ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ • ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ
CANNABIS H ΈΚΔΟΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΊ ΣΤΙΣ 25 ΜΑΐΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΊΔΑ «ESPRESSO»
τιπρόσωποι στην
Aποκλειστικοί αν
Ελλάδα
Το μεγαλύτερo δίκτυο καταστημάτων FRANCH ISE στην Ελλάδα
Αλέκου Παναγούλη 121, Νέο Ηρακλειο, τηλ.: 211 013 0726 www.cbdoilshop.gr | info@cbdoilshop.gr
Περιεχόμενα 4 Οι επενδύσεις κάνναβης στα χρόνια του
Γεωργίου Α΄ και οι εξαγωγές επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη! 12 Η αποποινικοποίηση της ιατρικής χρήσης της κάνναβης, το επενδυτικό ενδιαφέρον και η ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας 20 «Η συλλογική προσπάθεια, το πείσμα και η αγάπη μας για την κάνναβη δημιούργησαν την ArCan» 22 CBDGreece: «Πιστεύουμε πολύ στις ευεργετικές ιδιότητες της κάνναβης» 24 HELLAMCO Α.Ε.: Επιστημονικός εξοπλισμός 30 Επενδύοντας στη φαρμακευτική κάνναβη 34 Η επίδραση στην ελληνική οικονομία. Πώς θα ωφεληθεί η Ελλάδα από τη νέα προσοδοφόρα αγορά; 42 Ενα φυτό με εξαιρετική θεραπευτική σημασία 44 Ο παράγοντας «ασφάλεια» στην καλλιέργεια και την επεξεργασία της φαρμακευτικής κάνναβης 46 ΜΑΜΑΚΑ για μια καλύτερη ζωή 50 Είναι η κάνναβη αυτό που πιστεύουμε; 54 Βρώσιμα με κανναβινοειδή και νομικές δυσκολίες 56 Η επιστροφή του «πράσινου χρυσού» 58 Κάνναβη και franchise: Ανοίγοντας νέες αγορές 62 Τι λένε οι άνθρωποι που κάνουν ήδη franchise
22
24 30
46
50
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ • ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ
CANNABIS ΙΔΙΟΚΤΗΣΊΑ ΕΣΤΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΜΜΕ Α.Ε.
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΈΜΙΛΥ ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΙΏΤΟΥ ART DIRECTOR ΛΊΝΑ ΔΡΊΚΟΥ ΑΤΕΛΙΕ ΕΙΡΗΝΗ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΙΏΡΓΟΣ ΦΟΎΝΤΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΛΈΚΟΣ ΠΑΛΑΙΌΠΟΥΛΟΣ ΥΠΕΎΘΥΝΟΙ ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣ ΗΡΑΚΛΉΣ ΖΕΡΜΙΏΤΗΣ, ΕΦΗ ΛΥΚΟΡΔΆΝΟΥ, ΕΛΕΝΑ ΤΖΆΧΑ, ΡΟΎΛΑ ΜΠΑΖΆΤΗ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣ ΕΛΕΎΘΕΡΗΣ ΑΓΟΡΆΣ ΖΑΧΑΡΊΑΣ ΠΑΠΑΔΆΚΗΣ ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ ΕΛΕΎΘΕΡΗΣ ΑΓΟΡΆΣ ΒΑΓΓΈΛΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΌΠΟΥΛΟΣ, ΑΓΓΕΛΙΚΉ ΓΙΑΒΡΌΓΛΟΥ Ερατοσθένους 1, Τ.Κ. 11635, Αθήνα. Tηλ. Κέντρο: 2130170400, Fax: 2130170401
CANNABIS
–2–
Από τον Σπόρο, στον ανθό, σε Εσάς! Καλλιέργεια & Μεταποίηση - Ανθού & Σπόρου Κάνναβης Συμβουλευτικές Υπηρεσίες - Μελέτες - Βελτιώσεις Προϊόντα Private Label - Χονδρικό εμπόριο Δίκτυο καταστημάτων λιανικής
Αργυρουπόλεως 29, 55131 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη, Τ. 2310 407513 - 6946500663, www.thehempway.eu | info@thehempway.eu
Επενδύσεις κάνναβης στα χρόνια του Γεωργίου Α΄ και οι εξαγωγές επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη!
E
Συζήτηση στη Βουλή για τα ηθικά διλήμματα (1884) και η πρώτη εγκύκλιος απαγόρευσης του χασίς (1890) Του ΕΛΕΥΘΈΡΙΟΥ Γ. ΣΚΙΑΔΆ
Είναι μακρά και άγραφη η ιστορία της καλλιέργειας -από την αρχαιότητα- της κάνναβης στη χώρα μας για την παραγωγή σχοινιών και υφασμάτων. Ακόμη και έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα λειτουργούσαν κανναβουργεία, τα οποία επεξεργάζονταν την ίνα για την κατασκευή σχοινιών, ενώ εκτεταμένες ήταν και οι ιδιωτικές καλλιέργειες για να καλυφθούν οι ανάγκες των νοικοκυριών (τσουβάλια, σχοινιά, ρούχα, δίχτυα κ.ά.). Η σχετική με το θέμα έρευνα, ιδιαιτέρως στα χρόνια της απελευθερώσεως και της βασιλείας του Γεωργίου Α΄, θα αποκαλύψει εξαιρετικά χρήσιμα στοιχεία, αφού το κλίμα της χώρας μας ήταν το πλέον κατάλληλο για την καλλιέργεια του φυτού.
Απόδοση…
Ηταν τέτοια η απόδοση των καλλιεργειών αυτών, ώστε προσέλκυσαν Αιγύπτιους επιχειρηματίες, οι οποίοι το 1875 επένδυσαν στην καλλιέργεια κάνναβης σε ελληνική γη! Απροκάλυπτα, αφού δεν απαγορευόταν από τον νόμο, ανέπτυξαν μια πρωτοποριακή και εξαιρετικά αποδοτική από οικονομικής άποψης φυτεία στην Αργολίδα. Δεν γνωρίζουμε τα πρόσωπα που συμμετείχαν στο εται-
ρικό σχήμα, γνωρίζουμε, όμως, ότι από το 1874 άρχισε η σπορά της ινδικής κάνναβης, η οποία «ανεπτύχθη, πολλαχού κάλλιστα και ωρίμασε». Τον Αύγουστο της επόμενης χρονιάς (1875) πληροφορούμαστε από γραπτές πηγές πως η συγκομιδή ήταν πλουσιότατη και οι επενδυτές ικανοποιημένοι.
500 στρέμματα
Σε 500 στρέμματα της αργολικής γης είχαν καλλιεργηθεί «χασισόδενδρα», όπως τα αποκαλούσαν, και, σύμφωνα με μέτριους υπολογισμούς, η συγκομιδή αναβιβαζόταν σε «30.000 οκάδας χασίς»! Μάλιστα, επειδή έλειπαν τα εξειδικευμένα χέρια για την απαραίτητη επεξεργασία, κατέφθασαν Τούρκοι και Αρμένιοι εργάτες «έμπειροι περί την τοιαύτην τέχνην»! Ο εργασίες φαίνεται ότι πήγαν εξαιρετικά καλά και η απόδοση αναμενόταν να φέρει πλούσια κέρδη, αν λάβουμε υπόψη μας τα δημοσιεύματα των εφημερίδων, που ανέφεραν ότι οι Αιγύπτιοι επενδυτές «υπό τοιούτους οιωνούς προσδοκούν άφθονα κέρδη μεθ’ όλας τας βαρείας δαπάνας τους»! CANNABIS
–4–
Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’
Επί Χ. Τρικούπη
Τη συνέχεια της υπόθεσης μας παραδίδει ο φιλίστωρ ερευνητής Νώντας Ηλιόπουλος σε ένα από τα «Ιστορήματά» του, το οποίο έφερε τον προκλητικό τίτλο «Τρικούπης και Χασίς». Πρόκειται για τεκμήριο από κάθε άποψη, αφού ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με την έρευνα για την ιστορία της καλλιέργειας κάνναβης στην Ελλάδα. Αναφέρεται στην επιτυχία του Χ. Τρικούπη να συνάψει και να κυρώσει με νόμο στη Βουλή (1884) την πρώτη ελληνοαιγυπτιακή σύμβαση, που ήταν και η πρώτη που συνήπτε η Αίγυπτος με άλλο κράτος, μετά την καταστολή του περίφημου κινήματος του Αραμπί. Η Αίγυπτος, ως υποτελής στον σουλτάνο, δεν είχε δικαίωμα έως τότε να υπογράφει συμβάσεις και η σχέση της με την Ελλάδα υπήρξε ιδιαιτέρως επωφελής για τη χώρα μας. Σημειωτέον ότι έως τότε εισάγονταν μόνον τουρκικά καπνά στην Αίγυπτο, ενώ μετά τη συμφωνία αναπτύχθηκαν ελληνικές δραστηριότητες με φημισμένες μάρκες τσιγάρων (Τσανακλή, Λιβανού, Κουταρέλη, Κασίμη κ.λπ.). Μεταξύ άλλων, ωστόσο, προέκυπτε το ζήτημα της κάνναβης, το οποίο, όπως αναφέραμε, καλλιεργούνταν ήδη από Αιγύπτιους επιχειρηματίες με πολύ καλά οικονομικά αποτελέσματα.
Σύμβαση και παραχωρήσεις
Οπως μας ενημερώνει ο Ν. Ηλιόπουλος, το βασικό πλεονέκτημα της σύμβασης ήταν ότι επιτρεπόταν, πρώτη φορά, η εισαγωγή ελληνικών καπνών στην Αίγυπτο και μάλιστα με ελάχιστο εισαγωγικό δασμό. Φυσικά, η απόκτηση τέτοιου ευεργετήματος για την Ελλάδα, ευεργέτημα το οποίο ο Τρικούπης χαρακτήρισε «το μεγαλείτερον πλεονέκτημα όσων απέκτησε ποτέ η Ελλάς εξ εμπορικής προς ξένον έθνος συμβάσεως», δεν επιτεύχθηκε χωρίς κάποια αντίστοιχη θυσία. Και η θυσία αυτή ήταν μάλλον μια οικειοθελής παραίτηση εκ μέρους της Ελλάδος από ένα προνόμιο, το οποίο, ούτως ή άλλως, κατά την πρόβλεψη του Τρικούπη, έμελλε αυτοδίκαια οι Αιγύπτιοι να της αποσπάσουν, στην πρόοδο της πλήρους κυριαρχικής εξέλιξής τους στη χώρα τους. Επρόκειτο για την «ετεροδικία», την οποία απολάμβαναν και οι Ελληνες, όπως και όλοι οι ξένοι στην Αίγυπτο. Το κεκτημένο αυτό δικαίωμα περιοριζόταν με την αναγνώριση, μέσω της σύμβασης, της εξουσίας των αιγυπτιακών Αρχών να προCANNABIS
–6–
Tο βασικό πλεονέκτημα της σύμβασης ήταν ότι επιτρεπόταν, πρώτη φορά, η εισαγωγή ελληνικών καπνών στην Αίγυπτο και μάλιστα με ελάχιστο εισαγωγικό δασμό
βαίνουν σε έρευνες εντός των κατοικιών και των αποθηκών των Ελλήνων όποτε υπήρχε υπόνοια διεξαγωγής λαθρεμπορίου. Προηγουμένως έπρεπε να ειδοποιείται ο Ελληνας πρόξενος για να παρασταθεί, χωρίς ωστόσο η απουσία του να είχε ανασταλτικό αποτέλεσμα. Το μέτρο απέβλεπε ιδίως στην πάταξη του λαθρεμπορίου. Η διαφορά με το καθεστώς που επικρατούσε έως τότε ήταν ότι προηγουμένως η παρουσία του προξένου ήταν απαραίτητη και ο ρόλος του ενεργητικός και αποφασιστικός, ενώ τώρα καθίστατο περίπου διακοσμητικός.
Συμφέρουσα
Η ελληνοαιγυπτιακή σύμβαση υπήρξε πρότυπο και για τις συμβάσεις που υπογράφτηκαν αργότερα και με άλλα κράτη, όπως η αγγλοαιγυπτιακή που ακολούθησε και στην οποία αναφέρονταν και μνημονεύονταν ρητά οι διατάξεις της ελληνοαιγυπτιακής σύμβασης. Ο Χ. Τρικούπης, αναλύοντας τη σύμβαση και αντικρούοντας τις αιτιάσεις των αντιπολιτευομένων, οι οποίοι κατέκριναν την απεμπόληση ή τον περιορισμό του κεκτημένου της ετεροδικίας, περιέγραφε γενικότερα γεωπολιτικά και διπλωματικά ζητήματα. Η καλλιέργεια της κάνναβης είχε σταθεί αφορμή για να ασκήσει η Ελλάδα ιδιαίτερη πολιτική, αναζητώντας περισσότερα ωφελήματα από τις σχέσεις της με την Αίγυπτο. Οπως ανέφερε ο Χ. Τρικούπης, η Αίγυπτος, δίνοντας προνόμια στην Ελλάδα, αποκτούσε και εκείνη το προνόμιο να συναλλάσσεται με ξένο κράτος. Και είναι αλήθεια πως ήταν η πρώτη σύμβαση που συνήψε, γεγονός που οδηγούσε σε στενότερες σχέσεις και πολύ μεγαλύτερες ωφέλειες και στα δύο κράτη. Δημιουργήθηκαν ευνοϊκές συνθήκες, ο Ελληνισμός της Αιγύπτου βρέθηκε σε μία από
Ο Στέφανος Δραγούμης
τις καλύτερες περιόδους ακμής του, ενώ η χώρα μας απέκτησε προνομιακές σχέσεις, κάτι που δεν θα απολάμβανε εάν είχαν προηγηθεί οι σχέσεις με άλλες χώρες. Το γεγονός ότι προηγήθηκε η Ελλάδα και η σύμβαση που συνήψε είχε όλως ιδιαίτερη αξία και, με αφορμή την κάνναβη, κανονίστηκαν αυτοτελώς οι γενικότερες σχέσεις της με την Αίγυπτο. Οπως έλεγε ο Χ. Τρικούπης, η Ελλάδα έκανε ένα μεγάλο βήμα ανοίγοντας «αγοράν νέαν εις πολύτιμον της ημετέρας χώρας γεωργικόν προϊόν (σ.σ.: κάνναβη) και εξασφαλίσαντες αυτώ εν τη αγορά εκείνη προνομιούχον θέσιν». Ταυτοχρόνως αποκτούσε έναν πολύτιμο σύμμαχο στη Μεσόγειο και η ανάπτυξη της Αιγύπτου, από κάθε άποψη, ευνοούσε πολλαπλά τα ελληνικά συμφέροντα.
Το χασίς
Βεβαίως, από τις συζητήσεις δεν μπορούσαν να λείψουν και οι αναφορές στο χασίς. Ακόμη περισσότερο αφού οι βουλευτές που επέκριναν τη στάση του Χ. Τρικούπη τον κατηγορούσαν, μεταξύ άλλων, ότι δεν πέτυχε να έχει η Ελλάδα το προνόμιο να εξάγει και χασίς στην Αίγυπτο, υποστηρίζοντας, μάλιστα, ότι θα είχε μεγαλύτερη εμπορική αξία και η εξαγωγή του θα αποτελούσε πακτωλό για την Ελλάδα! Δεν δυσκολεύτηκε βεβαίως ο Χ. Τρικούπης να αποδείξει ότι η μεγάλη τιμή του χασίς οφειλόταν στην απαγόρευση της εμπορίας του. Οι τοποθετήσεις του Ελληνα πρωθυπουργού στα μέσα της δεκαετίας του 1880 πρέπει να θεωρηθούν μνημειώδεις, διότι έθεσε επί τάπητος τόσο το ζήτημα της εμπορίας κάνναβης όσο και το ζήτημα της χρήσης χασίς. Αν αφηνόταν ελεύθερη η κυκλοφορία του χασίς, αφενός η μεγάλη ευκολία παραγωγής του και, αφετέρου, το ελάχιστο κόστος του θα οδηγούσαν στον εξευτελισμό της τιμής του. Επιπροσθέτως, θα ήταν πλέον εύκολες η καλλιέργεια και η παραγωγή του και από τους φελάχους, τους αγρότες της Αιγύπτου.
Η καλλιέργεια της κάνναβης είχε σταθεί αφορμή για να ασκήσει η Ελλάδα ιδιαίτερη πολιτική, αναζητώντας περισσότερα ωφελήματα από τις σχέσεις της με την Αίγυπτο
CANNABIS
–7–
Η ηθική
Εκείνο, όμως, που δεν παρέλειψε να θίξει ο Χ. Τρικούπης ήταν η ηθική πλευρά του ζητήματος. Απαντώντας σε εκείνους που τον επέκριναν διότι δεν κατέβαλε προσπάθεια να εξάγεται χασίς είπε: «Θεωρώ την παρατήρηση του συναδέλφου, την περί χασίς, ως ατόπως γενομένη. Δεν έπρεπε να παρασταθεί ότι υπάρχει εν Ελλάδι όπως ωφεληθώμεν ημείς, καταστρέφοντες τον Αιγυπτιακό λαό... Και ωφέλεια αν ήθελεν υπάρξει εκ της εισαγωγής του χασίς εις Αίγυπτον, ουδέ κατά διάνοιαν θα επετρέπετο τη Ελληνική κυβερνήσει ίνα επιζητήση όπως επιβάλη διά της συμβάσεως εις την Αίγυπτον την εισαγωγήν προϊόντος δηλητηριάζοντος τον λαόν αυτής»! Ο Χ. Τρικούπης ξεδίπλωνε στη Βουλή των Ελλήνων το ηθικό μεγαλείο του. Εξάλλου, την ίδια εποχή θα σημειωθούν και οι πρώτες σοβαρές αντιδράσεις για τη χρήση του χασίς ως μεθυστικής ουσίας. Μπορεί στα χρόνια του Ηροδότου οι Σκύθες να μεθούσαν με κανναβούρι που έριχναν πάνω σε πυρακτωμένους λίθους, αλλά στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωσή της η «κάνναβις η ήμερος» (Cannabis sativa) εμφανίστηκε ως αποδοτική καλλιέργεια για την παραγωγή κλωστικής ύλης, χρήσιμης για ύφανση ή κατασκευή σχοινιών. Η χρήση της κάνναβης ως ουσίας μάς ήρθε από την Ανατολή, από τα χρόνια του Οθωνα ακόμη. Αποφυλακισμένοι από τα μπουντρούμια της Σμύρνης, του Μισιριού, της Προύσας και του Σκούταρι ξέπεφταν στον Πειραιά, δημιουργώντας μια νέα κατηγορία κοινωνικών τύπων, τους χασισοπότες: το κουτσαβάκι του Ψυρρή, «τ’ αδέρφι» της Πλάκας, τον «κάργα» της Βάθειας.
σεως ήρξαντο εκδηλούμενα. Οι χασισταί γενόμενοι μανιακοί δύνανται να πράξωσι παντοειδείς βιαιότητας και φόνους»! Πρόσθετε δε: «Η επί μακρόν χρήσις της ουσίας ταύτης (Haschisch) εξασθενεί και ατροφεί το σώμα, αμβλύνει τον νουν και φέρει την υποχονδρίαν, τον ιδιωματισμόν και την μανίαν. Οι χασισταί έχουσι το βλέμμα απλανές, άνευ εκφράσεως, τη φυσιογνωμία βλακώδη. Κατά τας στατιστικάς παρατηρήσεις των φρενοκομείων Καΐρου και Βεγγάλης, οι πλείστοι των μανιακών και βλακών εγένοντο τοιούτοι εκ της καταχρήσεως του χασίς».
Η εγκύκλιος (1890)
Ο Χαρίλαος Τρικούπης
Αν αφηνόταν ελεύθερη η κυκλοφορία του χασίς, αφενός η μεγάλη ευκολία παραγωγής του και, αφετέρου, το ελάχιστο κόστος του θα οδηγούσαν στον εξευτελισμό της τιμής του. Επιπροσθέτως, θα ήταν πλέον εύκολες η καλλιέργεια και η παραγωγή του και από τους φελάχους, τους αγρότες της Αιγύπτου έφτασε στα χέρια του υπουργού Εσωτερικών Στέφανου Δραγούμη (1842-1923), ο οποίος και έσπευσε τον Μάρτιο του 1890 να εκδώσει μία μνημειώδη εγκύκλιο. Σύμφωνα με αυτή, κλήθηκαν οι νομάρχες και οι Αστυνομικές Διευθύνσεις Αθηνών και Πειραιώς να απαγορεύσουν τη χρήση του χασίς σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, να συλλαμβάνουν χρήστες και εμπόρους και να κλείνουν τα καφενεία και τα πάσης φύσης καταστήματα που επέτρεπαν ή υπέθαλπαν τους χασισοπότες.
Βλάπτει…
Το 1885 θα δημοσιευτεί και η πρώτη επιστημονική διατριβή ενάντια «εις τους χασιστάς» από τον γιατρό των φυλακών Γ. Παπαβασιλείου. Προξένησε σοβαρή εντύπωση στους κρατούντες και απασχόλησε, όπως ήταν φυσικό, τις διοικητικές και αστυνομικές Αρχές. Τότε ζητήθηκε η γνώμη του Ιατροσυνεδρίου, γνωστού αργότερα (1923) ως Ανωτάτου Υγειονομικού Συμβουλίου. Η γνωμοδότηση, η οποία εκδόθηκε έπειτα από μελέτη και παρατηρήσεις, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η χρήση χασίς, μεταξύ άλλων, βλάπτει την αίσθηση και την κίνηση και διαταράσσει τις ψυχικές λειτουργίες του ανθρώπου, με διαφορετικές επιπτώσεις στην ψυχοσύνθεση κάθε χρήστη.
Εξασθενεί…
Το Ιατροσυνέδριο εξέφραζε φόβους ότι η σταδιακή εξάπλωση της χρήσης του χασίς θα είχε καταστρεπτικές συνέπειες, ιδιαιτέρως στα λαϊκά στρώματα, και πρότεινε την άμεση απαγόρευσή του στις φυλακές και στα καφενεία. Η εισήγηση
Η εξάπλωση
Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Τα ινδάλματα και αι ροπαί των διά χασίς μεθυσκομένων δεικνύουσι συχνότατα την συνήθη πνευματικήν ενασχόλησιν και τον ηθικόν χαρακτήρα του μεθυσθέντος, η υποτυπούσι τα διανοήματα και τα πάθη, υφ’ ων κατέχεται ο άνθρωπος κατά την ημέραν της μέθης, η καθ’ ην στιγμήν τα συμπτώματα της δηλητηριά-
Πράγματι, εξαπολύθηκε ένα ανελέητο κυνηγητό, ιδιαιτέρως στον Πειραιά που ήταν η πύλη εισόδου από την ανατολή. Αυτή πρέπει να θεωρείται και η πρώτη οργανωμένη αντίδραση εκ μέρους της πολιτείας για τη χρήση ουσιών. Είχαν, βεβαίως, προηγηθεί μέτρα, από τα χρόνια του Οθωνα, για τον περιορισμό των οινοπνευματωδών ποτών, αλλά και του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Πάντως, τόσο η εγκύκλιος του 1890 του Δραγούμη όσο και η νεότερη που εκδόθηκε το 1897 δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η χρήση του χασίς επεκτάθηκε σε όλη την Ελλάδα και έμελλε να αποτελέσει το επίκεντρο για την ανάπτυξη ενός ολόκληρου φάσματος υποκουλτούρας του περιθωρίου, με ιδιαίτερα γνωρίσματα και χαρακτηριστικά.
CANNABIS
–8–
CANNABIS
–9–
Η αποποινικοποίηση της ιατρικής χρήσης της κάνναβης, το επενδυτικό ενδιαφέρον και η ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας Η νομιμοποίηση της φαρμακευτικής κάνναβης στη χώρα μας, ένα θέμα ταμπού, το οποίο προκαλεί διαξιφισμούς και έντονες αντιπαραθέσεις κάθε φορά που τίθεται στη δημόσια συζήτηση, εντάσσει την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη των χωρών που αναγνωρίζουν τις φαρμακολογικές ιδιότητες του φυτού και των φυσικών παραγώγων του.
Από την ΚΈΛΛΥ ΦΑΝΑΡΙΏΤΗ
Σ
ύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η θεραπευτική χρησιμότητα της κάνναβης είναι αποδεδειγμένη και αποδεκτή για ένα ευρύ φάσμα παθολογικών καταστάσεων, όπως είναι η επιληψία, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η κατάθλιψη, το άσθμα, οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας, το γλαύκωμα, οι κακοήθεις νεοπλασίες και μια μυριάδα άλλες νευρολογικές ή μεταβολικές ασθένειες. Η αποποινικοποίηση της ιατρικής χρήσης του φυτού στη χώρα μας πέρασε από διάφορα στάδια, ενώ δεν έλειψαν και οι επικριτικές φωνές που έκαναν λόγο για μετατροπή της χώρας σε μια απέραντη χασισοκαλλιέργεια. Στις 7 Μαρτίου 2018 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 4523/2018 για την παραγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης, δίνοντας τη δυνατότητα σε ασθενείς να μην αναγκάζονται να περάσουν μέσα από το κύκλωμα της μαύρης αγοράς προκειμένου να βρουν ένα φάρμακο αναγκαίο για τη θεραπεία τους. Σύμφωνα με το ΦΕΚ (Αρ. 2840), ως τελικό προϊόν φαρμακευτικής κάνναβης ορίζεται η δραστική ουσία των ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη. Για τα τελικά προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης που εισάγονται στην
CANNABIS
– 12 –
Το ενδιαφέρον των επενδύσεων, σύμφωνα με τον κ. Κόκκαλη, δεν περιορίζεται μόνο στη φαρμακευτική κάνναβη, αλλά είναι ιδιαίτερα έντονο και για τη βιομηχανική, η οποία αποτελεί μια μεγάλη αναπτυξιακή ευκαιρία
Ελλάδα, είτε από κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης είτε από τρίτη χώρα, απαιτείται ειδική έγκριση κυκλοφορίας, η οποία χορηγείται από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) και ισχύει για τρία χρόνια. Επίσης συστήνεται στον ΕΟΦ ειδική επιστημονική επιτροπή με σκοπό την αξιολόγηση της δραστικής ουσίας για συγκεκριμένες ενδείξεις και παρενέργειες. Σύμφωνα με τον υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Βασίλη Κόκκαλη, εκτός από τα αδιαμφισβήτητα οφέλη στην υγεία ασθενών που πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες, η αποποινικοποίηση της ιατρικής χρήσης του φυτού προσελκύει επενδυτικό ενδιαφέρον που θα ενισχύσει την εγχώρια οικονομία. «Η ύπαρξη μη γραφειοκρατικού, απλού και ευέλικτου θεσμικού πλαισίου, η στιβαρή πολιτική βούληση στην αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων που προκύπτουν σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες και τους ίδιους τους επενδυτές, η θαρραλέα προσέγγιση σε ένα ζήτημα όπως η καλλιέργεια κάνναβης που διέλυσε τον συρφετό δεκαετιών προκαταλήψεων, ενώ παράλληλα με αυστηρούς ελέγχους διασφαλίζει την τήρηση της νομιμότητας, καθώς και οι ιδανικές εδαφοκλιματικές συνθήκες που δίνουν επιβεβαιωμένα καλύτερο ποιοτικά προϊόν σε σχέση με χώρες που βρίσκονται γύρω από εμάς είναι ουσιαστικά πλεονεκτήματα που καθιστούν την Ελλάδα ελκυστική χώρα για επενδύσεις» λέει, επισημαίνοντας πως έπειτα από πέντε χρόνια διακυβέρνησης ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε ένα νέο μοντέλο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, η οποία τελικά βγαίνει από την οικονομική κρίση με την κοινωνία όρθια, υποστηρίζοντας μια διαφορετική, βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη. Το ενδιαφέρον των επενδύσεων, σύμφωνα με τον κ. Κόκκαλη, δεν πε-
ριορίζεται μόνο στη φαρμακευτική κάνναβη, αλλά είναι ιδιαίτερα έντονο και για τη βιομηχανική, η οποία αποτελεί μια μεγάλη αναπτυξιακή ευκαιρία. Οπως σημειώνει, η σημερινή κυβέρνηση με μέτρο, παρρησία και σοβαρότητα ανέτρεψε τις έωλες αντιλήψεις που υπήρχαν για την κάνναβη και προχώρησε στη θεσμοθέτηση όλων εκείνων των αναγκαίων μέτρων, ώστε τόσο οι αγρότες όσο και οι επενδυτές να μπορούν να δημιουργήσουν υπεραξίες από αυτή την εξαιρετικά δυναμική καλλιέργεια. Πρόσφατα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, έπειτα από διαβούλευση και σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης, προσέφερε το νέο θεσμικό πλαίσιο, με το οποίο δίνεται η δυνατότητα εισαγωγής σπόρων κάνναβης από ποικιλίες που δεν είναι εγγεγραμμένες στον κοινοτικό κατάλογο ποικιλιών. Επίσης, «άνοιξε» την καλλιέργεια σε γλάστρες και σε συστήματα υδροπονίας εντός θερμοκηπίων, ενώ παράλληλα μπορεί πλέον ο παραγωγός να διαχωρίσει πριν από τη μεταφύτευση τα αρσενικά από τα θηλυκά φυτά για μεγιστοποίηση της απόδοσης στο χωράφι. «Παρά τις περί του αντιθέτου φοβίες, έχουμε θεσπίσει ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχων στο σύνολο των αγροτεμαχίων στα οποία θα καλλιεργηθούν οι ποικιλίες κάνναβης που δεν είναι εγγεγραμμένες στον κοινοτικό κατάλογο και παράλληλα οι κυρώσεις γίνονται πιο αυστηρές. Με αυτές τις ρυθμίσεις διασφαλίζουμε τους σοβαρούς παραγωγούς και μεταποιητές και καθιστούμε ξεκάθαρη τη στάση μας απέναντι στην καλλιέργεια, την οποία θέλουμε να επαναφέρουμε στη χώρα με στόχο αυτή τη φορά να μείνει και να εξελιχθεί σε μία από τις καλλιέργειες-κλειδιά κυρίως για τις περιοχές
CANNABIS
– 13 –
«Είναι αταλάντευτη η προσήλωσή μας στην προσπάθεια να παρέχουμε στους ασθενείς συμπολίτες μας όλα τα απαραίτητα, καινοτόμα και αποτελεσματικά φάρμακα που προάγουν τη βελτίωση και την αποκατάσταση της υγείας τους» αναφέρει ο τομεάρχης Υγείας της Νέας Δημοκρατίας Βασίλης Οικονόμου της χώρας όπου μπορεί να είναι αποδοτική και προσοδοφόρα» συμπληρώνει ο κ. Κόκκαλης. Από την πλευρά της η Νέα Δημοκρατία διατηρεί μια πιο επιφυλακτική στάση, καθώς ναι μεν αποδέχεται τη χρησιμότητα της φαρμακευτικής κάνναβης, είτε ως θεραπεία εκλογής σε συγκεκριμένες νόσους είτε ως εναλλακτική θεραπεία όπου οι συμβατικές μέθοδοι έχουν αποτύχει, και δεσμεύεται να μη δείξει καμία ανοχή σε ύποπτες προσπάθειες ανεξέλεγκτης παραγωγής, διακίνησης και χρήσης κάνναβης από τον γενικό πληθυσμό. «Είναι αταλάντευτη η προσήλωσή μας στην προσπάθεια να παρέχουμε στους ασθενείς συμπολίτες μας όλα τα απαραίτητα, καινοτόμα και αποτελεσματικά φάρμακα που προάγουν τη βελτίωση και την αποκατάσταση της υγείας τους» αναφέρει ο τομεάρχης Υγείας της Νέας Δημοκρατίας Βασίλης Οικονόμου, τονίζοντας όμως πως η παρούσα κυβέρνηση μετέτρεψε μια ευεργετική για τους ασθενείς πρωτοβουλία σε ένα νομοθετικό αποτέλεσμα, πρόχειρο, ελλιπές και διάτρητο. «Είναι πρόδηλο ότι με το σχετικό νομοσχέδιο (4523/2018) αλλά και με τη διευκρινιστική Κοινή Υπουργική Απόφαση που ακολούθησε (ΦΕΚ Β΄ 1692/15-5-2018) δεν υπάρχουν οι ασφαλιστικές δικλίδες εκείνες που θα αποτρέψουν αποτελεσματικά την ανεξέλεγκτη παραγωγή, διακίνηση και καλλιέργεια κάνναβης. Είτε εσκεμμένα είτε από άγνοια, το υπάρχον νομοσχέδιο μπορεί κάλλιστα στο μέλλον να καταστεί όχημα για ανεξέλεγκτη και αλλότρια προς την ιατρική χρήση των όποιων προϊόντων κάνναβης από τον γενικό πληθυσμό». Σύμφωνα με τον κ. Οικονόμου, για τη σωστά εποπτευόμενη, ασφαλή ιατρική χρήση των αποκλειστικά φαρμακευτικών προϊόντων κάνναβης από τους ασθενείς, για την πλήρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωση των πολιτών,
αλλά και για τη σύννομη διαχείριση των φαρμακευτικών προϊόντων κάνναβης οφείλουν να πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: • Αμεση και εμπεριστατωμένη πρόταση του ΕΟΦ, που να περιλαμβάνει επακριβώς και με βάση τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και τη διεθνώς αποδεκτή βιβλιογραφία τη λίστα ασθενειών στην οποία θα περιλαμβάνονται μόνο οι νόσοι εκείνες στις οποίες το κλινικό αποτέλεσμα είναι αποδεδειγμένο, και να διευκρινίζεται αν πρόκειται για συμπληρωματική θεραπεία ή για θεραπεία σε νόσους όπου η συμβατική θεραπεία έχει αποτύχει. • Εκ των ουκ άνευ είναι η προτυποποίηση της όλης διαδικασίας, η τιτλοποίηση και η ακολούθως συγκεκριμένη χορήγηση των προϊόντων με αυστηρές και συγκεκριμένες ενδείξεις, δεδομένα που θα τύχουν προεγκριτικού και μετεγκριτικού ενδελεχούς ελέγχου. • Σαφές πλαίσιο εποπτείας της διακίνησης των φαρμακευτικών προϊόντων σε ό,τι πρωτίστως έχει να κάνει με τον τελικό προορισμό των φαρμακευτικών προϊόντων. • Να ληφθεί σοβαρά υπόψη ο περιορισμός που αναφέρεται μετ’ επιτάσεως στη διεθνώς αποδεκτή βιβλιογραφία, αλλά και στο πόρισμα/εισήγηση προς τον υπουργό Υγείας της επιτροπής για την ιατρική χρήση της κάνναβης, ο οποίος αφορά την πιθανή εμφάνιση δυνητικά σοβαρών ψυχιατρικών συμπτωμάτων (ανάπτυξη εθισμού, ψυχωσικά επεισόδια, γνωστικές και θυμικές δυσλειτουργίες). Για τον λόγο αυτόν η καταγραφή και η αναφορά ανεπιθύμητων ενεργειών σε κλινικές δοκιμές και μετεγκριτικές διαδικασίες καθίσταται απολύτως απαραίτητη. • Σημαντικότατη στην όλη πρωτοβουλία καθίσταται η ενημέρωση της κοινής γνώμης και η εμπέδωση από αυτήν ότι η μη ιατρικά εγκεκριμένη χρήση κάνναβης αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης σχιζο-
CANNABIS
– 14 –
CANNABIS
– 15 –
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε πριν από λίγο καιρό στο περιοδικό «Health Affairs», περισσότεροι από 800.000 είναι οι Αμερικανοί που λαμβάνουν φαρμακευτική κάνναβη φρένειας και άλλης ψυχωσικού τύπου συμπτωματολογίας. • Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση των νέων της πατρίδας μας ότι η χρήση της κάνναβης σε νεαρή ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση βαριάς ψυχωσικής συμπτωματολογίας πριν και μετά την ενηλικίωση. Θα πρέπει δηλαδή (και θα έπρεπε ήδη να έχει γίνει εκ παραλλήλου με τη νομοθετική πρόβλεψη) να γίνει προσπάθεια ανάταξης του «κοινωνικού συνειρμού» ότι η χρήση της κάνναβης, αφού προβλέπεται για ιατρική χρήση, «απενοχοποιείται» συλλήβδην. «Προς επίρρωση των ανωτέρω απλώς θα αναφέρουμε τη διαπίστωση στην οποία προέβη το αρμόδιο όργανο των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Office on Drugs and Crime - UNODC) στην ετήσια έκθεσή του (2017 World Drug Report): Η κάνναβη ταυτοποιήθηκε στο 16% των ετήσιων επισκέψεων (των σχετικών με τη λήψη ουσιών) στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων της Ευρώπης» συμπληρώνει ο κ. Οικονόμου, τονίζοντας πως έχουμε να κάνουμε με ακόμη ένα έλλειμμα κυβερνητικής πολιτικής στον χώρο της Υγείας. «Οφείλουμε επομένως να άρουμε τις στρεβλώσεις, τις ανεπάρκειες και τα σκοτεινά έως ύποπτα σημεία της σχετικής με τη χρήση φαρμακευτικής κάνναβης νομοθεσίας» λέει και δεσμεύεται πως στο πλαίσιο της επερχόμενης νέας διακυβέρνησης το κόμμα του θα αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία με αποφασιστικότητα.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Η ιατρική χρήση της κάνναβης δεν είναι κάτι καινούργιο για τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, καθώς σε κάποιες έχει αποποινικοποιηθεί ήδη από τις αρχές της νέας χιλιετίας. Ειδικότερα, στην Καταλονία είναι νόμιμη από το 2001, στη Δανία επιτρέπονται η συνταγογράφηση και η εισαγωγή φαρμακευτικών σκευασμάτων κάνναβης από το 2002, ενώ στην Ολλανδία συνταγογραφείται από τους γιατρούς από το 2003, χωρίς ωστόσο να καλύπτεται από το ασφαλιστικό σύστημα. Στη γειτονική Ιταλία η ιατρική χρήση του φυτού έγινε νόμιμη το 2007, στην Αυστρία η φαρμακευτική κάνναβη νομιμοποιήθηκε το 2008, στη Φινλανδία το 2010 και στη Γαλλία και την Τσεχία το 2013. Στη Μάλτα από το 2014 σκευάσματα και φαρμακευτικά συμπυκνώματα κάννα-
βης για ιατρική χρήση πωλούνται από τα φαρμακεία κατόπιν συνταγής γιατρού και στη Γερμανία αποποινικοποιήθηκε το 2017 και μέσα στους επόμενους μήνες η φαρμακοβιομηχανία Aphria αρχίζει, υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, την καλλιέργεια ιατρικής κάνναβης στη βόρεια χώρα. Επίσης, νόμιμα είναι κάποια σκευάσματα στη Νορβηγία, στην Κροατία και τη Σλοβενία. Η Ρουμανία και τα Σκόπια έχουν νομοθετήσει πρόσφατα για τη νομιμοποίηση φαρμακευτικών σκευασμάτων από κάνναβη ή την ιατρική χρήση των κανναβινοειδών, αν και το ίδιο το φυτό παραμένει παράνομο και η χρήση του ποινικοποιημένη. Στην Εσθονία η κατοχή μέχρι 7,5 γραμμαρίων κάνναβης θεωρείται ότι προορίζεται για προσωπική χρήση, έχει αποποινικοποιηθεί και επιβάλλεται μόνο χρηματικό πρόστιμο, ενώ η Ελβετία δεν έχει συγκεκριμένο νόμο για την ιατρική χρήση της κάνναβης, αν και από το 2013 επιτρέπεται η εισαγωγή κάποιων συγκεκριμένων σκευασμάτων. Στην Αγγλία η ιατρική χρήση της κάνναβης δεν έχει νομιμοποιηθεί, αλλά κυκλοφορεί νόμιμα ένα συνθετικό σκεύασμα του φυτού που παράγεται εκεί. Αν και το εθνικό σύστημα υγείας της Αγγλίας καλύπτει το συγκεκριμένο σκεύασμα για ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, οι γιατροί δεν το συνταγογραφούν ευρέως, διότι το κόστος του ξεπερνά τις 5.000 λίρες.
Τι ισχύει στον υπόλοιπο κόσμο
Σε συνολικά 33 πολιτείες η ιατρική χρήση της κάνναβης έχει νομιμοποιηθεί, με την Καλιφόρνια να κάνει το πρώτο βήμα το 1996 και να ακολουθούν δύο χρόνια μετά η Αλάσκα και το Ορεγκον. Πριν μάλιστα από λίγους μήνες η Καλιφόρνια κατέκτησε ακόμη μία πρωτιά, καθώς έγινε η πρώτη αμερικανική πολιτεία που επέτρεψε τις παραδόσεις κάνναβης κατ’ οίκον (!) Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε πριν από λίγο καιρό στο περιοδικό «Health Affairs», περισσότεροι από 800.000 είναι οι Αμερικανοί που λαμβάνουν φαρμακευτική κάνναβη, χωρίς μάλιστα να καταμετρώνται σε αυτούς εκείνοι που κατοικούν στην Καλιφόρνια και στο Μέιν, δύο πολιτείες στις οποίες δεν απαιτείται εγγραφή του ασθενούς σε κάποιο πρόγραμμα για να λάβει κάνναβη. Στην Αυστραλία ασθενείς επωφελούνται από τη φαρμακευτική χρήση του φυτού από το 2016, ενώ το Ισραήλ έχει νομιμοποιήσει την ιατρική χρήση της κάνναβης από το 2007 και θεωρείται πρωτοπόρο στην έρευνα και την ανάπτυξη των ιατρικών εφαρμογών του φυτού και των παραγώγων του.
CANNABIS
– 16 –
Ο,τι τρώγεται και πίνεται από κάνναβη! «Η κάνναβη μπήκε στη ζωή μου όταν βγήκε το κρέας. Οι σπόροι κάνναβης ήταν η κάλυψη των αναγκών του οργανισμού σε αμινοξέα, που έως τότε τα έπαιρνα από ζωική πηγή». Από τον ΝΊΚΟ ΦΑΦΈΣΑ
Τ
ο εντυπωσιακό με τους σπόρους ήταν πόσο με κρατούσαν χορτάτο και ενεργό περισσότερες ώρες από κάθε άλλο τρόφιμο και χωρίς να παίρνω βάρος. Αργότερα κατάλαβα γιατί: Οταν ένα τρόφιμο έχει 52% ωφέλιμα λιπαρά, εκ των οποίων πολλά ω-3 και ω-6, είναι αναμενόμενο το σώμα να λειτουργεί καλύτερα. Και δεν ήταν μόνο τα λιπαρά, ήταν και η πρωτεΐνη, ο σίδηρος, οι βιταμίνες και πάει λέγοντας... Με μια τέτοια εξαιρετική και μοναδική πρώτη ύλη, θέλησα να βάλω περισσότερη κάνναβη στη διατροφή μου και, έτσι, σιγά σιγά, αφού πρώτα περνούσα το τεστ αποτελεσματικότητας πάνω μου, άρχισα να εισάγω κάθε μορφής τρόφιμο ή πόσιμο προϊόν της κάνναβης: από τα ανεπεξέργαστα σποράκια, αλεύρι, λάδι, σκόνη από φύλλα και πρωτεΐνη 64% έως τις σοκολάτες, τα πέστο και τοφού από κάνναβη, υγιεινά σνακ, μπισκότα και μια μεγάλη και πλήρη ομάδα τροφίμων και ποτών, όλα με κοινό στοιχείο τη διατροφική ωφελιμότητα και ποιότητα. Πλέον η κάνναβη είναι πάντα μαζί μου σε καθημερινή βάση, είτε στο σπίτι είτε σε ταξίδια. Οι σπόροι γίνονται γάλα, μπαίνουν σε σαλάτες, σούπες, γιαούρτι, η πρωτεΐνη δίνει «ξέσπασμα» ενέργειας και πνευματικής διαύγειας και το λάδι από βλαστάρια κάνναβης είναι υπερτροφή, με άμεσο αποτέλεσμα, το οποίο νιώθεις.
CANNABIS
– 17 –
www.vforvegan.gr/shop/κάνναβη
• Σπόροι • Αλεύρι • Πρωτεΐνη 64% • Τσάι • Αναψυκτικά • Μπίρα • Σνακ • Σοκολάτες • Μπισκότα Τηλ.: 6947 892 888, 2373025800 www.vforvegan.gr info@vforvegan.gr
«Η συλλογική προσπάθεια, το πείσμα και η αγάπη μας για την κάνναβη δημιούργησαν την ArCan» Ο Προκόπης Γεωργακόπουλος, ιδιοκτήτης της εταιρίας ArCan - Αρκαδική Κάνναβη, μας μιλάει για την παιδική του ηλικία, την ασθένεια που τον σημάδεψε, τα αίτια της ενασχόλησής του με την κάνναβη, την επαγγελματική και την ακτιβιστική πορεία του, αλλά και το όραμά του για το μέλλον.
Πού μεγάλωσες και έζησες τα πρώτα σου χρόνια;
Γεννήθηκα, μεγάλωσα και τελικά επέστρεψα πριν από μερικά χρόνια στην Τρίπολη Αρκαδίας.
Τι σπουδές έκανες, ποια κατεύθυνση ακολούθησες και γιατί;
Από μικρός ήμουν τρελαμένος με την τεχνολογία. Οτιδήποτε είχε καλώδιο μου κινούσε την περιέργεια. Στα 18 μου βέβαια, έχοντας εργαστεί ήδη ως dj (εκείνα τα χρόνια εργαζόμασταν από τα 14!), αποφάσισα να σπουδάσω ηχοληψία. Τελειώνοντας, ξεκίνησα τη μουσική παραγωγή και κυκλοφόρησα αρκετά τραγούδια, εργάστηκα για δύο δεκαετίες ακόμα ως dj παράλληλα με την πρωινή μου δουλειά (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου) και σήμερα μπορώ να πω ότι γράφω και παίζω μουσική όταν πραγματικά το θέλω.
Ποια ήταν τα πρώτα σου βήματα στον κόσμο αυτόν;
Ως ασθενής που είχε καταφέρει να απαλλαγεί από την ασθένειά του, βρέθηκα στο Ευρωκοινοβούλιο ως ομιλητής στο διεθνές συνέδριο στις Βρυξέλλες. Εκεί, ακούγοντας αρκετούς γιατρούς, ασθενείς και επιστήμονες να μιλούν για τα οφέλη της, πείστηκα ότι ήρθε η ώρα να ξεκινήσω και να μεταδώσω αυτό που ίδιος είχα λάβει τόσο απλόχερα. Πίστευα ότι η κάνναβη είναι ένα φυτό «διωγμένο» από το ελληνικό κοινό. Πλέον, έπειτα από τέσσερα χρόνια στον χώρο και έχοντας βρεθεί ως εκθέτης και ως ομιλητής σε αρκετές εκθέσεις, μπορώ να πω ότι υπάρχει ελπίδα αναγέννησης του φυτού στην Ελλάδα!
Ποιο είναι το αντικείμενο ενασχόλησης που έχεις τώρα;
Ο θάνατος του πατέρα μου και η μαζική απόλυση 66 ατόμων (μεταξύ αυτών και εμού) από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Τα τελευταία τρία χρόνια ασχολούμαι επαγγελματικά με την καλλιέργεια κάνναβης. Το χωράφι είναι πλέον η καθημερινότητά μου. Παράλληλα διατηρώ ένα ιδιόκτητο ασύρματο δίκτυο στην περιοχή της Τρίπολης και ετοιμάζομαι για τα επόμενα επαγγελματικά βήματά μου. Καλλιεργώ εδώ και τρία χρόνια κλωστική κάνναβη και παράγω προϊόντα που έχουν αγαπηθεί αρκετά από τον κόσμο. Φέτος η καλλιέργεια θα μεγαλώσει σε έκταση, οπότε θα αυξηθούν και οι ώρες εργασίας μου. Παρ΄όλα αυτά δεν ξεχνώ από πού ξεκίνησα, γι’ αυτό θα με βρείτε καθημερινά να συνομιλώ με ασθενείς ή μελλοντικούς καλλιεργητές, δίνοντας εμπειρικές συμβουλές και προσπαθώντας να μεταλαμπαδεύσω τις γνώσεις που ο ίδιος έχω λάβει ύστερα από αρκετό διάβασμα.
Και οι καλύτερες;
Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου σε όλο αυτό;
Ποια ήταν τα πιο καθοριστικά γεγονότα στην πορεία της ζωής σου;
Ο προσκοπισμός, γιατί εκεί ανακάλυψα πόσο μου αρέσει η τεχνολογία και μετέπειτα το έκανα επάγγελμα. Η ανακάλυψη της ασθένειάς μου με συντόνισε αρκετά δυνατά και ξεκίνησα ένα ατελείωτο ταξίδι μελέτης και εφαρμογής. Η αφύπνισή μου.
Ποιες ήταν οι χειρότερες στιγμές της ζωής σου;
Τρεις πολύ σημαντικές ημερομηνίες... 7 Ιουλίου 2012: Η μέρα που άρχισα να μοιράζομαι τα όνειρά μου. 8 Αυγούστου 2015: Η μέρα που σταμάτησα να υποφέρω από το κτήνος (αθροιστική κεφαλαλγία). 3 Οκτωβρίου 2018: Η γέννηση της κόρης μου.
Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος αγάπησε την ArCan από το πρώτο κιόλας λανσάρισμα των προϊόντων μας. Ο κόσμος στις εκθέσεις και στα μαγαζιά που πωλούν προϊόντα κάνναβης μας αναζητά πλέον για να αγοράσει ξανά τα προϊόντα μας, και αυτό είναι που μας δίνει τη δύναμη και τη χαρά να συνεχίζουμε.
Πότε είχες την πρώτη επαφή με την κάνναβη;
Ως φαντάρος και εργαζόμενος τόσα χρόνια νύχτα, σαφώς και είχα διάφορες «παρεΐστικες» εμπειρίες με το φυτό. Ουσιαστική «σχέση» όμως συνάψαμε το 2015, όταν την έβαλα κανονικά στη ζωή μου, στη διατροφή μου και την καθημερινότητά μου. Προσπαθώντας να απαλλαγώ από την αθροιστική κεφαλαλγία και έχοντας ήδη πάρει αμέτρητα χάπια και φαρμακευτικά σκευάσματα, διάβασα μία βιωματική εμπειρία που αφορούσε την απάλυνση πόνων με τη χρήση καναβιννοειδών. Τότε, δοκιμάζοντας κάνναβη με την ίδια μεθοδολογία κατάφερα να τερματίσω τον πόνο. Ο σεβασμός για το φυτό που μου έδωσε πίσω τη ζωή μου είναι ο λόγος που ασχολήθηκα και ασχολούμαι ακόμα με την κάνναβη.
Ποιο είναι το ύψος της επένδυσης/βοήθειας που έχεις καταβάλει σε αυτόν τον κλάδο;
«Ο σεβασμός για το φυτό που μου έδωσε πίσω τη ζωή μου είναι ο λόγος που ασχολήθηκα και ασχολούμαι ακόμα με την κάνναβη»
CANNABIS
– 20 –
Η αλήθεια είναι ότι έχω ξοδέψει αρκετά χρήματα στη βελτιστοποίηση των συνθηκών καλλιέργειας, στις πιστοποιήσεις, στα εργαλεία αλλά και στα εργατικά, αλλά όλα αυτά θεωρώ ότι είναι μια επένδυση για το μέλλον.
Ποια πιστεύεις είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά της εταιρίας σου στον επιχειρηματικό κόσμο της κάνναβης;
Η σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε τη δουλειά μας και η ποιότητα των προϊόντων μας ανεβάζουν τον πήχη και μέσα από την ευγενή άμιλλα δημιουργούνται συνθήκες για εξέλιξη και ανάπτυξη.
Ποιες είναι οι παραπάνω παροχές και ενέργειες που πιστεύεις ότι προσφέρεις έναντι του ανταγωνισμού στον τομέα αυτόν;
στά και να έχουν άποψη, γιατί με την άγνοια έρχεται παράλληλα και ο φόβος. Η κάνναβη δεν σκότωσε ποτέ κανέναν, παρ’ όλα αυτά τη φοβόμαστε.
Υπάρχει διαφορά στην τιμή ή στην ποιότητα υπηρεσιών που προσφέρει η εταιρία σου;
Ποιο είναι το όραμά σου για το μέλλον;
Πιστοποιημένη ποιότητα σε όλα τα προϊόντα μας.
Οι τιμές που έχουν τα προϊόντα μας είναι αντίστοιχες με την ποιότητα αλλά και τα ποσοστά κανναβινοειδών που έχουν.
Ποια πιστεύεις ότι είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά της εταιρίας σου στην κοινωνία;
Η καθημερινή δωρεάν ενημέρωση και η συμβουλευτική σε επίδοξους καλλιεργητές και ασθενείς όσον αφορά τα οφέλη της κάνναβης σε όλα τα επίπεδα. Ο κόσμος γενικά μας προτιμά για την ποιότητα των προϊόντων μας αλλά και την ειλικρίνειά μας. Δεν θα σου πουλήσω ποτέ προϊόν για να θεραπεύσεις τον καρκίνο, όταν οι δυνατότητες του x προϊόντος μου φτάνουν μέχρι την καταπολέμηση εκζέματος.
Ποιο είναι το μήνυμά σου στους ανθρώπους που μας διαβάζουν;
Να αποδεχθούν και να αγαπήσουν το φυτό, γιατί μόνο οφέλη έχει να μας προσφέρει σε όλους τους τομείς. Να ενημερώνονται σω-
Να πρασινίσει η Ελλάδα.
Ποιες είναι οι προβλέψεις σου για το μέλλον με βάση τη σημερινή κατάσταση;
Βλέπω αρκετές επιχειρηματικές κινήσεις που ξεκινούν σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όμως δεν βλέπω προγραμματισμό και αυτό είναι λίγο που με ανησυχεί.
Ποιες είναι οι ευκαιρίες που πρέπει να εκμεταλλευτούμε;
Η κάνναβη είναι ίσως η μόνη λύση για ανάταση σε όλους τους κλάδους. Είναι ένα βότανο το οποίο ζούσε τις ελληνικές οικογένειες με επιτυχία μέχρι και το 1932 και είναι ικανό να κάνει ακριβώς το ίδιο και το 2019! Εχοντας πάντα κατά νου τις ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας, διαπιστώνουμε ότι η καλλιέργεια της κάνναβης είναι συμβατή και μπορεί να αποδώσει τα μέγιστα.
Κάψια Αρκαδίας | Τηλ.: 6972853314 www.arcan.gr | info@arcan.gr
«Πιστεύουμε πολύ στις ευεργετικές ιδιότητες της κάνναβης» Το CBDGreece αποτελεί το μεγαλύτερο και πιο ταχέως αναπτυσσόμενο κομμάτι του Medical Department της Alfa Trade Ο.Ε.
Η
Alfa Trade Ο.Ε., με κύριο στόχο την καινοτομία και τα πρωτοποριακά προϊόντα, ιδρύθηκε το 2010 μέσα σε δύσκολους καιρούς για την Ελλάδα, αλλά κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα, με έξυπνες κινήσεις και εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, να αποκτήσει μεγάλο δίκτυο συνεργατών. Στα λίγα χρόνια λειτουργίας της κατάφερε να εισάγει και να διανέμει επιτυχώς καινοτόμα προϊόντα στην Ελλάδα, την Κύπρο και στα Βαλκάνια. Η εταιρία μας, έπειτα από μακροχρόνια έρευνα στον κλάδο των κανναβινοειδών, εισήχθη στον χώρο στις αρχές του 2017 συνάπτοντας συμφωνία με την Endoca, την κορυφαία ίσως εταιρία παρασκευής φαρμακευτικών προϊόντων κανναβιδιόλης και της μοναδικής βραβευμένης από τον ΟΗΕ με βραβείο UNIDO για την ποιότητα και την καθαρότητα αυτών. Πλέον το CBDGreece είναι επίσημος διανομέας της Endoca, των προϊόντων Plant Of Life και αποκλειστικός αντιπρόσωπος της Be-Hempy και της Weedbase. Στο CBDGreece μπορεί κάποιος να βρει μια τεράστια ποικιλία φαρμακευτικών προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης, όπως έλαια, κάψουλες, συμπυκνώματα, υπόθετα, κρυστάλλους κ.λπ., αλλά και μια πολύ μεγάλη γκάμα προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης, όπως βρώσιμα, Cannabis light και καλλυντικής περιποίησης. Πιστεύουμε στις πολύ ευεργετικές ιδιότητες της κάνναβης και δημιουργούμε συνέχεια νέες συνεργασίες με επιχειρηματίες του χώρου, εμπλουτίζοντας έτσι με καινούργια προϊόντα, άριστης ποιότητας, την γκάμα μας.
Στόχος και κοινό
Ο μεγαλύτερος στόχος όλων στο CBDGreece είναι η πλήρης ενημέρωση του κόσμου, ώστε να γίνεται σωστή χρήση των προϊόντων
και να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Πιστεύουμε ακράδαντα πως η αγορά προϊόντων κάνναβης έχει τρομερά περιθώρια ανάπτυξης, αρκεί φυσικά να υπάρχει και η κατάλληλη ενημέρωση προς τους πελάτες για τα προϊόντα και τις ευεργετικές τους ιδιότητες, και να μην είναι μοναδικός σκοπός το κέρδος. Το πιο σημαντικό είναι η σωστή γνώση και η κατάρτιση του προσωπικού του καταστήματος. Εχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που στην καθημερινότητά τους αντιμετωπίζουν μικρά, μεγάλα ή τεράστια προβλήματα, οπότε είναι πολύ σημαντικό το προϊόν που θα αγοράσουν και η δοσολογία που θα χρησιμοποιήσουν να είναι αποτέλεσμα συνδυασμού κουβέντας, γνώσης αλλά και εμπειρίας. Εξίσου σημαντικά είναι τα προϊόντα, τα οποία θα πρέπει να είναι από επώνυμες και αξιόπιστες εταιρίες. Η CBDGreece, αν και δραστηριοποιείται σε πολλές κατηγορίες προϊόντων CBD, έχει επιλέξει να εισάγει, να διανέμει και να εμπορεύεται προϊόντα από τις μεγαλύτερες και πιο ισχυρές εταιρίες στον κόσμο. Παράλληλα όμως δείχνει εμπιστοσύνη και σε σοβαρές και προσεγμένες ελληνικές εταιρίες και παραγωγούς με όραμα. Απευθυνόμαστε κυριολεκτικά στους πάντες, τα προϊόντα μας καλύπτουν όλες τις ανάγκες του αγοραστικού κοινού: από αυτούς που θα τα αναζητήσουν για φαρμακευτικούς σκοπούς έως αυτούς που θα θελήσουν απλά να τα δοκιμάσουν. Παρατηρείται πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από το ελληνικό κοινό αλλά υπάρχει και μια μικρή επιφυλακτικότητα, πράγμα λογικό, αν αναλογιστούμε ότι είναι μια καινούργια αγορά και ότι πρόκειται για ένα παρεξηγημένο, «δαιμονοποιημένο» φυτό - παρόλα αυτά, θα λέγαμε πως υπάρχει μεγάλο περιθώριο ενημέρωσης ακόμα. Ενα ευχάριστο γεγονός που εμφανίζουν τα στατιστικά μας είναι ότι
CANNABIS
– 22 –
υπάρχει επαναληψιμότητα στις πωλήσεις. Αυτό αποδεικνύει ότι οι πελάτες μας είναι ευχαριστημένοι από το εκάστοτε προϊόν που έχουν προμηθευτεί.
Το δίκτυο και το μέλλον
Εκτός του τεράστιου δικτύου χονδρικής που εξυπηρετούμε σε όλη την Ελλάδα, αυτή τη στιγμή λειτουργούν και έξι καταστήματα CBDGreece, τα οποία βρίσκονται: • Θεσσαλονίκη (Αγίου Δημητρίου 136), • Αθήνα (Δημοσθένους 239, Καλλιθέα), • Κατερίνη (Ειρήνης 24 και Τερζοπούλου 2), • Καβάλα (Δαρδανελλίων 1 και Κριεζή 10), • Αργος (Κορίνθου 4), • Λάρισα (Πατρόκλου 16). Πολύ σύντομα θα προστεθούν στο δίκτυό μας και άλλα πέντε καταστήματα CBDGreece σε: • Αθήνα (Περιστέρι) • Θεσσαλονίκη (Ρετζίκι - Πεύκα) • Θεσσαλονίκη (Τούμπα) • Θεσσαλονίκη (Καλαμαριά) • Σέρρες Σκοπός μας για το επόμενο έτος είναι να τριπλασιάσουμε τον αριθμό καταστημάτων, με απώτερο στόχο να
Στο CBDGreece μπορεί κάποιος να βρει μια τεράστια ποικιλία φαρμακευτικών προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης, όπως έλαια, κάψουλες, συμπυκνώματα, υπόθετα, κρυστάλλους κ.λπ., αλλά και μια πολύ μεγάλη γκάμα προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης, όπως βρώσιμα, Cannabis light και καλλυντικής περιποίησης
υπάρχει τουλάχιστον ένα κατάστημα σε κάθε νομό! Με την αγορά να βρίσκεται σε άνθηση, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι εξετάζουν το ενδεχόμενο να επενδύσουν σε ένα κατάστημα προϊόντων κάνναβης. Αν και ήμασταν από τους πρώτους που ασχοληθήκαμε με τα προϊόντα CBD, αρχίσαμε το κομμάτι του franchise αρκετά μετά, θέλοντας να αποκτήσουμε μεγάλη και αξιόπιστη γκάμα προϊόντων και στη συνέχεια να δώσουμε τη δυνατότητα, με ένα ολοκληρωμένο και ισχυρό πλάνο, σε επιχειρηματίες να συνεργαστούν μαζί μας. Δεν θέλουμε να γεμίσουμε κάθε γειτονιά με καταστήματα CBDGreece. Θεωρούμε ότι κάθε νομός θα πρέπει να έχει ένα κατάστημα CBDGreece, ενώ στις μεγάλες πόλεις τα καταστήματα θα πρέπει να έχουν μία σημαντική απόσταση μεταξύ τους και να εξυπηρετούν διαφορετικές αγορές. Εκτός του χαμηλού σχετικά κεφαλαίου που απαιτείται για την έναρξη λειτουργίας ενός καταστήματος, παρέχουμε στον franchisee, πέραν της λιανικής, τη δυνατότητα να κάνει πωλήσεις σε επίπεδο χονδρικής και εκτός του καταστήματός του, στην περιοχή του. Ετσι όποιος επιλέξει να δημιουργήσει ένα κατάστημα CBDGreece έχει γερές βάσεις για μία επιτυχημένη και αποδοτική επιχείρηση.
Hellamco A.E.
Επιστημονικός Εξοπλισμός Η μοναδική ελληνική εταιρία που παρέχει ολοκληρωμένο τον εξειδικευμένο εξοπλισμό και μεταφέρει τεχνογνωσία για την έρευνα, την παραγωγή και τον έλεγχο ποιότητας κανναβινοειδών στην κλωστική και τη φαρμακευτική κάνναβη.
M
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθούμε τη συμμετοχή της χώρας μας στην επιστημονική έκρηξη των τελευταίων χρόνων για την Κάνναβη. Η εταιρία Hellamco A.E. καινοτομεί από το 1984 στον χώρο του Επιστημονικού Εξοπλισμού και διαθέτει όργανα υψηλής τεχνολογίας, με εφαρμογές σε Φάρμακα, Τρόφιμα και Ποτά, Περιβάλλον, Βιοτεχνολογία, Βιοχημεία, Επιστήμη Υλικών, Νανοτεχνολογία κ.λπ., με πελάτες από όλο τον χώρο της Βιομηχανίας, των πανεπιστημίων, ερευνητικών και ελεγκτικών φορέων κ.λπ. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημά μας βασίζεται διαχρονικά στο έμπειρο προσωπικό (πτυχιούχοι Χημείας, Βιολογίας, Τεχνολογίας Τροφίμων κ.λπ.), παράλληλα με την εξειδικευμένη εκπαίδευση στους κορυφαίους οίκους κατασκευής του εξωτερικού, που αντιπροσωπεύουμε αποκλειστικά. Ο Χρήστος Κοντογιάννης αποτελεί την επόμενη γενιά στην οικογενειακή επιχείρηση (ιδρυτής της ο Μιχαήλ Κοντογιάννης, βιολόγος), η οποία πλέον δραστηριοποιείται και στο εξωτερικό παρέχοντας ειδικές υπηρεσίες υποστήριξης, π.χ. Διακριβώσεις / Calibrations, Εκπαιδεύσεις κ.λπ. σε εργαστήρια-πελάτες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. «Είμαι περήφανος για την επιτυχημένη μας πορεία στο πολύ απαιτητικό αυτό περιβάλλον της επιστημονικής κοινότητας και αναμένω με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις επερχόμενες επενδύσεις στον χώρο της Ιατρικής Κάνναβης, που προμηνύουν αύξηση αναγκών σε εξοπλισμό αλλά και σε επιστημονικό προσωπικό. Αυτό είναι και το πιο θετικό μήνυμα στη δύσκολη οικονομική κατάσταση που βιώνουμε, ελπίζοντας ότι αυτό το καινοτόμο φάρμακο θα παραχθεί επιτέλους και στην Ελλάδα και θα εξάγεται. Αφενός, θα αυξήσει την εξαγωγική δραστηριότητά μας, αλλά παράλληλα θα μειώσει το brain drain τόσων επιστημόνων μας, που φεύγουν στο εξωτερικό -όπως συνέβη ήδη με τέσσερις εξειδικευμένους συνεργάτες μας-, και θα συμβάλει έτσι ώστε να δραστηριοποιηθούν στο ποιοτικό προϊόν που θα εξάγει η χώρα μας περήφανα, ανακουφίζοντας συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη. Παρακολουθώντας την αλματώδη ανάπτυξη της βιομηχανίας της Κάνναβης παγκοσμίως, με σημαντικές επεκτάσεις, μεγάλες εξαγορές φαρμακοβιομηχανιών και άνοδο της αξίας των μετοχών τους, θεωρώ ότι έχουμε κάθε λόγο όλοι να συνδράμουμε στην υλοποίηση αυτών των επενδύσεων. Ετσι θα μπορέσουμε να ανταγωνιστούμε επιτυχημένα με 100% ελληνικό φαρμακευτικό σκεύασμα, παράλληλα με την ενίσχυση της έρευνας και την ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών».
Η εμπλοκή μας στην παραγωγή κάνναβης
Οι πελάτες μας, όπως είναι οι Βιομηχανίες Καπνού, Φαρμάκων, Καλλυντικών /
Αιθέριων Ελαίων, Τμήματα Γεωπονίας και Δασολογίας Πανεπιστημίων, Φυτοπαθολογικά Ινστιτούτα, το ΕΛΓΟ «Δήμητρα», ΕΟΦ, ΕΦΕΤ, ΙΦΕΤ, «Δημόκριτος» κ.λπ., ανέκαθεν προμηθεύονταν εξοπλισμό που χρησίμευε στην έρευνά τους στον τομέα της Φυτικής Παραγωγής και Επεξεργασίας. Τους τελευταίους μήνες, λόγω της έναρξης καλλιέργειας Κλωστικής Κάνναβης στην Ελλάδα, αλλά και της επικείμενης αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου, έχει αυξηθεί κατακόρυφα το ενδιαφέρον σχετικά με το πολλά υποσχόμενο θέμα της Ιατρικής Κάνναβης και της παραγωγής αντίστοιχων τελικών προϊόντων. Με έκπληξη ακούμε ενδιαφερομένους και μη χημικούς να αναφέρονται σε ειδικές τεχνικές οργανολογίας, όπως Χρωματογραφία, Συστήματα Ξήρανσης με Εκχύλιση, CO2 extraction, Rotary Evaporation, Φάσμα Φώτων LED κ.λπ., κάτι που φανερώνει την αύξηση ενασχόλησης στο τομέα. Αναγκαστικά επικεντρωνόμαστε κυρίως σε μεγάλα έργα και πελάτες που θέλουν να εμπλακούν σοβαρά σε οποιαδήποτε φάση της διαδικασίας, με πλάνο σύντομης απόσβεσης της επένδυσης, ακόμα και εντός του πρώτου έτους λειτουργίας! Οι εταιρίες μας διαθέτουν μεγάλη τεχνογνωσία στη συγκεκριμένη εφαρμογή. Παρέχουν ολοκληρωμένες λύσεις σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας στην αναπτυσσόμενη βιομηχανία της κάνναβης, με υλοποιήσεις άνω των 10.000.000-15.000.000 ευρώ ανά έργο. Για παράδειγμα, η καναδέζικη CONVIRON ειδικεύεται εδώ και 50 χρόνια στην εγκατάσταση θαλάμων έως και μεγάλων αιθουσών με πλήρως ελεγχόμενες συνθήκες υγρασίας, θερμοκρασίας, φωτισμού και ροής αέρα! Γι’ αυτό, άλλωστε, οι κορυφαίες τεχνικές προδιαγραφές καλύπτουν απόλυτα τη μονάδα και καταγράφονται στο επίπεδο του φυτού και όχι σε προδιαγραφές συνθηκών στον γενικό χώρο της καλλιέργειας. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται ο απόλυτος έλεγχος των κρίσιμων παραμέτρων ανάπτυξης του φυτού, με αποτέλεσμα την πολυπόθητη επαναληψιμότητα των σταθερών ποιοτικών χαρακτηριστικών που επιθυμεί ο παραγωγός και τη μεγιστοποίηση της σοδειάς. Καλλιεργητές που ακολούθησαν όλα τα στάδια με τη συγκεκριμένη κλειστή καλλιέργεια επιτυγχάνουν έως επτά σοδειές τον χρόνο. Παρακάτω φαίνονται τα στάδια ανάπτυξης του φυτού, σε καθένα εκ των οποίων ρυθμίζονται διαφορετικά οι συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας, CO2, φωτισμού, ακόμα και η ροή του αέρα. Ενα παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής είναι η χρήση των εξειδικευμένων Ξηραντηρίων του οίκου, διότι, σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος να χάσει ο παραγωγός έως και 7% των κανναβινοει-
δών του φυτού, με αντίστοιχο οικονομικό πλήγμα. Είναι κατανοητό, λοιπόν, πόσο κρίσιμο είναι κάθε στάδιο και ποιο είναι το ρίσκο λειτουργίας σε μη ελεγχόμενα περιβάλλοντα. Αλλες εξειδικευμένες εταιρίες μας αναφέρονται συχνά στην επιστημονική βιβλιογραφία και παράγουν τα Συστήματα Εξαγωγής (Extraction) των ελαίων κάνναβης, Απόσταξης με Περιστροφική Εξάτμιση (Rotary Evaporators), Παρασκευαστικής Χρωματογραφίας (Preparative Chromatography), στηριζόμενες και στα ποιοτικά υλικά που παράγουν. Επίσης, η αμερικανική LI-COR διαθέτει όργανα μέτρησης της φυσιολογίας των φυτών, της φωτοσύνθεσης και του εδάφους, προτείνοντας τρόπους αύξησης των αποτελεσμάτων σε συνδυασμό με εγκατεστημένους μετεωρολογικούς σταθμούς εξωτερικά της μονάδας. Βοηθάμε, δηλαδή, τον παραγωγό να μετρήσει την πραγματική φωτοσύνθεση που εκτελεί το φυτό σε κάθε στάδιο, οπότε να διαμορφώσει αντίστοιχα συνθήκες και πρακτικές καλλιέργειας. Επίσης, όσον αφορά την καλλιέργεια, συνεργαζόμαστε αποκλειστικά και με την εταιρία CERES Greenhouses, μια από τις κορυφαίες στην κατασκευή Υβριδικών Θερμοκηπίων Χαμηλής Ενεργειακής Κατανάλωσης. Τα θερμοκήπια CERES συνδυάζουν την ασφάλεια, τη συμφωνία με τους κανόνες του GMP και τον πλήρη έλεγχο των συνθηκών ανάπτυξης των φυτών που βρίσκουμε στην κλειστή (indoor) καλλιέργεια με την ευεργετική επίδραση του ηλιακού φωτός στα φυτά. Με τη χρήση κατάλληλων ελεγκτών η καλλιέργεια αυτοματοποιείται με αποτέλεσμα τη μέγιστη απόδοση αυτής. Σε συνδυασμό με τοποθέτηση ειδικού συστήματος εκμετάλλευσης της Γεωθερμίας, επιτυγχάνονται οι ελάχιστες καταναλώσεις ενέργειας. Οσον αφορά τη διαδικασία της μεταποίησης, η εταιρία μας μπορεί να παρέχει στη βιομηχανία Φαρμακευτικής Κάνναβης ολοκληρωμένη λύση για την παραγωγή τόσο αποστάγματος ελαίου (distillate) όσο και διαχωρισμένου καθαρού τελικού προϊόντος (isolate). Υπάρχει η δυνατότητα διαχωρισμού όλων των κανναβινοειδών (THC, CBD, CBN, CBG κ.λπ.) σε καθαρότητες έως 99,5%. Μπορούμε να παρέχουμε πλήρη λύση σε συσκευές εκχύλισης τόσο με την τεχνική CO2 (Supercritical Fluid Extraction) όσο και με χρήση αιθανόλης (Ethanol Extraction) , συστήματα απόσταξης βραχέως σταδίου (Short Path Distillation), συστήματα χρωματογραφικου διαχωρισμού, καθώς και όλο τον συμπληρωματικό εξοπλισμό για ένα πλήρες εργαστήριο μεταποίησης βιομηχανικής κλίμακας.
Πέρα από τις μονάδες καλλιέργειας και μεταποίησης, η εταιρία μας μπορεί να εξοπλίσει πλήρως και το Εργαστήριο Ελέγχου Ποιότητας (QA/QC Lab), το οποίο είναι απαραίτητο για τον έλεγχο των πρώτων υλών, των σταδίων καλλιέργειας αλλά και των τελικών προϊόντων. Συγκεκριμένα, η πρότασή μας περιλαμβάνει αναλυτικά όργανα για τον έλεγχο ύπαρξης υπολειμματικών φυτοφαρμάκων, βαρέων μετάλλων, ποσοστών κανναβινοειδών σε όλα τα στάδια και στο τελικό προϊόν. Ολα τα δείγματα θα έχουν τη δυνατότητα να καταγράφονται , να αναλύονται και να εκδίδονται τα αποτελέσματα , σύμφωνα με όλους τους κανόνες GMP και GLP, όπως γίνεται στις πιο σύγχρονες φαρμακοβιομηχανίες όλου του κόσμου. Η εταιρία μας μπορεί να διασφαλίσει όλα τα παραπάνω βασισμένη στην 35χρονη εμπειρία της στον χώρο εμπορίας και υποστήριξης επιστημονικού και αναλυτικού εξοπλισμού. Οι λύσεις που προτείνουμε είναι εφαρμοσμένες με ασφάλεια σε μεγάλες εταιρίες και προάγουν τη βέλτιστη εκμετάλλευση του φυτού, λειτουργώντας σε συνθήκες ύψιστης ασφαλείας για τους παραγωγούς, το περιβάλλον και τον τελικό χρήστη, διασφαλίζοντας τα επιθυμητά επίπεδα δραστικών ουσιών, την πιστοποίησή τους (GMP, ISO, ΕΟΦ κ.λπ.) και τα οφέλη των συνεργειών των συστατικών. Η Hellamco Α.Ε. μπορεί να προσφέρει στους ενδιαφερόμενους επενδυτές λύσεις σε όλα τα στάδια τόσο της καλλιέργειας, της μεταποίησης ξηρού ανθού όσο και του ελέγχου ποιότητας. Διαθέτουμε την πληρέστερη σειρά εξοπλισμού για ολόκληρη τη διαδικασία Καλλιέργειας, Επεξεργασίας, Ελέγχου Ποιότητας και Ανάπτυξης Τελικών Προϊόντων Κάνναβης για την ταχύτερη απόσβεση της επένδυσης. Επίσης, εξοπλισμό όπως ειδικά θερμοκήπια και θαλάμους προβλάστησης - καλλιέργειας - ξήρανσης, συστήματα εκχύλισης (Ethanol, CO2 κ.λπ.), διαχωρισμού, συμπύκνωσης, απομόνωσης δραστικών ουσιών κ.λπ. και γενικότερης αξιοποίησης αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Είμαστε σε θέση να σχεδιάσουμε και να εξοπλίσουμε ένα πλήρες εργαστήριο με απόλυτα ακριβή αποτελέσματα σχετικά με αριθμό / προσδιορισμό / ποσοστά κανναβινοειδών, υπολείμματα φυτοφαρμάκων και βαρέων μετάλλων κ.λπ. έως την έρευνα για ιατρικούς σκοπούς ή τη γεωγραφική ταυτοποίηση των σπόρων και των φυτών. Στόχος της Hellamco είναι να σας υποστηρίξουμε ώστε να διαμορφώσετε τη βάση για καινοτόμα και ποιοτικά προϊόντα (φάρμακα, καλλυντικά, τρόφιμα, ποτά, ατμιστικά κ.ά.), τα οποία θα αριστεύουν ποιοτικά, προκειμένου να επιτύχουν στις αγορές τις οποίες θα προσεγγίσουν.
καινοτόμα και , τα οποία θα ν.
κά υν
οτόμα και οποία θα
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΉ & ΒΙΟΜΉΧΑΝΙΚΉ ΚΑΝΝΑΒΉ Ολοκληρωμένη Πρόταση Καλλιέργειας, Επεξεργασίας, Ελέγχου Ποιότητας & Ανάπτυξης Τελικών Προϊόντων Εξειδικευμένοι Θάλαμοι Ανάπτυξης & Υβριδικά Θερμοκήπια
Advanced Environmental Control Systems
Grow Rooms
R&D | Genetics | Veg | Bloom | Drying
Propagation, Cloning, Veg, Drying, Stages with A.I.Monotoring & Controlling Systems
Hybrid Greenhouses - up to 96% light transmittance with ETFE Glazing
Εξοπλισμός Εκχύλισης - Ποιοτικού Ελέγχου & Έρευνας Simplify installation with quick connects to heating & cooling systems Secure control of process with micro-dosing valves Capture residual terpenes & other volatile compounds more efficiently with enlarged cold traps Enhance condensation of volatile compounds with -90°C deep immersion freeze chiller
Allow for easier cleaning/maintenance with telescopic wiper rotor Eliminate cold spots with seamlessly jacketed glass connections
Rotary Evaporation - CO2 Extraction - Supercritical Fluid Chromatography - Short Path Distilation - UPLC
Αθήνα 210-6895260 • Θεσσαλονίκη 2310-869910 info@hellamco.gr • www.hellamco.gr
Διαθέτουμε την πληρέστερη σειρά εξοπλισμού, για ολόκληρη την διαδικασία Καλλιέργειας, Επεξεργασίας, Ελέγχου Ποιότητας και Ανάπτυξης Τελικών Προϊόντων κάνναβης για την ταχύτερη απόσβεση της επένδυσής σας.
Καλ Κάν νωρ
Επίσημα συνεργαζόμενοι με 40 Διεθνώς καταξιωμένους κατασκευαστές, με εμπειρία και συνεχή πρωτοπορία στον χώρο του επιστημονικού εξοπλισμού από το 1984 σε Ελλάδα Κύπρο και γειτονικές χώρες, προσφέρουμε:
1.
• Μελέτη & Πρόταση Επένδυσης (Κατασκευαστική, Εργαστηριακή, Αδειοδοτική) • Προσφορά, Προμήθεια & Εγκατάσταση του Κορυφαίου Τεχνολογικά Εξοπλισμού με πιστοποίηση GMP, ISO, ATEX-Explosion Proof) • Πλήρη Τεχνική & Επιστημονική Υποστήριξη μετά την πώληση, όπως και εξειδικευμένη εκπαίδευση των χειριστών • Υπηρεσίες Ανάπτυξης Τελικών Προιόντων (Φαρμάκων, Εδώδιμων, Isolates,) • Υπηρεσίες Διασφάλισης Ποιότητας, Ελέγχου και Διεργαστηριακών Συγκρίσεων (ΕΟΦ, BIO, FDA, GMP, GLP, ISO17025, Interlaboratory Comparison κλπ.) Η τεχνογνωσία μας στηρίζεται στο επιστημονικό επιτελείο της HELLAMCO, με την υποστήριξης κορυφαίων πανεπιστημιακών καθηγητών & ερευνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, το οποίο είναι στην διάθεσή σας.
2.
Οι αρκετές χιλιάδες εγκατεστημένων οργάνων της HELLAMCO σε Πανεπιστήμια, Ερευνητικούς και φορείς Ελέγχου Ποιότητας, Βιομηχανίες (Φαρμάκων, Καλλυντικών, Φυσικών Προϊόντων, Τροφίμων, Υλικών, κλπ.), με πλήρη κάλυψη υπηρεσιών, εγγυώνται την επιτυχία της επένδυσης σας. Mην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για λεπτομερή ανάλυση των 2 απαιτήσεών σας και τον προσδιορισμό της πλέον συμφέρουσας πρότασης.
3.
2
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ CANNABIS
Είμαστε μία ελληνική εταιρία με τεράστια
Το φυτό της Cannabis Sativa περιέχει περισσότερα από 480 θρεπτικά συστατικά, μεταξύ των οποίων βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, λιπαρά οξέα, φλαβονοειδή, φυσικές χρωστικές ουσίες, όπως η χλωροφύλλη, και πολλά άλλα φυτοχημικά συστατικά. Ολα αυτά σε συνδυασμό με το ginseng και το ginger δημιουργούν έναν εκρηκτικό συνδυασμό γεύσης, ενέργειας και wellness. Τα λιπαρά οξέα βοηθούν στη σωστή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος. Οι βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία δρουν υπέρ της εύρυθμης λειτουργίας του οργανισμού. Τα φλαβονοειδή δρουν ως αντιοξειδωτικά. Η χλωροφύλλη απομακρύνει τα βαρέα μέταλλα. Το ginseng δίνει την ενέργεια που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη κατά τη διάρκεια της ημέρας. To Eastar Cannabis Drink είναι το πρώτο ποτό κάνναβης που παράχθηκε στην Ελλάδα με πιστοποιήσεις GMP / ISO 9001 / ISO 22000. To Eastar Cannabis Drink είναι το ποτό που θα πιείτε το πρωί, κατά τη διάρκεια της εργασίας, στη γυμναστική σας, το μεσημέρι μαζί με το φαγητό, το απόγευμα σαν ρόφημα όπου κι αν βρίσκεστε ή το βράδυ μπορεί να συνοδέψει το ποτό σας. Εκτοξεύει τις αισθήσεις! Ξεκλειδώνει τον οργανισμό. Δεν περιέχει ζάχαρη, γενετικά τροποποιημένα συστατικά με μη ανιχνεύσιμο THC. Ενα προϊόν για όλους.
πείρα στην παραγωγή συμπληρωμάτων διατροφής. Στην αναζήτηση του καλύτερου, δημιουργήσαμε την EASTAR. Mε περηφάνια σάς προσφέρουμε άριστες επιλογές προϊόντων, όπως την 100% αυθεντική πρωτεΐνη EASTAR, την πρώτη πρωτεΐνη ορού γάλακτος για μαγειρική χρήση, την πρώτη ελληνική σειρά ενεργειακών ροφημάτων κάνναβης και μια εξαιρετική σειρά με μπάρες μοναδικών συστατικών, όπως κάνναβη, υπερτροφές, πρωτεΐνη και δημητριακά. Η υπόσχεσή μας σε εσάς είναι να συνεχίσουμε να σας προσφέρουμε κορυφαία προϊόντα και να παραμείνουμε η καλύτερη επιλογή σας στην αθλητική διατροφή.
Τηλ.: 2110123575
Αναζητήστε τα στα φαρμακεία & Super Market
www.eastar.gr
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΛΑΙΟ ΣΠΟΡΩΝ ΚΑΝΝΑΒΗΣ (3% CBD)
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΛΑΙΟ ΣΠΟΡΩΝ ΚΑΝΝΑΒΗΣ (5% CBD)
100% βιολογικό έλαιο κάνναβης ψυχρής έκθλιψης. Περιεκτικότητα Κανναβιδιόλης CBD 3% (300mg) σε βιολογικό έλαιο σπόρων κάνναβης. Συσκευασία 10ml. Περιέχει μπουκάλι με σταγονόμετρο. Με μια σταγόνα στα: πρωινό/γεύμα/ δείπνο ή απευθείας στο στόμα λαμβάνεται τα φυτοθρεπτικά συστατικά με τα διατροφικά οφέλη του φυτού Κάνναβης Σατίβα. Πλούσιο σε τερπένια και βλαφονόλες
100% βιολογικό έλαιο κάνναβης ψυχρής έκθλιψης. Περιεκτικότητα Κανναβιδιόλης CBD 5% (500mg) σε βιολογικό έλαιο σπόρων κάνναβης. Συσκευασία 10ml. Περιέχει μπουκάλι με σταγονόμετρο. Με μια σταγόνα στα: πρωινό/γεύμα/ δείπνο ή απευθείας στο στόμα λαμβάνεται τα φυτοθρεπτικά συστατικά με τα διατροφικά οφέλη του φυτού Κάνναβης Σατίβα. Πλούσιο σε τερπένια και βλαφονόλες
EASTAR CANNABIS DRINK / LIME
EASTAR Cannabis Sativa L. 480 θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, λιπαρά οξέα, μέταλλα, τερπένια, κανναβιοειδη όπως το CBD). Δίνει πολλαπλά οφέλη στον οργανισμό.
Με γεύση λεμόνι, που απογειώνει τις αισθήσεις, συνυφασμένο με ευχάριστες καθημερινές γεύσεις, αλλά και συνώνυμο της βιταμίνης C και της καταπολέμησης του λίπους.
EASTAR CANNABIS DRINK / GREEN APPLE
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΛΑΙΟ ΣΠΟΡΩΝ ΚΑΝΝΑΒΗΣ (10% CBD) 100% βιολογικό έλαιο κάνναβης ψυχρής έκθλιψης. Περιεκτικότητα Κανναβιδιόλης CBD 10% (1000mg) σε βιολογικό έλαιο σπόρων κάνναβης. Συσκευασία 10ml. Περιέχει μπουκάλι με σταγονόμετρο. Με μια σταγόνα στα: πρωινό/γεύμα/ δείπνο ή απευθείας στο στόμα λαμβάνεται τα φυτοθρεπτικά συστατικά με τα διατροφικά οφέλη του φυτού Κάνναβης Σατίβα. Πλούσιο σε τερπένια και βλαφονόλες
Με γεύση green apple, που απογειώνει τις αισθήσεις, συνυφασμένο με ευχάριστες καθημερινές γεύσεις, αλλά και συνώνυμο της κερσετίνης, της ισχυρής αυτής αντιοξειδωτικής ουσίας.
EASTAR CANNABIS DRINK / ORANGE / FULL ENERGY Με γεύση πορτοκάλι, που απογειώνει τις αισθήσεις, συνυφασμένο με ευχάριστες καθημερινές γεύσεις, αλλά και συνώνυμο της βιταμίνης C.
EASTAR CANNABIS DRINK / RASBERRY Με γεύση Rasberry, που απογειώνει τις αισθήσεις, συνυφασμένο με ευχάριστες καθημερινές γεύσεις, αλλά και συνώνυμο των αντιοξειδωτικών καροτενίων.
Επενδύοντας στη φαρμακευτική κάνναβη Με ιστορία που μετρά περίπου 5.000 χρόνια και με αφετηρία την Ασία, η κάνναβη αποτελεί ένα από τα πρώτα φυτά που καλλιέργησε ο άνθρωπος.
A
Από την ΕΛΈΝΗ ΤΣΕΧΕΛΊΔΟΥ, πολιτικό μηχανικό, Whitestone
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τις ίνες του και ως τροφή, ενώ γρήγορα διαπιστώθηκαν οι ψυχοαντιδραστικές του ιδιότητες, που το κατέστησαν σημαντικό και δημοφιλές ανά τον κόσμο, σε τελετουργικά, για ψυχαγωγικούς σκοπούς, αλλά και για τις θεραπευτικές ιδιότητές του. Από το 1961 η διεθνής νομοθεσία, μέσω του ΟΗΕ, αναγνώρισε ως φυτό «κάνναβης» «οποιοδήποτε φυτό του γένους Cannabis», δηλαδή τα είδη Cannabis Indica, Cannabis Sativa και κάθε άλλη ποικιλία που θα αναπτυσσόταν στο μέλλον. Το φυτό περιέχει σε διαφορετικές συγκεντρώσεις την ουσία Δέλτα-9-τετραϋδροκανναβινόλη, γνωστή και ως THC, και τη μη ψυχοαντιδραστική κανναβιδιόλη, γνωστή ως CBD. Η καλλιέργεια, η επεξεργασία και η χρήση του υπόκεινται σε νομικούς περιορισμούς όταν μπορεί να παράξει σημαντική ποσότητα THC, ενώ σε κάποιες χώρες ελέγχονται όλα τα στελέχη, ακόμη κι αν το THC είναι αμελητέο. Οταν το φυτό καλλιεργείται για τις ίνες του, με στελέχη που δεν επιτρέπουν αξιοποιήσιμες συγκεντρώσεις των ουσιών THC ή CBD, χαρακτηρίζεται βιομηχανική κάνναβη, γνωστή ως industrial hemp. Αντίστοιχα, όταν τα παραγόμενα προϊόντα χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς, χαρακτηρίζεται ιατρική ή φαρμακευτική κάνναβη. Το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά την καλλιέργεια του φυτού, την παραγωγή προϊόντων, την εμπορία και την κατανάλωσή του αλλάζει διεθνώς, φέρνοντας αλλαγές και στο νομικό πλαίσιο που καθορίζει την καλλιέργεια και την παραγωγή σκευασμάτων με βάση το φυτό και στη χώρα μας. Παράλληλα, η σύγχρονη τάση για τη χρήση της κάνναβης και των κανναβινοειδών, ειδικά στη φαρμακοβιομηχανία, δείχνει εντυπωσιακά περιθώρια κερδοφορίας, με νέες αγορές να ανοίγουν παγκοσμίως, επιτρέποντας πλέον τη δυνατότητα εγκατάστασης νόμιμων μονάδων σε κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ, στον Καναδά, αλλά πλέον και σε αρκετές χώρες-κράτη της Ε.Ε. Το νέο αυτό περιβάλλον που διαμορφώνεται δημιουργεί ιδανικές προϋποθέσεις, καθώς εμφανίζεται ένα νέο κομμάτι αγοράς με πολλές προοπτικές. Ο επενδυτής οφείλει να εξετάσει επιμελώς τις ανάγκες της αγοράς και συνυπολογίζοντας το δικό του επενδυτικό προφίλ να σχεδιάσει την επένδυση εκείνη που του ταιριάζει καλύτερα. Επαγγελματική εμπειρία σε συνάφεια με διαφορετικές πτυχές του αντικειμέ-
νου, είτε από τον χώρο της καλλιέργειας είτε από τη φαρμακοβιομηχανία, αλλά και πρόσβαση σε αγορές του εξωτερικού καθορίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της επένδυσης, όπως το ιδανικό μέγεθός της, οι φάσεις ανάπτυξης, ο χρόνος απόσβεσης ή η βέλτιστη επιλογή για CAPEX/OPEX. Οι ευκαιρίες κερδών και οι μεγάλες δυνατότητες επιχειρηματικής ανάπτυξης που δίνει μια μονάδα φαρμακευτικής κάνναβης δεν έρχονται μόνες. Συνοδεύονται από μια σειρά νομικών δεσμεύσεων και προϋποθέσεων, που σκοπό έχουν να εξασφαλίσουν την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, αλλά και την προστασία της αγοράς από λαθραία παραγωγή ουσιών, για ψυχαγωγική κυρίως χρήση. Η πολυπλοκότητα της φύσης του έργου καθιστά πολύ σημαντικό να
έχει κανείς μια ολιστική εικόνα που αρχίζει με την επιλογή της κατάλληλης θέσης για την επένδυση, την αίτηση για την έκδοση άδειας εγκατάστασης μονάδας φαρμακευτικής κάνναβης, συνεχίζεται με την έκδοση οικοδομικής άδειας, την κατασκευή της εγκατάστασης και τον εξοπλισμό, καθώς και την άδεια λειτουργίας της. Απαραίτητα όμως είναι και άλλα στοιχεία, που συχνά παραβλέπουν οι πιθανοί επενδυτές, ρισκάροντας έτσι να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη διαδικασία εγκρίσεων και πολλές φορές ακόμη και να οδηγηθούν στην οριστική απόρριψη του όλου εγχειρήματος από τις αρμόδιες Αρχές.
ών στη μονάδα το προσωπικό πρέπει να εκπαιδευτεί κατάλληλα, τόσο για τη χρήση του εξοπλισμού όσο και πάνω στην εφαρμογή των προτύπων λειτουργίας της μονάδας (GMP, GACP, GDP), ώστε να μπορεί να λάβει και να διατηρήσει η εγκατάσταση την άδειά της. Παράλληλα, η εφαρμογή του κατάλληλου Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας (SMS) εξασφαλίζει την ορθή και ασφαλή λειτουργία της μονάδας. Παρά την αυστηρότητα του πλαισίου εφαρμογής τους, η συμμόρφωση με τα παραπάνω πρότυπα βοηθά στη διάθεση των προϊόντων στην Ε.Ε. και στις διεθνείς αγορές. Ο λόγος είναι ότι τα προϊόντα που παράγονται σε χώρες με ελαστικότερο πλαί-
Οταν το φυτό καλλιεργείται για τις ίνες του, με στελέχη που δεν επιτρέπουν αξιοποιήσιμες συγκεντρώσεις των ουσιών THC ή CBD, χαρακτηρίζεται βιομηχανική κάνναβη, γνωστή ως industrial hemp. Αντίστοιχα, όταν τα παραγόμενα προϊόντα χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς, χαρακτηρίζεται ιατρική ή φαρμακευτική κάνναβη Κατά τον σχεδιασμό του έργου είναι καίριας σημασίας η εξασφάλιση συμμόρφωσης της μονάδας με τις Ορθές Πρακτικές Παραγωγής (GMP), η συμμόρφωση του χώρου καλλιέργειας με τις Ορθές Γεωργικές Πρακτικές και Πρακτικές Συλλογής (GACP) και η συμμόρφωσή της με τις Ορθές Πρακτικές Διανομής (GDP). Και για τα τρία πρότυπα πρέπει να ληφθεί σχετική μέριμνα από το στάδιο σχεδιασμού της κτιριακής εγκατάστασης, καθώς σημαντικές αλλαγές κατά την πορεία υλοποίησης του έργου μπορεί να οδηγήσουν σε σωρεία προβλημάτων. Αλλο παράδειγμα αποτελεί η μελέτη για την εγκατάσταση του απαιτούμενου συστήματος ασφαλείας και φύλαξης της μονάδας. Κατά τη μελέτη σχεδιασμού της λειτουργίας εγκατάστασης απαιτείται προσοχή και επαγγελματική προσέγγιση για την επιλογή των κατάλληλων στελεχών του φυτού που θα καλλιεργηθούν, ώστε να εξασφαλισθούν η υψηλότερη δυνατή απόδοση και η ποιότητα της καλλιέργειας και των παραγόμενων προϊόντων. Το βήμα αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί είναι άρρηκτα συνδεμένο και με τα τελικά παραγόμενα προϊόντα και τη διάθεσή τους στην αγορά. Κατά την έναρξη εργασι-
σιο θεωρούνται ακατάλληλα για εισαγωγή στις χώρες αυτές. Για μονάδες μεγαλύτερου μεγέθους ή και για επενδύσεις που θέλουν απλά να εξασφαλίσουν χαμηλού κόστους ρεύμα σε μακροχρόνια βάση αξίζει να εξετάσει κανείς το ενδεχόμενο κατασκευής κάποιας εγκατάστασης παραγωγής ρεύματος με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Τέλος, η επένδυση στη φαρμακευτική κάνναβη δεν παύει να αποτελεί μια επιχειρηματική κίνηση, η οποία συνοδεύεται από τα αντίστοιχα ρίσκα. Συνεπώς, μια ολοκληρωμένη προσέγγιση θα οφείλει να περιλαμβάνει και δευτερεύοντα στοιχεία, όπως την ασφάλιση του έργου. Ετσι, ο επενδυτής μπορεί να προλάβει ή να περιορίσει πιθανές ζημίες που συνδέονται είτε με απρόβλεπτες συνθήκες είτε με άλλους παράγοντες αβεβαιότητας. Παρά τις δυσκολίες, η φαρμακευτική κάνναβη αποτελεί μια καινοτόμο πρόταση, όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά για όλο τον δυτικό κόσμο. Με προσεκτικά βήματα, γνώση του αντικειμένου και παρακολούθηση των εξελίξεων στη νομοθεσία της χώρας μας μπορεί κανείς να ξεκινήσει το δικό του ταξίδι στον συγκεκριμένο τομέα.
CANNABIS
– 31 –
Δικαιούχοι
Φυσικά ή νομικά πρόσωπα, είτε διαμένουν στην Ελλάδα είτε στην αλλοδαπή, εφόσον: • Αυτά ή τα πρόσωπα που συμμετέχουν στη διοίκηση ή στη διαχείριση αυτών (στην περίπτωση των νομικών προσώπων) ή οι εργαζόμενοι σε χώρους καλλιέργειας και σε εγκαταστάσεις μεταποίησης, κατεργασίας και αποθήκευσης ή οι οδηγοί μεταφορικών μέσων που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά δεν έχουν καταδικαστεί ή παραπεμφθεί με τελεσίδικο βούλευμα για κακούργημα ή παραπεμφθεί για πλημμέλημα για κλοπή, υπεξαίρεση κοινή και στην υπηρεσία, απάτη, εκβίαση, πλαστογραφία, απιστία δικηγόρου, δωροδοκία, δωροληψία, καταπίεση, απιστία περί την υπηρεσία, παράβαση καθήκοντος, καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. • Δεν τελούν υπό στερητική ή επικουρική δικαστική συμπαράσταση, πλήρη ή μερική, ή και υπό τις δύο αυτές καταστάσεις. • Τα νομικά πρόσωπα με έδρα στην αλλοδαπή υποχρεούνται να έχουν δηλώσει φορολογικό εκπρόσωπο και αντίκλητο στην Ελλάδα. Τα πρόσωπα που προέρχονται από χώρες εκτός Ε.Ε. οφείλουν να διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα ή να έχουν έδρα στην Ελλάδα. • Η έκταση της δραστηριότητας να είναι ενιαία, κατ’ ελάχιστον εμβαδού 4 στρεμμάτων, που αποδεικνύεται με την προσκόμιση επικυρωμένου τίτλου κυριότητας ή σύμβασης μίσθωσης ή δωρεάν παραχώρησης θεωρημένης από την αρμόδια ΔΟΥ. Η έκταση της επένδυσης οφείλει να είναι περίκλειστη και η καλλιεργούμενη περιοχή κλειστή.
Εγκριση εγκατάστασης
Η διαδικασία έγκρισης εγκατάστασης συνοψίζεται στα παρακάτω βήματα: • Υποβολή ερωτηματολογίου του Παραρτήματος Ι της Υ.Α. (αριθμ. 51483/700/Φ.15) στη Δ/ νση Αδειοδότησης Επιχειρήσεων και Επιχειρηματικών Πάρκων της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας. • Υποβολή δικαιολογητικών σε ψηφιακή και έντυπη μορφή. • Η Δ/νση Αδειοδότησης της ΓΓΒ διαβιβάζει προς τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, του υπουργείου Υγείας/ΕΟΦ και της Ελληνικής Αστυνομίας από ένα ψηφιακό αντίγραφο συνοδευόμενο από αντίγραφο του κατατεθέντος ερωτηματολογίου. • Η έγκριση εγκατάστασης χορηγείται με απόφαση των υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης, Υγείας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων εντός 30 ημερών από την κατάθεση πλήρους φακέλου και έχει ισχύ πέντε ετών. • Διενέργεια επιτόπιου ελέγχου εντός 15 ημερών από τη χορήγηση της έγκρισης εγκατάστασης από τη Δ/νση Αδειοδότησης. Τα βασικά δικαιολογητικά που πρέπει να κατατεθούν είναι τα παρακάτω:
•Β εβαίωση χρήσης γης από την αρμόδια υπηρεσία δόμησης, συνοδευόμενη από το υποβληθέν τοπογραφικό διάγραμμα που χρησιμοποιήθηκε για την έκδοσή της. • Στοιχεία για την έγκριση Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) ή Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ), όπου απαιτείται. • Αντίγραφο δελτίου αστυνομικής ταυτότητας ή ισχύοντος διαβατηρίου των αιτούντων φυσικών προσώπων ή των φυσικών προσώπων που συμμετέχουν στη διοίκηση ή στη διαχείριση των αιτούντων νομικών προσώπων. Για τα νομικά πρόσωπα το ανωτέρω δικαιολογητικό προσκομίζεται: για το σύνολο των μελών του Δ.Σ. (Α.Ε.) ή για το σύνολο των εταίρων (ΟΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ) ή για το σύνολο των κοινοπρακτούντων μελών (κοινοπραξία). • Πιστοποιητικό περί μη θέσης σε δικαστική συμπαράσταση των αιτούντων φυσικών προσώπων ή των φυσικών προσώπων που συμμετέχουν στη διοίκηση ή στη διαχείριση των αιτούντων νομικών προσώπων. • Αντίγραφο ποινικού μητρώου γενικής χρήσης των αιτούντων φυσικών προσώπων ή όσων συμμετέχουν στη διοίκηση των αιτούντων νομικών προσώπων. • Υπεύθυνη δήλωση περί μη έκδοσης τελεσίδικου παραπεμπτικού βουλεύματος για τα αδικήματα της παρ. 5 του άρθρου 2Α του ν. 4139/2013 των αιτούντων φυσικών προσώπων ή των φυσικών προσώπων που συμμετέχουν στη διοίκηση ή στη διαχείριση των αιτούντων νομικών προσώπων. • Υπεύθυνη δήλωση των αιτούντων φυσικών προσώπων ή όσων συμμετέχουν στη διοίκηση των αιτούντων νομικών προσώπων ως προς την ιδιότητά τους ως «δικαιούχοι», σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του νόμου. • Πιστοποιητικό περί μη πτώχευσης, μη κατάθεσης αίτησης πτώχευσης, μη κατάθεσης αίτησης για συνδιαλλαγή-εξυγίανση, μη κατάθεσης αίτησης για λύση και μη λύσης του νομικού προσώπου. • Πιστοποιητικά φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας του αιτούντος φυσικού ή νομικού προσώπου που εκδόθηκαν το αργότερο έναν μήνα πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης. • Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας για τα υπόχρεα πρόσωπα (πρόσωπα από χώρες εκτός Ε.Ε.). • Δήλωση φορολογικού εκπροσώπου και αντίκλητου, σε περίπτωση κατά την οποία ο αιτών έχει έδρα στην αλλοδαπή. • Υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος φυσικού προσώπου ή του νόμιμου εκπροσώπου του αιτούντος νομικού προσώπου ότι δεν υπάρχει σχολείο σε απόσταση μικρότερη των 1.000 μ. από τα όρια του γηπέδου τής προς αδειοδότηση μονάδας. • Παράβολο αξίας 10.000 ευρώ κατατεθειμένο στον ΚΑΕ 3741 υπέρ της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας (υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης). • Για τους αιτούντες, όταν προέρχονται από χώρες εκτός Ελλάδας,
CANNABIS
– 32 –
απαιτείται η προσκόμιση των δικαιολογητικών 5 και 6, και, ελλείψει αυτών, ισοδύναμου εγγράφου που εκδίδεται από αρμόδια δικαστική ή διοικητική Αρχή του κράτους-μέλους ή της χώρας καταγωγής του αιτούντος, επίσημα μεταφρασμένο στην ελληνική γλώσσα. Αν το κράτος-μέλος ή η εν λόγω χώρα δεν εκδίδει τέτοιου είδους έγγραφο ή πιστοποιητικό, το έγγραφο ή το πιστοποιητικό μπορεί να αντικαθίσταται από ένορκη βεβαίωση ή, όπου δεν προβλέπεται ένορκη βεβαίωση, από υπεύθυνη δήλωση του ενδιαφερομένου ενώπιον αρμόδιας δικαστικής ή διοικητικής Αρχής, συμβολαιογράφου ή αρμόδιου επαγγελματικού ή εμπορικού οργανισμού του κράτους-μέλους ή της χώρας καταγωγής ή της χώρας όπου είναι εγκατεστημένο το φυσικό πρόσωπο.
Εκδοση έγκρισης λειτουργίας
Η διαδικασία έγκρισης λειτουργίας συνοψίζεται στα παρακάτω βήματα: • Μετά την υποβολή του ερωτηματολογίου ο ενδιαφερόμενος καταθέτει τα δικαιολογητικά στη Δ/νση Αδειοδότησης της ΓΓΒ, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή. Η έγκριση λειτουργίας χορηγείται εντός 30 ημερών από την κατάθεση πλήρους φακέλου και έχει ισχύ 10 ετών. • Η Δ/νση Αδειοδότησης της ΓΓΒ διαβιβάζει προς τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, του υπουργείου Υγείας/ΕΟΦ και της Ελληνικής Αστυνομίας από ένα ψηφιακό αντίγραφο. Η έγκριση λειτουργίας χορηγείται με απόφαση των υπουργών Οικονομίας και Ανάπτυξης, Υγείας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων εντός 30 ημερών από την κατάθεση πλήρους φακέλου και έχει ισχύ 10 ετών. • Εντός δύο μηνών από την έκδοση της έγκρισης λειτουργίας η Δ/ νση Αδειοδότησης της ΓΓΒ διενεργεί επιτόπιο έλεγχο για τη διαπίστωση της τήρησης ή μη των όρων χορήγησης της έγκρισης λειτουργίας. Τα βασικά δικαιολογητικά που πρέπει να κατατεθούν για την έκδοση έγκρισης λειτουργίας είναι τα παρακάτω: • Τίτλος κυριότητας επικυρωμένος ή μισθωτική σύμβαση ή δωρεάν παραχώρηση θεωρημένη από την αρμόδια ΔΟΥ. • Κάτοψη χώρου. • Βεβαίωση της οικείας Υποδιεύθυνσης Ασφαλείας ή του Τμήματος Ασφαλείας ότι τηρήθηκαν οι όροι και οι προϋποθέσεις ασφαλούς φύλαξης. • Αδεια τύπου θερμοκηπίου, όπου απαιτείται, και τοπογραφικό διάγραμμα στο οποίο αποτυπώνονται η θέση και η έκταση της καλλιεργούμενης έκτασης. • Υπεύθυνη δήλωση του φορέα ως προς την τήρηση των νόμιμων απαιτήσεων για τους συνδεόμενους με οποιαδήποτε εργα-
σιακή σχέση με τη μονάδα. •Υ πεύθυνη δήλωση αρμόδιου κατά νόμο μηχανικού σχετικά με τη στατική επάρκεια, τη βιομηχανική-βιοτεχνική χρήση του κτιρίου, την εγκατάσταση του μηχανολογικού εξοπλισμού σε χώρο κύριας χρήσης (όχι βοηθητικό ή κοινόχρηστο), τον αριθμό της υφιστάμενης οικοδομικής άδειας, καθώς και τη μη απαίτηση έκδοσης νέας. • Υπεύθυνη δήλωση του φορέα στην οποία αναφέρει πόσους και ποιας ειδικότητας τεχνικούς θα χρησιμοποιήσει κατά νόμο. • Υπεύθυνη δήλωση των κατά περίπτωση, αντίστοιχης ειδικότητας, μηχανικών ότι η εγκατάσταση έγινε σύμφωνα με τη χορηγηθείσα έγκριση εγκατάστασης και ότι τα προβλεπόμενα έργα εκτελέσθηκαν σύμφωνα με τις εγκριθείσες μελέτες. • Υπεύθυνη δήλωση ανάθεσης - ανάληψης της επίβλεψης, λειτουργίας και συντήρησης της εγκατάστασης από τον κάτοχό της και τον αρμόδιο κατά νόμο τεχνικό, αντίστοιχα. • Αντίγραφο οικοδομικής άδειας, όπου απαιτείται. • Υπεύθυνη δήλωση ότι έχουν ληφθεί τα προβλεπόμενα μέτρα και μέσα πυροπροστασίας. • Πιστοποιητικό παραλαβής και πιστοποιητικό ελέγχου σε ισχύ για τους ατμολέβητες της εγκατάστασης, όπου απαιτείται. • Πιστοποιητικό ελέγχου σε ισχύ δεξαμενών υγραερίου, όπου απαιτείται. • Υπεύθυνη δήλωση αρμόδιου κατά νόμο μηχανικού ότι η κυκλοφοριακή σύνδεση της εγκατάστασης εκτελέστηκε σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια. • Αδεια χρήσης νερού, εφόσον απαιτείται. • Αδεια κατασκευής λιμενικού έργου και χρήσης αιγιαλού και παραλίας, εφόσον απαιτείται. • Αδεια ηλεκτροπαραγωγού ζεύγους, στην περίπτωση ύπαρξης ή/ και χρήσης του. • Παράβολο αξίας 10.000 ευρώ κατατεθειμένο στον ΚΑΕ 3741 υπέρ της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας (υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης).
Εξαγωγή προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης
Η εξαγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης των ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2% για ιατρικούς σκοπούς γίνεται από το Τελωνείο Πειραιά και την Ελεύθερη Ζώνη Θεσσαλονίκης με την προσκόμιση άδειας των αρμόδιων Αρχών της χώρας στην οποία πρόκειται να αποσταλούν, θεωρημένης από τις ελληνικές προξενικές Αρχές, η οποία αναφέρει ότι επιτρέπεται η εισαγωγή τους σε αυτή τη χώρα, ότι αυτά πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για ιατρικούς σκοπούς, το όνομα και τη διεύθυνση του παραλήπτη, την ποσότητα αυτών και την προθεσμία μέσα στην οποία πρέπει να γίνει η εισαγωγή.
CANNABIS
– 33 –
Η επίδραση στην ελληνική οικονομία Πώς θα ωφεληθεί η Ελλάδα από τη νέα προσοδοφόρα αγορά; Τεράστιο ενδιαφέρον για επενδύσεις, πλώρη για χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, ώθηση στον «πληγωμένο» πρωτογενή τομέα και γενικότερα έναν αέρα αισιοδοξίας -πρωτόγνωρο, η αλήθεια είναι, στην Ελλάδα που έχει βασανιστεί τόσο πολύ από την οικονομική κρίση την τελευταία δεκαετία- φέρνει ο νέος και δυναμικός τομέας της φαρμακευτικής κάνναβης. Του ΣΠΎΡΟΥ ΜΟΥΖΑΚΊΤΗ
Τ
ο ενδιαφέρον των επενδυτών για τη νέα αυτή ελπιδοφόρα αγορά είναι ιδιαίτερα έντονο και την ίδια στιγμή οι αδειοδοτήσεις «τρέχουν» με μεγάλη ταχύτητα. Ιδιαίτερα θετικό είναι το γεγονός ότι δυνατότητα στον χώρο της επεξεργασίας και μεταποίησης της φαρμακευτικής κάνναβης έχουν και συνεργατικά αγροτικά σχήματα, με την προϋπόθεση ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του νόμου. Υπολογίζεται ότι ο τομέας της φαρμακευτικής κάνναβης θα φέρει αρχικά περίπου 3.000 νέες θέσεις εργασίας, τις οποίες τόσο πολύ έχει ανάγκη η χώρα μας λόγω των αυξημένων ποσοστών ανεργίας. Επίσης, η μέχρι πρότινος... ξένη λέξη «επενδύσεις» έρχεται και πάλι στο προσκήνιο και δημιουργεί μεγάλες ελπίδες για το μέλλον. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά για τους φακέλους ενδιαφέροντος που έχουν κατατεθεί, υπολογίζεται πως το ύψος της επένδυσης στη φαρμακευτική κάνναβη θα ξεπεράσει τα 500.000.000 ευρώ.
Το επενδυτικό ενδιαφέρον που καταγράφεται το τελευταίο διάστημα δίνει στην Ελλάδα τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε διεθνές κέντρο παραγωγής και μεταποίησης φαρμακευτικής κάνναβης. Σε κάθε περίπτωση, η πρόσφατη νομιμοποίηση της καλλιέργειας και της φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα, μετά τη νομιμοποίηση το 2016 της βιομηχανικής, σηματοδοτεί μια μεγάλη αναπτυξιακή ευκαιρία για την εγχώρια παραγωγή. H νομιμοποίηση της παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα δεν κινητοποιεί επενδύσεις μόνο όσων ενδιαφέρονται να ιδρύσουν τις σχετικές μονάδες, αλλά προσελκύει το ενδιαφέρον επιχειρήσεων με συναφές αντικείμενο.
Αδειες για καλλιέργεια
Σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, οι εταιρίες που έχουν λάβει άδεια εγκατάστασης μονάδων καλλιέργειας και επεξεργασίας τελικών προ-
CANNABIS
– 34 –
ϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης είναι τέσσερις. Πριν από περίπου έναν μήνα στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως περιλήφθηκε η απόφαση για τη χορήγηση πενταετούς άδειας εγκατάστασης στην εταιρία PHARMA ESSENZA CANNABIS ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΝΑΒΗΣ ΑΕ. Η επένδυση αφορά ενιαία έκταση 85,3 στρεμμάτων στη θέση Δροσελή του Δήμου Ανδραβίδας - Κυλλήνης, με εκτιμώμενο ύψος επένδυσης 8.000.000 ευρώ και τον αριθμό των εργαζομένων να ανέρχεται στους 60. Οι πρώτες δύο εταιρίες που έλαβαν άδεια είναι η BIOMECANN AE, που εδρεύει στη Λάρισα, με εκτιμώμενη επένδυση 9.500.000 ευρώ, και η BIOPROCANN AE, που εδρεύει στην Κόρινθο, με εκτιμώμενη επένδυση 12.500.000 ευρώ. Ο εκτιμώμενος αριθμός εργαζομένων στις δύο μονάδες ανέρχεται σε 51 στην πρώτη και 66 στη δεύτερη. Ακολούθησε η έγκριση της άδειας εγκατάστασης Μονάδας για την ΤΙ-
ΚΟΥΝ ΟΛΑΜ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ στη Βιομηχανική Ζώνη στα Εξαμίλια του Δήμου Κορινθίας, με επένδυση 9.000.000 ευρώ και 38 εργαζομένους. Οι φάκελοι που εκκρεμούν προς έγκριση στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας είναι 43. Το εκτιμώμενο ύψος επένδυσης φτάνει στα 529.000.000 ευρώ και ο αριθμός εργαζομένων, όπως τον προσδιορίζουν οι εταιρίες, ανέρχεται σε 2.862.
Μεγάλη επένδυση στη Θήβα
Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές του χρόνου ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Βασίλης Κόκκαλης συναντήθηκε με τον διευθύνοντα σύμβουλο της TGOD Hellas Μάρκο Αναστασιάδη. Η εταιρία πρόκειται να κατασκευάσει σε έκταση 120 στρεμμάτων στην περιοχή της Θήβας μεγάλης κλίμακας Μονάδα Παραγωγής και Επεξεργασίας Κάνναβης, σε φάσεις. Οι εγκαταστάσεις της TGOD στην Ελλάδα θα κατασκευαστούν σύμφωνα με τα πρότυπα GACP και eGMP των καναδικών και διεθνών εγκαταστάσεων της εταιρίας και θα τηρούν τα ίδια πρωτόκολλα βιολογικής καλλιέργειας. Η καλλιέργεια αναμένεται να ξεκινήσει στις αρχές του 2020 και θα δημιουργήσει εκατοντάδες άμε-
σες και έμμεσες θέσεις εργασίας για την ελληνική οικονομία. Η TGOD σκοπεύει να προχωρήσει επίσης σε εταιρικές σχέσεις με ελληνικά πανεπιστήμια για τη χρηματοδότηση της επιστημονικής έρευνας, με στόχο να γίνει η Ελλάδα παγκόσμιο κέντρο καινοτομίας για τα φάρμακα που βασίζονται σε κανναβινοειδή.
Νομικό πλαίσιο καλλιέργειας κάνναβης
Είναι δεδομένο ότι η δυναμική που ασκεί τα τελευταία χρόνια η κάνναβη, η φαρμακευτική αλλά και η βιομηχανική, είναι ιδιαίτερα έντονη στην παγκόσμια οικονομία και γι’ αυτόν τον λόγο το ενδιαφέρον των αγορών γίνεται όλο και πιο ζωηρό. Το 2016 νομιμοποιήθηκε στη χώρα μας η βιομηχανική κάνναβη και πρόσφατα συνέβη το ίδιο με τη φαρμακευτική. Με αυτή την εξέλιξη, η Ελλάδα μπαίνει πλέον και αυτή στο «παιχνίδι», αρπάζοντας την ευκαιρία για ανάπτυξη μέσω της εγχώριας Σύμφωνα με τη δρα παραγωγής. Ελένη Τσαλίκη, Ποιο είναι ωστόεπιτράπηκε σο το νομικό πλαίσιο για την η καλλιέργεια ποικιλιών καλλιέργεια Cannabis Sativa L με κάνναβης στη περιεκτικότητα χώρα μας; Σύμτετραϋδροκανναβινόλης φωνα με τη δρα (THC) μικρότερη του Ελένη Τσαλίκη, εντεταλμένη 0,2% στη χώρα μας και ερευνήτρια στο ορίζονται οι διαδικασίες Ινστιτούτο Γενεπου πρέπει να τικής Βελτίωακολουθήσει σης και Φυτογενετικών Πόρων ο ενδιαφερόμενος του ΕΛΓΟ ΔΗώστε να προβεί ΜΗΤΡΑ, «με σε καλλιέργεια την ΚΥΑ 1750/39224/313-2016 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ αρ. 929Β/6-42016, επιτράπηκε η καλλιέργεια ποικιλιών Cannabis Sativa L με περιεκτικότητα τετραϋδροκανναβινόλης (THC) μικρότερη του 0,2% στη χώρα μας και ορίζονται οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσει ο ενδιαφερόμενος ώστε να προβεί σε καλλιέργεια (προέγκριση από αντίστοιχα τμήματα αγροτικής ανάπτυξης - ΤΑΑ, προμήθεια σπόρου, καλλιέργεια με συνεχή συνεργασία και ενημέρωση των αρμόδιων ΤΑΑ κ.ά.)». Σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια και μεταποίηση φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα, η δρ Ελένη Τσαλίκη σημειώνει: «Στον νόμο 4523 αναφέρονται οι διατάξεις για την παραγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης, όπου κατ’ εξαίρεση εγκρίνεται ενιαία η παραγωγή, κατοχή, μεταφορά, αποθήκευση, προμήθεια των πρώτων υλών και των ουσιών των ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2%, καθώς και η εγκατάσταση και λειτουργία μεταποιητικής μονάδας επεξεργασίας και παραγωγής τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης με αποκλειστικό σκοπό είτε την προμήθεια του κρατικού μονοπωλίου και τη διάθεσή τους για ιατρικούς σκοπούς είτε την εξαγωγή τους».
ENJOY
– 35 –
Οι προϋποθέσεις
Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ), που ρυθμίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την καλλιέργεια και επεξεργασία φαρμακευτικής κάνναβης, οι επενδυτές θα πρέπει να καταβάλουν παράβολο των 10.000 ευρώ, αντίγραφο του ποινικού μητρώου τους, να μην έχουν καταδικαστεί για πλαστογραφία, δωροδοκία, εκβίαση και άλλα βαριά αδικήματα (παρ. 5 του άρθρου 2Α του ν. 4139/2013). Μάλιστα, σύμφωνα με το άρθρο 3, τα χωράφια όπου θα καλλιεργείται η ποικιλία κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L θα πρέπει να έχουν περίφραξη με μόνιμο δικτυωτό πλέγμα ή και τοιχοποιία ύψους τουλάχιστον τριών μέτρων, θα υπάρχουν ιδιωτικοί φύλακες και κάμερες ασφάλειας και θα βρίσκονται σε απόσταση 1.000 μέτρων από σχολείο. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τροπολογία που κατατέθηκε από το υπουργείο Οικονομίας στη Βουλή επεκτείνονται οι περιοχές στις οποίες επιτρέπονται η καλλιέργεια και η επεξεργασία των ποικιλιών φαρμακευτικής κάνναβης. Συγκεκριμένα, προστίθεται η δυνατότητα έκδοσης εγκρίσεων τόσο σε περιοχές χωρίς καθορισμένα χωρικά σχέδια χρήσεων γης, στις οποίες εξάλλου επιτρέπονται οι μεταποιητικές δραστηριότητες, όσο και σε περιοχές όπου επιτρέπονται οι γεωργικές δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένων και των γεωργικών εκμεταλλεύσεων σε γη υψηλής παραγωγικότητας. Σε κάθε περίπτωση, η έκταση εντός της οποίας λαμβάνει χώρα το σύνολο των δραστηριοτήτων της καλλιέργειας και επεξεργασίας της κάνναβης θα είναι ενιαία. Η εποπτεύουσα Αρχή θα είναι η Αστυνομία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο έλεγχος, η κυκλοφορία και η διάθεσή τους βρίσκονται αποκλειστικά υπό τον έλεγχο του κράτους (κρατικό μονοπώλιο). Για τη χορήγηση της έγκρισης παραγωγής, αποθήκευσης και λειτουργίας μεταποιητικής μονάδας επεξεργασίας και παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης υπεύθυνη είναι η Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας του υπουργείου Οικονομί-
ας και Ανάπτυξης, με συναρμοδιότητα του υπουργείου Υγείας και του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Μιλώντας για τη διαφορά μεταξύ βιομηχανικής και φαρμακευτικής κάνναβης, η κυρία Τσαλίκη αναφέρει: «Με τον όρο φαρμακευτική κάνναβη αναφερόμαστε σε ποικιλίες κάνναβης με περιεκτικότητα στην ψυχοτρόπο τετραϋδροκανναβινόλη (THC) >0,2%, ενώ οι ποικιλίες με THC<0,2% εμπίπτουν στη βιομηχανική κάνναβη, η καλλιέργεια των οποίων έχει επιτραπεί στην Ελλάδα από το 2016».
Η ζήτηση στην Ελλάδα και την Ευρώπη
Αναμφίβολα, η ζήτηση για καλλιέργεια κάνναβης στη χώρα μας έχει αυξηθεί με γεωμετρική πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Η εντεταλμένη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ για τη βιομηχανική κάνναβη, για την οποία υπάρχουν και περισσότερα στατιστικά στοιχεία λόγω του ότι η καλλιέργειά της επιτράπηκε νωρίτερα σε σχέση με την φαρμακευτική, εξηγεί: «Το 2016 η καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης ήταν 26 στρέμματα σε Εβρο, Βοιωτία, Εύβοια και Χανιά, το 2017 τα στρέμματα έφτασαν τα 300 διάσπαρτα σε όλη την Ελλά-
Για τη χορήγηση της έγκρισης παραγωγής, αποθήκευσης και λειτουργίας μεταποιητικής μονάδας επεξεργασίας και παραγωγής φαρμακευτικής κάνναβης υπεύθυνη είναι η Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, με συναρμοδιότητα του υπουργείου Υγείας και του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης CANNABIS
– 36 –
δα και το 2018 τα 1.000, με κύριες περιοχές τη Θεσσαλία, την Αιτωλοακαρνανία, την Ημαθία, τις Σέρρες, τη Θεσσαλονίκη και τον Εβρο». Αντίστοιχα, σύμφωνα με τη δρα Ελένη Τσαλίκη, στην Ευρώπη καλλιεργήθηκαν με κάνναβη 467.000 στρέμματα το 2017 από 150.000 το 2010, με κύρια χώρα καλλιέργειας τη Γαλλία. Σε ό,τι αφορά τις προοπτικές από την καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης, η δρ Ελένη Τσαλίκη, που ειδικεύεται στο συγκεκριμένο προϊόν, δηλώνει: «Η βιομηχανική κάνναβη είναι ένα πολυχρηστικό φυτό και μπορούν να αξιοποιηθούν όλα τα τμήματά του, για παράδειγμα, ίνες, στελέχη, ταξιανθίες, σπόροι. Στην Ελλάδα, επειδή δεν υπάρχει μονάδα μεταποίησης της ίνας, εκδηλώνεται έντονο ενδιαφέρον για τη χρησιμοποίηση των ταξιανθιών για τη παραγωγή εκχυλισμάτων CBD και για την παραγωγή σπόρου».
ΕΝΑΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ «Η G4S ΕΙΝΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΛΥΣΕΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΑΣ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΑΠΤΗ ΑΞΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΛΑΤΕΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΕΤΟΧΟΥΣ ΜΑΣ.»
ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΑΣ • ΕΠΑΝΔΡΩΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ • ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΞΙΩΝ
OUR VALUES
• ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
WE ACT WITH
INTEGRITY AND RESPECT
• ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ •
WE ARE PASSIONATE
24ΩΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
SAFETY, SECURITY AND SERVICE
• ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ - ΕΞΥΠΠ
EXCELLENCE
• ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ
WE ACHIEVE THIS
T H RO U G H INNOVATION
Σώρου 7, 144 52 Μεταμόρφωση Αθήνα, Ελλάδα Τηλ: +30 210 2896300 Φαξ: +30 210 2835500
AND TEAMWORK
CANNABIS
www.g4s.gr
A B O U T
– 37 –
Securing Your World
Τα Cannabi Stores βρίσκονται δίπλα μας Με στόχο και όραμα να μεταλαμπαδεύσουν τη γνώση σε όλους, ώστε να μπορέσουμε να έχουμε πρόσβαση στα οφέλη και στις χρήσεις τού μέχρι πρότινος δαιμονοποιημένου φυτού.
Η Πρόκειται για πιστοποιημένα προϊόντα ύψιστων προδιαγραφών βιολογικής καλλιέργειας. Σε συνεργασία με αποκλειστικές αντιπροσωπίες εταιριών εσωτερικού και εξωτερικού, παρέχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία σε premium ανθούς τέταρτης έως έκτης γενιάς, οι οποίοι υπόσχονται ότι θα ικανοποιήσουν και τους πιο διαβασμένους του είδους
κάνναβη κατέχει ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια στην παγκόσμια ιστορία της θεραπευτικής. Εχει μια πορεία χιλιάδων ετών. Από την εποχή του Ιπποκράτη έως σήμερα έχει αποδείξει την ευεργετική δράση της. Με την Ελλάδα λοιπόν να εισέρχεται επίσημα, έστω και με καθυστέρηση, στον διεθνώς ραγδαία αναπτυσσόμενο τομέα της ιατρικής κάνναβης μέσα από έρευνες, μελέτες και το τρίπτυχο «ενημέρωση, πρωτοπορία και ποιότητα», η αλυσίδα καταστημάτων Cannabi Stores έχει εξελιχθεί σε πρωταγωνιστή των καταστημάτων κανναβιδιόλης. Μέσα από το μεγάλο δίκτυο καταστημάτων, το οποίο αυξάνεται διαρκώς, τα Cannabi Stores προσφέρουν προϊόντα 100% νόμιμης κάνναβης. Πρόκειται για πιστοποιημένα προϊόντα ύψιστων προδιαγραφών βιολογικής καλλιέργειας. Σε συνεργασία με αποκλειστικές αντιπροσωπίες εταιριών εσωτερικού και εξωτερικού, παρέχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία σε premium ανθούς τέταρτης έως έκτης γενιάς, οι οποίοι υπόσχονται ότι θα ικανοποιήσουν και τους πιο διαβασμένους του είδους. Επίσης, είναι η μόνη αλυσίδα τα έλαια της οποίας έχουν ως βάση το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, πλούσιο σε Ω3 και Ω6 λιπαρά. Στην premium γκάμα των προϊόντων έρχονται να προστεθούν waxes, καλλυντικά, σπόροι, κρύσταλλοι, βρώσιμα προϊόντα, όπως αλεύρι, τσάι, ζυμαρικά, μπάρες δημητριακών και πολλά άλλα. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι τα Cannabi Stores συνεργάζονται με εξειδικευμένους γιατρούς όλων των ειδικοτήτων, ψυχολόγους, ψυχιάτρους, προσφέροντας τη βέλτιστη ενημέρωση πάνω στη φαρμακευτική κάνναβη εξατομικευμένα για καθέναν από εσάς. Το άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό βρίσκεται στη διάθεσή σας να λύσει κάθε απορία σας και να σας κατευθύνει στο αντίστοιχο προϊόν ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας. Εσείς δεν έχετε παρά να επισκεφτείτε ένα από τα πολλά καταστήματα Cannabi Stores σε Αθήνα και περιφέρεια, να ενημερωθείτε και να απολαύσετε ένα από τα πολλαπλά οφέλη που σας προφέρει αυτό το τόσο αθώο αλλά δυστυχώς ακόμα δαιμονοποιημένο φυτό στην αντίληψη του κόσμου. Tα Cannabi Stores ήρθαν και θα παραμείνουν για εσάς. CANNABIS
– 38 –
WWW.CANNABISTORES.GR WWW.CNBSTORES.COM Τ 2103242837
Το θαύμα που λέγεται κρεμοζέλ BALSAM P83 Η εταιρία MEDICANN HELLAS χαρακτηρίζει θαύμα το BALSAM P83, ταυτιζόμενη με όλους εκείνους τους χρήστες του κρεμοζέλ οι οποίοι ανακουφίστηκαν θεαματικά από τους μυοσκελετικούς πόνους τους.
STOP
Ο
...στον πόνο ΤΩΡΑ!
μυοσκελετικός πόνος είναι παρών σε όλες τις ηλικίες, με σπασμός και χρειάζεται άμεσα βοήθεια για να περάσει. Το κρεμοζέλ μια αύξουσα παρουσία στις μεγαλύτερες. Μέσα σε μια τεδρα ταχύτατα και με τα βότανα βαλεριάνας, χαμομηλιού, κάνναβης ράστια συλλογή παρόμοιων προϊόντων, π.χ. κρέμες, ζελ, χάκαι μελισσόχορτου ανακουφίζει λύνοντας την κράμπα σε λίγα δευτεπια, σιρόπια, έμπλαστρα κ.λπ., που απευθύνονται στον μυορόλεπτα. σκελετικό πόνο, έρχεται το BALSAM P83, που διαφέρει και υπερέχει! Σπασμός μυών είναι και το λουμπάγκο, η οσφυαλγία, η αυχελαλγία. Το κρεμοζέλ BALSAM P83 είναι μία διεθνής πατέντα που απευθύνεΑθλητές βρήκαν λύση στις συνήθεις θλάσεις που τους ακινητοποιται στον πάσχοντα από μυοσκελετικό πόνο με μία φόρμουλα 10 εκλεούσαν! Οι αρθρώσεις που πονάνε απαντούν στα αντιφλεγμονώδη βόκτών βοτάνων μαζί με φαρμακευτική κάνναβη σε τανα που με την κάνναβη φέρνουν ανακούφιση ακόμη κι έναν συνδυασμό που πετυχαίνει ανακουφιστικά εκεί που βαριά αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν ωφέλησαν. Η φαρμακευτική θαύματα. Εχει δοκιμαστεί σε χιλιάδες άτομα με Μεγάλη ανακούφιση με φυσικό τρόπο στα συμπτώματα κάνναβη συνεργάζεται σχεδόν όλους τους τύπους μυοσκελετικού πόνου, της φλεβικής ανεπάρκειας που ταλαιπωρεί τα κουρασμένα με τα άλλα βότανα σε με σταθερά καλά αποτελέσματα, χωρίς καμία αποπόδια με καψίματα, πόνους αφόρητους, οιδήματα που συμτέτοιο βαθμό, που λύτως παρενέργεια. βαίνουν σε πολλές εργαζόμενες και μη, τις ζεστές ημέρες Η φαρμακευτική κάνναβη συνεργάζεται με τα άλή λίγο πριν από την περίοδο και δεν έχουν λύσεις ανακούφιπολλαπλασιάζει την λα βότανα σε τέτοιο βαθμό, που πολλαπλασιάζει σης. Μην αφήνετε τον μυοσκελετικό πόνο να σας «μαυρίανακουφιστική δράση την ανακουφιστική δράση τους στη φλεγμονή, ζει» τη ζωή ούτε και τους ηλικιωμένους να μελαγχολούν τους στη φλεγμονή, στον αρθριτικό πόνο, στον μυϊκό σπασμό. Μία άλλη από πόνο.Το BALSAM P83 προσφέρει την ανακούφιση που στον αρθριτικό πόνο, εξαιρετική δράση είναι στις κράμπες. Κράμπα είυπόσχεται χωρίς παρενέργειες ούτε αντενδείξεις στη χρήστον μυϊκό σπασμό ναι ένας μυϊκός σπασμός που έρχεται αυτόματα ση άλλων φαρμάκων. και πάντα απροειδοποίητα. Είναι πολύ επώδυνος Είναι πράγματι ένα θαύμα! CANNABIS
– 40 –
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Cannabis Sativ a Seed (Ιατρική Κάνναβ Oil η) Chamomilla Re cutita Flower (χαμομήλι) Melissa Officin alis Leaf (Μελισσόχορτ ο) Achillea Millef olium Flower / Leaf/Stem (Αχιλλέα / Αγρια ψη θιά) Eucalyptus Gl oulus Leaf Oi l (Ευκάλυπτος) Capsicum Frut escens Fruit (Κόκκινη Πιπε ριά) Harpagophytu m Procumbens Root (Αρπαγόφ υτο) Viscum Album Leaf (Βίσκος ο Λευκ ός, Ιξός/Γκι) Foeniculum Vu lgare Seed (Μάραθος ) Humulus Lupu lus (Hops) Cone (Λυκίσκο ς) Valeriana Offi cinalis Root (Βαλεριάνα)
Κρεμοτζέλ με έλαιο κάνναβης, ενισχυμένο με 10 φυτικά εκχυλίσματα. Αποκαθιστά την επιδερμίδα, αναγεννά το δέρμα με ανανέωση, ευφορία και ενδυνάμωση, σφριγηλότητα, τροφοτόνωση της περιοχής των αρθρώσεων. Παρασκευάζεται στη Γερμανία. ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ - ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ Εφαρμόστε το gel στο δέρμα σας και κάντε καλό μασάζ μέχρι να απορροφηθεί. Αν χρειάζεται, μπορεί να επαναληφθεί μέχρι τέσσερις φορές την ημέρα σε χρόνιους πόνους. Μπορεί να αισθανθείτε ένα ελαφρό κάψιμο για λίγα λεπτά, είναι η δράση της κρέμας, μη σας φοβίσει. Δεν το εφαρμόζουμε σε ανοιχτές πληγές και δεν συνιστάται σε παιδιά μικρότερα των 3 ετών και σε εγκύους. Μπορεί να συνδυαστεί και να δράσει συνεργικά με όλα τα παυσίπονα. Η διάρκεια χρήσης του μετά το άνοιγμά του ξεπερνά τους 12 μήνες! Δεν προκαλεί παρενέργειες, όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης, διατάραξη της πηκτικότητας του αίματος και ερεθισμούς του γαστρεντερικού συστήματος! CPNP Γνωστοποίη 2557771 ση ΕΟΦ 31 -10-2017
MediCann - ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ Α&Α I.K.E. Στουρνάρη 51, 10432 Αθήνα, τηλ.: 2105232333, κιν.: 6983812008 / 6984221626
Ενα φυτό με εξαιρετική θεραπευτική σημασία
Τ
Η κάνναβη είναι ένα φυτό με χιλιάδες χρόνια χρήσης και δεκάδες μύθους και ανακρίβειες γύρω του. Είναι ένα πολυχρηστικό φυτό, καθότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή βιοκαυσίμων, οι ίνες του για παραγωγή ρούχων, σχοινιών κ.ά., το έλαιο και οι σπόροι για τροφή και πολλές από τις εκατοντάδες ουσίες του έχουν θεραπευτικές ιδιότητες.
α τελευταία χρόνια πολλές χώρες έχουν επιτρέψει τη χρήση της κάνναβης για ιατρικούς λόγους και από το 2016 μία από τις ουσίες που εμπεριέχονται στην κάνναβη, η κανναβιδιόλη, νομιμοποιήθηκε και στην Ελλάδα. Η παγκόσμια αυτή τάση νομιμοποίησης έχει βοηθήσει πολλούς ασθενείς, αλλά και την έρευνα, καθώς στα χρόνια της ποινικοποίησης ήταν σαφώς δυσκολότερο για ένα πανεπιστήμιο ή ερευνητικό ίδρυμα να μελετήσει αυτό το φυτό. Στο φυτό της κάνναβης περιέχονται πολλές χημικές ενώσεις, με δύο κύριες κατηγορίες, τα κανναβινοειδή και τα τερπένια. Τα τερπένια είναι ενώσεις που βρίσκονται και σε πολλά άλλα φυτά, και δίνουν το χαρακτηριστικό άρωμα στην κάνναβη, όπως και στα υπόλοιπα φυτά στα οποία τα συναντούμε, έχουν όμως και κάποιες θεραπευτικές ιδιότητες. Κάποια τερπένια που συναντούμε συχνά στο φυτό της κάνναβης είναι η λιναλοόλη (περιέχεται και στη λεβάντα), το λιμονένιο (περιέχεται και στα εσπεριδοειδή) και το καρυοφυλλένιο (περιέχεται και στο μαύρο πιπέρι). Οσον αφορά τα κανναβινοειδή, είναι ουσίες που παράγει και ο ίδιος ο οργανισμός μας μέσω του Ενδοκανναβινοειδούς Συστήματος (ΕΚΣ), το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της ομοιόστασης και επηρεάζει πολλές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, ενώ παράγει διάφορα κανναβινοειδή - τα ενδοκανναβινοειδή, όπως η ανανδαμίδη και η 2-αραχιδονoγλυκερόλη (2AG). Στην κάνναβη βρίσκουμε τα φυτοκανναβινοειδή, τα οποία επιδρούν σε αυτό το σύστημα σαν κλειδιά σε κλειδαριά, ενισχύοντας τη δράση του ΕΚΣ, συνεισφέροντας έτσι στη διατήρηση της ομοιόστασης. Τα φυτοκανναβινοειδή είναι πάνω από 100, με δημοφιλέστερα και πιο μελετημένα τη Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC) και την κανναβιδιόλη (CBD). Η τετραϋδροκανναβινόλη είναι η ουσία στην οποία οφείλεται η ψυχοτρόπος δράση του φυτού και η οποία εξακολουθεί να είναι παράνομη στην Ελλάδα, όμως βοηθά σε ένα εύρος παθήσεων και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Πρόσφατες αλλαγές στην ελληνική νομοθεσία αλλάζουν το προσκήνιο, καθότι θα υπάρξουν στο επόμενο διάστημα καλλιέργειες κάνναβης οι οποίες θα περιέχουν και THC, με σκοπό τη χρήση τους για θεραπευτικούς σκοπούς. Η αλλαγή αυτή, εκτός από επενδυτικό ενδιαφέρον (καθότι κεντρίζει το ενδιαφέρον των διεθνών εταιριών που δραστηριοποιούνται στον χώρο της κάνναβης), είναι αναγκαία και για τη θεραπεία ασθενών, πολλοί από τους οποίους δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε κάνναβη με THC (όπως πλέον συχνά αναφέρεται, «φαρμακευτική κάνναβη») και επομένως υπέφεραν ή κατέφευγαν στην παρανομία. Ασαφές παραμένει ακό-
Από τον ΗΛΊΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΆΚΗ Φαρμακοποιός (MPharm) - Μέλος του Ελληνικού Συλλόγου Θεραπευτικής Κάνναβης - Επιμέλεια φαρμακολογικών δεδομένων στο βιβλίο «Οδηγός Χρήσης Φαρμακευτικής Κάνναβης»
μη το πότε και πώς η φαρμακευτική κάνναβη θα είναι διαθέσιμη στους ασθενείς, ευελπιστώ όμως, καθώς έχουμε παραδείγματα πολλών χωρών οι οποίες έκαναν αυτό το βήμα νωρίτερα και είδαν θετικά αποτελέσματα, πως η χώρα μας θα επιταχύνει τους ρυθμούς και θα επισπεύσει τη διαδικασία αυτή. Η κανναβιδιόλη (CBD) είναι διαθέσιμη στη χώρα μας από το 2016 και πολλοί ασθενείς χρησιμοποιούν σκευάσματα με κανναβιδιόλη, η ιατρική κοινότητα όμως δεν είναι ενημερωμένη με αποτέλεσμα πολλές φορές οι ασθενείς να μην είναι σωστά πληροφορημένοι. Το 2017 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναγνώρισε πως η κανναβιδιόλη έχει θεραπευτικά οφέλη σε ένα εύρος παθήσεων, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, η νόσος Πάρκινσον, η πολλαπλή σκλήρυνση (σκλήρυνση κατά πλάκας), οι αγχώδεις διαταραχές, ο πόνος, οι ψυχώσεις, η κατάθλιψη, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η νόσος του Crohn, οι φλεγμονώδεις νόσοι και ο καρκίνος. Παρότι η κανναβιδιόλη δεν αποτελεί πλήρη θεραπεία για όλες τις προαναφερθείσες νόσους, δύναται να βελτιώσει τα συμπτώματα και την ποιότητα ζωής των ασθενών, είτε με χρήση ως μόνη θεραπεία είτε ως συμπληρω-
Το 2017 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναγνώρισε πως η κανναβιδιόλη έχει θεραπευτικά οφέλη σε ένα εύρος παθήσεων, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, η νόσος Πάρκινσον, η πολλαπλή σκλήρυνση (σκλήρυνση κατά πλάκας), οι αγχώδεις διαταραχές, ο πόνος, οι ψυχώσεις, η κατάθλιψη, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η νόσος του Crohn, οι φλεγμονώδεις νόσοι και ο καρκίνος CANNABIS
– 42 –
ματική θεραπεία στη φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς. Εκτός των παραπάνω, πολλοί ασθενείς χρησιμοποιούν την κανναβιδιόλη στον αυτισμό, στην επιληψία και στον νευροπαθητικό πόνο. Ας δούμε πιο συγκεκριμένα μερικές από τις παθήσεις αυτές και πώς μπορεί να βοηθήσει η κάνναβη.
Επιληψία Η κανναβιδιόλη έχει σημαντική φαρμακευτική εφαρμογή στην επιληψία (συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου Lennox-Gastaut), μειώνοντας τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια των επιληπτικών κρίσεων, με υψηλή ανοχή και ελάχιστες παρενέργειες. Παρ’ όλα αυτά, η κανναβιδιόλη αλληλεπιδρά με αρκετά αντιεπιληπτικά φάρμακα, οπότε χρήζει στενής παρακολούθησης από τον νευρολόγο για την αποφυγή υπερδοσολογίας ή πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών. Φλεγμονή Ερευνες δείχνουν πως η κανναβιδιόλη μειώνει τις φλεγμονές σε πολλά σημεία του σώματος (λόγω πολλών κανναβοϋποδοχέων σε διάφορα σημεία του σώματός μας). Λόγω αυτής της ευρείας δράσης, η χρήση της μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα σε πολλές καταστάσεις, όπως αθλητικοί τραυματισμοί, αρθρίτιδα, εγκεφαλική βλάβη (μετατραυματική) και σκλήρυνση κατά πλάκας. Συγκριτικές μελέτες της κάνναβης με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα δείχνουν πως η κάνναβη είναι απαλλαγμένη από τις συνήθεις παρενέργειες της παραπάνω κατηγορίας φαρμάκων, όπως οι διαταραχές του στομάχου ή η αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Πόνος Ισως ο βασικότερος λόγος για τον οποίο ασθενείς αναζητούν τη φαρμακευτική κάνναβη. Η τετραϋδροκανναβινόλη έχει ιδιαίτερα σημαντική δράση ως παυσίπονο, όπως και η κανναβιδιόλη. Ο συνδυασμός των παραπάνω δραστικών ουσιών βοηθά σημαντικά στη μείωση του πόνου και χρησιμοποιείται από ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, καρκίνο, νευροπαθητικό πόνο, πόνο λόγω εκφυλιστικών παθήσεων (όπως η αρθρίτιδα). Μέσα στο 2017 το 84% των ασθενών που έλαβαν κάνναβη για θεραπευτική χρήση (medical cannabis) στις ΗΠΑ μείωσε τη χρήση οπιοειδών, ενώ στην ομάδα ελέγχου της έρευνας μόνο το 45% κατάφερε τη μείωση (International journal of drug policy, Τεύχος 42, Απρίλιος 2017).
σή του, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είναι μια αποτελεσματική στρατηγική παρηγορητικής φροντίδας για τους ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον. Εκτός όμως από τις δράσεις της κανναβιδιόλης, ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι αλληλεπιδράσεις της με ορισμένα φάρμακα, καθότι αναστέλλει τη δράση μιας ομάδας ενζύμων που έχει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό αρκετών φαρμάκων. Φάρμακα όπως ορισμένα αντιεπιληπτικά, αντιψυχωσικά, ακόμη και ορισμένα αντιφλεγμονώδη, δύναται να επηρεαστούν όταν γίνεται παράλληλη χρήση φαρμακευτικής κάνναβης. Οπως κάθε φυτό, κάθε ουσία και κάθε φάρμακο, έτσι και με την κάνναβη είναι σημαντικό ο ασθενής να συμβουλεύεται τον γιατρό και τον φαρμακοποιό σχετικά με την ορθή χρήση και τις πιθανές αλληλεπιδράσεις με τη θεραπεία του. Για τους παραπάνω λόγους θεωρώ πως έχουμε στα χέρια μας ένα φυτό με εξαιρετική θεραπευτική σημασία, το οποίο έχουν ανάγκη πολλοί ασθενείς και είναι ύψιστης σημασίας να μπορούν οι ασθενείς να προμηθευτούν τη θεραπεία τους νόμιμα και από πιστοποιημένους παρόχους, κάτι το οποίο ισχύει μόνο για την κανναβιδιόλη έως σήμερα. Η κάνναβη δεν είναι πανάκεια, έχει όμως ρόλο στη θεραπεία των ασθενών, ιδιαίτερα όταν ασθενείς δεν μπορούν να βρουν ανακούφιση μέσω της συμβατικής φαρμακευτικής αγωγής και είναι αδικαιολόγητο να στερούνται μια παγκοσμίως αποδεκτή εναλλακτική λύση. Είναι επίσης χρέος όλης της κοινότητας των επιστημόνων υγείας να ενημερωθούν σχετικά με τις ιδιότητες, τις παρενέργειες, τις αλληλεπιδράσεις και την ορθή χρήση της κάνναβης για να παρέχουμε στους ασθενείς μας τη φροντίδα και την ποιότητα ζωής που χρειάζονται. Μπορείτε να ενημερωθείτε σχετικά στο βιβλίο «Οδηγός Χρήσης Φαρμακευτικής Κάνναβης».
Νόσος Πάρκινσον Σε μια πιλοτική μελέτη 40 ασθενών με νόσο του Πάρκινσον επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ στο Ισραήλ (βλ. σύνδεσμος πηγής 18) διαπίστωσαν ότι το κάπνισμα φαρμακευτικής κάνναβης βελτίωσε πολλά από τα συμπτώματα που σχετίζονται με την ασθένεια. Το 82% των συμμετεχόντων ανέφερε ότι η κάνναβη βελτίωσε τα συνολικά συμπτώματά του. Η κάνναβη μείωσε τον αριθμό των πτώσεων, παρέχοντας ανακούφιση από τον πόνο, μειωμένο τρόμο, εξασθενημένη δυσκαμψία των μυών και βελτιωμένο ύπνο. Περίπου το 75% ανέφερε επίσης ότι η κάνναβη βελτίωσε τη διάθε-
Σύνδεσμοι πηγών: 1. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/bph.12439/full 2. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S001429990601257X 3. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/epi.12631/full 4. http://www.karger.com/Article/Abstract/137430 5. http://thelancet.com/journals/laneur/article/PIIS1474-4422(15)00379-8/ abstract?cc=y= 6. http://www.neurology.org/content/88/16_Supplement/CT.001.short 7. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0149763416307102 8. http://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/article-abstract/2488041 9. http://www.pnas.org/content/95/14/8268.short 10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5289988/ 11. http://ajpheart.physiology.org/content/293/1/H610.short 12. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0891584911000116 13. http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0028159 14. https://link.springer.com/article/10.1007/s00210-004-0871-3 15. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0968089615000838 16. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ejp.818/abstract 17. http://www.pnas.org/content/97/17/9561.short 18. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0969996113001939 19. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29059132
CANNABIS
– 43 –
G4S
Ο παράγοντας «ασφάλεια» στην καλλιέργεια και επεξεργασία της φαρμακευτικής κάνναβης
Εάν μέχρι πριν από λίγο καιρό μάς έλεγε κάποιος ότι η καλλιέργεια κάνναβης θα ήταν νόμιμη και, μάλιστα, ότι Ιδιωτικές Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας (ΙΕΠΥΑ) θα χρησιμοποιούνταν για την ασφάλεια της εγκατάστασης, σίγουρα θα τον θεωρούσαμε τουλάχιστον γραφικό. Από τον ΔΗΜΉΤΡΗ ΣΤΑΜΑΤΌΠΟΥΛΟ, PMP® (PMI-RMP)®*
Ε
δώ και περίπου δύο χρόνια η καλλιέργεια της βιομηχανικής κάνναβης έχει πλέον νομιμοποιηθεί, για να ακολουθήσει πριν από δέκα μήνες και η νομιμοποίηση της καλλιέργειας και της επεξεργασίας της φαρμακευτικής κάνναβης, γεγονός που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών επενδυτών όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από όλο τον κόσμο. Και προς μεγάλη, ευχάριστη, έκπληξη διαπιστώθηκε πως η νομοθεσία που αφορά τη φαρμακευτική κάνναβη περιλαμβάνει και προβλέψεις για την κάλυψη των απαιτήσεων ασφαλείας (security) μιας τέτοιας εγκατάστασης. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά από φορείς που στόχο έχουν θέσει την εξαρχής σωστή οργάνωση της προσπάθειας, έτσι ώστε να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, με τεράστιο όφελος για τη χώρα. Με την υπ. αριθμ. 51483 της 15ης Μαΐου 2018 κοινή απόφασή τους (ΚΥΑ) οι υπουργοί Εσωτερικών - Οικονομίας και Ανάπτυξης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Υγείας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων καθόρισαν τους όρους και τις προϋποθέσεις για την καλλιέργεια και επεξεργασία της φαρμακευτικής κάνναβης. Οπως είναι γνωστό σε όλους τους ενδιαφερομένους πλέον, μετά τη χορήγηση της έγκρισης μιας τέτοιας εγκατάστασης, ακολουθεί η διαδικασία για τη χορήγηση έκδοσης έγκρισης λειτουργίας της εγκατάστασης. Ενα από τα δικαιολογητικά που πρέπει να καταθέσει ο ενδιαφερόμενος σε αυτή της φάση της διαδικασίας αδειοδότησης είναι: «Βεβαίωση της οικείας Υποδιεύθυνσης Ασφαλείας ή του Τμήματος Ασφαλείας ότι τηρήθηκαν οι όροι και οι προϋποθέσεις ασφαλούς φύλαξης σχετικά με τις περιοχές καλλιέργειας, τις εγκαταστάσεις της μεταποιητικής μονάδας, τα σημεία αποθήκευσης των πρώτων υλών, των ουσιών και των τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης». Σημειωτέον, ότι η βεβαίωση αυτή θα πρέπει να «επανυποβάλλεται επικαιροποιημένη στη Δ/νση Αδειοδότησης της ΓΓΒ έως τις 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους, αρχής γενομένης από το επόμενο της έκδοσης της έγκρισης έτος». Για να εκδοθεί, όμως, η βεβαίωση αυτή -αλλά και να επικαιροποιείται κάθε έτος-, θα πρέπει ο επενδυτής να έχει καλύψει τις προδιαγραφές που αναφέρονται στο άρθρο 3 «Προδιαγραφές φύλαξης και ασφάλειας» της παραπάνω ΚΥΑ. Αρχικά, προβλέπεται ότι το σύνολο της δραστηριότητας θα ασκείται σε «περίκλειστη έκταση», που σημαίνει ότι πρόκειται για κάτι τελείως διαφορετικό από την καλλιέργεια της
βιομηχανικής κάνναβης, η οποία γίνεται χωρίς συγκεκριμένες προδιαγραφές ασφαλείας και τα πρώτα προβλήματα ασφαλείας έχουν ήδη εμφανιστεί. Επιπλέον, κλειστή θα είναι και η καλλιεργούμενη περιοχή, δηλαδή εντός μιας περιορισμένης, σε πρόσβαση, έκτασης θα υπάρχει ακόμα ένας περιορισμός πρόσβασης για να φθάσει κανείς στην καλλιέργεια. Αυτή είναι και η βασική φιλοσοφία του security, με διαδοχικούς κύκλους ασφαλείας γύρω από το προς φύλαξη «πολύτιμο» -με την οποιαδήποτε έννοια- αντικείμενο. Ξεκινώντας, λοιπόν, από την περίμετρο της εγκατάστασης απαιτείται να υπάρχει, αρχικά, περίφραξη. Εκτός από το ύψος (τουλάχιστον 3 μέτρα), η ΚΥΑ δεν καθορίζει κάποιο επιπλέον χαρακτηριστικό, που σημαίνει ότι ο επενδυτής, με τη βοήθεια του συμβούλου του, θα πρέπει να επιλέξει, αφού έχει πραγματοποιήσει μια αξιολόγηση των κινδύνων (Risk Assessment) που αντιμετωπίζει η εγκατάσταση και λαμβάνοντας, φυσικά, υπ’ όψιν και τις λοιπές ιδιαιτερότητες (π.χ. εγγύτητα σε κατοικημένες περιοχές, αρχιτεκτονικές απαιτήσεις κ.λπ.). Η εταιρία μας σε αυτό το σημείο θα προτείνει μια λύση η οποία έχει επιλεγεί από ευαίσθητους σε θέματα ασφαλείας οργανισμούς (κρίσιμες εθνικές υποδομές, μεγάλες επιχειρήσεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα κ.λπ.) και η οποία κρίνεται ότι καλύπτει πλήρως τις ανάγκες μιας τέτοιας εγκατάστασης. Είναι η περίφραξη «τύπου ΝΑΤΟ», ο σχεδιασμός και η κατασκευή της οποίας, όμως, απαιτούν γνώσεις και εμπειρία. Την ίδια ανάγκη για γνώσεις και εμπειρία απαιτεί και ο σχεδιασμός και η εγκατάσταση του περιμετρικού φωτισμού, για τον οποίο η ΚΥΑ προβλέπει την ύπαρξη «από τη δύση έως την ανατολή του ηλίου με τόση επάρκεια, ώστε να είναι ορατή κάθε κίνηση προσέγγισης της περιφράξεως, εντός και εκτός αυτής». Το security lighting, όπως είναι γνωστό, χαρακτηρίζει τον εξωτερικό φωτισμό σαν ένα σημαντικό εργαλείο ασφάλειας. Μια καλά φωτισμένη τοποθεσία -είτε πρόκειται για ολόκληρη την τοποθεσία είτε για μια συγκεκριμένη περιοχή, όπως περιμετρικός φράχτης ή απλά μια είσοδος, είναι ένας λιγότερο ελκυστικός στόχος για πιθανούς εισβολείς από μια άλλη περιοχή, όπου μπορούν να κρυφτούν κάτω από την κάλυψη του σκότους. Οταν χρησιμοποιείται ως μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος ασφαλείας, ο εξωτερικός φωτισμός διαδραματίζει έναν ακόμη σημαντικότερο ρόλο, κυρίως βοηθώντας στη βελτίωση της απόδοσης του συστήματος καμερών.
CANNABIS
– 44 –
Αλλά δεν είναι όλος ο φωτισμός ο ίδιος. Υπάρχουν πολλές βασικές τεχνολογίες - LPS, HPS, MH και LED. Ολοι έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, ειδικά όταν πρόκειται για τέσσερις από τους πιο σημαντικούς παράγοντες του εξωτερικού φωτισμού ως εργαλείο ασφαλείας: Δείκτης Χρώματος (CRI), lumens ανά Watt (lm / W), θερμοκρασία χρώματος και διάρκεια ζωής λαμπτήρων. Για εφαρμογές περιμετρικής ασφάλειας, ο σωστός συνδυασμός μπορεί να βελτιώσει την απόδοση και να προσθέσει αποτελεσματικότητα στην ασφάλεια, αυξάνοντας τον παράγοντα αποτροπής, διατηρώντας παράλληλα χαμηλό το λειτουργικό κόστος Η G4S φροντίζει πριν από την υποβολή της πρότασής της να έχει πραγματοποιήσει μια μελέτη φωτισμού, η οποία, όπως είναι φυσικό, θα εστιάσει στη συγκεκριμένη εγκατάσταση. H σύγχρονη τάση στα συστήματα συναγερμού ασφαλείας είναι η αξιοποίηση του video analytics, με το οποίο μπορούν να εφοδιαστούν οι σύγχρονες κάμερες που θα συμπεριληφθούν στο ολοκληρωμένο σύστημα επιτήρησης μέσω καμερών (CCTV), που είναι και η επόμενη απαίτηση της ΚΥΑ. Επαφίεται στην τοπική αστυνομική Αρχή να κρίνει εάν η προτεινόμενη από την G4S λύση της χρήσης video analytics μπορεί να αντικαταστήσει την ανάγκη της νομοθεσίας για εξωτερικούς ανιχνευτές κίνησης. Το σύστημα CCTV θα πρέπει να «καλύπτει περιμετρικά και την ελεύθερη - κενή ζώνη, χωρίς τυφλά σημεία. Οι κάμερες οφείλουν να καταγράφουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες ορατότητας. Το σύστημα οφείλει να διαθέτει εφεδρική μπαταρία για αδιάκοπτη λειτουργία. Οι καταγραφές διατηρούνται για τουλάχιστον 90 ημέρες». Και οι προδιαγραφές ασφαλείας για την περίφραξη κλείνουν με την πρόβλεψη: «Η φύλαξη εκτελείται από ένστολους και εκπαιδευμένους ιδιωτικούς φύλακες σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2518/1997, σε 24ωρη βάση, οι οποίοι εποπτεύουν ανελλιπώς την περίφραξη, την κενή ζώνη και τα συστήματα ασφαλείας. Τουλάχιστον ένας κινητός σκοπός ανά βάρδια κινείται κατά μήκος της εσωτερικής ελεύθερης - κενής ζώνης. Σε εκτάσεις μεγαλύτερες των 10 στρεμμάτων, οι κινητοί σκοποί ανά βάρδια είναι τουλάχιστον δύο. Κατά την αλλαγή βάρδιας, οι φρουροί βεβαιώνουν, επί ειδικώς προς τούτο τηρούμενου βιβλίου, περί της ορθής λειτουργίας των καμερών και του ηλεκτρονικού κέντρου». Εύκολα γίνεται κατανοητό ότι ο αριθμός των φυλάκων θα πρέπει να είναι ανάλογος με την έκταση, καθώς ο επιπλέον φύλακας που προβλέπεται για εκτάσεις μεγαλύτερες των 10 στρεμμάτων δεν επαρκεί εάν η έκταση γίνει 20, 30 ή 50 στρέμματα. Και ο αριθμός αυτός θα προκύψει από την Αξιολόγηση Κινδύνου της εγκατάστασης, στην οποία θα προχωρήσει η G4S πριν από την υποβολή των προτάσεών της. Η συγκεκριμένη απαίτηση θα απορροφήσει και το μεγαλύτερο τμήμα του προϋπολογισμού ασφαλείας της επένδυσης, καθώς πρόκειται για ένα σεβαστό ποσό που θα καλείται να καταβάλλει ανελλιπώς κάθε μήνα καθ’ όλο τον χρόνο λειτουργίας της εγκατάστασης.Στην περίμετρο της εγκατάστασης βρίσκεται και η κεντρική πύλη αυτής, για τις ανάγκες της οποίας θα πρέπει να «υπάρχει κεντρικό φυλάκιο για την προστασία της εισόδου - εξόδου και τον έλεγχο των εισερχομένων - εξερχομένων από την εγκατάσταση, στελεχωμένο από τουλάχιστον δύο φρουρούς. Παράλληλα, και οι πύλες είναι εξοπλισμένες με ολοκληρωμένο σύστημα 24ωρης παρακολούθησης, μέσω καμερών, οι οποίες καταγράφουν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες ορατότητας, με εφεδρική μπαταρία για αδιάκοπτη λειτουργία». Αφού, λοιπόν, εξασφαλίστηκε ο εξωτερικός κύκλος ασφαλείας, περνάμε στον εσωτερικό κύκλο, που περιλαμβάνει την καλλιέργεια, τη μεταποιητική μονάδα και τα σημεία
αποθήκευσης. Κατά τη γνώμη μας, τα σημεία αποθήκευσης θα αποτελούν τον κέντρο των κύκλων ασφαλείας και στην ουσία, έναν από τους στόχους ενός επίδοξου εισβολέα. Οσον αφορά τους άλλους κύκλους, που βρίσκονται ανάμεσα στον «στόχο» και στην περίμετρο, ο νομοθέτης, πολύ σοφά κατά τη γνώμη μας, έχει προβλέψει μία σειρά από μέτρα ασφαλείας, όπως και στην περίμετρο, δηλαδή: «α) Επαρκή φωτισμό, από τη δύση έως την ανατολή του ηλίου, προκειμένου να είναι ορατή κάθε είσοδος - έξοδος από την περιοχή καλλιέργειας, τη μεταποιητική μονάδα και το σημείο αποθήκευσης. β) Λειτουργία συστήματος συναγερμού ασφαλείας με εξωτερικούς ανιχνευτές κίνησης που ειδοποιούν όταν κάποιος προσπαθήσει να παραβιάσει τις θύρες των χώρων. γ) Το ολοκληρωμένο σύστημα 24ωρης παρακολούθησης μέσω καμερών καλύπτει τις εισόδους και το εσωτερικό των εν λόγω χώρων χωρίς τυφλά σημεία. Οι κάμερες καταγράφουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες ορατότητας. Το σύστημα διαθέτει εφεδρική μπαταρία για αδιάκοπτη λειτουργία. Οι καταγραφές διατηρούνται για τουλάχιστον 90 ημέρες». Και προσθέτει: «Στους χώρους της ανωτέρω έκτασης εισέρχονται μόνον εξουσιοδοτημένα προς τούτο άτομα, που καταγράφονται ηλεκτρονικά. Οι ηλεκτρονικές καταγραφές εισόδου - εξόδου φυλάσσονται για δέκα έτη, και είναι διαθέσιμα σε κάθε έλεγχο της Ελληνικής Αστυνομίας, τακτικό και έκτακτο». Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται ο σχεδιασμός και η εγκατάσταση ενός συστήματος ελέγχου πρόσβασης (access control system), το οποίο, αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένη πρόβλεψη στην ΚΥΑ, η G4S προτείνει να ξεκινήσει από την κεντρική πύλη, έτσι ώστε όλοι όσοι εισέρχονται στην εγκατάσταση -και όχι μόνο στην καλλιέργεια, τη μεταποιητική μονάδα και στους αποθηκευτικούς χώρους- να καταγράφονται ηλεκτρονικά. Σε κάποια συγκεκριμένα σημεία της εγκατάστασης (που θα προκύψουν από το Security Risk Assessment, όπως, π.χ., εργαστήρια) η χρήση βιομετρικής τεχνολογίας1 κρίνεται άκρως απαραίτητη και αυτό είναι κάτι που προτείνεται από την εταιρία μας. Καθώς, όμως, όπως είναι φυσικό, ένα ΦΕΚ δεν μπορεί να προβλέψει όλες τις ιδιαιτερότητες σε κάθε εγκατάσταση καλλιέργειας φαρμακευτικής κάνναβης που θα σχεδιαστεί, κλείνει με την πολύ γενική, αλλά επίσης σοφή, πρόβλεψη: «Η επιχείρηση οφείλει, πέραν των προαναφερομένων μέτρων ασφαλείας, να εξασφαλίζει τη λήψη κάθε επιπλέον μέτρου, το οποίο κρίνεται απαραίτητο, ώστε να αποκλείεται κίνδυνος καταστροφής, φθοράς, κλοπής ή απώλειας, και αποκλείοντας την πιθανότητα να περιέλθουν τα ανωτέρω στοιχεία, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, σε τρίτα πρόσωπα. Επίσης, η λειτουργία των μέτρων προστασίας οφείλει να είναι συνεχής, διαρκής, αδιάλειπτη, με άμεση αποκατάσταση κάθε φθοράς και βλάβης. Οι φθορές, βλάβες, καταστροφές, απώλειες, ανάγκες επισκευών καλύπτονται άμεσα και αυθημερόν». Για τον λόγο αυτό, η G4S δεν θα προχωρήσει σε προτάσεις προς οποιονδήποτε επενδυτή, εάν δεν έχει εκτελέσει μια εκτεταμένη και τεκμηριωμένη αξιολόγηση κινδύνου (Security Risk Assessment) της συγκεκριμένης εγκατάστασης, με συμμετοχή και του ίδιου του επενδυτή. * Εργάζεται ως Key Account Manager στην εταιρία G4S Secure Solutions A.E. Είναι πιστοποιημένος Project Management Professional όπως και Risk Management Professional και έχει συμμετάσχει στον σχεδιασμό λύσεων ασφαλείας για μεγάλους και ευαίσθητους σε θέματα ασφαλείας οργανισμούς (κρίσιμες εθνικές υποδομές, διπλωματικές αποστολές, μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα κ.λπ.).
CANNABIS
– 45 –
ΜΑΜΑΚΑ για μια καλύτερη ζωή Η Ζακλίν Πόιτρας είναι μια μαμά σαν όλες τις άλλες. Μια μαμά που αγαπά και νοιάζεται για τα παιδιά της όσο τίποτε άλλο στον κόσμο. Πολύ περισσότερο δε όταν ένα από αυτά, η Μάια, έχει διαγνωστεί από μικρή ηλικία με ένα βαρύ σύνδρομο που ονομάζεται Aicardi και στα συμπτώματά του περιλαμβάνονται επιληπτικές κρίσεις.
H
Από τη ΓΙΏΤΑ ΦΛΏΡΟΥ
Η Ζακλίν ήταν δίπλα στη Μάια σε όλες τις δύσκολες στιγμές, να προσπαθεί να τις ξεπεράσει μαζί της, να απαλύνει τον πόνο. Ηταν εκεί όταν της έδινε ένα προς ένα τα περίπου 18 φάρμακα σε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς, ώστε να κάνει εκείνες τις στιγμές να μειωθούν, παρότι γνώριζε ότι η επιληψία της κόρης της είναι ανθεκτική στα φάρμακα, κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορεί να ελεγχθεί από αυτά. Παρ’ όλα αυτά, η Ζακλίν, ως μια δυνατή μαμά και ως μια μαμά που είχε βάλει σκοπό να βρει το φως στο τούνελ του πόνου και των δύσκολων στιγμών, δεν το έβαζε κάτω και συνέχιζε να ψάχνει τρόπους για να αναμετρηθεί με το «τέρας» της επιληψίας. Ωσπου, το 2013, ανακάλυψε κάτι νέο, κάτι που δεν γνώριζε. «Στο τέλος του έτους είδα ένα ντοκιμαντέρ του CNN που είχε τον τίτλο “Weed” και έδειχνε ένα κοριτσάκι στο Κολοράντο των ΗΠΑ, που το έλεγαν Σάρλοτ Φίτζι, το οποίο είχε επίσης μια μορφή φαρμακανθεκτικής επιληψίας. Οι γονείς του δοκίμασαν έλαιο κανναβιδιόλης, μια ποι-
κιλία της κάνναβης που είχε πολύ χαμηλή συγκέντρωση σε THC* και υψηλή συγκέντρωση σε CBD. Το κοριτσάκι, αφού ξεκίνησε το λάδι, έκανε επιληπτική κρίση ύστερα από μία εβδομάδα, ενώ πριν έκανε 300 κρίσεις την εβδομάδα» αναφέρει η Ζακλίν. Τότε ήταν που άρχισε και ο δικός της αγώνας για να βελτιώσει την κατάσταση της υγείας της Μάιας και το ταξίδι της γνώσης που της αποκάλυψε πράγματα που αγνοούσε. «Εκείνη την εποχή ήταν πολύ δύσκολο να βρει κανείς CBD παγκοσμίως. Τελικά, μία φίλη μου, που κατάφερε να βρει από την Ολλανδία, μου χάρισε ένα μπουκαλάκι. Το έδωσα στην κόρη μου και τα αποτελέσματα ήταν άμεσα. Αυτό με ενθάρρυνε να βρω λάδι με υψηλότερη συγκέντρωση σε CBD, γιατί πριν έπρεπε η Μάια να πίνει ένα μπουκάλι την ημέρα για να παίρνει την ποσότητα που χρειαζόταν. Βρήκα έναν άνθρωπο στην Ευρώπη που έφτιαχνε λάδι για το παιδί του, τον παρακάλεσα να μου στείλει ένα μπουκάλι κι έτσι ξεκινήσαμε».
CANNABIS
– 46 –
Οπως εξομολογείται, είχε επιφυλάξεις για τη χρήση του ελαίου, αλλά ήταν και μια μαμά σαν πολλές άλλες που γνώριζε, που θα δοκίμαζαν οτιδήποτε θα μπορούσε να βοηθήσει το παιδί τους. Παράλληλα, λέει πως μέχρι να δοκιμάσει η κόρη της το λάδι είχε κάνει τη δική της έρευνα ανακαλύπτοντας τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης, που έως τότε ήταν ένα πεδίο άγνωστο για εκείνη. Ψάχνοντας, λοιπόν, βρήκε και άλλες πληροφορίες, όπως ότι η κανναβιδιόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί θεραπευτικά στις περιπτώσεις οποιασδήποτε πάθησης που έχει ως χαρακτηριστικό τη φλεγμονή, ενώ άλλαξε την έως εκείνη τη στιγμή λανθασμένη εντύπωση που είχε για την κάνναβη, στην οποία, όπως τονίζει, «εσκεμμένα μας έχουν οδηγήσει». Από τότε που άρχισε έως σήμερα, που είναι 18 ετών, η Μάια δεν έχει σταματήσει να παίρνει το λάδι της κάνναβης. Πλέον στην χώρα μας έχουν ανοίξει πολλά καταστήματα που πουλούν προϊόντα με κανναβιδιόλη. Οπως τονίζει η μητέρα της: «Νομίζω ότι η Μάια θα παίρνει το λάδι εφ’ όρου ζωής, γιατί, παρότι δεν μας έχει λύσει το πρόβλημα των επιληπτικών κρίσεων, έχω δει πολύ μεγάλες αλλαγές. Για παράδειγμα, είναι πολύ πιο σταθερή στα πόδια της, δεν κουράζεται τόσο πολύ. Τώρα εκφράζει τον θυμό της ή τη στεναχώρια της και κλαίει, ενώ παλιά δεν τα έκανε αυτά, και έχει βελτιωθεί και η κατανόησή της. Γενικά όλος ο οργανισμός της έχει βελτιωθεί σε ποσοστό 10%-20%». Αξίζει να αναφερθεί πως ακόμα και μια μικρή αλλαγή στη ζωή ενός παιδιού που αντιμετωπίζει τόσο σοβαρά προβλήματα υγείας, σαν τη Μάια, όπως το γεγονός ότι με τη βοήθεια του λα-
«Νομίζω ότι η Μάια θα παίρνει το λάδι εφ’ όρου ζωής, γιατί έχω δει πολύ μεγάλες αλλαγές. Είναι πολύ πιο σταθερή στα πόδια της, δεν κουράζεται τόσο πολύ. Τώρα εκφράζει τον θυμό της ή τη στεναχώρια της και κλαίει, ενώ παλιά δεν τα έκανε αυτά, και έχει βελτιωθεί και η κατανόησή της. Γενικά όλος ο οργανισμός της έχει βελτιωθεί σε ποσοστό 10%-20%».
CANNABIS
– 47 –
διού κοιμάται τα βράδια, έχει αλλάξει τη ζωή ολόκληρης της οικογένειάς της. «Οταν το παιδί δεν κοιμάται, αυτό σημαίνει ότι ο ένας από τους δύο γονείς πρέπει να είναι ξύπνιος όλη νύχτα, σημαίνει ότι αυτό επιβαρύνει τα άλλα παιδιά στην οικογένεια, σημαίνει ότι ένας από τους δύο δεν πρέπει να δουλεύει» αναφέρει η Ζακλίν, περιγράφοντας καταστάσεις που έχει βιώσει. Ενας σύλλογος για τις μαμάδες, και όχι μόνο Στον αγώνα της η Ζακλίν δεν ήταν μόνη της. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ή πίσω από μια οθόνη υπολογιστή έβρισκε συνεχώς γονείς που είχαν και αυτοί παιδιά με βαριά προβλήματα, που είτε τους γνώριζε από παλιά είτε τους συνάντησε στην πορεία. Επιθυμία της ήταν να φτιάξει έναν «χώρο» όπου όλες αυτές οι οικογένειες θα μπορούσαν να βρουν ένα καταφύγιο, θα μπορούσαν να συνομιλούν μεταξύ τους και να μοιράζονται πληροφορίες. Η αρχή έγινε με μια ομάδα στο facebook, με τίτλο «Η Φαρμακευτική Κάνναβη - για το Παιδί, την Οικογένεια, τον Ανθρωπό μας...», η οποία δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 2015. Με το πέρασμα του χρόνου στην ομάδα άρχισαν να μπαίνουν όχι μόνο γονείς αλλά και άλλα άτομα που είχαν προβλήματα υγείας και είχαν ακούσει για τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης, αλλά και επιστήμονες και πολιτικοί, και πλέον η ομάδα είναι μια ζωντανή κοινότητα, η οποία αποτελείται από 15.000 μέλη. «Από αυτήν την ομάδα προέκυψε η ανάγκη να έχουμε πιο οργανωμένη και νομική μορφή, κι έτσι δημιουργήθηκε ο σύλλογος “ΜΑΜΑΚΑ - ΜΑΜΑδες για
Ο σύλλογος εκπροσωπεί τους ασθενείς, ενημερώνει, διεκδικεί, πληροφορεί και υπερασπίζεται τα δικαιώματά τους
CANNABIS
– 48 –
την Κάνναβη”», λέει η Ζακλίν, η οποία είναι πρόεδρος του συλλόγου. Ο σύλλογος εκπροσωπεί τους ασθενείς, ενημερώνει, διεκδικεί, πληροφορεί και υπερασπίζεται τα δικαιώματά τους. Ελαβε νομική υπόσταση στις αρχές του 2018 και σήμερα συνεχίζει τις δράσεις του, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται σεμινάρια ενημέρωσης και ημερίδες, ενώ συμμετέχει όπου μπορεί για να προωθήσει το θέμα της κάνναβης. Ενδεικτικά, έχει εκπροσωπήσει τους ασθενείς σε συναντήσεις με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας, έχει παρουσιάσει τις θέσεις του στη Βουλή και έχει κληθεί να συμμετάσχει σε συνέδρια και ομιλίες σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Με όλους αυτούς τους ανθρώπους με προβλήματα υγείας που έχει συναναστραφεί και έχει μιλήσει, η Ζακλίν έχει λάβει πολλά μηνύματα και έχει βγάλει τα δικά της συμπεράσματα. «Ο περισσότερος κόσμος που φτάνει στο σημείο να δοκιμάσει κάνναβη είναι ταλαιπωρημένος, έχει πάει σε πολλούς γιατρούς, έχει πάρει πολλά φάρμακα, πολλά από αυτά δοκιμαστικά. Οταν, τελικά, δοκιμάζουν την κάνναβη, ως επί το πλείστον δεν απογοητεύονται» λέει. Ακόμη μία φορά τονίζει, «κι ας θεωρηθεί υπερβολή», όπως σημειώνει: «Δεν υπάρχει κάποια πάθηση η οποία δεν θα βελτιωθεί -όχι να θεραπευτεί, αν και σε κάποιες περιπτώσεις συμβαίνει και αυτό- με τη χρήση της κάνναβης. Πάρτε για παράδειγμα έναν άνθρωπο που ζει με φρικτό πόνο και δεν μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι, και όταν πάρει κάνναβη μπορεί να σηκώνεται με άνεση, να βγαίνει έξω και να ζει τη ζωή του».
Οι βασικές διεκδικήσεις του συλλόγου είναι η δημιουργία ενός Εθνικού Οργανισμού Κάνναβης που να αναλάβει την εισαγωγή προϊόντων για τους ασθενείς, ώστε να έχουν άμεση πρόσβαση σε αυτά, καθώς και μιας κάρτας ασθενών, την οποία θα βγάζουν ύστερα από την επίσκεψη σε γιατρό, ο οποίος θα δίνει μια γνωμάτευση για το αν πρέπει να τους χορηγηθεί ή όχι η κάνναβη για θεραπευτικούς σκοπούς To κράτος έχει την ευθύνη Ακόμη ένας αγώνας που δίνει η Ζακλίν μαζί με τόσους άλλους ανθρώπους είναι για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της κάνναβης για θεραπευτικούς σκοπούς επίσημα, υπεύθυνα και σοβαρά από την Πολιτεία. «Πρώτη φορά συναντηθήκαμε με τον υπουργό Υγείας Ανδρέα Ξανθό, μαζί με άλλους δύο συλλόγους, το 2016. Εκείνο το καλοκαίρι έφτιαξε μια επιτροπή για να διαπιστώσει αν στέκει ή όχι η ιατρική χρήση της κάνναβης. Η επιτροπή έβγαλε μια απόφαση που υποστηρίζει αυτό που λένε οι ασθενείς. Τον Ιούνιο του 2017 έγινε μια δήθεν νομιμοποίηση της κάνναβης. Δηλαδή, είπαν πως ο γιατρός θα μπορεί να γράψει με τη διαδικασία της έκτακτης εισαγωγής ένα φάρμακο με κάνναβη σε ασθενή που το ζητάει. Μέχρι σήμερα ούτε ένας ασθενής στην Ελλάδα δεν έχει πάρει με νόμιμο τρόπο κάνναβη!» Ομως, σύμφωνα με τη Ζακλίν, «γνωρίζουν την ασφάλεια του φυτού, γιατί χρησιμοποιείται για χιλιάδες χρόνια από την ανθρωπότητα για τις παθήσεις. Η κάνναβη δεν έχει προκαλέσει θάνατο, ούτε έχει καταγραφεί θάνατος παγκοσμίως από κάνναβη. Οι παρενέργειες είναι πολύ ήπιες, η κύρια είναι η ψυχοδραστικότητα του φυτού». Οι βασικές διεκδικήσεις του συλλόγου «ΜΑΜΑΚΑ - ΜΑΜΑδες για την Κάνναβη» είναι η δημιουργία ενός Εθνικού Οργανισμού Κάνναβης που να αναλάβει την εισαγωγή προϊόντων για τους ασθενείς, ώστε να έχουν άμεση πρόσβαση σε αυτά, καθώς και μιας κάρτας ασθενών, την οποία θα βγάζουν ύστερα από την επίσκεψη σε γιατρό, ο οποίος θα δίνει μια γνωμάτευση για το αν πρέπει να τους χορηγηθεί ή όχι η κάνναβη για θεραπευτικούς σκοπούς. «Για μένα το κράτος δεν μπορεί να βάλει όρια στο ποια ειδικότητα μπορεί να γράψει την κάνναβη ή αν μπορεί να γραφτεί γι’ αυτήν την ασθένεια και όχι για την άλλη» επισημαίνει η Ζακλίν. Σκοπός της κάρτας θα είναι να προστατεύσει τους ασθενείς από τα προβλήματα με τον νόμο και να τους δίνει τη δυνατότητα να κάνουν οικιακή καλλιέργεια της κάνναβης. «Αυτό που θέλουμε εμείς είναι μια ευνοϊκή αντιμετώπιση των ασθενών από τις Αρχές, αν και θεωρούμε πως η μόνη λύση θα ήταν η γενικότερη νομιμοποίηση της κάνναβης. Γιατί μιλάμε για δεκάδες χιλιάδες ασθενείς που έχουν κάνναβη παράνομα». Παράλληλα, ο σύλλογος πιστεύει ακράδαντα πως το κράτος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη του για την ενημέρωση και την εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού πάνω στη θεραπευτική χρήση της κάνναβης. Οπως έχει γίνει στην πατρίδα της Ζακλίν, τον Καναδά, εδώ και πολλά χρόνια, αφού από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 υπάρχει ιατρικό πρόγραμμα για την κάνναβη (η ίδια έχει μείνει στη χώρα με τον σύζυγό της και τα παιδιά τους πάνω από 30 χρόνια). Η Ζακλίν δεν κρύβει ότι είχε σκεφτεί να επιστρέψει στον Καναδά, «αλλά διάλεξα να μείνω και να πολεμήσω, ώστε ο Ελληνας να έχει τα ίδια δικαιώματα με τον Καναδό ασθενή». Περιγράφοντας την κατάσταση σε σχέση με την κάνναβη στην πατρίδα της, λέει ότι εκεί έχει νομιμοποιηθεί για όλους τους σκοπούς.
«Εχουν ρυθμίσει τα πράγματα ώστε αν θες να αγοράσεις κάνναβη, να πηγαίνεις σε καταστήματα που έχουν άδεια από το κράτος. Με αυτόν τον τρόπο καταπολεμούν τη μαύρη αγορά, που είναι αυτή που φέρνει τον χρήστη σε επαφή με την παρανομία και τα υπόλοιπα ναρκωτικά». Καταλήγοντας, η Ζακλίν τονίζει πως δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσει να είναι παράνομη η κάνναβη στη χώρα μας, καθώς θα μπορούσε να είναι ελεγχόμενο προϊόν και προϊόν ποιότητας. Για περισσότερες πληροφορίες για τον σύλλογο και τις δράσεις του, καθώς και για θέματα ενημέρωσης επισκεφτείτε την ιστοσελίδα mamaka.org.gr. * Η κανναβιδιόλη (Cannabidiol, CBD) και η τετραϋδροκανναβινόλη (Τetrahydrocannabinol, THC) είναι τα δύο κύρια κανναβινοειδή συστατικά που βρίσκονται από τη φύση στην κάνναβη. H THC είναι η ψυχοτρόπος ουσία, ενώ η ουσία CBD θεωρείται νόμιμη και ασφαλής παγκοσμίως.
CANNABIS
– 49 –
«Nature is full of infinite causes that have never occurred in experience»
Leonardo da Vinci
Είναι η κάνναβη αυτό που πιστεύουμε; Η κάνναβη είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους. Oλοι έχουν διαβάσει κάτι σχετικά με την κάνναβη, όλοι έχουν ακούσει κάτι σχετικά με την κάνναβη, πολλοί είχαν ή έχουν ακόμα κάποια εμπειρία με την κάνναβη. Oλοι, λίγο ή πολύ, έχουν μια εικόνα και μια άποψη στο μυαλό τους γι’ αυτήν και συνήθως είναι πολύ παθιασμένοι με την άποψή τους και τις γνώσεις τους Από τον ΓΡΗΓΌΡΗ ΜΩΡΆΚΟ
Η
κάνναβη είναι ένα ναρκωτικό, ένας τρόπος χαλάρωσης, μπορεί να καταστρέψει έναν άνθρωπο, έχει πλάκα, θα πουν πολλοί. Είναι, όμως, αυτή η πραγματικότητα της κάνναβης; Η κάνναβη είναι ένα πολυχρηστικό φυτό και, δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι τη γνωρίζουν ως ναρκωτικό γιατί ως τέτοιο παρουσιάζεται. Η αλήθεια, όμως, είναι λιγάκι διαφορετική. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες κάνναβης για διαφορετικούς σκοπούς και χρήσεις. Βιομηχανική, κλωστική, κάνναβη για σπόρους, κάνναβη για ανθό, βιομάζα, εκχύλιση, διατροφή είναι μόνο κάποιες από τις χρήσεις της. Για να το κάνουμε, όμως, λίγο πιο κατανοητό, ας εξηγήσουμε γιατί η κάνναβη έχει τόσο ενδιαφέρον. Η κάνναβη ως φυτό έχει δύο βασικές κατηγορίες ουσιών, που αυτή τη στιγμή η επιστημονική κοινότητα μελετά, προσπαθώντας να ανακαλύψει τα πιθανά οφέλη και τις χρήσεις τους. Η πρώτη κατηγορία είναι τα κανναβινοειδή και η δεύτερη κατηγορία είναι τα τερπένια. Και οι δύο αυτές κατηγορίες υπάρχουν και σε άλλα φυτά, αλλά στην κάνναβη παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ποικιλία και συγκέντρωση. Το πιο γνωστό κανναβινοειδές είναι η Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (ΤΗC για συντομία), γνωστή στο ευρύ κοινό για την ψυχοτρόπο δράση της και τις ευφορικές ιδιότητές της, και σε ένα μικρότερο κοινό και σε τμήμα της επιστημονικής κοινότητας για τα θεραπευτικά οφέλη της. Το δεύτερο πιο διαδεδομένο είναι η κανναβιδιόλη (CBD). Και τα δύο φέρουν πιθανά οφέλη CANNABIS
– 50 –
χρειάζεται σωστό τρόπο χρήσης, μέτρο και έλεγχο, αλλά σίγουρα δεν μπορούμε να το απορρίπτουμε γιατί η λανθασμένη χρήση του μπορεί να έχει ανεπιθύμητα αποτελέσματα, όπως ακριβώς γίνεται με το αλκοόλ, το τσιγάρο ή ακόμα με τις διατροφικές συνήθειες και το γρήγορο φαγητό, που σε μεγάλη κατανάλωση είναι βλαβερά για τον οργανισμό.
για τον οργανισμό, παρά την ψυχοτρόπο δράση της THC, και σε όλο τον πλανήτη αυτή τη στιγμή ερευνώνται φαρμακευτικές χρήσεις, σε μια αγορά που δείχνει να ανθεί όλο και περισσότερο παγκόσμια. Τα τερπένια, επίσης, μελετώνται για τα πιθανά οφέλη για τον οργανισμό. Κύρια χαρακτηριστικά τους είναι το έντονο άρωμα και η γεύση που έχουν, καθώς και η μεγάλη ποικιλία τους. Ωστόσο, λόγω ελλιπούς ενημέρωσης υπάρχει ακόμα δυσπιστία για τα οφέλη και τις εφαρμογές και η ενημέρωση του κοινού σε αυτό το κομμάτι αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση. Εντούτοις, οι περισσότεροι υπέρμαχοι της κάνναβης έχουν το ίδιο επιχείρημα. Βάσει μελετών σε όλο τον πλανήτη, δεν υπάρχει έως σήμερα επιβεβαιωμένος θάνατος από υπερβολική δόση κάνναβης, σε αντίθεση με το αλκοόλ, το τσιγάρο κ.λπ. Αυτό που υποστηρίζουν όλοι οι υπέρμαχοι της κάνναβης είναι το δικαίωμα της επιλογής, το δικαίωμα να επιλέξεις τον τρόπο «θεραπείας» σου σε κάποια πάθηση, το δικαίωμα της ψυχαγωγίας με ένα εναλλακτικό φυτικό μέσο. Σαφέστατα
ΚΆΝΝΑΒΗ ΚΑΙ ΤΡΌΦΙΜΑ Αποδοχή από το κοινό και την επιχειρηματική κοινότητα Το 41% των Αμερικανών και των Καναδών καταναλωτών θα δοκίμαζε τρόφιμο με κάνναβη αν ήταν νόμιμο, όπως γλυκά, σοκολάτα, σνακς ή άλλα συσκευασμένα τρόφιμα, σύμφωνα με μελέτη της AT Kearney (Global Management Consulting Firm). Προϊόντα που δεν περιέχουν κάνναβη με ψυχοτρόπο δράση είναι ακόμα πιο δημοφιλή, με ποσοστό 55% να δηλώνει πρόθυμο να δοκιμάσει φαγητό και 33% να δοκιμάσει μη αλκοολούχο αναψυκτικό. Επιπροσθέτως, 25% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η εικόνα που έχουν για μια εταιρία με μη αλκοολούχα αναψυκτικά θα βελτιωνόταν, αν επέκτεινε τη δραστηριότητά της και διέθετε στους καταναλωτές προϊόντα με κάνναβη. Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες έδειξαν πρόθυμοι να δοκιμάσουν κάνναβη για ψυχαγωγικούς σκοπούς μετά τη νομιμοποίησή της, με τις μορφές τροφίμου, βιταμίνης, προϊόντος για τη φροντίδα του δέρματος και μη αλκοολούχου αναψυκτικού να αποτελούν τις πιο δημοφιλείς επιλογές. Φυσικά, δεν λείπει και ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 10% που έδειξε πρόθυμο να δοκιμάσει αλκοολούχο ποτό με κάνναβη. Αυτό που υποστηρίζουν όλοι Τις ίδιες τάσεις βλέπουμε να ακολουθούν και μεοι υπέρμαχοι της κάνναβης γάλες πολυεθνικές εταιρίες στις αντίστοιχες καείναι το δικαίωμα της επιλογής, τηγορίες και στην ικανοποίηση των αναγκών που το δικαίωμα να επιλέξεις τον φαίνονται να υπάρχουν ή να δημιουργούνται στο καταναλωτικό κοινό. Χαρακτηριστικό παράδειγτρόπο «θεραπείας» σου σε μα αποτελεί η αύξηση της αξίας των μετοχών κάποια πάθηση, το δικαίωμα εταιριών κάνναβης, που προκλήθηκε από την πλητης ψυχαγωγίας με ένα ροφορία ότι η Coca-Cola Co παρακολουθεί προσεεναλλακτικό φυτικό μέσο. κτικά την αγορά αναψυκτικών με κάνναβη, καθιστώντας τη μία από τις τελευταίες εταιρίες που Σαφέστατα χρειάζεται ακολουθούν την αυξανόμενη ζήτηση για ανάλογα σωστό τρόπο χρήσης, μέτρο προϊόντα. Η Coca-Cola σημειώνει ότι παρακολουκαι έλεγχο θεί την αγορά και την ενδιαφέρουν αναψυκτικά με το κανναβινοειδές CBD (δεν έχει ψυχοτρόπο δράση και από πολλούς χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου) και βρίσκεται σε συζητήσεις με την καναδική Aurora Cannabis για την ανάπτυξη αναψυκτικών, σύμφωνα με αναφορά του BNN Bloomberg Television. CANNABIS
– 51 –
Ο παραγωγός της Corona (Constellation Brands) επενδύει 4 δισ. δολάρια για την αγορά ποσοστού στην εταιρία κάνναβης Canopy Growth. Ο διευθύνων σύμβουλος της Constellation Brands Rob Sands δήλωσε σε τηλεφωνική διάσκεψη για τα κέρδη της Canopy Growth: «Αυτή θα μπορούσε να είναι μία από τις σημαντικότερες επενδύσεις παγκόσμιας ανάπτυξης για την ερχόμενη δεκαετία». Η Diageo PLC, παραγωγός της μπίρας Guinness, συζητά με τουλάχιστον τρεις καναδικές εταιρίες παραγωγής κάνναβης μια πιθανή συμφωνία, σύμφωνα με το BNN Bloomberg. Η Lagunitas craftbrewing, που ανήκει στη Heineken NV, δημιούργησε ένα brand που ειδικεύεται σε μη αλκοολούχα ποτά με THC. Παράλληλα, ακόμα και στην ελληνική αγορά βλέπουμε να κάνουν την εμφάνισή τους καθημερινά διαφορετικά σνακς, τρόφιμα, γλυκά, καθώς και αναψυκτικά, αρτοσκευάσματα κ.ά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ελληνική εταιρία με έδρα τη Θεσσαλονίκη, η οποία είναι πλέον ο αποκλειστικός αντιπρόσωπος της ολλανδικής Cannashock, ενός από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τροφίμων και αναψυκτικών κάνναβης στην Ευρώπη, με προϊόντα που απευθύνονται στη μικρή λιανική. Εντύπωση, μάλιστα, προκάλεσε η συζήτηση που είχα στο περίπτερο της Cannashock στη σχετική έκθεση κάνναβης τον Ια-
νουάριο, όπου, όπως πληροφορήθηκα, την τελευταία ημέρα της έκθεσης κάποια προϊόντα είχαν εξαντληθεί. Είναι ξεκάθαρο ότι ακόμα και στη χώρα μας τα βρώσιμα κάνναβης άρχισαν να αποτελούν βιώσιμη επιχειρηματική ιδέα, καθώς και μια εναλλακτική διατροφική συνήθεια με μεγάλη θετική ανταπόκριση από το κοινό. ΒΡΏΣΙΜΑ ΚΆΝΝΑΒΗΣ Διαβάζοντας και ακούγοντας όλα αυτά, η πρώτη απορία που μου δημιουργήθηκε ήταν απόλυτα λογική. Τι θα μπορούσα να βρω ή να περιμένω από βρώσιμα κάνναβης, πώς θα μπορούσα να τα εντάξω στη διατροφή μου, ποια οφέλη μπορεί να έχουν; Η βάση όλων είναι οι σπόροι κάνναβης. Οι σπόροι κάνναβης ανήκουν στην κατηγορία των Είναι ξεκάθαρο ότι ακόμα και υπερτροφών. Με υψηλή περιεκτικότητα σε Ω3 στη χώρα μας τα βρώσιμα και Ω6 λιπαρά, αμινοξέα και πρωτεΐνη, αποτελούν κάνναβης άρχισαν να μια πολύ καλή πηγή ενέργειας. Είναι, επίσης, ένα από τα ελάχιστα τρόφιμα που περιέχει Ω6 με GLA, αποτελούν βιώσιμη επιχειρηματική ιδέα, καθώς και ένα λιπαρό οξύ που θεωρείται ιδιαίτερα ευεργετικό για το σώμα. Δεν περιέχουν γλουτένη, είναι μια εναλλακτική διατροφική πλούσιοι σε φυτικές ίνες και πρωτεΐνες, φώσφοσυνήθεια με μεγάλη θετική ρο και μαγνήσιο και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Φυσικά, τα περισσότερα είναι ανταπόκριση από το κοινό βιολογικά και σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα διατροφικά χαρακτηριστικά τους αποτελούν ιδανική επιλογή ακόμα για vegan ή αθλητές. Οι σπόροι αποτελούν τη βάση για πάρα πολλά παράγωγα. Με τη διαδικασία της ψυχρής έκθλιψης μπορούμε να πάρουμε μαγειρικό λάδι κάνναβης. Με το άλεσμα των σπόρων μπορούμε να πάρουμε άλευρα. Οπως και ο σπόρος, το αλεύρι κάνναβης έχει μια πολύ καλή αναλογία σε πρωτεΐνη και φυτικές ίνες. Ωστόσο, πολλοί παραγωγοί κάνουν και διαχωρισμό, δημιουργώντας και άλευρο με υψηλή πρωτεΐνη (το σύνηθες είναι 49%) και άλευρο πλούσιο σε φυτικές ίνες, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών. Από τις -μαγειρικά- πρώτες ύλες περνάμε στα βρώσιμα παραγωγής. Από φρέσκα προϊόντα, όπως ψωμί, κουλούρι, παγωτό, που αποτελούν αρκετά διαδεδομένες επιλογές και πολλά από αυτά τα βλέπουμε ήδη στην ελληνική αγορά, μεταβαίνουμε σε συσκευασμένα προϊόντα, που μπορεί να καταλήξουν ακόμα και στα ράφια των supermarkets. Ηδη σε γνωστή αλυσίδα των βορείων προαστίων συναντάμε πρωτεΐνη κάνναβης στα ράφια. Ακολουθούν τα ζυμαρικά, που έχουν ως πρώτες ύλες το αλεύρι και το λάδι, προσφέροντας μία παραλλαγή όλων των συνηθισμένων ζυμαρικών σε μια πιο υγιεινή έκδοση, πλούσια σε διατροφική αξία. Στην ίδια κατηγορία των τροφίμων χωρίς κανναβινοειδή, αλλά με γεύση, έρχονται και όλα τα είδη της μικρής λιανικής. Muffin, ενεργειακά ποτά, cakes, μπισκότα, popcorn, μαλλί της γριάς, γλειφιτζούρια, σοκολάτες, αρωματισμένα με διαφορετικές ποικιλίες κάνναβης, αποτελούν μια «ανώδυνη» γευστική επιλογή για να δοκιμάσει κάποιος βρώσιμα με κάνναβη. CANNABIS
– 52 –
ΚΑΝΝΑΒΙΟ O πρώτος και μεγαλύτερος παραγωγικός συνεταιρισμός που ασχολείται αποκλειστικά με την πλήρη αξιοποίηση της βιολογικής κάνναβης στην Ελλάδα από το 2016.
Τ
ο 2018 καλλιεργήσαμε σε συνεργασία με βιολογικούς παραγωγούς (συμβολαιακή γεωργία) 160 στρέμματα πιστοποιημένων βιολογικών εκτάσεων και το 2019 θα ξεπεράσουμε αισίως τα 330 στρέμματα. Αξιοποιούμε τον ανθό και τον σπόρο για να φτιάξουμε μια μεγάλη γκάμα βιολογικών προϊόντων διατροφής, ευεξίας και προσωπικής φροντίδας. Διαθέτουμε ακατέργαστο ανθό ως αφέψημα, αιθέριο έλαιο με όλες τις αρωματικές ουσίες και ανθόνερο, ενώ είμαστε στα τελευταία στάδια ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων με CBD. Επίσης διαθέτουμε βρώσιμους σπόρους, σπορέλαιο ψυχρής έκθλιψης και αφιλτράριστο, πρωτεϊνούχο αλεύρι, χειροποίητα ζυμαρικά, αλλά και μερικές πολύ αποτελεσματικές κηραλοιφές με πολλά θεραπευτικά βότανα και χειροποίητα σαπούνια. Επίσης αναπτύσσουμε πρωτοποριακές συνεργασίες με τοπικές επιχειρήσεις για την κοινή ανάπτυξη προϊόντων, όπως είναι το βραβευμένο κασέρι KaraCanna με το τυροκομείο Καρακάνα στον Βόλο. Τα προϊόντα μας είναι παρασκευασμένα από πρώτη ύλη που προέρχεται από το φυτό της βιομηχανικής κάνναβης (Cannabis Sativa L.), από
τον σπόρο και τις ταξιανθίες δηλαδή του φυτού. Οι 64 πιστοποιημένες από την Ε.Ε. ποικιλίες βιομηχανικής κάνναβης έχουν περιεκτικότητα στη δραστική ουσία THC μικρότερη από 0,2% (w/w), γεγονός που αποκλείει οποιαδήποτε τοξικότητα ή ευφορική χρήση. Τα προϊόντα κάνναβης έχουν υψηλή θρεπτική αξία και προσφέρουν πολλές ευεργετικές ιδιότητες για την ισορροπία του ανθρώπινου οργανισμού, οι οποίες μάλιστα ήταν αναγνωρισμένες από την αρχαιότητα. Ο σπόρος περιέχει υψηλή περιεκτικότητα και ορθή αναλογία Ω3 και Ω6 λιπαρών οξέων (αντίστοιχη του ιχθυελαίου), το σύνολο των αμινοξέων αλλά και της πρωτεΐνης που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός σε ημερήσια βάση. Τα άνθη περιέχουν τα κανναβινοειδή με προεξέχοντα τα THC, CBD, CBG, CBN, των οποίων η συνδυαστική δράση (entourage effect) προσφέρει στην ομοιόσταση και την ισορροπία του ενδοκανναβινοειδούς και του ανοσοποιητικού συστήματος. Ερευνες έχουν αποδείξει ότι η κάνναβη έχει αντιφλεγμονώδη, αναλγητική και καταπραϋντική δράση και συμβάλλει τα μέγιστα στην ισορροπημένη διατροφή μας. Τηλ.: 2421 064309, www.kannabio.gr
Όλα τα προιόντα είναι αποκλειστικά δικής μας παραγωγής
100% ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΝΝΑΒΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ CANNABIS
kannabio.gr
– 53 –
info@kannabio.gr
Βρώσιμα με κανναβινοειδή και νομικές δυσκολίες Παρότι η βιομηχανία των τροφίμων κάνει πάνω από 200 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, το να έχουμε βρώσιμα προϊόντα κάνναβης στην αγορά δείχνει ακόμα «θολό»
Τ
Από τον ΓΡΗΓΌΡΗ ΜΩΡΆΚΟ
ο ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζεται σε όλες τις χώρες που κάνναβης μπορεί να αποτελέσουν μία αγορά από μόνα τους και θα είέχουν προχωρήσει ακόμη και σε νομιμοποίηση της κάνναναι δημοφιλής επιλογή για πολλούς. Αλλά καθώς το επερχόμενο νοβης, καθώς οι απαραίτητοι φορείς, οι απαραίτητες συνθήμοθετικό πλαίσιο δεν είναι ξεκάθαρο και με τα κόστη των start-ups κες και τα χαρακτηριστικά για πολλές κατηγορίες τροφίσε έρευνα και ανάπτυξη να είναι υψηλά, η ερώτηση είναι αν το κόμων με κάνναβη δεν είναι ξεκάθαρα. Σύμφωνα με μία μελέτη δημοσιστος αξίζει. ευμένη από το πανεπιστήμιο του Dalhousie, το 93% των υπέρμαχων Φυσικά σε χώρες του εξωτερικού πολλοί εκμεταλλεύονται διάφορα της κάνναβης θα δοκίμαζε τουλάχιστον ένα βρώσιμο κάνναβης. παραθυράκια και ακούνε την αγορά δίνοντας στο κοινό τους πρόσβαΟπως ήδη βλέπουμε από τον Καναδά, η νομιμοποίηση και το ξεκάθαση όχι απαραίτητα σε τελικό προϊόν, αλλά και σε πρώτες ύλες. Εταιρο νομοθετικό πλαίσιο για τα βρώσιμα κάνναβης είναι «πονοκέφαρίες στον Καναδά παρέχουν έτοιμες συνταγές και mix μαγειρικών λος» για τους αρμόδιους φορείς, καθώς υπάρχουν πολλές μεταβληπροϊόντων, έτοιμα για να προσθέσει ο καταναλωτής την επιθυμητή τές σε μία ταχέα αναπτυσσόμενη αγορά. Τα κυριότερα ερωτήματα ποσότητα και τη μορφή κανναβινοειδούς και να παράγει μόνος του περιστρέφονται γύρω από τις ενδεικτικές δοσολογίες και τα επιτρεβρώσιμο από κάνναβη για προσωπική θεραπεία ή χρήση. πτά όρια, το marketing και το branding των σχετικών προϊόντων. Οι Στην Ευρωπαϊκή Ενωση τα πράγματα είναι λίγο πιο δύσκολα, καθώς απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι απαραίτητες για το μέλλον οι αρμόδιοι φορείς «δίνουν μάχη» για να κατατάξουν την κανναβιδιότης κατηγορίας. λη σαν «novel food», που σημαίνει ότι όλα τα προϊόΗδη βλέπουμε πολλές εταιρίες που εποφθαλμιντα που την περιέχουν θα είναι παράνομα σε ολόούν τη μερίδα του λέοντος στη συγκεκριμένη αγοΕταιρίες στον Καναδά παρέχουν κληρη την ήπειρο σαν τρόφιμα από συγκεκριμένη ρά με διάφορες καινοτομίες. Η καναδική Sproutly, περιεκτικότητα και πάνω. έτοιμες συνταγές και mix με βάση τα στατιστικά που έχει συλλέξει από την Παρότι ακόμη δεν έχει παρθεί καμία τελική απόμαγειρικών προϊόντων, αμερικανική και την καναδική αγορά, έχει καταλήφαση, αναμένεται μία τελική γνωμοδότηση πάνω ξει στο γεγονός ότι πολλοί καταναλωτές-ασθενείς έτοιμα για να προσθέσει στο θέμα. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Επιτροπή ο καταναλωτής την επιθυμητή διερευνούν πιο υγιεινούς και εύχρηστους τρόπους για τα novel foods, η ασφάλεια των κανναβινοειλήψης κάνναβης σε σύγκριση με το κάπνισμα και δών (όπως η CBD) στα τρόφιμα και τα συμπληρώποσότητα και τη μορφή το άτμισμα. Η ιδέα αυτή άνοιξε τον δρόμο για τη κανναβινοειδούς και να παράγει ματα διατροφής ακόμα δεν έχει τεκμηριωθεί. Αυδημιουργία και την ανάπτυξη ενός καινοτόμου υδατό εφαρμόζει και στα εκχυλίσματα από φαρμακευμόνος του βρώσιμο από τοδιαλυτού εκχυλίσματος που, σύμφωνα με την τική και βιομηχανική κάνναβη, σε όλα τα φυτά που κάνναβη για προσωπική εταιρία, θα έχει χρόνο επίδρασης σε μόλις πέντε περιέχουν κανναβινοειδή, καθώς και στα ίδια τα θεραπεία ή χρήση λεπτά, ενώ αυτή θα διαρκεί από 60 έως 90 λεπτά. εκχυλίσματα. Οπως μπορεί κανείς να καταλάβει, τα βρώσιμα Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται να υπάρχει φως στο τού-
CANNABIS
– 54 –
νελ καθώς η ευρωπαϊκή επιτροπή για τα τρόφιμα (EFSA) σκέφτεται να επιτρέψει αιτήσεις για novel foods που περιέχουν έως 130 mg CBD, ως συμπληρώματα διατροφής, για χρήση από ενήλικες. Εάν κάτι τέτοιο εγκριθεί περιμένουμε να εμφανιστούν σε μερικούς μήνες τα πρώτα προϊόντα. Η ένωση βιομηχανικής κάνναβης της Ευρώπης (ΕΙΗΑ), όταν ρωτήθηκε αν συμφωνεί με τη σχετική απόφαση που αφορά το CBD και τα προϊόντα που προέρχονται από βιομηχανική κάνναβη να ανήκουν στην κατηγορία των novel foods, απάντησε μέσω εκπροσώπου: «Εκχυλίσματα βιομηχανικής κάνναβης και βάμματα πράγματι παράγονταν και πωλούνταν σαν προϊόντα που σήμερα θα χαρακτηρίζονταν συμπληρώματα διατροφής, ακόμα και πριν 80 από χρόνια. Οι ανθοί βιομηχανικής κάνναβης για την παραγωγή ροφημάτων παρόμοιων με την μπίρα έχουν αναγνωριστεί ως συστατικό φαγητού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 1998. Για αυτούς τους λόγους (και άλλους) η ΕΙΗΑ ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναγνωρίσει τα εκχυλίσματα κάνναβης με επίπεδα CBD που προκύπτουν φυσικά σαν παραδοσιακά τρόφιμα». Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει υπάρξει ένας από τους μακροβιότερους υποστηρικτές της CBD. Εκτός από τις πρόσφατες δηλώσεις σχετικά με το πόσο ασφαλής είναι η CBD, η ιατρική διατροφολόγος και δημοσιογρά-
φος υγείας δόκτωρ Sarah Brewer δήλωσε ότι πιστεύει πως αυτή η νέα κατηγοριοποίηση είναι καθαρά για τεχνικούς σκοπούς και σκοπούς διακίνησης, και δεν σχετίζεται καθόλου με την ασφάλεια. Ενημερωτικά, η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα novel foods καλύπτει όλα τα τρόφιμα και συστατικά αυτών που δεν ήταν διαδεδομένα πριν από το 1997 και δυστυχώς αυτό περιλαμβάνει και τη CBD. Ολα τα «νέα» τρόφιμα σε αυτό το σημείο πρέπει να περάσουν από διαδικασία έγκρισης για να αποδείξουν ότι είναι ασφαλή για κατανάλωση. ΣΥΜΠΈΡΑΣΜΑ Διαβάζοντας τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη τον ρυθμό ανάπτυξης των εταιριών που έχουν προϊόντα κάνναβης στην εγχώρια αλλά και την παγκόσμια αγορά, απομένει να δούμε ποιες κατηγορίες θα μείνουν πραγματικά ελεύθερες για το κοινό. Δεδομένων των όγκων, της δύναμης και του σχετικού ανταγωνισμού με τις φαρμακευτικές εταιρίες δεν αποτελεί έκπληξη η προσπάθεια περιορισμού των κανναβινοειδών και ιδιαίτερα αυτών που έχουν θεραπευτικά οφέλη, καθώς τα ποσά που διακυβεύονται είναι τεράστια, αφού οι προσδοκίες παγκόσμια μιλάνε για μια βιομηχανία που θα έχει ξεπεράσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια παγκόσμια μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
CANNABIS
– 55 –
Ενα φυτό, χιλιάδες χρήσεις Η κάνναβη είναι μια πολλαπλών χρήσεων καλλιέργεια. Ολα τα μέρη του φυτού (στέλεχος, σπόρος, άνθη και φύλλα) είναι προς εκμετάλλευση. Από τους ΚΡΊΣΤΑ ΠΑΠΠΆ (KANNABISHOP) και ΦΆΝΗ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΆΤΟΥ (JEAN BIO)
Σ
την παγκόσμια αγορά υπολογίζονται περισσότερα από 25.000 προϊόντα κάνναβης. Οι παραγόμενες ίνες που προέρχονται από τα στελέχη, ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους (μήκος, πάχος και αντοχή ίνας), προορίζονται και για διαφορετική χρήση. Οι ίνες ανώτερης ποιότητας προωθούνται στην υφαντουργία για την κατασκευή σπάγκων, σκοινιών, δικτύων, υφασμάτων, πανιών και σάκων, ενώ μεγάλο μέρος των υπόλοιπων ινών χρησιμοποιείται στη χαρτοβιομηχανία για την παραγωγή ποιοτικού χαρτιού και χαρτοπολτού. Οι μικρού μήκους και σπασμένες, κατώτερης ποιότητας, ίνες αξιοποιούνται και αυτές στην κατασκευή υλικών μόνωσης και υλικών οικοδομής. Ινες κάνναβης χρησιμοποιούνται πλέον και στην αυτοκινητοβιομηχανία, ως μονωτικό και στεγανωτικό επίστρωμα, καθώς και στην κατασκευή γεωυφασμάτων για τον έλεγχο της διάβρωσης των εδαφών. Τέλος, ο πολτός κάνναβης, ο οποίος περιέχει 71% κυτταρίνη, μπορεί να αντικαταστήσει όλους τους τύπους πλαστικών με εξαιρετικά αποτελέσματα. Η εντεριώνη (ξυλώδες μέρος) των στελεχών χρησιμοποιείται ως υλικό στρωμνής ζώων. Είναι 12 φορές περισσότερο απορροφητική από το κοινό άχυρο, έχει μεγάλη διάρκεια χρήσης, δεσμεύει την υγρασία και τις οσμές, και απωθεί τα έντομα και τα τρωκτικά. Μετά τη χρήση αξιοποιείται στις καλλιέργειες, καθώς είναι άριστο εδαφοβελτιωτικό. Επίσης σημαντική είναι και η χρήση της εντεριώνης στη δόμηση (ασβεστοκάνναβη) λόγω των μονωτικών ιδιοτήτων που έχει. Ο σπόρος της κάνναβης είναι πλούσιος σε λάδι (20%-35%) και αποτελεί εξαιρετική πηγή θρεπτικών ουσιών και βιταμινών. Προϊόντα που παράγονται από τους σπόρους είναι το αλεύρι, η πρωτεΐνη και το έλαιο, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως σε τρόφιμα, συμπληρώματα διατροφής και καλλυντικά. Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον έχουν συγκεντρώσει τα άνθη (ταξιανθίες) και τα φύλλα, τα οποία είναι πλούσια σε κανναβινοειδή, τερπενοειδή και φλαβονοειδή. Εχουν αναγνωριστεί και απομονωθεί σχεδόν 80 κανναβινοειδή, με πιο γνωστά την ψυχοτρόπο Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC) και τη μη ψυχοτρόπο κανναβιδιόλη (CBD). Η CBD έχει αποδειχθεί ύψιστης σημασίας, καθώς έχει μελετηθεί για τη φαρμακευτική δράση της σε ανορεξία, επιληψία, δερματοπάθειες κ.ά. Σε φυσικές συγκεντρώσεις αποτελεί ένα εξαιρετικό συμπλήρωμα διατροφής, συμβάλλοντας στη διατήρηση της ομοιοστασίας του οργανισμού. Στη βιομηχανική κάνναβη η THC δεν έχει κάποια εφαρμογή λόγω της πολύ μικρής συγκέντρωσής της. Στην παγκόσμια αγορά κυκλοφορούν πλέον εκατοντάδες προϊόντα με CBD, από ολικά εκχυλίσματα, τρόφιμα, πο-
τά έως καλλυντικά και συμπληρώματα για ζώα. Στην Ελλάδα αξιοποιούνται επί του παρόντος ο σπόρος και ο ανθός για την παραγωγή τροφίμων, ποτών, εκχυλισμάτων και καλλυντικών. Η αξιοποίηση των στελεχών δεν είναι ακόμα εφικτή, καθώς δεν υπάρχουν οι κατάλληλες μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης στη χώρα.
Πλεονεκτήματα καλλιέργειας βιομηχανικής κάνναβης
Σε παγκόσμιο επίπεδο η καλλιέργεια της βιομηχανικής κάνναβης, παρά τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις στο παρελθόν, επανέρχεται δυναμικά. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αναπτυχθεί πλέον μια ενεργή αγορά προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης, με παραγωγή σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη της, ενώ ιδιαίτερη εντυπωσιακή είναι η παγκόσμια ζήτηση ανθών και εκχυλισμάτων CBD. Η βιομηχανική κάνναβη είναι ιδανική ως καλλιέργεια για την παραγωγή βιολογικών προϊόντων και βιομάζας, με θετική επίδραση στο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Εχει σχετικά χαμηλές απαιτήσεις, δεν απαιτεί ζιζανιοκτόνα, καλλιεργείται εύκολα εφαρμόζοντας βιολογικές πρακτικές, βελτιώνει και απορρυπαίνει τα εδάφη, ενδείκνυται για χρήση σε συστήματα αμειψισποράς και μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών. Επιπροσθέτως, η βιομηχανική κάνναβη χαρακτηρίζεται ως καλλιέργεια με υψηλή παραγωγικότητα, καθώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού, ενώ αποτελεί πρώτη ύλη για μεγάλο εύρος προϊόντων (~25.000), χαρακτηριστικό που ευνοεί ιδιαίτερα τη συνεργασία μεταξύ επαγγελματιών διαφορετικών κλάδων. Τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της βιομηχανικής κάνναβης οδήγησαν τα τελευταία χρόνια σε αύξηση της ζήτησης προϊόντων που παράγονται από το φυτό αυτό. Προβλέπεται στο άμεσο μέλλον η ζήτηση αυτή να παρουσιάσει σημαντική άνοδο, ιδίως σε προϊόντα: • διατροφής με βάση τον σπόρο, • κανναβινοειδών και εκχυλισμάτων, • δόμησης (ασβεστοκάνναβη), • βιοσυνθετικών. Η βιομηχανική κάνναβη, ως φυτό πολλαπλών χρήσεων, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της γεωργίας, της μεταποίησης, του εμπορίου, των υπηρεσιών και της έρευνας και να δώσει ώθηση στην τοπική και την εθνική οικονομία, με την προϋπόθεση να ληφθούν άμεσα από τις αρμόδιες υπηρεσίες οι αποφάσεις που απαιτούνται για την απρόσκοπτη ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στον νέο αυτόν κλάδο. Οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες και η χώρα έχει ανάγκη από νέες αναπτυξιακές προτάσεις και λύσεις. Η βιομηχανική κάνναβη είναι μία από αυτές.
Διατροφικά στοιχεία ανά 100 ml Ενέργεια (θερμίδες) Πρωτεΐνες
147KJ (35,0) kcal <0,1g
Υδατάνθρακες
8,3g
εκ των οποίων φρουκτόζη
8,3g
Λιπαρά
<0,1g
εκ των οποίων κορεσμένα λιπαρά οξέα
<0,1g
Ίνες
<0,1g
Νάτριο
<0,1g
ΚΆΝΝΑΒΗ ΚΑΙ FRANCHISE
Ανοίγοντας νέες αγορές Πριν από μερικά χρόνια, αν κάποιος ισχυριζόταν ότι εμπορεύεται προϊόντα κάνναβης, το πιο πιθανό θα ήταν (όπως και ιστορικά έχει γίνει) να διωχθεί από τις Αρχές. Οχι απαραίτητα γιατί τα προϊόντα θα ήταν παράνομα ή «ναρκωτικά», αλλά περισσότερο γιατί υπάρχει μια προκατάληψη αλλά και άγνοια σχετικά με την κάνναβη από την πλειονότητα των καταναλωτών αλλά και των Αρχών.
O
Από τον ΓΡΗΓΌΡΗ ΜΩΡΆΚΟ
Οι περισσότεροι στο άκουσμα της λέξης «κάνναβη» απαντούν ερωτηματικά χρησιμοποιώντας τις λέξεις «φούντα», «μαύρο» ή «χασίς», σκεπτόμενοι ότι η κάνναβη είναι ναρκωτική ουσία. Στην πραγματικότητα η κάνναβη είναι ένα πολυχρηστικό φυτό που, όπως και πολλά άλλα φυτά στη φύση, έχει διαφορετικές ποικιλίες, χαρακτηριστικά και οφέλη. Είναι λάθος με τη λέξη «κάνναβη» να χαρακτηρίζουμε ένα ολόκληρο είδος που πλέον χρησιμοποιείται για τα πάντα και πολλοί από εμάς το έχουμε στα αυτοκίνητά μας, στα ρούχα μας και γενικά παντού γύρω μας. Πέρα από τις ποικιλίες που περιέχουν Δ9 τετραϋδροκανναβινόλη (THC, το κανναβινοειδές με την ψυχοτρόπο δράση) υπάρχουν και ποικιλίες που καλλιεργούνται για τα κανναβινοειδή και άλλες εφαρμογές τους. Από τρόφιμα (αλεύρι, αποφλοιωμένοι σπόροι, μαγειρικό λάδι κάνναβης) έως κλωστική ή βιομηχανική ίνα, σπόρο για καλλιέργεια και φαρμακευτική κάνναβη, οι επιλογές είναι υπε-
Από τον Ιούνιο του 2018 άλλωστε βλέπουμε ότι η συγκεκριμένη κατηγορία καταστημάτων με προϊόντα κάνναβης αριθμεί πάνω από 100 καταστήματα πανελλαδικά. Το ενδιαφέρον στοιχείο, ωστόσο, είναι ότι περίπου τα μισά αποτελούν μέρος μιας μεγαλύτερης αλυσίδας franchise, παρά την ατομική προσπάθεια ενός μόνο ενδιαφερομένου. Και όπως πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, προκύπτουν δύο βασικές ερωτήσεις: Αξίζει τον κόπο; Γιατί να επιλέξω franchise και να μην επιχειρήσω μόνος μου; Για εμένα ο βασικός πυλώνας είναι η στρατηγική και οι προσωπικοί στόχοι του καθενός.
Γιατί franchise;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που κάποιος μπορεί να προτιμήσει το franchise ως επιχειρηματική λύση, λόγοι που με την πάροδο του χρόνου επιβεβαιώνουν πως μια σωστή επιλογή σε λύση franchise μπορεί
Καλλιεργητές, μεταποιητές, εισαγωγείς, έμποροι, καταστηματάρχες είναι ο βασικός πυρήνας που βιοπορίζεται από αυτήν την κατηγορία, με άλλες κατηγορίες, όπως η μικρή λιανική (περίπτερα, μίνι μάρκετ), να εμπορεύονται ήδη προϊόντα βιομηχανικής κάνναβης ράριθμες και δεν χωράνε σε ένα καλούπι. Πέρα, λοιπόν, από τα κοινωνικά στερεότυπα και την κοινωνική αποδοχή, υπάρχουν άνθρωποι που μέσα σε αυτό το παγκόσμιο κύμα αναγνωρίζουν όχι έναν κίνδυνο ή μια απειλή, αλλά μια ευκαιρία για να βιοποριστούν, να συμμετάσχουν σε μια νέα αγορά, να ασχοληθούν με το επιχειρείν και να συνεισφέρουν στην ακριβοθώρητη ανάπτυξη αυτού του τόπου. Ηδη στα πρώτα δυόμισι χρόνια που η νομοθεσία ευνόησε την καλλιέργεια και τη διάθεση βιομηχανικής κάνναβης, παρότι τα ευτράπελα με τις Αρχές συνεχίζονται, έχει δημιουργηθεί μια αγορά εκατομμυρίων που απασχολεί μεγάλο αριθμό ανθρώπων στην ελληνική αγορά. Καλλιεργητές, μεταποιητές, εισαγωγείς, έμποροι, καταστηματάρχες είναι ο βασικός πυρήνας που βιοπορίζεται από αυτήν την κατηγορία, με άλλες κατηγορίες, όπως η μικρή λιανική (περίπτερα, μίνι μάρκετ), να εμπορεύονται ήδη προϊόντα βιομηχανικής κάνναβης και τη μεγάλη λιανική (χονδρέμπορoι, σούπερ μάρκετ) να διερευνά τις επιλογές της στη συγκεκριμένη αγορά.
να έχει σημαντική απόδοση με λιγότερο κόπο ή σε λιγότερο χρόνο και εφαρμόζεται στις περισσότερες επαγγελματικές κατηγορίες. Φυσικά και εδώ δεν λείπουν οι ιδιαιτερότητες που κάνουν τη λύση franchise ακόμα πιο δελεαστική στη συγκεκριμένη επαγγελματική κατηγορία. Ας δούμε παρακάτω τους πιο βασικούς λόγους που κάνουν πετυχημένη τη λύση του franchise.
Στατιστικά στοιχεία - ιστορικό επιτυχίας
Κάθε αλυσίδα franchise που σέβεται τον εαυτό της και τους συνεργάτες της έχει αναπτύξει ένα μοντέλο franchise που ακολουθεί συγκεκριμένες μεθόδους και φέρνει αποτέλεσμα. Ουσιαστικά κάθε υποψήφιος franchisor καλείται να προσφέρει στον κάθε ενδιαφερόμενο franchisee μια μεγάλη λίστα με πληροφορίες, οικονομικά στοιχεία, μεθόδους ανάπτυξης και προώθησης από τα άλλα καταστήματα και τη συσσωρευμένη εμπειρία του στην εκάστοτε αγορά, αυξάνοντας σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας ενός τέτοιου εγχειρήματος.
CANNABIS
– 58 –
Ο franchisor παρέχει ολοκληρωμένες προτάσεις και λύσεις, μεγιστοποιώντας την απόδοση της αρχικής επένδυσης και εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα Αναγνωρίσιμο brand
Ακόμα ένα βασικό πλεονέκτημα του franchise αποτελεί το αναγνωρίσιμο brand. Οι υποψήφιοι franchisees επωφελούνται από τις προσπάθειες του franchisor να δημιουργήσει ένα εθνικά ή πολυεθνικά αναγνωρισμένο brand και ουσιαστικά επενδύουν σε ένα έτοιμο πελατειακό κοινό, πέρα από την ανάπτυξη νέου πελατολογίου.
Εκπαίδευση - τεχνογνωσία
Oλες οι μεγάλες αλυσίδες franchise παρέχουν συνεχή εκπαίδευση. Η εκπαίδευση είναι κάτι πολύ σημαντικό γενικά, αλλά περισσότερο στη συγκεκριμένη κατηγορία. Από τα βασικά στοιχεία, που είναι η ενημέρωση σχετικά με τα προϊόντα, οι δυνατότητες, οι τρόποι εφαρμογής, τα θεραπευτικά οφέλη, πώς επικοινωνούμε τις πληροφορίες στον πελάτη, μέχρι τα πιο σύνθετα, όπως η μέθοδος διαφήμισης και προώθησης, τεχνικές πώλησης και διαχείρισης ή ακόμα και αντιμετώπισης δύσκολων ή απρόβλεπτων καταστάσεων, διευκολύνεται η ταχύτερη και με μεγαλύτερη επιτυχία ανάπτυξη της επιχείρησης.
Συνεχής λειτουργική και εμπορική υποστήριξη
Ο franchisor έχει ανθρώπους που διαχειρίζονται και υποστηρίζουν το κομμάτι του franchise παρέχοντας συνεχή βοήθεια. Ο franchisee δεν είναι μόνος του όταν τρέχει την επιχείρησή του και μπορεί να καλέσει πάντα κάποιον έμπειρο, προκειμένου να ζητήσει βοήθεια, να μεταφέρει του προβληματισμούς του ή να προτείνει νέες ιδέες για την ανάπτυξη της επιχείρησης. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψει ξανά τον τροχό ή να σπαταλήσει χρόνο ψάχνοντας λύσεις σε καταστάσεις που ο franchisor έχει ήδη συναντήσει και αντιμετωπίσει στο παρελθόν.
Ανάπτυξη και στρατηγική marketing
Η εταιρία που προσφέρει το franchise έχει ήδη εμπειρία στη δημιουργία και τη συντήρηση νέων πελατών. Εχει ήδη εμπειρία στις πετυχημένες προωθητικές και διαφημιστικές ενέργειες, συνήθως παρέχει πλάνο ανάπτυξης μέχρι το grand opening και συμβουλές προϋπολογισμού και επιλογών σε διαφημιστικές επιλογές από έμπειρο προσωπικό, προκειμένου να πετύχει τη μεγαλύτερη απόδοση με το μικρότερο διαφημιστικό κόστος. Παράλληλα μπορεί να αξιολογεί τα κόστη των ενεργειών, λόγω πρότερης εμπειρίας πιο
αποτελεσματικά και γρήγορα. Φυσικά, ο franchisor επενδύει ήδη στη διαφήμιση και ένα μαγαζί κάτω από το ίδιο brand επωφελείται και από το έτοιμο κοινό κατά το άνοιγμα της επιχείρησης.
Εύρεση και διαρρύθμιση χώρου
Πολλοί franchisors παρέχουν υποστήριξη στην εύρεση σχετικού χώρου. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει κανείς ποιο είναι το κοινό στο οποίο απευθύνεται και ποια περιοχή ή τοποθεσία θα είναι πιο αποδοτική για αυτόν και την επιχείρησή του. Η βοήθεια μπορεί να κυμαίνεται από πρόταση σε συγκεκριμένο χώρο απευθείας ή σε προσφορά προδιαγραφών για τον χώρο, αξιολόγηση του σημείου και του ενοικίου κ.λπ.
Κατασκευαστικό κομμάτι
Ακόμα ένα σημαντικό κομμάτι που παρέχεται με το franchise είναι η διαμόρφωση του χώρου. Είτε έχει να κάνει με τη διαρρύθμιση είτε με την εύρεση κατάλληλων συνεργατών για το κατασκευαστικό ή με τη σωστή επίπλωση του χώρου, ο franchisor παρέχει ολοκληρωμένες προτάσεις και λύσεις, μεγιστοποιώντας την απόδοση της αρχικής επένδυσης εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα.
Αγοραστική δύναμη
Αλλο ένα σημαντικό πλεονέκτημα του franchise είναι η αγοραστική δύναμη. Ενας franchisor εκμεταλλευόμενος τους όγκους του δικτύου μπορεί να πετύχει πολύ καλύτερη εμπορική συμφωνία από ένα κατάστημα, δεδομένων των όγκων και του εύρους κάλυψης που του παρέχει το δίκτυό του. Αυτό τού δίνει τη δυνατότητα να προσφέρει στους franchisees ακόμα πιο προνομιακές τιμές και καλύτερες συμφωνίες. Το πλεονέκτημα αυτό δεν περιορίζεται μόνο στα εμπορεύματα, αλλά σε οτιδήποτε αναλώσιμο εμπεριέχεται στο πακέτο του franchise και στην ομαλή και συνεχή λειτουργία του καταστήματος.
Αντιπροσωπίες - προϊόντα
Η ποικιλία, καθώς και η αναγνωρισιμότητα των προϊόντων, είναι κάτι άλλο πολύ σημαντικό, που συνήθως ωφελεί τους franchisees. Καθώς το προϊοντικό mix ελέγχεται από τον franchisor που έχει ήδη αναπτύξει τεχνικές δημιουργίας και ανάπτυξης πελατών, ο franchisee μπορεί να επενδύσει περισσότερο χρόνο στην ανάπτυξη του πελατολογίου, παρά στην επικοινωνία με τους προμηθευτές και στην ανάπτυξη της γκάμας των προϊόντων. Ως ακόλουθο των δύο πα-
CANNABIS
– 59 –
Οι περισσότερες αλυσίδες franchise συνδέονται με φορείς που επενδύουν και ενισχύουν την επιχειρηματικότητα ραπάνω πλεονεκτημάτων, που είναι και σημαντικό κριτήριο στην επιλογή του franchise, είναι οι εταιρίες που εκπροσωπούνται από το συγκεκριμένο δίκτυο, ενισχύοντας τη θέση του δικτύου συνολικά και των καταστημάτων μεμονωμένα στην εκάστοτε αγορά.
Μείωση ρίσκου
Αυτός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για τους οποίους κάποιος μπορεί να επιλέξει το franchise. Δεν είναι εύκολο, αλλά αν κάποιος φερθεί έξυπνα και κάνει σωστά την έρευνά του στις διαθέσιμες επιλογές, ως κατηγορία και ως δίκτυο, μπορεί να μειώσει σημαντικά το ρίσκο και να αυξήσει την πιθανότητα μιας πετυχημένης επένδυσης.
Χρηματοδότηση
Ενας άλλος παράγοντας για τον οποίο κάποιος μπορεί να επιλέξει το franchise, και ιδιαίτερα στη χώρα μας, δεδομένης της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης, είναι η βοήθεια στην εύρεση χρηματοδότησης. Οι περισσότερες αλυσίδες franchise συνδέονται με φορείς που επενδύουν και ενισχύουν την επιχειρηματικότητα και μπορούν να προσφέρουν πρόσβαση σε διάφορα εργαλεία για τη χρηματοδότηση αλλά και την ανάπτυξη νέων καταστημάτων.
Αξίζει τον κόπο;
Εφαρμοσμένο επιχειρηματικό μοντέλο
Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω και σκεπτόμενος ότι λίγοι άνθρωποι έχουν τη γνώση και την ικανότητα να είναι επιτυχείς και αποδοτικοί σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες, μπορεί κανείς να καταλάβει πόσο σημαντική μπορεί να είναι μια τέτοια βοήθεια. Μπορεί κάποιος να επιλέξει να δημιουργήσει το δικό του κατάστημα, αλλά θα πρέπει να επωμιστεί μόνος του το κόστος, σε χρόνο και χρήμα, για την υλοποίηση όλων των παραπάνω. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σίγουρα θα γίνουν και λάθη, τα οποία θα κοστίσουν. Το όφελος που έρχεται από το franchise είναι ότι ο franchisee μπορεί να εκμεταλλευτεί τη γνώση και την εμπειρία του franchisor, αποφεύγοντας πολλές παγίδες και λάθη, και σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και συρρικνώνοντας το κόστος της επένδυσης σε βάθος χρόνου.
Τι κερδίζει ο franchisor;
έρχονται από την ανάπτυξη ενός δικτύου franchise. Αρχικά προσφέρει μια μέθοδο ταχείας ανάπτυξης. Και σε αυτήν την περίπτωση η ανάπτυξη δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και στρατηγική. Ειδικά στην κατηγορία της κάνναβης ή σε ανάλογες κατηγορίες, όταν ο κόσμος έχει αμφιβολίες για τα προϊόντα, είναι πολύ σημαντικό. Το brand loyalty, η αναγνωρισημότητα όχι μόνο της εταιρικής εικόνας του franchisor αλλά και των εταιριών που εκπροσωπεί, η ταχύτερη ενημέρωση του κοινού, η διευρυμένη φυσική παρουσία, καθώς και το εταιρικό δίκτυο διανομής είναι μόνο κάποια από τα αναπτυξιακά πλεονεκτήματα. Για τον franchisor το εταιρικό δίκτυο αποτελεί μια σταθερή αναπτυξιακή πηγή εσόδων, που, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, μπορεί να επιταχύνει σημαντικά την ανάπτυξη όλου του δικτύου. Τα κεφάλαια αυτά μπορούν να επενδυθούν στην ανάπτυξη κωδικολογίου και νέων προϊόντων, τα οποία μέσω των franchisees μπορούν να φτάσουν πιο γρήγορα στην αγορά, και αν υπάρχουν αρκετά σημεία πώλησης, το δίκτυο μπορεί να έχει άμεση ανταπόκριση από την αγορά σχετικά με την ποιότητα και τη δυναμική των προϊόντων. Εάν το δίκτυο έχει και πετυχημένη διασπορά στον χάρτη, τότε ο franchisor μπορεί να εξάγει στοιχεία από διαφορετικές περιοχές, σφυγμομετρώντας την αγορά και αναγνωρίζοντας νέες πιθανές ευκαιρίες. Κατά συνέπεια όλων των παραπάνω, ο franchisor έχει και αυξημένη αγοραστική δύναμη, και λόγω οικονομίας κλίμακας, αφού πάντα αγοράζει ποσότητες για όλα τα καταστήματά του, αλλά και γιατί μια ισχυρή εταιρική εικόνα μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη καλύτερων συμφωνιών ή στην προσέλκυση νέων εταιριών για αντιπροσώπευση με καλύτερους όρους.
Οπως ο franchisee, έτσι και ο franchisor έχει διάφορα οφέλη που προ-
Πιστεύω ότι όλα τα παραπάνω στοιχεία είναι αρκετά για να εξηγήσουν και να επιχειρηματολογήσουν στο γιατί μια λύση franchise είναι αρκετά δελεαστική και μπορεί να την προτιμήσει κάποιος. Επειδή ωστόσο είναι καλύτερο να βλέπουμε και τις δύο όψεις του νομίσματος και ο συγγραφέας του άρθρου ανήκει στην κατηγορία του franchisor, ας δούμε τι λένε και κάποιοι άνθρωποι που ήδη δραστηριοποιούνται ή ξεκινούν τη δραστηριότητά τους στο franchise και στην κάνναβη. Ας μην ξεχνάμε ότι το Αμερικανικό Εμπορικό Τμήμα (U.S. Department of Commerce) μαζί με άλλους αναλυτές στατιστικών σχετικά με το franchise έχει δείξει ότι στις ΗΠΑ οι τζίροι από τις εγκαταστάσεις franchise απαρτίζουν περισσότερο από το 1/3 των λιανικών πωλήσεων. Παράλληλα, κυβερνητικές μελέτες στις ΗΠΑ στην πάροδο του χρόνου έχουν δείξει ότι οι επιχειρηματικές προσπάθειες που σχετίζονται με το franchise έχουν αυξημένη πιθανότητα επιτυχίας σε σχέση με μικρές ατομικές επιχειρήσεις −που δεν συνδέονται σε κάποιο δίκτυο franchise.
CANNABIS
– 60 –
Η μελετητική και κατασκευαστική ομάδα της SEPA απαρτίζεται από ένα ολοκληρωμένο επιστημονικό επιτελείο αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, μηχανολόγων μηχανικών, ειδικών για την καλλιέργεια γεωπόνων, ειδικών για την καλλιέργεια συμβούλων, περιβαντολόγων, χημικών μηχανικών, συμβούλων επιχειρήσεων, λογιστών και δικηγόρων, καθώς και από ένα ολοκληρωμένο δίκτυο, εργοστασίων, τεχνικών συμβούλων και εξειδικευμένων συνεργείων, παρέχοντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες αδειοδότησης και κατασκευής καθετοποιημένων μονάδων καλλιέργειας και μεταποίησης φαρμακευτικής κάνναβης στην Ελλάδα, καλύπτοντας όλα τα στάδια και όλες τις διαδικασίες για την συγκεκριμένη επένδυση από την αρχή έως το τέλος. Μεταφέροντας την απόλυτη τεχνογνωσία του αντικειμένου από χώρες του εξωτερικού και συγκεκριμένα από τον Καναδά και το Ισραήλ, θα αδειοδοτήσει και θα κατασκευάσει για λογαριασμό επενδυτών από την Ρωσία, το Ισραήλ, τον Καναδά, την Φιλανδία και την Ελλάδα σημαντικό αριθμό εγκαταστάσεων μέσα στο 2019 και το 2020.
SEPA Consulting & Construction Company Ltd 42 DIMITRIOU POLIORKITOU STREET VOLOS, GREECE 38222 1 MALASHEVSKA STREET SANDANSKI, BULGARIA 2800 Tel: +30 24214 06472, +30 699 8113 501 sepacannabis@gmail.com | sepacannabis1@gmail.com | sepacannabis2@gmail.com
www.sepacannabis.com
ENJOY
– 61 –
Τι λένε οι άνθρωποι που κάνουν ήδη franchise Οι περισσότεροι ενδιαφερόμενοι ενός franchise ψάχνουν τρία βασικά στοιχεία όταν ερευνούν μια επιλογή franchise: ευελιξία, έσοδα και status.
Η Από τον ΓΡΗΓΌΡΗ ΜΩΡΆΚΟ
Η ευελιξία είναι κάτι που όλοι ψάχνουν όταν τους δίνεται η ευκαιρία ή επιλέγουν να σταματήσουν να είναι υπάλληλοι και να γίνουν αφεντικά του εαυτού τους. Τα έσοδα είναι πάντα σημαντικά, αλλά σπάνια είναι το σημαντικότερο κριτήριο. Το status, από την άλλη, συνήθως είναι το πιο σημαντικό. Οταν μιλάμε για status, δεν έχει να κάνει μόνο με τον τίτλο ή τη θέση, αλλά περισσότερο με το αίσθημα πληρότητας και σκοπού που νιώθει κάποιος όταν προσφέρει, είναι επιτυχημένος και ανήκει σε κάτι σημαντικό. Ολα τα παραπάνω είναι κάτι που το franchise μπορεί να προσφέρει αν κάποιος κάνει σωστές επιλογές και διαχειριστεί σωστά τον χρόνο και τους πόρους που έχει στη διάθεσή του. Ωστόσο, επειδή η κάνναβη αποτελεί μία πιο ιδιαίτερη κατηγορία στο κομμάτι του franchise, ρωτήσαμε έξι ανθρώπους, που είτε ήδη λειτουργούν με επιτυχία ένα κατάστημα franchise με κάνναβη ή ετοιμάζονται να ανοίξουν στο εγγύς μέλλον, τι τους έκανε να επιλέξουν αυτή την κατηγορία και το franchise κάνοντας τρεις απλές ερωτήσεις.
Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε επαγγελματικά με την κάνναβη;
Εντύπωση προκαλεί το εύρος των απαντήσεων οι οποίες έχουν λίγο πολύ το ίδιο νόημα και καταλήγουν στα θεραπευτικά οφέλη του φυτού και των σχετικών προϊόντων. «Η κάνναβη, εκτός από το ότι αντιπροσωπεύει μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά, είναι ένα φυτό με παρελθόν, παρόν και πολλά υποσχόμενο μέλλον. Οι χρήσεις και τα οφέλη της για τον ανθρώπινο οργανισμό ποικίλλουν. Εχουμε λοιπόν ένα δώρο της φύσης το οποίο συγκεντρώνει το ενδιαφέρον του παγκόσμιου κοινού. Ετσι αποφασίσαμε και εμείς να ασχοληθούμε και να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στις δυνατότητες του φυτού της κάνναβης σε ιατρικό - διατροφικό επίπεδο».
Γιατί επιλέξατε να κάνετε franchise και γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη εταιρία;
Εδώ βλέπουμε ακόμα μεγαλύτερο εύρος απαντήσεων σύμφωνα με τα κριτήρια κάθε ενδιαφερομένου. Η πρόσβαση σε αποκλειστικές αντιπροσωπίες ήταν κάτι που πολλοί θεώρησαν σημαντικό. Επίσης σημαντικός παράγοντας θεωρήθηκε από πολλούς η αναγνωρισιμότητα των προϊόντων από το κοινό, καθώς και η αποτελεσματικότητα αυτών. Δύο από τους ερωτηθέντες, ιδιοκτήτες ήδη κάποιας άλλης επι-
χείρησης, αναγνώρισαν τη δυναμική των προϊόντων που εμπορεύονταν ήδη από τα καταστήματά τους και προτίμησαν να τα ξεχωρίσουν σε μια δεύτερη επιχείρηση. Επίσης επέλεξαν να κάνουν franchise με την ίδια εταιρία που τους προμήθευε αρχικά τα προϊόντα λόγω της ήδη προϋπάρχουσας καλής συνεργασίας. Για κάποιον άλλον η λύση του franchise ήταν μονόδρομος, καθώς, όπως μας είπε, αναγνωρίζει τη δυναμική και την αποτελεσματικότητα των προϊόντων, αλλά προέρχεται από διαφορετικό επαγγελματικό κλάδο και θα ήταν πολύ δύσκολο για τον ίδιο να αφιερώσει πόρους και χρόνο για να το αναπτύξει από την αρχή. «Το franchise ορίζει ένα δίκτυο καταστημάτων για την εμπορία προϊόντων αλλά και την ενημέρωση του
πληθυσμού ενός τόπου. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε την προσφορά της εταιρίας franchise στον χώρο στον οποίο κινείται, έτσι θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε και την εμπειρία της. Επί της ουσίας ένα καλά οργανωμένο δίκτυο καταστημάτων είναι μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι έχουν μια κοινή γραμμή, ένα κοινό όραμα. Αυτή η ομαδικότητα προσφέρει μια ασφάλεια στον τομέα της συνεργασίας και μέσω της συνεχούς ενημέρωσης και μελέτης από όλα τα μέλη της έρχεται καθημερινά πιο κοντά στο όραμά της. Επιλέξαμε, λοιπόν, το franchise γιατί πιστεύουμε στη δυναμική της ομαδικότητας».
Η μερική ή και η ολική αντικατάσταση των χημικών φαρμάκων με βιολογικά και η εξάλειψη των παρενεργειών που προκαλούν τα χημικά φάρμακα με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι το όραμά μας
Η σοβαρότητα της αντιμετώπισης, η εμπειρία, ο χρόνος παρουσίας στη συγκεκριμένη αγορά, η εικόνα των καταστημάτων, η συμπεριφορά και η αντιμετώπιση του καταναλωτή, η ενημέρωση και η συνεχής εκπαίδευση σε νέα προϊόντα και η έγκαιρη πληροφόρηση, αλλά και η νομική υποστήριξη ήταν ο κοινός παρονομαστής στις απαντήσεις των περισσοτέρων.
Τι περιμένετε από τον συγκεκριμένο κλάδο στο μέλλον;
«Εμείς θα είμαστε εδώ να ενημερώνουμε τον ιατρικό κόσμο αλλά και τους ασθενείς, για να πάρει η κάνναβη τη θέση που της αξίζει στον θεραπευτικό χάρτη». «Μια σταδιακή ανάπτυξη και επέκταση των εφαρμογών της κάνναβης και των προϊόντων της σε πλήθος τομέων κατορθώνοντας να αντικαταστήσουν τα χημικά προϊόντα και να βάλουν τη φύση και τα οφέλη της στη ζωή και την καθημερινότητα όλων μας». «Αναμένουμε τη διείσδυση των προϊό-
ντων κάνναβης στη ζωή των ασθενών και γιατί όχι και στην καθημερινότητα όλων μας, αφού υπάρχουν προϊόντα η αποτελεσματικότητα των οποίων αφορά και τους μη ασθενείς. Η μερική ή και η ολική αντικατάσταση των χημικών φαρμάκων με βιολογικά και η εξάλειψη των παρενεργειών που προκαλούν τα χημικά φάρμακα με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι το όραμά μας».
«Η αγορά προϊόντων κάνναβης κινείται αρκετά γρήγορα. Αυτό που θα θέλαμε είναι η καινοτομία στα προϊόντα μας και η συνεχής αναβάθμιση της γκάμας μας. Το θέμα των προϊόντων τα οποία βγαίνουν στα ελληνικά εδάφη (αλλά με σωστή τεχνογνωσία στην καλλιέργεια και τη μεταποίηση) επίσης μας ενδιαφέρει πολύ. Οπως όλοι οι επαγγελματίες, περιμένουμε κάποια κέρδη, αλλά δεν είμαστε επικεντρωμένοι μόνο εκεί. Θέλουμε μέσω αυτής της αγοράς να αλλάξουμε κατά κάποιον τρόπο τη γνώμη του ανθρώπου για το φυτό της κάνναβης». «Στο μέλλον περιμένουμε μεγαλύτερη εξειδίκευση εκ μέρους μας και με τη βοήθεια της “μαμάς” εταιρίας ώστε να προσφέρουμε απλόχερα τις υπηρεσίες μας και να μοιραστούμε τις γνώσεις μας με συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη. Από την εταιρία μας περιμένουμε να μας οπλίζει με κορυφαίες συνεργασίες και να συμπορευόμαστε με δύναμη και όραμα». Στην τελευταία ερώτηση επέλεξα να αφήσω αυτούσιες πέντε από τις έξι απαντήσεις. Είναι χαρακτηριστικό πως ο στόχος σε αυτή την ερώτηση είναι ο πλέον εναρμονισμένος καθώς απώτερος σκοπός της πλειονότητας είναι ένας: να μπορεί να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις στον καταναλωτή με απώτερο σκοπό το καλύτερο βιοτικό επίπεδο και να αλλάξει την εικόνα του κόσμου σε σχέση με την κάνναβη και τις χρήσεις αυτής. Ο κοινός τρόπος σκέψης κάτω από μια ιδέα, μέσα από μια ομάδα είναι ο πιο αποτελεσματικός για την επίτευξη οποιουδήποτε σκοπού. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η φράση «μόνος σου θα πας πιο γρήγορα, μαζί θα πάμε πιο μακριά».
CANNABIS
– 63 –
Το... έπλασε η «Lady Butcher» Κυπαρισσία Αντωνάρα και απέσπασε το πρώτο βραβείο σε διεθνή διαγωνισμό στην Ιρλανδία, το 2018
Ε
ίναι γεγονός το πρώτο burger κάνναβης (!) στην Ελλάδα και φτιάχτηκε από τα χέρια της διάσημης κρεοπώλισσας Κυπαρισσίας Αντωνάρα, που το 2018 απέσπασε το πρώτο βραβείο για το καλύτερο burger παγκοσμίως σε διαγωνισμό στο Μπέλφαστ της Ιρλανδίας! Προτού καταλήξει στη δημιουργία του νόστιμου και πλούσιου σε διατροφική αξία burger, η όμορφη Θεσσαλονικιά από το Ασβεστοχώρι, γνωστή και με το ψευδώνυμο «Lady Butcher», μελέτησε σε συνεργασία με το Τμήμα Ερευνας και Ανάπτυξης της επιχείρησης R & D τις διατροφικές τάσεις και τις αναζητήσεις των καταναλωτών, καθώς και τις ιδιότητες της βιομηχανικής κάνναβης. «Λίγοι γνωρίζουν πως η βιομηχανική κάνναβη έχει σημαντική μακροδιατροφική αξία στις διάφορες βρώσιμες εναλλακτικές στις
Η Κυπαρισσία Αντωνάρα μπροστά στο βραβευμένο burger
Φωτό: voria.gr
Το πρώτο burger κάνναβης made in Greece
οποίες προσφέρεται και περιέχει αμελητέα ποσότητα σε THC και καθόλου ψυχοτρόπες ουσίες» εξήγησε η εντυπωσιακή κρεοπώλισσα μιλώντας στο voria.gr, ενώ πρόσθεσε πως το συγκεκριμένο burger κάνναβης έχει αυξημένη πρωτεϊνική αξία, μεγάλη περιεκτικότητα σε ω-3 και ω-6 και σε άλλα πολυακόρεστα λιπαρά. Σύμφωνα με την ίδια, το δημιούργημά της, που παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο 14ο Συνέδριο Καινοτομίας τον περασμένο μήνα, υπερέχει σε σχέση με το απλό burger και έχει προσελκύσει ήδη το ενδιαφέρον των καταναλωτών. «Πολλοί είναι εκείνοι που έσπευσαν να το δοκιμάσουν πρώτοι» ανέφερε χαρακτηριστικά. Το burger κάνναβης διατίθεται μέσα από το νεοσύστατο e-shop που διατηρεί η «Lady Butcher», το οποίο εξυπηρετεί προς το παρόν τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή.
Ηρακλειδών 51, 11851 Θησείο Τηλ.: 210 3473354 / 6977 586640
www.4elementsseeds.gr www.facebook.com/fourelementsseeds
www.instagram.com/four_elements_seeds
twitter.com/4elementsseeds
gr.pinterest.com/4elementsseeds
ΧΟΝΔΡΙΚΗ & ΛΙΑΝΙΚΗ ΠΩΛΗΣΗ ΔΙΚΤΥΟ FRANCHISE ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΝΝΑΒΙΔΙΟΛΗΣ Έδρα Παπαφλέσσα 18, Συκιές Θεσ/νίκης Τ.Κ. 566 26 Τ. 2313 008 969 info@cbdgreece.gr
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ
CBDGreece
τιπρόσωποι στην
Aποκλειστικοί αν
Ελλάδα
Το μεγαλύτερo δίκτυο καταστημάτων FRANCH ISE στην Ελλάδα
Αλέκου Παναγούλη 121, Νέο Ηρακλειο, τηλ.: 211 013 0726 www.cbdoilshop.gr | info@cbdoilshop.gr