Ο ρόλος αερισμού και εξαερισμού για τη σωστή λειτουργία των θερμικών καμπινών

Το ενδιαφέρον για την υγεία και την ευεξία των χρηστών ενός σπα ξεκινά από τα πρώτα κιόλας στάδια του σχεδιασμού του. Είτε πρόκειται για την κατασκευή ενός ιδιωτικού σπα είτε για την κατασκευή ενός επαγγελματικού κέντρου ευεξίας, είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη οι παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα την άνεση των ατόμων που χρησιμοποιούν τις θερμικές καμπίνες (σάουνας, ατμόλουτρου, χαμάμ, κ.λπ.)

Στην περίπτωση των υδροθερμικών χώρων ενός σπα (Hydrothermal Spa wet areas), οι πιο σημαντικοί παράγοντες υγείας και ασφάλειας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την σωστή μελέτη του εξαερισμού και του κλιματισμού εντός την καμπίνας, ενώ σημαντική είναι επίσης και η επιλογή των κατάλληλων δομικών υλικών. Οι υδροθερμικοί χώροι ενός σπα, λόγο της εκτεταμένης έκθεσης τους σε υψηλή θερμοκρασία και υγρασία, καθίστανται ιδανικοί χώροι για την ανάπτυξη μυκήτων και μούχλας, άρα εξαιρετικά επικίνδυνοι και ανθυγιεινοί για τον άνθρωπο. Αυτό σιγουρά είναι κάτι που πρέπει να ελεγχθεί και να αποφευχθεί αρχίζοντας πρωτίστως από τη διαδικασία του σωστού σχεδιασμού και της κατασκευής των χώρων αυτών.

Ανεξάρτητα από τον τύπο της θερμικής καμπίνας - σάουνας, ατμόλουτρου, χαμάμ, αίθουσας χαλάρωσης κ.λπ. - ο σωστός αερισμός/εξαερισμός και ο έλεγχος της θερμοκρασίας είναι ζωτικής σημασίας για την άνεση και την υγεία των λουομένων και για την σωστή λειτουργία και απόδοσης της καμπίνας. Το κλειδί για τον σωστό αερισμό είναι η παροχή οξυγόνου στις θερμικές καμπίνες. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας ιδιαίτερα σε τεχνητά θερμαινόμενους χώρους. Ο αέρας για παράδειγμα του ατμόλουτρου (Steam Bath) μπορεί να είναι καυτός αλλά γίνεται ιδιαίτερα ενοχλητικός και αφόρητος αν δεν ανανεώνεται κατά την διάρκεια της λειτουργίας του. Τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου θα έχουν ως αποτέλεσμα, οι λουόμενοι να αισθάνονται αδιαθεσία, ζαλάδες ή ακόμη και λιποθυμία.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των θερμικών καμπινών έχουν επίσης πολύ σημαντικό ρολό στην καλή απόδοση του ατμόλουτρου και στην διατήρηση της σωστής θερμοκρασίας μεσα σε αυτό. Εάν χρησιμοποιούνται για παράδειγμα, παραδοσιακά δομικά υλικά όπως σκυρόδεμα, μπλοκ, γυψοσανίδες ή αλλά ακατάλληλα δομικά υλικά που απορροφούν και ακτινοβολούν θερμοκρασία (radiant temperature), τότε θα υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα η παραγωγή ατμού να μην είναι στα σωστά επίπεδα και θα μπορεί να διαταραχθεί επίσης και η ισορροπία θερμοκρασίας/ατμού. Με την χρησιμοποίηση πιο αποδοτικών και κατάλληλων δομικών υλικών όπως της εξηλασμένης πολυστερίνη XPS (Extruded polystyrene), παρέχεται μέγιστη στεγανοποίηση και θερμομόνωση του χώρου και αυξάνεται η αποδοτικότητά της γεννήτριας ατμού (steam generator).

Η λειτουργία των γεννητριών ατμού βασίζεται στους αισθητήρες θερμοκρασίας και υγρασίας οι οποίοι τοποθετούνται μεσα στο ατμόλουτρο και οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ενεργοποίηση της παραγωγής ατμού. Εάν οι αισθητήρες αυτοί δεν μπορούν να ανιχνεύσουν τη σωστή θερμοκρασία λόγο υπερβολικής θερμότητας στον χώρο - ένα πρόβλημα που συχνά προκαλείται από την υπερθέρμανση των τοίχων και πάγκων - ή λόγο του ότι έχουν τοποθετηθεί λανθασμένα (π.χ. πολύ ψηλά ή πολύ χαμηλά), τότε διαταράσσεται η ισορροπία θερμοκρασίας/ατμού και το ατμόλουτρο δεν θα μπορεί να λειτουργήσει σωστά.

Όσο αφορά τους αγωγούς εξαερισμού, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η κλήση που θα πρέπει να δίνεται σε αυτούς προς την κατεύθυνση του σημείου αποστράγγισης έτσι ώστε να αποφεύγεται η οποιαδήποτε συγκέντρωση νερού στους αγωγούς. Η σωστή αποστράγγιση των αγωγών εξαερισμού αποτρέπει την επώαση βακτηρίων Λεγιονέλας (legionella bacteria) η έκθεση στην οποία μπορεί να προκαλέσει ανεπάρκεια στο αναπνευστικό σύστημα και θανατηφόρα πνευμονία. Καλό είναι επίσης να αποφεύγεται να χρησιμοποιούνται εύκαμπτοι αγωγοί εξαερισμού καθώς οι αγωγοί αυτοί δεν αποστραγγίζονται εύκολα και το νερό παραμένει και λιμνάζει μέσα σε αυτούς.

Λειτουργία Ατμόλουτρου

Ο σωστός σχεδιασμός του συστήματος εξαερισμού απαιτεί όπως κάθε θερμική καμπίνα έχει τους δικούς της ανεμιστήρες προσαγωγής φρέσκου αέρα και απαγωγής του υγρού, θερμού και αρωματισμένου αέρα. Οι επαγγελματικές γεννήτριες ατμού συνήθως ελέγχουν αυτόματα τους ανεμιστήρες προσαγωγής και απαγωγής του αέρα έτσι ώστε να μπορούν να διατηρήσουν και να ρυθμίσουν την κατάλληλη θερμοκρασία στο εσωτερικό της καμπίνας. Ο φρέσκος αέρας θα πρέπει να εισάγεται στην καμπίνα μαζί με την ροή του ατμού και είναι πολύ σημαντικό να διατηρείται η καλή ποιότητα του αέρα μεσα στην καμπίνα μέσω των σωστών εναλλαγών του αέρα.

Για παράδειγμα, το Γερμανικό και το Αυστριακό πρότυπο RAL-GZ 424 και ÖNORM M 6219 αντίστοιχα, απαιτούν όπως ο αέρας μέσα στην καμπίνα του ατμόλουτρου ανανεώνεται περίπου έξη (6) φορές την ώρα.

Κατά τη διαδικασία της θέρμανσης της καμπίνας (Heat-up phase) ο ατμός τροφοδοτείται στον κρύο χώρο του ατμόλουτρου αυξάνοντας έτσι την σχετική υγρασία και τη θερμοκρασία του χώρου. Η θερμοκρασία του ατμόλουτρο ελέγχεται από την θερμοκρασία ρυθμίσεως (set-point), η οποία συνήθως είναι μεταξύ 42°C έως 49° C. Μόλις επιτευχθεί η θερμοκρασία ρυθμίσεως (set point), η παραγωγή ατμού διακόπτεται έως ότου η θερμοκρασία στην καμπίνα μειωθεί κατά 2°C έως 3°C.

Όταν η θερμοκρασία του χώρου φτάσει στην θερμοκρασία ρυθμίσεως (set point) και η παραγωγή ατμού σταματήσει, τότε ενεργοποιείται ο ανεμιστήρας απαγωγής του αέρα έτσι ώστε να αποβληθεί θερμός υγρός αέρας έως ότου η θερμοκρασία του ατμόλουτρου πέσει κάτω από την θερμοκρασία ρύθμισης (set point). Αυτό επιτρέπει στη γεννήτρια ατμού να επανεκκινήσει γρήγορα την παραγωγή ατμού και βοηθά στη διατήρηση 100% σταθερής υγρασίας στον χώρο. Παρέχει επίσης ορατό ατμό στο δωμάτιο καθώς εάν η υγρασία δεν φτάσει το 95% έως 100% τότε ο ατμός δεν θα είναι ορατός.

Αφού ολοκληρωθεί η χρήση του ατμόλουτρου και η ατμόγεννήτρια τεθεί εκτός λειτουργίας, τότε θα πρέπει να ξεκινά αυτόματα το πρόγραμμα στεγνώματος της καμπίνας το οποίο θα διατηρεί τους ανεμιστήρες προσαγωγής και επαγωγής του αέρα σε λειτουργία για ένα προκαθορισμένο χρόνο. Αυτό εξασφαλίζει την πλήρη αφαίρεση του ατμού από τον χώρο και βοηθά επίσης στο στέγνωμα της καμπίνας από κάθε μορφή υγρασίας.

Είναι πολύ σημαντικό κατά την διάρκεια του σχεδιασμού τέτοιων απαιτητικών χώρων να εμπλέκονται εξειδικευμένοι μηχανικοί με εμπειρία στους υδροθερμικούς χώρους οι οποίοι θα μπορούν να συνεργαστούν στενά με τους ΗΜ συμβούλους του έργου με στόχο τον βέλτιστο σχεδιασμό και λειτουργικό αποτέλεσμα των χώρων αυτών.

Κώστας Κούζης

Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

Μηχανικός Υδροθερμικών χώρων Σπα