TEXTOS LATÍN II REPASO GRAMÁTICA
TRADUCCIÓN: JUICIO EQUIVOCADO
Cervus in fonte bibebat et in liquore effigiem suam vidit. Ramosa cornua illi valde placebant propter elegantiam, crura autem propter tenuitatem magnopere displicebant. Subito voces venatorum strepitusque canum audivit. Fugit cervus veloci cursu et facile canes eludit. At ubi1 in silva alta cornua in ramis implicantur, properant canes et saevis morsibus miserum animal dilaniant. “o me infelicem!2, inquit, “nunc intellego meam stultitiam, quia 3 iudicavi de rebus non utilitate sed specie”.
NOTAS._1 At ubi: pero cuando. 2 O me infelicem!: acusativo exclamativo: ¡ay de mí, infeliz! 3
Quia: conjunción causal: ya que, porque.
TRADUCCIÓN Un ciervo bebía en una fuente y vio su imagen reflejada en el agua. Sus ramosos cuernos le gustaban mucho a causa de su elegancia, pero sus piernas le desagradaban enormemente por su debilidad. De repente escuchó las voces de los cazadores y el ruido de los perros. El ciervo huye en rápida carrera y evita fácilmente a los perros. Pero cuando en el bosque sus altos cuernos se enredan en las ramas, los perros se apresuran y destrozan al pobre animal con sus crueles mordeduras. “¡Ay de mí , infeliz!”, dijo, “ahora entiendo mi estupidez, ya que juzgué no la utilidad de las cosas sino su apariencia”.
COMENTARIO MORFOSINTÁCTICO •
ramosa cornua: nominativo neutro plural. Sujeto del verbo placebant.
•
crura: nominativo neutro plural. Sujeto del verbo displicebant.
•
propter elegantiam: SP, formado por prep + acusativo sg. CC
•
propter tenuitatem: SP, formado por prep + acusativo sg. CC
•
illi: pron. demostrativo en dativo sg. CI
•
valde y magnopere: adv. CC
•
in silva: ablat. sg. CC
•
alta cornua: nom. plur. Sujeto del verbo implicantur
•
in ramis: abl. plur. CC
•
implicantur: 3ª plur. Pres. Indic. Pasiva
•
properant: 3ª plur. Pres. Indic. Activa
•
canes: nom. plur. Sujeto
•
et: conj. cop
•
saevis morsibus: abl. plur. CC
•
miserum animal: acus. sg. CD
•
dilaniant: 3ª plur. Pres. Indic. Active
TEXTO ORACIONES DE RELATIVO TRADUCCIÓN: ANÍBAL CRUZA LOS ALPES Ad Alpes posteaquam venit, quae Italiam ab Galia seiungunt, quas nemo umquam cum exercitu ante eum praeter Herculem transierat. Alpicos conantes prohibere transitu concidit, loca patefecit, itinera muniit, effecit ut ea elephantus ornatus ire posset, qua antea unus homo inermis vix poterat repere.
CORNELIO NEPOTE: Vida de Aníbal, 3
TRADUCCIÓN Después llegó a los Alpes, que separan Italia de la Galia, los cuales nadie, salvo Hércules, había cruzado con un ejército antes que él. Derrotó a los pueblos alpinos que intentaban impedirle el paso, despejo los lugares, protegió los caminos, consiguió que un elefante equipado pudiese pasar por allí por donde antes apenas un solo hombre desarmado había podido arrastrarse.
TEXTO GRADOS DEL ADJETIVO VULPES ET CORVUS Vulpes callidissima est omnium animalium. Quondam corvus in altissima arbore sedebat et in ore caseum tenebat. Vulpes caseum videt et ad arborem appropinquat et dicit: "Amice corve, tu avis fortunatissima es. Tu pulchrior quam pavo et nigrior quam nox es. Tuus fulgor maior auri splendore est. Tu suavem vocem habes, tu felicior ceteris avibus es". Corvus, laetus et beatus, vulpis laudes audit, os aperit et vocem dat. Caseus ex ore cadit et vulpes gratissimum caseum invenit. Tunc dicit: "Tu stultior ceteris animalibus es". Haec fabula illis hominibus, qui dolosis adulatorum verbis falluntur, scripta est.
TRADUCCIĂ“N
La zorra es la más astuta de todos los animales. En una ocasión, un cuervo estaba sentado en un árbol altísimo y tenía un queso en la boca. La zorra ve el queso y se acerca al árbol y dice: “Amigo cuervo, tu eres un ave muy afortunada. Tú eres más hermoso que el pavo real y más negro que la noche. Tu fulgor es mayor que el esplendor del oro. Tú tienes una suave voz, tu eres más feliz que las demás aves”. El cuervo, feliz y contento, escucha los elogios de la zorra, abre su boca y habla. El queso cae de su boca y la zorra encuentra el apreciadísimo queso. Entonces dice: “Tu eres más estúpido que los demás animales”. Esta narración fue escrita para aquellos hombres, que son engañados por las falsas palabras de los aduladores.
JASÓN Y LOS ARGONAUTAS LOS PERSONAJES: • •
Iason, onis, m.: Jasón. Aeson, onis, m.: Esón, padre de Jasón.
•
Pelias, ae, m.: Pelias, hermano de Esón y tío de Jasón.
•
Chiron, onis, m.: Quirón (centauro).
•
Argonautae, arum, m. pl.: los argonautas.
•
Aeeta, ae, m.: Eetes, rey de Colquos.
•
Medea, ae, f.: Medea, hija de Eetes.
1. Un rey despreciable: Pelias Antiquis temporibus Pelias in Thessalia regnabat. Malus rex erat: fratrem Aesonem e regno vi expulerat. Tunc Chiron centaurus Iasonem, Aesonis filium, magna cura educavit. Iason omnes aequales virtute corporisque viribus superabat. Cum fuit adulescens, patris regnum recuperare constituit. Itaque in Thessaliam rediit, Peliam sine metu adiit, patrisque regnum a malo rege petivit.
TRADUCCIÓN
En un tiempo pasado, Pelias reinaba en Tesalia. Era un rey malvado; había expulsado a su hermano Esón del poder. Luego el centauro Quirón educó con gran atención a Jasón, hijo de Esón. Jasón superaba a todos sus iguales en valor y fuerza física. Cuando fue adolescente, decidió recuperar el reino de su padre. Así pues, regresó a Tesalia, se dirigió sin miedo a Pelias y exigió al malvado rey el reino de su padre.
TEXTO PRÁCTICA INFINITIVO CONCERTADO Y NO CONCERTADO//DATIVO POSESIVO
JASÓN Y LOS ARGONAUTAS
2. Un pérfido ardid del rey Iasonis adventus Peliam terruit. Malus autem rex tam pulchrum et opulentum regnum servare vehementer cupiebat. Itaque fraudem excogitavit et adulescenti benigne respondit «Gaudium meum magnum est, quod fratris mei filium hic video. Regnum habebis, nam probus sum et mihi carus es. Sed antea e patria exibis atque in Colchorum fines ad Aeetam regem ibis. Illic draco in silva velleris aurei custos est. Tam pulchrum vellus habere cupio. Ego autem iam senex sum neque ingentem draconem superare potero. Tu validus adulescens es: scio te posse vellus aureum capere et mihi dare. Tunc magna erit tibi gloria, mihi autem laetitia.»
TRADUCCIÓN La llegada de Jasón asustó a Pelias. Pero el malvado rey deseaba intensamente recuperar un reino tan hermoso y opulento. Así pues, inventó un engaño y respondió con benevolencia al adolescente; “Mi alegría es enorme, porque veo aquí al hijo de mi hermano. Tendrás el reino, pues yo soy honesto y tú me eres querido. Pero antes dejarás la patria y te irás a los confines de la Cólquide al reino de Eetes. Allí un dragón en un bosque custodia el vellocino de oro. Yo deseo tener tan hermoso vellocino. Pero yo ya soy un anciano y no podré vencer al enorme dragón. Tú eres un joven fuerte: sé que tu puedes conseguir el vellocino de oro y dármelo. Entonces tu obtendrás una gran gloria y yo una enorme alegría”.
3. Preparativos de Jasón. Iason Peliae fidem habuit et regis iussu Colchorum fines petere constituit. Sine comitibus autem tam longum iter facere non poterat. Itaque acres et peritos iuvenes delegit quibuscum magnam et celerem navem aedificavit. Navis nomen “Argo” erat; itaque Iasonis comites Argonautae vocati sunt. Magno gaudio et ardore in pulchram navem conscenderunt et e portu exierunt. Sine metu e patria abeunt, per mare Aegeum ad Hellespontum cursum tenebant.
TRADUCCIÓN Jasón tenía confianza en Pelias y por orden del rey decidió dirigirse a las tierras de los colcos. Sin embargo, sin sus compañeros no podía realizar un viaje tan largo. Así pues, eligió jóvenes fuertes y hábiles con los que construyó una nave grande y rápida. El nombre de la nave era “Argo”; así pues, los compañeros de Jasón fueron llamados Argonautas. Con gran alegría y ánimos subieron a la hermosa nave y salieron del puerto. Sin miedo se alejaron de su patria y a través del mar Egeo realizaron un viaje hasta el Helesponto.
4. Llegada de los Argonautas a la Cólquide.
Argonautis pericula omnis generis non defuerunt. Tamen Minerva dea Argonautis semper adfuit; ita Colchorum fines salvi adierunt. Ibi Argonautae, de nave exeunt, per urbem ad Aeetam regem adierunt. Tum Iason regi dixit : «NoIi nobis inimicus esse. E longinqua Graecorum terra cum bona spe in regnum tuum venimus. A te peto vellus aureum, propter quod cum comitibus iter in regnum tuum feci. Cum autem in Graeciam redierimus, te laudabimus tibique gratiam habebimus.»
TRADUCCIÓN No faltaron peligros de todo tipo a los Argonautas. Sin embargo, la diosa Minerva siempre ayudó a los Argonautas; así llegaron indemnes a la tierra de los colcos. Allí, los Argonautas. salieron de la nave y a través de la ciudad llegaron ante el rey Eetes. Entonces Jasón dijo al rey: “ no quieras ser nuestro enemigo. De la lejano tierra de los griegos venimos con buena intención a tu reino. Yo te pido el vellocino de oro, por el que hice el viaje a tu reino con mis compañeros. Pero cuando regresemos a Grecia, te alabaremos y te lo agradeceremos.”
5. Hazañas de Jasón en la Cólquide. Rex Aeeta respondit . «Magnam quidem rem a me petis; tamen tibi vellus aureum dabo, si ingentes tauros meos, qui ignem naribus efflant, viceris, si draconis dentes in agro sevis, si viros ex dentibus natos armis superas.» Regis responsum Iasoni iucundum non fuit, nam nullus vir tam multos labores facere poterat. Sed Medea, regis filia, magicarum artium perita, Iasoni adfuit, quod iuvenem amabat. Ita Iason ingentes tauros superavit, virosque e draconis dentibus natos interficere potuit. Saevus autem rex non cupiebat vellus aureum Iasoni dare, sed miseros Argonautas mala fraude interficere constituit.
6. Jason regresa con Medea a Tesalia: Medea rursus Iasonem adiit et ﾂｫNoIi hic manere, inquit, nam magno in periculo es. Nunquam pater meus tibi vellus aureum dabit. Ego vero ad draconem, velleris custodem, te ducam; auxilio meo vellus capere poteris.ﾂｻ Tum Medea iuvenem iussit in silvam intrare. Ibi Medea immane animal sopivit; Iason autem vellus aureum capere et ad navem fugare potuit. Tunc cum Medea carisque comitibus in navem conscendit et in Graeciam rediit. Ibi Medeam uxorem duxit, ac post mortem Peliae, Thessaliae rex fuit.
ORFEO Y EURﾃ好ICE
Orpheus poeta feras etiam cantu suo domabat atque magna saxa lyrae suavitate movebat. Eurydicam, pulchram feminam, in matrimonio habebat multumque amabat. Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam in prato mordet suoque veneno propere necat. Eurydica in Inferos, mortuorum magna regna, descendit. Orpheus in Inferos venit atque inter mortuorum umbras quaerebat Eurydicam suam. Postremo etiam Proserpinam, Inferorum deam regnamque, suis verbis canoris movit. Proserpina dea Eurydicam Orpheo reddit. Iam Orpheus Eurydicam ex Inferis in terras secum ducebat laetusque erat. Orpheus ad Inferos respicere non debebat, sed, magna cura motus, ad Inferos respexit. Tunc Eurydica in Inferos rursus descendit atque in Inferis perpetuo mansit.
HISTORIA DE LUCRECIA
Magister pueris historias vetustas referebat. Eis historias narrabat quae ad antiqua Romae tempora pertinebant. Pueri attente magistri narrationem audiebant. Unus ex illis pueris magistro haec dixit: “Cognoscere ea quae antiquis Romae temporibus acciderunt nunc maxime cupimus”. “o dilecte puer” inquit magister “id quid mihi rogavisti probo. Vobis Lucretiae historiam narrabo”. Sextus Tarquinius, unus ex regis natis, pulchrae Lucretiae stuprum intulit. Lucretia uxor erat Tarquinii Collatini. Multi Romani pulchritudinem atque pudicitiam eius laudaverunt. Cum maritus eius forte aberat, Sextus nocte domum Collatini venit, in cubiculo Lucretiae irrupit et eius pudicitiam expugnavit. Illa postero die, advocatis patre et viro, flagitium Sexti exposuit. Postea Lucretia cultro, quem sub veste texerat, se occidit, id est, sibi taetram mortem dedit. Vocabulario: Magister, magistri: maestro; puer, pueri: niño; historia, ae; vetustus, a, um: antiguo; refero, refers, referre : contar; narro (1): narrar; antiquus, a, um; tempus, oris (n): tiempo; pertineo, es, ere: pertenecer, incumbir; attente (adv): atentamente; narratio, onis: narración; audio (4): escuchar, oir; ex: ver hoja de preposiciones dada en clase; dico, is, ere, dixi, dictum: decir; cognosco, is, ere: conocer; accido, is, ere, accidi: suceder; nunc (adv): ahora; maxime (adv): sobre todo; cupio, is, ere: desear; dilectus, a, um: querido; inquit (irregular): dijo; rogo, as, are, rogavi: pedir; probo, as, are: aprobar; natus, i: hijo; pulcher, a, um: hermoso; Lucretia, ae; stuprum, i: deshonor, vergüenza; infero, infers, inferre, intuli: causar; uxor, uxoris: esposa, Tarquinius Collatinus:
Tarquinio Colatino; multus, a, um; pulchritudo, inis: belleza; atque (conj): y; pudicitia, ae: honradez, castidad, pudor; Cum (ojo, aquí es conjunción): cuando; maritus, i: marido; forte (adv): casualmente; absum, abes, abesse (compuesto de ab + sum): estar ausente; cubiculus, i: dormitorio; irrumpo, is, ere, irrupi: irrumpir; expugno, as, are, expugnavi: arrebatar; posterus, a, um: siguiente; dies, diei: día; advoco, as, are, advocare, advocatum: hacer llamar; pater, patris: padre; vir, viri: esposo; flagitium, i: delito; postea (adv); después; culter, cultri: cuchillo; vestis, is: vestido; tego, is, ere, texi: esconder; occido, is, ere, occidi: matar, dar muerte; taeter, taetra, um: triste; mors, mortis: muerte.
ORACIONES PRÁCTICA PARTICIPIO CONCERTADO Y ABSOLUTO 1.- Troia capta, Graeci domum redierunt. 2.- Nullo hoste iter prohibente, legionem perduxit in Gallias. 3.- Omnibus vicis aedificiisque incensis, ad castra contenderunt. 4.- His interfectis navibusque eorum occupatis, flumen transierunt. 5.- Ipse pro castris fortissime pugnans occiditur. 6.- Scipioni in Africam advenienti consul se coniunxit. 7.- Armis obsidibusque acceptis, Caesar ex finibus Gallorum exivit. 8.- His rebus constitutis, magnis itineribus Romam contendit. 9.- Hac re audita, Cicero maximis itineribus fugit in villam. 10.- Alexandro mortuo, Graecia subito se commovit. 11.- Apelles Alexandrum pinxit fulmen tenentem. 12.- Rebus desperatis, incensa civitate, Numantini Scipioni se dediderunt. 13.- Sagunto ab Hannibale capta, Romani Carthaginiensibus bellum indixerunt. 14.- Urbe Roma capta, Galli Capitolium oppugnaverunt. 15.- Romanis ad Cannas devictis, Hannibal Urbem oppugnavit.
16.- M. Messala M. Pisone consulibus, Orgetorix coniurationem nobilitatis fecit. 17.- Scipione duce, Numantia a Romanis deleta est. 18.- Consul obsides ab hostibus traditos accepit. 19.- Obsidibus acceptis, consul profectionem paravit. 20.- Hae res ita actae omnes moverunt. 21.- His rebus ita actis, omnes discesserunt. 22.- Me haec dicentem omnes audivistis. 23.- Me haec dicente, omnes contenti fuistis. 24.- Tarquinio rege, graves iniurias populus Romanus toleravit. 25.- Caesar, videns milites ad pugnam paratos, signum dedit. 26.- Hostes, brevi tempore a nostris superati, sese fugae dederunt. 27.- Galli fugerunt corpora suorum in campo relinquentes.
EUTROPIO LOS SIETE REYES DE ROMA
RĂ“MULO 1.1 romanum imperium a Romulo exordium habet, qui Reae Siviae filius et Martis cum Remo fratre uno partu editus est. 1.2 Condita civitate, quam ex nomine suo Romam vocavit, haec fere egit. Multitudinem finitimorum in civitatem recepit, centum ex senioribus legit quos senatores nominavit propter senectutem. Tum, cum uxores ipse et populus suus non haberent, invitavit ad spectaculum ludorum vicinas urbi Romae nationes atque earum virgines rapuit. Et cum, orta subito
tempestate, non comparuisset, anno regni tricesimo septimo ad deos transisse creditus est et consecratus.
NUMA POMPILIO 1.3 Postea Numa Pompilius rex creatus est, qui bellum quidem nullum gessit, sed non minus civitati quam Romulus profuit. Nam et leges Romanis moresque constituit et annum descripsit in decem menses et infinita Romae sacra ac templa constituit. Morbo decessit quadragesimo et tertio imperii anno.
TULO HOSTILIO 1. 4 Huic successit Tullus Hostilius. Hic bella reparavit, Albanos vicit, Veientes et Fidenates bello superavit, urbem ampliavit, adiecto Caelio monte. Cum triginta et duos annos regnasset, fulmine ictus cum domo sua arsit.
ANCO MARCIO 1.5 Post hunc Ancus Marcius, Numae ex filia nepos, suscepit imperium. Contra Latinos dimicavit, Aventinum montem civitati adiecit et Ianiculum condidit. Vicesimo et quarto anno imperii morbo periit.
TARQUINIO PRISCO 1. 6 Deinde regnum Priscus Tarquinius accepit. Hic numerum senatorum duplicavit, circum Romae aedificavit, ludos Romanos instituit, qui ad nostram memoriam
permanent. primus triumphans urbem intravit. muros fecit et cloacas, Capitolium inchoavit. tricesimo octavo imperii anno per Anci filios occisus est
SERVIO TULIO 1. 7 Post hunc Servius Tullius suscepit imperium, genitus ex nobili femina, captiva tamen et ancilla. Hic quoque Sabinos subegit, montes tres, Quirinalem, Viminalem, Esquilinum, urbi adiunxit, fossas circum murum duxit. Primus omnium censum ordinavit, qui adhuc per orbem terrarum incognitus erat. Occisus est scelere generi sui Tarquinii Superbi, filii eius regis, cui ipse successerat, et filiae, quam Tarquinius habebat uxorem.
TARQUINIO EL SOBERBIO 1. 8 L. Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, Ardeam oppugnans imperium perdidit. nam cum filius eius Lucretiam stuprasset eaque de iniuria marito et patri et amicis questa fuisset, in omnium conspectu se occidit. propter quam causam Brutus, parens et ipse Tarquinii, populum concitavit et Tarquinio ademit imperium.
PERSONAJES Y HECHOS DE LA REPĂšBLICA T. QUINTIO CINCINNATO 2. 2 T. etiam Quintius Cincinnatus Praenestinos, qui usque ad urbis Romae portas cum
bello venerant, persecutus ad flumen Alliam vicit, octo civitates, quae sub ipsis
agebant, Romanis adiunxit, ipsum Praeneste adgressus in deditionem accepit.
T. QUINTIO TORCUATO 2. 5 T. Quintius dictator adversus Gallos, qui ad Italiam venerant, missus est. Hi ab urbe
quarto miliario trans Anienem fluvium consederant. Ibi L. Manlius provocantem
Gallum occidit, et sublato torque aureo colloque suo inposito, in perpetuum Torquati
et sibi et posteris cognomen accepit.
M. VALERIO CORVINO 2. 6 Quidam ex Gallis unum ex Romanis provocavit. Et cum processisset armatus,
corvus ei supra dextrum bracchium sedit. Mox commissa adversum Gallum pugna,
idem corvus alis et unguibus Galli oculos verberavit, ne rectum posset aspicere. Ita
a tribuno Valerio interfectus. Corvus non solum victoriam ei, sed etiam nomen dedit.
Nam postea idem Corvinus est dictus.
GUERRAS PĂ?RRICAS
2. 11 eodem tempore Tarentinis, qui iam in ultima Italia sunt, bellum indictum est, quia
legatis Romanorum iniuriam fecissent. hi Pyrrum, Epiri regem, contra Romanos in
auxilium poposcerunt, qui ex genere Achillis originem trahebat. is mox ad Italiam
venit, tumque primum Romani cum transmarino hoste dimicaverunt. commissa mox
pugna, cum iam Pyrrus fugeret, elephantorum auxilio vicit, quos incognitos Romani
expaverunt. sed nox proelio finem dedit; Laevinus tamen per noctem fugit, Pyrrus Romanos mille octingentos cepit et eos summo honore tractavit, occisos sepelivit.
2. 12 postea Pyrrus, coniunctis sibi Samnitibus, Lucanis, Brittiis, Romam perrexit, omnia
ferro ignique vastavit, Campaniam populatus est atque ad Praeneste venit, miliario ab
urbe octavo decimo. mox terrore exercitus, qui eum cum consule sequebatur, in
Campaniam se recepit. legati ad Pyrrum de redimendis captivis missi ab eo honorifice
suscepti sunt. captivos sine pretio Romam misit.
2. 14 consules deinde M. Curius Dentatus et Cornelius Lentulus adversum Pyrrum missi
sunt. Curius contra eum pugnavit, exercitum eius cecidit, ipsum Tarentum fugavit,
castra cepit. ea die caesa (sunt) hostium viginti tria milia.
Curius in consulatu triumphavit. primus Romam elephantos quattuor duxit. Pyrrus
etiam a Tarento mox recessit et apud Argos, Graeciae civitatem, occisus est.
HECHOS DE LA PRIMERA GUERRA PĂšNICA
2. 23 Cn. Servilius Caepio C. Sempronius Blaesus consules cum ducentis sexaginta navibus ad Africam profecti sunt. Aliquot civitates ceperunt. Praedam ingentem reducentes naufragium passi sunt. Itaque cum continuae calamitates Romanis displicerent, decrevit senatus, ut a maritimis proeliis recederetur et tantum sexaginta naves ad praesidium Italiae salvae essent. 2. 27 C. Lutatio Catulo A. Postumio Albino consulibus, anno belli. Punici vicesimo et tertio Catulo bellum contra Afros commissum est. Profectus est cum trecentis navibus in Siciliam; Afri contra ipsum quadringentas paraverunt. Numquam in mari tantis copiis pugnatum est. Lutatius Catulus navem aeger ascendit
GUERRA PTOLEMAICA 3. 1 Finito igitur Punico bello, quod per XXIII annos tractum est, Romani iam clarissima gloria noti legatos ad Ptolomaeum, Aegypti regem, miserunt auxilia promittentes, quia rex Syriae Antiochus bellum ei intulerat. Ille gratias Romanis egit, auxilia a Romanis non accepit. Eodem tempore potentissimus rex Siciliae Hiero Romam venit ad ludos spectandos et ducenta milia modiorum tritici populo donum exhibuit.
SEGUNDA GUERRA PĂšNICA 3. 8 Tum P. Cornelius Scipio cum exercitu in Hispaniam profectus est, Ti. Sempronius in Siciliam, bellum Carthaginiensibus indictum est. Hannibal, relicto in Hispania fratre
Hasdrubale, Pyrenaeum transiit. Alpes, adhuc ea parte invias, sibi patefecit. Traditur ad Italiam LXXX milia peditum, X milia equitum, septem et XXX elephantos adduxisse. 3. 9 P. Cornelius Scipio Hannibali primus occurrit. Commisso proelio, fugatis suis ipse vulneratus in castra rediit. Sempronius Gracchus et ipse confligit apud Trebiam amnem. Is quoque vincitur. Hannibali multi se in Italia dediderunt. Inde ad Tusciam veniens Hannibal Flaminio consuli occurrit. Ipsum Flaminium interemit; Romanorum XXV milia caesa sunt, ceteri diffugerunt. Missus (est) adversus Hannibalem postea a Romanis Q. Fabius Maximus. 3. 11 Post eam pugnam multae Italiae civitates, quae Romanis paruerant, se ad Hannibalem transtulerunt. Hannibal Romanis obtulit, ut captivos redimerent, responsumque est a senatu eos cives non esse necessarios. Ille omnes postea variis suppliciis interfecit et tres modios anulorum aureorum Carthaginem misit, quos ex manibus equitum Romanorum, senatorum et militum detraxerat. 3. 14 Decimo anno postquam Hannibal in Italiam venerat, P. Sulpicio Cn. Fulvio consulibus, Hannibal usque ad quartum miliarium urbis accessit, equites eius usque ad portam. Mox consulum cum exercitu venientium metu Hannibal ad Campaniam se recepit. In Hispania a fratre eius Hasdrubale ambo Scipiones, qui per multos annos victores fuerant, interficiuntur, exercitus tamen integer mansit. 3. 20 Anno quarto decimo posteaquam in Italiam Hannibal venerat, Scipio, qui multa bene in Hispania egerat, consul est factus et in Africam missus. Is in Africa contra Hannonem, ducem Afrorum, pugnat; exercitum eius interficit. Syphacem, Numidiae regem, qui se Afris coniunxerat, capit et castra eius invadit. Syphax cum nobilissimis
Numidis et infinitis spoliis Romam a Scipione mittitur. Qua re audita, omnis fere Italia Hannibalem deserit. 3. 22 Hannibal tres exploratores ad Scipionis castra misit, quos captos Scipio circumduci per castra iussit ostendique his totum exercitum, mox etiam prandium dari dimittique, ut renuntiarent Hannibali quae apud Romanos vidissent. 3. 23 Post id certamen pax cum Carthaginiensibus facta est. Scipio Romam rediit, ingenti gloria triumphavit atque Africanus ex eo appellari coeptus est. Finem accepit secundum Punicum bellum post annum nonum decimum, quam coeperat.
TERCERA GUERRA PĂšNICA 3. 10 Tertium deinde bellum contra Carthaginem suscipitur, sexcentesimo et altero ab urbe condita anno, L. Manlio Censorino et M. Manilio consulibus, anno quinquagesimo primo postquam secundum Punicum transactum erat. Hi profecti Carthaginem oppugnaverunt. Scipio tunc, Scipionis Africani nepos, tribunus ibi militabat. Huius apud omnes ingens metus et reverentia erat. Nam et paratissimus ad dimicandum et consultissimus habebatur. Itaque per eum multa a consulibus prospere gesta sunt. 4.
TOMA DE NUMANCIA 4. 17 Q. Pompeius deinde consul, a Numantinis, quae Hispaniae civitas fuit opulentissima, superatus, pacem ignobilem fecit. Post eum C. Hostilius Mancinus consul iterum cum Numantinis pacem fecit infamem, quam populus et senatus iussit infringi atque ipsum Mancinum hostibus tradi, ut in illo iniuriam soluti foederis vindicarent. Post tantam igitur ignominiam P. Scipio Africanus secundo consul factus et ad Numantiam missus est. postremo ipsam Numantiam diu obsessam fame confecit
ROMA HEREDA ASIA 4. 18 Eodem tempore Attalus, rex Asiae, frater Eumenis, mortuus est heredemque populum Romanum reliquit. Ita imperio Romano per testamentum Asia accessit. Guerra de Yugurta 4. 26 - 27 P. Scipione Nasica et L. Calpurnio Bestia consulibus Iugurthae, Numidarum regi, bellum inlatum est, quod Adherbalem et Hiempsalem, Micipsae filios, fratres suos, reges et populi Romani amicos, interemisset. Missus adversus eum consul Calpurnius Bestia, corruptus regis pecunia, pacem cum eo flagitiosissimam fecit, quae a senatu improbata est. Postea contra eundem insequenti anno Sp. Postumius Albinus profectus est. Tertio missus est Q. Caecilius Metellus consul. Iugurtham variis proeliis vicit, elephantos eius occidit vel cepit, multas civitates ipsius in deditionem cepit. Et successum est ei a C. Mario. Is Iugurtham et Bocchum, Mauritaniae regem, qui auxilium Iugurthae ferre coeperat, pariter superavit. Aliquanta et ipse oppida Numidiae cepit belloque terminum posuit, capto Iugurtha. Acti sunt et duo triumphi de Iugurtha, primus per Metellum, secundus per Marium. Ante currum tamen Marii Iugurtha cum duobus filiis ductus est catenatus et mox iussu consulis in carcere strangulatus est.
GUERRAS MACEDÓNICAS, MITRIDÁTICAS Y CRÉTICAS 6. 6 Anno urbis conditae sexcentesimo septuagesimo sexto, L. Licinio Lucullo et M. Aurelio Cotta consulibus, mortuus est Nicomedes, rex Bithyniae, et per testamentum populum Romanum fecit heredem. Mithridates pace rupta Bithyniam et Asiam rursus voluit invadere. Adversus eum ambo consules missi variam habuere fortunam. 6. 11 Confecto bello Macedonico, manente Mithridatico, quod recedente Lucullo rex collectis auxiliis reparaverat, bellum Creticum ortum est. Ad id missus Q. Caecilius
Metellus
ingentibus
proeliis
intra
triennium
omnem
provinciam
cepit
appellatusque est Creticus atque ex insula triumphavit. Quo tempore Libya quoque Romano imperio per testamentum Appionis, qui rex eius fuerat, accessit, in qua inclutae urbes erant Berenice, Ptolomais, Cyrene.
LUCHA CONTRA LOS PIRATAS 6. 12 Dum haec geruntur, piratae omnia maria infestabant ita, ut Romanis toto orbe victoribus sola navigatio tuta non esset. Quare id bellum Cn. Pompeio decretum est.
CONJURACIĂ“N DE CATILINA 6. 15 M. Tullio Cicerone oratore et C. Antonio consulibus, anno ab urbe condita sexcentesimo octogesimo nono, L. Sergius Catilina, nobilissimi generis vir, sed ingenii pravissimi, ad delendam patriam coniuravit cum quibusdam claris quidem, sed audacibus viris. A Cicerone urbe expulsus est. Socii eius deprehensi in carcere strangulati sunt. Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse victus proelio est et interfectus.
CÉSAR OBTIENE EL PRIMER CONSULADO Y CONQUISTA LA GALIA 6. 17 Anno urbis conditae sexcentesimo nonagesimo tertio C. Iulius Caesar, qui postea imperavit, cum L. Bibulo consul est factus. Decreta est ei Gallia et Illyricum cum legionibus decem. Is primus vicit Helvetios, qui nunc Sequani appellantur, deinde vincendo per bella gravissima usque ad Oceanum Britannicum processit. Domuit autem annis novem fere omnem Galliam
CÉSAR PIDE SU SEGUNDO CONSULADO Y SE PROCLAMA DICTADOR. GUERRA ENTRE CÉSAR Y POMPEYO. 6. 19 -21 Caesar enim rediens ex Gallia victor coepit poscere alterum consulatum. Contradictum est a Marcello consule, a Bibulo, a Pompeio, a Catone, iussusque dimissis exercitibus ad urbem redire. Propter quam iniuriam ab Arimino, ubi milites congregatos habebat, adversum patriam cum exercitu venit. Consules cum Pompeio senatusque omnis atque universa nobilitas ex urbe fugit et in Graeciam transiit. Pompeio duce, senatus contra Caesarem bellum paravit. Caesar vacuam urbem ingressus dictatorem se fecit. Inde Hispanias petiit. Inde regressus in Graeciam transiit, adversum Pompeium dimicavit. Primo proelio victus est et fugatus, evasit tamen, quia, nocte interveniente, Pompeius sequi noluit. Deinde in Thessalia apud Palaeopharsalum, productis utrimque ingentibus copiis, dimicaverunt. Numquam adhuc Romanae copiae in unum neque maiores neque melioribus ducibus convenerant. Pugnatum tamen est ingenti contentione victusque ad postremum Pompeius et castra eius direpta sunt. Ipse fugatus Alexandriam petiit, ut a rege Aegypti, cui tutor a senatu datus fuerat propter iuvenilem eius aetatem, acciperet auxilia. Qui fortunam magis quam amicitiam secutus occidit Pompeium, caput eius et anulum Caesari misit.
TERCER CONSULADO DE CÉSAR 6. 23 Inde Romam regressus tertio se consulem fecit cum M. Aemilio Lepido, qui ei magister equitum dictatori ante annum fuerat. Inde in Africam profectus est, ubi infinita nobilitas cum Iuba, Mauretaniae rege, bellum reparaverat.
CUARTO CONSULADO DE CÉSAR
6. 24 Post annum Caesar Romam regressus quarto se consulem fecit et statim ad Hispanias est profectus, ubi Pompeii filii, Cn. Pompeius et Sex. Pompeius, ingens bellum praeparaverant. Multa proelia fuerunt, ultimum apud Mundam civitatem, in quo adeo Caesar paene victus est.
CONJURA PARA ASESINAR A CÉSAR 6. 25 Inde Caesar, bellis civilibus toto orbe conpositis,Romam rediit. Agere insolentius coepit et contra consuetudinem Romanae libertatis. Coniuratum est in eum a sexaginta vel amplius senatoribus equitibusque Romanis. Praecipui fuerunt inter coniuratos duo Bruti ex eo genere Bruti, qui primus Romae consul fuerat et reges expulerat, et C. Cassius et Servilius Casca. Ergo Caesar, cum senatus die inter ceteros venisset ad curiam, tribus et viginti vulneribus confossus est.
TEXTOS 3ª EVALUACIÓN LATÍN II
LA TERCERA GUERRA PÚNICA
Tertium deinde bellum contra Carthaginem suscipitur, sexcentesimo et altero ab urbe condita anno, L. Manlio Censorino et M. Manilio consulibus, anno quinquagesimo primo postquam secundum Punicum transactum erat.
CUESTIONES 1. Traduce el texto. 2. Analiza morfolódicamente: suscipitur, transactum erat. 3. Analiza sintácticamente la frase subrayada.
ESCIPIÓN TRIBUNO MUY REVERENCIADO Hi profecti Carthaginem oppugnaverunt. Scipio tunc, Scipionis Africani nepos, tribunus ibi militabat. Huius apud omnes ingens metus et reverentia erat. Nam et paratissimus ad dimicandum et consultissimus habebatur. Itaque per eum multa a consulibus prospere gesta sunt.
CUESTIONES 1. Traduce el texto 2. Analiza morfológicamente: huius, paratissimus y habebatur. 3. Analiza sintácticamente la frase subrayada.
POMPEYO FIRMA UNA PAZ INFAME Y ESCIPIÓN SE ACABA CONVIRTIÉNDOSE EN CÓNSUL Q. Pompeius deinde consul, a Numantinis, quae Hispaniae civitas fuit opulentissima, superatus, pacem ignobilem fecit. Post eum C. Hostilius Mancinus consul iterum cum Numantinis pacem fecit infamem, quam populus et senatus iussit infringi atque ipsum Mancinum hostibus tradi, ut in illo iniuriam soluti foederis vindicarent.
CUESTIONES 1. Traduce el texto 2. Analiza morfológicamente: quae, infringi, tradi y vindicarent. 3. Analiza sintácticamente la frase subrayada.
PUBLIO ESCIPIÓN EL AFRICANO FUE ENVIADO A NUMANCIA Y ATALO PROPICIA LA ANEXIÓN DE ASIA.
Post tantam igitur ignominiam P. Scipio Africanus secundo consul factus et ad Numantiam missus est. Postremo ipsam Numantiam diu obsessam fame confecit. Eodem tempore Attalus, rex Asiae, frater Eumenis, mortuus est heredemque populum Romanum reliquit. Ita imperio Romano per testamentum Asia accessit.
CUESTIONES 1. Traduce el texto 2. Analiza morfolรณgicamente: fame, missus est. 3. Analiza sintรกcticamente la frase subrayada.
GUERRA DE YUGURTA, REY DE LOS Nร MIDAS, POR HABER MATADO A ADERBAL Y A HIEMPSAL P. Scipione Nasica et L. Calpurnio Bestia consulibus Iugurthae, Numidarum regi, bellum inlatum est, quod Adherbalem et Hiempsalem, Micipsae filios, fratres suos, reges et populi Romani amicos, interemisset. Missus adversus eum consul Calpurnius Bestia, corruptus regis pecunia, pacem cum eo flagitiosissimam fecit, quae a senatu improbata est.
CUESTIONES 1. Traduce el texto 2. Analiza morfolรณgicamente: inlatum est y corruptus 3. Analiza sintรกcticamente la frase subrayada.
TEXTOS EUTROPIO 3ª EVALUACIÓN
LATÍN II
ESPURIO POSTUMIO ALBINO Y EN TERCER LUGAR CECILIO METELO MARCHAN CONTRA EL REY YUGURTA Postea contra eundem insequenti anno Sp. Postumius Albinus profectus est. Tertio missus est Q. Caecilius Metellus consul. Iugurtham variis proeliis vicit, elephantos eius occidit vel cepit, multas civitates ipsius in deditionem cepit.
CUESTIONES 1. Traduce el texto. 2. Analiza morfológicamente las siguientes palabras: profectus est y cepit. 3. Analiza sintácticamente la oración subrayada.
CAYO MARIO DERROTA A YUGURTA Y A BOCCO, EL REY DE MAURITANIA Et successum est ei a C. Mario. Is Iugurtham et Bocchum, Mauritaniae regem , qui auxilium Iugurthae ferre coeperat, pariter superavit. Aliquanta et ipse oppida Numidiae cepit belloque terminum posuit, capto Iugurtha. Acti sunt et duo triumphi de Iugurtha, primus per Metellum, secundus per Marium. Ante currum tamen Marii Iugurtha cum duobus filiis ductus est catenatus et mox iussu consulis in carcere strangulatus est.
CUESTIONES 1. Traduce el texto. 2. Analiza morfológicamente las siguientes palabras: capto, acti sunt y catenatus. 3. Analiza sintácticamente la oración subrayada.
GUERRAS MACEDÓNICAS, MITRIDÁTICAS Y CRÉTICAS
Anno urbis conditae sexcentesimo septuagesimo sexto, L. Licinio Lucullo et M. Aurelio Cotta consulibus, mortuus est Nicomedes, rex Bithyniae, et per testamentum populum Romanum fecit heredem. Mithridates pace rupta Bithyniam et Asiam rursus voluit invadere. Adversus eum ambo consules missi variam habuere fortunam.
CUESTIONES 1. Traduce el texto. 2. Analiza morfológicamente: rupta, voluit, habuere. 3. Analiza sintácticamente la oración subrayada.
TERMINADA LA GUERRA MACEDÓNICA Y TODAVÍA EN LA MITRIDÁTICA, COMIENZA LA GUERRA CRETENSE Confecto bello Macedonico, manente Mithridatico, quod recedente Lucullo rex collectis auxiliis reparaverat, bellum Creticum ortum est. Ad id missus Q. Caecilius Metellus ingentibus proeliis intra triennium omnem provinciam cepit appellatusque est Creticus atque ex insula triumphavit. Quo tempore Libya quoque Romano imperio per testamentum Appionis, qui rex eius fuerat, accessit, in qua inclutae urbes erant Berenice, Ptolomais, Cyrene.
CUESTIONES 1. Traduce el texto. 2. Analiza morfológicamente: confecto, manente y ortum est. 3. Analiza sintácticamente la oración subrayada.
LUCHA CONTRA LOS PIRATAS Dum haec geruntur, piratae omnia maria infestabant ita, ut Romanis toto orbe victoribus sola navigatio tuta non esset. Quare id bellum Cn. Pompeio decretum est.
CONJURACIÓN DE CATILINA M. Tullio Cicerone oratore et C. Antonio consulibus, anno ab urbe condita sexcentesimo octogesimo nono, L. Sergius Catilina, nobilissimi generis vir, sed ingenii pravissimi, ad delendam patriam coniuravit cum quibusdam claris quidem, sed audacibus viris. A Cicerone urbe expulsus est. Socii eius deprehensi in carcere strangulati sunt. Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse victus proelio est et interfectus.
CUESTIONES 1. Traduce el texto. 2. Analiza morfol贸gicamente las siguientes palabras: delendam, quibusdam y deprehensi. 3. Analiza sint谩cticamente la oraci贸n subrayada.