Murgil Batxilergoa 2 by Erein argitaletxea

Murgil Euskal Hizkuntza eta Literatura Batxilergoa 2 - A eredua Patxi Aizpurua Ander Lakarra Jokin Larra単aga Ane Lopez de Luzuriaga

EREIN

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailak onetsia (2000-VII-21) Azalaren diseinua: Iturri Azaleko irudia: Musika eta literatura, William Michael Harnett Maketazioa: EREIN Argazkiak: Jesus M. Peman © Testua: Patxi Aizpurua, Ander Lakarra, Jokin Larrañaga, Ane Lopez de Luzuriaga © EREIN 2000. Tolosa Etorbidea 107 - 20018 Donostia ISBN: 84-7568-902-7

Inprimategia: Grafman S.A. Gallarta (Bizkaia)

Aurkibidea

1. Ikastunitatea Proiektua: Egunkarirako eskutitza idatzi ........................................................................

Ohar, iragarki eta mezuak osatzen ......................................................................

Albiste eta kronka laburrak idazten.......................................................................

Egunkarirako eskutitza idazten .............................................................................

Aurreprodukzioa....................................................................................................

Proeiktua...............................................................................................................

Gramatika kutxa....................................................................................................

Esamoldeen zerranda...........................................................................................

Ariketa osagarriak .................................................................................................

2. Ikastunitatea Proiektua: Bide hezkuntzako segurtasun kanpaina sortu...............................................

Aholkuak eta argibideak ematen .........................................................................

Gidatzeko test bat prestatzen ..............................................................................

Bizikletan eta motorrean nola? .............................................................................

Aurreprodukzioa....................................................................................................

Proiektua...............................................................................................................

Gramatika kutxa....................................................................................................

Ariketa osagarriak .................................................................................................

3. Ikastunitatea Proiektua: Argudio testu bat idatzi ..................................................................................

Argudio testua idazten ..........................................................................................

Aurreprodukzioa....................................................................................................

Proiektua...............................................................................................................

Gramatika kutxa....................................................................................................

Ariketa osagarriak .................................................................................................

100

4. Ikastunitatea Proiektua: Abeslari edo talde bati buruzko txostena egin ..............................................

110

Euskal Herriko musika tresnak ezagutzen ..........................................................

112

Iruzkin diskografikoa .............................................................................................

116

Biografia idazten ...................................................................................................

120

Iritzi artikulua idazten............................................................................................

125

Aipamenak egiten .................................................................................................

129

Abestien lanketa aztertzen ...................................................................................

131

Proiektua...............................................................................................................

135

Gramatika kutxa....................................................................................................

136

Ariketa osagarriak .................................................................................................

138

5. Ikastunitatea Proiektua: Curriculum vitae-a idatzi ................................................................................

146

Curriculum-a idazten ............................................................................................

150

Aurreprodukzioa....................................................................................................

160

Ariketa osagarriak .................................................................................................

161

6. Ikastunitatea Proiektua: Aldizkari bat egin ...........................................................................................

180

Aldizkariaren azala lantzen...................................................................................

181

Editoriala idazten ..................................................................................................

185

Txutxumutxuak......................................................................................................

191

Posta txokoa irakurtzen ........................................................................................

192

Publizitatea aztertzen ...........................................................................................

198

Publizitate hizkuntza lantzen.................................................................................

203

Elkarrizketa egiten ................................................................................................

205

Denborapasak sortzen..........................................................................................

208

Proiektua...............................................................................................................

213

Hiztegia ..........................................................................................................................

214

1. ikastunitatea

Proiektua: Egunkarirako eskutitza idatzi

Gurasoei mezu bat utzi nahi diezula? Bigarren eskuko motoa erosteko edo oporretan lan egin ahal izateko egunkarian iragarkia jarri nahi duzula? Zure kaleko edo auzoko arazoek ernegatuta, Zuzendariari sailerako gutun bat idatzi nahi duzula?... Bada, berehalaxe ikasiko dugu hori guztia. Horixe baita ikastunitate honen helburu praktikoa: idazkitxo premiazkoenak edonoren esku jartzea.

Ondorengo iragarki eta oharrak irakurri .

1 Fisikan lizentziaduna Matematika eta Fisikako eskolak emateko prest dago, arratsaldez, batxilergoko ikasleei. Interesatuok, deitu eguerdi edo gauean telefono honetara: 943-445566. 2 I単igo, aitonak hanka bihurritu du eskaileretan eta erietxera eraman dugu. Ez ikaratu, ez da ezer eta. Ez dakigu noiz itzuliko garen. Bakarrik bazkaldu nahi baduzu, su gainean dauzkazu dilistak eta hozkailuan arraina. Osaba Jose Luisek deitzen badu, esaiozu itzulitakoan deituko diogula. Ez ahaztu mahaia jasotzea. Musu bana. AITA ETA AMA

3 S. Fermin festetarako zerbitzariak behar ditugu Iru単eko Riau-Riau garagardotegian. Ezinbestekoa da euskara eta ingelesa jakitea. Lan ordutegia: arratsaldeko seietatik goizeko seiak arte. Kontuan hartuko dugu esperientzia. Interesatuok azaldu aipatu tabernara. Helbidea: Riau-Riau garagardotegia Uztailaren 7a kalea, 1 Iru単ea. 4 Hiru lagun behar ditugu urritik aurrera pisua osatzeko. Bi oheko 4 logela, sukaldea, egongela eta bi komun ditu. Farmazia fakultatetik bost minutura. Interesatuok, deitu eguerdian Eduardo edo Tereri telefono honetara: 945-345678

5 Aukera paregabea! Sony etxeko aparatu berri-berria daukat salgai. CD-kutxa, kasetea, irratia eta bi bozgorailu. Ezin merkeago! Interesatuok, deitu gaueko bederatzietatik aurrera telefono honetara: 94-6776676 6 Legutioko 17 urteko bi mutil eder eta juergazale gara. 15-17 urte bitarteko neskak ezagutu nahi ditugu Gasteizko jaietan. Gu bezain festazaleak bazarete, elkartu gurekin AEK-ren txoznaren ondoan, zezenketen orduetan. Jazz jaialdiko kamiseta eramango dugu soinean. JABI ETA UNAI

Hiztegia: Prest egon: estar dispuesto-a. Hanka bihurritu: torcerse el tobillo. Erietxe: hospital. Dilista: lenteja. Ezinbestekoa: imprescindible. Osatu: completar. Bozgorailu: altavoz. Zezenketa: corrida de toros. Soinean eraman: vestir.

Nori interesatuko zaio, zuen ustez, lehen iragarki hori? Zergatik? (Ahoz erantzuteko).

Erantzun 2. oharrari buruzko galdera hauei: – Zer kontatzen diote gurasoek Iñigori? – Zer aholku ematen diote? – Zer agintzen diote?

Entzun Lan eske grabaketa eta esan esaldi bakoitza (E)gia ala (G)ezurra den. – Hamabost egunerako lana da. (

)

– Egunero hamabi ordu egin behar ditu lan. (

)

– Tabernan eguneko menua ematen dute. ( – Mutila ondo moldatzen da sukaldean. (

) )

– Tabernariak jende gehiago ere badu lan horretan interesaturik. ( – Emakumeak eskaini dion dirua gutxiegi iruditu zaio. ( – Mutila aurretik aritua da zerbitzari lanetan. (

)

– Tabernariak onartuta dagoela esaten dio mutilari. (

)

Laugarren iragarkian, pisu lagunen bila dabiltza Eduardo eta Tere. Bikoteka jarrita eta adibideak jarraituz, osa ezazue pisu batean elkarrekin bizitzeko beharrezko den 10 puntuko arautegia. Horretarako, ondorengo egitura hauek erabili: ezin daâ&#x20AC;Ś; â&#x20AC;Śbehar da; (egin) + agintera adizkiak. 1. Sukaldea erabili ondoren, txukundu egin behar da. ............................................................................................................................................ 2. Ezin dira poltsak, liburuak eta apunteak egongelan edonola utzi. ............................................................................................................................................ 3. Jar itzazue txamarra eta berokiak sarrerako kakoan. ............................................................................................................................................ 4. ............................................................................................................................................ 5. ............................................................................................................................................ 6. ............................................................................................................................................ 7. ............................................................................................................................................ 8. ............................................................................................................................................ 9. ............................................................................................................................................ 10. .............................................................................................................................................

Bosgarren iragarkia irakurri duzue. Imajina ezazue aparatua interesatzen zaizuela. Idatz ezazue telefonoz egindako elkarrizketa. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................

Jabi eta Unairen kontaktu deia irakurri ondoren, idatz ezazue interesatuta dauden bi neskaren erantzuna. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................

OHAR, IRAGARKI ETA MEZUAK OSATZEN Paragrafo neurriko ohiko testuak dira ondoren ikusiko ditugunak. Lehenengo taldekoak idatziz agertzen dira; besteak, aldiz, telefono erantzungailuan utzitako bat-bateko mezuak dira.

A. OHAR ETA IRAGARKIAK Egunkari, aldizkari, iragarki taula..., edozein txokotan ikus ditzakegu ohar edo iragarkiak. Hiru edo lau lerroko mezu hauetan, lagun arteko kontuak zein lanbide eskari/eskaintzak biltzen dira zehaztasunez. Ondoren, ikastunitatean ikusi ditugun oharrak sailkatuko ditugu, eta berorien ezaugarriak aztertuko. 1. Nor bere burua lanerako eskaini: iragarki hauetan pertsona batek lan jakin bat egiteko prest dagoela agertzen du. Modu horretako iragarkietan beharrezkoa da datu hauek ordena honetan zehaztea:

Aurkezpen inpertsonala; lanpostu/lan horretarako prestakuntzaren berri eman; zer lan egin nahi den; norentzat/norekin; harremanetan jartzeko modua (izena eta telefonoa). Adibidez:

Fisikan lizentziaduna Matematika eta Fisikako eskolak emateko prest dago.

Erizaintza ikaslea ezindu eta adineko jendea zaintzeko prest dago arratsaldeetan.

Informatika ikasle euskaldunak karrerako apunteak eta lanak pasatzen ditu ordenagailuz.

2. Lan eskaintza: langileen premia duen edonork idatzitako iragarkia. Modu horretako iragarkietan beharrezkoa da datu hauek ordena honetan zehaztea:

Lan mota; iraupena (denbora, garaia), bete beharreko baldintzak; lan eskariak bidaltzeko helbidea.

â&#x20AC;&#x201C; Lan mota: Adibidez:

Entziklopedia-saltzailea behar dugu. 10

â&#x20AC;&#x201C; Iraupena: Adibidez:

aldi baterako/uda garairako/ jaietarako/sei hilabeterako...

– Lan baldintzak: Adibidez: – Beharrezkoa da gida baimena izatea. – Ezinbestekoa da euskara, ingelesa eta informatika ezagutzea. – Eskariak bidaltzeko helbidea: Adibidez: – Bidali kurrikulua ... -ra – Deitu telefono honetara: ... – Argibideetarako jo telefono honetara: ... – Kontuan hartzekoak: Adibidez: – Kontuan hartuko da eskola espedientea.

3. Salerosketa: Iragarki hauek txoko berezia dute egunkari eta aldizkarietan. Honako datuak zehaztu behar dira:

Zer saltzen/erosten den; salgaiaren/erosi nahi denaren ezaugarriak; salgaiaren goraipamena

– Zer saltzen/erosten den: Adibidez: – … saltzen dut / erosten dut – … dut salgai / erosiko nuke – Salgaiaren/erosi nahi denaren ezaugarriak: Adibidez: – … markakoa – bigarren eskukoa

Salgai. Ford Orion 1,6. berebila. Matrikula SS - AL. Plomu gabe. Egoera onean. Salneurria: 270.000. Horretaz ere hitz egin daiteke. Tel. 943 460 000

4. Harremanak: Egunkarietan azaltzen da iragarki mota hau. Multzo honetako mezuek tonu formala nahiz ez-formala izan dezakete. Honako ezaugarriak azaltzen dira:

Aurkezpen librea (izen nahiz ezizenarekin); zertarako/noren bila; kontaktatzeko era...

Hutsuneak bete koadroko hitzak erabiliz. ........................... arropa ...................... euskalduna behar dugu. ....................... da moda gaztearen berri izatea, bezeroekin ........................ izatea eta arropa ondo tolesten eta sailkatzen jakitea. ..........................hartuko da esperientzia. .......................... jo Tximur ....................... Helbidea: Oihaltegi 1, behea.

dendara; atsegina; interesatuok; merkealdietarako; kontuan; saltzaile; beharrezkoa

Osatu ondorengo kontaktu iragarkia 1. ariketako ereduari jarraituz. Hondartza eta diskoteka-musika guri bezala gustatzen bazaizkizue, ...................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ......................................................................................................-(e)n elkartuko gara

10.

zuekin. Zuen motorra saldu nahi duzue. Aurreko ereduei jarraituz, egin egunkarirako iragarki bat. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................

............................................................ ............................................................ ...........................

B. TELEFONO MEZUAK

Erantzungailua ahozko mezuak uzteko txoko aproposa da. Era askotako abisuak aurki daitezke. Guk eredu horietako batzuk azaltzen ditugu zuek antzekoak sortzeko.

NORK 1. deia

NORENTZAT

ZERGATIK

ZERTARAKO

igeltseroak

2. deia

Nerearentzat inprimagailua iritsi delako

3. deia

matrikula egiteko

4. deia

11.

12.

Entzun Erantzungailuko mezuak grabaketa eta osatu ondorengo koadroa.

Deskribatu ahoz lehenengo eta hirugarren deien testuingurua honako puntuak kontuan hartuz: zein den arazoa, izandako harremanak...

NORK

NORENTZAT

ZERGATIK

ZERTARAKO

1. deia

Zuk

Neska/mutil lagunarentzat

Berandu aterako zarelako euskaltegitik

Zinema aurrean geratzeko

2. deia

Gas konpainiako teknikariak

Etxekoentzat

Errebisio egunean etxean inor ez zegoelako

Urteroko errebisioa egiteko

ALBISTE ETA KRONIKA LABURRAK IDAZTEN

13.

Ondoko koadroko informazioa kontuan hartuz, osatu bi mezu eta grabatu zinta

Albistea

Kronika

– Aktualitateko berriak.

– Gertakarion inguruko iritzi guztiak jasotzen dira.

– Egile ezezaguna edo agentzia bidezkoa.

– Sinatuta agertzen da.

– Hizkuntza soila, erabat funtzionala.

– Tarteka hizkuntza dotoreagoa, landuagoa agertzen da.

– Informazio objektiboa eta bestek esandakoa azaltzen da.

– Informazio objektiboaz gainera, egilearen balorazioa, iruzkintxoak, etab. azaltzen dira.

– Edozein motatako informazioa izan daiteke albiste.

– Genero finko batzuk ditu: atzerrikoa, herrietakoa, gizarte kronika...

Titulua

Sarreratxoa Zer

Nola

Noiz

Zergatik

Argazkia

Oina

Gorputza Gorputza Gorputza

Albistearen eta kronikaren elementuak batean. Kazetaritzako bi genero hauek eguneroko gertakari laburrak biltzen dituzte. Hala ere, badago zenbait parekotasun eta ezberdintasun: Honako elementu grafikoak dauzkate genero hauek:

– Laburra, gehienez esaldi batekoa. – Askotan aditz laguntzailea ez da agertzen. – Puntuazio zeinurik ez da agertzen. – Adjektiborik ez da erabili behar. – Albiste edo kronika luzea denean, lerro bateko gehigarria ipini ahal zaio titulu azpian (azpititulua).

1. Titulua: letra beltxingaz eta tipo handiz nabarmendua. Bertan hiru galdera hauen erantzuna jaso behar du irakurleak nahitaez: Zer, Nork (Zerk) eta Noiz. Ezaugarriak:

– Galdera horien arabera, informaziorik garrantzitsuena hasieran jarriko da. – Informazioa objektiboa dela nabarmentzeko, informazio iturriak aipatzen dira. Baliabide hauek erabiltzen dira: -(r)en arabera; -(e)k dioenez; -(e)k adierazi duenez; (noren) esanetan... – Kronika generoaren arabera, artikuluaren bukaera aldera, egilearen iritzia ere ager daiteke. – Kronikak edo albisteak luzeak edota garrantzitsuak direnean, argazkiz eta argazki oinez horniturik agertzen dira. Argazki oinean, askotan, argazkian bertan agertzen dena azaltzen da labur.

2. Gorputza: albistearen eta kronikaren kontaketa bera da. Berriaren moldaketak ordena ia finkoa du eta galdera hauei erantzun behar die: Zer, Nork (Zerk), Noiz, Nola, Zergatik. Ezaugarriak:

18 urteko kartzela, panda hartza hiltzeagatik

Balkoia lapur tzen harrapatu zu ten

katzaile Bi droga trafi oliziak atxilotu ditu p

Haur pakistandarraren omenezko monumentua inauguratu dute Gasteizen

1 4.500 bat kilo haxix zeramatzan belaontzi bat harrapatu zuten atzo Aduanetako Zaintza zerbitzuko kideek Costa Bravako uretan, eta bi tripulatzaileak atxilotu. Ontzi gainean zeukaten droga, 145 paketetan bilduta, berehala deskargatzeko prest. Merkatuan salduz gero 13.000 milioi ziratekeen (520 libera).

3 Aluminiozko balkoi bat lapurtzen ari zen gazte bat atxilotu zuten herenegun arratsaldean udaltzainek Vigoko (Galizia) Madrid ibilbidean. Egun argiz, 15:00etan eta bizilagunen bistan egin zuen lapurreta saioa.

Tratu txarrak jasaten dituzten umeen omenezko monumentua inauguratu zuen atzo Jose Angel Cuerda Gasteizko alkateak, hiriko hainbat ikastetxetako haurrekin batera. Casto Solano eskultoreak egin du eskultura, brontzean, eta kikildutako haur bat ageri da. Orain gutxi hil zuten Iqbal Masih haur pakistandarrari zuzendutako gutuna irakurri zuten ekitaldian; bertan ziotenez, “usoek, arbolek eta haurrok bakean jolastuko dugun mundua nahi dugu”.

4 Panda hartz bat hiltzeagatik 18 urteko kartzela zigorrera kondenatu du epaileak Sichuan probintziako nekazari bat. Hartzaren larrua saltzera zihoala atxilotu zuten. Mila panda hartz baino gutxiago daude munduan, gehienak Txinan, eta oso babestuta dago.

(Egunkaria, 1995-05-04)

(Egunkaria, 1995-05-17)

(Egunkaria, 1995-05-05)

(Egunkaria, 1995-05-02)

Hiztegia: Belaontzi: velero. Zaintza zerbitzu: Servicio de vigilancia. Atxilotu: detener. -T(z)eko

prest: dispuesto a/para. Ziratekeen: habría (valido). Libera: franco francés. Jasan: sufrir. Kikildu: encoger(se), acurrucar(se). Ekitaldi: acto. Bertan: hantxe. Ibilbide: paseo. Lapurreta saioa: intento de robo. Larru: piel. Babestu: proteger.

Titulua

14. 15.

Jarri albiste bakoitzari dagokion titulua. Zer azpimarratzen da titulu hauetan? Zein da esaldi bakoitzaren galdera? 1. titulua: Bi droga trafikatzaile atxilotu ditu poliziak. Galdera: Nor atxilotu dute? 2. titulua: Haur pakistandarraren omenezko monumentua inauguratu dute Gasteizen. Galdera: ..............................................................? 3. titulua: Balkoia lapurtzen harrapatu zuten.

Galdera: ..............................................................? 4. titulua: 18 urteko kartzela panda hartza hiltzeagatik. Galdera: ..............................................................?

16.

Asmatu orain aurreko lau albisteentzat beste titulu bana eta azaldu zer azpimarratzen den. 1. titulua: 45.000 kilo haxix harrapatu dute Costa Bravan. Droga kantitatea azpimarratu nahi da. 2. titulua: ................................................................................................................................... Zer azpimarratzen da? ............................................................................................................. 3. titulua: ...................................................................................................................................

Zer azpimarratzen da? ............................................................................................................. 4. titulua: ................................................................................................................................... Zer azpimarratzen da? ............................................................................................................. nor/zer 1. albistea

nork

noiz

non

nola

zergatik

droga deskargatzen

Bi droga trafikatzaile

2. albistea 3. albistea 4. albistea

1995eko apirilaren 2an Txinan

Gorputza

17. 18.

Eman aurreko lau albisteen informazio atalak koadroa osatuz.

Izenburua eta albisteen elementuak emanik, idatzi albistea. Titulua: Marco txapelduna Giro-tik kanpora Nor: Marco Marconi. Nork: UCIk (nazioarteko federazioak) Noiz: arratsaldeko kontrolaren ondoren.

Marco txapelduna Giro-tik kanpora

Marco Marconi, Italiako txapelduna, Giro-tik

..........................................................................

bota dute ........................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... ..........................................................................

Non: Padova herrian.

Zergatik: kortikoideak hartzeagatik. Nola: irteeran sinatzen ari zela. Iturria: France Press agentzia.

EGUNKARIRAKO ESKUTITZA IDAZTEN Oso genero zabala da gutuna, ia edozertarako balio du-eta. Horregatik, oraingo honetan, eskutitz 1. delarik, dela-eta, dugulako. 2. orain, hemendik aurrera, orain arte. 3. berriz, bai, noski. 4. zarata, zaratatsu, zaratatsuena. 5. dutenean, dituztela, dituztenetik. 6. gero eta, eta gero, geroago. 7. nola ez, gainontzeko, gainera. 8. baita ere, ildo beretik, berean. 9. izan ere, bada bai, horrela izanik. 10. ditugula, baditugu, baditugu ere. 11. azkenean, azkenik, azkenerako. 12. –tzera espero dut, -tzeko espero dugu, -tzea espero dugu.

Zabor gehiegi Txukunalde kalean Azkenaldi honetan gure kalean dagoen zikinkeria …1…,

Udalaren ardura eza salatu nahi dugu.

Auzo honetako kaleak txukunak eta lasai paseatzeko ego-

kiak izan dira …2… Gaur egun, …3…, hiriko ingururik

zikin eta …4… dirudi.

…/…

1 Sei taberna berri ireki …5…, …6… zabor gehiago bil-

tzen da asteburuetan: plastikozko edalontziak, zigarrokinak, xiringak …7…, mozkorleku berri honetan, edozein bazter

edo atari da komun aproposa. …8…, tabernetako zarataren erruagatik, adineko pertsonek ezin dute lorik egin asteburuetan.

2 Tabernak ez ezik, txakur kakek ere arazo handia sortzen

digute. …9…, nori gustatzen zaio honelako gauza higuingarri bat zapaltzea? Animaliazaleen eskubideak onartzen

…10…, ezin dugu jasan honelako txerrikeriarik.

3 Hainbat paperontzi eta farola hondatuta daude eta zer

egin du Udalak? Ezertxo ere ez. Hirigintza sailean eginda-

ko lau salaketek ez dute erantzunik izan. Noiz egingo digute kasu?

…11…, ez gaude prest zikinkeria artean bizitzeko. Gure

pazientzia agortu da. Egoera hau hauteskundeak baino lehen konpon…12…

A UZO EL KAR TEAK

Hiztegia: Zabor: basura. Zikinkeria: suciedad. Ardura eza: falta de responsabilidad. Salatu: denunciar. Egoki: adecuado. Zaratatsu: ruidoso. –(e)netik: desde. Zigarrokin: colilla. Ildo beretik: del mismo modo. Erru: culpa. Adin: edad. Ez ezik: además de. Sortu: crear. Higuingarri: inmundo, asqueroso. Eskubide: derecho. Jasan: sufrir. Hirigintza Saila: Departamento de Urbanismo. Salaketa: denuncia. Agortu: agotar.

mota zehatz bat erabiliko dugu: egunkarietakoa. Gutun mota honen helburua zerbaiten salaketa edo arazo baten azalpena ematea da. Idazki hauek Bigarren argudioa; egoeraren aurkezpen laburra; lehenengo argudioa; arazoaren salaketa; eskabidea; hirugarren argudioa.

Zuzendariari atalean agertzen dira.

19. 20. 21.

Hutsuneak bete dagokiona aukeratuz. Ordenatu eskutitzaren eskema atal bakoitzari bere izenburua jarriaz.

Aukeratu erantzun egokia. 1. Arazoaren salaketa egiteanâ&#x20AC;Ś

a) arazoa (zikinkeria) eta erruduna (Udalaren ardura eza) aipatzen dira. b) zikinkeria aipatzen da, noren errua den esan gabe. c) protesta egiten dutenen izen-abizenak aipatzen dira. 2. Arazoaren egoera berria azpimarratzekoâ&#x20AC;Ś a) oraingo egoera hobea dela esaten da. b) ez da konparaziorik erabiltzen. c) lehengo eta oraingo egoerak konparatzen dira. 3. Auzo elkartearen argudioak ordena honetan ageri diraâ&#x20AC;Ś

a) 1. txakurren kaka; 2. tabernetako zaborra eta zarata; 3. paperontzi eta argi falta. b) 1. tabernetako zaborra eta zarata; 2. txakurren kaka; 3. paperontzi eta argi falta. c) 1. paperontzi eta argi falta. 2. txakurren kaka; 3. tabernetako zaborra eta zarata. 4. Nola ordenatu dira argudioak? a) Argudioek ez dute ordena zehatzik. Bereizita daude, baina ordenarik gabe. b) Denboraren arabera: arazorik zaharrenak aipatzen dira lehenik. c) Garrantziaren arabera: lehenengo argudioa da garrantzitsuena, eta hirugarrena garrantzi gutxien duena. 5. Noiztik bizi dira okerrago auzoko biztanleak? 21

a) Sei taberna berri ireki dituztenetik. b) Txakurrak aske dabiltzanetik. c) Paperontziak falta direnetik. 5. Salaketaren zein argudiok ditu bi zati? a) Paperontzi eta farolei dagokienak. b) Txakurrei dagokienak. c) Tabernei dagokienak. 6. Udalaren errua dela azpimarratzeko, zer esaten du?

Hiztegia: Aipatu: citar. Azpimarratu: recalcar, subrayar. Argudio: argumento. Zehatz: concreto. Denboraren arabera: orden cronológico. Garrantziaren arabera: según la importancia. Aske: libre. Kontuan hartu: tomar en consideración.

a) Auzo elkartearen salaketak ez dituela kontuan hartu. b) Hauteskundeak igaro eta gero, ez duela ezer egiten.

· Edukiontziak urrun ·

22.

c) Paperontziak eta farolak beste auzo batera eraman dituela Hirigintza Sailak.

Gutun hau irakurri ondoren, saia zaitez bertako egitura batzuk ordezkatzen.

Egunkari honetan agertutako albiste batek

(2000-09-14) kezka eta haserre handia eragin dit. Izan ere, artikuluak dioena gezur hutsa iruditzen zait. Hau da, non kokatu ditu Udalak 103 edukiontzi berri horiek? Gure auzoan ez behintzat. Aspaldi honetan agintariek papera eta beira birziklatzeko propaganda itzela egin izan dute, baina gure atari aurreak paperez eta kartoiz beteta daude. Zergatik? Edukiontziak bi kilometrora daudelako. Zer egin behar dugu, hortaz? Dendena zakarrontzietara bota? Hiritarrok ez dugu hiriaren beste puntaraino joan nahi. Espero dut Udaleko Ingurumen Sailak hiri22

tarroi erraztasun handiagoak ematea. Besterik gabe, agur. JON BURUKOMIN (EKOLOGISTA HASERRETUA)

Egunkari honetan agertutako albiste batek kezka eta haserre handia eragin dit.

............................................................ delaeta, ..................................................nago.

Izan ere, artikuluak dioena gezur hutsa

iruditzen zait.

Nire ustez, ................................................... .................................................................... .

Hiritarrok ez dugu hiriaren beste puntaraino joan nahi.

............................................ ez gaude prest

...................................................................... .................................................................... .

23.

Zabor gehiegi Txukunalde kalean gutuna eredutzat hartuta, osatu eskutitza arazoaren eta egoeraren aurkezpen laburra idatziz.

Motorrak hiriaren jabe

...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ......................................................

Aurreko ostiralean Agirrekorta kalean ikusitakoa kontatuko dizuet: lau-bost gaztetxok moto lasterketa antolatu zuten, auto, kamioi eta ingurukoei erreparatu gabe. Espaloietatik oinezko guztiok motoen burrunbotsari begira geunden, ikara-

tuta. Ezbeharra gertatu zen arte, noski: motorzale bat aidean etorri zen espaloi gainera, eskaparate bateko kristalak txikitu eta, inor ohartu aurretik, motorrari heldu eta alde egin zuen. Ez zen zauriturik izan, zorionez; baina zer gertatuko da hurrengoan? Nork ordainduko ditu motorzale

Hiztegia: Erreparatu: fijarse. Burrunbotsa: estruendo. Ezbehar: desgracia. Kalte: perjuicio, da単o. Garbitu: matar.

AURREPRODUKZIOA beldurgarri hauen kalteak? Zenbat haur eta jubilatu garbitu behar dituzte Udalak neurriak hartzeko? OINEZKO BATEK hiriko ibilgailurik azkarrena Motorraren abantailak MOTORRA Motorrak autoak adina eskubide Motorzaleen eskubideak eta betebeharrak Binaka, Motorrak hiriaren jabe gutunaren kontrako iritzia azaltzeko eta motorzaleen ikuspuntua egituratzeko, honako eskema hauek beteko dituzue:

Argudiaketaren egitura Argudiotik gutunera Osatu atal hauek eta kokatu ondorengo eskeman. – Motorrak hiriaren jabe gutunaren aipamena: ...ri erantzunez honako hau esan behar dugu. – Argudiaketa: 1. Motorrak hiriko ibilgailurik azkarrenak dira. 2. 3.

Bukaera

Argudiaketa

Sarrera

– Adibidea(k): …

PROIEKTUA – Lokailuak:

Lehenik…; Gainera… Azkenik…

Aurreko eskemez baliatuz, egunkarirako gutun bana idatzi behar duzue orain. Kontuan hartu zuen Motorzaleen alde gutuna egunkari edo aldizkari bateko Zuzendariari atalean agertuko dela. Kontrol Zerrenda honetan azaltzen diren baldintzak zehatz bete beharko dituzue horretarako.

Kontrol Zerrenda AURKEZPENA – A4 tamainako orria erabili. – Tintaz idatzi eta letra ulergarria egin. – Marjinak eta paragrafo arteko zuriuneak zaindu. – Eskutitzaren luzera 110-120 hitz bitartekoa izango da.

TESTUA – Eskutitzak ondorengo atalak izango ditu:

· Sarrera: - Arazoaren salaketa - Egoeraren edo ikuspuntuaren aurkezpen laburra.

· Argudiaketa: 1. argudioa 2. argudioa …

· Bukaera-Eskaera – Atalak paragrafotan banatuko dira. – Aurreprodukzioko lokailu-juntagailuez gain, ondorengo hauek erabil daitezke:

· Sarrera: … dela-eta, honako hau esan behar dut Gutun honen bidez...

· Argudiaketa: 1. argudioa: lehenengo eta behin, esate baterako 2. argudioa: bestalde; era berean 3. argudia: Bukatzeko

GRAMATIKA KUTXA Antolatzaileen zerrenda Âˇ Bukaera-Eskaera: -t(z)ea dugu

espero

Galdera erretorikoak erabili. Hasierakoak

Aurreko guztia (laburbilduz,) Ondorio gisa, Amai dezagun esanez ...-(e)la Azkenik, zera:... Laburbilduz, Hitz gutxitan (esateko):... Horrenbestez, zenbait ondorio atera daitezke: 1... 2... 3... Ordena Alde batetik, ... Bestetik, ... Ildo beretik, Era berean, Halaber, Edozein modutan ere, Edonola ere, Nolanahi ere, Esanak esan,

Bestalde / Beste aldetik Baita ... ere Baina, bestetik, ... ere bai ez ezik ... ere Egia da, hala ere, Izan ere, (Horrez) gain, Adibideak jartzeko Adibidez,

Hasteko, Lehenengo eta behin, Ezer baino lehen, Ezeri ekin baino lehen, Bazen behin Lehen-lehenik, ...-z hitz egin behar dudalarik, Sarrera gisa esango dugu ... Jarraipena

(Honen) ondorioz, Horren haritik, Hari beretik, Era berean, Bigarrenik, Gero, Honen ostean, Hau (ikusi) eta gero, Bukaerakoak eta ondorioak Amaitzeko, / Bukatzeko, Amaiera bezala,

Lehenik, ... / bigarrenik, ... (Arestian) esan bezala, (Gorago) esan bezala, Lehengo hariari jarraituz, Gauzak horrela, Horiek horrela, Bai ... bai Ez ... ez Arrazoitzeko bait-... -(e)lako -(e)la eta

-(e)la bide -t(z)eagatik Horregatik Izan ere, Hori dela eta, Horrela, ba, Beraz, Hortaz, Kontrakotasuna Baina Dena dela, / Dena den, Hala (eta guztiz) ere,

Hori(ek) gora-behera, ..., ordea, ..., berriz,. ..., aldiz, Ideia bat aurkezteko ...-ri dagokionez, ... dela eta, komeni da esatea ... Oro har, Indartzea Aipatu bezala, Aipatu dugunez,

Berriro esanda, Beste era batera esanda, Zehatzago esanda, Hobeto esanda, (Gorago) esan bezala, Are gehiago, Gainera, Kontuan hartu, gainera, Ideia berriak txertatzeko Ez hori bakarrik,

Esate baterako,

Egia da... â&#x20AC;&#x201C;(e)la Dudarik gabe Zalantzarik gabe Argi dago ...-(e)la Bistan da ...-(e)la Beharrezkoa da garbi uztea ..., noski / ..., jakina Aipamenak; iritziak emateko ...-(r)en arabera, Askoren / Batzuen iritziz, ... ...-(r)en ustez, ...-(r)en esanetan,

Hau da, Ikus, adibidez,...-ren kasua: ... Kasu (bat aipatzeko ...) Hori erakusteko, aipa dezagun ... Onarpena (ziurtasuna) Ez dago dudarik... Seguruenik Ziur aski Zer esanik ez

ESAMOLDEEN ZERRENDA Diotenez, Antza denez, Dirudienez, Badirudi... â&#x20AC;&#x201C;(e)la ...-(e)la dirudi Dakigunez, Irakurri dugunez, Esamoldeak hizkuntza (edo norberaren idaztankera) indartzeko eta aberasteko Behin eta berriro baliabide aproposak dira. Bi funtzio nagusi dituzte: Behinik behin 1. Hizkuntza neutro, lehor eta txepelari kolorea, orijinaltasuna eta adierazkortasuna txertatzen dizkiote. 2. Nekez adieraz daitezkeen eduki korapilotsuak era biziago eta laburragoan biltzeko ahalmena dute. Adarra jo Ados egon Alferrik izan Alferrik galdu Aitaren batean (egin) Aurre egin Axola izan / Bost axola ...-ri Badaezpada ere Bai horixe / Ez horixe Bat-batean Behar bezala

Behingoz Bertan behera utzi Besteak beste Bete-betean (asmatu) Buru-belarri aritu Di-da (egin) Behin eta berriro Behinik behin Egonean egon Esanak esan Gai izan Gaitzerdi Gauza izan Goitik behera (aldatu) Gorriak ikusi Gutxi gorabehera Harri eta zur (gelditu)

ARIKETA OSAGARRIAK Hankaz gora (jarri / egon) Kontuak kontu Musu truk eman Nola edo hala Ozta-ozta Tutik ere ez (esan) Ziria sartu Zirt edo zart egin

Aditz laguntzailea berrikusten 1. Hutsuneak bete (1). – Zuek ez ..................... gaur ordurako heldu. – Nire lagunek udan herri asko bsitatu ..................... – Esan .................... nik haiei ez ........................la kezkatu behar. – Nire gurasoei bidaiatzea asko gustatzen ...................... – Nora joan ....................... zure lagunak? – Oparitutako belarritakoak galdu ..................... (zuri)? – Txakur horiek ez ...................... bakean uzten gu. – Irakasleek ariketa asko bidaltzen ..................... guri etxerako. – Gustura dagoela igartzen ............................ – Pipak jateagatik kalera bota ...................... ni. – Txangora joateko baimena eman ...................... haiei gurasoek. – Ez .....................(zu) berriro lantegi horretan hartuko. – Nirekin lan egiteko eskatu ........................ Aneri. – Zuen taldean onartuko ........................... ni? – Isiltzeko esan .......................... guk hari, ez daki ezer eta. 2. Hutsuneak bete (2). – Autoa konpondu ................. zuek haiei, baina ez ................... eskerrik eman. – Ez ...................... zuek guri esan ariketa horiek egin behar .................. la. – Geldi entzun ......................nean haiek, eskuak jaso ...................... – Joan den egunean eman ............. azalpenak guk hari, baina ez ....................ulertu. – Herenegun guk erosi .................... diskoak hondatuta ........................ – Lagunei hortz guztiak kendu behar izan ........................ atzo. – Esan ...................... nik zuri isilik ........................teko, baina alferrik izan zen. – Jonek bereak eta bi egin ........................ joan den kurtsoan.

– Atzo, ustekabean, Iruñeko lehengusuak etorri .......................... (zuei) – Hain entrenamendu gogorrarekin, leher eginda geratu ................. zuek atzo. – Kalean ikusi ...................zu lehenxeago, baina ez .................kasurik egin guri. – Zuek Ameriketara ba................... guk ez ........................... ahaztuko. – Iseka egin ................ haiek niri atzo, baina ez ..................... kasurik egin nik. – Haiek zuek ez .......................... begien bistan ikusi nahi. – 10etako autobusa galdu ................... herenegun zure lagunek. 3. Hutsuneak bete (3). – Iaz zure urtebetetzean praka horiek oparitu ............................. guk zuri. – Igandean ez .................... zuk niri agurrik esan, eta gaur ere ez ................. agurtu. – Ordaintzeko dirurik ez ................. eta horregatik bota ................... tabernariak ni. – Ikusi ................... zuk urtebetetzean lagunek oparitu ..................... CDak? – Egunero eramaten ........................zuek institutura, baina zuek ez ........................ inoiz eskertu. – Joan den ostegunean ez .................... ni txangora joan, gaixorik bai..................... – Motiborik gabe jo ......................haiek ni, salatu egingo ........................ – Handitu .....................lako, jostailu guztiak gorde ....................... gurasoek semeari.

– Txikitan gurasoek eramaten ...................... gu eskolara. – Karga handia eraman behar ...................nean, amak eramaten ............... poltsa niri. – Atzo, ustekabean, ateak atzamarrak harrapatu ................. umeari. – Lanerako iragarkia jarri ................... nik, baina ez .................... inork deitu oraindik. – Nik zuek ikusi .................nean, asko poztu naiz. Ez ............... uste etorriko ................ – Ez .................... afaltzera espero, baina, lasai, ogia eta arrautzak ba................... eta. – Eta zer esan ..............................., bada, zuek atzo haiei? 4. Hutsuneak bete (4). – Atzo gu... zuei afarirako gonbita egin ............................ – Itxaroteko esan ..................... nik hari, baina ez ................. kasu........ egin. – Zuek Amaia.......... joaten ba............... , esaiozue ni............ deitzeko. – Zer esan ................ ni.... zu.... atzo? Argi (egon) ................. erabakita ................la. – Zein irakasle............ joan .................. txango..........? Alberto......... eta Edurne......... – Txikitan ongi portatzen ba.............. ni, guraso..... opari...... egiten .................... – Taberna.......... erositako otarteko.......... jaten .................... iaz. – Joan den kurtso........ tutore........ ez .................... asistentzia falta....... jartzen.

– Umetan irakasle.... zigortzen ...................nean, guraso..... ez .................. ezer esaten. – Jon...... Miren..... maite ................, baina ez da ausartzen (esan) .................... – Mikel..... gu...... bere urtebetetze-jai...... gonbidatu ...................... – Kale........ ni..... zu..... ikusi ................... – Kale...... ni... zu.... zigarro..... bat eskatu ................atzo, baina zu... ez ................ eman. – Lagun...... ez ................... aintzat hartzen gu. – Atezain..... nire lagun...... ez ..................... sartzen utzi larunbatean. 5. Egin esaldiak. Medikuagana joan behar dut – Gaixorik nagoenean, ................................................................................................. – Bihar ......................................................................................................................... – Gaur umearekin ......................................................................................................... Umeek goxokiak nahi dituzte – Denda aurretik pasatzean, ............................................................................................ – Bihar ere .................................................................................................................... – Atzo ........................................................................., baina nik ez .................. erosi. Erosketak elkarrekin egin ditzakegu – Egunero .................................................................................................................. – Bihar ....................................................................................................................... – Atzo ....................................................................................................................... Ezin zaitezke gurekin festara joan – Ez badituzu eskolako lanak egiten, ............................................................................... dela etorri eta ................................................................... – Atzo ez ................... ordurako – Aste egunetan ..............................................................................., lan asko dugu eta.

Sintaxia berrikusten 6. Hutsuneak bete: -(e)la; -(e)n; -(e)nik; -t(z)eko. – Badakit ariketa erraza .................. – Ez dakit, hala ere, ondo egingo .................... zuek. – Badakigu nora joango .................... gu txangora. – Uste dut ez ...................... zuek joango. – Esan didate 2.A-koak ez .................... txangora joango.

– Ez dut uste irakasleak joateko prest ........................

– Tutoreak ere ez digu esan noiz joango .................

– Gaur jakin dut nola gertatu .......................

– Ez nuen uste horrelakorik egingo .................... zuk niri.

– Etxean aurten txangora joango ................... galdetu didate.

7. Hutsuneak bete -t(z)erakoan, -(e)nean, aurretik eta -takoan erabiliz. – Etxetik (irten) .......................konturatu naiz giltzak barruan utzi ditudala. – (sartu) ..................... balde bat ur erori zitzaidan gainera. – Autobusean (igo) ................... ohartu nintzen ez nuela dirurik, ezta txartelik ere. – Ariketak (egin) ........................., erakutsi mesedez zuzentzeko. – Inora (sartu) ............................., irteten utzi behar da. – Oporrak (heldu) .................................., gurasoen herrira joango naiz. – Azterketa (egin) .........................., komenigarria da dena errepasatzea. – Asko (afaldu) ....................................., ez dut ondo lo egiten. – Baloiari ostikoa (eman) ......................... orkatila bihurritu du. – Batxilergoa (bukatu) ....................... unibertsitatera joan ahal izango zara. – Aizue, mahaian (eseri) ................................ garbi itzazue eskuak ondo. – Donostiara (joan) .................................................. begiratuko dut. – Zuregana (jiratu) ............................................ gertatu zait zaintiratu hori. – Hori (bukatu) ............................................. lasaitasun ederra hartuko duzu. – Jonen etxera (joan)..................................... ez zegoen inor. 8. Hutsuneak bete -(e)netik, -(e)nerako eta bezain laster erabiliz. – Etorri .................................. agintzen hasi zen. – Etorri ................................ aste bat igaro da. – Andoni etorri ........................... guk hilabete bat bageneraman. – Gida baimena atera ............................ ez da etxean geratzen. – Gida baimena atera ............................. aste bateko bidaia egingo dut autoz. – Igerilekutik atera ................................. joan zaitez dutxatzera, hoztu baino lehen. – Konturatu .................................. berandu zen. – Etxera heltzen ............................ bukatuko da musika irratsaioa. – Filma bukatu ............................. ohera joango naiz. – Filma bukatu .................................. gauerdia zen. – Andregaia .................................. Jonek ez digu kasurik egiten. – Gurasoak etxeratzen .......................... afaria prest edukiko dut. – Gurasoak etxeratu ........................... afaldu egingo dugu.

9. Berridatzi ondorengo esaldiak. – Aitona-amonen etxera joaten gara sarri. Haiek guri dirua ematen digute beti. .......................................-n guztietan ..................................................... – Alavesa 1. mailara igo zen. Ordutik oso pozik dago Kepa. ........................................-enetik .............................................................. – Aitona-amonen etxean geunden telebista ikusten. Orduan ikusi genuen istripua. ..........................................................-larik ............................................. – Donuts ederra jango dut lagunekin. Horixe egingo dut azterketa hau amaitu bezain laster. .............................................................-takoan .............................................................. . – Eskua poltsikoan sartu dut. Orduan konturatu naiz dirurik gabe atera naizela etxetik. ...........................................-tzean................................................................................... . – Amak patatak zuritzen zituen. Denbora berean, aitak arrautzak frijitzen zituen. ...................................................................... bitartean .................................................. . – Xabier hainbat aldiz etorri da gurera. Beti-beti hondatu digu telebista. ........................................................-n guztietan .................................................... . – Nekane egongelan zegoen. Une horretan telefonoak jo zuen. .............................................-elarik ............................................................... – Lehenengo emaitza onak aterako ditugu. Gero, oporretan joango gara poz-pozik. ..................................................................-takoan ...................................................... . – Gorkak buruko min itzelak zituen antzina. Aspirina hartzen hasi zen eta ez du buruko minik. .................................................-enetik .......................................................................... . – Sendatu zen. Kalera atera zen berehala lagunekin elkartzera. ...........................................bezain laster...................................................................... – Sarritan joaten zen aitona-amonen herrira. Eta gaiztakeriaren bat egiten zuen han beti. ............................................................... -n bakoitzean..................................................... – Amaia Londresera joan zen ingelesa ikastera. Harrezkero, Jon buru-makur dabil. ............................................................................-enetik ............................... – Gurasoek ez diote Xabiri saririk emango emaitza bikainak ekartzen ez baditu. ................................................................................................................arte. – Autobidean irrist egin dute atzeko gurpilek. Autobusa hankaz gora joan da. ............................................................................... -(e)larik ................................ .

10. Osatu erlatibozko esaldiak. – ............................................................................................... neskari ez zaio ezer gertatu. – ......................................................................................... mutilari motorra lapurtu diote. – ........................................................................ ikasleek beste azterketa bat egin nahi dute. – ........................................................................................... kartera ez du inork harrapatu. – ............................................................................................................. kalea oso iluna d a . – Ikasten dudan ikastetxean ................................................................................................. – Zuek ezagutzen dituzuen mutilekin................................................................................... – Aurten irakasleak..............................................................................................

dauzkagun

– Zuk esan zenidan masajistagana......................................................................................... 11. Itzuli azpimarratutakoa (1). – Irakasleak que vaya a casa esan dio/ .................................................................................. – Ez dakit si iré al cine/ ....................................................................................................... – Ez dut uste que llueva/ ..................................................................................................... – La persona que te ha dicho eso, gezurra esan dizu/ ........................................................... – Cuando llegue a casa deituko dizut/ ................................................................................ – Antes de entrar utzi irteten, mesedez/ .............................................................................. – Al salir de casa erori egin nintzen/ .................................................................................... – Tan pronto como llegue a casa oheratuko naiz/ ............................................................... – Esan didate que Jon está enfermo/ ................................................................................... – Badakit qué le ha ocurrido a tu hermana/ ........................................................................ 12. Itzuli azpimarratutakoa (2). – Desde que sale con sus amigos ez digu kasurik egiten/ ..................................................... – Para cuando termines, irakasleak alde egingo du/ ............................................................ – Uste dut que no vas a hacer nada/ .................................................................................... – El ejercicio que hemos hecho oso erraza zen/ .................................................................... – Ez dakit qué hacer/ .......................................................................................................... – El parque que vimos ayer oso polita zen/ ......................................................................... – Cuando he ido a la tienda itxita zegoen/ .......................................................................... – Badakit que tú no has hecho eso/ ....................................................................................

– Tan pronto como cumpla 18 años, gida baimena aterako dut ......................................... – Ez dakit si iré de vacaciones/ ............................................................................................ 13. Itzuli azpimarratutakoa (3). – Esaiozu al que está a tu lado isiltzeko / ............................................................................. – El que vino ayer ez da itzuli / ........................................................................................... – Lo que siento esaten dut / ................................................................................................ – Que lo sentía esan zuen / ................................................................................................. – El/La que venga tarde ez da klasera sartuko / .................................................................... – La chica que está contigo gure ikasgelan dago / ................................................................ – El que te ha vendido esto engainatu egin zaitu / ............................................................... – Al que no habla ez zaio ezer gertatzen / ............................................................................ – Hori de las chicas que te han contado el chiste neba da ................................................... – El que esperabas etorri zen / ............................................................................................ 14. Itzuli azpimarratutakoa (4). – Ez eman al que no se lo merece / ..................................................................................... – Esan dit que no se lo merece / .......................................................................................... – Lo que tenéis en la mano bi euro balio ditu / .................................................................... – Para los que no han traido el saco de dormir oheak prestatu ditugu / ............................... – Egin ezazu lo que quieras / ............................................................................................... – Hartu lo que necesites y márchate! / ................................................................................ – En donde me has dicho ez dago inor / .............................................................................. – Lo que nos han contado ez dauka ez bururik eta ez oinik / ................................................ – Gaur ezin izan dut hitz egin con el que te he dicho hoy a la mañana / ............................... – El que llegó tercero ez zuen saririk izan / .......................................................................... 15. Itzuli azpimarratutakoa (5). – Nola du izena el médico que te curó / .............................................................................. – Beti con el que tenía coche ibiltzen zineten / ................................................................... – Lo que dijisteis asko harritu ninduen / ............................................................................. – Los que le conocen oso alaia dela esaten dute / ................................................................. – Noiz itzuliko didazu el libro que te dejé el mes pasado? / .................................................. – Al examen que tú hiciste bostekoa jarriko nioke / ............................................................ – Ez nago ados con lo que habéis dicho / ............................................................................. – El disco que nos dejaste sari bat irabazi du / .....................................................................

– Nork hartu du el libro que he cogido de la biblioteca? / ................................................... – Le daban todo lo ........................................

que

quería, eta horregatik da den bezalakoa! /

16.Osatu esaldiok (nominalizazioa-1). – Mendian (ibili) ................... osasungarria dela uste dut. – Txistua (jo) ......................... ikasi nahi dut aurtengo ikasturtean. – Isilik (egon).......................... eskatu du hizlariak. – (erre).......................... utzi omen dio. – Prest gaude behar dena (egin).......................... eta (aprobatu).......................... – Gabonetan aitona-amonen etxera (joan).......................... erabaki dugu. – Aspertuta nago beti ariketak (egin) .......................... – Ordurako (etorri) .......................... ahalegindu behar duzue. – Ez da ausartzen neska horri (hitz egin) .......................... – Ez al dizuete irakatsi zaborrak zakarrontzira (bota) .......................... – Bost urte kartzelan (pasatu).......................... kondenatu du epaileak. – Zu nirekin (etorri) .......................... nahi dut. – Nirekin (joan) .......................... nahi baduzu, orain etorri. – Kalera (irten) .......................... beldurrez dago. – Gurasoek ez didate goizaldeko ordu biak arte (egon).......................... uzten. – Euskaltegiren batera (joan).......................... gomendatu didate. – Nork lagunduko dit ariketak (egin).......................... ? – Gauetan bakarrik (ibili).......................... asko beldurtzen du. – Propaganda (banatu).......................... ekin diote. – Oso gaixorik dago, (jaiki).......................... ere ez da gauza. 17. Osatu esaldiok (nominalizazioa-2). – Ez da beharrezkoa zuek (etorri) ......................................., baina behartuta zaudete zerbait (egin) ........................ . – Zuk gezurra (esan) ............................... kalte egin digu. – Guk ez dugu inor (ikusi) ............................................... nahi, eta guk zuek hemendik (alde egin) ....................................................... nahi dugu. – Denok ahalegindu gara asko (ikasi) ............................................. . Hala ere, ezin izan ditugu galdera guztiak (asmatu) .................................... . – Egun osoa igaro dut

(ikasi) ......................................., azterketa hau (gainditu)

................... behar dudalako. – Irakasleak Gorka (kopiatu) .................................... harrapatu du, eta kalera (atera) .............................................. esan dio berehala.

– Gurasoek Mertxeri ez diote etxean (erre) .................................... uzten, baina Mertxek ez dio tabakoa (erre) .................................... utzi nahi. – Zuk hori (egin) ............................................... harrituta utzi gaitu. Guk ez genuen espero zuk hori (egin) ...................................... . – Badakigu makinaz (idatzi) ....................................... eta igeri (egin) ........................ ikasi nahi dugu orain. – Komeni da egunean hiru aldiz (jan) ............................................., baina gaur ez daukat (bazkaldu) .................................. astirik. – Nik ez dut nahi nire lana inork (egin) ....................................... . Nire lana neuk (egin) ........................................... nahi dut. – Pastel ederra (egin) ............................... saiatu gara, baina ahaztu zaigu azukrea (jarri) .......................................... . – Mikeli gutxiago (jan) ............................... komeni zaio. Baina hura ez dago prest berehala (argaldu) ............................................ . – Idoiak gurekin (kantatu) ................................... nahi du, baina guk ez dugu nahi berak gurekin (kantatu) ..................................... . Kasua Gasteizera

Nora

Sing.

Plurala.

Mugag.

P.I

L.I X

Zenbait kale Ikastetxeetatik Lau ikasleri Lagunekin Gurasoentzat Eguzkitan Hondartzarantz Zuzendariagana Jonek Tabernetara Makina bat jenderentzat

Zenbait lagunen Oinez Hiru alabaz Hainbat ikasleri Edozein lekutatik Mendirik Neskarena Lagun askori (Sing. = singularra; Mugag. =mugagabea; P. I. = pertsona izena; L. I. = leku izena) 37

– Ordenagailua (erabili) ...................................... ikasi dugu, eta orain Internet-en (sartu) .................................... erabaki dugu. – Kale hau oso estua denez, debekatuta dago autoak (aparkatu) ........................................ . Beraz, beharrezkoa da gidariek OTA txartelak (erabili) ........................................ . – Amak Eroskira (joan) ............................. agindu dit patata frijituak (erosi) ........................ . – Ikasgai guztiak (gainditu) ................................ ez da nahikoa; etxean bost bikain (ekarri) ............................. eskatzen diote. – Kirolean (irabazi) .............................. joan behar da beti, baina ezin da beti partidua (irabazi) ................................................ . – Beharrezkoa da komuna (garbitu) .............................. baina nik ez daukat gaur komuna (garbitu) ............................ gogorik. – Josebak erakutsiko dizu patatak (frijitu) ................................ . Patatak frjitzeko, komeni da olio ona (erabili) .................................... . – Inaziok angulak (jan) .............................. gonbidatu nau, baina bazkaldu ondoren (ordaindu) .................................. ahaztu zaio. – Nik ez dut nahi nire lana inork (egin) ........................................... . Nire lana neuk (egin) .................................... nahi dut. 18. Berridatzi ondorengo esaldiak. – Lan hori egiteko esan zigun irakasleak. ............................................................ behartu ............................................................... – Ikasle hori ez da eskolara etortzen. ........................................................................................................................... utzi dio. – Ariketa ondo egin nahi zuen, baina ez zaio ondo atera. Saiatu da ......................................................................................................................... – Medikuak esan dio asko ibili behar duela. ........................................................................................ komeni ................................... – Beti ariketa berdintsuak egiten ditugu eta aspertuta nago. Aspertuta nago ................................................................................................................ – Berandu zela eta, atezainak esan zidan ezin nuela sartu. Atezainak ................................................................................................................ utzi. – Pianoa jo nahi nuen gaur, baina pasa egin zait. Gaur ............................................................................................................. ahaztu zait. – Ustekabeko galanta izan da, gida baimena lortu dut. Ez nuen espero ................................................................................................................ – Epailearen aurrean egia esan behar izan dut. ................................................................................................................. behartu naute. – Elizaz ezkondu behar zutela esan zieten gurasoek.

................................................................ behartu ..........................................................

Deklinabidea berrikusten 19. Osatu ondorengo koadroa hitz bakoitzaren kasua idatziz eta gainontzekoak X batez markatuz. 20. Aukeratu erantzun zuzena. – Zein ................ gustatu zaizu gehien? a) liburua b) liburu c) liburuak – Zenbait .......................... ez zaio jolastea gustatzen. a) umeari b) umeei c) umeri – Zenbait ............................ deitu dute egoera hori salatuz. a) lekutik b) lekuetatik c) lekutatik – Zirkuko bi ....................... ihes egin dute. a) lehoiek b) lehoik c) lehoiak – Alde zaharreko .......................... ibili gara dendaz denda. a) kaleetan b) kalean c) kaletan – Munduko hainbat ......................... ez dute txakur handi bat balio. a) pertsonek b) pertsonak c) pertsona – Zein ............................ joango zara datorren kurtsoan? a) fakultatera b) fakultatetara c) fakultateetara – Donostiako Campusera joango naiz nire ...................... a) lagunekin b) lagunarekin c) lagunengandik – Ez zait gustatzen dantzaleku ................................ giroa a) horreko b) hortako c) horretako – Jende ....................... telebistako programak aspergarriak dira. a) askoarentzat b) askoentzat c) askorentzat – Ez nuen gutxiago ............................... a) zuregatik b) zuretandik gandik

espero c) zuen-

– .......................... omen dago etorkizuna. Ez dakit bada! a) gazterengan b) gaztearengan c) gazteengan – Hiru ........................ egon naiz eta ez zuten nik nahi nuena. a) dendatan b) dendan c) dendetan – Zuk atzo utzi zenidan ............................. hitz egin dute gaur

irratian. – Zer ordu.......... gelditu gara lagunekin? a) liburuaz b) liburuz c) liburuez – Hainbat ............................... ez dago igerilekurik. a) kiroldegitan b) kiroldegian c) kiroldegietan 21. Hutsuneak bete.

– Zein irakasle............. joango zarete txangora? – Matematika eta Fisika....... irakasle.......... joango gara. – Hainbat jende.......... ibiltzen da merkealdi..............

– Makina bat lagun........... egon naiz, eta inor.... ez daki ezer........ – Hamaika jende.......... egiten du astero kiniela. – Atzo gertatutako istripu.........., auto bat ur......... erori zen. – Tonto............ hartu naute, baina ikusiko dute. – Gure bizilagun.......... alkate....... izendatu dute. – Ez zaitez denbora asko........ egon eguzki........... – Zahar............ aholku............ komenigarri........... omen dira.

– Gu....... hitz egin ondoren, zuek......... joan da.

– Txiki............ asko gustatzen zitzaidan marrazki bizidun......... ikustea. – Gutxi........... ikusiko nauzu atsedenaldi......... otarteko........ jaten. – Iaz zenbait errepide........... elur...... oztopatu zituen. 22. Itzuli azpimarratutakoa. – Qué día llega aldizkari hori? / ..........................................................................................

– He pasado muchas noches lorik egin gabe / ..................................................................... – Si vamos andando lehenago helduko gara / .....................................................................

. – Muchos chicos ez dute soldadutzarik egin nahi / .............................................................. – Cuatro amigos ez zuten gurekin mendira joaterik izan. / .................................................. – La vida de muchos mendigos arriskuan dago / ................................................................. – Algunas escuelas de la ciudad erdi hutsik daude / ............................................................ – De cualquier calle irteten dira motorzale horiek / ............................................................. – Telebistan sobre drogas eztabaidatu zuten atzo. / ..............................................................

– De pequeño ez nuen ia ezer jaten / .............................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Lotu hitz bakoitza bere esanahiarekin.

– Ordurako – Kezkatu – Igerri – Txango – Lantegi – Onartu – Azalpen – Ustekabe – Iseka – Salatu – Excursión – Aceptar – Explicación

– Sorpresa – Fábrica – Para la hora – Burla – Denunciar – Notar, adivinar

– Preocuparse 24. Lotu hitz eta esamolde bakoitza bere sinonimoarekin. – Bereak eta bi – Ordurako – Leher eginda – Itxaron – Adi – Ahaztu – Igerri – Txango – Erne – Izugarriak – Ibilaldi – Ahantzi – Garaiz – Oso nekatuta – Zain egon – Nabaritu

25. Ordezka itzazu azpimarratutakoak azpiko multzoan aukera eginez. Bi soberan daude. Trafiko istripuak giza akatsengatik gertatzen dira gehienetan. Eibarko trenaren desbideraketa, adibidez, gidariaren burugabekeriagatik gertatu omen zen. Dena den, agintariek ere badute errurik, noski: Euskal Herriko edota Espainiako errepideek Europakoek baino askozaz itxura kaxkarragoa dute. Izan ere, eguraldiak ere eragin handia ukan dezake: ura edo haizea arrisku larriak dira. Irrist egin eta bidetik ateratzea sarritan gertatzen da, inguru euritsuetan bereziki. behintzat – jakina – ordea – esate baterako – batez ere – nahiz – hala ere 26. Bete hutsuneak azpiko multzoan aukera eginez (2). Neska-mutil gehienek hamazortzi urterekin atera nahi dute gida baimena. Askok,

.........1..........., ez dute hain gazte atera ahal izaten. Arrazoi askogatik: ........2..............., diru ezagatik. ............3............., hamazortzi urterekin neska-

mutil gutxi dira aberatsak gaur egun. Gainera, ..............4............. gida baimena ateratzea gero eta garestiagoa dela. Autoeskoletako jabeen onerako, ...........5............ . 1. hala ere; ildo beretik; edo; horrez gainera. 2. beste aldetik; aldiz; baita ere; adibidez. 3. orduan; izan ere; horregatik; esan bezala. 4. arren; badirudi;dirudienez; dena den. 5. hortaz; amaitzeko; noski; hirugarrenez. 27. Bete hutsuneak azpiko multzoan aukera eginez (3). Hainbat ordenagailuzale amorratu besteen programak kopiatu nahian ibiltzen dira. Honela, beren lagunei disketeak eskatu eta kopiak egiten saiatuko dira. .........1..........., jakina, zerbait jakin behar da informatikaz, edonork ezin baitezake programa erabili. Baina ........2............ ibili gero! Programak fidagarriak badira ez dago arazorik. Birusen bat

badaukate, ..............3............., zure ordenagailuaren programa guztiak ezabatzeko edo kutsatzeko arriskua duzu. Programa bat lortzen baduzu, ...........4..............,

kontuz ibil zaitez! Eta, ............5..............., antidoto bereziren bat lortu aldez aurretik. 1. hau da; horretarako; bestela; berriz; 2. agian, noski, horrela, kontuz. 3. bestalde; beraz; ordea; gainera; 4. beraz; beharbada; hala nola; ziurrenik 5. badaezpada ere; izan ere; aldiz; edota; 28. Bete hutsuneak azpiko multzoan aukera eginez (4). Gaur egun haurdun ez gelditzeko eta aholkuak emateko zentroak modan daude: .........1..........., Iru単eko Andraize famili plangintzarako zerbitzua. Bulego honetan, ........2..............., haurdun ez gelditzeko metodoak erakusten dira. ............3............., batzuetan huts egiteak izaten dira, kondoia hautsi edo dena delakoa. Laster joaten da jendea Andraizera laguntza eske. ..............4............., lehen hiru egunetan badago oraindik atzera egiterik. Neoginal antisorgailua hartzeko gomendatzen dute han. Ernaltzeko arriskua izugarri murrizten da ...........5............ . Batzuk, dena den, etxeko medikuarenera edo botikara joaten dira zuzenean. 1. hala nola; hortaz; egia esan; noski; 2. jakina; besteak beste; behintzat; ostera 3. esan behar; izan ere; beraz; lehenik; 4. hala eta guztiz ere; adibidez; bereziki; ordea. 5. berriz; honela; nolanahi ere; agian. 29. Bete hutsuneak azpiko multzoan aukera eginez. XX. mendean aldaketa estetiko itzela gertatu da. Gure asabek .........1..........., irudi mehe eta lirainak maite ditugu guk, baina Historian atzerantz jotzen badugu, bestelako zaletasunak aurkituko ditugu. ........2..............., orain dela 35.000 urte europarrak Willendorf-eko Venus-a bezalako estatua bular handi, lodi eta koipetsuak atsegin zituzten. Grezia klasikoan, ............3............., artistek proportzio zehatz eta harmoniatsuak zerabiltzaten margo ..............4............. eskultura gehienetan. Horrela gertatzen da, ...........5............, Fidias, Milo eta abarren artelan guztietan. 1. ez bezala; badaezpada; bezala; izan ere; 2. jakina; esate baterako; dena den; horregatik. 3. beraz; ordea; adibidez; noski; 4. hori dela eta; ildo beretik; nahiz; hala ere. 5. beharbada; esate baterako; behintzat; aldiz;