ΧΡΗΜΑ #457, Μάρτιος - Απρίλιος 2022 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑ

Για ασφαλιστικά, εργασιακά και κοινωνικά θέματα

τ.457/ 03-04.2022

Tώρα βρίσκεις άκρη και διαδικτυακά!

ΕΥΡΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Νέες δεξιότητες, οι ειδικότητες με ζήτηση και η έλλειψη ταλέντων

ΕΦΚΑ | ΟΑΕΔ | ΟΠΕΚΑ | ΣΕΠΕ | Υπηρεσίες Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων

CYBERSECURITY

To ολοκαίνουργιο 1555.gov.gr προσφέρει μια νέα εμπειρία ολοκληρωμένης και φιλικής εξυπηρέτησης.

Στοίχημα επιβίωσης

Εδώ ενημερώνεστε για όλα τα θέματα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, συνδέεστε άμεσα με τις ηλεκτρονικές του υπηρεσίες και υποβάλλετε ηλεκτρονικά ερώτημα («ticket») για το θέμα

Νίκος Σαλαπατάρας

που σας ενδιαφέρει. Μπείτε στο 1555.gov.gr και εξυπηρετηθείτε γρήγορα, έγκυρα και απλά!

Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος SALAS

1555.gov.gr

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Ο άνθρωπος που άλλαξε τα δεδομένα στον τομέα των τροφίμων

S PO

21-0117

Πρωτοπόρος στους τομείς του εμπορίου, της αποθήκευσης και διανομής τροφίμων, καθώς και της παραγωγής και παροχής υπηρεσιών μαζικής εστίασης, με εμπειρία πάνω από 30 χρόνια.

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.457 / 03-04.2022 / € 6,00

Βιομηχανία Τροφίμων: H δυναμική των κλάδων επιτραπέζιας ελιάς, ελαιολάδου & vegan

Γιατί να γίνετε συνδροµητής στο

;

Μαζί σου

στις στιγμές που μετράνε Ζούµε (µε) την αγορά εδώ και 34 χρόνια. Ενηµερώνουµε ουσιαστικά και αξιόπιστα. Αναδεικνύουµε επιχειρηµατικές ευκαιρίες. Συνεχίστε εδώ:

https://ethos-group.eu/hrima-mag/ και επιλέξτε FULL PACK ή DIGI PACK Περισσότερες πληροφορίες στο Τµήµα Συνδροµών στο email: hrima-subscriptions@ethosmedia.eu ή στο τηλέφωνο: 210 998 4908 (κα Βούλα Βασιλικού)

ΧΡΗΜΑ 1

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

εν αρχή...

Είναι ο πληθωρισμός (*)

λοι, πλέον, μιλούν για πληθωρισμό, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να είναι η ακρίβεια, γενικά και παντού. Πληθωρισμός κόστους, καταρχάς, από το «χωράφι μέχρι το ράφι», με τη Eurostat να καταγράφει στατιστικά ρεκόρ. Τελευταίο δείγμα ο Μάρτιος, με τον δείκτη τιμών καταναλωτή στην ευρωζώνη στο 7,5% και στη χώρα μας στο 8%, έπεται δε συνέχεια τον Απρίλιο. Στο 7,3% στη Γερμανία, πηγαίνοντας πίσω –πολύ πίσω–, στο 1981, με μια διαφορά: το βασικό επιτόκιο της Bundesbank τότε βρισκόταν στο 11,4%, σήμερα; Πρακτικά, στο μηδέν, “null” για τους Γερμανούς. Με λίγα λόγια, ο καταναλωτής υφίσταται μιαν άνευ προηγουμένου μείωση της αγοραστικής του δύναμης, σε μια περίοδο κατά την οποία τα καταθετικά επιτόκια είναι ελάχιστα, οι αποδόσεις των ομολόγων (κρατικών, εταιρικών) ασύμφορες ήδη στην πλειονότητά τους, οι αγορές μετοχών σε περιβάλλον αυξημένης μεταβλητότητας, ανάλογου ρίσκου, με συνέπεια (και) το «επενδυτικό χρήμα» να αναζητεί διεξόδους. Ασφαλείς; Ούτε κατά διάνοια… Το πιο πιθανό είναι πως η συνέχεια για το 2022 –και βλέπουμε– θα είναι ανάλογη ή και χειρότερη, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις δεν οφείλονται μόνο στη ρευστότητα που διαχέεται εδώ και χρόνια από τις κεντρικές τράπεζες (τάση που παροξύνθηκε με πρόσχημα την πανδημία λόγω Covid-19), αλλά και σε ένα εκρηκτικό μείγμα που οι αγορές δεν είχαν αντιμετωπίσει ούτε στις αρχές του ’70 ούτε την εποχή της μεγάλης πετρελαϊκής κρίσης. Έλλειψη αγαθών, εμπλοκή στην εφοδιαστική αλυσίδα, ενεργειακή εξάρτηση σε περιβάλλον που γεωπολιτικά προοιωνίζεται το τέλος της πραγματικότητας όπως τη βίωσε ο σύγχρονος κόσμος από τον Β’ ΠΠ και μετά. Σήμερα, βλέπουμε πως από το χωρίς φειδώ «κόψιμο»

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

χρήματος, όλα αυτά τα χρόνια, ευνοημένοι βγαίνουν οι ισχυρότεροι και λιγότερο, ή ζημιωμένοι, οι ασθενέστεροι, διευρύνοντας έτσι όλο και περισσότερο την «ψαλίδα». Το τύπωμα «κοπανιστού αέρα» το πληρώνουν οι κοινωνίες, η πραγματική οικονομία, η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, επώδυνα και χωρίς δυνατότητα προστασίας. Και φτάνουμε στο σημείο/χρόνο μηδέν: στα καθ’ ημάς, το οικονομικό επιτελείο και η κυβέρνηση καλούνται (μάλλον είναι αναγκασμένοι) να διαχειριστούν την «τέλεια καταιγίδα», που διακρίνεται πλέον στον ορίζοντα… Έχει «όπλα» η ελληνική πλευρά; Θα τα αντιπαραθέσει; Θα αξιοποιηθούν αποτελεσματικά; Θα αποδειχτούν επαρκή; Συνακόλουθα, το πολιτικό προσωπικό θα επιδείξει την ωριμότητα που επιτάσσουν οι περιστάσεις; Ερωτήματα που θα απαντηθούν, το σίγουρο είναι, με κόπο, με πολύ κόπο, με επιμονή και προσπάθεια, όπως άλλωστε και στη διάρκεια της υπερδεκαετούς ελληνικής μνημονιακής κρίσης. (*) Όλοι μιλούν για «πληθωρισμό», παρότι άλλοι κάνουν λόγο για «αποπληθωρισμό», άλλοι για «στασιμοπληθωρισμό» κ.ο.κ. Το γεγονός και μόνο πως την ώρα που η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, τον «ξορκίζει» (για ευνόητους λόγους), ο αντιπρόεδρος, ντε Γκυντός, έμμεσα τον «φωτογραφίζει» και ο κεντρικός τραπεζίτης μας ευθαρσώς αναφέρεται στον κίνδυνό του (σ.σ. στασιμοπληθωρισμού) καταδεικνύει τη συνθετότητα και τη σοβαρότητα του προβλήματος. • • •

Κ.Μ. Γελαντάλις

ΧΡΗΜΑ 3

10 ΕΥΡΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Νέες δεξιότητες, οι ειδικότητες με ζήτηση και η έλλειψη ταλέντων

06 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Η «τέλεια καταιγίδα»

Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

Κτήρια και συσκευές αναβαθμίζονται και «πρασινίζουν»

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Βιομηχανία Τροφίμων: H δυναμική των κλάδων επιτραπέζιας ελιάς, ελαιολάδου & vegan

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

τ.457/3-4.2022 ΧΡΗΜΑ τ.457/ 03-04.2022

Tώρα βρίσκεις άκρη και διαδικτυακά! Για ασφαλιστικά, εργασιακά και κοινωνικά θέματα

ΕΥΡΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Νέες δεξιότητες, οι ειδικότητες με ζήτηση και η έλλειψη ταλέντων

ΕΦΚΑ | ΟΑΕΔ | ΟΠΕΚΑ | ΣΕΠΕ | Υπηρεσίες Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων

CYBER SECURITY

To ολοκαίνουργιο 1555.gov.gr προσφέρει μια νέα εμπειρία ολοκληρωμένης και φιλικής εξυπηρέτησης.

Στοίχημα επιβίωσης

30 ~ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Νίκος Σαλαπατάρας

που σας ενδιαφέρει. Μπείτε στο 1555.gov.gr και εξυπηρετηθείτε γρήγορα, έγκυρα και απλά!

Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος SALAS

1555.gov.gr SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

563

ISSN 1105-0470

36 ~ CYBER SECURITY

Ο άνθρωπος που άλλαξε τα δεδομένα στον τομέα των τροφίμων

H δυναμική των κλάδων επιτραπέζιας ελιάς, ελαιολάδου & vegan

S PO

21-0117

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Στοίχημα επιβίωσης

46 ~ GREEK EXPORTS FORUM & AWARDS

Η «ακτινογραφία» των εξαγωγών και οι επιχειρήσεις που διακρίθηκαν

58 ~ ONLINE GAMING

Μεγάλες οι προοπτικές ανάπτυξης, υπό προϋποθέσεις 02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Είναι ο πληθωρισμός 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: Rio Tinto Plc 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Δεν περισσεύει ούτε ένας

ΧΡΗΜΑ τεύχος Μαρτίου - Απριλίου 2022 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu Χρήστος Κώνστας Διευθυντής Σύνταξης konstas.c@ethosmedia.eu Κυρέλα Πέτρου Αρχισυντάκτρια petrou.k@ethosmedia.eu Συντάκτες Κ.Μ. Γελαντάλις banks-press@ethosmedia.eu

ιδιοκτησία

Νίκος Κωτσικόπουλος kotsikopoulos.n@ethosmedia.eu

Λυσικράτους 64, Καλλιθέα, Τ.Κ. 17674 T: 210 998 4950 E: banks-press@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.457 / 03-04.2022 / € 6,00

περιεχόμενα

Γιάννης Λεοντάρης john.leondaris@gmail.com Κώστας Παπαγρηγόρης kostasp76@gmail.com

www.ethosevents.eu

www.banks.com.gr

Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com Ράντω Μανώλογλου Key Account Manager manologlou.r@ethosmedia.eu Δέσποινα Ροπόδη Advertising Executive ropodi.d@ethosmedia.eu Νίκος Αθανασίου Database Marketing athanasiou.n@ethosmedia.eu Βούλα Βασιλικού Υπεύθυνη Συνδρομών vassilikou.p@ethosmedia.eu

Νατάσσα Λαζαράκου Υπεύθυνη Λογιστηρίου lazarakou.n@ethosmedia.eu Φωτογραφία Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock Έλενα Χαραλάμπους Δημιουργικό zoegraph@gmx.net Αμαλία Λούβαρη Επιμέλεια - Διόρθωση louvari.a@ethosmedia.eu Εκτύπωση-ΒιβλιοδεσίαΣυσκευασία-Ένθεση Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

Γιούλη Μουτεβελή Διοικητική Υποστήριξη mouteveli.g@ethosmedia.eu

www.insuranceworld.gr

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Νίκος Σαλαπατάρας

Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος SALAS

Ο άνθρωπος που άλλαξε τα δεδομένα στον τομέα των τροφίμων

ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

Η «τέλεια καταιγίδα» (*) Αν περιγράφαμε την κατάσταση που ζει ο πλανήτης τα τελευταία χρόνια σε έναν εξωγήινο, αυτός θα συμπέραινε ότι ζούμε την «τέλεια καταιγίδα».

ετά από μια άγρια χρηματοπιστωτική κρίση, περάσαμε στον τρόμο της πανδημίας του Covid-19, μετά στη μάχη με τον υπερπληθωρισμό, έπειτα σε μια ενεργειακή κρίση και, τώρα, σε έναν πόλεμο με πολλά οικονομικά «παρακλάδια». Αν υποθέταμε ότι αυτός ο εξωγήινος είχε γνώση των χρηματαγορών, είναι βέβαιο πως θα περίμενε να ακούσει για «κραχ». Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Oι αγορές «άντεξαν» και αυτό το «χτύπημα» και έτσι το 2022 όχι μόνο δεν έφερε την κατάρρευσή τους, αλλά προκάλεσε, έστω και συγκρατημένα, χαμόγελα. Η εποχή των αποτελεσμάτων τριμήνου για τις εισηγμένες έρχεται μέσα σε καλό –παρά το disruption– κλίμα και δημιουργεί εύλογες προσδοκίες για θετικές προοπτικές σε επίπεδο εξαμήνου. Το ασφαλές συμπέρασμα, λοιπόν, που μπορούμε να εξάγουμε από τα παραπάνω είναι 6

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

πως, και στις πλέον δύσκολες ή επικίνδυνες εποχές, το χρήμα καταφέρνει να βρίσκει τον δρόμο του. Οι αγορές έχουν απορροφήσει σημαντικά μακροοικονομικά και γεωπολιτικά «σοκ» εν μέσω μιας επιθετικής στροφής των κεντρικών τραπεζών. Πρόκειται για άνοδο; Mε βάση και την εμπειρία μας από τον τρόπο αντίδρασης της «αγοράς των αγορών», της Wall Street, στις τελευταίες κρίσεις και τους κινδύνους που προκύπτουν από αυτές, είναι μάλλον ασφαλές να πούμε ότι ο κόσμος των αγορών δείχνει ωριμότητα. O πιο κακός σύμβουλος, ο πανικός, δύσκολα ενσκήπτει στα χρηματιστήρια, ενώ οι απώλειες που καταγράφονται σε κάποιους ενδεχομένως πληττόμενους κλάδους καλύπτονται από άλλους που καταγράφουν κέρδη. Έτσι, έχουμε ένα μάλλον περίεργο φαινόμενο, να ολοκληρώνονται οι φυσιολογικοί κύκλοι ανά κλάδο χωρίς τις επώδυνες συνέπειες

ολοκληρωτικών καταρρεύσεων. Έτσι, οι συνθήκες δημιουργούν αυτό που θέλει κάθε επενδυτής: ευκαιρίες. Κέρδη χωρίς ρίσκο, βέβαια, δεν προκύπτουν και γι’ αυτόν τον λόγο αναλυτές μεγάλων επενδυτικών και χρηματοπιστωτικών οίκων, όπως η JP Morgan, προτείνουν στους επενδυτές να βάλουν ρίσκο στη ζωή τους, στρέφοντας το βλέμμα τους σε τομείς που κινήθηκαν χαμηλότερα το προηγούμενο διάστημα: «Δεν είναι όλα τα περιουσιακά στοιχεία φθηνά, αλλά υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες σε κομμάτια της αγοράς με υψηλό beta, που έχουν χτυπηθεί και που περιλαμβάνουν την καινοτομία, την τεχνολογία, τη βιοτεχνολογία, τις αναδυόμενες αγορές, και ιδιαίτερα την Kίνα, καθώς και ευρύτερα μικρότερης κεφαλαιοποίησης και πιο ευμετάβλητες μετοχές». Στην Eυρώπη, η Morgan Stanley είναι ελαφρώς πιο απαισιόδοξη, συμπεραίνοντας ότι η πρόβλεψη των προοπτικών για τα

Μεγάλες προσδοκίες για 12+10 «χρυσές» μετοχές στο XA

Oι αγορές «άντεξαν» και αυτό το «χτύπημα» και έτσι το 2022 όχι μόνο δεν έφερε την κατάρρευσή τους, αλλά προκάλεσε, έστω και συγκρατημένα, χαμόγελα.

κέρδη ανά μετοχή είναι δυσκολότερη από ό,τι θα περιμέναμε. Οι λόγοι είναι η αβεβαιότητα σχετικά με το μέγεθος, τη διάρκεια και τον χρόνο οποιασδήποτε οικονομικής επιβράδυνσης καθώς και το πιθανό πλήγμα στα περιθώρια κέρδους από τον υψηλότερο και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πληθωρισμό. Και τώρα, τι; Επιστροφή στη Wall Street. Ναι, το τρίμηνο του 2022 ήταν δύσκολο, με τους Dow και S&P 500 να καταγράφουν απώλειες 3% και τον Nasdaq να χάνει πάνω από 7%. Όμως, παρά το γεγονός ότι οι δείκτες «βάδισαν» στο πρώτο τρίμηνο απωλειών από την έναρξη της πανδημίας, το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Mαρτίου είδαμε ένα ισχυρό «ράλι», που συνεχίστηκε με ενθαρρυντικές ενδείξεις τις πρώτες του Απριλίου. Έτσι, σε επίπεδο μήνα, ο S&P 500 και ο Nasdaq καταγράφουν κέρδη περίπου 5%, ενώ ο Dow κερδίζει 4% το ίδιο διάστημα. O επικεφαλής επενδύσεων στη Neuberger Berman, Erik Knutzen, αναγνωρίζει ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης, η αύξηση των επιτοκίων και ο υψηλός πληθωρισμός αποτελούν προκλήσεις για τις μετοχές. Όμως σημειώνει ότι «έχει υπάρξει ένα καλό “ράλι” ανακούφισης, με τους επενδυτές να κοιτούν πια και πέραν του πολέμου στην Oυκρανία, καθώς υπάρχει πολύ χρήμα στο περιθώριο προς χρήση».

«Οδηγός» οι τράπεζες, πανίσχυροι ο OTE, ο OΠAΠ, τα EΛΠE, η Motor Oil, η Jumbo, η Aegean, ο Τιτάν, η Cenergy, η Intrakat κ.ά. Με συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των περισσότερων ευρωπαϊκών «έκλεισε» ο Mάρτιος και το πρώτο τρίμηνο για το Xρηματιστήριο Aθηνών. Με αναγνωριστικές κινήσεις ξεκίνησε ο Απρίλιος, με ανησυχίες και προσδοκίες, κυρίως λόγω τουρισμού, συνεχίζεται… Εν μέσω επάλληλων αναταράξεων, λόγω ενεργειακού και ουκρανικού, η «ρηχή» χρηματιστηριακή αγορά δεν τα πήγε και τόσο άσχημα, τουναντίον, με οδηγό τον τραπεζικό κλάδο, ενίσχυσε τις εκτιμήσεις όσων επενδυτών τη συμπεριλαμβάνουν στα «στοιχήματα» του 2022. Mε οριακή μεταβολή, στο διάστημα Iανουαρίου-Mαρτίου, για τον Γενικό Δείκτη, αλλά με διψήφια απόδοση για τον Δείκτη Τραπεζών και με 12 από τα 25 blue chips να κάνουν θετικό «ταμείο» αυτό το διάστημα, το δεύτερο τρίμηνο ξεκινά τώρα με τις προσδοκίες κατά τι υπέρτερες των επιφυλάξεων και εύλογων ανησυχιών, καθώς η ακραία μεταβλητότητα και το αυξημένο ρίσκο παραμένουν κυρίαρχα. Ωστόσο, από τη μέχρι στιγμής στάση των ξένων funds, κυρίως των αμερικανικών, φαίνεται πως ο τραπεζικός κλάδος θα συνεχίσει να αποτελεί ένα “hot” κλαδικό turnaround και στη συνέχεια. Καθώς για τη μετοχή λ.χ. της Eurobank η θετική μεταβολή ήταν μεγαλύτερη του 20% στο πρώτο τρίμηνο και διψήφια για την Εθνική, την Πειραιώς και σχεδόν 5% για την Alpha Bank. Tο ενθαρρυντικό για τους long είναι η προσαρμοστικότητα/ανθεκτικότητα των τριών στις πέντε εισηγμένες στις διαδοχικές κρίσεις, κυρίως δε ομίλων του μεγέθους των: OTE, OΠAΠ, ΕΛΠΕ, Motor Oil, Jumbo, Aegean, Τιτάν, Tέρνα Eνεργειακή. Αλλά και mid caps, όπως Cenergy, Epsilon Net, EXAE, Ευρωπαϊκή Πίστη, Intrakat, Intracom, Autohellas, Tεχνική Oλυμπιακή, Papoutsanis, Profile. Tόσο τα οικονομικά αποτελέσματα όσο, κυρίως, οι προβλέψεις των επιχειρηματιών, βασικών μετόχων για το 2022, συντηρούν τη συγκρατημένη αισιοδοξία, όπως αυτή αποτυπώνεται και στην αύξηση των συναλλαγών, των επενδυόμενων θέσεων από ξένα σπίτια, τους επιχειρηματικούς σχεδιασμούς, την εκ-

κίνηση σημαντικών έργων και βεβαίως των, μέχρι τώρα, θετικών εκτιμήσεων για τον τουρισμό (ενδεικτικές είναι οι προβλέψεις των Bασιλάκη-Γερογιάννη στην παρουσίαση της Aegean στους αναλυτές). Τα «ανοιχτά μέτωπα» Επενδυτικά, η στάση βραχυπρόθεσμων αλλά και μεσομακροπρόθεσμων θα εξακολουθήσει να συναρτάται με τα όσα δραματικά εξελίσσονται στην Oυκρανία, παράλληλα με τα νεότερα σε καίρια ανοιχτά «μέτωπα», όπως το ενεργειακό και το επιτοκιακό (κόστος χρήματος). Ως προς το πρώτο, οι ισχυροί όμιλοι, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο ποσοστό, έχουν προνοήσει και προχωρήσει σε στρατηγικές αντιστάθμισης, ήδη από το καλοκαίρι/φθινόπωρο 2021, περιορίζοντας (ή και καλύπτοντας το υπέρβαρο κόστος). Ως προς το δεύτερο, σχεδόν στο σύνολό τους, αξιοποίησαν τη διετία-τριετία φθηνότερου χρήματος, είτε για να αναχρηματοδοτήσουν παλαιότερες (ακριβότερες) υποχρεώσεις/ δανεισμό είτε για να «κλειδώσουν» χρηματοδότηση με επιτόκια αρκετά ανταγωνιστικά. Υπολογίζεται πως, μέσω του refinancing του 2020-2021, οι Big-10 εισηγμένοι στο χρηματιστήριο εξοικονόμησαν περί τα 300 εκατ. σε συνολικά κόστη –ένας από τους λόγους που δίνει την ευχέρεια στις διοικήσεις να διανείμουν μερίσματα 1,5 plus δισ. ευρώ. Δεδομένης της ταχύτητας/μεταβλητότητας με την οποία κινήθηκαν οι αγορές, και συνακόλουθα το XA, κατά το πρώτο τρίμηνο, η συνέχεια προοιωνίζεται ανάλογη. Οι επενδυτές θα συνεχίσουν να ενεργούν σε ΧΡΗΜΑ 7

χρηματιστήριο

Στην Eυρώπη, η Morgan Stanley είναι ελαφρώς πιο απαισιόδοξη, συμπεραίνοντας ότι η πρόβλεψη των προοπτικών για τα κέρδη ανά μετοχή είναι δυσκολότερη από ό,τι θα περιμέναμε.

short-mid terms περιθώρια. Μήνα-μήνα, τρίμηνο-τρίμηνο, θέτοντας ορόσημα που μπορεί να επηρεάσουν την τακτική τους και έχοντας ως γνώμονα για τον τραπεζικό κλάδο τις συνεδριάσεις της EKT για τα blue chips, τις παρουσιάσεις, τις προκηρύξεις διαγωνισμών, την υλοποίηση σχεδιασμών, συμφωνιών. Ειδικότερα για τον κλάδο-«οδηγό» της αγοράς, τον τραπεζικό, προέχει η συνεδρίαση στη Φραγκφούρτη, ακολουθεί στις 9 Ιουνίου, ενδιάμεσα, η μη νομισματικής πολιτικής, στις 18 Μαΐου, με την προοπτική αύξησης των επιτοκίων να επενεργεί ενισχυτικά των οικονομικών αποτελεσμάτων των τεσσάρων συστημικών ομίλων. Στις 22 Aπριλίου είναι η προγραμματισμένη αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας από τη Standard & Poor’s (βαθμολογεί με BB και θετική προοπτική), ενώ μέσα στον μήνα η Aθήνα ενδεχομένως να δοκιμάσει να «βγει» στις αγορές με μια μικρή έκδοση (τηρώντας το πλάνο, συντηρώντας τη σχέση εμπιστοσύνης που έχει χτιστεί με τα επενδυτικά σπίτια). Σημαντικό για την οικονομία και για νευ8

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

ραλγικούς κλάδους πέριξ του τουριστικού προϊόντος, προς το τέλος Απριλίου (Πάσχα Καθολικών-Ορθοδόξων), στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν (ή όχι) οι εκτιμήσεις των ειδικών. Oι 6+1 κλάδοι σε ρόλο «πρωταγωνιστή» Tο νέο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί, ωστόσο, λόγω της εκτίναξης των τιμών σε ενέργεια, πρώτες ύλες, εμπορεύματα κ.ά., συνδυαστικά με τον αυξανόμενο πληθωρισμό και με ό,τι αυτά μπορεί να σημαίνουν για την επενδυτική στρατηγική των ξένων funds, δείχνει πως τα ακριβά κόστη ήρθαν για να μείνουν. Και θα μείνουν σε επίπεδα πολλαπλάσια της περιόδου του 2019-2020 (της διετίας Covid-19), επηρεάζοντας ανάλογα και την επενδυτική δυναμική. Ήδη, στις διεθνείς αγορές, η απόσυρση κεφαλαίων από «επιθετικούς»-«ελαστικούς» κλάδους σε πιο «συντηρητικούς»-«περιβαλλοντικούς» βρίσκεται σε εξέλιξη από

το φθινόπωρο του 2021, εντάθηκε με την ενεργειακή «έκρηξη», για να παροξυνθεί με την εισβολή της Pωσίας. Διεθνής τάση που, σε ανάλογο βαθμό, έχει μεταφερθεί και στο Χρηματιστήριο Αθηνών, παρότι οι ιδιαιτερότητές του χρήζουν ειδικής επενδυτικής μεταχείρισης. O τραπεζικός κλάδος (μιας χώρας με οικονομία χωρίς επενδυτική βαθμίδα) αποτελεί στοίχημα διαρκείας για τα funds, που μέχρι τώρα διατηρούν ισχυρές θέσεις στην προοπτική διπλής αναβάθμισης (rating ελληνικής οικονομίας, επενδυσιμότητα κλάδου). Θέσεις που πιθανότερα θα ενισχύσουν παρά θα μειώσουν, με χρονικό ορίζοντα το τέλος του πρώτου εξαμήνου. Kλάδοι αιχμής: ενέργεια, μεταποίηση, τρόφιμα, κατασκευές, πληροφορική, τουρισμός καλύπτουν το ευρύτερο μέρος της χρηματιστηριακής αγοράς. Θα μπορούσαν δε, με δραστικές ενέργειες των αρμοδίων, να αναβαθμίσουν ουσιαστικά το «επενδυτικό προϊόν», να «ανοίξουν» τον χρηματιστηριακό θεσμό στην επιχειρηματικότητα, να προσελκύσουν περισσότερα κεφάλαια που «διψούν» για τοποθετήσεις σε αγορές όπως η ελληνική. Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μη δείχνει να τελειώνει και τις εμπλεκόμενες χώρες, Ρωσία και Ουκρανία, να αποτελούν το 29% και το 18% του εμπορίου σιταριού και καλαμποκιού, αντίστοιχα, είναι λογική η αναμονή της BoA Global Research για μεγάλο ανοδικό κίνδυνο στις τιμές των τροφίμων. Προσθέστε σε αυτό και την πρωτοφανή αύξηση που πήραν οι τιμές όλων των βασικών εμπορευμάτων τον τελευταίο χρόνο. Ξεχωρίζει, φυσικά, το φυσικό αέριο στην αγορά της EE με αύξηση 641%, το λίθιο (λόγω ηλεκτροκίνησης) με αύξηση άνω του 500%, ο άνθρακας λόγω της ζήτησης ενέργειας κατά 300%. Το μεγάλο ερώτημα είναι πού θα σταθεροποιηθεί η τιμή του πετρελαίου. H BoA Global Research, στο βασικό της σενάριο, «βλέπει» το brent να φτάνει κατά μέσο όρο σε 110 δολ. ανά βαρέλι το 2022 και την ευρωπαϊκή τιμή φυσικού αερίου (TTF) να ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 105 ευρώ/MWh. (*) Από εύστοχη/εύγλωττη τοποθέτηση (προειδοποίηση) του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα. • • •

ΧΡΗΜΑ 9

[φάκελος] Εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού

Οι νέες τάσεις στην εύρεση ανθρώπινου δυναμικού Νέες δεξιότητες, οι ειδικότητες με ζήτηση και η έλλειψη ταλέντων

Από την Κυρέλα Πέτρου

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι βρίσκονται σε μια διαδικασία προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα. Ως γνωστόν, το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί τον βασικό μοχλό ανάπτυξης της επιχείρησης και κύριο συντελεστή της επιτυχίας των στόχων της. Χωρίς να παραγνωρίσουμε την αναγκαιότητα των λοιπών περιουσιακών στοιχείων που διαθέτει η επιχείρηση, η συνεισφορά του ανθρώπινου δυναμικού είναι κυρίαρχη στην αναπτυξιακή της πορεία. Με τη διαχείριση της ευέλικτης εργασίας να αποτελεί, όπως φαίνεται, σημαντική πρόκληση για τους εργοδότες, οι σύμβουλοι ανθρώπινου δυναμικού υποστηρίζουν τους πελάτες τους με αποτελεσματικές πρακτικές HR, οι οποίες τους βοηθούν να προσανατολιστούν περισσότερο προς τους στόχους τους, επιδεικνύοντας την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα που απαιτεί η σύγχρονη εποχή και η παρούσα περίοδος ειδικότερα. Ο κόσμος της εργασίας μετασχηματίζεται τα τελευταία χρόνια με ταχύτατους ρυθμούς, οι οποίοι αλλάζουν τις ισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων. Η δυσκολία εύρεσης κατάλληλων εργαζομένων είναι μια τάση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην αγορά. Στελέχη κορυφαίων επιχειρήσεων στον χώρο της εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού αναλύουν τις συγκεκριμένες τάσεις και παρουσιάζουν τις προοπτικές της ζήτησης στην εγχώρια αγορά εργασίας. Η κ. Βάσω Τσούνη, Υπεύθυνη Επικοινωνίας & Μάρκετινγκ, ManpowerGroup Ελλάδας, αναφέρει ότι, σύμφωνα με την παγκόσμια Έρευνα για τις Προοπτικές Απασχόλησης της ManpowerGroup (MEOS), που συμπεριλαμβάνει και την Ελλάδα, το 80% των εργοδοτών αναφέρουν «δυσκολία στην κάλυψη θέσεων και ελλείψεις ταλέντων», έναντι του 69% παγκοσμίως. Πρόκειται για ποσοστό-ρεκόρ δωδεκαετίας από την έναρξη της έρευνας το 2008, εξαιτίας της πανδημίας, που έχει επιφέρει τη μεγαλύτερη αλλαγή στην ανακατανομή

δεξιοτήτων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεδομένου του ότι οι δεξιότητες που είχαν μεγαλύτερη ζήτηση στην αρχή της κρίσης είναι σήμερα διαφορετικές και θα συνεχίσουν να είναι στο μέλλον. Σχετικοί παράγοντες που προκαλούν έλλειψη ταλέντων είναι η ανησυχία για θέματα υγείας και ασφάλειας, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι σχετικά με τη φροντίδα παιδιών, η ανάγκη τους να ισορροπήσουν επαγγελματική και προσωπική ζωή και ο σωστός συνδυασμός τεχνικών και προσωπικών δεξιοτήτων. Οι 4 ρόλοι με τη μεγαλύτερη δυσκολία κάλυψης σχετίζονται με: Πληροφορική/Δεδομένα, Βιομηχανία/Παραγωγή, Εφοδιαστική Αλυσίδα/Επιχειρησιακές Λειτουργίες και Πωλήσεις/Μάρκετινγκ.

Κυρία Τσούνη, ποιες τάσεις έχουν διαμορφώσει οι συνθήκες των τελευταίων ετών στην αναζήτηση προσωπικού; Νέες και παλιές τάσεις διαμορφώνουν ένα ανανεωμένο σκηνικό στην αναζήτηση προσωπικού. Στην έκθεση του ομίλου ManpowerGroup «H Μεγάλη Συνειδητοποίηση των εργαζομένων και εργοδοτών για την ανάγκη νέων και διαφορετικών τάσεων», μια σημαντική τάση είναι η έλλειψη ταλέντων. Μια εξίσου σημαντική τάση είναι οι απαιτήσεις των εργαζομένων για περισσότερη ευελιξία (ωράριο, ημέρες διακοπών, δυνατότητα τηλε-εργασίας). Παρατηρείται αυξανόμενη τάση στους υποψήφιους να εργαστούν σε εταιρείες όπου ο εταιρικός τους σκοπός ταιριάζει με τις αξίες τους. Μία ακόμη ισχυρή τάση είναι οι άνθρωποι να ζητούν από τους εργοδότες τους να προσφέρουν περισσότερα: θέλουν να δοθεί προτεραιότητα στην ψυχική τους υγεία και ευημερία, ανταγωνιστικές αμοιβές, καλές συνθήκες εργασίας, ανάπτυξη δεξιοτήτων και εργοδότες με ισχυρή στάση σε κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. Ενδιαφέρουσες τάσεις είναι η επιτάχυνση της τεχνολογίας και η ανάληψη εκ μέρους των επιχειρήσεων του ελέγχου της μελλοντικής τους πορείας.

Διανύουμε μια περίοδο που θα χαρακτηρίζαμε «πόλεμο ταλέντων», με τις επιχειρήσεις να δυσκολεύονται να εντοπίσουν και να προσελκύσουν τα κατάλληλα άτομα.

Για ποια στελέχη εντοπίζετε μεγαλύτερη ζήτηση στην εργασιακή αγορά;

Η Βιομηχανία/Παραγωγή είναι ο τομέας με τις καλύτερες επιδόσεις, με τους υπεύθυνους προσλήψεων να καταγράφουν συνολικές προοπτικές απασχόλησης στο +26%. Μεγαλύτερη ζήτηση στην εργασιακή αγορά εντοπίζεται στον ξενοδοχειακό-τουριστικό κλάδο, λόγω της έναρξης της καλοκαιρινής περιόδου. Υπάρχει σταθερή ζήτηση σε κέντρα εξυπηρέτησης πελατών, εταιρείες στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και σε προγραμματιστές software και startups. Η ανάγκη για προσωρινές θέσεις παραμένει, ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού, λόγω της εποχικότητας, και τα κέντρα εξυπηρέτησης πελατών. Οι εταιρείες ανάπτυξης λογισμικού και ενέργειας έχουν ανάγκη κυρίως για μόνιμες θέσεις. Ο κ. Γρηγόρης Ντοβίνος, Permanent Placement Director, Adecco Greece, αναφέρει ότι ο κόσμος της εργασίας μετασχηματίζεται τα τελευταία χρόνια με ταχύτατους ρυθμούς, ΧΡΗΜΑ 11

φάκελος - Εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού

νέα κανονικότητα, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί στην Covid εποχή, με τα υβριδικά μοντέλα εργασίας και τις απαιτήσεις για νέες δεξιότητες, διαμορφώνει τις τάσεις και τη ζήτηση στην αγορά εργασίας, η οποία σήμερα παρουσιάζει διαφορετικά, περισσότερο πολύπλοκα χαρακτηριστικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

φάκελος - Εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού Παρατηρείται η αυξανόμενη τάση στους υποψηφίους να εργάζονται σε εταιρείες όπου ο εταιρικός τους σκοπός ταιριάζει με τις αξίες τους.

οι οποίοι αλλάζουν τις ισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων. Η δυσκολία εύρεσης κατάλληλων εργαζομένων είναι μια τάση που παρατηρείται εδώ και αρκετά χρονιά στην αγορά. Ακόμα και σε προηγούμενα έτη, με τα ποσοστά ανεργίας σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα, οι εργοδότες, ειδικά σε συγκεκριμένους κλάδους και για θέσεις υψηλής εξειδίκευσης, δυσκολεύονταν να βρουν τα κατάλληλα στελέχη, εξαιτίας του χάσματος μεταξύ των απαιτούμενων και των προσφερόμενων δεξιοτήτων. Έως το 2025, περίπου 85 εκατομμύρια θέσεις εργασίας εκτιμάται ότι θα χαθούν λόγω της τεχνολογίας, προβλέπεται όμως ότι για τον ίδιο ακριβώς λόγο θα προκύψουν 97 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Θα πρέπει ωστόσο το ανθρώπινο δυναμικό να είναι έτοιμο γι’ αυτές τις θέσεις και να διαθέτει το απαραίτητο μείγμα γνώσεων και δεξιοτήτων για να αντεπεξέλθει σε αυτές. Χωρίς επανεκπαίδευση και ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, οι εργαζόμενοι κινδυνεύουν να μείνουν στο περιθώριο της αγοράς και οι εταιρείες χωρίς τα αναγκαία ταλέντα που είναι απαραίτητα για τη βιωσιμότητά τους. Όπως ο ίδιος αναφέρει, παρά το γεγονός ότι η αγορά εργασίας βρέθηκε στη δίνη μιας σημαντικής αναταραχής καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, φαίνεται πως ανακάμπτει, με μια σαφή αύξηση του αριθμού των νέων ανοιχτών θέσεων. Ο αριθμός των ανοιχτών θέσεων εργασίας φαίνεται να αυξάνεται σημαντικά και δυσανάλογα σε σύγκριση με τον διαθέσιμο αριθμό εξειδικευμένων εργαζομένων. Αντίστοιχη δυσκολία υπάρχει όμως και στην κάλυψη θέσεων τεχνικών ειδικοτήτων, καθώς τα τελευταία χρόνια είναι έντονη η τάση των νέων να μην επιλέγουν χειρωνακτικά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα οι τεχνίτες να τείνουν να 12

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

εκλείψουν. Οι παραπάνω λόγοι εξηγούν γιατί ενώ δεν μιλάμε για εξάλειψη της ανεργίας σε καμία περίπτωση, η δυσκολία στην εύρεση προσωπικού εντείνεται. Δεδομένης της έλλειψης ταλέντων, οι εταιρείες συχνά καλούνται να προσφέρουν περισσότερο ανταγωνιστικά πακέτα αποδοχών και παροχών για να προσελκύσουν τα στελέχη που χρειάζονται. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης δεν αφήνει περιθώρια ακόμα και στους πιο επιφυλακτικούς. Δεν αρκεί όμως αυτό. Πλέον, οι εργαζόμενοι φαίνεται πως θέλουν να διατηρήσουν την ευελιξία στον τόπο και χρόνο εργασίας και αναζητούν ευκαιρίες που θα τους δώσουν αυτήν την ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Γίνονται, λοιπόν, πιο επιλεκτικοί, καθώς αντιλαμβάνονται πως, πλέον, η διαπραγματευτική δύναμή τους μεγαλώνει μπροστά στην έλλειψη ταλέντων στην αγορά. Επιπρόσθετα, η αύξηση της προσφοράς εργασίας δίνει περισσότερες επιλογές στην αναζήτηση του επόμενου επαγγελματικού βήματος στο υπάρχον δυναμικό, γεγονός που εντείνει τον ανταγωνισμό για τη διασφάλιση ταλέντου και δυσχεραίνει τη διαδικασία προσέλκυσης και επιλογής. Όσον αφορά τα πιο περιζήτητα επαγγέλματα,

ο κ. Ντοβίνος σημειώνει ότι την πρώτη θέση καταλαμβάνουν οι ειδικότητες που αφορούν σε προφίλ IT, προγραμματιστές (senior java developers, full stack developers) και software architects. Επιπλέον, η πανδημία φαίνεται πως επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες αντιλαμβάνονται τη σημασία του ταλέντου και πώς αυτό μπορεί να αποτελέσει τον καθοριστικό παράγοντα για τη βιωσιμότητα μιας εταιρείας. Η διαπίστωση αυτή ανέδειξε τη σημαντικότητα των στελεχών ανθρώπινου δυναμικού (HR managers, talent acquisition specialists, payroll specialists). Τη λίστα συμπληρώνουν οι data scientists, οι business analysts, τα στελέχη λογιστηρίου (προϊστάμενοι λογιστηρίου, senior accountants), τα στελέχη του Τμήματος Προμηθειών και Logistics και ειδικότητες σχετικές με το Digital Marketing. Η κ. Λήδα Σγουράκη, Director Professionals, Randstad Ελλάδας, απαντώντας στην ερώτηση πόσο δύσκολη είναι η εξεύρεση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, αναφέρει ότι η αγορά εργασίας σήμερα παρουσιάζει διαφορετικά, περισσότερο πολύπλοκα χαρακτηριστικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, με τις επιχειρήσεις να βρίσκονται κι

φάκελος - Εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού

αυτές σε μια διαδικασία προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα. Διανύουμε την περίοδο που θα χαρακτηρίζαμε «πόλεμο των ταλέντων», με τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στο να εντοπίσουν και τελικά να προσελκύσουν τα κατάλληλα άτομα που ταιριάζουν στη στρατηγική τους, τη στιγμή που ο ανταγωνισμός διαρκώς μεγεθύνεται όχι μόνο μεταξύ των υποψηφίων που αναζητούν εργασία, αλλά και μεταξύ των εταιρειών. Η δυσκολία στην εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού, και δη εξειδικευμένου, έγκειται σε δύο βασικές παραμέτρους: οι επιχειρήσεις έχουν διευρύνει τα προαπαιτούμενα για την κάλυψη θέσεων εργασίας, αναζητώντας ανθρώπους που διαθέτουν, πέρα από τις τεχνικές και επαγγελματικές γνώσεις, πρόσθετες δεξιότητες, αλλά και την ικανότητα να προσαρμοστούν στην κουλτούρα, το όραμα και τις αξίες της εταιρείας. Την ίδια στιγμή, οι υποψήφιοι αξιολογούν τις θέσεις εργασίας με διαφορετικά πλέον κριτήρια, έχοντας ενσωματώσει στις δικές τους απαιτήσεις στοιχεία που προσδιορίζουν την ποιότητα της εργασίας, όπως και τη δυνατότητα να διατηρήσουν μια θετική ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Ποιες τάσεις έχουν διαμορφώσει οι συνθήκες των τελευταίων ετών στην αναζήτηση προσωπικού; Μια τάση που, σε κάθε περίπτωση, διαμορφώνει νέα δεδομένα στην αγορά εργασίας είναι η παροχή της δυνατότητας στους εργαζόμενους για απομακρυσμένη εργασία και συνολικά η εφαρμογή υβριδικών μοντέλων εργασίας. Τα νέα μοντέλα εργασίας δίνουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αναζητήσουν προσωπικό, διευρύνοντας συχνά τα γεωγραφικά όρια που εκ των πραγμάτων προσδιορίζονται από τις εγκαταστάσεις τους, ενώ την ίδια στιγμή παρέχουν στους εργαζόμενους την επιλογή να εργαστούν μερικώς ή συνολικά απομακρυσμένα. Αυτή η νέα συνθήκη έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό την αγορά εργασίας και πλέον έχει αποκρυσταλλωθεί ως τάση, αποτελώντας νέο δεδομένο.

Για ποια στελέχη εντοπίζετε μεγαλύτερη ζήτηση στην εργασιακή αγορά;

Σε επίπεδο εξειδίκευσης, τα στελέχη στους κλάδους τεχνολογίας και πωλήσεων καταγράφουν σήμερα τη μεγαλύτερη ζήτηση. Για την τεχνολογία, η ζήτηση παραμένει σταθερά υψηλή τα τελευταία χρόνια, κάτι που είναι απόλυτα φυσιολογικό αν αναλογιστούμε ότι

όλο και περισσότερες εταιρείες τεχνολογίας δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά. Αναφορικά με τον κλάδο των πωλήσεων, ο οποίος διαχρονικά καταγράφει σημαντική ζήτηση, παρουσιάζει μια ιδιαίτερη δυναμική το τελευταίο διάστημα, καταδεικνύοντας και την ενδυνάμωση της εξωστρέφειας πολλών επιχειρήσεων. Ανεξαρτήτως κλάδου και εξειδίκευσης, οι επιχειρήσεις γενικότερα αναζητούν στελέχη που να μπορούν να ανταποκριθούν στη στρατηγική ανάπτυξής τους, στελέχη που παρουσιάζουν πολύ περισσότερα χαρακτηριστικά από ένα καλό, συναφές με το αντικείμενο βιογραφικό. Σε αυτό το επίπεδο, η ζήτηση παραμένει ιδιαίτερα υψηλή. ΧΡΗΜΑ 13

άρθρο

του Χαράλαμπου Καζαντζίδη CEO, ManpowerGroup Greece

"Game changer" ο όμιλος ManpowerGroup στην αγορά απασχόλησης, σε έναν κόσμο που αλλάζει

ναμφίβολα, η αγορά εργασίας έχει αλλάξει ριζικά στη μετά Covid-19 εποχή, με την κρίση να προκαλεί καίριες μεταβολές στα «εργαλεία», τα περιβάλλοντα, τις προτεραιότητες και στη συμπεριφορά και τις προσδοκίες εργαζομένων και ηγετών των Οργανισμών. Και οι δύο ομάδες αναγνωρίζουν την ανάγκη προσαρμογής στα ανανεωμένα ζητούμενα αναφορικά με τις ανθρώπινες σχέσεις στον χώρο εργασίας και τις δεξιότητες που κρίνονται απαραίτητες. Έρευνες δείχνουν ότι τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι εργοδότες αντλούν σημαντικά οφέλη από υπηρεσίες που τους υποστηρίζουν στη μετάβαση αυτή. Ο όμιλος ManpowerGroup παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καταγράφει τα δεδομένα και ενσωματώνει τα μηνύματα των τάσεων στη στρατηγική του, προκειμένου να σταθεί άξιος συνοδοιπόρος των συνεργατών και πελατών του στο νέο τους «ταξίδι» σε έναν κόσμο που αλλάζει. Το κυρίαρχο διπλό «στοίχημα» για τον επιτυχημένο μετασχηματισμό του τοπίου της απασχόλησης, όπως προκύπτει από την έκθεση του ομίλου ManpowerGroup, με τίτλο «H Μεγάλη Συνειδητοποίηση των εργαζομένων και εργοδοτών για την ανάγκη νέων και διαφορετικών τάσεων» είναι αφενός η ικανοποίηση των ανανεωμένων αναγκών και επιδιώξεων των εργαζομένων και αφετέρου η κάλυψη του κενού στην αναζήτηση ταλέντων με ειδικές δεξιότητες. Πράγματι, από τις 20 τάσεις που εντοπίζει η έκθεση του ομίλου ManpowerGroup ξεχωρίζει η διαπίστωση ότι «η δύναμη επιστρέφει στους εργαζόμενους». Σήμερα, οι άνθρωποι ζητούν από τους εργοδότες τους να προσφέρουν πε14

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

ρισσότερα: προτεραιότητα στην ψυχική τους υγεία και ευημερία, επαγγελματικό στόχο, ευελιξία, ανταγωνιστικές αμοιβές, καλές συνθήκες εργασίας, ανάπτυξη δεξιοτήτων και ισχυρότερη στάση σε κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. Στον αντίποδα, η έλλειψη ταλέντων συνιστά σημαντική πρόκληση για τους Οργανισμούς. Η μάχη για τα ταλέντα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη, καθώς 8 στους 10 εργοδότες στην Ελλάδα αναφέρουν ότι «δεν μπορούν να προσλάβουν άτομα με τις δεξιότητες που χρειάζονται». Παράλληλα, η τεχνολογία είναι πιο σημαντική από ποτέ, καθώς περισσότερες από 8 στις 10 επιχειρήσεις επιτάχυναν τις επενδύσεις τους στην ψηφιοποίηση. Με αυτήν την τεχνολογική μετατόπιση, καταγράφεται μια νέα, επείγουσα ανάγκη για τους Οργανισμούς να αναβαθμίσουν τους ανθρώπους τους, ώστε να μπορούν να μεταφράζουν δεδομένα σε πληροφορίες, να λαμβάνουν αποφάσεις βάσει δεδομένων και να συνδυάζουν την ανθρώπινη και τη μηχανική νοημοσύνη για τη δημιουργία νέας αξίας. Μια σημαντική τάση είναι ότι οι εταιρείες αναλαμβάνουν τον έλεγχο της μελλοντικής τους πορείας. Το 83% πιστεύουν ότι χρειάζονται μεγαλύτερη ταχύτητα και ευελιξία για να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την αλλαγή, αναζητώντας ευέλικτα μοντέλα λειτουργίας, ανθεκτικές εφοδιαστικές αλυσίδες, περισσότερο «πράσινες» επιλογές και συνεργάτες ως απάντηση στον έντονο ανταγωνισμό. Η ανάγκη της συμπερίληψης Στο νέο τοπίο, η ισότητα των φύλων ενσωματώνεται στα προγράμματα βιωσιμότητας των Οργανισμών. Σύμφωνα με έρευνα του Ομίλου

ManpowerGroup Greece, οι περισσότερες ελληνικές εταιρείες μετρούν την ισότητα των φύλων. Ωστόσο, πολύ λίγες εξετάζουν τη «μεγάλη εικόνα», τη θέση των γυναικών στις διοικητικές ομάδες ή σε διαφορετικούς ρόλους, την ισότητα των αμοιβών κ.ά. Σε δείγμα 515 Ελλήνων εργοδοτών, το 89% μετρούν ως δείκτη την ισότητα των φύλων και μόνο το 19% τον αριθμό των γυναικών που λαμβάνουν ηγετικούς ρόλους. Μόλις 1 στις 5 εταιρείες καταγράφει τον αριθμό των γυναικών από διαφορετικά περιβάλλοντα σε ηγετικές θέσεις. Το 11% δεν μετρά καθόλου δείκτες εκπροσώπησης φύλου, ούτε έχει θέσει στόχους. Οι κλάδοι που είναι πιο πιθανό να μετρήσουν ή να θέσουν στόχους είναι ο κλάδος Οικονομικών, οι ΜΚΟ, το Εμπόριο, ενώ εκείνοι που είναι λιγότερο πιθανό να μετρήσουν ή να θέσουν στόχους είναι η Βιομηχανία/ Παραγωγή, το Δημόσιο και ο Τουρισμός. «Αυτό που θέλουν οι γυναίκες»… Σύμφωνα με την έρευνα του ομίλου ManpowerGroup «Τι αναζητούν οι γυναίκες από την εργασία», το συμπέρασμα είναι προφανές: Οι γυναίκες επιζητούν ό,τι και οι άνδρες: ευελιξία, δίκαιες αμοιβές, περισσότερη αυτονομία, ευέλικτο ωράριο, υβριδικό μοντέλο εργασίας, άδειες μετ’ αποδοχών και υποστήριξη της ψυχικής υγείας. Και αυτό που πρέπει να κάνουν οι εργοδότες Ο όμιλος ManpowerGroup πιστεύει ότι οι εργοδότες οφείλουν να στηρίξουν τις γυναίκες σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, να τις βοηθήσουν να αναπτύξουν τεχνικές και κοινωνικές δεξιότητες, να αναλάβουν ηγετικούς ρόλους και να διαμορφώσουν κουλτούρα εμπιστοσύνης και συμπερίληψης. Μόνο έτσι θα έχουν εξασφαλίσει προοπτική βιωσιμότητας. • • •

άρθρο

facebook.com/ManpowerGroupGreece/ linkedin.com/company/manpowergroup-greece/ www.manpowergroup.gr ΧΡΗΜΑ 15

φάκελος - Εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού

Η διαχείριση της ευέλικτης εργασίας αποτελεί πρόκληση για τους εργοδότες Το 79% των επιχειρήσεων παγκοσμίως σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν αλλαγές που αφορούν την υβριδική εργασία, όμως μόλις το 40% αυτών έχουν επικοινωνήσει τα σχέδιά τους στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Η έλλειψη ορατότητας στις αποφάσεις της διοίκησης έχει δημιουργήσει χάσμα με τους εργαζομένους που ζητούν μοντέλα ευέλικτης εργασίας. Το 90% των εργαζομένων ζητούν ευελιξία, όμως το 35% των εργοδοτών επιθυμούν πλήρη επιστροφή στον εργασιακό χώρο μετά την πανδημία.

Η μεγάλη πλειοψηφία των εργοδοτών παγκοσμίως δεν έχουν ακόμη επικοινωνήσει τα σχέδιά τους για τον μετά-Covid-19 εργασιακό χώρο, προκαλώντας μια πιθανή διάσταση με τους εργαζομένους εκείνους που αποζητούν νέους, πιο ευέλικτους τρόπους εργασίας, σύμφωνα με την έρευνα EY Work Reimagined Employer Survey 2021. Η έρευνα σκιαγράφησε τις απόψεις άνω των 1.000 επιχειρηματικών ηγετών από εννέα χώρες και 25 κλάδους οικονομικής δραστηριότητας σχετικά με τον αντίκτυπο της πανδημίας στον εργασιακό χώρο, περιλαμβανομένων και των αντιλήψεών τους για τους κινδύνους αλλά και τις ευκαιρίες που σχετίζονται με την υβριδική εργασία. Στη συνέχεια, τα ευρήματα συγκρίθηκαν με τα αποτελέσματα της παλαιότερης έρευνας της EY, EY Work Reimagined Employee Survey 2021. Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι το 79% των εργοδοτών σχεδιάζουν να προβούν σε μετριοπαθείς έως εκτεταμένες αλλαγές, ώστε να επιτρέψουν σε μεγαλύτερο ποσοστό υβριδική εργασία, κάτι που αντανακλά τις απόψεις του 90% των εργαζομένων, οι οποίοι δήλωναν ότι επιθυμούν ευελιξία στο πότε και από πού εργάζονται. 16

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Παρ’ όλα αυτά, μόλις το 40% των επιχειρήσεων έχουν επικοινωνήσει αυτά τα σχέδια, αυξάνοντας τις πιθανότητες για τη δημιουργία χάσματος με τους εργαζομένους σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η ευελιξία, η εταιρική κουλτούρα και η παραγωγικότητα. Το υπόλοιπο ποσοστό των εργοδοτών που συμμετείχαν στην έρευνα είτε βρίσκονται ακόμη στο στάδιο του σχεδιασμού είτε περιμένουν να επικοινωνήσουν τις όποιες αποφάσεις τους σχετικά με τους νέους τρόπους εργασίας, οι οποίες εν μέρει θα απαντούν και στο στάδιο στο οποίο βρίσκεται η πανδημία του Covid-19 σε διαφορετικές χώρες ανά τον κόσμο. Παρά τη συντριπτική αποδοχή της σημασίας της ευέλικτης εργασίας, η έρευνα αποκαλύπτει ότι το 35% των εργοδοτών που συμμετείχαν σε αυτήν επιθυμούν όλοι οι υπάλληλοί τους να επιστρέψουν πλήρως στο γραφείο μόλις παρέλθει η πανδημία. Κι ενώ ορισμένοι από αυτούς τους εργοδότες προέρχονται από κλάδους όπου η φυσική παρουσία είναι απαραίτητη, κάποιοι προέρχονται από Οργανισμούς που, παρ’ όλο που μπορούν να υποστηρίξουν την εξ αποστάσεως εργασίας, επιθυμούν αυτή να γίνεται διά ζώσης. Παράλληλα, το 51% των εργοδοτών απαντούν ότι θέλουν να ελαττώσουν τα επαγγελματικά ταξίδια μετά την πανδημία, όμως το 66% των εργαζομένων δηλώνουν ότι επιθυμούν αυτά να συνεχίσουν.

Κίνδυνοι στον ορίζοντα Οι εργοδότες που απάντησαν στην έρευνα ρωτήθηκαν, επίσης, και για τους κινδύνους –πέρα από την ψυχική υγεία– που πιστεύουν ότι επιφυλάσσει η στροφή προς την υβριδική εργασία. Σχεδόν οι μισοί (45%) δήλωσαν ότι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους αφορά τη δυνατότητά τους να δημιουργήσουν μια αίσθηση δίκαιης και ίσης μεταχείρισης μεταξύ των εργαζομένων, τη στιγμή που κάποιες διεργασίες απαιτούν ένα σταθερό πρόγραμμα ή τοποθεσία για να διεκπεραιωθούν, δημιουργώντας έτσι μια δυναμική «εχόντων και μη εχόντων» βασισμένη σε ρόλους. Το 43% απαντούν ότι η διατήρηση του ταλέντου και η δυνατότητα προσφοράς ευέλικτων τρόπων εργασίας αποτελούν κύριες ανησυχίες τους, ενώ κατά 40% κατονομάζουν την υβριδική εργασία ως κίνδυνο για την κουλτούρα, τη δημιουργικότητα και τη συνεργατικότητα. Άλλοι κίνδυνοι συμπεριλαμβάνουν την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς ταλέντων (39%), τη μέτρηση της παραγωγικότητας (36%), την ενίσχυση των δεξιοτήτων ή την επανεκπαίδευση των υπαλλήλων (upskilling/reskilling) στους νέους τρόπους εργασίας (30%), την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών για την υποστήριξη της υβριδικής εργασίας (28%) και την υποστήριξη της ευεξίας των εργαζομένων (28%). Για να ευοδωθούν αυτές οι αλλαγές η ασφάλεια στον εργασιακό χώρο αποτελεί, επίσης, μια κύρια ανησυχία. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι το 43% των επιχειρήσεων θα απαιτήσουν το προσωπικό τους να είναι πλήρως εμβολιασμένο προτού επιστρέψει στο γραφείο. Ένα ανάλογο ποσοστό (42%) σκοπεύει να δώσει κίνητρα για τον εμβολιασμό, όπως για παρά-

δειγμα πληρωμένες άδειες για τους εργαζομένους, σύμφωνα πάντα με τις σχετικές νομικές διατάξεις.

Το «αύριο» είναι εδώ Σύμφωνα με έρευνα της ΕΥ Ελλάδος του 2021 για την επιχειρηματική ηγεσία στην Ελλάδα («Το αύριο είναι εδώ. Η ηγεσία του μέλλοντος είναι;»), η πλειοψηφία (42%) των εργαζομένων είχαν εκτιμήσει θετικά τη διαχείριση της πανδημίας από τις επιχειρήσεις τους, αξιολογώντας τη ως πολύ αποτελεσματική. Παρ’ όλα αυτά, το 18% των εργαζόμενων, όταν τους ζητήθηκε να στείλουν ένα μήνυμα προς την ηγεσία της επιχείρησής τους, εστίασαν στην ανάγκη μεγαλύτερης έμφασης στην ανθρωποκεντρικότητα. Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, η κ. Ευτυχία Κασελάκη, εταίρος της ΕΥ Ελλάδος, Συμβουλευτικές Υπηρεσίες και Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Ανθρώπινου Δυναμικού, δήλωσε: «Η μετάβαση σε μια νέα κανονικότητα μετά την πανδημία αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις επιχειρήσεις παγκοσμίως και στην Ελλάδα, οι οποίες οφείλουν να συμπεριλάβουν στις αποφάσεις τους την επιθυμία της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων για μεγαλύτερη ευελιξία ως προς τον χρόνο και τον τόπο εργασίας. Η οικοδόμηση ενός υβριδικού μοντέλου εργασίας που θα καλύπτει τις ανάγκες τόσο των επιχειρήσεων όσο και των εργαζομένων, που θα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά ζητήματα όπως την ισότιμη αντιμετώπιση της απομακρυσμένης και της διά ζώσης εργασίας, την ανάπτυξη ταλέντων, την επανακατάρτιση, τη διευκόλυνση και μέτρηση της παραγωγικότητας, καθώς και την καλλιέργεια συνθηκών υποστήριξης της ψυχικής υγείας των εργαζομένων, θα πρέπει να αποτελέσει στόχο όλων. Η ισχυρή μειοψηφία μεταξύ των επικεφαλής των επιχειρήσεων που εμφανίζονται να επιμένουν στη φυσική παρουσία ή να μη διευκρινίζουν έγκαιρα τον σχεδιασμό τους στους υπαλλήλους τους θα πρέπει να επανεξετάσουν τις επιφυλάξεις τους, για να μη βρεθούν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο αποξένωσης του ανθρώπινου δυναμικού». • • • ΧΡΗΜΑ 17

φάκελος - Εταιρείες ανθρώπινου δυναμικού

Ο αριθμός των ανοιχτών θέσεων εργασίας φαίνεται να αυξάνεται σημαντικά και δυσανάλογα σε σύγκριση με τον διαθέσιμο αριθμό εξειδικευμένων εργαζομένων.

Όσον αφορά σε σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με την εταιρική κουλτούρα και την παραγωγικότητα, η έρευνα εντοπίζει αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Σχεδόν τα τρία τέταρτα (72%) των εργοδοτών που συμμετείχαν στην έρευνα πιστεύουν ότι η κουλτούρα στον εργασιακό χώρο έχει βελτιωθεί από το ξέσπασμα της πανδημίας και έπειτα σε σχέση με το 48% των εργαζομένων που δήλωσαν το ίδιο. Επίσης, το 82% των εργοδοτών θεωρούν ότι η παραγωγικότητα μπορεί πλέον να μετρηθεί από οπουδήποτε σε αντίθεση με το 67% των εργαζομένων.

συνέντευξη

Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της PCS στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό και ασφαλιστικό χώρο

Γεώργιος Ξενόφος Διευθύνων Σύμβουλος, Professional Computer Services AE

ε περισσότερες από 50 υλοποιήσεις σε μεγάλους οργανισμούς στην Ευρώπη και την Αφρική, η PCS δίνει τη δυνατότητα σε χρηματοοικονομικά ιδρύματα να αξιοποιήσουν λύσεις προηγμένης τεχνολογίας, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικά, ευέλικτα και ικανά να ανταποκρίνονται στις επιχειρηματικές προκλήσεις. Όπως αναφέρει παρακάτω ο κ. Γεώργιος Ξενόφος, διευθύνων σύμβουλος της Professional Computer Services AE, κύριο μέλημα της εταιρείας είναι η παροχή υψηλής ποιότητας λύσεων και επαγγελματικών υπηρεσιών, αποσκοπώντας στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών της και την ικανοποίηση των προσδοκιών τους, πλέον και στον ασφαλιστικό κλάδο, μέσω πλατφόρμας, για την υποστήριξη των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων του 2ου και του 3ου πυλώνα ασφάλισης. Περαιτέρω, η ένταξη της PCS στον όμιλο Epsilon Net προσφέρει σημαντικότατα πλεονεκτήματα και προοπτικές για το μέλλον. Πείτε μας λίγα λόγια για την εταιρεία σας. Υπήρχαν κάποιες σημαντικές εξελίξεις που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας; H Professional Computer Services AE έγινε, στα τέλη του 2021, μέλος του κορυφαίου ομίλου πληροφορικής Epsilon Νet και αυτό αποτέλεσε το επιστέγασμα μιας δυναμικής διαδρομής 28 ετών, στη διάρκεια της οποίας έχει αναδειχθεί σε μία από τις πλέον εξειδικευμένες και ηγετικές εταιρείες ανάπτυξης λογισμικού στην Ελλάδα. Το «ταξίδι» της εταιρείας ξεκίνησε το 1993, όταν οραματιστήκαμε μια εταιρεία πληροφορικής η οποία θα παρείχε αξιόπιστες, ολοκληρωμένες λύσεις σε κάθετους τομείς του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το 1998, οι ιδρυτές της εταιρείας μεταβιβάζουν το 50,5% αυτής

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

στην τότε εισηγμένη DIS AE, ενώ περίπου δέκα χρόνια μετά, μέσω αντιστοίχων M&A, η PCS γίνεται μέλος του SingularLogic Group. Τον περασμένο Νοέμβριο, η Epsilon Νet αποφάσισε να επενδύσει στην PCS αγοράζοντας το 88% των μετοχών της. Σήμερα, συνδυάζοντας τη δική της εμπειρία και εξειδίκευση στον χώρο του fintech με την υψηλή τεχνογνωσία και την ισχυρή πελατειακή βάση του ομίλου Epsilon Net, η PCS είναι σε θέση να διευρύνει τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα, μετεξελισσόμενη παράλληλα σε Innovation Hub του ομίλου και εστιάζοντας στην ανάπτυξη πρόσθετων λύσεων στον τομέα Digital Services. Τα καλά νέα όμως δεν σταματούν εδώ. Ήδη μέσα στο 2022 η PCS απέσπασε το βραβείο της “Fintech of the Year 2022”, που αποτελεί πράγματι την επιβεβαίωση και το επιστέγα-

σμα των προσπαθειών όλου του προσωπικού της εταιρείας σε έναν κοινό στόχο. Αυτόν δηλαδή της ανάπτυξης τεχνολογικά σύγχρονων λύσεων για τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα και της παροχής υψηλού επιπέδου υπηρεσιών προς τον τελικό χρήστη. Ποιες εξειδικευμένες λύσεις παρέχετε στους πελάτες σας; Η PCS αναπτύσσει ολοκληρωμένα (κυρίως middle office-back office) πληροφοριακά συστήματα για την καθημερινή λειτουργική υποστήριξη των εταιρειών διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, της διάθεσης Α/Κ (είτε στο δίκτυο μιας τράπεζας είτε over the web), την υποστήριξη των υπηρεσιών θεματοφυλακής των τραπεζών, των εταιρειών διαχείρισης περιουσίας (wealth management, private banking) και την παρακολούθηση του μετοχολογίου των εισηγμένων εταιρειών σε ΧΑΑ και ΧΑΚ. Ένας νέος σχετικά χώρος, στον οποίο έχουμε εισέλθει δυναμικά, είναι και ο ασφαλιστικός κλάδος, όπου παρέχουμε μια τεχνολογικά σύγχρονη πλατφόρμα για την υποστήριξη των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων του 2ου και 3ου πυλώνα ασφάλισης (δηλαδή ασφαλιστικών εταιρειών και επαγγελματικών ταμείων). Με περισσότερες από 50 υλοποιήσεις σε μεγάλους οργανισμούς στην Ευρώπη και Αφρική, η PCS δίνει τη δυνατότητα σε χρηματοοικονομικά ιδρύματα να αξιοποιήσουν λύσεις προηγμένης τεχνολογίας, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικά, ευέλικτα και ικανά να ανταποκρίνονται στις επιχειρηματικές προκλήσεις. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μέσω των λύσεων της PCS αποτιμώνται καθημερινά επενδύσεις που αντιστοιχούν στο 79% του Ενεργητικού των ΑΕΔΑΚ στην Ελλάδα (source: ethe.org.gr) ή το 86% του πλήθους των UCITS Funds στην Κύπρο (source: cifacyprus.org). Πώς αποφασίσατε να εισέλθετε και στην ασφαλιστική αγορά; Αξιοποιώντας την πολυετή εμπειρία και την τεχνογνωσία που έχουμε αποκομίσει, αναπτύξαμε μια μοντέρνα λύση για την επιτυχημένη διαχείριση του κύκλου εργασιών ασφαλιστικών εταιρειών και ταμείων ασφάλισης.

Από έρευνα που κάναμε, διαπιστώσαμε ότι οι περισσότερες λύσεις που υπάρχουν σήμερα στην αγορά είναι αρκετά παλιές, με περιορισμένη λειτουργικότητα, ανεπτυγμένες σε παλιές τεχνολογίες. Η λύση PCS Pension Schemes είναι μια σύγχρονη λύση λογισμικού, η οποία καλύπτει απόλυτα τις ανάγκες των παρόχων ομαδικών συντάξεων. Η πλατφόρμα διαθέτει πλούσια λειτουργικότητα, που απλοποιεί τις πολύπλοκες διαδικασίες της διαχείρισης των Ατομικών Λογαριασμών Συνταξιοδότησης (IRAs), την τήρηση των κανονισμών που τους διέπουν, τον ορισμό των επενδύσεων, την παρακολούθηση των εισφορών/συναλλαγών και τη δημιουργία όλων των απαραίτητων αναφορών. Η λύση βασίζεται σε σύγχρονες τεχνολογίες, ενσωματώνει τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, καλύπτει πλήρως όλες τις λειτουργικές προσδοκίες, ικανοποιώντας κανονιστικές απαιτήσεις, ενώ ταυτόχρονα ελαχιστοποιεί τον λειτουργικό κίνδυνο και κόστος αυτοματοποιώντας χρονοβόρες και επαναλαμβανόμενες διαδικασίες. Η πρότασή μας συμπληρώνεται κι από ένα εύχρηστο portal, που ψηφιοποιεί και υποστηρίζει όλες τις δραστηριότητες front-office και επικοινωνίας μεταξύ ταμείων ασφάλισης, ασφαλιστικών οργανισμών, αποταμιευτών, επαγγελματικών φορέων, εργοδοτών ή άλλων μερών, μεγιστοποιώντας την ευκολία και την ποιότητα των υπηρεσιών. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι προοπτικές του θεσμού των επαγγελματικών ταμείων στην Ελλάδα; Αν ρίξουμε μια ματιά στα στατιστικά, θα δούμε ότι στην Ελλάδα τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία σε συνταξιοδοτικά σχήματα ως ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (ΑΕΠ) είναι σε πάρα πολύ χαμηλά ποσοστά. Πρακτικά, η Ελλάδα είναι ουραγός του θεσμού, με ποσοστό που δεν ξεπερνά το 1%, όταν στις ώριμες αγορές τα ποσοστά αυτά είναι πάρα πολύ μεγαλύτερα. Για παράδειγμα, στις χώρες του ΟΑΣΑ το ποσοστό ξεπερνά το 90% του ΑΕΠ ενώ σε άλλες, μεμονωμένες περιπτώσεις, τα ποσοστά είναι ακόμα μεγαλύτερα (π.χ. στη Δανία και στην Ολλανδία τα ποσοστά είναι

περίπου 200% του ΑΕΠ). Από την άλλη, το υπάρχον καθεστώς (κρατικής) συνταξιοδότησης είναι σίγουρο ότι δεν επιτρέπει και δεν θα επιτρέπει στους σημερινούς εργαζόμενους (και μελλοντικούς συνταξιούχους) να προσδοκούν σε ικανοποιητικές συντάξεις, που θα τους εξασφαλίζουν αντίστοιχο (με το σημερινό) επίπεδο ζωής. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να κατανοήσει ο σημερινός εργαζόμενος ότι αποταμιεύοντας σε τακτική χρονικά βάση ένα μόνο πολύ μικρό ποσοστό των μηνιαίων αποδοχών του σε συνταξιοδοτικά προγράμματα (είτε του 2ου των επαγγελματικών ταμείων είτε του 3ου πυλώνα των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών), σε συνδυασμό με την επαγγελματική διαχείριση του κεφαλαίου που εξασφαλίζουν οι επαγγελματίες του χώρου (βλ. εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων), θα δημιουργήσει είτε ένα σημαντικό εφάπαξ είτε θα μπορέσει να ενισχύσει σημαντικά τη μηνιαία του σύνταξη. Σε αυτό το πνεύμα, εξίσου σημαντικότατη είναι και η συμβολή του κάθε εργοδότη, που θα πρέπει να παρέχει τέτοιου είδους εργαλεία αποταμίευσης στο προσωπικό του. Ποιο είναι το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτημα; Κύριο μέλημα της εταιρείας μας είναι η παροχή υψηλής ποιότητας λύσεων και επαγγελματικών υπηρεσιών, αποσκοπώντας στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών μας και την ικανοποίηση των προσδοκιών τους. Η συνέπεια, ο επαγγελματισμός και η άμεση ανταπόκριση στις ανάγκες των πελατών μας αποτελούν βασικές αρχές της φιλοσοφίας μας. Επιδιώκουμε ειλικρινείς και καθαρές σχέσεις με τους πελάτες μας, οι οποίοι μας επιβραβεύουν (και τους ευχαριστούμε ειλικρινά για αυτό) με την πολύχρονη συνεργασία και εμπιστοσύνη τους. Τέλος, η ένταξη της PCS στον όμιλο Epsilon Net μάς προσφέρει σημαντικότατα πλεονεκτήματα και προοπτικές για το μέλλον. Η ισχυρή πελατειακή βάση του ομίλου μας και οι συνέργειες που ήδη προκύπτουν θα βοηθήσουν σημαντικά στην περαιτέρω ενίσχυση του κύκλου εργασιών της εταιρείας μας και στη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών. • • • ΧΡΗΜΑ 19

συνέντευξη

Η επόμενη ημέρα θα φέρει την πλήρη ψηφιοποίηση της εταιρείας μας, ενώ προσανατολιζόμαστε στη διασπορά κινδύνου και στοχεύουμε στις εξαγωγές.

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Νίκος Σαλαπατάρας

Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος SALAS

Ο άνθρωπος που άλλαξε τα δεδομένα στον τομέα των τροφίμων Μας υποδέχτηκε στα γραφεία του, στο Περιστέρι. Το περιβάλλον ιδιαίτερα φιλικό και οι συνεργάτες του μετράνε όλοι πολλά χρόνια δίπλα του. Ένα δείγμα καλού επιχειρηματία, που σταθμίζει τον ανθρώπινο παράγοντα πάνω από όλα. Άλλωστε αυτό ήταν και το κίνητρο όταν ξεκίνησε τις επιχειρηματικές δραστηριότητές του: «ο άνθρωπος πάνω όλα» και πρόσβαση σε φαγητό για όλα τα βαλάντια. Η ταυτότητα του Ομίλου Σαλαπατάρα είναι η διάθεση και διανομή τροφίμων σε όλες τις κατηγορίες της κοινωνικής αλυσίδας. Από φαγητό μαγειρεμένο με ελληνικές συνταγές, με όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά για τον εργαζόμενο και τον μέσο καταναλωτή, μέσω της «Σπιτικής Κουζίνας», στη διανομή τροφίμων. Η ελληνική βιομηχανία της εστίασης εκσυγχρονίζεται, προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του μέλλοντος και έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη χιλιάδων καταναλωτών που την επιλέγουν καθημερινά. Ο ηγέτης του Ομίλου SALAS μιλά στο ΧΡΗΜΑ για τη μεγάλη επιτυχία της αλυσίδας «Σπιτική Κουζίνα», την έκρηξη στον αριθμό των νέων καταστημάτων και το μυστικό της επιτυχίας του.

Κύριε Σαλαπατάρα, σήμερα κρατάτε το «τιμόνι» ενός από τους πιο σημαντικούς, αλλά και ταχύτερα αναπτυσσόμενους ομίλους στον κλάδο της μαζικής εστίασης και τροφοδοσίας, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Όμως τις επιχειρήσεις σας δεν τις κληρονομήσατε, τις «χτίσατε». Πώς ξεκινήσατε αυτό το ταξίδι και τι σας ώθησε στην εστίαση; Ξεκίνησα από την ατομική επιχείρηση του πατέρα μου, ένα εστιατόριο στο Μοσχάτο, με ιστορία από το 1914. Εκεί πήρα τις πρώτες μου εικόνες, τα πρώτα πολύτιμα μαθήματα στην εστίαση, που με συνόδευσαν και με καθοδήγησαν σε όλες μου τις επιχειρήσεις. Είμαι αυτοδημιούργητος, ξεκίνησα με μια ατομική επιχείρηση και συνέχισα με σταθερά βήματα. Με συνέπεια εξελίσσω τις επιχειρήσεις μου, όπως παράλληλα εξελίσσομαι κι εγώ σε έναν δύσκολο κλάδο, που μεταβάλλεται συνέχεια. Όμως η σταθερότητα και η συνέπεια φαίνεται από το γεγονός ότι από την ατομική επιχείρηση, μέχρι και τώρα, έχω το ίδιο ΑΦΜ. Από την ΟΕ στην ΕΠΕ και μετά σε ΑΕ με το ίδιο ΑΦΜ για πάνω από 25 χρόνια. Όποιος γνωρίζει την επιχειρηματική πραγματικότητα στην Ελλάδα καταλαβαίνει καλά τι σημαίνει αυτό. Ο όμιλος είναι πρωτοπόρος στους τομείς του εμπορίου, της αποθήκευσης και της διανομής τροφίμων, καθώς και της παραγωγής και παροχής υπηρεσιών μαζικής εστίασης, με εμπειρία πάνω από 30 χρόνια. Ποιες είναι οι πραγματικές δυνατότητες της SALAS Group; Ασχολούμαστε με το εμπόριο τροφίμων και τη διανομή σε όλη τη διατροφική αλυσίδα. Ο όμιλος είναι ο πρώτος στην Ελλάδα με ολοκληρωμένη παροχή υπηρεσίας. Από τον αγρότη ή τον κτηνοτρόφο, στο εμπόριο, την αποθήκευση, την πακετοποίηση και την υπηρεσία διανομής. Αν συμπεριλάβουμε και τη «Σπιτική Κουζίνα», η αλυσίδα φτάνει μέχρι και το πιάτο του καταναλωτή. Με αυτήν την ενοποιημένη γραμμή, εξασφαΧΡΗΜΑ 21

συνέντευξη

Το μεγάλο μας «όπλο» είναι ότι ο όμιλος είναι ευέλικτος και μπορεί να προσαρμόζεται, ανάλογα με τις συνθήκες που διαμορφώνονται στην αγορά.

λίζουμε ότι θα έχουμε πάντα φρέσκα υλικά, τα οποία, μέσα από τις διάφορες δραστηριότητες, διατίθενται από επαγγελματίες σε όλο το φάσμα της αγοράς. Έτσι, βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων, λόγω της προσφοράς όλων των υπηρεσιών σε ένα πακέτο, ανεβάζοντας την αγορά σε νέο επίπεδο. Για εμάς, ως εταιρεία, αλλά και για μένα προσωπικά, ως επιχειρηματία, είναι πολύ σημαντικό ότι στο εμπόριο τροφίμων απορροφάται η τοπική παραγωγή. Ελληνικά προϊόντα, από Έλληνες παραγωγούς, τα οποία, με το δίκτυο μεταφοράς που διαθέτουμε και τις ειδικές αποθηκευτικές μονάδες του ομίλου, μπορούμε να προσφέρουμε σε ανταγωνιστικές τιμές σε όλα τα επίπεδα που δραστηριοποιούμαστε. Διαθέτουμε 20 πιστοποιημένα σημεία αποθήκευσης τροφίμων σε όλη την Ελλάδα, από τα οποία περνούν τόσο τα αγροτικά όσο και τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Αυτή η ενοποιημένη υπηρεσία παίζει μεγάλο ρόλο και στην ανθρωπιστική βοήθεια, στην αποστολή τροφίμων σε έκτακτα γεγονότα, φωτιές, πλημμύρες κτλ. Η SALAS Group SA μεγαλώνει κάθε χρόνο. Νέες δραστηριότητες, νέες συνεργασίες και νέες θέσεις εργασίας. Κι όλα αυτά παρά τις δυσκολίες, τις πανδημίες, τους πολέμους… Υπάρχει μυστικό; Το μεγάλο μας «όπλο» είναι ότι ο όμιλος είναι ευέλικτος και μπορεί να προσαρμόζε22

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

ται, ανάλογα με τις συνθήκες που διαμορφώνονται στην αγορά. Αυτό ήταν που έφερε και τη ραγδαία εξέλιξή μας τα τελευταία χρόνια. Δείκτης της μεγέθυνσης είναι ο τζίρος, που, από 5 εκατ. ευρώ, ανέβηκε σε ένα έτος στα 10 εκατ. ευρώ και συνέχισε με άλματα κάθε έτος στα 25 εκατ. και στα 40 εκατ. το 2020, εν μέσω πανδημίας, με EBITDA, δηλαδή με κέρδη προ τόκων, φόρων κτλ., ενοποιημένα στα 7 εκατ. ευρώ. Το 2022, ο όμιλος αναμένεται να ξεπεράσει τις επιδόσεις όλων των προηγούμενων ετών. Μεγαλώνουμε γιατί εξελισσόμαστε και ακούμε την αγορά. Αυτός είναι ο λόγος που αντέξαμε στην κρίση και αυτός είναι ο οδηγός μας για τα χρόνια που ακολουθούν. Επίσης, διανέμουμε περισσότερες από 15.000 μερίδες την ημέρα στους μαθητές, καθώς και το νοσοκομειακό catering. Παράδειγμα είναι η συνεργασία μας με τον όμιλο του Ιατρικού Κέντρου για την παροχή γευμάτων στους ασθενείς. Η «Σπιτική Κουζίνα», μετά από επτά έτη, είναι πλέον ηγέτης στην εστίαση, με ποιοτικό φαγητό σε χαμηλό κόστος. Αν και εύκολα βλέπουμε την επιτυχία σήμερα, όταν ξεκίνησε η αγορά ήταν ήδη γεμάτη ανταγωνιστές. Πώς καταφέρα-

τε να «χτίσετε» μια τόσο μεγάλη βάση πελατών σε έναν τόσο κορεσμένο κλάδο; Σήμερα, λειτουργούν 40 καταστήματα «Σπιτική Κουζίνα» στην Αθήνα και 3 στη Θεσσαλονίκη. Μεσοπρόθεσμα, ο αριθμός αυτός σχεδιάζεται να ανέβει στα πενήντα. Είναι μια εταιρεία που βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στη σχέση ποιότητας-τιμής. Επειδή είμαστε παραγωγοί του φαγητού, δίνουμε στους πελάτες μας την καλύτερη ποιότητα στην καλύτερη τιμή, διότι αγοράζουμε κατευθείαν από τους παραγωγούς, μπορούμε και κρατάμε τις τιμές χαμηλά και βγάζουμε κέρδος από την κατανάλωση. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που έχει αγκαλιάσει ο κόσμος, με σταθερούς πελάτες, με έμφαση στην τρίτη ηλικία, αλλά και φοιτητές, εργαζόμενες μητέρες και όσους δεν προλαβαίνουν να μαγειρέψουν. Μέσα σε αυτό επιτελούμε και κοινωνικό έργο, καθώς οι εργαζόμενες είναι περίπου 160, όλες γυναίκες άνω των 40 ετών. Αυτή είναι μια συνειδητή επιλογή του ομίλου σε επίπεδο αλυσίδας. Στη σύγχρονη αγορά, οι επιχειρήσεις στρέφονται προς δράσεις πράσινης ανάπτυξης, στον ανταγωνισμό των πι-

στοποιήσεων και την αναζήτηση νέων τεχνολογιών. Τι μονοπάτια εξέλιξης ακολουθεί ο Όμιλος SALAS; Εμείς, όπως και ο κλάδος, βρισκόμαστε σε μια συνεχή διαδικασία εξέλιξης. Επενδύουμε στο μέλλον και αυτό μας κρατά συνεχώς ένα βήμα μπροστά. Εναρμονιζόμαστε με την ψηφιακή εποχή, ήδη δουλεύουμε πολύ πάνω στην εταιρική διακυβέρνηση. Η επόμενη ημέρα θα φέρει την πλήρη ψηφιοποίηση της εταιρείας μας, ενώ προσανατολιζόμαστε στη διασπορά κινδύνου και στοχεύουμε στις εξαγωγές. Η χώρα μπορεί, καθώς υπάρχει επαρκής και ποιοτική παραγωγή πρώτων υλών, ο όμιλος μπορεί, καθώς διαθέτουμε όλη την υλικοτεχνική υποδομή και τις απαραίτητες πιστοποιήσεις, οπότε για εμάς το μέλλον περιλαμβάνει και τις εξαγωγές. Προτεραιότητα δίνουμε στη μεγάλη αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήδη ισχυροποιούμε τη θέση μας στο εσωτερικό, μέσω της εξαγοράς μικρότερων εταιρειών και συνεχώς αναζητούμε νέες συνεργασίες με μεγαλύτερους ομίλους. Με μια ισχυρή βάση στο εσωτερικό, η επέκταση εκτός συνόρων είναι το λογικό επόμενο βήμα. Η διανομή τροφίμων, έτοιμων γευμάτων από τη SALAS Group περιλαμβάνει δεκάδες χιλιάδες γεύματα καθημερινά. Πώς και γιατί μπήκατε σε αυτήν την αγορά;

Πλέον, προσανατολιζόμαστε και στη διανομή σχολικών γευμάτων, καθώς και στο νοσοκομειακό catering.

σία με την Εκκλησία, με την οποία είναι γνωστό ότι διατηρείτε άριστες σχέσεις. Με ανθρωπιστική βοήθεια, τη στήριξη των απόρων και φιλόπτωχων ταμείων, όμως, παρά τη σημαντική συμβολή σας στη στήριξη των συμπολιτών μας σε ανάγκη, δεν διαφημίζετε τις δράσεις…

Ξεκινήσαμε, διότι παράλληλα έχουμε βιομηχανία catering, με μεγάλη εμπειρία στην παραγωγή έτοιμων γευμάτων και στη διανομή τους. Από την πρώτη στιγμή, ήμασταν στην πρώτη γραμμή του μεταναστευτικού. Για πάρα πολλούς μήνες όταν είχαν εγκατασταθεί στο Ελληνικό 10.000 πρόσφυγες και μετανάστες, έτρωγαν πέντε και έξι γεύματα την ημέρα, ένα εγκεκριμένο μενού από τον ΟΗΕ, το οποίο παρασκευάζαμε και διανέμαμε. Μετά το Ελληνικό, επεκταθήκαμε στα νησιά της πρώτης γραμμής του μεταναστευτικού. Φτιάξαμε μονάδες παραγωγής σε όλα τα νησιά, 60.000 άτομα επί πέντε γεύματα την ημέρα, είμαστε η εταιρεία που οργάνωσε τη διαδικασία σίτισης των μεταναστών σε συνεργασία με το ελληνικό κράτος.

Είχαμε αναλάβει τα συσσίτια της Αρχιεπισκοπής πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση του προσφυγικού/μεταναστευτικού. Από την πρώτη στιγμή της ενθρόνισης του Μακαριώτατου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμου, είχαμε αναλάβει όλη την οργάνωση των γευμάτων της Εκκλησίας με την Αποστολή. Ξεκινήσαμε μαζί το πρόγραμμα «Η Εκκλησία στους Δρόμους». Μια δράση για τη δωρεάν διανομή μερίδων φαγητού καθημερινά και 365 ημέρες τον χρόνο σε άστεγους, αλλοδαπούς, εξαρτημένους και γενικότερα άπορους, χωρίς διακρίσεις. Για πρώτη φορά, οι άνθρωποι που βρίσκονταν στη μεγαλύτερη ανάγκη έβρισκαν τροφή από τα προγράμματα της Εκκλησίας. Αυτό που θεωρούμε τη δική μας μεγάλη συνδρομή είναι ο συντονισμός των προγραμμάτων.

Ο όμιλος δραστηριοποιείται έντονα σε δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, σε πολλές περιπτώσεις και σε συνεργα-

Όμως δεν είναι μόνο οι συνεργασίες με την Εκκλησία. Ο όμιλος έχει βρεθεί σχεδόν σε κάθε μέτωπο μετά από φυσικές

καταστροφές τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν πολλές άλλες δράσεις δικές μας, καθώς ήμασταν στην πρώτη γραμμή όπου υπήρξε ανάγκη και προσφέραμε αυτό που έχουμε να προσφέρουμε, αυτό που χρειάζονται οι άνθρωποι την πρώτη ώρα της κρίσης, νερό και φαγητό. Από μόνοι μας. Ήμασταν εκεί στην πλημμύρα στη Μάνδρα, στις φωτιές στο Μάτι, στην Καρδίτσα στον Ιανό, στις φωτιές του προηγούμενου καλοκαιριού. Έχουμε την τεχνογνωσία, το εξειδικευμένο προσωπικό και τα μέσα για να προσφέρουμε σε κάθε ανάγκη. Από την άλλη πλευρά, το κράτος πρέπει να προχωρήσει σε ριζικές τομές, στην εξεύρεση λύσεων, ώστε να υπάρχουν έτοιμες υπηρεσίες να καλύπτουν αυτό το κενό και να μη μένει στη διάθεση για προσφορά του κάθε ανθρώπου, της κάθε εταιρείας. Το κράτος πρέπει να εμπιστευτεί τους ιδιώτες. Αυτό που έχουμε δει μέχρι τώρα είναι ότι δεν υπάρχει προετοιμασία. Στην κρίση, σε μια φυσική καταστροφή, ο κάθε δήμος, η κάθε υπηρεσία ξεκινούν έναν αγώνα να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα με τρόπο που, αν και είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να γίνει εκείνη τη στιγμή, δεν έχει τα ίδια αποτελέσματα μιας οργανωμένης προσπάθειας. Την εμπειρία αυτή έχει η εταιρεία μας, με αποθήκες, πιστοποιημένες εγκαταστάσεις, φορτηγά για τη διανομή. • • • ΧΡΗΜΑ 23

[φάκελος] πράσινες συσκευές

Η πράσινη ανάπτυξη αλλάζει τη ζωή μας Κτήρια και συσκευές ι α κ ι α τ ν ο ζ ί μ θ α β ανα «πρασινίζουν»

ι πράσινες επενδύσεις και το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων έχουν συμβάλει, τα τελευταία χρόνια, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην ενίσχυση της οικοδομικής δραστηριότητας. Στο προσκήνιο, τώρα, έρχονται και οι εταιρείες πώλησης ηλεκτρικών συσκευών, προσδίδοντας νέα δυναμική στην αγορά, δεδομένου του ότι η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει τη χορήγηση ποσού ύψους 100 εκατ. ευρώ σε 200.000 νοικοκυριά για την αντικατάσταση παλαιών κλιματιστικών, ψυγείων και καταψυκτών. Το πρόγραμμα αναμένεται να ξεκινήσει να «τρέχει» το αμέσως επόμενο διάστημα, επιδοτώντας την αντικατάσταση έως τριών συσκευών. Σημειώνεται πως βασική προϋπόθεση για την υπαγωγή στη δράση είναι η ανακύκλωση των παλαιών συσκευών. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα, πέρα από τα προφανή οφέλη σε επίπεδο ενεργειακής

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

αναβάθμισης και εξοικονόμησης ενέργειας, αναμένεται ότι θα έχει οφέλη και για τις επιχειρήσεις πώλησης ηλεκτρικών συσκευών. Μάλιστα, με τα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία, φαίνεται ότι πολλοί καταναλωτές καθυστερούν την προγραμματισμένη αγορά νέων συσκευών, προσδοκώντας να ενταχθούν στο πρόγραμμα. Το γεγονός αυτό ωστόσο έχει δημιουργήσει μια καθίζηση στη συγκεκριμένη αγορά, παράγοντες της οποίας εκτιμούν ότι αν καθυστερήσει περαιτέρω το άνοιγμα της πλατφόρμας, τα όποια οφέλη για τους καταναλωτές, ουσιαστικά, θα εξανεμιστούν από τις αυξήσεις των τιμών που σημειώνονται.

Τι προβλέπει το νέο πρόγραμμα επιδότησης ηλεκτρικών συσκευών Αναλυτικά, το πρόγραμμα περιλαμβάνει την αντικατάσταση και ανακύκλωση κλιματιστι-

κών, ψυγείων και καταψυκτών, καθώς οι συσκευές αυτές δημιουργούν τα μεγαλύτερα φορτία ηλεκτρικής ενέργειας. Τα ωφελούμενα νοικοκυριά θα έχουν τη δυνατότητα να αντικαταστήσουν έως και τρεις ηλεκτρικές συσκευές. Από το πρόγραμμα αναμένεται ότι θα ωφεληθούν 200.000 νοικοκυριά, ενώ τα ποσοστά επιδότησης θα κυμανθούν από 30% έως 50% ανά νοικοκυριό, ανάλογα με το ετήσιο εισόδημα. Αναφορικά με την αξιολόγηση των αιτήσεων, θα ισχύσουν κοινωνικά και εισοδηματικά κριτήρια, με το ετήσιο εισόδημα να αποτελεί το σημαντικότερο από αυτά. Προτεραιότητα θα δοθεί σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως ΑμεΑ, μονογονεϊκές οικογένειες, και σε πολύτεκνους. Η αίτηση θα γίνεται ηλεκτρονικά μέσα από ειδική πλατφόρμα και οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να μπαίνουν στην πλατφόρμα χρησιμοποιώντας τους κωδικούς taxisnet. Παράλληλα, θα υπάρχει η δυνατότητα να

ενεργοβόρες συσκευές. Η μέση εξοικονόμηση ενέργειας που θα έχει το κάθε νοικοκυριό εκτιμάται στις 1.000 KWh τον χρόνο. Αυτό σημαίνει πως ένα νοικοκυριό με μεσαία κατανάλωση έως και 5.000 KWh τον χρόνο αναμένεται να επιτύχει έως και 25% εξοικονόμηση ενέργειας. Στις περιπτώσεις μεγαλύτερης χρήσης, το ποσοστό μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και το 40%. Από την εξοικονόμηση αυτή εκτιμάται ότι οι πολίτες θα δουν μείωση στους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών τους από 150 έως 300 ευρώ τον χρόνο. Το όφελος της ελληνικής οικονομίας από τη μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου, λόγω της εγκατάστασης νέων συσκευών, υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στα 15-27 εκατ. ευρώ ετησίως.

γίνεται η σχετική αίτηση και από το κατάστημα αγοράς. Εφόσον έχει εγκριθεί η αίτηση, η επιδότηση θα χορηγείται στους ωφελούμενους με εκπτωτικό κουπόνι, το οποίο θα αφαιρείται από την τιμή των νέων ηλεκτρικών συσκευών από το κατάστημα. Οι επιδοτούμενοι θα μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα τις συσκευές που θέλουν να αγοράσουν, με την προϋπόθεση ότι θα πληρούν κάποια ελάχιστα κριτήρια ενεργειακής απόδοσης και ποιότητας, ενώ υποχρεωτικά θα πρέπει να παραδίδεται η παλιά συσκευή, που θα πρέπει να λειτουργεί. Το κατάστημα, στη συνέχεια, θα παραδίδει τις συσκευές αυτές στα συστήματα διαχείρισης, ώστε να ανακυκλωθούν. Σε περίπτωση εξάντλησης της διαθέσιμης χρηματοδότησης, προβλέπεται η δημιουργία λίστας επιλαχόντων, οι οποίοι θα μπορούν να επωφεληθούν με την εξασφάλιση επιπλέον πόρων. Εκτιμάται ότι θα αντικατασταθούν και θα ανακυκλωθούν περισσότερες από 380.000

Πώς μπορούμε να επιλέξουμε οικονομικές ενεργειακά συσκευές Σύμφωνα με την Ένωση Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ), πριν την αγορά των ηλεκτρικών συσκευών, ο καταναλωτής πρέπει να έχει μελετήσει τις ανάγκες του νοικοκυριού, ώστε να επιλέξει συσκευές κατάλληλου μεγέθους και τεχνικών χαρακτηριστικών. Σημαντικό είναι να επιλεγεί ένα μοντέλο που ανήκει στην υψηλότερη ενεργειακή κλάση, δηλαδή να είναι ενεργειακά αποδοτική συσκευή, με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση. Η ενεργειακή σήμανση που διαθέτουν όλες οι σύγχρονες ηλεκτρικές συσκευές μάς δίνει πληροφορίες για την κατανάλωση ενέργειας της συσκευής. Προσοχή πρέπει να δίνεται στο σύστημα βαθμολόγησης, καθώς στις περισσότερες κατηγορίες συσκευών, εκτός από την ενεργειακή κλάση Α, υπάρχουν ακόμα Α+, Α++ και Α+++. Η πιο αποδοτική συσκευή ενεργειακά ανήκει στην υψηλότερη τάξη ενεργειακής απόδοσης

(που είναι χρωματισμένη με έντονο πράσινο χρώμα/Α+++), ενώ η λιγότερο αποδοτική συσκευή ανήκει στη χαμηλότερη τάξη ενεργειακής απόδοσης (που είναι χρωματισμένη με έντονο κόκκινο χρώμα/G). Η σήμανση κάθε προϊόντος γίνεται με βέλος, η αιχμή του οποίου είναι απέναντι από την αντίστοιχη τάξη ενεργειακής απόδοσής του.

«Εξοικονομώ 2021» Τα παραπάνω οφέλη λειτουργούν πολλαπλασιαστικά σε συνδυασμό με το πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021», το οποίο εντάσσεται στα εμβληματικά έργα που επιδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, βελτιώνοντας την ενεργειακή κλάση των νοικοκυριών κατά τουλάχιστον 3 ενεργειακές κατηγορίες (πάνω από 30% Εξοικονόμηση Πρωτογενούς Ενέργειας). Η συνολική επένδυση του έργου θα συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας κατά τουλάχιστον 213 ktoe ετησίως και στην ενεργειακή ανακαίνιση κατ’ ελάχιστον 105.000 κατοικιών έως το 2025. Η επένδυση περιλαμβάνει ξεχωριστά κίνητρα για τη στήριξη των φτωχών και ευάλωτων νοικοκυριών με τη μορφή αυξημένου ποσοστού επιχορηγήσεων και χωριστού προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ. Ο προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε 632 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και η κατανομή του διανέμεται ανά περιφερειακή ενότητα (ΠΕ). Συμβάλλοντας στην υλοποίηση του ΕΣΕΚ, το νέο πρόγραμμα Εξοικονομώ 2021 υλοποιείται με προσαρμογή και βελτίωση του υφιστάμενου χρηματοδοτικού μοντέλου, αποσκοπώντας στη μεγιστοποίηση των ωφελειών για τους πολίτες μέσω της αύξησης των πολιτών που μπορούν να λάβουν μέρος, της ΧΡΗΜΑ 25

φάκελος - πράσινες συσκευές

Το πρόγραμμα αφορά τη χορήγηση ποσού ύψους 100 εκατ. ευρώ σε 200.000 νοικοκυριά για την αντικατάσταση παλαιών κλιματιστικών, ψυγείων και καταψυκτών.

φάκελος - πράσινες συσκευές

Εκτιμάται ότι θα αντικατασταθούν και θα ανακυκλωθούν περισσότερες από 380.000 ενεργοβόρες συσκευές.

απλοποίησης της πιστοποίησης των παρεμβάσεων και της ενεργοποίησης της αγοράς με την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων. Έτσι, το νέο πρόγραμμα θα προσφέρει υψηλά οικονομικά και λειτουργικά οφέλη προς τα ελληνικά νοικοκυριά, με ταυτόχρονη κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.

Πράσινη περιβαλλοντική πολιτική Η πράσινη περιβαλλοντική πολιτική που έχει χαραχθεί από την κυβέρνηση και έχει αποτυπωθεί στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) στοχεύει σε μια ενεργειακή μετάβαση για τη μείωση των εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑτΘ), την αύξηση της χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), την απολιγνιτοποιημένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, με στόχο τη μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας. Ο ευρωπαϊκός κτηριακός τομέας ευθύνεται για την κατανάλωση του 40% της συνολικής τελικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και για το 36% των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, το 35% από τα κτήρια της ΕΕ είναι παλαιότερα των 50 ετών και το 75% από αυτά κρίνονται μη αποδοτικά ενεργειακά. Σύμφωνα με το ενεργειακό ισοζύγιο του 26

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

έτους 2017, η ενεργειακή κατανάλωση που σχετίζεται με τα κτήρια στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 42% της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα, ενώ οι κατοικίες αποτελούν έναν από τους πλέον σημαντικούς καταναλωτές ενέργειας στη χώρα, καθώς αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος του κτηριακού αποθέματος (79,1%). Το 83,82% των κτηρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν το έτος 1980 έχουν πολύ μικρή ενεργειακή αποδοτικότητα (κτήρια κατηγορίας Η), με τα πιο ενεργοβόρα κτήρια κατοικιών να είναι οι μονοκατοικίες. Αναφορικά με την ενεργειακή κατηγορία των κτηρίων κατοικιών, παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (66,83%) αυτών κατατάσσεται στην Ε-Η, το 26,81% στην Γ-Δ και μόλις το 6,36% στην Α-Β. Επομένως, το ελληνικό κτηριακό απόθεμα κατοικιών παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας. Παρότι τα νοικοκυριά στην Ελλάδα παρουσιάζουν χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση συγκριτικά με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (6η θέση στην ΕΕ), όταν αυτή η ενεργειακή κατανάλωση συγκρίνεται με τις κλιματικές συνθήκες των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα πέφτει στη 17η θέση της αντίστοιχης ενεργειακής κατάταξης. Η αναγκαιότητα, λοιπόν, ανακαίνισης του κτηριακού τομέα στην Ελλάδα είναι αναμφισβήτητη, καθώς έτσι επιτυγχάνονται ταυτόχρονα σημαντικά ποσοστά εξοικονόμησης ενέργειας, εξοικονόμηση κόστους για τους πολίτες, βελτίωση των κα-

θημερινών συνθηκών διαβίωσης και άνεσης καθώς και της ασφάλειας και της υγείας των πολιτών κατά τη χρήση των κτηρίων αυτών. Όσον αφορά στα νοικοκυριά, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) προβλέπει την ανακαίνιση τουλάχιστον 600.000 κατοικιών έως το 2030. Η επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου συμβάλλει σημαντικά στη ριζική αναβάθμιση του γηρασμένου κτηριακού αποθέματος της χώρας, δίνοντας ταυτόχρονα μια ώθηση στον κατασκευαστικό τομέα, ο οποίος παρουσίασε ύφεση την περασμένη δεκαετία. Με τα προγράμματα Εξοικονομώ κατ’ Οίκον Ι, Εξοικονομώ κατ’ Οίκον ΙΙ (Α και Β Κύκλος) και το πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» των προγραμματικών περιόδων 2007-2013, 2014–2020, υλοποιήθηκαν ενεργειακές παρεμβάσεις σε περισσότερες από 140.000 κατοικίες/κτηριακές μονάδες. Το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021» προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται από τα κλιματικά δεδομένα της χώρας και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακολουθώντας ταυτόχρονα τις επιταγές των καιρών: ανάγκες πολιτών, κλιματική αλλαγή, ψηφιοποίηση, νέες τεχνολογίες κ.λπ. Το πρόγραμμα, ακολουθώντας τις βασικές αρχές της εξοικονόμησης ενέργειας, επιδοτεί και την εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων διαχείρισης ενέργειας (smart home), τα οποία συμβάλλουν στην κατεύθυνση αυτή.

Παροχή κινήτρων Το πρόγραμμα συνίσταται στην παροχή κινήτρων για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτηριακό τομέα, με στόχο τη

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αναμένεται ότι θα τονώσει τις επιχειρήσεις πώλησης ηλεκτρικών συσκευών. συμπληρώνει την αίτηση στο πληροφοριακό σύστημα της επίσημης διαδικτυακής πύλης του προγράμματος. Επιλέξιμες είναι οι παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται μετά την έκδοση του ΠΕΑ της πρώτης ενεργειακής επιθεώρησης (που αποτελεί την ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας των σχετικών δαπανών). Μέρος των παρεμβάσεων μπορεί να πραγματοποιηθεί και πριν από την έκδοση της απόφασης υπαγωγής, με αποκλειστική ευθύνη του Ωφελούμενου. Η υποβολή της αίτησης, η παρακολούθηση της υλοποίησης των παρεμβάσεων εξοικο-

νόμησης ενέργειας καθώς και οι ενέργειες για την ολοκλήρωση του έργου, συμπεριλαμβανομένης της προσκόμισης των δικαιολογητικών για την πιστοποίηση ολοκλήρωσης του έργου, μπορούν να ανατίθενται από τους δυνητικά Ωφελούμενους σε σύμβουλο έργου. Οι δυνητικά Ωφελούμενοι (ή οι σύμβουλοι του έργου) αναρτούν στο πληροφοριακό σύστημα του προγράμματος στοιχεία που αφορούν στο ΠΕΑ, στις παρεμβάσεις που έχουν προκύψει από το ΠΕΑ και οδηγούν στην επίτευξη του ενεργειακού στόχου, το αντίστοιχο κόστος αυτών, καθώς και λοιπά δικαιολογητικά. • • •

publi

Ενισχύστε άμεσα και χωρίς κόστος επένδυσης το εισόδημά σας Μια μοναδική ευκαιρία για την ανάπτυξη μιας νέας και σύγχρονης επιχειρηματικής δραστηριότητας και ενίσχυσης του εισοδήματος κάθε νέου μέλους προσφέρει το δίκτυο του κ. Γιώργου Ζαχαρίου, συνεργάτη του γερμανικού ομίλου LR Health & Beauty. Με μηδενικό αρχικό κεφάλαιο, τα μέλη του δικτύου αποκτούν τη δυνατότητα να ενισχύσουν το εισόδημά τους με μια δραστηριότητα που μπορεί να εξελιχθεί (ανάλογα με την προσπάθεια και τον χρόνο που επιθυμούν να αφιερώσουν) σε βασική πηγή εισοδήματος. Ειδική στον χώρο της Υγείας & της Ομορφιάς και ως μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής Aloe Vera προϊόντων στον κόσμο, η εταιρεία προσφέρει την ευκαιρία σε όλα τα μέλη να υλοποιήσουν τα όνειρά τους για επιχειρηματική επιτυχία. Ως μία από τις πιο επιτυχημένες εταιρείες άμεσης προώθησης στην Ευρώπη, η LR προσφέρει καθημερινά στους ανθρώπους την ευκαιρία να βελτιώσουν σημαντικά τη ζωή τους μέσα από μια καινοτόμο σειρά προϊόντων

υγείας και ευεξίας υψηλής ποιότητας. Το μυστικό της; Ένα επιτυχημένο network marketing concept, δοκιμασμένο εδώ και δεκαετίες, μια μοναδική ποικιλία εξαιρετικά ποιοτικών προϊόντων υγείας και ομορφιάς και ένας τεράστιος κόσμος προνομίων. Οι αξίες της εταιρείας, όπως το πάθος, η αφοσίωση και η υπευθυνότητα, είναι ένας από τους σημαντικότερους λόγους για τον οποίο χιλιάδες συνεργάτες επιλέγουν την LR για περισσότερα από 30 χρόνια. Το επιχειρηματικό μοντέλο τηρεί αυτά που υπόσχεται. Η απόδειξη; Το επικερδές και έντιμο σχέδιο καριέρας LR, με συνολικά πάνω από 1,5 δισ. ευρώ παροχών μπόνους έως τώρα και το μοναδικό πρόγραμμα χορήγησης αυτοκινήτων στους συνεργάτες. Βασικό πλεονέκτημα του συγκεκριμένου project αποτελεί το γεγονός ότι δεν απαιτεί επένδυση κάποιου κεφαλαίου, οπότε το ρίσκο είναι μηδενικό. Τα μέλη μπορούν να εργαστούν οπουδήποτε, οποτεδήποτε και με όποιους επιθυμούν, ως

πλήρη ή μερική απασχόληση. Μπορούν να «τρέξουν» τη συγκεκριμένη δραστηριότητα παράλληλα με οτιδήποτε άλλο ασχολούνται. Σχεδιάζουν το πρόγραμμά τους και τον χρόνο που θα ασχοληθούν, με δυνατότητα ανάπτυξης σε 28 χώρες. Παρέχονται μπόνους, ταξίδια, αυτοκίνητα, δωρεάν προσωπικό eshop και ιστοσελίδα. • • •

Επικοινωνήστε σήμερα για περισσότερες πληροφορίες: Γιώργος Ζαχαρίου, giorgoszaxariou@gmail.com T. 6948 641 858 & 210 57 52 402 www.facebook.com/giorgos.zachariou/ ΧΡΗΜΑ 27

φάκελος - πράσινες συσκευές

μείωση των ενεργειακών αναγκών και της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων, στο πλαίσιο της μετάβασης σε ένα «Ενεργειακά Αποδοτικό Σπίτι». Αφορά σε κτήρια που υφίστανται νόμιμα, χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία και των οποίων οι ιδιοκτήτες πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Ειδικότερα, το πρόγραμμα περιλαμβάνει πέντε (5) κατηγορίες επιδοτήσεων. Επίσης, προβλέπονται κίνητρα για παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης σε πολυκατοικίες με επιμέρους αιτήσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων, που περιλαμβάνουν κοινόχρηστες και μη κοινόχρηστες παρεμβάσεις αναβάθμισης αυτών. Κάθε φυσικό πρόσωπο που επιθυμεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα εξετάζει αν πληροί τα κριτήρια, συγκεντρώνει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και απευθύνεται σε Ενεργειακό Επιθεωρητή, ώστε να διενεργηθεί η πρώτη ενεργειακή επιθεώρηση της ιδιοκτησίας του και να εκδοθεί το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ). Κατόπιν, κατά το διάστημα της υποβολής αιτήσεων,

άρθρο

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Η οικονομία μπροστά σε μεγάλες διεθνείς προκλήσεις

Απόσπασμα από την ομιλία του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, κ. Γιάννη Στουρνάρα, στη Γενική Συνέλευση των Μετόχων

ελληνική οικονομία επιδεικνύει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, ευελιξία και δυναμική, παρά την αβεβαιότητα εξαιτίας των εξάρσεων της πανδημίας, αλλά και των νέων προκλήσεων που συνδέονται με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το 2021, το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές αυξήθηκε κατά 8,3%, σημειώνοντας μία από τις καλύτερες επιδόσεις στην ευρωζώνη και αντισταθμίζοντας σχεδόν πλήρως την πτώση κατά 9% το 2020. Ο υψηλός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το 2021 και η προσδοκία συνέχισης της ανάπτυξης το 2022, σε συνδυασμό με

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

τις θετικές μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές, συνέβαλαν στην πρόσφατη αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδος, μειώνοντας σε μία μόνο βαθμίδα την απόσταση των ελληνικών κρατικών ομολόγων από την επενδυτική βαθμίδα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου 2022, αλλάζει τα δεδομένα διεθνώς. Φέρνει την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και όλο τον δυτικό ανεπτυγμένο κόσμο αντιμέτωπους με τη μεγαλύτερη πρόκληση από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Οι συνέπειες της σύγκρουσης είναι απρόβλεπτες όχι μόνο για την παγκόσμια και την ευρωπαϊκή οικονομία, αλλά και για τη γεωπολιτική σταθερότητα, την ασφάλεια, την ειρήνη και τη συνεργασία διεθνώς. Η προστασία της ευρωπαϊκής οικονομίας, προκειμένου να μετριαστούν οι επιπτώσεις από τη νέα αυτή διαταραχή και να μη διακοπεί η πορεία ανάκαμψης, αποτελεί κύρια προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής. Το μέγεθος και η διάρκεια των επιπτώσεων εξαρτώνται από την εξέλιξη του πολέμου, τον αντίκτυπο των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί και τον τρόπο αντίδρασης της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής. Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνιστά μια νέα, πολύ μεγάλη, εξωγενή διαταραχή, η οποία πλήττει άμεσα την πλευρά της προσφοράς

και, μέσω των δευτερογενών επιδράσεων, επηρεάζει και τη συνολική ενεργό ζήτηση. Επήλθε σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή, καθώς οι οικονομίες μόλις εξέρχονταν από την υγειονομική κρίση και τη σφοδρή υφεσιακή διαταραχή. Ενδυναμώνει τις ήδη έντονες πληθωριστικές πιέσεις μέσω της περαιτέρω αύξησης των τιμών της ενέργειας και ενός νέου κύματος ανατιμήσεων με μεσοπρόθεσμο χαρακτήρα στα βιομηχανικά μέταλλα και τα βασικά καταναλωτικά αγαθά, κυρίως στην αλυσίδα προσφοράς τροφίμων, κλονίζει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των καταναλωτών, διαταράσσει το διεθνές εμπόριο και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η παγκοσμιοποίηση στην ουσία οπισθοδρομεί. Αποτέλεσμα είναι η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας και η άνοδος των τιμών και των επιτοκίων. Κύριο ζητούμενο της νομισματικής πολιτικής στην ευρωζώνη είναι πώς θα αποτραπεί η μετατροπή ενός συγκυριακού πληθωρισμού σε δομικό, χωρίς όμως να υπονομευθεί η προϊούσα οικονομική ανάκαμψη. Επίσης, όσον αφορά την ευρύτερη οικονομική πολιτική της ευρωζώνης, κύριο ζητούμενο είναι η περαιτέρω χρηματοοικονομική ολοκλήρωση και η πρόοδος στην εφαρμογή κοινών, αποδεκτών πολιτικών στην ενέργεια, στην άμυνα αλλά και στους δημοσιονομικούς κανόνες.

Σήμερα, οι δημοσιονομικές αρχές στην ευρωζώνη καλούνται να παράσχουν στοχευμένη στήριξη σε ευάλωτα νοικοκυριά και να υποβοηθήσουν τη βιωσιμότητα ορισμένων επιχειρήσεων με υπερβολική έκθεση στην ενεργειακή κρίση, χωρίς όμως να υπονομεύσουν τη δημοσιονομική ισορροπία των κρατών-μελών της ευρωζώνης. Η από κοινού αντιμετώπιση αυτού του δύσκολου προβλήματος καθιστά τη λύση του ευκολότερη από την ασυντόνιστη και μεμονωμένη προσέγγισή του. Τα πρόσφατα διδάγματα που σχετίζονται με την άκρως επιτυχημένη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική που ακολουθήθηκαν την περίοδο της πανδημίας στην ευρωζώνη, αποσοβώντας τον κατακερματισμό της, πρέπει να αποτελέσουν οδηγό για το μέλλον, τόσο για την αντιμετώπιση της παρούσας γεωπολιτικής κρίσης όσο και για άλλες κρίσεις που ενδεχομένως θα επισυμβούν στο μέλλον.

Προσδοκία οριστικής εξόδου από την υγειονομική κρίση και διατήρηση της ανάπτυξης, σε κλίμα διεθνούς ανασφάλειας και μεγάλης αβεβαιότητας Η πανδημία συνεχίστηκε το 2021, επιφέροντας μεγάλες ανθρώπινες απώλειες σε όλο τον πλανήτη, και βεβαίως και στην Ελλάδα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αντιμετώπισε με θάρρος, ενότητα και οικονομικό ρεαλισμό τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης και της βαθιάς ύφεσης. Επιστέγασμα αυτών των προσπαθειών ήταν η συμφωνία σχετικά με τη δημιουργία ενός κοινού, για πρώτη φορά, ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης, του NextGenerationEU, με σκοπό τη σύγκλιση των χωρών-μελών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας κυρίως των πιο ευάλωτων οικονομιών. Πρώτο ορατό αποτέλεσμα είναι η ισχυρή ανάκαμψη που ξεκίνησε δυναμικά το 2021 και αναμένεται να συνεχιστεί το 2022, αν και με σαφώς βραδύτερο ρυθμό, αντισταθμίζοντας έτσι τις οικονομικές απώλειες που καταγράφηκαν το 2020. Οι αβεβαιότητες που σχετίζονται με την πανδημία έχουν, προς το παρόν, περιοριστεί, χάρη στην υψηλή εμβολιαστική κάλυψη

του πληθυσμού και στην ευελιξία που επέδειξαν οι ευρωπαϊκές οικονομίες κατά την προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Αντίθετα, ο πόλεμος στην Ουκρανία παγιώνει τους κινδύνους για την πορεία του πληθωρισμού, τροφοδοτεί τις πληθωριστικές προσδοκίες και επηρεάζει αρνητικά τις καταναλωτικές και επενδυτικές αποφάσεις, επιβραδύνοντας την αναπτυξιακή δυναμική.

εντείνει το κλίμα εσωστρέφειας, με δυσμενείς επιπτώσεις για το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια οικονομία. Η γεωπολιτική κρίση αποτελεί όμως παράλληλα ιστορική ευκαιρία για βαθύτερη οικονομική και πολιτική ένωση στην Ευρώπη, με σκοπό την ισχυροποίηση των θεσμών της ΕΕ σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας, της ασφάλειας και της ενεργειακής αυτονομίας.

Έτερος κίνδυνος είναι η μεγάλη διόγκωση του παγκόσμιου χρέους την περίοδο 202021. Τα πρωτοφανή δημοσιονομικά μέτρα στήριξης εμπόδισαν την πανδημική κρίση να εξελιχθεί σε βαθιά κρίση, αλλά αναπόφευκτα συσσώρευσαν μεγάλα χρέη. Οι κυβερνήσεις καλούνται να διαχειριστούν ένα μεγάλο δημόσιο χρέος, η απότομη αύξηση του οποίου διευκολύνθηκε από τα ιστορικώς χαμηλά επιτόκια δανεισμού χάρη στη συντονισμένη δράση των κεντρικών τραπεζών. Καθώς όμως εντείνεται ο πληθωριστικός κίνδυνος, οι κεντρικές τράπεζες στρέφουν την προσοχή τους στην άνοδο του πληθωρισμού και στην αναζωπύρωση των πληθωριστικών προσδοκιών και προσαρμόζουν κατάλληλα την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής με αύξηση των επιτοκίων ή τερματισμό των καθαρών αγορών περιουσιακών στοιχείων, αυξάνοντας το κόστος του χρήματος.

Η νέα οικονομική πραγματικότητα θα χαρακτηρίζεται από υψηλότερες δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για υγεία, καθαρή ενέργεια, ψηφιακό μετασχηματισμό και αυτοματοποίηση, αλλά και για αμυντικό εξοπλισμό και για αυξημένη προστασία έναντι κυβερνοεπιθέσεων.

Κύρια χαρακτηριστικά της οικονομικής κατάστασης την περίοδο που προηγήθηκε της πανδημίας ήταν οι σταθεροί, αν και μέτριοι, ρυθμοί μεγέθυνσης, η σταθερότητα τιμών και οι υψηλές αποδόσεις στις αγορές περιουσιακών στοιχείων. Η πανδημία τα ανέτρεψε όλα αυτά. Από την άλλη πλευρά, αποτέλεσε τον επιταχυντή για τον μετασχηματισμό της οικονομίας γύρω από δύο κεντρικούς άξονες: τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και την ταχύτερη υιοθέτηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Ταυτόχρονα, ζητούμενο παραμένει η σύγκλιση των οικονομιών και η μείωση των εισοδηματικών ανισοτήτων. Η πρώτη μεταπανδημική περίοδος χαρακτηρίζεται διεθνώς από μεγαλύτερη μακροοικονομική αστάθεια, που κατά κύριο λόγο τροφοδοτείται από τα υψηλά επίπεδα χρέους και από μεταβλητότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών. Εξάλλου, η μεταβολή των γεωπολιτικών ισορροπιών διεθνώς ελαχιστοποιεί τα περιθώρια οικονομικής συνεργασίας και

Η διεθνής και ευρωπαϊκή οικονομία Η διάθεση αποτελεσματικών εμβολίων και η επαρκής κάλυψη του πληθυσμού, τουλάχιστον των ανεπτυγμένων χωρών, κατέστησε εφικτή την επαναφορά της οικονομίας σε μια λειτουργική κανονικότητα, με αποτέλεσμα το 2021, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η παγκόσμια οικονομία να αναπτυχθεί με ρυθμό 5,9%, ενώ για το 2022 προβλεπόταν ρυθμός 4,4%. Μετά τα πολεμικά γεγονότα όμως, οι προβλέψεις αυτές αναμένεται να αναθεωρηθούν επί τα χείρω. Ειδικότερα για τη ζώνη του ευρώ, ο ρυθμός μεγέθυνσης το 2021 ανήλθε σε 5,3%. Κινητήρια δύναμη ήταν η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία τροφοδοτήθηκε από την αύξηση των αποταμιεύσεων και την άνοδο της αξίας των περιουσιακών στοιχείων. Για το 2022 αναμένεται επιβράδυνση, λόγω παράτασης της ενεργειακής κρίσης, επιδείνωσης των προβλημάτων στις αλυσίδες εφοδιασμού, ενίσχυσης της αβεβαιότητας, πτώσης της εμπιστοσύνης και παγίωσης του πληθωρισμού σε υψηλότερο επίπεδο και για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι αρχικώς προβλεπόταν. Ασφαλείς προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν, αλλά μόνο εκτιμήσεις βάσει σεναρίων, αφού η έκταση των επιδράσεων εξαρτάται από τη χρονική διάρκεια του πολέμου και την επίπτωση των οικονομικών κυρώσεων. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι οικονομικές συνέπειες είναι σημαντικές. • • • ΧΡΗΜΑ 29

[φάκελος] τρόφιμα-ποτά Από την Κυρέλα Πέτρου

ο 2022 ξεκίνησε με αισιοδοξία για την εγχώρια βιομηχανία τροφίμων και ποτών, δεδομένου του ότι η εφοδιαστική αλυσίδα είχε βρει τα «πατήματά της» μετά τον «τυφώνα» Covid-19 και η εξαγωγική δραστηριότητα συνέχιζε να αναπτύσσεται, παρά τα αυξημένα κόστη (πρώτες ύλες-μεταφορικά). Η πολεμική σύρραξη, ωστόσο, που ακολούθησε μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας έχει ανατρέψει σε έναν βαθμό τα δεδομένα, εντείνοντας τα φαινόμενα της αύξησης τιμών-κόστους, και κατ’ επέκταση του πληθωρισμού, και τη δημιουργία κύματος ακρίβειας. Οι τιμές όλων των βασικών εμπορευμάτων σημειώνουν πρωτοφανή αύξηση, γεγονός που, πέρα από τον πόλεμο, αποδίδεται και στην παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη μετά τη χειρότερη φάση της πανδημίας του κορωνοϊού. Σε σχέση με τις διεθνείς τιμές πρώτων υλών, εξακολουθούν να καταγράφονται αρνητικές εξελίξεις από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Ο δείκτης έφτασε τον Ιανουάριο του 2022 στις 135,7 μονάδες, κατά 32% αυξημένος σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2020 και κατά 19% σε σχέση με τον Ιανουάριο 2021. Όλοι οι επιμέρους δείκτες παρουσιάζουν αυξήσεις (δημητριακά, έλαια, κρέας, γαλακτοκομικά, ζάχαρη). Συγκεκριμένα, σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, τον Ιανουάριο 2021 οι τιμές του κρέατος είναι αυξημένες κατά 17%, των γαλακτοκομικών κατά 19%, των δημητριακών κατά 12%, των ελαίων κατά 34% και της ζάχαρης κατά 20%. Οι αυξήσεις οφείλονται κυρίως στην

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Βιομηχανία τροφίμων: Αντιμέτωπη με τις αυξήσεις στις τιμές των πρώτων υλών H δυναμική του κλάδου επιτραπέζιας ελιάς και ελαιολάδου Οι προοπτικές για τα vegan

Όπως καταγράφεται στον δείκτη τιμών λιανεμπορίου τροφίμων (grocery price index), στη βάση δεδομένων του numbeo (το numbeo είναι crowd-sourced global database για τιμές καταναλωτή παγκοσμίως, με στοιχεία από το 2009), ο οποίος πρακτικά αποτελεί ένδειξη σε σχέση με το επίπεδο τιμών τροφίμων και ειδών παντοπωλείου ανά χώρα συνολικά σε όλους τους τύπους σημείων πώλησης, ανεξαρτήτως μεγέθους, με βάση στοιχεία των τελευταίων 12 μηνών, από τις 175 πόλεις που καταγράφονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι 5 ελληνικές βρίσκονται: στην 107η (Αθήνα), 120ή (Θεσσαλονίκη), 109η (Ηράκλειο), 129η (Πάτρα) και 132η θέση (Λάρισα), έχοντας χαμηλότερη τιμή από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο κατά -9%, -16%, -11%, -19% και -21%, αντίστοιχα. Παράλληλα, συνολικά, η Ελλάδα στον συγκεκριμένο δείκτη βρίσκεται στη 15η θέση ανάμεσα στις 26 χώρες, χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τρεις ακριβότερες χώρες είναι το Λουξεμβούργο, η Γαλλία και η Δανία. Οι τρεις φθηνότερες χώρες είναι η Ρουμανία, η Πολωνία και η Βουλγαρία.

Στο περιβάλλον αυτό, ο χώρος των τροφίμων έρχεται να επιβεβαιώσει τη φήμη του «αμυντικού» κλάδου, επιδεικνύοντας αντιστάσεις, με υποκλάδους που παραδοσιακά αποτελούν τα δυνατά του «όπλα», όπως το ελαιόλαδο και οι επιτραπέζιες ελιές, να παραμένουν «πρωταγωνιστές» στις διεθνείς αγορές, παρά τα προβλήματα.

φάκελος - τρόφιμα-ποτά

αποδοτικότητα της παραγωγής στις μεγάλες παραγωγούς χώρες και στην αύξηση της ζήτησης από τις χώρες της Ασίας. Αρκετές από αυτές τις μεταβολές επηρεάζουν την παραγωγή τροφίμων στην Ελλάδα, λόγω των εισαγόμενων πρώτων υλών, αλλά και τις εισαγωγές τελικών τροφίμων και ποτών από τις διεθνείς αγορές. Όπως αποτυπώνεται σε πρόσφατη έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ, η πλειοψηφία των καταναλωτών σε ποσοστό 53% αποδίδει τις ανατιμήσεις στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών, ακολουθεί η πανδημία Covid-19 με ποσοστό 32%, τα κόστη της βιομηχανικής παραγωγής με 28%, η φορολογία ΦΠΑ με 27% και τα κόστη λιανικής διάθεσης με 22%. Ιδιαίτερα έντονη είναι η μετακίνηση της γνώμης του κοινού από τον Ιούλιο του 2021 ώς τον Δεκέμβριο του 2022 για την απόδοση των ανατιμήσεων από την πανδημία στις διεθνείς εξελίξεις. Τον Ιούλιο του 2021, όταν και οι ανατιμήσεις έκαναν την εμφάνισή τους, οι καταναλωτές τις απέδιδαν στην πανδημία σε ποσοστό 49%, ποσοστό που έπεσε στο 32%, ενώ αντίθετα το 36% απέδιδε τις ανατιμήσεις στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών, ποσοστό που αυξήθηκε στο 53%.

Ταυτόχρονα, καινούργιοι, δυναμικοί τομείς αναπτύσσονται, όπως η παραγωγή vegan τροφίμων, για να καλύψουν τις νέες τάσεις που αναπτύσσονται. Παρακάτω, στελέχη από επιχειρήσεις των δύο τομέων σκιαγραφούν την εικόνα τους με βάση τα νέα δεδομένα.

Ο κ. Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, CEO της Pelopac, σχετικά με το πόσο έχουν επηρεάσει οι τρέχουσες συνθήκες τις εξαγωγές, αναφέρει: Οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές έχουν σχεδόν αποκλειστικά εξαγωγικό προσανατολισμό. Εξάγεται περισσότερο από το 90% της εγχώριας παραγωγής. Η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα παγκοσμίως σε εξαγωγές, συμβάλλοντας στο εθνικό εισόδημα με πάνω από 500 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο. Η φετινή χρονιά είναι δύσκολη, λόγω περιορισμένης εγχώριας παραγωγής. Αυτό έχει οδηγήσει σε αύξηση των τιμών παραγωγού, που σε συνδυασμό με τις σημαντικές αυξήσεις στο κόστος ενέργειας, μεταφορικών και υλικών συσκευασίας δημιουργούν ένα πρωτοφανές πλέγμα αρνητικών συγκυριών για τον κλάδο. Η Ουκρανία είναι ένας σημαντικός προμηθευτής ηλιελαίου, αλλά και γυάλινων

συσκευασιών, το κόστος των οποίων έχει αυξηθεί κατακόρυφα μετά τις τελευταίες εξελίξεις. Οι άμεσες εξαγωγές σε Ρωσία και η Ουκρανία αντιπροσωπεύουν ένα μικρό ποσοστό, γύρω στο 1%, αλλά δεν μπορούν να υπολογιστούν οι πωλήσεις που γίνονταν μέσω άλλων, ενδιάμεσων χωρών. Η οικονομική ζημία του κλάδου από απλήρωτες υποχρεώσεις, επιστροφές και ακυρώσεις συμβολαίων ξεπερνάει τα 6 εκατ. ευρώ. Πώς διαμορφώνεται η ζήτηση εντός και εκτός συνόρων; Οι εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς παγκοσμίως έχουν αυξηθεί κατά 25% στη δεκαετία 2010-2020, από 800.000 τόνους σε 1.000.000 τόνους. Στο ίδιο διάστημα, οι ελληνικές εξαγωγές έχουν αυξηθεί κατά 93%, από 100.000 τόνους σε 193.000 τόνους, με το μερίδιο της Ελλάδας να ΧΡΗΜΑ 31

φάκελος - τρόφιμα-ποτά φτάνει στο 19% των παγκόσμιων εξαγωγών του προϊόντος. Στις σημαντικότερες αγορές παγκοσμίως η ποιοτική υπεροχή των ελληνικών επιτραπέζιων ελιών αναγνωρίζεται από τους αγοραστές και τους καταναλωτές, ειδικά οι ιδιαίτερες ποικιλίες Καλαμών (Kalamata Olives) και Χαλκιδική. Μάλιστα ένα σημαντικό ποσοστό των ποσοτήτων που εξάγονται αφορούν τυποποιημένο προϊόν τόσο για πώληση στα κανάλια της λιανικής όσο και του HORECA. Για να συνεχίσουμε αυτήν την πετυχημένη πορεία, προϋπόθεση είναι να προμηθεύουμε αξιόπιστα ποιοτικά προϊόντα, με συνέπεια και σταθερότητα. Πώς ξεκίνησε η φετινή χρονιά και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τη συνέχεια; Η φετινή χρονιά ξεκίνησε δύσκολα. Η σοδειά ήταν ελλειμματική για τις ανάγκες της κατανάλωσης και των εξαγωγών, ενώ μεγάλες ποσότητες, ειδικά της ποικιλίας Καλαμών, παρέμεναν για μεγάλο διάστημα στα χέρια των παραγωγών. Οι ανειλημμένες υποχρεώσεις σε πελάτες και η ανάγκη συνέχισης της τροφοδοσίας προϊόντων τοποθετημένων στη λιανική οδήγησαν σε αύξηση των τιμών. Το αποτέλεσμα ήταν να μη γίνονται νέες συμφωνίες και να περιοριστούν οι εξαγωγές. Οι αλυσίδες λιανικής παγκοσμίως πιέζουν ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις αυξήσεις τιμών, ενώ συγχρόνως οι μεταποιητικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν την κατακόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής. Για τη συνέχεια της χρονιάς υπάρχει πολύ μεγάλη αβεβαιότητα, η οποία επηρεάζεται άμεσα από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, εκτός εάν υπάρξει κάποια πολύ θετική εξέλιξη στο κόστος ενέργειας, μεταφοράς και υλικών συσκευασίας. H κ. Ειρήνη Ευαγγελοπούλου, υπεύθυνη Εξαγωγών της Lelia Foods SA, αναφέρει: Οι τρέχουσες συνθήκες έχουν επηρεάσει σημαντικά τις εξαγωγές. Οι εξαγωγές έχουν παγώσει σε Ουκρανία και Ρωσία, όπως ήταν αναμενόμενο, ενώ οι υπόλοιπες αγορές τους 32

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

πρώτους μήνες του 2022 κινούνται ανοδικά σε σχέση με το 2021. Οι εκτιμήσεις μας προέβλεπαν μεγαλύτερη αύξηση, λόγω της σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων για την Covid-19 και της ανόδου του τουρισμού. Αυτό, μέχρι στιγμής, δεν επαληθεύεται, λόγω της μεγάλης αύξησης στις τιμές των τροφίμων, η οποία ήταν αναπόφευκτη ύστερα από τις συνεχείς ανατιμήσεις στα υλικά συσκευασίας, στο κόστος μεταφορών και στην ενέργεια. Ειδικότερα στην ελιά και στο ελαιόλαδο οι αυξήσεις είναι μεγαλύτερες, γιατί η σοδειά ήταν κακή, με αποτέλεσμα οι τιμές παραγωγού να είναι διπλάσιες από τις περσινές. Οι μεγάλοι πελάτες, δυστυχώς, αναζητούν φθηνότερες αγορές, με αποτέλεσμα να μην ανανεώνονται μεγάλες συμφωνίες που έτρεχαν την προηγούμενη χρονιά. Πώς διαμορφώνεται η ζήτηση και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τη συνέχεια; Παρ’ όλα αυτά, η ζήτηση από το εξωτερικό είναι ισχυρή για τα ελληνικά προϊόντα και αναμένεται να αυξηθεί τους επόμενους μήνες σε σχέση με το 2022, εκτός και αν υπάρξει δραματική μείωση στην αγοραστική ικανότητα των καταναλωτών και περιορισμός των ταξιδιών. Ομοίως αναμένουμε τη ζήτηση στην ελληνική αγορά, η οποία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την πορεία του τουρισμού τους επόμενους έξι μήνες. Η χρονιά ξεκίνησε με αισιοδοξία, λόγω της ύφεσης της πανδημίας και της ανα-

μενόμενης αύξησης του τουρισμού, αλλά πολύ γρήγορα «προσγειωθήκαμε», λόγω της ρωσο-ουκρανικής κρίσης. Η ζήτηση στο εσωτερικό της χώρας έχει πέσει και μόνο μια σημαντική αύξηση του τουρισμού θα αποτελέσει σανίδα σωτηρίας. Το συνεχώς αυξανόμενο κόστος λειτουργίας για τις επιχειρήσεις αλλά και η πιθανή έλλειψη πρώτων υλών φαίνεται, τώρα, να είναι τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα, δυστυχώς χωρίς να προβλέπεται προοπτική επίλυσής τους κατά τους επόμενους μήνες. Ο κ. Νίκος Ζαβάκος, διευθυντής Εξαγωγών της Nutria AE, αναφέρει: Πόσο έχουν επηρεάσει οι τρέχουσες συνθήκες τις εξαγωγές; Αναμφισβήτητα, οι εξαγωγές δεν θα μπορούσαν να μείνουν ανεπηρέαστες από τις τρέχουσες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις παγκοσμίως. Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις εξαγωγές είναι δύο: - Ραγδαία αύξηση στα κόστη α’ και β’ υλών (έλαια και υλικά συσκευασίας). - Μεγάλες δυσκολίες στον χώρο των μεταφορών και logistics: αυξημένο κόστος μεταφοράς, αδυναμία εύρεσης οδηγών και αυτοκινήτων, καθυστερήσεις στις θαλάσσιες μεταφορές και δυσκολία ανεύρεσης εμπορευματοκιβωτίων. Συνεπώς, η υλοποίηση επιχειρησιακού

φάκελος - τρόφιμα-ποτά

πλάνου, ιδίως σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές, οφείλει να γίνεται με μεγαλύτερη ευελιξία από τη μεριά των επιχειρηματιών. Ήδη η ανομοιομορφία που παρατηρείται τόσο στη συχνότητα όσο και στη μορφή των παραγγελιών θέτει νέους κανόνες στο εξαγωγικό επιχειρείν. Πώς διαμορφώνεται η ζήτηση εντός και εκτός συνόρων; Η κρίση στη σχέση Ουκρανίας-Ρωσίας έφερε αυξημένη ζήτηση και ραγδαία αύξηση των τιμών βρωσίμων ελαίων κατά τους δύο τελευταίους μήνες, λόγω μεγάλης έλλειψης σπορελαίων. Διανύουμε μια περίοδο που, ενώ παραδοσιακά η ζήτηση είναι αυξημένη, η αγορά φαίνεται να τηρεί μια στάση αναμονής: θα έλεγε κανείς ότι αναμένεται επομένως σταθεροποίηση των τιμών στα σημερινά υψηλά επίπεδα. Αντίστοιχα και στις εξαγωγές έχει δημιουργηθεί μεγάλη αστάθεια μεταξύ προσφοράς και ζήτησης: από τη μία βλέπουμε μια υπερβολική ζήτηση σε όλες τις κατηγορίες βρωσίμων ελαίων, που προέρχεται από την ανησυχία του κόσμου. Μακροπρόθεσμα, όμως, η κατανάλωση είναι λογικό να υποχωρήσει, οπότε η εξίσωση που καλούνται να λύσουν οι επιχειρήσεις είναι εξαιρετικά δύσκολη. Πώς ξεκίνησε η φετινή χρονιά και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τη συνέχεια; Η φετινή χρονιά ξεκίνησε με τις γνωστές δυσκολίες που υπήρχαν ήδη από το φθινόπωρο του ’21 (προβλήματα στον κλάδο logistics, αυξημένα κόστη α’ και β’ υλών), οι οποίες κλιμακώθηκαν λόγω της ουκρανικής κρίσης. Βάσει των στοιχείων που έχουμε για τον τουρισμό, προσπαθούμε να παραμένουμε αισιόδοξοι, οπότε και αναμένουμε μικρή ανάκαμψη της αγοράς. Ωστόσο, γνωρίζουμε καλά ότι, ακόμα κι αν βρεθεί λύση στο ουκρανικό ζήτημα, θα χρειαστούν πάρα πολλοί μήνες για να μπορέσει η αγορά να επανέλθει στα προ Φεβρουαρίου επίπεδα.

Ο κ. Σπύρος Λευθεριώτης, διευθύνων σύμβουλος της Bonum Terrae AE, αναφέρει σχετικά με τις τρέχουσες συνθήκες: Οι συνθήκες που επικρατούν στην αγορά χαρακτηρίζονται από μεγάλες αβεβαιότητες, που ξεκίνησαν την περίοδο της πανδημίας. Θα ήταν σκόπιμο να διαχωρίσουμε τις μεγάλες ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες, που έχουν ένα μεγάλο δομημένο δίκτυο στο εξωτερικό για την προώθηση των προϊόντων τους, από τις μικρότερες εταιρείες, που προσπαθούν να δημιουργήσουν επαφές σε νέες αγορές. Παρατηρούμε ότι, τον τελευταίο χρόνο, έχουμε μια σημαντική αύξηση των εξαγωγών στο τυποποιημένο ελαιόλαδο, πάνω από 12%, το 2021 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Αύξηση έχει παρουσιαστεί και στις επιτραπέζιες ελιές, τόσο προς τρίτες χώρες όσο και προς τις ευρωπαϊκές χώρες σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Η πανδημία δημιούργησε τρομερά εμπόδια όμως στα ταξίδια για αναζήτηση νέων πελατών και συμμετοχή σε νέες εκθέσεις τροφίμων και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι εξαγωγές να στοχεύουν κυρίως στους παλαιούς πελάτες, περιορίζοντας έτσι την ανάπτυξη των μικρότερων και νεότερων εταιρειών του κλάδου. Το φαινόμενο επίσης της ανόδου των τιμών στις μεταφορές προϊόντων αλλά και στο ΧΡΗΜΑ 33

φάκελος - τρόφιμα-ποτά εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, όσο και στις επιτραπέζιες ελιές, πρόσθεσε σοβαρά εμπόδια. Η σοβαρή αυτή μεταβολή από τη σχετική σταθερότητα των προηγούμενων ετών δημιούργησε ανατροπές σε συμβόλαια και συναλλαγές, που απαιτούν χρόνο για να ομαλοποιηθούν. Πώς διαμορφώνεται η ζήτηση εντός και εκτός συνόρων; Στο σημείο αυτό, θεωρώ ότι ένα από τα μεγάλα προβλήματα στην αγορά ελαιολάδου εντός των συνόρων είναι η συνέχιση της παραοικονομίας με τη διακίνηση μεγάλης ποσότητας χύμα ελαιολάδου από παραγωγούς σε καταναλωτές χωρίς να εξασφαλίζεται η ποιότητα. Αυτό συνεχίζει να διαμορφώνει στρέβλωση στην αγορά και να δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό. Επίσης, η συνέχιση των εξαγωγών ελαιολάδου κυρίως προς Ιταλία σε χύμα μορφή είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, που εμποδίζει την επέκταση του ελληνικού τυποποιημένου ελαιολάδου. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 80% των εξαγωγών είναι χύμα ελαιόλαδο. Οι αγορές γνωρίζουν έτσι τα τυποποιημένα ελαιόλαδα της Ιταλίας, που χτίζουν την εικόνα τους και εδραιώνουν τη θέση τους. Όταν γνωρίζουμε ότι η παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου στην Ιταλία είναι ίση σχεδόν με την κατανάλωση μέσα στην Ιταλία, πρέπει να μας προβληματίσει ότι έχουμε καταστήσει εμείς την Ιταλία μεγάλη εξαγωγική δύναμη, που ανταγωνίζεται τα ελληνικά τυποποιημένα ελαιόλαδα. Τα παραπάνω τα ανέφερα για να αναδείξω τα γνωστά στρατηγικά ζητήματα που προβληματίζουν για το μέγεθος της ζήτησης εντός και εκτός συνόρων. Πώς ξεκίνησε η φετινή χρονιά και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τη συνέχεια; Η νέα χρόνια ξεκίνησε με αισιοδοξία, αλλά οι οικονομικές συνέπειες της δραματικής κατάστασης στην Ουκρανία δεν έχουν ακόμα σχηματοποιηθεί έτσι ώστε να τις αξιολογήσουμε με ασφάλεια. Λόγω της κατάστασης και της αύξησης της τιμής του 34

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

ρεύματος, υπάρχουν σοβαρές ανατιμήσεις σε πολλά προϊόντα συσκευασίας που είναι χρήσιμα για τον κλάδο μας, όπως είναι τα μπουκάλια ή οι λευκοσιδηρές συσκευασίες, που προκαλούν, αναπόφευκτα, αυξήσεις στις τιμές των τελικών προϊόντων. Παράλληλα, επηρεάζεται αρνητικά και η ζήτηση όταν το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών μειώνεται. Για να αντιμετωπιστεί ο ανταγωνισμός από άλλες χώρες που έχουν χαμηλότερα κόστη ή πιο μεγάλες παραγωγές, θα πρέπει να κάνουμε στροφή στην ποιότητα, και αυτό μπορεί να συμβεί με την εκπαίδευση και την προσήλωση στην ποιότητα σε όλα τα στάδια παραγωγής του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου. Η ποιότητα, σε συνδυασμό με την ελληνική γαστρονομία και τη θετική απήχηση της μεσογειακής διατροφής, μπορεί να αναδείξει τα προϊόντα του ελαιοκομικού μας κλάδου. Η ποιότητα είναι ο μόνος τρόπος να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε δομικά προβλήματα, όπως είναι ο μικρός κλήρος και το χαμηλό ποσοστό κέρδους για όλους τους εμπλεκόμενους στην παραγωγική του διαδικασία.

Η αγορά των vegan προϊόντων είναι από τις πλέον αναπτυσσόμενες παγκοσμίως. Σε αυτό συνέβαλε και η πανδημία, καθώς ευαισθητοποίησε περισσότερο τους καταναλωτές στα θέματα της υγείας και της διατροφής. Στο ευρύτερο πλαίσιο επιδράσεων της εν λόγω τάσης, δεν είναι τυχαίο ότι κερδίζουν έδαφος οι αγορές των plant-based τροφίμων, η ανάπτυξη των οποίων υποβοηθά την επέκταση της vegan κουλτούρας, αν και το μερίδιο των προϊόντων που τη συνοδεύουν είναι ακόμα χαμηλό στην Ελλάδα. Ωστόσο, η υψηλή ποσοστιαία ανάπτυξη των πωλήσεων των φυτικών υποκατάστατων κρεατικών, γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων σε σχέση με τα ζωικά αποτελεί ένδειξη της γενικής τάσης. Έρευνα της IRI για τα προϊόντα φυτικής προέλευσης, στο πλαίσιο της οποίας συγκρίθηκαν οι καταναλωτικές συμπεριφορές σε ΗΠΑ και Ελλάδα, δείχνει ότι η αγορά τους γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη την τελευταία πενταετία και στη χώρα μας. Προϊόντα σχεδόν με ανύπαρκτη ζήτηση το 2017, όπως π.χ. το τυρί φυτικής προέλευσης, κατακτούν πλέον όλο και μεγαλύτερο κοινό. Ο κ. Ευάγγελος Ντάσης, Marketing Manager, Nikolopoulou-Veganact, αναφέρει σχετικά με την ανάπτυξη της vegan διατροφής στη χώρα μας: Πού οφείλεται το success story των vegan τροφίμων; Ποιες τάσεις κυριαρχούν; Η δημοφιλία της φυτικής διατροφής προκύπτει ως η άμεση σύνδεσή της με τα οφέλη της προς τον καταναλωτή. Πλέον, οι καταναλωτές έχουν εναλλακτικές επιλογές στη διατροφή τους, καλύτερες για το περιβάλλον και καλύτερες για τους ίδιους, χωρίς συμβιβασμούς στη γεύση και τη συνολική εμπειρία του φαγητού. Στην κατηγορία κυριαρχούν τα εναλλακτικά τρόφιμα, μιμητές των ζωικών, δηλαδή τα φυτικά αναπληρώματα γαλακτοκομικών και το φυτικό κρέας. Κύριο target group είναι τα άτομα

που ακολουθούν ευέλικτη διατροφή (flexitarians), μειώνοντας την κατανάλωση του κρέατος, κυρίως καθοδηγούμενα από την επιθυμία τους για βελτίωση της υγείας τους, αλλά και για την προστασία του περιβάλλοντος. Ποιες είναι οι προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης; Τα σύγχρονα δεδομένα στον κλάδο των τροφίμων δείχνουν πως πρόκειται για μια δυναμική αγορά, με προοπτικές ανάπτυξης. Σύμφωνα με στοιχεία μέτρησης της αγοράς σουπερμάρκετ, η κατηγορία των κατεψυγμένων φυτικών γευμάτων (εναλλακτικών κρέατος) παρουσίασε ανάπτυξη περίπου 100% στο 2021 συγκριτικά με το 2020. Στη χώρα μας, σύμφωνα και με έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ, αριθμούμε 400 χιλιάδες vegetarians και 1,5 εκατομμύριο flexitarians το 2021. Η υγεία, το περιβάλλον και τα δικαιώματα των ζώων αντιπροσωπεύουν τους τρεις κύριους λόγους που οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τη χορτοφαγική διατροφή στις δυτικές κοινωνίες. Ο αυξανόμενος παγκόσμιος πληθυσμός, σε συνδυασμό με παράγοντες όπως η αλλαγή των κοινωνικοδημογραφικών στοιχείων, θα ασκήσει αυξημένη πίεση στους παγκόσμιους πόρους για την παροχή όχι μόνο περισσότερων, αλλά και διαφορετικών τύπων τροφίμων. Ένας ακόμη παράγοντας που συμβάλλει σημαντικά στην περαιτέρω ανάπτυξη της κατηγορίας φυτικών τροφίμων είναι η αυξανόμενη προσφορά τους στα καταστήματα λιανικής και εστίασης και η εύκολη πρόσβαση που έχει σε αυτά το κοινό. Επίσης, ο αυξανόμενος αριθμός οργανισμών που επενδύουν στην επικοινωνία των προϊόντων τους και στην εκπαίδευση του καταναλωτή στρώνουν το έδαφος για μεγαλύτερη ανάπτυξη στο μέλλον.

τα γάλακτος. Εάν η αγορά του φυτικού κρέατος ακολουθήσει το ίδιο μοτίβο ανάπτυξης των φυτικών αναπληρωμάτων γάλακτος, φαίνεται πως θα έχουν ένα αξιοσημείωτο μερίδιο στη συνολική ζήτηση φυτικών προϊόντων έως το 2030. Οι βασικοί λόγοι που θα καθοδηγήσουν αυτήν την ανάπτυξη της ζήτησης είναι η αναμενόμενη αυξημένη επίγνωση των οφελών στην υγεία και στη βιωσιμότητα, όπως επίσης και η μείωση της τιμής των συγκεκριμένων προϊόντων. • • •

Για ποιες κατηγορίες προϊόντων εκδηλώνεται μεγαλύτερη ζήτηση; Μιλώντας για τα εναλλακτικά plantbased προϊόντα, τη μεγαλύτερη ζήτηση παρουσίαζουν τα φυτικά αναπληρώμαΧΡΗΜΑ 35

φάκελος - τρόφιμα-ποτά

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ VEGAN

[φάκελος] cybersecurity

Του Γιάννη Λεοντάρη

έλευση της πανδημίας έφερε την – ενίοτε και με σχετικά «βίαιο» τρόπο– αναγκαιότητα της τεχνολογίας στα γραφεία κάθε επιχείρησης και στο σπίτι σχεδόν κάθε εργαζομένου. Παράλληλα, όμως, αποκάλυψε και τους τεράστιους κινδύνους που ενέχει η ελλιπής (ή και ανύπαρκτη αρκετές φορές) ψηφιακή ασφάλεια στις επιχειρησιακές διαδικασίες και στον τρόπο-ανάγκη εργασίας από απόσταση. Κίνδυνοι που, αρκετές φορές, δεν είναι άμεσα ορατοί με την πρώτη ματιά, αλλά μπορεί να έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις στη λειτουργία των επιχειρήσεων, ακόμη και να αποβούν μοιραίοι για την επιβίωσή τους. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ψηφιακοί κίνδυνοι αντιμετωπίστηκαν (και αντιμετωπίζονται) με πρώτο κριτήριο το κόστος ή με τη λογική «βάζω ένα πρόγραμμα που τα προστατεύει όλα». Όμως, όπως το ίδιο σακάκι δεν κάνει για όλους τους σωματότυπους, έτσι και μια λύση ψηφιακής ασφάλειας δεν κάνει για όλες τις επιχειρήσεις, ακριβώς γιατί υπάρχουν πολλές και διαφορετικές ανάγκες που έχει κάθε επιχείρηση, και οι οποίες απαιτούν ανάλογα εξατομικευμένες λύσεις για να καλυφθούν. Όπως θα διαπιστώσετε από όσα αναφέρουν οι εταιρείες που παρέχουν λύσεις κυβερνοασφάλειας, η σωστή αντιμετώπιση των ψηφιακών κινδύνων αποτελεί μια σύνθετη και πολυεπίπεδη προσέγγιση, ώστε η επιχείρηση να μη χρειαστεί να διαπιστώσει (με άσχημο τρόπο) τη σημασία που έχει αυτό.

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Cybersecurity: Στοίχημα επιβίωσης Σημαντικό έλλειμμα ψηφιακής ασφάλειας στις επιχειρήσεις στην Ελλάδα

ACCENTURE: Δεν αρκεί μόνο η αύξηση των δαπανών για την κυβερνοασφάλεια του Κωνσταντίνου Βουζοπλή, επικεφαλής του Τομέα Κυβερνοασφάλειας της Accenture Η πρόσφατη έρευνα της Accenture, με τίτλο “State of Cybersecurity Resilience 2021”, έδειξε ότι το 55% των μεγάλων οργανισμών παγκοσμίως αδυνατούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις κυβερνοεπιθέσεις, δεν εντοπίζουν και δεν αντιμετωπίζουν γρήγορα

τις παραβιάσεις ή δεν περιορίζουν τον αντίκτυπό τους. Συγκεκριμένα, το 81% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι «το να βρίσκεσαι ένα βήμα μπροστά από τους εγκληματίες του κυβερνοχώρου αποτελεί μια διαρκή μάχη και το κόστος είναι μη βιώσιμο», σε σχέση με το 69% στην περσινή μελέτη. Ταυτόχρονα, ενώ το 82% των ερωτηθέντων αύξησαν τις δαπάνες στην κυβερνοασφάλεια τον περασμένο χρόνο,

επιτύχουν ισορροπία μεταξύ της κυβερνοασφάλειας και των επιχειρηματικών στόχων, έχουν CISOs που αναφέρονται απευθείας στον/στην CEO και στο Διοικητικό Συμβούλιο και να διατηρούν μια πολύ στενότερη σχέση με τις επιχειρησιακές διευθύνσεις και τον/την CFO, συμβουλεύονται συχνά τον/την CEO και τον/την CFO καθώς αναπτύσσουν τη στρατηγική κυβερνοασφάλειας του οργανισμού τους, προστατεύουν τον οργανισμό τους από απώλεια δεδομένων, ενσωματώνουν την ασφάλεια στις cloud πρωτοβουλίες τους, αξιολογούν την ωριμότητα του προγράμματος κυβερνοασφάλειας τουλάχιστον σε ετήσια βάση. Συμπερασματικά, λοιπόν, οι μεγαλύτερες δαπάνες στην κυβερνοασφάλεια χωρίς την απαραίτητη ευθυγράμμιση με τους επιχειρηματικούς στόχους και τμήματα δεν συνεπάγονται μεγαλύτερη ασφάλεια. Οι CISOs πρέπει να απομακρυνθούν από τα σιλό που εστιάζουν στην ασφάλεια, ώστε να μπορούν να συνερ-

γαστούν με τα κατάλληλα στελέχη στον οργανισμό τους για να αποκτήσουν μια ολιστική εικόνα των επιχειρηματικών κινδύνων και προτεραιοτήτων.

φάκελος - cybersecurity

ο αριθμός των παραβιάσεων αυξήθηκε κατά 31% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και ανήλθε κατά μέσο όρο σε 270 ανά εταιρεία. Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη να επεκταθούν οι πρωτοβουλίες κυβερνοασφάλειας πέρα από τα στενά τείχη ενός οργανισμού σε ολόκληρο το οικοσύστημά του, καθώς οι έμμεσες επιθέσεις, δηλαδή οι παραβιάσεις σε έναν οργανισμό μέσω της αλυσίδας αξίας του, συνεχίζουν να αυξάνονται. Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι το 67% των οργανισμών θεωρούν ότι το οικοσύστημά τους είναι ασφαλές, οι έμμεσες επιθέσεις αντιπροσώπευαν το 61% όλων των κυβερνοεπιθέσεων το περασμένο έτος σε σχέση με 44% έναν χρόνο πριν. Επιπλέον, η έρευνα εντόπισε μια μικρή ομάδα εταιρειών που διαπρέπουν σε θέματα κυβερνοασφάλειας. Σε σύγκριση με άλλους οργανισμούς, οι εταιρείες αυτές, οι λεγόμενοι Cyber Champions, είναι πολύ πιθανότερο να:

ADAPTIT: Στην εποχή του ΙοΤ η κυβερνοασφάλεια είναι κρίσιμης σημασίας της Φωτεινής Παπαγιαννάκη, cyber security manager της Adaptit Η σημασία της κυβερνοασφάλειας είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Αυτό δεν είναι απλά μια φράση-κλισέ. Το μόνο που χρειάζεται κανείς είναι να ενημερωθεί για τις κυβερνοεπιθέσεις που πραγματοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στην Ελλάδα, για να καταλάβει ότι ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από ποτέ. Άλλωστε, είμαστε σε μια περίοδο όπου τα πάντα διασυνδέονται μεταξύ τους. Τα οφέλη από αυτή τη διασύνδεση όσον αφορά την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα, ειδικά για τις επιχειρήσεις, είναι τεράστια. Αλλά, ταυτόχρονα, τεράστιο είναι και το ρίσκο που συνοδεύει αυτή τη διασύνδεση. Υπάρχουν διάφορες κυβερνοαπειλές για τις επιχειρήσεις. Κυβερνοαπειλές που υπάρχουν εδώ και αρκετά χρόνια, όπως είναι το DDoS, αλλά και προκλήσεις, όπως είναι οι επιθέσεις που έχουν ως στόχο τα «λύτρα», με το ransomware να αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους. Οι προκλήσεις αυξάνονται. Η αξιοποίηση Internet of Things (IoT) τεχνολογιών σημαίνει ότι μια επιχείρηση χρησιμοποιεί υπολογιστικές συσκευές που βρίσκονται ενδεχομένως σε απομακρυσμένα σημεία ή που είναι διάσπαρτες μέσα στο εταιρικό δίκτυο. Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που αυτές οι συσκευές «απομακρύνονται», ο κίνδυνος παραβίασής τους αυξάνεται. Για τον λόγο αυτό, στην Adaptit, θέλοντας να παρέχουμε στους πελάτες μας ολοκληρωμένες λύσεις κυβερνοασφάλειας, έχουμε επιλέξει να κινηθούμε και προς την κατεύθυνση του OT (Operational Technology) security, συνεργαζόμενοι με μια κορυφαία εταιρεία του χώρου, όπως είναι η Nozomi Networks, δι-

ατηρώντας, μεταξύ άλλων κατασκευαστών, την πολυετή συνεργασία μας με τη Netscout/ Arbor Networks, ηγέτιδα παγκοσμίως για προστασία από κυβερνοεπιθέσεις DDoS. Στην Ελλάδα, δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ότι έχουν γίνει σημαντικά και ταχέα βήματα από την πλευρά των επιχειρήσεων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, και την ανάγκη αυτή ανέδειξε σημαντικά η Covid εποχή και το “remote work”. Όμως, το ζήτημα είναι ότι οι κυβερνοεγκληματίες κινούνται εξίσου γρήγορα, πράγμα που σημαίνει ότι η προσπάθεια πρέπει να είναι συνεχής. Τι πρέπει να κάνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις; Καταρχάς, να έχουν τους κατάλληλους συνεργάτες, που θα τους βοηθήσουν να προλάβουν αλλά και να αντιμετωπίσουν τις όποιες κυβερνοαπειλές υπάρξουν. Θα πρέπει να κατανοήσουν ότι είναι μια «μάχη» που χρειάζονται συνεργάτες που θα βρίσκονται διαρκώς δίπλα τους και θα έχουν την τεχνογνωσία για να τους βοηθήσουν. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς στόχους μας στην Adaptit. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να δώσουν και έμφαση στην εκπαίδευση των εργαζομένων τους. Ο ανθρώπινος παράγοντας ήταν, είναι και θα συνεχίσει να είναι το πιο «αδύναμο» σημείο όσον αφορά την κυβερνοπροστασία μιας επιχείρησης. Κάτι που σημαίνει ότι προκειμένου μια εταιρεία να αισθάνεται «ασφαλής», θα πρέπει να επενδύσει τόσο σε τεχνολογικές λύσεις και συνεργασίες όσο και στην κατάλληλη κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού της. ΧΡΗΜΑ 37

φάκελος - cybersecurity

BEWISE: Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν σημαντικό έλλειμμα ψηφιακής ασφάλειας

του Μενέλαου Μακρυγιάννη, CEO και founder της Bewise Καθώς όλη η λειτουργία σήμερα των μη παραγωγικών επιχειρήσεων γίνεται ηλεκτρονικά, τα βασικά ερωτήματα που αφορούν στην ψηφιακή ασφάλεια των επιχειρήσεων είναι «πόσο μπορεί να αντέξει η επιχείρησή σας χωρίς πρόσβαση στα αρχεία της ή στο email της» και «πόσο θα επηρεαστεί η φήμη της εταιρείας ή τι πρόβλημα θα φέρει η υποκλοπή των δεδομένων της και η ευρεία διάθεσή τους στο dark-web». Τα προβλήματα ποικίλλουν και θα μπορούσαμε να τα διαχωρίσουμε σε δύο κύριες κατηγορίες:

1. Από τη μία πλευρά, οι κυβερνοεπιθέ-

σεις θα επηρεάσουν και ίσως θα σταματήσουν την εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησής μας. Η επίθεση μπορεί να κοστίσει από το να χάσουμε (να μην έχουμε) πρόσβαση στα αρχεία μας, στα δεδομένα μας, να μην έχουμε τη δυνατότητα να τιμολογούμε, να χάσουμε όλες τις πληροφορίες σχετικά με τις πωλήσεις ή το ιστορικό τιμολογήσεων, υποχρεώσεων κ.λπ.

2. Από την άλλη πλευρά, ένα πάρα πολύ

σημαντικό πρόβλημα αφορά τη χρήση των δεδομένων μας ή των δεδομένων των πελατών μας από αυτούς τους τρίτους, για παράδειγμα, αν μας υποκλέψουν δεδομένα που αφορούν τους μισθούς που δίνει η εταιρεία στους υπαλλήλους της, οι πληροφορίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν περαιτέρω για επιθέσεις, απειλές κ.λπ.

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Σε ό,τι αφορά στην εικόνα του βαθμού ψηφιακής ασφάλειας των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, σίγουρα οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν μείνει σημαντικά πίσω σε επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα, εν μέρει και λόγω της οικονομικής συγκυρίας. Άλλωστε τα κόστη σε αυτήν την περίπτωση γίνονται εμφανή μόνο στην περίπτωση που συμβεί κάποιο incident. Τότε, συνήθως, αντιλαμβάνεται το top management του κινδύνους και τα ρίσκα και αναλαμβάνει δράση. Τα τελευταία χρόνια, και μετά από σωρεία επιθέσεων που ξέσπασαν σε πάρα πολλές ελληνικές εταιρείες, η εικόνα έχει διορθωθεί και υπάρχει πλέον επίγνωση των κινδύνων και της κρισιμότητας των σχετικών επενδύσεων που θα κάνουν την επιχείρηση/οργανισμό λιγότερο ευάλωτη. Σε ό,τι αφορά στις βέλτιστες πρακτικές που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις προκειμένου να είναι ψηφιακά ασφαλείς, το τελευταίο διάστημα έχει παρατηρηθεί αυξημένη δραστηριότητα σε κυβερνοεπιθέσεις και πιο συγκεκριμένα επιθέσεις τύπου ransomware. Στην Bewise προτείνουμε λύσεις που καλύπτουν όλο το φάσμα για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Σας εφιστούμε την προσοχή και προτείνουμε τα παρακάτω βήματα σαν το πρώτο στάδιο για την αντιμετώπιση ή και την αναχαίτιση τέτοιου είδους επιθέσεων: Βεβαιωθείτε ότι όλα τα λογισμικά, οι εφαρμογές και τα συστήματα είναι πάντα ενημερωμένα. Οι περισσότερες επιτυχημένες επιθέσεις έχουν γίνει μέσω συστημάτων που, λόγω μη πλήρους παραγωγικής χρήσης, είχαν παραλειφθεί

και δεν χρησιμοποιούσαν λειτουργικά και εφαρμογές με τις πιο up-to-date ενημερώσεις. Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει η σωστή προστασία για όλα τα τερματικά σημεία και τους servers, υιοθετώντας μια λύση Endpoint Antivirus, όπως και ασφάλεια για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του οργανισμού. Ειδικά για την περίμετρο του δικτύου και την απομακρυσμένη πρόσβαση, απαιτείται μια σύγχρονη υλοποίηση με συσκευές UTM, Zero Trust VPN και στην περίπτωση που υπάρχει online εφαρμογή, λύση WAF. Κρατάτε πάντα αντίγραφο των δεδομένων σας με εξειδικευμένο λογισμικό τήρησης αντιγράφων ασφαλείας και σαν βέλτιστη πρακτική σε 3 διαφορετικά αντίγραφα σε διαφορετικά σημεία, π.χ. στην υποδομή, σε backup server, στο cloud και πάντα σε εξωτερικό δίσκο ή/και ταινία για offsite backup. Ένα από τα σημαντικότερα σημεία είναι η διαρκής εκπαίδευση του προσωπικού σε «τρόπους/μεθοδολογίες/διαδικασίες» που ακολουθούν οι χάκερς, ώστε να μπορούν να διακρίνουν τι μπορεί να είναι επικίνδυνο/παράξενο/όχι συνηθισμένο κ.λπ. για τον οργανισμό. Παράλληλα, με συνεχή εκπαίδευση και ανεπτυγμένα εργαλεία, θα καταφέρουμε μια πιο ολοκληρωμένη γνώση σε κινδύνους και στην ασφάλεια γενικότερα.

φάκελος - cybersecurity

CHECK POINT: Στο στόχαστρο των εγκληματιών του κυβερνοχώρου οι υπηρεσίες cloud

της Κωνσταντίνας Κούκου, cyber security specialist της Check Point Software Technologies Ltd Με το νέο μοντέλο υβριδικής εργασίας, βλέπουμε τους οργανισμούς να μετακινούν όλο και περισσότερο το workload τους σε cloud περιβάλλοντα. Αυτός ο μετασχηματισμός προσφέρει μεγάλα οφέλη ευελιξίας και επεκτασιμότητας στους οργανισμούς, ωστόσο συνοδεύεται από εγγενείς και αυξημένους κινδύνους για την ασφάλεια. Ένα πολύ απλό σφάλμα παραμετροποίησης μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρο τον οργανισμό σε πιθανούς threat actors, που δεν χρειάζεται πλέον να εισβάλουν στο κέντρο δεδομένων για πρόσβαση στα κρίσιμα δεδομένα ή να διεξαγάγουν επιθέσεις ransomware. Ο Gartner προβλέπει ότι έως το 2025 το 99% των ζητημάτων ασφάλειας στο cloud θα είναι αποτέλεσμα ανθρώπινου λάθους κατά την παραμετροποίηση των υποδομών και της ασφάλειας στο cloud. Σε μια εποχή που οι οργανισμοί εξαρτώνται όλο και περισσότερο από προμηθευτές public cloud, όπως AWS, Microsoft Azure, IBM και Google Cloud Platform για την ασφαλή διαχείριση των δεδομένων τους, υπάρχει έντονη ανησυχία σχετικά με το ότι οι εσφαλμένες ρυθμίσεις και άλλες ευπάθειες στο cloud είναι πιθανό να αυξηθούν ραγδαία. Όπως περιγράφεται στην έκθεση Security Report 2022 Check Point Software, το προηγούμενο έτος καταγράφηκαν πολλές επιθέσεις, οι οποίες εκμεταλλεύτηκαν ευπάθειες στις υπηρεσίες κορυφαίων παρόχων cloud. Η ασφάλεια στο cloud είναι πολύπλοκη και με multi cloud περιβάλλοντα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη. Επομένως, η ορθή στρατηγική είναι εκείνη που επιτρέπει την ενοποιημένη ασφάλεια σε όλες τις cloud πλατφόρμες σε μια λύση που να παρακολουθεί όλες τις κακόβουλες δραστηριότητες και να μειώνει τον φόρτο εργασίας, αυτοματοποιώντας πολλές διεργασίες, όπως ενημερώσεις πολιτικών. Απαιτείται μια προσέγγιση διαχείρισης

ασφάλειας μέσα από μια κεντρικοποιημένη κονσόλα για όλες τις υποδομές στο cloud, ώστε να υπάρχει άμεση και πλήρης εποπτεία για όλα τα συμβάντα ασφαλείας και έτσι να παρέχεται η δυνατότητα εστίασης μόνο σε εκείνα που πραγματικά αξιολογούνται ως υψηλής προτεραιότητας. Πριν οποιαδήποτε επιλογή λύσης, άξιο είναι να ερευνηθεί πώς αντιμετωπίζονται οι αναδυόμενες και οι zero-day απειλές από τον κάθε κατασκευαστή. Το ThreatCloud της Check Point χρησιμοποιεί περισσότερες από 30 τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης για τον εντοπισμό απειλών σε πραγματικό χρόνο, ώστε να μπορούν να αποκλειστούν προτού εισέλθουν τόσο στο cloud εταιρικό περιβάλλον όσο και στο on-premise δίκτυο ή στις συσκευές των τελικών χρηστών.

COSMOS: Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν μπαίνουν στην ουσία της κυβερνοασφάλειας

του Άρη Χατζηπαπά, Cyber & ICT Security Consultant, CCO, DPO, BU Managed Services for Infrastructure της Cosmos Business Systems Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων, η μεταφορά των εφαρμογών στο cloud και η αύξηση της απομακρυσμένης εργασίας έχουν ως αποτέλεσα την αύξηση των απειλών της κυβερνοασφάλειας. Νέες απειλές εμφανίζονται συνεχώς, δυσκολεύοντας την προστασία των εταιρικών δεδομένων, δημιουργώντας ανασφάλεια σε θέματα security ανάμεσα στους επαγγελματίες όλων των κλάδων. Οι βασικότεροι ψηφιακοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις διαχωρίζονται σε 2 πυλώνες:

1. Τις απειλές στην επιχειρησιακή συνέ-

χεια (Availability & Business Continuity Threads) με πλαίσιο και οδηγό το αντίστοιχο ISO22301, το οποίο αναπτύσσει με μεγάλο βάθος τη διαδικασία επιχειρησιακής συνέχειας, με στόχο τη συνέχιση της επιχειρηματικότητας μέσα από απειλές ή καταστροφές.

2. Τις επιπτώσεις από διαρροή εταιρι-

κών και προσωπικών δεδομένων (Confidentiality Risks-GDPR) με βάση και τα πρόστιμα που επιβάλλονται από τον κανονισμό GDPR, ειδικά σε ειδικού ενδιαφέροντος υπηρεσίες και φορείς δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα (νοσοκομεία, σχολεία, ΜΚΟ, ναυτιλιακές κ.λπ.). Οι απειλές δεν πρέπει να περιοΧΡΗΜΑ 39

φάκελος - cybersecurity ρίζονται στη νομική και μόνο διάσταση, αλλά οφείλουν να συμπεριλαμβάνουν και μελέτες Infrastructure Security και Privacy Risk με τη συμμετοχή Cybersecurity συμβούλου στην ομάδα του DPO. Οι DPIA (μελέτες επίπτωσης ιδιωτικότητας) πρέπει να γίνουν πιο διαδεδομένες, ιδίως στην τηλεκπαίδευση, την τηλεργασία και τις ιατρικές εφαρμογές. Η ψηφιακή ασφάλεια των ελληνικών επιχειρήσεων περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό κυρίως στα γνωστά και κλασικά εργαλεία Penetration Test & SOC, χωρίς να μπαίνουμε στην ουσία της κυβερνοασφάλειας (έλλειψη εκπαίδευσης, έλλειψη εσωτερικών διαδικασιών και ελέγχων, μη παρακολούθηση μετρήσεων κ.ά.). Συνήθως ο χρήστης δεν γνωρίζει πώς θα ξεχωρίσει το κακόβουλο λογισμικό στις phishing καμπάνιες. Το backup της βάσης δεδομένων δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ αν λειτουργεί. Η δωρεάν κρυπτογράφηση των Windows 10 laptop και δίσκων δεν χρησιμοποιείται όσο θα έπρεπε. Τα μισά εταιρικά δεδομένα μεταφέρονται ελεύθερα στα προσωπικά gmail/dropbox των χρηστών και οι developers κρατούν αντίγραφα των databases εκτός εταιρείας. Η βέλτιστη πρακτική για τη συνολική παρακολούθηση του βαθμού εταιρικής προστασίας είναι τα διάφορα metrix, Key Performance Indicators & Key Risk Indicators. Ο κύκλος του Plan-Do-Check-Act υποστηρίζεται από τις απαραίτητες αυτές μετρήσεις σε κάθε βήμα ως οδηγός αυτοβελτίωσης. Έτσι, δηλώσεις εφησυχασμού όπως «είμαστε καλά στο security» ή «έχω antivirus & firewall, δεν χρειάζομαι κάτι άλλο», «είμαι στο cloud, άρα είμαι ασφαλής» προφανώς δεν ισχύουν εξ ορισμού, αλλά και στον βαθμό που αληθεύουν, θα πρέπει να συνοδεύονται με τις κατάλληλες μετρήσεις. Αυτές θα πρέπει στην πορεία 12 μηνών να δείχνουν σαφώς τη θετική κατεύθυνση ως τεκμήριο για τα επόμενα βήματα. Επιπρόσθετη σημαντική πρακτική θα ήταν η ανάλυση της ασφάλειας με βάση τα ρίσκα και όχι τα προϊόντα (Risk-Based Security Assessment). Πώς θα αποφύγω τη μαζική μόλυνση αρχείων στον file server; Πώς θα αποφύγω τη διαρροή προσωπικών δεδομένων αν κλαπεί το laptop του λογιστηρίου; Πώς 40

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

θα λειτουργήσω αν το Rack στο computer room πάψει να λειτουργεί, λόγω μικρής διαρροής νερού από την οροφή ή μικρής τοπικής φωτιάς; Κάθε ρίσκο απαιτεί συνδυασμό δράσεων, προϊόντων και διαδικασιών και δεν αντιμετωπίζεται σε καμία περίπτωση μονοσήμαντα.

ESET: Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στην κυβερνοασφάλεια

του Δημήτρη Καραπάνου, brand manager της ESET Hellas Ενώ το 2020 ήταν μια χρονιά με επιθέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, κατά το 2021 κυριάρχησαν εξαιρετικά σοβαρές ευπάθειες τύπου ransomware, malware και phishing. Το 2021, το ransomware, το οποίο στην έκθεση απειλών της ESET για το τέταρτο τρίμηνο του 2020 είχε χαρακτηριστεί «πιο επιθετικό από ποτέ», ξεπέρασε τις χειρότερες προσδοκίες, με επιθέσεις εναντίον κρίσιμων υποδομών, εξωφρενικές απαιτήσεις λύτρων και συναλλαγές bitcoin αξίας άνω των 5 δισ. δολ. που συνδέονται με πιθανές πληρωμές ransomware, μόνο για το πρώτο εξάμηνο του 2021. Το 2022, εκτιμούμε ότι το ransomware θα συνεχίσει να κρυπτογραφεί και να κλέβει τα δεδομένα των χρηστών, στοχεύοντας όμως αυτή τη φορά στο «μεγάλο κόλπο», δηλαδή σε μεγάλες παγκόσμιες εταιρείες με δυνατότητα καταβολής σημαντικών λύτρων. Κι ενώ οι στοχοποιημένες επιθέσεις ήταν οι πιο συνηθισμένες το 2021, μπορούμε να πούμε ότι και οι μαζικές εκστρατείες δεν έχουν εκλείψει εντελώς. Παράλληλα, το 2021 υπερδιπλασιάστηκαν οι ανιχνεύσεις απειλών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μια πύλη εισόδου για χιλιάδες επιθέσεις. Η τάση αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των μηνυμάτων ηλεκτρονικού «ψαρέματος» (phishing), η οποία αντιστάθμισε τη ραγδαία μείωση των επιθέσεων του κα-

κόβουλου λογισμικού Emotet σε συνημμένα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Το τρίτο τετράμηνο, το Emotet, ένα διαβόητο trojan, ανενεργό για το μεγαλύτερο μέρος του έτους, όπως απεικονίζεται στην έκθεση, «αναστήθηκε» από τους νεκρούς. Τέλος, αναφορικά με το malware, θα πρέπει να τονιστεί ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο ανθεί και, σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα της ESET, η αυξητική τάση θα παραμείνει και μετά την πανδημία. Και είναι προφανές ότι αυτός ο αντίκτυπος της πανδημίας στις αγοραστικές μας συνήθειες είναι άμεσα συνδεδεμένος με μια σειρά απειλών e-commerce threats, όπως το e-commerce plugin malware και το IIStealer malware, που εντόπισαν οι ερευνητές της ESET και που είναι ένας ιδιαίτερα εξελιγμένος τρόπος κλοπής πιστωτικών καρτών πελατών. Και, βεβαίως, για τα καταστήματα λιανικής οι κίνδυνοι αυτοί ενισχύονται από την παρουσία αυστηρών κανονισμών προστασίας δεδομένων, όπως το GDPR. Όσον αφορά στις λύσεις, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις και ακριβώς για αυτό η βέλτιστη πρακτική κυβερνοασφάλειας θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλαπλά επίπεδα, από τον τελικό χρήστη έως το τελικό σημείο. Με άλλα λόγια, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα θα καθορίζεται όλο και περισσότερο από το πόσο καλά στοιχίζονται οι στρατηγικές κυβερνοασφάλειας των επιχειρήσεων που έχουν ως βάση τον κίνδυνο.

φάκελος - cybersecurity

FORTINET: Η σωστή κυβερνοασφάλεια απαιτεί αλληλεπίδραση και πολυεπίπεδη προσέγγιση

του Βασίλη Τζανακάκη, enterprise sector sales manager της Fortinet για την Ελλάδα Πρόσφατα, βρέθηκα σε μια συζήτηση όπου στελέχη ασφαλιστικών εταιρειών συζητούσαν την τάση (και την ανάγκη) δημιουργίας νέων προϊόντων για την κάλυψη περιστατικών από κυβερνοεπιθέσεις (ransomware κ.ά.) σε ιδιώτες, αλλά κυρίως σε επιχειρήσεις. Στη συζήτηση είχα κληθεί να συμμετάσχω για να συνεισφέρω στο μέρος σχετικά με τις υπάρχουσες δυνατότητες προστασίας και το επίπεδο που μπορεί κάποιος οργανισμός να διαφυλάξει τα πιο σημαντικά πάγιά του, δηλαδή τα δεδομένα του. Το συγκεκριμένο “debate” κατέληξε στους εξής δύο κύριους προβληματισμούς: Πόσο, τελικά, αξιολογούνται τα δεδομένα (data) ενός οργανισμού και τι ζημιά μπορεί να υποστεί από πρόστιμα, αλλά κυρίως από αρνητικές επιπτώσεις στη φήμη και την αξιοπιστία του αν δεχτεί κάποια κυβερνοεπίθεση; Ποια είναι η βέλτιστη προσέγγιση στη θωράκιση μιας εταιρείας προκειμένου να προφυλαχτεί συνολικά και αντίστοιχα να μπορεί να ασφαλιστεί (ή να αποφύγει επιπλέον κόστος ασφάλισης); Στο πρώτο ερώτημα, είναι κατανοητό ότι η απάντηση δεν είναι αισιόδοξη. Μπορεί να κυμανθεί από απλά ένα ισχυρό οικονομικό χτύπημα, μια αρνητική επίπτωση της αγοράς στο brand name έως και την πλήρη κατάρρευση (ανάλογα το μέγεθος και το είδος της εταιρείας). Το δεύτερο ερώτημα όμως απαντάται αισιόδοξα και αποτελεί και τη λύση στο πρώτο. Στις μέρες μας, υπάρχουν οι τεχνολογίες για να αποτρέψουν κυβερνοεπιθέσεις κάθε μεγέθους και επιπέδου. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επενδύσουν είτε σε στελέχη εσωτερικά στη δομή τους είτε σε εξωτερικούς συνεργάτες ΧΡΗΜΑ 41

φάκελος - cybersecurity (ανάλογα το μέγεθός τους), ώστε να ετοιμαστούν και να «χτίσουν» την ασφάλειά τους. Δυστυχώς, δεν υπάρχει αυτό που ακούω να ζητείται πολλές φορές από επιχειρηματίες: μια λύση, ένα λογισμικό, ένα σύστημα που απλά θα το προμηθευτούν και θα τους καλύψει συνολικά. Η ασφάλεια είναι πολυεπίπεδη και απαιτεί ξεχωριστή προσέγγιση/λύση όσον αφορά τους χρήστες και τις συσκευές τους, τις υποδομές δικτύου (LAN & WAN), τις υποδομές πληροφορικής (ΙΤ), τις εξειδικευμένες μηχανολογικές υποδομές παραγωγής (ΙΟΤ & ΟΤ), τις εφαρμογές και τα δεδομένα που φιλοξενούνται σε public clouds κ.λπ. Αυτό οδηγεί συχνά τους οργανισμούς και τα στελέχη τους στο να επενδύουν σε λύσεις και τεχνολογίες που λειτουργούν απομονωμένα, δημιουργώντας ένα σύνθετο περιβάλλον προστασίας και εν τέλει μη διαχειρίσιμο κεντρικά, αφήνοντας «ανοιχτά παράθυρα» σε επίδοξους «ληστές». Η απάντηση σε αυτό το πρόβλημα απαντάται ήδη από τους περισσότερους και πιο αξιόπιστους συμβούλους αγοράς σε παγκόσμιο επίπεδο (Gartner κ.ά.). Οι υπεύθυνοι σύμβουλοι ασφάλειας των οργανισμών θα πρέπει να σκέφτονται, πλέον, πολύ σοβαρά την αλληλεπίδραση αυτών των ξεχωριστών λύσεων και τεχνολογιών που επιλέγουν, ειδικά στις μέρες μας, όπου οι δικτυακές υποδομές και οι υποδομές ασφάλειας τείνουν να συγχωνεύονται. Η τηλεμετρία, η ανταλλαγή πληροφοριών, σημάτων κινδύνου και ενεργειών σε πραγματικό χρόνο και αυτοματοποιημένα (για παράδειγμα, να δίνεται αυτόματα εντολή από το σύστημα προστασίας χρηστών End Point Detect & Response-EDR προς το τείχος προστασίας-Firewall και αντίστοιχα τους μεταγωγείς switches να απομονώσουν τη συγκεκριμένη συσκευή του χρήστη που έχει παραβιαστεί) είναι η πλέον αξιόπιστη και αποτελεσματική προσέγγιση ώστε να σταματούν έγκαιρα κακόβουλες ενέργειες. Οι αναγκαίες λύσεις και τεχνολογίες όπως EDR & ZTNA, Email security, NAC & NDR, Firewalls & WAFs, Switches & Access Points, Sandbox, SD-WAN, Anti-DDoS, SIEM, SOAR, 42

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Cloud security κ.ά. θα πρέπει να είναι στον μέγιστο δυνατό βαθμό διασυνδεδεμένες κάτω από μια κοινή πλατφόρμα ελέγχου και διαχείρισης. H Fortinet, εκτός από ηγέτης στην παγκόσμια αγορά του Cybersecurity, είναι και η μοναδική εταιρεία που έχει επενδύσει ακριβώς σε αυτή τη στρατηγική. Διαθέτοντας το ευρύτε-

ρο portfolio λύσεων ασφάλειας και υποδομών δικτύου (Security-Driven Networking), αναπτύσσει τεχνολογίες ασφάλειας που καλύπτουν όλο το εύρος ασφάλειας (από τον χρήστη, στις εφαρμογές, στις υποδομές δικτύων & Datacenter έως το Cloud), μεσαίων και μεγάλων οργανισμών.

OFFICE LINE: Απαραίτητη η λογική “Zero Trust” στην κυβερνοασφάλεια

του Πέτρου Λιβάνιου, technology advisory manager της Office Line Η επιτακτική ανάγκη για ασφαλή και παραγωγική απομακρυσμένη εργασία απαιτεί από τους οργανισμούς να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο προστατεύονται από τις κυβερνοαπειλές. Η εργασία εξ αποστάσεως εντείνει την ανάγκη για δρομολόγηση περισσότερης κίνησης σε εφαρμογές cloud, παρά στο εσωτερικό δίκτυο. Η δυναμική που έχει αποκτήσει το υβριδικό μοντέλο εργασίας απαιτεί από τους διαχειριστές συστημάτων, όλο και πιο συχνά, να παρέχουν πρόσβαση σε εφαρμογές και υπηρεσίες που υπάρχουν πέρα από τα όρια που μπορούν να προσφέρουν τα παραδοσιακά εταιρικά δίκτυα.

Το μοντέλο “Zero Trust” για την ασφάλεια στην πληροφορική διαφυλάσσει την παροχή ενός προστατευμένου περιβάλλοντος, θεωρώντας το Internet ως το προκαθορισμένο άκρο σύνδεσης. Βασισμένο στην αρχή “Verified Trust”, το μοντέλο “Zero Trust” εφαρμόζει την αυτονόητη εμπιστοσύνη που υποτίθεται ότι υπάρχει μέσα σε ένα εταιρικό δίκτυο. Αντί να υποθέσουμε ότι όλες οι υπηρεσίες που εξυπηρετούνται πίσω από ένα εταιρικό τείχος προστασίας είναι ασφαλείς, το “Zero Trust” μάς συμβουλεύει να «μην εμπιστευόμαστε κανένα και να επαληθεύουμε πάντα». Έτσι, κάθε αίτημα πρόσβασης είναι πλήρως πιστοποιημένο, εξουσιοδοτημένο και κρυπτογραφημένο πριν από την παροχή πρόσβασης. Καθώς ολοένα και περισσότεροι εργαζόμε-

νοι χρησιμοποιούν εφαρμογές cloud και τις προσωπικές τους συσκευές για την εκτέλεση των καθηκόντων τους, πλέον δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην παρακολούθηση και την προστασία των συσκευών. Με την ανάπτυξη των υπηρεσιών Microsoft 365 Defender, προσφέρουμε μια κορυφαία λύση, με την οποία μπορούμε να εντοπίζουμε, να αποτρέπουμε και να απαντάμε σε απειλές που επηρεάζουν όλες τις συσκευές ενός οργανισμού. Τέλος, η προστασία των εταιρικών δεδομένων για κάθε μοντέρνο περιβάλλον εργασίας είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον σύγχρονο χώρο εργασίας. Το Microsoft 365 περιλαμβάνει ενσωματωμένες λύσεις DLP, που βοηθούν στην αποφυγή απώλειας δεδομένων, χωρίς να επιβραδύνουν την εξέλιξη και τις εργασίες της επιχείρησής σας. Με εύκολα εργαλεία σε μια ενιαία πλατφόρμα που προστατεύει τα δεδομένα, δημιουργούμε το περιβάλλον για να αναγνωρίσετε, να προστατεύσετε και να ελέγξετε τα δεδομένα σας σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η Office Line, ως πιστοποιημένος Gold Microsoft Security Partner, επενδύει συνεχώς στην επιμόρφωση των ανθρώπων της στον τομέα αυτό. Έχοντας την εμπειρία από επιτυχημένες υλοποιήσεις, έχει καταφέρει να διαπρέψει στον κλάδο, αποκτώντας το υψηλότερο επίπεδο πιστοποίησης στις λύσεις Security της Microsoft. Συγκεκριμένα, πληρώντας τα υψηλά κριτήρια πιστοποίησης, είναι η μοναδική εταιρεία που διαθέτει όλα τα Microsoft Security Advanced Specializations. Τα Advanced Specializations πιστοποιούν τη μεθοδολογία, την υψηλή τε-

φάκελος - cybersecurity

χνογνωσία και την ικανότητα να ικανοποιεί ταχύτατα κρίσιμα αιτήματα επιχειρήσεων που επιζητούν την απρόσκοπτη και ασφαλή επιχειρησιακή λειτουργία. Έτσι, όλοι οι χρήστες, οι συσκευές, οι εφαρμογές και τα εταιρικά δεδομένα είναι ασφαλή και άμεσα διαθέσιμα πάντα και από παντού.

ΟΜΙΛΟΣ ΟΤΕ: Η κυβερνοασφάλεια αναπόσπαστο μέρος του ψηφιακού μετασχηματισμού

του Κωνσταντίνου Παπαπαναγιώτου, ICT senior sales segment leader του Ομίλου ΟΤΕ Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα προχωρά τα τελευταία χρόνια με πολλαπλά οφέλη για οργανισμούς και επιχειρήσεις. Παράλληλα, όμως, ιδίως στη μετά-Covid εποχή, οι cyber κίνδυνοι, ιδίως οι επιθέσεις τύπου ransomware ή phishing, έχουν αυξηθεί σημαντικά. Ως αποτέλεσμα, αυξάνεται η κρισιμότητα ύπαρξης μηχανισμών κυβερνοασφάλειας για την απρόσκοπτη λειτουργία των ψηφιακών συστημάτων και την επιχειρηματική συνέχεια. Ο Όμιλος ΟΤΕ αποτελεί συνεργάτη επιλογής για όσους αναζητούν σύγχρονες λύσεις ψηφιακής ασφάλειας για την ενίσχυση των μηχανισμών προστασίας των συστημάτων και των εφαρμογών τους. Διαθέτει ήδη μεγάλη εμπειρία και τεχνογνωσία παροχής υπηρεσιών Cybersecurity, έχοντας στο πελατολόγιό του μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις σχεδόν όλων των κλάδων της αγοράς.

Επιπλέον, προσφέρει λύσεις Cyber Security Intelligence, για την ανάλυση και την αξιοποίηση πληροφοριών, με στόχο την ταχεία και με ακρίβεια αναγνώριση των απειλών, καθώς και τη διερεύνηση και αντιμετώπισή τους. Ακόμη παρέχει Cybersecurity λύσεις για εξειδικευμένους κλάδους, όπως η προστασία βιομηχανικών και κρίσιμων υποδομών (OT, ICS & SCADA Security). Παράλληλα, μέσα από το OTE Cyber Defense Center, μπορεί να αναλάβει τη διαχείριση και τον έλεγχο των υποδομών των πελατών του για πιθανά περιστατικά παραβίασης, σε 24ωρη βάση, συμβάλλοντας στον έγκαιρο εντοπισμό και στη γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Είναι βέβαιο ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να συνοδεύεται από αποτελεσματική προστασία από τις ψηφιακές επιθέσεις. Ο Όμιλος ΟΤΕ διαθέτει τις υποδομές, την τεχνογνωσία, τις συνεργασίες και τα κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία για την ψηφιακή θωράκιση οργανισμών και επιχειρήσεων, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και εντοπισμού και αντιμετώπισης.

Οι λύσεις Cyber Security COSMOTE καλύπτουν όλο το φάσμα της κυβερνοασφάλειας και αφορούν τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση. Ειδικότερα, ο Όμιλος ΟΤΕ προσφέρει σε συνεργασία με κορυφαίες εταιρείες (όπως οι Cisco, Check Point και Fortinet), ολοκληρωμένες λύσεις προστασίας του δικτύου, των υποδομών και των δεδομένων των πελατών του. ΧΡΗΜΑ 43

φάκελος - cybersecurity

PYLONES: Ο πιο αδύναμος κρίκος… η κυβερνοασφάλεια των επιχειρήσεων

του Εμμανουήλ Νέτου, CEO της Pylones Ο αδύναμος κρίκος, πλέον, βρίσκεται στην ασφάλεια της online εμπειρίας. Διαμορφώνεται ένα περιβάλλον στο οποίο γίνεται όλο και πιο δύσκολο να κατανοήσει η εκάστοτε εταιρεία αν έχει να κάνει με πραγματικό χρήστη καθώς και το πώς κάθε χρήστης αποκτά πρόσβαση σε δεδομένα της εταιρείας. Καθώς οι οργανισμοί έχουν καταφύγει σε online-focused επιχειρηματικές δραστηριότητες, η αύξηση των bots αυξήθηκε δραματικά. Πρόκειται για μια τάση που επιταχύνθηκε περαιτέρω από την πανδημία, καθώς οι επιτιθέμενοι έχουν διπλασιάσει τις προσπάθειές τους και έχουν αυξήσει τη συχνότητα της απάτης και της κατάχρησης με bοts, με σκοπό την επιβράδυνση ενός site από συντριπτική επισκεψιμότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια τεράστια επιβλαβής επίδραση στην εμπειρία των πελατών και ο χρόνος που απαιτείται για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης με τους πελάτες είναι τεράστιος. Ένας ακόμη σημαντικός «πονοκέφαλος» είναι η χρήση επισφαλών τρόπων πιστοποίησης των χρηστών, που συχνά αποτελεί κερκόπορτα για το δίκτυο του οργανισμού, είτε πρόκειται για περιπτώσεις στις οποίες οι οργανισμοί διαχειρίζονται συναλλαγές (transactions) είτε ακόμα και για την πρόσβαση χρηστών σε ευαίσθητους εσωτερικούς πόρους. Οι επιχειρήσεις, λοιπόν, έχουν ανάγκη να προφυλαχθούν από τις συνεχώς αυξανόμενες απειλές, όπως credential stuffing, account takeover, scraping, carding καθώς και αυτοματοποιημένες επιθέσεις από bots. Η Pylones Hellas, επιχειρώντας να δώσει απάντηση στις παραπάνω σύγχρονες και εξελιγμένες απειλές, έχει αναπτύξει συνεργασία με δύο κορυφαίους στον χώρο κατασκευαστές. Τη SHAPE Security, που εξειδικεύεται στην 44

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

καταπολέμηση της online εξαπάτησης και το bot detection, και την OKTA, που είναι η #1 Identity Platform στον κόσμο που προσφέρει στο cloud IDaaS υπηρεσίες. H SHAPE Security, η οποία αποτελεί πλέον μέλος της F5, διαθέτει πλατφόρμα η οποία επικεντρώνεται στην κατανόηση της πρόθεσης ενός χρήστη που προσπαθεί να πιστοποιηθεί και σε πραγματικό χρόνο μέσω της τεχνητής νοημοσύνης (AI) προσπαθεί να αναλύσει τη συμπεριφορά του και να διαπιστώσει αν πρόκειται για κανονικό χρήστη ή για bot. Η ΟΚΤΑ πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα και προστατεύει την online ταυτότητα των χρηστών χρησιμοποιώντας πολλαπλούς τρόπους πιστοποίησης, όπως με χρήση push notifications, αλλά και βιομετρικούς δείκτες, όπως δακτυλικό αποτύπωμα, αναγνώριση φωνής και ίριδας. Η συγκεκριμένη cloud πλατφόρμα προσφέρει ένα πραγματικά τεράστιο οικοσύστημα από έτοιμες συνδέσεις για γνωστές εφαρμογές ενώ επίσης εξαλείφει την ανάγκη για χρήση παραδοσιακού login με χρήση password (passwordless login), βελτιώνοντας το user experience.

φάκελος - cybersecurity

SPACE HELLAS: Η κυβερνοασφάλεια έχει αποτέλεσμα μόνο με προσαρμογή στις εκάστοτε ιδιαίτερες επιχειρησιακές ανάγκες του Ανδρέα Γ. Παπίδα, cybersecurity solutions consultant, Networking Solutions Division της Space Hellas

e-banking site-πελάτης). Συνήθως, εκμεταλλεύονται ευπάθειες και πύλες εισόδου, όπως κάποιο public WiFi δίκτυο.

Σε ό,τι αφορά στους βασικότερους τύπους κυβερνοεπιθέσεων που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επιχειρήσεις ιδιωτικού ή και δημοσίου συμφέροντος, αυτοί συνοψίζονται ως ακολούθως:

5. SQL Injections και Cross Side Scripting (XSS): Ο επιτιθέμενος εισάγει έναν μη επιθυμητό προγραμματιστικό κώδικα στους επιχειρησιακούς servers, αναγκάζοντας τον server να παρέχει προστατευόμενες και ευαίσθητες πληροφορίες. Στην περίπτωση του XSS, o επιτιθέμενος αποστέλλει κομμάτια κώδικα τα οποία εμφανίζονται ότι προέρχονται από αξιόπιστα websites.

1. Malware: Tο modus operandi των εν λόγω επιθέσεων συσχετίζεται με λογισμικό τύπου spyware, trojans, worms, όπως επίσης και με ιούς. Ξεκινούν, κατά κύριο λόγο, από την ενέργεια του εκάστοτε χρήστη να ανοίξει έναν σύνδεσμο ή αρχείο ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ενώ το αποτέλεσμα είναι η αδυναμία πρόσβασης του χρήστη στο επιχειρησιακό δίκτυο, η απώλεια δεδομένων και η δυσλειτουργικότητα εφαρμογών και υποδομών ΤΠΕ. 2. Phishing: Οι εν λόγω επιθέσεις, με υποκατηγορίες το Spear Phishing, το Whaling και το Pharming, βασίζονται στη μαζική αποστολή δόλιων email ή SMS που διατείνονται ότι προέρχονται από αξιόπιστες πηγές και εμπεριέχουν μη νόμιμα αρχεία που συλλέγουν προσωπικές πληροφορίες χρηστών (μεταξύ άλλων, πιθανώς, και τραπεζικά στοιχεία). 3. DDoS (Distributed Denial of Service): Ως κατανεμημένη επίθεση άρνησης υπηρεσίας (Distributed Denial of Service, DDoS) ορίζεται η προσπάθεια από άτομα ή/και ομάδες να καταστεί μια online υπηρεσία (π.χ. ένα website) μη διαθέσιμη και μη ικανή να εξυπηρετήσει αιτήσεις συνδέσεων από χρήστες αυτής. Βασικός στόχος των συγκεκριμένων επιθέσεων είναι η παρακώλυση της λειτουργίας του εκάστοτε website. 4. Man-in-the-Middle (MitM) Attacks: Ο επιτιθέμενος προβαίνει σε υποκλοπή μιας συναλλαγής (Transaction) αποτελούμενης από δύο μέρη (π.χ.

6. Zero-day Exploit: Ο επιτιθέμενος εκμεταλλεύεται προσφάτως ανακοινωμένες ενημερώσεις λογισμικού για να εισαγάγει μη επιθυμητό κώδικα. 7. Rootkits: Εισάγονται και καλύπτονται πίσω από νόμιμα ανεπτυγμένο λογισμικό και αποκτούν πρόσβαση σε passwords. 8. IoT (Internet of Things) attacks: Επιθέσεις που εκμεταλλεύονται την ιδιαιτερότητα του λογισμικού που χρησιμοποιείται για IoT συσκευές.

Εγκατάσταση και αναβάθμιση firewall και συστημάτων ασφαλείας της περιμέτρου του δικτύου. Υλοποίηση λύσεων DDoS. Τακτικές αναβαθμίσεις λογισμικού και προγραμματισμένη λήψη αντιγράφων ασφαλείας. Υλοποίηση λογικής “Zero Trust” και υλοποίηση πρόσβασης μέσω 2FA (2 factor authentication). Κρυπτογράφηση πληροφοριών, όπου αυτό είναι εφικτό. Υλοποίηση MDM (Mobile Device Management), δεδομένου του ότι η περίμετρος πρόσβασης του επιχειρησιακού δικτύου έχει αλλάξει.

Σε ό,τι αφορά στις βέλτιστες πρακτικές που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί προκειμένου να είναι ψηφιακά ασφαλείς, ορισμένες ενδεικτικές πρακτικές είναι οι εξής:

Συνεργασία με SOC (Security Operations Center) διαπιστευμένων οργανισμών.

Εκπαίδευση χρηστών σε θέματα πολιτικής ασφάλειας υπολογιστικών συστημάτων και πληροφοριών.

Υλοποίηση DLP (Data Loss Prevention) συστημάτων.

Υλοποίηση και αναβάθμιση EDR (Endpoint Detection and Response) συστημάτων.

Υλοποίηση WAF (Web Application Firewall). Εξωτερικός έλεγχος (Audit) του οργανισμού και ολιστική εφαρμογή κανονιστικών πλαισίων, όπως ΓΚΠΔ, ISO 27001 κ.λπ., όπως ορίζει το νομικό πλαίσιο, και κατηγοριοποίηση των δεδομένων των οργανισμών ανάλογα με τη στρατηγική τους σημασία.

Τμηματοποίηση (Segmentation) του δικτύου και συμπεριφορική ανάλυση πρόσβασης χρηστών (UEBA). Υλοποίηση λύσεων προστασίας κρίσιμων υποδομών στο επίπεδο του IoT. • • • ΧΡΗΜΑ 45

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

2021

Η «ακτινογραφία» των εξαγωγών και οι επιχειρήσεις που διακρίθηκαν

τις ευκαιρίες που προκύπτουν για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις από το νέο Σχέδιο Ανασυγκρότησης και Εξωστρέφειας της ελληνικής κυβέρνησης, το οποίο παρέχει χρηστικά εργαλεία και πληροφορίες προκειμένου οι επιχειρήσεις να ενισχύσουν την εξαγωγική τους δραστηριότητα σε μια περίοδο κατά την οποία κυριαρχεί ο προβληματισμός για τις γεωπολιτικές συγκρούσεις και τα αυξημένα μεταφορικά κόστη, επικεντρώθηκαν οι εργασίες του Greek Exports Forum & Awards 2021. Παράλληλα, η διοργάνωση ανέδειξε και επιβράβευσε τις επιχειρήσεις που διακρίθηκαν στον εξαγωγικό τομέα, πετυχαίνοντας θετικά αποτελέσματα παρά τον σημαντικό αντίκτυπο των επιπτώσεων της πανδημίας στο σύνολο της οικονομίας. Για δέκατη συνεχή χρονιά, η Ένωση Διπλωματικών Υπαλλήλων Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων (ΕΝΔΥ ΟΕΥ) του Υπουργείου Εξωτερικών σε συνεργασία με την ethosEVENTS, το οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr και το οικονομικό και επενδυτικό περιοδικό ΧΡΗΜΑ διοργάνωσαν το συνέδριο-θεσμός για τον εξαγωγικό τομέα, το Greek Exports Forum, το οποίο και φέτος πραγματοποιήθηκε μαζί με τα Greek Exports Awards 2021.

Χρήστος Κώνστας, Δημοσιογράφος, Head of Content, ethosMEDIA.

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Το Greek Exports Forum & Awards 2021 διεξήχθη υβριδικά την Πέμπτη 3 Μαρτίου 2022, με παράλληλη online μετάδοση των ομιλιών, συζητήσεων και απονομών μέσα από τη LiveOn, την πρώτη πλήρη, all-in-one, ψηφιακή πλατφόρμα για την επιχειρηματική επικοινωνία και τα events, και το τρισδιάστατο ψηφιακό εκθεσιακό της κέντρο, το LiveOn Expo Complex. Επιπλέον, στο πλαίσιο της εκδήλωσης, οι συμμετέχοντες είχαν, την Παρασκευή 4 Μαρτίου, την ευκαιρία να κάνουν προσωπικές ενημερωτικές συναντήσεις (B2B meetings) με εκπροσώπους χορηγών

Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, ethosGROUP.

Αντώνιος Κατεπόδης, Πρόεδρος ΕΝΔΥ ΟΕΥ, Γενικός Σύμβουλος ΟΕΥ Β’, Διευθυντής, Β2 Διεύθυνση Τεκμηρίωσης & Διαχείρισης Ποιότητας, Υπουργείο Εξωτερικών.

Κώστας Φραγκογιάννης, Υφυπουργός Εξωτερικών, Αρμόδιος για την Οικονομική Διπλωματία και την Εξωστρέφεια.

Ιωάννης Σμυρλής, Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, Υπουργείο Εξωτερικών & Πρόεδρος ΔΣ, Enterprise Greece.

Στην εναρκτήρια προσφώνησή του στο Greek Exports Forum, ο κ. Αντώνιος Κατεπόδης, πρόεδρος της ΕΝΔΥ ΟΕΥ, γενικός σύμβουλος ΟΕΥ Β’, διευθυντής της Β2 Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης & Διαχείρισης Ποιότητας του Υπουργείου Εξωτερικών, τόνισε ότι ο κλάδος έχει θεσμική παρουσία 73 ετών, με 60 γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων σε 51 χώρες, με αποστολή την προώθηση της εξωστρέφειας της οικονομίας της χώρας καθώς και την υποστήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται ή επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στις ξένες αγορές. «Βρισκόμαστε σε μια χρονική συγκυρία που όλοι προσαρμόζονται στην πραγματικότητα, μετά την κρίση της Covid-19, την ενεργειακή κρίση, την εκτίναξη του πληθωρισμού, την κρίση στην Ουκρανία» ανέφερε ο ίδιος, σημειώνοντας ότι το 2021 υλοποιήθηκαν 200 δράσεις έναντι 102 το 2020, σε 55 χώρες. Ακολούθησε, με μια σημαντική ομιλία του, κατά την οποία έκανε και την παρουσίαση του νέου «Προγράμματος Εξωστρέφειας», ο κ. Κώστας Φραγκογιάννης, υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για την Οικονομική Διπλωματία και την Εξωστρέφεια, ο οποίος ανέφερε ότι η οικονομική διπλωματία έχει κομβικό ρόλο στον τομέα της εξωστρέφειας. «Στα τελευταία δυόμισι χρόνια, εντείναμε τις προσπάθειές μας ως ΥΠΕΞ, στηρίξαμε τις ελληνικές επιχειρήσεις, πραγματοποιήσαμε δεκάδες ταξίδια. Προωθήσαμε τις ευαίσθητες οικονομικές υποθέσεις, αναβαθμίσαμε τις σχέσεις μας με ΗΠΑ, Γαλλία, Ινδία, Ιράκ, Ιαπωνία. Η παρουσία διεθνών κολοσσών στη χώρα μας είναι γεγονός» επεσήμανε, τονίζοντας: «Προσωπικά, οραματίζομαι τη μετά-Covid Ελλάδα ως περιφερειακή δύναμη, ουσιαστικό παράγοντα σταθερότητας, παράγοντα ευημερίας και ανάπτυξης, την οραματίζομαι ως πόλο καινοτομίας, μια εξωστρεφή Ελλάδα». Ο κ. Ιωάννης Σμυρλής, γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών και πρόεδρος του ΔΣ της Enterprise Greece, στην ομιλία του με τίτλο «Αναδιάρθρωση παραγωγής για αξιοποίηση νέων ευκαιριών-Σχέδιο Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης» ανέφερε: «Έχει επιτευχθεί η αναμόρφωση της οικονομικής διπλωματίας. Η Enterprise Greece και ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ) στέκονται δίπλα στις επιχειρήσεις με σύγχρονα εργαλεία». Ειδικότερα επεσήμανε: «Δημιουργήσαμε νέα εργαλεία, στοχευμένα στην περίοδο των lockdown. Η προσέλκυση επενδύσεων και η προβολή νεοφυών startup θα αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης. Παράλληλα ενεργοποιήσαμε το συμβόλαιο εξωστρέφειας στο οποίο συμμετέχουν παραγωγικοί φορείς». ΧΡΗΜΑ 47

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

και διμερών επιμελητηρίων, ώστε να διερευνήσουν την προοπτική δικτύωσής τους στις αγορές που τους ενδιαφέρουν και να μάθουν με λεπτομέρεια για τις δυσκολίες και τις ευκαιρίες διμερών εμπορικών συνεργασιών.

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

Άδωνις-Σπυρίδων Γεωργιάδης, Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Μπέττυ Αλεξανδροπούλου, Εντεταλμένη Σύμβουλος & Εκτελεστικό Μέλος ΔΣ, Enterprise Greece, Αναπληρώτρια Γενική Επίτροπος Ελλάδας, Expo 2020 Dubai.

Ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνις-Σπυρίδων Γεωργιάδης, ανέφερε στον χαιρετισμό του: «Όσοι ασχολούνται με την ελληνική οικονομία αντιλαμβάνονται ότι η κυβέρνηση σύστησε την καλύτερη επιτροπή ειδικών οικονομολόγων, με επικεφαλής τον νομπελίστα Χρ. Πισσαρίδη. Τα συμπεράσματα της έκθεσης έγιναν κτήμα όλων των υπουργών και στηρίχθηκε σε αυτήν το εθνικό σχέδιο “Ελλάδα 2.0”. Βάλαμε όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία σε ένα πλάνο για να αναπτύξουμε το επιχειρηματικό μας μοντέλο». Κλείνοντας τόνισε: «Η κρίση στην Ουκρανία θα φέρει μεν ανατάραξη σε όλα τα σχέδια, αλλά αυτά θα αρχίσουν να αποδίδουν καρπούς και η Ελλάδα θα είναι μια διαφορετική χώρα». Η κ. Μπέττυ Αλεξανδροπούλου, εντεταλμένη σύμβουλος και εκτελεστικό μέλος του ΔΣ της Enterprise Greece, αναπληρώτρια γενική επίτροπος Ελλάδας στην Expo 2020 Dubai, επεσήμανε: «Πλησιάζουμε άμεσα σε μια φαινομενικά μετά-Covid περίοδο, με αισιόδοξη πορεία, αλλά προκύπτουν νέοι αστάθμητοι παράγοντες, όπως ο πόλεμος, ο οποίος, πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες, προκαλεί ντόμινο ανατιμήσεων σε ενέργεια, καύσιμα κ.τ.λ.». Τόνισε ακόμη πόσο σημαντικό είναι για το brand name το εθνικό στρατηγικό σχέδιο εξωστρέφειας, σημειώνοντας: «Αναπτύξαμε πελατοκεντρική στρατηγική, προχωρήσαμε στον μετασχηματισμό, κάναμε αλλαγές στην οργανωτική δομή, ενσωματώσαμε δράσεις κάτω από δύο άξονες: την πελατειακή βάση και τον αναπτυξιακό μηχανισμό». Ο κ. Γρηγόριος Σταματόπουλος, γενικός διευθυντής του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ), ανέφερε ότι τα τελευταία δύο χρόνια ο ΟΑΕΠ είχε διπλό στόχο: να στηρίξει τις επιχειρήσεις στα δύσκολα χρόνια, κρατώντας παράλληλα κερδοφόρο τον Οργανισμό. «Κάναμε επαφές, αξιολογήσαμε τα καλύτερα μοντέλα ΟΑΕΠ παγκοσμίως και καταλήξαμε σε μοντέλο Ιταλίας. Από Οργανισμός που ασφαλίζει, μετασχηματιστήκαμε σε Οργανισμό με ευρεία γκάμα προϊόντων, μέχρι στο κομμάτι του financing, πάντα σε συνεργασία με το ΥΠΟΙΚ, το ΥΠΕΞ. Αλλάζει ριζικά ο Οργανισμός. Προσβλέπουμε σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Τράπεζα, το Υπουργείο Ανάπτυξης, ως μια εταιρεία στην οποία θα έλθουν οι Έλληνες εξαγωγείς και θα εκμεταλλευτούν τα νέα προϊόντα» τόνισε ο κ. Σταματόπουλος.

Γρηγόριος Σταματόπουλος, Γενικός Διευθυντής, Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων.

Ιανουάριος Μάρτιος - Απρίλιος - Φεβρουάριος 2022 2022

Από αριστερά: Χρήστος Κώνστας, Δημοσιογράφος, Head of Content, ethosMEDIA, Γιώργος Φιλιόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Enterprise Greece, Αντώνιος Κατεπόδης, Πρόεδρος ΕΝΔΥ ΟΕΥ, Γενικός Σύμβουλος ΟΕΥ Β’, Διευθυντής, Β2 Διεύθυνση Τεκμηρίωσης & Διαχείρισης Ποιότητας, Υπουργείο Εξωτερικών, Δρ. Κώστας Ανδριοσόπουλος, Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Ενεργειακής Οικονομίας, Διευθυντής, Κέντρο Ενεργειακής Μετάβασης & Αειφορίας, Audencia Business School.

Γιώργος Φιλιόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Enterprise Greece.

Δρ. Κώστας Ανδριοσόπουλος, Καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Ενεργειακής Οικονομίας, Διευθυντής, Κέντρο Ενεργειακής Μετάβασης & Αειφορίας, Audencia Business School.

Στο πάνελ Ι, με θέμα «Επενδύσεις και εξωστρέφεια στο επίκεντρο του νέου αναπτυξιακού μοντέλου» και συντονιστή τον Χρήστο Κώνστα, δημοσιογράφο-head of Content, ethosMEDIA, ο κ. Αντώνιος Κατεπόδης ανέφερε: «Προσπαθούμε να ενσωματώσουμε ευέλικτες πρακτικές που έχουν εφαρμόσει χώρες-υποδείγματα εξαγωγικής οργάνωσης, και ένα βασικό εργαλείο σε αυτήν την προσπάθεια ενοποίησης είναι το στρατηγικό πεδίο εξωστρέφειας. Το κυριότερο είναι το στρατηγικό σχέδιο του ΥΠΕΞ που έχει ως άξονα την οικονομική διπλωματία και την εξωστρέφεια με 9 στόχους: ενίσχυση διμερών και πολυμερών σχέσεων, προσέλκυση επενδύσεων, ενίσχυση εξαγωγών, παρουσία σε διεθνή έργα, ενεργειακή διασυνδεσιμότητα, δίκτυα μεταφορών-εφοδιαστικές αλυσίδες, τεχνολογίες, στοχευμένη χρήση συνεργασίας, αναβάθμιση δομών οικονομικής διπλωματίας». Ο κ. Γιώργος Φιλιόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Enterprise Greece, ανέφερε: «Υπήρξε εντυπωσιακή αύξηση στις άμεσες ξένες επενδύσεις το 2021, σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, και οι εισροές για το σύνολο του έτους ξεπέρασαν τα 5 δισ. ευρώ, έναντι 2,9 δισ. το 2020. Οι μεγαλύτερες ξένες ροές άμεσων επενδύσεων βεβαιώνουν την άνοδο της οικονομίας ακόμη και εν μέσω πανδημίας. Η αύξηση αυτή αγγίζει το 13% ακόμη και τη χρονιά προ πανδημίας, το 2019. Στην Enterprise Greece παρακολουθούμε τις διεθνείς τάσεις και παρεμβαίνουμε εκεί που υπάρχει ενδιαφέρον με σημαντικές προοπτικές. Υπάρχει συνεχής ροή επενδυτικών αιτημάτων και φακέλων που κατατίθενται στη Διεύθυνση Στρατηγικών Επενδύσεων». Ο δρ. Κώστας Ανδριοσόπουλος, καθηγητής Χρηματοοικονομικών και Ενεργειακής Οικονομίας, διευθυντής στο Κέντρο Ενεργειακής Μετάβασης & Αειφορίας, Audencia Business School, τόνισε: «Διανύουμε δύσκολες εποχές με την ενεργειακή κρίση που ξεκίνησε από το φθινόπωρο του 2021. Με τον πόλεμο, τα πράγματα πάνε στο χειρότερο ως έκβαση και αυτό δημιουργεί μια δύσκολη κατάσταση στις ενεργειακές αγορές. Αυξήθηκε η τιμή του πετρελαίου, πάνω από 100 δολάρια το βαρέλι, και οι αυξήσεις θα μετακυλιστούν στη βιομηχανία και τα νοικοκυριά». Εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για το μεγάλο κόστος του φυσικού αερίου: «Οι τιμές είναι εξωπραγματικές. Αν και ο πόλεμος είναι σε εξέλιξη, οι ροές φυσικού αερίου δεν έχουν σταματήσει. Ήδη κάποιες ενεργειακές τράπεζες έχουν εξαιρεθεί από το SWIFT. Εάν ωστόσο διακοπεί η παροχή φυσικού αερίου, θα έχουμε μια μεγάλη ενεργειακή κρίση, που θα διαρκέσει πολύ καιρό, σίγουρα για όλο το 2022».

ΧΡΗΜΑ 49

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

ΠΑΝΕΛ Ι

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

Παναγιώτης Ζάραγκας, Γενικός Σύμβουλος ΟΕΥ Β’, Υπουργείο Εξωτερικών.

Παντελής Γιαννούλης, Σύμβουλος ΟΕΥ A’, Υπουργείο Εξωτερικών.

Δημήτριος Θωμόπουλος, Διευθύνων Γραμματέας ΟΕΥ Ντουμπάι Πρεσβείας της Ελλάδας στα ΗΑΕ, Υπουργείο Εξωτερικών.

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Ο κ. Παναγιώτης Ζάραγκας, γενικός σύμβουλος ΟΕΥ Β’ του Υπουργείου Εξωτερικών, πραγματοποίησε παρουσίαση της ιταλικής αγοράς: «Η Ιταλία αποτελεί τον πρώτο οικονομικό στρατηγικό εταίρο της Ελλάδας και τον πρώτο προορισμό της ελληνικής εξωστρέφειας». Όπως είπε ο κ. Ζάραγκας, οι συναλλαγές ανάμεσα στις δύο χώρες ολοένα και πληθαίνουν, με το πρόσημο των συναλλαγών να παρουσιάζει μια αύξηση της τάξης του 42% από το 2016 έως το 2021 και με τις διμερείς σχέσεις να βρίσκονται ένα βήμα από το κατώφλι των 10 δισ. ευρώ. Παραθέτοντας προτάσεις ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας, σχολίασε: «Οι δύο χώρες είναι έτοιμες να περάσουν σε ένα επόμενο βήμα, στη σύσταση ενός υψηλότερου υποστηρικτικού θεσμικού κελύφους και τη σύσταση του ανώτατου επιχειρηματικού συμβουλίου, που θα περιλαμβάνει και το Ελληνο-Ιταλικό Επιμελητήριο». Ο κ. Παντελής Γιαννούλης, σύμβουλος ΟΕΥ A’ του Υπουργείου Εξωτερικών, στην παρουσίαση που πραγματοποίησε για την αγορά της Ρουμανίας, είπε πως η Ρουμανία αποτελεί παράδειγμα επιτυχημένης επιχειρηματικής εξωστρέφειας, καθώς για έκτη συνεχή χρονιά παρουσιάζει αύξηση των εξαγωγών της. Όπως επεσήμανε: «Στο κεφάλαιο των επενδύσεων, παρατηρείται έντονη δραστηριοποίηση επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων. Οι ελληνικές εξαγωγές το 2021 άγγιξαν τα 805 εκατ. ευρώ και τα εξαγώγιμα προϊόντα που πρωταγωνίστησαν ήταν, μεταξύ άλλων, σίδηρος/σιδηρομεταλλεύματα, πλαστικά, χαλκός, λέβητες κ.ά.». Όπως ενημέρωσε ο κ. Γιαννούλης, η Ελλάδα βρίσκεται στην όγδοη θέση στον κατάλογο των επενδυτών στη Ρουμανία. Οι συνολικές επενδύσεις άγγιξαν το 1,92 δισ. ευρώ, ενώ έντονη είναι η συμμετοχή ελληνικού κεφαλαίου σε ρουμανικές επιχειρήσεις. Παρουσίαση της αγοράς των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων πραγματοποίησε ο κ. Δημήτριος Θωμόπουλος, διευθύνων γραμματέας ΟΕΥ Ντουμπάι της πρεσβείας της Ελλάδας στα ΗΑΕ, ο οποίος την τρέχουσα περίοδο δίνει το «παρών» στο ελληνικό περίπτερο της έκθεσης Expo Dubai. Στην έναρξη της ομιλίας του, ο κ. Θωμόπουλος σημείωσε ότι το ελληνικό περίπτερο έχει δεχθεί έως σήμερα 420.000 επισκέπτες και εκτιμάται πως μέχρι το τέλος της έκθεσης θα φθάσει τις 500.000. Ως προς τα κύρια χαρακτηριστικά της αγοράς των ΗΑΕ, ο κ. Θωμόπουλος τόνισε πως είναι μια αγορά με αρκετές ιδιομορφίες, παρ’ όλα αυτά οι αρχές έχουν πετύχει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τα πρότυπα και τα ρυθμιστικά μέτρα. Πρόσφατα ελήφθησαν κάποια μέτρα πολιτικής, μεταξύ άλλων η επιβολή ΦΠΑ στο 5% και εταιρικού φόρου 9%, που θα ισχύσει από το 2023, αλλά και η άρση της υποχρέωσης για τοπικό εταίρο με 51% σε εγχώρια εταιρεία, όπως και η χαλάρωση των προϋποθέσεων για παραμονή στη χώρα.

Ιωάννης Ξιφαράς, Γενικός Γραμματέας Μεταφορών, Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών.

ΠΑΝΕΛ ΙΙ

Από αριστερά: Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, ethosGROUP, Παναγιώτης Χασάπης, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος, Σύνδεσμος Εξαγωγέων-ΣΕΒΕ, Διομήδης Θεοχαρόπουλος, Συνιδρυτής Beyond Exports, Τάσος Ι. Χατζηθεοδοσίου, Γενικός Διευθυντής & Αντιπρόεδρος, Mega Brokers.

Στο πάνελ IΙ, με θέμα «Εργαλεία υποβοήθησης των εξαγωγών: Προγράμματα χρηματοδότησης και ασφάλισης εξαγωγικών πιστώσεων» και συντονιστή τον κ. Κωνσταντίνο Ουζούνη, CEO, ethosGROUP, ο κ. Παναγιώτης Χασάπης, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ), λαμβάνοντας τον λόγο, είπε πως το 2021 η Ελλάδα σημείωσε “high score” εξαγωγών, που άγγιξε τα 40 δισ. περίπου, ήτοι 22% του ΑΕΠ. Στη συνέχεια, ξεκαθάρισε πως δεν είναι δυνατό και δεν πρέπει όλες οι επιχειρήσεις να εξάγουν, καθώς δεν διακατέχονται όλες από την απαραίτητη εξαγωγική κουλτούρα. «Οι εξαγωγές έχουν γίνει μόδα παντού. Είναι δύσκολο “σπορ” οι εξαγωγές και “σπορ” για έξυπνους» είπε χαρακτηριστικά. Ο κ. Διομήδης Θεοχαρόπουλος, BSc, MBA, υπεύθυνος του προγράμματος Beyond Exports IST College, στην τοποθέτησή του έδωσε έμφαση στην ανάγκη της εκπαίδευσης ως βασικής προτεραιότητας για την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών. «Εξειδικευόμαστε στην εκπαίδευση των ελληνικών επιχειρήσεων, τις βοηθάμε να βρουν τους τρόπους για το πώς να εξάγουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Ο κύριος πυλώνας της ελληνικής επιχειρηματικότητας είναι οι 200.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις που υπάρχουν, πολλές εκ των οποίων δυσκολεύονται να κάνουν εξαγωγές, γιατί δεν έχουν πρόσβαση σε πελάτες που θα τους πληρώσουν μέσα σε 30, 60 ή και έως 120 μέρες. Ο κύριος άξονας τόνωσης των εξαγωγών έχει να κάνει με την εξαγωγική κουλτούρα η οποία λείπει από τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις» επεσήμανε.

Διομήδης Θεοχαρόπουλος, Συνιδρυτής Beyond Exports. ΧΡΗΜΑ 51

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

Ο κ. Γιάννης Ξιφαράς, γενικός γραμματέας Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών, ανέφερε: «Ο κλάδος των logistics είναι πολύ σημαντικός για την ανάπτυξη της χώρας και αποτελεί βασικό μοχλό ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας, που συνεισφέρει στο 10% του ΑΕΠ, με 10 δισ. ευρώ ακαθάριστη αξία». Υπογράμμισε επίσης: «Ο κλάδος καλείται και τώρα με την κρίση να διασφαλίσει την ομαλή ροή των αγαθών. Τα logistics αποτελούν προτεραιότητα για την κυβέρνησή μας. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη γεωγραφική θέση μας και η Ελλάδα να καταστεί μείζων διαμετακομιστικός κόμβος».

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

Τάσος Ι. Χατζηθεοδοσίου, Γενικός Διευθυντής και Αντιπρόεδρος, Mega Brokers.

Μια περιγραφή της ασφάλισης πιστώσεων και της δραστηριοποίησης στον κλάδο της Μega Brokers έκανε ο κ. Τάσος Χατζηθεοδοσίου, γενικός διευθυντής και αντιπρόεδρος της Mega Brokers. «H ασφάλιση πιστώσεων είναι ένα εργαλείο για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Αυτό που κάνει σε πρώτο στάδιο η Mega Brokers είναι να πληροφορήσει τις εταιρείες επί της ασφάλισης πιστώσεων. Γίνεται αξιολόγηση όλων των εταιρειών του κλάδου που δραστηριοποιούνται. Η εταιρεία έτσι ξέρει πού να δώσει πίστωση και πού να την αποφύγει. Ταυτόχρονα, η ασφάλιση πιστώσεων μπορεί να ωφελήσει και εμπορικά. Όταν πωλούμε με πίστωση, θα μπορούμε και να διαπραγματευθούμε ένα μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από ό,τι αν πληρώναμε μετρητοίς» δήλωσε ο κ. Χατζηθεοδοσίου, κάνοντας παράλληλα ιδιαίτερη αναφορά στους κινδύνους από κυβερνοεπιθέσεις και τις καλύψεις των συμβολαίων cyber insurance.

ΠΑΝΕΛ ΙΙΙ

Από αριστερά: Χρήστος Κώνστας, Δημοσιογράφος, Head of Content, ethosMEDIA, Αλεξάνδρα Σδούκου, Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, ΥΠΕΝ, Θεόδωρος Πελαγίδης, Υποδιοικητής, Τράπεζα της Ελλάδος, Αθανάσιος Σαββάκης, Πρόεδρος, Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος & Πρόεδρος, Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, Μάρκος Βερέμης, Συνιδρυτής και Πρόεδρος ΔΣ Upsteam, Εταίρος BigPi Ventures, Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής, Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Θεόδωρος Πελαγίδης, Υποδιοικητής, Τράπεζα της Ελλάδος. 52

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Στο πάνελ IIΙ, με θέμα «Προκλήσεις για τις ελληνικές εξωστρεφείς επιχειρήσεις από τις αυξήσεις του ενεργειακού κόστους» και συντονιστή τον Χρήστο Κώνστα, δημοσιογράφο-head of Content, ethosMEDIA, η κ. Αλεξάνδρα Σδούκου, γενική γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ, επεσήμανε ότι ήδη το Δημόσιο έχει επιδοτήσει με 2 δισ. ευρώ τους καταναλωτές, λόγω των αυξήσεων στο κόστος ενέργειας μεταξύ Σεπτεμβρίου και Φεβρουαρίου, και συνεχίζει με οριζόντια επιδότηση για τις επιχειρήσεις τον Μάρτιο. Σημείωσε ακόμη ότι το εθνικό σχέδιο είναι η απολιγνιτοποίηση και ο στόχος είναι η δημιουργία περισσότερων ΑΠΕ και μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει λάθος τρόπος για την απολιγνιτοποίηση. Ο κ. Θεόδωρος Πελαγίδης, υποδιοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, τοποθετήθηκε για τον πληθωρισμό, καθώς οι προβληματισμοί έχουν ενταθεί με τον πόλεμο και τα απρόβλεπτα γεγονότα που φέρνει, με ορατή πλέον την επίπτωση στις τιμές. «Είμαστε σε επιδείνωση του φαινομένου των τιμών, από πέρυσι την άνοιξη, και ο πληθωρισμός έχει εξελιχθεί πια σε πληθωρισμό ζήτησης» ανέφερε. Πρόσθεσε ότι «τα εργασιακά κόστη δεν είναι σημαντικά σε σχέση με τα άλλα ανελαστικά κόστη. Το ενεργειακό κόστος είναι το στοιχείο στο οποίο υστερούσε η χώρα και, πλέον, σήμερα, οι πρώτες ύλες είναι ασύγκριτα ακριβότερες από τη δεκαετία του ’70, όταν ξεκίνησε η αποβιομηχανοποίηση».

Αθανάσιος Σαββάκης, Πρόεδρος, Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος & Πρόεδρος, Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας.

Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής, Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ο κ. Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), ανέφερε ότι αυτήν τη στιγμή η τιμή του φυσικού αερίου έχει τετραπλασιαστεί, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος έχει πολλαπλασιαστεί δυόμισι φορές και υπάρχει, πλέον, προβληματισμός αν έχουμε μετρήσει σωστά και «αν πήραμε περισσότερα ρίσκα σε σχέση με την Ευρώπη, διότι η πράσινη μετάβαση έχει φυσικά μεγάλο νόημα για την ποιότητα της ζωής μας και τη βιωσιμότητα, αλλά πρέπει να έχει και νόημα οικονομικά». Πρόσθεσε ότι οι ΑΠΕ θα είναι κυρίαρχες τα επόμενα δέκα χρόνια, «όμως μεσολαβούν αυτά τα δέκα κρίσιμα χρόνια. Το κόστος του λιγνίτη προφανώς έχει ανέβει πολύ. Αν η Ευρώπη αυξήσει την εξάρτησή της σε φυσικό αέριο από χώρες και καθεστώτα που είναι εκτός ελέγχου, αυτό είναι ένα ρίσκο που πρέπει να το αποφασίσει. Όπως πρέπει να αποφασίσει και πόσο “πράσινο” θεωρεί το συγκεκριμένο καύσιμο» είπε. Ο κ. Μάρκος Βερέμης, συνιδρυτής και πρόεδρος του ΔΣ της Upsteam, εταίρος της BigPi Ventures, μιλώντας για τον τεχνολογικό κλάδο που εκπροσωπεί, δήλωσε υπερήφανος και αισιόδοξος που ο κλάδος αυτός έτρεξε με αναπτυξιακούς ρυθμούς πέντε φορές ταχύτερους από άλλους κλάδους και παρατήρησε ότι υπάρχουν οι εταιρείες που μπορούν να υποστηρίξουν τη μεγέθυνση. Στάθηκε και στα deals που έχουν γίνει, ωστόσο ανέφερε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του κλάδου είναι τελικά η χρηματοδότηση και το κόστος του δανεισμού, το οποίο δυσκολεύει τον κλάδο της τεχνολογίας και έχει αρχίσει και αυξάνεται.

Μάρκος Βερέμης, Συνιδρυτής και Πρόεδρος ΔΣ Upsteam, Εταίρος BigPi Ventures.

ΧΡΗΜΑ 53

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

Ο κ. Αθανάσιος Σαββάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος και του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας, ανέφερε ότι το 50% των βιομηχανιών δεν είχαν μετακυλίσει μέχρι τον Ιανουάριο τα αυξημένα κόστη τους στον καταναλωτή. Παραδέχθηκε ότι μέχρι τον Φεβρουάριο τα κυβερνητικά μέτρα βοήθησαν, αλλά τώρα, όπως τρέχουν τα γεγονότα, δεν είναι σίγουρος ότι είναι αρκετά ή αποτελεσματικά. Σημείωσε ότι θα πρέπει να σχεδιαστούν τα μέτρα που θα βοηθήσουν τις βιομηχανίες να υιοθετήσουν τις απαραίτητες τεχνολογίες, μέχρι να λειτουργήσει το σωστό μείγμα, που θα περιλαμβάνει μεγάλο ποσοστό των ΑΠΕ.

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

SUCCESS STORIES

Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, Pelopac ΑΒΕΕ.

Ζωή Παλατιανά, Διευθύντρια Marketing & Διεθνών Πωλήσεων, Palaplast AE.

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Στην ενότητα “Success Stories”, ο κ. Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pelopac ΑΒΕΕ, παρουσίασε τη δραστηριότητα της εταιρείας, η οποία παράγει και εξάγει τυποποιημένα ελληνικά τρόφιμα και μεσογειακά προϊόντα σε περισσότερες από 40 χώρες του κόσμου. Η εταιρεία πρωτοπορεί, από τον τρόπο λειτουργίας της μέχρι τις συσκευασίες της, έχοντας στο επίκεντρο των προϊόντων της τις επιτραπέζιες ελιές. Ο κ. Κωνσταντινίδης είπε ότι η εταιρεία εστιάζει στην ομαδική δουλειά, την κορυφαία ποιότητα, την καινοτομία, και λειτουργεί με ευελιξία. Κύριες αγορές της Pelopac είναι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία.

Η κ. Ζωή Παλατιανά, διευθύντρια Marketing & Διεθνών Πωλήσεων της Palaplast AE, επεσήμανε ότι η εταιρεία εξάγει σήμερα σε 73 χώρες, συμπληρώνοντας πλέον 42 χρόνια δραστηριότητας. Αυτήν τη στιγμή, η Palaplast είναι μια βιομηχανία παραγωγής πλαστικών σωλήνων και εξαρτημάτων που θεωρείται ηγέτης στον ελλαδικό χώρο, με την εξαγωγική της δραστηριότητα να ξεκινάει ήδη από το 1988. Οι κεντρικές εγκαταστάσεις της Palaplast στεγάζονται σε ιδιόκτητα κτήρια στη Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου Θεσσαλονίκης, ενώ εξαγόρασε νέα μονάδα στη Θήβα. Δημιουργεί 4.000 προϊόντα που κατά 90% σχεδιάζει και παράγει σε δικές της εγκαταστάσεις.

Την ολοκλήρωση των εργασιών του Greek Exports Forum ακολούθησε μια ζωντανή βραδινή εκδήλωση, κατά την οποία έγινε η απονομή των Greek Exports Awards της χρονιάς, ως επιβράβευση στις επιχειρήσεις που διακρίθηκαν εξαγωγικά. Η τελετή ξεκίνησε με την απονομή μιας πολύ σημαντικής τιμητικής διάκρισης, της “Honorary Export Distinction”, που έλαβε ο κ. Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Κρήτης. Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, Πρόεδρος, Σύνδεσμος Εξαγωγέων Κρήτης.

Χρήστος Τσόλκας, Business Advisor.

Αλέξανδρος Πετρίδης, Chief Commercial Officer, Isomat Group.

Στο πλαίσιο της τελετής απονομής, κεντρικός ομιλητής ήταν ο κ. Χρήστος Τσόλκας, Business Advisor, ο οποίος μοιράστηκε με τους παρευρισκόμενους επιχειρηματίες τη σημαντική εμπειρία του από την ουκρανική αγορά, στην οποία έζησε και εργάστηκε τα προηγούμενα χρόνια. Πραγματοποίησε δε ιδιαίτερη αναφορά στην κρίση του 2014, την οποία βίωσε ως διευθύνων μιας μεγάλης επιχείρησης στη χώρα αυτή. Επεσήμανε ότι κρίσεις θα υπάρχουν συνέχεια και ότι κάθε ηγέτης θα πρέπει να προετοιμάζει κατάλληλα την επιχείρηση και το προσωπικό εφαρμόζοντας στρατηγικές crisis leadership. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επίσης, οι παρευρισκόμενοι παρακολούθησαν την ομιλία του κ. Αλέξανδρου Πετρίδη, chief commercial officer της Isomat Group, ο οποίος πραγματοποίησε αναφορά στην ιστορία της εταιρείας, η οποία, ξεκινώντας το 1980, έχει εξελιχθεί σε έναν εξαγωγικό όμιλο παραγωγής οικοδομικών υλικών, διαθέτοντας σήμερα τρεις παραγωγικές μονάδες (Ελλάδα, Ρουμανία, Σερβία) και πέντε εμπορικές θυγατρικές. Η Isomat εξάγει σήμερα σε περισσότερες από 80 χώρες και δημιουργεί κάθε χρόνο 15-20 νέα προϊόντα. Για την προσεχή τριετία, η εταιρεία έχει προγραμματίσει επενδύσεις της τάξης των 11,2 εκατ. ευρώ. Ακολούθησε η απονομή των Greek Exports Awards 2021. Tα κορυφαία βραβεία της βραδιάς κατέκτησαν η εταιρεία Isomat το βραβείο Gold στην κατηγορία Top Greek Export Company 2021 και η εταιρεία Superalloys Engineering-Κεχαγιάς Β. & Λ. ΟΕ το βραβείο Gold στην κατηγορία Τοp Innovation in Exports. ΧΡΗΜΑ 55

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021

ΤΕΛΕΤΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ

Οι παρουσιαστές της εκδήλωσης: Χρήστος Κώνστας, Δημοσιογράφος, Head of Content, ethosMEDIA, Σταυρούλα Οικονομάκη, Key Account Executive, ethosMEDIA.

απολογισμός - Greek Exports Forum & Awards 2021 GREEK EXPORTS AWARDS 2021-ΝΙΚΗΤΕΣ Α: SPECIAL EXPORTS AWARDS

Γ: TOP EXPORT BRANDS

Top Greek Export Company 2021 GOLD: Isomat SILVER: Δωδώνη ΑΕ SILVER: Pelopac SA

Top Branded Export Product GOLD: Isomat GOLD: Isomat GOLD: Waterfresh Technology AE GOLD: Winery Monsieur Nicolas by G. Karamitros GOLD: Δωδώνη ΑΕ GOLD: Lafazanis Winery SA GOLD: The Love Company Hellas

Top Innovation in Exports GOLD: Superalloys Engineering-Κεχαγιάς Β. & Λ. ΟΕ SILVER: Δωδώνη ΑΕ Honorary Export Distinction Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Κρήτης

Β: TOP EXPORT COMPANIES Top Industrial Export Company GOLD: Isomat GOLD: Doppler GOLD: Palaplast AE GOLD: Eurimac-European Pasta Company SA GOLD: Ελληνική Βιομηχανία Περιβαλλοντικών Συστημάτων ΑΕΒΕ SILVER: Farcom Cosmetics Manufacturing & Distribution SILVER: Europa Profil Αλουμίνιο ΑΒΕ Top Services Export Company GOLD: Generation Y-International eBusiness Hub SILVER: Eworx SA SILVER: UpcoMinds SILVER: DK Marketing Top Manufacturing Export Company GOLD: Cretan Mill, Almpantakis SA GOLD: Pelopac SA GOLD: Farcom Cosmetics Manufacturing & Distribution GOLD: Europa Profil Αλουμίνιο ΑΒΕ SILVER: Lavish Care Top Trading Export Company GOLD: Majar-Matzaridis Bros SA GOLD: Bonum Terrae SA SILVER: Mavrikos Export Trade Born2Export BRONZE: Medbest Top Newly Established Export Company BRONZE: Taurus Wood EE

Ιανουάριος Μάρτιος - Απρίλιος - Φεβρουάριος 2022 2022

Top Branded Export Service GOLD: DK Marketing GOLD: Great Exhibitions Top Export Company Brand GOLD: Olympic Brewery SA GOLD: Bonum Terrae SA SILVER: Cretan Mill, Almpantakis SA SILVER: Creta-Oil Botzakis SA Top Export Packaging GOLD: Waterfresh Technology AE GOLD: Winery Monsieur Nicolas by G. Karamitros GOLD: Lafazanis Winery SA

Δ: TOP EXPORT ASSISTANCE COMPANIES Top Export International Logistics & Transportation GOLD: Greek Air Cargo SA Top Export Banking Partner GOLD: Eurobank Top Export Consultant GOLD: DK Marketing GOLD: Win Σύμβουλοι Ανάπτυξης/Win Development Consultants GOLD: Great Exhibitions GOLD: Generation Y-International eBusiness Hub Top Export Education Program GOLD: Beyond Exports

Οικονοµική και επιχειρηµατική ενηµέρωση για απαιτητικούς αναγνώστες. Ουσιαστική και αξιόπιστη πληροφορία

Έµπειρη ανάλυση και αναζήτηση µέσα στην είδηση

∆ιεισδυτική, αλλά ψύχραιµη µατιά στα γεγονότα

banks.com.gr nplconﬁdential.com www.ethosmedia.eu

info@ethosmedia.eu

[φάκελος]

Του Γιάννη Λεοντάρη

Μεγάλες οι προοπτικές ανάπτυξης, υπό προϋποθέσεις

α διαδικτυακά παιχνίδια με χρηματικό διακύβευμα δεν είναι κάτι καινούργιο στην Ελλάδα. Ωστόσο, μόλις τα τελευταία χρόνια γίνεται μια συστηματική προσπάθεια για την καταγραφή και την οριοθέτηση με βάση ένα σαφές νομοθετικό πλαίσιο. Σε διεθνές επίπεδο, ο τζίρος του online gaming ξεπερνά τα 300 δισ. δολ. και υπερβαίνει τον συνολικό τζίρο της παγκόσμιας μουσικής και κινηματογραφικής βιομηχανίας μαζί, ενώ παρουσιάζει συνεχώς αυξητικές τάσεις. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν, προς το παρόν, στοιχεία, ωστόσο οι εκτιμήσεις της ΕΕΕΠ μιλούν για αλματώδη αύξηση του τζίρου, που «βοηθήθηκε» ιδιαίτερα και από την πανδημία, καθώς το lockdown έστρεψε αρκετούς χρήστες στον ηλεκτρονικό τζόγο. Μετά από μια αρκετά μεγάλη περίοδο, κατά την οποία οι διαδικτυακές εταιρείες gaming κινούνταν σε ένα «γκρίζο» πλαίσιο και υπήρξε μια μακρά δικαστική διαμάχη, που έφτασε μέχρι και το ευρωπαϊκό δικαστήριο (καθώς αρκετές ξένες εταιρείες gaming αμφισβητούσαν τη νομιμότητα του αποκλειστικού δικαιώματος του ΟΠΑΠ να διατηρεί φυσικά σημεία παρουσίας και παροχής υπηρεσιών τυχερών παιγνίων), τελικά πήραν άδεια διαδικτυακής λειτουργίας από την Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) 15 εταιρείες.

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Online gaming

online gaming

Τα προβλήματα και οι αλλαγές στη λειτουργία των online παιχνιδιών Ωστόσο, μια σειρά τεχνικών και «πρακτικών» περιορισμών που η ΕΕΕΠ είχε επιβάλει στη λειτουργία του online gaming λειτουργούσαν αποτρεπτικά για πολλούς χρήστες, οι οποίοι στράφηκαν στον παράνομο ηλεκτρονικό τζόγο, με συνέπεια την απώλεια σημαντικών εσόδων τόσο για τις νόμιμες εταιρείες online gaming όσο και για το ελληνικό Δημόσιο. Σύμφωνα με τις εταιρείες, οι δύο βασικοί περιορισμοί που λειτουργούν αποτρεπτικά για τους Έλληνες online «παίκτες» είναι το χαμηλό (σύμφωνα με τις εταιρείες) μέγιστο ποσό πονταρίσματος και η υποχρεωτική χρονοκαθυστέρηση πριν από την έναρξη ενός νέου κύκλου παιχνιδιού. Σύμφωνα με σχετική έρευνα της Ernst and Young, που πραγματοποιήθηκε μετά από αίτημα της ΕΕΕΠ, από τις 15 χώρες που εξετάστηκαν στην έρευνα μόνο οι τρεις (Ελλάδα, Αγγλία και Γερμανία) είχαν θέσει περιορισμούς στα τυχερά παιχνίδια, ενώ οι άλλες χώρες έχουν υιοθετήσει την απόλυτη ελευθερία. Η ίδια έρευνα συνιστούσε σημαντικές αλλαγές σε ό,τι αφορά στους παραπάνω περιορισμούς, προκειμένου να μειωθεί ο παράνομος ηλεκτρονικός τζόγος στην Ελλάδα, αλλαγές τις οποίες αποφάσισε πρόσφατα η ΕΕΕΠ και είναι οι εξής: Αύξηση στα 20 ευρώ ανά ποντάρισμα από τα 2 ευρώ που έθετε το πλαφόν που είχε νομοθετηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Μείωση του χρόνου ανάμεσα στα πονταρίσματα, από 3 δευτερόλεπτα που ισχύει σήμερα, στα 2 δευτερόλεπτα. Διπλασιασμό του ποσού των ανώτατων κερδών, από 70.000 ευρώ, που είναι σήμερα, σε 140 χιλ. ευρώ.

Σε εξέλιξη η πλήρης «ψηφιοποίηση» της ΕΕΕΠ Μέσα στο 2022 αναμένεται να παραδοθούν στην ΕΕΕΠ σημαντικοί διαγωνισμοί, που θα δώσουν τη δυνατότητα για σημαντική διευκόλυνση της ελεγκτικής δραστηριότητας, με απευθείας online πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία των επίγειων και διαδικτυακών εταιρειών τυχερών παιγνίων, επιτρέποντας μείωση του χρόνου που απαιτούνταν μέχρι σήμερα για τον έλεγχο της αγοράς, αλλά και εισάγοντας το μοντέλο της απομακρυσμένης εποπτείας, με στόχο και την καταπολέμηση της παράνομης δραστηριότητας.

Tο online gaming είναι από τις πλέον αναπτυσσόμενες αγορές στην Ελλάδα.

Ειδικότερα, τα πιο σημαντικά έργα αφορούν:

και επιχειρηματικής ευφυΐας για την ανάλυση και παρουσίαση των δεδομένων των αδειοδοτημένων εταιρειών, και την ανάπτυξη υποδομής αντιγράφων ασφαλείας και ανάκτησης δεδομένων, ενώ το έργο αναμένεται να συμβασιοποιηθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022.

Στην υλοποίηση του έργου «Διαχείριση αδειοδοτήσεων και πιστοποιήσεων παιγνίων και παρόχων υπηρεσιών παιγνίων, εποπτεία και έλεγχος παιγνίων, ολοκληρωμένες υπηρεσίες G2X», που αφορά στη χρηματοδότηση της αναβάθμισης του πληροφοριακού συστήματος πιστοποιήσεων και αδειοδοτήσεων. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2022.

Επίσης, βρίσκεται σε εξέλιξη η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός του πληροφοριακού συστήματος πιστοποιήσεων, προκειμένου να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες των υπηρεσιακών μονάδων της ΕΕΕΠ για την πιστοποίηση των φυσικών και νομικών προσώπων τα οποία εμπλέκονται στη διοργάνωση και τη διεξαγωγή τυχερών παιγνίων και ηλεκτρονικών τεχνικών ψυχαγωγικών παιγνίων (ΗΤΨΠ).

Στην υλοποίηση του έργου «Σχεδιασμός και ανάπτυξη κεντρικής αποθήκης δεδομένων και πληροφοριακού συστήματος αναφορών και επιχειρηματικής ευφυΐας της ΕΕΕΠ για την εποπτεία και τον έλεγχο των κατόχων άδειας παροχής υπηρεσιών τυχερών παιγνίων μέσω διαδικτύου», το οποίο θα αναβαθμίσει την υποδομή του υπολογιστικού κέντρου της ΕΕΕΠ, προκειμένου η Αρχή να υποστηρίζει τη διαχείριση του όγκου δεδομένων που θα συλλέγονται από τα κεντρικά πληροφοριακά συστήματα των αδειοδοτημένων εταιρειών και να τηρεί με ασφαλή τρόπο τα δεδομένα αυτά. Επίσης, το έργο προβλέπει την ανάπτυξη κεντρικής αποθήκης δεδομένων για τη συλλογή, τον μετασχηματισμό, την αποθήκευση και τη διαχείριση των δεδομένων, την ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος αναφορών

Ακόμα, αναπτύσσεται και υποστηρίζεται περισσότερο η εφαρμογή καταχώρισης και διαχείρισης σχεδίων εμπορικής επικοινωνίας τυχερών παιγνίων. Στην εφαρμογή καταχωρούνται, αξιολογούνται και παράγονται οι σχετικές διοικητικές αποφάσεις των αδειοδοτημένων εταιρειών που αφορούν στα τυχερά παιχνίδια, και οι οποίες υποβάλλονται στην ΕΕΕΠ. Στο πλαίσιο της αναβάθμισης της εφαρμογής, υλοποιήθηκε η πλήρης ψηφιοποίηση της διαδικασίας υποβολής και αξιολόγησης των διοικητικών αποφάσεων των εταιρειών, από το στάδιο της υποβολής τους μέχρι και την ηλεκτρονική αποστολή των ψηφιακά υπογεγραμμένων διοικητικών αποφάσεων στους ενδιαφερομένους, παρέχοντάς τους ταυτόχρονα τη δυνατότητα να παρακολουθούν το στάδιο της εξέλιξης του αιτήματος αξιολόγησης ΧΡΗΜΑ 59

φάκελος - online gaming των αποφάσεων που έχουν υποβάλει. Η αναβαθμισμένη εφαρμογή αναμένεται να τεθεί σε πλήρη παραγωγική λειτουργία το δεύτερο τρίμηνο του 2022.

Μέσα στο 2022 αναμένεται να παραδοθούν στην ΕΕΕΠ σημαντικοί διαγωνισμοί, που θα δώσουν τη δυνατότητα διευκόλυνσης της ελεγκτικής δραστηριότητας.

Επίσης, σχεδιάστηκαν και τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση τα μοντέλα δεδομένων προς αποθήκευση στα συστήματα SAFE των αδειοδοτημένων εταιρειών και του περιεχομένου των αναφορών στο περιβάλλον απομακρυσμένης πρόσβασης της ΕΕΕΠ στα κεντρικά πληροφοριακά συστήματα των κατόχων άδειας. Η ΕΕΕΠ είναι υπεύθυνη για τη συλλογή των αναγκαίων δεδομένων που λαμβάνει από τα μέσα και υλικά διεξαγωγής, τα συστήματα και τα υποσυστήματα των αδειοδοτημένων εταιρειών, καθώς και για την αποθήκευση, ανάλυση, επεξεργασία και παρουσίαση των στοιχείων αυτών μέσω σχετικών αναφορών (π.χ. δεδομένα παίκτη, δεδομένα παικτικής δραστηριότητας, οικονομικά δεδομένα, δεδομένα παιγνίων κ.ά.). Οι αδειοδοτημένες εταιρείες έχουν την υποχρέωση να υλοποιήσουν διάταξη ασφαλούς αποθήκευσης δεδομένων (SAFE), η οποία υποδέχεται, με προκαθορισμένη συχνότητα, τα δεδομένα των κεντρικών πληροφοριακών συστημάτων και τα αποθηκεύει με ασφαλή τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό, σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν 28 μοντέλα δεδομένων, τα οποία τέθηκαν δύο φορές σε δημόσια διαβούλευση (το 2020 και το 2021), μέχρι την έκδοση της τελικής τους μορφής. Επιπλέον, σχεδιάστηκαν οι προδιαγραφές του περιεχομένου των αναφορών στο περιβάλλον απομακρυσμένης πρόσβασης της ΕΕΕΠ στα κεντρικά πληροφοριακά συστήματα των κατόχων άδειας. Μέσω των αναφορών η ΕΕΕΠ θα έχει πρόσβαση στα δεδομένα των αδειοδοτημένων εταιρειών κατά το μεταβατικό διάστημα μέχρι την παραγωγική λειτουργία των συστημάτων SAFE. Ακόμα, στις εγκαταστάσεις της ΕΕΕΠ δημιουργήθηκε ειδικά διαμορφωμένος χώρος εργασίας, ο οποίος περιλαμβάνει 10 θέσεις εργασίας για τα μέλη του Σώματος Ελεγκτών Παιγνίων της ΕΕΕΠ,

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

που συγκροτούν τα κλιμάκια ελέγχου των επιχειρήσεων καζίνο. Κάθε θέση εργασίας περιλαμβάνει τον απαραίτητο εξοπλισμό, τα λογισμικά, τις εφαρμογές και τις συνδέσεις που απαιτούνται για την εξασφάλιση της ασφαλούς απομακρυσμένης πρόσβασης (μέσω VPN) στα πληροφοριακά συστήματα και τις λοιπές υποστηρικτικές εφαρμογές των 10 αδειοδοτημένων επιχειρήσεων καζίνο. Επιπλέον, στο πλαίσιο του έργου «Σχεδιασμός και ανάπτυξη κεντρικής αποθήκης δεδομένων και πληροφοριακού συστήματος αναφορών και επιχειρηματικής ευφυΐας της ΕΕΕΠ για την εποπτεία και τον έλεγχο των κατόχων άδειας παροχής υπηρεσιών τυχερών παιγνίων μέσω διαδικτύου» προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ο ανασχεδιασμός της αποθήκης δεδομένων της ΕΕΕΠ και η ανάπτυξη του πληροφοριακού συστήματος αναφορών και επιχειρηματικής ευφυΐας για την ανάλυση και παρουσίαση των δεδομένων παιγνίων που συλλέγει η ΕΕΕΠ από τους παρόχους υπηρεσιών τυχερών παιγνίων. Η κεντρική αποθήκη δεδομένων που θα αναπτυχθεί στο πλαίσιο του έργου θα συγκεντρώσει και θα ενοποιήσει τα δεδομένα παιγνίων των παρόχων υπηρεσιών τυχερών παιγνίων. Στο πληροφοριακό σύστημα αναφορών και επιχειρηματικής ευφυΐας θα υλοποιηθούν οι απαραίτητες δομές και λειτουργίες, έτσι ώστε οι εξουσιοδοτημένοι χρήστες αυτού να έχουν πρόσβαση στο σύνολο των διαθέσιμων δεδομένων της κεντρικής αποθήκης, σε χρηστικό και ασφαλές περιβάλλον, με στόχο την παροχή δομημένης πληροφόρησης τόσο σε υψηλό όσο και σε λεπτομερές επίπεδο. Αναφορικά με την υφιστάμενη αποθήκη δεδομένων της ΕΕΕΠ, σταδιακά ενσωματώνονται δεδομένα παικτικής δραστηριότητας που αφορούν στους κατόχους άδειας διοργάνωσης και διεξαγωγής τυχερών παιγνίων μέσω διαδικτύου, τα οποία μέσω διαδικασιών εξαγωγής-μετασχηματισμού-φόρτωσης (ΕΜΦ) δεδομένων εξάγονται από τις πλατφόρμες αναφορών των κατόχων άδειας, με σκοπό την παραγωγή αναφορών και την περαιτέρω ανάλυσή τους.

Τέλος, ορισμένα άλλα έργα που θα ολοκληρωθούν μέσα στο 2022 αφορούν: Στη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της υποδομής των πληροφοριακών συστημάτων, εφαρμογών και υποδομών της ΕΕΕΠ.

Stoiximan-Kaizen Gaming: Το νέο «ψηφιακό Ελ Ντοράντο»; του Πάνου Κωνσταντόπουλου, αντιπροέδρου της Stoiximan-Kaizen Gaming

Στη βελτίωση της παρακολούθησης των πληροφοριακών συστημάτων εφαρμογών, υποδομών της ΕΕΕΠ (Monitoring) και στην υποστήριξη συστημάτων χρηστών. Στην ανάπτυξη υποδομής διαδραστικών συνεργατικών χώρων (Intranet). Στη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της ασφάλειας των υποδομών, συστημάτων και δεδομένων της ΕΕΕΠ. Στην ανάπτυξη υποδομής τηλεργασίας στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του Covid-19.

Αναπτύσσεται και υποστηρίζεται περισσότερο η εφαρμογή καταχώρισης και διαχείρισης σχεδίων εμπορικής επικοινωνίας τυχερών παιγνίων.

Η τεχνολογία βρίσκεται, εκ των πραγμάτων, στην καρδιά της εξέλιξης του online gaming. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι, μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία, μέσα από τη συνεχή ανάπτυξη της τεχνολογίας, καταφέραμε να δημιουργήσουμε μία από τις πλέον αναπτυσσόμενες αγορές παγκοσμίως. Στην Kaizen Gaming, επενδύσαμε από την πρώτη στιγμή στη δημιουργία δικής μας τεχνολογίας, στοχεύοντας στην τεχνολογική υπεροχή ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Τόσο στην πλατφόρμα της Stoiximan, στην Ελλάδα και την Κύπρο, όσο και σε αυτήν της Betano, στις διεθνείς αγορές όπου δραστηριοποιούμαστε, έχουμε ενσωματώσει τεχνολογικά εργαλεία που δημιουργούν μια εξατομικευμένη εμπειρία στα μέλη μας, τη στιγμή που τους παρέχουμε μια πλήρως ασφαλή δραστηριότητα. Η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας μάς υποχρεώνει να βρισκόμαστε σε μια διαρκή διαδικασία αναζήτησης, μελέτης και επένδυσης, έτσι ώστε να συνεχίσουμε να βρισκόμαστε ένα βήμα μπροστά. Σήμερα, αναπτύσσουμε και ενσωματώνουμε τεχνολογίες Artificial Intelligence & Machine Learning, όπως και καινοτομίες διαχείρισης Big Data, θεωρώντας ότι η ανάπτυξη και διεύρυνση της δραστηριότητάς μας είναι ευθέως ανάλογη με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Σε ό,τι αφορά στην εικόνα του online gaming στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μια δυναμική μετάβαση στο online gaming, την οποία,

στην Ελλάδα, επιτάχυνε σίγουρα και η δημιουργία του νέου σταθερού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς, το 2021. Σήμερα, στην Ελλάδα, λειτουργούν 15 αδειοδοτημένοι πάροχοι, με την αγορά να βρίσκεται σε μια συνεχή ανάπτυξη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το online gaming στην Ελλάδα αποτελεί βασικό φοροδότη για την ελληνική οικονομία, με άμεσο όφελος για τα δημόσια έσοδα, που ξεπερνά τα 350 εκατ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον, οι εταιρείες-πάροχοι του online gaming είναι οι βασικοί «αιμοδότες» του ελληνικού αθλητισμού, στηρίζοντας χορηγικά το σύνολο των επαγγελματικών πρωταθλημάτων και ομάδων, όπως και μεγάλο αριθμό αθλητών που εκπροσωπούν τη χώρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Παράλληλα, αποτελούμε σημαντικούς εργοδότες, δεδομένου του συνεχούς θετικού ρυθμού ανάπτυξης προσωπικού, ιδιαίτερα στον κλάδο της τεχνολογίας. Σε ό,τι αφορά στις συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργεί το online gaming στην Ελλάδα, το τελευταίο αποτελεί μία από τις πλέον αναπτυσσόμενες αγορές στην Ελλάδα και θεωρώ ότι πρέπει να αντιμετωπίζεται βάσει της πραγματικής υπεραξίας που δημιουργεί για την ελληνική οικονομία και την αγορά εργασίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η συνεργασία μας τόσο με την κεντρική διοίκηση όσο και με την εποπτική αρχή της αγοράς, την ΕΕΕΠ, πρέπει να είναι αγαστή και να κατευθύνεται προς την προστασία της λειτουργίας της αγοράς, με τον πλήρη αποκλεισμό των μη αδειοδοτημένων παρόχων, όπως και προς την προστασία του κοινωνικού συνόλου, με την εφαρμογή των κανόνων του υπεύθυνου παιχνιδιού. Έτσι, η αγορά θα παραμένει ανταγωνιστική, πιο ελκυστική και, κατ’ επέκταση, πιο αποδοτική, με τελικό κερδισμένο τόσο το κράτος όσο και τον καταναλωτή, που θα διασκεδάζει προστατευμένος σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. • • • ΧΡΗΜΑ 61

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση

Επαγγελματική ασφάλιση:

22-23.02.2022

LiveOn Hybrid Event

Ο τροχιά αναπτυξιακού άλματος με επίκεντρο 3Σε ΣΥΝΕΔΡΙΟ τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

#ocin22

Διοργάνωση

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ: ε μεγάλη επιτυχία και σημαντική συμμετοχή ολοκληρώθη-

Σεκαντροχιά αναπτυξιακού άλματος με επίκεντρο τις θεσμικές οι εργασίες του 3ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Σε συνεργασία με την μεταρρυθμίσεις Ασφάλισης, το οποίο διοργανώθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά από την Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ποια είναι τα συμπεράσματα της κλαδικής μελέτης του Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) και επαγγελματική την ethosEVENTS, σεασφάλιση; συνεργασία με το ΙΟΒΕ για την οικονομικό και επιχειρηματικό portal banks.com.gr, το ασφαλιστιΠώς εκσυγχρονίστηκε το θεσμικό πλαίσιο από το κό περιοδικό Insurance World και το portal insuranceworld.gr. Υπουργείο Εργασίας με την τεχνική Το συνέδριο διεξήχθη σε υβριδική μορφή, με τη χρήση της βοήθεια ολοκλη- της EIOPA; ρωμένης Ποιες online πλατφόρμας επιχειρηματικής επικοινωνίας νέες εισαγωγές ταμείων είχαμεLiveOn στον 2ο Πυλώνα; Κωστής Χατζηδάκης, υπουργός Εργασίας και του ethosGROUP. Κοινωνικών Υποθέσεων. Πώς ωφελείται η επαγγελματική ασφάλιση από την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος; Σύμφωνα με όσα ανέφερε στον θεσμικό του χαιρετισμό ο υπουργός Ποιες παράπλευρες ωφέλειες θα προκαλέσειΕργασίας η εισαγωγή και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Κωστής Χατζηδάκης, του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στον 1ο ηΠυλώνα; κυβέρνηση και το υπουργείο διευκολύνουν την αποταμίευση και μετασχηματίζουν το συνταξιοδοτικό σαν εργαλείο ευημερίας. Πιο Ποιο είναι το νέο επενδυτικό περιβάλλον σήμερα για συγκεκριμένα, ο υπουργός τόνισε ότι: «O ρόλος των επαγγελματιτα ταμεία; κών ταμείων είναι καίριος. Ο ρόλος του 2ου πυλώνα είναι κρίσιμος, ως πυλώνας της ασφάλισης και της εθνικής απoταμίευσης με θετικό πρόσημο. Προχωράμε προς αυτήν την κατεύθυνση στηρίζοντας την Εναρκτήρια προσφώνηση από τον Κωνσταντίνο Ουζούνη, ανάπτυξη του κλάδου». CEO, ethosGROUP.

Χρήστος Σταϊκούρας, υπουργός Οικονομικών. Βάιος Κρόκος, δημοσιογράφος, ethosMEDIA.

Κατά τη διάρκεια του διημέρου που διήρκεσε το συνέδριο, σημαντικοί ομιλητές από την Ελλάδα και τη διεθνή κοινότητα, πολιτικοί, ακαδημαϊκοί και παράγοντες της αγοράς, ανέλυσαν την τρέχουσα κατάσταση στην επαγγελματική ασφάλιση σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, το εποπτικό και ρυθμιστικό πλαίσιο για τον 2ο πυλώνα, δηλαδή την επαγγελματική ασφάλιση, που φαίνεται να αναδεικνύεται σε «κρίσιμο παράγοντα ευημερίας στην κοινωνία». 62

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Σημαντική ήταν επίσης η αναφορά του υπουργού Οικονομικών, κ. Χρήστου Σταϊκούρα, ο οποίος εξέφρασε τη στήριξή του στον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης, ως μοχλού ανάπτυξης της οικονομίας, που μπορεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό του ασφαλιστικού συστήματος. Επίσης, ανέφερε ότι οι συνθήκες είναι ώριμες για να λάβει χώρα το αναγκαίο αναπτυξιακό άλμα. Στην τοποθέτησή του ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Πάνος Τσακλόγλου, κατά τη δεύτερη ημέρα εργασιών του

συνεδρίου, δήλωσε: «Στηρίζουμε την ανάπτυξη και τη διάδοση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης». Τόνισε μάλιστα ότι: «Για τον κόσμο της εργασίας τα επαγγελματικά ταμεία είναι πια ένας σημαντικός θεσμός. Και είναι ανάγκη ο θεσμός αυτός να εδράζεται σε αρχές και να λειτουργεί με προδιαγεγραμμένους κανόνες. Να προσφέρει υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης κοινωνικής αξίας υπηρεσίες και να εμπεδώνει κλίμα εμπιστοσύνης στους ασφαλισμένους».

ΠΑΝΕΛ Ι

Βασιλική Λαζαράκου, διδ. Νομικής, πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου (Management Board) της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA).

Ακολούθως, η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και μέλος του ΔΣ της ESMA, κ. Βασιλική Λαζαράκου, υπερθεμάτισε για το ζήτημα και τις προκλήσεις της εποπτείας και της εταιρικής διακυβέρνησης στο ότι είναι τα πλέον κομβικά σημεία για τη διαφύλαξη του επενδυτικού σχεδιασμού, με γνώμονα την αρχή της συνετής διαχείρισης και τη διασφάλιση των συμφερόντων των ασφαλισμένων.

Χρήστος Ι. Μεγάλου, διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς.

O διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς, κ. Χρήστος Μεγάλου, δήλωσε υπερήφανος και ικανοποιημένος για την ίδρυση του πρώτου ΤΕΑ ελληνικής τράπεζας, κατά τη διάρκεια της δικής του θητείας, καθώς το εγχείρημα αυτό ενδυναμώνει τους δεσμούς με

Από αριστερά: Χαράλαμπος Φύτρος, Β’ αντιπρόεδρος της ΕΛΕΤΕΑ, αναλογιστής & χρημ/κός αναλυτής του ΤΕΑ Johnson & Johnson, Γαβριήλ Αμίτσης, καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας & διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Παναγιώτης Γ. Λιαργκόβας, καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου & πρόεδρος του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), Γιώργος Γατόπουλος, επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Μακροοικονομικών και Χρηματοοικονομικών του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Άδωνις-Σπυρίδων Γεωργιάδης, υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Κωστής Χατζηδάκης, υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Νίκος Φιλιππίδης, δημοσιογράφος, οικονομικός αναλυτής στο Mega Channel, αρθρογράφος στην εφημερίδα Τα Νέα.

«Κλαδική μελέτη ΙΟΒΕ για την επαγγελματική ασφάλιση. Παρουσίαση και ανάλυση συμπερασμάτων». Με την παρουσίαση και τον σχολιασμό των ευρημάτων της κλαδικής μελέτης που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΕΛΕΤΕΑ από το ΙΟΒΕ ξεκίνησε η συζήτηση στο πρώτο πάνελ. Στη συζήτηση που ακολούθησε, η Πολιτεία έδωσε για άλλη μια φορά «ψήφο εμπιστοσύνης» στον ρόλο και τις αναπτυξιακές προοπτικές του 2ου πυλώνα ασφάΧΡΗΜΑ 63

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση

Πάνος Τσακλόγλου, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων & καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

τους εργαζομένους, συμβάλλει στα μελλοντικά εισοδήματα και προωθεί την αποταμιευτική συνείδηση. Η αποδοχή του Ταμείου ήταν καθολική και μέσα σε λίγες εβδομάδες οι εγγραφές έφτασαν τις 9.000. Πιο συγκεκριμένα, δήλωσε: «Είμαστε ικανοποιημένοι ως πρωτοπόροι και σε αυτόν τον τομέα και βλέπουμε με χαρά την ανάπτυξη Ταμείων από διάφορες άλλες επιχειρήσεις». Κοινή συνισταμένη των ομιλητών ήταν ότι ο 2ος πυλώνας είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την επάρκεια των συντάξεων, λόγω του συμπληρωματικού του χαρακτήρα. Επιπλέον, κατά γενική παραδοχή, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης αποτελούν παράγοντα της ευημερίας των πολιτών, με ιδιαίτερα θετική μακρόπνοη συνεισφορά στην ανάπτυξη της οικονομίας και της κεφαλαιαγοράς και τον εκσυγχρονισμό του ασφαλιστικού συστήματος. Τα ΤΕΑ, ως καθιερωμένος θεσμός, ενέχουν καίριο ρόλο όχι μόνο στην εθνική αποταμίευση, αλλά και στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης των εργαζομένων και την καλλιέργεια αποταμιευτικής συνείδησης, προσφέροντας υψηλής αξίας και ποιότητας υπηρεσίες προς τα ασφαλιζόμενα μέλη τους.

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση λισης. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η μελέτη του ΙΟΒΕ αποτελεί μια εμπεριστατωμένη μελέτη, που αναπτύσσει εις βάθος τις τεράστιες προοπτικές της επαγγελματικής ασφάλισης και τα πολλαπλά οφέλη που μπορούν να προκύψουν, ενώ αναδεικνύει τις προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΤΕΑ στην παρούσα συγκυρία, ώστε να αναπτυχθούν. Όσον αφορά τις τελικές προτάσεις της μελέτης του ΙΟΒΕ, προτάσσεται η ανάγκη μεταρρυθμίσεων όσον αφορά την εποπτεία και την παροχή κινήτρων για την περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού επαγγελματικής ασφάλισης, ώστε να συγκλίνει σταδιακά η χώρα μας με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ και ο 2ος πυλώνας να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας και της κεφαλαιαγοράς. Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Νίκος Βέττας, ανέφερε: «Το συνταξιοδοτικό σύστημα πρέπει να έχει ποιοτικά χαρακτηριστικά. Πρέπει να αυξήσουμε τις επενδύσεις και την παραγωγικότητα… Τα ΤΕΑ αναπτύσσονται, αλλά έχουν ακόμη μικρό αποτύπωμα στην οικονομία». Ο κ. Γεώργιος Γατόπουλος αναφέρθηκε στην ανοδική πορεία των ΤΕΑ, ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία, ενώ σημείωσε ότι ακόμη υπάρχει χαμηλή διείσδυση σε σχέση με το εργατικό δυναμικό, με κάθε ΤΕΑ να έχει κατά μέσο όρο 1.200 ασφαλισμένους. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει συστηματική άνοδος του ενεργητικού, που αγγίζει το 1,8 δισ. ευρώ. Πολύ μικρή είναι η ροή που μπαίνει στο ενεργητικό των Ταμείων σε σχέση με το ΑΕΠ και τις υπόλοιπες χώρες ευρωζώνης. Ο υπουργός κ. Κωστής Χατζηδάκης ανέφερε: «Για το 2022 δίνουμε έμφαση στην εποπτεία της ασφαλιστικής αγοράς και αυτό αφορά και τα ΤΕΑ. Θα κάνουμε διάλογο για έναν συνεκτικό μηχανισμό που θα διέπει τα ΤΕΑ. Παράλληλα, είμαστε ανοιχτοί σε ιδέες, όπως η θεσμοθέτηση των πολυεργοδοτικών ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης». Και ο υπουργός κ. Άδωνις-Σπυρίδων Γεωργιάδης υπογράμμισε την προβληματική του χαμηλού ποσοστού αποταμίευσης που χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία ως ένα βασικό πρόβλημα για την υποστήριξη και ανάπτυξη των συμπληρωματικών κεφαλαιοποιητικών πυλώνων του ασφαλιστικού μας συστήματος. Δεδομένου όμως του ότι η χώρα εισέρχεται σε ένα καλύτερο σημείο, πρέπει να δοθεί έμφαση σε κίνητρα. Ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας είπε: «Η επαγγελματική ασφάλιση μπορεί να δώσει 2 δισ. στην οικονομία ετησίως. Ο θεσμός αυτός δεν έχει αναπτυχθεί στην Ελλάδα, ενώ σε άλλες χώρες τα ποσοστά είναι πολύ υψηλά. Πρέπει να το εκμεταλλευτούμε σωστά, για να θεραπεύσουμε πολλά ζητήματα για μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης. Η δομή της ελληνικής οικονομίας βασίζεται σε μικρές επιχειρήσεις. Αυτό είναι πρόβλημα». Ο κ. Γαβριήλ Αμίτσης τόνισε: «Η συζήτηση για την επαγγελματική ασφάλιση συμπληρώνει είκοσι χρόνια. Πρέπει να τονιστεί η σημασία της και το 2022 θα πρέπει να είναι ένα έτος προβληματισμού». Αναφερόμενος στην ευρωπαϊκή εμπειρία, σημείωσε ότι ο 1ος και ο 2ος πυλώνας πρέπει να λογίζονται ως «εργαλεία». Τέλος, ο κ. Χαράλαμπος Φύτρος τόνισε το κενό στην κατανόηση του 2ου πυλώνα, τον ρόλο του φορολογικού ως σημαντικού κινήτρου για τον 2ο πυλώνα, καθώς απαιτούνται σαφή κίνητρα για τη δημιουργία νέων Ταμείων, για τους εργαζομένους που δεν καλύπτει το ΤΕΚΑ, ώστε ο θεσμός να μπορέσει να ξεκινήσει και να απογειωθεί». 64

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Ευφροσύνη Ε. Κουσκουνά, πρόεδρος της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής (ΕΑΑ).

Στις ομιλίες που ακολούθησαν, η κ. Ευφροσύνη Ε. Κουσκουνά σημείωσε ότι: «Αδιαμφισβήτητα, η επαγγελματική ασφάλιση αποτελεί έναν αναπτυξιακό μοχλό για να βελτιώσει τα κίνητρα για εργασία και περιορισμό ασφαλιστικού κινδύνου». Σημείωσε δε ότι η ίδρυση πολυεπιχειρησιακών ταμείων θα μπορούσε να αποτελέσει την απάντηση στο πρόβλημα του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, καθώς στην πλειονότητά τους απαριθμούν λιγότερους από 50 εργαζομένους.

Κρις Αίσωπος, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Διαχειριστών Συλλογικών Επενδύσεων και Περιουσίας (ΕΘΕ).

Ο κ. Κρις Αίσωπος σημείωσε τα ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα που πέτυχαν οι Έλληνες διαχειριστές, καθώς επίσης και την ενεργό στήριξη της ΕΘΕ και των ίδιων των μελών της στον θεσμό των επαγγελματικών ταμείων, που κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Κωνσταντίνος Κόλλιας, πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

Ο κ. Κωνσταντίνος Β. Κόλλιας έδωσε έμφαση στην έννοια της αποταμίευσης, που βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα ως επιτακτική ανάγκη, και στα οφέλη των ΤΕΑ στην ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας. Τόνισε, επίσης ότι: «Tα ΤΕΑ δεν είναι ευκαιριακοί κερδοσκόποι, αλλά διασφαλίζουν και προστατεύουν τις εισφορές των μελών για

Γαβριήλ Αμίτσης, καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας & διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Νικόλαος Χαλκιόπουλος, πρόεδρος του ΔΣ, εκτελεστικό μέλος, γενικός διευθυντής Χαρτοφυλακίου της ΑΕΓΑ Ευρωπαϊκή Πίστη.

Ο κ. Νικόλαος Χαλκιόπουλος υπερτόνισε την άποψη ότι «η ελάχιστη συνταξιοδοτική παροχή σημαίνει πολιτισμός» και σημείωσε την αναγκαιότητα συμπράξεων ως πολλαπλασιαστή δυνάμεων για την επίτευξη καλύτερων παροχών στους ασφαλισμένους. Χριστίνα Μαυρέλη, πολιτικός επιστήμονας στο Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Falco Valkenburg, Vice-Chairperson Occupational Pensions Stakeholder Group of the European Insurance and Occupational Pensions Authority, Past Chairperson of the Actuarial Association of Europe.

Ο κ. Falco Valkenburg σημείωσε ότι είναι επιτακτική η προσέγγιση του 1ου πυλώνα της κοινωνικής ασφάλισης με τον 2ο πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης και η παροχή ευελιξίας, λόγω του έντονου δημογραφικού προβλήματος.

Brigitte Pisa, President, European Association of Paritarian Institutions (AEIP).

Στο ίδιο μήκος κύματος, η κ. Briggite Pisa αναφέρθηκε στο πρόβλημα της αύξησης του αριθμού εργαζομένων στην Ευρώπη οι οποίοι δεν είναι επαρκώς ασφαλισμένοι, ως το βασικό πρόβλημα των συνταξιοδοτικών συστημάτων.

Αντίστοιχα, στην ομιλία τους, οι κ.κ. Γαβριήλ Αμίτσης και Χριστίνα Μαυρέλη αναφέρθηκαν στα χαμηλά ποσοστά αναπλήρωσης και στην απώλεια πρόσβασης σε υπηρεσίες για τους συνταξιούχους, έλλειμμα που πρέπει να μειωθεί, παρουσιάζοντας παράλληλα το πρότυπο ανάπτυξης των επαγγελματικών ταμείων στις σκανδιναβικές χώρες. Συνολικά, αναδείχθηκε ότι ο 2ος πυλώνας αποτελεί μια ουσιαστική λύση, με σημαντικά δυνητικά περιθώρια ανάπτυξης και ρόλο συμπληρωματικό, αλλά διακριτό από τους άλλους δύο πυλώνες.

ΠΑΝΕΛ ΙΙ

Από αριστερά: Ann Verlinden, Secretary General of PensioPlus, the Belgian Association of Pension Institutions, Antonello Motroni, Senior Researcher at Mefop, Organisation for the Development of the Pension Fund Market (IT), Xρίστος Λούβαρης Φασόης, σύμβουλος Δημοσίων Πολιτικών σε Συνταξιοδοτικά Ζητήματα, European Association of Paritarian Institutions (AEIP), Ιωάννης Τζανάκος, γενικός γραμματέας και εκπρόσωπος της ΕΛΕΤΕΑ στην επιτροπή Occupational Pensions Stakeholder Group (ΟPSG) της EIOPA, Μαρία Μαργαριτσανάκη, στέλεχος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Διεύθυνση Φορέων, Βασιλική Μαμμωνά, προϊσταμένη του Τμήματος Διεθνούς Παρακολούθησης Επαγγελματικής Ασφάλισης του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννης Παπαδογιάννης, δημοσιογράφος, διευθυντής του BusinessDaily.gr. ΧΡΗΜΑ 65

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση

την παροχή επικουρικής ασφάλισης», φέρνοντας ως παράδειγμα την περίπτωση του ΕΤΑΟ.

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση «Εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου ΤΕΑ από το αρμόδιο Υπουργείο Εργασίας με μεταρρυθμιστική χροιά. Η Τεχνική Βοήθεια της ΕΙΟPΑ, η ευρωπαϊκή εμπειρία και τα επόμενα βήματα της αναπτυξιακής διαδικασίας». Συμπερασματικά, φαίνεται ότι το πλαίσιο των συντάξεων και ο ρόλος της επαγγελματικής ασφάλισης αλλάζουν σε όλη την Ευρώπη, υπό το πρίσμα μιας ενιαίας αγοράς επενδυτικών κεφαλαίων. Στόχος είναι η αντιμετώπιση της γήρανσης, των δημογραφικών και δημοσιονομικών προκλήσεων και η ενίσχυση των βιώσιμων επενδύσεων. Τονίστηκε δε ο ιδιαίτερα σημαντικός κοινωνικός ρόλος των ΤΕΑ για την παροχή συμπληρωματικού εισοδήματος, με τα κράτη μέλη να είναι αρμόδια για άσκηση κοινωνικής πολιτικής, το εργασιακό πλαίσιο και τις ανάγκες των κοινωνικών εταίρων σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, σημαντικές αλλαγές αφορούν την πληροφόρηση προς τους ασφαλισμένους, το σύστημα διακυβέρνησης των ΤΕΑ και εξειδικευμένα θέματα διαχείρισης κινδύνων, βιωσιμότητας και επενδύσεων. Βασικό στοιχείο στις αποφάσεις αποτελεί η ελαχιστοποίηση του διοικητικού κόστους και διαχείρισης των ΤΕΑ, χωρίς όμως να περιορίζονται το πλαίσιο διαφάνειας και τα συμφέροντα των δικαιούχων της επαγγελματικής ασφάλισης. Τέλος, αναδείχθηκε η ανάγκη για στελέχωση των αρχών, για την ταχύτερη ολοκλήρωση των διαδικασιών.

ΠΑΝΕΛ ΙΙΙ

Από αριστερά: Ιωάννης Κόλλας, διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού του Διεθνούς Αερολιμένος Αθηνών, Νικόλας Μοσχάτος, διευθυντής Ανθρώπινων Πόρων, Accenture (Ελλάδα & Βουλγαρία), Μαρία Φατζικμανώλη, επικεφαλής Ανθρώπινου Δυναμικού της Intrum Ελλάδος, μέλος της Διοικητικής Ομάδας HR του Ομίλου Intrum, Κωνσταντίνος Τσαλίκης, διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού της Citi Ελλάδος & περιφερειακός διευθυντής Υπηρεσιών Ανθρώπινου Δυναμικού της Citi Δυτικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής & Αφρικής, Νατάσσα Πασχάλη, Group Chief Human Resources Officer, γενική διευθύντρια της Eurobank ΑΕ, Γεώργιος Γεωργόπουλος, ανώτερος γενικός διευθυντής-Group Chief Human Resources Officer της Τράπεζας Πειραιώς, Χρήστος Κώνστας, δημοσιογράφος, Head of Content, ethosMEDIA.

«Νέες εισαγωγές επαγγελματικών ταμείων στον 2ο πυλώνα, με αιχμή τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Στροφή των Διευθύνσεων Ανθρώπινου Δυναμικού στη λύση της επαγγελματικής ασφάλισης». Στο τρίτο πάνελ, οι εκπρόσωποι των Διευθύνσεων Ανθρώπινου Δυ66

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

ναμικού της Τράπεζας Πειραιώς, του Διεθνούς Αερολιμένος Αθηνών, της Accenture, της Eurobank ΑΕ, της Citi Ελλάδας & ΕΜΕΑ και της Intrum Ελλάδος ανέπτυξαν τις εμπειρίες τους και τα μοναδικά χαρακτηριστικά, καθώς και τα οφέλη, της επαγγελματικής ασφάλισης τόσο για τους εργαζομένους όσο και για τους ασφαλισμένους. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρθηκε ότι οι μεγάλες και πολυεθνικές εταιρείες είναι οι πρώτες που αγκαλιάζουν τον θεσμό, λόγω του σημαντικού αριθμού των εργαζομένων. Συνεπώς, για επιχειρήσεις με μικρότερο αριθμό εργαζομένων τα πολυεργοδοτικά ΤΕΑ μπορούν να αποτελέσουν μια βιώσιμη και αποτελεσματική λύση. Στο ερώτημα γιατί οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί πρωταγωνιστούν στη σύσταση ΤΕΑ, εκφράστηκαν δύο λόγοι: α) το μέγεθός τους και β) το ότι οι Οργανισμοί αυτοί είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τις οικονομικές έννοιες. Ένα σημαντικό στοιχείο που αναφέρθηκε για την αναβάθμιση του θεσμού είναι οι χρονοβόρες διαδικασίες από την αρχική απόφαση έως τη δημιουργία ενός ΤΕΑ. Όμως, και η αναγκαιότητα για σταθερότητα στη λειτουργία του θεσμού και στο φορολογικό καθεστώς είναι ένα ακόμη θεμελιώδες θέμα, ως βασικό στοιχείο εμπιστοσύνης και διαφάνειας του θεσμού. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η αναγκαιότητα για την παροχή του δικαιώματος της φορητότητας των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων όταν αλλάζουν εργοδότη. Το πάνελ ανέδειξε, συνολικά, τα σημαντικά και μοναδικά για τους ασφαλισμένους πλεονεκτήματα των ΤΕΑ, πέραν του φορολογικού καθεστώτος τους, όπως τη διαμόρφωση ενός πλαισίου για πραγματικά μακροπρόθεσμη συστηματική αποταμίευση, τη σημαντική μείωση κινδύνου αντισυμβαλλομένου που επιθυμούν οι επιχειρήσεις στο πλαίσιο της διαχείρισης κινδύνων τους, τη διαφάνεια και τον έλεγχο ως προς τα κόστη λειτουργίας και τις αποδόσεις των επενδύσεων, την παροχή ευελιξίας ως προς τις επιλογές, την πιστότητα και την εμπιστοσύνη των εργαζομένων, την προσέλκυση ταλέντων, τη διατηρησιμότητα υφιστάμενων εργαζομένων και το brain regain και, τέλος, την οικοδόμηση ασφαλιστικής συνείδησης ως καταλύτη για τη συνολική ευημερία των εργαζομένων.

Ιωσήφ Παπαδογιάννης, διευθυντής Επενδύσεων και μέλος του ∆Σ της Alpha Trust.

Στις ομιλίες και παρουσιάσεις της δεύτερης ημέρας, ο κ. Ιωσήφ Παπαδογιάννης ανέδειξε τη σημασία της επαγγελματικής διαχείρισης για τα ΤΕΑ: με την άκρως ενδιαφέρουσα παρουσίασή του τόνισε ότι

απαιτήσεων και συνολικά της λειτουργίας ενός ΤΕΑ.

Ευαγγελία Χειμωνίδη, επικεφαλής διοικητικός υπεύθυνος (Τομέας Επαγγελματικών Ταμείων) της Prudential Informatics.

Γεώργιος Κεντούρης, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της ΑOΝ Solutions Greece, Φίλιππος Μανάρης, διευθύνων σύμβουλος της AON Solutions Cyprus.

Οι κύριοι Γιώργος Κεντούρης και Φίλιππος Μανάρης περιέγραψαν συνεκτικά την παγκόσμια εμπειρία για τα πολυεργοδοτικά ταμεία και το μέλλον τους. Εντόπισαν τα σημαντικά πλεονεκτήματα που μπορούν να δώσουν λύσεις στο ελληνικό πλαίσιο και ανέλυσαν τις διεθνείς τάσεις και εμπειρίες από την εφαρμογή του θεσμού σε άλλες χώρες.

Prof. dr. Yves Stevens, ΚU Leuven, Faculty of Law and Criminology, Department of Social Security & Labour Law-Treasurer, European Network For Research On Supplementary Pensions (ENRSP).

O Prof. Dr. Yves Stevens σημείωσε ότι: «Όταν αναφέρεσαι στα συστήματα συντάξεων, υπάρχουν δύο βασικές ιδέες: ότι θα πρέπει να μειώσεις τη φτώχεια, αλλά πρέπει να υπάρχει ποσοστό αναπλήρωσης στη συνταξιοδοτική συνιστώσα. Ο επιτυχημένος σχεδιασμός πρέπει να φέρει δύο χαρακτηριστικά: τις υψηλές χρηματοδοτικές εισφορές και την επαρκή κάλυψη. Το σύστημα πρέπει να είναι επαρκές και βιώσιμο».

Χαράλαμπος Α. Κατσιπουλάκης, πρόεδρος του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης Ομίλου Τσάκου.

Ακολούθως, ο κ. Χαράλαμπος A. Κατσιπουλάκης έλαβε το βήμα περιγράφοντας γλαφυρά την επιτυχή αξιοποίηση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης στον χώρο της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ο Όμιλος Τσάκου πρωτοπόρησε και σύστησε το πρώτο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης στην ελληνική ναυτιλία. Το ταμείο ναυτιλιακών επιχειρήσεων του ομίλου Τσάκου και συνεργατών ιδρύθηκε για να επιβραβευτούν οι εργαζόμενοι που έχουν συμβάλει στη διεθνή καταξίωση του ομίλου και φυσικά να επιβραβευθούν για την αφοσίωση και την πολυετή σημαντική υπηρεσία τους». Η κ. Ευαγγελία Χειμωνίδη μοιράστηκε την εμπειρία της από τη λειτουργία των επαγγελματικών ταμείων στη χώρα μας, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι η ανάπτυξη των ΤΕΑ απαιτεί καλή διαχείριση, διαφάνεια και ευρεία οικονομική κλίμακα, με βασικές προϋποθέσεις τη σύνταξη σαφούς καταστατικού, ώστε να είναι αντιληπτό από κάθε ασφαλισμένο, περιγράφοντας παράλληλα το πλαίσιο διαχείρισης των εποπτικών

ΠΑΝΕΛ ΙV

Από αριστερά: Μιχάλης Ανθρωπέλος, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Θεμιστοκλής Χαντζαρίδης, διευθύνων σύμβουλος της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών, Ελευθέριος Κρητικός, υποδιοικητής e-EΦΚΑ, πρόεδρος της ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ & αντιπρόεδρος της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών, Γιώργος Στρατόπουλος, μέλος της Προσωρινής Διοίκησης του ΤΕΚΑ, ειδικός σύμβουλος του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων, Παυλίνα Καρασιώτου, γενική γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων και πρόεδρος της Προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΚΑ, Βασίλης Αγγελόπουλος, δημοσιογράφος, συντάκτης εργατικού ρεπορτάζ, Η Ναυτεμπορική. ΧΡΗΜΑ 67

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση

βρισκόμαστε σε μια ευνοϊκή συγκυρία-φάση ανάπτυξης του θεσμού των επαγγελματικών ταμείων, με την οικονομία να έχει ανάγκη επενδύσεις. Τόνισε δε ότι: «Πρέπει να δώσουμε σημασία και να δούμε τη γενικότερη εικόνα, τον ρόλο των ΤΕΑ στις τοπικές κοινωνίες, την οικονομία, την ανάπτυξη, ώστε να διαφωτιστούμε. Τα Ταμεία συνδράμουν στον ενάρετο κύκλο της απασχόλησης, σύνταξης κ.τ.λ. Έχουμε έναν δημοσιονομικό τομέα που δεν πρέπει να επεκτείνεται στις δαπάνες».

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση «Εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού συστήματος στον 1ο πυλώνα: Το ΤΕΚΑ, η νέα αρχή του ασφαλιστικού συστήματος και οι αναμενόμενες παράπλευρες ωφέλειες στην επαγγελματική ασφάλιση». Αναφερόμενη στο ΤΕΚΑ, η δρ Παυλίνα Καρασιώτου σημείωσε ότι, πέρα από την κεφαλαιοποίηση, έχουμε για πρώτη φορά επικουρική σύνταξη με ενιαίους κανόνες για όλους, το οποίο είναι ζητούμενο για το σύνολο της κοινωνικής ασφάλισης. Ο κ. Γιώργος Στρατόπουλος ανέφερε: «Πρέπει να έχουμε απαραίτητες επενδύσεις, να υπάρχει αναλογιστική λειτουργία και να υπάρχει επαγγελματική διαχείριση, που να εξασφαλίσει τις καλές επιδόσεις. Ειδικά το ΤΕΚΑ, επειδή έχει οικονομία κλίμακας, θα έχει χαμηλά έξοδα. Το να έχεις λίγα έξοδα σε βοηθά να έχεις λίγο καλύτερες αποδόσεις και ειδικά σε βάθος χρόνου». O κ. Ελευθέριος Κρητικός επεσήμανε ότι για τη δημιουργία του ΤΕΚΑ χρησιμοποιήθηκαν best practices από χώρες στις οποίες ευδοκιμεί το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, ενώ οι λογαριασμοί είναι ατομικοί, οι επενδύσεις συλλογικές, με κάθε ασφαλισμένο να εισφέρει διαφορετικά. Ο κ. Θεμιστοκλής Χαντζαρίδης εξήρε την εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών και την επαγγελματική διαχείριση μέσω ΟΣΕΚΑ, το πιο αυστηρά εποπτευόμενο και αποτελεσματικό μέσο αποταμίευσης. Τέλος, ο κ. Μιχαήλ Ανθρωπέλος τόνισε με τη σειρά του ότι: «Οι καλές αποδόσεις βοηθούν στην κουλτούρα του κόσμου που δεν είναι υπέρ των επενδύσεων, αλλά είναι προς όφελός του». Στο αναδιανεμητικό σύστημα υπάρχουν καθορισμένες παροχές όποτε υπάρχει μέση απόδοση. Αντίστοιχα, το κεφαλαιοποιητικό σύστημα έχει ευελιξία, οι επενδυτικοί στόχοι είναι υποκειμενικοί και αναπροσαρμόζονται ανάλογα με τις συνθήκες. Τόνισε δε εμφατικά τον ρόλο της επικοινωνίας και ενημέρωσης των μελών για το πού πηγαίνουν οι εισφορές τους.

Θεοφάνης Μυλωνάς, πρόεδρος ΔΣ & διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ, αντιπρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών (ΕΘΕ).

Στις ομιλίες-παρουσιάσεις που ακολούθησαν, ο κ. Θεοφάνης Μυλωνάς σημείωσε ότι τα υψηλά επιτόκια και η υφιστάμενη δομή του εγχώριου συνταξιοδοτικού συστήματος έχουν εμποδίσει την ανάπτυξη του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης στη χώρα μας, όμως τα τελευταία χρόνια η τάση για επενδύσεις έχει αποκτήσει μεγάλη δυναμική. Αναφέρθηκε δε έντονα στο ιδανικό «όχημα» για να εφαρμοστούν 68

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

οι αρχές των επενδύσεων: α) διαχείριση των επενδύσεων ανάλογα με το προφίλ και τους στόχους, με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, β) διασπορά των ίδιων των επενδύσεων μέσα στο χαρτοφυλάκιο, με βοηθό τη διασπορά του χρονισμού των ποσών προς επένδυση και γ) εφαρμογή μακροχρόνιων στρατηγικών Lifecycle, που αποτελούν σχεδόν μελλοντική υποχρεωτική επιλογή για ταμεία συνταξιοδοτικού τύπου. Ο κ. Γιώργος Σκιαδόπουλος, στην ομιλία του για τις στρατηγικές ESG, δίνοντας βάρος στον τομέα των παρανοήσεων και των προκλήσεων ενσωμάτωσης κριτηρίων ESG, επεσήμανε ότι οι επαγγελματίες διαχειριστές κινητοποιούνται για τα κριτήρια ESG, λόγω των ηθικών περιορισμών που έχουν ή τη φήμη τους, αλλά τελικά εκείνο που αποδεικνύεται αποτελεσματικό είναι η πίεση του νομοθέτη. Ο κ. Justin Wray, επικεφαλής της EIOPA, αναφέρθηκε στην άσκηση της εποπτείας των επαγγελματικών ταμείων της ΕΕ, στην όξυνση της γήρανσης του πληθυσμού και του δημογραφικού προβλήματος. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στο χάσμα μεταξύ Ευρώπης και Ελλάδας των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων που φτάνουν στη χώρα μας στο 1% του ΑΕΠ, έναντι του μέσου όρου 99% των χωρών του ΟΟΣΑ ή του εντυπωσιακού 229% της Δανίας. Ο Dr. Avi Sharon ανέδειξε τον σπουδαίο ρόλο που διαδραματίζει η οικογένεια ως πυλώνας, καθώς σε αυτήν μετατίθεται η κρατική ευθύνη.

ΠΑΝΕΛ V

Από αριστερά: Justin Wray, Head of Policy Department, European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA), Dr. Αvi Sharon, Executive Vice President, Product Strategist, PIMCO, Σοφία Παπαστεφάνου, υποδιευθύντρια της Διεύθυνσης Funds of Funds της Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ, Κρις Αίσωπος, διευθύνων σύμβουλος της Alpha Trust, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Διαχειριστών Συλλογικών Επενδύσεων και Περιουσίας (ΕΘΕ), Νεκτάριος Νώτης, δημοσιογράφος, ιδρυτής/CEO της Notice Content & Services (των ψηφιακών newsletters FnB Daily-BnB Daily) & συνιδρυτής της ESGreece, Χαράλαμπος Σαρρής, επικεφαλής Διαχείρισης Θεσμικών Χαρτοφυλακίων της Eurobank Asset Management ΑΕΔΑΚ, Κωνσταντίνος Κονδάκης, Chief Investment Officer, Piraeus Asset Management ΑΕΔΑΚ.

«Νέο απαιτητικό επενδυτικό περιβάλλον και εφαρμογή ESG κριτηρίων στις επενδυτικές στρατηγικές των επαγγελματικών ταμείων» Το πάνελ επαγγελματιών διαχειριστών συμφώνησε ότι το ποσοστό

Νικόλαος Δ. Φίλιππας, πρόεδρος και ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Στις δύο ομιλίες που ακολούθησαν, ο κ. Νικόλαος Φίλιππας ανέπτυξε τον ρόλο του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ως στοιχείου της αποταμιευτικής συνείδησης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον αλφαβητισμό του κινδύνου και την ανάγκη της ανθεκτικότητας των πολιτών σε κρίσεις όπως η πρόσφατη πανδημία. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «[ο αλφαβητισμός κινδύνου] είναι μια δεξιότητα σημαντική για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα, οι οποίες είναι μεγάλες, όπως για παράδειγμα το παγκόσμιο χρέος, που αγγίζει τα 300 τρισ. Δεδομένου αυτού, τα κράτη είναι πολύ ευάλωτα (…) είναι πολύ σημαντικός για τις αποφάσεις που λαμβάνουν οι επιχειρηματίες, οι πολιτικοί και οι ίδιοι οι πολίτες, προκειμένου να μπορούν να κατανοούν την πιθανότητα έλευσης κάποιων αρνητικών γεγονότων». Στην τελευταία ομιλία του συνεδρίου, η κ. Αγγελική Μουρατίδου μοιράστηκε την εμπειρία από το ΤΕΑ-ΕΛΤΑ: ανέλυσε εκτενώς τη δομή και τη λειτουργία του, σημειώνοντας ότι ένας τομέας στον οποίο πρέπει να δοθεί βαρύτητα είναι το πώς γίνεται το matching ώστε να συμβαδίζουν οι υποχρεώσεις με τις επενδύσεις.

ΠΑΝΕΛ VΙ

Από αριστερά: Γεώργιος Καρανίκας, πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου & Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), Γεώργιος Αμβράζης, σύμβουλος προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), Σωτήρης Σταματίου, πρόεδρος του Συνδέσμου Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού Ελλάδας (ΣΔΑΔΕ), δρ. Χρήστος Γεωργίου, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου ΣΒΕ (ΙΝΣΒΕ), Χρήστος A. Iωάννου, διευθυντής του Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του Συνδέσμου Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών (ΣΕΒ), Μαίρη Λαμπαδίτη, δημοσιογράφος, εφημερίδα Πρώτο Θέμα, imerisia.gr.

«Μια κοινωνική συμμαχία για την ανάπτυξη των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα. Εθνικό Επαγγελματικό Ταμείο: Διαστάσεις και προοπτικές». Όλοι οι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων (ΣΕΤΕ, ΣΕΒ, ΕΣΕΕ, Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος-ΣΒΕ) και του Συνδέσμου Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού Ελλάδας περιέγραψαν το πλαίσιο της πρότασης των κοινωνικών εταίρων, με αφετηρία την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση του 2018, καθώς και τις διεργασίες και τη ζύμωση για το Εθνικό Επαγγελματικό Ταμείο, που αποτελεί ένα μεγάλο όραμα και σημαντική καινοτομία του 2ου πυλώνα. Συνοπτικά, μετά τη συναπόφαση, συστάθηκε ομάδα εργασίας σε κλίμα πλήρους συναντίληψης, προετοιμάστηκε το προσχέδιο καταστατικού και αναμένονται λεπτομέρειες επί τεχνικών θεμάτων, η εκπόνηση αναλογιστικής μελέτης, για την οποία απαιτούνται κάποια στοιχεία του EΡΓΑΝΗ. Κοινή είναι η αντίληψη για την ύπαρξη χώρου μέσω της μείωσης του μη μισθολογικού κόστους για τους εμπλεκομένους, καθώς απαιτούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις χρηματοδότησης, δεδομένου του ότι χωρίς κίνητρα κάθε προσπάθεια είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Υπογραμμίστηκε ότι στην ατζέντα του διαλόγου ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο αποτελεί η μελέτη του ΙΟΒΕ που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΕΛΕΤΕΑ και αναμένεται να διευκολύνει τα μέγιστα στην οριστικοποίηση κοινών θέσεων. Η μορφή του θα αφορά ένα πολυεργοδοτικό ή ολοεργοδοτικό ταμείο, με την ανάγκη μεταρρυθμίσεων για αυτό. Η νομική του μορφή θα είναι ΝΠΙΔ και η τελική παροχή θα εξαρτάται από τις αποδόσεις, έχοντας συμπληρωματικό χαρακτήρα, με κοινή συμφωνία για την ύπαρξη πλήρους διαφάνειας και εποπτείας με βάση συγκεκριμένους κανόνες. Δικαιούχοι θα είναι οι μισθωτοί και εργαζόμενοι, ενώ η ΕΣΕΕ πρότεινε να ενταχθούν και οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες με καθεστώς αυτασφάλισης. Όσον αφορά την αγορά εργασίας, τονίστηκε ότι το Εθνικό Επαγγελματικό Ταμείο σίγουρα θα αποτελέσει μια σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον, ενώ είναι σημαντικό να υπάρχει μια ρυθμισμένη αγορά, με ρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις, μέσω συλλογικών συμβάσεων εργασίας. • • • ΧΡΗΜΑ 69

απολογισμός - Επαγγελματική ασφάλιση

των εισροών ήταν μεγαλύτερο του μεριδίου των αμοιβαίων ESG στην αγορά, με το 19% αυτών πέρσι να τοποθετούνται σε «πράσινα» αμοιβαία κεφάλαια. Τα αμοιβαία κεφάλαια, λοιπόν, μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αγορά αυτή. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο κ. Κρις Αίσωπος, οι εκδόσεις «πράσινων» ομολόγων έφθασαν τα 3 τρισ. το 2020. Οι επενδύσεις των θεσμικών, όπως είπε, συμβάλλουν στο να μεταφερθεί η πίεση προς τις εταιρείες, για να υποστηρίξουν τον στόχο των μηδενικών εκπομπών ρύπων. Ο κ. Χαράλαμπος Σαρρής σημείωσε πόσο υποστηρικτικό είναι τώρα το περιβάλλον για το ESG. Υπάρχει ευρύτερη αποδοχή, που αυξάνεται, είπε. Πρόσθεσε μάλιστα ότι η γενιά των millennials έχει πολύ καλή ενημέρωση για το ζήτημα και δραστηριοποιείται θετικά. Καθώς οι millennials έχουν ασπαστεί την ESG φιλοσοφία και την αναγκαιότητα να ληφθούν μέτρα για την κλιματική αλλαγή, είναι ο πυρήνας των επενδυτών που πρέπει να προσεγγίσουμε. Ο κ. Κωνσταντίνος Κονδάκης παρατήρησε ότι τα κριτήρια ESG προσδίδουν ποιοτικά στοιχεία στην ανάλυση, ενώ η κ. Σοφία Παπαστεφάνου επεσήμανε τις θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται πλέον οι επενδύσεις με τα κριτήρια ESG, των οποίων η ενσωμάτωση των κριτηρίων αποτελεί πρόκληση για να εντοπιστούν ευκαιρίες και να βελτιωθούν οι επιδόσεις.

έρευνα - αγορά αυτοκινήτου

Η ελληνική αγορά αυτοκινήτου στα χρόνια της πανδημίας

του Μιχάλη Μάρκου, MBA, διευθυντικού στελέχους-συμβούλου επιχειρήσεων & καθηγητή Διοίκησης Επιχειρήσεων/Marketing

χουν περάσει δύο χρόνια από το ξέσπασμα της υγειονομικής πανδημίας (Covid-19) σε όλο τον κόσμο, που επηρέασε όλες τις εμπορικές δραστηριότητες πολλών παραγωγικών κλάδων, όπως και του αυτοκινήτου. Σε αυτό το δυσμενές περιβάλλον, προστέθηκαν πρόσφατα η έλλειψη chips/microchips, που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες στην αγορά (και προκαλεί μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις καινούργιων αυτοκινήτων και αύξηση των τιμών για τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα), ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία και οι εκρηκτικές αυξήσεις που πραγματοποιήθηκαν στα καύσιμα και το ρεύμα. Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το κλίμα, η ελληνική αγορά αυτοκινήτου κατάφερε να πραγματοποιήσει εξαψήφιες πωλήσεις ξανά, φτάνοντας τις 100.911 (αύξηση +24,6% σε σχέση με το 2020). Κύριο χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης χρονιάς ήταν η εκτόξευση των πωλήσεων (κάτι λογικό και αναμενόμενο) τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο κατά +181,36% (30.033 πωλήσεις το 2021 σε σχέση με τις 10.674 πωλήσεις το 2020), που έχει να κάνει κυρίως με την αυξημένη ζήτηση RAC/ LTR αυτοκινήτων τη συγκεκριμένη περίοδο. Όσον αφορά τη διάκριση των πωλήσεων μεταξύ λιανικών και εταιρικών πωλήσεων, το 2021, οι λιανικές ταξινομήσεις νέων επιβατικών αυτοκινήτων κατέλαβαν το μισό μερίδιο (50,30%) επί του συνόλου της αγοράς. Όλες σχεδόν οι εταιρείες είδαν βελτίωση των 70

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

πωλήσεών τους σε σχέση με το 2020, με την Cupra να καταγράφει την εκπληκτική αύξηση των +11.700%: 118 πωλήσεις το 2021 έναντι μίας (!) το 2020. Στο top-10 των πωλήσεων έχουμε δύο νεοεισερχόμενες εταιρείες, την Kia (που για πρώτη φορά στην ιστορία της μπαίνει στο top-10 των πωλήσεων στην ελληνική αγορά) και την BMW, που παίρνουν τις θέσεις της Nissan και της Renault, αντίστοιχα. Επίσης, στα αξιοσημείωτα της χρονιάς είναι οι επιδόσεις της Peugeot (10.581 πωλήσεις και μερίδιο 10,49%), που μαζί με την Toyota κατάφεραν να είναι οι μοναδικές εταιρείες για το 2021 με πενταψήφιες πωλήσεις και διψήφιο μερίδιο αγοράς, κάτι που είχαμε να δούμε από το μακρινό, πλέον, 2011 (με την Toyota και την Opel, αντίστοιχα). Η Fiat παρέμεινε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά εκτός top-10 (13η θέση) και συνολικά μόνο επτά εταιρείες είδαν μείωση των πωλήσεών τους σε σχέση με το 2020. Αυτές ήταν η Mitsubishi (μείωση -48,76%), η Alfa Romeo (μείωση -41,75%), η Nissan (μείωση -18,61%), η Honda (μείωση -17,21%), η Renault (μείωση -14,36%), η Subaru (μείωση -10,26%) και η Skoda (μείωση -6,84%). Τέλος, η Tesla αυξάνει ακόμη περισσότερο την παρουσία της στην ελληνική αγορά, φτάνοντας τις 598 πωλήσεις, σημειώνοντας μια αύξηση +2.618% σε σχέση με πέρσι (22 το 2020), ενώ το 2021 καταγράφτηκαν ακόμη 6 ταξινομήσεις Maserati, 5 ταξινομήσεις Lamborghini και μία ταξινόμηση Bentley.

Πώς έκλεισε η αγορά το 2021 «Πρωταθλήτρια» πωλήσεων για δέκατη συνεχή χρονιά αναδείχθηκε πάλι η Toyota με 13.164 αυτοκίνητα και ποσοστό 13,05% (10.263 και 12,7% το 2020). Στη 2η θέση τερμάτισε η Peugeot με 10.581 αυτοκίνητα και ποσοστό 10,49% (7.925 και 9,8% το 2020), με τη Hyundai να συμπληρώνει την 3η θέση με 8.809 αυτοκίνητα και ποσοστό 8,73% (5.224 και 6,5% το 2020). Τη δεκάδα συμπληρώνουν η VW (7.464 πωλήσεις), η Opel (5.812 πωλήσεις), η Citroën (5.253 πωλήσεις), η Suzuki (4.850 πωλήσεις) και η Kia (4.600 πωλήσεις). Τέλος, για πρώτη φορά στα χρονικά, δύο premium μάρκες κατατάσσονται στο top-10 της ελληνικής αγοράς, με τη Μercedes-Benz να έρχεται στην 9η θέση (4.295 πωλήσεις) και την BMW να έρχεται 10η (4.187 πωλήσεις). Στην 11η θέση βρίσκεται η Nissan (3.953 πωλήσεις), που κατρακύλησε πέντε θέσεις σε σχέση με το 2021, στη 12η θέση βρίσκεται η Audi, με αύξηση των πωλήσεών της κατά +31,44% (3.545 ταξινομήσεις), και στη 13η θέση βρίσκεται η Fiat, που είδε μεν αύξηση των πωλήσεών της (3.453 ταξινομήσεις, +21,84%) σε σχέση με το 2021, αλλά παρέμεινε ξανά εκτός της πρώτης δεκάδας. Από εκεί και πέρα, η Ford ήταν 14η (3.060 πωλήσεις), η Skoda ήταν 15η (2.996 πωλήσεις) και 16η η Renault (2.784 πωλήσεις), που είδε κι εκείνη την πτώση της κατά έξι θέσεις σε σχέση με το 2021. Τέλος, την πρώτη εικοσάδα κλείνουν η Dacia (17η με 2.262 πωλήσεις), η Mini (18η με 1.914 πωλήσεις), η Seat (19η με 1.858 πωλήσεις) και η Volvo (20ή με 1.715 πωλήσεις).

Πίνακας 1. Ταξινομήσεις αυτοκινήτων στην ελληνική αγορά για το 2021

ΜΑΡΚΑ TOYOTA PEUGEOT HYUNDAI VW OPEL CITROËN SUZUKI KIA MERCEDES BMW NISSAN AUDI FIAT FORD SKODA RENAULT DACIA MINI SEAT VOLVO JEEP TESLA LAND ROVER MAZDA HONDA MITSUBISHI LEXUS CUPRA ALFA ROMEO PORSCHE JAGUAR SMART SUBARU ABARTH ΛΟΙΠΟΙ

ΠΩΛΗΣΕΙΣ

ΜΕΡΙΔΙΟ

13.164 10.581 8.809 7.464 5.812 5.253 4.850 4.600 4.295 4.187 3.953 3.545 3.453 3.060 2.996 2.784 2.262 1.914 1.858 1.715 1.447 598 566 453 332 227 138 118 113 107 94 80 35 31 17 100.911

13,05% 10,49% 8,73% 7,40% 5,76% 5,21% 4,81% 4,56% 4,26% 4,15% 3,92% 3,51% 3,42% 3,03% 2,97% 2,76% 2,24% 1,90% 1,84% 1,70% 1,43% 0,59% 0,56% 0,45% 0,33% 0,22% 0,14% 0,12% 0,11% 0,11% 0,09% 0,08% 0,03% 0,03% 0,02% 100.911

Δ% 2021 vs 2020 28,27% 33,51% 68,63% 8,33% 15,09% 37,59% 31,19% 90,87% 19,11% 32,58% -18,61% 31,44% 21,84% 9,52% -6,84% -14,36% 38,43% 18,59% 14,62% 16,19% 58,66% 2.618,18% 55,07% 113,68% -17,21% -48,76% 56,82% 11.700,00% -41,75% 0,94% 5,62% 128,57% -10,26% 19,23% 88,89% +24,62% Πηγή: www.seaa.gr

Όσον αφορά τα μοντέλα που πούλησαν περισσότερο μέσα στο 2021, το Toyota Yaris, για μία ακόμη χρονιά, με 4.783 ταξινομήσεις, ήταν όχι μόνο το πρώτο σε πωλήσεις μικρό αυτοκίνητο, αλλά και γενικότερα το πρώτο σε πωλήσεις επιβατικό του έτους που μας πέρασε. Αμέσως μετά το Yaris, ακολούθησε το Peugeot 208 με 3.476 ταξινομήσεις και αύξηση πωλήσεων 26,81% συγκριτικά με πέρσι. Ακόμη καλύτερα τα πήγε το τρίτο σε πωλήσεις μικρό αυτοκίνητο, το Citroën C3, που έκλεισε το 2021 με 3.399 πωλήσεις και αύξηση 72,1%. Πίνακας 2. Τα πρώτα 10 μοντέλα αυτοκινήτων σε ταξινομήσεις στην ελληνική αγορά για το 2021

Α/Α

ΜΟΝΤΕΛΟ

TOYOTA YARIS

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ 4.783

PEUGEOT 208

3.476

3. 4. 5.

CITROËN C3 OPEL CORSA PEUGEOT 2008

3.399 3.203 3.196

8. 9. 10.

Α/Α

ΜΟΝΤΕΛΟ

TOYOTA C-HR TOYOTA AYGO HYUNDAI I20 KIA STONIC HYUNDAI I10

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΕΙΣ 2.934 2.473 2.396 2.323 2.281

Πηγή: www.seaa.gr

Στην 4η θέση τερμάτισε το Opel Corsa (3.203), ενώ το Peugeot 2008 πραγματοποίησε 3.196 ταξινομήσεις, καταλαμβάνοντας την 5η θέση. Στην 6η θέση βρίσκεται το Toyota C-HR με 2.934 πωλήσεις, στην 7η θέση βρίσκεται άλλο ένα μοντέλο της Toyota, το Toyota Aygo, με 2.473 ταξινομήσεις. Στην 8η θέση βρίσκεται το Hyundai i20 (2.396 ταξινομήσεις), ενώ στην 9η θέση βρίσκεται (για πρώτη φορά στο top-10) το Kia Stonic με 2.323 πωλήσεις. Τέλος, το top-10 κλείνει με το δεύτερο μοντέλο της Hyundai που βρίσκεται στη λίστα, το i10, με 2.281 πωλήσεις. Σε θέματα αμαξώματος, το 2021, σχεδόν ένας στους δύο αγοραστές επέλεξε ξανά την κατηγορία των SUV, που απέσπασε το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς, με ποσοστό 47,98% (και 48.416 ταξινομήσεις). Τα μικρομεσαία (Β) απέσπασαν ένα ποσοστό 26,32% (και 26.555 ταξινομήσεις), με την κατηγορία C να έρχεται 3η με ποσοστό 12,55% και, τέλος, με τα μικρά (Α) να έρχονται στην 4η θέση και να αποσπούν ένα ποσοστό 9,91% (με 9.999 ταξινομήσεις). ΧΡΗΜΑ 71

έρευνα - αγορά αυτοκινήτου Πίνακας 3. Ταξινομήσεις αυτοκινήτων ανά κατηγορία/ segment στην ελληνική αγορά για το 2021

SEGMENT/ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ A B C D E F-G SUV MPV MPV-M/ COMBI SPORTS

2021

ΜΕΡΙΔΙΟ

9.999 26.555 12.662 1.929 160 56 48.416 117 833

9,91% 26,32% 12,55% 1,91% 0,16% 0,06% 47,98% 0,12% 0,83%

180

0,18%

Η αγορά αυτοκινήτου στα χρόνια της πανδημίας Η αγορά το 2019 είχε πραγματοποιήσει 114.109 πωλήσεις καινούργιων αυτοκινήτων και μέσα στο 2020 συρρικνώθηκαν κατά -29,04%, πραγματοποιώντας πενταψήφιο αριθμό ταξινομήσεων, φτάνοντας τις 80.977 πωλήσεις. Κύριο χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης χρονιάς ήταν η σχεδόν πλήρης κατάρρευση της αγοράς τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο, με κάθετη πτώση των πωλήσεων κατά -70% (10.674 πωλήσεις το 2020 σε σχέση με 35.653 πωλήσεις το 2019), σε μια περίοδο κατά την οποία είναι ιδιαίτερα αυξημένες οι πωλήσεις RAC/ LTR. Ενδεικτικά, τον Απρίλιο του 2020, η πτώση των πωλήσεων ήταν της τάξης του -80,2%, οδηγώντας 24 εταιρείες (σε σύνολο 39) στο να έχουν διψήφιες (!) πωλήσεις αυτοκινήτων τον συγκεκριμένο μήνα. Την πτώση του 2020 διαδέχθηκε η αύξηση του 2021 κατά +24,62%. Για να υπάρχει πληρέστερη κατανόηση της πορείας της αγοράς κατά τα δύο χρόνια της πανδημίας, παραθέτουμε τις ταξινομήσεις των τριών τελευταίων ετών, του 2019 (προ πανδημίας), του 2020 και του 2021 (εν μέσω πανδημίας) και τα συγκρίνουμε.

Πηγή: www.seaa.gr

Τέλος, ως καύσιμο προτιμήθηκε η βενζίνη έναντι του πετρελαίου το 2021, με το 49,17% των νέων επιβατικών που πουλήθηκαν να χρησιμοποιούν ως καύσιμο τη βενζίνη, έναντι 53,17% το 2020. Τα πετρελαιοκίνητα υποχώρησαν κατά -21,13% σε σχέση με πέρσι, φτάνοντας τις 17.549 πωλήσεις (και μερίδιο 17,39%).

Πίνακας 5. Ταξινομήσεις αυτοκινήτων στην ελληνική αγορά την τελευταία τριετία (2019-2021)

Πίνακας 4. Ταξινομήσεις αυτοκινήτων ανά καύσιμο στην ελληνική αγορά για το 2021

Τύπος Καυσίμου/Ενέργειας Βενζίνη Πετρέλαιο Υβριδικά (HEV) Εναλλακτικής Ισχύος (APV) Ηλεκτρικά Φορτιζόμενα (ECV)

49.625 17.549 23.382 3.394

49,18% 17,39% 23,17% 3,36%

43.060 22.251 11.751 1.780

Δ% 2021 vs 2020 15,25% -21,13% 98,98% 90,67%

6.961

6,90%

2.135

226,04%

2021 ΜΕΡΙΔΙΟ

2020

Πηγή: www.seaa.gr

Όσον αφορά τα ηλεκτροκίνητα, φαίνεται ότι η αγορά των ηλεκτρικών αυτοκινήτων αρχίζει να κινείται σιγά-σιγά και στην Ελλάδα. Οι πωλήσεις των επαναφορτιζόμενων ηλεκτρικών αυτοκινήτων, μπαταρίας και plug-in υβριδικών (BEV και PHEV), το 2021, αυξήθηκαν κατά 226% σε σχέση με το 2020 και έφτασαν τις 6.961 μονάδες, με αποτέλεσμα τα ηλεκτρικά οχήματα να λάβουν κατά το 2021 το 6,90% των συνολικών ταξινομήσεων, έναντι του 2,6% το 2020. 72

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Πηγή: www.seaa.gr

Η αγορά το 2019 ξεπέρασε τις εξαψήφιες πωλήσεις για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά (το 2018 ήταν η πρώτη χρονιά) και φαινόταν ότι συνερχόταν από το «σοκ» της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας. Δυστυχώς, όμως, η εμφάνιση του Covid-19 τους πρώτους μήνες του 2020 και τα lockdown που επιβλήθηκαν πισωγύρισαν την αγορά. Μπορεί τα νούμερα των ταξινομήσεων για το 2021 να είναι και πάλι εξαψήφια, στην ουσία όμως είναι παρόμοια με εκείνα του 2018, που είχαμε 103.431 ταξινομήσεις. Συγκρίνοντας τον μέσο όρο των πωλήσεων των ετών 2020 και 2021 με τις πωλήσεις του 2019, διαπιστώνουμε ότι οι περισσότερες εταιρείες έχουν δει πτώση των πωλήσεών τους σε σχέση με το 2019. Πιο συγκεκριμένα, 26 εταιρείες είχαν μείωση στις πωλήσεις τους, ενώ μόνο 9 είδαν αύξηση των πωλήσεών τους. Ειδικότερα για το top-10 των πωλήσεων, η Toyota είχε μείωση -6,90% (11.714 έναντι 12.581 το 2019), η Peugeot είχε μείωση -5,84% (9.253 έναντι 9.827 το 2019), η Hyundai είχε μείωση -11,42% (7.017 έναντι

7.921 το 2019), η VW είχε μείωση -24,16% (7.177 έναντι 9.463) και η Opel είχε μείωση -26,74% (5.431 έναντι 7.413). Συνεχίζοντας, βλέπουμε ότι η Citroën και η Suzuki είδαν τις μεγαλύτερες μειώσεις πωλήσεων (σε σχέση με τις υπόλοιπες του top-10), έχοντας αρνητικό πρόσημο -34,86% η πρώτη (4.536 έναντι 6.963) και -34,29% η δεύτερη (4.274 έναντι 6.504). Κερδισμένες στην περίοδο της πανδημίας είναι η Kia, με αύξηση των πωλήσεων κατά +9,02% (3.505 έναντι 3.215 του 2019), όπως επίσης και η BMW, με αύξηση +8,21% (3.673 έναντι 3.394 του 2019), ενώ ενδιάμεσά τους η Mercedes (9η) είχε μείωση των πωλήσεών της κατά -12,68% (3.951 έναντι 4.524 του 2019). Οι εταιρείες που είχαν τη μεγαλύτερη μείωση πωλήσεων κατά την περίοδο της πανδημίας είναι η Smart (-92,49% μείωση), η Fiat (μείωση -57,05%), η οποία και έχασε τη θέση της στο top-10 των πωλήσεων αυτά τα χρόνια, και τέλος η Alfa Romeo (μείωση -47,61%). Αντίστροφη πορεία είχαν η Tesla, με μια εκπληκτική αύξηση των πωλήσεών της κατά +15.400% (!), η Jeep, με αύξηση +98,90%, και η Land Rover, με αύξηση +45,92%.

Πίνακας 6. Σύγκριση πωλήσεων για τα έτη 2021 & 2020 (ΜΟ) vs 2019 στην ελληνική αγορά αυτοκινήτου

2021

2020

2019

13.164 10.581 8.809 7.464 5.812 5.253 4.850 4.600 4.295 4.187 3.953 3.545 3.453 3.060 2.996 2.784 2.262 1.914 1.858 1.715 1.447 598 566 453 332 227 138 118 113 107 94 80 35 31 17 100.911

10.263 7.925 5.224 6.890 5.050 3.818 3.697 2.410 3.606 3.158 4.857 2.697 2.834 2.794 3.216 3.251 1.634 1.614 1.621 1.476 912 22 365 212 401 443 88 1 194 106 89 35 39 26 9 80.977

12.581 9.827 7.921 9.463 7.413 6.963 6.504 3.215 4.524 3.394 6.322 4.020 7.319 3.886 3.993 4.279 1.834 1.767 3.143 1.851 593 2 319 324 651 505 91 0 293 108 126 766 60 36 16 114.109

ΜΟ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Δ% ΜΟ 2021 & (2021 & 2020) 2020 vs 2019 11.714 -6,90% 9.253 -5,84% 7.017 -11,42% 7.177 -24,16% 5.431 -26,74% 4.536 -34,86% 4.274 -34,29% 3.505 9,02% 3.951 -12,68% 3.673 8,21% 4.405 -30,32% 3.121 -22,36% 3.144 -57,05% 2.927 -24,68% 3.106 -22,21% 3.018 -29,48% 1.948 6,22% 1.764 -0,17% 1.740 -44,65% 1.596 -13,80% 1.180 98,90% 310 15.400,00% 466 45,92% 333 2,62% 367 -43,70% 335 -33,66% 113 24,18% 60 154 -47,61% 107 -1,39% 92 -27,38% 58 -92,49% 37 -38,33% 29 -20,83% 13 -18,75% 90.944 -20,30% Πηγή: www.seaa.gr ΧΡΗΜΑ 73

έρευνα - αγορά αυτοκινήτου Όσον αφορά τα αμαξώματα, τα SUV είναι τα πιο κερδισμένα από την πανδημία, μιας και το ποσοστό τους αυξήθηκε κατά +6,61%, τη στιγμή που όλα τα υπόλοιπα segments είδαν σημαντικές μειώσεις στις πωλήσεις τους, συγκρίνοντας τον μέσο όρο των πωλήσεών τους τα έτη 2020 και 2021 με τις πωλήσεις του 2019. Τη μεγαλύτερη μείωση την είχαν οι κατηγορίες των MPV και MPV-M/COMBI, ενώ σημαντικές απώλειες είχαν οι κατηγορίες Ε, C, B και Α, την περίοδο της πανδημίας. Πίνακας 7. Σύγκριση πωλήσεων ανά κατηγορία/segment για τα έτη 2021 & 2020 (ΜΟ) vs 2019 στην ελληνική αγορά αυτοκινήτου

Κατηγορία/ Segment

2021

2020

2019

A 9.999 B 26.555 C 12.662 D 1.929 E 160 F-G 56 SUV 48.416 MPV 117 MPV-M/COMBI 833 SPORTS 180

7.065 22.678 11.602 1.229 171 48 37.070 135 838 139

16.078 37.598 15.816 1.726 265 55 40.092 277 1.987 212

MO ΠΩΛΗΣΕΔ% ΜΟ 2021 & ΩΝ (2021 2020 vs 2019 & 2020) 8.532 -46,93% 24.617 -34,53% 12.132 -23,29% 1.579 -8,52% 166 -37,55% 52 -5,45% 42.743 6,61% 126 -54,51% 836 -57,95% 160 -24,76% Πηγή: www.seaa.gr

Όσον αφορά τις πωλήσεις βάσει τύπου καυσίμου, η πανδημία αποτέλεσε την απαρχή για τα πρώτα ουσιαστικά βήματα της ηλεκτροκίνησης στην ελληνική αγορά. Συγκρίνοντας τον μέσο όρο των πωλήσεών τους τα έτη 2020 και 2021 με τις πωλήσεις του 2019, διαπιστώνουμε μια εκρηκτική αύξηση +847,50%. Την ίδια θετική πορεία είχαν και τα υβριδικά, έχοντας μια αύξηση πωλήσεων +166,12%. Από την άλλη πλευρά, η βενζίνη και το πετρέλαιο ήταν οι μεγάλοι χαμένοι της πανδημίας, βλέποντας μια μείωση στις πωλήσεις τους κατά -37,66% και -34,44%, αντίστοιχα. Πίνακας 8. Σύγκριση πωλήσεων ανά καύσιμο για τα έτη 2021 & 2020 (ΜΟ) vs 2019 στην ελληνική αγορά αυτοκινήτου

2021

2020

2019

Βενζίνη 49.625 43.060 Πετρέλαιο 17.549 22.251 Υβριδικά (HEV) 23.382 11.751 Εναλλακτικής 3.394 1.780 Ισχύος (APV) Ηλεκτρικά Φορτιζόμενα 6.961 2.135 (ECV)

74.339 30.356 6.601

MO ΠΩΛΗΣΕΩΝ Δ% ΜΟ 2021 & (2021 & 2020) 2020 vs 2019 46.343 -37,66% 19.900 -34,44% 17.567 166,12%

2.333

2.587

10,89%

480

4.548

847,50% Πηγή: www.seaa.gr

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Τέλος, άξιο αναφοράς για την περίοδο της πανδημίας είναι το γεγονός ότι στην αγορά των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων παρατηρήθηκαν αυξητικές τάσεις στις τιμές τους, ειδικότερα στα αυτοκίνητα πενταετίας. Η πανδημία, το μεγάλο πρόβλημα με τις παραγωγές καινούργιων αυτοκινήτων, οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις των καινούργιων αυτοκινήτων και η έλλειψη των ημιαγωγών αναγκάζουν μια μεγάλη μερίδα πολιτών που θέλουν να αγοράσουν άμεσα αυτοκίνητο να στρέφονται προς το μεταχειρισμένο.

Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει ξεκαθαρίσει ότι το μέλλον της αυτοκίνησης είναι ηλεκτρικό και πρόθεσή της είναι η επίτευξη του στόχου της το 1 στα 3 αυτοκίνητα που θα τίθενται σε κυκλοφορία το 2030 να είναι ηλεκτρικό. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται και το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», που είχε θεσπίσει η ελληνική κυβέρνηση από τα τέλη Αυγούστου (2020), με ικανοποιητικά αποτελέσματα και που πολύ πρόσφατα αναθεωρήθηκε, δίνοντας επιπλέον 30% επιδότηση (από τις 6.000 ευρώ πήγε στις 8.000 ευρώ) για την αγορά ηλεκτρικού οχήματος στους ενδιαφερομένους. Τα προνόμια του προγράμματος απολαμβάνουν, όπως και στον πρώτο κύκλο, τόσο τα φυσικά πρόσωπα όσο και επιχειρήσεις ή ιδιοκτήτες ταξί, ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος αγγίζει τα 50 εκατ. ευρώ. Σίγουρα, η ηλεκτροκίνηση θεωρείται το “next big thing” στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας (και θα μπορούσε να συμβάλει στην περαιτέρω αύξηση των πωλήσεων), στην Ελλάδα όμως υπάρχουν αρκετές έρευνες που έχουν αποδείξει ότι το καταναλωτικό κοινό έχει ακόμη ενδοιασμούς για την αγορά κάποιου ηλεκτρικού αυτοκινήτου, με κυριότερους λόγους την υψηλή τιμή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, την απουσία δελεαστικότερων οικονομικών/φορολογικών κινήτρων, την έλλειψη περισσότερων διαθέσιμων μοντέλων, την περιορισμένη αυτονομία τους και την ανύπαρκτη υποδομή φορτιστών/ ταχυφορτιστών. Οπότε, για να μπορέσει να αναπτυχθεί περισσότερο η ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας (και να συνεισφέρουν οι πωλήσεις στην πολύπαθη ελληνική αγορά) θα πρέπει, πέρα από τις υποδομές, η Πολιτεία/κράτος να προχωρήσει στη λήψη μιας σειράς επιπρόσθετων μέτρων που θα προωθήσουν την ηλεκτροκίνηση και θα δίνουν κίνητρα (όχι μόνο οικονομικά) στους πολίτες για να στραφούν σε αυτήν την τεχνολογία μέσα στα επόμενα χρόνια, όπως:

Πώς προβλέπεται το μέλλον της ελληνικής αγοράς αυτοκινήτου

Την περαιτέρω ανάπτυξη δικτύου φορτιστών σε όλη την Ελλάδα. Την ανανέωση (απόσυρση) του κυκλοφορούντος στόλου οχημάτων (πολύ παλαιών και ρυπογόνων) του κράτους (ΟΤΑ, υπουργεία, Βουλή, δημόσιες υπηρεσίες/Οργανισμοί, ΝΠΔΔ κ.τ.λ.) με ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα (το κράτος θα πρέπει να γίνει ο μεγαλύτερος αγοραστής ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων αυτήν την περίοδο, δείχνοντας το καλό παράδειγμα προς τους πολίτες). Την απόσυρση των πολύ παλαιών και ρυπογόνων αυτοκινήτων, περιλαμβανομένων και των ταξί και των φορτηγών (είναι γνωστό σε όλη την ΕΕ ότι έχουμε έναν από τους γηραιότερους και πιο ρυπογόνους στόλους οχημάτων στην Ελλάδα). Την περαιτέρω παροχή οικονομικών κινήτρων για τους ιδιώτες και επαγγελματίες που θέλουν να αγοράσουν ένα ηλεκτροκίνητο όχημα. Την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων ή/και τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).

Εν κατακλείδι, η πανδημία επηρέασε αρνητικά την αγορά του αυτοκινήτου και είναι άγνωστο πότε η τελευταία θα καταφέρει να ανακάμψει. Επιπλέον, με δεδομένο το γεγονός ότι η πανδημία δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως και το δυσμενές εξωτερικό περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί (ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία, η έλλειψη chips/microchips, οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις καινούργιων αυτοκινήτων και οι αυξήσεις στα καύσιμα και το ρεύμα), το μέλλον της αγοράς του αυτοκινήτου για τα επόμενα χρόνια δεν προβλέπεται ιδιαίτερα ευοίωνο. Η αγορά θα πρέπει να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία και σοβαρότητα την όλη κατάσταση και να ακολουθήσει αργά και σταθερά βήματα για τη σωστή ανάπτυξή της στο εγγύς μέλλον. • • • ΧΡΗΜΑ 75

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

Tα σχέδια της American Airlines για την Ελλάδα

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

Φέτος το καλοκαίρι, η American Airlines προσφέρει +80% περισσότερες θέσεις στην Αθήνα σε σχέση με το 2019, χάρη στα μεγαλύτερα αεροσκάφη που επιχειρούν στην αγορά και τις περισσότερες πτήσεις. Στις 6 Μαΐου, η αεροπορική ξεκινά το εποχικό καθημερινό δρομολόγιο από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη, το οποίο προστίθεται στα υπάρχοντα δρομολόγια Σικάγο και Φιλαδέλφεια που ξεκίνησαν μέσα στον Απρίλιο. Κατά συνέπεια, η δραστηριότητα της

American στην Αθήνα, που συμπληρώνει φέτος 15 χρόνια, αυξάνεται κατά 80% σε σύγκριση με το 2019 και κατά 47% σε σύγκριση με το 2021. Συνολικά, οι διαθέσιμες θέσεις από την εταιρεία, φέτος, για την περίοδο έως τα τέλη Οκτωβρίου –που ολοκληρώνεται και το θερινό πρόγραμμα– θα είναι 281.292, με την εταιρεία να προσφέρει, τελικά, φέτος, τον μεγαλύτερο αριθμό απευθείας πτήσεων από Αθήνα σε ΗΠΑ με τρεις προορισμούς.

▶▶▶ Π. Στάθης και επενδυτικά κεφάλαια από τα Εμιράτα αγόρασαν το Kenshō Psarou

ραμπέτης. Σημειώνεται ότι το Kenshō Boutique Hotels & Villas έχει στην ομπρέλα του το Kenshō Ornos Beach, 35 δωματίων, που ολοκληρώθηκε το 2016 στη Μύκονο και έχει βραβευθεί ως το καλύτερο boutique ξενοδοχείο στον κόσμο, καθώς επίσης και το πολυβραβευμένο Kenshō Psarrou, που άνοιξε το 2018 και πλέον αποτελείται από 31 ξεχωριστές σουίτες και δύο βίλες μοναδικής αισθητικής 4 και 5 δωματίων, αντίστοιχα.

Οριστικοποιήθηκε η συμφωνία μεταξύ των Monterock International και Notion-Ανάπτυξη Ακινήτων ΑΕ για την απόκτηση από την πρώτη μετοχών της Benestar ΑΕ, η οποία διαχειρίζεται το ξενοδοχειακό συγκρότημα Kenshō Psarou στη διάσημη παραλία της Μυκόνου. Η εξαγορά πακέτου μετοχών της Benestar, θυγατρικής της Notion, γίνεται από τη Monterock International, που κινητοποίησε επενδυτικά κεφάλαια από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Όπως σημειώνει η σχετική ανακοίνωση, η κίνηση αυτή ουσιαστικά αποτελεί μία ακόμη ψήφο εμπιστοσύνης στον ελληνικό τουρισμό από διεθνή κεφάλαια και έρχεται σε συνέχεια των τουριστικών επενδύσεων που ήδη έχουν σε εξέλιξη στη Μύκονο οι δύο πλευρές (δύο διεθνείς ξενοδοχειακές αλυσίδες) για το One & Only στην περιοχή Καλαφάτης και το project της Aman στη θέση Κα-

▶▶▶ Ελληνογαλλική συμμαχία

για τη συμπαραγωγή πλατφόρμας τεθωρακισμένων

Τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) υπέγραψαν μνημόνιο αμοιβαίας κατανόησης με τη γαλλική εταιρεία Nexter για τη συμπαραγωγή στην Ελλάδα πλατφόρμας τεθωρακισμένων οχημάτων. Όπως ανακοινώθηκε σχετικά, το μνημόνιο αφορά στη συμπαραγωγή τροχοφόρων οχημάτων 8x8 Philoctetes,

Intelligence, not just news.

τα οποία είναι σύγχρονης σχεδίασης, με διαμορφώσεις Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Προσωπικού (ΤΟΜΠ) και Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης (ΤΟΜΑ). Έχουν τη δυνατότητα να φέρουν οπλικά συστήματα υψηλής αποτελεσματικότητας, που σε συνδυασμό με τη μεγάλη ευελιξία, την ταχύτητα και τη σύγχρονη θωράκιση δημιουργούν σημαντικό πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης, προστίθεται στην ανακοίνωση. Σύμφωνα με τα ΕΑΣ, η ένταξή τους στον Ελληνικό Στρατό θα επιφέρει αλματώδη βελτίωση των επιχειρησιακών του δυνατοτήτων. ▶▶▶ Νέο πρόγραμμα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων για την ενίσχυση του οικοσυστήματος startups

Νέο πρόγραμμα για τη στήριξη των νεοφυών καινοτόμων ελληνικών επιχειρήσεων υλοποιεί η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων μέσω πόρων από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, στο πλαίσιο της ενεργοποίησης του εργαλείου Equity Platform του σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Μέσω του προγράμματος “InnovateNow” θα επενδυθούν 100 εκατ. ευρώ σε νέα επενδυτικά κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, που θα στοχεύουν στην ενίσχυση του οικοσυστήματος των νεοφυών καινοτόμων επιχειρήσεων, κινητοποιώντας τουλάχιστον άλλα τόσα ιδιωτικά κεφάλαια. Στόχος είναι η προσέλκυση διαχειριστών και ιδιωτών επενδυτών για την πραγματοποίηση επενδύσεων, αλλά και η τόνωση της έρευνας και ανάπτυξης (R&D) τεχνολογιών αιχμής. Οι συμμετέχοντες πρέπει να διαθέτουν καινοτομικά χαρακτηριστικά και να δραστηριοποιούνται σε ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς της οικονομίας, όπως π.χ. της πληροφορικής, της βιοτεχνολογίας, της μικροηλεκτρονικής, και να συνεισφέρουν στην παραγωγική διαδικασία μέσω

ανάπτυξης cyber-physical συστημάτων, IoT, on-demand availability of computer system resources, cognitive computing, ρομποτικών εφαρμογών, τεχνητής νοημοσύνης, νανοτεχνολογίας, genomics, cyberspace, big data analysis κ.λπ. ▶▶▶ Οι κρίσιμες παράμετροι για το εγχώριο real estate φέτος

Οι προσδοκίες για την ελληνική αγορά ακινήτων, αν και παραμένουν θετικές για το υψηλών προδιαγραφών τμήμα της, φαίνεται πλέον να επηρεάζονται από την όξυνση της αβεβαιότητας. H Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά για την αγορά ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις και η σημαντική αύξηση του ενεργειακού κόστους και του κόστους των υλικών, εφόσον διατηρηθούν, θα οδηγήσουν σε μείωση των καθαρών αποδόσεων των επενδύσεων και συμπίεση του περιθωρίου κεφαλαιακών υπεραξιών για τους επενδυτές και τους ιδιοκτήτες. Υπό τις παρούσες συνθήκες, καθίσταται επιτακτικά αναγκαία η αντιστάθμιση των επιβαρύνσεων και επιβραδύνσεων με μεταρρυθμίσεις για τη στήριξη της αγοράς ακινήτων. Η εμπλοκή πλήθους υπηρεσιών, διαδικασιών και δικαιολογητικών στις μεταβιβάσεις ακινήτων, αλλά και οι καθυστερήσεις στην εκδίκαση και επίλυση νομικών εκκρεμοτήτων αποτελούν παράγοντες οι οποίοι διαχρονικά αναστέλλουν ή καθυστερούν επενδύσεις και χρήζουν άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης. ▶▶▶ ΙΚΕΑ: Γιατί επενδύει τώρα

σε ενεργειακά πάρκα

Σε μια απρόσμενη κίνηση προχώρησε ο Όμιλος ΙΚΕΑ διά του επενδυτικού της βραχίονα, Ingka Investments. Η ΙΚΕΑ αποφάσισε να επενδύσει στον τομέα των ενεργειακών πάρκων, και δη των ηλιακών, σε Γερμανία και Ισπανία, καταβάλλοντας για την κατασκευή τους 340 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με το

Bloomberg. Γιατί όμως ο μεγάλος όμιλος αποφάσισε τη δεδομένη στιγμή να επενδύσει σε αυτόν τον τομέα; Όπως φαίνεται, οι παρούσες εξελίξεις, με τις ανατιμήσεις και την ακρίβεια στην ενέργεια, αποτέλεσαν το έναυσμα για την εν λόγω μεγάλη επένδυση. Η παραγωγή ηλιακής ενέργειας «θα είναι επαρκής για να καλύψει όλα τα καταστήματα και τις αποθήκες της ΙΚΕΑ στις δύο χώρες, καθιστώντας τις δραστηριότητες του Ομίλου Ingka στις δύο χώρες ουδέτερες από άνθρακα» ανέφερε η εταιρεία. Ο Όμιλος Ingka είναι ο μεγαλύτερος λιανοπωλητής IKEA, δραστηριοποιείται σε 32 αγορές και αντιπροσωπεύει περίπου το 90% των λιανικών πωλήσεων της εταιρείας επίπλων. Τα έργα αναπτύσσονται με την υπογραφή της γερμανικής Enerparc AG, ενώ η κατασκευή τους αναμένεται στα τέλη του τρέχοντος έτους. ▶▶▶ Big deal για τον Γ. Προκοπί-

ου που εστιάζει στην αγορά LNG

H ναυτιλιακή Dynagas του Γιώργου Προκοπίου προχώρησε σε συμφωνία με το ναυπηγείο Hyundai Heavy Industries για την κατασκευή τριών πλοίων μεταφοράς LNG, χωρητικότητας 200.000 cbm το καθένα. Το κόστος ανέρχεται στα 703 εκατ. δολ. και η παράδοσή τους αναμένεται μέχρι το 2025. Ο Γ. Προκοπίου μαζί με τους υπόλοιπους “big” του κλάδου (Μαρία Αγγελικούση, Maran Gas, Πήτερ Λιβανό, GasLog, Γιώργο Οικονόμου, Cardiff, και Βαγγέλη Μαρινάκη, Capital Gas) συναπαρτίζουν τη χρυσή πεντάδα των Greeks που πρωταγωνιστούν στο LNG. Το κλίμα είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκό και η θέση των “Greeks του shipping” φαίνεται να ενισχύεται, μετά και τη συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ για την προμήθεια 15 δισ. κυβικών μέτρων LNG από την αμερικανική αγορά για το 2022. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

RIO TINTO PLC Εταιρία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, Βρετανία [Bloomberg Ticker: RIO:LN] [Reuters Ticker: RIO.L] Κλάδος Δραστηριότητας: Βασικά Υλικά/Άλλα Βιομηχανικά Μέταλλα & Εξόρυξη

Τιμή Μετοχής 28 Ιανουαρίου 2022 Χρηματιστήριο (σε £, p)

5.386,00

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. £) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε £, p) 8.000

15.000.000

6.000

11.250.000

4.000

7.500.000

2.000

3.750.000

1.618 87.151 2.919.630 1,200

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 6.658,00 4.375,50 10,72% -7,87% -6,07%

Μέγ. 52 εβδ. (£, p) Χαμ. 52 εβδ. (£, p) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ

0 27/1/21

11/3/21

27/4/21 11/6/21

26/7/21

8/9/21 21/10/21

3/12/21

20/1/22

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance. Τιμή Μετοχής (σε £, p)

Όγκος συν/γών

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

Η Rio Tinto plc είναι μια εταιρεία εξόρυξης και μετάλλων με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Εταιρεία δραστηριοποιείται κυρίως στην παραγωγή υλικών απαραίτητων για την παγκόσμια οικονομία. Οι τομείς της Εταιρείας περιλαμβάνουν Σιδηρομεταλλεύματα, Αλουμίνιο, Χαλκό και Ορυκτά.

Αποτελέσματα Εννεαμήνου 2021 & 2020 (Όμιλος, σε εκατ. $)

200

9M 2021

9M 2020

Κύκλος Εργασιών

33.083

70,87%

19.362

Μικτό Κέρδος

17.761

148,58%

7.145

EBITDA

21.037

118,23%

9.640

Κέρδη προ Φόρων

18.049

241,90%

5.279

Καθαρά Κέρδη μφδμ

13.068

278,67%

3.451

150

100

0 2/7/17 4/8/17 31/1/18 30/7/18 24/1/19 23/7/19 17/1/20 15/7/20 11/1/21 8/7/21 4/1/22 FTSE 100

Μετοχή

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Σημείωση: Το οικονομικό έτος της Εταιρείας ολοκληρώνεται στις 31 Δεκεμβρίου.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 321 95 57, +30 6945 851 420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2014-2020 (Όμιλος, σε εκατ. $)

Πωλήσεις

EBITDA

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2014

47.664

15.986

9.552

6.499

18,3

2,6

8,2

0,54

14,04%

2015

34.829

6.398

-726

-1.719

-69,0

3,2

20,8

0,63

-4,60%

2016

33.781

12.226

6.343

4.776

24,8

3,0

10,5

0,47

12,16%

2017

40.030

16.341

12.816

8.851

13,4

2,7

7,6

0,36

19,80%

2018

40.522

21.867

18.167

13.925

8,5

2,7

5,6

0,32

31,88%

2019

43.165

17.480

11.119

6.972

17,0

2,9

7,2

0,36

17,20%

2020

44.611

19.906

15.391

10.400

11,4

2,5

6,1

0,30

22,10%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2015-2020 (Όμιλος, σε εκατ. $) 2015

2016

2017

2018

2019

2020

Πωλήσεις

34.829

33.781

40.030

40.522

43.165

44.611

Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.)

13.689

15.213

20.384

20.655

23.639

26.260

60,70%

54,97%

49,08%

49,03%

45,24%

41,14%

-1.719

4.776

8.851

13.925

6.972

10.400

-4,94%

14,14%

22,11%

34,36%

16,15%

23,31%

9.366

8.201

10.550

10.773

8.027

10.381

3.168

2.937

3.472

3.447

3.463

3.917

1.365

2.283

2.314

2.167

2.097

2.543

2.567

2.787

3.255

3.180

2.855

3.124

Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές Operating Cycle

Ημέρες

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 321 95 57, +30 6945 851 420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα .

ς α ν έ ε τ ύ ο ι ε ύ ε Δεν περισσ Κοινός τόπος είναι πως τα δυσκολότερα είναι μπροστά, συνεπώς το ζητούμενο είναι η ύπαρξη αμυνών. Υπάρχουν; Θεωρώντας πως στο Χρηματιστήριο Αθηνών εκπροσωπείται ένα αρκετά σημαντικό –και στατιστικά– μέρος της εγχώριας επιχειρηματικότητας, η εικόνα των οικονομικών αποτελεσμάτων 2021, που έχουν ανακοινωθεί μέχρι τώρα, είναι ένα δείγμα αρκετά επαρκές, παρότι έχουν αλλάξει πολλά και δραματικά στο πρώτο τρίμηνο του 2022 και συνεχίζονται και τον Απρίλιο. Το πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει αφορά στην καθαρή (λειτουργική) κερδοφορία, που όχι μόνο υπερκαλύπτει αυτήν του 2020, αλλά σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει ακόμη κι αυτήν του 2019. ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Mytilineos, Cenergy Holdings, Τιτάν, Viohalco, ΟΛΠ, ΕΧΑΕ, Fourlis, Autohellas, Papoutsanis, Entersoft, Πετρόπουλος κ.ά. κατέγραψαν ισχυρές επιδόσεις, με ενδεικτικό το γεγονός πως 29 (μη τραπεζικές) εμφανίζουν αυξημένη κερδοφορία κατά 241% σε σχέση με την προηγούμενη χρήση και κατά 40% σε σχέση με του 2019. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως τα μεγέθη θα είναι ακόμη μεγαλύτερα, καθώς εισηγμένες όπως Jumbo, Quest Holdings, Motor Oil, Performance, SIDMA κ.ά. ανακοινώνουν αποτελέσματα σε διψήφιο ποσοστό υψηλότερα του 2020 και ανώτερα από αυτά του 2019. Βέβαια, ένα τμήμα της κερδοφορίας προέρχεται από μη λειτουρ80

Μάρτιος - Απρίλιος 2022

γικούς παράγοντες (λ.χ. ανατιμήσεις αποθεμάτων, μεγαλύτερη αποτίμηση στην εύλογη αξία ακινήτων κ.ά.), πλην όμως μέρος της προήλθε από την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας (ΑΕΠ 8,3%), τη θεαματική αύξηση των εξαγωγών κ.ά. Για το 2022 τα αρνητικά, λίγο ως πολύ, τα γνωρίζουμε μέχρι τώρα, που δικαιολογούν τις εύλογες ανησυχίες των επιχειρηματιών, της πραγματικής οικονομίας και, συνακόλουθα, της κοινωνίας. Είναι, ωστόσο, από την άλλη, οι προσδοκίες για αυξημένη τουριστική κίνηση, για εκκίνηση συγκεκριμένων μεγάλων έργων (ειδικότερα δημόσιου χαρακτήρα με κοινοτική χρηματοδότηση), για περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξης ειδικών κλάδων (λ.χ. πληροφορικής, καινοτομίας, επικοινωνιών, ενέργειας ΑΠΕ κ.λπ.), που συντηρούν μια (κάποια) συγκρατημένη αισιοδοξία πως η μαθημένη στα δύσκολα της υπερδεκαετούς μνημονιακής κρίσης ελληνική επιχειρηματικότητα θα τα καταφέρει να αντεπεξέλθει ή να υποστεί διαχειρίσιμες απώλειες. Συγκριτικά πάντα με όσα δοκιμάζουν ήδη και θα «σαρώσουν» την... αμάθητη Ευρώπη. Από αυτή την άποψη, το ΧΡΗΜΑ παραμένει αρωγός των προσπαθειών που καταβάλλονται από κάθε μέλος της εγχώριας επιχειρηματικής και επενδυτικής κοινότητας, ξεχωριστά και συνολικά. Και αυτές θα συνεχίσει να προβάλλει, με κριτικό αλλά αντικειμενικό «βλέμμα» κάθε φορά, γιατί (και) αυτή η προσπάθεια μας αφορά όλους, όπως επίσης από τις «μάχες» που έρχονται δεν περισσεύει ούτε ένας.

Γιατί να γίνετε συνδροµητής στο

;

Μαζί σου

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΧΡΗΜΑ

Για ασφαλιστικά, εργασιακά και κοινωνικά θέματα

τ.457/ 03-04.2022

Tώρα βρίσκεις άκρη και διαδικτυακά!

ΕΥΡΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Νέες δεξιότητες, οι ειδικότητες με ζήτηση και η έλλειψη ταλέντων

ΕΦΚΑ | ΟΑΕΔ | ΟΠΕΚΑ | ΣΕΠΕ | Υπηρεσίες Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων

CYBERSECURITY

To ολοκαίνουργιο 1555.gov.gr προσφέρει μια νέα εμπειρία ολοκληρωμένης και φιλικής εξυπηρέτησης.

Στοίχημα επιβίωσης

Νίκος Σαλαπατάρας

που σας ενδιαφέρει. Μπείτε στο 1555.gov.gr και εξυπηρετηθείτε γρήγορα, έγκυρα και απλά!

Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος SALAS

1555.gov.gr

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Ο άνθρωπος που άλλαξε τα δεδομένα στον τομέα των τροφίμων

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.457 / 03-04.2022 / € 6,00

Βιομηχανία Τροφίμων: H δυναμική των κλάδων επιτραπέζιας ελιάς, ελαιολάδου & vegan