MAGAZINE
Nr. 4 2019
MVO brengt productie- en
handelscijfers soja in
kaart
Is palmolievrije margarine duurzaam? Biobrandstoffen: beter toezicht en ĂŠĂŠn Europese databank nodig
De zwakste schakel MVO komt op voor de gemeenschappelijke belangen van de gehele keten van oliën- en vettenbedrijven in Nederland en zet zich in voor een sterke en transparante sector. Daarbij geldt dat elke keten zo sterk is als de zwakste schakel. Vorige maand heeft de rechtbank Overijssel de eigenaar van een bij MVO aangesloten biodieselbedrijf veroordeeld wegens fraude. Daarmee heeft het betreffende bedrijf zijn positie binnen onze vereniging op het spel gezet en verloren. Een sterke keten is gebaseerd op wederzijdse erkenning en samenwerking. Voor zwakke schakels die gebruik maken van frauduleuze praktijken is geen plaats. Het betreffende bedrijf heeft de Nederlandse biodieselmarkt in gevaar gebracht en onze keten veel schade berokkend. Het lidmaatschap van dit bedrijf aan onze vereniging is daarom geëindigd. Onze ketensamenwerking kenmerkt zich door transparantie en een gecoördineerde aanpak. Tussen onze leden zijn er overeenkomsten en verschillen. Dat vraagt om vertrouwen. In de eerste plaats het vertrouwen van en tussen onze leden. Maar ook het vertrouwen van de overheid, de politiek, de media, de wetenschap en van de andere maatschappelijke organisaties met wie wij samenwerken is van groot belang.
Inhoud HANDELSPOLITIEK
MVO brengt productie- en handelscijfers soja in kaart
4-5
DUURZAME ONTWIKKELING
Is palmolievrije margarine duurzaam
6-7
Diplomaten in opleiding buigen zich over palmolie Biobrandstoffen: beter toezicht en één Europese databank nodig
9 10 - 11
ALGEMEEN
Seminar MVO, NOFOTA en het Comité over blockchain
8
Benelux Lipid Network
12
Afscheid Thijs Pasmans
13
Kort nieuws
14 - 15
Alleen door de juiste dingen te doen, integer te opereren en inventief te zijn binnen de grenzen van de wet, bouwen we aan vertrouwen en kunnen we resultaten behalen die de internationale concurrentiepositie van onze sector versterken. Frans Claassen Directeur MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten
2
Louis Braillelaan 80 2719 EK Zoetermeer info@mvo.nl MVO MAGAZINE NR 4 - 2019
MVO Magazine is een digitale uitgave van MVO - de ketenorganisatie voor oliën en vetten en is bestemd voor leden en externe relaties. Voor meer informatie zie: www.mvo.nl 3
HANDELSPOLITIEK
MVO brengt productie- en handelscijfers soja in kaart
niet zelfvoorzienend zijn in soja. MVO wijst erop dat de handelsovereenkomst met de Mercosur-landen niet zal leiden tot een verdere liberalisering van de invoer van sojabonen en sojameel in de EU.
De infographic ‘Soybeans and soybean meal, Global cultivation, EU and Netherlands imports in 2018’ kunt u hier downloaden. Gedrukte exemplaren kunt u aanvragen via info@mvo.nl.
Soybeans and soybean meal Global soybean cultivation and EU imports of soybeans and soybean meal (2018) x 1,000,000 tons Cultivation
EU imports of soybeans and soybean meal
Canada
0.8
EU imports
Cultivation
7.3
Cultivation Russia
0.2
EU
0.2
4.0
2.9
USA
China
0.3
0.8
7.7
15.9
123.7
Brazil
5.4
Ukraine
0.6
7.6
4.5
117.0
Paraguay
0.4
India
0.4
0.8
11.5
9.0
Om de actuele discussie in de politiek en de media van de juiste feiten te voorzien heeft MVO een infographic uitgebracht waarin de belangrijkste feiten en cijfers m.b.t. soja op een rij zijn gezet. Het overzicht brengt de wereldwijde productie- en handelsstromen in kaart en bevat de standpunten van MVO over de duurzaamheid van de sojateelt en het belang van handel in sojabonen en sojameel voor de EU in het algemeen, en voor Nederland in het bijzonder. Duurzaamheid Nederland is op wereldschaal een voorloper als het gaat om de inkoop van duurzame soja. Om de doelstellingen van circulaire landbouw te kunnen bereiken pleit MVO voor een integrale en internationale aanpak. Nieuwe maatregelen moeten voortbouwen op
4
de initiatieven die zowel door publieke (overheid) als private partijen (industrie en NGO’s) zijn genomen.
Argentina
7.2
56.0 Sources: Cultivation data: United States Department of Agriculture (USDA) and for the EU: European Commission, DG Agriculture. Cultivation data is based on marketing years. Trade data: Eurostat. Trade data is based on calendar years. Threshold: 0.1 million tons. Reproduction of (parts of) this infographic is permitted but only with acknowledgement of MVO - The Netherlands Oils and Fats Industry.
Global soybean cultivation x 1,000,000 tons
EU imports of soybeans and soybean meal 20
264.2
18%
15
220.7
10
10%
5
2000 Source: USDA
2005
28%
7%
176.0
Handelsbelangen De sojateelt in de EU is beperkt en voorziet slechts in 7% van de totale vraag naar sojameel. De EU is en kan
EU imports of soybeans and soybean meal By importing Member State
x 1,000,000 tons
362.9 316.6
2010
2015
0
2018
15% 2014
2015
soybeans Source: Eurostat
MVO MAGAZINE NR 4 - 2019
2016
2017
soybean meal
2018
22%
in tons Netherlands (4,203,917) Spain (3,349,293) Germany (2,321,211) Italy (1,499,941) Portugal (1,077,199) Other Member States (2,678,873)
Soybeans EU total: 15,130,434 tons (5,117,719,000 Euro) Source: Eurostat
12% 5% 5%
14% 13%
8% 12%
9% 11%
12%
in tons Netherlands (2,599,960) Poland (2,324,466) France (2,129,762) Spain (2,083,448) Italy (1,987,151) UK (1,613,813) Germany (1,390,087) Denmark (942,672) Slovenia (841,401) Other Member States (2,116,800)
Soybean meal EU total: 18,029,559 tons (6,325,799,000 Euro)
EU soybean meal demand
EU soybean crush
7%
21% 38%
37%
56%
21% 20%
Total: 32.4 million tons EU import soybean meal EU import soybeans EU cultivation of soybeans Source: Eurostat / EC DG Agri
Total: 15.8 million tons Germany Netherlands Spain Other Member States Source: Oil World
5
DUURZAME ONTWIKKELING
Is palmolievrije margarine duurzaam?
Foto's: The Flower Farm / Shutterstock
Het nieuwe Nederlandse merk The Flower Farm verkoopt margarine zonder palmolie. Met een hippe reclamecampagne speelt het bedrijf in op de behoefte van consumenten om duurzame keuzes te maken. Is kiezen voor palmolievrije margarine een manier om het regenwoud te beschermen en de orang-oetan te redden, of juist niet? Voor het maken van margarine heb je plantaardige oliën nodig, bijvoorbeeld zonnebloemolie, raapzaadolie of olijfolie. Daar wordt meestal palmolie aan toegevoegd om het van vloeibaar naar smeerbaar te maken. In de margarine van The Flower Farm is de palmolie vervangen door sheaboter. Dat lijkt een goed idee, maar vanuit het gezichtspunt van duurzaamheid is het dat niet. 6
Shea Palmolie wordt in de media regelmatig in verband gebracht met problemen als ontbossing, milieuvervuiling of sociaaleconomische kwesties. Geen zaken om trots op te zijn. MVO-directeur Frans Claassen: “In de palmolieketen moeten serieuze en complexe problemen worden opgelost. En natuurlijk begrijp
ik de behoefte aan probleemvrije producten. Alleen, het vervangen van palmolie door shea is niet de oplossing. Sheaboter is een mooi en duurzaam product, met functionele eigenschappen die vergelijkbaar zijn met die van palmolie. Maar de opbrengsten zijn klein en je kunt het niet op grote schaal produceren. Als je de palmolie uit alle margarine wilt vervangen, dan is er wereldwijd bij lange na niet genoeg sheaboter beschikbaar. En als je de productie van shea (of van elk ander vervangend vet) wilt uitbreiden ten koste van palm, heb je veel meer land nodig dan voor palmolie.“ Duurzame palmolie MVO benadrukt al jaren: het enige alternatief voor palmolie is duurzame palmolie. In Nederland is al een belangrijk resultaat geboekt: van alle palmolie die in 2017 door de Nederlandse voedingsmiddelenindustrie is verwerkt, is 88% duurzaam. Daarmee is Nederland koploper in Europa. Dat is niet voldoende om alle problemen op te lossen. Het verduurzamen van de palmolieproductie moet op wereldschaal worden aangepakt. Contraproductief Claassen: “Daarom werken we nauw samen met overheden en internationale milieuorganisaties. Net als bijvoorbeeld het Wereld Natuur Fonds, IUCN en Solidaridad zijn wij ervan overtuigd dat het boycotten van palmolie geen oplossing is voor de problemen. Integendeel: bedrijven die zich afzetten tegen palmolie ondermijnen de verduurzaming van de palmolieketen. Door afstand te nemen van palmolie, inclusief duurMVO MAGAZINE NR 4 - 2019
zame palmolie, verliezen palmolieproducenten de stimulans om op een duurzame manier te produceren. De niet-duurzame palmolie zal worden verkocht aan landen met minder strikte duurzaamheidscriteria, waardoor de slechte praktijken gewoon doorgaan.” Goed nieuws Gelukkig is er al jarenlang een oplossing: gecertificeerd duurzame palmolie. Voor deze palmolie is geen tropisch bos gekapt, heeft geen productie op veengronden plaatsgevonden en worden sociale posities van werknemers gewaarborgd. Sterker nog, bedrijven die gecertificeerde palmolie leveren nemen maatregelen die het regenwoud beschermen, leggen bufferzones aan en maken gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen. Om het duurzaamheidscertificaat te verdienen, moeten bedrijven voldoen aan strikte criteria en procedures, die blijvend worden gecontroleerd. Misleiding Claassen: “Consumenten zijn zich steeds bewuster van de impact die hun aankopen hebben op het milieu. Het is belangrijk dat bedrijven hierop inspelen en hun verantwoordelijkheid nemen. Maar dat moet wel verdergaan dan een marketingverhaal. Marketeers die producten zonder palmolie aanprijzen, lopen het risico de plank volledig mis te slaan. In het geval van The Flower Farm maken ze de problemen eerder groter dan kleiner. Ik zou me als consument misleid voelen als ik zou weten dat mijn palmolievrije margarine meer problemen creëert dan ze oplost.” 7
ALGEMEEN
DUURZAME ONTWIKKELING
Seminar MVO, NOFOTA en Het Comité 22 november 2019
Diplomaten in opleiding buigen zich over palmolie
Blockchain in de keten van landbouwproducten tot voeding De internationale handel in landbouwproducten verandert voortdurend. Sinds jaar en dag voorziet de handel de wereld op een verantwoorde en duurzame manier van veilig voedsel. Door bijvoorbeeld de groei van de wereldbevolking en de verandering van consumentenwaarden, veranderen de communicatiesystemen. Dit vereist modernisering en innovatie in de voedselketen. Een van de belangrijke ontwikkelingen waarmee onze sector wordt geconfronteerd, is de digitalisering van de handel. Zo zal blockchain de komende jaren de bedrijfsprocessen in de keten gaan beïnvloeden. Op vrijdagmiddag 22 november 2019 organiseert MVO, samen met NOFOTA en Het Comité van Graanhandelaren, een Engelstalig seminar over blockchain in de keten van landbouwproducten. Het doel van het seminar is om inzicht te geven in de stand van zaken en toekomstscenario’s te schetsen. De moderator is dr. Wouter Jacobs, academisch directeur van het Executive Programme Leadership Commodity Trade and Supply Networks aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. 8
Bedoeld voor: leden van MVO, NOFOTA en Het Comité van Graanhandelaren Datum: vrijdag 22 november 2019 Tijdstip: 13.00 - 17.30 Locatie: VNAB Kennis en ontmoetingscentrum, het voormalige gebouw van De Nederlandsche Bank, Boompjes 251, Rotterdam Leden kunnen zich hier aanmelden.
MVO voor de klas
Op 5 september jl. stond MVO bij Instituut Clingendael voor de klas, ook wel bekend als 'het Klasje'. Het Klasje bestaat uit 41 nét startende beleidsmedewerkers van het ministerie van Buitenlandse Zaken en 10 deelnemers van andere departementen of uit andere delen van het Koninkrijk. Zij kregen tijdens een sessie op Instituut Clingendael de opdracht om een (fictief) beleidsadvies aan minister Kaag te schrijven over het bevorderen van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) op het gebied van palmolie. Daarvoor gingen ze in discussie MVO MAGAZINE NR 4 - 2019
met vier verschillende stakeholders in de palmolieketen. Naast MVO (Eddy Esselink) zaten Rabobank, Solidaridad en Wilmar aan tafel. Het werd een zeer interessante middag met geanimeerde gesprekken over wat de rol van de Nederlandse overheid was en is op het gebied van duurzame palmolie. Het was duidelijk dat de verdergaande verduurzaming w ereldwijd moet worden vormgegeven en dat het belangrijk is hierbij alle markten te betrekken. Een rol die mede door de Nederlandse overheid kan en moet worden vormgegeven, samen met het bedrijfsleven. 9
DUURZAME ONTWIKKELING
Biobrandstoffen: beter toezicht en één Europese databank nodig
land afziet van maatregelen die verder gaan dan wat Europa voorschrijft, die vooruitlopen op het nationaal duurzaamheidskader over biomassa en die afbreuk doen aan een kosteneffectieve CO2-reductie. 2. Het toezicht op de duurzaamheid van de biobrandstoffen moet worden verbeterd. Om de frauderisico’s met biobrandstoffen effectief aan te pakken moet de handhaafbaarheid, uitvoerbaarheid en fraudebestendigheid van het systeem van privaat en publiek toezicht worden verbeterd.
Op 5 september 2019 sprak de commissie Infrastructuur en Waterstaat van de Tweede Kamer onder andere over duurzame biobrandstoffen. Voorafgaand aan het overleg drong MVO, samen met de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Biobrandstoffen (NVDB) en Vernof er bij de Kamerleden op aan om zo spoedig mogelijk een Europese databank voor traceerbaarheid in te richten en de minimumeisen voor de audits van de duurzaamheidssystemen voor biobrandstoffen aan te scherpen.
3. De invoering van één Europese databank voor traceerbaarheid moet worden versneld. Eén Europese databank met daarin alle transacties met (grondstoffen voor) duurzame biobrandstoffen moet de transparantie in de keten verbeteren. Dit voorkomt fraude en stelt de toezichthoudende instanties van de lidstaten beter in staat toezicht uit te oefenen op de hele keten.
De belangrijkste punten: 1. Duurzame biobrandstoffen zijn noodzakelijk om de doelstellingen uit het Klimaatakkoord te realiseren. Biobrandstoffen zijn de meest effectieve vorm van CO2-reductie in de transportsector. Ook op de lange termijn blijven zwaar transport, scheep-
Behalve met Kamerleden overlegt MVO met diverse betrokken instanties over deze punten. MVO, NVDB en Vernof hebben de politiek gevraagd dit proces te ondersteunen en via de staatssecretaris de Europese Commissie hiertoe te bewegen.
10
en luchtvaart afhankelijk van vloeibare energiedragers en zijn duurzame biobrandstoffen noodzakelijk als alternatief van fossiele brandstoffen. Voor afval- en residustromen en overige geavanceerde biobrandstoffen wordt in het Klimaatakkoord een belangrijke rol voorzien. Het is belangrijk dat Neder-
MVO MAGAZINE NR 4 - 2019
Lidmaatschap UCO Kampen geëindigd Naar aanleiding van rechtelijke uitspraak tegen eigenaar. Op donderdag 22 augustus 2019 heeft de rechtbank Overijssel de eigenaar van UCO Kampen B.V. onder meer als feitelijk leidinggevende van UCO Kampen en Biodiesel Kampen veroordeeld voor fraude met biodiesel, valsheid in geschrifte en witwassen. UCO Kampen en haar zusterbedrijf Biodiesel Kampen zijn op 6 augustus 2019 in surseance komen te verkeren waarna op 27 augustus 2019 het faillissement is uitsproken. Daarmee is het lidmaatschap van UCO Kampen op grond van de statuten van MVO van rechtswege geëindigd. Positie en reactie MVO Op 22 mei 2019 heeft MVO samen met de NVDB (Nederlandse Vereniging voor Duurzame B iobrandstoffen) al met kracht afstand genomen van alle vormen van fraude aangaande duurzame biobrandstoffen. Nu de rechtbank uitspraak heeft gedaan staat vast dat UCO Kampen met haar handelen in strijd heeft gehandeld met het statutaire doel dat MVO nastreeft. UCO Kampen heeft daarmee de N ederlandse biodieselmarkt in gevaar gebracht en zowel de keten van oliën- en vettenbedrijven als MVO grote imagoschade berokkend. Dit zou aanleiding hebben kunnen geven om UCO Kampen uit het lidmaatschap te ontzetten zo het lidmaatschap niet reeds geëindigd zou zijn in verband met de surseance van betaling die aan UCO Kampen is verleend. Tijdens de algemene ledenvergadering in 2020 zal MVO de leden ter goedkeuring een Gedragscode voorleggen.
11
ALGEMEEN
ALGEMEEN
‘The Benelux Lipid Network’
Thijs Pasmans kijkt terug op vijf jaar MVO
Een van de organisaties waar MVO nauw mee samenwerkt is het Benelux Lipid Network (BLN). Dit netwerk bestaat uit mensen die zich bezighouden met onderzoek en ontwikkeling, maar ook commerciële professionals uit de oliën- en vettensector zijn aangesloten. Het netwerk bestaat uit ruim 50 leden en heeft een pagina op LinkedIn.
Wat kan BLN voor u betekenen? •d iscussie en informatie-uitwisseling met wetenschappers, technologen en professionals in de Benelux over oliën en vetten; •d eelname aan netwerkevenementen en korte cursussen en workshops van Euro Fed Lipid; 12
Zichtbaarheid in een onzichtbare sector Je tuurt altijd naar de ingrediëntenlijst op je boodschappen en het valt je op hoeveel mensen eigenlijk boter zeggen tegen margarine. Op verjaardagen sta je altijd een kwartier uit te leggen waar je werkt en nee, MVO is niet hetzelfde als MVO Nederland. Herken je dit? Dan werk je in de oliën- en vettensector. En dan bedoel ik die voor plantaardige en dierlijke vetten hè, niet de minerale.
• v erbinding maken met andere platforms van professionals in de wetenschap / industrie.
Voordat ik bij MVO kwam wist ik niks van oliën en vetten. Ik stond er nooit bij stil. Zoals je ook niet denkt aan de verscholen leidingen en kabels wanneer je als bewoner een nieuw huis binnenstapt. Onzichtbaar, maar toch overal aanwezig. Zo kijk ik nu naar oliën en vetten. Dat geldt niet alleen voor de producten, maar ook voor de mensen. Integer, hardwerkend en trots zijn het meest passend. Overtuigd van hun gelijk en altijd correct en compleet. Soms zelfs een beetje te. Zoals een wetenschappelijk artikel alleen door experts wordt gelezen, zo blijven verhalen en kennis over oliën en vetten vaak beperkt tot onze zakelijke contacten. En dat terwijl we juist zo’n goed verhaal te vertellen hebben. Mag het daarom misschien een beetje verleidelijker? Bijvoorbeeld met een pakkende titel die je overhaalt een genuanceerd artikel te lezen. Of een prikkelend opiniestuk dat een discussie start. Met andere woorden, mogen we wat meer opvallen?
Mocht u interesse hebben om lid te worden, dan kunt u meer informatie opvragen door een e-mail te sturen naar daylan.tzompa@ugent.be.
Na ruim vijf jaar neem ik afscheid van MVO, het huis voor oliën en vetten in Nederland. Ik kies ervoor om mijn vrouw te volgen en mijn gezin te leiden naar MVO MAGAZINE NR 4 - 2019
een nieuwe start in het noorden van het land. Als ik terugkijk op mijn MVO-tijd zie ik een vereniging die zichtbaarheid probeert te geven aan een onzichtbare sector. Ik heb hier met veel plezier aan bijgedragen en zal onze sector altijd een warm hart toedragen. Dank jullie wel voor de prettige samenwerking en ik zet me graag in om onze verhalen te blijven vertellen. 13
KORT NIEUWS
KORT NIEUWS
Werkbezoek Indonesië en Maleisië
Nieuw kantoor Royal Smilde Foods Op 19 september jl. opende burgemeester Tjeerd van der Zwan, samen met de familie Smilde het nieuwe hoofdkantoor van Royal Smilde in Heerenveen. Het nieuwe hoofdkantoor staat op het terrein waar ook de margarinefabriek staat en markeert een mijlpaal in de rijke geschiedenis van het familiebedrijf. Met het nieuwe pand neemt Smilde een voorschot op de toekomst. Het gebouw voldoet aan de duurzaamheidseisen van deze tijd en is energieneutraal. 14
Tijdens een werkbezoek van MVO-directeur Frans Claassen aan Indonesië en Maleisië eind augustus, stond onder meer een kennismaking met de nieuwe Nederlandse ambassadeur in Maleisië, Aart Jacobi op het programma. Onderwerp van gesprek was het belang van duurzame palmolie.
Geothermie onder de loep
Over het belang van dierlijke bijproducten Op 5 september jl. begeleidde MVO Hendrik-Jan Roest, de nieuw aangetreden plaatsvervangend Chief Veterinary Officer/MT-lid Veterinaire Markttoegang bij de directie Dierlijke Agroketens en Dierwelzijn van het ministerie van LNV, tijdens zijn werkbezoek aan D arling Ingredients International in Son en in Vuren. De ambtelijke delegatie kreeg een uitgebreid inzicht in de veelheid aan exportmogelijkheden van dierlijke vetten en andere slachtbijproducten. Verwerkte dierlijke bijproducten kunnen een bijdrage leveren aan circulaire landbouw, vermindering van antibioticagebruik en een verlaging van de CO2-uitstoot.
Hoe realiseren we 49% CO2-reductie in 2030 t.o.v. 1990 en 95% CO2-reductie in 2050, zoals de klimaatwet voorschrijft? Het Klimaatakkoord maakt duidelijk dat we met energieefficiëntie op termijn niet kunnen voldoen aan de klimaatdoelen. Op zoek naar vormen van hernieuwbare energie nemen we de mogelijkheden van aardwarmte (ook wel geothermie genoemd) onder de loep. Op locatie bij een van de tuinders in het Westland die zijn aangesloten op het warmtenet van Trias Westland organiseert MVO in samenwerking met het NAP-netwerk een bijeenkomst over de toepasbaarheid van geothermie, het maken van afspraken, de juridische context, de looptijd van contracten en opzegmogelijkheden, en de technische en
financiële haalbaarheid. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden bij Frank Bergmans via bergmans@ mvo.nl of 079 363 43 56.
Over het belang van samenwerking en de MVO-expertise bij voedseleducatie voor kinderen MVO is actief binnen het Voedseleducatie Platform (VEP). Dit is een netwerk van organisaties en bedrijven, die objectieve voedseleducatie voor kinderen belangrijk vinden. Het VEP vroeg MVO om uit te leggen waarom de ketenorganisatie is aangesloten bij het VEP. In de VEP-nieuwsbrief van augustus 2019 wordt deze vraag beantwoord. Daarnaast geeft de nieuwsbrief inzicht in de activitei-
ten van het VEP, zoals de nieuw ontwikkelde webportal Chef! en ‘smaakmissies’.
Internationale leidraad 3-MCPD/GE geaccepteerd In augustus jl. is de Codex Alimentarius Code of Practice (CoP) voor de reductie van 3-monochloorpropaan 1,2-diolesters (3-MCPDE's) en glycidylesters (GE's) in geraffineerde oliën en voedselproducten gemaakt met geraffineerde oliën geaccepteerd. Het document is bedoeld als leidraad door goede beheers methoden aan te bieden voor nationale autoriteiten, producenten, fabrikanten en andere relevante instanties en bevordert de voedselveiligheid.
MVO MAGAZINE NR 4 - 2019
15