ΕΠΑΘΛΟ τεύχος 109

109

#

Αστερούσια

Ταΰγετος Μαυροβούνι-Κίσσαβος ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016

4,00 € ∅ www.epathlo.gr

Ξυλόκαστρο ∅ Wakeboard ∅ Γεύση... Ευρυτανίας

Σα ς φτι ά χ ν ο υ μ ε τη δι άθ εσ

η:

π ικ ή εξυπ ηρέτ ησ η σω ρο π με  χά ρι σ το περ ιβάλ λο ν  σε ένα ευ κές προ σφ ορές  με μο να δι ποι ότ ητα  κα ι άρ ισ τη

με

110 καταστήματα κοντά σας!

ΑΤΤΙΚΗ • ΑΡΓΟΛΙΔΑ • ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΣ • ΕΥΒΟΙΑ • ΚΟΡΙΝΘΙΑ • ΖΑΚΥΝΘΟΣ • AΣΤΥΠΑΛΑΙΑ

Σ

ε κομβικό σημείο ανάμεσα σε Μυκήνες, Άργος και Νεμέα καλλιεργούνται σε υψόμετρο 550μ. οι αμπελώνες της οικογένειας Σπύρου Φράγκου. Σε μια περιοχή γεμάτη πλαγιές, γνωστή για τα στραγγερά εδάφη της, παλιές και νέες ποικιλίες δίνουν στην ελληνική και διεθνή αγορά εκλεκτούς οίνους της οινοποιητικής ζώνης Π.Ο.Π Νεμέα. Μοσχοφίλερο, Αγιωργήτικο, Μαλαγουζιά, Ασύρτικο από τόπους αρχαίους, γνωστούς από τα Ομηρικά Έπη, τους μύθους και τις τραγωδίες των αρχαίων ποιητών. Το οινοποιείο δημιουργήθηκε το 1965 στο

Μαλαντρένι Αργολίδας όπου λειτουργούσε παραδοσιακά για 42 χρόνια. Το 2007 η εμπειρία συνάντησε την τεχνολογία. Το οινοποιείο εκσυγχρονίστηκε και οικοδομήθηκε εκ νέου σε χώρο 6.000 τ.μ. Μέσα στο νέο υπερσύγχρονο κτίριο έκτασης 2.000 τ.μ υπάρχουν οι δεξαμενές, τα πιεστήρια, τα εμφιαλωτήρια, το οινολογικό εργαστήριο και το υπόγειο κελάρι παλαίωσης με τα δρύινα βαρέλια. Η κατασκευή έγινε σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και διαθέτει όλες τις πιστοποιήσεις για τη διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων.

Η εταιρεία Α. Ι. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ασχολείται µε την κατασκευή κουφωµάτων αλουµινίου, υαλοπετασµάτων, αίθριων, ειδικών κατασκευών, επενδύσεων κτιρίων µε φύλλα αλουµινίου, αντιηλιακά σκιάδια και κάγκελα αλουµινίου. Χρησιµοποιεί τα πιστοποιηµένα προφίλ των εταιρειών Europa, Aluminco και Golden Door. Διαθέτει µεγάλη ποικιλία σχεδίων και χρωµάτων σε: • Πόρτες πάνελ, Παράθυρα αλουµινίου – σιδήρου • Πόρτες ασφαλείας θωρακισµένες • Πόρτες εσωτερικές • Σίτες • Γκαραζόπορτες – Ρολλά • Βιοµηχανικά ρολλά • Κάγκελα αλουµινίου – σιδήρου – INOX • Πτυσσόµενα κάγκελα ασφαλείας • Υαλοπετάσµατα • Πέργκολες αλουµινίου – σιδήρου • Στέγαστρα – Αντιηλιακά σκιάδια • Πατάρια • Ειδικές κατασκευές Επισκεφθείτε το κατάστηµά µας να ενηµερωθείτε για τις προσφορές µας και τις µειωµένες τιµές.

Αναβαθµίστε το σπίτι σας και εξοικονοµήστε ενέργεια !

ΦΥΧΤΙΑ ΑΡΓΟΥΣ Τ.Κ. 21200 ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ Τηλ.: 27510 76037, Fax.: 27510 25504, Κιν.: 6944411643 e-mail: infotasdi@gmail.com, www.alouminokataskeues.gr

9 10

Νέα, προτάσεις, οικολογία, πολιτισμός

14

Αστερούσια

30

Σταυρός του Νότου

Ταΰγετος

Στα χωριά της Πάνω Ρίζας

42

Ξυλόκαστρο

54

Μαυροβούνι - Κίσσαβος

64

Wakeboard

70

Γευστικές διαδρομές

30

Ατζέντα

14

Αντί επάθλου

Φάρος εξορμήσεων Φθινόπωρο στο δάσος Σανίδα, νερό, φύση

Γεύση ...Ευρυτανίας Συνταγές:

- Χορτόπιτα με πράσο, σέσκουλα & σπανάκι

- Χαλβάς καραμελωμένος

78

Αναδρομές

Οι Ντάρελ στην Κέρκυρα

82

Μια στάση εδώ

54 Εξώφυλλο: Ζήρεια, Κορινθία Μάρω Κουρή

Ιδιοκτήτρια-εκδότρια: Γεωργία Ντόκου

Επιμέλεια κειμένων - διορθώσεις: Συλβί Ρηγοπούλου

Δημιουργικό: Γιάννης Σουλτανίδης www.positive.net.gr

Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν οι φωτογράφοι: Αναστασία Βάσιλα, Τάσος Γεωργιόπουλος, Άλεξ Γκρυμάνης, Μάρω Κουρή, Θάλεια Νουάρου, Ιωάννα Παραβάλου, Αλεξία Τούλιου, Νίκος Υφαντής

Αρχισυνταξία - photo editing: Θάλεια Νουάρου Συντακτική ομάδα: Αναστασία Βάσιλα, Βίκυ Γεωργούλη, Θοδωρής Ερμήλιος, Χρήστος Κανατάς, Νίνα Κουλετάκη, Μάρω Κουρή, Γιάννης Μαρινάκης, Θάλεια Νουάρου, Ιωάννα Παραβάλου, Βαγγέλης Ρασσιάς, Κώστας Ταρναβάς, Αλεξία Τούλιου 6 | www.epathlo.gr

Διαφήμιση: Γεωργία Ντόκου Τμήμα συνδρομών: Φρόσω Αγγελοπούλου

ΕΔΡΑ: Μιδέας 5, 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ. 27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ετήσιες) Ιδιωτών: 20,00 € Επιχειρήσεων - Νομικών προσώπων Εξωτερικού: 50,00 € | Ο.Τ.Α.: 65,00 € Εθνική Τράπεζα: 314 / 36897354

Εκτύπωση: ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑ, Κιάτο Κορινθίας ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167 Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΩΝ

ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΣΤΗΡΙΑ ΜΟΤΕΡ

ΖΗΤΟ ΑΝΤΙΠ ΥΝΤΑΙ ΡΟ ΣΕ ΟΛ ΣΩΠΟΙ ΗΤ ΕΛΛΑ ΗΝ ∆Α

1ο χλµ Άργους-Ν. Κίου, Άργος Τηλ. 27510 23866 - 27510 66001 • Fax. 27510 22676 • Κιν. 6986099738, 6970605399

www.motercontrol.com

Θάλεια Νουάρου

Χ

άρτες, σημειώσεις, βιβλία, οδηγοί, φωτογραφίες, τσακισμένες σελίδες, αυτοσχέδιοι σελιδοδείκτες – αφηγητές του κάθε ταξιδιού. Μικρές πυξίδες που σε νουθετούν πώς να «διαβάσεις» καθένα σου ταξίδι… Με βλέμμα καθαρό επιστρέφεις εκεί, να νιώθεις, να αφουγκράζεσαι τον τόπο, το τοπίο. Κοινός τόπος κάθε ταξιδευτή να μπορεί να είναι παρών με όλες του τις αισθήσεις, το πνεύμα και τη διαίσθησή του ανοιχτή. Πόσο ανοιχτοί μπορεί να είμαστε, κλεισμένοι σε διαμερίσματα-κουτιά, κρυμμένοι απ’ τον ουρανό και το φως, μακριά απ’ τη θάλασσα, τα δέντρα, τη γη, κρυφοκοιτάζοντας τη μαγεία των εποχών από τα στενά μπαλκόνια και τις σκουριασμένες χαραμάδες της πόλης; Σκυφτοί πάνω από το ιδεατό περιβάλλον μιας οθόνης – πότε έγινε η οθόνη το φυσικό μέσο της επικοινωνίας μας με τον κόσμο; Σκέψεις που στροβιλίζουν στο μυαλό όσο ο χειμώνας κοντοζυγώνει· πού να τρέχεις τώρα… Όμως κάπου ο κόσμος είναι εξαίσιος, και μια βαθιά εσωτερική φωνή σε καλεί να συνδεθείς μαζί του. Όχι για να ξεφύγεις από τον εαυτό και τις σκοτούρες του αλλά, αντίθετα, για να τον βρεις, να τον επαναπροσδιορίσεις. Συχνά με ρωτούν πόσο αντικειμενικοί είμαστε στις περιηγήσεις μας. Και η απάντηση είναι, καθόλου...

Για τον ταξιδευτή Νίκο Καζαντζάκη, το ταξίδι είναι μια διαρκής αναζήτηση της ψυχής· μια αντανάκλαση του εαυτού σε διαφορετικά τοπία: «Το ταξίδι είναι ένα συναρπαστικό κυνήγι, και βγαίνεις έξω και δε μπορείς να ξέρεις τι πουλί θα σου λάχει. Το Ταξίδι είναι σαν το κρασί, και πίνεις και δε μπορείς να μαντέψεις τι οράματα θα κατεβούν στο κεφάλι σου. Σίγουρα, ταξιδεύοντας, βρίσκεις πάντα ό,τι μέσα σου έχεις. Χωρίς να το θες, από τις αναρίθμητες εντυπώσεις που πλημμυρίζουν τα μάτια σου κάνεις επιλογές και διαλέγεις ό,τι περισσότερο ανταποκρίνεται στις ανάγκες ή στις περιέργειες της ψυχής σου. "Αντικειμενική" αλήθεια υπάρχει μονάχα στους φωτογραφικούς θαλάμους, στις ψυχές που βλέπουν κρύα, χωρίς συγκίνηση, δηλαδή χωρίς βαθιά επαφή, τον κόσμο. Όσοι πονούν κι αγαπούν συνεργάζονται με μυστική επικοινωνία με το τοπίο που βλέπουν, με τους ανθρώπους που σμίγουν και με τα γεγονότα που διαλέγουν. Γι’ αυτό κάθε άρτιος Ταξιδευτής δημιουργεί πάντα τη χώρα όπου ταξιδεύει...» Αυτά είναι τα ταξίδια μας. Στα φαράγγια και τις σπηλιές του Λιβυκού, στα σωθικά της Ζήρειας, κάτω απ’ τις κορφές του Ταΰγετου, στα χρυσαφένια μονοπάτια της Όσσας. Μικρές και μεγάλες διέξοδοι στα στενά όρια της πραγματικότητας, απόλαυση, ενδοσκόπηση, επαφή. ΑΝΤΙ ΕΠΑΘΛΟΥ | 9

Τζουμέρκα, Άραχθος

Στην Ευρωπαϊκή Χάρτα για τον Βιώσιμο Τουρισμό

Θεσσαλονίκη

Βραβείο πολιτιστικού τουρισμού Ένα βραβείο σε διεθνές συνέδριο για τον πολιτιστικό τουρισμό, το οποίο έγινε στην Πορτογαλία, «χάρισε» στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας η Biennale Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, καθώς σε αυτήν ήταν αφιερωμένη η συμμετοχή της Περιφέρειας. Συγκεκριμένα, η Κεντρική Μακεδονία κέρδισε το δεύτερο βραβείο για τον καλύτερο ευρωπαϊκό προορισμό βιώσιμου πολιτιστικού τουρισμού στο πλαίσιο του 9ου Διεθνούς Συνεδρίου για τον Πολιτιστικό Τουρισμό, που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο στο Γκιμαράες της Πορτογαλίας. Το πρώτο βραβείο απέσπασε η Περιφέρεια Βίντζεμε της Λετονίας και το τρίτο βραβείο η Περιφέρεια Καταλονίας της Ισπανίας. Το βραβείο για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας παρέλαβε ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού και Πολιτισμού, Αλέξανδρος Θάνος, ο οποίος αφιέρωσε το βραβείο στους νέους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην Biennale της Θεσσαλονίκης κάθε δύο χρόνια, αναβαθμίζοντας τη σύγχρονη τέχνη της πόλης. «Παρουσιάσαμε τη διοργάνωση Biennale της Θεσσαλονίκης ως υπόδειγμα καλής πρακτικής στον τομέα της σύγχρονης τέχνης και ανταλλάξαμε χρήσιμες εμπειρίες και απόψεις πάνω σε καίρια θέματα αποτελεσματικής διαχείρισης της πολιτιστικής παράδοσης», είπε και ευχαρίστησε το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, το οποίο διοργανώνει την Biennale, καθώς και όσους καλλιτεχνικούς φορείς συμμετέχουν επίσης στη διοργάνωση (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ).

10 | www.epathlo.gr

Πιστοποιήθηκε με την «Ευρωπαϊκή Χάρτα για τον Βιώσιμο Τουρισμό» από την EUROPARK, την Πανευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Πάρκων και Προστατευόμενων Περιοχών, η προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Άραχθου. Το συγκεκριμένο εθνικό πάρκο είναι η πρώτη προστατευόμενη περιοχή της Ελλάδας που κατάφερε να ενταχθεί σε ένα διεθνές δίκτυο προστατευόμενων περιοχών που έχουν λάβει αυτή τη διάκριση. Η πιστοποίηση έχει πενταετή ισχύ και είναι σημαντική για την προβολή ολόκληρης της περιοχής που έχει χαρακτηριστεί ως Εθνικό Πάρκο, αλλά παράλληλα μπορεί να λειτουργήσει και ως πολύτιμο εργαλείο διαχείρισης και να διασφαλίσει ότι ο τουρισμός θα συμβάλει στην ισόρροπη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Στους τοπικούς παράγοντες και φορείς δίνεται η δυνατότητα μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες να συζητούν για κοινά προβλήματα που σχετίζονται με τη βελτίωση του τουριστικού προϊόντος, την προβολή της περιοχής, την πιστοποίηση τοπικών προϊόντων. Παράλληλα δίνεται η ευκαιρία να προτείνουν μέτρα και λύσεις, λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος, την ορθή χρήση των φυσικών πόρων, τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής, των τοπικών επιχειρήσεων και των επισκεπτών. Επιπλέον, μεταξύ των μελών του διεθνούς δικτύου, δίνεται η δυνατότητα να αναπτυχθεί καλύτερη συνεργασία με άλλα Εθνικά Πάρκα, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, τη βελτίωση των πρακτικών διαχείρισης, την εκπαίδευσηκατάρτιση των ενδιαφερομένων και των επιχειρηματιών, την εναρμόνιση με τα παγκόσμια πρότυπα αναφοράς για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, την ορθή χρήση των φυσικών πόρων, την αποτελεσματική επικοινωνία με τους επισκέπτες για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής, τη δημιουργία οφέλους από τον τουρισμό για την τοπική οικονομία. Να σημειωθεί ότι μέλη του EUROPARC είναι χιλιάδες προστατευόμενες περιοχές από 36 χώρες, ενώ με την «Ευρωπαϊκή Χάρτα για τον Βιώσιμο Τουρισμό» έχουν πιστοποιηθεί 144 περιοχές από 17 χώρες.

Κατερίνα Γραμματικού

Agroads Fungi Hellas

«Μανιταροεξορμήσεις» «Στην Ελλάδα, έχουν ταυτοποιηθεί περισσότερα από 3.000 είδη μανιταριών. Από αυτά, τα 150 είναι εδώδιμα. Κάθε περιοχή έχει τον πλούτο της, υπάρχει μεγάλη ποικιλία και μεγάλες ποσότητες…» εξηγεί ο Νεκτάριος Φιλιππόπουλος, ιδρυτής της εταιρείας Fungi Hellas. Συλλέκτης από μικρό παιδί και βαθύς μανιταρογνώστης, πριν από μερικά χρόνια εντόπισε το κενό που υπάρχει στην Ελλάδα όσον αφορά τη γνώση και την αξιοποίηση αυτών των «διαμαντιών» και έγινε από τους πρώτους που άνοιξαν τον δρόμο της αρμονικής εκμετάλλευσής τους, θέτοντας τις βάσεις για την ανάπτυξη ενός ακόμη είδους τουρισμού, του μανιταροτουρισμού. Μέσα από τη σελίδα της εταιρείας στο facebook, ξεκίνησαν να οργανώνονται εκδρομές μανιταροσυλλογής – μάλιστα χωρίς συνδρομή για τη συμμετοχή, καθώς «η φιλοσοφία είναι να μπορεί να μάθει ο κόσμος για τα άγρια μανιτάρια, χωρίς να επιβαρύνεται ιδιαίτερα». Στις «Μανιταροεξορμήσεις», όπου συμμετέχουν από μικρά παιδιά μέχρι και ηλικιωμένοι 90 ετών, γίνεται η συλλογή μανιταριών και στη συνέχεια η ταυτοποίηση. «Σ’ ένα τραπέζι βάζουμε όλα τα μανιτάρια και γράφουμε, εγώ και οι συνεργάτες μου, τις λατινικές ονομασίες τους. Μετά παίρνουμε ένα μανιτάρι και εξηγούμε γιατί αυτό το μανιτάρι τρώγεται. Αν δεν πιάσεις το μανιτάρι, να το μυρίσεις, να το επεξεργαστείς, δεν υπάρχει περίπτωση να αποκτήσεις την εμπιστοσύνη που χρειάζεται για να πας μόνος σου να συλλέξεις μανιτάρια...» Οι «Μανιταροεξορμήσεις» αποτελούν μιας πρώτης τάξης ευκαιρία να βρεθούμε στη φύση που λατρεύουμε και εκεί να μυηθούμε στον όμορφο και γευστικό κόσμο του μανιταριού, μέσα από την ασφάλεια της εξειδικευμένης γνώσης και εμπειρίας του Νεκτάριου και των συνεργατών του. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 40 ανάλογες εκδηλώσεις, και πάνω από δέκα ξενώνες και εστιατόρια έχουν μυηθεί στον κόσμο των μανιταριών. Όσον αφορά στην ιστοσελίδα fungihellas. com, μία από τις δραστηριότητές της θα είναι ο μανιταροτουρισμός: να έρχεται, δηλαδή, κόσμος από το εξωτερικό και να βλέπει ότι η Ελλάδα έχει μανιτάρια και μπορεί να τα αξιοποιήσει. «Ο πλούτος της Ελλάδας σε μανιτάρια είναι απίστευτος κι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από το εξωτερικό… Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε, να ανακαλύψουμε κάτι καινούργιο…» Περισσότερες πληροφορίες για τις «Μανιταροεξορμήσεις» στη σελίδα της εταιρείας στο facebook: https://el-gr.facebook.com/fungihellas/

Ένας πρωτότυπος ταξιδιωτικός οδηγός για την Πελοπόννησο: η διαδρομή του Φειδιππίδη στους δρόμους κρασιού, με ξεναγό τον Παυσανία… Το βιβλίο της Κατερίνας Γραμματικού (εκδ. bookstars-Γιωγγαράς, 2015) καταγράφει τη βασική διαδρομή που ξεκινά από την Αθήνα με κατεύθυνση τη Σπάρτη, ακολουθώντας τα βήματα του αρχαίου ημεροδρόμου και αγγελιοφόρου Φειδιππίδη. Ταυτίζοντας τη διαδρομή του σύγχρονου αγώνα «Σπάρταθλον» με τους αρχαίους δρόμους τους οποίους χαρτογράφησε ο περιηγητής Παυσανίας, το βιβλίο έρχεται να πρωτοτυπήσει. Επιπλέον, χαράζει και προτείνει διαδρομές που περνούν από τους «δρόμους κρασιού» της Πελοποννήσου και βρίσκονται παράλληλα ή ταυτίζονται με τις διαδρομές του Παυσανία, όπως επίσης και της πορείας του σύγχρονου αγώνα δρόμου, τον οποίο γνωρίζουν καλά όλοι οι φίλοι μαραθωνοδρόμοι ανά τον κόσμο. Πρόκειται για ένα βιβλίο με πολλά οινοτουριστικά και αγροτουριστικά στοιχεία, ενώ σηματοδοτεί μια νέα αφετηρία για το είδος των εναλλακτικών οδηγών στην Ελλάδα. Το βιβλίο κυκλοφορεί και στην αγγλική γλώσσα, σε μετάφραση Μαρίας Σπηλιώτη. Τους οδηγούς μπορείτε να προμηθευτείτε από το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο bookstars.

ΑΤΖΕΝΤΑ Νέα, προτάσεις, οικολογία, πολιτισμός | 11

Πετάξτε στα σύννεφα με μία πολυθρόνα μασάζ Viking από 40 €/μήνα

Μπορείτε να δοκιμάσετε τις πολυθρόνες και να ενημερωθείτε αναλυτικά για τα χαρακτηριστικά κάθε μιας στα καταστήματα Bodyworks και στο www.bodyworks.gr

Α-70

Α-382

Α-38

Οι πολυθρόνες μασάζ Viking by iRest δεν είναι μια απρόσιτη πολυτέλεια.. Είναι μια ανεκτίμητη προσφορά υγείας και ευζωϊας! Οι πολυθρόνες μασάζ της iRest, βασίζονται στην εμβυο-μηχανική και την εργονομία για να προσφέρουν πρότυπη σωματική θεραπεία. Ο συνδυασμός μοναδικών χαρακτηριστικών όπως το “zero gravity”, το L-shape μασάζ σε καμπύλη μεγάλου μήκους, η λειτουργία διατάσεων-έλξεων, η προσαρμογή στον σωματότυπο, η μαγνητική θεραπεία, τα εξειδικευμένα προγράμματα καθώς και μία πληθώρα διαφορετικών τεχνικών που προσομοιάζουν την κίνηση του χεριού ενός επαγγελματία θεραπευτή, παρέχει την απόλυτη εμπειρία μασάζ στην άνεση του σπιτιού σας, κάτι που βοηθά στο να κρατηθείτε υγιείς και ενεργοί κάθε μέρα. Τα κορυφαία μοντέλα της σειράς Α (Α-38, Α-52, Α-70, Α-382) της iREST - του μεγαλύτερου παγκοσμίως κατασκευαστή πολυθρόνων μασάz - διανέμονται τώρα αποκλειστικά στην Ελληνική αγορά με την αξιοπιστία και την εγγύηση της VIKING, της μεγαλύτερης αντιπροσωπείας οργάνων γυμναστικής για το σπίτι.

Α-52

Καταστήματα: 1. Θηβών 459, Αιγάλεω - 210 5314633 2. Αχιλλέως 121, Π. Φάληρο - 210 9884780 3. Ελ. Βενιζέλου 135-137, Καλλιθέα - 210 9571070 www.bodyworks.gr

14 | ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Αστερούσια

Αστερούσια

Σταυρός του Νότου

Πατρίδα σημαίνει μνήμη και λήθη. Χάδι και πρωτοφίλημα. Γέλιο και θρήνος. Μήτρα και τάφος. Λίγο σκαλίζεις τις αναμνήσεις και τα γόνατα ματώνουν. Σκαρφαλώνεις το δέντρο με τις ορμήνιες του παππού και πέφτεις σαν αυτοσχεδιάζεις. Το ροζιασμένο χέρι σε σηκώνει… Το ίδιο που, νέο τότε, φύτεψε την ελιά στον βράχο. Μεγάλωσε το εγγόνι και ευλογά την άγια πράξη του παππού, κάθε παππού-απόστολου που χνάρωσε τη γη των Αστερουσίων στο βαθύ του πέρασμα. Σκιά στο λιοπύρι, χάρη στην τραχύτητα, κάρπισμα καταμεσής των βράχων. Να ξαποστάσεις για να ξεκινήσεις γερός... Γιάννης Μαρινάκης, Θάλεια Νουάρου

16 | www.epathlo.gr

Άγιος Αντώνιος

Πύλη φωτός, στο μονοπάτι για το ερημητήριο του Αγίου Αντωνίου

Μάταλα, το πνεύμα του Διονύσου

Λ

ιμάνι ενετικό, φώτα του Κούλε, λουκουμάδες και μπουγάτσα στα περίφημα «Λιοντάρια» του Μεγάλου Κάστρου. Κάπως έτσι ξεκινά το ταξίδι για τον νότο του Ηρακλείου. Πρώτη εικόνα ο στιβαρός Ψηλορείτης και οι συστάδες με τα περιποιημένα λιόφυτα. Αντίκρυ του τα Αστερούσια προβάλλουν τις γαλαζωπές κορφές τους πάνω από τα σύννεφα, κι εσύ ανυπομονείς… Η Κρήτη γέννησε τον Δία και τον ανέθρεψε. Αυτός, ο μεγάλος ερωτικός, έκλεψε την Ευρώπη απ’ τη Φοινίκη κι αφού τη χόρτασε, την παρέδωσε στον βασιλιά Αστερίωνα να την παντρευτεί. Από αυτόν πήραν το όνομά τους τα Αστερούσια. Η νοτιότερη οροσειρά της Ευρώπης, που αναπτύσσεται ανάμεσα στην πεδιάδα της Μεσσαράς και το Λιβυκό πέλαγος. «Σταυρός του Νότου» που οριοθετεί χωροχρονικά τα αρχέγονα περάσματα Αφρικής - Ασίας - Ευρώπης. Στ’ αλήθεια, δεν το βάζει ο νους σου πως πέρα από την ατέλειωτη πεδιάδα και τα ακρογιάλια που τα βούλιαξαν οι ομπρέλες, ανέγγιχτη η φύση μεγαλουργεί. Τόποι μυστικοί κι ακατέργαστοι. Ένας κόσμος αθέατος, γεμάτος σπηλιές και φαράγγια που βρίσκουν έξοδο στο Λιβυκό. Εδώ μετανάστευσαν άνθρωποι και θεοί, επέδραμαν κουρσάροι ή κρύβονταν κυνηγημένοι… Αστερούσια | 17

Ποδηλατώντας… στον φιδόδρομο προς Καπετανιανά

Σαν να ρίζωσε

Θαλασσινό σπηλιάρι στο Αγιοφάραγγο. «Όνειρο στο κύμα»

η Πίνδος πάνω απ΄ την Καλντέρα για να γκρεμιστούν και οι δυο μαζί στο Λιβυκό…

Στο Λιβυκό της νιότης Μια ανάσα απ’ τον Νοέμβρη, και στην Κρήτη είναι ακόμη καλοκαίρι. Στον νότο του Λιβυκού, το καλοκαίρι, βλέπεις, γλυκογερνάει… Στα θρυλικά Μάταλα, αναρίθμητα τα θαλασσινά σπήλαια ξεκουφώνουνε τα βράχια κι οι δεκάδες επισκέπτες βάλθηκαν να τα εξερευνούν. Στην είσοδο του οικισμού, μια ελιά 600 ετών μεταμορφώθηκε σε έργο τέχνης. Ο καλλιτέχνης Σπύρος Στεφανάκης σκάλισε με μαεστρία πάνω της τα πρόσωπα του Δία, του Ποσειδώνα, του Ερμή και του Διονύσου θέλοντας να σκιαγραφήσει το πνεύμα της περιοχής που σημάδεψε τις γενιές του ’60 και του ’70. Σύμβολα ειρήνης, ανεμελιάς κι αιώνιας νιότης, οι σπηλιές τους φιλοξένησαν χιλιάδες χίπις από ολόκληρο τον κόσμο. Αμέτρητα τα σπηλιάρια των Αστερουσίων, πρωτοκατοικήθηκαν πολλούς αιώνες πριν. Επάνω στη θαλασσινή στράτα του αποστόλου Παύλου κατά τη μεταφορά του στη Ρώμη, αποτέλεσαν ερημητήρια για πολλούς ασκητές από τα πρώτα κιόλας χρόνια του χριστιανισμού. Σπουδαίος τόπος λατρείας από τα πανάρχαια χρόνια, καθώς σημαντικά ιερά είχαν αναπτυχθεί ήδη από τη Μινωική εποχή 18 | www.epathlo.gr

Ανηφορίζοντας για το σπηλαιοβάραθρο του Βουρβουλίτη ενώ μετέπειτα πλάι στις ακτές τους λειτουργούσαν γνωστά ιερά του Ασκληπιού. Το τραγούδι του Ξωπατέρα κι η φωλιά του αετού Τα σύννεφα σκιάζουν τη ραχοκοκκαλιά του Ψηλορείτη. Λογής λογής, σκόρπιες οι μορφές τους. Χώμα και λιόδεντρα συμπληρώνουν τον καμβά της διαδρομής μέχρι τη Μονή Οδηγήτριας. Η ίδρυσή της τοποθετείται στον 14ο αιώνα. Σήμερα αποτελεί ένα περιποιημένο μοναστήρι που φιλόξενα σε ξεναγεί στο διαμορφωμένο

Αναρριχητές στο Αγιοφάραγγο

«κελί του μοναχού», το λαογραφικό μουσείο με τις μυλόπετρες του παλιού λιοτριβιού, τα πατητήρια αλλά και στον επιβλητικό Πύργο του Ξωπατέρα, μίας από τις ηρωικότερες μορφές της κρητικής ιστορίας. Χαίνης και «Ντελής» ο ανυπότακτος καλόγερος Ιωάσαφ –κατά κόσμον Ιωάννης Μαρκάκης– πολέμησε με εξαιρετική ανδρεία τους Τούρκους οι οποίοι έστειλαν ολόκληρο ασκέρι για να τον εξοντώσουν. Μετά τον θάνατό του το 1828, ο Πύργος, που σύμφωνα με την παράδοση πρωτοκατασκευάστηκε από τον Νικηφόρο Φωκά, πήρε το όνομά του. Η θέα από την κορυφή του είναι ανεπανάληπτη. Για να γνωρίσεις τα Αστερούσια, ένα είναι σίγουρο, πως θα φας χώμα… Έξω από την Οδηγήτρια αρχίζουν οι χωματόδρομοι. Κάθε τους διακλάδωση, ένα καινούργιο ταξίδι, μια διαφορετική ιστορία... Από δω ξεκινά και το καταφύγιο άγριας ζωής των δυτικών Αστερουσίων, όπου το μόνο κυνήγι που επιτρέπεται είναι αυτό των… εικόνων. Ακολουθούμε την πινακίδα προς Βαθύ. Τοπίο έρημο, σεληνιακό με τα πελώρια βράχια από κατάλευκο ασβεστόλιθο να σε κυκλώνουν από παντού, μα και βασίλειο των αρπακτικών. Στην πλάτη του γερακιού το βλέμμα αναζητά μαζί του τη φωλιά. Η ευρύτερη περιοχή, ενταγμένη στο δίκτυο Αστερούσια | 19

Natura, φιλοξενεί χρυσαετούς, σπιζαετούς, πετρίτες και είδη γυπαετών απειλούμενα με εξαφάνιση. Εδώ είναι ένα από τα ιδανικότερα σημεία για παρατήρηση. Υποβλητικό το σκηνικό φέρνει στον νου Μέση Ανατολή, και μόνος ήχος οι κουδούνες των κατσικιών που παραμονεύουν σε κάθε χαράκι. Τα τελευταία μέτρα τα κάνεις με τα πόδια. Πρώην κρυψώνα πειρατών, η παραλία με τα γαλήνια νερά είναι από τις ωραιότερες και πιο λιγοσύχναστες του νότου. Μόνα κτίσματα ο υποτυπώδης καφενές στην αυλή με τα αγάλματα και λίγο πιο πάνω ένα μικρό καλλιτεχνικό εργαστήρι όπου πρόθυμα θα σε κεράσουν έναν καφέ. Στην επιστροφή αγναντεύεις στο βάθος το Κεφάλι ή Λίθινο ακρωτήρι, στο νοτιοδυτικότερο άκρο του Ηρακλείου, να σμίγει με το Λιβυκό.

Βουτιές στο Λιβυκό της νιότης

Μετέωρο και σκιά «Κρήτη χωρίς φαράγγι δεν νογιέται», γράφει ο εξαιρετικός Δ. Βασιλειάδης στο βιβλίο του Το Κρητικό σπίτι. Αμέτρητα φαράγγια διαθέτει η οροσειρά των Αστερουσίων, από τα οποία έξι τουλάχιστον μπορούν άνετα να περπατηθούν. Νοτιότερα της Οδηγήτριας χαμηλώνει ο χωματόδρομος για το Αγιοφάραγγο. Τόπος ιερός από την αρχαιότητα, στην κοίτη του υπήρχε ιερό του Ασκληπιού αλλά και μινωικός τάφος. Ξεπεζεύεις, παίρνεις όλες τις απαραίτητες προμήθειες και ξεκινάς το ευκολοδιάβατο μονοπάτι. Τοπίο ασκητικό, γεμάτο με σπηλιές και τις ανεξάντλητες μορφές των βράχων, κερδίζει και τον απαιτητικότερο περιπατητή. Σε κάθε σου βήμα, αλλάζει η προοπτική, αλλάζουν και οι μορφές: αρχάγγελοι και δαίμονες, στόματα που κρύβουν ναΐσκους, φως που μετεωρίζεται, σκιές που στερεώνουν μορφές αγίων… Μια γιγάντια σπηλιά σαν τεράστιο αυτί αφουγκράζεται την ενέργεια του τόπου ενώ μικροί και μεγάλοι εξερευνούν το εσωτερικό της. Αναρριχητές σκαρφαλώνουν στους κάθετους απότομους βράχους. Αδύναμος πάντα ο άνθρωπος μπροστά στο μεγαλείο της φύσης, βάλθηκε να την τιθασεύσει. Στο ξάνοιγμα του φαραγγιού κτισμένη σε σπηλιά από το 14ο αιώνα, η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου υπήρξε κέντρο του ερημητισμού της περιοχής. Αστείρευτος ο νους του ανθρώπου επινοεί απίστευτους θρύλους και ιστορίες. Πως το Αγιοφάραγγο κατοικείται ακόμη από υπεραιωνόβιους ασκητές που εμφανίζονται μόνο σε όσους επιθυμούν. Πως τις νύχτες έρχονται και λειτουργούν τον Άγιο Αντώνη... Ένα παλιό πηγάδι αναδεύει πόσιμο νεράκι κι εσύ ψάχνεις για το Γουμενόσπηλιο, το εντυπωσιακό σπήλαιο με την κρυφή είσοδο, τόπο συγκέντρωσης των ασκητών απ’ όλα τα Αστερούσια. Η συνάντηση γινόταν μία φορά τον χρόνο, τη Λαμπρή. Τριακόσιες πέτρες υπήρχαν γύρω γύρω, μία για κάθε μοναχό, κι αν κάποιος απουσίαζε, σήμαινε ότι έχει κοιμηθεί ... Μια σπείρα ενέργειας, λαβύρινθος γύρω από μια ελιά – αναλογίζεσαι τον θρύλο που θέλει καθένα από τα μοναχικά τούτα δέντρα να ’ναι και η ψυχή ενός μοναχού που κοιμήθηκε εδώ... Δέος αλλά και μια ενέργεια που σε σηκώνει ψηλά. Η έξοδος φέρνει σε μία απ’ τις πιο μαγευτικές παραλίες της Κρήτης και μοιάζει λυτρωτική. Γιγάντια τα βράχια που την περιβάλλουν, προστάτες απ’ τον αέρα και τον ήλιο. Θαλασσινές σπηλιές, καθάρια, κρυστάλλινα νερά, βάπτισμα και κάθαρση για τους δεκάδες περιπατητές. Ορατό ως το μεσημέρι, το μυστικό σπηλαιοβάραθρο του Βουρβουλίτη κρύβεται στο ύψωμα αριστερά πριν την 20 | www.epathlo.gr

Ναυαγισμένα πλοία στο Αγαδικό

Αυτί που αφουγκράζεται, η θεόρατη σπηλιά στο Αγιοφάραγγο

Ο γάτος της Λενιώς Αστερούσια | 21

Το παλιό λιοτρίβι της Μονής Οδηγήτριας

Το σπήλαιο του Αγίου Αντώνη, μήτρα της αγιοσύνης

Τοπίο σαβάνας μέσα απ' τις σπηλιές της Μονής Κουδουμά

22 | www.epathlo.gr

Παραλία Ελυγιά ακτή. Ένα φυσικό χάσμα που επικοινωνεί με τη θάλασσα σαν λιμνούλα περιτριγυρισμένη από κοφτερά, κατακόρυφα βράχια. Αν ανέβεις με πολλή προσοχή, η πανοραμική θέα στην παραλία και η αποκάλυψή του σε καθηλώνουν. Ατμόσφαιρα υποβλητική, τοπίο επιβλητικό και άγριο. Δυτικά, το φαράγγι του Μάρτσαλου έχει τη δυσκολία του να το διασχίσεις, όμως είναι κι αυτό ένα από τα ωραιότερα του νότου. Ο χωματόδρομος σε φέρνει 15 λεπτά από την Παναγιά, έναν σπηλαιώδη ναό που λέγεται ότι υπάρχει εδώ από την εποχή των πρώτων χριστιανικών διωγμών. Στα γύρω βράχια, τα κελιά των ερημιτών, μα και ίχνη αρχαίου ναού… Ένα φυσικό άνοιγμα στην κορφή, απ’ όπου κρέμεται ο πολυέλαιος, διαχέει το φως στο εσωτερικό της κωνικής σπηλιάς η οποία παραπέμπει σε μινωικό τάφο. Αριζόνα στο κύμα

Άγιος Αντώνιος ο Ερημίτης

Πελώριος ο βράχος – φύλακας της πορείας μας. Απ’ το χωριό της Βασιλικής ξεκινά η διαδρομή για το φαράγγι της Τρυπητής, που είναι από τις πιο όμορφες της Κρήτης. Γρήγορα βαθαίνουμε ανάμεσα από γριές ελιές, βελανιδιές και πρίνους. Μόλις εισχωρούμε, βλέπουμε το εντυπωσιακό φαράγγι το οποίο διασχίζεται ολόκληρο με το αυτοκίνητο, αν και στο πιο στενό του πέρασμα ίσα που χωρά. Γιγάντια τα βράχια σε φέρνουν στην ομώνυμη αχανή ακτή με τα γκρίζα βότσαλα και τα μεγάλα αρμυρίκια που κοσκινίζουν τον ήλιο. Αραγμένα τροχόσπιτα και δυο ταβέρνες με σπιτικό φαγάκι. Οι μεγάλες σπηλιές στη δυτική άκρη χαρίζουν το όνομά τους στην παραλία και τα βράχια τους είναι ιδανικά για βουτιές… Μια σιμώνεις στη θάλασσα, μια πλησιάζεις του βουνού. Δυτικότερα, προς Λέντα, αποκαλύπτεται ακόμα μία δύσκολη μα πανέμορφη διαδρομή των Αστερουσίων. Αριζόνα πλάι στο κύμα δεν θα ξαναβρείς. Ανεβαίνοντας, το μέταλλο πρασινίζει τα βράχια. Κοκκινόχωμα και κίτρινο του καδμίου αγιογραφούν το βουνό. Από ψηλά αγναντεύεις τον Τράφουλα, ένα σύντομο, έντονα κατηφορικό φαράγγι που διασχίζεις σε 10 λεπτά φτάνοντας στην ομώνυμη παραλία. Από μακριά η Αστερούσια | 23

Καπετανιανά… 800 μέτρα υψόμετρο, μα θαρρείς πως είσαι στην πλάτη του Θεού.

εικόνα του Λέντα στο δείλι, παραμύθι στο λιόγερμα – λιοντάρι κι ελέφαντας σε μια σιωπηλή παράσταση σκιών... Αρκετά γνωστός τουριστικός προορισμός από τη δεκαετία του ’70, υπήρξε μινωικός τόπος λατρείας και διέθετε μαντείο και φημισμένο ασκληπιείο με ιαματικά λουτρά. Ο μικρός αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος για το κοινό. Άστρα και ουσία Γυμνό σχεδόν, χαρακωμένο το βουνό δημιουργεί αντίθεση με τον εύφορο κάμπο της Μεσσαράς και τον Ψηλορείτη στο φόντο. Καθώς ανεβαίνεις από τη Βαγιονιά, περνάς τη χρονοπύλη και νιώθεις πως διακτινίζεσαι. Με το που φτάνεις στο διάσελο, κέρασμα η θέα στην απεραντοσύνη του Λιβυκού. Καπετανιανά… 800 μέτρα υψόμετρο, μα θαρρείς πως είσαι στην πλάτη του Θεού. Βράχος, χώμα, πάνοπλη θάλασσα κι εσύ χαμένος μες στην ασύλληπτη τελειότητα του τοπίου. Εδώ μπορείς να γενείς τα πάντα, να ονειρευτείς τον καλύτερο εαυτό σου. Πάνω απ’ το κεφάλι σου η κορυφή του Κόφινα, στα 1.231 μ. υψόμετρο, καθηλώνει το βλέμμα. Κοφίνι γυρισμένο ανάποδα, φιλοξένησε κάποτε το υψηλότερο ιερό της μινωικής Κρήτης. Στην κορφή σήμερα είναι χτισμένο το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού, που γιορτάζει στις 14 Σεπτέμβρη. Πιστοί από τα γύρω χωριά ανεβαίνουν παραμονές της γιορτής στον Κόφινα και συλλέγουν τα θεραπευτικά «ιερά μήλα», όπως αποκαλούν τους καρπούς από τα τρία δεντράκια (σορβιές) που φυτρώνουν στην κορφή… Ένα λατρευτικό έθιμο με ρίζες από την εποχή των Μινωιτών. Μικρός μα αυθεντικότατος ο Άνω οικισμός του χωριού, προσφέρει συγκλονιστική θέα στον Κόφινα και στο Λιβυκό. Στενά σοκάκια, αυλές με ολοζώντανα λουλούδια και οι πιο φιλόξενοι κάτοικοι του νησιού. Η υπέροχη Λενιώ μάς καλωσορίζει με ρακές. «Ε, μα να σας εψήσω ένα σφουγγάτο. Εκειά κάτω που πάτε θάναι δύσκολα... Να φάτε πρώτα!» Μπρούσκο σπιτικό κρασάκι κι ανθός αλατιού μαζεμένος από τις αλυκές του Αϊ-Γιάννη. Δύσκολα τα μέρη τούτα, για να ζήσεις εδώ, πρέπει να ’σαι «κατεχάρης». Να γνωρίζεις να καλλιεργείς, να μαζεύεις το αλάτι, να ξεδιαλέγεις χόρτα. Ο νους καθαρός σαν τον αέρα, γερή η καρδιά σαν το βουνό, ένστικτο κι αισθήσεις οξυμένα. Όπως ο τόπος κι ο άνθρωπος: η Λενιώ κι ο Μανόλης. Με ομορφιά, φροντίδα κι αγάπη ανεξάντλητη. Πόσες φορές στρώσαμε να κοιμηθούμε στην ταράτσα σκεπασμένοι βαριές κουβέρτες. Κλείνοντας στο τελευταίο βλέμμα μας τ’ άστρα, και στο πρώτο την πιο όμορφη θάλασσα που ταξιδέψαμε… Τα πετρόχτιστα σπιτάκια των Κάτω Καπετανιανών αγναντεύουν ήσυχα τα πελάγη. Τα περισσότερα ανήκουν στη «Θαλόρη», τον παραδοσιακό ξενώνα που φτιάχτηκε αναπαλαιώνοντας κάποια σπίτια του χωριού. Τριάντα ψυχές ζουν σήμερα μόνιμα στ’ απομονωμένο χωριουδάκι στα ψηλά. Λίγο ο προσεγμένος ξενώνας και η εντυπωσιακή πισίνα του στο χείλος του γκρεμού, λίγο το σπίτι του Θάνου Μικρούτσικου και οι διάσημοι ηθοποιοί που παραθερίζουν εδώ τα καλοκαίρια, το «μπαλκόνι των Αστερουσίων» μοιάζει να ανασταίνεται. «Καλά που έγιναν όλα αυτά κι ασχολήθηκαν λιγάκι και μ’ εμάς… Πλακόστρωσαν, μας έβαλαν και φώτα!» θα μας πει η Λενιώ. Παράδεισος των αναρριχητών, στα βράχια που απλώνονται απ’ το χωριό ως την ακτογραμμή έχουν ανοιχτεί πο24 | www.epathlo.gr

Το εντυπωσιακό φαράγγι της Τρυπητής στο στενότερο πέρασμά του λυάριθμες διαδρομές, κάθε βαθμού δυσκολίας. Αθέατος κόσμος Προσανατολισμός σου το πέλαγος, πυξίδα σου το δέντρο που λύγισε ο βοριάς… Η κάθοδος στον Άγιο Γιάννη είναι δύσκολη μα εντυπωσιακή. Θέα ανεμπόδιστη από ανατολή ως δύση, δέντρα κρεμασμένα στον γκρεμό, κι όσο κατηφορίζεις τόσο ψηλότερα νομίζεις πως είσαι! Το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη χτίστηκε πάνω στα κοιλώματα του βράχου και είναι το μόνο στην Κρήτη που διαθέτει τοιχογρα-

Μοναχικά δέντρα υποκλίνονται στο Λιβυκό...

Ο Λέντας στο δείλι, παραμύθι στο λιόγερμα…

Αριζόνα πλάι στο κύμα δεν θα ξαναβρείς…

φίες και στο εξωτερικό του. Από εδώ ξεκινά και το μονοπάτι που κινείται παράλληλα με την ακτή για να σε φέρει ως τη σπηλιά του Άγιου Αντώνη και την περίφημη Μονή Κουδουμά. «Στους Αγιούς», έλεγαν χαρακτηριστικά παλιότερα, αναφερόμενοι σε όλη αυτή την περιοχή. Διόλου τυχαία, αφού εδώ ασκήτεψαν αρκετοί άγιοι της χριστιανοσύνης, ανάμεσά τους και ο άγιος Κοσμάς ο Ερημίτης. Το μονοπάτι σε φέρνει σύντομα στη σμαραγδένια παραλία του Ελυγιά. Σε περνά από σπηλιές, ναυαγισμένα πλοία και τους περίφημους «αλατσάδες» των Αστερουσίων. Νεαρά πευκοΑστερούσια | 25

Ο κεραυνός του Δία, πάνω από τις Τρεις Εκκλησιές δάση αντανακλούν τις ηλιαχτίδες. Μετέωροι οι βράχοι σε σκεπάζουν. Μικρό και μεγάλο Αγαδικό – βραχώδεις κολπίσκοι σε καλούν καθώς ποντοπόρα πλοία διασχίζουν τον ορίζοντα… Προσπερνώντας τη διακλάδωση για τη Μονή Κουδουμά σύντομα αγναντεύεις από μακριά την απόκρημνη βραχώδη πλαγιά. Μέσα της η θεόρατη σπηλιά – μήτρα της αγιοσύνης. Το ερημητήριο είναι αφιερωμένο στον άγιο Αντώνιο, που έζησε στην Αίγυπτο τον 4 ο αιώνα, και υπήρξε πρώτος διδάξας του ασκητισμού. Στο εσωτερικό του είναι χτισμένο το εκκλησάκι και πίσω του ακριβώς τρεις στέρνες συλλέγουν το νερό απ’ τους σταλακτίτες. Αγίασμα το λέει η παράδοση που του αποδίδει θεραπευτικές ιδιότητες… Με έναν μικρό φακό και λίγο θάρρος φτάνεις ως το βάθος της σπηλιάς. Με ένα κερί φωτίζεις τα σκοτάδια του νου. Δέος για τα ιερά και τα ανθρώπινα, αποστομωτική η θέα, δεκάδες πουλιά στο φευγιό της μέρας… Η επιστροφή κατά το λιόγερμα είναι μαγική. Σαν να ρίζωσε η Πίνδος πάνω απ΄ την Καλντέρα για να γκρεμιστούν και οι δυο μαζί στο Λιβυκό… Τόπος αλλού Ασήμι στα λιόφυλλα, χρυσάφι στα κληματόφυλλα. Από τις Στέρνες ξεκινά ν’ ανηφορίζει ο χωματόδρομος για τη μονή Κουδουμά. Δεκάδες όρνεα στον βράχο αφήνονται τ’ ανέμου αναζητώντας τον Προμηθέα. Μα εδώ λεύτερος κυνηγάς τη μοίρα σου – κανένας κυρίαρχος θεός δεν σε αλυσοδένει. Πλησιάζοντας την κορφή του Κόφινα, η ομίχλη ολοένα και πυκνώνει. Τοπίο Αγγελοπουλικό. Πιάνει η κατηφοριά κι ο αέρας-χύτης διαλύει τα νέφη, λιγώνει τον φόβο κι αποκαλύπτει την απεραντοσύνη του πελάγους. Γέρικοι κορμοί, σκυμμένοι απ’ τον βοριά, πηγαία έργα τέχνης υποκλίνονται στο Λιβυκό... Σε κάθε στροφή η ομορφιά δυναμώνει. Ανατολικά αγναντεύεις τα δαντελένια γκρέμια. Ο κεραυνός του Δία χαρακώνει τη γη. Δρόμος και οιωνός πάνω απ’ τον οικισμό στις Τρεις Εκκλησιές. Δεκαπέντε χιλιόμετρα απολαυστικού πευκοδάσους ως τη θαλασσινή Μονή που αποτέλεσε μοναστικό επίκεντρο της Κρήτης. Κουδουμάς λεγόταν παλιότερα ολόκληρη η περιοχή που τις ακτές της ζώνουν θρυλικές σπηλιές – ερημητήρια των «αββάδων» όπως λέγονταν παλιά οι ερημί26 | www.epathlo.gr

Μονή Κουδουμά, στα σωθικά της γης ΗΡΑΚΛΕΙΟ

τες. Οι όσιοι Ευμένιος και Παρθένιος, που τον 19ο αιώνα ασκήτεψαν στο γειτονικό Αββακόσπηλιο,στο Μάρτσαλο και στο σπήλαιο του Αγίου Αντώνη, κατέφυγαν στο σπηλιάρι που πλέον βρίσκεται εντός του ναού, επανιδρύοντας το μοναστήρι. Ήρεμο και περιποιημένο, κατοικείται σήμερα από πολλούς μοναχούς και παρά τον κακοτράχαλο δρόμο, δέχεται καθημερινά δεκάδες επισκέπτες. Της Παναγιάς έρχονται αποβραδίς προσκυνητές, πεζοπορώντας απ’ τα Καπετανιανά ή οδηγώντας απ’ τα γύρω χωριά. Διαμορφωμένα κελιά λειτουργούν ως ξενώνες όπου μπορείς να φιλοξενηθείς. Μπροστά στη μονή απλώνεται η βοτσαλωτή παραλία με τις δυο ευρύχωρες κι εντυπωσιακές σπηλιές στα δυτικά της. Αναπαύεις λίγο το κορμί και μαζεύεις τη σκέψη, που ακόμη κλωθογυρίζει στην εκπληκτική διαδρομή. Ανηφοριά πίσω για την κορφή του Κόφινα. Στη θυμωμένη ομίχλη, ο ήλιος γίνεται σελήνη. Βουνό μυστήριο, ουράνιο, ιερό – πιστεύεις δεν πιστεύεις, στα Αστερούσια συνομιλείς με τον θεό. Εσύ ανεβαίνεις κι εκείνος χαμήλωσε να τον συναντήσεις...

κόλποσ Μεσσαράσ

Κόκκινοσ Πύργοσ Μάταλα

Μάρτσαλο, Αγιοφάραγγο

Στέρνεσ οροσ. Αστερούσια

Εθιά

Τσούτσουροσ Λέντασ Καπετανιανά Τρεισ εκκλησιέσ Λιβυκό πέλαγοσ

Στις δυτικές παρυφές των Αστερουσίων, το παραδοσιακό χωριουδάκι του Σίβα προσφέρεται για καφέ στην πλατεία και βόλτες στα στενά με τα πέτρινα σπίτια. Αγαπημένο το Καμηλάρι με τα περιποιημένα καφενεία στα πολύχρωμα σοκάκια να προσφέρουν ρακί με κρητικό μεζέ. Γνωστό για το καλλιτεχνικό του πνεύμα, όλο και κάτι θα πετύχεις εδώ. Μια έκθεση ζωγραφικής κι άλλη μια φωτογραφίας, μια μουσική βραδιά, μια παράσταση... Στον γειτονικό μικροσκοπικό Κουσσέ ξετρυπώσαμε ένα μαγαζάκι με λογής λογής μπαχάρια, τσάγια και βοτάνια από ολόκληρο τον κόσμο αλλά και μοναδικά μείγματα μπαχαρικών, αποτέλεσμα πολλών δοκιμών κι εμπειρίας. Οι μυρωδιές του κόσμου στο «Βότανο» (www.botano.gr), ένα ονειρικό μπαχαράδικο με το μικρό μπαλκονάκι του να μας κερνά τσάι με θέα… Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία τον Δημήτρη Παπαδάκη και το Alia beach suites στην παραλία του Κόκκινου Πύργου. Άνετη και πολυτελής διαμονή στα δύο ανεξάρτητα διαμερίσματα πλάι στο κύμα. Λιτά και υπερσύγχρονα, οι βεράντες τους προσφέρουν την απόλυτη θέα στη δύση. Τηλ.: 6945 900156, e-mail: info@ alia-beach.com, www.alia-beach.com

Αστερούσια | 27

ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑΙ ΑΡΓΟΝΑΥΠΛΙΑΣ ΑΦΟΙ ΚΟΥΦΑΚΗ Α.Β.Ε

ΒΙΟΜΑΖΑ: “Η ΠΡΟΣΙΤΗ ΚΑΙ ΦΙΛΙΚΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΣΑΣ Η ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΑΣ”

ΠΥΡΗΝΟΞΥΛΟ Επωφεληθείτε από την προσφορά µας για τους µήνες Οκτώβριο και Νοέµβριο: χύµα 75 ευρώ / τόνο, άνευ Φ.Π.Α. σακιασµένο 95 ευρώ / τόνο, άνευ Φ.Π.Α.

Η οικονοµικότερη λύση για τη θέρµανση του σπιτιού σας… Από φέτος πυρηνόξυλο ανώτερης ποιότητας ειδικά επεξεργασµένο, µε χαµηλή υγρασία, κοσκινισµένο, χωρίς σκόνη (4.200 θερµίδες / kg).

ΠΥΡΗΝΟΞΥΛΟ: Η ΠΡΟΣΙΤΗ ΚΑΙ ΦΙΛΙΚΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ Ή ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΑΣ

3ο Χιλ.Παρ.Οδού Ναυπλίου-Ν.Κίου Τηλ.:27520 27882 Fax: 27520 99220

ΜΕΙΩΣΤΕ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΣΤΟ 1/3 ΚΑΙΓΟΝΤΑΣ ΠΥΡΗΝΟΞΥΛΟ

Ταΰγετος

Στα χωριά της Πάνω Ρίζας

Πάνω απ’ τη Λακεδαίμονα Γη δεσπόζει ένα βασίλειο καμωμένο από κράμα παραμυθιού και αλήθειας. Κεντημένο στις λεπτομέρειες από την ιστορία, τη φιλοσοφία, τον μύθο, το φυσικό κάλλος και το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, συγκεντρώνει και συγκρατεί ολάκερη τη λάμψη του ηλιακού φωτός παύοντας τη ροή του στις κορφές, όπως ετυμολογικά φανερώνει το όνομα του ιερού όρους του Ταϋγέτου.

Αλεξία Τούλιου

Νίκος Υφαντής, Αλεξία Τούλιου

30 | ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Μ

όλις 5 χιλιόμετρα από τη Μεγαλόπολη, χτισμένο κάτω από τον λόφο του παλιού φρουρίου, βρίσκεται το ιστορικό, λόγω της αλλοτινής βυζαντινής του αίγλης, Λεοντάρι. Η αρχιτεκτονική των πετρόχτιστων αρχοντικών σού επιβάλλει έναν περίπατο. Αξιοθαύμαστος σε μέγεθος είναι ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων, που στα πόδια του ξετυλίγεται μια τεράστια πλατεία. Αποζητώντας λίγη ξεκούραση στον καφενέ, εξασφαλίζουμε τα κλειδιά του ναού για να δούμε το εσωτερικό. Μετά λύπης διαπιστώνουμε πως παλαιότερες προσπάθειες σοβατίσματος κατέστρεψαν αρκετές από τις σπάνιες τοιχογραφίες του. Αξιοθέατο της περιοχής είναι και ο εγκαταλειμμένος πια σιδηροδρομικός σταθμός, στην τοποθεσία Λεύκτρον. Ενώ έχουμε ακόμη δρόμο για τον προορισμό όπου θα καταλύσουμε, κατευθυνόμαστε προς τον Λογκανίκο. Στον δρόμο μας συναντούμε δυο μονές, τη Μονή Μπούρα και τη Μονή Αμπελάκι. Θα επισκεφθούμε τη δεύτερη. Σε απόκοσμο τοπίο, σαν φορεσιά του βράχου κρέμεται το μοναστήρι. Οι καλοσυνάτες καλόγριες θα μας ξεναγήσουν στον κυρίως ναό μπροστά στη θαυματουργή εικόνα της Μακελλαρίτισσας, που εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Απέναντι από τον δρόμο, δυστυχώς η πινακίδα δεν είναι εμφανής, βρίσκονται οι πηγές του Ευρώτα. Τοπίο φροντισμένο, ειδυλλιακό και φορτωμένο με ψηλά πλατάνια. Σύμφωνα με τον μύθο, η όμορφη βασίλισσα της Σπάρτης Λήδα στον

Τίτλος θέματος | 31

Ο Ταΰγετος στα χρώματα του δειλινού

Ευλογημένο το Γεωργίτσι, πνιγμένο από κάθε λογής δέντρα, 104 σπάνια βότανα, άγριες τριανταφυλλιές, ορτανσίες και όλων των ειδών τα μανιτάρια.

Βόλτα στα στενά του χωριού Γεωργίτσι

Άποψη της κάτω γειτονιάς από την πάνω στο χωριό Γεωργίτσι

ποταμό αυτό, έγινε ταίρι με τον πανούργο Δία, που μεταμορφωμένος σε κύκνο απέκτησε μαζί της την ωραία Ελένη και τους Διόσκουρους. Λέγεται μάλιστα πως το χρώμα των αυγών ήταν αυτό του γαλάζιου υάκινθου, του άνθους του έρωτα. Τώρα τη θέση του κύκνου έχουν πάρει χήνες και –πού ξέρεις– μπορεί να είναι μετουσιωμένες μικρές θεότητες μάλλον θηλυκές αφού μία εξ αυτών μονοπωλούσε συνεχώς την προσοχή και τα χάδια του συνεργάτη μου. Με μόλις 290 κατοίκους, τον Λογκανίκο στολίζουν τρεις βυζαντινοί ναοί, του Αγίου Δημητρίου, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Γεωργίου. Τυχεροί σταθήκαμε αφού στο διάβα μας συναντήσαμε τον πατέρα Ανδρέα, που άνοιξε για εμάς τον ναό του Αγίου Γεωργίου ο οποίος βρίσκεται εντός του κοιμητηρίου της περιοχής. Ο εσωτερικός διάκοσμος με τις μοναδικές τοιχογραφίες, κόσμημα άλλης εποχής. Μα τι κρίμα, μαρτυρά καθημερινά την αδυσώπητη φθορά του χρόνου. Γεωργίτσι Επίγειος παράδεισος Χαιρετώντας την Αγόριανη, όλο κι ανεβαίνουμε βορειονατολικά. Σε υψόμετρο κοντά 970 μέτρων, αμφιθεατρικά χτισμένο, συναντάμε το Γεωργίτσι. Αν και ο πληθυσμός του τον χειμώνα είναι 130 κάτοικοι, το καλοκαίρι αυξάνεται κατά πολύ αφού διαθέτει ξενοδοχείο, ξενώνα και αρκετά εστιατόρια. Υπολογίζοντας πως απέχει από τη Σπάρτη 29 χλμ. σίγουρα αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της φύσης. Το χωριό δεν φτιάχτηκε κατ' ανάγκη αλλά κατ' επιλογή και γι' αυτό από πολύ νωρίς στηρίχτηκε στη δική του οικονομία, η οποία αφορούσε κυρίως την παραγωγή ελαιόλαδου. Στην ακμή του υπήρχαν πολλά λιοτρίβια και λειτουργούσε ιδανικά το ανταλλακτικό εμπόριο. Για παράδειγμα, ένα λιοτρίβι ανήκε στον γιατρό του χωριού, ο οποίος παρείχε τις ιατρικές του υπηρεσίες αμειβόμενος συχνά με λάδι. Σήμερα έχει αναπτυχθεί και η παραγωγή του τσίπουρου, την οποία μάλιστα γιορτάζουν κατά τον Νοέμβρη. Δυο μαχαλάδες φτιάχνει η απλωσιά του, την πάνω και την κάτω γειτονιά. Στην είσοδο του χωριού, καθηλωμένο στην ανυπαρξία του, ένα πολεμικό αεροσκάφος παραχωρημένο από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία ως ένδειξη τιμής

32 | www.epathlo.gr

Γεωργίτσι: φυσικός παράδεισος

Πονηρό καστανό ματάκι

Ανατολή στο Καστόρι

Ταΰγετος | 33

«Καλή σοδειά, καλή λαδιά, καλή χρονιά» συνηθίζουν να λένε στο πανηγύρι που διοργανώνεται τέλη Νοεμβρίου για να τιμήσουν τον ιερό καρπό.

Ο λαβύρινθος των σκιών στον Κάστορα ποταμό των πρώτων πεσόντων αεροπόρων, μνημείο των οποίων στολίζει την πάνω γειτονιά. Εκεί βρίσκεται και ο ναός της Υπαπαντής. Στην κάτω πλατεία ένας αϊτός μαρμάρινος με το άνοιγμα των φτερών του συμπαραστέκεται στη θλίψη του αεροσκάφους αφού με την ίδια ακριβώς δηλωτική στάση, αποζητά κι αυτό τη λευτεριά με μόνη φυγή τον ουρανό. Ψηλά κοιτάζει και ο ίδιος ο χρόνος, σταματημένος για πάντα στο παλιό πέτρινο σχολειό. Εκεί στον πύργο του ρολογιού το βαρούλκο έδινε κάποτε τον ρυθμό στον χτύπο της καρδιάς του, μα όχι πια. Πίσω απ' την πλάτη του αγίου Αθανασίου, πολιούχου του χωριού, ο γερο-πλάτανος θα αλλάζει πάντοτε κρυφά τη φορεσιά του στη μικρή πλατεία. Μόνο το συντριβανάκι τον κοιτά. Χαμηλώνω να το περιεργαστώ. Κάτασπρα σκυφτά προσωπεία αφήνουν μιαν ανείπωτη μαρμάρινη κραυγή να ξεστομίσει, θαρρείς, μοιρολόγι στο νεκρό χρυσόψαρο, που με βάρκα το φθινοπωρινό πλατανόφυλλο ταξιδεύει στον Άδη. Ο καλύτερος τρόπος για να μελετήσεις την ιδιοσυγκρασία ενός τόπου είναι η παρατήρηση των ανθρώπων του. Στο εστιατόριο Πλάτανος το σκηνικό περιλαμβάνει κατευναστικό στιφάδο αγριογούρουνο, μα και γλυκό κρασί. Τριγύρω μου οι κάτοικοι συσπειρώνονται σε πηγαδάκια και φιλοσοφημένα ανταλλάσσουν τα 34 | www.epathlo.gr

μυστικά τους, λακωνικά. Έτσι, γιατί τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Τρόπος ζωής αποδείχτηκε για τον κύριο Γιάννη και την κυρία Κική Παύλου, να φτιάξουν το ξενοδοχείο τους στο Γεωργίτσι. Δίνοντάς του το προσωνύμιο του χωριού «Μπαλκόνι του Ταϋγέτου», δεν αφήνουν περιθώρια για υπερβολή. Ο χώρος είναι επιπλωμένος σε κλασική γραμμή και η θέα ανελέητα εξιτάρει τις αισθήσεις σου. Διώχνεις τη ματιά σου χαμηλά στη μυθική κοιλάδα του Ευρώτα να σ’ την τραβήξει η κορυφογραμμή του Πάρνωνα και να σ’ την ξαναστείλει πίσω στο ιερό όρος του Ταϋγέτου. Θες το κλίμα, η ποιότητα του νερού ή η πολυτέλεια του χώρου, απολαμβάναμε καθημερινά άριστη ποιότητα διαμονής. Ο κύριος Γιάννης ξέρει τα διαμάντια της περιοχής και σαν άλλος δρυΐδης συλλέγει τα απαραίτητα συστατικά για να ετοιμάσει το μαγικό του φίλτρο· αυτό δεν είναι άλλο από τα εδέσματα που προσφέρει στο νέο του εστιατόριο το οποίο βρίσκεται εντός του χώρου του ξενοδοχείου. Σαλάτες με άγρια μανιτάρια, μακαρονάδα με πέστροφα και εξαιρετικό κρασί είναι λίγες από τις φινετσάτες γεύσεις που παρελαύνουν στον ουρανίσκο μας. Ανεπιφύλακτα, η καλύτερη επιλογή για γεύμα. Τον κύριο Γιάννη τον πρωτοείδα μ' ένα πανέρι γεμάτο μανιτάρια στα χέρια του. «Δεν είναι μακριά από εδώ, αν θέλετε να μαζέψετε» μας είπε... Πράγματι, ο παράδεισος απέχει λίγα μέτρα. Ευλογημένο το Γεωργίτσι,

Το επιβλητικό κτίριο του σχολείου στο χωριό Γεωργίτσι

πνιγμένο από κάθε λογής δέντρα, 104 σπάνια βότανα, άγριες τριανταφυλλιές, ορτανσίες και όλων των ειδών τα μανιτάρια. Το καστανόδασος είναι η πρώτη μας βόλτα. Βήμα το βήμα και η μέρα σκοτεινιάζει. Οι πυκνές καστανιές δεν επιτρέπουν στο φως τη δίοδο. Ο νόμος της βαρύτητας θα φέρει αρκετούς καρπούς στα κεφάλια μας. Στρογγυλοί με ακανθοειδές περίβλημα, ίσα που διακρίνεις το πονηρό καστανό ματάκι. Είναι ώριμο και έτοιμο να το αφαιρέσεις. Γνωρίζοντας πως αποτελούσε την κύρια τροφή των φτωχών του Μεσαίωνα, κρίνω απαραίτητο να μαζέψουμε μερικά... Κλοτσώντας δειλά ένα πεσμένο μήλο και γαργαλώντας με τις άκρες των δαχτύλων μου τα κυκλάμινα, ανεβαίνουμε το μονοπάτι που διασχίζει το ελατόδασος. Πληθώρα μυκήτων στα πόδια μας. Τα χρώματά τους και οι πτυχές τους, πολυτελή φορέματα εποχής για τις μικρές νεράιδες. Αραιές ανταύγειες φωτός ξεπηδούν από τα στοιχισμένα έλατα που φρουρούν καλά τα μυστικά του δάσους, σχηματίζοντας μια σκοτεινή κουρτίνα που δεν αφήνει περιθώρια να την τραβήξεις. Παραμένουμε στα μανιτάρια: λακτάριους, πορτσίνι, καισαρικά και άλλα πολλά, ίσως η καλύτερη τροφή μύησης για μέθεξη με τα στοιχειά της φύσης. Η μέρα όμως περνά και για να προλάβουμε τη δύση, ανεβαίνουμε 1.600 μ. στον Άγιο Παντελεήμονα. Δεξιά μας, ο Μεσσηνιακός κόλπος και η πεδιάδα της Καλαμάτας. Αριστερά, η πεδιάδα του Ευρώτα και εμπρός να απλώνεται

Μαρμάρινος λέοντας στην κρήνη της Πελλάνας

Το εσωτερικό του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου στον Λογκανίκο

Ταΰγετος | 35

Στην κορφή του Αγίου Παντελεήμονα

ο βόρειος Ταΰγετος. Επειδή πιστεύω στα απίστευτα ως τη μόνη αλήθεια, ψάχνω πίσω μου αρκετά μακριά να βρω τη νεφελώδη κορυφή του. Το Ταλετόν, την ιερή Πυραμίδα, που ίσα τη διακρίνω πίσω από το πυκνό νέφος. Απομεινάρι πολιτισμού ή φυσικό κατασκεύασμα στέκει για να γελάει με την αδυναμία της ανθρώπινης κατανόησης αλλά μας αποζημιώνει μ' ένα μοναδικό φαινόμενο, το οποίο λαμβάνει χώρα εκεί στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία κάθε παραμονή της γιορτής του. Όσοι διαθέτουν σωματική αντοχή στην ανάβαση και το τσουχτερό κρύο, θα απολαύσουν κατά το ξημέρωμα πέρα από τη ζεστή φασολάδα και την κατανυκτική λειτουργία, την επιβλητική σκιά της πυραμίδας να ανατέλλει στην καρδιά του Μεσσηνιακού κόλπου.

36 | www.epathlo.gr

Καστόρειο Φύση κι αρχιτεκτονική Ο ορεινός Ταΰγετος έχει να μας συστήσει κι άλλα χωριά. Στην ανατολική του πλευρά και σε υψόμετρο 500 μ. βρίσκεται το Καστόρειο ή Καστόρι. Απέχει 17 χλμ. από τη Σπάρτη και είναι περισσότερο αναπτυγμένο επιχειρηματικά. Ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 400 κατοίκους κατά τους χειμερινούς μήνες. Παλαιότερα λειτουργούσαν όλες οι υπηρεσίες, τώρα έχει μείνει μόνο το σχολείο. Οικονομικά στηρίζεται στη ζωοτροφία και την κτηνοτροφία και στην καλλιέργεια της ελιάς. «Καλή σοδειά, καλή λαδιά, καλή χρονιά» συνηθίζουν να λένε στο πανηγύρι που διοργανώνεται τέλη Νοεμβρίου για να τιμήσουν τον ιερό καρπό. «Μπουκουβάλας» το ονομάζουν με πρωταγωνιστή το λουσμένο στο ελαιόλαδο ψωμί. Το μέρος ενδείκνυται κυρίως για εναλλακτικό τουρισμό, και μπορεί να συγκινήσει και τους εραστές του ποδήλατου. Διαθέτει 140 χλμ. μονοπάτια, σπήλαια, 3 μεγάλα φαράγγια, εκ των οποίων το ένα, το φαράγγι των Μύλων, έχει 34 καταρράκτες. Τελευταία Κυριακή του Δεκεμβρίου οργανώνεται ορεινός ημιμαραθώνιος διεθνούς εμβέλειας. Ο σύλλογος φίλων Ταϋγέτου «Λουσίνα» δραστηριοποιείται στις οργανωμένες πεζοπορίες, με την πιο χαλαρή στις όχθες του Κάστορα, που προσφέρει ευεξία και τόνωση σε καταπράσινο τοπίο. Η αρχιτεκτονική του χωριού άξια θαυμασμού και μελέτης. Κτίσματα παλιά, επιβλητικά και χρωματιστά σε ταξιδεύουν στο παρελθόν. Μια βόλτα στα σοκάκια του αρκεί για να μπερδέψει στα μάτια σου ένα πάντρεμα ορεινής πέτρινης αρχιτεκτονικής με αριστοκρατικά νησιώτικα στοιχεία. Θα απολαύσουμε ένα καφεδάκι στην πλατεία μαζί με τους χωριανούς, που με πολλή αγάπη και καμάρι θα μας μιλήσουν για την τοπική εφημερίδα τους τον «Πολυδεύκη». Πάνω απ’ το χωριό, στην είσοδο του φαραγγιού, υψώνεται η ιερά μονή της Ζωοδόχου Πηγής, ενώ μπροστά μας ο πολιούχος τους, ο Άγιος Θεόκλητος, που μοιράζεται

Πρωινό καφεδάκι στο Καστόρι

Στα χνάρια της μοναχής στο μοναστήρι Αμπελάκι

Ταΰγετος | 37

Ο πατήρ Ανδρέας έξω από τον βυζαντινό ναό του Αγίου Γεωργίου στον Λογκανίκο

Στο ιχθυοτροφείο της οικογένειας Γεροντίδη στο Καστόρι

Φουτουριστική είσοδος στο κοιμητήριο Μαγούλας τη στέγη του με τη χάρη της Παναγιάς. Το εσωτερικό του, ατμοσφαιρικό, με εντυπωσιακό ξύλινο τέμπλο και ιδιαίτερες αγιογραφίες. Στο Καστόρι λειτουργεί από το 1969 το ιχθυοτροφείο της οικογένειας Γεροντίδη. Άνθρωποι με ευγενή ψυχή μας καλοδέχτηκαν στην επιχείρησή τους. Ευνοημένοι από τις φυσικές πηγές εντός του κτήματός τους δεν έχουν αλλάξει ποτέ τις καλές τους συνήθειες. Μέλημά τους η καλύτερη ποιότητα, που επιτυγχάνεται από το αρχικό στάδιο, με βιολογικές τροφές, μέχρι το κάπνισμα σε ειδικό ξυλόφουρνο. Πέρα από πέστροφες και σολομούς είδαμε και οξύρρυγχους, το μοναδικό προϊστορικό πλάσμα που παραμένει έως σήμερα αναλλοίωτο. Κουρασμένο από τη βαρετή μοίρα του χωρίς δισταγμό βγάζει το κεφαλάκι του στην επιφάνεια εκλιπαρώντας για ένα συγκαταβατικό χαδάκι. Το μυστικό της Πελλάνας Προορισμός σπουδαίας αρχαιολογικής σημασίας είναι η Πελλάνα, ή αλλιώς η ομηρική Λακεδαίμονα. Χτισμένη στους πρόποδες του όρους, απέχει μόλις 24 χλμ. από την πόλη της Σπάρτης με 190 μόνιμους κατοίκους. Η μεγάλη μαρμάρινη κρήνη, δωρεά του κ. Σγούρδα, με τις κεφαλές λεόντων, βασιλεύει και αναβλύζει στην πλατεία. Ο ίδιος εγκάρδια θα μας ξεναγήσει στο μυκηναϊκό νεκροταφείο που βρίσκεται στη θέση Σπηλιές. Πέρα από τους έξι ήδη γνωστούς τάφους υπάρχει ακόμη ένας έβδομος, ιδιαίτερα αινιγματικός, ο οποίος αποτελεί και το «Μυστικό της Πελλάνας». Υποστηρίζεται πως οι αρχαιότητες που παραμέ38 | www.epathlo.gr

νουν κρυμμένες είναι ύψιστης αξίας και πιθανολογείται πως είναι τάφος κάποιου σπουδαίου προσώπου. Κάτι ακόμη παράξενο είναι η θέση των τάφων, αφού βρίσκονται στο ψηλό σημείο της ακρόπολης στη θέση Παλαιόκαστρο, ενώ το ανάκτορο του Μενέλαου –πιθανολογείται, καθώς οι έρευνες διχάζουν– πιο χαμηλά, κάτι που μαρτυρά πως το μέρος είναι φτιαγμένο σύμφωνα με το πρότυπο των πυραμίδων. Προάστιο της Σπάρτης, η Μαγούλα οφείλει την ονομασία της στο λατινικό «magus», που σημαίνει μαγικός. Μας εντυπωσιάζει με το νεκροταφείο της. Μια κυματοειδής κατασκευή από μπετό, με επαναλαμβανόμενες αψίδες, συνθέτει φουτουριστικά την είσοδό του. Σαν να θέλει να τονιστεί ο διαχωρισμός, μα παράλληλα και η ταυτόχρονη σύνδεση ζωής και θανάτου. Άξιο επισκεψιμότητας είναι και το Σαϊνοπούλειο θέατρο, το οποίο χαρακτηρίζεται ως το ωραιότερο νεόκτιστο θέατρο, λόγω της φυσικής του σκηνογραφίας της καστροπολιτείας του Μυστρά. Τη θέα αυτή μπορεί κανείς να την απολαύσει σε ένα από τα καφέ ή τα εστιατόρια που βρίσκονται στον τελευταίο σταθμό του οδοιπορικού μας, τα Πικουλιάνικα.

Η θέα του Ταϋγέτου από την Πελλάνα

Επηρεασμένη από το νεκροταφείο της Μαγούλας, αφήνοντας πίσω τα αιώνια μυστήρια του Ταϋγέτου, κοιτώντας εμπρός το λαμπρό παρελθόν μιας βυζαντινής καστροπολιτείας κι ενώ λυπάμαι τώρα για το πέρας της εμπειρίας μου, συνειδητοποιώ τη ματαιότητα των εννοιών της ατομικότητας, του χρόνου και του τόπου. Σε μια συνεχόμενη αλληλεπίδραση, δεν μπορεί παρά να είμαστε όλοι συνυφασμένοι στο νήμα των καιρών.

Οι πηγές του Ευρώτα

Λογκανίκοσ Διαμονή - Φαγητό

Πελλάνα Νεοχώρι

Γεωργίτσι Καστόρειο

Κονιδίτισα Σελλασία

ΣΠΑΡΤΗ

Στo Μπαλκόνι του Ταϋγέτου & στο εστιατόριο Πλάτανος στο Γεωργίτσι. Παραμυθένια διαμονή και κουζίνα με… θέα στην κοιλάδα του Ευρώτα. Μαγειρέματα του βουνού με υλικά από τοπικά προϊόντα του βόρειου Ταΰγετου. Δοκιμάστε ζαρκάδι, λαχανοντολμάδες με άγρια μανιτάρια, στιφάδο με κάστανα και κουκουνάρι, λιγκουίνι με καπνιστή πέστροφα, κρασάκι και γλυκά από το χεράκια της κ. Κικής. Καλοφτιαγμένα, πεντανόστιμα και σπιτικά στη ζεστή σάλα ή το μπαλκόνι του φιλόξενου ξενοδοχείου. Τηλ.: 27310 61062, κιν.: 6940 807330, email:info@taygetosbalcony.gr, www.taygetosbalcony.gr

Ταΰγετος | 39

Ναύπλιο: Χαριλάου Τρικούπη & Τενέδου

τηλ. 27520

96160

42 | ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

Ξυλόκαστρο

Ξυλόκαστρο

Φάρος εξορμήσεων

Η ποίηση του Σικελιανού, οι αγιογραφίες του Σπύρου Βασιλείου, τα περιβόλια με τις μηλιές, οι πηγές και τα πλατάνια, οι νεροτριβές, το πευκοδάσος που αγκαλιάζει την ακροθαλασσιά, τα μονοπάτια στις κατάφυτες χαράδρες, η αναρρίχηση στα βράχια, οι ντόπιες συνταγές στα καφενεία-μαγειρεία, το χαμόγελο των βουνίσιων, η ώρα που περνά όμορφα, είναι λίγες από τις εντυπώσεις μας στην περιοχή του Ξυλόκαστρου...

Μάρω & Ηλέην Κουρή

44 | www.epathlo.gr

Tο μοναστήρι του Αγίου Βλασίου

Ένα μήλο την ημέρα, τον γιατρό τον κάνει πέρα...

Χ

ειμωνιάζει και ο ήλιος λάμπει. Σάββατο πρωί και έχουμε συμφωνήσει ότι θα στρώσουμε χαλιά. Στο εργαστήρι, η μικρότερή μου κόρη, Ηλέην, φτιάχνει χριστουγεννιάτικα στολίδια. Βάζουμε σε μια τσάντα μαγιό και ρούχα, παίρνουμε τον προαστιακό και χωρίς να το καταλάβουμε, σε μιάμιση ώρα φθάνουμε στο Κιάτο. Από εκεί οδικώς μετά από 15 χλμ. το Ξυλόκαστρο μας υποδέχεται. Στον Πευκιά και το Ξυλόκαστρο Ο «αλαφροΐσκιωτος» ποιητής Άγγελος Σικελιανός και η πρώτη του σύζυγος, η Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ, παραθέριζαν με τον μοναχογιό τους Γλαύκο στη βίλα τους στον Πευκιά Ξυλοκάστρου. Προστατευόμενο μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και κομμάτι της νεότερης ελληνικής ιστορίας, σχεδιάστηκε Ξυλόκαστρο | 45

Ορεινή ποδηλασία στα Τρίκαλα

H μαγευτική θέα προς τη Ζήρεια και τα πετρόχτιστα σπίτια του ξενοδοχείου «Πλειάδων Γη» στα Τρίκαλα

Βόλτα με τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου

46 | www.epathlo.gr

με στοιχεία ενετικής και βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Το ορμητήριο όπου το ζεύγος πυροδότησε το πάθος του για την αρχαία Ελλάδα έγινε αρχηγείο των κατακτητών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατόπιν ορόσημο της πρώτης τουριστικής περιοχής της Ελλάδας. Η βίλα βρίσκεται στον κήπο του ξενοδοχείου «Sykeon» μέσα στα τριαντάφυλλα και τα φούλια. Τι καλύτερο από ένα δείπνο στο ατμοσφαιρικό ρεστοράν του ξενοδοχείου, με τον σεφ να εναρμονίζει φαντασία και γεύση ή έναν ελληνικό καφέ απαγγέλλοντας ποίηση με την παρέα. Με θέα προς τον Κορινθιακό, εδώ όπου η Πάλμερ έκανε πρόβες με τους ηθοποιούς των δελφικών παραστάσεων, ενώ ο Σικελιανός είχε καλεσμένους προσωπικότητες όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Κώστας Καρυωτάκης και ο στενός του φίλος Νίκος Καζαντζάκης. Ο κύριος Μιχάλης μάς καλοδέχεται στο ξενοδοχείο Μιραμάρε μπροστά στη θάλασσα και το πευκοδάσος. Στο γουστόζικο καθιστικό έχουμε την αίσθηση ότι θα εμφανιστεί η Μάρθα Καραγιάννη και θα χορέψει με τα φτερά της, ενώ ο Ντίνος Ηλιόπουλος θα πιει ένα μπράντι στο μπαρ. Το να «βυθιστούμε» στο καταπράσινο πευκοδάσος που «αγγίζει» τα βότσαλα, περπατώντας ή ποδηλατώντας ή χορεύοντας και ύστερα να κάνουμε μια βουτιά, σημαίνει ποιότητα ζωής. Οι ντόπιοι μέχρι το βράδυ απολαμβάνουν περιπάτους στο δάσος, πικνίκ, τζόκινγκ, γιόγκα. Η πολυπόθητη ώρα του μεζέ έρχεται με πίτες χειροποίητες, θαλασσινά, κρεατικά, vegan μαγειρευτά, τοπική μπιρίτσα στο «Τουριστικό», στα μεζεδοπωλεία και στις ψαροταβέρνες της περιοχής. Οι άνθρωποι εδώ έχουν εμπειρία στη φιλοξενία…. Στην κεντρική πλατεία στο Ξυλόκαστρο η επιβλητική μητρόπολη του Αγίου Βλασίου χτίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα στα ερείπια του παλαιού ναού. «Μετά τον σεισμό του 1981, το κτίριο έπεφτε και οι τοιχογραφίες θα μεταφέρονταν σε κάποιο μουσείο που ούτε καν υπήρχε», μου λέει ο αστείρευτης γνώσης πατήρ Σπυρίδων Λιόρδος. «Το 1989 πήγα να βρω τη Μελίνα στο υπουργείο. Την πρόλαβα προτού φύγει για Νέα Υόρκη. Έμπαινε στο ασανσέρ. “Αν δεν δώσετε χρήματα για την αναστήλωση, ο Άγιος Βλάσιος θα καταρρεύσει”, της είπα. Η τότε υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη υπέγραψε αμέσως

για τη χρηματοδότηση του ναού. Δεν πρόλαβε μόνο να τον δει», μου λέει με γλυκύτητα ο πάτερ. Το κύριο τμήμα του ναού αγιογράφησε με συμμετρία στις αναλογίες και εκφραστικότητα στις μορφές ο Σπύρος Βασιλείου. Ο πρόναος με τον γυναικωνίτη που αγιογράφησε σε συνεργασία με τον Λαρισαίο φίλο του Αγήνορα Αστεριάδη, ξεκίνησε προπολεμικά και ολοκληρώθηκε το 1960. Ανάμεσα στις φορητές εικόνες του τέμπλου, αξιομνημόνευτη είναι εκείνη του Αγίου Ελευθερίου η οποία φέρει την υπογραφή του Φώτη Κόντογλου. Βραδάκι πια, περαντζάδα στην παραλία. Οι δυτικοί το λένε «waterfront» και εδώ δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από άλλες πόλεις. Δεν έχει ενυδρεία, κινηματογράφο ή εμπορικό κέντρο μα... έχει έναν ορίζοντα που σαν τον κοιτάς, χάνεσαι στην απεραντοσύνη της ευτυχίας. Στη μια πλευρά τα βουνά, στην άλλη ο Πευκιάς και ανάμεσα περιπατητές, μικροί και μεγάλοι φωτογράφοι, κάποιοι χειμερινοί κολυμβητές, ψαράδες και μυρωδιές: μαριδάκι, σουβλάκι, βάφλα, κάστανα. Στο τέλος, σαν πίνακας ναΐφ παρουσιάζεται το ψαρολίμανο και ο φάρος όπου φωλιάζουν οι ερωτευμένοι. Απέναντι η μίνι μαρίνα και το θεατράκι είναι χτισμένα μαζί!

Ο 85χρονος κ. Αργύρης Πολυχρόνης πλένει βελέντζες στην ιστορική νεροτριβή τού 1823.

Στους πρόποδες της Ζήρειας Πρωινή εξόρμηση στα βουνά της Ζήρειας (Κυλλήνη). Ενθουσιαζόμαστε βάζοντας πολλά σχέδια στο πρόγραμμα και σταματάμε οπουδήποτε μας εμπνέει. Στον οικισμό της Ρίζας, στο ρίζωμα του βουνού, ο Σταύρος Κεφάλας, συνιδρυτής του συλλογικού χώρου Corinthian Experience, στρίβει το τιμόνι για να απολαύσουμε το καλύτερο γιαούρτι, ρυζόγαλο και κρέμα στο γαλακτοκομείο της Ασκληπίας Γόγολα και του Στέφανου Καΐτση. Δυο άξιοι νέοι και το πιο έξυπνο shopping: τυριά, κρασιά, βοτάνια, παξιμάδια, χυλοπίτες, σταφίδα. Ο Στέφανος έρχεται μάλιστα ως την Αθήνα και μας φέρνει φρέσκο γιαουρτάκι (τηλ.: 6974 645438). Στους πρόποδες του βουνού μάς καλωσορίζει η Πελλήνη. Αυθεντικός τόπος με παραμυθένια ενέργεια, κεφάτους ντόπιους και επιλεκτικό τουρισμό. Κινηματογραφική θέα από το σημείο Δραγάτσι προς τους απέραντους αμπελώνες μέχρι το μοναστήρι τής απέναντι κορφής (είναι η Κορφιώτισσα). Στο καφενείο με την ηλιόλουστη λουλουδιαστή αυλή με τα φασκόμηλα και τους λωτούς, σερβίρονται καλούδια μαγειρεμένα στο τσουκάλι. Έχουμε την αίσθηση ότι βρισκόμαστε πάνω από τα σύννεφα. Τις αυγουστιάτικες βραδιές στην πλατεία θα δείτε Καραγκιόζη, θα παίξετε το κυνήγι χαμένου θησαυρού και θα μάθετε κεραμική. Έξω από την αρχαία Πελλήνη υπήρχαν τα ιερά της Αθηνάς – με άλσος και άγαλμα Ξυλόκαστρο | 47

του Δολίου Ερμή, του Λαμπτήρος Διονύσου, του Θεόξενου Απόλλωνα με χάλκινο άγαλμα του θεού, της Άρτεμης και της Ειλειθυίας. Εδώ τελούνταν τα αρχαία Θεοξένια, γιορτή που περιλάμβανε και αθλητικούς αγώνες. Σύμφωνα με τον Παυσανία, η αρχαία Πελλήνη ανέδειξε τέσσερις ολυμπιονίκες. Στη συνοικία των Τρικάλων Στη διαδρομή προς τα Τρίκαλα, μας «συνεπαίρνει» το ατέρμον τοπίο των μισοφαγωμένων γυμνών λόφων, που εναλλάσσονται με ελαιώνες και αμπελώνες. Στάση στο μοναστήρι του Αγίου Βλασίου όπου οι μοναχές μάς καλωσορίζουν, στην είσοδο με τις τουλίπες και τα ψηφιδωτά και στον ευωδιαστό κήπο με τη θέα. Αξιοπρόσεκτος ο γυναικωνίτης και ένα εξαίρετο μεταβυζαντινό τέμπλο του 18ου αιώνα. Η μεγαλοπρέπεια των Κάτω, των Μεσαίων και των Άνω Τρικάλων μάς σαγηνεύει. Η αρχοντιά του καλού γούστου, η φινέτσα της πολυτέλειας και ο σεβασμός στην παράδοση επιβεβαιώνει ότι η ελληνική επαρχία είναι απλά μοναδική! Επισκεπτόμαστε το Αρχοντικό Φιαμέγκου (τηλ.: 27430 91188), το οποίο θυμίζει φλωρεντινό παλάτι με τις αντιθέσεις στη θέα από τα ξύλινα παραθύρια, που κοιτάνε τις καστανιές και τα πετρόχτιστα σπίτια του χωριού, που σκαρφαλώνουν το βουνό, τις κορυφογραμμές και τον γαλανό ουρανό. Η Μαρία Φιαμέγκου, η οποία σχεδίασε και διακόσμησε τον χώρο, μαγειρεύει και διατηρεί μπουτίκ με πλεκτά ρούχα, κοσμήματα, καπέλα και αξεσουάρ. Μεσημέρι στην ελληνική ύπαιθρο σημαίνει «μεσημεριανό». Ένα ζεστό χαμόγελο από τον ιδιοκτήτη της ταβέρνας «Όπως παλιά», πλάι στο αναμμένο τζάκι που δεσπόζει στον ρουστίκ χώρο, ανοίγουν την καρδιά και την... όρεξη. Στα πιάτα παρελαύνουν μπιφτέκια κόκορα με άγρια χόρτα και φρέσκες πατατούλες, λουκάνικο αγριογούρουνο, αρνάκι στα κλήματα, μανιταρόσουπα, χορτόπιτα με ραδίκια, άψογες σαλάτες και γλυκά. Χαλάρωση σε μια πηγή, ό,τι καλύτερο μετά από ένα τόσο πλούσιο γεύμα. Ξεδιψάμε δίπλα στα πεσμένα φύλλα του γεροπλάτανου, καθισμένοι στο ξύλινο παγκάκι, τραγουδώντας με τους ήχους του αγέρα και το τραγούδι του τρεχούμενου γάργαρου νερού και εντέλει αφουγκραζόμαστε την πολυπόθυτη ησυχία! Ξεκούραση… Κι άλλη… Την αξίζουμε! Τη χρειαζόμαστε! Σε ένα από τα πολλά και ποιοτικά ξενοδοχεία των Τρικάλων, στο «Πλειάδων γη», κολυμπάμε στην εσωτερική πισίνα, διαβάζουμε συντροφιά με έναν τοπικό οίνο στη βιβλιοθήκη κοντά στο μινιμαλιστικό, αναμμένο τζάκι. Δημοτικά τραγούδια διασκευασμένα από τους Μode Plagal στα ηχεία, και θέα τα βουνά που φωτίζονται με το φως του σούρουπου.

Πεζοπορία στη χαράδρα της Φλαμπουρίτσας

Στα σωθικά της Κυλλήνης Πριν τα χιόνια καλύψουν πολλά από τα βουνά, μπαίνουμε στα «σωθικά» της Κυλλήνης διασχίζοντας τη χαράδρα της Φλαμπουρίτσας με οδηγό τον Νίκο Aϊβατζίδη (τηλ. 6977 817692). Σημείο εκκίνησης της πεζοπορικής διαδρομής το ξύλινο κιόσκι που βρίσκεται στο οροπέδιο, περίπου 5 χλμ. πάνω από τα Άνω Τρίκαλα. Άκρως προστατευμένη από τη Μεγάλη και τη Μικρή Ζήρεια, η διαδρομή ξετυλίγεται στη σκιά δάσους κωνοφόρων, μαύρης πεύκης και κεφαλληνιακής ελάτης, αυτής δηλαδή που συναντάμε συνήθως στην Πελοπόννησο. Κατηφορίζοντας, θα συναντήσουμε την κοίτη του ποταμού Σύθα, ο οποίος χύνεται στη θάλασσα του Ξυλόκαστρου. Τους ανοιξιάτικους μήνες (στο βουνό αργεί λίγο η άνοιξη) αλλά και στις αρχές του καλοκαιριού, μπορούμε να απολαύσουμε πολλά είδη από άγριες ορχιδέες και άλλα σπάνια ενδημικά. Παράλληλα με το ποτάμι φτάνουμε στις πηγές και στο σουρεάλ αλπικό λιβαδάκι που σχηματίζεται γύρω τους. Απαραίτητη στάση για ξεκούραση και ανατροφοδότηση, και αναχώρηση για το οροπέδιο της Ζήρειας, εκεί όπου τέλη Αυγούστου γίνεται και το «Ziria Music Festival» με πλήθος κόσμου να αναβιώνει στιγμές αγνού ροκ! Σουίνγκ και γιόγκα, μανιταροεξορμήσεις και περιπετειώδη προγράμματα για παιδιά διοργανώνει η ταξιδιωτική κοινότητα «Greekly», που θα τη βρείτε στα διαδικτυακά μέσα. Πίσω στο σημείο εκκίνησης για επανασύνδεση με τους αργόσχολους της παρέας οι οποίοι αντί για πεζοπορία επέλεξαν καφεδάκι ξαπλωμένοι στις σεζλόγκ του σαλέ στο χιονοδρομικό κέντρο που απέχει 12 χλμ. από τα Τρίκαλα. Όταν το 48 | www.epathlo.gr

Τα πορτρέτα του Άγγελου Σικελιανού και της συντρόφου του Εύας Πάλμερ στην είσοδο του ξενοδοχείου Συκεόν στην παραλία Ξυλοκάστρου

Ο ογδοντάχρονος ποιμένας Χρίστος Καλύβας, στα Άνω Τρίκαλα

Στιγμές ευτυχίας που χαρίζει το τρεχούμενο νερό στο δάσος

Ξυλόκαστρο | 49

«στρώσει» το χιόνι, η πίστα του σκι είναι ιδανική για τα παιδιά. Στην επιστροφή θα επισκεφθούμε το Μάννα, το χωριό που πήρε την ονομασία του από μια πηγή από την οποία υδρευόταν – μάννα που έστειλε ο Θεός. Στα 800 μ. υψόμετρο, πλάι στις φιρικιές και τις μηλιές διαφόρων ποικιλιών με καρπούς αξέχαστης γεύσης, τρέχουν κρυστάλλινα νερά. Ο 85χρονος κ. Αργύρης Πολυχρόνης πλένει εδώ και 75 χρόνια στην ιστορική νεροτριβή τού 1823 χαλιά και βελέντζες χρησιμοποιώντας τις περιστρεφόμενες δίνες του τρεχούμενου νερού. Μας διηγείται μια συγκινητική στιγμή που έζησε το 1941, όταν οι γυναίκες του χωριού περιποιήθηκαν με μοιρολόγια και όλες τις τιμές έναν στρατιώτη τον οποίο σκότωσαν οι αντάρτες. Ο Γερμανός διοικητής διέταξε να μην πειράξουν κανέναν και τίποτα. Είναι ίσως το μοναδικό χωριό που δεν έκαψαν οι Γερμανοί…

Βραδυνή περαντζάδα στην παραλία του Ξυλοκάστρου

Αναχωρώντας, οι σκέψεις αποτυπώνονται σε ένα κομμάτι χαρτί: Ο ταξιδευτής-ονειρευτής που ζει την κάθε στιγμή στο πεδίο της δράσης του, εκεί δηλαδή όπου είναι ο εαυτός του και που ούτε σκέψη ούτε προσδοκία ταλαιπωρεί το μυαλό του, αποκαλύπτει την ουσία του κάθε τόπου σαν τον μικρό πρίγκιπα. Χωρίς φλυαρία, κάθε τόπος είναι ο πλανήτης μας, το άστρο όπου συναντάμε το τριαντάφυλλό μας, όταν τον βιώνουμε λιγότερο με τα μάτια ενός δυτικού και περισσότερο μέσα από τα μάτια της καρδιάς.

Εδέσματα που μαγειρεύονται και σερβίρονται με ένα ζεστό χαμόγελο στην ταβέρνα «Όπως παλιά»

Ξυλόκαστρο

Ρέθι

Πελλήνη

Άνω Τρίκαλα

Κεφαλάρι

Γκούρα

Κυλλήνη

50 | www.epathlo.gr

Στύλια

Μελίσσι

Για όσους αρέσκονται στη δράση και την περιπέτεια, το Ρέθι στους πρόποδες της Ζήρειας προφέρεται για ιππασία από το Κέντρο Ελεύθερης Ιππασίας και Ορεινών Δραστηριοτήτων (www.orinesdrastiriotites.gr). Η ευρύτερη περιοχή προσφέρεται και για αναρρίχηση στις πενήντα αναρριχητικές ολοκαίνουργιες διαδρομές της Στυμφαλίας, παρέα με τους ειδικούς του «Experience Corinthia» (www.experiencecorinthia.com). Διαρκής ενημέρωση για εκδηλώσεις, μουσικές βραδιές, πεζοπορίες και άλλες δραστηριότητες στην Κορινθία στο: www.corinthia.events Ευχαριστούμε πολύ τον Δήμο Ξυλοκάστρου-Ευρωστίνης, το δίκτυο τουρισμού «Experience Corinthia» και την Ένωση Ξενοδόχων Κορινθίας (www.corinthiahotels.gr).

Η Pension «Μεσσήνη» που οφείλει το όνομά της σε μυθική βασίλισσα & θεότητα, κόρη του Αργείου βασιλιά Τρίοπα, βρίσκεται στην πανέμορφη πόλη του Ναυπλίου. Σε ένα διατηρητέο νεοκλασικό κτίσμα στην καρδιά της παλιάς πόλης, 180 περίπου χρόνων, όπου διατηρεί αναλλοίωτα τα αρχιτεκτονικά του γνωρίσματα, θα απολαύσετε μια άνετη διαμονή, καθώς η pension μας έχει όλες τις απαραίτητες υποδομές, διαθέτοντας 5 πολυτελή δωμάτια σε προσιτές τιμές, για να κάνει μοναδική την παραμονή σας στην πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας όποια περίοδο και αν έλθετε και να σας θυμίσει παλιές ρομαντικές εποχές.

Σωφρόνη 7 Ναύπλιο, 21100 Τηλ: (+30) 27520 - 22102 • FAX: (+30) 27520 - 22103 • Κιν: 6945577624 e-mail: info@messinipension.gr

www.messinipension.gr

Μαυροβούνι - Κίσσαβος Φθινόπωρο στο δάσος

Αναστασία Βάσιλα

Τάσος Γεωργιόπουλος, Αναστασία Βάσιλα

«Ευτυχισμένος είναι ο νους που τον κεντρίζει η εναλλαγή των εποχών, παρά ο ανέλπιδος έρωτάς του για την άνοιξη» Τζορτζ Σανταγιάνα 54 | ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

Α

ν και μεταφορικά, τα λόγια του Ισπανού φιλοσόφου μού φέρνουν στο μυαλό τον δικό μου ανέλπιδο και παράξενο έρωτα για το φθινόπωρο… Ανέλπιδο για μια εποχή που κρατάει πια τόσο λίγο, παράξενο καθώς κουβαλάει μέσα του τη μελαγχολία, την υποχώρηση της φύσης σε μια σιωπηλή, σχεδόν αφιλόξενη μορφή. Το φθινόπωρο έρχεται ήσυχα και διακριτικά... Δεν έχει την αυθάδικη εμφάνιση της άνοιξης, δεν ξεφυτρώνει απρόσκλητο σαν αγριόχορτο στην άκρη του δρόμου, δεν επιμένει αυτάρεσκα να σου τονίζει την παρουσία του, δεν πλημμυρίζει με λουλούδια τα πάρκα… Στην πόλη, μπορεί και να περάσει απαρατήρητο. Πρέπει να το αναζητήσεις στους λιγοστούς θάμνους που ίσως κοκκινίζουν κρυμμένοι σε κάποια υγρή γωνιά ενός παλιού σπιτιού, στα φύλλα απ’ τις μουριές των λεωφόρων, αν προλάβουν να κιτρινίσουν πριν τα ρίξει βίαια το πριόνι του δήμου, στη μυρωδιά από τα πρώτα κάστανα που οι λιγοστοί πια καστανάδες ψήνουν δίπλα στα βιαστικά μας περάσματα. Όμως στα μονοπάτια και στα σκιερά δάση του μεγαλουργεί. Σαν συνεπαρμένος καλλιτέχνης χρωματίζει ασταμάτητα τον καμβά του, η υγρή ανάσα του σταλάζει δροσιά στα φύλλα, νοτίζει το χώμα και θολώνει τον αέρα κάνοντας τα δέντρα να χάνονται απ’ τη ματιά σαν μαγεμένα.

Μαυροβούνι - Κίσσαβος | 55

Μια γιορτή χρωμάτων περιμένει όσους περπατήσουν τα μονοπάτια του Μαυροβουνίου και του Κισσάβου...

Μαυροβούνι, στη γιορτή των χρωμάτων Με μόλις 1.054 μ. υψόμετρο, ανάμεσα στο Πήλιο, τον Κίσσαβο, τον κάμπο της Λάρισας και το Αιγαίο, το Μαυροβούνι είναι ένα ταπεινό, ελάχιστα γνωστό βουνό το οποίο δυστυχώς σπάνια επιλέγεται από τους αθηναϊκούς ορειβατικούς συλλόγους. Όμως είναι ένας πανέμορφος τόπος, που καλύπτεται στο μεγαλύτερο μέρος του από πλατύφυλλα φυλλοβόλα και μεικτά δάση, ενώ στις ήπιες πλαγιές του βρίσκουν καταφύγιο σπάνια αρπακτικά πουλιά και άγρια ζώα, όπως ζαρκάδια, αγριογούρουνα, λαγοί, αγριόγατες και τα τελευταία χρόνια λύγκες και αρκούδες. Στην καρδιά του βρίσκεται το δασόκτημα του Πολυδενδρίου, ένα από τα πιο οργανωμένα δάση της χώρας μας με σηματοδοτημένα μονοπάτια, ποδηλατοδρόμους και χώρους αναψυχής, ένα πρότυπο βιώσιμης διατήρησης του δασικού πλούτου του τόπου.

56 | www.epathlo.gr

Στο ρέμα του Μεταξοχωρίου, το φθινόπωρο κάνει αισθητή την παρουσία του

Ανεβαίνοντας τον δρόμο προς τη Σκήτη, μία από τις πύλες του βουνού, το φθινόπωρο ήδη δίνει την πρώτη του υπόσχεση∙ μια πέτρινη πηγή κι ένα προσκυνητάρι στη σκιά ενός πλατάνου που αποχωρίζεται κιόλας τα χλωμά του φύλλα, είναι η πρώτη εικόνα που διαλέγουμε να πάρουμε μαζί μας. Λίγο πιο κει ένα πέτρινο μονότοξο γεφύρι, το γεφύρι του Αλαμάνου, χτισμένο το 1858, και τα ερείπια του κάστρου στην κορφή του λόφου πιο πέρα, μας θυμίζουν ότι πατάμε σε έναν τόπο γεμάτο ιστορία∙ η Σκήτη, η άλλοτε βυζαντινή Κενταυρόπολη, περικλεισμένη στα τείχη του Ιουστινιανού, η άλλοτε οχυρή θέση κατά των επιδρομών από βαρβάρους, Σλάβους και Σαρακηνούς, σήμερα απλώνεται γαλήνια στις πλαγιές του Μαυροβουνίου αγναντεύοντας τα δάση του που κυλάνε νωχελικά ως τη θάλασσα του Αιγαίου. Μαυροβούνι - Κίσσαβος | 57

Περπατώντας στο μονοπάτι αφήνουμε το βλέμμα μας να πλανηθεί ελεύθερο, να περάσει πάνω από τις καταπράσινες πλαγιές και να φτάσει μακριά ως το πέλαγος που ασημίζει κάτω από τον απογευματινό ήλιο. Περνάμε από εκκλησάκια κουρνιασμένα στο δάσος, που περιμένουν θαρρείς κάποιον περαστικό να τα ζωντανέψει, βαδίζουμε κάτω από χρυσοκίτρινες καστανιές και χαζεύουμε τις αγκαθωτές φωλιές που μέσα τους κρύβουν τα κάστανα, χώνουμε τα πόδια στα πεσμένα φύλλα από τις αιωνόβιες βελανιδιές που σκιάζουν τον ήλιο από πάνω μας. Το δάσος Πολυδενδρίου βρίσκεται πια μπροστά μας και η τοποθεσία του είναι χαρακτηριστική. Ένα ξέφωτο με εγκαταστάσεις πικ νικ, χάρτες, επεξηγηματικές ταμπέλες πάνω στα δέντρα, και τον ναό της Παναγίας του 16ου αιώνα στην άκρη του, σηματοδοτούν την είσοδό μας στο δάσος. Κυρίως όμως μας επιβεβαιώνει η μπάρα του Δασαρχείου, που απαγορεύει τη διέλευση οχημάτων μέσα στον πυρήνα του. Το βασικό μονοπάτι που το διασχίζει, έχει μήκος 30 χλμ. μέχρι το νότιο άκρο του και είναι ιδανικό για ποδήλατο. Μια άλλη φορά λοιπόν θα το επισκεφτούμε με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Προς το παρόν διαλέγουμε ένα μονοπάτι που φεύγει στα δεξιά μας και μας οδηγεί μετά από λίγο σε έναν πλινθόκτιστο ναό, της Κοίμησης Θεοτόκου, στο μοναδικό ίσως ξέφωτο του μονοπατιού, ένα μικρό κομμάτι γης που το έστρωσε λες η φύση με το καταπράσινο χαλί της για να αποθέσει το εκκλησάκι. Το μονοπάτι ελίσσεται ανάμεσα σε αμέτρητα είδη φυλλοβόλων, πορτοκαλί οξιές, καστανές δρυς, κίτρινα σφενδάμια και κοκκινωπούς θάμνους, που σαν να έχουν φορέσει το πιο καλό φθινοπωρινό τους ένδυμα για να συμμετάσχουν στη γιορτή χρωμάτων που κορυφώνεται μπροστά στα έκθαμβα μάτια μας. Για ώρα είμαστε δέσμιοι της ομορφιάς τους και συνεχίζουμε απλώς να περπατάμε χωρίς να μας ενδιαφέρει πια ο προορισμός… Μόνο το σούρουπο, που σκεπάζει γοργά τον ουρανό, μας επαναφέρει στον ρεαλισμό και μας αναγκάζει να επιστρέψουμε στην «ασφάλεια» του ξενοδοχείου…

Το γεφύρι του Αλαμάνου στον δρόμο Αγιάς-Αγιόκαμπου

Κίσσαβος, πολύχρωμη αγκαλιά Το βράδυ μάς βρίσκει μπροστά στο τζάκι, με τα μάτια χαλαρωμένα από το σπινθηροβόλημα της φωτιάς και την ψυχή παραδομένη στο φθινοπωρινό όνειρο. Το μυαλό όμως δεν ησυχάζει καθόλου, αναρωτιέται για τις αυριανές διαδρομές στον Κίσσαβο – είναι άραγε δυνατόν να είναι οι εικόνες πιο όμορφες από τις σημερινές… Μεγάλο μέρος της βορειοανατολικής πλευράς του βουνού –που παλιά ονομαζόταν Όσσα– έχει χαρακτηριστεί αισθητικό δάσος, κάτι που δίνει ελπίδες πως η φύση εδώ προστατεύεται και αφήνεται να μεγαλουργήσει. Έτσι το πρωινό ανηφορίζουμε από την Καρίτσα προς το καταφύγιο∙ ήδη από την τοποθεσία Αριόπρινο, οι οξιές αρχίζουν να κυριαρχούν στο τοπίο. Όσο ανεβαίνουμε ψηλότερα, το πράσινο δίνει τη θέση του στο πορτοκαλί, και στα μονοπάτια που φεύγουν αριστερά, το δάσος υψώνεται μπροστά μας διαμορφώνοντας μια πολύχρωμη αγκαλιά που μας καλεί να χαθούμε μέσα της. Κι εμείς ακολουθούμε το κάλεσμα και μπαίνουμε στη γεμάτη ήχους σιωπή του δάσους. Περνάμε στον μαγικό κόσμο του, κοιτάμε ολόγυρα εκστατικοί, όλα είναι ασάλευτα, δοσμένα στην ομορφιά του φθινοπώρου. Κάποιες στιγμές σταματάμε, δεν θέλουμε ούτε ο ήχος των βημάτων μας να διαταράξει αυτή τη 58 | www.epathlo.gr

Φθινόπωρο, η αγαπημένη εποχή των μανιταριών

Οι δίδυμοι καταρράκτες της Σωτηρίτσας, κρυμμένοι στο τέλος ενός καταπράσινου μονοπατιού

Η πρώτη φθινοπωρινή εικόνα μάς υποδέχεται στον δρόμο για τη Σκήτη μαγική ησυχία. Μόνο ο αέρας που ταξιδεύει ανάμεσα στις φυλλωσιές, το νερό που κυλάει παιχνιδιάρικα σε κάποιο μακρινό ρέμα, κάποιο νέο μανιτάρι που προσπαθεί να ξεπεταχτεί πάνω από τα ξερά φύλλα, το ρυθμικό κελάηδισμα από ένα πουλί που μάλλον δεν θα δούμε ποτέ… Μόνο αυτοί είναι οι ήχοι που αρμόζουν εδώ. Νιώθουμε τόσο μικροί μπροστά στο δάσος και ταυτόχρονα τόσο σπουδαίοι, που έχουμε τη νοημοσύνη για να εκτιμήσουμε την ομορφιά του. Οι ώρες περνούν και πάλι χωρίς να το καταλάβουμε, την κούρασή μας τη νικά συνεχώς ο θαυμασμός και έτσι φτάνουμε απόγευμα πια στο φιλόξενο καταφύγιο Κάναλος στα 1.604 μ. Ένα στρογγυλό τζάκι σιγοκαίει στο κέντρο της όμορφης ξύλινης σάλας, ενώ οι άνθρωποι του ΕΟΣ Λάρισας μας υποδέχονται με

χαμόγελο και προθυμία να μας κατατοπίσουν σχετικά με το βουνό. Όμως η εικόνα που φαίνεται από τα παράθυρα είναι αδύνατον να μας αφήσει για πολύ στη ζεστασιά του τζακιού και της παρέας. Στον εξώστη, η θέα είναι καθηλωτική∙ ο ήλιος, αδύναμος πια, βάφει χρυσά τα τελευταία λιγοστά φύλλα πάνω στα κλαδιά, μακραίνει τις σκιές των δέντρων μέχρι που αυτά χάνονται μέσα τους, χρωματίζει με απαλό ροζ τις απέναντι κορφές, σαν χάδι λίγο πριν τις εγκαταλείψει. Ένα πέπλο ομίχλης έρχεται τότε να τις τυλίξει, λες και θέλει να κρύψει από τα μάτια των θνητών τους μύθους που αιωρούνται γύρω τους, τους μύθους για τις Ορεάδες νύμφες που κατοικούν εδώ και βγαίνουν ακροπατώντας το σούρουπο φοβισμένες από τα τρομερά όντα, τους κύκλωπες που είναι «σαν βράχοι της Όσσας». Τους μύθους για τους ασεβείς Γίγαντες, τους γιους της Ιφιμήδειας, που αψηφώντας τη φύση τους ξεριζώνουν το όρος Πήλιο και το βάζουν πάνω στον Κίσσαβο, για να φτάσουν στον απρόσιτο Όλυμπο και να γκρεμίσουν τους θεούς. Τον θεό Άρη, πάντα διψασμένο για μάχη, να τους καταδιώκει και ξεγελασμένος να φυλακίζεται σε ένα μπουκάλι. Την Αρτέμιδα μεταμορφωμένη σε ελάφι Μαυροβούνι - Κίσσαβος | 59

Το σούρουπο πέφτει πάνω από τα χωριά του Μαυροβουνίου

Η φιλόξενη σάλα του καταφυγίου στον Κάναλο

Η μελαγχολική ομορφιά του φθινοπώρου

60 | www.epathlo.gr

να έλκει τα βέλη τους για τα κατευθύνει τελικά επάνω τους… και την Όσσα να απελευθερώνεται από την αιώνια προσπάθεια να φτάσει τον θεϊκό Όλυμπο... Όλοι θυμόμαστε από τα παιδικά μας χρόνια το δημοτικό τραγούδι, για τα δυο βουνά που συνεχώς μαλώνουν το ποιο να ρίξει τη βροχή, το ποιο να ρίξει χιόνι. Πιο χαμηλός και ταπεινός ο Κίσσαβος, πάντα εμφανίζεται αδύναμος στη σύγκριση μαζί του∙ ο Κίσσαβος ρίχνει βροχή κι ο Όλυμπος το χιόνι... Όμως ο ρομαντικός ποιητής θέλησε τα δυο βουνά να ερωτευτούν και να γίνουν ένα: Τέτοια νυχτιάν εδιάλεξεν ο Όλυμπος στην Όσσα να δείξει την αγάπη του, να πει τον έρωτά του… Η όμορφη Όσσα τελικά μαγεύει το αγέρωχο βουνό και από την ένωσή τους γεννιέται ο οπλαρχηγός του Ολύμπου: …και δεν επέρασε καιρός, χρόνοι πολλοί και μήνες π’ ακούστηκε σε μια βοή μεσ’ στ’ Άγραφα, στην Πίνδο, τ’ αρματωλού το πάτημα του φοβερού Βλαχάβα, και να φωνάζουν αητοί, να σκούζουνε γεράκια: «Ανοίξτε, λόγγοι, να διαβεί, μεριάστε τα κλαριά σας και θα περάσει το στοιχειό, ο δράκοντας της Όσσας!», λέει ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στο ποίημά του «Τα δυο βουνά». Στα σπλάχνα του Κίσσαβου έβρισκαν πάντα καταφύγιο οι κλέφτες και οι αρματωλοί, οι καταδιωκόμενοι από τους κατακτητές και οι ομάδες των αντιστασιακών. Κρύβονταν στις σπηλιές και χάνονταν στα δυσπρόσιτα φαράγγια του. Σήμερα κάποια από αυτά ακόμα παραμένουν απρόσιτα για όσους δεν έχουν ειδικές γνώσεις

Οι τελευταίες ακτίνες του ήλιου χρωματίζουν τις κορφές απέναντι από τον Κίσσαβο

και τεχνικό εξοπλισμό. Όμως είναι τόσο πολλά αυτά που μπορεί να χαρεί ο απλός επισκέπτης στον ανατολικό Κίσσαβο… Οι φυσικές ιαματικές πηγές «Κόκκινο νερό», ένα κόκκινο ποτάμι που ρέει χρωματισμένο από τον σίδηρο των πετρωμάτων που συναντά στις υπόγειες διαδρομές του μέχρι να αναβλύσει εδώ, ανάμεσα σε αρωματικά φυτά και πολύχρωμα αγριολούλουδα. Είναι ένα ιδιαίτερο φυσικό φαινόμενο, αλλά και μια μοναδική πηγή σωματικής αναζωογόνησης, ευεξίας και άμεσης επαφής με τη φύση. Οι παραλίες της Βελίκας και του Αγιόκαμπου, πλατιές και ήσυχες, με γκρίζα και λευκή αμμουδιά και διάφανα γαλανά νερά, που ακόμη και μες στην καρδιά του φθινοπώρου σε δελεάζουν να βουτήξεις στον κρυστάλλινο κόσμο τους. Κοντά στη Βελίκα, τα σπιτάκια COB φτιάχνονται από πηλό και άχυρο, αλλά κυρίως με ομαδικότητα, συνεργασία και πολλή αγάπη για τον άνθρωπο και για τη φύση που τον φιλοξενεί… Στο τέρμα ενός διαμορφωμένου μονοπατιού που αναπτύσσεται μέσα σε οργιώδη βλάστηση βρίσκεται ο καταρράκτης της Σωτηρίτσας. Δύο μικροί καταρράκτες πέφτουν ανάμεσα από σκούρα, τραχιά βράχια, ενώ ο ήλιος μπαίνει μόνο από ένα μικρό άνοιγμα ίσα για να παιχνιδίσει με το νερό και να αποκαλύψει τις σκοτεινές σπηλιές που κρύβονται πίσω από το υγρό παραπέτασμα. Τα ανέγγιχτα

χωριά, η Μελίβοια, η Καρίτσα, το Μεγαλόβρυσο, το Μεταξοχώρι, άλλα με θέα στη θάλασσα κι άλλα χωμένα στο πυκνό δάσος, άλλα στριμωγμένα πλάι σε ρέματα κι άλλα γύρω από μια απλόχωρη πλατεία κι έναν πλάτανο, όλα όμως με τη «μυρωδιά του χωριού», σε προσκαλούν να περπατήσεις στα σοκάκια τους, να γευτείς τον αέρα τους και να κλέψεις λίγες στιγμές από την απλή και ήρεμη ζωή τους. Αφήνεις τη φαντασία σου ελεύθερη να πλανηθεί και κλείνοντας τα μάτια προσπαθείς να κρατήσεις την ανάμνηση της ομορφιάς που σε περιβάλλει. Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα άλλο από το προσπαθήσεις να δεχτείς αυτή τη σιωπηλή αρμονία να εισχωρήσει στην ψυχή σου, σαν μια τελευταία ανάσα πριν πάρεις τον δρόμο της επιστροφής. Πώς να φύγεις από τη φύση, αυτή στην οποία προορίζεσαι να ζεις, για να γυρίσεις σε ένα περιβάλλον τόσο αταίριαστο με τη βαθύτερη ουσία σου; Το μόνο που σου δίνει κουράγιο είναι η υπόσχεση που θα δώσεις στον εαυτό σου φεύγοντας, πως σύντομα θα ξαναγυρίσεις, ίσως για περισσότερο καιρό, ίσως νωρίτερα από το επόμενο φθινόπωρο, ίσως αυτή τη φορά για να μείνεις για πάντα εδώ… Οι πρωτότυποι χάρτες των σελ. 57 και 61 είναι δημιουργίες του «χαρτογράφου των θρύλων» Χάρη Τζίκα

Μαυροβούνι - Κίσσαβος | 61

ISO 9001:2008 Μεσολογγίου 52 Γ’, Ναύπλιο Τηλ. & Fax. 27520 22763, 26054 | Fax. 27520 99228 | Κιν. 6944 570 750 www.koutsopoulos.gr

Άργοσ Κορίνθου 212 Τηλ. 2751021081

Ναύπλιο Ασκληπιού & Τσιλικανίδου 1 Τηλ. 2752027861

Νέα Κίοσ Κεντρική Πλατεία 2751051347

ΝΕΟ

Λυγουριό Ασκληπιού 51 2753022290

ΟΛΑ ΣΕ ΞΥΛΟΦΟΥΡΝΟ

QUATTRO_EPATHLO.indd 1

7/11/2016 11:09:56 πµ

Wakeboard

Σανίδα, νερό, φύση

Κώστας Ταρναβάς Άλεξ Γκρυμάνης, RED BULL

Βουνό - ποτάμι - πόλη - θάλασσα… σε μια χώρα όπου μπορείς να συνδυάσεις surfing, wakeboard, skateboard, snowboard, το μόνο που λείπει είναι ένας ακούραστος rider που να το ’χει με τις… «σανίδες»!

O πρωταθλητής του water ski Νικόλας Πλυτάς είναι ο άνθρωπός μας και… ιδού τα αποτελέσματα.

Η

σανίδα αποτελεί προέκταση των ποδιών του. Το skate, το surf, το snowboard και το wakeboard δεν είναι απλά χόμπι για τον ίδιο. Είναι τρόπος ζωής. Αφιερώνει καθημερινά πολλές ώρες στην προπόνηση και όλη αυτή η αφοσίωση τον έχει φέρει ανάμεσα στους καλύτερους ανά τον κόσμο, τουλάχιστον στην ηλικία του. Μεταξύ στεριάς και θάλασσας προτιμάει το δεύτερο, έτσι εξηγούνται και οι διακρίσεις του στο water ski και στο wakeboard. Γεννημένος το 1995 κάνει ήδη water ski 16 χρόνια. Ναι, σωστά υπολογίσατε, ο Νικόλας βρίσκεται πάνω στο νερό από πέντε ετών. Προπονητής του o Νίκος Χατζής, ο οποίος υπήρξε κορυφαίος αθλητής και έχει τη σχολή του στην Αλίαρτο. Εκεί ο Νίκος εξασκείται εκτός των άλλων και στα εντυπωσιακά κόλπα που πραγματοποίησε πάνω στο ναυάγιο της Ελευσίνας. Από το 2009 οι διακρίσεις είναι συνεχόμενες για τον Νικόλα σε πανελλήνιο αλλά και διεθνές επίπεδο. Οι ξένοι rider παραδέχονται πως πρόκειται για έναν πολλά υποσχόμενο αθλητή o οποίος έχει να δώσει πολλά στο σπορ που αγαπάει περισσότερο, το water ski. Ονειρεμένα sessions Ο Νικόλας βάλθηκε να επιβεβαιώσει τη φήμη που τον ακολουθεί πραγματοποιώντας ένα ακόμη δύσκολο εγχείρημα, διαταράσσοντας την ηρεμία της ελληνικής φύσης… Πήρε τη σανίδα του κι έβγαλε μερικά winch sessions σε καταπράσινα, σχεδόν εξωτικά μέρη. Εκεί όπου η πλούσια βλάστηση συναντάει τα κρυστάλλινα νερά 64 | ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Wakeboard | 65

της Κρύας στη Λιβαδειά, του Πολυλίμνιου Μεσσηνίας και της Παλαιοκαρυάς Τρικάλων. Τρεις επίγειοι παράδεισοι με συμπλέγματα από λίμνες και μικρούς καταρράκτες. Με φόντα πέτρινα γεφύρια, αιωνόβια πλατάνια και άγριους βράχους, ο Νικόλας έδωσε μία ακόμη «ακριβή παράσταση» με πολύτιμο και απαραίτητο βοηθό τη σανίδα. Το φως του ήλιου μόλις που διαπερνούσε τις κατάφυτες περιοχές. Η στάθμη του νερού το φθινόπωρο επιτρέπει τέτοιου είδους εγχειρήματα, αλλά μόνον από επαγγελματίες όπως ο Νικόλας. Προφανώς δεν είναι τόσο απλό, ακόμη και αν κάποιος έχει κάνει wakeboard στα ήρεμα νερά ενός ποταμού ή ακόμη και στη θάλασσα. Τα εντυπωσιακά κόλπα μέσα σε αυτό το τοπίο αποκτούν άλλη ομορφιά. Ακόμη πιο άγρια, περισσότερο ακραία. Τα φυσικά εμπόδια των πηγών κάνουν την προσπάθεια δύσκολη. Σκύβει για να περάσει 66 | www.epathlo.gr

κάτω από εκείνο το παλιό πέτρινο γεφύρι –έχοντας μετά ακόμη περισσότερα να διηγηθεί στους διαβάτες του– και απογειώνεται λίγο πριν τον «ρουφήξει» ο μικρός καταρράκτης. Κάνει σλάλομ μεταξύ των βράχων που εξέχουν απειλητικά έξω από το νερό. Η φυσική ροή τον παρασύρει ακόμη πιο γρήγορα και οι κινήσεις πάνω στη σανίδα θυμίζουν χορογραφία. Σταματάει λίγο πριν τη φιλική όχθη και «αράζει». Η ηρεμία σταδιακά επανέρχεται, αλλά η θέα και το θρόισμα του νερού καλούν τον Νικόλα για ένα ακόμη session. Η X-Treme ιστορία του wakeboard Το wakeboard είναι ένα από τα πιο δημοφιλή θαλάσσια σπορ , καθώς συνδυάζει πολλά διαφορετικά αθλήματα μαζί: snowboard, skateboard και surf. Το μόνο που χρειάζε-

ται κανείς γι’ αυτό είναι ένα σκάφος (κρις κραφτ), μια σανίδα για wakeboard και ένα σκοινί με λαβή. Η ιστορία του ξεκινάει από την Αμερική πολλά χρόνια πριν, όταν οι σέρφερ της εποχής χρησιμοποιούσαν σκάφη για να τους τραβάνε στις λίμνες της Φλόριντα, ενώ αυτοί σερφάρανε στα απόνερα του σκάφους. Καθώς τα χρόνια περνούσαν, όλο και περισσότεροι δοκίμαζαν το καινούργιο αυτό άθλημα με σανίδες του σερφ, ώσπου άρχισαν σιγά σιγά να φτιάχνονται ειδικά γι’ αυτόν τον λόγο όλο και πιο μικρές σανίδες. Το wakeboard εκείνη την εποχή ήταν γνωστό ως «skurfer» ή «ski board» και το πρώτο πρωτάθλημα Skurfer πραγματοποιήθηκε το 1990. Το μειονέκτημα αλλά και ο λόγος που το wakeboard δεν έδειξε τόσο μεγάλη πρόοδο ήταν ότι τότε οι σανίδες ήταν πολύ βαριές και χοντρές και περιόριζαν τις κινήσεις του αναβάτη. Τώρα πλέον το wakeboard ανήκει στα extreme sports, θεωρούμενο από πολλούς αθλητές ένας διαφορετικός τρόπος ζωής και παρόλο που δεν έχει ακόμα πολλά χρόνια στο ιστορικό του, είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο δημοφιλή και ανερχόμενα θαλάσσια σπορ.

Wakeboard | 67

Γεύση... Ευρυτανίας

Το γραφικό χωριό Φιδάκια ξεπροβάλλει ανάμεσα στα έλατα...

Ιωάννα Παραβάλου

Στολισμένη με πυκνά ελατοδάση ως την πιο ψηλή βουνοκορφή, βαθύσκιωτα φαράγγια, ατίθασα ποτάμια και πετρόχτιστα χωριά, η Ευρυτανία έχει το χάρισμα να κερδίζει τις καρδιές, μα και να μεθάει τις αισθήσεις μας με τις λαχταριστές παραδοσιακές γεύσεις της...

Την Ευρυτανία τη λάτρεψα για τις μαγικές γήινες πινελιές με τις οποίες είναι βαμμένη η φύση της αυτή την εποχή. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το πιο πρόσφατο ταξίδι μου εκεί και το θέαμα που αντίκρισα σαν άνοιξα το παράθυρο το πρωί… Χάθηκα σ’ έναν πίνακα με χρυσοπόρφυρα φθινοπωρινά χρώματα, που κανένας ζωγράφος δεν θα μπορούσε να απαθανατίσει ικανοποιητικά… Καθώς πλησιάζουμε στο Καρπενήσι, γύρω μας υψώνονται ακοίμητοι θεματοφύλακες αιώνων οι ορεινοί όγκοι του Τυμφρηστού (Βελούχι), της Καλιακούδας, της Χελιδόνας και των Αγράφων. Στις δασωμένες πλαγιές τους φωλιάζουν πετρόχτιστα χωριά, σμιλεμένα με τέχνη και μεράκι, όπως το Μεγάλο Χωριό, οι Κορυσχάδες, το Βουτύρο και το Παλαιό Μικρό Χωριό. Πάνω από το Καρπενήσι υψώνεται επιβλητικό το Βελούχι, με το χιονοδρομικό κέντρο του. Αξίζει μια απόδραση με το αυτοκίνητο ως τα Φιδάκια, ένα κουκλίστικο χωριουδάκι πνιγμένο στα έλατα 70 | ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Τα πρώτα χιόνια έντυσαν στα λευκά το επιβλητικό Βελούχι, πάνω από το Καρπενήσι

Οδηγώντας για τον Προυσό δίπλα στα νερά του ποταμού Καρπενησιώτη…

Το τυρί και τα αλλαντικά του τόπου συνοδεύουν ιδανικά το τσιπουράκι, που έχει ταυτιστεί με τη ζεστή φιλοξενία των κατοίκων.

και με θέα στη μαγευτική λίμνη Κρεμαστών. Επιβάλλεται, επίσης, μια επίσκεψη στην ιστορική Μονή Προυσού, διανύοντας μια υπέροχη διαδρομή δίπλα στα νερά του ποταμού Καρπενησιώτη… Γεύση και ουσία Παρά το γεγονός ότι η γη της Ευρυτανίας στο μεγαλύτερο τμήμα της είναι ορεινή, οι καρποί της δεν είναι λίγοι (όσπρια, κάστανα, καρύδια…) Στα βουνά και στα δάση της φυτρώνουν πολλά αρωματικά βότανα, όπως τσάι του βουνού, μελισσόχορτο, τίλιο, φασκόμηλο, ρίγανη, θυμάρι, αλλά φύονται και μανιτάρια και νόστιμα βατόμουρα (με τα οποία γίνεται θεσπέσια μαρμελάδα). Στα μαγαζιά με παραδοσιακά προϊόντα στο Καρπενήσι, το Μεγάλο Χωριό και τον Γαύρο βρίσκει Γεύση... Ευρυτανίας | 71

Φθινοπωρινές πινελιές στις όχθες μιας λιμνούλας κοντά στο Παλαιό Μικρό Χωριό

Εκλεκτά αλλαντικά δοκιμάσαμε στο Αλλαντοποιείο Στρεμμένου

Γλυκό του κουταλιού κυδώνι με σπιτική συνταγή

72 | www.epathlo.gr

κανείς μεγάλη ποικιλία από μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού (αγριοκέρασο, κάστανο, βύσσινο, αγριοβατόμουρο, καρυδάκι, σταφύλι, κυδώνι, φιρίκι, λεμόνι), αλλά και εξαιρετικό ελατίσιο μέλι και βασιλικό πολτό. Με καρπούς του δάσους φτιάχνονται τα θεϊκά λικέρ, όπως κράνα, βατόμουρο ή αγριοκέρασο. Τα παραδοσιακά χειροποίητα ζυμαρικά, όπως οι χυλοπίτες σε πολλές γεύσεις και χρώματα (με καρότο, παντζάρι ή σπανάκι…) συνοδεύουν εξαιρετικά τα πιάτα με κρεατικά (όπως ο κόκορας κρασάτος ή κοκκινιστός με χυλοπίτες). Νόστιμος είναι και ο σπιτικός τραχανάς (γλυκός ή ξινός), που αξιοποιείται σε μια θρεπτική αχνιστή σουπίτσα. Στην Ευρυτανία παράγονται και αυθεντικά τοπικά γαλακτοκομικά, όπως είναι το τσαλαφούτι (κατίκι) και το γίδινο βούτυρο. Το τυρί και τα αλλαντικά του τόπου συνοδεύουν ιδανικά το τσιπουράκι, που έχει ταυτιστεί με τη ζεστή φιλοξενία των κατοίκων. Στα ταβερνάκια της περιοχής απολαύσαμε καλά κρεατικά στη σχάρα ή στη σούβλα, κόκορα κρασάτο, αλλά και πέστροφα ψητή ή τηγανητή. Δοκιμάσαμε, επίσης, αρνάκι γάστρας με μελωμένες πατατούλες, μοσχάρι «χασάπικο» στο πήλινο με ντομάτα και κρεμμύδι, κυνήγι αγριογούρουνο στιφάδο, φασολάδα καυτερή (η περιοχή φημίζεται για τα νόστιμα φασόλια της), λαγόπιτα με χειροποίητο φύλλο και φέτα τριμμένη, λαχανοντολμάδες και γίδα βραστή. Για νόστιμα μεζεδάκια φθάσαμε ως το Κλαυσί, για να απολαύσουμε «χρυσά» σαγανάκια που παίρνουν… φωτιά, κόκκινες πιπεριές γεμιστές με τυροκαυτερή και πολλές άλλες γευστικές προκλήσεις. Από τα πιο γνωστά μέρη για καλό φαγητό είναι ο Γαύρος όπου θα γευτείτε ψητό στα κάρβουνα, κυνήγι, χοιρινή τηγανιά με κρασί και μανιτάρια, καλά μαγειρευτά και ρουμελιώτικες πίτες (θεσπέσια η «άφυλλη» ζυμαρόπιτα με τυρί και κολοκύθα). Ο τόπος άλλωστε έχει παράδοση στις χωριάτικες πίτες, που είναι φτιαγμένες με διάφορα υλικά (τυρί, χόρτα του βουνού, σπανάκι, κρέας κ.ά.). Για να πάρουμε μια καλή γεύση τους, επισκεφθήκαμε το εργαστήριο «Πλαστήρι» (τηλ. 22370 21000), για να δοκιμάσουμε τις λαχταριστές πίτες της κυρίας Τριανταφυλλιάς, με φύλλο ανοιγμένο στο χέρι. Εξαιρετική ήταν η παραδοσιακή χορτόπιτα με το τραγανό φύλλο και την πλούσια γέμιση που μας ετοίμασε. Ωστόσο, είχε δίκιο που επέμενε να δοκιμάσουμε και τον μπακλαβά της… Ήταν απλά θεϊκός! Και κάτι ακόμη σημαντικό: τις πίτες που φτιάχνει καθημερινά μπορούμε να τις πάρουμε και στο σπίτι μας, κατεψυγμένες (μεταφέρονται σε ειδικά κουτιά) για να τις ψήσουμε όποτε εμείς προτιμάμε.

Θεϊκός μπακλαβάς από το εργαστήριο «Πλαστήρι» Προσούτο από τον τόπο μας… Ένα πρωινό το αφιερώσαμε για μια απόδραση στο ξεχωριστό Αλλαντοποιείο Στρεμμένου (τηλ. 22370 80810), που η φήμη του έχει περάσει τα ελληνικά σύνορα. Λειτουργεί από το 1992 και παράγει αλλαντικά φυσικής ωρίμανσης, που έχουν διακριθεί με διεθνή βραβεία για την άριστη ποιότητα και τη μοναδική νοστιμιά τους. Σε μια μικρή ρεματιά, μετά το ιστορικό Μοναστήρι του Προυσού, ο πρέσβης Χρήστος Στρεμμένος βρήκε τις κατάλληλες συνθήκες για την ωρίμανση των αλλαντικών του, με πρώτο το προσούτο, που μπορεί να θεωρείται ιταλικό αλλαντικό, αλλά δεν διαφέρει και πολύ από το χοιρινό «ακροκώλιον» των προγόνων μας. Εδώ, λοιπόν, δοκιμάσαμε ελληνικό προσούτο, σαλάμι αέρος, καπνιστό μπέικον, ντόπια λουκάνικα με πράσο (καπνιστά ή μη), λόνζα Ευρυτανίας σε φέτες, χοιρομέρι κρασάτο ψημένο σε φούρνο με ξύλα και χοιρινό φιλέτο. Όλα αυτά τα προϊόντα προέρχονται από βιολογικό χοιρινό δικής τους εκτροφής, είναι χειροποίητα, χωρίς χημικά πρόσθετα και ωριμάζουν φυσικά με τα αρώματα του ελατοδάσους.

Μυρωδάτο τσάι του βουνού από το κατάφυτο Βελούχι οποία και μας εμπιστεύτηκε). Ωστόσο, δεν αντέξαμε να μη δοκιμάσουμε τη θεϊκή δίχρωμη σοκολάτα της (ρόφημα και γλύκισμα μαζί), καθώς και το βαθυκόκκινο λικέρ με το όνομα «Ελιξίριο της Δώρας» (βιολογικό προϊόν, φτιαγμένο με κόκκινο κρασί, μέλι και αρωματικά βότανα), που βρισκόταν «προκλητικό» πάνω στην μπάρα μέσα στα ζωγραφιστά μπουκαλάκια, φτιαγμένα από τα άξια χέρια της. Γλυκά με υπογραφή Το απόγευμα μας βρήκε στο Μεγάλο Χωριό, να απολαμβάνουμε το φημισμένο γαλακτομπούρεκο του Καρβέλη (τηλ. 22370 41339), φτιαγμένο με σπιτική μυστική συνταγή της Γιάννας. Δοκιμάσαμε ακόμη κανταΐφι, καρυδόπιτα και γλυκά του κουταλιού, που ταιριάζουν απίθανα με γιαούρτι. Προτού αποχαιρετήσουμε την Ευρυτανία, αγοράσαμε και μερικά πήλινα σκεύη ή γάστρες, για να απολαμβάνουμε και στην πόλη ακόμη πιο γευστικά τα φαγητά μας.

Παράδοση και νοστιμιά! Για μια πιο ψαγμένη ματιά στις παραδοσιακές γεύσεις, κάναμε μια στάση στον παραμυθένιο πολυχώρο «River Art» της Δώρας Τερζή (τηλ. 22370 25588), σε ένα μεγάλο καταπράσινο κτήμα, δίπλα στο ποτάμι, για να απολαύσουμε μοναδικές γεύσεις, φιλοτεχνημένες με έμπνευση από την ίδια τη δημιουργό. Την παρακολουθήσαμε στην κουζίνα της να ετοιμάζει με μαεστρία για μας μια αχνιστή σούπα κολοκύθας με φασκόμηλο και τρυφερό μοσχαράκι κοκκινιστό με σπιτικές χυλοπίτες και μυζήθρα. Για επιδόρπιο, μας περίμενε μια λαχταριστή συνταγή με χαλβά καραμελωμένο και αμύγδαλα, σερβιρισμένη σε κολονάτο ποτήρι (την

Για φαγητό: «Χαγιάτι» (Γαύρος, τηλ. 22370 41200). Για εκλεκτό μέλι, βασιλικό πολτό, κεραλοιφές και κεριά: «Το Σπίτι του Μελιού» (κεντρική πλατεία Καρπενησίου, τηλ. 22370 24624). Για χειροποίητα ζυμαρικά, γλυκά κουταλιού, βότανα και είδη λαϊκής τέχνης: Γυναικείος Συνεταιρισμός «Η Ευρυτανία» (κεντρική πλατεία Καρπενησίου, τηλ. 22370 80673, 21026).

Γεύση... Ευρυτανίας | 73

Ευρυτανία

Υλικά (για ένα μέτριο ταψί) Για το φύλλο • ½ κιλό αλεύρι μαλακό • 1 κ.σ. ξίδι • Λίγο αλάτι • 1 φλιτζανάκι του καφέ ηλιέλαιο • Λίγο νερό Για τη γέμιση • ½ κιλό πράσο • ½ κιλό σπανάκι • ½ κιλό σέσκουλα • 600 γρ. τυρί φέτα • 5 αυγά • 1½ φλιτζ. ελαιόλαδο • 350 γρ. μυζήθρα αλατισμένη • 1 φλιτζ. σιμιγδάλι • Α λάτι, πιπέρι 74 | www.epathlo.gr

Χορτόπιτα με πράσο, σέσκουλα και σπανάκι

Γ

ια να ετοιμάσουμε το φύλλο, ζυμώνουμε όλα τα υλικά καλά και αφήνουμε το ζυμάρι να «ξεκουραστεί» για λίγο. Έπειτα, ανοίγουμε με τον πλάστη τα φύλλα σε αλευρωμένη επιφάνεια. Σε μια λεκάνη ρίχνουμε το σπανάκι, το πράσο και τα σέσκουλα κομμένα και τα τρίβουμε με αλάτι. Προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά της γέμισης και τα ανακατεύουμε όλα μαζί. Σε λαδωμένο ταψί στρώνουμε δύο φύλλα (που τα αλείφουμε το καθένα με λάδι), ως βάση της πίτας. Έπειτα, καλύπτουμε με μία στρώση γέμισης όλη την επιφάνεια. Συνεχίζουμε με φύλλο - γέμιση - φύλλο - γέμιση. Κρατάμε για το τέλος δύο φύλλα λαδωμένα, που θα τα βάλουμε από πάνω. Αλείφουμε με λάδι την επιφάνεια της πίτας, τη χαράζουμε σε κομμάτια, ραντίζουμε με λίγο νερό και ψήνουμε για 60 λεπτά περίπου στους 200ο C, με φωτιά πάνω και κάτω. Σημ.: Τη συνταγή αυτή μας εμπιστεύτηκε η κ. Τριανταφυλλιά Γουργιώτη από το εργαστήριο «Πλαστήρι» (www.plastiri.gr).

Ευρυτανία

Υλικά:

• 1 φλιτζ. ελαιόλαδο • 2 φλιτζ. σιμιγδάλι χοντρό • 3 φλιτζ. ζάχαρη • 4 φλιτζ. νερό • 2 κ.γλ. κοφτά κανέλα • 1 φλιτζ. αμύγδαλα φιλέ καβουρδισμένα

Χαλβάς καραμελωμένος

Σ

ε μεγάλη κατσαρόλα ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο, ρίχνουμε το σιμιγδάλι και τη ζάχαρη. Τα καβουρδίζουμε σε χαμηλή φωτιά, ανακατεύοντας με ξύλινη κουτάλα, μέχρι να αποκτήσουν σκούρο καστανό χρώμα. Αποσύρουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά. Σε άλλη κατσαρόλα βράζουμε το νερό με δύο κουταλάκια κοφτά κανέλα. Μόλις βράσει για 2-3 λεπτά περίπου, το αποσύρουμε από τη φωτιά. Ρίχνουμε σιγά σιγά το νερό στο καραμελωμένο σιμιγδάλι και ανακατεύουμε καλά μέχρι να ενωθούν τα υλικά. Σκεπάζουμε την κατσαρόλα με πετσέτα και ανακατεύουμε τον χαλβά συχνά μέχρι να κρυώσει. Αφού κρυώσει εντελώς, σερβίρουμε σε μπολ ή κολονάτα ποτήρια και γαρνίρουμε με φρεσκοκαβουρδισμένα αμύγδαλα φιλέ. Ο καραμελωμένος χαλβάς μπορεί τέλεια να συνοδευτεί με φέτες ξινόμηλου, σιρόπι καραμέλας ή γιαούρτι σακούλας. Σημ.: Τη συνταγή αυτή μας εμπιστεύτηκε η κ. Δώρα Τερζή από το «River Art» café - bar- bistro & art gallery (www.river-art.gr) Γεύση... Ευρυτανίας | 75

Οι Ντάρελ στην Κέρκυρα

Νίνα Κουλετάκη

Οι Ντάρελ στη Βίλα Ανεμογιάννη

Τ

ον Μάρτιο του 1935, μια εκκεντρική οικογένεια Άγγλων καταφθάνει κι εγκαθίσταται στην Κέρκυρα. Πρόκειται για τη χήρα Λουίζα Ντάρελ, τον γιο της Λόρενς –νιόπαντρο κι επίδοξο συγγραφέα–, τη σύζυγό του Νάνσι Μάγιερς, και τα τρία μικρότερα παιδιά της: την κόρη της Μάργκο και τους γιους της Λέσλι και Τζέραλντ. Με προτροπή του Λόρενς, αφήνουν πίσω τους τον «αγγλικό θάνατο», τον καθωσπρεπισμό, δηλαδή, και την απολίθωση της αγγλικής κοινωνίας, αλλά και τον φριχτό, μουντό καιρό της χώρας τους, κι έρχονται στην Κέρκυρα, για ν’ ανασάνουν στον ήλιο και το φως της Ελλάδας, αλλά και να νιώσουν ελεύθεροι στην ελληνική φύση. Οι Ντάρελ, μετά τον θάνατο του πατέρα της οικογένειας, έχουν χάσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας τους. Ταυτόχρονα η Λουίζα παρουσιάζει πρόβλημα αλκοολισμού. Θα έπρεπε λοιπόν, για να επιβιώσουν, να διαλέξουν ανάμεσα στην αμφίβολη φιλανθρωπία των συντηρητικών συγγενών τους ή να δοκιμάσουν την τύχη τους σ’ έναν φθηνό αλλά υπέροχο τόπο. Η επιλογή της Κέρκυρας δεν τους προβλημάτισε διόλου.

78 | ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

Οι Ντάρελ είναι μια εντελώς αντισυμβατική οικογένεια. Τα παιδιά έχουν μεγαλώσει ελεύθερα, εκφράζοντας με θάρρος τη γνώμη τους και διεκδικώντας τα δικαιώματά τους. Οι ξεχωριστές, εκκεντρικές προσωπικότητες των μελών της οικογένειας διασκεδάζουν τους ντόπιους και γρήγορα οι Ντάρελ δημιουργούν επιστήθιους φίλους ανάμεσά τους. Ο ταξιτζής Σπύρος Αμερικάνος κι ο επιστήμονας και ποιητής Θόδωρος Στεφανίδης ήταν ανάμεσα στους πρώτους. Με τη βοήθειά τους, η οικογένεια νοικιάζει τη βίλα Ανεμογιάννη στο Κοντόκαλι, ένα μεγάλο σπίτι για να τους χωρά όλους, όχι όμως χωρίς προβλήματα. Η Λουίζα, με τη βοήθεια μιας χωρικής, αγωνίζεται να φέρει βόλτα ένα σπίτι και έξι ανθρώπους με τα πενιχρά οικονομικά της μέσα, ο Λόρενς –όταν δεν βασανίζεται και βασανίζει το πρώτο μυθιστόρημα που γράφει– κάνει έρωτα με την Νάνσι και περιφέρονται στις εξοχές, ο Λέσλι κυνηγά και πυροβολεί οτιδήποτε κινείται –ή και όχι- κάνοντας παρέα με μάλλον αμφιβόλου ηθικής άτομα, η Μάργκο λιάζεται στις παραλίες και φλερτάρει, ενώ ο μικρός Τζέραλντ έχει βρει τον παράδεισό του στην Κέρκυρα, με όλα αυτά τα φυτά και τα ζώα να τον περιβάλλουν. Στα τέλη του 1935 εκδίδεται το πρώτο μυθιστόρημα του Λόρενς στην Αγγλία, το Pied Piper of Lovers. Tα χρήματα που εισπράττει του επιτρέπουν να αποχωρήσει με τη Νάνσυ από τη Βίλα Ανεμογιάννη και να νοικιάσει το σπίτι ενός ψαρά στο Καλάμι, το αποκαλούμενο Άσπρο Σπίτι, για το κατάλευκο χρώμα του που το έκανε να ξεχωρίζει. Εκεί, πια, θα αφοσιωθεί στο γράψιμο. Θα αλληλογραφήσει, θα γνωρίσει, θα συνδεθεί στενά και θα φιλοξενήσει στο Άσπρο Σπίτι τον Χένρι Μίλερ. Στην Κέρκυρα θα γράψει το επόμενο βιβλίο του, Prospero’s Cell, στο οποίο περιγράφει, με αρκετά λυρικό τρόπο, τη ζωή της οικογένειας

Από τα γυρίσματα της τηλεοπτικής σειράς

στο νησί. Η Κέρκυρα, όμως, και η ζωή στην Ελλάδα είναι παρούσες και σε άλλα έργα του Λόρενς Ντάρελ: τόσο στο Μαύρο βιβλίο, το πρώτο που του έφερε την παγκόσμια αναγνώριση, όσο και στο Αλεξανδρινό κουαρτέτο, που θεωρείται το σημαντικότερο έργο του. Η ζωή των Ντάρελ στην Κέρκυρα δεν θα αποτελέσει έμπνευση μόνο για τον Λόρενς. Ο μικρός Τζέραλντ –εκ γενετής φιλόζωος– μαγεμένος από τη ζωή στη φύση, θα γίνει ένας από τους σημαντικότερους μελετητές και υποστηρικτές της φύσης και των άγριων ζώων. Θα ιδρύσει το Κέντρο Προστασίας Άγριας Ζωής στο Τζέρσι και θα χρισθεί, από τη βασίλισσα Ελισάβετ, μέλος του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Οι αναμνήσεις από τη ζωή της οικογένειάς του στην Κέρκυρα θα γίνουν τρία εξαιρετικά βιβλία, η λεγόμενη τριλογία της Κέρκυρας: Η οικογένειά μου και άλλα ζώα (Αθήνα: εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, 2015), Πουλιά, κτήνη και συγγενείς και Ο Κήπος των Θεών. Οι Ντάρελ επέστρεψαν στην Αγγλία το 1939, ποτέ όμως η Κέρκυρα και η Ελλάδα δεν βγήκαν από τις καρδιές τους. Η Λουίζα Ντάρελ πέθανε το 1964 και ο Λέσλι, μετά από μια μάλλον ανιαρή ζωή, το 1983. Κανένα από τα αδέλφια του δεν ήταν στην κηδεία. Ο Λόρενς, ο διασημότερος των Ντάρελ, με πλουσιότατο συγγραφικό έργο και συναρπαστική ζωή, πέθανε το 1990 αφήνοντας πίσω του πάνω από 50 βιβλία, τέσσερις πρώην συζύγους και δύο κόρες.

H Mάργκο έμεινε για πάντα ερωτευμένη με την Ελλάδα. Όταν οι υπόλοιποι Ντάρελ επέστρεψαν στην Αγγλία, εκείνη έμεινε στην Κέρκυρα, συγκατοικώντας με φίλους. Γνώρισε τον πρώτο της άνδρα, ο οποίος την έπεισε να εγκαταλείψουν την Ελλάδα όταν ξέσπασε ο Πόλεμος το 1940. Τα τελευταία χρόνια διατηρούσε ένα οικοτροφείο στην Αγγλία. Η Μάργκο έγραψε το βιβλίο Whatever happened to Margo?, όπου με χιούμορ περιγράφει τη ζωή της και τις σχέσεις της με τα μέλη της οικογένειάς της. Πέθανε το 2007, σε ηλικία 87 ετών. Όσο για τον Τζέραλντ, διατήρησε σ’ όλη του τη ζωή –μέχρι τον θάνατό του το 1995– τη μεγάλη αγάπη για τη φύση και τα ζώα η οποία γεννήθηκε στην Κέρκυρα. Το πλούσιο έργο του συνεχίζει μέχρι σήμερα η δεύτερη σύζυγός του Λι Ντάρελ η οποία, τα τελευταία οκτώ χρόνια, διοργανώνει στην Κέρκυρα την

«Εβδομάδα Τζέραλντ Ντάρελ», όπου συναντώνται ειδικοί φυσιοδίφες (βοτανολόγοι, εντομολόγοι, ερπετολόγοι κ.λπ.) με τον κόσμο που συμμετέχει και μαζί κάνουν περιπάτους στα μέρη όπου έζησε η οικογένεια, διαβάζουν τα βιβλία του και μελετούν την πανίδα και τη χλωρίδα του τόπου. Η ζωή της οικογένειας Ντάρελ στην Κέρκυρα έγινε τηλεοπτική σειρά από το ITV, με τίτλο «The Durrells», με Άγγλους και Έλληνες ηθοποιούς να πρωταγωνιστούν. Η Κέρκυρα που αντίκρισαν οι Ντάρελ το 1935, μπήκε τόσο βαθιά στην καρδιά τους, μπόλιασε τα κύτταρά τους, προσδιόρισε τη ζωή και το έργο τους. Νομίζω πως δεν υπάρχει τρανότερη απόδειξη για το ότι πατρίδα δεν είναι ο τόπος που –από τύχη– γεννιόμαστε, αλλά ο τόπος που η καρδιά, το μυαλό και η ψυχή μας επιλέγουν.

Οι Ντάρελ στην Κέρκυρα | 79

Εξοπλισμοί Καταστημάτων • Συστήματα Αποθήκευσης

Τηλ.: 27510 67198

Service Motorcraft • Ford Motorcraft service 3+

για όλα τα Eπιβατικά FORD

• Ford Motorcraft service 3+

για όλα τα Eπαγγελματικά FORD

από €

100,00

από €

115,00

Υαλοκαθαριστήρες + υγρό καθαρισμού παρμπρίζ Εφοδιάστε το Ford σας με υαλοκαθαριστήρες (σετ εμπ-οπ) + υγρό καθαρισμού παρμπρίζ (5λτ)

Προετοιμαστείτε για άριστες χειμερινές επιδόσεις ΜΠΕΝΤΕΝΙΤΗ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε.

6ο χλμ. Ναυπλίου - Άργους Τηλ.: 27520-28288 facebook.com/bedeniti www.bedeniti.gr

από €

35,00

Μπαταρίες ∆ωρεάν έλεγχος μπαταρίας και αν χρειαστεί αντικατάσταση

από €

75,00

Νίκος Υφαντής

Υπάρχει μια ρωγμή σε όλα. Από εκεί είναι που περνά μέσα το φως.

Leonard Kohen (21.9.1936 – 10.11.2016)

82 | ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ

Νέοι & Νεοεισερχόµενοι Αγρότες

∆ίνουµε ζωή στα σχέδια των νέων αγροτών. Σχεδιάστε το µέλλον σας και εµείς θα σας στηρίξουµε µε τον ιδανικότερο τρόπο. Νέο δανειακό πρόγραµµα «Νέοι & Νεοεισερχόµενοι» µε χαµηλό κυµαινόµενο επιτόκιο, µε δυνατότητα επιλογής στη συχνότητα πληρωµής των δόσεων και µε διάρκεια αποπληρωµής έως και 15 έτη, ανάλογα µε το σκοπό του δανείου. Το προϊόν παρέχεται υπό τις ισχύουσες περιοριστικές διατάξεις στην κίνηση κεφαλαίων. Μάθετε περισσότερα στα καταστήµατα της Τράπεζας Πειραιώς.

Τ. 18 2 18, www.piraeusbank.gr