Terdege 12

Drakensteyn

Zeevogels

Prinses Beatrix woont weer op het kasteeltje dat herinnert aan gelukkige jaren.

Papegaaiduikers komen alleen aan land om te broeden.

terdege

12 maart 2014 31e jaargang nr. 12 Losse nummers: € 3,95

reformatorisch familiemagazine

●

terdege 12 maart 2014 31e jaargang nummer 12 ● ●

Nieuwkomer in Staphorst „Ik meldde me direct aan voor de burenplicht”

Thema: ‘Erven’ Erfrecht en de Bijbel „Bezit als een niet-bezittende” Het testament Wat houdt het in en hoe zinvol is het? Eerlijk delen Sluit schoonzussen en zwagers niet uit \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_001-001 2-3

3-3-2014 12:16:46

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_036-039 36

26-2-2014 12:04:57

Invloed uitoefenen Met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur heeft hij het erg druk. Wouter-Jan Vroegindeweij (41) uit Katwijk trekt sinds kort de kar voor de lokale SGP. „Stemmen heeft altijd zin, al heb je geen meerderheid of zit je niet in de coalitie.

Het is dus belangrijk om naar de stembus te gaan.” tekst Ad Ermstrang foto Anton Dommerholt

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_036-039 37

25-2-2014 12:35:05

reportage

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_086-089 82

28-2-2014 17:28:28

De lente, ons meest bezongen seizoen, begon dit keer al in de winter. Vorig jaar eindigde maart nog in de top tien van koudste maartmaanden sinds 1901. Nu hoor je sinds januari de vinkenslag, de merelsolo’s en de puntige liedjes van de heggenmussen. tekst en foto’s Marianne Witvliet

Vroeg voorjaar \TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_086-089 83

28-2-2014 17:29:03

tafelen e ni met Teu foto’s Teunie Luijk, Teunie@terdege.nl tekst en foto’s

Tips: • Gebruik bouillontabletten zonder (veel) e-nummers. Bijvoorbeeld van Zonnatura.

• Serveer bij dit gerecht een kleurige groente, bijvoorbeeld broccoli. Het oog wil ook wat.

• Wees matig met vlees en halveer de filets.

24 terdege ● 12 maart 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_024-025 24

26-2-2014 13:15:20

Een roux is een basissaus; de smaak voegt u toe Teunie Luijk

Kip met rijst en kerriesaus

Bereiding: • Kook 500 ml water. Los de bouillontablet erin op en zet het vuur uit.

• Kook 300 gram zilvervliesrijst volgens de aanwijzingen op het pak.

• Snipper intussen de ui fijn, schil de appel en snijd deze in stukjes, snijd de ananasschijf in stukjes (of laat de ananas uit het

blikje uitlekken) en spoel de rozijnen.

• Verhit dezonnebloemolie tot matig warm en fruit hierin de ui, appel en ananas op een laag vuur, tot alles glazig en zacht is.

• Bestrooi de kipfilets met zout/peper en bak ze in de margarine bruin en gaar.

• Terwijl de filets garen,

maakt u de saus: Maak 35 gram margarine of olie in een pan warm. Margarine mag licht kleuren. Doe er de bloem bij en verhit die even mee. Doe er scheut voor scheut de bouillon bij. Blijf goed roeren. Roer er de kerriepoeder door en voeg de appel, ui, ananas en rozijnen toe.

Ingrediënten voor 4 personen: • 300 gram zilvervliesrijst • water • 4 (halve) kipfilets • peper • 50 gram margarine • zout. Voor de saus: • 500 ml water • 1 bouillontablet • 35 gram olie of margarine • 35 gram bloem • 1 ui • 1 appel • 1 schijf ananas (of een klein blikje) • hand rozijnen • klein scheutje zonnebloemolie • 1 eetlepel kerriepoeder

Maak het zelf!

Regelmatig krijg ik de vraag of ik wil schrijven over koken zonder pakjes en zakjes. Er is een hele generatie mensen opgegroeid die niet beter weet dan dat je voor saus een pakje poeder gebruikt en dat in water aan de kook brengt. Klaar is dan de room, champignon-, kerrie- of wat-voor-saus dan ook.

Intussen weet iedereen wel dat de meeste pakjes boordevol e-nummers zitten, dat ze veel te veel zout bevatten, duur zijn en veel afval veroorzaken.

Leert u maar hoe u een roux maakt en u kunt variëren naar hartelust. Een roux is eigenlijk een basissaus en daar voegt u de smaak aan toe. In dit recept maakt u kerriesaus en gebruikt u bouillon als vochtingrediënt.

Vocht kan ook (warme!) melk zijn. Bijvoorbeeld als u saus voor over de bloemkool maakt. Roert u er gebakken champignons door, dan heeft u champignonsaus. Met een blikje gepureerde tomaten en wat Italiaanse kruiden erdoor ontstaat een eenvoudige pastasaus.

Voor sauzen hoeft u geen pakje of zakje meer te kopen.

Die maakt u lekker zelf.

terdege 12 maart 2014 25 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_024-025 25

26-2-2014 13:16:10

jongeren

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_072-075 72

28-2-2014 10:56:59

Nieuw leven in gezellig Holland Haar verhaal lijkt veel op dat van Rebekka in de Bijbel, die haar familie achterliet om te trouwen met Izak. Ze draagt zelfs dezelfde naam. Driekwart jaar geleden verruilde Rebekah Litton het buitengebied van San Francisco voor de binnenstad van Leiden. tekst en foto’s Evert Barten

H

aar lach is ontwapenend, als ze de vergelijking met haar Bijbelse naamgenoot hoort. „Echt leuk, daar heb ik nooit aan gedacht”, reageert de 21-jarige Amerikaanse. Ze trouwde in mei vorig jaar met Willem Balfoort en woont sindsdien in hartje Leiden in een appartement. Twee steile trappen moeten worden beklommen om er te komen. Vanuit het raam in de zitkamer zijn bouwvallige gebouwen te zien, maar ook de prachtige koepel van de Marekerk, die in 1649 werd voltooid.

Die oude gebouwen, daar kan Rebekah enorm van

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_072-075 73

genieten. „Hier ben ik voor het eerst echt in aanraking gekomen met oude cultuur. Dit zijn gebouwen uit 1600, toen bestond Amerika nog niet eens!”

Toch was het niet de architectuur die haar het eerst opviel toen ze uit het vliegtuig stapte. „De drukte was enorm. Wat een hectiek overal.

In Californië heb je als voetganger overal voorrang, maar hier fietsen ze je aan alle kanten voorbij. En ze schreeuwen tegen je als je niet snel aan de kant gaat.”

Maar nee, dat is te negatief. Want Rebekah heeft het goed naar haar zin. „Het is hier gezellig.” Dat laatste woord komt er in het Nederlands uit en klinkt werkelijk gezellig. Met een diepe, bewuste, haast warme g. „Die letter kennen we in het Engels niet, dus daar moet ik veel op oefenen”, verontschuldigt ze zich. De

eerste lees- en schrijfcursussen Nederlands heeft ze achter de rug. Nu het spreken nog. „Ik hoop binnen vijf maanden goed Nederlands te kunnen praten.” Ze glimlacht even. „Ja, mijn ambitie ligt een beetje hoog, ik weet het.”

Cultuurschok

Ze kwam Willem – hoe Nederlands kan een naam zijn? – vijf jaar geleden tegen in de kerk, de Orthodox Presbyterian Church in Californië. „Voor zijn studie deed hij onderzoek naar de acceptatie van het homohuwelijk in de VS. We zijn aan de

„Ik hoop binnen vijf maanden goed Nederlands te kunnen praten”

28-2-2014 10:57:35

groen tekst en foto’s Kalkhoven Fotografie

Ranonkels

Staartaar

Er zijn veel soorten ranonkels, waaronder de gewone, gele boterbloemen. Maar dat zijn razendsnelle woekeraars, dus voor tuinen niet geschikt.

Hiervoor moet u de gekweekte ranonkels

(Ranunculus asiaticus) hebben. Die hebben op roosjes lijkende, dubbele bloemen in prachtige kleuren. In het vroege voorjaar zijn ze in potjes te koop bij tuincentra.

Met hun felle kleurtjes brengen ze een vleug lente in de tuin. Plant ze in bakken of potten eens samen met vergeet-mijnietjes. Knip de stengels af als ze uitgebloeid zijn en plant pollen in de tuin, samen met de vergeet-mijnietjes.

Nog voordat het echt lente is, bloeien er al opvallende heesters. Een ervan is de gewilde staartaar (Stachyurus praecox), die aan het einde van de winter of in de vroege lente bloeit. De sierlijke, bijna tien centimeter lange trossen wiegen zachtjes heen en weer en fleuren de hele tuin op. De heester doet het goed op lichtzure grond die rijk is aan humus en waarin het regenwater vlot wegloopt.

Leuk om er voorjaars- of zomerbollen, viooltjes of vergeet-mij-nietjes onder te planten. Op lichtzure grond gedijen lelietjes van dalen ook goed, maar die bloeien pas in mei.

32 terdege â—? 12 maart 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_032-033 32

25-2-2014 12:40:39

Mammoetblad Bij een forse vijver is de majestueuze Gunnera (Mammoetblad) letterlijk een plant van formaat. Ze is helaas niet helemaal winterhard en moet bij vorst afgedekt worden. Ook in de lente, tot aan de ijsheiligen, kan het onverwacht vriezen. Dan moet het jonge blad beschermd worden met rietmatten, dekens en/of vliesdoek.

Dit is echt iets om rekening mee te houden want de plant is relatief kostbaar. Plant haar in redelijk vochtige grond op een zonnige standplaats. Een vochtige vijverrand is een goede plek. Daar kan ze mooi als blikvanger dienen.

Moestuin op orde Voor het nieuwe seizoen is er nog werk te doen in de moestuin. Het spreekt voor zich dat die een groot deel van de dag in de zon moet liggen en bij voorkeur lekker beschut.

Overtollig regenwater moet snel kunnen weglopen, om rotting te voorkomen. Eventueel kun je de bedden ophogen.

Zorg dat de grond gemakkelijk te bewerken is. Zware kleigrond vermeng je met zand en compost. Arme zandgrond maak je rijker met flink wat compost.

Veengrond is behoorlijk zuur; met kalk maak je de grond neutraler.

De meeste groenten gedijen op neutrale grond.

Weet je de pH-waarde van de moestuingrond niet, laat die dan meten, bijvoorbeeld bij de Boerenbond en Welkoop.

Op internet vind je meer adressen. Meestal moet je dan een paar eetlepels grond in een zakje doen en dat, voorzien van naam en adres, inleveren.

Momenteel is onkruid verwijderen het meeste

werk, zowel op de bedden als op onbestrate paden.

Als alles er piekfijn uitziet, kun je half of eind maart alvast beginnen met zaaien. Zoals: spinazie, raapsteeltjes, doperwtjes, kapucijners, radijs, peultjes, worteltjes en tuinboontjes. Lees de aanwijzingen op de verpakking!

groenstrook

agnes lemstra

Geen bruidskroon Vorig jaar februari kreeg ik een pot narcissen ‘Bridal crown’, een witte, gevulde soort met oranje hart. Prachtig! Na de bloei belandde de pot op het terras, met de bedoeling de bollen in de grond te zetten.

Maar in het voorjaar kwam er weer zó veel boven de grond, dat ik mij afvroeg waar ik deze bollen eigenlijk moest poten. Enfin, ze staan niet in de weg. Sterker: in de herfst zitten ze nog in de pot! Ik haal ze dan wel uit de buitenpot, om te voorkomen dat ze bij veel regen gaan rotten.

Tot mijn verrassing zie ik in december al groene puntjes aan de ‘Bridals’ verschijnen. Bij nadering van serieuze nachtvorst stal ik de pot op een onverwarmde zolderkamer. Eind januari krijgen de bollen een plaats in de huiskamer. Er groeit volop lang, sprietig blad... maar bruidskroontjes komen er niet. Helaas. Daarvoor hadden de bollen toch een poosje voedsel uit de volle grond moeten hebben. Weer wat geleerd.

terdege 12 maart 2014 33 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_032-033 33

25-2-2014 12:39:54

opinie

* Wij en de

apartheid in Zuid-Afrika

„Hoe konden Nederlanders vroeger de apartheid in Zuid-Afrika steunen?” vroeg een student mij kort geleden. „Begrepen ze dan niet hoe fout dat was?”

Zijn verbaasde vraag gaf aan hoe vanzelfsprekend hij apartheid afkeurde. Hoe drastisch kunnen beelden veranderen. En dat binnen enkele decennia. Hoe is dat mogelijk?

I

n het RD is kort geleden door dr. ir. Jan van der Graaf uitvoerig aandacht besteed aan deze kwestie. Eerlijk beschreef hij de veranderingen in beeldvorming in de gereformeerde gezindte. Zo’n dertig jaar geleden stond men positief tegenover de staatsinrichting in Zuid-Afrika of had men tenminste een welwillende, begripvolle houding ten opzichte van de blanke meerderheid. Van der Graaf beschrijft genuanceerd hoe kortzichtig de beeldvorming in onze kringen is geweest.

Uit de voornamelijk instemmende reacties op zijn stuk blijkt dat velen dit beseffen. Er lijkt een gezamenlijke gewaarwording te zijn dat er iets niet deugde in onze benadering van het ‘broedervolk’.

Terwijl ik dit schrijf, verblijf ik enkele weken in Zuid-Afrika. Ik probeer me een idee te vormen van de veranderingen. Het gespreksonderwerp ‘apartheid’ is onontkoombaar, maar ook geweldig complex. Je kunt er ook niet over nadenken zonder je vragen te stellen over het hier en nu. In een restaurant worden de uitsluitend blanke mensen bediend door uitsluitend zwarte mensen. Is de apartheid eigenlijk al voorbij?

Wat er mis was in Zuid-Afrika en wat er mis was in de gereformeerde gezindte heeft misschien het meest te maken met vijandbeelden. Beelden die langzaam zijn gegroeid. Als je de autobiografie van Mandela leest, krijg je er een beetje een idee van.

Zwarten werden behandeld als tweederangs mensen. Hoe vervelend ook om te zeggen, de bejegening had veel weg van de benadering van Joden in Nazi-Duitsland. In plaats van ‘verboden voor joden’ stond er op bordjes ‘verboden voor zwarten’. Er was nauwelijks toegang tot middelbaar of hoger onderwijs. En in alles wat je deed, voelde je je als zwarte afhankelijk van blanke goedwillendheid. Is het een wonder dat je blanken als vijanden ging zien?

16 terdege ● 12 maart 2014

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_016-017 16

25-2-2014 15:36:57

Het wrange is dat de onderdrukking in de vorm van apartheid gestalte kreeg door degenen die juist zo goed wisten wat onderdrukking betekende. De boeren hadden immers geweldig geleden onder de Engelse expansiedrang aan het begin van de 20e eeuw? En nu waren zij het die zwarte medebewoners niet als huns gelijken erkenden.

Als je hier spreekt met de blanken, kun je ook iets van hun kant begrijpen. Blanken zijn opgevoed met het beeld dat zwarten mensen zijn met voornamelijk beperkingen.

Ze hebben van hun ouders gehoord dat het ANC het communisme wilde brengen. Al het privébezit zou staatsbezit worden. Iemand die in het leger als piloot tegen het ANC heeft gevochten, vertelt mij welke doodsangsten hij in die strijd heeft uitgestaan. Die angstbeelden raakt hij niet meer kwijt. Is het een wonder dat hij zwarten diep in zijn hart nog als vijanden ziet? Als je blanken spreekt, krijg je de indruk dat momenteel het vijandbeeld eer-

Laten we bescheiden spreken over mensen of bevolkingsgroepen die we niet kennen der wordt versterkt dan verzwakt, nu veel blanken van oordeel zijn dat Zuid-Afrika met de huidige zwarte regering bergafwaarts gaat.

In de gereformeerde gezindte heeft men de beelden over blank en zwart ook overgedragen. Ik herinner mij nog levendig de heroïsche verhalen over de voortrekkers en over de strijd tegen de Engelsen. Blanken waren slim, ‘kaffers’ waren dom.

Dominees spraken medelijdend

Dr. A. de Muynck Lector Christelijk Leraarschap Driestar Educatief

over het broedervolk, dat zwaar leed onder internationale sancties. Blanken hadden toch juist het beste met zwarten en kleurlingen voor? De verontwaardiging over de gewelddadigheid van het ANC overheerste.

Wij hadden een vijand op afstand.

Een van de boosdoeners als het gaat om hardnekkige vijandbeelden is zowel uit de Mandela-biografie als uit de bijdrage van Van der Graaf af te leiden, namelijk onbekendheid.

Zwarten en blanken ontwikkelden zich volgens de ideologie apart en ontmoetten elkaar in het normale sociale verkeer niet. En als je anderen niet kent, kun je van alles over hen denken, ook negatieve dingen.

Men zou wel eens kwade bedoelingen kunnen hebben en een bedreiging kunnen vormen.

Toen wij een jaar of vier geleden met een Zuid-Afrikaanse collega een school bezochten, waren daar enkele blanke Zuid-Afrikaanse studenten bij die nog nooit eerder zwarte leraren hadden ontmoet of op een zwarte school waren geweest. Ze zeiden bang te zijn geweest om op deze school te komen, en ze waren verbaasd dat het zo meeviel.

Die onbekendheid was er decennia geleden ook in Nederland. Wij als Nederlanders kenden wel enigszins de positie van de blanken, maar waren onbekend met het lijden van de zwarten. Hierover lazen we weinig.

Of misschien wilden we het niet horen of lezen, omdat we niet bij het linkse kamp wilden horen.

Wat valt hiervan te leren? In ieder geval dit: laten we bescheiden spreken over mensen of bevolkingsgroepen die we niet kennen. Voor we het weten, hebben we vijanden gecreëerd van wie we nog nooit vijandschap te duchten hebben gehad.

Die les is van toepassing op afstand, maar ook dichtbij. Wat te denken over moslims die we nooit ontmoeten? Of atheïsten?

Voor zijn afstudeeronderzoek wilde de student die ik aan het begin noemde, weten wat het onderwijs in Zuid-Afrika nu nog merkt van de apartheid. Hij observeerde in een aantal scholen en hield interviews met leraren en directeuren op een zwarte, op een blanke en op een gemengde school. De blanke leraren zeiden dat op dit moment in Zuid-Afrika alles in orde was: „Wij hebben nu echt geen discriminatie meer.” De zwarte leraren oordeelden anders en zeiden precies het tegenovergestelde: „Wij ervaren nog dagelijks de apartheid.”

Het is gelukkig dat de beelden bij ons over apartheid en over blank en zwart zijn veranderd. Maar terwijl ik hier met mensen in gesprek ben, realiseer ik mij dat beelden bijstellen op afstand toch gemakkelijker is dan dichtbij.

terdege 12 maart 2014 17 ●

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_016-017 17

25-2-2014 15:37:13

naturel

Op een bedje van zeewier in een houten mandje worden de oesters handmatig verpakt. Het mooie natuurproduct verdient deze zorgvuldigheid. Het zeewier houdt niet enkel het vocht vast maar zit ook vol stootkussentjes, die de oesters beschermen tegen beschadiging. We waren de Zeeuwse oester bijna kwijt. In de winter van 1962-1963 bracht strenge vorst ze bijna tot nul terug. De delicatesse is echter weer volop te koop.

tekst en aquarel Mattie de Bruine

terdege 12 maart 2014 49 â—?

\TERDEGE\PRODUCTIE\PAGINA\PLANNING\TD_12_049-049a 49

24-2-2014 15:36:27