties, korte opdrachten en oefeningen verklaard. Daarnaast kan de cursist datgene dat hij leerde zelf met een aantal tests controleren. De software is in verschillende uitvoeringen via onze online shop beschikbaar. Het lesconcept is ontwikkeld voor instructie over het gebruik van de HEIDENHAIN besturing iTNC 530, TNC 620, TNC 320, TNC 430 en de TNC 426.

Het trainingsconcept van HEIDENHAIN bestaat uit drie modules:

A De HIT-programma’s

1.De CNC-freesmachine

2.CNC-basisprincipes

3.Technologische basisprincipes

4.Lineaire bewegingen

5.Contourprogrammering

6.FK-programmering

7.Cycli

8.LBL-toepassingen

Verder vindt de cursist een groot aantal taken en kennistests om het geleerde in praktijk te brengen.

B De programmeerplaats

De programmeerplaats is stand-alone, maar het evenbeeld van een gereedschapsmachinebesturing. Hier worden op exact dezelfde wijze NC-programma’s gemaakt. Men kan programma's schrijven, grafisch simuleren en naar een gereedschapsmachine verzenden voor de daadwerkelijke productie.

C Werkboek Frezen

Dit werkboek leidt de deelnemer aan de hand van de productie van een werkstuk door het gebruik van de op een pc geïnstalleerde softwaremodule HIT en de programmeerplaats. In dit boek worden verschillende opdrachten gegeven, samen met een groot aantal programmeervoorbeelden.

Bestellen

De software kan alleen worden besteld via onze online shop. U kunt hier via onze web site komen: www.heidenhain.nl. Kiest u daarna Documentatie/Informatief en vervolgens cursussen. U wordt dan vanzelf naar de juiste site gelinkt.

•HIT-Demoversie Cloudtoepassing, gratis

•HIT-Cloudtoepassing (sleutel voor 12 maanden)

EUR 23,50

•HIT-Downloadvariant (licentie voor één station voor 12 maanden) EUR 37,50

•HIT-Downloadvariant (netwerk licentie voor 20 werkplekken)

EUR 396,00

Gecombineerd met de reguliere programmeercursussen zoals wij die geven in onze leslokalen in Ede, worden machinebedieners zo gevormd tot competente medewerkers die weten hoe het werkt.

Draadloos gemak,voorzien van alle relevante functies

Al ruim een jaar geleden introduceerde HEIDENHAIN het gemak van het draadloze handwiel. Afstandsbediening is bij veel apparaten al gewoon, maar op de werkvloer bij gereedschapsmachines nog lang niet. Het draadloze elektronische handwiel van HEIDENHAIN biedt enorme voordelen.

Bij handmatig werken kan de machinebediener zich, zonder belemmeringen in de bewegingsvrijheid, volledig concentreren op dat wat er in de machineruimte gebeurt. Hoe groter de machine, des te plezieriger is het radiografische handwiel HR 550. Hierdoor kan de bediener nu vlak bij het proces blijven staan, het goed bekijken en controleren. De handige houder met ingebouwde lader zorgt dat de HR550 altijd klaar is voor gebruik.

Ideaal bij instellen en het voor het aantasten van nulpunt

Voor het instellen zijn de assen van de machine stapsgewijs of via het handwiel met de as-toetsen te verplaatsen. Voor het aantasten en het vastleggen van een nulpunt werkt het handwiel ook buitengewoon plezierig en efficiënt. Dit handwiel zou bij geen enkele machine mogen ontbreken.

Astoetsen en 6-regelig display

Deze afstandsbediening beschikt over de kleurige astoetsen en een 6-regelig display met de belangrijkste informatie over de machine, zoals de positieweergave van de assen, de voeding, het toerental van de spindel, de werkstand en andere functies. Het display geeft de veldsterkte van de radiografische overdrachtssignalen weer. Een trilalarm waarschuwt als de bediener zich buiten het toegestane werkbereik beweegt.

5 soft keys voor speciale functies

Aan vijf extra soft keys kunnen speciale functies voor verschillende taken toegekend worden, die elk in het display worden weergegeven. Daarnaast kan de machinefabrikant ook functies toekennen aan een van de zes van LED’s voorziene functietoetsen. De symbolen op de astoetsen en de functietoetsen zijn uitwisselbaar. Bij de variant met “mechanische klik” in de draaiknop is de verplaatsing per klik instelbaar.

Controleer de vrije golflengtes

Dit handwiel is geschikt voor storingsvrije overdracht van de signalen onder de meest extreme omstandigheden. Het is wel noodzakelijk dat voor gebruik gecontroleerd wordt of er een golflengte vrij is, er zijn meer apparaten die gebruik maken van de 2.4 tot 6 GHz range (bijvoorbeeld WLAN).

Tata Steel enthousiast over draadloos handwiel

noodstop softkeys astoetsen

In de bedrijfspanden van Tata Steel staan enorme zware industriële machines. Daarbij hoort veel apparatuur die gebruik maakt van diverse radiofrequenties. Ons nieuwste handwiel is onder deze ‘moeilijke’ omstandigheden met vlag en wimpel geslaagd. Frank Rentenaar, Teamcoördinator / Technisch specialist van het Department Onderhoud, Storingen en Inspecties bij Tata Steel meldt hierover: “Bij onze grote machines is het ‘vechten’ om een vrije frequentie en ook belangrijk dat apparaten elkaar niet storen. Dit is bij het nieuwe handwiel HR 550 geen probleem, het werkt ook op een grote Sharman freesmachine met de iTNC 530 besturing. De bedieningsmensen gebruiken het volop, zijn zeer tevreden en ervaren de voordelen.”

functietoetsen handwiel potentiometer

Meestal moet u kiezen; infrarood óf radiografisch bij het gebruik van ‘draadloze’ tasters. Bij de nieuwe generatie 3D-tastsystemen van HEIDENHAIN heeft u de keuze uit beide, want het signaal wordt, afhankelijk van afstand en mate van nauwkeurigheid, overgedragen via infrarood óf radiografisch. Zo krijgt de gebruiker altijd gegarandeerd de exacte positieresultaten. Bij deze series is extra aandacht besteed aan de storingsvrije draadloze signaaloverdracht, onder de meest extreme omstandigheden.

Infrarood én radiografisch naar keuze, de TS en TT 460 Hybrid

3D-Tastsystemen registreren, in samenwerking met de besturing, exact de afmeting en positie van werkstukken en zijn bij precieze bewerkingen niet meer weg te denken. Zo kan het te bewerken onderdeel o.a. eenvoudig worden uitgelijnd en kan een nulpunt bepaald worden. Tastsignalen moeten snel en betrouwbaar worden overgedragen aan de besturing. Dat lukte onder andere bij lange signaaltrajecten niet altijd. Wanneer het tastsysteem bijvoorbeeld een groot onderdeel binnengaat, kan de overdracht worden onderbroken en komt er geen informatie door.

Infrarood én radiografisch

De TS 460 (werkstuk-tastsysteem) en TT 460 (gereedschapstastsysteem) kan werken met infrarood én radiografisch, de combinatie van deze twee soorten in één apparaat biedt grote voordelen. Hierdoor kan de gebruiker, afhankelijk van de situatie en locatie, kiezen voor het meest geschikte signaal.

Veelzijdig

De veelzijdigheid in gebruik kent geen grenzen: geschikt voor frees-, draai- of slijpmachine, bewerkingscentra met een omkasting of grote, open machines.

TS 460 Hybride

Ook nieuwe toepassingen zijn mogelijk, de nieuwe tastsystemen kunnen bijvoorbeeld volledig in een cilinder duiken, zonder dat het signaal verdwijnt.

Deze nieuwe generatie tastsystemen is compacter, beschikt over een grote mate van herhalingsnauwkeurigheid en is allround inzetbaar. Ook hier is een afblaasinstallatie geïntegreerd: met behulp van perslucht of een koelmiddelgolf wordt grof vuil van het tastpunt en het werkstuk verwijderd, een belangrijk onderdeel bij de procesveiligheid.

Verhoog rendement, reduceer kostbare stilstandtijd

Met onze tastsystemen worden insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles, in tijd tot een minimum beperkt. Bewerkingsfouten worden direct gedetecteerd en kunnen gecorrigeerd worden zonder opnieuw in te spannen. De winst zit in de verhoging van het machinerendement en de productiekwaliteit.

TS 460

Hybride signaaloverdracht HEIDENHAIN-tastsystemen

“Nauwkeurig en betrouwbaar positiemeten is voor ons cruciaal.”

PANalytical is wereldleider op het gebied van analysetoestellen voor röntgenfluorescentie (XRF) en röntgendiffractie (XRD). De onderneming is 10 jaar geleden ontstaan uit het voormalige Philips Analytical, dat door Philips verkocht werd aan Spectris. Gerco Otten, mechatronisch systeem ontwerper PANalytical: “Wij houden ons bij PANalytical bezig met het ontwerpen en produceren van instrumenten die iets doen op het gebied van materiaalkarakterisering door middel van röntgen technieken. De twee belangrijkste pijlers van het bedrijf zijn X-ray fluorescence (XRF) en X-ray diffraction (XRD). De bijdrage van HEIDENHAIN hierin is van belang, omdat de producten de gevraagde nauwkeurigheid en betrouwbaarheid kunnen leveren. Voor onze instrumenten vormt het deelsysteem, de goniometer, waar de HEIDENHAIN encoders in worden toegepast, het precisie-bewegingshart van het systeem. Hierbij zijn het nauwkeurig en betrouwbaar meten van de positie van essentieel belang.”

“In Almelo werken bij PANalytical zo'n 400 mensen. Er is een ontwikkelafdeling met circa 150 medewerkers, waar ik als mechatronisch systeem ontwerper werkzaam ben. In onze instrumenten zit veel precisiebeweging en alles wat daarmee te maken heeft van precisiemechanica tot aandrijving en servo-control algoritmiek en elektronica. Daar houd ik mij, uiteraard samen met mijn collega's, mee bezig. Daarbij horen natuurlijk ook precisiemeetinstrumenten om lineaire en rotatiebewegingen te registreren.”

XRF-instrumenten

XRF-instrumenten kunnen worden gebruikt om materiaalsamenstelling te meten. Dat wil zeggen: bepalen welke elementen uit het periodiek systeem in het te meten sample zitten en in welke hoeveelheden. Gerco Otten: “De toepassing van dergelijke instrumenten vinden we vooral in de industriële procescontrole in diverse branches zoals de staalindustrie, cementindustrie of meer algemeen: building materials, pharmacie, mijnbouw, forensics, environmental en (petro)chemische industrie. Eigenlijk overal waar materiaalsamenstelling interessant is, kun je onze XRF-instrumenten toepassen.”

XRD-instrumenten

XRD-instrumenten kunnen worden gebruikt om de materiaalstructuur te meten. Daarmee kan worden bepaald op welke manier atomen gerangschikt zijn in de atoomlagen van het te onderzoeken materiaal. Gerco Otten: “De toepassing van deze systemen ligt vooral in researchomgevingen zoals universiteiten en onderzoekslaboratoria van grotere bedrijven. De branches zijn soortgelijk als voor XRF, maar dan meer in de onderzoek sfeer.”

Meten is weten

“De rol van PANalytical en die van HEIDENHAIN in dit proces? Nu komt er iets voor de Einsteins onder ons: zowel XRF- als XRD-instrumenten werken volgens de wet van Bragg: nλ=2dsin(θ)

Röntgenstraling wordt door het te onderzoeken materiaal gestrooid. In het geval van XRF meet je de golflengte lambda (λ) van deze straling en kunt je op die manier de samenstelling van het materiaal bepalen. Met XRD kan je uit de meting van de hoek theta (θ) de roosterafstand (d) van de atomen in het materiaal berekenen en op die manier de materiaalstructuur bepalen.

Gerco Otten, mechatronisch systeem ontwerper PANalytical:

Empyrean Tube

Empyrean

Dat betekent voor de instrumenten dat er om een analyse uit te voeren, altijd een scannende beweging wordt gemaakt, waarbij een röntgenbuis waarin de röntgenstralen worden gegenereerd, ten opzichte van een te meten sample en een röntgendetector beweegt. Altijd is het zo dat twee van deze drie elementen, buis, sample en detector, bewegen. Terwijl de derde, afhankelijk van de analyse en daarmee de configuratie van het instrument, stilstaat. In de wet van Bragg zit de hoek (θ) die voor het uiteindelijke analyseresultaat erg belangrijk is en die nauwkeurig moet worden gemeten. In een aantal van onze XRD-instrumenten passen we HEIDENHAIN encoders toe om de hoeken te meten die uiteindelijk samen de hoek theta in de wet van Bragg vormen.”

Laagdiktes meten

“Daarnaast passen wij ook XRF-technologie toe om laagdiktes te meten in wafer processing in de semi-conductor industrie. De instrumenten die we in deze sector maken, bevatten een wafer-stage. En voor de positionering hiervan gebruiken wij veelal encoders van HEIDENHAIN. Daarnaast passen wij op diverse gebieden HEIDENHAIN-apparatuur toe in test- en meetopstellingen, dit in zowel ontwikkel- als productieomgevingen.”

“De rol van PANalytical en die van HEIDENHAIN in dit proces? Nu komt er iets voor de Einsteins onder ons: zowel XRF- als XRD-instrumenten werken volgens de wet van Bragg: n λ =2dsin( θ )

Diverse toepassingen

“In onze Empyrean röntgendiffracometers passen wij HEIDENHAIN ERA 4000 encoders toe. In onze Semyos (XRF instrument voor de halfgeleiderindustrie) gebruiken wij de lineaire meetsystemen uit de LIF 400 reeks. Daarnaast hebben wij een hypernauwkeurige RON 905 encoder voor calibratie- en testgebruik. Bij nieuwe ontwikkelingen op goniometer-gebied, dit is het device dat zorgt voor de onderlinge beweging en positionering van de drie eerder genoemde elementen in de meetopstelling van buis, sample en detector - wordt altijd gebruik gemaakt van deze RON 905 encoder om de goniometer te karakteriseren. Vaak tot in de eerste series van systemen wordt hiermee gevalideerd of het meethart van ons instrument aan de eisen voldoet.”

HEIDENHAIN levert gevraagde nauwkeurigheid “De samenwerking met HEIDENHAIN is ontstaan doordat adviseurs van HEIDENHAIN, al voor dat wij hun producten toepasten in onze apparatuur, bij ons over de vloer kwamen. Door hun expertise en adviezen is langzamerhand het vertrouwen in de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van hun producten gegroeid.

Ten tijde van de ontwikkeling van Empyrean en Semyos is de samenwerking concreet geworden, doordat we ook de meetsystemen van HEIDENHAIN met de gevraagde nauwkeurigheid in onze systemen hebben ingepast. Wij houden al zeer lang vrij intensief contact met HEIDENHAIN over diverse positie-meetvraagstukken in onze ontwikkelingen en de oplossingen die zij daarvoor biedt. Dit gaat naar tevredenheid en zal daarom ook in de toekomst zo zijn, verwacht ik.”

Belangrijke rol voor innovatie

“Innovatie speelt een zeer grote rol in onze samenwerking, zou ik willen zeggen. Innovatie is ook voor ons bedrijf van levensbelang. Met onze ontwikkelingen sluiten wij aan bij de trend waarin alles nog nauwkeuri-

NIEUW LF 485(C) en LF 185(C)

ger en betrouwbaarder ‘beweegt’, zeker waar het om de voortgangscontrole in industriële processen gaat, vaak in een 24/7-omgeving. Daar waar er een match voor wat betreft prijs en performance is tussen onze innovaties en de producten van HEIDENHAIN zullen we dat zeker gebruiken!”, aldus de enthousiaste Gerco Otten.

Linialen voor zeer nauwkeurige bewerkingsmachines

Alleen meetsystemen van uitstekende kwaliteit kunnen hoge eisen met betrekking tot de positioneernauwkeurigheid en oppervlaktekwaliteit van een hoogwaardige bewerkings- of slijpmachine invullen. Om aan de steeds hogere wensen te kunnen voldoen zijn de gesloten linialen uit de LF-serie vernieuwd.

Het gebruik van deze nieuwe linialen levert de gebruiker van een bewerkingsmachine een nog rustiger loop van zijn regelkringen, wat weer resulteert in een betere positioneernauwkeurigheid en een hogere maximaal haalbare oppervlaktekwaliteit.

De nieuwe linialen zijn ook zeer geschikt om toe te passen in combinatie met lineaire aandrijvingen waar de regelbaarheid bij uitstek een belangrijk aandachtspunt is.

De kleinprofiel meetsystemen LF 485(C) zijn leverbaar met een meetlengte van 50 tot 1220 mm. De grootprofiel meetsystemen LF 185(C) zijn leverbaar met een meetlengte van 140 mm tot 3040 mm.

De belangrijkste specificaties van de gesloten LF-meetsystemen:

• nauwkeurigheidsklasse tot ± 2 µm

• interferentiële aftasting

• hoge nauwkeurigheid (signaalperiode 4 µm)

• kleine interpolatiefout (minder dan 1 % van de signaalperiode), dus een nog beter regelgedrag mogelijk

• SUPRADUR-stalen verdeling en het nieuwe aftast-ASIC met groot aftastvenster borgt hoge kwaliteit van de signalen en is ongevoelig voor vervuiling

• delingsdrager van staal; thermische uitzettingscoëfficiënt, zoals het bed van de machine, αtherm = ± 10 x 10-6 K-1

• verbeterde stijfheid in de meetrichting, waardoor nog beter geschikt in combinatie met lineaire aandrijvingen

• mechanisch compatibel met de voorgangers

• RoHS-conform

• beschikbaar met een enkele of met gecodeerde referentiemerken (C-versie)

Semyos

PROGRAMMEERWEDSTRIJD DEMOWEEK 2013

Win een vaatje Weißbier

Ter gelegenheid van de DEMOWEEK 2013 van 26 februari t/m 1 maart hebben wij een wedstrijd om het beste programma te schrijven voor de vervaardiging van een grondplaat. De inzendingen worden deze keer beoordeeld op vier criteria: efficiëntie, leesbaarheid, lengte en originaliteit. De maker van het beste programma wordt beloond met een vaatje Weißbier.

Met Klaartekst-dialoog of smarT.NC, alleen het resultaat telt!

Voor de jury, onder leiding van Frans Goené (de voormalige TNC-leraar van HEIDENHAIN NEDERLAND), is het niet van belang in welke ‘HEIDENHAIN-taal’ het geprogrammeerd is. U kunt kiezen voor de eenvoudige programmering in de HEIDENHAIN-Klaartekst-dialoog, met op de praktijk gerichte cycli, de duidelijke functies van de toetsen en de informatieve grafische weergaven.

Als u kiest voor smarT.NC is het uiteraard makkelijker, want deze interface maakt programmeren aantoonbaar eenvoudiger. Voor eenvoudige bewerkingen hoeft de bediener, via de invulschermen, maar een paar velden in te vullen. Met de overzichtelijke, met afbeeldingen ondersteunde, invulschermen maakt de gebruiker in een oogwenk het programma voor de gewenste NC-bewerking.

Uw opdracht en voorwaarden Schrijf uw bewerkingsprogramma voor de vervaardiging van een programma voor de grondplaat volgens afgebeelde tekening. Als eerste wordt de bodemplaat gefreesd, zie afbeelding 1e Opspanning, vervolgens de rest, zie afbeelding 2e Opspanning. Er mag geen gebruik worden gemaakt van CAD/CAM-programma's. Gebruik wel uw creativiteit om aan de gestelde criteria te voldoen.

1e Opspanning. 2e Opspanning

Noteer in het programma ook de gegevens van de door u gebruikte gereedschappen en voeg een regel toe met uw naam en e-mailadres of telefoonnummer, zodat wij u kunnen bereiken.

Wellicht voor u: een vaatje Weißbier

Bij meer dan één gelijkwaardige inzending wordt de prijs onder de winnaars verloot. De inzendingen worden door onze deskundige jury beoordeeld en over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd. De winnaar ontvangt bericht en het resultaat wordt in de volgende HEIDENHAINinfo gepubliceerd.

Colofon:

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd. Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE, Postbus 92, 6710 BB EDE, Tel. (0318) 58 18 00, Fax (0318) 58 18 70. Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin. Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin / Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen. Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

DE UITDAGING VOOR MORGEN

Snel, goed en toch nauwkeurig en economisch produceren

De eisen van nu en morgen bij een opdracht zijn: snel, goed en mooi. En dat is een uitdaging, want het zal niet ten koste mogen gaan van de kostprijs, de nauwkeurigheid en de oppervlaktekwaliteit. HEIDENHAIN is in de wereld van de gereedschapsmachines een begrip in relatie tot de CNC-besturingen. Maar inmiddels leveren wij voor de verspanende machines veel meer en zijn uitgegroeid tot systeemleverancier.

De complete regelkring, dus inclusief de aandrijvingen (lineair en roterend), de vermogenselektronica en uiteraard de toerental- en positiemeetsystemen komen uit één hand. Ook de software, die alles met elkaar verbindt en laat samenwerken, wordt door HEIDENHAIN zelf ontwikkeld. De componenten en systemen zijn hierdoor optimaal op elkaar afgestemd en communiceren onderling uitstekend, hetgeen de betrouwbaarheid en effectiviteit aanzienlijk verhoogd.

Sleutelwoord

Effectiviteit is, ook in de metaalindustrie, het sleutelwoord en de noodzaak daarvan zal in de nabije toekomst nog belangrijker worden om rendabel te kunnen ondernemen. Bij steeds hogere kwaliteitseisen op het gebied van maatvastheid en oppervlaktekwaliteit geldt dat ook de kostprijs onder druk staat.

Alles uit de kast

In de verspanende industrie zal men alle mogelijkheden moeten benutten, het onderste uit de kan halen, om een kwaliteitsproduct tegen een scherpe prijs te kunnen leveren. Hiervoor moeten alle facetten van het productieproces onder de loep. Niet alleen de productiemachines, maar bijvoorbeeld ook de logistiek en het optimaal benutten van de mogelijkheden van de besturing, dienen kritisch onderzocht te worden op mogelijke verbeterpunten. Voor wat betreft de kennis van de besturing, de gehele regelkring en alle mogelijkheden daarvan, kunnen de specialisten van HEIDENHAIN u alles vertellen en wellicht nog wat leren!

De uitdaging: snel, goed en mooi

Bij de uitdaging om tegen scherpe prijzen toch een kwalitatief goed product te kunnen leveren, gaat het vooral om thema’s snelheid, maatvastheid en oppervlaktekwaliteit.

Voor elk productieproces ligt de nadruk op één of meer van deze drie onderwerpen. Kennis is hierbij essentieel en of het bijvoorbeeld gaat om het effectief verwerken van data van het CAD-systeem in uw HEIDENHAIN TNC besturing of om de opleiding van de machinebedieners, HEIDENHAIN biedt u de know how om dit te realiseren.

Daarnaast leveren wij de tools om uw productieproces overeenkomstig de eisen aan te passen. Er zitten niet voor niets 'knoppen' op de besturing en de bediener kan, door simpel drukken en draaien, diverse waardevolle opties snel instellen. Enkele van de vele opties worden in dit artikel toegelicht.

• AFC: de voeding past zich automatisch aan de materiaal-omstandigheden aan, hetgeen veel hogere gemiddelde voedingen oplevert

• Radius-gecompenseerde Look Ahead: functie voor nog meer nauwkeurigheid

• 3D-ToolComp: 3D-gereedschapscompensatie afhankelijk van contacthoek gereedschap-werkstuk voor een verhoogde nauwkeurigheid

• KinematicsOpt: eenvoudig kalibreren van rondassen voor een verhoogde nauwkeurigheid

• DCM: de dynamische botsingsbewaking voorkomt machineschade en kostbare machinestilstand

• CTC: dynamische 3D-compensatie van machinevervorming als gevolg van (verandering van) versnellingen en vertragingen van assen voor een substantieel betere tool tip nauwkeurigheid en daarmee o.a. betere oppervlaktekwaliteit

•

• PAC: dynamische control parameters voor maximaal gebruik van positie afhankelijke machine dynamiek levert verhoogde contournauwkeurigheid

• ACC: actieve resonantiecontrole bij zware voorbewerkingen, tot 25% hoger spaanvolume

Onderneem actie en blijf een stapje voor We kunnen stellen dat HEIDENHAIN duidelijk voorop loopt bij het aanbieden van individuele mogelijkheden die het productieproces kunnen beïnvloeden.

U kunt anticiperen op de toekomst en nu al de vele mogelijkheden benutten die onze organisatie en de producten u bieden. Concreet kunt u gebruik maken van onze kennis en daarnaast de vele tools inzetten in uw productieproces.

We hebben een separate brochure ‘Opties en accessoires voor TNC besturingen’ ter beschikking met daarin alle details over bovengenoemde en nog veel meer onderwerpen. U kunt deze brochure bestellen door een mailtje te sturen naar verkoop@heidenhain.nl. Geeft u s.v.p. aan of u voorkeur heeft voor een Duitse- of Engelstalige brochure. Wij sturen deze dan per post of per mail, net wat u wenst.

De vele opties voor de besturingen van HEIDENHAIN maken het makkelijker om aan de eisen van uw klanten voldoen en een daarbij passend product te leveren. Zorg dat de machines maximaal presteren in snelheid en nauwkeurigheid, haal een optimaal rendement uit uw investering en blijf de concurrentie een stap voor.

LAC: belastingafhankelijk dynamisch gedrag van rondtafels voor sneller en nauwkeuriger bewerken

Optionen und Zubehör fürTNC-Steuerungen

HEIDENHAIN-besturing blijft koploper in efficiëntie en gemak

De TNC-besturingen van HEIDENHAIN staan bekend als gebruikersvriendelijk. De eenvoudige programmering in Klaartekst-dialoog of smarT.N.C., op de praktijk gerichte cycli, de duidelijke functies van de toetsen en de informatieve grafische weergaven maakten onze besturingen tot een van de meest favoriete werkplaatsgerichte besturingen. Om er voor te zorgen dat de gebruikers enthousiast blijven, innoveren wij voortdurend en breiden ook de functionaliteit uit. Het rendement voor de bedrijven wordt hiermee verbeterd waardoor de investering snel wordt terugverdiend.

De TNC 640, de high end-besturing van HEIDENHAIN voor de complete bewerking, krijgt met de nieuwe softwareversie belangrijke functies erbij. Niet alleen nieuwe draai- en freescycli maar ook krachtige opties, zoals de botsingsbewaking DCM, de adaptieve aanzetregeling AFC en de contourovername uit DXF-bestanden helpen u de productiviteit nog verder te verhogen.

De nieuwe intelligente draaifuncties maken de TNC 640 nog makkelijker te programmeren en de bewerkingen worden nog effectiever. Zelfs complexe draaibewerkingen zijn eenvoudig aan de machine te programmeren. Ondanks de vele nieuwe functies voor de frees- en draaibewerkingen blijft de besturing, zoals men dat ook gewend is van HEIDENHAIN, eenvoudig in de bediening.

TNC 640: nog krachtiger en gebruikersvriendelijker frezen en draaien door nieuwe functies

Nieuwe functionaliteiten voor het draaien zijn:

• steekdraaien radiaal, axiaal en contour: deze drie nieuwe cycli voor het steken radiaal, axiaal en contour kunnen afwisselende insteek- en voorbewerkingsbewegingen uitvoeren.

• dieptestap bij het insteken variabel: De aanzetdiepte bij het insteken is nu programmeerbaar, dit om bijvoorbeeld een spaanbreuk te kunnen uitvoeren.

• dynamische ruwdeelaanpassing bij bewerken met contourcycli: bij het bewerken met contourcycli wordt de bewerkingstijd gereduceerd, omdat met deze nieuwe functie de TNC 640 verspanen in de lucht vermijdt en de wegen naar de contour optimaliseert. Hierbij actualiseert de TNC 640 het oorspronkelijk ingegeven ruwdeel met elke bewerkingsstap. De draaicycli houden rekening met de contour van het actuele ruwdeel voor het berekenen van de snelle verplaatsingen en de bewerkingsbewegingen.

• keuze contourbewerking bij afspanen: de manier van de contourbewerking bij de afspaancycli is nu zelf te bepalen, afwerken langs de contour bij elke snede, afwerken langs de contour bij de laatste snede of zonder afwerken langs de contour.

• uitbreiding procesveiligheid en betere voortgang: om de bewerking van complexe werkstukken eenvoudig te houden, beschikt de TNC 640 over nog meer opties voor meer procesveiligheid en betere voortgang. Op de praktijk afgestemde functies die de bediener echt helpen om snel, veilig en comfortabel te produceren. Bijvoorbeeld de dynamische botsingsbewaking DCM helpt om botsingen tussen gereedschappen en vaste machinedelen te voorkomen. De adaptieve aanzetregeling AFC regelt de voeding van de TNC automatisch, afhankelijk van de spindelbelasting en andere procesparameters.

• DXF-convertor: met de DXF-convertor kunnen op eenvoudige wijze frees- en draaicontouren of punten uit beschikbare DXF-bestanden overgenomen worden.

• gereedschapsbeheer: het uitgebreide gereedschapsbeheer helpt bij het overzichtelijk houden van het gereedschapsbeheer, onder andere door het

gebruik van iconen voor de verschillende types gereedschappen.

• vrij definieerbare tabellen: een andere plus voor de bediener. Deze krijgt daarmee veel mogelijkheden om gegevens uit het NC-programma te halen en deze op te slaan. De configuratie van deze tabellen gaat via eenvoudige invulschermen.

• KinematicsOpt: houdt de nauwkeurigheid van draaien zwenkassen blijvend hoog. De na-kalibratie duurt maar enkele minuten en corrigeert het achterliggende kinematica-model in de besturing.

• Presetcompensatie: in de softwareversie -02 helpt de nieuwe cyclus 452 voor een eenvoudige handling van verwisselbare koppen. Als de bediener de verwisselbare koppen op elkaar afstemt, kan hij het vastgelegde werkstuknulpunt (pre-set) voor alle koppen toepassen. De bediener kan nu zonder speciale kennis een nieuwe of ingewisselde freeskop zelf op de machine inmeten. Hij heeft daarvoor geen servicetechnicus meer nodig. Voor deze vermeting is alleen een 3D-tastsysteem en een kalibreerkogel KKH nodig.

• graveercyclus voor frezen de nieuwe graveercyclus 225 maakt het schrijven van teksten en serienummers eenvoudig. Geef alleen de gewenste tekst in en met parameters bepaalt u of de tekst op een rechte of op cirkelboog gemaakt moet worden.

• drie nauwkeurigheid verhogende cycli -kalibreercyclus 460 vermeet een taststift automatisch met behulp van een opgespannen HEIDENHAINkalibreerkogelKKH.

-met de nieuwe tastcyclus basisrotatie kunt u nu ook in de werkstand ‘handbediening’ de basisrotatie bepalen aan de hand van 2 gaten of 2 tappen, en een referentiepunt bepalen op de middellijn van een sleuf of een dam.

-een nieuwe kalibreercyclus voor het draadloze gereedschapstastsysteem TT449 ondersteunt het automatische vermeten met behulp van deze draadloze gereedschapstaster.

HERS 5

Nieuw besturingssysteem voor het real-time tijdperk

Het nieuwe besturingssysteem HEROS 5 (HEIDENHAIN Real Time Operating System) maakt de besturingen van HEIDENHAIN niet alleen geschikt voor toekomstige ontwikkelingen, maar biedt ook een aantal krachtige nieuwe functies, zoals b.v. de mogelijkheid om de besturing direct aan het internet te koppelen. De geïntegreerde browser geeft rechtstreeks toegang tot het Web. Ook zijn pdfbestanden, met de nieuwe PDF-viewer, direct op de besturing te openen. Met de nu beschikbare editors zijn instructies, aanwijzingen en bijvoorbeeld tekeningen eenvoudig beschikbaar. De volgende bestandsformaten worden op dit moment ondersteund:

•Tekstbestanden met extensies .txt, .ini

•Grafische bestanden met de extensie .gif, .bmp, .jpg, .png

•Tabellen met de extensie .xls, .csv

•HTML-bestanden

Het besturingssysteem HEROS 5 maakt het eenvoudig om diverse besturingen in een netwerk te koppelen. De instellingen hebben dan op elke besturing dezelfde look. Het nieuwe operating system HEROS 5 werkt nu op onze besturingen TNC 640, TNC620, iTNC 530 en CNC Pilot 620.

iTNC 530: steeds makkelijker werken met besturing door nieuwe functies

De door de klanten verwoorde eisen en wensen vanuit de praktijk, zijn de basis voor onze innovaties om het werken met de iTNC 530 besturing nog eenvoudiger en gebruikersvriendelijker te maken. Softwareontwikkelaars van HEIDENHAIN implementeerden daarom weer nieuwe, op de praktijk gerichte, functies. Over de belangrijkste leest u hieronder.

• uitgebreid gereedschapsbeheer (optie): deze functie helpt bij het overzichtelijk houden van het gereedschap, onder andere door het gebruik van iconen voor de verschillende types gereedschappen.

• grafische ondersteuning bij herstart programma’s: als men een programma op een willekeurige plek opnieuw wil starten, kan dit nu ook binnen het puntenpatroon. De nieuwe startpositie kan, grafisch ondersteund, worden gekozen met behulp van softkeys.

• grafisch ondersteunde bestandskeuze: het selecteren van bestanden is nu nog makkelijker. In een venster laat de TNC, naast de programmanaam, ook een lijngrafiek zien van het betreffende programma. Zo is het programma makkelijker te herkennen.

• opslaan of weggooien: laat de gebruiker bewust kiezen om bepaalde veranderingen op te slaan of te verwijderen. Ook is het opslaan van een bestand onder een andere naam mogelijk geworden door de functie OPSLAAN ALS.

Er is een aantal significante aanvullingen in de besturings-programmatuur, die handige functies mogelijk maken. De belangrijkste op een rij:

• DXF-convertor (alleen TNC 620)

• nieuwe tastcycli voor het kalibreren van de lengte en de radius van een taststift, met behulp van een kogel

• nieuwe tastcycli voor gebruik in de werkstand ‘handbediening’

• graveercyclus

• nieuwe cyclus voor het kalibreren van draadloze gereedschapstaster TT 449

• vrij definieerbare tabellen

• ondersteuning van nieuwe handwielen met display, de serie HR 5xx

• nieuwe statusaanduidingen m.b.t. de handwiel overrides

TNC 320 en TNC 620: nieuwe functies bieden vele mogelijkheden bij het bewerken

Wie alle ruimte gebruikt bij het racen op een circuit is duidelijk sneller dan diegene die altijd precies in het midden van de baan blijft. En dat geldt niet alleen in de autosport, maar ook bij gereedschapsmachines. Met de µm-nauwkeurige controle van een HEIDENHAIN besturing wint u veel tijd. Afhankelijk van de eisen met betrekking tot de oppervlaktekwaliteit en de maatnauwkeurigheid worden de bochten bewust afgesneden. Hierdoor gaat u sneller. Het gevolg: Uw TNC behaalt de beste resultaten en daarmee bouwt u een voorsprong op als het gaat om economie en productiviteit. HEIDENHAIN NEDERLAND BV, Postbus 92, 6710 BB Ede, Tel.: 0318-581800, Fax: 0318-581870, www.heidenhain.nl, e-mail: verkoop@heidenhain.nl

Lengtemeetsystemen Contourbesturingen Digitale uitlezingen

NOVEMBER 2013, UITGAVE 44

2 Jaap Bazuin: Anticyclisch investeren geeft HEIDENHAIN voorsprong

3Zonnepanelen op kantoordak, extra stap in milieuvriendelijke huisvesting

4Paul Ouwehand, Delft University of Technology Racing team “De unieke toepassing van encoders door DUT Racing is voor HEIDENHAIN ook leerzaam”

7EMO 2013: ’Dynamic Efficiency’ en ‘Dynamic Precision’ optimaliseren frezen en draaien

8 Precisiebeurs 2013 te Veldhoven, 3 en 4 december

11De heer Dingemanse wint Weissbier met beste TNC-programma

12 METAVAK 2013 te Gorinchem, 5, 6 en 7 november:

13HIT, HEIDENHAIN Interactieve Training nu óók voor DIN/ISO programmering

14Bespaar tijd en geld door het gebruik van onze servicetools PWT 10, 17 en 18 en PWM 9 en 20 HEIDENHAIN Nederland, Copernicuslaan

Partner voor de toekomst

Anticyclisch investeren geeft HEIDENHAIN voorsprong

HEIDENHAIN heeft alle jaren geïnvesteerd voor de lange termijn, om zo ook in de toekomst een betrouwbare partner in business te kunnen zijn. Net voor de crisis van 2008 was er al gigantisch geïnvesteerd en dat heeft geresulteerd in een significante marktaandeelvergroting voor de encoders. Mede door het gedurfde anticyclische investeringsbeleid heeft HEIDENHAIN de markt, met als voorbeeld de encoders, in een ramp-up periode op korte termijn van grote hoeveelheden kunnen voorzien. Hierbij werden de afgesproken levertijden ook stipt nagekomen.

HEIDENHAIN hecht aan een goede relatie met haar afnemers en in de hightech-industrie is transparantie en samenwerking daarbij zeer belangrijk. Gerenommeerde ondernemingen gebruiken onze knowhow graag in hun R & D-activiteiten, waardoor wij een belangrijke bijdrage in het succes kunnen leveren en als relevante partner in business gezien worden. Doordat wij, als specialisten en marktleider op ons vakgebied, alle knowhow en een aanzienlijk deel van onze profit gebruiken om de nieuwste producten continu verder te ontwikkelen, kunnen wij steeds de meest geavanceerde producten aanbieden.

Voortdurende nieuwbouw voor passende huisvesting

In 2006 is er op ons fabrieksterrein in Traunreut (D) al een grote productiehal gebouwd (A30) waar 1,3 miljoen encoders en ook de honderdduizenden lengtemeetsystemen in cleanrooms gebouwd worden. Deze worden vervolgens volautomatisch en conform de normeringen verpakt en naar het warehouse getransporteerd, waarbij de producten nauwelijks door een mensenhand aangeraakt hoeven te worden.

Supermoderne productiefaciliteit in aanbouw

Op dit moment wordt er hard gewerkt aan het nieuwe productiegebouw A40, zeer geavanceerd en ‘schoon’, met een vloeroppervlakte van 33.000 m2. Hier zullen vanaf medio 2014 voornamelijk de besturingselementen met wire bonders en chip on board-technologie gefabriceerd worden. Deze gaan naar een 30 meter hoog, volautomatisch werkend magazijn waar onbemande voertuigen de producten vanuit de productieafdeling efficiënt opbergen en ook weer uitleveren.

Nieuwe trainingsfaciliteiten HEIDENHAIN blijft uiteraard ook innovatief met betrekking tot de besturingen. Opties in de besturing kunnen veel dure man- en machine-uren besparen. Het is belangrijk dat de medewerkers aan de kostbare productiesystemen weten wat er gebeurt, hoe een machine functioneert en de bewerking loopt. Het zijn juist de

Bouwput van inmiddels bijna gerealiseerde gebouw A40

vakmensen en niet de knoppendrukkers die het rendement uit de investering kunnen halen. Opleiding en kennis van alle mogelijkheden zijn hiervoor noodzakelijk. De gebruikers-trainingen kunnen wij in Ede of op locatie verzorgen, in Traunreut zijn gespecialiseerde opleidingen mogelijk.

Vorig jaar is ons nieuwe trainingscentrum in Traunreut in gebruik genomen. Dit biedt de internationale cursisten zes goed uitgeruste scholingsruimtes, voorzien van alle interactieve middelen om snel en succesvol te kunnen trainen. Alle theorie kan in de machinehal, met een uitgebreid machinepark van actuele CNC-gestuurde bewerkingsmachines, in de praktijk worden gebracht. Voordeel van deze trainingslocatie op ons complex is ook dat onze nieuwste producten en actuele informatie voor de kennisoverdracht hier als eerste aanwezig zijn.

3200 medewerkers en de mobiliteit

Voor de 3200 medewerkers, én de logistiek in het dorp Traunreut, is het belangrijk dat er nu ook een enorme parkeergarage met 9 etages is, die het mogelijk maakt om 2000 auto’s op eigen terrein te parkeren. Door de afstemming op o.a. de ploegendienst voldoet dit aantal en is er geen overlast in de omgeving.

Nieuwe fabriek in Jena

Om aan de vraag naar de meetsystemen te kunnen voldoen is de productiefaciliteit uitgebreid met een compleet nieuwe fabriek in Jena, in het oosten van Duitsland. Hiermee is de productiecapaciteit aanzienlijk uitgebreid.

Stevig investeren in de producten van de toekomst HEIDENHAIN heeft de laatste jaren in zowel Traunreut als in Jena enorm veel geld geïnvesteerd om de kwaliteit te waarborgen en de toenemende vraag naar de high-end meetsystemen en besturingen te kunnen beantwoorden. De dynamiek in onze firma past bij onze bijdrage aan de zeer nauwkeurige gereedschapsmachines, maar ook in opstellingen voor de productie en verdere verwerking van elektronische componenten en halfgeleiders. Met onze uitgebreide knowhow in de ontwikkeling en productie van meetsystemen en besturingen creëren we een belangrijke basis voor de automatisering van installaties en productiemachines van morgen. Mede dankzij het vertrouwen dat onze klanten in ons en in onze producten hebben, kunnen wij blijven investeren in de producten van de toekomst.

Jaap Bazuin, directeur

HEIDENHAIN zet extra stap in milieuvriendelijke huisvesting

Al bij de nieuwbouw van ons kantoorpand in 2003, was milieu en energiebesparing een belangrijk issue. Uiteraard voldoet het pand aan hoge isolatienormen, o.a. de bredere, zwaar geïsoleerde spouwmuren en extra breed HR++ glas maken het mogelijk het pand te verwarmen met de daarbinnen afgegeven warmte van de mensen en alle elektrische apparatuur. Het geavanceerde klimaatregeling- systeem, hetgeen gebruik maakt van een warmtewiel, zorgt voor een verantwoorde en milieuvriendelijke beheersing van temperatuur en luchtvochtigheid. Door de installatie van zonnepanelen kunnen wij het milieu nog verder sparen en onze energiekosten reduceren.

Ons systeem bestaat uit 116 zonnepanelen van 255 Wp met een oppervlakte van 190 m2. Dit kan een piekvermogen van 29580 Wp leveren en de geschatte jaaropbrengst is 26500 kWh. Daaruit kan een aanzienlijk deel van onze stroomconsumptie gehaald worden. Dit milieuvriendelijke energiesysteem draait sinds 23 april en in 5 maanden noteerden wij al een opbrengst van 18000 kWh, cijfers die het beloofde rendement waarmaken.

190 m2 Zonnepanelen op kantoordak

Paul Ouwehand, Delft University of Technology Racing team:

“De unieke toepassing van encoders door DUT Racing is voor HEIDENHAIN ook leerzaam”

Delft University of Technology Racing team, beter bekend als DUT Racing, is een Nederlands Formula Student Team uit Delft. DUT Racing staat bekend om het ontwikkelen van lichtgewicht Formula Student raceauto's en doet al ruim 10 jaar mee aan de mondiale Formula Student competitie. Paul Ouwehand, teamlid vanaf het eerste uur: “DUT Racing rijdt met elektrische auto’s en deze gebruiken van HEIDENHAIN per auto vier roterende encoders EBI 1135. Iedere encoder zit compact verwerkt in één van de vier motoren in de wielen van de auto. De PWM 20 wordt door DUT Racing gebruikt om de encoders perfect af te stellen.”

DUT Racing heeft zich inmiddels, met vier overwinningen op de Formula Student Germany in Hockenheim en één maal een overwinning op de Formula Student UK, tot de eerste plaats op de wereldranglijst opgewerkt. Paul Ouwehand: “De laatste nummer 1 overwinning was recent, in augustus 2013 op Hockenheim.”

Van verbrandingsmotor naar elektrische motor Paul Ouwehand: “Na mijn bachelor werktuigbouwkunde aan de TU Delft heb ik twee jaar niet gestudeerd, maar aan het DUT Racing project gewerkt. Het afgelopen jaar heb ik mijn studie weer opgepakt met een master werktuigbouwkunde en mechatronica. In totaal heb ik nu drie jaar bij het DUT Racing team gezeten. Eerst heb ik gewerkt aan de verbrandingsmotor, want de auto reed eerst, ook al succesvol, op bio-ethanol. In 2006 behaalde het team hiermee een tweede plaats tijdens de Formula Student UK en in 2008 een overwinning tijdens de Formula Student Germany. In het seizoen 2009 reed het team de auto voor de derde keer naar een tweede plaats in Engeland, en in 2010 werd wederom de Formula Student Germany-titel uit Duitsland meegenomen. Het jaar daarna, in 2011, zijn we overgestapt naar de elektrische motor en heb ik de transmissie, de tandwieloverbrenging ontworpen en veel onderdelen geproduceerd.”

Fulltime lid van kernteam

Het DUT Racing team bestaat uit ongeveer 75 teamleden die samenwerken om een snelle, efficiënte en betrouwbare raceauto te bouwen in minder dan één jaar. Alle leden van het team zijn studenten aan de TU Delft en verschillen van eerstejaars tot promovendi. Dit maakt DUT Racing een van de grootste en meest gevarieerde studententeams van de TU Delft. ”Afgelopen studiejaar ben ik fulltime toegetreden tot het kernteam, het managementteam van DUT Racing. Dit management bestaat uit tien personen die een jaar niet studeren en fulltime voor dit project werken.”

Ideale combinatie van theorie en praktijk Het DUT Racing team en de vereniging eromheen hebben een visie voor de lange termijn. Het primaire doel van het project is educatie: “Jaarlijks wordt de kennis en kunde in het ontwerpen van een raceauto bij leden bijgebracht door middel van colleges en workshops. Op deze manier wordt de kennis en ervaring van oudteamleden overgedragen op een nieuwe garde. De insteek is zorgen dat de mensen die meedoen aan het project er veel van leren en uiteindelijk een betere ingenieur worden. In die zin willen we het project een toevoeging laten zijn aan hun studie. Op de TU krijg je veel theorie en niet bij elke studie kun je dat evenveel in de praktijk brengen. Juist binnen DUT Racing is dat heel goed mogelijk. Je ontwerpt en maakt producten die je daadwerkelijk test door ermee te rijden, en dat is heel leerzaam.”

Formula Student Germany in Hockenheim

“Het was dit jaar als alumni mijn taak, te adviseren en om alle know how die ik de afgelopen drie jaar heb opgebouwd door te geven. Bedoeld om elk nieuw team niet steeds opnieuw het wiel te laten uitvinden en het team verder te laten groeien voor de race in Hockenheim. Het blijkt vooral lastig om in te schatten hoeveel tijd je hebt voor een technische aanpassing. We hebben in 2011 de eerste elektrische auto gebouwd. Deze is in 2012 opgevolgd door de huidige vierwiel aangedreven racewagen met elektromotoren in de wielen. Belangrijk verschil is dat de wagen nu regeneratief kan remmen om zo energie terug te brengen naar de auto, waardoor een kleiner accupakket volstaat. Dat biedt heel veel voordelen: je kunt harder rijden en je verbruikt minder energie. Met deze snelle auto hebben we ook verleden jaar gewonnen op Hockenheim. Dit jaar werd deze auto vooral gebruikt om testen mee te doen voor het nieuwe team en om coureurs te trainen, zolang de huidige auto nog niet klaar was.

Een paar maanden geleden is tijdens een training één van de motoren kapot gegaan en die verlangde reparatie. Wij gebruiken vier encoders van HEIDENHAIN, één in elk wiel van de auto. Een hele goede encoder, overigens. Maar op de motor, de as en de lager zat teveel speling en daardoor stopte de encoder ermee. Dus hebben we die motor uit elkaar gehaald om er nieuwe lagers in te zetten. Deze wordt nu weer in elkaar gezet en getest.”

Encoder helpt motor compact houden

De motor is het hart van de elektrische auto, waar alles verder omheen is gebouwd. Paul Ouwehand: “De reden waarom wij zo’n vierwiel aangedreven elektrische auto kúnnen bouwen, is omdat wij hele krachtige,

DUT Racingteam verbreekt record acceleratie 0 - 100 km/u

Het is het DUT Racingteam gelukt. Ze hebben het wereldrecord acceleratie van 0 tot 100 km/u voor elektrische auto's verbroken. "Ladies and gentleman, we set a new record! 2,15 SECONDS", twitterde het team vrijdag 20 september 2013. Het record stond op 2,68 seconden. Men dacht dat de DUT12 rond de 2,3 seconden zou halen. Dat is al sneller dan bijvoorbeeld de Bugatti Veyron Super Sport en zelfs Guido van der Garde haalt dat in zijn Formule-1 wagen niet.

De studenten gebruikten hun in 2012 gebouwde, compacte en vierwiel-aangedreven, racewagen van slechts 145 kg. waarmee zij ook het WK in Hockenheim wonnen. Voor dit acceleratierecord werd de racewagen waar mogelijk nog lichter gemaakt, maar het belangrijkste verschil komt van de elektromotoren. Die mogen in de Formula Student competitie maar 114 pk leveren en zijn dan begrenst. Nu is de volle kracht gebruikt, dat komt neer op 135 pk, bijna één pk per kilogram gewicht. De encoders en analysetool hebben zich nuttig gemaakt.

“De PWM 20 wordt door DUT Racing gebruikt om de encoder in iedere motor perfect af te stellen.”

compacte motoren hebben kunnen maken. Zo klein dat deze zelfs in de wielen passen, dit concept biedt ons veel meer mogelijkheden voor deze auto. Eén van de redenen waarom deze motor zo compact kan zijn, is dat we ook een hele kleine compacte encoder van HEIDENHAIN kunnen toepassen. Deze is aan de achterkant van de motoren geplaatst en dit concept scheelt dus heel veel inbouwruimte. Daarnaast is deze encoder extreem nauwkeurig. Die is cruciaal omdat we hiermee het maximale aan performance uit de motor kunnen halen. We knijpen ‘m als het ware helemaal uit. Daardoor rijden we op een extreem hoog toerental van 20.000 toeren. Ook gebruiken wij een bepaald principe genaamd veldverzwakking. Dit is een speciaal type aansturing van je motor waardoor deze eigenlijk constant vermogen kan leveren. Dat lukt alleen als je heel nauwkeurig de hoeken van je motor kunt uitlezen en dát lukt dus alleen met een zeer nauwkeurige encoder zoals die van HEIDENHAIN. We profiteren hierbij van de synergetische combinatie van nauwkeurigheid en compact formaat. We halen daardoor een maximaal vermogen uit de vier motoren per auto en houden die toch zo klein zijn dat deze in de wielen ingebouwd kunnen worden.”

Makkelijk uitlijnen met analysetool PWM 20 “Ook gebruiken we de analysetool PWM 20. Elke keer als we de motor uit elkaar halen, moet de encoder opnieuw ingebouwd en dan ook uitgelijnd worden om te zorgen dat deze weer zo nauwkeurig mogelijk werkt. Dit uitlijnen doen we heel gemakkelijk en zorgvuldig met de analysetool PWM 20. Voorheen waren we hiervoor afhankelijk van HEIDENHAIN of onze motorenbouwer. Gelukkig beschikken wij er nu, via

HEIDENHAIN, zelf over en kunnen we op elk moment dat dit nodig is de encoders uitlijnen.”

Belangstelling van HEIDENHAIN

De elektromotoren bouwen wij in samenwerking met een Duits bedrijf dat servomotoren ontwikkelt en de encoder EBI 1135 van HEIDENHAIN heeft meegeleverd. HEIDENHAIN ondersteunt ons rechtstreeks met onder andere de analysetool PWM 20, bekabeling en dergelijke en ook support als wij dat nodig hebben. Uiteraard is ook HEIDENHAIN in ons geïnteresseerd vanwege deze niet alledaagse toepassing van hun encoders in onze elektrische raceauto. We gaan bijvoorbeeld in het gebruik ervan iets over de officiële limiet heen van HEIDENHAIN voor wat betreft toerental.

En wat ook wel een uitdaging is: onze auto zit vol met elektronica, zoals een 600 Volt accupakket. Ook lopen er powerdraden en signaaldraden kriskras door de auto. De elektromagnetische comptabiliteit maakt het moeilijk om ervoor te zorgen dat al je signalen niet verstoord worden. Punten die ook de aandacht hebben van HEIDENHAIN, ze hebben er interesse in om te zien hoe wij met dat soort zaken omgaan. In het verleden hebben we bijvoorbeeld problemen gehad, omdat een signaal van de encoder werd verstoord door een ongewenste magnetische koppeling, ontstaan tussen diverse draden. Dit voorkomen wij nu door de bekabeling anders te leggen. We hebben voortdurend contact om ervaringen uit te wisselen en hopen dit voor de toekomst zo te houden. Door de betrokkenheid van HEIDENHAIN kunnen de studenten ook ervaren wat de nauwkeurigheid van dit kwaliteitsproduct voor ons project betekent!”

’Dynamic Efficiency’ en ‘Dynamic Precision’

optimaliseren frezen en draaien

Tijdens de EMO 2013, gehouden van 16 tot en met 21 september te Hannover heeft HEIDENHAIN, zoals gebruikelijk, een aantal belangrijke noviteiten gepresenteerd. Voor ons bedrijf biedt deze beurs de mogelijkheid om de internationale relaties en pers op bekend terrein te informeren over de laatste ontwikkelingen.

Ook dit jaar was het druk op onze stand waar onder de thema’s ‘Dynamic Efficiency’ en ‘Dynamic Precision’ onder andere een zestal nieuwe TNC-functies werd getoond.

Deze concepten omvatten functies voor TNC besturingen waarmee zowel frees- als draaibewerkingen nog sneller en nauwkeuriger kunnen worden uitgevoerd. Complexere bewerkingen kan men niet alleen sneller afwerken, maar ook nog met een duidelijk betere kwaliteit. In het kort: efficiënter en nauwkeuriger!

Dynamic Efficiency

De bediener kan “Dynamic Efficiency” gebruiken om, gedurende zware freesbewerkingen, de bewerkingstijd te verkorten en de chip removel rates te verhogen.

De volgende opties staan tot zijn beschikking:

•ACC (Active Chatter Control): actieve vermindering van de neiging tot chatter (ratelen)

•AFC (Adaptive Feed Control): lastafhankelijke aanpassing van de voeding

•Troichoïdaal frezen: zeer efficiënt verspanen van willekeurige sleuven

Dynamic Precision

"Dynamic Precision" helpt de bediener om de potentiele nauwkeurigheid van een TNC gestuurde machine

efficiënter te benutten. Daarnaast biedt het voordelen door hoge productiesnelheden van nauwkeurig bewerkte werkstukken met betere oppervlakken, verhoogde nauwkeurigheid en kortere bewerkingstijden.

•CTC: compensatie van de acceleratie-afhankelijke positiefouten

•AVD: actieve demping van resonanties in de aandrijflijn en de machine

•PAC / LAC / MAC: positie-/belasting-/bewegings afhankelijke aanpassing van de regelparameters

TNC besturingen van de nieuwste generatie

De demonstratie van de TNC 640 high-end contourbesturing op een werkende productiemachine trok veel aandacht en was erg indrukwekkend. Deze besturing, geschikt voor zowel bewerkingscentra als voor freesdraaimachines, beschikt nu over een “one-of-a-kind” zeer gedetailleerde 3D-simulatie die zowel frees- als draaibewerkingen kan simuleren in één enkel grafisch beeld. Bovendien heeft de TNC 640 nu tijdbesparende en praktische functies speciaal voor draaibewerkingen. De sleutelbegrippen zijn hier dynamische blankformaat aanpassing en geavanceerde steek-draaicycli.

Deze live-demonstratie, het aanwezige scala aan besturingen en programmeerstations, alsmede de talrijke presentaties hebben veel bezoekers van onze stand overtuigd van de kracht en bruikbaarheid van onze nieuwste generatie TNC-besturingen.

Onze meetsystemen, variërend van hoekencoders tot lineaire encoders en meettasters en informatie over interfaces en kwaliteitsborging werden uiteraard ook gepresenteerd.

HEIDENHAINinfo

Colofon:

is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd. Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE, Postbus 92, 6710 BB EDE, Tel. (0318) 58 18 00, Fax (0318) 58 18 70. Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin. Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin / Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen. Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Precisiebeurs 2013 dinsdag 3 & woensdag

4 december Veldhoven

Modulaire elektronica voor meervoudige meetplaatsen en ook nieuwste hoek- en lengtemeetsystemen present.

De bezoeker van de Precisiebeurs kan weer gratis kennis nemen van nieuwe technologieën, oplossingen en producten, getoond door 260 specialistische bedrijven en kennisinstellingen. Daarnaast zijn er ruim 50 innoverende en inspirerende lezingen en is er het Internationaal Brokerage Event met EEN/Syntens. HEIDENHAIN zal zeker opzien baren met de nieuwe modulaire elektronica voor meervoudige meetplaatsen, MSE 1000, en de nóg kleinere encoders en linialen. Naast bovengenoemde noviteiten treft u op onze stand uiteraard nog meer systemen aan en ons team adviseert u graag over mogelijke toepassingen in uw vakgebied.

Nieuw

Absolute meettaster ACANTO nu met

langere meetweg

De serie ACANTO-meettasters is uitgebreid met een variant die een meetlengte heeft van 30 mm. Deze meettaster kenmerkt zich voor de uitgave van absolute positiewaarde en is daardoor bijzonder geschikt voor metingen tijdens de productie, in meervoudige meetplaatsen en in automatische test- en controle-opstellingen.

De optische aftasting van de absolute verdeling zorgt ervoor dat het passeren van referentiemerken niet meer nodig is. Dit maakt ook een hoge en gelijkblijvende nauwkeurigheid over de gehele meetlengte mogelijk. Voor toepassingen in de ‘in proces- meettechniek’ heeft de ACANTO een beschermingklasse van IP 67. De steekbare aansluitkabel is in verschillende kabellengtes leverbaar.

De van de andere HEIDENHAIN-meetsystemen bekende EnDat 2.2interface biedt ook bij de ACANTO de mogelijkheid van een eenvoudige statusweergave en een diagnosemogelijkheid. Snelle inbedrijfname en hoge data-overdrachtssnelheden zijn ook met dit systeem mogelijk. Tijdens de inbedrijfname kunnen via de EnDat 2.2-interface de systeemgegevens uitgelezen worden, terwijl in de bedrijfsmodus de diagnosegegevens over de kwaliteit van de incrementele en absolute signalen opgevraagd kunnen worden. Tevens is het mogelijk OEM-gegevens op te slaan in het geheugen van de tasters. De innovatieve technologie van de glijlagers in de meetpinole verlaagt de wrijving en vermindert de slijtage in de meettaster.

Nieuw LIC 2100 absoluut bandmeetsysteem

Na de eerdere en succesvolle introductie van de LIC 4100 lanceert HEIDENHAIN nu de LIC 2100, een open liniaal die zich kenmerkt door grote aanbouwtoleranties. (roll/pitch/moiré: +/-1 graad). Dit robuuste absolute bandmeetsysteem is met name bedoeld voor toepassingen met minder hoge nauwkeurigheden, maar waar wel hoge eisen worden gesteld aan de betrouwbaarheid.

Nieuw ERP 1000; nieuw hoekmeetsysteem met signaalperiode van 7,25 µm

Dit nieuwe modulaire hoekmeetsysteem, een aftastkop en zeer kleine glazen maatverdeling met een signaalperiode van 7,25 µm, is uitermate geschikt en specifiek bedoeld voor toepassingen die een hoge resolutie vereisen. Een van de voordelen van dit systeem is de robuuste uitvoering en het beschikbaar zijn van een referentiemerk. Dit hoekmeetsysteem ERP 1000 is men name geschikt voor toepassingen in bijvoorbeeld de micropositionering, metrologie en ruwheidstesters.

Belangrijkste voordelen:

• groot aantal strepen

• compact

• zeer goede signaalkwaliteit en daardoor hoge toelaatbare interpolatiefactoren

• excellente thermische positiestabiliteit

• verdeling als segment of als volledige cirkel (gepland)

• eenvoudige aanbouw door grote aanbouwtoleranties

Als u interesse heeft in uitgebreide technische gegevens en mogelijkheden van dit meetsysteem, bel 0318-581800 of stuur een e-mail: verkoop@heidenhain.nl

Enkele technische specificaties van ERP 1000:

Verdeling:

Verdeling: OPTODUR planar faseverdeling op glas

Optische diameter van de verdeling:52 mm

Aantal strepen: 22.532 per 360°

Referentiemerk: 1 Aftastkop: Incrementele signalen: 1 Vss Signaalperiode: 7,25 µm

Maximum toerental: 1.300 tpm

Montage toleranties: (10% amplitude reductie)

X: ± 50 µm (meetrichting)

Y: ± 50 µm (radiaal)

Z: ± 100 µm (afstand verdeling/kop)

Nieuw Modulair hoekmeetsysteem ERO 2000

Het nieuwe modulaire hoekmeetsysteem ERO 2000 bestaat uit een aftastkop en een, zeer kleine, glazen maatverdeling. De extreem hoge signaalkwaliteit en de bijzonder lage ruiswaarden van dit meetsysteem maken het mogelijk dat de signalen tot 10 keer hoger geïnterpoleerd kunnen dan tot dusver mogelijk was met de systemen met een delingsperiode van 20μm.

Vooral bij typische toepassingen, zoals bij galvanometers, piezomotoren en bij micropositionering, bijvoorbeeld met goniometers, komen de bijzonderheden tot hun recht.

De meest in het oog springende bijzonderheden op een rij: • zeer compact • zeer goede signaalkwaliteit, waardoor hoge interpolatie van de signalen mogelijk • excellente thermische positiestabiliteit

geringe massatraagheid van de maatverdeling

verdeling als volledige cirkel en als segment beschikbaar

eenvoudige opbouw door relatief grote aanbouwtoleranties

Als u interesse heeft in uitgebreide technische gegevens en mogelijkheden van dit meetsysteem, bel 0318-581800 of stuur een e-mail: verkoop@heidenhain.nl

Enkele technische specificaties van ERO 2000:

Verdeling:

Verdeling: SUPRADUR planar fase verdeling op glas

Optische diameter van de verdeling: 16,3 mm

Aantal strepen: 2.500 per 360°

Referentiemerk: 1

Aftastkop: Incrementele signalen:1 Vss

Signaalperiode: 20 µm (2,5 mrad)

Maximum toerental:12.000 tpm

Montage toleranties: (10% amplitude reductie)

X: ± 60 µm (meetrichting)

Y: ± 60 µm (radiaal)

Z: ± 100 µm (afstand verdeling/kop)

NH Conference Centre Koningshof, Entree Beneluxhal, Locht 117, 5504 RM Veldhoven

Openingstijden: 09.30 tot 17.00 uur, entree gratis.

Nieuw MSE 1000, modulaire elektronica voor meervoudige

meetplaatsen

Met de nieuwe modulaire elektronica voor meervoudige meetplaatsen, de MSE 1000, biedt HEIDENHAIN een betrouwbare en krachtige unit, waarmee volledig aan de hoge eisen van een ‘inproductie-meetplek’ wordt voldaan. Samen met het uitgebreide productenpallet van absolute en incrementele meettasters levert HEIDENHAIN met de MSE 1000 alle componenten voor een volledige meetketen uit één hand; van de registratie van de verschillende meetgroottes in vele assen tot en met de complete verwerking en een comfortabele procesbewaking. De componenten vormen een compleet en optimaal op elkaar afgestemd systeem, hetgeen ook een probleemloze werking garandeert.

In moderne productiefaciliteiten wordt in toenemende mate vlak bij de productie gemeten. Ook de kwaliteit van de productie moet steeds vaker continue bewaakt en gedocumenteerd worden en dit is vaak alleen geautomatiseerd uitvoerbaar.

Elektronische datalogging onontbeerlijk

Om deze reden is elektronische datalogging meestal onontbeerlijk. Speciale meetplaatsen in de productie verkorten de tijd die het kost om te meten en bieden de mogelijkheid om direct te kunnen ingrijpen in de productieparameters, als dat uit de metingen nodig blijkt. Zulke meetplaatsen zijn vaak voorzien van diverse soorten sensoren, zoals voor het meten van temperatuur en druk, en meettasters voor meten van de maatvoering. Ook gegevens van inductieve sensoren en analoge signalen moeten vaak worden verwerkt.

Modulaire opbouw MSE 1000 biedt flexibiliteit

Door de modulaire opbouw van de MSE 1000 en de verschillende beschikbare interfaces is deze unit flexibel aan te passen aan het toepassingsgebied. Aan de separate modules zijn verschillende soorten meetsystemen aan te sluiten met incrementele, absolute of analoge uitgangssignalen, met schakelsignalen en met een communicatie over diverse interfaces.

Tot 250 assen of kanalen mogelijk

In totaal kunnen er maximaal 250 assen of kanalen worden geconfigureerd. De communicatie met een mastercomputer gaat via de snelle ethernet interface, net zoals bijvoorbeeld het aansturen van sorteerwissels, waarschuwingslampen, een PLC en dergelijke. De mogelijkheid tot de uitgave van de meetwaardes voor documentatie en verdere verwerking completeert het uitgebreide aantal functies op de MSE 1000.

Nieuw

EIB 15x2, dataverwerking van 2 aftastkoppen in één systeem

De EIB 15x2 is een interpolatie-, en digitaliseringsunit voor de calculatie van de posities van twee separate aftastkoppen in een hoekmeetsysteem. Dit systeem berekent gelijktijdig de positie van incrementele encoders zoals bijvoorbeeld de ERA or ERM van HEIDENHAIN. Met deze methode is de excentriciteitsfout, bij gebruik van een open hoekmeetsysteem zonder eigen lagering, met een factor 3 te verbeteren.

Programmeerwedstrijd Demoweek 2013

De heer Dingemanse wint met beste TNC-programma

De programmeerwedstrijd in het kader van de DEMOWEEK 2013 heeft een aantal leuke oplossingen opgeleverd voor de vervaardiging van de bodemplaat. Onze uitdaging is opgepakt en met behulp van KlaartekstDialoog en in smarT.NC werden een aantal slimme oplossingen uitgewerkt en tijdens de DEMOWEEK ingeleverd.

Intern hadden wij, naar ons idee, een goed programma geschreven om de plaat van 300 x 210 x 25 mm zo efficiënt mogelijk te bewerken. Toch kwamen er weer slimmere oplossingen uit deze programmeerwedstrijd. Dit bewerkingsprogramma werd ingeleverd door C. Dingemanse, werkzaam bij Herder B.V. in Middelburg. Het winnende programma is inventief en de werking eenvoudig. De jury beoordeelde zijn ingestuurde bewerkingsprogramma als het meest overzichtelijke en het best gestructureerde TNC-bewerkingsprogramma van alle inzendingen. De heer Dingemanse werkt mee aan de kwaliteitsmachines van Herder, het meest verkochte merk in de markt van sloot-, beplanting- en bermonderhoud ter wereld. De producten van Herder staan o.a. voor een lange levensduur en ergonomisch verantwoord werken.

De heer Dingemanse (rechts) ontvangt het beloofde vaatje Weissbier en de oorkonde uit handen van Paul Venema, Account Manager HEIDENHAIN Nederland.

5, 6 en 7 november: METAVAK 2013

TS en TT 460 Hybrid, tasters met infrarood óf radiografische signaaloverdracht Centraal staan onze eerder geïntroduceerde hybride 3D-tasters, met naar keuze de infrarood óf radiografische signaaloverdracht, die inmiddels leverbaar zijn.

Het betreft gereedschaps-tastsysteem TT 460 Hybrid en het werkstuk-tastsysteem TS 460 Hybrid. De laatste registreert, in samenwerking met de besturing, exact de afmeting en positie van werkstukken en zijn bij precieze bewerkingen niet meer weg te denken. Zo kan het te bewerken onderdeel o.a. eenvoudig worden uitgelijnd en kan een nulpunt bepaald worden.

Kabelverbonden gereedschaps-tastsystemen TS 160 en TT 260

HEIDENHAIN biedt ook twee nieuwe, kabelverbonden gereedschaps-tastsystemen, de TS 260, met radiale of axiale kabeluitgang, en het gereedschaps-tastsysteem TT 160. Beide kleine tastsystemen leveren de schakelsignalen zonder interface of versterker.

‘Dynamic Efficiency & Dynamic Precision’; zes nieuwe TNC-functies

Het eerder op de EMO gepresenteerde ‘Dynamic Efficiency’ & ‘Dynamic Control’ vergemakkelijken het werk van de bediener, maar maken ook het productieproces zelf sneller, stabieler en voorspelbaarder - kortom, efficiënter. Hierbij worden effectieve functies van de besturing met innovatieve bewerkingsstrategieën

gecombineerd om zo de verspaningsvolumes te verbeteren en de bewerkingstijd te verkorten (zie artikel EMO). Op onze stand informeert ons team u ook met plezier over deze effectieve functies van de besturing met de innovatieve bewerkingsstrategieën. Graag ontvangen wij u op onze stand.

HIT, Nederlandstalig en nu óók voor DIN/ISO programmering

Effectief en kwalitatief produceren van hoogwaardige producten wordt in sterke mate beïnvloed door de juiste bediening van de machines. De medewerker die het CAD/CAM systeem en de machine bedient, moet precies weten wat hij of zij doet. En moet dus ook alle mogelijkheden kennen die de TNC-productiesystemen bieden, om zo de optimale productiestrategie voor de onderneming te kiezen. HEIDENHAIN kan de bedieners uiteraard alles vertellen en leren over het verwerken van de data van het CAD systeem in een HEIDENHAIN TNC besturing en de daadwerkelijke besturing van de machine.

HIT – HEIDENHAIN Interactieve Training

HEIDENHAIN heeft een leermethode ontwikkeld, HIT, die uit drie modules bestaat. Deze modules zijn via de HEIDENHAIN online-shop in verschillende uitvoeringen beschikbaar. Het is een prettige en effectieve interactieve online lesmethode, waarmee een beginner snel de eerste stappen zet in het bedienen en programmeren van een TNC-besturing. Besturingsfuncties worden met animaties, korte opdrachten en oefeningen uitgelegd. De cursist leert zelfstandig, interactief, hoe een programma wordt aangemaakt in de besturing, hoe hij of zij een eenvoudig programma maakt, simuleert en dit uiteindelijk afwerkt op een machine.

HIT: nu in Klaartext én voor DIN/ISO programmering HIT ondersteunt in de eerste fase van het leren programmeren van een HEIDENHAIN-besturingen. Besturingsfuncties worden met animaties, korte opdrachten en oefeningen verklaard. Daarnaast kan de cursist datgene dat hij leerde zelf met een aantal tests controleren. De software is in verschillende uitvoeringen via onze online shop beschikbaar. Het lesconcept is ontwikkeld voor instructie over het gebruik van de HEIDENHAIN besturing iTNC 530, TNC 620, TNC 320, TNC 430 en de TNC 426.

Gratis demoversie

De software kan alleen worden besteld via onze online shop, via www.heidenhain.nl. Kies links voor Documentatie / Informatief, daarna Cursussen en vervolgens HIT - HEIDENHAIN interactieve training. Rechts ziet u de dan link naar de Online shop. HIT-Demoversie Cloudtoepassing, gratis.

Deze interactieve cursus is een prima basis voor onze reguliere programmeercursussen waarmee machinebedieners worden opgeleid tot competente medewerkers die het maximale rendement uit de investering van de productiemachine kunnen halen.

Vervolgtrainingen

Als vervolg op deze interactieve training biedt HEIDENHAIN de trainingen met open inschrijving. Op onze website vindt u onder Documentatie / Informatief gedetailleerde informatie over inhoud en data.

Juiste

en tools bepalen de kwaliteit van onderhoud en reparatie

Bespaar tijd en geld door het gebruik van onze servicetools

De hedendaagse, geavanceerde systemen kunnen alleen met behulp van de bijpassende gereedschappen ingesteld en onderhouden worden. Met onze testsystemen en kennis van zaken van de gebruiker kunnen onze systemen door hem zelf getest worden. HEIDENHAIN verzorgt alle technische cursussen voor het onderhoudspersoneel. De tools van HEIDENHAIN worden uiteraard aangepast aan de laatste stand van de techniek en een aantal belangrijke testsystemen is vernieuwd.

Voor het zelf testen en afregelen van HEIDENHAIN- meetsystemen bieden we drie verschillende meetmiddelen. De PWT als hulpmiddel bij de aanbouw en eerste inbedrijfname, daarnaast de PWM 9 voor testen en afregelen van lengte- en hoekmeetsystemen en tot slot de PWM 20 voor het testen en justeren van incrementele en absolute meetsystemen.

PWT 10 / PWT 17 / PWT 18

De PWT is een eenvoudige maar accurate meter en ideaal als hulpmiddel voor een snelle aanbouw en eerste inbedrijfname van uw meetsysteem. Voor een diagnose en het zoeken naar eventuele fouten bevelen we u de PWM 9 of de PWM 20 aan.

Universeel meetapparaat PWM 9

De PWM 9 is een universeel meetapparaat voor het testen en afregelen van incrementele lengte- en hoekmeetsystemen. Voor een uitgebreide diagnose kan de PWM 9 ook in serie met het meetsysteem worden aangesloten. Voor het meten van de verschillende meet-

systeemsignalen, zijn er verschillende insteekmodules beschikbaar die makkelijk en snel om te wisselen zijn.

Functies en voordelen:

• aansluiting aan een oscilloscoop via BNC-bussen

• meten van signaalamplitudes, stroomopname, voedingsspanning en aftastfrequentie.

• grafische indicatie van de incrementele signalen: amplitude, fasehoek, tastverhouding en referentiemerk (positie en breedte)

• symbolen voor referentiemerken, storingssignaal en telrichting

• universele teller, interpolatie te kiezen tot 1024-voudig

• ondersteuning bij het afregelen (PWT-modus) van open lengtemeetsystemen

• comfortabele bediening via soft-keys en het LCDbeeldscherm

• meten tijdens het inbedrijf zijn van het meetsysteem is mogelijk

service

PWT-koffer

Heeft u een PWM 8?

Uw PWM 8 kan door ons omgebouwd worden in de nieuwe, volledige compatibele variant, de PWM 9.

De ombouw omvat de volgende werkzaamheden:

• Actualisering van de hard- en software

• Functietest

• Testen van de beschikbare interfacekaarten

• Opnieuw calibreren volgens DIN 55 350 deel 18/4.2.1

Als u interesse heeft in de testsystemen of de ombouw van een PWM 8, bel 0318-581800 of stuur een e-mail: service@heidenhain.nl

Test- en justeersysteem PWM 20 Het fasehoek-meetapparaat PWM 20 test- en justeert meetsystemen met een incrementele en absolute interface en stelt u in staat uw eigen meetsystemen op uw locatie zelfstandig te testen. Het systeem bestaat uit de volgende componenten:

• PWM 20: fasehoek-meetapparaat, aan te sluiten op PC via USB-kabel.

• ATS: afregel- en testsoftware met geïntegreerde databank van de meetsystemen en automatische herkenning van de aangesloten meetsystemen.

De ATS-software ondersteunt, afhankelijk van het aangesloten meetsysteem, verschillende functies. Met de EnDat-interface zijn, naast het uitlezen van de positiewaarden, bijvoorbeeld ook online-diagnoses mogelijk, kunnen parameters worden gelezen en nulpunten worden verschoven.

De PWM 20 blijft altijd up to date met de gratis software-updates via de HEIDENHAIN-homepage. De PWM 20 is, net als de PWM 9, ook te calibreren als test- en afregelmiddel via de HEIDENHAIN-calibreerdienst.

Functies:

• diagnose en afregelen van HEIDENHAIN-meetsystemen met absolute en incrementele interfaces

• verwerking van diverse soorten interfaces:

• EnDat 2.1 en EnDat 2.2

• DRIVE-CLiQ (alleen HEIDENHAIN meetsystemen)

• Fanuc Serial Interface

• Mitsubishi high speed interface

• Yaskawa

• SSI

• 1 Vss (3 Vss alleen voor servicedoeleinden)

• 11 µAss (25 µAss voor service doeleinden)

• TTL

• aanbouw-assistent voor de ExI, LIP 200 en LIC 4000 meetsystemen

• koppeling met PC en/of laptop via USB 2.0

Service en reparatie door HEIDENHAIN Uiteraard kan men het testen en onderhoud ook laten verzorgen en gebruik maken van onze know how. Onze goed uitgeruste serviceafdeling met kennis van de nieuwste systemen en in het bezit van de tools voor de allerlaatste technieken, is ook in staat om eventuele storingen adequaat op te lossen.

PWM 20

Nauwkeuriger en gelijktijdig sneller frezen is eigenlijk met elkaar in tegenspraak. De TNC-besturingen met de functie „Dynamic Precision“ lossen deze paradox elegant op en helpen u om het potentieel aan nauwkeurigheid van uw gereedschapsmachine nog beter te benutten. De producten worden nauwkeuriger, zelfs bij de kleinste toleranties en de meest verschillende vormen. Dit bereikt u zonder beperkingen in de snelheid van de bewerking. In tegendeel: Gereedschapsmachines met een TNC èn „Dynamic Precision“ zijn vaak sneller dan zonder.

FEBRUARI 2014, UITGAVE 45

2 Jaap Bazuin: Vooruitstrevende producten de basis voor vertrouwen 3 ACTIE: draadloos tastsysteem TS 460, zend- en ontvangsteenheid en kabel voor machineverbinding

4 Dynamic Efficiency: meer verspanen in minder tijd 7 Dynamic Precision: nauwkeurig bewerken in zo min mogelijk tijd 10Tijdbesparende en handige functies voor de TNC 640

12André Jansen, Managing Director Büchel BV:“We hebben vooral gezocht naar iets wat goed bij ons past” 15Kent u deze praktische programmafunctie? Produceer betrouwbaar passingen in serie

HEIDENHA IN FO 45

HEIDENHAIN Nederland, Copernicuslaan 34, 6716 BM Ede, tel. 0318-581800, e-mail: verkoop@heidenhain.nl

Vooruitstrevende producten de basis voor vertrouwen

Terugblikkend op het afgelopen jaar was er voor ons al in de zomer een positieve kentering zichtbaar in de orderintake. Dit jaar verwacht het concern een gematigde groei en zal het anticyclische investeringsbeleid doorgezet worden. Inmiddels is bewezen dat onze positie in de nichemarkt, met de focus op lange termijn, het gewenste resultaat brengt.

Reden om te blijven investeren in mensen en productiefaciliteiten, inmiddels ook buiten onze volgebouwde bedrijfsterrein in Traunreut. Daar staan sinds kort vier hallen van twee verdiepingen, met machines voor mechanische bewerking voor de benodigde onderdelen.

HEIDENHAIN kiest voor kwaliteit, betrouwbaarheid en technische voorsprong. Bijvoorbeeld onze linialen en tasters worden gekocht om het voordeel dat de gebruiker er mee kan behalen. Klanten zijn blij met de door ons geleverde kwaliteit en service, en waarderen onze betrouwbaarheid. Hiervoor stimuleren wij ook de interactie tussen onze afdelingen, waarbij de wensen van onze klanten centraal staan.

Techni-Show, 11-14 maart 2014

Op de komende TECHNI-SHOW vindt u alles over industriële productietechnieken, verwerking en bewerking van metalen en kunststoffen. Met innovaties, workshops, demo’s en tours over o.a. Small Series Manufacturing, robottechnologie en 24/7-productie. Wij ontmoeten u graag op onze stand C.082 in hal 11, waar ruime aandacht besteed zal worden aan onze nieuwe tasters, de linialen en ook de mogelijkheden met de besturing TNC 640. Het werken met deze besturing kan op onze stand gesimuleerd worden op een programmeerstation, waarbij interessante en nieuwe functies voor frezen én draaien snel in 3D gevisualiseerd worden.

Belangrijke thema’s worden gepresenteerd onder de naam Dynamic Efficiency en Dynamic Precision, nieuwe software die de processen verbeteren en de prestaties van de machines optimaliseren. Als toonaangevend producent van besturingen weet HEIDENHAIN

exact waar nog verbeteringen in de productie mogelijk zijn en met behulp van software worden prestatieverhogende besturingsfuncties met tijdbesparende bewerkingsstrategieën gecombineerd. Daarnaast wordt de dynamische afwijkingen van het machine gecompenseerd, hetgeen resulteert in betere producten en hoger rendement. CNC-leveranciers kunnen zich, dankzij deze innovatie van HEIDENHAIN, onderscheiden met machines die, met Dynamic Efficiency en Dynamic Precision, softwarematig een betere aansturing bieden. Elders in deze uitgave kunt u meer lezen over deze noviteit.

Predicaat 'Innovator' voor Hybrid tastsysteem TS 460 Ons team kan u ook uitgebreid informeren over de actie en mogelijkheden van het Hybrid tastsysteem, de TS 460. Deze geavanceerde taster heeft door de technische mogelijkheden en kwaliteiten, in het kader van de Techni-Show Innovatie Award, de status 'Innovator' gekregen. Het is de eerste taster die het mogelijk maakt om vrij te kiezen tussen een betrouwbare signaaloverdracht via radio of infrarood.

Op de pagina hiernaast kunt u lezen dat wij dit geavanceerde draadloos Hybrid 3D-tastsysteem, van uitstekende kwaliteit, tegen een aantrekkelijke prijs aanbieden.

Jaap Bazuin, directeur

Actie: draadloos tastsysteem ts 460, zend- en ontvangsteenheid en kabel voor machineverbinding Draadloze

taster

TS 460 Hybrid,

naar keuze infrarood of radiografische signaaloverdracht

De nieuwe generatie draadloze 3D-tastsystemen van HEIDENHAIN biedt de keuze uit signaaloverdracht via infrarood óf radiografisch, afhankelijk van de afstand en nauwkeurigheid. Zo krijgt de gebruiker altijd gegarandeerd de exacte positieresultaten. Bij het werkstuk-tastsysteem TS 460 is extra aandacht besteed aan de storingsvrije draadloze signaaloverdracht, onder de meest extreme omstandigheden.

3D-Werkstuktastsystemen registreren, in samenwerking met de besturing, exact de afmeting en positie van werkstukken en zijn bij precieze bewerkingen niet meer weg te denken. Zo kan het te bewerken onderdeel o.a. eenvoudig worden uitgelijnd en kan een nulpunt bepaald worden.

Infrarood én radiografisch

De tastsignalen moeten snel en betrouwbaar worden overgedragen aan de besturing, ook bij lange signaaltrajecten. Wanneer het tastsysteem bijvoorbeeld een groot onderdeel binnengaat, mag de informatieoverdracht niet worden onderbroken. Werkstuk-tastsysteem TS 460 kan werken met infrarood én radiografisch, de combinatie van deze twee soorten in één apparaat biedt grote voordelen. Hierdoor kan de gebruiker, afhankelijk van de situatie en locatie, kiezen voor het meest geschikte signaal.

Veelzijdig toepasbaar

De veelzijdigheid in gebruik van de TS 460 kent geen grenzen: geschikt voor frees-, boor- en kottermachine en bewerkingscentra met een omkasting of grote, open machines. Ook nieuwe toepassingen zijn mogelijk, de tastsystemen kunnen bijvoorbeeld volledig in een diepe kamer duiken, zonder dat het signaal verdwijnt. Deze nieuwste generatie tastsystemen is compacter, beschikt over een grote mate van herhalingsnauwkeurigheid en is allround inzetbaar. Ook hier is een afblaasinstallatie geïntegreerd: met behulp van perslucht of koelmiddel wordt grof vuil van het tastpunt en het werkstuk verwijderd en dat is belangrijk voor de procesveiligheid.

Verhoog rendement, reduceer kostbare stilstand

Met onze tastsystemen worden insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles, in tijd tot een minimum beperkt. Bewerkingsfouten worden direct gedetecteerd en kunnen gecorrigeerd worden zonder opnieuw in te spannen. De winst zit in de verhoging van het machinerendement en de productiekwaliteit.

Investering van € 4975,- snel terugverdient HEIDENHAIN biedt een compleet draadloos 3D-tastsysteem van uitstekende kwaliteit voor een aantrekkelijke prijs. De complete zend- en ontvangsteenheid inclusief de montage en instructie vraagt een investering van € 4975,- die erg snel terugverdient kan worden.

Dynamic Efficiency: meer verspanen in minder tijd

Met Dynamic Efficiency benut HEIDENHAIN de mogelijkheden van de machine en het gereedschap om zware bewerkingen nog efficiënter te maken. Tegelijkertijd wordt de mechanische belasting begrensd om de machine te ontzien en de gereedschappen zo lang mogelijk mee te laten gaan. Dynamic Efficiency ondersteunt alle processen waarbij hoge snijkrachten komen kijken en metaal met hoge snelheid moet worden verwijderd, zoals bijvoorbeeld bij het voorbewerken of het bewerken van moeilijk verspaanbaar materiaal.

Alles in één oogopslag: In een lijndiagram laat de TNC het huidige spindelvermogen en de aangepaste voedingssnelheid zien.

Met Dynamic Efficiency benut HEIDENHAIN de mogelijkheden van de machine en het gereedschap om zware bewerkingen nog efficiënter te maken. Tegelijkertijd wordt de mechanische belasting begrensd om de machine te ontzien en de gereedschappen zo lang mogelijk mee te laten gaan. Dynamic Efficiency ondersteunt alle processen waarbij hoge snijkrachten komen kijken en metaal met hoge snelheid moet worden verwijderd, zoals bijvoorbeeld bij het voorbewerken of het bewerken van moeilijk verspaanbaar materiaal.

Dynamic Efficiency combineert prestatieverhogende besturingsfuncties met tijdbesparende bewerkingsstrategieën: ACC (Active Chatter Control) onderdrukt bijvoorbeeld de neiging van een machine om te ratelen, terwijl AFC (Adaptive Feed Control) altijd voor de best mogelijke voedingssnelheid zorgt. De bewerkingsstrategie “trochoïdaal frezen” dient om slijtage op het gereedschap tijdens het voorbewerken van sleuven en pockets te reduceren, en kan heel gemakkelijk als een cyclus worden gebruikt. Het is absoluut de moeite waard. Metaal kan 20 tot 25% sneller worden verwijderd, wat het rendement aanzienlijk verbetert.

Dé oplossing om zware bewerkingen efficiënt uit te voeren

Rechts:

Dynamisch en efficiënt: vergroot verspaand volume tijdens voorbewerking.

ACC: actieve reductie van rateltrillingen Bij de voorbewerking komen hoge snijkrachten kijken, met name bij het bewerken van moeilijk te snijden materialen. Dit kan resonanties tot gevolg hebben. ACC (Active Chatter Control) is een krachtige besturingsfunctie waarmee deze resonanties, hoorbaar als ratelen, worden tegengegaan.

Rateltrillingen laten onregelmatigheden achter op het oppervlak van het werkstuk. Tegelijkertijd is het gereedschap onderhevig aan zware en onregelmatige slijtage. Onder ongunstige omstandigheden kan het gereedschap zelfs breken. Door het ratelen wordt er namelijk een zware mechanische belasting uitgeoefend op het gereedschap.

ACC beschermt de machine tegen de effecten van rateltrillingen en verhoogt tegelijkertijd de prestatie: Het ACC-algoritme gaat de verstorende trillingen actief tegen. Dit maakte een hogere voeding mogelijk, waardoor er een hoger verspaand volume bereikt wordt. Voor sommige bewerkingstaken is de toename gemakkelijk meer dan 20%.

AFC: profiteren van de best mogelijke oedingssnelheid

AFC (Adaptive Feed Control) verkort de bewerkingstijd door de voedingssnelheid in bewerkingszones waar minder materiaal hoeft te worden verwijderd automatisch te verhogen. Dit is met name afhankelijk van het spindelvermogen en andere procesgegevens.

AFC zorgt daarom altijd voor de best mogelijke voedingssnelheid als er schommelingen zijn in de diepte waarop moet worden gesneden en de hardheid van het materiaal. Hiermee wordt de efficiëntie verhoogd.

De vergelijking laat zien dat onregelmatigheden worden voorkomen op oppervlakken die zijn bewerkt met ACC.

De toepassing is simpel: Vóór de bewerking specificeert u de maximale en minimale waarden voor spindelvermogen in een tabel. De waarden worden bepaald door de TNC het maximaal verbruikte spindelvermogen tijdens een proefbewerking te laten opslaan. De AFC vergelijkt vervolgens continu het spindelvermogen met de voedingssnelheid en probeert gedurende de hele bewerkingsperiode het maximale spindelvermogen te handhaven.

AFC heeft nog een voordeel: Als een gereedschap bot wordt, gaat het spindelvermogen omhoog en reduceert de besturing de voedingssnelheid. AFC kan opdracht geven voor een automatische gereedschapswissel als het maximale spindelvermogen is bereikt. Dit reduceert de mechanische belasting op de machine en beschermt de spindel effectief tegen overbelasting.

Trochoïdaal frezen: volledige benutting van het gereedschap

De besturing ondersteunt de strategie met trochoïdale freesbewerking met een gemakkelijk te programmeren cyclus. Hiermee wordt de voorbewerking van contoursleuven aanzienlijk versneld. De cyclus superponeert een circulaire gereedschapsbeweging over een lineaire voedingsbeweging. Hiervoor heeft men een schachtfrees nodig die materiaal over de hele snijlengte kan verwijderen. Het “schillen” van materiaal op deze manier stelt de machine in staat om met grote snededieptes en hoge snijsnelheden te werken. Door circulair in het materiaal te duiken, wordt er minder radiale kracht uitgeoefend op het gereedschap. Op deze manier wordt de mechanische belasting op de machine gereduceerd en worden trillingen voorkomen.

met ACC zonder ACC

Hoe kom je snel van materiaal af: trochoïdaal frezen superponeert een circulaire beweging op de voeding.

Aanzienlijke tijdwinst door combinatie van trochoïdaal frezen en AFC

Er is een duidelijke efficiëntie-verbetering te realiseren met de combinatie van trochoïdaal frezen en AFC. Omdat het gereedschap in een cirkelvormige baan wordt geleid, is het gereedschap op een gedeelte van deze baan niet in aangrijping. Gedurende deze situatie wordt het gereedschap met een duidelijk hogere voeding verplaatst. Zo ontstaat tijdens de bewerking met deze HEIDENHAIN-cyclus een aanzienlijke tijdwinst.

Dynamic Efficiency: softwarecombinatie om zware bewerkingen efficiënt uit te voeren Voor een efficiënte voorbewerking moet metaal in zo min mogelijk tijd worden verwijderd. Dit kan met name worden verbeterd met onze softwarecombinatie van Dynamic Efficiency

Voor functies ten behoeve van zware bewerkingen is het van groot belang dat het dynamische gedrag van de machine niet wordt beïnvloed, terwijl tegelijkertijd een hoge nauwkeurigheid wordt behouden, ongeacht of de functies afzonderlijk of gecombineerd worden toegepast. Door de eenvoudige hantering van de functies te combineren met de verlaagde belasting op machine en gereedschap, laten de TNC-besturingen van HEIDENHAIN hun waarde zien, met name als het gaat om de rendabiliteit en efficiency bij zware bewerkingen.

Voor meer informatie, ga naar dynamic.heidenhain.de

of contoursleuven mogelijk met behulp van trochoïdaal frezen.

Colofon: HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd. Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE, Postbus 92, 6710 BB EDE, Tel. (0318) 58 18 00, Fax (0318) 58 18 70. Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin. Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin / Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen. Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

werking website nog controleren

Dynamic Precision: nauwkeurig bewerken in zo min mogelijk tijd

Met Dynamic Precision benut

HEIDENHAIN de potentiële nauwkeurigheid van de gereedschapsmachine. Dynamic Precision maakt het mogelijk de dynamische afwijkingen van het machine te compenseren en zorgt ervoor dat er werkstukken worden geproduceerd met nauwkeuriger contouren en een nog betere oppervlaktekwaliteit, terwijl tegelijkertijd de bewerkingssnelheid wordt verhoogd.

Bij het bewerken van een werkstuk is er vaak sprake van tegenstrijdige belangen: Als het werkstuk nauwkeurige contouren moet hebben, mogen de freeswerkzaamheden niet te snel worden verricht. Als er echter een snellere voeding wordt gevraagd, gaat dit vaak ten koste van de contournauwkeurigheid en de oppervlaktekwaliteit.

Wat is hier aan te doen? De uitdaging voor moderne productiebedrijven is om zowel hogere nauwkeurigheden als kortere bewerkingstijden te realiseren. Door verhoogde productiesnelheden en doordat de prijzen onder druk staan, worden producenten van onderdelen gedwongen hun doorlooptijden te verkorten. Er moet zonder tijdrovende nabewerkingen kunnen worden voldaan aan de strenge eisen op het gebied van nauwkeurigheid en oppervlaktekwaliteit.

Verhoogde productiesnelheid en toch nauwkeurig

Het lijkt erop dat deze tegenstrijdigheid niet kan worden opgelost. Maar dat is precies waar Dynamic Precision om de hoek komt kijken. De geavanceerde software van Dynamic Precision maakt nauwkeurige bewerkingen nog sneller en verhoogt de productiesnelheid. Gebruikers van machines verspillen geen tijd of geld aan onnodige afkeur.

Dynamic Precision voor TNC-besturingen bestaat uit een pakket optionele functies die elkaar op ideale wijze aanvullen. Deze besturingsfuncties verbeteren de dynamische nauwkeurigheid van bewerkingsmachines. Freeswerkzaamheden op een machine met Dynamic Precision verlopen sneller en nauwkeuriger.

Dynamische afwijkingen zijn de oorzaak

Dynamische afwijkingen zijn kortstondige positie- en hoekafwijkingen of trillingen bij het gereedschapsmiddelpunt, het Tool Center Point (TCP). Zij nemen toe naargelang een NC-programma sneller wordt afgewerkt. Dynamische afwijkingen kunnen over het algemeen niet volledig worden gecompenseerd met de aandrijfregeling. Dit leidt tot een sleepfout tussen de gewenste

Dé oplossing voor snelle productie met behoud van nauwkeurigheid

Zeer dynamische bewegingen bij 5-assige bewerkingen: Dynamic Precision compenseert de afwijkingen die ontstaan.

en werkelijke positie van de machine-assen. De sleepfout geeft de kwaliteit van de feedback-besturing aan, oftewel hoe goed de besturing een gewenste contour volgt.

De dynamische afwijkingen veranderen gedurende de levensduur van een machine, b.v. doordat de wrijvingskrachten in de geleidingen veranderen als gevolg van slijtage. Dynamische afwijkingen nemen meestal ook toe bij machines met tafelkinematica, wanneer er zware werkstukken worden opgespannen.

Hoe ontstaan dynamische afwijkingen? Dynamische afwijkingen zijn het directe gevolg van bewerking zelf. Bewerkingskrachten, d.w.z. hoge verplaatsingskrachten en koppels, vervormen onderdelen van de machine gedurende korte tijd. Het gereedschap wordt continu versneld en weer afgeremd. Door de massatraagheid komen de gewenste en de werkelijke positie van het gereedschap niet meer overeen. Maar ook de aandrijving zelf is niet volledig stijf. Door een bepaalde elasticiteit van de componenten kunnen er trillingen ontstaan.

Om de richtingswissel bij complexe contourbewegingen te kunnen realiseren, moeten assen worden afgeremd en versneld. Hoe sneller dit gebeurt, hoe groter de verandering van de versnelling (ruk). Hoe groter deze rukbeweging, hoe meer de machine begint te trillen. Dit leidt tot dynamische afwijkingen en zichtbare schaduwvorming, met name op licht gekromde oppervlakken. Tot nu toe kon men dit alleen voorkomen met lagere voedingssnelheden. Maar nu is de tijd rijp voor Dynamic Precision

De functie van Dynamic Precision Dynamic Precision reduceert de dynamische afwijkingen van een bewerkingsgereedschap. Dynamic Precision laat zijn kracht met name zien bij hoge voedingssnelheden en grote versnellingen, door de optredende afwijkingen te compenseren. Hierdoor kunnen de gebruikers de potentie van hun bewerkingsmachines volledig benutten. Tests hebben aangetoond dat de nauwkeurigheid nog steeds kan worden verbeterd, zelfs als de rukbeweging met een factor 2 wordt verhoogd. Tegelijkertijd kan de freestijd met 15% omlaag worden gebracht.

Hoe werkt Dynamic Precision?

De besturingsfuncties van HEIDENHAIN compenseren afwijkingen, dempen trillingen en regelen de bewerkingsparameters aan de hand van huidige positie, massatraagheid en snelheid. Dit wordt gedaan zonder de mechanische eigenschappen van de machine aan te passen. Dynamic Precision garandeert nauwkeurigheid aan de hand van de actuele beweging en belasting. Sneller, nauwkeuriger en kwalitatief beter Dynamic Precision laat de bewerking duidelijk sneller verlopen, terwijl tegelijkertijd de nauwkeurigheid wordt verbeterd. Dit betekent dat gebruikers de potentiometer minder vaak naar links hoeven te draaien om de voeding te verlagen. Hoge nauwkeurigheid is ook bij snellere bewerkingen mogelijk, ongeacht het gewicht van het werkstuk. Dynamic Precision: nauwkeuriger contouren en betere oppervlaktekwaliteit in zo min mogelijk tijd!.

Voor meer informatie, ga naar dynamic.heidenhain.de

Dynamic Precision

bestaat uit:

Cross Talk Compensation (CTC)

CTC compenseert positieafwijkingen die ontstaan door de flexibiliteit tussen twee assen. Hiermee kan de rukbeweging met een factor 2 worden verhoogd en kunnen de bewerkingstijden met 15% omlaag worden gebracht.

Active Vibration Damping (AVD)

Met AVD worden trillingen actief gedempt. Dominante laagfrequente trillingen worden onderdrukt (trillingen bij het instellen van de machine of elasticiteit in de aandrijflijn).

Om zonder AVD vergelijkbare oppervlakken te krijgen, zou men de rukbewegingen met een factor 3 moeten verlagen.

Position Adaptive Control (PAC)

PAC past de voedingssnelheid aan op basis van de positie. PAC verandert machineparameters aan de hand van de asposities. Dit zorgt voor nauwkeuriger contouren binnen het volledige bewegingsbereik van de voedingsassen.

Load Adaptive Control (LAC)

LAC past de voedingssnelheid aan op basis van de machinebelasting. Voor lineaire assen bepaalt LAC de actuele massa, en voor rotatie-assen bepaalt zij de traagheid. LAC stemt de parameters van de adaptieve feed-forward besturing voortdurend af op de actuele massa of massatraagheid van het werkstuk. De gebruiker van de machine hoeft de belasting niet meer zelf te bepalen, zodat bedieningsfouten worden uitgesloten.

Motion Adaptive Control (MAC)

MAC past de voedingssnelheid aan op basis van de bewerkingsbewegingen. MAC verandert parameters aan de hand van de snelheid of de versnelling van een aandrijving. Hierdoor is er een hogere maximale versnelling mogelijk tijdens ijlgangbewegingen.

KinematicsOpt

Thermische fouten van bewerkingsmachines kunnen binnen enkele minuten tot in enkele uren zichtbaar worden. Met de software-optie KinematicsOpt kunnen gebruikers van 5-assige machines snel en effectief de gevolgen van thermische fouten compenseren.

mogelijkheden in software 34059x-02

Tijdbesparende en handige functies voor de TNC 640

De nieuwste software van de HEIDENHAIN-besturing TNC 640 voor frezen en draaien biedt de gebruiker nog meer handige functies. De nadruk ligt deze keer op draaien: de verwerkingstijd kan worden bekort met de nieuwe cycli voor contourbepaling van het onbewerkte werkstuk en voor steekdraaien. Bovendien ondersteunt de DXF-converter de ingave van gegevens en de hoogwaardige 3D-simulatiegrafiek heeft nu dezelfde weergave bij draaien als bij frezen.

Efficiënter draaien met de contourbepaling van het uitgangsmateriaal

De besturing houdt bij het uitvoeren van draaicycli rekening met de actuele contour van het blokmateriaal om de route te bepalen waarmee het werkstuk wordt benaderd en bewerkt. De contourbepaling houdt rekening met eerdere bewerkingsstappen en herkent delen die al bewerkt zijn. Hierdoor zijn er minder verplaatsingen nodig en wordt de benaderingsroute geoptimaliseerd. Hierdoor kan de bewerkingstijd, vooral bij complexe werkstukken, duidelijk korter worden. U activeert de functie met het commando TURNDATA BLANK. De functie verwijst naar een programma of subprogramma dat bepaalt in welk gebied de contourbewaking actief is.

Nieuwe

De DXF-converter draait als aparte toepassing op de derde desktop van de TNC.

TURNDATA BLANK activeert de contourbepaling en is gebaseerd op de beschrijving van de contouren van het uitgangsmateriaal.

Vooruitblik op SW-versie

Dubbel tijd besparen met een efficiënte steekdraaicyclus

Met steekdraaien kunt u sneller groeven en contouren met overhang maken. Hierbij wordt eerst een steekbeweging tot de diepteverplaatsing uitgevoerd en daarna een freesbeweging. Dit herhaalt zich in beide richtingen herhaald, totdat de groef de juiste diepte heeft. Hierdoor hoeft het gereedschap niet telkens geheven en verplaatst te worden zoals bij het steken gebruikelijk is. Hierdoor verloopt de bewerking sneller. Bij de gangbare werkwijze is het meestal nodig om, afhankelijk van de vorm van het gereedschap, het gereedschap diverse keren te verwisselen (bijv. links en rechts gereedschap). Met steekdraaien kunt u dergelijke vormen met één enkel gereedschap maken. Dat zorgt voor kortere insteltijden.

Unieke gedetailleerde 3D grafische simulatie

Er is moed nodig om een programma te starten. Daarom is het zinvol om het programma eerst te simuleren. Op deze manier komen onjuiste instellingen of fouten in het programma van tevoren aan het licht. De TNC maakt dit zeer duidelijk zichtbaar met de vernieuwde 3D-simulatiegrafiek. Het werkstuk kan in 3D vanuit iedere willekeurige gezichtshoek worden bekeken. In de TNC 640 kunnen de frees- en draaibewerkingen in een weergave grafisch worden gesimuleerd.

De programmeur geeft op hoe het uitgangsmateriaal, het onbewerkte werkstuk, eruit ziet. In het geval van

frezen is dat normaal gesproken een eenvoudig rechthoekig blok. In het geval van draaien zijn dat cilinders, buizen en ander rotatiesymmetrisch uitgangsmateriaal. Hiermee kan het draaien in het programma heel eenvoudig worden gesimuleerd met dezelfde 3D-weergave als bij het frezen.

Weergave naar wens

De gebruiker kan de weergave aanpassen. Het gereedschap en de gereedschapsbaan kunnen weergegeven worden. Ook kan de contour van het uitgangsmateriaal in beeld gebracht worden. De TNC 640 toont, voor een betere ruimtelijke voorstelling, desgewenst de ribben van het werkstuk. Ook is het mogelijk om het werkstuk of het gereedschap transparant te tonen of om bewerkte oppervlakken in kleur aan te geven.

De grafische weergave kan met de muis of via softkeys worden bestuurd. Precies zoals u gewend bent van de gangbare CAD-systemen. U kunt draaien, verschuiven of inzoomen en zo delen gedetailleerd bekijken. SW 03 legt de nadruk op het versterken van de ingebouwde functionele veiligheid. De vernieuwde simulatiegrafiek is een functie van SW-versie 04 die al op de EMO 2013 gepresenteerd werd en gepland staat voor vrijgave in 2014.

Voor meer informatie, ga naar dynamic.heidenhain.de

Gedetailleerde 3D-weergave - ook voor draaien. Kleurenweergave van de oppervlaktebewerking van een cilindervormig werkstuk.

Verschillende gereedschappen worden met kleuren aangegeven.

04.

“We hebben vooral gezocht naar iets wat goed bij ons past”

Büchel BV uit Veenendaal is fabrikant van meettoestellen. Onze testapparaten meten voornamelijk de mechanische eigenschappen van materialen zoals o.a. trek- en druksterkte, ruwheid, luchtdoorlaatbaarheid en dikte. De meettaster van HEIDENHAIN maakt hiervan een cruciaal onderdeel uit.

André Jansen, Managing Director Büchel BV: “We

ijs gegaan toen we voor HEIDENHAIN kozen.”

André Jansen: “Wat onze meettoestellen meten zijn de mechanische eigenschappen van materialen. In de KvK-papieren staat het omschreven als: de beproeving van materialen. We komen hoofdzakelijk voort uit de papier- en kartonindustrie, met vooral veel opdrachtgevers in Eerbeek, het hart van de Nederlandse papier- en kartonindustrie. Daar werden en worden met onze apparatuur de mechanische eigenschappen van papier en karton getest. Denk bij die mechanische eigenschappen aan zaken als treksterkte, dikte, doorscheurbaarheid, doordrukbaarheid en stijfheid etc.

Inmiddels hebben we die gebruikstoepassingen ook uitgebreid naar andere doelgroepen dan de papier- en kartonindustrie. Dat is vooral gebeurd nadat wij in 1999

zijn overgenomen door het Amerikaanse TMI (Testing Machines Inc.). Buchel BV is in 1924 opgericht en sindsdien een aantal keren overgenomen. Sinds 1999 zijn we onderdeel geworden van de TMI Group of Companies. Zij waren al een stapje verder dan puur de karton- en papierindustrie en maakten ook testapparatuur voor materialen als plastic, kunststof, textiel, rubber en verpakkingsmaterialen.

Na de overname hadden wij als Büchel BV ook ineens de beschikking over testapparatuur voor een afzetmarkt buiten de papierindustrie. Op onze beurt konden wij toen onze meetinstrumenten voor een deel geschikt maken voor andere applicaties dan papier en karton. Momenteel is de verhouding circa 50% papier en 50% andere materialen, vooral verpakkingen. Daarbinnen hebben we vooral de focus op flexible packaging. Denk daarbij aan plastic verpakkingen zoals shampooflessen, yogurtbekers en dergelijke.”

André Jansen, Managing Director Büchel BV:

zijn niet over één nacht

Vestiging Veenendaal: van ontwikkeling naar after sales

In haar vestiging in Veenendaal bestrijkt Büchel BV feitelijk het hele scala: “We ontwikkelen onze meettoestellen helemaal zelf binnen de kaders van de normen die gelden voor wat we meten. Binnen die ruimte gaan we kijken of we daar zaken aan kunnen passen of verfraaien in het voordeel van de gebruikers. Denk aan het gebruik van microprocessors en een mooi display. Echter, de kern, het feitelijke meten, is en blijft gelijk en is tot in detail in alle vigerende normen voor het meten van mechanische eigenschappen vastgelegd. Door die normen is er mondiaal vastgelegd dat iedereen de mechanische eigenschappen op dezelfde manier meet en de resultaten daarvan kan delen op basis van dezelfde standaard. Onze toestellen zijn daarop ingericht. Naast ontwikkeling doen we zelf in Veenendaal ook de feitelijke fabricage in onze inpandige assemblageafdeling. Aanvullend daarop hebben we ook de disciplines verkoop en after sales in huis, we bieden als Büchel BV dus een totaalconcept. Onze producten verkopen wij voor 70tot 80% aan het buitenland via distributeurs en agenten en we hebben daardoor niet altijd zicht op de eindgebruikers, maar in Nederland hebben we die uiteraard heel goed in beeld.”

Van sensor naar digitale data

De basis van de oplossingen van Büchel BV bestaat per definitie altijd uit een opnemer, legt André Jansen uit: “Denk aan een drukopnemer of een hoogtesysteem. Kortom, we meten altijd iets met zogeheten transdusers, opnemers dus. Dit kan een flow-, druk- of een hoogteopnemer zijn. Uiteraard vullen we dit aan met een interface die de data, die gemeten wordt door de sensoren, omzet naar digitale informatie. Via microcompressors of computers wordt dit vertaald in grafische weergaven. Op de locaties waar onze klanten onze meettoestellen toepassen, nemen zij daarmee over het algemeen steekproeven tijdens hun productie. Onze apparatuur meet naderhand en niet online, daarvoor is andere apparatuur beschikbaar.”

Meettaster Acanto AT 1218

Büchel BV levert sinds april 2012 specifiek diktemeters met daarin de absolute meettaster Acanto AT 1218 van HEIDENHAIN verwerkt: “Deze meettaster speelt een kernrol in deze diktemeters die we nu bijna 2 jaar leveren. Want alles in onze diktemeter, ook wel micrometer genoemd, is gebouwd rondom dit hoogtemeetsysteem van HEIDENHAIN. Natuurlijk, mechanisch moet het allemaal kloppen, maar de feitelijke kern van die

De opstelling van de taster in de diktemeter

diktemeter onder de noemer 49-56 micrometer is de Acanto AT 1218 meettaster. We zijn bij de keuze voor de Acanto AT 1218 meettasters niet over één nacht ijs gegaan. We hebben heel sterk gezocht naar iets wat goed bij ons past. Daarbij hebben we uiteraard verschillende meettasters onderzocht. Voordat we bij HEIDENHAIN terechtkwamen, hebben we wel een heel traject doorlopen en op alle fronten geprobeerd te doorgronden wat zij kunnen en voor ons wilden betekenen. In dat proces heeft HEIDENHAIN constructief en intensief meegedacht over een oplossing voor de ontwikkeling van de meettaster 49-56 micrometer.”

Extreem stabiel en nauwkeurig

De keuze voor deze meettaster is in de praktijk heel goed uitgevallen, concludeert André: “We meten er microns mee en soms zelfs een resolutie van een tiende micron. Daarvoor heb je zeer stabiele en nauwkeurige transdusers nodig. Dit type meettaster van HEIDENHAIN voldoet aan deze voorwaarden en draagt enorm bij aan de stabiliteit van de totale diktemeter. De

Veilig en procesmatig de passingen frezen

Als een van de praktische programmeerfuncties belichten wij een methode waarmee passingen nog veiliger en nauwkeuriger kunnen worden gemaakt, in het bijzonder bij middelgrote en grote series. De uitdaging hierbij: de omstandigheden voor het snijden veranderen voortdurend. Tijdens het frezen verandert, met toenemende slijtage van het gereedschap, vooral de snijdruk. De waarden van de gereedschapsafmetingen moeten hierop continu worden aangepast. Naast de gebruikelijke gereedschapsmeting, houdt de hier voorgestelde methode ook rekening met de bestaande snij-omstandigheden, omdat de daadwerkelijke maat van het werkstuk wordt opgenomen. Dit verloopt automatisch, zonder de correctiewaarden voor het gereedschap steeds weer handmatig te moeten aanpassen.

Tastcycli met gereedschapsbewaking Het advies luidt: maak gebruik van de tastcycli 421 tot 430. Dit is een bijzonder handige methode, want in deze cycli kan namelijk de gereedschapsbewaking worden ingeschakeld. De besturing zorgt er dan voor dat de gereedschapscorrectie continu wordt uitgevoerd. Hoe vaak moet de meting worden herhaald? Dat wordt individueel bepaald, afhankelijk van de bewerking.

De aanschafprijs is misschien wat hoger, maar het is dan ook een extreem stabiele en nauwkeurige sensor die het feitelijke hart vormt van onze diktemeter.

Wat we heel leuk vinden om te melden, is dat deze micrometer zeer divers is, je kunt die voor verschillende materialen gebruiken. Van dit apparaat hadden we verwacht er 50 tot 60 per jaar te verkopen, maar we zitten inmiddels op 90 verkochte units per jaar. Dit betekent dat er een goede, gezonde vraag in de markt is naar dit soort diktemeters. Op dit moment ontwikkelen we zelfs een speciale versie van deze diktemeter die specifiek een heel laag aandrukgewicht moet hebben. Ook voor deze innovatie passen we een meettaster van HEIDENHAIN toe en bekijken we momenteel samen wat de verdere mogelijkheden zijn.”

Kent u deze praktische programmeerfunctie?

Nauwkeuriger gaat het niet: In de tastcyclus wordt de grootste maat, de kleinste maat en de tolerantiewaarden van de passing gedefinieerd (Q277 tot Q280). Met ingeschakelde gereedschapsbewaking (Q330) corrigeert de TNC de gereedschapsradius in de gereedschapstabel aan de hand van de afwijking van de gewenste waarde.

De methode in detail

Als eerste wordt de voorgefreesde passing met een tastsysteem gemeten. Het is hierbij van belang dat de passing voorbewerkt en afgebraamd is (dezelfde opmaat als bij het nabewerken van de passing). De besturing past aan de hand van de vastgestelde meetwaarden de correctiewaarden in de gereedschapstabel aan, dat betreft de meting DR voor de gereedschapsradius of DL voor de lengte. Bij deze correctie is dus al rekening gehouden met de snijdruk omdat er aan het net bewerkte werkstuk is gemeten. Nu wordt het gereedschap weer opgeroepen en wordt de passing verder afgewerkt. De besturing houdt rekening met de hiervoor automatisch vastgestelde correctie. Hoe wordt de correctie veilig voor gebruik in het proces? Het advies: zoek een geschikt aantal bewerkingen, waarna de tastsysteemcyclus zichzelf weer oproept. Het is bijvoorbeeld mogelijk om elk 5e werkstuk te meten. Hiervoor wordt eenvoudig het programmasegment met de tastsysteemcyclus via een teller bestuurd, bijvoorbeeld met een opsomming van QR parameters. Bij elke nieuwe meting worden dan de gereedschapscorrectiewaarden telkens weer aangepast aan de actuele situatie.

Het eerste werkstuk veilig fabriceren De strategie omvat ook de eerste passing, zodat het eerste werkstuk niet direct al uitvalt. Voor een eerste meetstap wordt eenvoudig een grotere opmaat voor het freesgereedschap ingevoerd: de waarde wordt zo hoog gekozen dat er voor de volgende nabewerking vergelijkbare snijdomstandigheden bestaan.

Gereedschapsbreuk voorkomen

Bij deze methode wordt ook nog het gereedschap bewaakt. De snijdruk neemt permanent toe, theoretisch totdat het gereedschap breekt. De besturing biedt hierbij een mogelijkheid voor invoer van maximale Delta-waarden. Bij het bereiken van deze waarden blokkeert de besturing het gereedschap en activeertindien gewenst - een alternatief gereedschap.

Scheursterktemeter

Soms moet u alle krachten bundelen om uw doel te bereiken. Dat is in de sport niet anders dan bij het maken van spanen op een freesmachine. Hier toont de TNC-besturing van HEIDENHAIN met „Dynamic Efficiency“ , welk potentieel er in de machine zit: Bijvoorbeeld grotere verspaningsvolumes met de active chatter control ACC gecombineerd met de adaptive feed control AFC. Met „Dynamic Efficiency“ bent u productiever, spaart u uw machine en haalt u langere standtijden voor de gereedschappen.

OKTOBER 2014, UITGAVE 46

2 Jaap Bazuin: Vooruitstrevende producten de basis voor vertrouwen

3Inductieve multiturn-impulsgever uitstekende regeling voor de aandrijving

6HIT Zwenken 3+2; nieuwe interactieve training

7 NIEUW: Robuuste roterende encoders RIQ 425 en IQN 425 met 58 mm behuizing, voor hoge asbelastingen NIEUW: Inductieve absolute impulsgevers ECI en EBI 100 met holle as voor veeleisende toepassingen

8Raimondo Cau, projectleider Medical Robotic Technologies: “Door de HEIDENHAIN encoder kunnen we met een factor 5 beter opereren dan een mens ooit zou kunnen”

11Absolute gesloten liniaal LC 200 meet nauwkeurig de positiewaardes over maximaal 28 meter

14Hoekmeetmodules; combinatie van nauwkeurig hoekmeetsysteem en precisielager

16 ACTIE: Verdien investering in 3-D taster van HEIDENHAIN in één jaar terug! HEIDENHAIN

Marktleider in geavanceerde meet- en regelsystemen na 125 jaar innoveren

Terwijl de economie weer langzaam opleeft, kan HEIDENHAIN in Traunreut terugkijken op haar 125 jarig bestaan. In deze jaren heeft het concern zich ontwikkeld van producent van geëtste sjablonen tot marktleider van onder andere meetsystemen waarmee tot op delen van nanometers en boogseconden wordt gemeten.

Ook in ons land worden onze producten steeds breder ingezet en ontdekken producenten in allerlei productiegebieden de mogelijkheden van onze degelijke en geavanceerde meet- en regelsystemen. Beurzen zijn voor ons een goede gelegenheid om contacten te leggen, te adviseren en van potentiële gebruikers te horen aan welke wensen en eisen onze producten moeten voldoen. Zo was er tijdens de beurs WoTS opvallend veel belangstelling vanuit de servomarkt voor de serie ECI/EBI 100, onze inductieve absolute encoders met holle as.

Precisiebeurs

woensdag 12 & donderdag 13 november 2014

NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven 9.30 tot 17.00 uur

METAVAK

dinsdag 4 t/m donderdag 6 november 2014

Evenementenhal Gorinchem 13.00 tot 21.00 uur

Actie tasters: Verhoog rendement, reduceer kostbare stilstandtijd

Voor de maakindustrie die zich bezighoudt met het frezen, draaien en slijpen, hebben wij een interessante aanbieding van draadloze 3D-tasters. Met de tastsystemen van HEIDENHAIN worden insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles, in tijd tot een minimum beperkt. Deze zeer compacte tasters met slijtagevrije optische sensor zijn geschikt voor kleine, grote, gesloten en open machines. De tasterserie met radio- én infrarood signalen biedt in moeilijke situaties een uiterst betrouwbare oplossing voor de signaaloverdracht. Bewerkingsfouten worden direct gedetecteerd en kunnen gecorrigeerd worden zonder opnieuw in te spannen. Ook opties als botsbescherming en thermische ontkoppeling zullen zich al snel terugbetalen. De winst zit in de verhoging van het machinerendement en de productiekwaliteit. Met behulp van de tasters van HEIDENHAIN kan men full continu produceren en optimale kwaliteit garanderen.

HEIDENHAIN is er zo van overtuigd dat het rendement verbeterd wordt, dat wij bij aanschaf het aankoopbedrag minus € 1000,- in rekening brengen. Pas na een jaar volgt de rekening voor dit bedrag. Als het tastsysteem zichzelf niét heeft terugverdiend, hoeft de klant deze laatste betaling niét te voldoen Ons salesteam kan u adviseren en ook op de komende METAVAK en Precisiebeurs informeren wij u graag.

Op de METAVAK zal HEIDENHAIN, naast de tasters, o.a. ook de nieuwe mogelijkheden van de TNC 640 presenteren. Aangepaste software maakt o.a. een highresolution 3-D simulatie en het definiëren van rotatiesymmetrische blokvormen mogelijk.

Tijdens de Precisiebeurs presenteren wij onze nieuwste technologieën, oplossingen en producten voor de hoog- en ultra-precisietechnologie. Uiteraard tonen wij onze high quality hoekmeetmodules, het gecombineerde hoekmeetsysteem en de lagering. Ook absolute meettasters en bandmeetsystemen alsmede de hoekmeetsystemen en de modulaire elektronica voor meervoudige meetplaatsen, de MSE 1000, worden weer werkend opgesteld. Bezoek onze stand op een van deze beurzen, wij informeren en adviseren u graag.

Jaap Bazuin

afb. 1: EQI 1331 FS, nieuwe generatie encoders is qua inbouw en interface compatibel.

De aandrijvingen voor gereedschapsmachines, robots en algemene automatiseringstechniek worden op verzoek van de producenten steeds compacter, dynamischer en energiezuiniger. Om dit mogelijk te maken worden onze ‘Functional Safety’ meetsystemen zowel in de high-end aandrijvingen van gereedschapsmachines gebruikt, als ook voor standaard toepassingen ingezet. Een groot voordeel daarbij is dat nieuwe generatie encoders voor wat betreft de montage en de interface compatibel is met de voorgaande generatie encoders (zie afbeelding 1).

De introductie van de impulsgevers serie ExI 1300, zonder eigen lagering, met inductieve aftasting en een buitenmaat van 65 mm maakt het aanbod van HEIDENHAIN breder. Hierdoor kunnen nog meer zeer dynamische energie-efficiënte aandrijvingen, voor ‘Functional Safety’ oplossingen, van een passende encoder voorzien worden.

Inductieve aftasting van de nieuwste generatie

Inductieve impulsgevers van HEIDENHAIN zijn de ideale oplossing voor standaard aandrijvingen in de algemene automatiseringstechniek. Met de puur seriële interface EnDat 2.2 met klokfrequenties tot 16 MHz kunnen zeer korte regeltijden, tot 32 µs, worden behaald. En dat is weer een voorwaarde voor een dynamische aandrijving.

Met de nieuw ontworpen aftast-ASIC wordt nu een ‘Functional Safety’ encoder aangeboden die werkt met het inductieve aftastprincipe. Deze encoder voldoet aan het veiligheidsniveau SIL 2, categorie 3 PL d. Met enkele aanvullende maatregelen in de besturing is

Karakteristieken van inductieve en optische impulsgevers in beeld Inductieve multiturn-impulsgever uitstekende regeling voor de aandrijving

deze zelfs in een SIL 3 respectievelijk categorie 4 PL e toe te passen. Nog een voordeel is dat bij een correcte montage mechanische fouten door het losraken van de stator- en askoppeling zijn uitgesloten. Bij deze nieuwe generatie is de systeemnauwkeurigheid met een factor 2 verhoogd tot circa 65 boogseconden. Tevens is het aantal elektronische componenten een stuk kleiner geworden. Voordelen van de inductieve aftastmethode zijn vooral de goede bestendigheid tegen vervuiling en de robuustheid van de constructie.

Om het klanten die op dit moment gebruik maken van onze optische impulsgever met eigen lagers uit de serie ECN/EQN 13xx FS makkelijk te maken, zijn de inductieve encoders ECI 1319 FS (singleturn) en de EQI 1331 FS (multiturn) ontwikkeld die voor wat betreft montage overeenkomen (zie afbeelding 2).

Met de daaruit voortkomende mechanische en elektrische compatibiliteit, is er nu keuze. Afhankelijk van de eisen die aan de regeling worden gesteld, kan de passende encoder worden gekozen. Daarmee kan het aantal varianten van een bepaald motortype worden beperkt. De montage van de inductieve encoders is vereenvoudigd: de encoder genereert een waarderingsgetal voor de kwaliteit van de montage en dat getal wordt via de EnDat interface door de volgelektronica gelezen en beoordeeld. Tijdens het gebruik worden ‘Functional Safety’ meetsystemen door de ingebouwde diagnose voortdurend bewaakt.

Prestatietest van regeling met inductieve versus optische encoders

Om per toepassing de juiste encoder te kunnen kiezen, is een vergelijking nodig van de kwaliteit van de regeling. Deze vergelijking wordt in het voorbeeld hieronder gemaakt. De test is uitgevoerd op een motor en de meetwaardes zijn gerelateerd aan een op deze motoras gemonteerd referentiemeetsysteem met een meetnauwkeurigheid van beter dan ± 1 boogseconde.

Vergeleken worden:

-EQI 1331 van de generatie 2.5 – analoog uitgelezen via 32 signaalperioden per omwenteling met 1VSS (vertegenwoordigt een nu veel gebruikt concept).

-EQI 1331 van de generatie 3 - digitaal uitgelezen via de puur seriële EnDat 2.2 interface met 19 bit singleturn resolutie (interpolatie in het meetsysteem zelf).

-EQN 1337 – optische encoder digitaal uitgelezen via de puur seriële EnDat 2.2 interface met 25 bit singleturn resolutie (interpolatie in het meetsysteem zelf) als high-end oplossing.

•inductieve aftasting van de 2e generatie

•EnDat 2.1 (19 bit singleturn, 12 bit multiturn),

≤ 2 MHz taktfrequentie

•32 analoge signaalperioden per omwenteling met 1 VSS

•zonder lagers

•± 180 “ systeemnauwkeurigheid

•voor toepassingen met standaard eisen aan de regelkwaliteit en nauwkeurigheid

•inductieve aftasting van de 3e generatie

•EnDat 2.2 (19 bit singleturn, 12 bit multiturn), ≤ 16 MHz taktfrequentie

•geen analoge signalen (puur serieel)

•zonder lagers

•± 65 “ systeemnauwkeurigheid

•optimaal voor moderne productiemachines met Functional Safety

•optische aftasting van de 3e generatie

•EnDat 2.2 (25 bit singleturn, 12 bit multiturn), ≤ 8 MHz taktfrequentie

•geen analoge signalen (puur serieel)

•met eigen lagers

•± 20 “ systeemnauwkeurigheid

•voor high-end aandrijvingen zoals bijv. in gereedschapsmachines met Functional Safety

Afb. 2: overeenkomstige montage ExI / ExN 13xx.

Tabel 1: Vergelijking van de gebruikte encoders

Systeemnauwkeurigheid

Als belangrijk criterium bij de beoordeling van de geschiktheid voor een bepaalde toepassing wordt de nauwkeurigheid vergeleken en beoordeeld. Bij de EQN 1337 met eigen lagers worden montagetoleranties door de statorkoppeling gecompenseerd, terwijl deze fouten bij de EQI 1331 zonder lagers direct op de systeemnauwkeurigheid uitwerken. Daarom wordt in dit geval alleen de fout in de korte golf beoordeeld (zie afbeelding 3).

Sleepfout

Ook de sleepfout is beoordeeld. Deze fout is het verschil tussen de gewenste waarde (sollwert) en de werkelijke waarde (istwert). Dit getal is vooral bij positieregelingen van groot belang. Afbeelding 5 de sleepfout, of servotracking error, in relatie tot de snelheid van de drie verschillende encoders. Voor een goede positieregeling moet de sleepfout zo klein mogelijk zijn. De invloed van de gebruikte motor in de vorm van cogging wordt er grotendeels uit gefilterd, hoewel kleine invloeden nog steeds zichtbaar zijn. Bij hogere toerentallen worden deze invloeden overvleugeld door andere karakteristieke invloeden van motor en encoder.

Afb. 3: korte golf fout.

Een encoder zonder eigen lagers moet men voor een optimale werking zeer zorgvuldig monteren. Als gevolg van de inductieve rondomaftasting en de daarbij beschikbare compensatiemogelijkheden voor excentriciteitfouten van de montage is de haalbare systeemnauwkeurigheid hoger dan bij vergelijkbare systemen zonder deze extra mogelijkheden en met maar één aftastpositie. Een lagere nauwkeurigheid leidt veelal tot een verhoogd stroomverbruik van de regelaar, omdat deze steeds probeert de korte golf-afwijkingen van het meetsysteem te volgen (grotere stroomrimpels). Daarbij is het heel duidelijk dat de systeemnauwkeurigheid van de impulsgevers van de 3e generatie in vergelijking met generatie 2.5 tot een duidelijk betere kwaliteit van de regeling leidt.

Gedrag in de regelkring zelf Ook werd onderzocht wat het gedrag van de systemen in de gesloten regelkring is. De meest voorkomende toepassing in de automatiseringstechniek is de snelheidsregeling. Afbeelding 4 toont, van de drie geteste encoders, de grafische weergave van de amplitude en fasehoek in een closed-loop snelheidsregeling. Hier wordt duidelijk dat bij alle drie de encoders de meetsystemen een groot regelbereik hebben. Dit is voor de meeste toepassingen meer dan voldoende. Vooral de EQI 1331 van de 3e generatie is op basis van zijn robuuste aftasting en hoge bestendigheid tegen trillingen (stator: ≤ 40 g, rotor: ≤ 60 g) ideaal voor productiemachines.

Constant toerental

Voor veel toepassingen in de automatiseringstechniek is de stabiliteit van het toerental een belangrijke factor. In afbeelding 6 is de toerentalrimpel grafisch weergegeven. In deze categorie is er niet zoveel verschil in de veranderingen van de gelijkloop van de aandrijving met de EQN 1337 of de EQI 1331 van de 3e generatie, terwijl de EQI 1331 van de generatie 2.5 een bijna dubbel zo hoge rimpel op het toerental veroorzaakt.

Afb.5: sleepfout.

Afb. 4: amplitude en fasehoek in een closed-loop snelheidsregeling.

Samenvatting van de test

Met de recent ontwikkelde multiturn-impulsgever met inductieve aftasting EQI 1331 van de 3e generatie zijn systemen te bouwen die voldoen aan de ‘Functional safety” norm SIL 3 met één enkel meetsysteem. Doordat de montage en de elektrische interface compatibel zijn met de al jaren verkrijgbare optische encoder EQN 1337, kan voor het gehele spectrum van toepassingen een passende encoder uit het assortiment van HEIDENHAIN worden geselecteerd. Voor toepassing in high-end aandrijvingen zijn, vooral bij lage toerentallen, de optische encoders met singleturn resoluties tot 25 bit (EQN 1337) de beste keuze. Alle encoders bieden de gebruikers echter zeer goede eigenschappen als het gaat om de regelbaarheid van de aandrijving, een hoge nauwkeurigheid, dynamiek, efficiency en robuustheid.

Afb. 6: toerentalrimpel.

HIT Zwenken 3+2; nieuwe interactieve training

De medewerker die het CAD/CAM-systeem en de machine bedient, moet precies weten wat hij of zij doet. En moet dus ook alle mogelijkheden kennen die de TNC-productiesystemen bieden, cruciaal voor het effectief en kwalitatief produceren van hoogwaardige producten. HEIDENHAIN kan uiteraard alles vertellen en leren over het verwerken van de data van het CAD-systeem in een HEIDENHAIN TNC-besturing en de daadwerkelijke besturing van de machine.

HIT – HEIDENHAIN Interactieve Training

HEIDENHAIN heeft een leermethode ontwikkeld, HIT, die nu uit drie onderdelen bestaat. Deze modules zijn via de HEIDENHAIN online-shop in verschillende uitvoeringen beschikbaar. Het is een prettige en effectieve interactieve online lesmethode, waarmee een beginner snel de eerste stappen zet in het bedienen en programmeren van een TNC-besturing. Via internet leert de cursist hoe een programma wordt aangemaakt in de TNC-besturing, hoe hij of zij een eenvoudig programma maakt, simuleert en dit uiteindelijk afwerkt op een machine. Besturingsfuncties worden met animaties, korte opdrachten en oefeningen uitgelegd. Daarnaast kan de cursist datgene wat hij leerde zelf met een aantal tests controleren. Het trainingsconcept van de reeds bestaande lesprogramma’s HIT Klaartekst en HIT DIN/ISO bestaan uit drie modules: de HIT-programma’s, de programmeerplaats en het Werkboek Frezen.

NIEUW: Interactieve training Zwenken 3+2 Sinds enige tijd is de vierde module in het Nederlands beschikbaar: HIT Zwenken 3+2. Met dit pakket leert de cursist eenvoudig om te gaan met 5 vlaksbewerkingen met behulp van een HEIDENHAIN TNC-besturing. Via een uitgekiende methode leert men stap voor stap wat er nodig is om de machine de juiste bewegingen te laten maken, zodat de cursist 5vlaksbewerkingen kan uitvoeren.

HIT Zwenken 3+2 omvat de volgende onderwerpen: 1.Zwenken basisprincipes 2.Zwenken met een ruimtehoek 3.Nulpuntverschuiving 4.Programmastructuur 5.Optimalisatie van zwenkprogramma 6.Zwenken met meerdere ruimtehoeken

Gratis demoversie

Deze interactieve cursus is een prima basis voor onze reguliere programmeercursussen waarmee machinebedieners worden opgeleid tot competente medewerkers die het maximale rendement uit de investering van de productiemachine kunnen halen.

Het lesconcept is ontwikkeld voor instructie over het gebruik van de HEIDENHAIN besturing TNC 640, TNC 620, iTNC 530 en TNC 320. De software kan alleen worden besteld via onze online shop, via www.heidenhain.nl. Kies links voor Cursussen en vervolgens HIT - HEIDENHAIN Interactieve Training. Daaronder vindt u de keuze voor de Shop of de gratis te gebruiken demoversie via de Cloud.

Vervolgtrainingen

Als vervolg op deze interactieve training biedt HEIDENHAIN de trainingen met open inschrijving aan. Op onze website www.heidenhain.nl kiest u Cursussen en vindt u onder Cursusprogramma gedetailleerde informatie over inhoud en data.

Colofon:

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd. Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE, Postbus 92, 6710 BB EDE, Tel. (0318) 58 18 00, Fax (0318) 58 18 70. Internet: www.heidenhain.nl Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin. Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin / Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen. Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Robuuste encoders RIQ 425 en IQN 425 met 58 mm behuizing

Nieuwe roterende impulsgevers voor hoge asbelastingen

De reeks absolute multiturn impulsgevers met inductieve aftasting is verder uitgebreid. HEIDENHAIN biedt nu de encoders RIQ 425 en IQN 425 met 58 mm behuizing, bijzonder geschikt om te gebruiken in combinatie met aandrijfsnaren of direct op de as van de encoder gemonteerde tandwielen.

De RIQ-varianten zijn beschikbaar met een uitgaande as van 6 mm (synchroflens) of 10 mm (klemflens). De versies IQN met holle as worden geleverd met een statorkoppeling en holle as met een diameter van 12 mm.

Deze impulsgevers zijn ontworpen voor een maximaal toerental van 12.000 toeren per minuut. Daarbij is een maximale asbelasting in axiale richting van 100 N en in radiale richting van 125 N toelaatbaar. De IQN-serie met holle as is zelfs tot 140 N belastbaar. De beschermingsklasse van de behuizing is IP67. Deze encoders zijn toe te passen binnen een temperatuurbereik van -40 °C tot 100 °C, de versies met kabel mogen tot 80 °C worden ingezet.

NIEUW

De absolute waarde wordt met een 13-bit singleturn en een 12-bit multiturn resolutie doorgegeven via de EnDat of de SSI interface. Daarnaast zijn er 1 Vss incrementele signalen beschikbaar. De encoder wordt aangesloten via een M23 connector of met een kabel. Bij de SSI versie is er aanvullend nog de mogelijkheid de telrichting om te draaien en een presetwaarde in de encoder vast te leggen.

Inductieve absolute impulsgevers voor veeleisende toepassingen

Onze nieuwe generatie inductieve absolute impulsgevers, de series ECI 100 en EBI 100 zijn bijzonder geschikt voor veeleisende toepassingen, zoals bij motoren met holle assen en bij torquemotoren. Ook in machines met een beperkte inbouwruimte komt deze generatie encoders goed tot zijn recht.

De variant ECI 119 heeft een singleturn resolutie van 19 bit (524.288 posities/omwenteling). Daarnaast biedt deze serie encoders ook een goede bescherming

tegen vervuiling en een hoge weerstand tegen mechanische belastingen.

De multiturn EBI 135, met de door een batterij gebufferde multiturn eenheid (16 bit), biedt een totale resolutie van 35 bit. De inductieve aftasting maakt dit tot een zeer robuust meetsysteem. Onder normale omstandigheden en bij toepassing van een externe accu wordt een levensduur van 10 jaar bereikt. Daarnaast kan ook een externe temperatuursensor worden aangesloten. De temperaturen worden dan via de EnDat 2.2 interface doorgegeven.

De inductieve absolute encoders van de ECI/EBI 100 serie zijn beschikbaar met een holle as van 30, 38 of 50 mm. Deze holle as is ook geschikt als doorvoer voor kabels, assen of voedingsleidingen. En daarmee kan, afhankelijk van de machine, de constructie eenvoudiger worden. In de flens zit een uitsparing voor een ‘makkelijke’ elektrische aansluiting, omdat deze aansluiting binnen de contour van de encoder blijft.

Een ander voordeel van de inductieve absolute encoders van de ECI/EBI 100 serie is de opbouw zonder kogellagers. Hierdoor is er minder wrijving en dus ook minder warmte-ontwikkeling. Tegelijkertijd worden de voor kogellagers schadelijke wervelstromen, die kunnen optreden bij toepassingen in elektromotoren, voorkomen. De encoders zijn geschikt voor een temperatuurbereik tot +115 °C, waardoor de motor zwaar kan worden belast. Een ander voordeel is het ruime bereik van de nodige voedingsspanning, waardoor lange kabellengtes toelaatbaar zijn.

Encoders ECI en EBI 100 met holle as van 30, 38 of 50 mm

de HEIDENHAIN encoder kunnen we met een factor 5 beter opereren dan een mens ooit zou kunnen”

In de medische wereld zal geleidelijk aan steeds vaker gebruik gemaakt worden van zogeheten operatierobots. Voor de goede orde: die voeren niet geheel zelfstandig een operatie uit, maar worden hierin aangestuurd door de chirurg in kwestie. Echter, de bewegingen van de chirurg worden door de operatierobot ontdaan van trillingen én zijn door de robot terug te brengen tot bewegingen binnen een zeer kleine afstand, het zogeheten motion scaling. Dit is vooral essentieel voor microchirurgie. Dr. ir. Raimondo Cau werkt aan een operatierobot voor operaties op de kleine bloedvaten en zenuwen: “De rol van HEIDENHAIN hierin is cruciaal.”

Dr. ir. Raimondo Cau is projectleider binnen Medical Robotic Technologies, een spin-off van de TU Eindhoven. “Binnen deze spin-off ontwikkelen wij twee medische robots, één voor oogchirurgie en die wordt momenteel klaargemaakt om op de markt te worden gebracht.

De andere robot, die ik tijdens mijn promotie heb ontwikkeld, betreft een nieuw type operatierobot voor microchirurgie. Deze kan worden ingezet voor operaties op de kleine bloedvaten en zenuwen. Ik ben vier jaar geleden gevraagd door het Maastricht UMC om de robot te ontwikkelen. Deze, genaamd MicroSure, heeft nu mijn volledige aandacht en er wordt druk aan gewerkt. Ondertussen ben ik op dit onderwerp gepro-

moveerd en ik wil graag dat dit apparaat ook daadwerkelijk gebruikt gaat worden.”

Nieuwe lichting operatierobots

Op dit moment is er wereldwijd slechts één operatierobot commercieel verkrijgbaar, de Da Vinci robot. Deze wordt gemaakt door een Amerikaans bedrijf en daarmee hebben zij een monopoliepositie in de markt voor operatierobots. Raimondo Cau: “In de komende jaren zullen er ook andere aanbieders van operatierobots zich melden en wij willen vanuit Medical Robotic Technologies bij die lichting horen. De grootste uitdaging bij een operatierobot? Dat is, hoe vreemd het wellicht ook klinkt, niet de techniek. Die wordt bij-

Raimondo Cau, projectleider Medical Robotic Technologies:

“Door

voorbeeld al succesvol toegepast in de industrie. We moeten vooral kijken hoe we de robottechnologie specifiek in een ziekenhuis kunnen toepassen, in een medische omgeving dus. Dit heeft met drie zaken te maken: gebruiksvriendelijkheid, veiligheid en kosteneffectiviteit.”

De horizon voor marktintroductie: 2018 “In dit project werken we inmiddels vier jaar, zoals gezegd, officieel samen met de afdeling plastische chirurgie van het Maastricht UMC om deze robot verder te ontwikkelen. Binnen de start up Medical Robotic Technologies werken een collega en ik hier nu full time aan. Inmiddels zijn we begonnen met de eerste klinische testen. We verwachten dat onze robot, na eerst getest te zijn op dieren, begin 2018 volledig getest en veilig zal zijn voor gebruik op mensen en snel daarna goedgekeurd zal worden voor grootschalig gebruik in ziekenhuizen. Het zal duidelijk zijn dat wij met onze operatierobot de internationale markt op gaan.”

Makkelijk te trainen in gebruik De operatierobot wordt altijd bediend door een chirurg, beklemtoont Raimondo Cau: “En officieel is het ook

geen robot. Want officieel betekent een robot dat een dergelijk apparaat zijn eigen intelligentie heeft. Dat is bij onze operatierobot niet het geval. Hij wordt bediend met een joystick en doet louter en alleen wat de chirurg ingeeft. De toegevoegde waarde? Onze operatierobot filtert de trillingen van de hand van de chirurg eruit. Tevens zorgt het voor een motion scaling. Als de chirurg bijvoorbeeld één centimeter beweegt, dan beweegt de robot één millimeter. We zijn nog aan het onderzoeken hoe dit zal worden opgepakt door chirurgen. Er zijn tussen hen uiteraard verschillen als het aankomt op hand-/oogmotoriek. Maar we gaan er wel vanuit dat het bedienen van onze operatierobot via een cursus gemakkelijk te trainen zal zijn.”

Ver binnen de geaccepteerde foutrange

In de operatierobot voor microchirurgie bouwt Medical Robotic Technologies absolute encoders van HEIDENHAIN in voor alle rotatie-assen. “Over hoeveel encoders dit gaat? We hebben er zes per robotarm en één operatierobot telt vier robotarmen, dus 24 in totaal.” De keuze voor HEIDENHAIN is niet meteen gemaakt, aldus Raimondo Cau: “Ik heb heel lang gezocht naar geschikte encoders. Uiteindelijk kwam ik >

foto: Bart van Overbeeke

tot de conclusie dat de encoders van HEIDENHAIN de beste optie waren. Ze zijn heel klein, dus makkelijk inbouwbaar. Daarnaast garanderen zij ons in dit project de vereiste precisie. En tot slot: ze werken heel betrouwbaar, dat is van groot belang, zéker in de medische setting waarin ze straks gebruikt gaan worden. We kunnen aan het uiteinde van de robot een precisie halen van rond de 30 micrometer. De robot bestaat uit mechanische onderdelen en die leveren ieder fouten op. Echter, de encoders leveren slechts een fout op van 5 micrometer. Totaal zouden we aan foutmarge uit komen rond de 30 micrometer. Dit is ruim binnen de range die we hebben vastgesteld en maakt dat de operatierobot met een factor 5 preciezer opereert dan een mens ooit zou kunnen halen.”

Advies vanuit HEIDENHAIN

“Ik ben enorm geholpen door Jan Sturre van HEIDENHAIN. Hij heeft vanuit zijn specifieke expertise precies in kaart gebracht wat wij nodig zouden hebben op het gebied van encoders en wat hij daarvoor kon leveren. Uiteindelijk zijn we uitgekomen op de absolute encoders van HEIDENHAIN. Deze encoders zijn redelijk standaard in te passen. We moeten er nog wel een mechanische bevestiging voor in de robotarm voor bedenken, Het is namelijk kritisch dat de encoder goed uitgelijnd wordt en daarvoor hebben we zelf een oplossing bedacht. Echter, de encoder zelf en de functionaliteit zijn prima en hoeven niet aangepast te worden. De encoders hebben in onze testopstelling hun capaciteiten bewezen en ook zijn de HEIDENHAIN-ontwerpers door ons uitgenodigd om hun advies te geven. Door die optelsom van een goed product en passende adviezen hebben we de encoders in de operatierobot perfect werkend gekregen. Een advies dat we kregen van HEIDENHAIN? Hoe we met de bijgeleverde software de prestaties van de encoders nog verder konden verbeteren. Deze software is ingebed in de encoders en levert ons een signaal. Dat signaal gebruiken wij op onze beurt weer om de robot aan te sturen. Daar gaat dus nog een hele schil met software overheen. De signalen uit de specifieke software in de encoders is voor ons weer belangrijke input voor ons eigen softwareprogramma voor de totale operatierobot”, aldus Raimondo Cau.

Microtechnologie in de operatiekamer

“Wij verwachten dat met onze robot de nauwkeurigheid en dus de kwaliteit van de operaties aanzienlijk kunnen verbeteren. De mogelijkheden voor de chirurg worden geoptimaliseerd en het te opereren gebied wordt nauwkeuriger bewerkt en kleiner. Daardoor zal de patiënt er in veel gevallen minder last van hebben en sneller herstellen. Door het gebruik van een robot kunnen óók operaties uitgevoerd worden, die met de hand niet mogelijk zijn. Zo zal geavanceerde techniek de gezondheid van de mens al binnen enkele jaren ingrijpend gaan ondersteunen”, besluit Raimondo Cau.

Dr. ir. Raimondo Cau:

“Binnen enkele jaren zal geavanceerde techniek de gezondheid van de mens al ingrijpend gaan ondersteunen.”

foto: Bart van Overbeeke

LC 200 absolute gesloten liniaal

Absoluut nauwkeurige positiewaardes meten over maximaal 28 meter

De LC 200 absolute gesloten liniaal van HEIDENHAIN is de nieuwe standaard als het gaat om toepassingen in gereedschapsmachines met lange assen tot 28 meter. Als de machine wordt ingeschakeld is de nauwkeurige positie direct beschikbaar. Nieuwe interface-varianten verbreden de range van geschikte toepassingen, terwijl de nieuwe montagemethode sneller is en de signaalkwaliteit hoger.

Al vele jaren zijn de HEIDENHAIN gesloten lengtemeetsystemen voor veel producenten van hoogwaardige gereedschapsmachines en andere installaties, de eerste keuze als de eisen op het gebied van nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en productiviteit hoog zijn.

Voor de productie van hele lange onderdelen, zoals bijvoorbeeld in de lucht- en ruimtevaartindustrie, bij grote (wind)turbines en bij grote matrijzen, worden veelal hele grote gereedschapsmachines ingezet, die altijd wel één of meer assen hebben met een lengte van meerdere meters. En het zijn juist deze toepassingen waar een verkorte bewerkingstijd erg belangrijk is. Daarom moeten deze machines goed presteren en een zeer dynamisch gedrag hebben.

Dynamische machines

Het lengtemeetsysteem LC 200 van HEIDENHAIN is optimaal geschikt voor dergelijke toepassingen: erg nauwkeurig, betrouwbaar, productief en dynamisch in machines met lange assen. Bij dit absolute lengtemeetsysteem, voor lengtes tot 28 meter, is de positie direct na het aanzetten van de machine beschikbaar. Er

gaat dus geen kostbare tijd verloren met het referentieaanlopen. Dit systeem is ook geschikt voor combinaties met lineaire aandrijvingen. Deze motoren zijn een trend waar vele machinebouwers zich mee bezighouden, op zoek naar betere prestaties in combinatie met een hoge dynamiek. Bij de dynamiek is vooral de mate van stijfheid van het meetsysteem, in de meetrichting, essentieel. Bij het ontwerp van de aftastkop van de LC 200 is hier uitgebreid rekening mee gehouden.

Interfaces

Het absoluut lengtemeetsysteem LC 200 is ook een goede oplossing voor het bepalen van de positie in omstandigheden waar Functional Safety van belang is. De LC 200 kan functioneren als een single-encoder systeem volgens SIL 2 ( = EN 61 508) of performance level “d” (= EN ISO 13 849) toepassingen. Een betrouwbare overdracht van de positiewaarde is gebaseerd op twee onafhankelijk van elkaar opgewekte absolute meetsysteemsignalen en een error-bit die, via de EnDat 2.2. puur seriële interface, aan de volgelektronica worden overgedragen.

Typische toepassing voor de LC 200 van HEIDENHAIN: machines met tenminste één lange as met een lengte van meerdere meters.

De absolute gesloten LC 200: ontwikkeld voor het meten van posities over afstanden tot 28 meter.

De nieuwe maatbandbehuizingen van de LC 200: snelle en makkelijke montage, een goede geleiding van de maatband en nauwkeurige passing van de sectie-overgangen.

heid tegen vervuiling, gecombineerd met een zeer nauwkeurige positiebepaling direct na het inschakelen van de machine.

Lange meetlengtes leiden uiteraard tot lange kabels. Vooral bij dit soort installaties is de seriële dataoverdracht een voordeel, omdat de data vrijwel verliesvrij over grote afstanden getransporteerd kan worden. De EnDat 2.2 bidirectionele interface biedt daarnaast nog andere voordelen, zoals mogelijkheden voor diagnose en de lage kosten voor de kabels.

Naast de EnDat 2.2 puur seriële interface, is er ook een variant met aanvullend incrementele signalen en zijn er versies voor de Fanuc alpha i en de Mitsubishi 03-04 interface. Er wordt overigens al gewerkt aan absolute lengtemeetsystemen die nog langer zijn dan 28 meter.

Variabele lengtes met het multi-sectie meetsysteem

De LC 200 is een multi-sectie meetsysteem. De liniaalsecties worden al naar gelang de gewenste meetlengte als losse componenten geleverd. Het meetsysteem wordt compleet met de onderdelenset met de aftastkop, stalen maatband, de loopbanden voor de aftastkop en de afdichtingen geleverd. De interface van het systeem wordt gekozen door de selectie van de aftastkop.

Ontworpen voor de hoogste nauwkeurigheid Ondanks de grote meetlengte tot 28 meter, wordt de positie gegenereerd op basis van slechts 2 verdelingen die op de liniaal staan: elke positie op de absolute

PRC-verdeling is uniek over de gehele meetlengte. Het incrementele spoor heeft een delingsperiode van 40 µm en het aftastsignaal wordt geïnterpoleerd. Beide signalen worden verwerkt in de verregaand geïntegreerde opto-ASIC tot een absolute positiewaarde.

Deze aftastmethode biedt op een unieke manier een oplossing om over de hele meetlengte toch tot een resolutie te komen van 10 nm (0,01 µm).

METALLUR stalen band voor een goede signaalkwaliteit

Het meetsysteem is opgebouwd rond een stalen METALLUR maatband, met daarop de zeer reflectieve gouden verdeling die wordt afgetast. Dankzij ons METALLUR-proces is het mogelijk fijne structuren met een grote homogeniteit en met een zeer hoge kantscherpte op de stalen maatband aan te brengen. Samen met de éénveldsaftasting en de hoog geïntegreerde opto-ASIC levert het meetsysteem een zeer goede signaalkwaliteit met een kleine interpolatiefout.

Door de constructie en werkwijze blijft het meetsysteem goed bestand tegen vervuiling.

Gedurende de montage van het systeem wordt de maatband met een voorspanning aan beide uiteinden vastgezet. De stalen band volgt nu thermische lengteveranderingen van het bed van de machine. De thermische uitzettingscoëfficiënt van de machine wordt zo doorgegeven aan de maatband.

Snelle en betrouwbare montage

Om de montage van een dergelijk lang meetsysteem zo makkelijk mogelijk te maken, heeft HEIDENHAIN een nieuwe montagemethode ontwikkeld met als winst dat de montagetijd korter wordt en tegelijkertijd de kwaliteit en betrouwbaarheid van de aftasting toenemen.

Een van de bijzonderheden bij de montagemethode zijn de nieuwe maatbandbehuizingen. Deze maken de montage eenvoudiger, doordat de lengtedelen simpelweg in elkaar geschoven kunnen worden. De afdichting tussen de secties loopt helemaal rondom. Bovendien sluiten deze nog beter aan, waardoor de overgangen tussen de aluminium secties nog minder aanwezig zijn. Na het monteren van de secties, worden de maatband en de loopbanden voor de aftastkop door het systeem getrokken en de rubberen afdichtlippen gemonteerd. Als laatste wordt de aftastkop in het systeem geschoven.

Om positiefouten ter plaatse van de overgangen van de secties te voorkomen en daarmee de systeemnauwkeurigheid niet negatief te beïnvloeden, is de maatband altijd gemonteerd in de spanningsvrije zone.

De nieuwe hoekmeetmodules van HEIDENHAIN zijn de perfecte combinatie van zeer nauwkeurige hoekmeetsystemen en precisielagers.

Combinatie van nauwkeurig hoekmeetsysteem en precisielager

Complete systeemoplossingen voor rondassen zijn nu door HEIDENHAIN kant en klaar leverbaar. Dit kan fabrikanten die gecompliceerde rondassen gebruiken, kwalitatief en financieel voordeel bieden. En naar verwachting zijn onze oplossingen dan ook nog eens beter dan zelf gebouwde onderdelen.

Zeer nauwkeurige rondassen zijn dé onderdelen waarbij de producenten van bijvoorbeeld meetmachines, laser-trackers, waferhandlingsystemen, erodeermachines of precisie bewerkingsmachines zeer nauwgezet te werk moeten gaan als deze in eigen beheer vervaardigd worden. Dit omdat de productie zeer complex is. Het begint al bij de inkoop van de verschillende onderdelen. En als de juiste componenten dan gevonden zijn, volgt een montage onder niet standaard omstandigheden en vaak moeten componenten met elkaar gematched worden om het beoogde eindresultaat te halen.

Als uiteindelijk de beoogde specificaties gehaald worden, is dit vaak ook te danken aan de vakbekwaamheid van diegene die de onderdelen selecteerde en samenbouwde met daarbij ook nog een beetje geluk. Het is veelal een onvoorspelbaar proces en niet gebaseerd op harde feiten en reproduceerbare eigenschappen. Dat dit soms veel (leer)geld kost, is duidelijk.

Nauwkeurige hoekmeetsystemen en precisielagers gecombineerd

Om dit probleem aan te pakken heeft HEIDENHAIN een aantal subsystemen ontwikkeld die, geïntegreerd in een bepaalde toepassing, voorspelbare nauwkeurigheden behalen. Onze nieuwe hoekmeetmodules zijn een perfecte combinatie van nauwkeurige hoekmeetsystemen en precisielagers die, als het gaat om reproduceerbare nauwkeurigheid, wedijveren met luchtgelagerde assen.

Optimale combinatie uit één hand

De modulaire hoekmeetmodules van HEIDENHAIN vallen op door de uitstekende specificaties voor wat betreft rondloopnauwkeurigheid van de lagers en de reproduceerbaarheid van de hoekmeting.

Het geringe aanloopkoppel maakt zéér gelijkmatige bewegingen mogelijk. En in plaats van talloze losse onderdelen zijn de optimaal op elkaar afgestemde submodules, met gecontroleerde specificaties en eigenschappen, beschikbaar om zó ingebouwd te worden. Bovendien is de module vaak compacter, omdat veelal enkele mechanische interfaces vervallen.

Als hoog geïntegreerde submodule bieden de hoekmeetmodules gecontroleerde en gespecificeerde eigenschappen.

Complete hoekmeetmodules van HEIDENHAIN

Optimaal werkend en eenvoudig in te bouwen De assemblage, het op elkaar afstemmen van de gebruikte componenten, de montage en het afstellen van de module heeft HEIDENHAIN allemaal al vooraf gedaan. Door een simpele mechanische interface is de module eenvoudig in een machine te integreren. De op dit moment standaard leverbare beschikbare modules zijn verkrijgbaar met een holle asdiameter van 35 mm tot 100 mm.

Hét alternatief voor luchtlagers

In veel toepassingen is een zo goed mogelijke geleidingsnauwkeurigheid van het lager maatgevend. Als men kijkt naar dit aspect zijn hoekmeetmodules van HEIDENHAIN zonder meer een alternatief voor luchtlagers.

Weliswaar is de absolute nauwkeurigheid van een luchtlager beter dan die van een walslager, echter de herhalingsnauwkeurigheid van de hoekmeetmodules van HEIDENHAIN zijn vergelijkbaar met die van luchtlagers. Daarbij komt dat de stijfheid van onze walslagers een factor 10 hoger is dan bij luchtlagers. Daardoor kan een fabrikant, zeker bij toepassingen waar krachten optreden, met de hoekmeetmodules van HEIDENHAIN per saldo betere resultaten boeken dan met luchtlagers. En dan zijn de walslagers ook nog eens minder gevoelig voor stootbelastingen en vervalt een gecontroleerde luchtvoedinginstallatie. Dit alles zorgt er voor dat onze hoekmeetmodules robuuster en eenvoudiger in het gebruik zijn.

Klantspecifieke oplossingen

De hoekmeetmodules zijn opgebouwd rond door ons zelf geproduceerde lagers en deze maken het mogelijk om nauwkeuriger hoekmeetmodules te ontwerpen en te produceren dan met de op de markt beschikbare lagers.

Maar zelfs deze lagers kunnen we per toepassing nog extra optimaliseren voor bijvoorbeeld een extreme nauwkeurigheid, minimale wrijving, minimaal aanloopkoppel of nog betere rondloopeigenschappen. Deze mogelijkheden ontstaan bij de keuze van de specifieke smeermiddelen, materiaalkeuze of bijvoorbeeld de toegepaste drukhoek in het lager.

HEIDENHAIN kan hoekmeetmodules opbouwen met focus op de voor de klant belangrijkste criteria en daarbij gebruik maken van de verschillende dedicated componenten die we tot onze beschikking hebben. Ook de elektrische interface naar de volgelektronica en de mechanische koppeling met de installatie van de klant zijn altijd bespreekbaar.

Extreme specificaties

Onze lagertechniek, die optimaal en toepassingsafhankelijk wordt geïntegreerd in de optische aftasting voor de hoekmeting, leidt tot extreme specificaties. Een voorbeeld daarvoor is de herhalingsnauwkeurigheid. Deze is, afhankelijk van de gekozen configuratie, 0,2 boogseconde (afgerond 56 . 10-6 graden). Dit geeft de

Schematische weergave van de meetgroottes en meetplaatsen die voor de nauwkeurigheid van een precisielager doorslaggevend zijn.

Meetgroottes en meetposities bij een walslager

Ideale draai-as

Geleidingsfout in meetvlak 2 Kanteling van de as Positie van de draai-as bij draaihoek phi

Geleidingsfout in meetvlak 1

Vlakloopmeting

Rondloopmeting Dpw = diamater van de walslager elementen

Hoekmeetmodules halen een geleidingsnauwkeurigheid die deze tot een robuust en eenvoudig te hanteren alternatief voor luchtlagers maakt. De grafiek toont een voorbeeld.

Niet reproduceerbare geleidingsafwijkingen gemeten over 5 omwentelingen in µm

Maximale waarde

specialistische producenten van systemen op het gebied van bijvoorbeeld laser, metrologie en semiconductors extra mogelijkheden om de specificaties van hun systemen nog weer verder te verbeteren.

HEIDENHAIN levert met deze hoekmeetmodules, een combinatie van hoekmeetsysteem en lagering, high quality units die passen in ons streven om substantiële meerwaarde toe te voegen aan de te produceren systemen van de afnemers.

Verdien investering in 3-D taster van HEIDENHAIN in één jaar terug!

HEIDENHAIN daagt uit!

HEIDENHAIN heeft nu een ongekend aanbod: een kwalitatief uitstekend en compleet 3D-tastsysteem tegen de concurrerende prijs van € 4760,- waarbij wij óók zorgen voor een snelle montage, goede gebruiksinstructie en begeleiding tijdens de eerste fase van de daadwerkelijke productie.

Uitgestelde betaling en terugverdiengarantie

Wij zijn er zó van overtuigd dat de investering in een draadloos 3Dtastsysteem van HEIDENHAIN, binnen één jaar terugverdiend kan worden, dat wij na montage slechts € 3760,- factureren en het resterende bedrag van € 1000,- één jaar uitstellen. Kopers hoeven deze laatste betaling niét te voldoen, als blijkt dat het tastsysteem zichzelf niet heeft terugverdiend.

Werkstukken en gereedschappen automatisch uitrichten en meten

Deze draadloze 3D-systemen van HEIDENHAIN zijn uitermate geschikt voor gebruik op freesmachines en bewerkingscentra met een TNC-besturing van HEIDENHAIN. Het uitrichten en meten van werkstukken gebeurt automatisch, snel en zeer nauwkeurig. Onze tastsystemen staan garant voor een zeer hoge betrouwbaarheid.

Verhoog rendement, reduceer kostbare stilstandtijd

Met tastsystemen van HEIDENHAIN worden insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles, in tijd tot een minimum beperkt. Bewerkingsfouten worden direct gedetecteerd en kunnen gecorrigeerd worden zonder opnieuw in te spannen. De winst zit in de verhoging van het machinerendement en de productiekwaliteit.

Voordelen:

• ontworpen voor frezen, draaien, slijpen

• geschikt voor kleine, grote, gesloten en open machines

• compact ontwerp, ideaal voor kleine inbouwruimtes, meer vrijheid bij het zwenken

• betrouwbare meetresultaten

• lucht/water jets voor reinigen

• slijtagevrije optische sensor

• voeding

(oplaadbare)

Vraag naar de optimale oplossing voor uw bedrijfssituatie en onze voorwaarden. Voor montage op andere besturingen gelden andere prijzen, wijzigingen voorbehouden.

DEMOWEEK dinsdag 17 t/m vrijdag 20 maart

Onder het thema Automatiseren met “Efficiëntie in iedere dimensie” bieden 8 topleveranciers de bezoekers een kijkje in de toekomst en tonen bijpassende producten voor de metaalbewerkings-industrie. Tijdens deze DEMOWEEK kunt u bij HEIDENHAIN o.a. de TNC 640 besturing in bedrijf zien op een frees-draaimachine en ook een spectaculaire motor bewonderen, die met hulp van deze besturing wordt geproduceerd.

Kom kijken naar de Thunderbike

Met de expositie van de indrukwekkende Thunderbike, met motorblok van Harley-Davidson, worden de productiemogelijkheden van de TNC 640 overtuigend getoond. Het is een oogverblindende motor die voor een groot deel (wielen, voorvork, cilinder deksel, kappen aan de zijkant van het motorblok, koplamp, tandwielen etc.) op een frees-draaimachine met een TNC 640-besturing is gefabriceerd.

Optimale afwerking onderdelen Na de keuze voor een nieuwe machine met TNC 640 besturing, waren problemen met oppervlakte-nauwkeurigheid van de componenten voor deze prachtige motor niet meer aan de orde. De machinebesturing is voorzien van de bekende HEIDENHAIN-opties zoals Dynamic Precision en Dynamic Efficiency en dat maakt nabewerking nagenoeg overbodig. Kijk voor meer info op www.thunderbike.de

Programmeerwedstrijd DEMOWEEK 2015

Action-cam voor de beste geprogrammeerde meetcyclus

Voor de DEMOWEEK 2015 hebben wij weer een programmeerwedstrijd. Deze keer gaat het niet om bewerken, maar om efficiënt meten van een object. Voor het gebruik van 3D tastsystemen is steeds meer belangstelling, omdat daarmee insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles snel te regelen zijn. Bewerkingsfouten worden direct gedetecteerd en kunnen gecorrigeerd worden zonder opnieuw in te spannen. De winst zit in de verhoging van het machinerendement en de productiekwaliteit. Met gebruik van onze tasters kan men 24/7 produceren en optimale kwaliteit garanderen.

Wij dagen de gebruikers van ons besturingen uit om een efficiënt 3D-meetprogramma te schrijven. De maker van het beste programma wordt beloond met een Action Cam van ‘Go-pro’. De opdracht luidt: schrijf het beste automatisch aflopende programma voor het zo efficiënt mogelijk meten van het afgebeelde ellips met een 3D-taster. Dit programma moet geschikt zijn voor een HEIDENHAIN TNC-besturing.

Frees-draai machine: 3D-simulatie op TNC 640

TNC 640 werkend opgesteld, test de 3D-simulatie

Wij laten u zien dat een freesmachine méér kan dan men denkt. Nieuwe softwarefuncties, onder de naam "Dynamic Efficiency" en "Dynamic Precision", worden werkend op een machine gedemonstreerd. Daarnaast kan de bezoeker de 3D-simulatie op TNC 640 zelf bedienen om zo de vele nieuwe voordelen te ervaren.

Workshops TNC 640

Er zijn korte workshops op de nieuwe TNC 640, met niet alleen nieuwe mogelijkheden maar ook handige programmeertips die direct in het dagelijks werk gebruikt kunnen worden. Dit aan de hand van demo’s van snel programmeren m.b.v. de DXF converter, CAD viewer, schakelen naar andere pakketten als CAD-CAM programmatuur, cyclus 25, etc.

Frees uw eigen memobakje

Tijdens een workshop kunt u een metalen memobakje met een tekst voorbereiden door de instructie voor de gravering aan het freesprogramma toe te voegen. Daarna wordt dit memobakje op onze frees-draaimachine gemaakt en kunt u het meenemen. Bovendien ontvangt u dan een HIT-licentie waarmee via internet een gratis interactieve programmeertraining te volgen is.

Werkstukken en gereedschappen automatisch uitrichten en meten Uiteraard tonen wij u ook de mogelijkheden van onze 3D-tastsystemen, uitermate geschikt voor gebruik op freesmachines en bewerkingscentra met een TNC-besturing van HEIDENHAIN.Het uitrichten en meten van werkstukken gebeurt automatisch, snel en zeer nauwkeurig.

Compleet draadloos 3D-tastsysteem voor € 4760,HEIDENHAIN heeft nu een ongekend aanbod: een kwalitatief uitstekend en compleet 3D-tastsysteem tegen de concurrerende prijs van € 4760,- waarbij wij óók zorgen voor een snelle montage, gebruiksinstructie en begeleiding tijdens de eerste fase van de daadwerkelijke productie. Voor montage op andere bekende merken besturingen, zoals bijvoorbeeld Fanuc, Okuma of Siemens, vraag naar de mogelijkheden.

Ons team kan u tot in detail informeren over de vele toepassings mogelijkheden van onze geavanceerde producten. Vraag om de optimale oplossing voor uw bedrijfssituatie. Wij ontvangen u graag en in onze Bayernstube vindt u een hapje en een drankje.

Programmataken:

-uitrichten op bovenvlak, op de lange zijde en de korte zijde -nulpunt vastleggen in preset 5 -- meten en vastleggen van het middelpunt van de ellips -bepaal van de ellips de diameter van de grote en de kleine cirkel (maat 150 en 80 mm) door middel van metingen -schrijf de gevraagde gegeven weg naar een zelf gemaakt meetrapport Zet uw naam, e-mailadres en telefoonnummer als extra losse regel in het programma, zodat wij u kunnen bereiken.

Inleveren, wellicht wint u de Action cam

U kunt uw meetprogramma tijdens de DEMOWEEK van 17 t/m 20 maart op een cd of usb-stick inleveren en desgewenst toelichten. De winnaar ontvangt een prachtige Action cam van ‘GoPro’. Uw inzending wordt beoordeeld op efficiëntie, leesbaarheid en originaliteit. Bert Plomp, TNC-leraar, maakt deel uit van de deskundige jury. De winnaar wordt in de volgende HEIDENHAINinfo gepubliceerd, over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

Werkend opgestelde machine met besturing TNC 640

Dynamic Efficiency en Dynamic Precision

De freesmachine kan méér dan u denkt

Waar gefreesd wordt, vallen spanen. Hoe meer, hoe beter! Maar er ontstaan door de bewerking en de daaruit voortvloeiende krachten ook ongewenste effecten. Hoe sneller er gefreesd wordt, hoe meer. Chatter, trillingen of positie-afwijkingenbeperken de snelheid van verspanen en verlagen de kwaliteit. Nieuwe TNC-functies die HEIDENHAIN gepresenteerd heeft onder de naam "Dynamic Efficiency" en "Dynamic Precision", lossen dit op.

Zowel "Dynamic Efficiency" als "Dynamic Precision" zijn softwarefuncties en vragen geen aanpassingen aan de machine. De functies zorgen, vooral in combinatie, via een intelligente machinebesturing dat de prestaties en nauwkeurigheid van het bewerkingscentrum optimaal benut worden.

Dynamic Efficiency, dé oplossing voor zware bewerkingen

Met de software van Dynamic Efficiency kunt u meer verspanen in minder tijd. De besturing benut de mogelijkheden van de machine en het gereedschap om zware bewerkingen nog efficiënter te maken. Tegelijkertijd wordt de mechanische belasting begrensd om de machine te ontzien en de gereedschappen zo lang mogelijk mee te laten gaan. Dynamic Efficiency ondersteunt alle processen waarbij hoge snijkrachten komen kijken en metaal met hoge snelheid moet worden verwijderd. Zoals bij het voorbewerken of het bewerken van moeilijk verspaanbaar materiaal.

Dynamic Efficiency combineert prestatie verhogende besturingsfuncties met tijdbesparende bewerkingsstrategieën. ACC (Active Chatter Control) onderdrukt bijvoorbeeld de neiging van een machine

Alles in één oogopslag: In een lijndiagram laat de TNC het huidige spindelvermogen en de aangepaste voedingssnelheid zien.

om te ratelen, terwijl AFC (Adaptive Feed Control) altijd voor de best mogelijke voedingssnelheid zorgt. Om slijtage van het gereedschap tijdens het voorbewerken van sleuven en pockets te reduceren, kan de functie “trochoïdaal frezen” ingezet worden. Deze functie is eenvoudig als een cyclus te gebruiken. Het is absoluut de moeite waard, metaal kan 20 tot 25% sneller worden verwijderd. Afbeelding 1+2: Dynamisch en efficiënt: vergroot verspaand volume tijdens voorbewerking.

ACC: actieve reductie van rateltrillingen (chatter) Bij de voorbewerking en bij het bewerken van moeilijk te verspanen materialen komen hoge snijkrachten kijken. Dit kan resonanties tot gevolg hebben. ACC (Active Chatter Control) is een krachtige besturingsfunctie waarmee deze resonanties, hoorbaar als ratelen, worden tegengegaan. Rateltrillingen laten onregelmatigheden achter op het oppervlak van het werkstuk. Tegelijkertijd is het gereedschap onderhevig aan zware en onregelmatige slijtage en dit kan onder ongunstige omstandigheden zelfs breken. Door het ratelen wordt er namelijk een zware mechanische belasting uitgeoefend op het gereedschap.

ACC beschermt de machine tegen de effecten van chatter en verhoogt tegelijkertijd de prestatie: het ACC-algoritme gaat de verstorende trillingen actief tegen. Dit maakt een hogere voeding mogelijk, waardoor er een hoger verspaand volume bereikt wordt. Voor sommige bewerkingstaken wel meer dan 20% hoger. Afbeelding 3+4 De vergelijking laat zien dat onregelmatigheden worden voorkomen op oppervlakken die zijn bewerkt met ACC.

AFC: de best mogelijke voedingssnelheid

AFC (Adaptive Feed Control) verkort de bewerkingstijd door de voedingssnelheid in bewerkingszones waar minder materiaal hoeft te worden verwijderd, automatisch te verhogen. Dit is met name afhankelijk van het spindelvermogen en andere procesgegevens. AFC zorgt daarom altijd voor de best mogelijke voedingssnelheid als er schommelingen zijn in de freesdiepte en de hardheid van het materiaal. Dit verhoogt de efficiëntie.

Het gebruik is simpel: vóór de bewerking worden de maximale en minimale waarden voor spindelvermogen in een tabel gespecificeerd. Deze waarden worden bepaald doordat de TNC het maximaal spindelvermogen tijdens een proefbewerking opslaat. De AFC vergelijkt vervolgens continu het spindelvermogen met de voedingssnelheid en probeert gedurende de hele bewerkingsperiode het maximale spindelvermogen te handhaven.

AFC heeft nóg een voordeel. Als een gereedschap bot wordt, gaat het spindelvermogen omhoog en reduceert de besturing de voedingssnelheid. AFC kan opdracht geven tot een automatische gereedschapswissel als het maximale spindelvermogen is bereikt. Dit reduceert de mechanische belasting op de machine en beschermt de spindel effectief tegen overbelasting.

Gereedschap volledig benut met trochoïdaal frezen

Met de gemakkelijk te programmeren cyclus trochoïdale frezen wordt de voorbewerking van contoursleuven aanzienlijk versneld. De cyclus voegt een circulaire gereedschapsbeweging toe aan een lineaire voedingsbeweging. Hiervoor heeft men een schachtfrees nodig die materiaal over de hele snijlengte kan verwijderen. Het “schillen” van materiaal stelt de machine in staat om met grote snededieptes en hoge snijsnelheden te werken. Door circulair in het materiaal te duiken, wordt er minder radiale kracht uitgeoefend op het gereedschap. Dit reduceert de mechanische belasting op de machine en voorkomt trillingen.

Veel tijdwinst door combi van trochoïdaal frezen en AFC

Er is een duidelijke efficiëntieverbetering te realiseren met de combinatie van trochoïdaal frezen en AFC. Omdat het gereedschap in een cirkelvormige baan wordt geleid, is het gereedschap tijdens de bewerking op een gedeelte van deze baan niet in aangrijping. Tijdens deze situatie wordt het gereedschap met een duidelijk hogere voeding verplaatst. Dit levert een tijdwinst op van 20% tot 25%. Afbeelding 5: Hoe kom je snel van materiaal af? Trochoïdaal frezen voegt een circulaire beweging toe aan de lineaire voedingsbeweging.

Dynamic

Precision: nauwkeurig bewerken in kortere tijd

Met Dynamic Precision wordt de potentiële nauwkeurigheid van de gereedschapsmachine maximaal benut. Het is dé oplossing voor snelle productie met behoud van nauwkeurigheid. De besturingsfuncties maken het mogelijk de dynamische afwijkingen van de machine te compenseren. Dat zorgt ervoor dat er werkstukken worden geproduceerd met nauwkeuriger contouren en een nog betere oppervlaktekwaliteit. Terwijl tegelijkertijd de bewerkingssnelheid wordt verhoogd. De besturingsfuncties van Dynamic Precision compenseren afwijkingen, dempen trillingen en regelen de bewerkingsparameters aan de hand van huidige positie, massatraagheid en snelheid. Dit zonder de mechanische eigenschappen van de machine aan te passen.

Bij het bewerken van een werkstuk is er vaak sprake van tegenstrijdige belangen. Als het werkstuk nauwkeurige contouren moet hebben, mogen de voedingen niet te hoog worden. Als er echter veel meters per minuut worden gevraagd, gaat dit vaak ten koste van de contournauwkeurigheid en de oppervlaktekwaliteit. De uitdaging voor moderne productiebedrijven is om zowel hogere nauwkeurigheden als kortere bewerkingstijden te realiseren. Door verhoogde productiesnelheden en doordat de prijzen onder druk staan, worden producenten van onderdelen gedwongen hun doorlooptijden te verkorten. Er moet zonder tijdrovende nabewerkingen kunnen worden voldaan aan de strenge eisen op het gebied van nauwkeurigheid en oppervlaktekwaliteit.

Verhoogde productiesnelheid en toch nauwkeurig De geavanceerde software van Dynamic Precision lost deze tegenstrijdigheid op en maakt nauwkeurige bewerkingen nog sneller en verhoogt de productiesnelheid, ongeacht het gewicht van het werkstuk. Gebruikers van machines verspillen geen tijd en geld aan onnodige afkeur. Dynamic Precision voor TNC-besturingen bestaat uit een pakket optionele functies die elkaar op ideale wijze aanvullen. Deze besturingsfuncties verbeteren de dynamische nauwkeurigheid van bewerkingsmachines.

Dynamische afwijkingen veroorzaken onnauwkeurigheden Dynamische afwijkingen zijn kortstondige positie- en hoekafwijkingen of trillingen bij het gereedschapsmiddelpunt, het Tool Center Point (TCP) en ze zijn het directe gevolg van de bewerking zelf. Zij nemen toe al naargelang een NC-programma sneller wordt afgewerkt. Bewerkingskrachten, d.w.z. hoge verplaatsingskrachten en koppels, vervormen onderdelen van de machine gedurende korte tijd. Het gereedschap wordt continu versneld en weer afgeremd. Door de massatraagheid komen de gewenste en de werkelijke positie van het gereedschap niet meer overeen. Maar ook de aandrijving zelf is niet volledig stijf. Door een bepaalde elasticiteit van de componenten kunnen er trillingen ontstaan. De dynamische afwijkingen veranderen tijdens de levensduur van een machine. Bijvoorbeeld doordat de wrijvingskrachten in de geleidingen veranderen als gevolg van slijtage. De dynamische afwijkingen nemen meestal ook toe bij machines met tafelkinematica, wanneer er zware werkstukken worden opgespannen.

Om de richtingswissel bij complexe contourbewegingen te kunnen realiseren, moeten assen worden afgeremd en versneld. Hoe sneller dit gebeurt, hoe groter de verandering van de versnelling (ruk). Hoe groter deze rukbeweging, hoe meer de machine begint te trillen. Dit leidt tot dynamische afwijkingen en zichtbare schaduwvorming, vooral op licht gekromde oppervlakken. Tot nu toe kon men dit alleen voorkomen met lagere voedingssnelheden.

Zeer dynamische bewegingen bij 5-assige bewerkingen: Dynamic Precision compenseert de afwijkingen die ontstaan.

Dynamic Precision reduceert dynamische afwijkingen Speciale software reduceert de dynamische afwijkingen van een bewerkingsgereedschap. Dynamic Precision toont zijn kracht vooral bij hoge voedingssnelheden en grote versnellingen, door de optredende afwijkingen te compenseren. Hierdoor kunnen de gebruikers de potentie van hun bewerkingsmachines volledig benutten. Tests hebben aangetoond dat de nauwkeurigheid nog steeds kan worden verbeterd, zelfs als de verandering van de versnelling, de ruk, met een factor 2 wordt verhoogd. Tegelijkertijd kan de freestijd met 15% omlaag worden gebracht.

Cross Talk Compensation (CTC)

CTC compenseert positieafwijkingen die ontstaan door de flexibiliteit tussen twee assen. Hiermee kan de ruk met een factor 2 worden verhoogd en zijn de bewerkingstijden met 15% te verlagen.

Active Vibration Damping (AVD)

Met AVD worden trillingen actief gedempt. Dominante laagfrequente trillingen worden onderdrukt. Om zonder AVD vergelijkbare oppervlakken te krijgen, zou men de ruk met een factor 3 moeten verlagen.

Load Adaptive Control (LAC)

LAC past de voedingssnelheid aan op basis van de machinebelasting. Voor lineaire assen bepaalt LAC de actuele massa, en voor rotatieassen bepaalt zij de massatraagheid. LAC stemt de parameters van de adaptieve feed-forward besturing voortdurend af op de actuele massa of massatraagheid van het werkstuk. De gebruiker van de machine hoeft de belasting niet meer zelf te bepalen. Dit sluit bedieningsfouten uit.

Motion Adaptive Control (MAC)

MAC past de voedingssnelheid aan op basis van de bewerkingsbewegingen. MAC verandert parameters aan de hand van de snelheid of de versnelling van een aandrijving. Hierdoor is er een hogere maximale versnelling mogelijk tijdens ijlgangbewegingen.

Position Adaptive Control (PAC)

PAC past de voedingssnelheid aan op basis van de positie. PAC verandert machineparameters aan de hand van de asposities. Dit zorgt voor nauwkeuriger contouren binnen het volledige bewegingsbereik van de voedingsassen.

Combinatie Dynamic Efficiency en Dynamic Precision versterkt de voordelen Iedere softwarematige functie van de Dynamic Efficiency en Dynamic Precision biedt al voordelen voor de bewerkingen. In combinatie levert het een absolute efficiëntiewinst. Voor meer informatie, ga naar http://dynamic.heidenhain.de

3D-simulatie op de TNC 640 met veel nieuwe voordelen

De TNC 640 besturing ontwikkelt zich steeds meer tot High-End-besturing voor zeer nauwkeurige freesbewerkingen. Deze bewerkingen maakt de TNC 640 makkelijk mogelijk en de functionaliteit is compleet georiënteerd op de dagelijkse praktijk. Ook is draaien op dezelfde machine mogelijk. De softwareversie 4 van de TNC 640 voegt weer nieuwe functies toe.

Nieuws is de enorm gedetailleerde grafische simulatie. Deze wijst voorafgaand aan de feitelijke productie op gevaren of andere problemen. Het werkstuk is in alle standen te verdraaien voor zowel frees- als draaibewerkingen. Ook nieuw: de gebruiker kan het ruwdeel voortaan als een cilinder, een buis of als ander rotatiesymmetrische vorm programmeren. In de hoogste resolutie kan de besturing de bewegingen van het gereedschap laten zien als 3-D lijngrafiek, inclusief de regelnummers bij het eindpunt. Ideaal voor een analyse van de puntenverdeling in het vlak en de te verwachten oppervlaktekwaliteit.

Software versie 4 biedt weer extra bewerkingsmogelijkheden

Draaien en frezen in één opspanning: de TNC 640 wisselt programmagestuurd en willekeurig vaak tussen het soort bewerking.

De nieuwe 3D-grafische simulatie: veel details tonen ongewenste effecten.

Calculator voor snijgegevens

Voor de beste contouren en oppervlaktekwaliteit: bewerking zonder (A) en met Advanced Dynamic Prediction (B).

Beter voorspellen, beter volgen Eveneens kan de bediener het werkstuk transparant weergeven en binnenbewerkingen volgen. Verder ziet de gebruiker het oorspronkelijke ruwdeel in ribben met een benoeming van de hoofdassen. Handig om voor te stellen hoe de bewerking ruimtelijk verloopt. De bewerkingen met elk nieuw gereedschap hebben daarbij een eigen kleur. Hiermee kan men de verschillende bewerkingsstappen beter volgen.

Frezen en draaien in dezelfde opspanning Vereist het werkstuk naast freesbewerkingen ook draaibewerkingen? Dan helpt de TNC 640 veel tijd besparen. Frees- en draaibewerkingen zijn in een willekeurige volgorde met elkaar te combineren in één programma. Het wisselen van frezen naar draaien en omgekeerd regelt de besturing helemaal zelf, onafhankelijk van de machine en de configuratie van de assen. De TNC 640 regelt bijvoorbeeld automatisch de diameteruitlezing bij draaien en het werkstuk nulpunt in het midden van het werkstuk. Daarnaast biedt de TNC 640 ook machineafhankelijke functies, zoals het klemmen van de spindel. De combinatie van draaien en frezen in één machine bespaart plaats en mogelijk een extra machine. Ook worden onnauwkeurigheden vermeden, die kunnen ontstaan bij het omspannen.

Meer voordelen Met HEIDENHAIN Klartext-dialoog worden de te draaien contouren zonder moeite geprogrammeerd. De gebruikelijke draaibewerkingen, zoals steken, draaduitloop, en cycli voor het draaien van contouren en schroefdraad staan uiteraard ter beschikking. Met de vrije contourprogrammering FK bepaalt de gebruiker ook draaicontouren. En met de DXF-convertor leest de bediener contouren in DXF-formaat. Bij complexe draaibewerkingen hoeft de TNC-bediener zich niet opnieuw te scholen, maar kan hij of zij voortborduren op de bestaande programmeerkennis.

Softwareversie 4 heeft, naast bovengenoemde vernieuwingen, nog veel meer te bieden. Kijk hiervoor op onze website: www.klartext-portal.de

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties.

Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd

Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE | Postbus 92, 6710 BB EDE

Tel. (0318) 58 18 00 | Fax (0318) 58 18 70

Internet: www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin

Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin

Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker

Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Service HEIDENHAIN biedt gedifferentieerd pakket

Kies zelf het gewenste serviceniveau

Snelheid van onze service is van groot belang wanneer een machine door een defect stil staat. De productie moet zo snel mogelijk verder, maar ook de kosten zijn een belangrijke factor. Om onze klanten nog beter te kunnen ondersteunen, hebben we onze reparatie- en exchange service aangepast. Het resultaat zijn kortere reparatietijden en lagere prijzen. Ook zijn, juist als de productie weer direct verder moet, veel ruilunits direct beschikbaar.

Functional Repair of Premium Repair, aan u de keus Bij de reparatie van zichtbare besturingscomponenten bestaan er bij klanten verschillende eisen ten aanzien van de mate van de reparatie. Te repareren onderdelen of apparaten werden tot nu toe als nieuw geretourneerd. Ook bijvoorbeeld uiterlijke zaken zoals toetsenborden met slijtageplekken en dergelijke werden keurig vervangen. Nu is de keus aan u of het apparaat als nieuw of, tegen een lagere prijs, werkend maar met de bestaande gebruikssporen wordt geretourneerd.

Door een andere aanpak van onze reparaties en prijsstelling kan het nu voordeliger zijn om een component te vervangen of te repareren

in plaats van het vervangen van het complete apparaat. Om aan deze individuele wensen te kunnen voldoen, biedt HEIDENHAIN twee alternatieven.

Functional Repair

Gebruikers van de producten van HEIDENHAIN zijn vaak geïnteresseerd in een zo voordelig mogelijke reparatie, die zich beperkt tot het herstellen van de wérking van het product. Met Functional Repair zorgt HEIDENHAIN ervoor dat het apparaat weer functioneert zoals het hoort. Gebruikssporen, die de werking niet beïnvloeden, blijven zichtbaar.

Functional Repair

Premium Repair

Premium Repair

Deze reparatievorm zorgt er niet alleen voor dat het apparaat weer goed functioneert, maar ook dat gebruikssporen verdwijnen, zodat het apparaat er ook weer als nieuw uitziet. Dat kan betekenen dat ook de behuizing opnieuw gespoten of vervangen wordt. Vooral bij die onderdelen die bedoeld zijn voor een servicevoorraad van bijvoorbeeld een machine-importeur, is deze optie vaak wel gewenst.

Small Repair

Naast bovengenoemde reparatiemogelijkheden bieden wij als derde mogelijkheid de optie Small Repair. Onder deze naam bieden wij de service voor het reinigen en functioneel testen, naast het vervangen van kleine defecte onderdelen.

HEIDENHAIN Service exchange: als nieuw en vooraf heldere prijsafspraken

Vrijwel alle apparaten zijn als ruilunit beschikbaar, zodat de productie snel hervat kan worden. Dat bijvoorbeeld een vervangende besturing van HEIDENHAIN snel geleverd wordt, is bekend. Minder bekend is dat onze ruilservice gratis is en dat alléén reparatiekosten betaald worden, en dat is uniek. Vooraf wordt een maximum bedrag afgesproken. Op basis van nacalculatie brengen wij achteraf de werkelijke reparatiekosten in rekening. Ondertussen werkt de machine al met het ruilexemplaar.

Als bijvoorbeeld een besturing defect is, ontvangt de gebruiker al de volgende dag een identiek, refurbished exemplaar ter vervanging. Deze is eerder gebruikt, maar werkt als nieuw en is ook voorzien van de laatste stand der techniek, zoals de nieuwste software. Het ter reparatie aangeboden product wordt gerepareerd, schoongemaakt, volledig gecontroleerd en krijgt een technische update. Vervolgens wordt het in ons magazijn opgeslagen voor een nieuwe cyclus in dit unieke ruilsysteem, precies volgens de richtlijnen die we wereldwijd hanteren.

Vraag vooraf prijsindicatie

In geval van een defecte besturing kan vooraf een kostenbegroting opgevraagd worden bij onze serviceafdeling en hoort de klant wat de reparatie maximaal kan kosten. In de meeste gevallen is het werkelijke bedrag, op basis van nacalculatie, aanzienlijk lager.

sneller geleverd.

Wij zijn stand-by Wilt u gebruikmaken van de vele mogelijkheden die onze serviceafdeling biedt? Het directe servicetelefoonnummer is 0318 - 581840, mailen kan natuurlijk ook: service@heidenhain.nl.

Functional Repair Premium Repair

Of het nu om traditionele sectoren als de automobielindustrie en de fijnmechanica gaat, of om geavanceerde zoals de medische en de energietechniek, de eisen aan het productieproces zijn er niet minder om. Dat vraagt om intensieve controle van de kwaliteit van de materialen en werkstukken. Voor dat doel heeft HEIDENHAIN nu twee maatwerk-oplossingen beschikbaar: de meettaster METRO Zero Force en het elektronische verwerkingssysteem MSE 1000.

De nauwkeurigheid van onderdelen weegt in de moderne productietechniek steeds zwaarder. Het handhaven van een bepaald precisieniveau is echter nog niet zo eenvoudig. Gelukkig zijn producenten niet bang om te investeren in allerlei meettechnieken die in de productielijn als het ware worden ingebouwd. Op deze z.g. meeteilanden wordt bij onderdelen uit de lopende productie gecontroleerd of ze aan de eisen voldoen.

Je kunt de onderdelen natuurlijk ook aan het eind van het productieproces controleren. Voldoet het product dan niet aan de eisen, dan zijn er twee mogelijkheden: of het wordt door nabewerking zo aangepast dat het wel voldoet, of - als nabewerken geen zin meer heeft - moet het worden beschouwd als afval. Beide mogelijkheden brengen extra kosten met zich mee; daarom is het beter om de controle in het proces zelf uit te voeren. Een voorbeeld: bij het aanbrengen van een coating in meerdere stappen kan telkens de laagdikte gemeten worden, en niet pas als alle lagen al zijn aangebracht.

De meetkracht afgezet tegen de meetweg van de HEIDENHAIN METRO Zero Force bij het in- en uitdrukken van de meetstift bij eerste inzet (rood) en na ca. 5 miljoen meetcycli (groen).

Bij deze controles op geïntegreerde meeteilanden kunnen bepaalde problemen optreden. Gebruiken we meettasters (z.g. tactiele metingen, gebaseerd op foto-elektrische aftasting) dan kunnen bij gemakkelijk vervormbare, kwetsbare onderdelen door de meetdruk fouten in de meting optreden. Ook kan het werkstuk schade oplopen door de meting. Nóg zo'n uitdaging ligt in de verwerking van de meetgegevens. Vaak hebben we te maken met verschillende meet-

HEIDENHAIN zet nieuwe stap in de meettechniek Kwaliteitsbewaking kan een stuk makkelijker...

De METRO Zero Force van HEIDENHAIN biedt prima mogelijkheden om kwetsbare, gemakkelijk vervormbare onderdelen nagenoeg zonder meetkracht met een hoge nauwkeurigheid te meten.

Met de MSE 1000 biedt HEIDENHAIN een elektronisch systeem voor automatische verzameling en verwerking van analoge en digitale meetgegevens van maximaal 250 kanalen.

systemen, elk met hun eigen interfaces, die een stortvloed aan meetwaarden produceren. Al deze waarden moeten gelijktijdig worden verwerkt tot betrouwbare en reproduceerbare resultaten.

HEIDENHAIN biedt voor beide problemen de helpende hand: met de 'intelligente' meettaster METRO Zero Force en het modulaire verwerkingssysteem voor meetgegevens MSE 1000.

METRO Zero Force - extreem lage meetkracht

De materiaaltechnologie is volop in ontwikkeling. Veel nieuwe materialen zijn vervormbaar, zoals rubbersoorten. Een andere trend is dat de onderdelen die met deze materialen gemaakt worden steeds kleiner worden, dus moeilijker meetbaar. Zoals zo net al even aangestipt, zijn er bij het meten van kwetsbare, gemakkelijk vervormbare onderdelen twee aandachtspunten: meetfouten door ongewenste vervorming en kans op beschadiging. In plaats van meten met een taster kan men zijn toevlucht nemen tot niet-tactiele meetmethoden, zoals een optisch systeembijvoorbeeld een meetprojector of een vision-meetsysteem. Deze zijn echter doorgaans minder nauwkeurig; bovendien zijn metingen bij transparante materialen heel lastig uitvoerbaar.

De nieuwe meettaster Zero Force uit de METRO-serie van HEIDENHAIN (afb. 1) biedt uitkomst. Met deze taster kan een fragiel werkstuk met minimaal risico op vervorming of beschadiging tactiel worden gemeten. Dat is te danken aan de extreem lage meetkracht (0,01 - 0,07 N) over de gehele meetweg van 12 mm. Bovendien heeft de taster een lineaire uitzettingscoëfficiënt van 0 ppm/K tussen 0 en 100 °C. Dit komt door de Zerodur glasliniaal met een delingsperiode van 2 µm. Anders gezegd: de meting is vrijwel ongevoelig voor de omgevingstemperatuur. (Zerodur = glaskeramiek met een thermische uitzettings coefficient van ongeveer 0 per Kelvin)

Een ander aspect is de zeer nauwkeurige kogelgeleiding van de meetstift. Samen met de zeer precieze foto-elektrische aftasting wordt zo een herhalingsnauwkeurigheid bereikt die beter is dan 0,03µm over de hele meetweg! De systeemnauwkeurigheid wordt gespecificeerd als: beter dan ±0,2 µm.

Daarmee opent HEIDENHAIN nieuwe wegen voor dit soort metingen. Met deze taster kunnen bijvoorbeeld zeer kleine tandwielen, wafers uit de halfgeleiderindustrie en medische componenten gemeten worden. Voorheen was dit niet mogelijk zonder beschadiging. Op afbeelding 2 zien we hoe de meetkracht van de taster verloopt bij het in- en uitdrukken van de meetstift. De meetweg is uitgezet op de horizontale as, de meetkracht op de verticale. De rode lijn geeft de verloop bij een nieuwe taster, de groene na vijf miljoen tastcycli. In de praktijk zal dit aantal niet snel gehaald worden, maar wat deze grafiek laat zien is dat het verloop van de meetkracht in de loop der tijd nog beter wordt. Dit komt omdat de lagering - een eigen vinding van HEIDENHAIN - geleidelijk inloopt.

MSE 1000: de meetopstelling in de greep Vaak moeten van een product meerdere afmetingen of eigenschappen zoals de concentriciteit, worden gemeten. In een moderne meetopstelling zorgt een elektronisch systeem voor de gelijktijdige meting en het vastleggen van de meetwaarden. Bij complexe werkstukken gebeurt dit veelal aan de hand van een vastgelegde meetprocedure.

Voor dit soort situaties introduceert HEIDENHAIN nu de modulaire data-acquisitie elektronica MSE 1000. Deze is in staat om de signalen van maximaal 250 meetkanalen gelijktijdig te registreren. Probleemloos, eventueel via uiteenlopende interfaces.

Configuratie met ND2100 in combinatie met de MSE1000.

De MSE 1000 levert direct diagnosegegevens van de aangesloten meetsystemen: EnDat-beoordelingsgetallen (links), waarschuwingen en alarmmeldingen (midden) of Lissajous-figuren (rechts).

Bij de MSE 1000 is de installatie van de modules zeer eenvoudig, evenals de koppeling met de meetopstelling. De systeemconfiguratie van de modules wordt automatisch herkend; de gebruiker hoeft alleen maar de individuele meetkanalen te definiëren en toe te kennen. Bij EnDat meetsystemen is configuratie niet nodig. Natuurlijk kunnen ook alle functies van EnDat meetsystemen worden gebruikt. Dit geeft uitgebreide mogelijkheden om inzicht te krijgen in het noodzakelijke onderhoud van de installatie. EnDat meetsystemen bieden namelijk online-diagnose met bijvoorbeeld informatie over de functionele reserve van het incrementele en absolute spoor. Ook kunnen eigenschappen als de toestand van de belichting, de signaalamplitude en de vorming van positiewaarden worden opgeroepen. Dit vergroot de beschikbaarheid van het systeem terwijl ook de betrouwbaarheid ervan toeneemt (afb. 4).

Behalve het HEIDENHAIN EnDat-protocol voor absolute meetsystemen worden ook andere gangbare incrementele meetsystemen ondersteund. Tevens kunnen analoge sensoren zoals LVDT- en HBTmeetwegopnemers van bekende fabrikanten worden aangesloten. Via de in- en uitgangen is communicatie mogelijk met andere actuatoren in de meetopstelling.

HEIDENHAIN biedt de volgende modules voor de MSE 1000:

•asmodule voor lengte- en hoekmeetsystemen (1 Vss, TTL/RS-485, EnDat 2.2., LVDT, HBT);

•asmodule universele interface voor verschillende sensoren (±10 V, 4-20 mA);

•persluchtschakelmodule voor directe aansturing van b.v. pneumatische tasters;

•I/O-module voor digitale in- en uitgangen;

•voedingsmodule (100-240 V AC, 24 V DC).

De modules worden direct op een DIN-rail gemonteerd en vormen samen een compacte, overzichtelijke meetplaats. De dataoverdracht gebeurt via de standaard ethernet-interface.

Het systeem wordt geleverd met een DLL-programmabibliotheek. Met deze software kan de gebruiker zelf testprogramma's opstellen. Ook kunnen in deze programma's de in- en uitgangen worden opgenomen voor het aansturen van acties die afhankelijk zijn van meetresultaten. Hierdoor zijn veel aanvullende stuurapparaten overbodig.

METRO Zero Force, MSE 1000 en Q-DAS: de perfecte toevoeging

In moderne meeteilanden houdt de verwerking van meetgegevens meer in dan alleen het verzamelen ervan. Om uit die gegevens resultaten te halen moeten ze worden verwerkt en opgeslagen. Dat is eenvoudig mogelijk door de samenwerking van HEIDENHAIN met softwareontwikkelaar Q-DAS. De koppeling van de nieuwste versie 11 van het programma voor statistische procescontrole (SPC) Procella van Q-DAS aan MSE 1000 biedt de gebruiker alle functionaliteit van Procella en maakt het werken met complexe, meervoudige meetopstellingen veel eenvoudiger. De kanalen kunnen bijvoorbeeld vanuit Procella geconfigureerd worden, inclusief die van de nieuwe meettaster METRO Zero Force.

De meettechniek van HEIDENHAIN en de software van Q-DAS verwerken, evalueren en activeren de verzamelde informatie. Het gebruik van de data is dankzij de volledige integratie van hard- en software eenvoudig en gebruikersvriendelijk. Daarbij wordt het ook gemakkelijker gemaakt om aan de documentatieplicht te voldoen bij leveringen aan afnemers in bijvoorbeeld de medische industrie.

YouTube; toegankelijke bron van

Zoals men van een high tech onderneming mag verwachten, heeft ook HEIDENHAIN internet omarmd voor het verspreiden van gekwalificeerde informatie over het gebruik van onze producten. Al enige tijd heeft ons bedrijf een uitgebreide database online en de gratis beschikbare informatie groeit met de dag.

Als toonaangevende producent van high tech producten is HEIDENHAIN uiteraard prima op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen, ook wat betreft het inzetten van moderne multimedia voor informatie en training. Via het web is allerlei informatie via drie bronnen te bereiken:

www.klartext-portal.de/mediathek/

www.youtube.com/user/heidenhaintv • Uploads • TNC Controls • HEIDENHAIN Basics • Webinars/tutorials

Op YouTube is onder de noemer HEIDENHAINTVeen schat aan informatie samengevoegd die gebruikers snel inzicht geeft in allerlei aspecten rond de bediening en productie. Of het nu gaat over programma-uploads, de werking van TNC Controls of de karakteristieke eigenschappen van de producten van HEIDENHAIN; alles wordt helder in beeld gebracht. Bijvoorbeeld producteigenschappen en de werking worden met zeer gedetailleerde 3D-animaties getoond. Dat is zeer verhelderend en begrijpelijk.

Programmeervoorbeelden: www.klartext-portal.com/service/support/nc-database/ Deze link geeft toegang tot een enorme hoeveelheid kant-en-klare en gratis te downloaden programma’s.

Onder het hoofdstuk TNC Webinars is een groeiend aantal instructiefilms te zien dat het de gebruiker makkelijk maakt om het maximale uit een HEIDENHAIN-besturing te halen, het gebruik van functies te optimaliseren of om bepaalde bewerkingstaken op de besturing te programmeren. Door de combinatie van de animaties en gesproken toelichting is het mogelijk om op ieder gewenst moment de kennis op dit gebied te vergroten. Via dit medium kan zelfs een smartphone als een ‘persoonlijke leraar’ worden gebruikt. Deze eigentijdse methode om kennis beschikbaar te stellen, is opnieuw een voorbeeld van HEIDENHAIN’s combinatie van Duitse degelijkheid en de modernste informatietechnologieën.

Ede-Veenendaal

TNC 640

Onze TNC 640 bestuurt de Willemin machine en daarmee demonstreren wij de vele functies van deze besturing, koploper in efficiëntie en het gemak. De software van Dynamic Precision en Dynamic Efficiency helpen om nog efficiënter en nauwkeuriger te produceren. Dit maakt nabewerken vrijwel overbodig

3D-tastsystemen 3D-tastsystemen bieden storingsvrije signaaloverdracht, ook onder extreme omstandigheden. Werkstukken en gereedschappen worden automatisch uitricht en gemeten. Onze 3D-tasters maken een beter resultaat en efficiënter gebruik van de machine, ook bij onbemande producties, mogelijk!

uniek

HEIDENHAIN werkt voortdurend aan de optimalisatie van het productengamma. Onze ontwikkelaars kunnen goed inschatten wat de ontwikkelingen zijn en zorgen dat de systemen van HEIDENHAIN voorop blijven lopen in nauwkeurigheid en kwaliteit. Ook door acquisitie zijn enkele hoogwaardige systemen onder de paraplu van ons bedrijf leverbaar. Al weer enige jaren geleden heeft HEIDENHAIN de bedrijven NUMERIK JENA en RSF Elektronik overgenomen,waarmee de portfolio’s van encoders en lengtemeetsystemen zijn uitgebreid. Sinds begin van dit jaar verkoopt ook onze vestiging de producten van RSF Electronik. Afstemming componenten bepaalt de kwaliteit

HEIDENHAIN streeft er naar om haar klanten optimaal en efficiënt te adviseren en daarbij wordt de levering van complete systemen steeds belangrijker. Juist maximaal op elkaar afgestemde componenten zoals bijvoorbeeld het meetsysteem, motor, lager en elektronica bepalen samen de specificatie en dus de kwaliteit van het door ons in eigen beheer geproduceerde totale systeem. Per saldo levert de volledig op elkaar afgestemde techniek een hogere nauwkeurigheid, lagere total cost of ownership en de afnemer hoeft slechts de complete unit in te bouwen.

ETEL: complete high-end motion systems

Forward integratie was aanleiding voor de overname in 1999 van het Zwitserse bedrijf ETEL. De geavanceerde range direct drive oplossingen (lineaire en torque-motoren) van ETEL is de grootste op de markt. Deze worden o.a. ingezet bij high-end motion systems met nanometer precisie tot industriële toepassingen die grote krachten en koppels vereisen. Door intensieve samenwerking binnen de groep biedt ETEL inmiddels ook een serie position and motion controllers en complete high-end motion systems.

Competenties in één hand

Alle competenties in één hand is, op het gebied van kwalitatief hoogwaardige systemen, een plus voor de ontwikkeling en onze klantadviezen. Dat is mede de reden dat de Nederlandse vestiging van ETEL vanaf september onderdeel is geworden van HEIDENHAIN NEDERLAND.

De intensieve samenwerking met ETEL, als sinds 2001 in ons pand gevestigd, heeft voor onze klanten al verrassende systeemoplossingen opgeleverd. Nu kunnen wij alle competenties uit één hand leveren en zo zullen wij ons ook aan de markt presenteren.

Precisiebeurs, 18 en 19 november

Op de Precisiebeurs staan wij samen op stand 31. De metrologie, t.b.v. het vermeten van de kwaliteit van geproduceerde onderdelen, zal uitgebreid gepresenteerd worden. Een van de topics is de complete hoekmeetmodule, met de serieaanduiding MRP 5000, voor hightech systemen. Deze combinatie van precisielager, motor en encoder (optische schijf en uitleeselektronica) is in samenwerking ontwikkeld en in huis geproduceerd. Dat zal afnemers veel zorgen besparen tijdens het inbouwen en uitlijnen van roterende encoders in b.v. stages.

METAVAK 27 t/m 29 oktober

Al in oktober kunt u ons treffen op de METAVAK en ook daar informeren wij u graag over de laatste ontwikkelingen en producten waarmee de precisie én het rendement verhoogd kunnen worden. Een goed voorbeeld is de stilstand-reductie met ons draadloos 3D-tastsysteem. In deze uitgave leest u meer over onze actie met deze tastsystemen en over de nieuwste producten waarmee processen geoptimaliseerd kunnen worden.

DE NIEUWSTE ONTWIKKELINGEN OP ONZE STAND

Eindgebruikers kunnen bij ons informatie vinden over de nieuwste productietechnologie. U kunt diverse tastsystemen werkend zien, zoals:

• TT 160 kabelverbonden gereedschap-tastsysteem

• TS 260 werkstuk-tastsysteem met radiale of axiale kabeluitgang

Hybrid, tasters met infrarood óf radiografische signaaloverdracht

• TT 460 hybrid gereedschaps-tastsysteem

• TS 460 hybrid werkstuk-tastsysteem

Jaap Bazuin

De meetkracht afgezet tegen de meetweg van de HEIDENHAIN METRO Zero Force bij het in- en uitdrukken van de meetstift bij eerste inzet (rood) en na ca. 5 miljoen meetcycli (groen).

De eisen van het productieproces voor geavanceerde technieken zoals de medische apparatuur maar ook de traditionelere sectoren als de automobielindustrie en de fijnmechanica zijn hoog. Intensieve controle van de kwaliteit van de materialen en werkstukken uit de lopende productie is noodzakelijk. Voor de zo genoemde ‘meeteilanden’ heeft HEIDENHAIN een aantal uitstekende oplossingen waaronder een meettaster genaamd METRO Zero Force.

Meten van kwetsbare, vervormbare onderdelen De materiaaltechnologie is volop in beweging. Er worden nieuwe materialen ontwikkeld waarvan sommige, zoals rubbersoorten, vervormbaar zijn. Een andere trend is dat onderdelen steeds kleiner en dus moeilijker meetbaar worden. Bij het meten van kwetsbare, gemakkelijk vervormbare onderdelen zijn er twee risico’s: meetfouten door ongewenste vervorming en kans op beschadiging. In plaats van meten met een taster kan men zijn toevlucht nemen tot een optisch systeem, zoals een meetprojector of een vision-meetsysteem. Deze zijn echter doorgaans minder nauwkeurig en bovendien zijn metingen bij transparante materialen heel lastig uitvoerbaar.

METRO Zero Force - extreem lage meetkracht

De nieuwe meettaster METRO Zero Force van HEIDENHAIN biedt uitkomst. Met deze taster kan een fragiel werkstuk met minimaal risico op vervorming of beschadiging worden afgetast. Dat is te danken aan de extreem lage meetkracht (0,01 - 0,07 N) over de gehele meetweg van 12 mm. Bovendien is de meting vrijwel ongevoelig voor de omgevingstemperatuur, de taster heeft een lineaire uitzettingscoëfficiënt van 0 ppm/K tussen 0 en 100 °C. Dit komt door de Zerodur glaskeramische liniaal met een delingsperiode van 2 µm en een thermische uitzettings-coëfficient van 0 ± 0,1 per Kelvin.

De combinatie van de zeer nauwkeurige kogelgeleiding van de meetstift zorgt, samen met de zeer precieze foto-elektrische aftasting, voor een herhalingsnauwkeurigheid die beter is dan 0,03 µm over de hele meetweg! De systeemnauwkeurigheid wordt gespecificeerd als: beter dan ± 0,2 µm.

Een nieuwe mijlpaal in de meettechniek

Deze taster is bijvoorbeeld uitermate geschikt voor het meten van zeer kleine tandwielen, wafers uit de halfgeleiderindustrie en medische componenten. Tot op heden was dit zonder beschadiging niet mogelijk. De grafiek toont hoe de meetkracht van de taster verloopt bij het in- en uitdrukken van de meetstift. De rode lijn toont het verloop bij een nieuwe taster, de groene na vijf miljoen tastcycli. In de praktijk zal dit aantal niet snel gehaald worden, maar deze grafiek laat zien dat het verloop van de meetkracht in de loop der tijd nog beter wordt. Dit komt omdat de lagering - een eigen ontwikkeling van HEIDENHAIN - geleidelijk inloopt.

NIEUW

Liniaal MSA 170

Klein en zeer betrouwbaar gesloten incrementeel meetsysteem

Klein en zeer betrouwbaar. Dat mag gezegd worden van de linialen uit de MSA 170 series van RSF. Deze gesloten incrementele meetsystemen vallen op door de uitzonderlijk kleine afmetingen. De behuizing meet slechts 14 mm bij 10 mm. Kortom, het kleinste gesloten lengtemeetsysteem met een glazen liniaal op de markt. Maar de prestaties? Groots!

De MSA 170 is een bijzonder betrouwbaar meetsysteem. Vooral toegepast in die gebieden waar bij voorkeur een gesloten liniaal wordt ingezet en weinig inbouwruimte beschikbaar is. Denk aan toepassingen waarbij de glazen liniaal moet worden afgeschermd van vervuiling en waar de eenvoudige montage grote voordelen oplevert. Zoals meetmicroscopen, voorinstelapparaten voor gereedschap en conventionele bewerkingsmachines. Bij dit laatste gaat het dan vooral om de bovenslede van kleinere draaibanken of om slijpbanken. Ook is de MSA 170 geschikt voor NC-machines met heel weinig inbouwruimte.

Glazen liniaal met een 20 µm verdeling Ondanks de kleine inbouwmaten biedt het systeem een glazen liniaal met een 20 µm verdeling. De afdichting vindt plaats op de gebruikelij-

ke wijze met afdichtlippen. De aftastkop loopt evenals bij zijn grotere broers op kogellagers. En ook hier is weer voorzien in een aansluiting voor het overdruksysteem DA 400, bedoeld om de beschermingsklasse verder te verhogen.

Belangrijkste specificaties

Meetlengte: tot 520 mm Nauwkeurigheidsklasse: ± 5 µm of ± 3 µm

Referentiemerken: 1 of afstandsgecodeerd Uitgangssignaal: 1 Vss of TTL met een resolutie tot 0,1 µm

LAK liniair encodersysteem: zeer klein, laag in

De absolute linialen van Numerik Jena uit de serie LAK zijn speciaal ontwikkeld als zeer kleine encoder. Voorzien van een laag eigen gewicht, dat tegelijkertijd toch voldoet aan hele hoge nauwkeurigheidseisen. Zoals gebruikelijk bij deze serie meetsystemen is er keuze tussen een DOUBLEFLEX of een SINGLEFLEX versie.

De nieuwe LAK liniaal is een absoluut lengtemeetsysteem van Numerik Jena. Dit instrument maakt gebruik van zowel absolute als incrementele aftastprincipes. De absolute aftasting wordt gebruikt voor het vormen van een absoluut referentiemerk. Dit is na inschakelen beschikbaar op elke positie. Zowel stilstaand als in beweging met een snelheid tot 10 m/s. Gebruikers profiteren van een gecombineerde absolute en incrementele encodertechnologie, modulaire opbouw én het kleinste absolute lengtemeetsysteem op de markt.

Extreem korte processing tijd

De incrementele teller van het meetsysteem wordt hierbij ingesteld op basis van deze absolute waarde. De volgende posities worden

vervolgens bepaald via de incrementele teller en een interne interpolatie. Het resultaat? De processing tijd met minder dan 20 µs is heel erg kort, bij een resolutie van 78,125 nm. Daarnaast zijn er verschillende interfaces beschikbaar. Aanvullend worden ook de incrementele 1Vss signalen uitgegeven voor een hogere interpolatie van de meetsysteemsignalen.

Controleren en analyseren

Met behulp van de gebruikersvriendelijke diagnosesoftware is het eenvoudig om bijvoorbeeld de kwaliteit van de uitgave van de positiewaardes, de amplitudes en de verbindingskwaliteit te controleren. De communicatie verloopt in deze diagnosesituatie via een USB verbinding tussen de aftastkop en de PC. Ook zijn er uitgebreide mogelijkheden als het gaat om de analyse van foutmeldingen en de feitelijke afstelling van de aftastkop.

Vervuiling sneller gedetecteerd

De liniaal is een stalen band of een glasliniaal met een breedte van 8 mm. Twee parallel lopende PRC sporen geven identieke informatie. Het incrementele spoor met een delingsperiode van 20 µm ligt er tussenin. Al met al maakt deze lay-out het mogelijk vervuiling sneller te detecteren en maakt het de montage van het meetsysteem eenvoudiger.

NIEUW

Nieuwe serie linialen: LIC 2100

Bijzonder grote aanbouwtoleranties, ongevoelig voor vervuiling

Naast de al langer bestaande absolute open lengtemeetsystemen van het type LIC 4100 is recent de serie LIC 2100 toegevoegd. Waar de LIC 4100 aan zeer hoge eisen voldoet als het gaat om nauwkeurigheid, blinkt de LIC 2100 juist uit door nog eenvoudigere montage met daarbij grote aanbouwtoleranties. Deze liniaal wordt standaard geleverd met een meetlengte tot 3.020 mm en op speciaal verzoek zelfs tot 6.020 mm

wordt de stalen band in een aluminium drager geschoven en in het midden gefixeerd. Bij de LIC 21x9 wordt de stalen band met een plakstrook op de ondergrond gelijmd.

Montagetoleranties

De bijzonder grote montagetoleranties van de LIC 2100 zijn hét voordeel van dit systeem. Deze bieden grote voordelen voor de gebruiker, omdat het ontwerp van de machine daarmee eenvoudiger wordt. Door de eenvoudige montage en de grote toleranties daarbij, is het in principe mogelijk de maatband te monteren tegen bijvoorbeeld een mechanische rand of strip. De PWM 20 controle- en afstelunit kan daarna worden ingezet voor een eenvoudige controle en beoordeling en een elektronische afstelling van de meetsysteemsignalen. Het systeem is vooral geschikt voor toepassingen waar de voordelen van een zeer eenvoudige montage en de systeembetrouwbaarheid nog belangrijker zijn dan de uiteindelijke nauwkeurigheid. Ook is dit systeem bijzonder ongevoelig voor vervuiling.

Maatband

De absolute verdeling van de LIC 2100 is aangebracht op een stalen maatband in de vorm van een absolute pseudo random code. De positiewaarden worden uit dit spoor gegenereerd. De band is 12,7 mm breed en 0,2 mm dik en is daarmee even groot als de band van de incrementele LIDA 200 systemen. Hetzelfde geldt voor de afmetingen van de eventueel toe te passen maatbanddragers. De maatband kan op verschillende manieren worden gemonteerd, zoals ook al van de incrementele LIDA 200 bekend is. Bij de LIC 21x7

De toleranties:

- scanning gap: LIC 21x9: 0,75 mm ± 0.5 mm for LIC 21x9 LIC 21x7 0.75 mm + 0.5 mm / – 0.25 mm - roll/pitch/moiré :± 1 graad (± 17 mrad) - uitlijning:(y) ± 1 mm

Meerdere interfaces beschikbaar

De volgende interfaces zijn beschikbaar voor de LIC 2100: EnDat 2.2, Fanuc serial interface αi, Mitsubishi high speed interface, Panasonic serial interface en Yaskawa (in voorbereiding).

gewicht en toch nauwkeurig

Veelzijdige toepassingen

De nieuwe LAK liniaal is ideaal voor productie- en inspectiesystemen voor de semi-conductorindustrie, lineaire en XY- stages en meetmicroscopen en meetmachines. Maar ook voor medische technologie, high-end repromachines, nauwkeurige gereedschapsmachines en robots.

Opvallende specificaties

De LAK serie biedt opvallende specificaties. Zoals elektronische afstelling van de signalen na de montage. Ook is een kitversie beschikbaar voor klantspecifieke montagemethodes. De maatbanden zijn beschikbaar in verschillende versies staal en verschillende glassoorten en de meetlengtes zijn afstelbaar op individuele klantspecificatie. Verder zijn er verschillende interfaces beschikbaar en biedt de LAK serie een groot bereik in de voedingsspanning. Eveneens interessant zijn de uitgebreide (zelf)controle en monitor/diagnosefuncties, inclusief de temperatuur van de aftastkop. De nieuwe LAK liniaal is geschikt voor dynamische toepassingen door de korte rekentijd en kent een lage gevoeligheid voor vervuiling. Tot slot profiteren gebruikers van grote montagetoleranties met softwarematige compensaties. De beschermingsklasse is IP 64, IP 67 op aanvraag.

HEIDENHAIN daagt uit!

Verdien investering in 3-D taster van HEIDENHAIN in één jaar terug!

Betaal

laatste € 1000,-

alléén als 3D-tastsysteem zichzelf terugverdient

HEIDENHAIN biedt nu een kwalitatief uitstekend en ‘Compleet’ draadloos 3D-tastsysteem tegen de concurrerende prijs van € 4900,- waarbij wij óók zorgen voor een snelle montage, goede gebruiksinstructie én begeleiding tijdens de eerste fase van de daadwerkelijke productie.

Uitgestelde betaling en terugverdiengarantie

Wij zijn er zó van overtuigd dat de investering in een draadloos 3D-tastsysteem van HEIDENHAIN, binnen één jaar terugverdiend kan worden, dat wij na montage slechts € 3900,- factureren en het resterende bedrag van € 1000,- één jaar uitstellen. Kopers hoeven deze laatste betaling niét te voldoen, als blijkt dat het tastsysteem zichzelf niet heeft terugverdiend. Vraag om de optimale oplossing voor uw bedrijfssituatie.

Werkstukken en gereedschappen automatisch uitrichten en meten

Deze draadloze 3D-systemen van HEIDENHAIN zijn uitermate geschikt voor gebruik op freesmachines en bewerkingscentra met een TNC-besturing van HEIDENHAIN. Het uitrichten en meten van werkstukken gebeurt automatisch, snel en zeer nauwkeurig. Insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles worden in tijd tot een minimum beperkt. Onze tastsystemen staan garant voor een zeer hoge betrouwbaarheid. Verhoog rendement, reduceer kostbare stilstandtijd.

Voordelen:

• ontworpen voor frezen, draaien, slijpen

• geschikt voor kleine, grote, gesloten en open machines

• compact ontwerp, ideaal voor kleine inbouwruimtes, meer vrijheid bij het zwenken

• betrouwbare meetresultaten

• lucht/water jets voor reinigen

• slijtagevrije optische sensor

• voeding met (oplaadbare) batterij

MOCON Student Challenge Bart Schurian wint met M&M Sorteermachine

De Mocon-beurs initieerde de ‘Student Challenge’ met als doel de studenten uit te dagen om de nieuwe technieken te ontdekken en de passie voor de techniek aan te wakkeren. Jan Sturre, Sales Manager van HEIDENHAIN, over dit initiatief; "Voor een hightech bedrijf als HEIDENHAIN is het technisch onderwijs erg belangrijk en wij steunen het onderwijs van VMBO tot en met TU's daar waar mogelijk. Daarom vinden wij deze 'Mocon Student Challenge' een erg goed initiatief en doen we daar graag aan mee!"

M&M Sorteermachine

De winnaar is de 15 jarige Bart Schurian. Met zijn M&M Sorteermachine, waarmee de snoepjes op kleur worden gesorteerd en getransporteerd, wist deze student van het Stedelijk College Eindhoven de jury te overtuigen van zijn passie voor techniek. Bart: “Docent Theo van der Maazen kwam met het voorstel om de M&M sorteermachine te maken. Ik was direct enthousiast, vooral omdat ik techniek leuk vind en creatief in technische oplossingen kan denken. Ik heb eerst een prototype gebouwd van de machine,.”

“De opdracht is, binnen het project Focus & Passie voor Techniek, door bedrijven en scholen samen bedacht als keuzemodule voor de nieuwe examenprogramma's in het VMBO-BBL. Drie scholen hebben deze machine gemaakt. Na het prototype heb ik de winnende machine ontwikkeld en aangepast, zodat hij beter werkt en mooier is.”

Over materiaalkeuze en de reden daarvoor zegt Bart: “Conform de opdracht heb ik materialen verwerkt zoals metaal, pvc, en kunststof. Verder heb ik met een lasersnijder, een 3D printer, EasyRelais en pneumatiek gewerkt. Mijn docent verwachtte techniek met deze opdracht nog leuker te maken en dat is goed gelukt.”

Bart kreeg onder andere van HEIDENHAIN een 5-daagse cursus TNC-programmeren aangeboden.

1. Bart Schurian demonstreert zijn M&M Sorteermachine

2. Bart Schurian ontvangt de prijs van Jan Sturre

Vraag naar de optimale oplossing voor uw bedrijfssituatie en onze voorwaarden. Voor montage op andere besturingen gelden andere prijzen, wijzigingen voorbehouden.

Hoekmeetsystemen met een geïntegreerde lagering en een uitgaande massieve as zijn special bedoeld voor toepassingen met hogere toerentallen en relatief grote montagetoleranties. Via een separate koppeling wordt de as van het hoekmeetsysteem dan gekoppeld aan de machine. Hiermee zijn axiale toleranties tot 1 mm te overbruggen.

Nu ook in absolute uitvoering

Tot nu toe had HEIDENHAIN alleen incrementele varianten van dit type hoekmeetsystemen beschikbaar. Nu wordt de reeks ROD 200 en ROD 700/800 incrementele hoekmeetsystemen uitgebreid met overeenkomstige absolute varianten met de serienamen ROC 2000 en ROC 7000.

Deze series maken het voor fabrikanten van grotere bewerkingsmachine mogelijk om nu ook absolute encoders te gebruiken. Alle assen van deze machines kunnen vanaf nu dus uitgerust worden met absolute encoders.

Rotorkoppeling vangt uitlijnfouten op De ROC 2000 en ROC 7000 zijn verregaand gebaseerd op de huidige absolute RCN-type hoekmeetsystemen met holle as. Dit zowel wat betreft de optische aftasting als de elektrische hoofdcomponenten. Een belangrijk voordeel is dat de montage compatibel is met de ROD 200 en ROD 700/800 systemen. Hierdoor kunnen voor zowel de incrementele als de absolute systemen dezelfde rotorkoppelingen worden gebruikt, die uitlijnfouten tussen het hoekmeetsysteem en de machine prima op kunnen vangen.

Even als vergelijking, de geïntegreerde koppeling van de holle as-systemen van het type RCN kan een radiale uitlijnfout van ≤ 0,2 mm en een axiale fout van ≤ 0,3 mm opvangen.

Overigens is er nog wel een essentieel verschil: Bij de holle as systemen is de afwijking van de koppeling opgenomen in de specificatie van het hoekmeetsysteem Bij de versie met een uitgaande as moet de fout van de separate rotorkoppeling worden opgeteld bij de fout van het hoekmeetsysteem zelf!

Enkele specificaties van ROC 2000 en ROC 7000 systemen:

Uitgaande as: Diameter van 10 mm (ROC 2000) of 14 mm (ROC 7000)

Interfaces: EnDat22, EnDat02, Fanuc 05 en Mitsubishi 03-4

Systeemnauwkeurigheid:±5“ (ROC 2000) en ±2“ (ROC 7000)

Beschermingsklasse:IP 64

absolute ACANTO meettasters voeren onze metingen zonder beperking uit”

KMWE is klant van HEIDENHAIN. In nauwe samenspraak mét en in opdracht ván haar dochterbedrijf DutchAero ontwierp en vervaardigde KMWE een hoogwaardige meetopstelling. Cruciaal onderdeel hiervan zijn 17 ACANTO meettasters. Ben Dekkers is Manufacturing Engineer bij de afdeling Sheet Metal Fabrications KMWE/DutchAero, ofwel werkvoorbereider: “Met deze nieuwe meetopstelling kunnen we zeker tien jaar vooruit.”

KMWE uitgegroeid tot internationale speler KMWE is toeleverancier voor de hightech machinebouw en aerospace. Vanaf de oprichting in 1955 is KMWE inmiddels uitgegroeid tot een internationale speler met vestigingen en partnerships in Eindhoven, Maleisië, India, Turkije en salesvertegenwoordigers voor UK, Ierland, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. KMWE levert complexe, functioneel kritische componenten en hoogwaardig (cleanroom) geassembleerde mechatronische modules aan diverse veeleisende klanten. Ook is KMWE in steeds grotere mate verantwoordelijk voor de ontwikkeling en engineering van onderdelen. De medische sector, de halfgeleiderindustrie, industriële automatisering en luchtvaart zijn de markten waarin KMWE actief is. In 2014 rondde KMWE de overname van DutchAero af, een belangrijke toeleverancier voor de luchtvaart industrie. Hiermee heeft KMWE haar productiemogelijkheden verder uitgebreid en levert nu ook onderdelen voor vliegtuigmotoren. 60 jaar ervaring, een internationaal netwerk van leveranciers, meer dan 550 gemotiveerde, goed opgeleide medewerkers en een continu streven naar excellence stelt KMWE in staat aan de hoogste eisen van haar klanten te voldoen.

Ben Dekkers, Manufacturing Engineer DutchAero:

“De

DutchAero: bijzondere nicheproducten voor de luchtvaart

Ben Dekkers: “DutchAero kent al sinds jaar en dag een specialisatie in de vervaardiging van onderdelen voor de luchtvaart, onder andere voor General Electric, Rolls Royce en Boeing. KMWE was ook al actief in de luchtvaartindustrie. Door de overname van DutchAero is het specialisme verbreed en heeft KMWE nu tevens toegang tot enkele grote Amerikaanse opdrachtgevers. Wat DutchAero speciaal maakt? Wij maken al meer dan 20 jaar bijzondere nicheproducten, voornamelijk complexe sheet metal fabrications, waarmee we een grote expertise hebben opgebouwd. Een voorsprong die door een eventuele nieuwkomer op de markt niet zo snel is op te bouwen.”

Updaten verouderde meetopstelling

Bij de productie voor de luchtvaart zijn twee zaken belangrijk: de allerhoogste kwaliteitseisen én de meest strikte geheimhouding. Ben Dekkers: “We hadden al 15 tot 20 jaar een meetopstelling in gebruik, echter met inmiddels verouderde meetapparatuur en een daaraan gekoppelde computer. Omdat er geen reserveonderdelen meer waren, realiseerden wij ons dat bij het eventueel in gebreke blijven van die meetopstelling, de productie ernstig zou stagneren. Op grond daarvan zijn we gaan inventariseren hoe wij die verouderde meetopstelling zouden kunnen updaten. In diezelfde periode zijn wij overgenomen door KMWE. Met de kennis van de projectontwikkelaars van KMWE was het mogelijk dit complexe project binnen de groep op te pakken.

Een kopie met een plús

Ben Dekkers: “Ons uitgangspunt was dat de nieuwe meetopstelling op zijn minst de prestaties van de huidige meetopstelling zou halen en daarnaast aangepast zou zijn aan de mogelijkheden en eisen van deze tijd. Tevens wilden wij ook nog automatisch data genereren

MSE 1000 voor dataverwerking van meervoudige meetplaatsen

rondom de capability van de te meten producten. Dit is noodzakelijk om de kwaliteit die we meten te kunnen monitoren. Speciale eisen die door de aanvullende software, die KMWE heeft geschreven, nu ook zijn ingevuld.”

Meten van onderdelen voor de uitlaat van een straalmotor De ontwikkeling van de nieuwe meetopstelling is vervolgens in collegiale samenspraak uitgevoerd. In gebruik is nu een eigenhandig ontwikkeld en gefabriceerde meetopstelling met de HEIDENHAIN MSE 1000, een unit met geavanceerde modulaire elektronica die de dataverwerking van meervoudige meetplaatsen makkelijk maakt, en de 17 meettasters van het type ACANTO.

Ben Dekkers bij meetopstellingen

Ben Dekkers: “Met de ACANTO’s is een malvorm geconstrueerd waarin de door DutchAero in serie vervaardigde hightech aerospaceonderdelen nagemeten en dus gecontroleerd kunnen worden. Dat is de essentie van deze meetopstelling en wij meten hier twee verschillende producten mee. Het gaat om onderdelen voor de uitlaat van een straalmotor. De MSE 1000 maakt de meetopstelling compleet en zorgt voor de registratie van de meetwaarden tot en met de complete elektronische datalogging en een comfortabele procesbewaking.”

Binnen de opstelling worden 17 meettasters gebruikt, verdeeld over twee mallen. Ben Dekkers: “We werken nu met twee mallen, maar de programmatuur is voor beide hetzelfde. Dus hebben we 9 tasters voor de ene mal en 8 voor de andere. Dit is een tussenoplossing. We willen de module nog aanpassen zodat we alle 17 tasters tegelijk kunnen inzetten. We bekijken nu eerst de werking en resultaten en zien dan verder.”

Ben Dekkers: “Dankzij de gebruikersvriendelijke systemen van HEIDENHAIN was KMWE in staat om deze opstelling zonder verdere ondersteuning van deze leverancier te vervaardigen.

Zeer tevreden over precisie meettasters

“We zijn zeer tevreden over de precisie van de meettasters. Deze zijn op een paar duizendste millimeter nauwkeurig, denk aan 2 µm. Deze nauwkeurigheid hebben we nu nog niet nodig, maar geeft voldoende ruimte voor de toekomst. Nu kunnen wij onze metingen zonder enige beperking uitvoeren. We gebruiken de meetopstelling inmiddels al voor productie en de nieuwe meettasters doen hun goede en hoogwaardige werk. Daarnaast zijn we ook nog in een testfase wat betreft de repeatability en reproducibility, een vrij complexe materie.

Klaar voor de toekomst

Alle inhoudelijke contacten met HEIDENHAIN voor dit project liepen via het hoofdkantoor van KMWE. Ben Dekkers: “Dankzij de gebruikersvriendelijke systemen van HEIDENHAIN was KMWE in staat om deze opstelling zonder verdere ondersteuning van deze leverancier te vervaardigen. Jan Sturre, Sales Manager van HEIDENHAIN, informeerde in het kader van de aftersales of HEIDENHAIN ons nog van dienst kon zijn. Hij raakte geïnteresseerd in waar wij de meetopstelling voor gingen gebruiken en is nog even bij ons komen kijken. Ook in zijn optiek is de opstelling en configuratie optimaal en met deze nieuwe meetopstelling kunnen we zeker tien jaar vooruit. Uiteraard ligt dat ook aan de opdrachtgevers die ons voor deze productie inschakelen, maar met de kwaliteit en precisie waarmee wij dit verzorgen mogen wij dat naar verwachting nog vele jaren doen”, besluit Ben Dekkers.

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE | Postbus 92, 6710 BB EDE Tel. (0318) 58 18 00 | Fax (0318) 58 18 70 Internet: www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin Redactie: Directie: ing. J.E. Bazuin Productmanagement: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

www.klartext-portal.de

Bomvol informatie over en voor de besturingen

Als toonaangevende producent van high tech producten is HEIDENHAIN uiteraard prima op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen, ook wat betreft de mogelijkheden van moderne multimedia. HEIDENHAIN heeft het internet ingezet voor het beschikbaar stellen van gekwalificeerde informatie, ook over het gebruik van onze producten en training daarvoor. Naast www.heidenhain.de is www.klartext-portal.de een voortdurend groeiende bron van gebruikersvriendelijke informatie.

Onze uitgebreide database staat dag en nacht online en de gratis beschikbare informatie groeit met de dag. Via het web is allerlei informatie te vinden op www.heidenhain.nl en daarnaast bieden wij ons klartext-portal, vooral gericht op de informatie, trainingen en programmeervoorbeelden van de HEIDENHAIN-besturingen.

Deze speciale website www.klartext-portal.de, met de uitgebreide database, is hét portal voor alles wat met onze besturingen te maken heeft, en draait naast heidenhain.nl.

gebreid scala aan films die snel inzicht geeft in allerlei aspecten rond de bediening en productie. Of het nu gaat over programma-uploads, de werking van TNC Controls of de karakteristieke eigenschappen van de producten van HEIDENHAIN; alles wordt, soms met zeer gedetailleerde 3D-animaties, helder in beeld gebracht. Via www.youtube.com/user/heidenhaintv krijgt u toegang tot:

• downloads

• TNC Controls

• HEIDENHAIN Basics

• webinars/tutorials

Zo vindt u binnen het klartext-portal; De bibliotheek: www.klartext-portal.de/mediathek/ Een uitgebreide collectie pdf-documenten met onder andere;

• Handboeken

• Klartext-magazines

• Folders / documentatie

• Technische Informatie

Programmeervoorbeelden:

www.klartext-portal.com/service/support/nc-database/ Deze link geeft toegang tot een enorme hoeveelheid kant en klare en gratis te downloaden, programma’s.

+HOME

+1 Bohrbearbeitungen

+2 Konturbearbeitung 2D +3 Körper/Abläufe max. 3-achsig +4 Bearbeitung max. 5-achsig +5 Entgraten

+6 CAD-CAM-Beispiele

+7 Körper konventionell programmiert

+8 Messen, Berechnen, Tabellen..

+9 Demo’s, Dateitypen, Aktualisierung

+10 Beispiel-Datenbank

Naast KlartextPortal zijn er nog andere bronnen op het web beschikbaar. Op YouTube vindt u onder de noemer heidenhaintv ook een uit-

Neem nu een gratis abonnement op Klartext. Dit tijdschrift is gericht op de HEIDENHAINbesturingen en biedt reportages over toepassingen uit de praktijk, nieuwe features en nieuwe producten. De Klartext verschijnt twee maal per jaar. Wij kunnen u de geprinte versie of de on-line variant in het Engels aanbieden. Geef uw voorkeur door via documentatie@heidenhain.nl.

Cursussen

Naast training via het web biedt HEIDENHAIN NEDERLAND in Ede een scala van cursussen aan in het Nederlands, variërend van TNC programmeercursussen voor eindgebruikers tot technische cursussen voor servicetechnici. Kijk voor de info en data op http://training.heidenhain.nl/nl_NL/home/

makkelijk QUADRA-CHEK 3000 voor dataverwerking meetproces

Een belangrijke voorwaarde voor het vervaardigen van producten in topkwaliteit en het documenteren daarvan is om deze, tijdens en na de productie, zeer nauwkeurig te meten. Om dit eenvoudiger te maken, heeft HEIDENHAIN de verwerkingselektronica QUADRA-CHEK 3000 ontwikkeld. Deze ondersteunt het meetproces en biedt een hele reeks intelligente functies. Deze worden met een intuïtieve bediening via een touch screen geselecteerd.

Onze nieuwe verwerkingselektronica QUADRA-CHEK 3000 is de perfecte toevoeging bij zeer nauwkeurige meetmachines. Moderne video-software tools beoordelen het camerabeeld van meet- en profielprojectoren, meetmicroscopen of video-meetmachines. Het doel van deze beoordeling is om kanten te herkennen en daarmee meetpunten vast te leggen. Het resultaat van de metingen wordt grafisch weergegeven op het touch screen.

Snel, eenvoudig en intuïtief te bedienen Naast dit scherm met de grafische informatie, wordt een aantal eenvoudig te herkennen functietoetsen weergegeven met de op dat moment beschikbare functies. Daaronder ook intelligente functies, die het meetproces automatisch laten doorlopen. Hiermee kan de bediener alles steeds in het oog houden. Daarnaast kan hij de QUADRA-CHEK 3000 snel, eenvoudig en intuïtief bedienen door aanraken, vegen en swipen, ook met handschoenen aan.

Automatische geometrieherkenning en foutencompensatie

De nieuwe video-tools van de QUADRA-CHEK 3000 bevatten uitgebreide mogelijkheden om meetpunten vast te leggen. Daar horen eenvoudig te bedienen maar intelligente gereedschappen bij, die meetpunten simpel en objectief herkennen. De gebruiker kan de verkregen punten en de berekende geometrische elementen ook grafisch weergeven. Samen met Measure Magic, de automatische geometrieherkenning, gaat de automatische meting van zeer nauwkeurige 2D-elementen in een handomdraai. De geïntegreerde foutencompensatie helpt bij mechanische onnauwkeurigheden van de meetmachine. Filters verhinderen dat eventuele vervuiling op het te meten element de meetwaardes negatief beïnvloeden.

Gebruikersvriendelijke elektronica maakt nauwkeurig meten

NIEUW

Grafische werkstuk afbeelding

Onderdeelweergave en rekenfunctie

Nieuw is de onderdeelweergave. Deze toont grafisch de al gemeten elementen van een onderdeel en maakt het mogelijk steeds elementen toe te voegen. Zo berekent de QUADRA-CHEK 3000 bijvoorbeeld de afstand tussen twee gaten. De keuze van de elementen gaat heel eenvoudig en intuïtief via het touch screen.

Flexibel door intelligente software

Het instellen van de QUADRA-CHEK 3000 op de specifieke meetopgave gebeurt via de software. Er zijn daarbij verschillende opties, die individueel worden samengesteld, en eventueel ook later zijn toe te voegen. Daar hoort bijvoorbeeld ook de automatische meetpuntherkenning bij, die via een videotool een kant herkent. Nieuwe software zal in de toekomst de functieomvang van de QUADRA-CHEK 3000 afronden. Voorbereid worden onder andere nog de functie NC-optie, voor het aansturen van een as van de meetmachine, een optische kantensensor, autofocus en zoomfuncties. Ook is er nog een software optie voor 3D-metingen in voorbereiding.

Helemaal gebruikersvriendelijk zijn de mogelijkheden die de gebruiker van de QUADRA-CHEK 3000 heeft om de bediening naar zijn hand te zetten. Daarbij hoort onder andere het instellen van de taal. Ook kan men kiezen tussen uitgave van de meetresultaten op papier

Geïntegreerde meetprotokollen

via een printer of bijvoorbeeld als pdf. Dit laatste dan weer lokaal of ergens op een server. Daarnaast is er een filter te leggen over de uit te geven data, via verschillende grafische en niet-grafische weergaven.

Solide behuizing en gehard touch screen

Omdat de QUADRA-CHEK 3000 in de relatief ruwe productie-omgeving moet blijven functioneren, is de behuizing van solide aluminium en is het vlakke scherm van het touch screen van gehard glas. Bij dit industriële design horen ook details als beschermende randen om het beeldscherm, een geïntegreerde voeding en een passieve koeling. De beschermingsklasse is met IP65 voor de voorzijde volledig bruikbaar voor in de werkplaats. De achterzijde heeft een klasse IP40.

Op deze achterzijde zijn de aansluitingen gegroepeerd voor de sensoren, USB en ethernet. Hierop kunnen alle gangbare meetsystemen worden aangesloten, inclusief digitale camera’s. Met de ethernetpoort kan de QUADRA-CHEK 3000 probleemloos in een bedrijfsnetwerk worden opgenomen. Kortom: de QUADRA-CHEK 3000 is een gebruikersvriendelijk systeem voor snelle en zeer nauwkeurige meetprocessen, voorzien van alle noodzakelijke soft- en hardware in één compact apparaat dat ook in een netwerk kan worden opgenomen.

Video-kantherkenning

Load Adaptive Control (LAC) van Dynamic Precision: Testresultaat: functie verhoogt de nauwkeurigheid en spaart tijd

Wat doet een functie die de machineparameters aanpast aan de actuele belasting van de machine nu werkelijk? Wat is het aandeel in de totale tijdsbesparing en op de nauwkeurigheid van de machine in het bijzonder? In een performancetest toont een van de functies van Dynamic Precision LAC (Load Adaptive Control) of te wel de ‘lastafhankelijke aansturing’ wat het kan: een rotatietafel maakt dankzij LAC één volledige omwenteling met 24 versnellingen en vertragingen in stappen van 15 graden in slechts 6 seconden in plaats van 14 seconden. De sleepfout van de rondtafel vermindert LAC van 11,5 boogseconden tot 2,2 boogseconden.

Bedieners van een bewerkingsmachine kijken veelal een beetje sceptisch naar nieuwe functies. En terecht, want veranderen van beproefde procedures en processen is een stap die men graag op basis van bewezen en duidelijke feiten doorvoert. Daarom hebben we de Load Adaptive Control-functie (LAC), onderworpen aan een performance test, die op indrukwekkende wijze het effect ervan aantoont.

De functionaliteit van Load Adaptive Control LAC past de voedingssnelheid aan op basis van de machinebelasting. Voor lineaire assen bepaalt LAC de actuele massa, en voor rotatie-assen bepaalt zij de massa traagheid. LAC stemt de parameters van de besturing af op de actuele massa of 1

foto 1: LAC Load Adaptive Control past de voeding aan op de actuele massatraagheid van het werkstuk. De gebruiker van de machine hoeft de belasting niet meer zelf te bepalen, zodat bedieningsfouten worden uitgesloten.

massatraagheid van het werkstuk. De gebruiker van de machine hoeft de belasting niet meer zelf te bepalen, zodat bedieningsfouten worden uitgesloten.

Belading, een belangrijke beïnvloedingsfactor

Zeker bij meer-assige bewerkingsmachines heeft het gewicht van het werkstuk een grote invloed op de bewerking. Daarom is zo’n machine gewoonlijk voor twee of drie beladingsklassen geconfigureerd. Deze zijn ruim ingedeeld, met elk een bereik van enkele honderden kilo’s. Bij de selectie wordt de optimale machine-instellingen slechts benaderd en de keuze moet ook handmatig door de machine operator gemaakt worden, wat weer extra werk oplevert.

Bovendien houdt de beladingsklasse meestal alleen rekening met de massa van het werkstuk. Bij rotatietafels is dat echter niet voldoende. Hier is de massatraagheid juist doorslaggevend voor het bepalen van de juiste parameter-instellingen in de besturing. Het traagheidsmoment van een werkstuk kan, afhankelijk van de opspanning, heel verschillend zijn. Omdat het de belading niet bij benadering aangeeft, is de keuze van de beladingsklasse eigenlijk nauwelijks zinvol. Het gevolg van dergelijke veranderlijke waarden zijn onnauwkeurige instellingen van de besturing. Met als resultaat een slechte onderdrukking van storingen en trillingen, die weer grotere fouten tijdens de bewerking tot gevolg hebben. Deze zijn vooral merkbaar bij de acceleratie. Om deze fouten klein te houden, wordt de dynamiek van alle assen op de machine begrenst. Dit omdat de belasting tijdens de bewerking aanzienlijk kan veranderen.

Load Adaptive Control op prestaties getest

Tijdens een test werd LAC op een seriemachine, voorzien van twee beladingsklassen, ingesteld voor rotatietafels. Dat verminderde de sleepfout van de as met meer dan 50% en verhoogde duidelijk de dynamische nauwkeurigheid. Tijdens een beweging van de rotatietafel met 50°, met een voeding van 6000 graden / min, daalde de sleepfout 11,5 tot 2,2 boogseconden. Met een werkstukradius van 200 mm wordt de door de rotatie-as veroorzaakte fout daarmee verkleint van 10,8 µm tot 2,1 µm.

Herhaalde bewerkingen in de test 57% sneller

Bijzonder indrukwekkend is het effect van LAC bij een stapsgewijze verplaatsing (indexering). Bij veel werkstukken wordt een bepaalde contour van een onderdeel telkens onder verschillende hoeken herhaald. Voor onze test draait de rotatietafel het werkstuk steeds 15° verder. Bij iedere 15° stap moet de as kort tot de maximale voedingssnelheid versnellen en daarna meteen weer afremmen. Door het gebruik van LAC neemt de dynamiek van de machine aanzienlijk toe. De besturing laat grotere versnellingen toe en bespaart per 360°-rotatie 57% tijd.

Met de standaardinstelling zonder LAC heeft de machine voor het beschreven indexeringsproces met 24 versnellings- en rembewegingen, zonder bewerking van het werkstuk, 14 seconden nodig. Met behulp van de Load Adaptive Control worden de 24 bewegingen binnen 6 seconden uitgevoerd, inclusief de voor de start automatisch uitgevoerde weeg-procedure.

De test toont overduidelijk aan dat de functie Load Adaptive Control bij rotatietafelbewegingen een aanzienlijke besparing in de verwerkingstijd oplevert en de nauwkeurigheid verhoogt. Hoe meer hoog dynamische rotatiebewegingen met sterk versnellen en remmen bij de bewerking nodig zijn, hoe groter het effect van LAC. Samen met door LAC mogelijk gemaakte optimaliseren van de ruk (verandering van de versnelling) en versnelling leidt dit tot een aanzienlijke algehele besparing.

foto 2: De test toont aan dat LAC aanzienlijk tijd bespaart tijdens herhaalde bewerkingen van deelcontouren onder verschillende hoeken.

Dynamic Precision: nauwkeurig bewerken in zo min mogelijk tijd

Met Dynamic Precision benut HEIDENHAIN de potentiële nauwkeurigheid van de gereedschapsmachine. Dynamic Precision maakt het mogelijk de dynamische afwijkingen van het machine te compenseren en zorgt ervoor dat er werkstukken worden geproduceerd met nauwkeuriger contouren en een nog betere oppervlaktekwaliteit, terwijl tegelijkertijd de bewerkingssnelheid wordt verhoogd.

Bij het bewerken van een werkstuk is er vaak sprake van tegenstrijdige belangen: Als het werkstuk nauwkeurige contouren moet hebben, mogen de freeswerkzaamheden niet te snel worden verricht. Als er echter een snellere voeding wordt gevraagd, gaat dit vaak ten koste van de contournauwkeurigheid en de oppervlaktekwaliteit.

Sneller, nauwkeuriger en kwalitatief beter

De geavanceerde software van Dynamic Precision maakt nauwkeurige bewerkingen nog sneller en verhoogt de productiesnelheid. Gebruikers van machines verspillen geen tijd of geld aan onnodige afkeur. Dynamic Precision voor TNC-besturingen bestaat uit een pakket optionele functies die elkaar op ideale wijze aanvullen. Deze besturingsfuncties verbeteren de dynamische nauwkeurigheid van bewerkingsmachines. Freeswerkzaamheden op een machine met Dynamic Precision verlopen sneller en nauwkeuriger.

Hoe werkt Dynamic Precision?

2

De besturingsfuncties van HEIDENHAIN compenseren afwijkingen, dempen trillingen en regelen de bewerkingsparameters aan de hand van huidige positie, massatraagheid en snelheid. Dynamic Precision laat zijn kracht met name zien bij hoge voedingssnelheden en grote versnellingen, door de optredende afwijkingen te compenseren. Hierdoor kunnen de gebruikers de potentie van hun bewerkingsmachines volledig benutten. Tests hebben aangetoond dat de nauwkeurigheid nog steeds kan worden verbeterd, zelfs als de rukbeweging met een factor 2 wordt verhoogd. Tegelijkertijd kan de freestijd met 15% omlaag worden gebracht.

Zes functies optimaliseren het proces en in deze uitgave wordt Load Adaptive Control toegelicht.

Om na te gaan of een product aan de opgegeven maattoleranties voldoet zijn vaak zeer nauwkeurige meetmiddelen nodig. De nieuwe verwerkingselektronica QUADRA-CHEK 3000 van HEIDENHAIN ondersteunt het meetproces en de analyse van de resultaten. Op het touch screen kiest u de meetfunctie

HEIDENHAINinfo

MAART 2016

2 Jaap Bazuin: Verbeter het rendement door efficiency en nauwkeurigheid TechniShow: TNC 640 en andere noviteiten in hal 11 stand C082

4 Paul Venema, HEIDENHAIN NEDERLAND: “Produceer tot 40% méér met uw CNC-machines in dezelfde tijd!”

8 TNC 640: volledig te integreren in uw automatisering

10Verdien investering in 3-D taster van HEIDENHAIN in één jaar terug

11 RemoTools SDK; Software development kit voor PC-gebaseerde toepassingen op TNC-besturingen

12 NIEUW Handwiel HR 510; Ideaal bij instellen en aantasten van het nulpunt

12Wees zuinig op de gegevens van een gereedschapsmachine Automatisch en regelmatig een back-up van de besturing met TNCremo 13Klartext Portal; info voor en over de programmering van besturingen

14 NIEUW Visual Setup Controle; Besturing TNC 640 met camera verzorgt controle tijdens de productie, signaleert en documenteert

15Besturing TNC 620; ideaal voor freesmachines tot maximaal 5 assen

HEIDENHAIN Dynamic Efficiency en Dynamic Precision

Verbeter het rendement door efficiency

Over de smart industrie, de digital factory en robotisering wordt veel geschreven en gesproken: technologie maakt voor u het verschil. HEIDENHAIN kan hierbij een belangrijke rol spelen.

Wat voor ieder bedrijf met een CNC-machine geldt, is dat er met dezelfde machine, in combinatie met een TNC-besturing van HEIDENHAIN, een hoger rendement te behalen is. Met de juiste combinatie van machine, besturing, de software Dynamic Efficiency en Dynamic Precision en de randapparatuur, kan de productie in een kortere tijd en met een nog hogere kwaliteit gerealiseerd worden. Meer verspanen en nauwkeuriger bewerken in kortere tijd is het devies. Onze besturingen bewerken een product volgens een specifieke methode, benaderen de contouren anders en dat maakt het verschil, in snelheid én in kwaliteit.

Productiviteit aanzienlijk te verbeteren Praktijktests op een CNC met de besturing TNC 640, in combinatie met ons optionele softwarepakket Dynamic Efficiency, hebben aangetoond dat de machine tot 40% meer kan produceren in dezelfde tijd. Op deze manier is een investering in een kostbare machine veel sneller terugverdiend en het behoeft geen uitleg wat dat voor het bedrijfsresultaat betekent.

Op afstand aansturen 24/7 produceren is voor veel bedrijven nu nog niet aan de orde, maar ook zij kunnen, met behulp van onze tools, in het totale productieproces het rendement aanzienlijk verbeteren. Een mooi voorbeeld is ons besturingssysteem HEROS (HEIDENHAIN Real Time Operating System) dat het eenvoudig maakt om diverse besturingen in een netwerk te koppelen. Hierdoor kan de bediening, ook via internet, op afstand overgenomen worden. Handig als de bewerking lang(er) duurt en de operator toch een oogje in het zeil wil houden. De serviceengineer kan zo ook vanaf zijn werkplek een diagnose stellen en online of ter plekke adequaat reageren. Daarmee wordt de stilstandstijd tot een minimum beperkt.

Besturingen en andere noviteiten

Op onze stand presenteren wij onze nieuwste technologieën, oplossingen en producten voor de verspanende industrie. Naast de TNC-besturingen en meetsystemen tonen wij ook de modulaire elektronica voor meervoudige meetplaatsen, de MSE 1000, ideaal voor de eindcontrole.

Besturing TNC 640 werkend opgesteld, test de 3D-simulatie

Op onze stand kunt u onze besturing TNC 640, gekoppeld aan een freesdraaimachine en voorzien van o.a. de optie Dynamic Efficiency en Dynamic Precision aan het werk zien. Bedien de 3Dsimulatie op de besturing TNC 640 zelf en ervaar zo de vele nieuwe voordelen!

Besturing TNC 620

Ook de besturing TNC 620, geschikt voor freesmachines tot 5 assen, is uit te rusten met de software van Dynamic Efficiency en Dynamic Precision. Op een programmeerplaats kunt u zelf het gebruiksgemak ervaren.

Werkstukken en gereedschappen automatisch uitrichten en meten Uiteraard tonen wij u ook de mogelijkheden van onze 3D-tastsystemen, uitermate geschikt voor gebruik op freesmachines en bewer-

BEURSAANBIEDING: Tastsysteem voor € 4900,-, met terugverdien-garantie HEIDENHAIN heeft nu een ongekend aanbod: een kwalitatief uitstekend en compleet 3D-tastsysteem tegen de concurrerende prijs van € 4900,- waarbij wij óók zorgen voor een snelle montage, gebruiksinstructie en begeleiding tijdens de eerste fase van de daadwerkelijke productie. Ook te gebruiken met andere merken besturingen, zoals Fanuc, Okuma of Siemens, vraag naar de mogelijkheden.

Kom kijken naar de Thunderbike

Op onze stand tonen wij ook een fraai resultaat van de TNC 640 besturing op een frees-draaimachine. De indrukwekkende Thunderbike, voorzien van een motor van Harley-Davidson, is voor een groot deel (wielen, voorvork, cilinder deksel, kappen aan de zijkant van het motorblok, koplamp, tandwielen, etc.) op een frees-draaimachine met een TNC 640-besturing gefabriceerd. Overtuigender kunnen de productiemogelijkheden van de TNC 640 bijna niet worden getoond.

kingscentra met een TNC-besturing van HEIDENHAIN. Het uitrichten en meten van werkstukken gebeurt hiermee automatisch, snel en zeer nauwkeurig.

en nauwkeurigheid

Taster in een jaar terugverdiend Ook kleinere investeringen kunnen een groot effect hebben. Wat te denken van onze tasters, een investering van nog geen € 5000,die in één jaar kan worden terugverdiend en voor snellere en kwalitatief betere producten zorgt. Het werkstuk is tijdens een continu proces te meten en met de verkregen parameters stelt de besturing alles volautomatisch bij. Inmiddels blijken onze tasters ook uitstekend te werken op besturingen van derden.

Slimmer en preciezer produceren

Ondernemers hoeven er geen angst voor te hebben om een CNC-machine ook zonder de aanwezigheid van een operator te laten draaien. Onze besturingen zijn volledig klaar voor de smart industry. Bijvoorbeeld de Collision Monitoring zal er voor zorgen dat er ingegrepen wordt voordat er schade aan gereed-

schap en werkstuk kan ontstaan. Onze besturingen en de meetsystemen bieden voor de verspanende industrie tal van oplossingen om, met korte omsteltijden, slimmer en preciezer te produceren. En dat biedt de ondernemer de mogelijkheid om zijn rendement aanzienlijk te verhogen.

Op de TechniShow van 15 t/m 18 maart staan op onze stand veel producten werkend opgesteld, waaronder een freesdraaimachine met de besturing TNC 640. Kom kijken en ontvang een gedegen advies, afgestemd op uw specifieke wensen en eisen. Ik ontmoet u graag op onze stand C082 in hal 11.

Jaap Bazuin

Op onze stand: de Thunderbike

15 t/m 18 maart, Utrecht hal 11 stand C082 gratis toegang

Di - Wo 10:00 - 17:30 uur Do 10:00 - 21:00 uur Vrij 10:00 - 17:30 uur

Optimale afwerking onderdelen

Na de keuze voor een nieuwe machine met TNC 640 besturing, waren problemen met oppervlakte-nauwkeurigheid van de componenten voor deze prachtige motor niet meer aan de orde. De machinebesturing is voorzien van de HEIDENHAIN-opties zoals Dynamic Efficiency en Dynamic Precision en dat maakt nabewerking nagenoeg overbodig. Kijk voor meer info op www.thunderbike.de

HEIDENHAIN presenteert op de stand vele oplossingen om slimmer en preciezer te produceren, met korte omsteltijden. Ook treft u er informatie over onze service en de cursussen die we gebruikers bieden, klassikaal, on site en in the cloud. Ons team kan u tot in detail informeren over de vele toepassingsmogelijkheden van onze geavanceerde producten. Vraag om de optimale oplossing voor uw bedrijfssituatie. Wij ontvangen u graag.

“Produceer tot 40% méér met uw CNC-machines in dezelfde tijd!”

De economie trekt aan, uw orderportefeuille groeit wellicht mee. Dit vereist dat u meer dan ooit maximaal efficiënt wilt verspanen. Terwijl uw eindklant van u ook nog eens de allerhoogste kwaliteit verlangt. Kortom, de cruciale grootheden nauwkeurigheid, oppervlaktenauwkeurigheid en snelheid staan op gespannen voet met elkaar.

In het spanningsveld in de productie kunt u alle tools gebruiken die de hierboven genoemde doelen maximaal helpen realiseren. Paul Venema, Accountmanager machinetools HEIDENHAIN NEDERLAND BV: “Ons advies? Bestel bewerkingsmachines voortaan inclusief een besturing van HEIDENHAIN en vraag de machinebouwer expliciet om de toevoeging van de TNC-functies Dynamic Efficiency en Dynamic Precision. Dit slimme softwareduo in de besturing van HEIDENHAIN maakt het mogelijk dat de verspaner tot wel 40% meer produceert, met dezelfde machines in dezelfde tijd. Voorzien van de allerhoogste eindkwaliteit.”

De lat ligt hoog in uw sector Uw eindklant verlangt de allerhoogste kwaliteit in verspaning. Tegelijkertijd wilt u door het toenemende productievolume uw machinepark 24/7 laten produceren met zo min mogelijk afwijkingen in de productie, verstoringen en materiaalverspilling. Paul Venema: “Dit krachtenveld waarin kwaliteit, snelheid en ook rendement steeds grotere rollen spelen, kan de ondernemer pareren met een slim software duo in de HEIDENHAIN besturing van de verspanende machine. Men heeft hier twee mogelijkheden: of de machinebouwer is al langer hiervan overtuigd en bouwt deze inmiddels standaard in de HEIDENHAIN besturing, óf de ondernemer kan hier voortaan expliciet om vragen. Hiermee bereikt deze in no time een ongekende

Paul Venema, Accountmanager machinetools HEIDENHAIN NEDERLAND BV:

voorsprong in de productie ten opzichte van de concurrentie die kan oplopen tot maar liefst 40%.” De namen van deze twee onmisbare, zelfstandig werkende én elkaar versterkende TNC-functies? Dynamic Efficiency en Dynamic Precision.

De voordelen in vogelvlucht

Op pagina 7 van deze uitgave legt HEIDENHAIN beide TNC-functies inhoudelijk kort uit. De software maakt het o.a. mogelijk om bij het voorfrezen de toleranties volledig te benutten om meer snelheid te halen en zo een kortere bewerkingstijd te realiseren. Bij het nafrezen wordt vervolgens de nauwkeurigheid in maatvoering en oppervlakte verzorgd. In dit artikel, presenteert Paul Venema de voordelen van het gezamenlijke gebruik ervan.

Bescheiden investering snel terugverdiend

Zowel Dynamic Efficiency als Dynamic Precision bestaan uit een pakket optionele functies die elkaar op ideale wijze aanvullen. Sommige opties zijn zeer eenvoudig in te schakelen, andere opties moeten door de machinebouwer (OEM) geïmplementeerd worden. Om de beloofde productievermeerdering tot 40% te bereiken, gaat dit arti-

“Bij het voorfrezen kortere bewerkingstijd realiseren en bij het nafrezen de nauwkeurigheid in maatvoering en oppervlakte verzorgen.”

Ronde

kel uit van het toepassen van alle software-opties uit deze beide TNC-functies. Paul Venema: “Ik benadruk graag dat investeren in een besturing van HEIDENHAIN die is voorzien van de opties Dynamic Efficiency en Dynamic Precision slechts een relatief bescheiden meerinvestering vergt in relatie tot de machineaankoop. Ook nog eens een investering die zich door de verhoogde productiemogelijkheden zeer snel terugverdient. Zoals men gewend is van HEIDENHAIN is werken met beide TNC-functies zeer eenvoudig. De operator van de machine kan er direct mee aan de slag.”

First time right: Dynamic Efficiency & -Precision Wellicht ziet u de CAD-CAM fase in uw bewerkingsproces als dé onfeilbare bron voor de eindkwaliteit die uw machine verspaant. Echter, wat CAD-CAM als gewenste ideaalsituatie aangeeft, kan in de praktijk van verspaning onder druk komen te staan. Immers, de feitelijke bewerking gebaseerd op CAD-CAM kan nóg zo goed vooraf uitgerekend zijn: de daaruit voortvloeiende krachten in de feitelijke bewerking kunnen ongewenste effecten opwekken. Paul Venema: “Hoe sneller en zwaarder er gefreesd wordt, hoe meer zelfs. Chatter, trillingen of positie-afwijkingen beïnvloeden de snelheid van verspanen en verlagen de kwaliteit. De TNC-functies Dynamic Efficiency en

Effect van elastische vervorming (de ronde tap is afgevlakt toen het vierkant werd gefreesd.

Nauwkeurigheid van de cirkelvormige beweging. De afwijking van de nominale contour wordt 500-voudig vergroot.

tap op vierkant, gefreesd met CTC. Geen zichtbare vlakke kant.

Dynamic Precision in de besturing van HEIDENHAIN helpen mee deze ongewenste effecten op te lossen. Zij compenseren de praktijkinvloeden waardoor hetgeen in CAD-CAM is getekend, in één keer goed wordt geproduceerd. Kortom, first time right zonder afwijkingen ten opzichte van de tekening. Bedenk eens wat het bedrijf bespaart bij bewerking van een groot en kostbaar stuk ruw materiaal. En ook de CNC-bewerkingstijd die met zo’n run gemoeid is. Besparingen die de ondernemer rechtstreeks aan zijn winst toevoegt!

tegemoet zien. Ook handmatig de voeding bijstellen, is niet langer nodig.” Bij eventuele vragen of onduidelijkheden heeft de operator bij de verspaner voor zowel de iTNC 530 als de TNC 640 met de Remote Desktop Manager een directe schakeling naar bijvoorbeeld een Windows pc of zelfs naar het complete achterliggende netwerk. Dit om bijvoorbeeld in het ERP systeem te kijken naar de volgende opdrachten, de originele CAD tekening te bekijken of in het CADCAM systeem aanpassingen te verzorgen. Ook een e-mail sturen of informatie op internet bekijken is mogelijk.

Betrouwbare datakoppeling met derden

Door de optimaal open communicatie vanuit de besturing is een betrouwbare koppeling met andere ‘open’ IT-geautomatiseerde systemen van derden eenvoudig te realiseren. Denk hierbij aan robots voor het beladen van de machine, het in- en uitnemen van gereedschap of bijvoorbeeld het voorinstelapparaat.

Minder

onderhoud,

minder storingen en dus minder kosten

Alle afdelingen profiteren, 24/7 productie

veel simpeler

Alle afdelingen bij de verspaner profiteren van de TNC-functies Dynamic Efficiency en Dynamic Precision, betoogt Paul Venema: “Neem de werkvoorbereiding; die borgt hiermee voortaan dat er probleemloos 24/7 kan worden geproduceerd. En planning weet met de inzet van deze softwaretools dat de eerste versie direct goed is. Deze afdeling kan voortaan het gehele proces op afstand monitoren en weet exact wanneer het product gereed is. En de operator? Die werkt ontspannen zonder stress of de programmering wel correct is en kan met minimaal materiaalverlies een ‘first time right’ product

En de technische dienst van de verspaner? Dankzij de functies Dynamic Efficiency en Dynamic Precision profiteren zij van minder machineslijtage, minder onderhoud, minder storingen en dus minder kosten. Paul Venema: “Dynamic Efficiency en vooral de adaptieve aanzetregeling zorgt ook voor processtabiliteit en zekerheid met de gereedschapsbewaking. Minder slijtage en storingen dus. Voor wie kiest voor de TNC-besturing, staan de ervaren HEIDENHAIN servicemonteurs stand-by.”

Optimaal eindproduct voor de afnemer “Ook kunnen herhaalorders snel en exact gereproduceerd worden. Tot slot, en dit is wellicht het belangrijkste argument: het bedrijf levert een optimaal eindproduct aan zijn afnemer. Maatvast, met een mooi en volstrekt gaaf oppervlak en ook optisch zeer aantrekkelijk. Dat is uiteindelijk waar het allemaal om draait; zoveel mogelijk rendement halen uit de investering”, besluit Paul Venema.

Geavanceerde techniek die 40% meer productiviteit oplevert

Dé oplossing voor zware bewerkingen in minder tijd

Met de software van Dynamic Efficiency kunt u meer verspanen in minder tijd. Vooral inzetbaar in de meer grovere voorbewerkingsfase van verspaning. De besturing benut met de 3 opties de mogelijkheden van de machine en het gereedschap om zware bewerkingen nog efficiënter te maken. Tegelijkertijd wordt de mechanische belasting begrensd om de machine te ontzien en de gereedschappen zo lang mogelijk mee te laten gaan.

Dynamic Efficiency ondersteunt alle processen waarbij hoge snijkrachten komen kijken en metaal met hoge snelheid moet worden verwijderd. Zoals bij het voorbewerken of het bewerken van moeilijk verspaanbaar materiaal. Dynamic Efficiency combi-

neert prestatieverhogende besturingsfuncties met tijdbesparende bewerkingsstrategieën.

ACC (Active Chatter Control) onderdrukt bijvoorbeeld de neiging van een machine om te ratelen, terwijl AFC (Adaptive Feed Control) altijd voor de best mogelijke voedingssnelheid zorgt. Uw operator hoeft dit dus niet meer handmatig bij te stellen. Om slijtage van het gereedschap tijdens het voorbewerken van sleuven en pockets te reduceren, kan de functie “trochoïdaal frezen” ingezet worden. Deze functie is eenvoudig als een cyclus te gebruiken. Als alle drie de opties tegelijkertijd worden gebruikt, versterken deze elkaar en zijn productiestijgingen tot wel 40% haalbaar.

Nauwkeurig bewerken in zo min mogelijk tijd

Met Dynamic Precision benut HEIDENHAIN de potentiële nauwkeurigheid van de gereedschapsmachine. Freeswerkzaamheden op een machine met Dynamic Precision verlopen sneller en nauwkeuriger. Dynamic Precision maakt het mogelijk de dynamische afwijkingen van de machine te compenseren en zorgt ervoor dat de werkstukken worden geproduceerd met bijzonder nauwkeurige contouren en een nog betere oppervlaktekwaliteit, terwijl tegelijkertijd de bewerkingssnelheid wordt verhoogd. Bij het bewerken van een werkstuk is er vaak sprake van tegenstrijdige belangen: als het werkstuk nauwkeurige contouren moet hebben, mogen de freeswerkzaamheden niet te snel worden verricht. Als er echter een snellere voeding wordt gevraagd, gaat dit vaak ten koste van de contournauwkeurigheid en de oppervlaktekwaliteit.

De geavanceerde software van Dynamic Precision maakt nauwkeurige bewerkingen nog sneller en verhoogt de productiesnelheid. Daar bovenop

komt nog dat gebruikers van machines geen tijd of geld verspillen aan onnodige afkeur.

Dynamic Precision voor TNC-besturingen bestaat uit een pakket optionele functies die elkaar op ideale wijze aanvullen. Verschillende besturingsfuncties van HEIDENHAIN, die afhankelijk van het machineconcept inzetbaar zijn, compenseren afwijkingen, dempen trillingen en regelen de bewerkingsparameters aan de hand van huidige positie, massatraagheid en snelheid. Dynamic Precision laat zijn kracht vooral zien bij hoge voedingssnelheden en grote versnellingen, door de optredende afwijkingen te compenseren.

Tests hebben aangetoond dat de nauwkeurigheid nog steeds kan worden verbeterd, zelfs als de verandering van de versnelling met een factor 2 wordt verhoogd. In combinatie met de wel 15% kortere freestijd wordt de nauwkeurigheid ook met een factor 4 tot 5 verhoogd.

Vergelijk met en zonder adaptieve aanzetregeling AFC.

Zonder en met gebruik van Accuracy.

De TNC 640 zet de hedendaagse standaard in besturingstechniek als het aankomt op bewerkingskwaliteit en efficiëntie. Hoe?

In het bijzonder met zijn krachtige frees- en draai-functies en het bedieningsgemak. Daarnaast met zijn mogelijkheden om onderdeel uit te maken ván en te communiceren mét andere IT-systemen in uw onderneming.

Een steeds belangrijker aspect wordt de integratie van de TNC-machine in het bedrijfsnetwerk. De informatie is noodzakelijk voor een goed gecontroleerd productieproces, inclusief bijvoorbeeld zaken als voorraadbeheer via het ERP-systeem, de planning en logistiek rond aanvoer, productie en afvoer. Kortom, de TNC 640 markeert de high-end van de besturingstechniek.

Geavanceerde mogelijkheden

De TNC 640 biedt louter voordelen. Zoals high-end besturing voor 5-assig simultaan frezen en draaien. Plus optimale motion control voor korte bewerkingstijden en het realiseren van perfecte oppervlakken en nauwkeurigheden voor uw werkstuk. Eveneens waarborgt de TNC 640 een eenvoudige bediening met de HEIDENHAIN programmeertaal "Klartext”. Via de optie DXF-import verloopt het importeren van gegevens van CAD-systemen probleemloos. Ook profiteert u van een zeer gedetailleerde grafische weergave tijdens de bewerking en in de simulatie in een paralleltest. Uiteraard zijn de cycli voor veelvoorkomende draai- en freesbewerkingen standaard. Minder bekend, maar zeker de moeite waard, zijn de pakketten Dynamic Efficiency en Dynamic Precision die hun naam meer dan waar maken.

De TNC 640 in uw procesketen

Geplaatst in uw procesketen biedt de TNC 640 toegang tot de digitale gegevens van een productieorder door instrumenten die standaard zijn opgenomen in de TNC-besturing zoals CAD-viewer, PDF-viewer, image viewer en webbrowser. Ook beschikt u over alle order gerelateerde data van het operationele werkstation, als u gebruik maakt van de optie Remote Desktop Manager in samenhang met een IPC 6641. Met behulp van de krachtige DNC-interface is de integratie van de TNC-besturing in uw eigen bedrijfsnetwerk, voor aansturing vanuit een control-center en bewakingstaken, mogelijk.

De high-end CNC-besturing in uw procesketen TNC 640: volledig te integreren in uw automatisering

De machine-operator kan problemen online oplossen

De operator kan vanaf TNC 640 met een speciale toets direct schakelen naar achterliggende netwerken. Door het visueel weergeven van de procesketen op het werkstation van de machine operator, houdt HEIDENHAIN rekening met de werkvloersituaties waar zich ondanks het intensief testen van het ontwerp en zorgvuldige simulatie, onverwachte problemen kunnen voordoen. Deze problemen worden uiteindelijk duidelijk tijdens de productie, direct bij het machinegereedschap. Precies hier moet het ook worden opgelost, indien nodig, in samenwerking met de machine operator, ontwerper of NCprogrammeur. De machine operator speelt een bijzondere rol, omdat zijn bekwaamheid aanzienlijk kan bijdragen aan het vinden van een oplossing, en daardoor de vermindering van de productietijd die nodig is om een order uit te voeren.

Altijd toegang tot data in de procesketen

De besturing TNC 640 stelt operators in staat op twee verschillende manieren toegang te krijgen tot de data in de procesketen:

• TNC 640 biedt een CAD-viewer, een PDF-viewer, een image viewer en een webbrowser als standaard functies voor de toegang tot de digitale gegevens van de productieorders.

• De optie Remote Desktop Manager geeft de gebruikers de mogelijkheid om met behulp van de TNC-besturingen gemakkelijk toegang te krijgen tot de procesketen, evenals de gegevens en het communicatienetwerk van het bedrijf. Op deze manier kunnen zij informatie krijgen over alle relevante gegevens van een productieorder, direct op de machine. Dit verhoogt de efficiency en winstgevendheid van de productie.

Praktijkvoorbeelden waarbij de koppeling onmisbaar is:

• Missende werkstukafmetingen uit een CAD-model ophalen.

• CAM programmeren: technologiedata adapteren.

• Uitwisselen van productiegegevens per e-mail.

Voordelen

van de TNC-besturingen:

• Uniforme elektronische uitwisseling van gegevens.

• Eenvoudige toegang tot relevante productiegegevens in de procesketen.

• Hogere efficiency productie.

Naadloze integratie in procesketen

De optionele DNC-interface biedt ook uitgebreide mogelijkheden voor communicatie tussen de TNCbesturingen en bijvoorbeeld robots voor het beladen en ontladen van de bewerkingsmachines of andere IT-oplossingen van derden in de totale productie. Via de DNC interface kan onze TNC-besturing eenvoudig worden aangesloten op het automatiseringssysteem van een fabriek. IT-oplossingen voor de beoordeling van de efficiëntie in de productie kunnen de DNC-interface gebruiken om toegang te krijgen tot alle relevante gegevens in de TNCbesturing. Dit maakt het eenvoudig om gegevens te verzamelen voor het berekenen van de OEE (Overall Equipment Effectiveness) en andere prestatie-indicatoren.

In de moderne productieketens kan de TNC 640 veel meer dan alléén het aansturen van zeer geavanceerde bewerkingsmachines. Het systeem kan naadloos samenwerken met de andere IT-systemen in de procesketen en vereiste data eenvoudig uitwisselen. Een integratie die de efficiency verhoogt en noodzakelijk is voor een optimaal rendement.

Verdien

Betaal alléén het slotbedrag als de taster u het beloofde rendement oplevert

Wat goed is, bewijst én betaalt zichzelf. Die zekerheid biedt HEIDENHAIN u met het kwalitatief uitstekende en ‘compleet’ draadloze 3D-tastsysteem voor slechts € 4900,-. Plus een supersnelle montage, heldere gebruiksinstructie én begeleiding tijdens uw eerste productiefase.

Onze belofte? Uw investering in een draadloos 3D-tastsysteem van HEIDENHAIN verdient u binnen één jaar terug. Daarom factureren wij u na montage slechts € 3900,-. Het resterende bedrag van € 1000,-. Dat stellen wij één jaar uit. Blijkt na die periode dat ons tastsysteem zichzelf bij u niet heeft terugverdiend? Dan schelden wij u deze € 1000,- kwijt.

Automatisch uitrichten en meten van werkstukken en gereedschappen Heeft u freesmachines en bewerkingscentra met een TNC-besturing van HEIDENHAIN in huis? Dan bewijzen onze draadloze 3D-tastsystemen zich elke intensieve productiedag opnieuw, door hun 100% geschiktheid.Het uitrichten en meten van uw werkstukken vindt automatisch, snel en zeer nauwkeurig plaats. Ook boekt u waardevolle tijdwinst door het razendsnel vastleggen van werkstuknul-

punten en het uitvoeren van controles. Onze tastsystemen waarborgen een extreem hoge betrouwbaarheid. U verhoogt uw rendement en reduceert tegelijkertijd kostbare stilstandtijd.

Voordelen:

• Dedicated design voor frezen, draaien en slijpen.

• Multifunctioneel inzetbaar voor kleine, grote, gesloten en open machines.

• Compact design, zwenken zonder zorgen.

• Betrouwbare meetresultaten.

• Adequate reiniging meetpositie via lucht/water jets.

• Duurzaam in gebruik door slijtagevrije optische sensor.

• Stabiele voeding met (oplaadbare) batterij.

Vraag naar de mogelijkheden en voorwaarden. Voor montage op andere besturingen gelden andere prijzen, wijzigingen voorbehouden.

RemoTools SDK

Software development kit voor PC-gebaseerde toepassingen op TNC-besturingen

TNC-besturingen van HEIDENHAIN bieden al langere tijd interfaces voor communicatie met externe systemen. De huidige HEIDENHAIN besturingen zijn standaard uitgerust met Ethernetinterfaces. In combinatie met een software development kit, biedt dit diverse mogelijkheden om aan de steeds complexere eisen van automatiseringstechnologie voor werktuigmachines te voldoen. Zo is de aansturing van en de communicatie met systemen van derden, zoals een robot, te verzorgen.

HEIDENHAIN biedt de software ontwikkelingskit RemoTools SDK voor communicatie met TNC-besturingen. Als de HEIDENHAIN DNC (optie 18) is vrijgeschakeld op de besturing, dan kan een Windows-toepassing deze gebruiken om toegang te krijgen tot gegevens van de TNC teneinde deze te bewerken, indien nodig.

Flexibel

De flexibiliteit van de PC-software en grote selectie van kant-en-klare software componenten en standaard instrumenten in de ontwikkelingsomgeving, maken het mogelijk om PC-toepassingen te ontwikkelen. Mogelijke toepassingsgebieden zijn onder andere:

• Software oplossingen voor het beheersen van uw productieproces:

- Data acquisitie systemen (MDA/PDA) voor machines en productie.

- Aansluiting op een hoger niveau ERP-/MES-systemen.

- Planning van preventief onderhoud gebaseerd op de werkelijke toestand van de machine.

• Standaard of klant specifieke PC-software:

- Programma's voor het verhogen van procesbetrouwbaarheid en beschikbaarheid van het systeem.

- Fout rapportage systemen die, bijvoorbeeld, de klant een bericht naar zijn smartphone sturen over problemen met het real time bewerkingsproces.

- Overview plannen die informatie verstrekken over de huidige conditie van alle machines in de productieomgeving.

- Het opbouwen van een database voor analyses met statistische methoden.

Aanvullende voordelen

De kern van RemoTools SDK is de HEIDENHAIN DNC component. Deze is gemodelleerd naar de (D) COM standaard (Component Object Model) van Microsoft. Het maakt de programmeer interfaces, onafhankelijk van enige regionale taal, inzetbaar. Elke interface ondersteunt één of meer methoden, eigenschappen of gebeurtenissen die oproepbaar zijn vanuit een applicatie.

Handwiel HR 510

Ideaal bij instellen en het aantasten van het nulpunt

HEIDENHAIN presenteert een nieuw handwiel, de HR 510 voor de besturing van gereedschapsmachines. Een handwiel van HEIDENHAIN biedt enorme voordelen en verhoogt het gebruiksgemak van de besturing. Bij het handmatig werken kan de machinebediener bij het proces staan en zich, met goed zicht op het werkstuk, volledig concentreren op hetgeen er in de machineruimte gebeurt.

De belangrijkste kenmerken van het nieuwe handwiel HR 510: - 12 opklikbare toetsen met LED-verlichting - 2 voorgeprogrammeerde toetsen - / + - handwiel beschikbaar met of zonder “klik-functie” - beschikbaar met en zonder Functional Safety - verbeterde vormgeving en sterkere klemmagneet - ergonomische vormgeving - gering gewicht (± 470 gram zonder kabel)

Instellen en het aantasten van nulpunt nog gemakkelijker Een handwiel zou bij geen enkele machine mogen ontbreken. Voor het instellen zijn de assen van de machine stapsgewijs of via het handwiel met de as-toetsen te verplaatsen. Voor het aantasten en het vastleggen van een nulpunt is dit buitengewoon plezierig en efficiënt werken. Dit handwiel is de opvolger van de HR 410, een type dat jaren goede diensten heeft bewezen.

De grootste, ook direct in het oog springende, verbeteringen zijn: • betere ergonomie • slanker design • lager gewicht

Op basis gebruikerservaring en compatibel Deze veranderingen zijn mede doorgevoerd naar aanleiding van praktijkervaringen van de gebruikers van de HR 410. Bij de ontwikkeling van de HR 510 was het ook belangrijk dat dit handwiel compatibel kon worden gemaakt met de HR 410. Dat betekent dat gebruikers van een HR 410 in een servicegeval gewoon kunnen overstappen op de HR 510. In dat geval is alleen een verloopkabel nodig. Mede door de gebruiksmogelijkheid van diverse opklikbare toetsen zijn verschillende varianten van de HR 410 snel te realiseren.

Het ontbreken van een recente back-up van programma’s en machinegegevens van een besturing kan grote gevolgen hebben. Het gebeurt iedereen wel eens, een harde schijf raakt defect of er wordt een verkeerde map gewist. Het gevolg is dan vaak frustratie en hoge kosten!

Het regelmatig verzorgen van een back-up van de data op de harddisk van de besturing wordt helaas vaak vergeten. Dit ‘vergeten’ kan betekenen dat alle programma’s van eerdere gemaakte werkstukken verdwenen zijn. De gegevens moeten dan handmatig ingevoerd worden en dat kost enorm veel tijd en dus geld.

Met de commando’s van TNCremo, het inmiddels bekende en alom gewaardeerde gratis softwarepakket voor communicatie met de HEIDENHAIN-besturingen, kunt u deze back-up automatisch verzorgen. Zo wordt voorkomen dat bij verlies van de machineparameters, PLC-programma’s en met veel programmeeruren gemaakte bewerkingsprogramma’s een calamiteit is ontstaan.

Door middel van de Windows taakplanner kunt u met een eenvoudig batchbestand, bijvoorbeeld Back-up.bat, TNCremo opdracht geven om op regelmatige tijden een back up te maken. De commando’s komen van TNCremo.

Hieronder vindt u een voorbeeld waarin een back-up wordt gemaakt van een machine met een HEIDENHAIN TNC 426M besturing met IP adres 192.168.1.33:

Backup.bat @Echo off SET CONNECT=I192.168.1.33 SET TNC=TNC426M SET Day=%date% tnccmd @"backup TNC426M".cmd -%CONNECT% -L1 (dit is oproep 2e batch file) ----

Backup TNC426M.cmd scan "C:\data1\TNC426M\Backup_%TNC%_%Day%" F 807667 backup "C:\data1\TNC426M\Backup_%TNC%_%Day%" F DISCONNECT

U kunt de back up in dit geval vervolgens terugvinden op uw harde schijf : C:\Data1\TNC426M\

Als u aanvullende vragen heeft of onze support nodig hebt, neem dan contact op met onze serviceafdeling via 0318-581840 of service@heidenhain.nl

Via www.klartext-portal.de kunt u veel informatie vinden voor en over de programmering van onze besturingen. Voor de Engelstalige versie kiest u www.klartext-portal.com. Het internet biedt u belangrijke informatiebronnen: + de mediatheek + de programmeervoorbeelden + TNC Webinars + het magazine Klartext

Daarnaast heeft u via de Mediathek van Klartext-portal toegang tot YouTube met op heidenhainTV een uitgebreid scala aan films die snel inzicht geeft in allerlei aspecten rond de bediening en productie. Of het nu gaat over programma-uploads, de werking van TNC-besturingen of de karakteristieke eigenschappen van de producten van HEIDENHAIN; alles wordt, soms met zeer gedetailleerde 3D-animaties, helder in beeld gebracht.

Al die informatie staat in dienst van onze gebruikersvriendelijke machinebesturingen op basis van de door HEIDENHAIN ontwikkelde programmeertaal Klartext, de eenvoudige programmering met dialoog op het beeldscherm. De TNC-besturingen van HEIDENHAIN worden al jaren als ‘opmerkelijk gebruikersvriendelijk’ bestempeld. Het gemak van Klartext, de praktijk gerichte cycli, de duidelijke functies van de toetsen en de informatieve grafische weergaven, maken onze NC-besturingen tot een van de meest favoriete.

Ons Klartext-portal is vooral gericht op de informatie, trainingen en programmeervoorbeelden van de HEIDENHAIN-besturingen. De speciale website www.klartext-portal.de, met de uitgebreide database, is een voortdurend groeiende bron van gebruikersvriendelijke informatie en hét portal voor alles wat met onze besturingen te maken heeft. Voor de Engelstalige versie van deze site kiest u www.klartext-portal.com

Zo vindt u binnen www.klartext-portal.de: een uitgebreide collectie pdf-documenten met onder andere:

+ Handboeken

+ Klartext-magazines

+ Brochures / documentatie

+ Technische Informatie en programmeervoorbeelden

Voor de Engelstalige versie van onze mediatheek kiest u www.klartext-portal.com/mediathek/

Via www.youtube.com/user/heidenhaintv krijgt u toegang tot:

+ Uploads

+ TNC Controls

+ HEIDENHAIN Basics

+ webinars/tutorials

Onder deze noemer is een groot aantal instructiefilms te zien die het de gebruiker makkelijk maken om het maximale uit een HEIDENHAINbesturing te halen, het gebruik van functies te optimaliseren of om bepaalde bewerkingstaken op de besturing te programmeren.

Dit tijdschrift, gericht op de besturingen van HEIDENHAIN, biedt twee maal per jaar reportages over toepassingen uit de praktijk, nieuwe features en nieuwe producten.

Neem nu een gratis abonnement op Klartext, geprint of de online variant in het Engels: documentatie@heidenhain.nl

Automatische bewaking van de opspanning van het werkstuk en bewerking: de HEIDENHAIN camera produceert referentiebeelden waarmee de TNC 640 automatisch volgende onderdelen kan vergelijken.

Nieuwe functie besturing TNC 640 Visual Setup Controle voor automatische controle van opspanning en werkstuk

NIEUW

Is alles zoals het zou moeten zijn in het werkgebied? Deze gedetailleerde controle kan nu voor u worden uitgevoerd door de besturing TNC 640 met software versie 06 en hoger. Met een camera geïnstalleerd in het werkgebied, controleert de nieuwe VSC-optie de setup en bewerking volautomatisch. Door het controleren van de klem kan VSC kostbare beschadiging van gereedschappen, werkstukken en machines voorkomen. Ook kan de operator zien of bijvoorbeeld een bewerking is gemist. Bovendien kan de operator complexe setups van de klemmen met foto’s documenteren en deze gebruiken om de opspanning voor een herhaalrun eenvoudig te reproduceren.

Controle met referentiebeelden Een HEIDENHAIN camera, direct geïnstalleerd op de spindel, maakt referentiebeelden van de eerste werkstukken uit een reeks. Bijvoorbeeld opname van correct geplaatste klemmen vóór de bewerking én van perfecte werkstukken na de bewerking. Tijdens het verloop van de serie controleert de TNC 640 automatisch of de volgende onderdelen overeenkomen met de referentiebeelden.

Wanneer en hoe vaak deze controles worden uitgevoerd kan de operator afzonderlijk definiëren met de gebruiksvriendelijke cycli in het NC-programma. Zo kan VSC vóór de feitelijke machinale bewerking herkennen of een werkstuk verkeerd is vastgeklemd. Na de bewerking kan VSC bijvoorbeeld aangeven wanneer er een gat ontbreekt, wat aangeeft dat een bewerking niet is uitgevoerd.

Deelgebieden selecteren en zelflerend herkennen De operator kan speciale controlegebieden definiëren in de referentiebeelden. Bijvoorbeeld gebieden op het werkblad met bijzonder cruciale klem-setups of machinebewerkingen. VSC is in staat zich vervolgens alleen op deze gebieden te concentreren. Het voordeel van deze selectieve controle is een betrouwbaar resultaat. Dit blijkt vooral uit de controle na de bewerking, die aangeeft of er spanen en koelvloeistof op het werkstuk voorkomen. Hoe smaller u de testruimte definieert, hoe beter de meetresultaten die VSC genereert. VSC is ook in staat om te leren. Zo kan de optie typische structuren en verontreiniging herkennen van verschillende afbeeldingen. Spanen en koelvloeistof hebben zo minder invloed bij het zoeken naar afwijkingen.

Eenvoudig documenteren

De operator kan VSC ook gebruiken om handmatig beelden te maken en op te slaan voor het documenteren van een speciale klem-setup. Door de spindel handmatig te bedienen kan de operator de camera in de gewenste posities brengen en vanuit bepaalde kijkhoeken belangrijke details weergeven. Het beeld wordt live geprojecteerd op de TNC 640 monitor.

Machining with five axes

Solide behuizing

– Swivel head and rotary table controlled by the TNC

Om verontreiniging door spanen en koelvloeistof te weren, of zelfs beschadiging van de camera en de lens tijdens machinale bewerkingen tegen te gaan, is alle gevoelige techniek ondergebracht in een beschermende behuizing. De klep in de voorkant van de lens wordt alleen geopend om foto's te nemen. Omdat VSC kan worden geprogrammeerd met twee afzonderlijke cycli in de eenvoudige HEIDENHAIN programmeertaal, kunnen operators snel profiteren van het intuïtieve systeem om hun werk nog betrouwbaarder en veiliger te maken.

Many 5-axis operations that at first glance may seem very complex can be reduced to conventional 2-D movements that are simply tilted about one or more rotary axes or wrapped onto a cylindrical surface. The TNC supports you with application-oriented functions to help you write and edit such programs quickly and simply without a CAD/CAM system.

Tilting the working plane* (option 8)

Programs for contours and holes on inclined surfaces are often very complex and require time-consuming computing and programming work. Here the TNC 620 helps you to save a great deal of programming time.

The PLANE feature makes it easy to define a tilted working plane: You can specify tilted working planes in seven different ways, depending on the information on the workpiece drawing. Clearly arranged support graphics assist you during input.

Besturing TNC 620 Ideaal voor freesmachines met maximaal 5 assen

You program the machining operation as usual in the main plane, for example in X/Y. The machine runs the program in a plane that has been tilted by one or more rotary axes with respect to the main plane.

You can also use the PLANE function to define the positioning behavior for tilting so that there are no unpleasant surprises when the program is run. The settings for defining the positioning behavior are identical for all PLANE functions, making everything that much easier.

Onze besturing TNC 620 wordt wel gezien als het kleine broertje van de TNC 640. Een belangrijk verschil is dat de TNC 620 freesmachines tot 5 assen kan aansturen terwijl de grote broer met 10 tot 12 assen nog geen moeite heeft. Op de TNC 640 kan met een extra optie ook probleemloos geschakeld worden tussen frezen en draaien op de CNC-machine. Qua bediening en gebruikersvriendelijkheid doen beide besturingen niet voor elkaar onder.

De TNC 620 wordt bij steeds meer machines toegepast. Ondersteund door een groeiend pallet aan mogelijkheden voldoet deze besturing goed in een machine die is voorzien van maximaal 5 assen. Het aantal mogelijke cycli is zeer uitgebreid en ook de prestaties voldoen aan de verwachtingen Maar ook de bijzonder vriendelijke bediening van de nieuwe generatie HEIDENHAIN besturingen maakt deze besturing erg aantrekkelijk.

Complexe bewerkingen

De Klartext-programmering en de contourgeleiding via ADP (Advanced Dynamic Prediction) staan garant voor een efficiënte productie. De rekenkundige prestaties zijn meer dan voldoende voor complexe bewerkingen voor bijvoorbeeld de matrijzenbouw. Hier worden zeer goede resultaten bereikt met een hoge oppervlaktekwaliteit en toch een korte bewerkingstijd.

Fantastisch grafische weergave Optioneel is de fantastisch grafische weergave, zoals standaard te vinden op de TNC 640, ook beschikbaar voor de TNC 620. Andere opties zijn onder andere de DXF convertor (inlezen van DXF bestanden voor het eenvoudig genereren van bewerkingsprogramma’s) en de eenvoudige te gebruiken cyclus KinematicsOpt waarmee door het kalibreren van rondassen, de bewerkingsnauwkeurigheid wordt verhoogd.

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin

Redactie: ing. N.Th. Schuitemaker

Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen, www.enterprise-comm.nl Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Soms moet u alle krachten bundelen om uw doel te bereiken. Dat is in de sport niet anders dan bij het maken van spanen op een freesmachine. Hier toont de TNC-besturing van HEIDENHAIN met Dynamic Efficiency, welk potentieel er in de machine zit: Bijvoorbeeld grotere verspaningsvolumes met de active chatter control ACC gecombineerd met de adaptive feed control AFC. Met Dynamic Efficiency bent u productiever, spaart u uw machine en haalt u langere standtijden voor de gereedschappen.

HEIDENHAINinfo

2016

LEES DE BIJLAGE

2 Jaap Bazuin: De vorm verandert, de informatiebehoefte blijft

3 ACANTO meettasters: Hogere nauwkeurigheidsklasse en online bewaking

3METRO en SPECTO: Nu ook versies met minimale en gereduceerde meetkracht

4 ETEL: complete high-end motion systems XYZT3H STACKED System

5Cursussen ook als maatwerk

Trainingen voor optimaal gebruik en gedegen onderhoud

6ASIC versterkt signaal van HEIDENHAIN open lengtemeetsysteem Betrouwbare nauwkeurigheid door stabiele meetwaarden

8 Tom Gorissen, CNC-programmeur bij Vandenende Machinebouw: “De 3D-taster en collision protection combineren hogere nauwkeurigheid en veiligheid.”

10Ander glaskeramiek voor maatverdeling LIC 4003 Liniaal met Robax voor absoluut open lengtemeetsysteem

12Oppervlaktekwaliteit van gefreesde werkstukken verbeteren Kwaliteit-encoders reduceren oppervlaktefouten

Produceer tot 40% méér met dezelfde machine in dezelfde tijd

Per afdeling kunt u direct lezen welke specifieke voordelen van toepassing zijn.

De vorm verandert, de informatiebehoefte blijft

U leest nu de 50ste uitgave van HEIDENHAINinfo, een puur Nederlands magazine, afgestemd op de interesses van onze klanten. Omdat die erg divers zijn, introduceren wij een rubricering waarmee wij de informatie nog toegankelijker voor u willen maken. Uiteraard is dit magazine ook digitaal beschikbaar, met het voordeel dat u met de ingebouwde linkjes snel toegang krijgt tot de achterliggende content.

Tot 40% méér produceren met verspanende machines in de zelfde tijd! U ontvangt deze uitgave samen met onze brochure over Dynamic Efficiency & Dynamic Precision. Hierin staat het rendement centraal en kunt u lezen hoe betrokken afdelingen kunnen profiteren van de krachtige TNC-functies, die samen het rendement aanzienlijk kunnen verhogen. Per afdeling worden de specifieke voordelen benoemd. Omdat die op meerdere afdelingen doorwerken, leveren die gezamenlijk het verhoogde rendement. Met gebruikmaking van alle optionele functies van dit slimme software-duo op een TNC-besturing van HEIDENHAIN, is een stijging van de productiviteit tot 40% in dezelfde tijd mogelijk.

Website HEIDENHAIN steeds toegankelijker

Informatie voor huidige en potentiële gebruikers staat bij ons centraal en wij optimaliseren deze ook voortdurend. Zo is onze website recent toegankelijker gemaakt, de informatie is nu in logische volgorde en passend bij het productgebruik te vinden. Ook de Klartext-portal is een bron van informatie voor en over de programmering van onze besturingen. De mediatheek, programmeervoorbeelden, webinars met heldere instructiefilms en het magazine Klartext bieden alle mogelijkheden om optimaal rendement uit een TNC te halen. Onze mail met nieuwsbrieven over specifieke onderwerpen maken onze informatiestroom compleet.

Nieuwe producten op beurzen

Beurzen zijn voor u een mogelijkheid om onze nieuwe producten te zien en te laten demonstreren. U kunt ons dan ook ontmoeten op de komende WOTS, METAVAK en de Precisiebeurs.

Daar demonstreren wij onder andere onze nieuwe verwerkingselektronica Quadra-Chek, waarmee u bijvoorbeeld meer uit uw profielprojector kunt halen. Moderne video-softwaretools beoordelen het camerabeeld van meet- en profielprojectoren, meetmicroscopen of video-meetmachines, met het doel om kanten te herkennen en daarmee meetpunten vast te leggen. De Quadra-Chek biedt, met zijn intuïtieve bediening, tal van intelligente functies. Met een profielprojector op onze stand demonstreren wij u dit graag.

U bent van harte welkom, tot ziens op onze stand!

Jaap Bazuin +

Sinds de introductie in 2009 van onze meettaster ACANTO heeft deze serie een nauwkeurigheid van +/- 2 µm. Echter, de gebruikers vragen inmiddels om een nog hogere nauwkeurigheid. Vanaf nu heeft de versie met een slag van 12 mm een nauwkeurigheid van +/- 1 µm. Alle andere eigenschapen, zoals resolutie, afmetingen en interface blijven gelijk.

Interface met diagnosemogelijkheid

De EnDat 2.2. interface is nog steeds reden om te kiezen voor de absolute ACANTO meettasters. De online bewaking van de meetsysteemsignalen maakt het mogelijk problemen reeds in een heel vroeg stadium te onderkennen. Machinestilstand wordt voorkomen omdat er al kan worden ingegrepen voordat er echte storingen optreden. +

METRO en SPECTO

Nu ook versies met minimale en gereduceerde meetkracht

De meettasters MT1281 en ST 1288 met een meetweg van 12 mm waren al beschikbaar in een uitvoering met en zonder veer.

Nu zijn er varianten bijgekomen. De versie METRO MT 1281MR heeft een gereduceerde meetkracht van 0,25 N en de MT 1281MW is een variant met een minimale meetkracht van circa 0,01 N. De meettasters uit de serie SPECTO volgen deze ontwikkeling, de ST 1288MR is een taster met een gereduceerde meetkracht van 0,4 N.

ETEL: complete high-end motion systems XYZT3H STACKED System

De geavanceerde range direct drive oplossingen (lineaire en torque-motoren) van ETEL, onderdeel van HEIDENHAIN, is de grootste op de markt. Deze worden onder andere ingezet variërend van high-end motion systems met nanometer precisie tot en met industriële toepassingen die grote krachten en koppels vereisen. Door intensieve samenwerking binnen onze onderneming, biedt ETEL inmiddels ook een serie position and motion controllers en complete high-end motion systems.

ETEL presenteerde recent het nieuwe XYZT3H Stacked System als toevoeging aan het al brede portfolio van ETEL motion systems. Het VULCANO XY deel hiervan is een 3-delig stacked system met als resultaat een economische en kant-en-klare oplossing die voorziet in een zeer goede bi-directionele herhalingsnauwkeurigheid en een extreem goede positiestabiliteit. Deze unit is ontwikkeld als een semi-conductor front-end oplossing, maar biedt uiteraard ook in veel andere toepassingen zijn voordelen.

Ontworpen voor hoogwaardige point-to-point toepassingen

Het XY-systeem is gebaseerd op een platform met mechanische lagers met geïntegreerde iron core lineaire motoren en is in eerste instantie ontworpen voor hoogwaardige point-to-point toepassingen. De onderste as is opgebouwd uit twee lineaire aandrijvingen in een gantry-opstelling, die beweegt op drie niet gekoppelde lineaire geleidingen. De bovenste lineaire motor ligt op een stijve, maar lichte plaat, die een slag mogelijk maakt van meer dan 650 mm. De stage is eenvoudig te configureren en kan, afhankelijk van de toepassing, worden uitgebreid met Theta, ZTheta en ZTheta Tip Tilt modules.

Zeer flexibel

Door de flexibiliteit van dit platform is het zeer geschikt voor het front-end segment in wafer process control-toepassingen zoals overlay, metrologie, kritische maten en dunne film metrologie. Maar ook in geavanceerde back-end toepassingen komt dit platform zeer goed tot zijn recht. De mechanische lagers voorzien in een grote stijfheid in het XY-vlak en in verticale richting, waardoor acceleraties tot 2,5 g en snelheden tot 2 m/s mogelijk zijn. Ook zorgen ze voor een goede bidirectionele herhalingsnauwkeurigheid van ± 250 nm voor de X- en Yas en een positiestabiliteit in de orde van grootte van nanometers.

Belangrijkste voordelen

De belangrijkste voordelen van het ETEL XYZT3H Stacked System:

• korte move- and settle-tijden (25 mm ± 100 nm in minder dan 30 ms) @tool point

• grote dynamiek, 25 m/s2 acceleratie en 2 m/s snelheid

• tip- en tilt-correctie over ± 0.1° voor verbeterde leveling en betere move and settle

• vacuum doorvoer tot chuck-niveau

• dubbele Z-integratie: ruwe verplaatsing voor loading/unloading en fijne verplaatsing voor focussing

• kleine footprint

• ISO class 1 clean room compatible

• positiestabiliteit ± 1nm voor X- en Y-as, ± 1 nm voor Z-as en ± 1 nm @ 150 mm radius voor de T-as

• kleine axiale en radiale afwijking van ± 1 µm

• bi-directionele herhalingsnauwkeurigheid van ± 250 nm voor X- en Y-as, ± 15 nm over 100 µm voor de Z-as en ± 0.36 boogseconde voor de T-as

Betere prestaties op vele fronten Op de afbeelding ziet u een XYZT3H-configuratie waarbij een ETEL ZT3H gemonteerd is op de bovenste as van de XY-module. De ZT3H gecombineerde module voorziet in een 364° Theta rotatie, een dubbele Z-as, een ruwe beweging voor wafer loading en unloading, en een fijne beweging voor het focussen. Daarnaast is er nog een Tip- en Tilt-correctie met een slag van ± 0.1°. Deze module ZT3H is een mooi alternatief voor op piezo gebaseerde Z-actuatoren, door de verminderde hysteresis en een betere niet-lineariteit in open loop operation.

Bovendien zijn zowel de tracking error als de herhalingsnauwkeurigheid gedurende de bewegingen beter. Een ander voordeel is dat het positioneergedrag beter is, ook bij lange slagen. Deze dubbele Z-as module kan worden vervangen. Afhankelijk van de toepassing door een enkele Z-as module of alleen een Theta-beweging of een ZTbeweging zonder Tip- en Tilt-correctie. De slag van de X- en Y-as, 300 mm of 450 mm, wordt aangepast aan de hand van de grootte van de wafer. Deze is tevens aan te passen op de lange slagen die vereist zijn bij bijvoorbeeld de flat panel toepassingen. Het platform kan overigens ook geïntegreerd worden met ETEL’s QuiET Active Isolation System waarmee de prestaties van het systeem nog verder omhoog gaan. +

Cursussen, ook als maatwerk

Trainingen voor optimaal gebruik en gedegen onderhoud

HEIDENHAIN biedt een uitgebreid opleidingspakket voor de juiste bediening, programmering én het onderhoud van o.a. besturingen. Voor bedienend personeel en ook voor de servicemonteur biedt HEIDENHAIN op maat gesneden trainingen. Volledig op uw bedrijfsomstandigheden afgestemde trainingen verzorgen wij ook graag. Met de geboden opleidingen kunt u de productiecapaciteit van boor-, frees- en draaibanken optimaal benutten. Onze professionele en praktijkgerichte cursussen maken het mogelijk om nog efficiënter en met meer diepgang gebruik te maken van de vele mogelijkheden, waardoor de kosten van de cursus al snel terugverdiend worden. In ons vernieuwde trainingslokaal werken de cursisten met de apparatuur die zij in de praktijk gebruiken.

Interactieve TNC-Training

Voor het kunnen volgen van een HEIDENHAIN NC programmeercursus is basiskennis noodzakelijk. Via onze website kan de kennis van basisbegrippen van de NC-technologie en die van HEIDENHAIN TNC-besturingen getest worden en eventuele hiaten aangevuld met behulp van interactieve e-learning. Klik op programmeercursus online en maak uw keuze voor één van de onderwerpen.

TNC-PROGRAMMEREN BASIS

Tijdens de basiscursus TNC-programmeren leert men de werkstukken volgens tekening zelfstandig te programmeren. Na het volgen van deze cursus zal de cursist gestructureerde programma's kunnen schrijven. TNC-kennis is niet noodzakelijk, kennis van het frezen is wel aan te bevelen. Cursusduur: vijf dagen, verdeeld over twee weken. Data: zie onze website

TNC-PROGRAMMEREN VOOR GEVORDERDEN

Deze cursus maakt het mogelijk de kennis uit te breiden die nodig is voor het vervaardigen van gestructureerde programma's en voor het bewerken van werkstukken met een verhoogde moeilijkheidsgraad. Ook Q-Parameter-programmeren en FK komen ruim aan bod. Cursusduur: vijf dagen, verdeeld over twee weken. Data: zie onze website

training.heidenhain.nl/nl_NL/cursusoverzicht-tnc-programmeren-klassikale-trainingen/ TRAININGEN OP

MAAT

Naast de geplande klassikale groepscursussen biedt HEIDENHAIN diegene die een bepaald thema uitgediept wil hebben ook alle mogelijkheden. Een workshop of meerdaagse trainingen, er is veel mogelijk.

Enkele voorbeelden van recente maattrainingen:

• 5 vlaks verspanen, cyclus 19 en Plane functie

• DXF-convertor

• 3D-tastsystemen, ook met lezen van en schrijven naar tabellen

• opfrissen basiskennis

• collega’s opleiden die overstappen van een ander merk CNC-besturing

• MANUALplus draaien, interactieve contourprogrammering, DIN/ISO Afhankelijk van het thema en de wensen van de opdrachtgever geven we deze trainingen op locatie of in Ede. De data zijn in overleg.

SERVICESCHOLINGEN

Naast cursussen voor de gebruikers, kunnen ook de servicemedewerkers van een technische dienst of serviceverlenend bedrijf geschoold worden in het onderhoud van HEIDENHAIN-systemen. Afhankelijk van de benodigde kennis van de deelnemers (max. vier) kan een cursus uit modules opgebouwd worden. Modules Servicescholingen:

• Linialen en incrementele impulsgevers

• Besturingen

• Maatcursussen Service & Onderhoud Data: op aanvraag.

www.heidenhain.nl COLOFON

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties.

Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd

Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE | Postbus 92, 6710 BB EDE Tel. (0318) 58 18 00 | Fax (0318) 58 18 70 Internet: www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin

Redactie: ing. N.Th. Schuitemaker

Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen, www.enterprise-comm.nl

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

ASIC versterkt signaal van HEIDENHAIN open lengtemeetsysteem Betrouwbare nauwkeurigheid door stabiele meetwaarden

De open lengtemeetsystemen van HEIDENHAIN zijn zeer nauwkeurig en leveren, door de zeer stabiele elektro-optische aftasting van de maatverdeling, kwalitatief erg goede meetsysteemsignalen aan de volgelektronica. Daarbij speelt de door ons ontwikkelde Signal Processing ASIC, die de optische signalen omzet in elektrische signalen, een grote rol.

De intelligentie in de ASIC zorgt dat de signalen, ondanks eventuele vervuiling op de liniaal of in de aftastkop, al in het begin van het signaalvormingsproces op een goed niveau blijven. Hierbij nemen zelfs de interpolatiefout en de ruis bij een vervuiling niet toe. Wordt de vervuiling zwaarder, dan zal de ASIC alleen het signaal versterken en niet de ruis. Dit in tegenstelling tot systemen waarbij de signaalregeling aan de “achterzijde” plaatsvindt en zodoende ook de ruis mee versterkt.

Gedetailleerde opgave van de nauwkeurigheid Bijvoorbeeld bij de productie en meetapparatuur in de halfgeleiderindustrie, PCB-assemblage-machines en meetsystemen, worden zeer hoge eisen aan de nauwkeurigheid van de gemeten waarde gesteld. En daar zijn de lineaire encoders van HEIDENHAIN uitermate geschikt voor.

Na de productie wordt elk lengtemeetsysteem van HEIDENHAIN uitgebreid getest en gekwalificeerd. Bij de zeer nauwkeurige systemen wordt elk exemplaar zelfs apart vermeten en van ieder systeem wordt het specifieke meetrapport meegeleverd.

POSITIE-FEEDBACK

Metingen in een interval

De nauwkeurigheidsklasse wordt normaal gesproken gedefinieerd voor een interval van een meter, of voor systemen met een kortere meetlengte voor een interval van de meetlengte. Deze definitie beschrijft de minimale nauwkeurigheid.

Wanneer de nauwkeurigheid wordt gedefinieerd op basis van kortere intervallen geeft dat veel beter weer wat het meetsysteem over kortere slagen werkelijk presteert. In ons voorbeeld gebruiken wij de LIP 200. Als we hier een interval van 5 mm nemen, wordt de liniaal steeds met deze interval vermeten. De slechtste waarde die wordt gemeten over deze intervallen, is de intervalnauwkeurigheid.

Op de afbeelding rechts is een schematische weergave van het bepalen van de nauwkeurigheid binnen een interval. Dit illustreert duidelijk hoe dat er uitziet.

Twee getallen voor de nauwkeurigheid

In veel installaties is niet zozeer de nauwkeurigheid over de gehele meetlengte van belang, maar veel meer de waarde die geldt voor kortere slagen. Daarom geeft HEIDENHAIN nu bij de open lengtemeetsystemen dus twee getallen op voor de nauwkeurigheid: •de nauwkeurigheidsklasse. •de nauwkeurigheid bij de intervalmeting met opgave van de lengte van de interval.

We kunnen u nog veel meer details geven over de bijzondere nauwkeurigheid van open lengtemeetsystemen en hoe die tot stand komt. Wilt u dit weten, klik dan op onze website op ‘nieuwe documentatie’ of vraag de speciale brochure aan via info@heidenhain.nl. +

Schematische weergave van het bepalen van de nauwkeurigheid binnen een interval

LIP

Voor de hoogste nauwkeurigheid

LIF ± 1 µm ≤ ± 0.225µm/ ± 12 nm4 µm70 mm totTTL LIF 471 Voor een hoge nauwkeurigheid ± 3 µm5 mm 1020 mm 1 VPP LIF 481 LIDA ± 1 µm ≤ ± 0.275 µm/ ± 45 nm20 µm240 mm totTTL LIDA 473 Voorhogeverplaatsingssnelheden ± 3 µm10 mm 3040 mm 1 VPP LIDA 483 en lange meetlengtes ± 5 µm

Tom Gorissen, CNC-programmeur bij Vandenende Machinebouw:

“De 3D-taster en collision protection combineren hogere nauwkeurigheid en veiligheid”

Vandenende Machinebouw in Borssele heeft sinds januari 2016 de hoogwaardige freesmachine type Kiheung U1000N in werking. Naar volle tevredenheid voorzien van een HEIDENHAIN besturing iTNC 530. Deze stuurt vervolgens het tastsysteem TS 460, inclusief collision protection aan. Beide eveneens van HEIDENHAIN. Tom Gorissen, CNC-programmeur bij Vandenende Machinebouw, is laaiend enthousiast over deze combinatie: “Deze HEIDENHAIN combinatie biedt een veel grotere dynamische botsbewaking en dus continuïteit en tijdbesparing in de productie. Want de protection-module beschermt niet alleen de tastnaald, maar het héle tastsysteem en dat is uniek.”

Vandenende Machinebouw Vandenende Machinebouw is specialist op het gebied van machineen chassisbouw, engineering en metaalbewerking. Tom Gorissen: “Iedereen die eigen producten wil produceren, kan bij ons daarvoor een machine laten maken. Wij verzorgen het complete traject van ontwerpen, boren, frezen, lassen en slijpen tot en met monteren. Van idee tot onderdeel of compleet werkende machine. Onze roots liggen in de machinebouw en inmiddels zijn we universeel en heel flexibel actief. Onze engineers vinden een innovatieve oplossing als anderen nee verkopen.” Tom is CNC-programmeur en werkt sinds eind 2015 bij Vandenende Machinebouw: “Maar daarvoor had ik al 12 jaar ervaring met verspaning en naar volle tevredenheid 6 jaar ervaring met de programmering van HEIDENHAIN. Ik heb andere

Kiheung freesmachine met HEIDENHAIN besturing De in januari 2016 bij Vandenende Machinebouw nieuw geplaatste Kiheung freesmachine van het type KNC U1000N heeft in het afgelopen half jaar bepaald niet stilgestaan. Tom Gorissen: “Deze bedfrezer, waarmee je vier assen tegelijk kan bewerken, draait inmiddels op volle kracht, hoewel het natuurlijk niet om kwantiteit maar om kwaliteit gaat. Daar zijn we dan ook het meest trots op. Ik had geen ervaring met dit type, maar de bijbehorende HEIDENHAIN besturing was enorm toegankelijk en ik ben er direct mee gaan werken.”

iTNC 530 nu ook met dynamische botsbewaking De besturing iTNC 530 van HEIDENHAIN heeft met de nieuwste software weer een aantal extra mogelijkheden gekregen, ook voor

vriendelijker, veiliger en ook sneller geworden. Eveneens is nu de geboden dynamische botsingsbewaking (DCM) optimaal. Tom: “Dankzij de upgrade van de HEIDENHAIN-besturing iTNC 530 op onze Kiheung, profiteren we nu van een nog betere botsbewaking. Op deze bedfreesmachine is de combinatie van de taster TS 460 en SE 660 werkzaam, beide van HEIDENHAIN. De TS 460 is een schakelend 3D-tastsysteem voor het opmeten van werkstukken. De SE 660 is een zend-/ontvangsteenheid voor 3D-tastsystemen met radiografische en infraroodoverdracht.”

Bij hoge verplaatsingssnelheden is dynamische botsingsbewaking onmisbaar

Door complexe machinebewegingen bij 4- of 5-assige bewerkingen en de veelal hoge verplaatsingssnelheden wordt het steeds moeilijker de exacte asbewegingen te voorspellen. Een ‘botsbewaking’ is

daarbij een nuttige functie, die de machinebediener ontlast en hem helpt schade aan de machine te vermijden. Tom: “Door de dynamische botsingsbewaking DCM van de iTNC 530 word ik als machinebediener van deze zorg bevrijd. Een dreigende botsing wordt door de iTNC 530 herkend en de as-bewegingen worden bij een foutmelding gestopt. De besturing onderbreekt dus bij een dreigende botsing de bewerking en verhoogt daarmee de veiligheid voor de bediener en machine. Schade aan de kostbare machine en daarbij behorende dure stilstandtijden kunnen hiermee vermeden worden. Ook onbemand produceren wordt bedrijfszekerder.” De botsingsbewaking DCM werkt niet alleen in automatisch bedrijf (programma afloop), maar is ook actief in de werkstand handbediening.

In één keer goed

Vandenende Machinebouw werkt veelal met grote werkstukken. Tom: “Een gemiddeld werkstuk staat er hier 1,5 uur op, dat is nog aan de korte kant. Maar we hebben ook werkstukken gehad waarmee we 4 tot 6 uur bezig waren. Die moeten in één keer goed zijn. Materiaal en tijd zijn kostbaar. We hebben dus veel langdurige bewerkingen en dan mag er niets fout gaan. Het tastsysteem gebruiken wij om grote werkstukken uit te lijnen alvorens die te bewerken. Bij grote werkstukken heb ik vaak maar 50 mm ruimte om er overheen te komen. Dat is mijn bewegingsruimte. Daar moet ik al mijn gereedschappen overheen zien te krijgen. Komt het tastsysteem buiten die 50 mm bewegingsruimte, dan geeft het systeem dit direct aan. De

Voorheen werden de LIC 4003 lengtemeetsystemen geleverd met 2 verschillende materialen voor de maatverdeling, glas (thermische uitzettingscoëfficiënt 8 x 10-6 K-1) en Zerodur glaskeramiek (thermische uitzettingscoëfficiënt 0 x 10-6 K-1). Nu is er het glaskeramiek Robax, een materiaal dat op een bijzondere manier wordt geproduceerd en daarmee specifieke materiaal eigenschappen krijgt. Juist omdat dit materiaal over een groot temperatuurbereik niet of nauwelijks uitzet of krimpt, is het bijzonder geschikt voor maatverdelingen.

Robax als alternatief voor Zerodur Zerodur is een zeer hoogwaardig materiaal, maar het glaskeramiek Robax heeft vrijwel hetzelfde thermische gedrag, met alleen een wat grotere tolerantie. De thermische uitzettingscoëfficiënt van Zerodur is 0 ± 0,1 x 10-6 K-1, terwijl dit van Robax 0 ± 0,5 x 10-6 K-1 is.

Robax is prijsgunstiger en voldoet prima in de applicaties waar de LIC 4003 wordt toegepast, reden voor HEIDENHAIN om de Zerodur variant te vervangen door de Robax variant.

combinatie TS 460 en SE 660 helpt ons dat ultieme doel nog beter te bereiken. Ook hebben we veel laswerkstukken. Heb je daarop een beschadiging door een botsing? Dan moeten die werkstukken eerst weer terug naar de lasserij. Dat kost allemaal tijd en geld en dat voorkomen we nu. Ook voor de massieve werkstukken die we onderhanden hebben, is deze HEIDENHAIN combinatie van belang. Materiaal is duur en elke beschadiging die je kunt voorkomen is er één.”

Uniek: ook de taster zelf beschermd Enthousiast benadrukt Tom dat de genoemde combinatie van HEIDENHAIN nét een stukje meer zekerheid biedt: “Voorheen werkte ik ook met een dergelijk systeem, maar had je de botsingsbewaking alleen op de tastnaald. Maar het tastgereedschap was daarmee niet beschermd. Stel, je raakte het tastgereedschap zelf bij de bewerkingen, dan had je alsnog schade. De combinatie van de TS 460 en SE 660 heft dat probleem op. Deze geeft namelijk ook een foutmelding als de taster zélf, dus het elektronische gedeelte, geraakt wordt. Ook dan stopt het proces. Deze HEIDENHAIN combinatie biedt dus

een veel grotere bescherming én bedrijfscontinuïteit. We besparen aantoonbaar op geld en tijd met deze synergetische HEIDENHAIN combinatie van tastsysteem en botsingsbescherming.”

De machine kan taken ‘overnemen’ en veel tijd besparen “Eveneens profiteer je van het optimale gebruiksgemak en krijg je steeds meer vertrouwen in de machine. Je laat als het ware de machine zelf meer werken, waardoor je zelf andere dingen kan doen. Ook is deze HEIDENHAIN combinatie zeer probleemoplossend. Stel, je moet ergens een nulpunt instellen of vlak uitrichten om te controleren of het grote werk goed gaat, dan kan dat gewoon op de machine zelf. Voorheen moest je fysiek met linialen en een blokhaak aan de gang, maar de iTNC 530 in combinatie met het tastsysteem kan dat allemaal zelf. Dat is vooral mogelijk, omdat de kop kan draaien en we hiermee de vier-assige bewerkingen kunnen doen. Ook kun je er klokcycli mee uitvoeren. Daarmee bouw je zelfstandigheid in de machine en ga je écht tijd besparen.” +

Extra versie met Robax, nauwkeurigheidsklasse ± 1 µm Naast de bestaande varianten met een nauwkeurigheidsklasse van ± 3 µm en ± 5 µm, komt er nu ook een variant met de Robax liniaal met ± 1 µm. +

Oppervlaktekwaliteit van gefreesde werkstukken verbeteren

High quality encoder op de motoras reduceert

TNC-GEBRUIK

Bij freeswerkstukken is oppervlaktenauwkeurigheid vaak belangrijk, zeker als het gaat om matrijzen en mallen. Als het frezen namelijk al een mooi oppervlak oplevert, kunnen de kosten van een extra bewerking worden vermeden. Zoals voor naderhand handmatig polijsten. Een belangrijke factor voor goede freesresultaten is de gebruikte meettechniek. Evenals de linialen en hoekmeetsystemen, hebben de encoders in de servomotoren van de voedingsmotoren van de freesmachine een significante invloed op de te bereiken oppervlaktekwaliteit van de gefreesde producten.

HEIDENHAIN heeft onderzoek gedaan naar de invloed van onder andere de interpolatiefout van de toegepaste encoders. Wij ontdekten dat deze encoders verantwoordelijk zijn voor ongewenste en periodiek terugkerende afwijkingen in het werkstukoppervlak. Het menselijke oog is buitengewoon gevoelig voor dit soort periodieke oppervlaktefouten met een golflengte van ongeveer 0,5 tot 5 mm. Deze zijn zichtbaar als een schaduw of als een variatie in het contrast. En het zijn juist deze onregelmatigheden op het oppervlak die de matrijzenmaker veel tijd en geld kosten om te repareren.

Effecten van periodieke afwijkingen

Matrijzen bevatten steeds complexere vormen die worden geproduceerd met 5-assige simultane freesbewerkingen (afbeelding 1). Als nu een schuin of gekromd vlak wordt gefreesd door het interpoleren van verschillende NC-assen, is de interpolatiefout zichtbaar op het werkstuk.

afbeelding 2: interpolatiefout en resulterende golf op een schuin werkstukoppervlak

Vooral bij een schuin vlak onder een hele kleine hoek

Dit is helemaal het geval als het schuine vlak onder een hele kleine hoek staat. De interpolatiefout binnen de signaalperiode van de encoder wordt in de Z-richting zichtbaar op het schuine vlak (afbeelding 2). Dit komt omdat door de schuinte een n-voudige uitrekking van de signaalperiode zichtbaar wordt in het pad van het gereedschap. Terwijl de as in Z-richting precies één signaalperiode beweegt, beweegt de X-as n-maal zoveel. Een golfvorm wordt zichtbaar op het schuine vlak van het werkstuk, waarbij de golflengte overeenkomt met n-maal de signaalperiode van de Z-as encoder.

Test met een 2D-grid encoder

De set-up van de gestuurde lineaire as bestaat meestal uit een servomotor, een kogelomloopspindel, een mechanische constructie en het positiemeetsysteem. Met de liniaal wordt de positie van de as bepaald. De motorencoder op de servomotor levert vervolgens de besturing van de freesmachine het actuele snelheidssignaal voor die betreffende as. Zowel de liniaal als de motorencoder hebben elk een

afbeelding 1: complexe matrijs tijdens het frezen

oppervlaktefouten

interpolatiefout. De testresultaten zoals verderop gepresenteerd, komen voort uit de variaties van de motorencoder. Hierbij zijn er encoders gebruikt met een verschillende interpolatiefout.

Assen uitgerust met HEIDENHAIN linialen

De test is uitgevoerd met een high-performance freesmachine, waarbij alle assen zijn uitgerust met HEIDENHAIN linialen om de hoogst mogelijk haalbare positioneernauwkeurigheid te bereiken. Maar ook om de thermische effecten op de uitzetting van de kogelomloopspindel zo klein mogelijk te houden. De interpolatiefout van de linialen is significant kleiner dan ± 100 nm en leidt dus in dit geval niet tot zichtbare oneffenheden in het werkstukoppervlak. Om die reden zijn de in de test zichtbare oppervlaktefouten volledig toe te schrijven aan de interpolatiefouten van de twee verschillende encoders.

Voorafgaand baanafwijkingen gemeten

Om de effecten van het verspaningsproces en de beweging van de punt van het gereedschap (tool center point) te kunnen onderscheiden, worden voorafgaand aan de verspanende bewerking de baanafwijkingen met behulp van een HEIDENHAIN 2D-grid encoder gemeten. De grid encoder meet contactloos de contourafwijkingen tussen het tool center point en de tafel van de machine in het vlak van de twee bewegende assen (afbeelding 3).

De Z-as is hierbij relevant voor de observaties. Hier worden twee verschillende, weliswaar aanbouw compatibele, encoders met elk 2048 impulsen per omwenteling ingezet. Encoder 1 heeft een interpolatiefout die drie keer zo hoog is als die van encoder 2.

Frequentie van de interpolatiefout afhankelijk van de voedingssnelheid

Een periodiek terugkomende fout over de hele meetlengte wijst bij een toenemende verplaatsingssnelheid van de aftastkop op een stijgende frequentie. Dat betekent dat de frequentie van de interpolatiefout afhankelijk is van de voedingssnelheid. En als de frequentie van de interpolatiefout van de encoder groter wordt dan de grensfrequentie van de regelkring, kan men rekenen op een toenemende zichtbaarheid van deze interpolatiefout ter plaatse van het tool center point.

afbeelding 3: meetopstelling met grid encoder

afbeelding 4: meetresultaten van encoder 1 met een 3 maal grotere interpolatiefout

afbeelding 5: meetresultaten van encoder 2 met kleinere interpolatiefout

Resultaten encoder 1

Afbeelding 4 toont de resultaten met encoder 1 met een grotere interpolatiefout bij twee verschillende freessnelheden. De meetcurves tonen aan dat bij een voeding van 4.000 mm/min golfvormige contourafwijkingen ontstaan in de Z-richting. Wanneer wordt ingezoomd wordt een golflengte van ongeveer 1,5 mm zichtbaar. Dit komt overeen met de contourafwijking bij het tool center point, die op het oppervlak van het werkstuk gereproduceerd wordt. Deze afwijking is duidelijk zichtbaar voor het menselijke oog.

Resultaten encoder 2 Afbeelding 5 toont de meetresultaten voor encoder 2 onder verder

onveranderde omstandigheden. Omdat de interpolatiefout hier een factor 3 lager is, ontstaan er geen super geponeerde golven. De afwijkingen van de encoder in de servomotor van de Z-as zijn zo klein, dat er geen zichtbare periodieke contourafwijkingen ontstaan tussen het tool center point en de tafel van de machine.

Praktische test ondersteunt testresultaten Met een gefreesd aluminium werkstuk wordt aangetoond dat de theoretische observaties ook gelden voor relatieve bewegingen tussen gereedschap en werkstuk en voor het gefreesde oppervlak. Een PKD frees met 2 snijkanten en een diameter van 6 mm freest een schuin liggende kamer met een breedte van 60 mm en een diepte

www.heidenhain.nl

Met type-of identnummer

HEIDENHAIN heeft het internet ingezet voor het beschikbaar stellen van gekwalificeerde informatie, ook over het gebruik van onze producten en training daarvoor, en de gratis beschikbare informatie groeit met de dag. Via het web is allerlei informatie te vinden op www.heidenhain.nl. Onze website bevat een schat aan informatie over de HEIDENHAIN-producten, oud en nieuw. Het is onze uitdaging om deze informatie voor de gebruikers, ondanks de enorme variëteit en hoeveelheid, makkelijk toegankelijk te houden en recent zijn er weer stappen gezet.

van 0,4 mm, eerst met encoder 1 en daarna met encoder 2. De schuin liggende kamer wordt gemaakt door de beide werkstukken in de Y-richting te vlakken met een stabiele snelheid van 4.000 mm/min.

Duidelijk zichtbare verslechtering van de oppervlaktekwaliteit De interpolatiefout van encoder 1 veroorzaakt golven met een golflengte van ongeveer 1,5 mm en deze zijn zichtbaar als ongewenste schaduwen. De contourafwijkingen zoals voorafgaande aan de bewerking bepaald met de grid encoder, leiden inderdaad tot een duidelijk zichtbare verslechtering van de oppervlaktekwaliteit. De

afbeelding 6: oppervlak met ongewenste schaduwwerking door encoder 1 met drie keer grotere interpolatiefout (boven) en perfect oppervlak met encoder 2 (beneden)

wissel naar encoder 2 met zijn drie keer lagere interpolatiefout en met verder gelijkblijvende omstandigheden leidt tot een duidelijk mooier oppervlak (afbeelding 6). Dankzij de kleinere interpolatiefout van deze encoder zijn er geen golven in het oppervlak te zien. De HEIDENHAIN roterende encoder van het type ERN 1387 heeft zelfs een nog kleinere interpolatiefout dan encoder 2 uit de test. +

snel toegang tot technische informatie

Specificaties en montagehandleidingen op basis van ident- of type-nummer

Sinds kort zijn de gedetailleerde specificaties van de meeste HEIDENHAIN-producten terug te vinden via onze site heidenhain.nl documentatie/infobase/

Typ het ident-nummer of het type-nummer dat op het product staat in en u krijgt de belangrijkste specificaties direct op uw scherm. Onderaan het scherm is dan tevens de montagehandleiding van het product of eventueel technische handboeken als pdf beschikbaar, bijvoorbeeld als het gaat om CNC besturingen. +

In de semi-conductor industrie, in hoogwaardige automatiseringssystemen en in de medische techniek moeten de systemen heel snel maar ook exact en met een hoge resolutie kunnen positioneren. De open lengtemeetsystemen van HEIDENHAIN komen helemaal tot hun recht, daar waar het draait om exacte positionering of precies gedefinieerde verplaatsingen. En zelfs bij een behoorlijke mate van vervuiling van de liniaal blijven de meetsysteemsignalen steeds stabiel. De nieuwe HEIDENHAIN signal processor ASIC compenseert de invloed van vervuiling en brengt de oorspronkelijke signaalkwaliteit terug. En dat zonder dat de ruis in de aftastsignalen hoger wordt of dat de interpolatiefout van de aftastsignalen stijgt. Hiermee is in de regelkring de absolute of de incrementele positie-informatie continue, betrouwbaar en zeer nauwkeurig beschikbaar.

U bent van harte uitgenodigd voor de DEMOWEEK

Graag vestig ik uw aandacht op de aanstaande DEMOWEEK van 28 tot en met 31 maart 2017. Acht toonaangevende techniekbedrijven in Ede en Veenendaal, waaronder uiteraard HEIDENHAIN, openen hun deuren voor klanten en andere geïnteresseerden. De DEMOWEEK biedt hen een uitstekende gelegenheid om in een ontspannen sfeer de laatste innovaties op het gebied van machining, tooling, meten, software en automatisering te aanschouwen.

Aansprekend thema: Hoe maakt u het ?

Het thema van de DEMOWEEK 2017 zal u ongetwijfeld aanspreken: Hoe maakt u het? De passie voor het makerschap is wat ons bindt. De moderne innovaties worden daarom deze DEMOWEEK geflankeerd door een nostalgisch tintje. We gaan bouwen! Bij elk bezocht bedrijf ontvangt u een passende bouwsteen. Heeft u zes of meer bedrijven bezocht? Dan ontvangt u van ons een mooi geschenk dat uw welkomstgeschenk bij binnenkomst compleet maakt.

Smart manufacturing door ketensamenwerking

Acht deelnemers informeren bezoekers tijdens dit evenement over automatisering, precisiebewerking, multitasking, meettechniek, additive manufacturing en besturingstechniek. Alle belangrijke onderdelen die er samen voor zorgen dat een productieproces efficiënt doorlopen kan worden. Kortom: Smart manufacturing in levende lijve. Een groot voordeel voor de bezoekers van deze samenwerking is dat de deelnemende bedrijven zich op een korte afstand van elkaar bevinden. Bezoekers kunnen zich dus in één dag laten informeren over de nieuwste ontwikkelingen en trends op het gebied van de verspanende industrie.

Specials

van HEIDENHAIN Specifiek voor HEIDENHAIN kan ik u melden dat we drie werkende verspanende machines laten zien, uiteraard uitgerust met onze besturingen. Waarbij bezoekers via schermen de onderlinge connectiviteit kunnen volgen. Ook tonen wij u onze innovatie op het terrein van besturingen met intuïtieve touchscreens. Nieuwe softwarefuncties, onder de naam "Dynamic Efficiency" en "Dynamic Precision", worden werkend op een machine gedemonstreerd. Eveneens ziet u de mogelijkheden van Connected Machining, die elders in dit magazine beschreven worden. Hiermee bieden wij onze klanten de mogelijkheid tot een waardevolle efficiencyslag. Dat wij denken en ontwikkelen vanuit het te produceren onderdeel en ook de verspanende industrie tot in detail kennen, onderscheidt HEIDENHAIN van anderen. De gebruiker merkt dit direct aan het eindresultaat als zij onze systemen inzetten.

Klartext 100% verklaard

Klartext is de taal waarmee u uw HEIDENHAINbesturingen programmeert, eenvoudig met dialoog op het beeldscherm. Om het u hierbij zo gemakkelijk mogelijk te maken, vindt u alle benodigde informatie helder en overzichtelijk verzameld op de zogeheten Klartext Portal.

Klartext Portal is vooral gericht op de informatie, trainingen en programmeervoorbeelden van de HEIDENHAIN-besturingen. Hier vindt u alle informatie helder gerubriceerd en digitaal eenvoudig toegankelijk en te downloaden. Zoals technische informatie, handboeken, diverse verhelderende instructievideo’s en ook uw directe toegang tot alle HEIDENHAIN video’s op YouTube. De site, met de uitgebreide database, www.klartext-portal.de is een groeiende bron van informa-

Zeer gedetailleerd model Fokker 100

Tijdens de DEMOWEEK laat HEIDENHAIN een bijzonder en zeer gedetailleerd windtunnelmodel zien van een Fokker 100 van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR). Dit model is gerealiseerd op een 5-assige freesbank, uitgerust met besturingen van HEIDENHAIN. In een interview in deze uitgave leest u meer over onze gewaardeerde klant NLR.

ACTIE: Gratis botsbescherming bij 3D-tastsysteem Tot slot attendeer ik u graag op onze actie. HEIDENHAIN biedt nu een kwalitatief uitstekend en ‘compleet’ draadloos 3D-tastsysteem waarbij wij de optie botsbescherming gratis meeleveren. Bovendien zorgen wij voor een snelle montage, gebruiksinstructie én begeleiding tijdens de eerste fase van de productie. Met plezier demonstreren wij u de tasters tijdens de DEMOWEEK.

Ons team kan u, ook tijdens de DEMOWEEK, tot in detail informeren over de vele toepassingsmogelijkheden van onze geavanceerde producten. Vraag om de optimale oplossing voor uw bedrijfssituatie. Niet alleen kunnen wij onze systemen demonstreren; onder het genot van een hapje en een drankje in onze tijdelijke ‘Bayernstube’ adviseren wij u ook graag.

Meer weten?

Kijkt u dan op www.demoweek.nl. Hier vindt u onder andere interessante filmpjes van de deelnemende bedrijven. U bent van harte welkom.

tie en hét portal voor alles wat met onze besturingen te maken heeft. Ook artikelen in de vakpers, folders, brochures, documentatie, informatie over trainingen en ook alle verschenen uitgaven van het actuele Klartext-Magazine zijn direct beschikbaar. Voor de Engelstalige versie; www.klartext-portal.com

HEIDENHAIN biedt Klartext app

We bieden u nu eveneens een app voor het tijdschrift Klartext. Vooralsnog alleen Duitstalig. Hiermee kunt u het Klartext magazine eenvoudig en snel downloaden.

Interesse?

https://www.klartext-portal.de/klartext-magazin/das-aktuelle-magazin/

Under construction: de Nederlandse versie van de KlartextPortal

En het goede nieuws? In de loop van 2017 zal HEIDENHAIN de Nederlandse versie van deze Klartext Portal bij u introduceren. Wij houden u op de hoogte. +

Jaap Bazuin +

“De integrale en praktische diensten vanuit NLR maken hét verschil in de aerospace”

Tijdens de DEMOWEEK van 28 t/m 31 maart 2017 laat HEIDENHAIN een bijzonder model zien van een Fokker 100 van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR). NLR heeft deze gerealiseerd op een 5-assige freesbank met behulp van de besturingen van HEIDENHAIN.

NLR is een toonaangevend, mondiaal opererend onderzoekscentrum voor de lucht- en ruimtevaart. Met zijn multidisciplinaire expertise en ongeëvenaarde onderzoeksfaciliteiten, levert NLR innovatieve, integrale oplossingen voor complexe uitdagingen in de aerospace sector. De werkzaamheden van NLR beslaan het volledige spectrum van Research, Development, Test & Evaluation(RDT&E). Opdrachtgevers kunnen terecht bij NLR voor validatie, verificatie, kwalificatie, simulatie en evaluatie. Zo overbrugt NLR de kloof tussen onderzoek en toepassing in de praktijk. NLR werkt zowel voor overheid als industrie in binnen- en buitenland vanuit drie vestigingen: Amsterdam, Marknesse en Schiphol-Oost. Het centrum is opgericht in 1919 en heeft 650 betrokken medewerkers.

Veelzijdig actief

NLR’s cutting edge technology vindt zijn weg naar succesvolle luchten ruimtevaartprogramma’s van OEM’s zoals Airbus, Embraer en Pilatus. NLR draagt bij aan programma’s zoals ESA’s IXV re-entry voertuig, aero space projecten en Europese programma’s als SESAR en Clean Sky 2. Jan Scholten: “De confidentialiteit in onze sector is van cruciaal belang vanwege alle commerciële belangen van opdrachtgevers.”

Praktisch, innovatief en integraal

Jan Scholten is bij NLR werkzaam als Manager Engineering and Technical Services NLR: “NLR maakt het verschil met vooral praktische, innovatieve en ook integrale oplossingen voor de aerospace. Het integrale maken we waar door bij NLR heel veel technische disciplines in huis te hebben. Die combineren we zodat de klant een totaaloplossing krijgt. Dus én werktuigbouwkunde én elektronica én composiettechnologie én alle expertise over hoe je een vliegtuig bestuurt en hoe je omgaat met het luchtruim. Kortom, alles wat met aerospace te maken heeft, vind je verenigd in NLR. Elders zul je die combinatie niet snel aantreffen.” Universiteiten doen fundamenteel onderzoek, vervolgens pakken bedrijven hierop gebaseerd het laatste stukje ontwikkeling op. Jan: “In het gat tussen de universiteit en de eigen doorontwikkeling bij een bedrijf voelt NLR zich erg thuis.”

Windtunnelmodellen

NLR koestert een al jaren durende relatie met HEIDENHAIN. Jan: “Eén van onze activiteiten is het maken van windtunnelmodellen van nieuwe vliegtuigen. Zo’n model maken wij zelf en bestaat volledig uit dubbelgekromde oppervlakken. Deze oppervlakken met in twee richtingen een kromming, maken we veelal door delen simultaan te frezen op 5-assige freesbanken. Een groot deel van onze freesbanken is al sinds jaar en dag uitgerust met de besturing van HEIDENHAIN.

Waarom wij voor dit merk kiezen? We hebben verschillende machines die alle soorten onderdelen van zo’n windtunnelmodel moeten kunnen maken, van klein tot groot. Ons machinepark kan alle onderdelen produceren van circa 3 meter lengte tot superklein. Dus zijn onze machines afgestemd op die hoeveelheid uiteenlopende producten, en de HEIDENHAIN besturingen werken in dit proces zeer precies. Maar er is ook een efficiencyvoordeel. Want de besturing van HEIDENHAIN maakt het mogelijk onze operators te wisselen van de ene naar de andere machine, zonder dat hij moet overschakelen op een andere besturing. Dat werkt efficiënt.”

Bijzondere bijdrage aan DEMOWEEK

Zoals gezegd, geeft NLR ook acte de présence tijdens de aanstaande DEMOWEEK van 28 t/m 31 maart 2017. Jan: “Voor deze gelegenheid lenen wij aan HEIDENHAIN een model uit van de Fokker 100. Een ouder, maar echt representatief windtunnelmodel dat we aan de buitenwereld mogen laten zien. Zo’n model maken wij in feite om het ontwerp van de vliegtuigbouwer te verifiëren. De nauwkeurigheid bij zo’n model is cruciaal, want als dáár op kleine schaal al afwijkingen in zitten, dan zullen de testresultaten het uiteindelijke model op ware grootte helemaal negatief gaan beïnvloeden. Dus de nauwkeurigheid die nodig is bij het frezen van een model is extreem. Je hebt het dan over onderdelen gemaakt van RVS. De nauwkeurigheid die bijvoorbeeld vereist is bij het frezen van de vleugels van dit model zit overal binnen 0,05 millimeter. Deze profielnauwkeurigheid is bij ons de normaalste gang van zaken. En met onze 5-assige simultaan freesbanken met HEIDENHAIN-besturing lukt ons dat!”

Klein, kleiner, kleinst… Jan: “Een windtunnelmodel van een vliegtuig heeft bewegende delen zoals kleppen aan vleugels en ook staartvlakken die in een bepaalde hoek getest moeten kunnen worden. De verandering van de standen sturen wij tijdens het testen aan met remote-control motoren. Die hoek willen we zeer nauwkeurig kunnen instellen. Daarvoor gebruiken we hele kleine lineaire of hoekencoders van HEIDENHAIN, die passen we toe in onze windtunnelmodellen. Daarbij zijn we altijd op zoek naar hoe het allemaal nóg kleiner kan om in te passen in onze windtunnelmodellen. In die zoektocht vinden HEIDENHAIN en NLR elkaar steeds vaker.” +

Connected Machining

Gekoppelde en transparante processen besparen tijd

Connected Machining is een inmiddels veelvuldig toegepast industrieel concept voor een totaal digitaal orderproces. De voordelen zijn talrijk, maar samen te vatten in twee prominente pluspunten: Connected Machining verhoogt de transparantie en ondersteunt het planningsgerichte productiemanagement.

Communicatie is altijd de voorwaarde voor de overdracht van kennis en daarmee voor vooruitgang. Netwerkcommunicatie maakt deze kennis nog sneller beschikbaar en dit leidt veelal tot intelligente oplossingen. Dus waarom geeft een bedrijfsorganisatie ook niet alle beschikbare informatie en kennis door aan de productieafdeling? Met de functie Connected Machining in onze TNC-besturingen heeft een productieafdeling direct toegang tot alle zinvolle informatie van de ondersteunende afdelingen. Met Connected Machining integreert men de productie in de hele procesketen en daarmee maakt een bedrijf deze nog efficiënter. De productiviteit, de kwaliteit en de flexibiliteit zullen stijgen.

Promoveer de werkplaats tot spin in het web

Ervaren machinebedieners wisten het altijd al: De kern van het bedrijf is uiteindelijk de werkplaats. De naam zegt het al: Hier vindt het feitelijke werk plaats. Voor wat betreft het bedrijfsnetwerk vormt de werkplaats echter vaak nog een soort buitenpost in de periferie van het netwerk. Die positie past niet langer bij het moderne concept van Connected Machining en verandert HEIDENHAIN nu met het toepasselijk genaamde functiepakket Connected Machining. Met dit pakket wordt de TNC-besturing opgenomen in het netwerk van alle productie ondersteunende afdelingen in een organisatie. Hierdoor worden

procesgegevens uit het productieproces beter benut en dit maakt het werk makkelijker, sneller en de processen duidelijker.

Ondersteuning van het digitale ordermanagement

HEIDENHAIN TNC-besturingen met Connected Machining ondersteunen het digitale ordermanagement bij de fabricageafdelingen en de koppeling van de besturing aan die afdelingen binnen het bedrijf die deze productie ondersteunen. Dit concept verandert de werkplaats van een buitenpost in een volwassen onderdeel van een efficiënte procesketen.

Direct vanaf de besturing toegang tot alle data

Met de Remote Desktop Manager is er direct vanaf de besturing toegang tot alle data die nodig kunnen zijn om de voordelen van Connecting Machining maximaal te benutten. Het gaat hierbij om

data zoals CAD-tekeningen, NC-programma’s en gereedschapsgegevens. Maar ook werkinstructies, onderdelenlijsten, voorraadinformatie en e-mails.

Niet langer afhankelijk van derden

Het bespaart aantoonbaar tijd wanneer direct vanuit de TNC-besturing de ontbrekende gegevens op een CAD-tekening uit het CAD/CAM-systeem zijn op te halen. En daarmee is de afhankelijkheid van derden in dit proces gestopt. En juist ’s avonds en in het weekend biedt dit een enorm voordeel, omdat veel ondersteunende afdelingen dan niet werken en er toch 24/7 toegang is tot alle relevante data. Daarnaast kunnen meldingen ook vanuit het productieproces naar de andere afdelingen gestuurd worden. Bijvoorbeeld als tijdens de productie procesgegevens zoals snijgegevens of voedingen worden aangepast.

Krachtige koppeling dankzij HEIDENHAIN DNC-interface

De HEIDENHAIN DNC-interface zorgt voor de koppeling van de gereedschapsmachine met een TNC-besturing aan het ERP-systeem evenals met de werkvoorbereiding. Deze krachtige interface verzorgt de datastroom van en naar de gereedschapsmachine en maakt een verregaande automatisering mogelijk. Dit laatste is een voorwaarde voor de zogeheten verticale integratie van de gereedschapsmachine in de IT-omgeving van de productieafdeling. Deze integratie biedt twee prominente voordelen: Het verhoogt de inzichtelijkheid in het productieproces en ondersteunt het opdrachtmanagement.

Grote voordelen van moderne netwerkstructuur Als bijvoorbeeld de machinebediener de verspaningsparameters voor een bepaalde bewerking verhoogt, verloopt het proces sneller dan oorspronkelijk gepland. Om dit voordeel ook daadwerkelijk te kunnen gebruiken, moet de logistiek in de organisatie op deze nieuwe situatie worden aangepast. Dit is bij uitstek een opdracht voor het voorraadsysteem, want dat zorgt ervoor dat nieuwe ruwdelen en gereedschappen eerder dan oorspronkelijk gepland bij de machine worden klaargezet. Ook worden de onderdelen eerder gereed gemeld en kunnen deze eerderaan de klant worden geleverd. Klanten waarderen deze voordelen en er ontstaat extra productieruimte voor andere opdrachten.

“Dutch-Shape gebruikt grootste

Dutch-Shape in Borne specialiseert zich sinds de oprichting in 2006 als extreem hoogwaardig mallenbouwer voor composietdelen voor de vliegtuigindustrie. Dutch-Shape is hiermee één van de belangrijkste leveranciers van turn-key oplossingen voor de tooling van grote, complexe composietdelen en assemblages voor de luchtvaartindustrie. Die veeleisende sector sluit precies aan op de middelen die Dutch-Shape in huis heeft.

Dutch-Shape bedient mondiale spelers zoals Airbus, daar is men zelfs benoemd tot preferred supplier. Ir. Bert Wildenborg, Operational Director Dutch-Shape: “Wereldwijd behoren wij daar sinds twee jaar tot de vijf beste suppliers. Maar we zijn ook supplier voor bijvoorbeeld Boeing, Bombardier, Lockheed en vele andere vliegtuigbouwers. Wereldwijd heb je het slechts over een vijftiental suppliers met dezelfde grootte als Dutch-Shape. En kijk je naar de machines die wij hebben, dan behoren wij wereldwijd tot de top tien. In Nederland zijn wij uniek, dat is een feit.” Dutch-Shape bouwt dus zelf geen vliegende delen, maar mallen waarmee de vliegtuigbouwer zelf die delen produceert: “Je hebt het hier over drie hoofdgroepen voor tooling: lamineermallen, trimmallen en mallen voor assemblage. De linialen en besturingen van HEIDENHAIN spelen in het productieproces een grote rol.”

Ook 3D-constructie in eigen huis Dutch-Shape is onder andere gespecialiseerd in de lamineermallen. Bert: “Dan heb je het vooral over dubbelgekromde lasconstructies of uit volmateriaal gefreesde mallen. Maar het is in ieder geval altijd dubbelgekromd. Cruciaal is dat wij dit werk ook in eigen huis in 3D construeren. Wij ontvangen van onze klanten de 3D-data van de delen waarvan wij de mallen moeten produceren. Vanuit CATIA, de 3D CAD-software waarmee we werken, zetten wij vervolgens, samen met de specs van de klant, een 3D-constructie voor de mal op. Dergelijke, veelal lasconstructies kunnen wij eveneens zelf produceren. Maar we kopen deze ook in om aan de korte levertijden te kunnen voldoen. Zo’n lasconstructie heeft een bepaalde bewerkingstoeslag, die wij later met CNC-verspaning afnemen, zodat we uiteindelijk het oppervlak krijgen dat specifiek gewenst is.”

Complete traject in eigen huis

De kracht van Dutch-Shape is dus dat zij het complete traject beheersen: “We starten, zoals gezegd, bij de afdeling engineering en constructie. Hiervoor hebben we acht engineers in huis die in CATIA de constructies maken. Naast het CNC-frezen en de montage, doen we ook de eindafnames allemaal intern. Daar gebruiken we eveneens complexe apparatuur voor, zoals twee Lasertrackers en een CNC-meetbank. Kapitaalintensieve apparatuur, maar we hebben al die trajecten onder één dak in huis. Daar zit onze kracht.”

Bert Wildenborg, Operational Director Dutch-Shape

CNC-freesmachine van Europa”

Uitgebreid en zeer hoogwaardig machinepark Dutch-Shape bezit momenteel een uitgebreid machinepark van CNCfreesmachines. Zoals twee 3-assige machines van 3 meter, een 3-plus-2-assige machine van 4 meter, een simultaan 5-assige machine van 3,5 x 2,20 x 1,5 meter en een simultaan 5-assige van 8 x 1,25 x 2,5 meter. De nieuwste machine, en dit is bijzonder, meet maar liefst 26 x 6 x 3 meter (2 meter effectief freesbereik). De 3-assige machines hebben een ouder type HEIDENHAIN besturing: de TNC 426 en de TNC 430. De rest is allemaal voorzien van de HEIDENHAIN iTNC 530 besturing.

Grootste CNC-freesmachine in zijn soort

Interessant is het om wat dieper op de nieuwe machine in te gaan: de grote 5-asser. Bert: “Dutch-Shape heeft hiermee de grootste

“De linialen en besturingen van HEIDENHAIN spelen in het productieproces een grote rol.”

CNC-freesmachine in zijn soort van Europa in gebruik genomen. Het gaat om een machine met een bereik van 26 x 6 x 3 meter. Wij bewerken hierop complexe mallen voor vliegtuigonderdelen. Het gaat om een machine van de Italiaanse fabrikant FPT, de Dinomax. Samen met FPT is deze machine geconstrueerd tot een maatwerkmachine voorzien van twee Gantry portalen die beide voorzien zijn van een simultaan 5-assige freeskop. Verder bezit deze machine twee HEIDENHAIN iTNC 530 besturingen, zodat deze machine ook in te zetten is als twee simultaan 5-assige machines van 10 meter freesbereik per stuk.”

Nauwe samenwerking met HEIDENHAIN

Bert: “Al sinds onze oprichting in 2006 werken wij met HEIDENHAIN. De oprichters van Dutch-Shape zijn altijd al actief geweest in de mallenbouw voor de vliegtuigindustrie en de mallenbouw in het algemeen. In deze sectoren is de HEIDENHAIN-besturing vanaf de beginjaren 2000 sterk in opkomst. Bij de aanschaf van de eerste grote simultaan 5-assige freesmachine in 2006 is daarom ook bewust besloten om deze uit te rusten met de HEIDENHAIN iTNC 530 besturing.” Bert geeft voor de volledigheid aan dat de machineleverancier in eerste instantie leading is met welk merk linialen een bepaalde machine uitgevoerd wordt: “Daar geven zij dan ook een bepaalde nauwkeurigheid voor af. We zijn volledig tevreden met de combinatie van hoogwaardige machines met HEIDENHAIN linialen die wij aanschaffen. Voor de besturing kiezen we heel bewust voor HEIDENHAIN, omdat we er veel goede ervaringen mee hebben en

uitermate te spreken zijn over de gerealiseerde oppervlakken in combinatie met de werking van de machine. We kiezen hierbij dus voor de integrale benadering van zowel HEIDENHAIN linialen als de bijbehorende, zeer gebruikersvriendelijke, besturingen.”

Eén-op-één vertaling tussen 3D CAD-files en besturing

“We werken voornamelijk met 3D CAD-files, dus de 3D data vormt ook weer de basis voor de freesoperatie. Daar heb je nu eenmaal CAM-software voor nodig. We gebruiken de besturing dus niet om aan de machines zelf te programmeren. De met de CAM-software gegenereerde NC-programma’s halen we met de besturing van het netwerk af en voeren we vervolgens uit.”

Ervaring met after sales van HEIDENHAIN is een pré

Dutch-Shape is zich bewust van de uitgebreide trainingsmogelijkheden die HEIDENHAIN aanbiedt: “Maar we trainen onze nieuwe operators voornamelijk zelf en proberen bij het aantrekken van nieuwe operators bij voorkeur te selecteren op operators met ervaring met HEIDENHAIN besturingen. Als het bedrijf vragen heeft over de besturing of aanverwante onderdelen daarvan meldt Dutch-Shape zich direct bij HEIDENHAIN in Ede: “Dat is goed geregeld. We krijgen altijd snel respons en zij staan open voor al onze vragen, verzoeken en suggesties.” +

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties.

Redactiesecretariaat en administratie: Anna Weerd

Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via e-mail: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE | Postbus 92, 6710 BB EDE

Tel. (0318) 58 18 00 | Fax (0318) 58 18 70

Internet: www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin

Redactie: ing. N.Th. Schuitemaker

Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen, www.enterprise-comm.nl

Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Gratis botsbescherming bij 3D-tastsysteem TS 460 van HEIDENHAIN

HEIDENHAIN biedt een kwalitatief uitstekend en ‘compleet’ draadloos 3D-tastsysteem waarbij wij óók zorgen voor een snelle montage, goede gebruiksinstructie én begeleiding tijdens de eerste fase van de daadwerkelijke productie. En wat deze actie uniek maakt: De optionele botsbescherming leveren wij er nu gratis bij!

Werkstukken en gereedschappen automatisch uitrichten en meten Deze draadloze 3D-tastsystemen van HEIDENHAIN zijn uitermate geschikt voor gebruik op freesmachines en bewerkingscentra met een TNC-besturing van HEIDENHAIN. Het uitrichten en meten van werkstukken gebeurt automatisch, snel en zeer nauwkeurig. Insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles worden heel snel uitgevoerd. Onze tastsystemen staan garant voor een zeer hoge betrouwbaarheid. Verhoog uw rendement, reduceer uw kostbare stilstandtijd.

Nu met gratis en effectieve botsbescherming

Bij lichte aanraking met het werkstuk of de klauwplaat wijkt het tastsysteem uit. Tegelijkertijd deactiveert een ingebouwde schakelaar het gereedsignaal en stopt de machine. Een verkeerde beweging blijft daardoor zonder ernstige gevolgen. De botsbescherming bij uw 3D-taster van HEIDENHAIN absorbeert kleine botsingen en voorkomt grotere schades aan de spil evenals aan machineonderdelen. De winst zit in de verhoging van het machine-rendement en de productiekwaliteit. Met behulp van de tasters van HEIDENHAIN kan men 24/7 produceren en optimale kwaliteit garanderen. +

Beeld

uit animatie op youtube

Voordelen:

• Ontworpen voor frezen, draaien, slijpen.

• Geschikt voor kleine, grote, gesloten en open machines.

• Compact ontwerp, ideaal voor kleine inbouwruimtes, meer vrijheid bij het zwenken.

• Betrouwbare meetresultaten.

• Lucht/water-jets voor reinigen.

• Slijtagevrije optische sensor.

Nieuwe en aangepaste functies in de TNC besturingen

Graag melden wij een aantal nieuwe en aangepaste NCgebruikersfuncties in de TNC besturingen. Tenzij anders vermeld werken deze op de TNC 620 en TNC 640.

Behoud startpunt bij onderbreking tijdens Programma-afloop

Na een onderbreking van een lopend programma, bijvoorbeeld door een NOOD-UIT, een interne stop of een onderbreking in de stroomtoevoer, slaan de TNC 620 en de TNC 640 het regelnummer in het programma van onderbreking direct op. Na een nieuwe start biedt de TNC deze regel aan als startpunt. Daarnaast kan het programma nu direct gestart worden, omdat nu niet meer eerst het hele programma doorgerekend behoeft te worden.

Uitbreiding Programmatest

De werkstand Programmatest is opnieuw iets uitgebreid met een functie die de gebruiker de mogelijkheid geeft om de simulatie op vooraf gedefinieerde posities te stoppen of direct naar bepaalde regels in het programma te springen om vanaf daar weer verder te simuleren. Ook is het mogelijk om het ruwdeel en ijlgangbewegingen te resetten. Dit geeft soms een beter overzicht in het beeld van de grafische simulatie.

Werkstand Positioneren met handingave uitgebreid

In de werkstand MDI, ofwel Positioneren met handingave, kan nu evenals in de werkstand Programma-afloop, regel voor regel, een aantal regels worden afgewerkt dat met elkaar samenhangt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan regeloverstijgende instructies zoals radiuscorrecties en labelsprongen. Hiermee kan de werkstand MDI nog makkelijker worden gebruikt voor het afwerken van eenvoudige programma’s.

Ondersteunende weergave Programmeren uitgebreid

De ondersteunende grafische weergave in de werkstand Programmeren is opnieuw een stuk verbeterd. Vooral bij hele lange en ingewikkelde programma’s biedt dit grote voordelen; Het is nu namelijk mogelijk om ook hier bepaalde gereedschapsbanen en ijlgangbewegingen grafisch te onderdrukken, waardoor het overzicht bij complexe programma’s toeneemt.

Controle op gereedschappen, ook in Programmatest Met de functie Gereedschapsgebruik(test) kan voorafgaand aan het aflopen van een programma gecontroleerd worden of de in het geselecteerde programma gebruikte gereedschappen aanwezig zijn en de reststandtijd daarvan nog voldoende is.

Actuele coördinaten in werkstand Programmatest

In de werkstand Programmatest kan de gebruiker nu via de softkey METEN de actuele coördinaten tonen, door de muis in de grafische weergave te plaatsen.

Extra modus KinematicsOpt

De bestaande cyclus 451 voor het opmeten van de kinematica heeft nu een nieuwe modus. In deze nieuwe modus 02 wordt zoals gebruikelijk de kinematica vermeten in de rondassen. Aanvullend worden nu echter ook hoekfouten en positioneerfouten geoptimaliseerd, waardoor de nauwkeurigheid van de machine verder verbetert.

3D-ToolComp, nieuwe software op TNC 640

Bij de software-optie 3D-ToolComp gaat het om een 3D-correctiewaardetabel van de radius van gereedschappen en tastsystemen. Met de in de correctiewaardetabellen beschikbare deltawaarden worden de afwijkingen van de ideale bolvorm van gereedschappen en het schakelgedrag van tastsystemen verrekend. Dit gebeurt afhankelijk van de hoek tijdens de inzet in de machine. Hiervoor zijn in het bewerkingsprogramma vlaknormaalvectoren noodzakelijk.

Via de nieuwe tastsysteem cyclus 444 wordt met deze correctiewaardes rekening gehouden.

Nieuw op TNC 640: 3D-tasten en 3D-kalibreren van tastsystemen

Met cyclus 444 Tasten 3D voor het meten van vrije vormvlakken kunnen punten op een 3D-geometrie worden gemeten. Na het aantasten geeft de TNC automatisch aan of de gemeten waarden binnen een vooraf opgegeven tolerantie liggen. Het resultaat kan in een NC-programma opgevraagd worden. De cyclus genereert ook een overzichtelijk meetprotocol in HTML-formaat. Om de nauwkeurigheid van de meetresultaten te verhogen, kan voorafgaand aan de tastcyclus het tastsysteem 3D-gekalibreerd worden. Vervolgens compenseert de cyclus het individuele schakelgedrag van het tastsysteem in de verschillende richtingen.

Ruimtelijke bogen TNC 640

De besturing ondersteunt nu ook het verwerken van ruimtelijke bogen. Dit betekent dus circulaire bewegingen is 3-assen simultaan, loodrecht op het bewerkingsvlak.

Overlappingsfactor, voeding en terugtrekrichting programmeren op TNC 640

De draaicycli 861, 862, 871, 872, 860 en 870 zijn uitgebreid met de parameter Q510, Q511 en Q462. Hiermee is het mogelijk een overlappingsfactor, een voeding en een terugtrekrichting te programmeren. +

Nieuwe serie hoekmeetsystemen

Nieuwe inductieve encoders als positiemeetsysteem

HEIDENHAIN introduceert met de ECI/EBI 4010 en de ECI 4090 een nieuwe serie inductieve encoders. Deze hebben een holle as met een diameter van 90 mm en zijn bij uitstek geschikt als positiemeetsysteem in motion control systemen.

Het systeem bestaat uit een aftasteenheid en een trommel met daarop de verdeling. De meetsysteemsignalen lopen via een kabel naar de volgelektronica. De toepassingen voor deze encoders zijn vooral te vinden in combinatie met torque motoren in bijvoorbeeld spuitgietmachines, folie- en papiermachines en elektrisch aangedreven persen. De systemen hebben grote aanbouw- en bedrijfstoleranties en kunnen hoge trillings- en stootbelasting verduren. De EnDat-systemen ECI/EBI 4010 zijn gebouwd rondom een verregaand geïntegreerde optische aftast ASIC met optioneel een door een batterij gevoede omwentelingenteller. In de DRIVE-CLiQ-variant ECI 4090 (alleen als single-turn versie) is aanvullend de DRIVE-CLIQ interface unit geïntegreerd.

Technische beschrijving

Deze serie encoders is specifiek ontworpen als motorfeedback-systeem, vooral voor toepassing in torque-motoren en productiemachines. De eigenschappen zijn duidelijk toegespitst op de omstandigheden zoals deze daar optreden. Hiermee onderscheidt dit product zich van onze andere encoders met een holle as van meer dan 90 mm. De technische gegevens voor het temperatuurbereik (tot max.115 °C), het maximale toerental (tot 6000 min-1) en de trillingsbestendigheid (tot 400 m/s2 voor de aftastkop en 600 m/s2 voor de trommel) volgens EN 60068-2-6 tonen dit op overtuigende wijze aan.

Voordelen van aftastprincipe

De aftasting wordt verzorgd door het zogeheten radiale aftastprincipe. De complete verdeling op de trommel (rotor) en het aftastveld in de aftastkop vormen de positiesignalen. De encoder verwerkt hiermee de signalen van twee incrementele sporen, die elk een verschillende delingsperiode hebben. Dit aftastprincipe biedt grote toleranties, zowel bij de aanbouw als in bedrijf. Bij een resolutie van 20 Bit is een axiale afwijking van de trommel ten opzichte van de aftastkop

Trainingen voor optimaal

HEIDENHAIN biedt ook in 2017 een uitgebreid opleidingspakket voor de juiste bediening, programmering én het onderhoud van o.a. besturingen. Voor bedienend personeel en ook voor de servicemonteur biedt HEIDENHAIN op maat gesneden trainingen. Met deze opleidingen kan de productiecapaciteit van boor-, frees- en draaibanken optimaal benut worden. Ook schept u zo de voorwaarden om concurrerend te werken.

Nieuwste besturingen in trainingslokaal

In ons vernieuwde trainingslokaal in Ede werken de cursisten met de apparatuur die zij in de praktijk gebruiken. Onze trainingsruimte beschikt ook over de nieuwste type besturingen. Twee productiemachines maken het mogelijk om de opgedane kennis direct in de praktijk te brengen.

Hoekmeetsysteem ECI 4010

POSITIE-FEEDBACK

in motion control

van 1,5 mm toegestaan, terwijl een ruime afwijking in de rondloop tot 0,2 mm geen probleem vormt.

Montage en inbedrijfname

Ook de montage van de encoders is zeer eenvoudig en gericht op de integratie in motoren en machines. Met een toelaatbare afwijking in de concentriciteit van 0,8 mm voor de oriëntatie van de aftastunit ten opzichte van de trommel, zijn de eisen niet erg hoog. De trommel en de aftastunit zijn voorzien van een centreerrand die montage zonder gereedschap mogelijk maken, waarna het systeem direct bedrijfsklaar is. Voor het beoordelen van uitgangssignalen volstaan de apparaatafhankelijke kengetallen, de gebruikelijke test kan achterwege blijven.

Verregaande compensatie van positieafwijkingen

De inductieve radiale aftasting biedt een verregaande compensatie van die positieafwijkingen, die vooral bij modulaire encoders ontstaan bij fouten in de uitlijning tussen de encoder en aandrijfas. De meetcurve (zie afbeelding) toont een typisch verloop van de nauwkeurigheid bij een rondloopfout van de aandrijfas van 0,2 mm en bij verder ideale montageomstandigheden. Bij encoders waarbij de verdeling radiaal is aangebracht en met een enkele aftasteenheid, is onder vergelijkbare omstandigheden de invloed van een dergelijke rondloopfout duidelijk veel groter.

Safety Integrity Level SIL 2 en SIL 3

De singleturn positie-informatie van de meetsystemen is geschikt voor SIL 2-toepassingen (volgens DIN 61508). Met aanvullende maatregelen in de volgelektronica, is ook certificering volgens SIL 3 mogelijk, inclusief de relevante mechanische foutuitsluiting voor een veilige koppeling. +

gebruik en gedegen onderhoud

Trainingen op maat

HEIDENHAIN biedt diegene die een bepaald thema uitgediept wil hebben, ook alle mogelijkheden. Een workshop of meerdaagse trainingen, er is veel mogelijk. Afhankelijk van het thema en de wensen van de opdrachtgever op locatie of in Ede. De data zijn in overleg.

Voor details over onze trainingen TNC-PROGRAMMEREN BASIS en TNC-PROGRAMMEREN VOOR GEVORDERDEN zie onze website: training.heidenhain.nl

Servicescholingen

Ook de servicemedewerkers van een technische dienst of serviceverlenend bedrijf kunnen geschoold worden in het onderhoud van HEIDENHAIN-systemen. Of het nu gaat om de CNCbesturingen, datacommunicatie of de meetsystemen; afhankelijk van de benodigde kennis, kan een cursus uit modules opgebouwd en verzorgd worden. +

centreerrand voor aftasteenheid

centreerrand voor trommel met verdeling

POSITIE-FEEDBACK MOTION

HEIDENHAIN NEDERLAND B.V. 6716 BM Ede, Nederland Telefoon 0318-581800 TNC-GEBRUIK

Communicatie drijft kennis en vooruitgang. Dat is altijd al zo geweest. Een effectieve communicatiestroom is noodzakelijk voor kwaliteit en innovatie. Ook in uw machinepark. Dus waarom voorziet u uw productieafdeling niet van alle beschikbare informatie rondom het productieproces? Dat is Connected Machining Connected Machining functies in onze TNC-besturingen hebben uw productiemedewerkers altijd toegang tot informatie van de ondersteunende afdelingen. Zo integreert Connected Machining uw productie naadloos in de gehele procesketen. Het resultaat: u kunt meer, beter en flexibeler produceren.

“Onze klanten staan niet alleen centraal bij productontwikkeling, maar ook bij diensten zoals trainingen”

We doen veel onderzoek naar zowel applicaties als praktijktoepassingen van bijvoorbeeld onze encoders. Samen met bijvoorbeeld OEM’ers zoeken we daarin continu naar de grenzen van de mogelijkheden. Het ultieme doel is om te bereiken dat gebruikers, met behulp van onze meet- en regeltechniek, het uiterste uit hún toepassingen halen.

Voorbeeld van inventiviteit: Formula Student Team Delft

De inventiviteit van gebruikers van vooral onze meet- en regelproducten lijkt geen grenzen te kennen. Een mooi voorbeeld leest u ook in deze uitgave van de HEIDENHAINinfo. Het Formula Student Team Delft past onze encoders toe in de elektromotoren die in de wielen van hun raceauto zijn geplaatst. Het doel van de competitie is om ieder jaar een zo compleet mogelijke auto te ontwerpen en hierdoor studenten meer praktijkervaring te geven in engineering en projectmanagement. Zij nemen deel aan de Formula Student competitie, waarin zij de strijd aangaan met meer dan 500 studententeams. Daarvoor raceten zij onder andere op het Silverstone circuit in Engeland (3e plaats) en op het Circuit de Catalunya in Spanje waar zij als 2e finishten.

TNC cursussen op maat

In deze uitgave kunt u lezen over ons nieuwe cursusconcept. Voortaan zijn trainingen volledig op de wensen van het bedrijf in te plannen. Met docenten die flexibel met opdrachtgevers meedenken en ‘leren op maat’ echt in de praktijk brengen. Dit betekent dat medewerkers precies leren wat zij nodig hebben en ook starten en eindigen op exact het gewenste leerniveau. Door eveneens een nieuwe flexibiliteit in de feitelijke trainingsplanning van de medewerkers, kan het bedrijf hen zowel laten trainen alsook volop gebruik blijven maken van hun inzet in de productie. Een voordeel, dat zal aanspreken in de fors aantrekkende economie en dus toenemende orderportefeuilles. Ik raad u het artikel over ons vernieuwde trainingsconcept daarom van harte aan.

Ontmoet HEIDENHAIN

op de beurs

Uiteraard komt u ons ook de komende tijd tegen op de Precisiebeurs 2017 en Metavak 2017. In het kader ziet u de details. Graag ontvangen wij u persoonlijk op onze stand om de mogelijkheden van vooral de nieuwe producten voor uw activiteit te bespreken.

Uw bijzondere producttoepassing ook in onze uitgave? Tip ons gerust

In de HEIDENHAINinfo schrijven we graag over gebruikers van onze meet- en regeltechniek. Niet om onszelf op de voorgrond te plaatsen, maar vooral om een bijzondere werkwijze, toepassing of producten aan onze ruim 8000 lezers te presenteren. Heeft u een interessant verhaal? Laat dit de redactie dan weten en stuur een emailtje naar het secretariaat: documentatie@heidenhain.nl

METAVAK

PRECISIEBEURS

Jaap Bazuin +

Copyrighted © Worcflow V.O.F. 2016

Touchscreen maakt besturing van metaalbewerkingsmachine nóg gemakkelijker

In de ICT is een vreemde paradox waarneembaar. Particulieren profiteren al jaren van de meest slimme innovaties. Denk aan intuïtief en makkelijk te bedienen tablets en smart phones. Terwijl het bedrijfsleven, en merkwaardig genoeg vooral het industriële bedrijfsleven, het vaak nog moet doen met een bijna archaïsch aandoende handmatige knoppenbediening. Maar gelukkig dringt de innovatie van Apple ook door in de industriële omgeving, zoals nu bij HEIDENHAIN.

Goed nieuws is namelijk dat de bekende, populaire en veel toegepaste TNC 620 en TNC 640 besturingen voortaan ook verkrijgbaar zijn met een touchscreen. Operators zullen dit gemak verwelkomen. De TNC 620 en TNC 640 combineren hiermee de typische voordelen van de HEIDENHAIN contourbesturing met de gebruikersvriendelijke touchscreen-technologie, vergelijkbaar met bijvoorbeeld smartphones of tablets.

Net als op een tablet…

Hoe het werkt? Net als op een tablet: overzichtelijk en herkenbaar. Slechts een lichte druk van uw vinger is voldoende om een gewenste functionaliteit in werking te zetten. Moeiteloos te bedienen met een lichte aanraking van het scherm, vingerbewegingen en het op te roepen toetsenbord. Ook zeer praktisch is dat de touchscreen-bediening van de besturingen TNC 620 en 640 contentgedreven werkt. Wat dit voor de operator betekent? Deze blijft met de functietoetsen op het touchscreen binnen de omgeving waarbinnen de operator op dat moment navigeert. De operator wordt dus niet voortdurend onvrijwillig en hinderlijk teruggeworpen op het startmenu van de besturing. Dit scheelt tijd, geld en minimaliseert foutkansen.

De combinatie van snelheid en accuratesse

De operator navigeert snel en intuïtief door lange lijsten, programma's, tabellen en andere inhoud door dynamisch te scrollen. De operator kan dit dynamische scrollen op elk gewenst moment stoppen. Dat maakt het gemakkelijk om bijvoorbeeld een bepaalde NC-regel te vinden of een gereedschap in lange NC-programma's of gereedschapstabellen.

Extra verkrijgbaar

De touchscreen-bediening is optioneel leverbaar bij zowel de TNC 620 als de TNC 640. +

POSITIE-FEEDBACK

LAK liniaal: absolute lineaire encoder met zeer kleine afmetingen

Combinatie incrementele en absolute technologie levert hoge verplaatsingssnelheden en resoluties

Numerik Jena uit Duitsland, onderdeel van HEIDENHAIN, heeft met de ontwikkeling van het ‘LAK’ absolute meetsysteem een nieuwe mijlpaal bereikt in het aanbod van absolute encoders van de HEIDENHAIN groep. Een combinatie van incrementele en absolute meettechniek met als resultaat hoge verplaatsingssnelheden en hoge haalbare resoluties.

Voordelen:

• Absolute interface.

• Nauwkeurig.

• Hoge resolutie.

• Zeer klein en licht van gewicht.

• Klantspecifieke mechanische oplossingen.

Zeer compacte dimensies en klantspecifieke aanpassingen Zoals gewoonlijk gaf men veel aandacht bij de ontwikkeling aan zowel de zeer compacte dimensies alsook mogelijke klantspecifieke aanpassingen. Voor toepassing in zeer kleine ruimten is een speciale kitversie (Kit LA) beschikbaar. Deze LAK liniaal is in de Kit-variant niet alleen heel klein, maar ook modulair.

Absoluut: dus efficiënt en veilig Ook onderscheidend is dat het geen incrementele, maar een absolute versie is. Het voordeel? Na inschakeling is de werkelijke positie direct beschikbaar en is een verplaatsing naar referenties niet nodig.

Uitstekende eigenschappen

Het samenvoegen van incrementele en absolute meettechnologie in combinatie met EPIFLEX sensormodule geeft dit meetsysteem zijn uitstekende eigenschappen. Zoals een hoge resolutie tot 78 nm (zonder extra elektronica), hoge snelheden tot 10 m/s, zeer laag gewicht en automatische signaaloptimalisatie na installatie met een verscheidenheid aan analysemogelijkheden door middel van software ABSOFLEX. En tot slot: een goede bestendigheid tegen vervuiling door het dubbele aftastveld (incrementeel) en tweeledige scanning (absoluut).

Kit variant: klein maar

fijn

De kit variant heet "Kit LA" en in technische zin verschilt deze alleen maar door het mechanische ontwerp. De Kit LA is ontwikkeld voor toepassingen met speciale mechanische eisen. Bijvoorbeeld wanneer de installatieruimte zeer beperkt is. De sensor-modules van deze variant zijn bijzonder plat en dun aangebracht binnen een klantspecifiek frame of behuizing. +

COLOFON

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Mevrouw L. Bosma

Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via email: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE Tel. (0318) 58 18 00 www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin Redactie: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen www.enterprise-comm.nl Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

LAK Kit LA

Wensen van de TNC-gebruiker centraal

Nieuw cursusconcept HEIDENHAIN beantwoordt aan behoefte van de klant

Sinds jaar en dag ondersteunt HEIDENHAIN organisaties bij het realiseren van een maximaal rendement op de TNC besturingen in hun bewerkingsmachines. Een cruciaal onderdeel van deze support is het uitgebreide cursuspakket dat wij aanbieden. Ons bestaande cursusconcept is recent geactualiseerd en speelt daardoor voor de volle 100% in op eigentijdse opleidingsbehoeften. Graag zetten wij de belangrijkste vernieuwingen overzichtelijk op een rij.

Voordat wij ons geactualiseerde cursusconcept uitleggen, benadrukken we graag nog eens het belang van onze trainingen. Immers, wie investeert in een kapitaalsintensieve machine inclusief besturing, en aanvullend slechts een fractie van dit bedrag investeert in een bijhorende training, haalt al vanaf dag één het uiterste uit die machine inclusief besturing. HEIDENHAIN NEDERLAND in Ede biedt een scala van cursussen aan in het Nederlands, variërend van TNC programmeercursussen voor eindgebruikers tot en met technische cursussen voor servicetechnici.

De belangrijkste aanpassingen Minder tijdbeslag voor werknemers

Voorheen volgden medewerkers in twee weken in totaal vijf cursusdagen TNC-programmeren. Bedrijven vonden dat deze opzet in een korte tijd teveel tijdbeslag voor hun medewerkers opleverde. Binnen het nieuwe cursusconcept volgen deelnemers 4 lesdagen verdeeld over meestal 8 werkweken. Dit biedt een veel flexibelere spreiding waardoor bedrijven hun medewerkers beter beschikbaar houden voor hun eigenlijke werk. Kortom, de ideale combinatie van training en werk.

Veel flexibeler instappen

Ook kunnen medewerkers op veel meer momenten dan voorheen in het jaar instappen op onze TNC programmeercursussen. Dit betekent dat werkgevers hun training optimaal passend in hun werkschema kunnen inplannen.

Modulair én individueel opgebouwd Eveneens zijn de trainingen voortaan modulair én individueel opgebouwd voor een maximaal rendement. Dit garandeert maatwerk in leren, perfect passend bij de eisen van deze tijd. Elke deelnemer leert en traint in zijn of haar eigen tempo precies de TNC programmeervaardigheden die vereist zijn in de specifieke bedrijfssituatie.

Uiteraard stellen wij dit maatwerk voorafgaand aan een cursus op grond van intensief overleg met opdrachtgevers samen.

Meer weten?

Op de website van HEIDENHAIN staat de meest actuele trainingsinformatie: http://training.heidenhain.nl/ +

Samenwerking met opleidingsinstituut STODT

Om het de gebruikers van onze besturingen nog gemakkelijker te maken is opleidingscentrum STODT door HEIDENHAIN Nederland geautoriseerd om haar TNCcursussen te geven. Door de samenwerking met STODT is de training nu in het zuiden, oosten en midden van het land te volgen. Daarnaast verzorgt ook STODT de cusussen desgewenst op locatie.

Stodt is een zelfstandig kenniscentrum en praktijkopleider met meer dan 250 verschillende cursussen en BBL-opleidingen. STODT helpt bedrijven in de maakindustrie om hun engineering en productieprocessen te verbeteren en zo een blijvend hoger rendement te behalen. Hierbij ligt het zwaartepunt op de praktijk, deskundige begeleiding, advisering, een up-to-date lesprogramma en een modern CNC machinepark. STODT legt de focus op de optimale inzet van medewerkers, organisatie en moderne productie technologie. Naast het opleidingscentrum in Hengelo heeft STODT sinds kort ook een volwaardig centrum in Best, volledig gericht op de technieken van de toekomst. Het verspaningscentrum is uitgerust met de modernste CNC-machines.

J.Rouwhof (L) en J.Bazuin

TNC-GEBRUIK

Formula Student Team Delft zet met nieuwe encoders innovatieve stap voorwaarts

Student Niels Uitterdijk is chef aandrijving van de elektrische auto die in 2017 enkele malen aan de start zal verschijnen onder de vlag van Formula Student Team Delft. Dit is een jaarlijks roulerend team van studenten van de TU Delft dat een elektrische auto in Formula-stijl ontwerpt, bouwt en inzet bij races. Niels: “De encoders van HEIDENHAIN zijn cruciaal om de werking van de elektromotoren te optimaliseren.”

Formula Student Team Delft bestaat uit een elk jaar ververst team van ongeveer 75 studenten. Hun ultieme doel is binnen één jaar de meest snelle, efficiënte en betrouwbare elektrische raceauto te ontwerpen én te bouwen. Ofwel: cutting-edge car-engineering! Niels: “We maken dus elk jaar een compleet nieuwe raceauto, iedere keer vanaf nul ontworpen. Alle leden van het team zijn studenten van de TU Delft en zijn bachelor en master studenten. Dit maakt Formula Student Team Delft tot één van de grootste en meest gevarieerde studententeams van de TU Delft.”

Goed voorbereid aan

de start

Het seizoen 2017 startte met een lap-simulatie die de rondetijden (lap times) voor elke auto-setup berekent. Met antwoord op vragen als: hoeveel vermogen hebben we nodig? En hoeveel energie mag de auto verbruiken? Maar ook: hoe stijf mag de wielophanging zijn en welk belang heeft de massa van de auto? Niels: “Hiermee gaan we van design naar concept en uiteindelijk dalen we af naar absoluut detailniveau en tekenen we in de computer een compleet automodel. De feitelijke productie duurt gemiddeld twee maanden en uiteindelijk assembleren we alles samen op de auto. Gevolgd door een intensieve testfase van tien tot twaalf weken. Hiermee zijn we compleet klaargestoomd voor de competities van dit seizoen.”

Studenten Delft bouwen elektrische auto in Formula-stijl

Copyrighted © Worcflow V.O.F. 2016

Wereldwijd wedstrijden met universitaire teams Na dit ontwerp- en montageproces neemt Formula Student Team Delft deel aan prestigieuze internationale wedstrijden met andere universitaire teams van over de hele wereld. Het Formula Student Team Delft staat bekend om het ontwikkelen van lichtgewicht Formula Student raceauto's, doet al ruim 10 jaar mee aan de mondiale Formula Student competitie en sleepte de nodige prijzen in de wacht.

Het team uit Delft heeft zich inmiddels, met vier overwinningen op de Formula Student Germany in Hockenheim en éénmaal een overwinning op de Formula Student UK, tot de eerste plaats op de wereldranglijstopgewerkt.

Gevuld met elektronica Student Niels Uitterdijk is als Chief Powertrain van Formula Student Team Delft verantwoordelijk voor de aandrijving, variërend van de accu ’s en de motorcontrole tot en met de motoren zelf. Hij heeft voorafgaand aan dit project zijn Bachelor Werktuigbouwkunde afgerond en start ná zijn deelname aan het Formula Student Team Delft met een Master Systems and Controls: “Feitelijk ben ik verantwoordelijk voor alle High Voltage die de aandrijving van de elektrische motoren moet gaan leveren. Onze auto zit vol met elektronica, zoals een 600 Volt accupakket. De ontwikkeling doen wij helemaal zelf, vanaf de software tot de printplaatjes, om een lichtgewicht pakket te hebben met alle features die wij nodig hebben.”

Elektromotor als aandrijving

Elektromotor met regelunit

Rijdende rol van encoders

Formula Student Team Delft rijdt in hun elektrische auto’s met vier roterende HEIDENHAIN encoders. Vanaf 2013 waren dit de EBI 1135 encoders. Niels: “Sinds we elektrisch zijn gaan rijden, gebruiken we encoders van HEIDENHAIN. Iedere encoder zit compact verwerkt in één van de vier motoren in de wielen van de auto en wordt kant-enklaar met de motoren meegeleverd. Deze zijn van belang omdat ze de positie van de rotor in de vier motoren zeer nauwgezet bepalen. Die data is essentieel om de stromen die door de motor heen gaan te controleren en op basis daarvan een goede dynamische respons te krijgen op je motor-controls. Omdat onze motoren ín het wiel zitten, hebben we bij de wielophanging extreem weinig ruimte. Gelukkig zijn deze encoders zeer klein en licht van gewicht. Ze passen precies

en helpen onze motor compact te houden. Daarnaast bieden ze een heel hoge resolutie. Dit is uiterst voordelig voor de high performance regelingen die erachter zitten.”

2017: nieuwe encoders In maart van dit jaar heeft HEIDENHAIN op speciaal verzoek van Formula Student Team Delft op sponsorbasis gloednieuwe encoders geleverd van het type ECI 1118. Niels: “Dit in de verwachting dat onze aandrijving hiermee nog verder verbetert. We hebben de overige aanbieders ook bekeken, maar de ECI 1118 stak er met kop en schouders bovenuit. Voor wat betreft prestaties, maar ook het gemak waarmee deze kleine encoders zijn te packagen.”

Niels: “De encoders van HEIDENHAIN zijn cruciaal om de werking van de elektromotoren te optimaliseren.”

Software voor meest optimale prestaties

De PWM 20 wordt door Formula Student Team Delft gebruikt om de encoders in iedere motor perfect af te stellen: “Hierbij is de EnDat encoder interface voor ons een ideaal communicatietool tussen de encoders en de motor-controller. Het EnDat protocol werkt prettig, is zeer goed en makkelijk uit te lezen en robuust tegen elektromagnetische storingen interferentie. Het helpt ons de meest optimale prestatie uit de nieuwe encoders te halen!”

Goed

contact met HEIDENHAIN

Niels geeft tot slot aan dat inhoudelijke ondersteuning vanuit HEIDENHAIN niet echt nodig is: “We krijgen de data prima binnen.

Ook hebben we een PWM 20 test- en kalibratie unit om de encoders te kalibreren, die kennis hebben we zelf in huis. Jan Sturre van HEIDENHAIN is wel bij ons team langs geweest voor overleg. Hij geeft ook gastcollege aan de TU Delft voor de Master Vehicle Engineering. Dat gaat over de techniek achter de HEIDENHAIN encoders. Ik heb dat gastcollege bijgewoond en heb een verrassend nieuw inzicht gekregen in wat er precies gebeurt in een encoder en waarom dit zo’n geavanceerde technologie is.” +

Copyrighted © Worcflow V.O.F. 2016

LIP 6000: lineaire encoder met interferentieel aftastprincipe Zeer nauwkeurig en compact

De nieuwe LIP 6000 serie staat voor open incrementele lineaire encoders, voorzien van een interferentieel aftastprincipe. Het betreft encoders die een hoge nauwkeurigheid combineren met een compact ontwerp. Het hoge niveau van integratie wordt gerealiseerd door state-of-the-art technologieën zoals toegepast in de aftast-asic en bij de signaalverwerking. Eveneens leidt dit tot grote montagetoleranties en een hoge weerstand tegen verontreiniging.

De eigenschappen van de LIP 6000 plaatsen de serie tussen de LIP 400 en LIP 200, in het assortiment van de open lengtemeetsystemen.

De nauwkeurigheidsklasse van de LIP 6000 is 1 µm of 3 µm. Over een slag van 5 mm is de nauwkeurigheid echter nog veel beter: 0,175 µm. De interpolatiefout is als gevolg van het toepassen van de nieuwste aftast acic zeer laag. Een typische waarde is hier ± 3 nm, of te wel slechts 0,075% van de signaalperiode. De meetlengtes rijken tot 3 m.

Scanning head

De aftastkop van de LIP 6000 meet 26 mm x 12.7 mm x 6.8 mm (in x, y, en z) en weegt slechts 5 gram (zonder kabel). Dit zijn belangrijke voordelen voor toepassingen bij hoge versnellingswaarden of een

Uitbreiding Programmatest

beperkte inbouwruimte. Ook deze encoder werkt met de 1 Vpp of TTL interface. Voor de verschillende montagesituaties kan de aftastkop met de kabelafvoer links of rechts besteld worden.

Limiet- en homingfunctie

De geïntegreerde limiet- en homingfuncties zijn uniek in deze klasse. De positie-detectie via het homing track kan voor vereenvoudigd en dus sneller system referencing worden gebruikt. Dit omdat de positie van de aftastkop ten opzichte van het referentiepunt bekend is, inclusief de bewegingsrichting. Vooral met lange assen en grote verplaatsingen, biedt dit aanzienlijke voordelen.

Bovenstaande aspecten maken de LIP 6000 niet alleen compact en eenvoudig te monteren, maar vooral snel en zeer nauwkeurig. +

In vergelijking met de al sinds 1992 bestaande LIP 400 biedt de LIP 6000 veel voordelen:

•Een veel hogere haalbare snelheid.

•Aanzienlijk grotere meetlengtes.

•Grotere montagetoleranties.

•Eenvoudige, automatische, signaalaanpassing.

•Een verbeterde weerstand tegen vervuiling.

•Verschillende montageopties van de maatverdeling afhankelijk van de toepassing.

De Duitse versie was al langer in gebruik, maar zoals eerder aangekondigd, is inmiddels ook de Nederlandse versie van het Klartext Portal online! Ideaal voor gebruikers van de besturingen van HEIDENHAIN om alle belangrijke service- en gebruiksinformatie voortaan in het Nederlands gemakkelijk te vinden.

U kunt bijvoorbeeld alle ooit beschikbare bedieningshandboeken van onze besturingen, ook van de oudere types, in alle beschikbare talen, kosteloos downloaden. Ook de bedienings-handboeken van de actuele besturingen vindt u moeiteloos in de taal die u graag wilt.

Alle benodigde informatie helder en overzichtelijk verzameld Klartext is de taal waarmee HEIDENHAIN besturingen geprogrammeerd worden, eenvoudig met dialoog op het beeldscherm. Om het hierbij zo gemakkelijk mogelijk te maken, vindt de gebruiker alle benodigde infor-

SPECTO ST 3087 RC

Robuuste pentaster voor in-process metingen

De SPECTO ST 3087 RC is een pentaster. Zijn nauwkeurigheid is 1 micron over het totale meetbereik van 30 mm. Ondanks die fijngevoeligheid is de ST 3087 RC opvallend robuust van bouw. Dit maakt hem uitermate geschikt voor toepassing in ruwe productieomgevingen. Zijn hoge IP-klasse maakt deze meettaster niet vatbaar voor stof, lucht, vuil en meer.

Het in-process meten wordt steeds belangrijker binnen metrologie. Echter, het meten in de werkruimte van een machine stelt bijzondere eisen aan de robuustheid van de pentaster in kwestie. De nieuwe SPECTO ST 3087 RC is een meettaster die speciaal ontworpen is voor tactiele metingen in ruwe omgevingen.

Bescherming tegen ongunstige omstandigheden

De ST 3087 RC is gebaseerd op de standaard ST 3087, maar voorzien van een balg, een behuizing voor de taster en een kap voor bescherming tegen spatwater. De aanvullende componenten beschermen de optische systemen tegen ongunstige omstandigheden. Omdat deze meettaster is gebaseerd op een standaardproduct, blijven de karakteristieke waarden, zoals nauwkeurigheid en repeatability, hetzelfde. Echter, de bevestigingsmaten zijn aangepast om ruimte te bieden voor de aanvullende componenten.

Uiteenlopende toepassingen

De meetstift wordt uitgestuurd door middel van druklucht. De speciale kap zorgt er echter ervoor dat als de meetstift is ingetrokken, deze goed wordt beschermd. De toepassing van deze beschermkap vergroot de productiviteit in industriële omgevingen, zoals bij slijpen en draaien, aanmerkelijk. Zijn goede nauwkeurigheid en duurzame kogelgeleiding borgen de goede herhalingsnauwkeurigheid op schuine en gebogen oppervlakken. De ingebouwde veer houdt de teruggetrokken meetstift in zijn ruststand. De ST 3087 RC heeft een 1 Vpp-interface en biedt daarmee een veelheid aan mogelijkheden voor verdere verwerking van de meetresultaten. +

matie helder en overzichtelijk verzameld op het zogeheten Klartext Portal. Voor de Nederlandse versie: www.klartext-portal.com/nl/ Overzichtelijk en compleet Klartext Portal is vooral gericht op de informatie, trainingen en programmeervoorbeelden van de HEIDENHAIN-besturingen. Hier vindt u alle informatie helder gerubriceerd en digitaal eenvoudig toegankelijk en gratis te downloaden. Zoals technische informatie, handboeken, diverse verhelderende instructievideo’s en ook directe toegang tot alle HEIDENHAIN video’s op YouTube. De nieuwe Nederlandse site www.klartext-portal.com/nl/, met de uitgebreide database, is een groeiende bron van informatie en hét portal voor alles wat met onze besturingen te maken heeft. Ook artikelen in de vakpers, folders, brochures, documentatie, informatie over trainingen en ook alle verschenen uitgaven van het actuele Klartext-Magazine zijn direct beschikbaar. Voor de Engelstalige versie; www.klartext-portal.com

Tijdschrift Klartext nu ook via app

We bieden de gebruikers van de besturingen nu eveneens een app voor het tijdschrift Klartext. Vooralsnog alleen Duitstalig. Hiermee kan men het magazine Klartext

eenvoudig en snel downloaden. De Engelstalige versie kunnen wij u als geprinte versie of de on-line variant in het Engels aanbieden. Geef uw voorkeur door via documentatie@heidenhain.nl.

Interesse?

https://www.klartext-portal.de/klartext-magazin/das-aktuelle-magazin/

Solar observatie met een ongekende nauwkeurigheid

We weten nog verrassend weinig over de processen in de zon. Dit zal veranderen met de nieuwe en supersterke DKIST zonnetelescoop op Hawaï. Het Kiepenheuer Institute for Solar Physics in Freiburg ontwikkelde hiervoor een zogeheten Visible Tunable Filter (VTF). De instelling van deze filterbesturing gebeurt via lineaire encoders van HEIDENHAIN. Met een extreme nauwkeurigheid van minder dan één nanometer als verwacht resultaat.

’s Werelds grootste zonnetelescoop, de Daniel K. Inouye Solar Telescope (DKIST), wordt nu op de top van de Haleakala-berg op het eiland Maui (Hawaï) gebouwd. Het heeft een reuzendiameter van 4,2 m en zit tjokvol technologie om, met een resolutie die twee keer beter is dan welke zonnekijker ook, heel nauwkeurig de oppervlakte van de zon in beeld te brengen. Het is een excentrische telescoop met een actieve en thermisch gestuurde primaire spiegel en adaptive optica. Dit is een ontwerp van het Luikse AMOS. De primaire spiegelcel bestaat uit een uiterst precies, 9 ton zwaar elektromechanisch subsysteem dat ervoor zorgt dat de primaire spiegel onder alle omstandigheden zijn exacte positie en vorm bewaart, en dat ondanks voortdurend veranderende oriëntaties en temperaturen.

Supersterke DKIST zonnetelescoop op Hawaï

Telescoopkoepel in aanbouw

Installatie hoogtemotoren

De voltooide TMA op de Ingersoll fabrieksvloer. Foto Scott Bulau

Opname van een zonnevlek met de nieuwste technologie: DKIST geeft een veel hogere resolutie en geeft de kijker veel meer detail

Extreme nauwkeurigheid

De 3 ton zware spiegel heeft een nauwkeurigheid van enkele micrometers oftewel zo’n 40 keer beter dan de dikte van een mensenhaar. De vorm van de dunne primaire spiegel wordt continue door 142 pneumatische en hydraulische actuatoren bijgestuurd. Hij haalt daarmee een precisie van meer dan 45 nm RMS. Een vergelijking: beeld je in dat de spiegel de Atlantische Oceaan is, dan is het spiegeloppervlak zo glad dat er geen golven hoger zijn dan een paar centimeter. De temperatuur wordt van ’s ochtends tot ’s avonds tot op een halve graad Celsius nauwkeurig gestuurd.

In 2019 operationeel

De Factory Acceptance Test gebeurde in januari 2017 bij AMOS in het Sart Tillman wetenschapspark. Eind juni kwam de spiegel aan in Hawaï. De zonnetelescoop wordt gebouwd door het AURA-consortium van 42 Amerikaanse instellingen en 5 internationale affiliaties die wereldklasse astronomische observatoria uitbaten. De telescoop wordt in 2019 operationeel.

Zeer hoge eisen aan meetafwijkingen

De telescoop werkt via verschillende spiegels, feitelijk meetstappen. Om de vereiste nauwkeurigheid bij elke stap steeds opnieuw te bereiken, moet het positiemeetsysteem meetstappen van 20 pm (picometer) kunnen maken. Bovendien mogen de meetafwijkingen in één uur in totaal maximaal 100 pm zijn. Dit zijn afmetingen die overeenkomen met de diameters van atomen. Cruciaal in de hele structuur is de afstandsmeting tussen de verschillende spiegels in de telescoop. Deze afstandsmeting is essentieel voor de beoogde hoge nauwkeurigheid. De zes HEIDENHAIN lineaire encoders van het type LIP 382 en een aangepaste schaal zijn gepositioneerd rond de in de telescoop toegepaste spiegels. Deze encoders bepalen de positie van de spiegels ten opzichte van elkaar en dragen zo in hoge mate bij aan de beoogde nauwkeurigheid.

Productieve samenwerking

Uit de huidige reeks tests bleek dat de lange termijn haalbare nauwkeurigheid van de structuur inmiddels ongeveer 0,17 nm per uur is. Target is 0,1 nm per uur. Mede dankzij HEIDENHAIN is men ervan overtuigd in het jaar 2019 een volledig nieuwe en zeer nauwkeurige weergave te hebben van wat er exact gebeurt op het zonneoppervlak. +

Detail testopstelling: de gegevens van de zes lengtemeetsystemen worden via zes seriële EnDat 2.2-interfaces naar de besturing van de spiegels verzonden

Testopstelling bij KIS in Freiburg: links een laser als zon en rechts op statief de Visible Tunable Filter (VTF) in miniatuur

Omgevormd filter: Detail testopstelling: de zes lineaire encoders van HEIDENHAIN zijn rond de twee glasplaten gemonteerd

Bewaakt de productiviteit van uw bewerkingsmachines

HEIDENHAIN introduceerde recent nieuwe software die gekoppeld is aan onze besturingen: StateMonitor. Dit softwarepakket registreert en visualiseert de operationele stand van zaken met betrekking tot uw bewerkingsmachines. Het registreert en slaat veel gegevens op, zoals:

• De actuele status van de machine.

• Override instellingen van toerental, voeding en ijlgang.

• Gebruikshistorie.

Per machine helder inzicht

Met deze gegevens krijgt u op zeer eenvoudige wijze, altijd en overal, per machine helder inzicht in zaken zoals:

• Spiluren.

• Stilstandsuren.

• Bezettingsgraad van de machines.

• Foutmeldingen.

Eveneens kunt u het aantal gestarte bewerkingsprogramma’s en onderbrekingen tijdens de productie direct aflezen.

Snel inzicht in mogelijke verbeteringen

Met al deze informatie krijgt u snel inzicht in waar u uw processen nog verder kunt verbeteren en legt u de vinger op de minder produc-

RSF MC 15

tieve fases. Als u wilt, krijgt u per email een melding van voor u belangrijke events op een machine. De bediener kan zelfs zijn commentaar toevoegen bij machinestilstand. Ideaal om, naast machine specifieke, ook organisatorische verbeteringen door te voeren.

Geschikt voor uiteenlopende devices

StateMonitor is een “webbased” applicatie en daarmee beschikbaar als PC-toepassing en ook voor gebruik op tablets en smartphones. Zo kunt u op afstand de productie volgen. +

Nieuw absoluut open lengtemeetsysteem

Belangrijkste voordelen:

• Absolute interface.

• Grote montage toleranties.

• Zeer betrouwbaar.

• Geschikt voor hoge snelheden tot 600 m/minuut.

• Meetlengte tot wel 3.020 mm.

Essentie en de voordelen van encoder MC 15 De reeds bestaande MS 15 incrementele lineaire encoder van RSF voldoet goed aan de hoge eisen van de markt. Door de groeiende vraag naar absolute positiemeetsystemen introduceerde RSF Elektronic aanvullend de MC 15 encoder. De MC 15 heeft dezelfde, in de praktijk beproefde, afmetingen als de MS 15. Deze is vooral inzetbaar in gebruikssituaties waarbij niet de hoogste nauwkeurigheidsvereisten noodzakelijk zijn, maar waar juist zeer hoge montagetoleranties en maximale betrouwbaarheid nodig zijn.

Standaard meetlengtes tot 3 meter

De MC 15 heeft standaard een maximale meetlengte van 3020 mm. Grotere lengtes zijn op verzoek leverbaar. De maatverdeling van de MC 15 heeft een absoluut beginpunt dat door de gebruiker wordt gedefinieerd. Dit meetsysteem is leverbaar met de interface EnDat 2.2,

+

RSF Elektronik uit Oostenrijk, onderdeel van HEIDENHAIN, produceert onder andere kwalitatief hoogstaande elektronische lineaire meetapparatuur en kabelsystemen. Producten van RSF Elektronik, zoals de nieuwe MC 15 encoder, worden geleverd én voorzien van service door HEIDENHAIN.

Mitsubishi high speed en de Panasonic Serial Interface.

NIEUW

Gratis botsbescherming bij 3D-tastsysteem TS 460 van HEIDENHAIN

HEIDENHAIN biedt een kwalitatief uitstekend en ‘compleet’ draadloos 3D-tastsysteem waarbij wij óók zorgen voor een snelle montage, goede gebruiksinstructie én begeleiding tijdens de eerste fase van de daadwerkelijke productie. En wat deze actie uniek maakt: De optionele botsbescherming leveren wij er nu gratis bij!

Werkstukken en gereedschappen automatisch uitrichten en meten Deze draadloze 3D-tastsystemen van HEIDENHAIN zijn uitermate geschikt voor gebruik op freesmachines en bewerkingscentra met een TNC-besturing van HEIDENHAIN. Het uitrichten en meten van werkstukken gebeurt automatisch, snel en zeer nauwkeurig. Insteltijden, het vastleggen van werkstuknulpunten en het uitvoeren van controles worden heel snel uitgevoerd. Onze tastsystemen staan garant voor een zeer hoge betrouwbaarheid. Verhoog uw rendement, reduceer uw kostbare stilstandtijd.

Nu met gratis en effectieve botsbescherming

Bij lichte aanraking met het werkstuk of de klauwplaat wijkt het tastsysteem uit. Tegelijkertijd deactiveert een ingebouwde schakelaar het gereedsignaal en stopt de machine. Een verkeerde beweging blijft daardoor zonder ernstige gevolgen. De botsbescherming bij uw 3D-taster van HEIDENHAIN absorbeert kleine botsingen en voorkomt grotere schades aan de spil evenals aan machineonderdelen. De winst zit in de verhoging van het machine-rendement en de productiekwaliteit. Met behulp van de tasters van HEIDENHAIN kan men 24/7 produceren en optimale kwaliteit garanderen. +

Beeld TNC-GEBRUIK

Voordelen:

• Ontworpen voor frezen, draaien, slijpen.

• Geschikt voor kleine, grote, gesloten en open machines.

• Compact ontwerp, ideaal voor kleine inbouwruimtes, meer vrijheid bij het zwenken.

• Betrouwbare meetresultaten.

• Lucht/water-jets voor reinigen.

• Slijtagevrije optische sensor.

In de semi-conductor industrie, in hoogwaardige automatiseringssystemen en in de medische techniek moeten de systemen heel snel maar ook exact en met een hoge resolutie kunnen positioneren. De open lengtemeetsystemen van HEIDENHAIN komen helemaal tot hun recht, daar waar het draait om exacte positionering of precies gedefinieerde verplaatsingen. En zelfs bij een behoorlijke mate van vervuiling van de liniaal blijven de meetsysteemsignalen steeds stabiel. De nieuwe HEIDENHAIN signal processor ASIC compenseert de invloed van vervuiling en brengt de oorspronkelijke signaalkwaliteit terug. En dat zonder dat de ruis in de aftastsignalen hoger wordt of dat de interpolatiefout van de aftastsignalen stijgt. Hiermee is in de regelkring de absolute of de incrementele positie-informatie continue, betrouwbaar en zeer nauwkeurig beschikbaar.

Machining: compleet productiesysteem in het bedrijf centraal zichtbaar”

Connected Machining is down to earth. Om optimaal te kunnen renderen kijken de meeste metaalbewerkingbedrijven niet meer puur naar het verwerkingsproces, maar willen nu inzicht in het complete management rondom de proces flow. Connected Machining levert die informatie over het productieproces, altijd en overal beschikbaar, waardoor de complete organisatie veel effectiever kan werken. Het promoveert operators van een CNC-machine tot de spil die verschillende machines monitort en regisseert. Met tools waarmee de operator écht iets kan.

Moeiteloos starten met Connected Machining

Voorwaarde is dat bedrijven die Connected Machining van HEIDENHAIN willen toepassen, de nieuwe generatie TNC-besturingen van HEIDENHAIN gebruiken. Wij kunnen bestaande machines upgraden voor Connected Machining. Ook leveren wij de benodigde hard- en software en installeren die, in samenwerking met de machineleverancier. Eveneens trainen we operators in het maximaal benutten van de voordelen van Connected Machining.

Augmented reality op onze stand van de TechniShow Wij kijken terug op een drukbezochte TechniShow 2018. In onze stand konden onze medewerkers de mogelijkheden, onder andere van Connected Machining, voor de betrokken klant verder uitdiepen. Met behulp van de combinatie van virtual reality en de werkelijkheid, kregen onze bezoekers op de stand een goede indruk van al onze toepassingen, onder andere de concepten Dynamic Precision en Dynamic Efficiency. Met augmented reality stonden zij er bijvoorbeeld ‘bovenop’ als er met een verspanende machine tot 40% meer geproduceerd werd in dezelfde tijd. Tijdens het dragen van een HoloLens kregen zij een ongekende inkijk in de mogelijkheden om sneller, stabieler en efficiënter te produceren met een TNC-besturing.

Totale controle

Met Connected Machining van HEIDENHAIN krijgt een operator de totale controle en lopen alle bewerkingsprocessen nog efficiënter en kwalitatief beter. Connected Machining biedt diverse softwareapplicaties om makkelijker te interfacen met andere applicaties, waardoor de operator deze eenvoudig vanachter zijn machine kan benaderen. Kortom, met Connected Machining maken bewerkingsbedrijven hun propositie nog specialer. En het voordeel is ook: Connected Machining laat zich snel installeren en benutten. De operator kan al vanaf dag één informatie uitwisselen tussen verschillende applicaties en deze ook bewerken. Om bijvoorbeeld makkelijk tekeningen in te zien en eventueel te veranderen. In feite is het complete productiesysteem in het bedrijf centraal zichtbaar.

“Connected

Bewezen industrieel concept voor een totaal digitaal orderproces

Met de functie Connected Machining in onze TNC-besturingen heeft de productieafdeling direct toegang tot alle informatie van de ondersteunende afdelingen. Connected Machining integreert productie in de hele procesketen en daarmee wordt deze nog efficiënter. De productiviteit, de kwaliteit en de flexibiliteit zullen stijgen.

Veelvuldig toegepast industrieel concept

Connected Machining is een inmiddels veelvuldig toegepast industrieel concept voor een totaal digitaal orderproces. De voordelen zijn talrijk, maar samen te vatten in twee prominente pluspunten: Connected Machining verhoogt de transparantie en ondersteunt het planningsgerichte productiemanagement.

Het werkt makkelijker en sneller en de processen zijn duidelijker

De kern van het bedrijf is uiteindelijk de werkplaats. De naam zegt het al: Hier vindt het feitelijke werk plaats. Voor wat betreft het bedrijfsnetwerk vormt de werkplaats echter vaak nog een soort buitenpost in de periferie van het netwerk. Die positie past niet langer bij het moderne concept van Connected Machining en HEIDENHAIN verandert dit met het toepasselijk genaamde functiepakket Connected Machining. Met dit pakket wordt de TNC-besturing opgenomen in het netwerk van alle productieondersteunende afdelingen in de organisatie. De voordelen zijn direct helder. Hierdoor worden procesgegevens uit het productieproces beter benut. Dit maakt het werk makkelijker, sneller en de processen duidelijker.

HEIDENHAIN DNC: alle opdrachten in één oogopslag

Via de interface HEIDENHAIN DNC kan de werkplaats verticaal worden geïntegreerd in de gekoppelde productie. De operator kan de TNC-besturing aan goederenuitgifte- of gegevenssystemen toewijzen en geautomatiseerde terugmeldingen over lopende productieprocessen instellen. Hierdoor krijgt deze al vanaf de eerste levering meer inzicht in de productie en wordt tijdige levering binnen het opdrachtbeheer ondersteund.

Connected Machining: Direct toegang tot alle relevante informatie

Optimale zelfcontrole

Het bespaart aantoonbaar tijd wanneer direct vanuit de TNC-besturing de ontbrekende gegevens op een CAD-tekening uit het CAD/CAM-systeem zijn op te halen. En daarmee is de afhankelijkheid van derden in dit proces gestopt. Ook gedurende de avonden en in het weekend biedt dit een enorm voordeel, omdat veel ondersteunende afdelingen dan niet werken en er toch 24/7 toegang is tot alle relevante data. Daarnaast kunnen meldingen ook vanuit het productieproces naar de andere afdelingen gestuurd worden. Bijvoorbeeld als tijdens de productie procesgegevens zoals snijgegevens of voedingen worden aangepast.

Krachtige koppeling dankzij HEIDENHAIN DNC interface

De HEIDENHAIN DNC interface zorgt voor de koppeling van de gereedschapsmachine met een TNC-besturing aan het ERP-systeem evenals met de werkvoorbereiding. Deze krachtige interface verzorgt de datastroom van en naar de gereedschapsmachine en maakt een verregaande automatisering mogelijk. Dit laatste is een voorwaarde voor de zogeheten verticale integratie van de gereedschapsmachine

in het IT-landschap van de productieafdeling. Deze integratie biedt twee prominente voordelen: Het verhoogt de inzichtelijkheid in het productieproces en ondersteunt het opdrachtmanagement.

De kwaliteit van koppeling

Een dergelijke koppeling biedt enorme voordelen: bijvoorbeeld wanneer in de werkplaats de snijgegevens en het aantal verplaatsingen voor een bewerking zijn vergroot. Daardoor zal de bewerking sneller af zijn dan gepland. Om dit voordeel niet onbenut te laten, moet onder meer de logistiek worden aangepast aan de nieuwe situatie: een taak die gewoonlijk wordt uitgevoerd via het goederenuitgiftesysteem. Zo kan men ervoor zorgen dat nieuwe onbewerkte werkstukken en verwisselbare gereedschappen sneller op de machine beschikbaar worden gesteld dan oorspronkelijk gepland. Het systeem zorgt er ook voor dat de gemaakte werkstukken sneller van de machine opgehaald kunnen worden. En de afdeling Goederenuitgifte wordt automatisch op de hoogte gesteld van de vervroegde beschikbaarstelling. Dit voorkomt opstoppingen in de productieketen en het bedrijf kan opdrachten eerder opleveren. Kortom, meer klanttevredenheid en extra speelruimte bij de planning van andere opdrachten.

Remote Desktop Manager: gebruikmaken van gegevens en informatie van de besturing Om opdrachtbeheer in de productie volledig digitaal te kunnen uitvoeren, is het vereist dat machineoperators in de werkplaats rechtstreeks toegang hebben tot alle benodigde gegevens. Via de functionaliteit van Connected Machining kan de besturing worden gekoppeld aan alle voor de productie benodigde bereiken. De machineoperator kan op die manier optimaal gebruikmaken van technische tekeningen,CAD-gegevens, NC-programma's, gereedschapsgegevens, werkinstructies, stuklijsten en magazijngegevens. Bovendien kan de operator emails verzenden en ontvangen. Met de Remote Desktop Manager is er direct vanaf de besturing toegang tot alle data die nodig kunnen zijn om de voordelen van Connecting Machining maximaal te benutten.

Eenvoudig wisselen

Via de Remote Desktop Manager kan de operator met één toetsdruk op het toetsenbord van de besturing eenvoudig wisselen tussen het besturingsbeeldscherm en het scherm van een Windows-pc. Dit kan zowel een computer in een lokaal netwerk zijn als een industriële PC (IPC), zoals de IPC 6641 van HEIDENHAIN in de schakelkast van de machine. De toetsencombinatie voor de omschakeling kan in de instellingen van de TNC 640 door de operator vrij worden geselecteerd.

PC-Software toepassing StateMonitor

Onderdeel van Connecting Machining is de HEIDENHAIN StateMonitor. Dit is software waarmee de gebruikers een perfect overzicht krijgen over het gedrag van hun machines: de status, de onderlinge samenwerking, de foutmeldingen, etc.. Deze software is ook remote in te zetten voor operators en productieleiders. StateMonitor kan namelijk ook actief berichten opstellen en versturen. Het is in te stellen in welke situaties en met welke tijdsintervallen StateMonitor aan wie een bericht stuurt. Per saldo levert StateMonitor veel nuttige gegevens over bijvoorbeeld de beschikbaarheid van de machines en het rendement van de installaties.

Dit softwarepakket registreert en visualiseert de operationele stand van zaken met betrekking tot uw bewerkingsmachines. StateMonitor is een “webbased” applicatie en is beschikbaar als PC-toepassing en ook voor gebruik op tablets en smartphones.

Het registreert en slaat veel gegevens op, zoals:

• De actuele status van de machine

• Override instellingen van toerental, voeding en ijlgang

• Gebruikshistorie

Per machine helder inzicht

Met deze gegevens krijgt u op zeer eenvoudige wijze, altijd en overal, per machine helder inzicht in zaken zoals:

• Spiluren

• Stilstandsuren

• Bezettingsgraad van de machines

• Foutmeldingen

• Aantal gestarte bewerkingsprogramma’s

• Aantal onderbrekingen tijdens de productie

Snel inzicht in mogelijke verbeteringen

Met al deze informatie krijgt u snel inzicht in waar u uw processen nog verder kunt verbeteren en legt u de vinger op de minder productieve fases. Als u wilt, krijgt u per email een melding van voor u belangrijke events op een machine. De bediener kan zelfs zijn commentaar toevoegen bij machinestilstand. Ideaal om, naast machine specifieke, ook organisatorische verbeteringen door te voeren.

Gratis proefversie

Neem contact met ons op en vraag naar de mogelijkheden voor een gratis proefversie. +

METROLOGIE

elektronica

De dataverwerking van het meetproces?

QUADRA-CHEK 3000 regelt het snel, slim & nauwkeurig

Nauwkeurige metingen horen onlosmakelijk bij de vakuitoefening van de operator. Feitelijk een cruciale basisvoorwaarde voor het maken van producten van topkwaliteit. Zowel tijdens als na de productie. Eveneens is meten essentieel voor het documenteren van dit proces. De verwerkingselektronica

QUADRA-CHEK 3000 is hiervoor door HEIDENHAIN speciaal ontwikkeld. De winst? Nauwkeurige ondersteuning van het meetproces. Plus een uitgebreide serie slimme features. De operator selecteert deze op basis van een intuïtieve bediening via een touch screen. De dataverwerking van het meetproces? QUADRA-CHEK 3000 doet het snel, slim en nauwkeurig.

De perfecte aanvulling op nauwkeurige meetmachines

HEIDENHAIN s verwerkingselektronica QUADRA-CHEK 3000 is precies wat nauwkeurige meetmachines nodig hebben als laatste perfecte aanvulling. De wijze van werken? Hightech video-software tools beoordelen het camerabeeld van meet- en profielprojectoren, meetmicroscopen of video-meetmachines. Deze beoordeling dient een belangrijk doel: kanten herkennen en daarmee meetpunten vastleggen. Het resultaat van de metingen vertaalt de QUADRA-CHEK 3000 grafisch op het touch screen.

Opvallend gebruikersvriendelijke mogelijkheden Zeer gebruikersvriendelijk zijn de mogelijkheden die de gebruiker van de QUADRA-CHEK 3000 heeft om de bediening naar zijn hand te zetten. Denk aan het instellen van de taal. Ook kan de gebruiker de meetresultaten op papier via een printer of bijvoorbeeld als PDF ontvangen. Dit laatste dan weer lokaal of ergens op een server. Daarnaast is er een filter te leggen over de uit te geven data, via verschillende grafische en niet-grafische weergaven.

Snelle, eenvoudige en intuïtieve bediening Aanvullend op het scherm met de grafische informatie ziet de operator een aantal gemakkelijk te herkennen functietoetsen, inclusief de op dat moment beschikbare intelligente functies. Deze laten het meetproces automatisch doorlopen. Het werkgemak voor de machinebediener stijgt met sprongen, want deze kan alle handelingen en werkzaamheden continu visueel monitoren. Uiteraard bedient de operator de QUADRA-CHEK 3000 snel, eenvoudig en intuïtief. Hoe? Zoals we ook met de smartphone werken: aanraken, vegen en swipen, ook met handschoenen aan.

Automatische geometrieherkenning en foutencompensatie

De nieuwe video-tools van de QUADRA-CHEK 3000 bieden uitgebreide mogelijkheden voor het vastleggen van meetpunten. Inclusief gemakkelijk te bedienen en intelligente tools. Deze herkennen meetpunten simpel en objectief. De gebruiker kan de verkregen punten en de berekende geometrische elementen ook grafisch weergeven. Samen met Measure Magic, de automatische geometrieherkenning, gaat de automatische meting van zeer nauwkeurige 2D-elementen in een handomdraai. De geïntegreerde foutencompensatie helpt bij mechanische onnauwkeurigheden van de meetmachine. Filters verhinderen dat eventuele vervuiling op het te meten element de meetwaardes negatief beïnvloeden.

Onderdeelweergave en rekenfunctie

Ook de onderdeelweergave is interessant. Deze toont grafisch de al gemeten elementen van een onderdeel. De operator kan voortdurend elementen toevoegen. Een praktisch voorbeeld? De QUADRACHEK 3000 berekent de afstand tussen twee gaten. De keuze van de elementen verloopt zeer eenvoudig en intuïtief via het touch screen.

Video-kantherkenning

Profielprojector

Geïntegreerde meetprotokollen

Intelligente software voor 100% flexibiliteit

Via software stelt de operator de QUADRA-CHEK 3000 in op de specifieke meetopgave. Met keuze uit verschillende opties. Deze zijn individueel samen te stellen, en eventueel ook later toe te voegen. Een voorbeeld? De automatische meetpuntherkenning. Deze herkent via een video-tool een kant.

Toekomstige software in voorbereiding

Toekomstige software zal de functieomvang van de QUADRA-CHEK 3000 afronden. In voorbereiding zijn onder andere de functie NC-optie, voor het aansturen van een as van de meetmachine, een optische kantensensor, autofocus en zoomfuncties. Ook is er nog een software-optie voor 3D-metingen in voorbereiding.

Stevige behuizing en gehard touch screen

De QUADRA-CHEK 3000 is volledig voorbereid om in een relatief ruwe productieomgeving altijd zijn werk te blijven doen. Dit lukt omdat de behuizing van solide aluminium is. En het vlakke scherm van het touch screen? Dit is van gehard glas. Bij dit industriële design

horen ook details als beschermende randen om het beeldscherm, een geïntegreerde voeding en een passieve koeling. De beschermingsklasse is met IP65 voor de voorkant volledig bruikbaar voor in de werkplaats. De achterzijde heeft een klasse IP40.

Passend op alle gangbare meetsystemen

Op deze achterzijde zijn de aansluitingen gegroepeerd voor de sensoren, USB en ethernet. Deze passen op alle gangbare meetsystemen, inclusief digitale camera’s. Met de ethernetpoort nemen organisaties de QUADRA-CHEK 3000 probleemloos op in hun bedrijfsnetwerk.

Voordelen in vogelvlucht

• De QUADRA-CHEK 3000 is gebruikersvriendelijk

• Voor snelle en zeer nauwkeurige meetprocessen

• Voorzien van alle noodzakelijke soft- en hardware

• In één compact apparaat dat ook in een netwerk kan worden opgenomen +

“De QUADRA-CHEK 3000 is de perfecte aanvulling op nauwkeurige meetmachines”

Risicovolle operaties gerobotiseerd met

Encoders van HEIDENHAIN worden regelmatig in wel zéér speciale toepassingen ingebouwd. Een actueel voorbeeld daarvan is een operatierobot, ontwikkeld voor het promotieonderzoek van Jordan Bos. Aan de TU Eindhoven werkt hij aan een beeldgestuurde operatierobot, de ‘RoBoSculpt’. De encoders van HEIDENHAIN spelen een belangrijke rol in deze innovatieve techniek.

Jordan werkt aan de TU Eindhoven en heeft als achtergrond werktuigbouwkunde. Momenteel is hij promovendus binnen de subgroep constructies & mechanismen, vallend onder de groep Control Systems Technology. Jordan: “Een specifieke tak van sport binnen de chirurgie zijn operaties achter het oor waar bot verwijderd moet worden. Bijvoorbeeld om tumoren weg te halen of om gehoorproblemen te behandelen.

Om daarbij te kunnen, freest de chirurg achter het oor schedelbot weg. Dit doet hij met handgereedschap, laagje voor laagje. Dit moet uiterst voorzichtig en met enorme concentratie gebeuren, want uitgerekend op deze plek in het bot lopen allerlei cruciale structuren, bijvoorbeeld zenuwen, zoals de aangezichtszenuw en smaakzenuw. Maar ook belangrijke bloedvaten, het

gehoor en het evenwichtsorgaan. Extra belastend is dat de chirurg op die specifieke plek ook nog eens slecht zicht heeft. Deze operaties kunnen daardoor uren duren en brengen relatief grote risico’s met zich mee.”

Precies

op het niveau van submillimeters

Dit kan ondervangen worden door de beeldgestuurde operatierobot, de ‘RoBoSculpt’, die Jordan momenteel ontwikkelt. Deze robot gaat bot weg frezen en boren op het niveau van submillimeters, preciezer dan huidige operatierobots aan kunnen. Als navigatie voor de robot worden de röntgenopnames gebruikt die al van de patiënt in kwestie zijn gemaakt. De chirurg ziet dan direct waar in het schedelbot alle belangrijke structuren zitten. Jordan: “De chirurg kan vervolgens een planning maken waarbij je sneller en in een directere richting bij de plek komt waar je een tumor wilt weghalen of een implantaat wilt plaatsen. De robot kan dit plan vervolgens zelf uitvoeren, natuurlijk met de chirurg aan de leiding.”

Jordan Bos, TU Eindhoven: Botverwijderoperaties met submillimeter nauwkeurigheid

“De vormfactor, dus afmetingen, die HEIDENHAIN aanbiedt, in combinatie met de nauwkeurigheid, gaf voor ons de doorslag om voor deze encoders te kiezen.”

behulp van HEIDENHAIN encoders

Veiliger, sneller en minder ingrijpend

Als Jordan’s innovatie ontwikkeld is, kan de chirurg in de toekomst geassisteerd worden door deze robot om operaties aan de schedel en het oor veiliger, sneller en minder ingrijpend uit te voeren. Buiten een mogelijke kostenbesparing krijgt iedere patiënt hierdoor toegang tot de best mogelijke zorg en kunnen meer mensen geholpen worden door het plaatsen van gehoorimplantaten, en het verwijderen van tumoren. Jordan denkt dat het twee tot drie jaar duurt voordat de eerste patiënt in Nederland op deze innovatieve wijze geopereerd kan worden: “De wereldwijde verspreiding van deze medische innovatie zal meer tijd in beslag nemen.”

Encoders vereist voor meten en sturen

De robot bestaat uit verschillende bewegende assen. Waar het allemaal om draait, is dat de tip van de frees, het snijgedeelte, nauwkeurig kan worden bewogen met de robot. “Om die nauwkeurige bewegingen te kunnen meten en sturen, hebben we encoders nodig. We werken met 7 assen en elke as heeft encoders nodig waarmee je de bewegingen meet en stuurt. Op de tip van de frees hebben we het hier over een typische nauwkeurigheid van een tiende millimeter.” De schedel van de patiënt wordt verbonden aan de basis van de robot. Jordan: “We gebruiken de encoders eerst om een kalibratie te doen, zodat de röntgenbeelden gekoppeld kunnen worden aan de patiënt die op tafel ligt. Aan de hand van de door de chirurg opgestelde navigatiestappen, gaan we vervolgens het bot weghalen. Kortom, het controlesignaal wordt gevoed door de beelddata. De chirurg kijkt ondertussen mee en kan altijd ingrijpen, wanneer nodig.”

Specifieke keuze voor encoders van HEIDENHAIN

De specifieke keuze voor de encoders van HEIDENHAIN is een combinatie van diverse factoren, legt Jordan uit: “Vanuit het design hebben we bewust gekozen voor een zo compact mogelijk ontwerp, dus met korte assen. Dit levert een relatief hoge stijfheid, lage massa en lage inertia op, precies wat we willen. Die aspecten moeten we ook nog eens zien te combineren met een hoge nauwkeurigheid. De vormfactor, dus afmetingen, die HEIDENHAIN aanbiedt, in combinatie met de nauwkeurigheid, gaf voor ons de doorslag voor deze encoders te kiezen. Zoals gezegd, telt de robot 7 assen en voor elke as zet Jordan twee absolute encoders in, specifiek voor de veiligheid. In elke as zit er één van HEIDENHAIN en één van een ander merk.”

Gunstige testresultaten

Inmiddels zijn deelsystemen van de ‘RoBoSculpt’ getest en die leveren de beoogde resultaten op. Jordan: “De verwachting is dat we de vereiste nauwkeurigheid gaan realiseren. We rekenen erop dat de testen daarvoor straks ook gunstig zullen verlopen.”

Ondersteuning vanuit HEIDENHAIN

Jordan wordt in dit project ook inhoudelijk ondersteund door HEIDENHAIN, specifiek door Jan Sturre: “Als ik een vraag heb, kan ik die altijd stellen. Hij zorgt dat die vraag intern wordt uitgezet en ik krijg altijd snel een inhoudelijk antwoord terug.” +

POSITIE-FEEDBACK

In bepaalde productieprocessen, vooral binnen de semi-conductor industrie, wordt onder hoogvacuüm geproduceerd. Een niche, maar toch van belang voor HEIDENHAIN om te adresseren. HEIDENHAIN levert meetsystemen die aan de in die werkomgeving gestelde hoge eisen voldoen, zoals de LIC 4100V linialen.

Vacuümtechnologie speelt een belangrijke rol in veel moderne productie- en analyseprocessen. Alle componenten die in een vacuüm worden gebruikt moeten aan speciale eisen voldoen. Dit geldt uiteraard ook voor de lengtemeetsystemen in deze unieke omgeving die nodig zijn voor het positioneren van de uit te voeren taken.

Extreem hoge eisen Nadeel van vacuümtechnologie is dat in dit proces de toegepaste materialen gaan ‘uitgassen’: er ontsnappen deeltjes aan, zoals lijmstoffen. Vaak vinden deze processen plaats in cleanrooms waar juist absoluut geen deeltjes mogen rondzweven. Deze producten moeten dan ook vooraf uitgegast zijn én er moet gespecificeerd zijn wat er eventueel aan deeltjes in het hoogvacuümproces nog uitkomt. Ook mogen er geen holtes in deze toegepaste producten/materialen zijn, anders ontploffen ze in hoogvacuüm.

Speciale productie- en ontwerpmaatregelen De linialen van HEIDENHAIN uit de serie LIC 4100V, voor toepassing in hoogvacuümtechnologie, voldoen aan al deze eisen en meer. Aan deze eisen wordt voldaan door middel van speciale productie- en ontwerpmaatregelen. Zoals productie in een cleanroom en een gespecialiseerde reiniging en verpakking in een geconditioneerde ruimte nadien. Maar ook past HEIDENHAIN een kabel met PTFE-isolatie en vertind kopervlechtwerk toe. Uiteraard zijn de LIC 4100V linialen

bestand tegen hoge temperaturen en garanderen de toegepaste materialen een lage uitgassing. Deze encoders worden doorgaans gespecificeerd voor gebruik in ultrahoog vacuüm (tot 10-11 mbar) of hoog vacuüm (tot 10-7 mbar), afhankelijk van hun uitgassingswaarden.

LIC 4100V-serie: hoognauwkeurige absolute lineaire encoder

Met de LIC 4100V-serie is een hoognauwkeurige absoluut lineair meetsysteem beschikbaar voor processen binnen hoogvacuümtechnologie. Dit betekent dat, naast de LIP 481U, LIP 481V en LIF 481V incrementele lineaire encoders, er ook een extra absoluut encodermodel beschikbaar is. Hiermee is een nog breder bereik aan vacuüm mogelijk.

Componenten

De LIC 4100V-serie bestaat uit vacuümgeschikte AK LIC 41xV aftastkoppen die kunnen worden gecombineerd met standaard LIC 4003 maatbanden (gemonteerd met bevestigingsklemmen). De EnDat 2.2, Fanuc, Mitsubishi, Panasonic en ook Yaskawa interfaces worden ondersteund. De aftastkoppen zijn vervaardigd en verpakt zoals hierboven gespecificeerd. De maatbanden worden niet speciaal gereinigd of verpakt, omdat de klant deze zelf gemakkelijk kan schoonmaken, indien nodig.

HEIDENHAIN LIC 4100V linialen voor toepassing in hoogvacuümtechnologie voldoen aan alle eisen”

Vacuümklasse en partiële druk

Een gedetailleerde restgasanalyse, RGA, werd uitgevoerd met zowel een scankop als een glasschaal om de invloed te bepalen die de afzonderlijke componenten hebben op de kwaliteit van het vacuüm. Voor de aftastkop werd een druk van 6 * 10-8 mbar bereikt onder de aangegeven testomstandigheden in het productinformatiedocument. Dit maakt een veilige implementatie van hoogvacuüm-toepassingen mogelijk.

In sommige gevallen hebben klanten ook informatie nodig over de samenstelling van de individuele gascomponenten. Het productinformatiedocument bevat daarvoor een grafiek die de individuele partiële drukken visualiseert.

Verpakking

De aftastkoppen worden 48 uur lang op 100° C verhit, voordat ze worden verpakt. Dit gebeurt in twee lagen PET-folie: de eerste laag is vacuüm verpakt en de tweede laag is overstroomd met stikstof. Bij het uitpakken mag de klant de tweede laag alleen in een cleanroom openen.

Elektrische aansluiting

De aftastkoppen hebben een D-sub-connector voor rechtstreekse aansluiting op de standaard vacuümdoorvoer. Een vacuümdoorvoer (D-subconnector, op een DN63CF-flens) en geschikte verlengkabels voor aansluiting op een PWM 20 zijn ook verkrijgbaar als accessoires. +

Restgas analyse van een aftastkop type LIC 411V met 1 m kabel bij een pompsnelheid van 107 l/s en een druk van 6 10-8 mbar

COLOFON

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties. Redactiesecretariaat en administratie: Mevrouw L. Bosma

Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via email: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE Tel. (0318) 58 18 00 www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin Redactie: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen www.enterprise-comm.nl Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

“De

HEIDENHAIN borgt Functional Safety in relatie tot encoders

In moderne machines stellen we steeds hogere eisen aan veiligheid, conform de SIL-klassen (Safety Integrity Level). Elke machinebouwer is dan ook tegenwoordig verplicht zijn machine te bouwen conform deze alom erkende veiligheidsnorm. Ook als de ingebouwde veiligheid verzaakt, moet het nog steeds veilig zijn én blijven voor bijvoorbeeld de operators. Heeft een systeem een storing? Dan moet de veilige situatie blijven bestaan. Dit betekent dat deze hoge veiligheidseisen ook aan de meetsystemen van HEIDENHAIN worden gesteld. Immers, die meten de posities van bewegende en dus risicovolle delen, en vormen daarmee een belangrijke schakel in die hele veiligheidsketen. Een actueel thema in industriële omgevingen. HEIDENHAIN borgt de Functional Safety in relatie tot haar encoders binnen de toegepaste productieomgevingen en biedt encoders voor veiligheidsgerelateerde toepassingen.

Machines en installaties worden sneller en flexibeler, maar ook geavanceerder en duurder. Dit geldt zowel voor werktuigmachines als voor pick-and-place machines in automatisering of spuitgietsystemen voor kunststofverwerking. Gezien de hoge investeringskosten voor dergelijke high-tech machines, verwachten eigenaren een hoge beschikbaarheid en voorspelbaarheid van hun fabrieken en processen. Tegelijkertijd nemen de wettelijke veiligheidsvoorschriften voor de werking van de systemen toe. Het resultaat van deze ontwikkeling is de groeiende betekenis van functionele veiligheid.

Constant betrouwbare positie-acquisitie

Functionele veiligheid speelt een steeds belangrijkere rol bij de vervaardiging van gereedschapsmachines. Voor encoders betekent dat niet alleen het correct en nauwkeurig meten van positiegegevens en het overbrengen naar de machinebesturing. Functionele veiligheid

omvat ook encoder diagnostiek en mechanische foutuitsluiting. Encoders van HEIDENHAIN garanderen OEM’ers gebruiksvriendelijke oplossingen voor de meest uiteenlopende veiligheidsgerelateerde toepassingen.

Onverwachte wendingen van grote invloed op veiligheid Stel, de encoder gaat stuk, en de machine is nog volop aan het bewegen. Die machine in kwestie ontvangt van het ene op het andere moment geen nieuwe informatie meer over de gewenste posities. Dus kan de machine op hol slaan, of komt er een verkeerde positie uit. Deze onverwachte bewegingen kunnen van grote invloed zijn op de veiligheid. Dus moet de producent van de machine borgen dat de gewenste posities op meerdere manieren kunnen worden bereikt, of dat de machine zelfs stopt.

ECN 400 en EQN 400 met functionele veilige montage.

Eenvoudig en informatief: de weergave van de ATS-software, zoals hier de functionele reserve van een encoder...

Uitgebreid programma voor veiligheidsgerelateerde toepassingen

HEIDENHAIN biedt een uitgebreid programma van roterende encoders, hoekmeetsystemen en linialen voor veiligheidsgerelateerde toepassingen. Ze bieden alle noodzakelijke voorwaarden om classificatie te bereiken voor veiligheidsgerelateerde toepassingen in overeenstemming met SIL 2 (volgens EN 61 508) of prestatieniveau PL "d" (conform EN ISO 13849) in combinatie met een veilig besturingssysteem. Ze voldoen ook aan hoge eisen met betrekking tot dynamiek en nauwkeurigheid, die dankzij hun bi-directionele seriële

...of voor de ondersteunde diagnostische functies van een encoder in de variant met Functional Safefy.

EnDat interfaces ook alle informatie bieden die nodig is voor inbedrijfstelling, bewaking en diagnose. In alle varianten ondersteunt het universele test- en afstelapparaat PWM 21, samen met de evaluatiesoftware ATS, de gebruiker ter plaatse tijdens diagnose en installatie.

Veilige mechanische verbinding

Een voorbeeld voor de veilige verbinding van het meetapparaat met de omvormer zijn de roterende encoders van de ECN 400- en EQN 400-serie in functionele veiligheidsversie (FS). Ze bieden een functio-

De trommel met maatverdeling (midden) van de ECI 4000 is veilig verbonden met het motormechaniek (links) dankzij een spiebaan (keyway )(rechts: de aftasteenheid).

“De veiligheidsoplossingen die HEIDENHAIN biedt, zijn inmiddels standaard ingebouwd bij de meeste van onze meetsystemen”

neel veilige holle asverbinding met mechanische foutuitsluiting voor hun blinde holle assen met een diameter van 10 mm of 12 mm. Deze mechanische foutuitsluiting vermijdt fouten die niet door de besturing kunnen worden gedetecteerd, zoals het wegglijden van een wrijvingsverbinding. Het andere uiteinde van het diameterbereik met asdiameters tot 512 mm wordt bediend door de functionele veiligheidsversies van de ECA 4000 absolute modulaire hoek-encoders.

Safety-oplossingen inmiddels standaard ingebouwd

Hoek- en lineaire encoders van HEIDENHAIN voor veiligheidsgerelateerde toepassingen. Tabel 1: HEIDENHAIN meetsystemen voor veiligheidsgerichte toepassingen met optische en magnetisch aftasting

De wereld van risicobeheersing maakt gebruik van SIL geclassificeerde beveiligingen (Safety Integrity Level). Voor machinebeveiligingen kennen we specifiek SIL 1, SIL 2 en SIL 3. De meeste meetsystemen die HEIDENHAIN biedt, zijn inmiddels standaard voorzien van de gewenste beveiligingen. Daarmee kunnen machines en installaties gebouwd worden die aan de SIL 1 en SIL 2 norm voldoen. +

www.klartext-portal.com/nl

HEIDENHAIN heeft digitaal een goed verhaal

Uiteraard zet HEIDENHAIN digitale tools in om gebruikers via internet actueel en compleet te informeren over de inzet van onze producten en training daarvoor. Overzichtelijk en direct toegankelijk delen wij gekwalificeerde informatie over de besturingen voor onze innovatieve oplossingen. Dit doen wij via twee digitale kanalen: www.heidenhain.nl en www.klartext-portal.com/nl. Twee voortdurend groeiende bronnen van gebruikersvriendelijke informatie.

24/7 toegang tot gratis beschikbare informatie Onze grote, actuele en snel doorzoekbare database biedt gebruikers 24/7 gratis beschikbare informatie. Door voortdurende updates groeit deze database met de dag in zowel inhoud als relevantie. Via internet is veel informatie te vinden op www.heidenhain.nl. Daarnaast bieden wij ons Klartext-portal, vooral gericht op de informatie, trainingen en programmeervoorbeelden van de HEIDENHAIN-besturingen. Deze zijn te vinden onder www.klartext-portal.com/nl. Beide sites bieden informatie in de Nederlandse taal!

‘Ready to download’ programmeervoorbeelden:

Via www.klartext-portal.com/nl/tips krijgen gebruikers direct toegang tot een gigantische hoeveelheid ‘ready to download’ programma’s, uiteraard gratis en deels in het Nederlands.

+ HOME + 1 Bohrbearbeitungen + 2 Konturbearbeitung 2D + 3 Körper/Abläufe max. 3-achsig + 4 Bearbeitung max. 5-achsig + 5 Entgraten + 6 CAD-CAM-Beispiele + 7 Körper konventionell programmiert + 8 Messen, Berechnen, Tabellen + 9 Demo’s, Dateitypen, Aktualisierung + 10 Beispiel-Datenbank

Train naar de top Naast training via het web biedt HEIDENHAIN NEDERLAND in Ede een scala van cursussen aan in het Nederlands. De onderwerpen variëren van TNC programmeercursussen voor eindgebruikers, het gebruik van 3D-tastsystemen, tot technische cursussen voor servicetechnici. Interesse? De informatie en data zijn te vinden op: www.klartext-portal.com/nl/cursussen/

Uitgebreide bibliotheek

Onder www.klartext-portal.com/nl/media-library/ vinden gebruikers binnen het Klartext-portal onze uitgebreide bibliotheek. Zij krijgen onbeperkt toegang tot een rijke collectie PDF-documenten en de videotheek met onder andere:

• Handboeken

• Klartext-magazines

• Folders / documentatie

• Technische Informatie

• Webinars

• Productvideo’s

Volop informatie via internet

Aanvullend op het Klartext-portal stelt HEIDENHAIN ook nog andere bronnen via internet beschikbaar. Op YouTube is onder de noemer HEIDENHAINtv een grote variëteit aan instructieve video’s te vinden. Deze bieden snel inzicht in vooral de vele aspecten van zowel bediening als productie. Of het nu gaat over programma-uploads, de werking van TNC besturingen of de karakteristieke eigenschappen van de producten van HEIDENHAIN; wij brengen deze soms met zeer gedetailleerde video’s en 3D-animaties helder in beeld.

HEIDENHAIN

op

tv! Via www.youtube.com/heidenhaintv is er toegang tot:

Het tijdschrift Klartext focust op de HEIDENHAIN besturingen, met tal van reportages over relevante toepassingen uit de praktijk, nieuwe features en ook nieuwe innovaties. De lezers ontvangen Klartext tweemaal per jaar. Voor wie dat wil, bieden wij de geprinte versie of de online digitale variant in het Engels aan. Geef uw voorkeur aan via documentatie@heidenhain.nl. Het magazine is via dit mailadres te bestellen of via de speciale button op de internetpagina van Klartext, het magazine rondom de besturingen: www.klartext-portal.com/nl/klartext-magazine/ +

Communicatie drijft kennis en vooruitgang. Dat is altijd al zo geweest. Een effectieve communicatiestroom is noodzakelijk voor kwaliteit en innovatie. Ook in uw machinepark. Dus waarom voorziet u uw productieafdeling niet van alle beschikbare informatie rondom het productieproces? Dat is Connected Machining. Met de Connected Machining functies in onze TNC-besturingen hebben uw productiemedewerkers altijd toegang tot informatie van de ondersteunende afdelingen. Zo integreert Connected Machining uw productie naadloos in de gehele procesketen. Het resultaat: u kunt meer, beter en flexibeler produceren.

2

Jaap Bazuin: “Onze primeur tijdens de Demoweek 2019, het HEIDENHAIN Application Centre” 4 Meettaster Specto ST 3087 RC

Zeer fijngevoelig en tegelijkertijd goed beschermd tegen stof en vocht 6 Nieuw: QUADRA-CHEK 2000 evaluatie-unit; Eenvoudig en betrouwbaar meten voor kwaliteitscontrole

8 Peter Jansen HEIDENHAIN: “Verrassende trainingsopzet met meer flexibiliteit, gemak en leereffect voor operators” 10 Service monteur Kevin van den Berg, Promas: “De training bij HEIDENHAIN is heel praktisch gericht” 10 Nieuw: Continue data-uitwisseling via bi-directionele EnDat2.2-interface Dialoog tussen tasters en besturing levert voortdurend juiste positiebepaling 12 Het specialisme van drie dochterbedrijven van HEIDENHAIN 14 Nieuw: Digitale teller ND 7013 voor handbediende machines 15 Klare taal op Klartext-portal

Het HEIDENHAIN Application Centre

Tradities zijn er om levend te houden. Dus doet HEIDENHAIN ook in het voorjaar van 2019 opnieuw mee met de Demoweek, inmiddels een vaste factor in onze externe promotie als innovatieve high-tech organisatie. Acht toonaangevende techniekbedrijven in de omgeving van Ede en Veenendaal openen tijdens de Demoweek hun deuren voor geïnteresseerden. Jaap Bazuin, managing director HEIDENHAIN Nederland B.V.: “Voor ons een uitstekende gelegenheid om in een ontspannen sfeer de laatste innovaties op het gebied van bijvoorbeeld onze meet- en tastsystemen, contourbesturingen en automatisering te tonen. En als primeur hebben wij het HEIDENHAIN Application Centre.”

“De Demoweek dient verschillende doelen, maar steeds belangrijker wordt het om ook de jeugd uit de regio te interesseren voor een studie, en later hopelijk loopbaan, in de techniek. Met de vergrijzing, en dus aanstaande uitstroom in de technische sector voor de deur, wint dit doel steeds meer aan urgentie.”

State-of-the-art Application Centre voor rendementsgerichte eindgebruikers

Jaap Bazuin: “De verbouwing voor een innovatief Application Centre in ons pand in Ede is inmiddels gestart. We gaan hier onder andere een hightech 5-assig bewerkingscentrum plaatsen, bedoeld voor trainingen direct aan de machine. Er staan al eenvoudigere bewerkingsmachines, maar zo’n geavanceerde CNC-machine ontbreekt nog. Ook zal HEIDENHAIN een ruimte inrichten voor workshops en presentaties, gericht op de eindgebruikers. Zo willen wij met onze klanten een nog meer inhoudelijke samenwerking op gang brengen. Via trainingen kunnen zij het optimale rendement halen uit de vele mogelijkheden van onze besturingen en applicaties.” Waarschijnlijk opent het nieuwe Application Centre tijdens de Demoweek in het voorjaar 2019 haar deuren.

Extra ondersteuning voor gebruikers van HEIDENHAIN-producten

Trainingen,

workshops en presentaties

Jaap Bazuin: “Het idee achter dit Application Centre is te laten zien dat er nog meer rendement uit een machine met een HEIDENHAIN besturing te halen is. De beste manier om dat te bereiken, is door onze doelgroepen in het Application Centre eigenhandig te laten ondervinden wat de vele mogelijkheden zijn. Primair bedoeld om de eindgebruikers, vooral operators, meer te ondersteunen met uitleg over de applicaties, gekoppeld aan de praktische oplossingen van HEIDENHAIN. Ook mogen zij in het Application Centre zelf aan de

Application Centre Duitsland

5-assig bewerkingscentrum

slag met onze nieuwste producten, systemen en software om zo de nieuwste mogelijkheden te ervaren.”

Interessant voor veel doelgroepen

Het Application Centre is eveneens interessant voor bijvoorbeeld CAD-CAM softwareleveranciers, automatiseerders die robots maken en koppelen aan machines tot en met de machinefabrikanten. Jaap Bazuin: “Ook in het licht van Industry 4.0, ofwel Connected Machining, is dit van belang omdat we vanuit één Application Centre alle, door de nieuwste technieken verbonden partijen, bijeen brengen en informeren en inspireren.”

Multifunctionele ondersteuning

Het nieuwe Application Centre zal dus multifunctioneel zijn. Jaap Bazuin: “Uiteraard wordt dit de ideale omgeving voor het geven van onze trainingen, ondersteund door onze state-of-the-art oplossingen. Met het plaatsen van een 5-assig bewerkingscentrum, kunnen wij hiermee alle functionaliteiten van deze CNC-machine trainen. Dit kan individueel, maar uiteraard ook in groepsverband. Ook zal ons trainingsaanbod hierdoor uitbreiden, bijvoorbeeld voor het gebruik van de tastsystemen. Tot slot zal HEIDENHAIN een ruimte inrichten voor workshops en presentaties, vooral voor de eindgebruikers, als aanvulling op onze trainingen.”

Praktische ondersteuning door onze eigen Application Engineer Machine Tools

Peter Jansen is onze Application Engineer Machine Tools en heeft al jarenlange ervaring met de mogelijkheden van onze besturingen. Jaap Bazuin: “Peter zal hier een belangrijke rol gaan spelen in ons Application Centre. Naast het geven van de trainingen besteedt Peter zijn tijd ook aan de beantwoording van technische vragen van klanten en het geven van workshops.”

Onze oplossingen kunnen het verschil maken

Tot slot benadrukt Jaap Bazuin het volgende: “Deze uitgave van ons magazine is gevuld met gevarieerde artikelen, zoals over onze nieuwe producten. De rode draad in onze uiteenlopende innovaties, zijn stuk-voor-stuk bedoeld om voor de klant, dus de eindgebruiker, het productieproces te vereenvoudigen. Onze oplossingen bieden in een Industry 4.0 omgeving onze eindgebruikers nog meer efficiency. Zo kunnen zij in hun specifieke markt een nóg betere partner voor hún klanten worden. Hoe? Door betere producten, slimmere benutting van machines en een optimale connectivity in de industriële omgevingen waarbinnen deze eindgebruikers hun werk doen. Zodat zij het verschil kunnen maken op basis van hun eigen core competence.” +

METROLOGIE

Unieke oplossing voor meting direct in het proces

Het direct controleren van vervaardigde componenten in de machine, of op zijn minst in de buurt van de productie in de werkplaats, verhoogt de nauwkeurigheid en bespaart kosten en tijd. Voor deze cruciale in-proces-meting ontwikkelde HEIDENHAIN speciale meettasters.

Het gaat om de nieuwe meettaster Specto ST 3087 RC. Waarbij RC staat voor Raw Conditions. Een welverdiende toevoeging. Want de zeer fijngevoelige Specto ST 3087 RC is tegelijkertijd zeer goed beschermd tegen stof en vocht, zoals vaak aanwezig in industriële omgevingen. Deze Specto-tasters komen het beste tot hun recht in geautomatiseerde testopstellingen of multipoint testbanken in productieomgevingen. Ze zijn mechanisch opvallend sterk en robuust en absoluut beschermd tegen stof en vocht. Daardoor is in alle industriële omstandigheden ter plekke uiterst nauwkeurig te meten of de gerealiseerde specificaties binnen de opgegeven toleranties vallen.

Direct meten ín de productieruimte, beschermd tegen vuil en vocht De Specto ST 3087 RC is voorzien van een speciale en sterke behuizing voor in-proces metingen. In de ruststand sluit een spatbescherming de meetpen in de behuizing af. Voor een meting, beweegt alléén de meetpen in de balg van de behuizing met behulp van perslucht. Daarmee is de Specto ST 3087 RC goed beschermd tijdens de feitelijke meting.

Zeer nauwkeurige positiewaarden

Het optisch scannen levert zeer nauwkeurige positiewaarden op, met een maximale afwijking van minder dan 1 µm bij een meetweg van 30 mm. Door deze meetweg van 30 mm en de hoge nauwkeurigheid over de slag zijn verschillende componenten op hetzelfde apparaat te meten. Door het foto-elektrische scannen, in combinatie met de kogelgeleiding van de meetstift, is het ook mogelijk om schuine vlakken goed en reproduceerbaar te meten. De cyclustijd voor metingen bedraagt minder dan 1,5 s.

Specto ST 3087 RC: speciale meettaster van HEIDENHAIN

Verhoging van productiviteit en efficiëntie De Specto ST 3087 RC verhoogt de productiviteit en efficiëntie, vooral in toepassingen waar het vanwege de beperkte tijd of nauwkeurigheid niet mogelijk is om het werkstuk op een afzonderlijke armatuur te klemmen en de bewerkingshandeling te controleren. In plaats daarvan integreert de meettaster het precisiemeetproces direct in het productieproces.

Absoluut en veilig meten

De AT 1218 meettasters met 12 mm meetweg en AT 3018 met 30 mm meetweg uit de Acanto-reeks bepalen de absolute positiewaarde voor elke meetopdracht. Meetfouten als gevolg van te hoge meetpinsnelheden zoals stuiteren of overmatige trillingen, die optreden bij incrementele meetinstrumenten bij zeer dynamische meetopdrachten in testbanken, zijn uitgesloten. De absolute positiewaarde wordt bepaald door de tasters met een maximale afwijking van ± 1 µm in de versie met 12 mm meetweg of ± 2 µm met 30 mm meetweg. +

Eenvoudig en betrouwbaar meten voor kwaliteitscontrole

Ontdek nu ook de QUADRA-CHEK 2000! Speciaal door HEIDENHAIN ontwikkeld voor dagelijkse kwaliteitscontrole. Een ideale nieuwe digitale collega voor operators. Gebaseerd op hetzelfde softwareplatform als dat van de QUADRA-CHEK 3000. De 2000-variant maakt de QUADRACHEK-productfamilie compleet!

Perfect voor handmatige processen

De QUADRA-CHEK 2000 is een perfect voorbeeld van hoe moderne elektronica handmatige processen kan ondersteunen en vereenvoudigen. Met makkelijk te bedienen touchscreen, interactief in gebruik en met gebruiksvriendelijke software.

Meer doen met data

De QUADRA-CHEK 2000 mag niet ontbreken als vast item in meetkamers van productiebedrijven. De meest uiteenlopende meetapparaten zijn er op aan te sluiten, voor snelle en secure metingen om te beoor-

COLOFON

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties.

Redactiesecretariaat en administratie: Mevrouw L. Bosma Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via email: documentatie@heidenhain.nl

delen of de praktijk klopt met de tekening. Het visualiseert de afmetingen van producten, slaat deze data op én laat deze eenvoudig weer opvragen. Eveneens laat deze data zich naar een netwerk sturen, zijn er analyses mee te maken, zijn de gegevens te protocolleren én tot in lengte van dagen opvraagbaar.

Snel, eenvoudig en nauwkeurig

meten

Operators voeren de metingen met de QUADRA-CHEK 2000 snel, eenvoudig en nauwkeurig uit. Dit verloopt via cross hairs of met een optische kantentaster op profielprojectoren, meetmicroscopen en 2D-meetmachines met maximaal drie assen.

Touchscreen met intuïtieve lay-out

Op het 7-inch kleuren touchscreen met hoge resolutie toont de QUADRA-CHEK 2000 alle vereiste informatie in een overzichtelijke en gemakkelijk te begrijpen lay-out. De scherminhoud is contextgevoelig en toont alleen die functies die beschikbaar zijn in de feitelijke werksituatie. Uiterst praktisch voor een snelle en intuïtieve bediening.

Voordelen in vogelvlucht:

• De QUADRA-CHEK 2000 is een gebruikersvriendelijk systeem

• Geschikt voor snelle en zeer nauwkeurige meetprocessen

• Voorzien van alle noodzakelijke soft- en hardware

• In één compact apparaat, prima op te nemen in een netwerk

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE

Tel. (0318) 58 18 00

www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin

Redactie: ing. N.Th. Schuitemaker

Verschillende voorgedefinieerde geometriehulpmiddelen

Met de QUADRA-CHEK 2000 realiseert de gebruiker meetpunten op vlakke tweedimensionale contouren. Handmatig met dradenkruis of automatisch via optische randdetectie (OED). Zowel in de handmatige als automatische modus biedt de eenheid verschillende voorgedefinieerde geometriehulpmiddelen voor het opnemen van tweedimensionele contoureigenschappen.

Makkelijk meten met Measure Magic

De functie "Measure Magic" maakt het meten bijzonder gemakkelijk. Deze gebruikt de verkregen meetpunten om automatisch de passende geometrie te selecteren. Als de optische kantdetectie is geactiveerd, detecteert het geselecteerde gereedschap het eigenlijke meetpunt alleen nadat het een rand passeert. Deze objectieve methode voor het meten zorgt voor een hoge mate van reproduceerbaarheid en minimaliseert meetonzekerheid. Voor complexe en repetitieve meettaken kan de gebruiker het meetprogramma automatisch opslaan en op elk gewenst moment uitvoeren.

Construeren

en definiëren van functies

Naast de meetfuncties biedt de QUADRA-CHEK 2000 functionaliteit voor het construeren en definiëren van functies. Hierdoor is het bijvoorbeeld mogelijk om verbanden te leggen tussen contourkenmerken, zoals de afstand tussen twee cirkelmiddelpunten of de hoek van twee lijnen. Hierdoor kan de gebruiker geometrie-eigenschappen definiëren die niet direct meetbaar zijn. +

Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen www.enterprise-comm.nl

Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Meer flexibiliteit, gemak en leereffect voor operators

Operators die méér uit hun HEIDENHAIN besturing willen halen kunnen iedere week starten om hun kennis te verbeteren. Voorheen besloegen die trainingen vijf dagen, verdeeld over twee aaneengesloten werkweken. Ruim een jaar geleden heeft HEIDENHAIN deze aanpak succesvol gewijzigd in het voordeel van de cursisten.

Elke week instappen, wel zo flexibel

Peter Jansen is Application Engineer Machine Tools bij HEIDENHAIN en geeft de training ‘efficiënt programmeren’ aan CNC operators: “Een ideale training om als machinebediener snel de mogelijkheden van de HEIDENHAIN besturing te leren benutten. Een collega van mij, Bert Plomp, geeft de vervolgtraining ‘advanced programmeren’ voor gevorderden.” Peter Jansen legt de nieuwe trainingsopzet enthousiast uit: “Operators kunnen nu wekelijks elke donderdag instappen op de training van hun voorkeur: de ene week start de basistraining ‘Efficiënt TNC programmeren’ en de week daarop de vervolgtraining ‘Advanced TNC programmeren’. Elke training duurt nu geen vijf dagen in totaal zoals eerder, maar vier dagen, verdeeld over acht weken. Deelnemers hebben dus om de twee weken één lesdag. Deze cyclus herhaalt zich voortdurend, je kunt instappen wanneer dat je schikt.”

In je eigen tempo en op je eigen niveau

De winst van de nieuwe trainingsopzet voor machinebedieners is helder, volgens Peter Jansen: “Zij kunnen flexibeler instromen, het moment bepalen zij zelf, in balans met hun reguliere werkzaamheden. Eveneens kunnen zij direct na een trainingsdag het geleerde bij hun werkgever in praktijk brengen. Ook ervaren zij, en hun werk-

gever, veel minder aaneengesloten tijdbeslag, waardoor de operator de training van haar of zijn keuze makkelijker combineert met de dagelijkse werkzaamheden.” Weliswaar zitten de deelnemers fysiek bij elkaar in één leslokaal, maar ieder volgt de training op haar of zijn eigen niveau en in hun eigen tempo.

Aandacht

voor instappen op het juiste niveau

Peter Jansen: “De inhoudelijke kern is dat we de training voornamelijk vanuit de software van de besturing aanvliegen, want de machines waar de operators deze toepassen, kunnen uiteraard enorm variëren.” Mocht een cursist voor de training ‘efficiënt programmeren’ komen en zijn of haar niveau ligt eigenlijk hoger? Dan wordt er door de beide trainers Peter Jansen en Bert Plomp snel geschakeld om deze cursist, indien deze dat wil, na overleg direct te laten instromen bij de training ‘advanced programmeren’.

Meer mogelijkheden leren benutten

Peter Jansen: “Lang niet altijd benutten de gebruikers alle mogelijkheden van onze besturingen en tegelijkertijd voegt HEIDENHAIN regelmatig nieuwe functies toe. Door onze trainingen is de cursist dan weer snel up-to-date en leert hij of zij het maximale uit de machi-

Peter Jansen HEIDENHAIN: verrassende trainingsopzet

nes te halen. Als deelnemers na twee weken opnieuw voor een trainingsdag terugkomen, weet ik exact vanaf welk punt zij de draad weer kunnen oppakken.” Naast verdieping in de vele mogelijkheden van de besturingen van HEIDENHAIN zijn er meer voordelen, benadrukt Peter Jansen: “Onze trainingen leren de cursist in een uitgebalanceerde samenhang snelheid, betrouwbaarheid en gestructureerdheid in de programmering te verbeteren.”

Leren via een interactief programma

Peter Jansen geeft aan dat de manier van leren niet klassikaal is, maar via een interactief programma verloopt, onder andere met filmpjes en foto’s: “De cursisten kunnen hier zelf hun informatie in opzoeken, als onderdeel van het leerproces. Ze hebben ook een werkboek waarin de vragen gesteld worden. Aanvullend leren de cursisten vanuit een tekenpakket alle functies van de HEIDENHAIN besturingen benutten. Het is dus voor een groot deel een zelflerende en zelfstartende training. De cursisten gaan met gerichte opdrachten aan de slag en ik ben er voor de uitleg, beantwoording van vragen en coaching.”

Intensief betrokken bij toekomstig te openen Application Centre

Eveneens is Peter Jansen betrokken bij de ontwikkeling en geplande opening van het nieuwe Application Centre van HEIDENHAIN NEDERLAND in Ede: “In een separaat artikel in dit magazine gaan we daar dieper op in.”

Focus op werving regionale scholingspartners

In lijn met haar aanstaande Application Centre én eigen trainingsactiviteiten focust HEIDENHAIN op het aangaan van goede relaties met erkende scholingspartners. Inmiddels zijn dit STODT, waar Peter

Jansen eerder werkzaam voor was en waar docent Bert Plomp werkzaam is, en ROC Friese Poort: “Het is de bedoeling door heel Nederland, per regio, goede scholingspartners te selecteren en deze officieel aan te stellen. Zij mogen de HEIDENHAIN trainingen, geven inclusief de verstrekking van het bijbehorende officiële certificaat.”

Ook

aanmelden voor een programmeercursus? Dat doet u snel en probleemloos via www.heidenhain.nl/cursussen waar u alle startmomenten van zowel de basistraining ‘Efficiënt TNC programmeren’ als de vervolgtraining ‘Advanced TNC programmeren’, en de andere trainingen die we verzorgen, terugvindt. Dát plant wel zo gemakkelijk. Graag tot ziens! +

“Cursisten kunnen flexibeler instromen, het startmoment bepalen zij zelf”

Service monteur Kevin van den Berg: “De training bij HEIDENHAIN is heel praktisch gericht”

Kevin van den Berg is service monteur bij Promas, dat gevestigd is in Maasbree bij Venlo: “Wij importeren en verkopen in Nederland machines voor de metaalindustrie. Vooral onze CNC draai- en freesbanken leveren wij inclusief de besturing van HEIDENHAIN.” Kevin van den Berg is niet alleen service monteur, maar geeft sinds kort ook uitleg aan de klanten na installatie, zowel over de machine als over de besturing van HEIDENHAIN.

“In de praktijk vond ik al doende uit hoe de besturing werkte, maar nu ik uitleg mag geven aan onze klanten, wil ik mijn basiskennis uitbreiden. Daarom volg ik de training ‘efficiënt programmeren’ bij HEIDENHAIN in Ede. Een prima manier om in korte tijd, passend in mijn eigen agenda, mijn kennis op peil te brengen.”

Accent op basistraining

Na de installatie van de machines van Promas bij de klant, blijft Kevin van den Berg nog één tot twee dagen om de bedieners de machine uit te leggen. Hierbij komt ook de basis van de besturing aan de orde: “Iedere machine biedt andere opties en dit is sterk klantbepaald. Het is mijn taak om in ieder geval de basistraining te geven. Naast training op locatie bij de klant kan ik ook in de showroom van Promas een demo geven hoe je programmeert op de machine. Deze kennis doe ik op in de basistraining van HEIDENHAIN.”

Ook klanten kunnen zich verdiepen

Het is heel leuk om onze klanten op die manier te laten zien wat er met hun nieuwe machine, inclusief de besturing van HEIDENHAIN, allemaal mogelijk is, vindt Kevin van den Berg: “Vervolgens maken de klanten zelf hun programma’s voor hun eigen producten. Mochten onze klanten vervolgens nóg dieper in de materie willen duiken, dan kunnen zij zich inschrijven voor de vervolgtraining ‘Advanced TNC programmeren’ van HEIDENHAIN.”

kan bepalen, ongeacht de aantastsnelheid.

Training is praktisch gericht Kevin van den Berg heeft zelf ook altijd gewerkt met machines voorzien van besturingen van HEIDENHAIN: “Het is redelijk eenvoudig om mee te werken. Ook als je ermee start, heb je vrij snel onder de knie hoe je een product maakt of een werkstuk programmeert.” Deze training bij HEIDENHAIN ervaart Kevin van den Berg als praktijkgericht: “Je krijgt een map met opdrachten en software op de computer. Nadat je alle stappen hebt doorlopen, krijg je een tekening en die moet je gaan programmeren.”

De training is dus heel praktisch gericht. Wat je zelf doet in de software, kom je ook concreet weer tegen in de simulatie op het scherm. Ik heb bijvoorbeeld geoefend met het programmeren in een cyclus en dat werkt gemakkelijk.” Ook vindt Kevin van den Berg het prettig dat je op elk moment aan de trainingen bij HEIDENHAIN kunt beginnen: “Daardoor is de training beter te combineren met mijn dagelijkse werkzaamheden.” +

voortdurendjuistepositiebepaling

Met de bi-directionele EnDat 2.2-interface realiseert de gebruiker een opmerkelijke toename in informatie-uitwisseling tussen besturing en tastsysteem. Die uitwisseling bleef voorheen bijvoorbeeld beperkt tot ‘aan-uit’ signalen en de melding dat de batterijspanning laag was. In feite laat de vernieuwde EnDat interface het tastsysteem en de besturing met elkaar praten in een continue digitale dialoog.

Altijd exact de juiste positie

Alle instellingen zijn eenvoudig te configureren op de gebruikersinterface van de besturing. De installatie is daarmee zeer eenvoudig. Eveneens zijn er verschillende diagnostische waarden beschikbaar. Omdat een tijdstempel nu samen met het triggersignaal wordt verzonden, kan de besturing, ongeacht de aantastsnelheid, voortdurend de juiste positie bepalen. +

“Het is uitdagend om onze klanten te laten zien wat er met de besturing van HEIDENHAIN allemaal mogelijk is”

Specialisme van drie dochterbedrijven van HEIDENHAIN

Encoders voor gebruik in vuile omgevingen

Een paar jaar geleden nam HEIDENHAIN het Oostenrijkse bedrijf AMO over, gespecialiseerd in encoders. AMO heeft een uitstekende reputatie met encoders die aan hoge eisen voldoen, voor de positieterugkoppeling in toepassingen die een hoge resolutie vereisen. Vanwege het inductieve aftastprincipe zijn de AMO encoders goed inzetbaar in vuile omgevingen.

Nauwkeurig en hoge resolutie

De inductieve AMO encoders houden probleemloos en professioneel stand in de meest uiteenlopende ruwe en vervuilde omgevingen: Koelvloeistoffen, slurries en zware stofdeeltjes tot en met uitdagende werkomstandigheden met zware trillingen. In deze extreme omstandigheden behouden de AMO encoders altijd de beloofde nauwkeurigheid en hoge resolutie. De lineaire encoders van AMO zijn leverbaar als ‘exposed kit’ of als ‘bearingguided’ versie.

Eenvoudig te monteren

De hoekencoders worden geproduceerd met een dunne tape zonder verbindingsnaad als trommeltype. Dit maakt dat beide versies eenvoudig zijn te monteren op assen van verschillende afmetingen.

De encoders zijn beschikbaar in absolute versies met BiSS C, Fanuc, Mitsubishi, Yaskawa en EnDat interfaces, de incrementele versies met 1 Vpp & TTL.

Optimale toegang tot alle motion control-oplossingen

Met de toevoeging van AMO biedt HEIDENHAIN nu de meest complete range encoders in de branche. Via de verkooporganisatie van HEIDENHAIN heeft u voortaan een optimale toegang tot alle motion control-oplossingen van dit innovatieve en gespecialiseerde bedrijf.

Geïnteresseerd? www.amo-gmbh.com/en/company +

Zeer compacte en flexibele optische lineaire en roterende encoders

NUMERIK JENA ontwikkelt, produceert en distribueert zeer compacte en flexibele optische lineaire en roterende encoders. Denk daarbij aan klant specifieke meetlengtes, kabellengtes en meetresolutie. Goede voorbeelden hiervan zijn de kit encoders type KIT L4 en LAK. Deze imponeren niet alleen met hun bijzonder kleine afmetingen; dankzij hun veelzijdigheid zijn ze ook universeel toepasbaar. Het motto? It’s a matter of precicion!

Compacte en flexibele elektronische lineaire meetsystemen

Met de overname van RSF Elektronik heeft HEIDENHAIN, in combinatie met de eigen producten, nu alle mogelijke oplossingen in huis voor de lineaire meetsystemen, veelal toegepast in de metrologie, bij gereedschapsmachines en in de halfgeleiderindustrie. Het gaat hier om zeer compacte en flexibele lineaire meetsystemen. Denk aan klantspecifieke meetlengtes, kabellengtes en resoluties. Aanvullend biedt RSF Elektronik digitale uitlezingen en klantspecifieke kabelsystemen.

Vanaf enkele micrometers tot nanometerbereik

Een onderscheidend kernelement van het assortiment zijn uiterst nauwkeurige verdelingen die worden gerealiseerd met dunnelaagtechnologie op glas of op andere dragersubstraten.

Zowel open als gesloten

systeem

Ook de lineaire encoders van RSF zijn leverbaar in een open en gesloten uitvoering en kunnen parallel aan bijvoorbeeld een lineaire motor gemonteerd worden. De encoder kan analoge (sinusvormige) signalen of met geïntegreerde elektronica incrementele TTL- signalen (RS-422) afgeven. Hierbij zijn verschillende interpolatiefactoren te selecteren. Systeemresoluties tot 100 nanometer zijn geen enkel probleem. Daarnaast kunnen in deze encoders ook einden referentieschakelaars gemonteerd worden. Door gebruik te maken van afstandsgecodeerde referentiesignalen is het mogelijk de encoder (semi) absoluut te laten werken.

Gesloten systemen

De lineaire encoders met gesloten behuizing van RSF Elektronik kunnen uitstekend toegepast worden in minder schone omgevingen. De dichtlippen houden vocht, koel- en smeermiddelen buiten. Voor toepassingen in lastige omstandigheden is het mogelijk de encoder te leveren met de IP64 classificatie.

Maatwerk in kabelsystemen, alles DIN-gecertificeerd RSF Elektronik levert ook op maat gemaakte kabelsystemen voor de meest uiteenlopende sectoren en toepassingsgebieden. Om de hoge kwaliteitsnorm van het bedrijf te waarborgen, is een uitgebreid kwaliteitsborgings- en milieumanagementsysteem, gecertificeerd volgens DIN EN ISO 9001 en DIN EN ISO 14001, ingevoerd. Geïnteresseerd? www.rsf.at/en +

Meer dan 40 jaar ervaring in de ontwikkeling, productie en distributie van meetsystemen

NUMERIK JENA kijkt terug op meer dan 40 jaar ervaring in de ontwikkeling, productie en distributie van meetsystemen. Verbonden met deze grote traditie in positiemeettechnologie, is het doel van alle activiteiten van NUMERIK JENA de nieuwe en verdere ontwikkeling van het productgamma.

Eenvoudig te integreren

De uitstekende EPIFLEX-sensormodules zijn te integreren in bijna elke hightech-toepassing. De eisen van de internationale markt worden door NUMERIK JENA flexibel ingevuld door het modulaire karakter van haar producten.

Zeer hoog technologisch niveau

NUMERIK JENA bedient zich van de modernste productietechnologie en kan daarmee haar meetsystemen op een zeer hoog technologisch niveau

Ook HEIDENHAIN helpt u graag verder!

produceren. NUMERIK JENA streeft voortdurend naar het ontwikkelen van nieuwe, innovatieve producten om het bedrijf continu onderscheidend te laten zijn op de internationale markt.

Zowel sterk met standaard als maatwerk Veel klanten kiezen voor een van de hoogwaardige meetsystemen uit het zeer complete programma van HEIDENHAIN en haar dochterondernemingen. Via NUMERIK JENA is maatwerk mogelijk, met individueel aangepaste producten. Samen met de klant vindt HEIDENHAIN zo altijd de beste oplossing voor de toepassing. Ons team ondersteunt u graag bij het realiseren van uw ideeën en staat wereldwijd voor u klaar.

Geïnteresseerd? www.numerikjena.de +

Wilt u meer weten? De respectievelijke websites van deze bijzondere bedrijven bieden u veel informatie over de specifieke producten. Uiteraard kunt u zich ook rechtstreeks tot HEIDENHAIN wenden als u meer wilt weten over onze dochterbedrijven.

HEIDENHAIN telt drie internationale dochters onder haar gelederen: AMO, NUMERIK JENA en RSF Elektronik. Aan het toch al rijke assortiment van HEIDENHAIN voegen zij ieder iets specifieks toe.

Nieuwe generatie tellers voor handbediende machines

In de metaalindustrie en bijvoorbeeld ook in lessituaties in het onderwijs, zien we nog regelmatig handbediende draai- en freesbanken met ingebouwde linialen. HEIDENHAIN bedient graag ook deze gebruikers met een nieuwe generatie tellers voor deze machines. De digitale teller ND 7013 is duidelijk afleesbaar, én snel en secuur te bedienen via het touchscreen, fraai om te zien en ook makkelijk aan te sluiten.

Handbediende draai- en freesbanken worden vaak ingezet in situaties waarin voor het overige volop geautomatiseerde bedrijven even snel handmatig een (klein) werkstuk willen maken. Een situatie die nog vaker voorkomt dan menigeen denkt. Met de ND 7013 voorkomen gebruikers dat zij in de sterke HEIDENHAIN kwaliteitsketen een zwakke schakel introduceren met een merkvreemde teller.

Duidelijk display, mooi om te zien, maximaal beschermd

De ND 7013 is nu voorzien van een 7-inch TFT-kleurenscherm met een sterk verbeterde leesbaarheid, helderheid, kleur, resolutie en kijkhoek. Het oog wil ook wat, dus is de nieuwe serie tellers ND 7013 opvallend fraai om te zien. Er is veel ontwerpaandacht besteed aan de robuuste aluminium gegoten behuizing, inclusief touchscreen. De mate van bescherming van het voorpaneel is verbeterd: het scherm is geïntegreerd in de behuizing en hermetisch ingekapseld. Dit ontwerp biedt maximale bescherming tegen het binnendringen van vuil en vloeistoffen.

Plug & play

Met de verschillende aansluitingen sluit de operator de ND 7013 moeiteloos aan. De schermteksten kunnen ook in het Nederlands worden weergegeven. De gebruikersinterface is fundamenteel anders en nog gebruikersvriendelijker dan de voorganger ND 780. Bovendien is een universele montage-optie toegepast. De nieuwe producten hebben een mechanische 50 mm x 50 mm-interface (vergelijkbaar met VESA-MIS) aan de achterzijde, waarmee gestandaardiseerde houders kunnen worden gebruikt.

Diverse interfaces, netwerkaansluiting, memorystick en muis of toetsenbord

Net als bij zijn voorganger kunnen er incrementele encoders met een 1 VPP- en 11 APP-interface op worden aangesloten. Binnenkort kunnen ook absolute meetsystemen met de EnDat interface worden toegepast in combinatie met deze nieuwe teller. Via een Ethernet verbinding (RJ45) kan de digitale uitlezing met een netwerk verbonden worden. De USB-poort maakt het mogelijk een meegeleverde geheugenstick aan te sluiten, zodat de gebruiker een back-up kan maken van zijn gegevens en firmware kan uploaden. Eveneens is een muis of toetsenbord aan te sluiten. +

www.klartext-portal.com/nl

Klare taal op Klartext-portal

HEIDENHAIN hecht waarde aan een uitstekende informatievoorziening voor haar vele gebruikers. Het bewijs van die stelling is de ‘klare taal’ die gebruikers vinden op www.klartext-portal.com/nl. Via deze heldere, overzichtelijke en altijd actuele website hebben gebruikers 24/7 toegang tot gratis informatie. Dé vooral Nederlandstalige bron om alle mogelijkheden van Klartext maximaal te benutten en de ideale aanvulling op onze eveneens informatieve website www.heidenhain.nl

• Volop informatie, trainingen en programmeervoorbeelden voor het praktische gebruik van de HEIDENHAIN-besturingen

• Zeer uitgebreide, actuele en snel doorzoekbare database

• Grote hoeveelheid ‘ready to download’ programma’s

• Elke dag inhoudelijk relevanter door voortdurende updates van deze database

• Nederlandstalig

Uw trainingen nóg flexibeler inplannen

Naast training via het web, biedt HEIDENHAIN NEDERLAND in Ede een scala van cursussen aan in het Nederlands. De onderwerpen variëren van TNC programmeercursussen voor eindgebruikers, het gebruik van 3D-tastsystemen tot en met technische cursussen voor servicetechnici. Interesse? De informatie en data zijn te vinden op: www.klartext-portal.com/nl/cursussen/. Door onze nieuwe trainingsopzet kunnen deelnemers nu veel flexibeler inplannen, zie het artikel over de trainingen in dit magazine!

Direct aan de slag met digitale tools

Uiteraard zet HEIDENHAIN digitale tools in om gebruikers, via internet, actueel en compleet te informeren over de inzet van onze producten en bijbehorende trainingen. Overzichtelijk en direct toegankelijk delen wij gekwalificeerde informatie over de besturingen en over onze andere innovatieve oplossingen. Dit doen wij via twee digitale kanalen: www.heidenhain.nl en www.klartext-portal.com/nl

HEIDENHAIN op tv!

Op YouTube is onder de noemer HEIDENHAINtv een grote variëteit aan instructievideo’s te vinden. Deze bieden snel inzicht in de vele aspecten van zowel bediening als productie. Of het nu gaat over programma-uploads, de werking van TNC- besturingen of de karakteristieke eigenschappen van de producten van HEIDENHAIN; wij brengen deze veelal met zeer gedetailleerde video’s en 3D-animaties helder in beeld.

Via www.youtube.com/heidenhaintv hebben gebruikers direct toegang tot:

• TNC Controls

• HEIDENHAIN Basics

• Webinars/tutoria

Onbeperkt toegang tot uitgebreide bibliotheek

Onder www.klartext-portal.com/nl/media-library/ vinden gebruikers binnen het Klartext-portal onze uitgebreide bibliotheek. Zij krijgen onbeperkt toegang tot een rijke collectie PDF-documenten en de videotheek met onder andere:

• Handboeken

• Klartext-magazines

• Folders / documentatie

• Technische Informatie

• Webinars

Ons magazine Klartext focust op de HEIDENHAIN besturingen, met tal van reportages over relevante toepassingen in de praktijk, nieuwe features en ook nieuwe innovaties. De lezers ontvangen Klartext gemiddeld tweemaal per jaar. Voor wie dat wil, bieden wij de geprinte of de online digitale versie in het Engels aan. Als u de Klartext wilt ontvangen, geef dat dan aan via documentatie@heidenhain.nl. Het magazine is via dit mailadres te bestellen of via de speciale button op de internetpagina van Klartext, hét magazine rondom de besturingen: www.klartext-portal.com/nl/klartext-magazine +

Alstublieft: uw gratis abonnement op het Klartext magazine

Voor uw dagelijkse metingen van eindproducten gaat betrouwbaarheid boven alles. De nieuwe generatie verwerkingselektronica zorgt met de QUADRA-CHEK 2000 voor deze betrouwbare uitkomsten op een actueel en hard- en software platform. Meetopdrachten op 2D meetmachines, profielprojectoren of meetmicroscopen verwerkt u met het dradenkruis of via de optische kantentaster. De meetresultaten zijn eenvoudig te zien op het touchscreen en u kunt eenvoudig meetprotocollen opstellen en exporteren. Per saldo een simpele oplossing voor al uw 2D wensen en dankzij de robuuste behuizing uitermate geschikt voor op de werkvloer.

Perfecte combinatie van zeer nauwkeurige hoekmeetsystemen en precisielagers

SEPTEMBER 2019

2 HEIDENHAIN Application Center voortvarend van start.

2 Gratis kaarten Formule 1 in handen van gelukkigen!

3 Alles weten over het optimale gebruik onze besturingen?

Twee HEIDENHAIN-sites bieden 24/7 gratis informatie.

4 Hoekmeetmodules met geïntegreerde torque motor. Eén compact systeem met aandrijving, geleiding en positiemeetsysteem met zeer hoge nauwkeurigheid.

6 NIEUW Absolute lineaire encoder LIC 4119 met Functional Safety. Open lengtemeetsysteem met hoge nauwkeurigheid en geschikt voor veiligheidsgerelateerde toepassingen.

7 Hoek-encoder ECI/EBI 4010 en ECI 4090 succesvol. Markt herkent kwaliteit van inductieve encoders als positiemeetsysteem in motion control.

8 Jan Aarts, design engineer 4PICO: “In de geïntegreerde totaaloplossing van 4PICO spelen de encoders van HEIDENHAIN een grote rol.”

11 Nieuw Application Center en TNC Club.

Paul Venema: Ondersteuning van eindgebruikers verder uitgebreid.

12 NIEUW HIT 3.0: het interactieve leerconcept voor NC-programmering nu ook op smart phone of tablet!

13 HEIDENHAIN meettechniek biedt nauwkeurigheid en connectiviteit. Diversiteit aan interfaces gebruiken en aandrijvingen standaardiseren.

HEIDENHAIN Application Center voortvarend van start

Tijdens de drukbezochte DEMOWEEK in het voorjaar van 2019 opende HEIDENHAIN officieel haar nieuwe Application Center, centraal gevestigd in ons bedrijfspand in Ede. Deze gastvrije en technisch uitstekend geoutilleerde locatie is, met name voor eindgebruikers van onze besturingen, the place to be voor demonstraties en workshops. We laten daarmee zien dat HEIDENHAIN graag intensief en langdurig investeert in relaties, waaronder ook onze eindgebruikers, voor professionele ontmoetingen én kennisuitwisseling.

De 5-assige simultaan freesmachine staat klaar… Dé blikvanger in ons Application Center is de state-of-the-art 5-assige simultaan freesmachine. Dankzij dit technische paradepaard, een Hedelius geleverd door Promas, kunnen al onze relaties, en zéker de eindgebruikers, via trainingen voortaan het allerhoogste rendement halen uit de mogelijkheden van onze besturingsapplicaties. Immers, niet alle mogelijkheden in de applicaties worden in de praktijk altijd benut en in ons Application Center openen we graag de weg naar al die onbekende en daardoor onbenutte functionaliteiten. We krijgen veel positieve reacties van gebruikers, zij willen het optimale uit hun bewerkingsmachine halen.

Bijeenkomsten van derden voor eindgebruikers Tegelijkertijd stellen wij de deuren van ons Application Center open voor de meest uiteenlopende partijen uit dezelfde keten als waarin HEIDENHAIN opereert. Deze bedrijven en instellingen kunnen naar eigen inzicht een klantdag organiseren voor eindgebruikers in de verspanende industrie.

Tijdens de eerdere DEMOWEEK 2019 heeft een heel aantal gasten bij HEIDENHAIN zich direct als lid opgegeven van de nieuwe HEIDENHAIN TNC Club. Door hun snelle inschrijfactie ter plekke maakten zij kans op kaarten voor de Formula 1 Belgian Grand Prix in Francorchamp.

Nadat de officiële trekking is verricht, hebben wij de gelukkige winnaars persoonlijk bezocht én hen deze gewilde toegangskaarten voor de races van 1 september overhandigd! Het gaat hier om twee x twee toegangskaarten. De gelukkige winnaars waren de heer Delfos (Multi Instruments) en de heer De Wolf (Boschman).

Waarom toegang tot de F1? Omdat de overeenkomst tussen HEIDENHAIN en de beroemde Formula 1 evident is: beide organisaties opereren op het hoogste niveau en combineren twee ogenschijnlijk lastige criteria: een hoge snelheid én een uiterste precisie. +

Joost de Wolf

Wim Delfos

Bij de primeur al direct een succes: de HEIDENHAIN TNC Club

Eveneens introduceerde HEIDENHAIN tijdens de DEMOWEEK de HEIDENHAIN TNC Club. Het lidmaatschap hiervan is bedoeld voor iedereen die met een HEIDENHAIN besturing werkt en biedt talloze voordelen. Zoals aantrekkelijke aanbiedingen voor verdere training en seminars, speciale gebruikersondersteuning en de gratis hulp van onze application engineer. En ook aantrekkelijk: de leden ontmoeten gelijkgestemde collega’s die voor dezelfde technische uitdagingen staan! Na een informele uitwisseling van kennis vertrekt een lid altijd nóg wijzer dan bij binnenkomst.

Wilt u ook bij de HEIDENHAIN TNC Club horen? Meld u gratis aan via onze website: www.klartext-portal.com/nl/tnc-club/

Deze editie biedt u een veelzijdige verdieping In deze editie gaat Paul Venema nog wat nader in op de opzet, mogelijkheden en voordelen van het HEIDENHAIN Application Center en de TNC Club. Uiteraard blijven wij breed innoveren en dat kunt u onder andere lezen in de artikelen over de hoek- en lengtemeetsystemen, de encoder LIC, onze interfaces en de bijzondere toepassing van ons lengtemeetsysteem, door onze klant 4PICO bv, bij mastering in het nanobereik.

Wellicht ontmoet ik u tijdens de Metavak in Gorinchem of de Precisiebeurs in Veldhoven. HEIDENHAIN ontvangt u graag in onze stand voor een passend antwoord op uw uitdagingen met betrekking tot het inzetten van meettasters, uitlezingen, impulsgevers en overige meetsystemen.

Uiteraard zet HEIDENHAIN digitale tools in om gebruikers via internet actueel en compleet te informeren over de inzet van onze producten en training daarvoor. Overzichtelijk en direct toegankelijk delen wij gekwalificeerde informatie over de besturingen voor onze innovatieve oplossingen.

24/7 toegang tot gratis beschikbare informatie

U kunt dit vinden via verschillende Nederlandstalige sites: www.heidenhain.nl en www.klartext-portal.com/nl, twee voortdurend groeiende bronnen van gebruikersvriendelijke informatie.

De content van www.klartext-portal.com/nl is specifiek gericht op de informatie, trainingen en programmeervoorbeelden van de HEIDENHAIN-besturingen. Onze grote, actuele en snel doorzoekbare database biedt gebruikers veel en gratis informatie. Door voortdurende updates groeit deze database met de dag.

‘Ready to download’ programmeervoorbeelden: Via www.klartext-portal.com/nl/tips krijgen gebruikers direct toegang tot een gigantische hoeveelheid ‘ready to download’ programma’s, uiteraard gratis en deels in het Nederlands. +

Hoekmeetsystemen werken niet zonder aandrijving van een motor. Machinebouwers kopen hier vaak een externe motor voor in. Echter, HEIDENHAIN levert haar hoekmeetsystemen inclusief de topkwaliteitaandrijving van ETEL als complete unit. Deze unit draait én meet direct de hoek met duizendste graden van nauwkeurigheid.

Meerdere voordelen van geïntegreerde unit Wij bouwen in onze hoekmeetsystemen al direct een nauwkeurig draaiende en zeer soepel in te regelen ETEL-torque motor in. Kortom, een geïntegreerde unit. De voordelen? Een optimale eigen aandrijving en eigen lagering met enerzijds veel kracht en anderzijds een zeer hoge systeemnauwkeurigheid. De ontwikkelaar en de gebruiker hebben geen zorgen over de interface en mechanische eigenschappen.

Hoekmeetmodule met geïntegreerde aandrijving: de logische stap in de systeemintegratie De integratie van een torque motor met een zeer beperkte mate aan cogging is de logische verdere ontwikkeling van het concept van de MRP-hoekmeetmodules. Deze combinatie maakt een uiterst gelijkmatige bewegingsbesturing mogelijk voor zeer nauwkeurige positionerings- en meetopdrachten. Storende draaimomenten en dwarskrachten beïnvloeden de hoge geleidingsnauwkeurigheid van de lagering bijna niet. De combinatie van een hoekmeetmodule met motorcomponenten resulteert ook in een bijzonder compact systeem met een minimale hoogte en een hoge stijfheid. Deze hoge stijfheid van de gezamenlijke componenten zorgt ervoor dat de nauwkeurigheid ook bij wisselende belastingsomstandigheden behouden blijft.

De nieuwe hoekmeetmodules van HEIDENHAIN zijn de perfecte combinatie van zeer nauwkeurige hoekmeetsystemen en precisielagers.

Hoge

koppeldichtheid en tóch verwaarloosbare

cogging

De aandrijving wordt verzorgd door een "slotless torque motor" van ETEL. Het combineert de tegenstrijdige eigenschappen van een hoge koppeldichtheid met verwaarloosbare cogging. Dit is te danken aan het speciale symmetrische ontwerp dat de noodzaak van groeven, zoals in klassieke wikkelingen, elimineert. Al met al leidt dit tot een meetmodule met een motor vrijwel zonder cogging en die buitengewoon gelijkmatige bewegingen mogelijk maakt.

Component voor absolute topprestaties

Door de uitgekiende positionering van de belangrijkste componenten hebben verstoringen slechts een geringe invloed op de geleiding en de meetnauwkeurigheid. Bovendien maken de zeer compacte afmetingen een grote holle as mogelijk. De AccurET frequentieregelaars van ETEL zijn daarbij de perfecte aanvulling op deze hoekmeetmodules met ingebouwde aandrijving. Ze maken absolute topprestaties mogelijk op het gebied van dynamiek en positiestabiliteit.

Als hoog geïntegreerde submodule bieden de hoekmeetmodules gecontroleerde en gespecificeerde eigenschappen.

Hoekmeetmodules met geïntegreerde torque motor Eén compact systeem met aandrijving, lagering en positiemeetsysteem met zeer hoge nauwkeurigheid

POSITIE-FEEDBACK

Meetgroottes en meetposities bij een walslager

Ideale draai-as Geleidingsfout in meetvlak 2

Kanteling van de as Positie van de draai-as bij draaihoek phi Geleidingsfout in meetvlak 1

Vlakloopmeting

Rondloopmeting

Dpw = diamater van de walslager elementen

Schematische weergave van de meetgroottes en meetplaatsen die voor de nauwkeurigheid van een precisielager doorslaggevend zijn.

Zeer hoge resolutie en uitstekende herhalingsnauwkeurigheid

De nieuwe hoekmeetmodules met geïntegreerde aandrijving zijn speciaal geoptimaliseerd voor de hoge eisen van metrologietoepassingen. De belangrijkste factoren hierbij zijn een zeer hoge resolutie en een uitstekende herhalingsnauwkeurigheid, zelfs bij wisselende bedrijfstemperaturen. Hoge motorkoppels staan hier meestal niet op de voorgrond. Klantspecifieke aanpassingen zijn mogelijk om een perfecte afstemming op individuele eisen te garanderen.

Nieuw modulair hoekmeetsysteem ERP 1000: high-end-toepassingen opnieuw gedefinieerd Naast de nauwkeurigheid en de robuuste opwekking van de aftastsignalen richtte HEIDENHAIN zich bij de ontwikkeling van de nieuwe modulaire ERP 1000 hoek-encoders op een flexibele integratie in het totale systeem van de klant. Dit doel werd bereikt door het aanbieden van een breed scala aan diameter varianten. Ze zijn verkrijgbaar als volledige cirkel- en als segmentversies in de diameters

57 mm, 75 mm, 109 mm en 151 mm. Ze zijn daarmee makkelijk in te passen in klantspecifieke toepassingen. Ook de compacte afmetingen en het zeer lage gewicht dragen hieraan bij. De aftastkop is slechts 26 mm lang, 12,7 mm hoog en 6,8 mm diep en weegt maar 5 gram. De trommels met de verdeling zijn, afhankelijk van de uitvoering, maximaal 10,2 mm hoog, de lichtste volledige unit weegt slechts 57 gram.

Eenvoudige montage en automatische kalibratie HEIDENHAIN maakt het ook zeer eenvoudig voor gebruikers om de modulaire ERP 1000 hoek-encoders te monteren. Als niet-gepaard systeem bieden alle modellen royale montagetoleranties en wordt de signaalkalibratie simpelweg automatisch uitgevoerd. Voor de elektrische aansluiting is er een grote keuze aan kabels en connectoren beschikbaar. Flexibele aanpassing en integratie in het klantspecifieke systeem is dus zonder problemen mogelijk.

Ongekende waarden bieden mogelijkheden in high-end toepassingen Dankzij zijn speciale eigenschappen herdefinieert de serie ERP 1000 de mogelijkheden van hoekmeting in high-end toepassingen, niet alleen op het gebied van flexibiliteit, maar ook op het gebied van nauwkeurigheid en robuustheid. Dit wordt gewaarborgd door optische aftasting in combinatie met de HEIDENHAIN signaalverwerkings-ASIC HSP 1.0. Deze werd voor het eerst gebruikt in een hoekencoder in de ERP 1000. Dit modulaire hoekmeetsysteem bereikt nauwkeurigheidsklassen tot ± 0,9 boogseconden met een uitstekende signaalkwaliteit. De interpolatiefout bedraagt tot ± 0,02 boogseconden en de positie ruis RMS ongeveer 0,002 boogseconden. En dit alles ook in zeer dynamische toepassingen met eveneens zeer hoge snelheden tot 2.600 min-1. De modulaire hoek-encoders van de serie ERP 1000 zijn daarom bijzonder geschikt voor toepassingen waarbij een uitzonderlijk constante snelheidsregeling of een hoge positiestabiliteit vereist is.

Het nieuwe modulaire hoekmeetsysteem ERP

1000: high-end-toepassingen opnieuw gedefinieerd

Hoekmeetmodules MRP maken ontwerpen en bouwen van eigen lagering overbodig

De HEIDENHAIN hoekmeetmodules van de serie MRP zijn er als kant-en-klare modules met gespecificeerde en gedefinieerde eigenschappen. Ze combineren een hoge resolutie met een hoog belastbaar precisielager. Het bijzondere voordeel van deze sterk geïntegreerde systeemoplossing voor de machinefabrikant is, dat deze een afzonderlijk ontwikkeld en ontworpen rol- of luchtlager vervangt en niet wordt beïnvloed door excentrische belastingen. Vooral de fabrikanten van metrologie worden aanzienlijk ontlast van het ontwerpen en bouwen van zeer nauwkeurige rondassen.

Complete hoekmeetmodules met gecertificeerde hoge meet- en lagernauwkeurigheid De hoekmeetmodules kenmerken zich door een hoge meet- en lagernauwkeurigheid, een zeer hoge resolutie en de hoogste herha-

Hoekmeetmodules MRP maken ontwerpen en bouwen van eigen lagering overbodig.

lingsnauwkeurigheid. Het lage startkoppel maakt soepele bewegingen mogelijk. In plaats van een groot aantal afzonderlijke componenten, is er een sterk geïntegreerde module met geteste en gespecificeerde eigenschappen beschikbaar. HEIDENHAIN heeft alle afzonderlijke componenten al gemonteerd, uitgelijnd en gekalibreerd. De eigenschappen van de hoekmeetmodules worden zo gedefinieerd en getest volgens de specificaties van de klant. Eenvoudige mechanische interfaces elimineren alle kritische assemblageprocessen. De tijdrovende coördinatie van de afzonderlijke componenten met elkaar en met de machine-omgeving en het naderhand testen daarvan, is niet langer nodig. +

Absolute lineaire encoder LIC 4119 met Functional Safety

toepassingen

Met de absolute lineaire encoders uit de serie LIC 4100 biedt HEIDENHAIN nu een ideale oplossing voor positiebepaling op lineaire assen in veiligheidsgerelateerde toepassingen. In combinatie met een veilige besturing, zijn deze lineaire encoders inzetbaar als enkel-encodersysteem in toepassingen met categorie SIL 2 (volgens EN 61508) of prestatieniveau "d" (volgens EN ISO 13849).

Enkele belangrijke karakteristieken van dit meetsysteem:

• Bestaande uit aftastkop en maatband

• Nauwkeurigheidsklasse tot 3 µm/m

• Meetstappen tot 1 nm

• Stalen maatband met meetlengtes tot 1.820 mm

• Veilige en zekere bevestiging van de maatband

Veilige overdracht

De basis voor een veilige overdracht van de positie zijn twee, onafhankelijk van elkaar gegenereerde, absolute positiewaarden en error bits, die aan het veilige besturingssysteem worden overdragen. Dit meetsysteem geeft op elk moment, bijvoorbeeld ook onmiddellijk na inschakelen, de absolute positie door. De betrouwbare seriële dataoverdracht verloopt volgens de EnDat-2.2 interface.

Veilige montage

Naast de elektrische interface is ook de mechanische montage een veiligheidsgerelateerd aspect. In de norm voor elektrische aandrijvingen, EN 61800-5-2, tabel D8, is het verbreken van de mechanische

verbinding tussen het meetinstrument en de aandrijving als een mogelijke oorzaak van onveiligheid opgegeven, omdat de besturing een dergelijke fout niet kan detecteren. Daarom is een veilige montage een belangrijk punt van aandacht. HEIDENHAIN heeft er voor gezorgd dat de montage van de LIC 4119 veilig is. Als het meetsysteem volgens onze instructie wordt gemonteerd, is de veilige en permanente bevestiging van het meetsysteem gegarandeerd. Dat betekent dat de ontwerper, monteur en gebruiker van de machine hier niet meer over na hoeven te denken. Ons meetsysteem LIC 4119 is hiermee gebruikersvriendelijk vanaf ontwerp tot en met het gebruik. +

Open lengtemeetsysteem met hoge nauwkeurigheid en geschikt voor veiligheidsgerelateerde

NIEUW

Hoek-encoder ECI/EBI 4010 en ECI 4090 succesvol

Markt herkent kwaliteit van inductieve encoders als positiemeetsysteem in motion control

De serie inductieve encoders ECI/EBI 4010 en de ECI 4090 van HEIDENHAIN vallen erg goed in de markt. Graag zetten we er opnieuw de spotlight op. Deze serie inductieve encoders heeft een holle as met een diameter van 90 mm. Zij zijn bij uitstek geschikt als positiemeetsysteem in motion control systemen. Het systeem bestaat uit een aftasteenheid en een trommel met daarop de verdeling. De meetsysteemsignalen lopen via een kabel naar de volgelektronica.

De toepassingen voor deze encoders zijn vooral te vinden in combinatie met torque motoren in bijvoorbeeld spuitgietmachines, folieen papiermachines en elektrisch aangedreven persen. De systemen hebben grote aanbouw- en bedrijfstoleranties en kunnen hoge trillings- en stootbelasting verduren. De EnDat-systemen ECI/EBI 4010 zijn gebouwd rondom een verregaand geïntegreerde optische aftastASIC met (optioneel een door een batterij gevoede) omwentelingenteller. In de DRIVE-CLiQ-variant ECI 4090 (alleen als single-turn versie) is aanvullend de DRIVE-CLIQ interface unit geïntegreerd.

Opmerkelijke technische specificaties

Deze serie encoders is specifiek ontworpen als motorfeedback-systeem, vooral voor toepassing in torque motoren en productiemachines. Hiermee onderscheidt dit product zich van onze andere encoders met een holle as van meer dan 90 mm. De technische gegevens voor het temperatuurbereik (tot max. 115 °C), het maximale toerental (tot 6000 min-1) en de trillingsbestendigheid (tot 400 m/s2 voor de aftastkop en 600 m/s2 voor de trommel) volgens EN 600682-6 tonen dit op overtuigende wijze aan.

Voordelen van radiale aftastprincipe

De aftasting wordt verzorgd door het zogeheten radiale aftastprincipe. De complete verdeling op de trommel (rotor) en het aftastveld in de aftastkop vormen de positiesignalen. De encoder verwerkt hiermee de signalen van twee sporen, die elk een verschillende delingsperiode hebben. Dit aftastprincipe biedt grote toleranties, zowel bij de aanbouw als in bedrijf. Bij een resolutie van 20 Bit is een axiale afwijking van de trommel ten opzichte van de aftastkop van 1,5 mm toegestaan, terwijl een ruime afwijking in de rondloop tot 0,2 mm geen probleem vormt. Ook de montage van de encoders is zeer eenvoudig en gericht op de integratie in motoren en machines. De inductieve radiale aftasting biedt een verregaande compensatie van positieafwijkingen, die vooral bij modulaire encoders ontstaan bij fouten in de uitlijning tussen de encoder en aandrijfas. Het radiale aftastprincipe biedt in bovengenoemde toepassingen vele significante voordelen voor de gebruiker.

Meer informatie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de verkoopafdeling van HEIDENHAIN NEDERLAND, 0318 - 58 18 00. +

COLOFON

HEIDENHAINinfo is een uitgave van HEIDENHAIN NEDERLAND B.V.

Het blad verschijnt periodiek en wordt gratis toegezonden aan haar relaties.

Redactiesecretariaat en administratie: Mevrouw L. Bosma Adreswijzigingen s.v.p. doorgeven via email: documentatie@heidenhain.nl

Copernicuslaan 34, 6716 BM EDE

Tel. (0318) 58 18 00

www.heidenhain.nl

Hoofdredactie: ing. J.E. Bazuin Redactie: ing. N.Th. Schuitemaker Eindredactie en realisatie: Enterprise Communications, Huissen www.enterprise-comm.nl

Overname van artikelen is toegestaan mits met bronvermelding.

Machinebouwer 4PICO is gespecialiseerd in apparatuur en diensten voor het schrijven van microstructuren, waaronder hologrammen op bankbiljetten en credit-cards. Een absolute niche. Afnemers van deze apparatuur variëren van de holografische markt, zoals gelddrukkers, tot en met universiteiten die superkleine structuren willen schrijven voor bijvoorbeeld golfgeleiders op het vlak van fotonica. Het betreft hier structuren van een micrometer of kleiner. Of het nu gaat om lithografisch schrijven in het nanometerbereik met de PicoMaster Direct-laserschrijver of het bewerken van grote oppervlakken met LED-oplossingen: 4PICO weet hoe het UV licht moet worden bestuurd.

Verfijnd printwerk

Een onzichtbaar echtheidskenmerk op een bankbiljet maken? Minuscule ‘ribbels’ op zonnecellen aanbrengen zodat zij het zonlicht beter opvangen? Of een holografische afbeelding op een mobiele telefoon zetten of op een fles wijn? Dat kan met de PicoMaster UV Direct Laser Writer van 4PICO. Jan Aarts is bij 4PICO werkzaam als design engineer: “Het is een laserschrijver voor kleine structuren tot driehonderd nanometer. Via een door onszelf ontwikkeld systeem kan een laser een microstructuur schrijven op een glasplaat of wafer. De laserstraal schrijft in een lichtgevoelige lak op het substraat.” 4PICO ontwikkelde het apparaat en geeft het concept van lithografie hiermee een extra en zeer innovatieve dimensie. Deze machine is verkrijgbaar in drie varianten: voor 100 mm, 150 mm en tot slot voor 200 mm substraten. Het zijn de klanten van 4PICO wereldwijd, die het schrijfprocédé met de PicoMaster zelf uitvoeren.

Sample Holo Preview

Succesvol de bakens verzet 4PICO uit Sint Oedenrode was voorheen actief in de optische media industrie. Jan Aarts: “Maar door het verminderde gebruik van CD’s en DVD’s is hier een einde aan gekomen. Enige tijd verhuurden wij onze kennis als engineeringsbureau, maar in 2014 besloten wij de lithografische kant weer op te gaan. Onze kennis staken wij in de PicoMaster die aansluit bij een compleet nieuwe markt.” De encoders van HEIDENHAIN maken onderdeel uit van die oplossing. Jan: “We kunnen ons geen fouten in de gebruikte encoders veroorloven, want die positiefouten zie je direct terug in het eindresultaat.”

Perfect alternatief

De PicoMaster UV Direct Writer is een alternatief voor de dure Electron Beam systemen voor structuren tot 0,3 micrometer. Jan Aarts: “Universiteiten en onderzoekscentra hebben behoefte aan verschillende groottes van structuren. Zij kunnen nu de PicoMaster gebruiken die structuren tot 0,3 micrometer aan kan, de kleinere structuren kunnen met een Electron Beam systeem geschreven worden.” 4PICO ontwikkelde voor het PicoMaster systeem een compacte

Jan Aarts, design engineer:

“In de geïnte greerde totaaloplossing van de encoders van HEIDENHAIN een grote

Picomaster 200

4PICO spelen rol”

optische module. Samen met de eveneens zelf ontwikkelde schrijflens zijn resoluties beschikbaar die vergelijkbare optische systemen niet kunnen bieden.

Gewenste nauwkeurigheid synchronisatie: 10 nanometer

Jan legt enthousiast de werking uit: “Het is in feite een PLC-systeem. De machine kent één enkel laserspotje. Daarmee scannen we over het substraat met een dun laagje fotogevoelige lak. Als we vervolgens de laser op het juiste moment aan- en uitzetten, dan kun je met deze machine een ‘image’ maken, een soort belichtingsprofiel op die wafer of glasplaat. Ontwikkel je die, dan spoel je wat belicht is weg en heb je een structuur. Het kleinste dat ons systeem kan schrijven is 300 nanometer. Dit betekent dat de nauwkeurigheid van de synchronisatie ruim beter moet zijn, zeg: 10 nanometer. De lat in deze tak van sport ligt dus heel hoog.”

De laser is de baas De laser is ‘de baas’ in dit proces, beklemtoont Jan: “Die synchroniseert een bepaalde vaste klok met het complete PLC-systeem. Dit PLC-systeem stuurt ook de bewegingsassen aan. Als je dit allemaal goed doet, zijn de bewegingen en laserpulsen dus nauwgezet met elkaar gesynchroniseerd, vanuit het gegeven dat de laser de baas is. Wij hebben zelf de elektronica gemaakt om deze vereiste synchronisatie te doen op het hoge niveau zoals geschetst. Het PLC-systeem zorgt, in combinatie met een motorsturing op het hoogste niveau, voor de bewegingen van de luchtgelagerde assen.”

Exacte synchronisatie

Jan: “Wat in dit proces cruciaal is, is dat de bewegingen van de assen exact gesynchroniseerd zijn met de laser die je aan- en uitzet. Is die niet gesynchroniseerd? Dan krijg je al snel verschillen van honderd nanometers en creëer je zichtbare fouten in je structuur. Ons systeem werkt met een x-as en y-as, die zetten we haaks op elkaar. Op de liggende as, de hoge snelheid scan-as, ligt het substraat waar de klant op schrijft, zoals een glasplaat of wafer. Die beweegt continu op en neer. Op de ándere as, die noemen wij de step-as, is de laserkop bevestigd. Deze stuurt de laserpulsen uit. Dus de scan-as beweegt voortdurend heen en weer en de step-as maakt elke keer kleine stapjes. Op die manier en door die samenwerking tussen de assen, schrijf je een compleet oppervlak vol. Eigenlijk zoals vroeger een beeldbuis werkte.”

‘We kiezen bewust voor de lineaire meetsystemen

Rol van encoders van HEIDENHAIN “Wat wij zien, is dat die step-as extreem gevoelig is. Die mag niet te grote of te kleine stappen zetten. Anders ontstaan er twee sporen die te ver of te dicht bij elkaar liggen, en ligt het schrijfspoor van je laser niet optimaal ten opzichte van je vorige schrijfactie. Je kunt je dus geen fouten veroorloven in de encoder die op de step-as zit. Want die fouten zie je gewoon terug in het eindresultaat aan artefacten op de plaat. Dit verklaart waarom wij een extreem nauwkeurige encoder nodig hebben. Voor deze cruciale schakel kiezen we bewust voor de lineaire meetsystemen LIP 200 en LIP 6000 van HEIDENHAIN”, aldus Jan Aarts.

Goede eerdere ervaringen

In deze geïntegreerde totaaloplossing van 4PICO spelen de lineaire encoders van HEIDENHAIN dus een grote rol. 4PICO bestaat sinds 2004 en is sinds de start in zee gegaan met de encoders van HEIDENHAIN. Jan: “Uit onze periode van de mastering voor CD’s en DVD’s, eveneens een lithografisch proces met laserschrijven hadden we ook al goede ervaringen met de linialen van HEIDENHAIN. Voor onze huidige activiteiten en de productie van de Direct Laser Writer hebben we deze technologie kunnen hergebruiken.” +

‘We hadden ook al goede ervaringen met de linialen van HEIDENHAIN. Voor onze huidige activiteiten en de productie van de Direct Laser Writer hebben we deze technologie kunnen hergebruiken.’

Stage details PicoMaster 200

PM200 in meetkamer

Application Center en TNC Club Paul Venema: Ondersteuning van eindgebruikers verder uitgebreid

Tijdens de DEMOWEEK 2019 introduceerde HEIDENHAIN in Ede twee noviteiten: het gloednieuwe Application Center en de TNC Club. In het voorwoord van Jaap Bazuin leest u hier al over. Paul Venema, Account Manager Machine Tools bij HEIDENHAIN, gaat er nog wat dieper op in: “We willen eindgebruikers steeds meer rechtstreeks informeren over de vele mogelijkheden van onze systemen. Het Application Center, maar ook de TNC Club, helpt klanten hun proces zo optimaal mogelijk in te regelen. Dit merken zij direct door aantoonbare rendementsverbeteringen.”

Eindgebruikers benutten lang niet alle mogelijkheden van de TNCbesturingen van HEIDENHAIN op verspaningssystemen, om de eenvoudige reden dat zij daar niet volledig van op de hoogte zijn. Paul: “Het Application Center is primair bedoeld om de eindgebruikers van onze TNC-besturingen, veelal de operators, aan de hand te kunnen nemen en hen zo onze besturing en producten maximaal te laten benutten. Maar wij informeren de bezoekers ook over de mogelijkheden die vérder gaan dan de TNC-besturing van HEIDENHAIN.”

Samenwerking met sterke partners

Paul: “Onze leveranciers plaatsen hun instrumentarium en bewerkingsmachines in ons Application Center. Vervolgens organiseren wij samen met hen workshops, seminars en scholingen om state-of-the-art verspaningstechnologie te demonstreren.” Tijdens de DEMOWEEK werd er al direct afgetrapt met demonstraties van Connected Machining op het Hedelius Acura 65 5-assig bewerkingscentrum. Paul: “Bezoekers krijgen uitleg aan de hand van de allerlaatste stand van onze besturingssoftware, met de nieuwste programma’s en bewerkingsmogelijkheden. Actueler dan in ons Application Center vind je het gewoon niet.”

Gedegen antwoord op specifieke vragen

Het Application Center is er niet alleen voor de eindgebruikers, ook gaat HEIDENHAIN er zelf mee aan de slag. Paul: “Heeft een klant specifieke vragen, bijvoorbeeld over een tastsysteemcyclus? Dan kan onze application engineer dat in ons Application Center tot in detail uitzoeken. Vervolgens krijgt de klant een goed gefundeerd antwoord en deze kan dit advies direct renderend toepassen.”

Veel voordelen met HEIDENHAIN TNC Club Verspanende bedrijven die met HEIDENHAIN TNC-besturingen werken, kunnen nu ook lid worden van de HEIDENHAIN TNC Club en genieten van diverse voordelen. In ons Application Center willen we een prettige ambiance creëren, waarin HEIDENHAIN-gebruikers zich thuis voelen. De TNC Club is echt bedoeld voor de eindgebruikers; de verspaners die aan de machine staan en dagelijks de vele mogelijkheden van de CNC-besturing optimaal willen benutten. “We helpen hen daadwerkelijk alles uit de besturing te halen en zo de productie te optimaliseren. Vragen die ze hebben, kunnen ze nu heel gericht stellen. Onze trainers en docenten staan voor hen klaar. Daarnaast worden vanuit de nieuwe community door het hele land activiteiten georganiseerd, van infomiddagen over specifieke eigenschappen van de besturing tot en met workshops en demonstraties. Dat gaan we samen met scholingspartners verzorgen, zodat onze clubleden niet ver hoeven te reizen”, aldus Paul.

“Alleen al de dag gratis applicatieondersteuning op locatie is fantastisch voor onze klanten”

Gratis applicatie engineer op locatie

Er zijn twee soorten lidmaatschap voor de TNC Club. Het eerste is het basislidmaatschap. Een bedrijf dat de machines met de HEIDENHAIN besturing aanmeldt, krijgt direct een gratis softwareoptie beschikbaar. Er is ook een Premium lidmaatschap. Dat kost het eerste jaar € 750,-, daarna € 500,- per jaar. Deze leden krijgen ook korting op trainingen en toegang tot de workshops in het land. En een gratis programmeerplaats! Naast de genoemde voordelen heb je dan ook recht op één dag ondersteuning op locatie door de applicatie engineer van HEIDENHAIN. Paul: “Alleen al die dag support in het eigen bedrijf is fantastisch voor de klanten. Onze applicatie engineer pakt dan in het bedrijf, samen met de verspaners, de vragen op die

bij hen leven. Of hij optimaliseert samen met hen het verspanen van een concreet product. Hij geeft ter plekke tips waarmee het bedrijf direct de productie en dus het rendement kan verbeteren.”

Ook lid worden van de TNC Club? U kunt de TNC Club telefonisch bereiken via Loes Bosma: 0318 - 58 18 00 of via tnc-club@heidenhain.nl +

HIT 3.0: het interactieve leerconcept voor NC-programmering

De HEIDENHAIN Interactive Training, kortweg HIT genaamd, is het multimediale leerconcept voor de NC-programmering en is een gekwalificeerde training en bijscholing van NC-gebruikers. HIT 3.0 is de nieuwste versie van de laagdrempelige en meermalen bewezen lesmethode om te leren programmeren met HEIDENHAIN besturingen. Deze user interface van de nieuwe versie werkt nog prettiger. Ook is deze nieuwe 3.0 versie geschikt om op uw mobiele telefoon of tablet te volgen. Kortom, interactief leren in de cloud!

Dit interactieve trainingssysteem combineert als lesconcept voor de HEIDENHAIN besturingen theoretische kennis met praktische oefeningen in een autodidactische omgeving. Hiermee stapt u kinderlijk

eenvoudig in bij de programmering van HEIDENHAIN besturingen. HIT is speciaal ontwikkeld voor leerlingen en werknemers die worden om- en bijgeschoold. Naast de programmering van de besturing levert HIT ook basiskennis van de belangrijkste onderdelen van een CNC-machine op. Dit gaat aan de hand van animaties, kleine opdrachten en grotere oefeningen. Dat wat men leert, kan de deelnemer direct via praktische oefeningen controleren.

Duidelijk, interactief en laagdrempelig Versie HIT 3.0 is dé interactieve training voor eindgebruikers. De nieuwe versie ziet er goed uit en werkt heel prettig, gebaseerd op heldere oefeningen en duidelijke filmpjes. Kortom, nog mooier en beter dan 2.0. Die versie moest je eerst downloaden. De gloednieuwe applicatie HIT 3.0 kost slechts € 37,- en deze versie is overal te gebruiken via internet, heel laagdrempelig dus.

Meer weten?

Meer informatie staat op de website: www.klartext-portal.com/nl +

NIEUW

Elke toepassing vereist zeer specifieke meetsystemen die aan zeer verschillende eisen moeten voldoen. Dit omvat niet alleen nauwkeurigheid en betrouwbaarheid. Voor de fabrikant van machines en systemen is de mechanische en elektronische interface van roterende encoders, hoek-encoders en lineaire encoders van cruciaal belang. Dit stelt hen in staat om het ontwerp van hun aandrijvingsoplossingen te standaardiseren en het aantal motorvarianten te verminderen zonder dat dit het aantal toepassingen beperkt.

HEIDENHAIN biedt een breed scala aan encoders voor zeer nauwkeurige toepassingen. In welke toepassing onze positiemeetsystemen ook worden gebruikt: altijd geldt dat de interface eenvoudig moet zijn, mechanisch, elektronisch, tussen afzonderlijke componenten en binnen complexe netwerken. Deze verscheidenheid aan interfaces en hun onderlinge combinaties stellen machinefabrikanten in staat om de meest geschikte encoder voor hun aandrijvingsoplossingen te kiezen.

Elektronische connectiviteit Een probleemloze communicatie met het besturingssysteem van de machine of het systeem is het doorslaggevende criterium bij de keuze van het meetsysteem. Het is niet alleen een kwestie van betrouwbare en correcte overdracht van de gemeten positiewaardes. Het is ook essentieel om aanvullende informatie door te geven, bijvoorbeeld voor de inbedrijfstelling, controle en diagnose. Deze gegevens kunnen de beschikbaarheid van systemen verhogen en de planning van processen vereenvoudigen door stilstand van machines te helpen voorkomen en onderhoudscycli te verminderen.

Puur seriële interfaces

De trend is om puur seriële interfaces voor de overdracht van absolute positiegegevens te gebruiken. Deze bieden potentiële besparingen in de bekabelingstechniek tussen positie-encoders en de volgelektronica, omdat de overdracht van analoge signalen niet meer nodig is. Hiervoor worden de positiewaarden in de encoder gedigitaliseerd en vervolgens aan de volgelektronica doorgegeven. Dit vermindert de invloed op de kwaliteit van de positie-informatie en de overdracht ervan. Die invloed kan optreden bij sinus-signalen, en verhoogt de mogelijke positieresolutie in vergelijking met incrementele interfaces met TTL of HTL uitgangssignalen.

Eenvoudige inbedrijfstelling en functiebewaking

Een digitale interface voor positiegegevens maakt ook de overdracht van het "elektronische typeplaatje" mogelijk. Het betreft hier specifiek gegevens voor de inbedrijfstelling van de encoder en de aandrijving. Het zendt ook aanvullende informatie zoals de wikkelingstemperatuur van de motor of diagnostische gegevens. Deze informatie is afhankelijk van de interface. De EnDat 2.2-interface maakt bijvoorbeeld een snelle en betrouwbare levering van informatie mogelijk over de bedrijfstoestand van de positie-encoder tijdens het bedrijf, bij regulier onderhoud of in geval van een storing. Dit geldt ook voor onderhoudsmaatregelen die hieruit zijn af te leiden.

beperken. De meeste HEIDENHAIN-encoders zijn beschikbaar met incrementele en absolute signaalverwerking. In het geval van absolute encoders verschillen de single-turn uitvoeringen ook van de multiturn uitvoeringen met tandwiel- of accubuffer voor het tellen van meer omwentelingen.

Eén motor, twee systeemnauwkeurigheden De ECI/EQI 1100 en ECI/EQI 1300 inductieve roterende encoders zijn compatibel met de ECN/EQN/EQN 1100 en ECN/EQN/EQN 1300 serie met optische aftasting. In de praktijk betekent dit dat het omschakelen van inductieve naar optische roterende encoders die compatibel zijn voor wat betreft de montage, de systeemnauwkeurigheid van een aandrijving kan verhogen van ± 65" tot ± 20".

Montagecompatibiliteit

Dankzij de mechanische en elektrische compatibiliteit van veel HEIDENHAIN-encoders kunnen machine- en installatiebouwers altijd de optimale oplossing voor hun specifieke besturingsvraag kiezen uit het HEIDENHAIN-programma. Hierdoor beperken zij het aantal motorvarianten tot een minimum, zonder hun toepassingsgebied te

De LIDA lineaire encoders van HEIDENHAIN zijn verkrijgbaar in verschillende materialen voor de maatdrager van staal, glas of glaskeramiek en de daarbij bijbehorende verschillende nauwkeurigheden. Afhankelijk van de uitvoering meten ze de positie in nauwkeurigheidsklassen van ± 15 µm (staal) tot ± 1 µm (glaskeramiek). De verschillende montagemogelijkheden van de afzonderlijke versies zorgen voor flexibele mogelijkheden in de meest uiteenlopende toepassingen.

Eenvoudige inbedrijfstelling en functiebewaking

Fouten uitsluiten

Functionele veiligheid speelt een steeds belangrijkere rol in de machinebouw. Voor meetapparaten betekent dit dat de positiegegevens altijd correct en nauwkeurig moeten worden bepaald en aan de machinebesturing doorgegeven. Functional Safety omvat ook de systeemdiagnose en het mechanisch uitsluiten van storingen. Encoders van HEIDENHAIN overtuigen met gebruiksvriendelijke oplossingen voor de meest uiteenlopende veiligheidsgerelateerde toepassingen.

De veiligheidsclassificaties

HEIDENHAIN-encoders voldoen aan alle noodzakelijke eisen om in combinatie met een veilige besturing een classificatie voor veiligheidstoepassingen volgens SIL 2 (conform EN 61 508) of performance level "d" (conform EN ISO 13849) te bereiken. Sommige encoders maken ook systemen conform SIL 3 (conform EN 61 508) of performance level "e" (conform EN ISO 13849) met een geschikte toepassing in de volgende elektronica mogelijk.

Mechanische storingen uitsluiten

Een voorbeeld van de veilige verbinding tussen de encoder en de aandrijving wordt geleverd door de roterende encoders van de series ECN 400 en EQN 400 in Functional Safety Design. Ze bieden een holle asverbinding met mechanische foutuitsluiting voor aan één zijde open holle assen met een diameter van 10 mm of 12 mm. Dit voorkomt fouten zoals het wegvallen van een wrijvingsverbinding die de besturing niet kan detecteren. Dankzij de seriële interfaces leveren de meetsystemen ook alle informatie die nodig is voor de inbedrijfstelling, bewaking en diagnose. Ze ondersteunen de analyse van complexe machines, een belangrijke bijdrage aan het onderwerp Industry 4.0. HEIDENHAIN biedt als enige encoderfabrikant bovendien een diagnosetool voor alle encoders met absolute of incrementele interfaces.

Eenvoudige evaluatie van de functionele reserve Encoders van HEIDENHAIN genereren kengetallen voor de evaluatie van de functionele reserve bij een gesloten regelkring. De eenvoudig te begrijpen kengetallen geven gedetailleerde informatie over de toestand van de encoder van de interne aftastsignalen, van de positiewaardevorming en van het meetsysteem zelf. Op basis van deze gegevens kunnen besturingen of regelaars uitspraken doen over de functionele reserves. De schaalverdeling en betekenis zijn voor alle HEIDENHAIN-encoders identiek, zodat een continue evaluatie mogelijk is. De overdracht van deze gegevens vindt plaats in een gesloten regelkring; de belasting van de volgende elektronica is relatief laag, omdat alleen getallen worden weergegeven die worden geanalyseerd.

Eenvoudiger, completer en nauwkeuriger Bovenstaande eigenschappen maken de implementatie en gebruik van de positiemeetsystemen van HEIDENHAIN voor ontwikkelaars en gebruikers steeds eenvoudiger, de connectiviteit makkelijker, de informatie completer en de werking nog nauwkeuriger. +

HEIDENHAIN connectiviteit-producten