Elsa eta paradisua

ELSAETAPARADISUA

Liburuhauinprimatzekoerabilidenpapera

Obrahonenedozeinerreprodukziomodu,banaketa,komunikaziopublikoedoaldaketaegiteko,nahitaezkoadajabeenbaimena, legeakaurrezikusitakosalbuespenezkokasuetansalbu.Obrahonenzatirenbatfotokopiatuedoeskaneatunahibaduzu, joCEDROra(CentroEspañoldeDerechosReprográficos,www.conlicencia.com;917021970/932720447).

1.argitalpena:2023kourtarrilean

Azalaetabarrukoirudiak: ©ElenaOdriozola

Maketazioa: Erein

©MariasunLanda

©EREIN,Donostia2023

ISBN:978-84-9109-861-4

L.G.:D37/2023

EREINArgitaletxea

TolosaEtorbidea107

20018Donostia

T943218300

e-posta:erein@erein.eus

www.erein.eus

Inprimatzailea:Itxaropena,S.A.

Arabakalea,45

20800Zarautz

T943835008

e-posta:itxaropena@itxaropena.net

www.itxaropena.net

LiburuhonekEuskoJaurlaritzakoKulturaetaHizkuntzaPolitikaSailarendiru-laguntzajasodu.

ekologikoadaetamodujasangarrian kudeatutakobasoetatikdator.

MARIASUNLANDA ELSAETAPARADISUA

Marrazkiak:ElenaOdriozola

mariasunlanda idazlea

Txikitan,nikereentzutennuenparadisuazhitzegiten.Galderakegitennituen,etabatzuetanerantzuten zidaten,etabestebatzuetanez.Garbizegoenlekurik desiragarrienazela,horregatik,nikpastelezbetetako mahaihandibatirudikatzennuen.Horrekinbatera, istoriomiresgarriak,apartaketaosozirraragarriak kontatzenzizkidaten,etaniregustukoakziren.

Handikdenboraaskora,Elsaizenekoneskatilabatekparadisuazerzengaldetuzidan.Orkatilaokertua zuen,landetxebereangeundenetatristeetahaserrezegoen,batezereberenebekin.Luzehitzegingenuen.

Etahorrelaizannuenliburuhauidaztekogogoaeta beharra.Elsak,nireistorioakentzunetagero,aurre eginzienberenebei,helduagoasentituzelaaitortzeraino.Kontuetaistoriomiresgarriakhorretarakobaliobaitutenonbait!

elenaodriozola ilustratzailea

1995enargitaratuzenneukilustratutakolehenliburua,etahorretanjarraitzendut,marrazten.Oraindik eznaizaspertuetaezdutustehorigertatukodenik inoiz.

Betipentsatuizandutgustatzenzaizunjarduera horrekizanbeharkolukeelazurelanbidea,horretarakobaliobaldinbaduzu.Gauzakaskozhobetojoangolirateke.Beraz…bizitzanosoinportanteada argiizatea,txikitatik,benetangustatzenzaizunazer den.

Elsakparadisuazgaldetuzuenekoa

Elsakbostbaturtezituenean,honakohitz hauentzunzuenlehenaldiz: pa-ra-di-su.

Gustatueginzitzaion.

Iabostsegundoluzebeharizanzituenzeresan nahizuengaldetzeko.

Amatxorigaldetu,etaharenerantzunaizan zen:«Ummm…».

Aitatxorigaldetu,etaharenerantzunaizan zen:«Elsa,orainezdutastirik!».

Bikiakzirenbinebanagusieigaldetu,etaerantzunaizanzen:«Paradisuafutbol-zelaihandi-handi batda»,batak;«Igerilekuhandi-handibat»,besteak.

Izebamaistrarigaldetu,etaerantzunaizanzen: «Chilosa!».

(Izebahasiberriabaitzenitalieraikasten).Eta gero,hitzaahaztueginzitzaionElsari.

Elsakzazpibaturtezituenean,hitzberaharrapatuzuenaireanberriro: pa-ra-di-su.

Bostminutueskasbeharizanzituenhitzaren esanahiajakitekogogoapiztekoberriro.

Amarigaldetu,etaharklekuzoragarribatzela erantzunzion.

Aitarigaldetu,etaharkirudimeneanbainoez zelaexistitzenerantzunzion.

Nebanagusieigaldetu,etahaiek «Noidea!» eta «Aucuneidée!» erantzunzioten.

(Bikibathasiberriazeningelesekoklasepartikularrakhartzen;bestea,frantsesekoak).

Izebamaistrarigaldetu,etaharkerantzunzion lekuhoriItalianzegoela,seguru(ordurakoizebak senargaiitaliarrazuen).

Elsa,hamarurtezituenean,oporretanjoanzen superlandetxebatera.Denaondozihoan,harik eta,lasterkaibiltzeagatik–norkesangozuen!–,leku malkartsubateanpausotxarbatemanzuenarte.

Orkatilabihurritu,oinalotuetadenborabaterako geldirikegotekoaginduzioten.Etxehartangeratu

zen,familiariezzitzaiolakoegokiairudituoporretakoplanabertanbeherauztea;gainera,hiriko etxeasenidebatzueiutziazietenbiasterako.InguruaatseginaeginzitzaionElsari,etaaregehiago adinekodamabatagertuzenean,itxurazuena munduanzeharbidaiatzenarizeladenborarierreparatugabe.Gonazabala,mendikobotaketalastozkokapelazeramatzansoinean.Etapoltsa handi-handibat.Atsedenhartzerazetorrelaesan

zuen,etahalaxeizanzen.Ezzuenezertxoereegiten.Landetxearenatarianegonbesterikez,intxaurrondopekoegurrezkoaulkianeserita.Izena galdetuziotenean,Paradisuizenazuelaerantzun zuen,etaElsaasaldatueginzen:Paradisu!

10 Elsaetaparadisua

Ordubatzukbainoezzituenbeharizanharenganahurbiltzeko…

Paradisu hitzakzeresannahidu?

Damaharkosomoduadierazgarrianbegiratu zion,aspalditikgalderahorrenzainegonizanbalitzbezala.

—Galderakerantzunanitzditu–esanzion,nolabaitekolanedoerantzukizunastunenbatbizkar gaineanhartzekozalantzandagoenarenantzera…

Elsakjarrizuenaurpegiakpenaemanzion, nonbait,emakumeari.Bat-batean,konturatuzen haurrengalderekinezindelaluzamendutanibili.

—Zergatikezzarabesteekinjolastenari?

Elsakorkatilalotuaerakutsizion.

—Ummm,haubaidelabitxia!Zukorkatila bihurritu,niailegatu,zukniriparadisuazgaldetu…Kointzidentziaasko,ezta?

Elsakbatereulertzenezzuelakoplantakegin zituen,nahizetaelkarrizketaxelebreharkgeroeta interesbiziagoasortzenzion.Berebizitzakodatu

garrantzitsubatematekoaukeraikusizuenElsak:

—Nirihitzbatzukgustatuegitenzaizkit,eta bestebatzukez. Paradisu atsegindut.

MARIASUN LANDA 11

—Esanguratsuairuditzenzaithori.Nirigauza beragertatzenzaittxikitatik.Ustedutondokonpondukogarela.

Elsakbestezerbaitesatekogogoaizanzuen, ziuraskoserioskitratatuaizateagatikharrosentitzenzelako.

—Niriistorioakentzuteagustatzenzait.

—Bai,badakit.Etazuregalderenerantzunak jasotzea,etaulertzenezdituzungauzakargitzea. Konturatunaiz.

Damakbotetakolokarriakaskatuzituen, oinakestubaitzituen;lastozkokapelaburutik kendu,etaadatsurdindistiratsuetaluzeasorbaldetarainoutzizuenerortzen.Poltsazabaletikiratzargailugorribatatera,etagiltzaemanzion,une batetikbesterasiestaeginbeharbalubezala.

—Egunbatzuetarakogeratukonaizelauste dut…Paradisuariburuzhitzeginahalizango dugu,bainanikesatendudaneansoilik,ezbaitut denboraaskorik,atsedenhartzeraetorrinaizeta.

Etaparadisuaezdaegunbatetikbesteraulerdaitekeenzerbait.Konturatukozara.

Elsakzenbaiterantzunaurkitueta istoriobatzukentzunzituenekoa

Leheneguna.

Lehensolasa.

Eguzkiahasidaberotzen,bainaintxaurrondoarengerizpeangusturaegotenda.

Elsarengurasoaketanebakigerilekurikhurbilenerajoandira.

Paradisukgiltzaemandioerlojugorriari.

Elsaondoaneserizaio,kuriositateadu.

Paradisua,anabasazoragarria

1

Hasiera-hasieran,Elsa,ezerkezzuenizenik.

Paradisuakezzuen paradisu izena,eztaogiak ogi ere.

Huraondozegoen,bainanahaspilahutsazen benetan.

Pinubatekbestepinubatagurtunahizuenean,zeraesatenzion:«E,hi!».Etapagoa,haritza, palmondoa,sagarrondoa,olibondoaetabeste zuhaixkadespistaturenbaterejiratzenziren.

Karakolbatekbestebatiesannahizionean«Hi, karakol,kenhadinirebidetik,presadiateta!»,bidetikbaztertzenzirenharriak,zuhaitzenhostoak, inurriak,bareak,eskorpioiaketagoroldioabera, nahizetaorduaneremutuospeaizan.

Gaztainabatekbestebatiesannahizionean «Zer,gaztaina,bateraegingodugusaltoadarretik?», lurreraerortzenzirenlaranjak,sagarrak,intxaurrak,

gingak,muxikak…Etameloiaktristatuegiten ziren,ezinzutelakojauzirikegin.

Horrelaezinzenjarraitu. Sekulakosaltsazenhura.

Huraguztiakonpondunahiizanzutenean, ordea,okerragoaizanzen.

Norbereburuarinahizuenbezaladeitzenhasi zen.Beraz,pinubatekbestebatidiosalaegitenzionean,Adeitzenzion,bainaharkBizenazuelauste zuen;beraz,bananabatekedotxolarrebatekedo orangutanbatekerantzutenzionpinuari,lekuaren, orduarenedoklimarenarabera.

Nahaspilahandiagorik.

Azkenik,erabakizutennorberaknahizuenbezaladeitzeabereburuari,bainaberekolkorakobesterikez.Etabesteeiezdeitzea.Mututzea.Gor bihurtzea.Eta,orduan,iskanbilarikez.Bainaaspergarribainoaspergarriagoazendena…!

Hariketahizkuntzaeta,geroxeago,hiztegiak asmatuzirenarte.

Baina,ordurako,paradisuaezzenparadisu,eta mundu izendatzenhasiazen.

Paradisuan,Elsa,ezzendenboraigarotzen.Historiaasmatugabezegoenartean.Aregehiago,ezzegoenezastelehen,ezastearte,ezasteazken,ez ostegun,ezostiral,eztalarunbatikere.

—Ezalzegoeniganderik?

—Paradisuan,egunerozenigandea.

»Paradisuanezzegoenurtaroaldaketarik,ez eguraldiiragarpenik,edoalertagorriedolaranjarik.Ezzegoennegurik,udaberririk,udarik,ezta udazkenikere.

—EzalzegoenEguberririk?

—Paradisuan,betizenEguberria.Paradisuan, ezzirenhilabeteakpasatzen,eztaurteurrenakedo mendeurrenakere,etaaregutxiagomilurtekoak… Ezzegoenzazpiegunekoasterik,eztahamabihilabetekourterikere.

—Ezalzegoenurtebetetzerik?

—Han,egunguztiakzirenurtebetetzeegunak.

—Ezdakithorigustukodudan…

—Bainaezduzugustukoimajinatzea?

—Baihorixe!

—Ba,horrekbakarrikaxoladu. 3

—Etaparadisuantarantulakegongoziren?

—Denetarikzegoen,Elsa,bainaetiketabarik. Etiketakgerohelduziren.Zomorrogaizto.Arriskugarri.Pozoitsu.Kutsakor.Oldarkor.Otzan.Etxe abere.Basati.Ornodun.Ornogabe.Intsektu.Anfibio.Ugaztun.Parasito…

»Munduaparadisubatzeneaninorkezzuen besteezabusatzen.Lehoiakezzuengazelarikjaten, eztatxakalakarkumerikedokatuaksagurikere, ezta…

—Zerjatenzuten,orduan?

—Behiakbelarramiazkatzenzuen,txolarreek kilimakegitenzizkietenzizareei,armiarmakeuliekinjolastenziren…

—Zerjatenzutenba?

—Arrainhandiakarraintxikiarihobetoigeri egitenerakustenzion,txakurrakatuarekinsolasean egonohizen,katuagaztarekin…

—Bainazerjatenzutenba?

—Hara,zergaldera!Agian,paradisuanezzegoenjanbeharrik.Barauegitenzutendenek.Maitemindutagaudeneanbezalaxe. 4

—Elsa,paradisuanezzenezerfalta.Onenetan onenaimajinatzensaiatuzaitez;hantxezegoen.

—Baalzegoentelebistarik?

—Ezzegoenbeharrik.

—Baalzegoenautorik?

—Ezzegoenbeharrik.

—Baalzegoenlitxarreriarik?

—Ezzegoenbeharrik.

—BaalzegoenInternetik?

—Ezzegoenbeharrik.

Elsaetaparadisua

20 Elsaetaparadisua

—Baalzegoeneskolarik?

—Ez,eskolarikez.Horiziur.Handenekzekitenjakinbeharzutena:euriakeuriaegiten,arrainekigeriegiten,hegaztiekheganegiten,haizeak txistujotzen,elurrakelurraegiten…

—Horinormalairuditzenzait.

—Ibaiekitsasoratzenzekiten,itsasoekberen lekuanegoten,izarrekzeruanirudiakosatzen,planetekeguzkiareninguruanjiraetabiraibiltzen, eguzkiak,suteetengabean,inoizezitzaltzen,birusekgeldi-geldirikegoten,erleekeztiaegiten,hartzekeztihorijaten…

—Bainanorbaitekmatematikaerakutsiko zuen,ezta?

—Paradisuanbibiderbi20zen.

»20ken12berdin36.

»5zati12berdin87.

»33ken3berdin0.

»Zetazbukatzenzenalfabetorikezzegoen.

Eztahizkilarrizidatzitakoerromatarzifrarikere, hanezbaitzirenhizkiakexistitzen,eztazenbakibikoitirikedobakoitirikere.