Musika LH 1 Gidaliburua

Agirre Amezua

Marta Alaitz

1

Musika

Irakaslearen gidaliburua Lehen hezkuntza

Lehen zikloa

erein

Marta Agirre Alaitz Amezua

1

Musika Irakaslearen gidaliburua

Lehen hezkuntza

Lehen zikloa

Aurkibidea K A N T U - K O N TA R I M U S I K A - H E Z K U N T Z A K O P R O I E K T U A

Kantu-kontari proiektua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Proiektuaren ikasmaterialak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

LEHEN HEZKUN TZA

Oinarrizko gaitasunak eta musika-hezkuntza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Lehen hezkuntzako helburu orokorrak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Metodologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

L E H E N H E Z K U N T Z A KO L E H E N Z I K LOA

Lehen ziklorako helburu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Lehen ziklorako edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Lehen ziklorako ebaluazio-irizpideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

LEHEN MAILA

Lehen mailarako helburu didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lehen mailarako edukien taula. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Unitateetako atalen azalpen orokorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lehen maila unitatez unitate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

22 23 24 28

1. Unitatea: Kantu-kontari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 2. Unitatea: Atera hotsa gorputzari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

46 47 47 49 65

3. Unitatea: Zorionak, Kliku! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

66 67 67 69 86

4. Unitatea: Apalago, mesedez. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Gaitasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 5. Unitatea: Sokekin jolasean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

105 106 106 108 123

6. Unitatea: Zaldiko-maldikoan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

124 125 125 127 141

Lehen mailarako ebaluazio-irizpideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

K A N T U - K O N TA R I M U S I K A - H E Z K U N T Z A KO P R O I E K T UA

Kantu-kontari proiektua KANTU-KONTARI musika-hezkuntza proiektua Lehen Hezkuntzara zuzendua dagoen musika-hezkuntzako egitasmoa da. Proiektu hau bat dator Euskal Autonomia Erkidegoan indarrean den Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculumarekin, eta han proposatzen diren gaitasunen ikuspegitik abiatzen da.

KANTU-KONTARI proiektuaren xedea musika irakasteko eta ikasteko prozesuaren barruan eginiko irakurketa berezian oinarritzen da: • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar.

• Musika arte-adierazpentzat hartzen da, eta beste arte-adierazpenekin harremanetan jarriko da.

• Musika ez da irakasgai arin eta osagarritzat hartuko; aitzitik, hainbat ezagutza eta gaitasun lantzeko aukera ematen duen ikasgaitzat baizik.

• Metodologiak, ikasketa esanahidunaren mesedetan eta haurraren garapen orokorra bilatuz, arreta handiz hautatu eta landuko ditu bitartekoak.

• Musika-ikasketaren abiapuntua ikaslearen hurbileko errealitatean sustraituko da.

• Euskal ondarea ez da ikuspuntu folkloristatik landuko, maila pedagogikoa emango zaio eta horretan oinarrituko da.

• Euskaraz sorturiko materiala da.

• Musika historikoak leku nabarmena izango du, haurrek duten musika-estiloen balantza orekatzeko asmoz.

• Egungo beharrei erantzungo die, bizi ditugun errealitateak eta horien eraginak kontuan izanik.

• Informazioa eta teknologia digitalaren erabilera bultzatuko da.

Era horretara, KANTU-KONTARI proiektuak, Oinarrizko Hezkuntzan proposatzen diren helburuak betetzeko asmoz eta landu behar diren gaitasunak bultzatzeko xedez, musikaren alorrerako material argia eta zehatza sortu du.

Ziklorako eta maila bakoitzerako helburuak zehatz-mehatz azaldu dira, antolaketa eraginkorragoa izan dadin.

Edukien aukeraketa zaindua, indarrean den Curriculumean oinarritua da, eta, haurraren interesen eremutik abiatuta, interes esparrua zabaltzea izan du helburua. Bestalde, eduki horiek unitatez unitate aurkezten dira, lantzen diren gaitasun eta proposatzen diren iradokizun didaktikoekin batera.

“Dinamiko” hitzak laburbiltzen du metodologia. Jardueren eta iradokizun didaktikoen eskaintza zabalak KANTU-KONTARI proiektuko ikasmaterialak taldearen dinamikara egokitzeko

6

aukera ematen du, gaitasunak argi azalduta eta ebaluazio prozedurak ardatz hartuta betiere.

Horri guztiari esker, irakaslearen partaidetza eta aukeraketa pertsonalizatua da, eta aldi berean, irakasle bakoitzaren ekarpenetara irekia aurkezten da. Horrenbestez, KANTU-KONTARI proiektuaren ametsa egi bihurtzea, hein batean, irakasle eta ikasketa-taldearen balio eta gogoaren esku gelditzen da.

Ebaluazioari dagokionez, ebaluazio-prozesu etengabearen ideia, ikasleen ikaskuntzari eta irakasleen esku-hartzeari lotua, unitate bakoitzeko fitxetan jasota dago. Ebaluazio fitxa horiek ebaluazio argi eta zehatza egiteko diseinatuta daude, eta ikasturte amaierako ebaluazio-irizpideekin osatzen da.

Proiektuaren ikasmaterialak KANTU-KONTARI lehen ziklorako proiektua ikasmaterial hauek osatzen dute:

– Paperezko euskarrian:

Ikaslearen liburua, ikasturte bakoitzeko bat. Ikasleek ardatz izango dute liburu hori ikasturte osoan zehar. Sei unitatek osatzen dute, eta unitate bakoitza sei ataletan banatuta dago: aurkezpen-orria eta aurkezpen-kanta; ingurune hurbileko soinu, isiltasun, musika eta zaratak; entzun, identifikatu eta interpretatu ariketak, musika-hizkuntza atala, jolasen tartea eta musika-adierazpenaren atala.

Ikaslearen lan-koadernoa, ikasturte bakoitzerako bat. Ikasleek jasotako ezagutzetan trebatzeko eta horiek finkatzeko izango du lan-koadernoa. Ikaslearen liburuko eskemari jarraituz, bakarka egiteko ariketa osagarriak eskaintzen dira.

Irakaslearen gidaliburua, ikasturte bakoitzeko bat.

Ikaslearen liburuko eta lan-koadernoko ariketen azalpenak modu sekuentzialean eskaintzeaz gain, hainbat iradokizun didaktiko eransten dira. Bestalde, edukiek, horien sekuentzializazioak, lantzen diren gaitasunek eta ebaluazio fitxek osatzen dute gidaliburua. – Euskarri digitalean:

Irakaslearen gidaliburua, ikasturte bakoitzeko bat. Gidaliburu hori sarean zintzilikatuta egongo da, pdf formatuan.

Audio diskoa, ikasturte bakoitzerako bat. Ikaslearen liburuko eta lan-koadernoko ariketen pistek osatzen dute.

7

LEHEN HEZKUNTZA

Oinarrizko gaitasunak eta musika-hezkuntza Eskakizun konplexuei erantzuteko eta askotariko lanak behar bezala egiteko ahalmenean oinarritzen da oinarrizko gaitasuna. Horrenbestez, gaitasunek trebetasun praktikoak, ezagutzak, motibazioa, balio etikoak, jarrerak, emozioak eta gizarte-arloko nahiz portaeraren alorreko osagaiak hartzen dituzte, eta gizakiek batera erabiltzen dituzte horiek guztiak lanak modu eraginkorrean egiteko. Eskolako eguneroko dinamikan zaila da gaitasun bat besteetatik bereiztea, denak lantzen baitira, neurri batean.

Hona hemen zortzi gaitasun, horietako bakoitza musika-ezagutzaren jabetze-prozesuan duten eraginak zehaztuz eta argituz.

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna

Arte-hezkuntzaren bidez haurrak hobeto ezagutzen du bere ingurua; gizakiak, musika-baliabideen edo baliabide plastikoen bitartez, mundua islatzeko sortu dituen arte-adierazpenen hainbat arlo landuko dira musikako gelan.

Bestalde, teknologia artearen ikaskuntzaren ekintza-esparrua zabaltzen duen tresnatzat hartu behar da, informazio- eta adierazpen-eremuak hobeto ezagutzeko eta horiekin lan egiteko aukera ematen digun tresnatzat.

Osasun-kulturarako gaitasuna honako jardueren bidez lantzen da musikako gelan: kantua, psikomotrizitatea eta instrumentuen bidez egiten den soinua. Jarduera horietarako behaketa, esperimentazioa, gogoeta eta gorputzaren kontrol handia behar da. Gelan egiten diren ekintzen bitartez, soinua, isiltasuna eta musikaren erabilerak osasunean, ingurugiroan eta gizakien bizikalitatean duen eraginari buruz gogoeta egin eta ondorioak ateratzen dira.

Ikasten ikasteko gaitasuna

Musika-hizkuntzak hamaika aukera eskaintzen dizkigu gaitasun hau lantzeko: dantza-interpretazioan, musika-tresnen bidez edo ahozko interpretazioetan, ikasleek memoria-estrategiak landu behar dituzte, beren ahalmen intelektualei etekina atera, egin beharreko lana aurreikusi eta antolatu, eta muga emozionalak gainditu. Bizitza osoan zehar musika ikasten jarraitzeko motibazioa eduki beharko dute, eta musikari dagozkion erabakiak hartzeko behar adina entrenamendu eta ezagutza nahikoak izan behar dituzte oinarrizko eskolaldia amaitzean.

Matematikarako gaitasuna

Arte-proiektu askotan problema teknikoak konpondu behar izaten dira, eta horretarako, matematikaren pentsamendu-tresnak eta -baliabideak erabili behar izaten dira. Bestalde, musikaren eta matematikaren arloen arteko loturak nabarmentzen diren gaiak lantzean ere garatuko da gaitasun hau musika-gelan. Adibidez: musikaren metrika, proportzionaltasuna, eskalak eta bitarteak, serie harmonikoak, matematiken erabilera konposizio musikalen hainbat arlo kalkulatu eta eratzeko, eta akustikari dagozkion matematikako eta fisikako hainbat kontzeptu ulertzeko.

10

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna

Musikak komunikaziorako gaitasuna lantzen lagunduko du, gaiari lotutako testu eta dokumentu bereziak irakurri eta ulertuz, hainbat kultura-testuingurutan diskurtso mota jakin batzuk erabiliz (azalpenak eta arrazoitzeak gehienbat) eta musika-hiztegi berezia barneratuz eta erabiliz.

Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna

Eskolaldi osoan zehar modu arautuan txertatu behar dira baliabide teknologikoak, behar bezalako eragina izan dezaten bai musikaren arloan bai beste arloetan ere. Adin honetako ikasleak oso ohituta daude irudi eta soinuak baliabide teknologikoen bitartez manipulatzen. Gelan sortutako soinuak eta irudiak grabatu egingo dira, ondoren aztertzeko edo beste ekoizpen handiagoetan erabiltzeko. Informazio-iturri digitalen erabilera ere landuko da hainbat musika-jardueretan.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna

Taldeko kide guztien lankidetasuna eta koordinazioa behar da musika-gelan egiten diren jarduera guztietan (taldean abestu, dantza edo musika-tresnekin musika egin). Beraz, derrigorrez norberaren ideiak adierazi eta gainerako pertsonenak entzun beharko dituzte ikasleek, besteen lekuan jartzeko gai izan beharko dute, eta solaskidearen ikuspuntua ulertzen saiatuko dira. Era horretako trebetasun asko eta asko landuko dira musika egitean.

Musika-gelan egiten diren jarduerek gaitasun honetan sakontzeko aukera emango dute, norberaren eta gainerakoen ahalmenak errespetuz onartuz eta beste kultura eta errealitate soziokulturaletako musika eta adierazpen kulturalak ezagutuz eta horiez gozatuz.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna

Musikako ikasgaian, inguruko musikarekiko interesa sentitzeko, musika entzuteaz gozatzeko eta musika modu aktiboan egiteko beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak menderatzen direnez, laguntza handikoa da kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna barneratzeko.

Inguru soziokulturalekiko harremanetarako beharrezkoa den jakinduria eskuratzen du ikasleak musikako ikasgaiaren bidez, eta bere errealitate kulturalean parte hartzen laguntzen dio ikasgaiak, artearen aurrean kritiko izateko jarrera indartuz.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna

Honako hauek dira gaitasun honek eskatzen dituen trebetasun eta jarrerak: irmotasunez, erantzukizunez, akatsetatik ikasteko eta arriskuak hartzeko prest egonez, norberaren irizpideei jarraituz, erabakiak hartuz eta ebaluatuz, banakako edo taldeko proiektuak prestatzeko eta aurrera ateratzeko autonomia eta ekimena izatea.

Egoera horiek musika-gelako dinamikan sortzen dira, betiere ikasleari erabakiak hartzeko aukera ematen zaionean, arriskuak hartzera bultzatzen denean, akatsak egitearen beldurra uxatzen denean, eta bere aukera eta ahalmenak nabarmendu eta baloratzeko espazioak sortzen direnean.

11

Lehen hezkuntzarako helburu orokorrak 175/2007 Dekretutik hartuta:

1. Oro har, ikusizko kulturako eta musika-kulturako arteek eta produktuek ideiak, sentimenduak eta bizipenak jakinarazteko eta adierazteko eskaintzen dituzten aukerak ulertzea. Arte eta produktu horiek Euskal Herriko eta oro har herri guztietako ondarea eratzen duten elementutzat hartzea, eta, horrela, artea eta kultura ezagutzen eta gozatzen laguntzea.

2. Arte-hizkuntzen tekniken, baliabideen eta arauen oinarrizko ezagutza eta jakintza izatea.

Teknologiek eskaintzen dituzten aukerak irakastea, sorkuntza-lanetan erabiltzeko; era horretara, autonomia lortu arte-hizkuntzaren bidezko komunikazioan.

3. Arte-adierazpenen teknikak, baliabideak eta arauak ikertzea eta aztertzea, ikusizko kulturako eta musika-kulturako lanetan, lan horiek hobeto ulertzeko eta lan horiez gehiago gozatzeko, eta erreferente estetiko berriak garatzeko aukera izateko. Horrez gainera, arte-hizkuntzaren eremua zabaltzea.

4. Pentsaera dibergentearen eta konbergentearen trebetasunak eta norberaren eta besteen ideiak eta sentimenduak berregiteko ekimena, irudimena eta sormena erabiltzea, beharrezko prozesuak antolatuz, arte-ekoizpeneko lanetan erabili ahal izateko.

5. Gai izatea sorkuntza-proiektuak eta -lanak osatzean emaitza jakin batzuk lortzeko jarraitu beharreko prozesuen plangintza egiteko, ebaluatzeko eta doitzeko, eta horrek guztiak eskatzen dituen erronkak ezagutzea. Horrez gainera, arazoak sortuz gero, jarrera eraikitzaileez konpontzea.

6. Arteen eta ikusizko kulturako eta musika-kulturako produktuen funtzio sozialak eta erabilerak ezagutzea, eta norberaren eta besteen esperimentuetan ezagutzea, produktu horiek hainbat garai eta kulturatan izan dezaketen eta izan duten zeregina ulertzeko eta norberaren kultura-ondarea eta inguruko beste kulturen ondarea ezagutzeko.

7. Ikusizko arte-ekoizpenak eta musika-ekoizpenak eta ekoizpen horiek sortu diren garaiaren eta tokiaren ezaugarriak lotzea, ekoizpenen arte-balioa ulertzeko, bai eta garai edo gizartetalde baten adierazpen gisa ekoizpenek izandako balioa ere. Horrela, arte-ekoizpenaren eta ekoizpenak ingurune fisikoan eta gizarte-ingurunean duen oihartzunaren eta esanahiaren balioa ezagutzeko eta kritika-prozesuak hartzeko bideak irekiko dira.

8. Taldeko arte-jardueretan parte hartzea, besteren ekimenei eta ekarpenei laguntzea eta ekimen eta ekarpen horiek aintzat hartzea, errespetatzea eta elkartasunez jokatzea, arte-emaitza ona lortzen lagunduko duten lankidetzako eta talde-laneko trebetasunak garatzeko eta, gizartearen alderditik begiratuta, garapen pertsonala izateko.

9. Norberaren artelanetan konfiantza izatea, lanak egiten gozatzea eta norberaren eta taldearen hazkunderako egiten duen ekarpen aintzat hartzea, autoestimua sendotzeko eta ideiak eta sentimenduak adierazteko gaitasuna hobetzeko.

10. Euskal kultura-ondarea eta beste herri batzuetako ondarearen arte-adierazpenak ezagutzea eta balioestea eta adierazpen-moduak gordetzeko eta berritzeko egindako lana aintzat hartzea. Kontuan hartzea zer-nolako aberastasuna ematen duten hainbat kulturatako pertsonekin trukea izateak.

12

Metodologia Asko eta asko dira irakasleak aukeratu ditzakeen hezibide edo metodoak. KANTU-KONTARI proiektuaren kasuan hauek dira erreferente bezala hartu diren hezibide nagusiak: musika irakaskuntzan hainbeste erabiltzen diren metodo aktibo-historikoak, hezibide aktiboa eta gidatutako ikasketa-prozesuaren hezibidea.

Musika-irakaskuntzarako metodo aktibo-historikoen artean hauexek erabiliko dira gehien: Orffen heziketa-eredua (musika-tresnen bidezko adierazpenean oinarrituta), Wuytacken eredua (irudien bidez sormena eta irakurketa bultzatzen ditu, landu beharreko arlo musikalak ikusi eta ulertzeko), Willemsen heziketa-eredua (kantu laburren irakurketa eta erabilera, eskalako bitarteak lantzeko), Dalcroze eredua (mugimenduan oinarritutako ariketak) eta Kodalyren heziketaeredua (folklorearen erabileran oinarritua).

Adierazpen-hezibide aktiboek adierazpenen bidez azaltzen diren edukiak eskuratzeko aukera ematen dute, eta ikasketa emankorra eta esanguratsua izan dadin baldintzak betetzen direnean kalitatezko ikasketa-prozesu bat bermatzen dute. Hauexek dira aipatutako baldintzak: esanahi logikoa, psikologikoa eta ikasketarako gogoa izatea.

Gidatutako ikasketa-prozesuaren hezibideak irakatsi eta deskubritzeko ekintzak batu egiten ditu, laguntza pedagogikoen bidez ikaslea bera izan dadin ikasketen edukiei forma ematen diena.

Hezibide horien bat-egiteak oso irakaskuntza aktiboa bultzatzen du, sormen handikoa eta pertsona bakoitzaren beharrei egokitua, diziplinartekotasuna bideratzen duena eta globalizatzailea dena.

Hezibide horiek honako jardueretan gauzatzen dira: ahozko interpretazioa, tresnen bidezko interpretazioa, gorputz-adierazpena, dantza, entzunaldiak, partitura edota idazkera konbentzionala zein ez-konbentzionala abiapuntutzat hartutako interpretazioak, adierazpen grafikoak, hautemateko jolas musikalak, soinuak bereiztea, imitatzea, sormen musikalerako pentsatutako jarduerak eta abar; unitate didaktiko bakoitzean zehaztuta egongo dira horiek guztiak.

Banakotasuna da hezkuntza-ekimenen oinarrizko printzipio bat. Taldearen aniztasunaren arrazoiak berriz asko izan daitezke: ezagutzak, trebetasunak, gaitasunak, arrazoi soziokulturalak, eta abar. Musikako edukiak ikasle bakoitzaren ezagupen mailatik abiatuta antolatuko dira, eta ikasleen beharretara egokituko dira beharrezkoak diren ekintza metodologikoen bidez, ikasleriaren interes eta gaitasunen arabera, betiere, eta taldeak duen elkarkidetzarako joera indartuz.

KANTU-KONTARI proiektuak eskolako hainbat dinamikatara egokitu ahal izateko hainbat aukera eskaintzen ditu beraz.

13

L E H E N H E Z K U N T Z A KO L E H E N Z I K LO A

Lehen ziklorako helburu orokorrak 1. Musika-kulturako arteak eta produktuek ideiak, sentimenduak eta bizipenak jakinarazteko eta adierazteko eskaintzen dituzten aukerak ulertzea. Arte eta produktu horiek gertuko testuinguruko eta hainbat kulturatako pertsona eta artisten esperientziekin lotzea, arteaz eta kulturaz gozatzen ikasiz.

2. Arte-hizkuntzen oinarrizko tekniken, baliabideen eta arauen ezagutza eta jakintza izatea.

Teknologiek eskaintzen dituzten aukerak erabili, arte-ekoizpenetan norbere ideiak, behaketak, bizipenak, musika-esperientziak, etab. erakutsiz.

3. Musika-ekoizpenen teknika errazak, baliabideak eta arauak ikertzea eta aztertzea, eta ekoizpen horietako hizkuntzen oinarrizko elementuak ezagutzea, arte-hizkuntzaren eremuak zabalduz.

4. Musika-adierazpenetarako materialak, naturako elementuak, tresnak, euskarriak, ahotsa, gorputza‌ probatzea eta erabiltzea.

5. Gai izatea sorkuntza-proiektuak eta lanak garatzean emaitza jakin batzuk lortzeko egin beharreko prozesuen plangintza egiteko, eta horrek guztiak eskatzen dituen erronken jakinaren gainean egotea. Horrez gainera, arazoak sortuz gero, jarrera eraikitzaileen bitartez konpontzea.

6. Musika-kulturako produktuen funtzio sozialak eta erabilerak ezagutzea, produktu horiek hainbat garai eta kulturatan izan dezaketen eta izan duten zeregina ulertzeko eta norberaren kultura-ondarea eta inguruko beste kulturen ondarea ezagutzeko.

7. Musika-ekoizpenak eta ekoizpen horiek sortu diren garaiaren eta tokiaren ezaugarriak lotzea, ekoizpenen balio artistikoa ulertzeko, bai eta garai edo gizarte-talde baten adierazpen gisa ekoizpenek izandako balioa ulertzeko ere.

8. Taldeko arte-jarduera errazetan parte hartzea, besteren ekimenei eta ekarpenei laguntzea eta ekimen eta ekarpen horiek aintzat hartzea, errespetatzea eta elkartasunez jokatzea, arteemaitza ona lortzen lagunduko duten lankidetzako eta talde-laneko trebetasunak garatzeko.

9. Norberaren artelanetan konfiantza izatea, lanak egiten gozatzea eta norberari eta taldeari egiten dioten ekarpena aintzat hartzea, autoestimua sendotzeko eta ideiak eta sentimenduak adierazteko gaitasuna hobetzeko.

10. Euskal kultura-ondarea eta beste herri batzuetako ondarearen musika-adierazpenak ezagutzea eta balioestea. Kontuan hartzea zer-nolako aberastasuna ematen duten hainbat kulturatako pertsonekin trukea izateak.

16

Lehen ziklorako edukiak 175/2007 Dekretutik hartuta:

1. Eduki multzoa. Musika entzumenaren bidez hautematea eta ulertzea.

• Soinu-iturriak ikertzea, eta naturako eta gizarte-inguruneko soinuen ezaugarriak bereiztea.

• Soinuaren eta soinua sortzen duten soinu-iturrien aukerak aztertzea, eta haien ezaugarriak identifikatzea.

• Eskolako musika-tresnak eta musika tradizionaleko, popeko, rockeko eta orkestrako tresna ohikoenak ikusiz eta entzunez ezagutzea, bai eta hainbat motatako ahotsak ere.

• Hainbat estilo eta kulturatako musika-konposizio laburrak modu aktiboan entzutea.

• Abestietan eta musika-lanetan errepikapena eta kontrastea abiapuntu hartuta egindako musika-forma errazak ezagutzea.

• Soinuaren altuera eta iraupena bereiztea, eta grafia konbentzionalen eta ez-konbentzionalen bidez irudikatzea.

• Inguruneko soinuak aurkitzeko jakin-mina, eta hainbat estilo eta kulturatako musika-lanak entzuten gozatzea.

• Zarata-egoerako eta kutsadura akustikoko egoerak identifikatzea.

• Isiltasunak musikan eta elkarbizitzan duen garrantzia balioestea.

• Entzunketetan eta beste hainbat musika-emanalditan izan beharreko jokabideak ezagutzea eta errespetatzea.

• Inguruneko musikak eta musika-emanaldiak deskribatzea.

2. Eduki multzoa. Musika-adierazpena, -interpretazioa eta -sorkuntza.

• Ahotsaren, gorputzaren eta objektuen soinu-aukerak eta naturako soinuak aztertzea.

• Abesti errazak aho batez interpretatzea eta buruz ikastea.

• Euskal kultura-ondarearen eta beste kultura batzuen abestien eta dantzen bilduma.

• Ahotsa, gorputz-perkusioa eta musika-tresnak erabiltzea, testu errezitatuei, abestiei eta dantzei laguntzeko.

• Ahotsa zaintzearen garrantziaz ohartzea, tresna naturala eta gainerakoekin komunikatzeko bitartekoa baita.

• Perkusio txikiarekin interpretatzeko oinarrizko trebetasunak eskuratzea.

• Instrumentazio errazen interpretazioa, Instrumentarium Orff-erako.

• Mugimenduen, segida soinudunak dituzten joko motorren eta dantza errazen oinarrizko teknikak praktikatzea.

• Grafia konbentzionalak eta ez-konbentzionalak dituzten partitura errazen idazketa eta irakurketa.

• Ahozko adierazpenarekin, musika-tresnen adierazpenarekin eta gorputz-adierazpenarekin gozatzea.

• Eskema erritmikoekin eta melodikoekin inprobisatzea.

17

Lehen ziklorako ebaluazioa 175/2007 Dekretutik hartuta:

1. Kantatzeko, marrazteko‌ premia sentitzea, eta gertuko testuinguruko eta hainbat kulturatako pertsonen eta artisten esperientziekin harremanetan jartzea.

1.1. Musika edota arte bisualak jardueretan erabiltzen dituen.

1.2. Artearen eta kultura-produktuen komunikazio-alderdia ulertzen duen.

1.3. Musika-jarduerak edo jarduera bisualak atsegin dituela adierazten duen.

1.4. Artelanak ematen duen informazioa interesatzen zaion.

2. Arte-ekoizpenetan ideiak, behaketak, bizipenak, musika-esperientziak‌ agertzea, oinarrizko teknikak eta baliabideak erabiliz.

2.1. Musika-hizkuntzaren edo hizkuntza bisualaren kodeak oinarrizko mailan erabiltzen dituen.

2.2. Arte-hizkuntzen oinarrizko elementuak ondoren erabiltzeko gogoratzen dituen.

2.3. Musika-hizkuntzaren eta hizkuntza bisualaren parametroak aztertzen dituen.

2.4. Musika-hizkuntza eta ikusizko hizkuntza behar bezala deszifratzen dituen.

3. Ekoizpen bisualak eta musika-ekoizpenak aztertzea, eta teknika errazak, materialak eta ekoizpen horietako hizkuntzen oinarrizko elementuak ezagutzea.

3.1. Lan baten barruan kontrastean diren arloak bereizten dituen.

3.2. Entzundako edo ikusitako lana estimatzen duela erakusten duen.

3.3. Aurretik aurkeztutako musika-lan edo lan bisual bat entzun edo ikusi ondoren haren alderdi garrantzitsuenak hautematen dituen.

3.4. Teknika edo estiloei erreparatzen dien.

4. Materialak, naturako elementuak, tresnak, euskarriak, ahotsa, gorputza‌ probatzea, eta gauzak adierazteko eta komunikatzeko erabiltzea.

4.1. Musika-produktu bat egiteko ahotsarekin probak egin eta hainbat material erabiltzen dituen.

4.2. Lan bat interpretatzeko edo berregiteko aukera bat baino gehiago probatzen duen.

4.3. Arte-ekoizpenerako interesik eta ekimenik baduen.

4.4. Musika-lana edo lan bisuala hobetzeko ideiarik ematen duen.

5. Lanaren plangintza egiten du, proposamen jakin baten arabera finkatuko faseak arrazoituz.

5.1. Lanean hasi aurretik apur bat itxaroten duen.

5.2. Artelanean egin beharreko esku-hartzeak ordenatzen dituen.

5.3. Arazoak igarri eta konponbideak bilatzen dituen.

5.4. Ikaskuntza-prozesuan jarrera kritiko eta eraikitzailea duen.

18

6. Hainbat garai historikotako eta hainbat kulturatako kultura bisualeko eta musika-kulturako arteen eta produktuen zenbait funtzio eta erabilera ezagutzea, gertuko esperientziatik abiatuta.

6.1. Artearen gizarte-funtzioak ezagutzen dituen.

6.2. Musika-mezuen eta mezu bisualen zentzua bereizten duen.

6.3. Musika-materialak eta material bisualak erabileraren arabera bilatzen dituen.

6.4. Bere kultura-ondarea eta beste kulturen ondarea ezagutzea ardura zaion.

7. Irudiak eta musika egiteko hainbat moduren arteko aldeak ezagutzea, irudi eta musika horiek sortzen diren testuinguru historikoak eta kultura-testuinguruak kontuan hartuta.

7.1. Artelanaren alderdi garrantzitsuak, testuinguru barruan aurkeztuta, bereizten dituen.

7.2. Musika-objektuari edo objektu bisualari buruz galderarik egiten duen.

7.3. Lanak zer testuingurutan egiten diren ezagutzeko jakin-minik baduen.

7.4. Landutako musika-lanari edo lan bisualari buruzko iritzirik ematen duen.

8. Arte-ekoizpen errazak taldean egitea.

8.1. Lan-erritmo egokia izaten eta erritmoari eusten saiatzen den.

8.2. Laneko materialak arretaz erabiltzen eta jasotzen dituen.

8.3. Aldaketarik sortuz gero moldatzeko gaitasunik baduen.

8.4. Ikaskideei ahal duen neurrian laguntzen dien.

9. Arte-jardueretan, ideiak, gertaerak, esperientziak eta bizipenak inhibiziorik gabe agertzea, sormenez eta modu pertsonalean.

9.1. Artea adierazpide gisa erabiltzea atsegin duen.

9.2. Soinu-elementuak eta elementu bisualak sentimenduak adierazteko askatasunez erabiltzen dituen.

9.3. Lanak azken ukituak eginda aurkezten dituen.

10. Adierazpen bisual estetikoen eta musika-adierazpenen arteko aldeak eta alderdi komunak ikustea eta hautematea, eta kultura-aniztasun eta -aberastasuntzat hartzea.

10.1. Inguruko arte-adierazpenei buruzko galderarik egiten duen.

10.2. Kultura-ereduen arteko aldeak hautematen dituen.

10.3. Kultura-jardueretan parte hartzeko interesik baduen.

10.4. Arte-adierazpenek lilura sortzen dioten.

19

LEHEN MAILA

HELBURU DIDAKTIKOAK Euskal kultura-ondarearen musika-adierazpenak eta beste arte-ondare batzuk ezagutzea, baloratzea eta horiez gozatzea.

Kantatuz, dantzatuz, musika eginez, musika entzunez, gertuko testuinguruko eta beste kultura batzuetako arte-adierazpenak ezagutzea.

Arte-ekoizpenen bidez norberaren deskribapena egitea eta ideia eta bizipenak konfiantzaz agertzea.

Musika-hizkuntzaren oinarrizko kode eta parametroak ezagutzea. Jolasen bidez hizkuntzan eta musikan trebatzea.

Dantza, entzumen aktibo eta interpretazio jardueren bitartez, musika-ekoizpenen egitura eta ezaugarriak ulertzea.

Teknika errazak eta oinarrizko elementuak erabiliz musika eta dantza ekoizpenak sortzea.

Haurraren gertuko testuinguruan dauden soinuak eta isiltasun-egoerak bereiztea, eta soinuiturriak ezagutzea eta identifikatzea.

Musika-adierazpenerako tresnak ezagutzea, bereiztea eta erabiltzea: eguneroko tresnak, ahotsa, musika-tresnaak, norbere gorputza‌ Baliabide horiek erabiliz arte-ekoizpenetan parte hartzea, banaka edo taldean.

Arte-adierazpenetarako behar ditugun baliabideak zuzenean erabiltzea.

Musika- edo dantza-ekoizpen bat burutzeko behar den lana egitea, bai taldean bai banaka.

Prozesuaren fase guztietan parte hartzea, ideiak sortzen, hobetzeko proposamenak egiten eta trebatze ariketak egiten, publikoaren aurrean lana aurkeztu ahal izateko.

Lan egiteko erritmo egokiari eustea eta besteei laguntzea.

Musika-ekoizpenen garaiaren eta tokiaren ezaugarriak ezagutzeko interesa edukitzea.

22

23

5. ZALDIKOMALDIKOAN.

5. SOKEKIN JOLASEAN.

4. APALAGO, MESEDEZ.

3. ZORIONAK, KLIKU!

2. ATERA HOTSA GORPUTZARI

1. KANTU KONTARI

Hiria/Herria.

Soinua, isilunea eta zarata.

Natura. Izadiko soinuak eta gizakiek sorturiko soinuak.

Herriko jaiak.

Eguneroko soinuak eta festatako soinuak.

“Atxia motxia”. ( 40)

“Lari, lari, lari”. ( 51)

Beltz-isilunea.

Mi nota.

“Perkusio txikiarekin”( 25)

Beltza nota-irudia.

Sol nota.

“Hainbat aukera”. ( 10)

Zazpi notak.

Pentagrama.

Sol klabea.

“Sol klabea”. ( 7)

MUSIKAHIZKUNTZA

Kutsadura akustikoa

Kortxea-bikotea.

Re eta fa notak.

“Hau bai, hau marka”. ( 47)

Jarrera egokia: Forte eta piano. soinuaren erabilera Do nota.

“Piano eta forte”. ( 36)

Musika-tresnak zaindu

Gorputza ezagutu

Ahotsa zaindu

JARRERA

Altuera: SoinuJarrera egokia: mugimendua. zinean Soinu zorrotzak eta grabeak.

“Behetik gorantz”. ( 58)

Iraupena: Luzea eta motza.

Pultsua.

Intentsitatea: Forte eta piano.

Urtebetetze-eguna. Perkusio txikia Soinua, isilunea eta musika.

“Tan, tan, tan”. ( 20)

“Urlia dago negarrez”. ( 29)

Ikastetxea.

Gorputz-perkusioa Soinua eta isilunea.

“Rau, rau, rau”. ( 10)

SOINU BALIABIDEAK ETA PARAMETROAK

Ahots-tinbrea Etxea.

Soinua eta isilunea.

INGURU HURBILA

“Kantu-kontari”. ( 1)

ABESTIA

EDUKIEN TAULA

KONPOSAGILEA

Origamia.

Hegazkina.

Euskal mitologia: “Martin txiki eta jentilak”. ( 49)

Oroimenaren iraupena.

Erloju eroa.

Haizearen orrazia.

Marraztu argazki bat.

“Tirauki”. ( 18) Jolastu mikrofonoarekin.

Ahotsa.

Gitarra: klasikoa, akustikoa eta elektrikoa.

MUSIKA-TRESNAK

Danborra

Haendel, G. F.: Errege-su artifizialetarako musika.

“Minuetoa”. ( 60)

Haydn, F. J.: Sinfonia.

“Sorpresa”. ( 50)

Txalaparta.

Danbolina eta txistua.

Trikitixa eta panderoa.

Tronpeta.

Biolina.

Biola.

Biolontxeloa.

Kontrabaxua.

Vivaldi, A.: Gitarra.

Lau urtaroak.

Biolina.

“Udaberria”. ( 39)

Ravel, M.: Boleroa. ( 28)

J. S. Bach: Perkusio txikia.

2. Suitea.

Zeharkako flauta.

“Badinerie”. ( 19)

“Baga, biga, higa”. Mozart, W. A.: Txirula magikoa. ( 8) Pasa mezua!

“Txori saltzailea naiz”. ( 9)

JOLASAK

U N I TAT E E TA K O AT A L E N A Z A L P E N O R O K O R R A 1.1. Atala

Gure arte-ondarearen aberastasuna ikasgelara eraman nahi izan da euskal herri-kantu eta doinuak ezagutu eta ikasteko jarduera honekin. Abestia nola ikasi erakutsiko du irakasleak. Abestia ikasteaz gainera, dantza, antzerkia, gorputz-perkusioa, instrumentuen erabilera, gorputzaren bidezko adierazpena eta ahotsaren erabilera bultzatzen du jarduera honek. Jolasaren bitartez haurraren autonomia eta ekimena indartu nahi da.

GAITASUNAK

Ikasten ikasteko gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

1.2. Atala

Hainbat egoeratan ikusiko ditugu gure protagonistak; Iaio eta Kliku: gorputzarekin soinuak egiten, perkusio txikiko instrumentuak jotzen, musika egiten, jolasten, zaldiko-maldikoetan, musikaz gozatzen‌

Ahozko adierazpena bultzatu nahi du jarduera honek. Musikarekin lotuta dauden hainbat gaiei buruzko kontzeptuak eta terminologia ezagutu eta erabiltzeaz gainera, haurraren ahozko adierazpena ohiko jarduera bat bihurtzea da atal honen helburua.

Aldi berean, haurraren arlo artistikoa bultzatu nahi da jarduera plastikoen bitartez (margoketa).

Atal honetako jolasen helburua haurraren irudimena bultzatzea eta konfiantzan oinarritutako banakako partaidetza eta talde-dinamika indartzea da.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

2. Atala

Hona hemen atal honen helburu nagusia: soinu-iturriak, zaratak, musikak eta isiltasunak haurraren gertuko testuinguruetan duten presentziaz jabetzea. Soinuak entzun, ezagutu, bereizi, deskribatu eta sailkatu egingo dira jardueretan, gogoetaren eta partaidetzaren bidez.

Ikasleak, bere iritziak denen aurrean azaltzeaz gainera, besteen iritziak eta gogoetak entzun eta kontuan hartuko ditu; era horretara, haurraren autonomia eta autoestimua indartuko dira.

Jolasen bidez landutako kontzeptuak haurraren eguneroko dinamikaren parte bilakatuko dira.

24

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

3. Atala

Ahots-tinbrea eta soinuaren ezaugarriak entzun, esperimentatu, bereizi eta identifikatu. Sormena bultzatzea eta bere ekarpenak konfiantzaz ezagutaraztea da atal honetako jardueren egitekoa.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

4. Atala

Haurraren eguneroko errealitatean oinarrituta dauden soinu-serieak irakurri, identifikatu, barneratu eta sortuko dira, eta, era horretara, haurra musikaren grafia konbentzionalean murgiltzen joango da. Atal honek modu berezian lantzen du memoria, eta baita emandako erritmo batera egokitzeko gaitasuna ere.

GAITASUNAK

Ikasten ikasteko gaitasuna.

Matematikarako gaitasuna.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

5. Atala

Soinuak, musikak eta zaratak gure bizitzan duen lekuaz eta garrantziaz jabetzeko atala da hau: ahotsa zaintzearen garrantzia ezagutu, gorputzaren soinu-aukerak aztertu, instrumentuak zaintzearen garrantziaz gogoeta egin, soinuak eta zaratak guregan duen eragina baloratu eta soinuarekin zerikusia duten jarrerei buruz gogoeta egin.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

25

6. Atala

Musika-hizkuntza islatzen duten elementu abstraktuak, matematikaren pentsamendu-tresnak eta baliabideak erabiltzea oinarrizkoak dira musika-irakaskuntzan: besteak beste soinuaren iraupena eta irudikapena, soinuaren altuera eta irudikapena, hainbat kontzepturen arteko proportzionaltasuna, forma geometrikoen trazatuak, gauzen diseinuak, neurri eta kokapenen erabilera, tarteen eta distantziaren erabilera. Atal honetan modu isolatuan lantzen dira kontzeptu horiek guztiak.

Musika-elementuen irakaskuntzak eragin handia du haurraren ikasteko eta lan egiteko ohituretan, eta atal honetako jardueren bitartez, arteak eta bereziki musikak gure bizitzan duen eraginaz jabetzeko aukera izango du.

GAITASUNAK

Ikasten ikasteko gaitasuna.

Matematikarako gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

7.1. Atala

Haurraren jakin-mina eta interesen esparrua indartu eta zabaltzeko beharra ikusten dugu, eta hau da beste eratako arte-adierazpenak aurkezteko nahiari emandako erantzuna. Beren errealitatetik gertu egon litezkeen informazio-atal txikiekin motibatu eta ikasteko modu berriak indartu nahi dira jarduera honen bitartez.

GAITASUNAK

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

7.2. Atala

Atal honetako jardueren bitartez (jolasa, dantza, antzerkia, kontakizunaren grabazioa), haurra jabetuko da eguneroko gauzak arte-adierazpen askotan agertzen direla eta, hainbat kasutan, arteadierazpenak gauzatzeko erabiltzen direla. Aurkezten diren elementuak haurraren gertuko errealitatetik hartu (bere gorputza, etxean erabiltzen dituen aurrerapen teknologikoak‌) eta gizakiaren bilakaeraz gogoeta egiteko eta norberaren iritziak indartzeko eta besteen aurrean adierazteko gonbita egingo zaie.

26

LANTZEN DIREN GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

8.1. Atala

Europako musika historikoaren ondarean murgiltzea da atal honen helburua. Musika historikoaren protagonista nagusien bizitza ezagutu, garai artistiko nagusiak ezagutu, eta, aldi berean, haurraren autonomia bultzatu, teknologia digitala erabiltzeko eskaera eginez.

GAITASUNAK

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

8.2. Atala

Atal honetan aurkeztutako egileen obra nagusiak lantzen dira modu ludikoan, jolas, irudi, dantza, antzerki eta abarren bitartez. Dantza eta gorputz-adierazpena erabiltzen dira nagusiki musika-ezagutza barneratzeko; haurrak doinuen altuerak, erritmoak, musika-formak, tinbreak‌ bereganatuko ditu, gorputz-mugimenduaren eta gorputz-adierazpenaren bitartez.

GAITASUNAK

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

9. Atala

Aurreko atalean agertu diren musika-tresnei eskaintzen zaio tarte hau, musika klasikoan, herrimusikan edota pop/rockean erabiltzen diren musika-tresna erabilienak ezagutzeko. Haurrak musika-tresnak ezagutzeaz gain, aztertu, alderatu eta horiei buruz dakitena gelakideen aurrean azalduko du.

GAITASUNAK

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

27

L E H E N M A I L A U N I TAT E Z U N I TAT E

1 . U N I TAT E A Kantu-kontari

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna: 1.2, 2, 3, 5 eta 7.2 ataletan.

Ikasten ikasteko gaitasuna: 1.1, 4 eta 6 ataletan.

Matematikarako gaitasuna: 4 eta 6 ataletan.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna: 1.2, 2, 5, 7.2 eta 9 ataletan.

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna: 3, 7.1 eta 8.1 ataletan.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna: 5, 7.2 eta 8.2 ataletan.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna: 1.1, 6, 7.1, 8.1, 8.2 eta 9 ataletan.

Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna: 1.1, 3, 4, 7.1 eta 8.1 ataletan.

EDUKIAK

1. Eduki multzoa: Musika entzumen bidez hautematea eta ulertzea.

Etxean ematen diren soinuak eta isiltasun egoerak ikertzea eta ezaugarriak bereiztea.

Etxeko soinuak eta soinu-iturrien aukerak aztertzea, eta haien ezaugarriak identifikatzea.

Ahots tinbrea entzun, bereizi eta identifikatzea: Emakumezkoa, gizonezkoa, haur ahotsa.

Musika-tresnak ikusiz eta entzunez ezagutzea: gitarra.

Hainbat estilo eta kulturatako musika-konposizio laburren entzumen aktiboa: Mozart, W. A.: Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”, Mikel Laboa: “Baga, biga, higa”.

Inguruko soinuak aurkitzeko jakin-mina bultzatzea, eta hainbat estilo eta kulturatako musika-lanak entzuteaz gozatzea.

Isiltasunak musikan eta elkarbizitzan duen garrantzia balioestea.

Komunikaziorako behar diren elementuak ezagutzea.

Ahotsa zaintzearen garrantzia, tresna naturala eta gainerakoekin komunikatzeko bitartekoa.

Musika-lanetan errepikapena eta kontrastea abiapuntu hartuta egindako musika-sekuentzia errazak ezagutzea: soinu serieak entzun eta identifikatu.

Inguruneko musikak eta musika-emanaldiak deskribatzea eta azaltzea.

Jakin-mina bultzatzetuz haurraren interes esparrua zabaltzea: asmakizunak/aurrerapenak: teknologia berriak, telefonoa.

29

2. Eduki multzoa: Musika-adierazpena, -interpretazioa eta -sorkuntza.

Ahotsaren soinu-aukerak aztertzea.

Abesti errazak aho batez interpretatzea eta buruz ikastea: “Kantu kontari”, “Sol klabea”.

Euskal kultura-ondarearen eta beste kultura batzuen abestien eta dantzen bilduma: “Kantukontari”, Mozart, W. A. Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”, Mikel Laboa “Baga, biga, higa”.

Ahotsa erabiltzea, abestiei eta dantzei laguntzeko: “Kantu-kontari”, soinu serieen interpretazio eta sormena.

Grafia konbentzionalak eta ez-konbentzionalak dituzten partitura errazen idazketa eta irakurketa.

Eskema erritmikoen inprobisazioa.

Musika-hizkuntza: Noten izenak, pentagrama, sol ikurra.

Mugimenduen, segida soinudunak dituzten joko motorren eta dantza errazen oinarrizko teknikak erabiltzea: Mozart, W. A. Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”

Mugimenduen inprobisazioa, hainbat soinu-estimuluri erantzuteko.

Irudiak eta musika lotzen dituzten interpretazio-jarduerak: Mozart. W.A.: Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”.

Ahozko adierazpenarekin, musika-tresnen adierazpenarekin eta gorputz-adierazpenarekin gozatzea.

Jolasen bidez musika eta soinuak ekoizteko norberaren aukeretan konfiantza izatea (Nor da?, Entzun eta asmatu, Nork hitz egin du?, Nor entzun duzu?, Sol klabea naiz, Telefonoarekin).

30

1.1. “Kantu-kontari” abestia. ( 1)

Ikasten ikasteko gaitasuna.

GAITASUNAK

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Entzun eta ikasi “Kantu-kontari” abestia.

Irakasleak “Kantu-kontari” abestia abestuko die ikasleei.

Ondoren, berarekin batera abesteko eskatuko die.

Irakasleak lau konpas abestu ondoren, ikasleei oihartzuna egiteko eskatuko die. Eta horrela, abestia ikasi arte.

Abestia menderatu ahala, irakasleak esaldi bakoitzeko lehen bi konpasak abestu ditzake eta ikasleek gainerako konpasekin erantzun.

31

1.2. Iaio eta Kliku ezagutu.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Deskribatu Iaioren eta Klikuren irudiak, irakasleak egiten dituen galderei erantzunez: Nor da Iaio? Nor da Kliku? Zer dira? Zer gorputz atal dituzte?…

Proposatu gogoeta: Etxean ba al dugu ordenagailurik? Eta ikastolan? Non gehiago ikus ditzakegu? Zertarako erabiltzen dira? Noiz asmatu ziren?…

Aipatu ordenagailuarekin egin daitezkeen bost gauza.

Ikasle bakoitzak nork bere burua gelakideei aurkeztu: – Banaka: itsatsi norberaren argazkia edota marraztu irudia. Idatzi, argazkiaren/irudiaren azpian, izena eta gustuko duen zerbait edo jarduera bat. Amaitzean, irakurri gelakide guztiei idatzitakoa. (1) – Binaka: irakasleak bikote bat izendatuko du, eta ikasleen aurrean jarriko da bikotea. Bikotekide bakoitzak bestearen deskribapena egingo du: altuera, azalaren kolorea, ahotsa, izaera, gustuak…

– Taldean: Nor da? Jolasa.

Haurrak lurrean eseriko dira, biribilean.

Irakasleak haur baten deskribapena egingo du, eta gelakideek nor deskribatu duen asmatu beharko dute.

Asmatu duenak hurrengo kidearen deskribapena egingo du.

Jolasa: Nor entzun duzu?

Hiru ikasle aurrera irtengo dira, eta elkarren ondoan jarri ondoren, ikusleei bizkarra emango diete.

Hiru ikasle horietako bat “Kantu-kontari” abesten hasiko da.

Beste ikasleek nork abestu duen asmatu beharko dute, ahots-tinbreari erreparatuz.

1 Ikasleen liburua, 6. or.: Eta zu, nor zara?

32

2. Bereizi etxeko soinuak eta isiltasun-egoerak.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Aztertu etxeko giroa islatzen duen irudia, eta itsatsi zehazten den irudi bakoitzari dagokion grafia ez-konbentzionaleko zeinua. ( 2) (2) – Soinua: musika, telefonoa eta mailua.

– Isilunea: alfonbra, koadroa eta liburua.

Idatzi zehazten den irudi bakoitzari dagokion grafia ez-konbentzionaleko zeinua. ( 3) (3) – Soinua: dutxa, patatak frijitzea eta hortzak garbitzea.

– Isilunea: mahaia, aulkia eta Picassoren “Gitarra” koadroa.

Deskribatu etxeko soinuak eta isiltasun-egoerak, aurkitu adibide gehiago, eta alderatu liburukoekin.

Bereizi gela bakoitzeko soinuak: bainugelakoak, sukaldekoak, egongelakoak eta logeletakoak.

Jolasa: Entzun eta asmatu.

Asmakizunak egin, etxeko soinuak imitatuz.

Haur bat ikasleen aurrera irtengo da, eta “zer gelan nago?” galdera egingo die. Ondoren, gela horretan ohikoa den soinu bat/batzuk imitatuko d(it)u. Esaterako: hortzak garbitu, dutxa bat hartu, zurrungak egin…

Beste ikasleek zer gelan dagoen asmatu beharko dute, imitatutako soinuari erreparatuz.

Proposatu gogoeta: Nolako soinuak entzuten ditugu etxean? Zer gelatan entzuten dira soinu gehien? Eta soinu gutxien? Zein da zure etxeko gelarik zaratatsuena?…

2 Ikasleen liburua, 7. or.: Itsatsi dagokion zeinua. ( 2) 3 Lan-koadernoa, 4. or.: 1-Idatzi irudi bakoitzari dagokion zeinua. ( 3)

33

3. Ahots-tinbrea: esperimentatu, entzun, bereizi eta identifikatu.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturako gaitasuna.

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Esperimentatu ahots-tinbrearekin:

Ikasle bakoitzak soinu bat egingo du, ahotsa erabiliz.

Txandaka, jarraian eta elkarren artean errepikatu gabe, ahal bada.

Soinu horiek grabatu egin daitezke, eta baliabide gisa erabili ariketa edota jolas berriak egiteko. Irakasleak, pultsua mantentzen lagundu dezake. (4)

Ahotsa erabiliz, esperimentatu soinuaren ezaugarriekin.

Bakoitzak bere intuizioari jarraituz, baina irakaslearen gidaritzapean:

– Soinuaren intentsitatea:

Nola abestu behar da soinu ozena entzun nahi badugu? Eta soinu suabea? – Soinuaren iraupena:

Soinu luzeak egin al daitezke ahotsarekin? Eta motzak? – Soinuaren altuera:

Zer alde dago gizonezkoaren eta emakumezkoaren ahotsen artean?

4 Ikasleen liburua, 8. or.: Asmatu soinuak!

34

Entzun eta bereizi ahots-tinbrea:

Bereizi gizonaren eta emakumearen ahots-tinbreak. ( 4) (5)

Eman kode bat entzunaldi bakoitzari, eta, bata edo bestea entzutean, erabili adostutako kodea.

Esaterako: gizonezko ahots-tinbrea entzutean, eraman eskuin eskuko hatz erakuslea sudurrera; emakume ahots-tinbrea entzutean, jarri tente.

Ezagutu komunikazio-prozesuan funtsezkoak diren elementuak. Zer behar da mezu bat igortzeko? (6) Entzun eta identifikatu ahots-tinbrea:

Jolasa: Nork hitz egin du?

Haurrak lurrean biribilean eserita eta eskuez begiak itxita.

Irakaslea biribilaren inguruan ibiliko da eta ikasle bati burua ukituko dio.

Ikasle horrek zerbait esan beharko du (aurretik adostu hitza). Irakasleak biribilaren inguruan jarraituko du eta beste ikasle bat sorbaldan ukituko du: ikasle horrek, noren ahotsa entzun duen asmatu beharko du.

Entzun ahots-tinbrea, eta identifikatu soinu-seriea. ( 5) (7) Entzun ahots-tinbrea, eta osatu soinu-seriea. ( 6) (8)

5 Ikasleen liburua, 8. or.: Zenbatu entzundako ordenean. ( 4) 6 Lan-koadernoa, 5. or.: 2-Nori hots egin dio Mikelek jolastera joateko? Markatu “X� batez.

7 Ikasleen liburua, 8. or.: Zein entzun duzu? ( 5) 8 Lan-koadernoa, 5. or.: 3-Entzun eta osatu falta dena. ( 6)

35

4. Interpretatu soinu-serieak eta sortu berriak.

Ikasten ikasteko gaitasuna.

GAITASUNAK

Matematikarako gaitasuna.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Interpretatu grafia ez-konbentzionaleko soinu-serieak, ahotsa baliabide gisa erabiliz, taldean edota banaka. (9) Sustatu sormena, soinu-serie berriak proposatuz, inprobisatuz edota arbelean idatziz.

Serie berriak adostu ondoren, ikasleek gelakideen aurrean egingo dituzte, banaka edota taldean.

Irakasleak pultsua mantentzen lagundu beharko du.

9 Ikasleen liburua, 9. or.: Ipini soinua irudi hauei.

36

5. Ahotsa zaindu.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Identifikatu ahotsaren erabilera egokiak eta desegokiak eta arrazoitu. (10)

Proposatu gogoeta:

Zergatik zaindu behar da ahotsa?

Aurkitu ahotsa gaizki erabiltzen den egoera gehiago, eta pentsatu nola zuzendu daitezkeen.

Hitz egin oinarrizkoak diren aholku hauetaz:

Ez egin garrasi eta ez hitz egin denbora luzez zarata handia dagoen tokietan.

Ez hitz egin korrika edo saltoka zabiltzan bitartean.

Zaindu zure gorputzak behar duen elikadura eta atsedena.

10 Lan-koadernoa, 3. or.: 6-Nori urratuko zaio eztarria?

37

6. Musika-hizkuntzaren elementuak.

Ikasten ikasteko gaitasuna.

GAITASUNAK

Matematikarako gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Azalpen teorikoa: (11) Musika idazteko notak erabiltzen dira.

Notak 7 dira: do, re, mi, fa, sol, la eta si.

Notak pentagraman idazten dira.

Pentagramak 5 lerro eta 4 tarte ditu.

Sol klabeak notei izena ematen die.

Notak lerroetan eta tarteetan zehaztuz idazten dira.

11 Ikasleen liburua, 5. eta 6. orrialdeak.

38

Notekin jolasean. (12)

Ikasi noten izenak eta zenbatu.

Entzun eta ikasi “Sol klabea” abestia. ( 7) (13)

Jolasa: Sol klabea naiz.

Lurrean pentagrama handi bat egin (sokak, zinta isolatzailea, klera… erabiliz).

Ikasle bat sol klabea izango da. Gainontzeko ikasleak notak izango dira.

“Sol klabeak” “nota” bakoitzari pentagraman zer leku izango duen adieraziko dio, pentagramako lerroen eta tarteen zenbakiak egoki erabiliz.

Landu musika-hizkuntza atalean ikasitako oinarrizko elementuak lan-koadernoan: noten izenak, lerroko eta tarteko notak eta sol klabea. (14) 5- Osatu falta diren noten izenak.

6- Marraztu gainetik nota hauek.

7- Trebatu sol klabeak egiten.

8- Margotu kolore gorriz pentagramako lerroetan dauden notak eta kolore urdinez lerroarteetan dauden notak.

12 Ikasleen liburua, 10. or.: Zenbat nota dira?

13 Ikasleen liburua, 11. or.: Abestu “Sol klabea” kanta.( 7) 14 Lan-koadernoa, 7. eta 8. orrialdeak.

39

7.1. Mikel Laboa, (“Baga, biga, higa�).

GAITASUNAK

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Mikel Laboa euskal kantaria eta musikagilea izan zen. Euskal abeslari esperimentatzaile, ezagun eta eraginkorrenetarikoa izan da. Ez Dok Hamairu taldearen sortzaileetarikoa eta euskal kantagintzaren berritzaile nagusietarikoa izan da.

Ikasleei Laboari buruz informazioa lortzeko eskatuko zaie, etxean galdetu dezaketela edota sarean begiratu dezaketela esango zaie.

Irakasleak, bere aldetik, informazio osagarria eskaini diezaieke, faltan sumatutako datuak erantsi edota Laboaren pertsona haurren interesera hurbildu honako galderak eta hautemateak eginez: Ba al dakizue zer ikasketa burutu zituen Mikel Laboak?

Laboaren disko guztiak zenbakituta daude, batetik hamazazpiraino, baina hamairurik gabe, Ez Dok Hamairu taldearen omenez.

Bere kanta esperimentatzaileek Bizkaiko herri baten izena dute, zein herri da?

Ezagutzen al duzue Mikel Laboaren beste kantarik?

40

Entzun eta ikasi “Baga, biga, higa” abestia. ( 8) (15)

7.2. Telefonoa.

GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturako gaitasuna.

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

Jolasa: Pasa mezua! (16)

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Ikasle guztiak ilaran.

Mutur batean dagoen ikasleak beste muturrean dagoen ikasleari mezua pasa behar dio tartean dauden ikasleen bitartez. Hau da, ikasle bakoitzak ondokoari belarrira emango dio mezua, eta horrela beste muturrean dagoenari iritsi behar zaio.

Mezua “Baga, biga, higa” abestiko hitz bat izango da.

Mezua beste muturrera iristean, bidali duenak ondo iritsi den edo ez argitu beharko du.

Proposatu gogoeta:

Zenbat telefono dago zure etxean? Nork asmatu zuen telefonoa? Nola biziko ginateke telefonorik gabe?

15 Ikasleen liburua, 12. or.: Abestu “Baga, biga, higa”. ( 8) 16 Ikasleen liburua, 12. or.: Pasa mezua!

41

8.1. Wolfgang Amadeus Mozart.

GAITASUNAK

Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Hurrengo saiorako, ikasleei Mozarti buruzko daturen bat lortzea eskatuko zaie, eta etxean galdetu dezaketela esango zaie. Hurrengo saioan, ikasle bakoitzak lortu duen informazioaren berri emango du gelan. Aldi berean, informazioa nondik eta nola lortu duen azalduko du.

Amaitzean, Mozarten eranskailua dagokion markoan itsastea izango da saria. (17) Sakontzeko jarduera:

Irakasleak, bere aldetik, informazio osagarria eskaini diezaieke edota faltan sumatutako datuak erantsi.

8.2. Txirula magikoa: “Txori saltzailea naiz�. ( 9) GAITASUNAK

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

17 Ikasleen liburua, 13. or.

42

Sarrera gisa:

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Txirula magikoa Mozartek idatzitako opera bat da.

Opera kontakizun baten abesti bidezko antzezpena da.

Papageno Txirula magikoko protagonistetako bat da, txori-saltzailea. Gaueko Erreginarentzako txoriak harrapatzen dituen erdi-txori eta erdi-gizon den izaki bat.

Antzeztu Papagenoren ibilera musika jarraituz. ( 9) (18) Ikasleak biribilean, bata bestearen atzean.

Papagenok honela egiten ditu urratsak:

–

–

–

: urrats luzea.

: urrats motza hanka-puntetan.

: geldi.

– Txirula entzutean, txirularen doinua jarraituz eskuak (zabalik) gora jaso eta goian astindu; bukatzean, orkestraren doinuarekin jaitsi.

– Mozart, W. A.: Txirula magikoa , “Txori saltzailea naiz”.

Koreografia:

18 Ikasleen liburua, 13. or.: A zer ibilera xelebra! ( 9)

43

9. Gitarra.

GAITASUNAK

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Gitarra: harizko musika-tresna da eta igurtziz jotzen da. Zenbat hari ditu?

Gitarra, “Baga, biga, higa� abestian entzun dugu. Margotu Mikel Laboak irudian duen gitarra. (19)

Alderatu irudiko hiru gitarrak; forma, tamaina eta erabilera aldetik.

Bereizi gitarra klasikoa, akustikoa eta elektrikoa. (20)

19 Lan-koadernoa, 9. or.: 9-Margotu Mikel Laboa jotzen ari den gitarra.

20 Lan-koadernoa, 9. or.: 10-Nolakoa da Mikel Laboak esku artean duen gitarra? Sartu biribill batean.

44

Bai Batzuetan Ez

1 . U N I TAT E A E B A LU A Z I O F I T X A

1.1. “Kantu-kontari” abestia.

a) Afinatzeko gaitasuna erakusten du. b) Erritmoa mantentzen du.

d) Hitzak erraz gogoratzen ditu.

e) Buruz ikasten ditu abestiak/zatiak.

4. Interpretatu soinu-serieak eta sortu berriak.

a) Ahotsarekin probak egiten ditu eta erabiltzen du musika ekoizpenetarako. b) Grafia ez-konbentzionaleko elementuak ulertzen ditu. d) Soinu-iturriak ezagutu eta barneratzen ditu. e) Sormena erakusten du bere ekarpenetan.

6. Musika-hizkuntzaren elementuak.

a) Sol klabea, pentagrama eta noten izenak ikasi ditu. b) Pultsua barneratu du.

d) Ikasitako musika-hizkuntzaren elementuak gogoratzen ditu, gero erabiltzeko. e) Ahal duen neurrian gainerakoei laguntzen die.

8.2. Wolfgang Amadeus Mozart: Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”. a) Trebetasuna agertzen du dantza egiteko/mugitzeko.

b) Musika eta dantza/mugimenduaren arteko lotura barneratzen du. d) Ekarpenak egiten ditu musika/dantza lana hobetzeko.

e) Ikusmina agertzen du lanak sortzen diren testuingurua ezagutzeko.

Orokorrean

1. Ahotsaren erabilera zuzenaz jabetzen da.

2. Soinuak eta isiltasunak eguneroko bizitzan duen garrantziaz jabetzen da.

3. Gustuko du abesti eta dantza jardueretan parte hartzea.

4. Lan-prozeduran arazoak sortuz gero konponbideak bilatzen ditu.

45