ΦΑΚΕΛΟΣ GREEK LEADING CEOs Ορόλοςτουςστην
ΑΦΙΕΡΩΜΑ CYBER SECURITY
Οινέεςαπειλέςκαιοιμέθοδοι
ΧΡΗΜΑ www.banks.com.gr
αντιμετώπισήςτους ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.469 / 03-04.2024 / € 10,00 Ιδιωτικά Νοσοκομεία & Διαγνωστικά Κέντρα: Σε αναπτυξιακή τροχιά η ιδιωτική υγεία
Ελλάδαπουαλλάζει ΑθανάσιοςΑγγελακάκης «Η προστιθέμενη αξία που επιθυμούμε να προσδώσουμε στους πελάτες μας, ιδιαίτερα σε αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, βασίζεται ολοένα και περισσότερο στο μέγεθος και την ποικιλομορφία των παγκόσμιων δικτύων» «Ο μόνος τρόπος για να απογειωθείς είναι ανυψώνοντας τους άλλους» Ιδιοκτήτης&ΔιευθύνωνΣύμβουλος της«Αγγελακάκης&Συνεργάτες»
Στην Τράπεζα Πειραιώς, στηρίζουμε την ενεργειακή αναβάθμιση της επιχείρησής σου, στο πλαίσιο του προγράμματος «Εξοικονομώ – Επιχειρώ», με το Πειραιώς Green Επιχειρείν 360ο. Επίλεξε τη χρηματοδότηση που ταιριάζει στις ανάγκες της δικής σου επιχείρησης: • Χρηματοδότηση Ενεργειακής Αναβάθμισης • Χρηματοδότηση Πράσινων Επενδύσεων Μάθε περισσότερα στο www.piraeusbank.gr Η αγάπη για την τέχνη σου και οι ιδέες του σήμερα, στο αύριο της επιχείρησής σου. Κλείσε ραντεβού σε ένα κατάστημα της Τράπεζας Πειραιώς για να συμβουλευτείς τον επιχειρηματικό σου συνεργάτη.
2 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 Σ ε «πονοκέφαλο» για τη διεθνή οικονομία τείνει να μετατραπεί η διαφαινόμενη απόφαση της Fed να κρατήσει μια πολύμηνη στάση αναμονής πριν ξεκινήσει τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων. Είναι η ισχυρή οικονομία των ΗΠΑ που «υποχρεώνει» τον Τζερόμ Πάουελ να αναθεωρήσει την πολιτική του όσον αφορά επιτόκια και ποσοτική σύσφιξη. Προφανώς, στην όλη εξίσωση έχει υπεισέλθει και η πολιτική παράμετρος των εκλογών της 5ης Νοεμβρίου, για πολλούς της κρισιμότερης αναμέτρησης των τελευταίων δεκαετιών, καθώς «συγκρούονται» δύο διαφορετικοί κόσμοι, στο εσωτερικό της υπερδύναμης, σε ένα διαμορφούμενο πολυπολικό διεθνές περιβάλλον. Εδώ και εβδομάδες, ο ένας μετά τον άλλον, οι αναλυτές «μαζεύουν» τις εκτιμήσεις τους, μεταθέτοντας την πρώτη μείωση στο τρίτο τρίμηνο, και όχι τον Ιούνιο, όπως περίμεναν μέχρι σήμερα, και αναμένουν πολύ λιγότερες περικοπές εντός του 2024. Θυμίζοντας ότι ορισμένοι θεωρούσαν πιθανή μια μείωση ακόμη και τον Απρίλιο (!), προφανώς στο πλαίσιο προεξόφλησης-χρηματιστηριακής μόχλευσης για ένα “year-end rally” στην Wall Street. Για την Ευρώπη το πρόβλημα είναι πολλαπλό και σύνθετο, με επίσης πολιτικό πρόσημο. Η ΕΚΤ πρέπει να αυτονομηθεί, καθώς οι αντοχές της ευρωπαϊκής επιχειρηματικότητας εξαντλούνται, οι κοινωνίες των χωρών μελών είναι στα «κάγκελα», οι δε γεωπολιτικές εξελίξεις την επιβαρύνουν περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή. Επιπροσθέτως, όπως εκτίμησε στο World Economic Outlook το ΔΝΤ, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να τρέχουν με ρυθμό πολύ καλύτερο της Ευρώπης τόσο φέτος όσο και το 2025 –αν και έσπευσε να προσθέσει ότι το υπερβολικό κρατικό χρέος τους αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την παγκόσμια οικονομία. Η αντικατάσταση της ρωσικής ενέργειας από την ακριβότερη αμερικανική, η άμεσα δασμολογική πολιτική της Ουάσιγκτον, συνδυαστικά με τη συναλλαγματική ανισορροπία, έχουν πλήξει τον «πυρήνα» της Ευρώπης και ήδη κινούνται μεταστατικά στον ιστό της «γηραιάς ηπείρου». Σε αυτήν τη συγκυρία, το πολιτικό προσωπικό στις Βρυξέλλες αποδεικνύεται το κατώτατο “ever”, ανίκανο να διαχειριστεί στοιχειωδώς τις συνέπειες της πολυκρίσης: η φθίνουσα πορεία τείνει να γίνει ανεπίστρεπτη, η σμίκρυνση της Ευρώπης ως ικανού μεγέθους ανταγωνιστικού σε έναν αναδυόμενο πολυπολικό κόσμο αναπόφευκτη. Είναι τόσο απελπιστική η κατάσταση, που το Παρίσι και η Ρώμη συζητούν το ενδεχόμενο ανάθεσης ουσιαστικού ρόλου στον Μάριο Ντράγκι, την ώρα που το Βερολίνο όχι μόνο είναι αρνητικό, για ακόμη μία φορά, στην προοπτική έκδοσης κοινού χρέους, αλλά βάλλει και κατά του Ταμείου Ανάκαμψης. Βάσει των παραπάνω –αλλά όχι μόνο– έχει ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική οικονομία, συνακόλουθα και για την κοινωνία, ένα στοιχειωδώς σταθερό περιβάλλον. Με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό ευρύτερα. Η βραδυπορούσα Fed και η υποστηρικτική
εν αρχή... Μάρτιος - Απρίλιος 2024 Κ.Μ. Γελαντάλις
Standard & Poor’s
4 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ «Θολώνει»τοτοπίογιατιςαγορές καιτιςοικονομίες
Ρίχνουνφθηνόχρήμαστην οικονομίατοβ’εξάμηνο GREEK LEADING CEOs ΟρόλοςτουςστηνΕλλάδα πουαλλάζει 06 14 26 14 26 06
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑΠΡΟΪΟΝΤΑ
36 ~ CYBER SECURITY
Οινέεςαπειλέςκαιοιμέθοδοιαντιμετώπισήςτους
46 ~ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ & ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ
Σεαναπτυξιακήτροχιάηιδιωτικήυγεία
56 ~ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ GREEK SPACE TECH FORUM 2024 Τοελληνικόδιαστημικόοικοσύστημαείναιεδώ
ouzounis.k@ethosmedia.eu Χρήστος
Κυρέλα
petrou.k@ethosmedia.eu
Συντάκτες banks-press@ethosmedia.eu Κ.Μ.
Ράντω
Key Account Manager manologlou.r@ethosmedia.eu
Χριστίνα Κρούλη Sales Assistant krouli.c@ethosmedia.eu
Λωρέττα Μπούρα Υπεύθυνη Συνδρομών boura.l@ethosmedia.eu
Γιούλη Μουτεβελή Διοικητική Υποστήριξη mouteveli.g@ethosmedia.eu Νατάσσα
ΧΡΗΜΑ 5
ΚΕΝΤΡΑ
ΧΡΗΜΑ www.banks.com.gr ΑΦΙΕΡΩΜΑ CYBER SECURITY Οινέεςαπειλέςκαιοιμέθοδοι αντιμετώπισήςτους ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ τ.469 03-04.2024 10,00 Ιδιωτικά Νοσοκομεία & Διαγνωστικά Κέντρα: Σε αναπτυξιακή τροχιά η ιδιωτική υγεία ΦΑΚΕΛΟΣ GREEK LEADING CEOs Ορόλοςτουςστην Ελλάδαπουαλλάζει ΑθανάσιοςΑγγελακάκης «Η προστιθέμενη αξία που επιθυμούμε να προσδώσουμε στους πελάτες μας, ιδιαίτερα σε αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, βασίζεται ολοένα και περισσότερο στο μέγεθος και την ποικιλομορφία των παγκόσμιων δικτύων» «Ο μόνος τρόπος για να απογειωθείς είναι ανυψώνοντας τους άλλους» Ιδιοκτήτης&ΔιευθύνωνΣύμβουλος της«Αγγελακάκης&Συνεργάτες» περιεχόμενα τ.469/03-04.2024 02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: ΗβραδυπορούσαFedκαιηυποστηρικτικήStandard&Poor’s 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: PorvairPLC 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: Είναικαιτοευρώ/δολάριο... Intelligence, not just news. 22 ΧΡΗΜΑ τεύχος 469 / Μάρτιος-Απρίλιος 2024 τιμή τεύχους 10 / διμηνιαία έκδοση ISSN 1105-0470 www.ethosmedia.eu | www.ethosevents.eu | www.banks.com.gr | www.insuranceworld.gr | www.virus.com.gr Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της ethosMEDIA SA, η οποία έχει νόμιμο δικαίωμα για κάθε είδους έντυπη ή ηλεκτρονική χρήση τους. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή μερική, φωτογραφιών και ύλης του περιοδικού και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα άποψη της Διεύθυνσης του περιοδικού. ιδιοκτησία ΕΠΩΝΥΜΙΑ: ETHOS MEDIA ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΗ ΑΕ | ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: ETHOS MEDIA AE | ΕΔΡΑ: Φίλωνος 79-81, Πειραιάς, 185 35 Υπ/στημα: Λυσικράτους 64, Καλλιθέα 176 74 | ΑΦΜ: 998038545 | ΔΟΥ: ΦΑΕ Πειραιά | Αριθμός ΓΕΜΗ: 00044774007000 | Τηλέφωνο: 210 998 4950 | Email: info@ethosmedia.eu Κωνσταντίνος Ουζούνης Εκδότης ouzounis.k@ethosmedia.eu Δημήτριος Καρανικόλας Νόμιμος Εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Ουζούνης Διευθυντής Εντύπου
Κώνστας Διευθυντής Σύνταξης
konstas.c@ethosmedia.eu
Πέτρου Αρχισυντάκτρια
Κώστας Παπαγρηγόρης
Γελαντάλις
Μανώλογλου
Λαζαράκου Υπεύθυνη Λογιστηρίου lazarakou.n@ethosmedia.eu
Λούβαρη Επιμέλεια - Διόρθωση louvari.a@ethosmedia.eu Φωτογραφία Photopress Θ&Α Αναγνωστόπουλοι Shutterstock Εκτύπωση-ΒιβλιοδεσίαΣυσκευασία-Ένθεση Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑθανάσιοςΑγγελακάκης Ιδιοκτήτης&ΔιευθύνωνΣύμβουλος της«Αγγελακάκης&Συνεργάτες» «Ομόνοςτρόποςγιανααπογειωθείςείναιανυψώνονταςτουςάλλους» ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY «Ηπροστιθέμενηαξίαπου επιθυμούμεναπροσδώσουμεστους πελάτεςμας,ιδιαίτερασεαυτούς πουεπιθυμούννααποκτήσουν ανταγωνιστικόπλεονέκτημα, βασίζεταιολοένακαιπερισσότεροστο μέγεθοςκαιτηνποικιλομορφίατων παγκόσμιωνδικτύων».
Έλενα Χαραλάμπους Δημιουργικό zoegraph@gmx.net Αμαλία
6 Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2024 χρηματιστήριο - επικαιρότητα Μάρτιος - Απρίλιος 2024 « Θολώνει» το τοπίο για τις αγορές και τις οικονομίες, μετά τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις και τις εύλογες ανησυχίες που προκύπτουν για το σκηνικό στη Μέση Ανατολή, με τις αγορές να έχουν να αντιμετωπίσουν έναν πιθανό νέο «μαύρο κύκνο». Το μεγάλο ερώτημα είναι το χρονοδιάγραμμα, η έκταση και το είδος της όποιας συνέχειας υπάρξει στην αντιπαράθεση Ισραήλ-Ιράν και ευρύτερα στη Μ. Ανατολή. Μια ευρύτερη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν πιθανότατα θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές ενέργειας, γεγονός που, με τη σειρά του, θα ωθήσει τις κεντρικές τράπεζες στο να αυστηροποιήσουν τη νομισματική πολιτική για τον έλεγχο του πληθωρισμού, βλάπτοντας την ανάπτυξη. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, μια αύξηση 15% στις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου, λόγω μιας πιθανής ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, μαζί με το υψηλότερο κόστος μεταφοράς για την αποφυγή επιθέσεων στην Ερυθρά Θάλασσα, πιθανότατα θα αύξανε τον παγκόσμιο πληθωρισμό κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες. Μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να διαταράξει έως και το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και περίπου το 15% της παραγωγής φυσικού αερίου. Πάντως, κατά τον οίκο αξιολόγησης Scope, μια πλήρους κλίμακας σύγκρουση στη Μέση Ανατολή είναι απίθανη, αλλά οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση των εντάσεων θα είχε σημαντικές αρνητικές συνέπειες για τις αγορές εμπορευμάτων και τον πληθωρισμό, επιβεβαιώνοντας τις γεωπολιτικές εξελίξεις ως βασική πιστωτική πρόκληση, παγκοσμίως. Ωστόσο, οποιαδήποτε περαιτέρω όξυνση της σύτο τοπίο για τις αγορές και τις οικονομίες γκρουσης εντός της περιοχής –ακόμη κι αν αυτή δεν φτάσει σε ένα σενάριο περιφερειακού πολέμου πλήρους κλίμακας– θα μπορούσε να έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις πέρα από τη Μέση Ανατολή, μέσω υψηλότερων τιμών των εμπορευμάτων, διαταραχών των ναυτιλιακών δρομολογίων και κινδύνου στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι αγορές πάντως έχουν αντιδράσει σχετικά ψύχραιμα, μέχρι στιγμής, προεξοφλώντας την μη κλιμάκωση των εχθροπραξιών. Η υποχώρηση του πετρελαίου και η μικρή αύξηση του δολαρίου δεν δείχνουν πραγματική ανησυχία. Μόνο η άνοδος του χρυσού κοντά στα 2.400 δολ. είναι ισχυρή, αλλά έχει ξεκινήσει πολύ πριν από το συμβάν στο Ισραήλ. Τα χρηματιστήρια Η νέα κρίση βρήκε τις χρηματιστηριακές αγορές κοντά στα ιστορικά υψηλά τους και αυτό αυξάνει την ανησυχία και τη μεταβλητότητα για μια πιο βαθιά διόρθωση, ως συνέπεια της καθυστέρησης μείωσης των υψηλών επιτοκίων, των χαμηλών προσδοκιών για ανάπτυξη, αλλά και του φόβου που δημιουργούν οι αλλεπάλληλες γεωπολιτικές κρίσεις. Το επικείμενο χτύπημα του Ισραήλ πρέπει να θεωρείται βέβαιο και το ερώτημα έγκειται μόνο στο μέγεθος της ανταπόδοσης. Συνεπώς, η μεταβλητότητα θα έχει συνέχεια στις χρηματιστηριακές αγορές. Πάντως, όπως επισημαίνει η Beta Sec, έχει αποδειχθεί ότι, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων που οι αγορές βρέθηκαν υπό την πίεση γεωπολιτικών εντάσεων, η μακροχρόνια πορεία των μετοχών δεν επηρεάστηκε. Στην πραγματικότητα, τα γεγονότα «έσβησαν» μέσα σε ένα του Κ.Μ. Γελαντάλι
ρυθμό επίσης, ωστόσο η ανάπτυξη της
ΧΡΗΜΑ 7 Η νέα κρίση βρήκε τις χρηματιστηριακές αγορές κοντά στα ιστορικά υψηλά τους και αυτό αυξάνει την ανησυχία και τη μεταβλητότητα για μια πιο βαθιά διόρθωση, ως συνέπεια της καθυστέρησης μείωσης των υψηλών επιτοκίων. διάστημα ενός ή δύο μηνών και οι αγορές επέστρεψαν στα προ έντασης επίπεδα. Για το ΧΑ, και το ευρύτερο εγχώριο οικονομικό περιβάλλον, μετρούν θετικά εξελίξεις όπως λ.χ. η πρόσφατη αναβάθμιση από την Standard & Poor’s, πρακτικά, επανεπιβεβαιώνοντας την (υπό) στήριξη των αγορών. Το ΧΑ, η εγχώρια αγορά, το ελληνικό χρέος/κρατικά ομόλογα παραμένουν ένα από τα bets των ξένων funds, καθώς τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια στέλνει στο «ταμείο» long «παίκτες» και όσους επενδύουν στην προοπτική της οικονομίας. Προφανώς,
υπάρχουν,
στον
ελληνικής οικονομίας θα είναι μεγαλύτερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Και μπορεί το 2,9% του Υπουργείου Οικονομικών να αποδείχθηκε φιλόδοξο και να έχει υποβαθμιστεί σταδιακά μέχρι το 2% από το ΔΝΤ, όμως παραμένει θετικό πρόσημο
premium έναντι
που εύλογα μπορεί να «τιμολογηθεί» και επενδυτικά/χρηματιστηριακά, συνεκτιμώντας ότι η αποτίμηση των εισηγμένων δεν ξεπερνά τα 100 δισ. ευρώ. Ο χρυσός
γεωπολιτικές εντάσεις βοήθησαν τις τιμές του χρυσού να κρατηθούν κοντά στα ιστορικά υψηλά επίπεδα όπου σκαρφάλωσαν την προηγούμενη εβδομάδα, αφού, σε περιόδους έντασης, ο χρυσός θεωρείται πάντοτε ένα ασφαλές καταφύγιο για τους επενδυτές. Η γεωπολιτική αβεβαιότητα θα συνεχίσει να προσφέρει στήριξη στον χρυσό ακόμη κι αν υπάρξει κάποια κλιμάκωση της κατάστασης. Οι αναλυτές της JP Morgan «βλέπουν» την τιμή του χρυσού στα 2.500 δολ. ανά ουγκιά, ενώ οι αναλυτές της Citi εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι και τοποθετούν την τιμή του χρυσού στα 3.000 δολ. η ουγκιά τους επόμενους 12 με 18 μήνες. Σημειώνεται ότι η τιμή του χρυσού «άγγιξε» το ρεκόρ στα 2.431,29 δολ., την Παρασκευή 19 Απριλίου. Τα επιτόκια Το νέο παγκόσμιο σκηνικό που διαμορφώνεται είναι πιθανόν να φρενάρει τη μείωση των επιτοκίων. Οι κεντρικές τράπεζες, αναγνωρίζοντας τις γεωπολιτικές κρίσεις και τη δυσκολία τιθάσευσης του πληθωρισμού, αναθεωρούν τις αισιόδοξες προβλέψεις τους για πολλαπλές μειώσεις επιτοκίων. Σύμφωνα με την Capital Economics, απομακρύνονται οι μειώσεις επιτοκίων αν κλιμακωθεί η ένταση στη Μέση Ανατολή. Μια άνοδος της τιμής του πετρελαίου θα περιέπλεκε τις προσπάθειες επαναφοράς του πληθωρισμού στον στόχο στις προηγμένες οικονομίες,
προβλήματα
κόπωση
μεταρρυθμιστικό
και σε
του ευρωπαϊκού. Θετική απόκλιση
Οι
Chief Economist, Mazars
8 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 χρηματιστήριο - επικαιρότητα αλλά θα έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στις αποφάσεις της κεντρικής τράπεζας μόνο εάν οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας εισχωρήσουν στον πυρήνα του πληθωρισμού. Η Deutsche Bank και η Morgan Stanley μείωσαν τις προβλέψεις τους για τις μειώσεις επιτοκίων της ΕΚΤ, προβλέποντας πλέον μόνο τρεις κινήσεις φέτος. Από την άλλη, ο συνδυασμός υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και επίμονου πληθωρισμού ενισχύει την πιθανότητα η Fed να αυξήσει, αντί να μειώσει, τα επιτόκια, οδηγώντας το κόστος δανεισμού έως και το 6,5%. Μια τέτοια εξέλιξη θα πυροδοτούσε “sell-off” στα ομόλογα και τις μετοχές, σύμφωνα με την
Πάντως, σύμφωνα με δηλώσεις της Κριστίν Λαγκάρντ, η ΕΚΤ παραμένει σε τροχιά μείωσης των επιτοκίων βραχυπρόθεσμα, εφόσον δεν υπάρξει κάποιο μεγάλο «σοκ».
Γιώργος Λαγαρίας (Mazars) και ο Λουκάς Παπαϊωάννου (Fast Finance) συνεισφέρουν στην ανάλυση/ προσέγγιση των αγορών, από την τακτική των κεντρικών τραπεζιτών μέχρι την αγορά ομολόγων:
κεντρικές τράπεζες «θα φυσούν το γιαούρτι» για αρκετό καιρό του Γιώργου Λαγαρία,
Τον Σεπτέμβρη του 2021, ο παγκόσμιος πληθωρισμός ανηφόριζε στο 4%-5%, ένα επίπεδο που οι εθνικές οικονομίες δεν είχαν δει για πολλά χρόνια. Οι κεντρικές τράπεζες ώς τότε ήταν επικεντρωμένες στο να μειώνουν το ρίσκο των επενδυτών με το να κρατούν χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού και να «τυπώνουν» φρέσκο χρήμα κάθε φορά που οι γενικοί δείκτες υποχωρούσαν σημαντικά. Δήλωσαν, λοιπόν, με κάποια βεβαιότητα, ότι «ο πληθωρισμός είναι παροδικός». Γνώριζαν, βέβαια, ειδικά στην Αμερική, ότι ο τελευταίος γύρος ποσοτικής χαλάρωσης ήταν διαφορετικός, καθώς τα χρήματα που είχαν τυπωθεί είχαν καταλήξει στους καταναλωτές αυτήν τη φορά. Αλλά βασίστηκαν στο ότι αυτοί οι καταναλωτές θα φέρονταν όπως όλη την προηγούμενη δεκαετία: περισσότερες αποταμιεύσεις και λιγότερα έξοδα. Μπορεί και να είχαν δίκιο. Δεν θα το μάθουμε ποτέ. Λίγους μήνες αργότερα, ξέσπασε πόλεμος στην Ουκρανία. Το πρώτο κύμα πληθωρισμού (πανδημία) επικαλυπτόταν από ένα δεύτερο (Ουκρανία). Οι τιμές
UBS.
Ο
Οι
Μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να διαταράξει έως και το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και περίπου το 15% της παραγωγής φυσικού αερίου. εκτοξεύθηκαν. Οι εργαζόμενοι δεν είχαν, πλέον, εναλλακτική και βρήκαν το θάρρος να ζητήσουν από τις επιχειρήσεις αυξήσεις. Ο πληθωρισμός προσφοράς έκανε μετάσταση σε πληθωρισμό ζήτησης, αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκιά τους επιθετικά. Με αυτόν τον κύκλο να έχει πλέον τελειώσει, οι κεντρικές τράπεζες βρίσκονται με επιτόκια αρκετά υψηλότερα από την ονομαστική ανάπτυξη (ανάπτυξη + πληθωρισμός). Η Ευρώπη αναμένεται να αναπτυχθεί περίπου 0,5% φέτος, με πληθωρισμό κοντά στο 2,2% έως το τέλος του έτους. Άρα το επιτόκιο δεν θα έπρεπε να είναι υψηλότερο από περίπου 2,75% με 3,25%. Αυτήν τη στιγμή, το μικρότερο επιτόκιο, αυτό των καταθέσεων των τραπεζών στην ΕΚΤ, βρίσκεται στο 4% και το επιτόκιο των βασικών επιχειρήσεων αναχρηματοδότησης στο 4,5%, επίπεδα που σαφώς επιβαρύνουν την οικονομική δραστηριότητα. Οι αγορές των ομολόγων προβλέπουν, βέβαια, τρεις μειώσεις επιτοκίων μέχρι το τέλος του έτους, δηλαδή επιτόκια στο 3,25%-3,75%, αρκετά ψηλότερα από εκεί που θα έπρεπε να είναι. Γιατί οι κεντρικές τράπεζες είναι τόσο συντηρητικές, τη στιγμή μάλιστα που πέρασαν μια δεκαετία στο αντίθετο στρατόπεδο, δηλαδή με μηδενικά επιτόκια; Γιατί, πολύ απλά, νιώθουν ότι στα μάτια των καταναλωτών απέτυχαν να περιορίσουν τον πληθωρισμό το 2021. Η πολιτική ηγεσία δεν δείχνει διατεθειμένη να μοιραστεί το φταίξιμο για τις υψηλές τιμές. Αν οι κυβερνήσεις νιώσουν ότι απειλούνται, μπορούν πάντα να «επιτεθούν» στην κεντρική τράπεζα και να διακυβεύσουν την ανεξαρτησία της. Μπορεί κάτι τέτοιο να μην έχει συμβεί ακόμη, αλλά με την άνοδο των πιο λαϊκών κομμάτων στην εξουσία της Ευρώπης, η ΕΚΤ θα μπορούσε κάλλιστα να βρεθεί στο στόχαστρο. Το ίδιο ισχύει και για την Fed. Με δεδομένη και την οικονομική μεταβλητότητα, αλλά και τις ευμετάβλητες τιμές του πετρελαίου, λόγω της κατάστασης στη Μέση Ανατολή, οι κεντρικοί τραπεζίτες λογικά θα προτιμήσουν να σφάλλουν προς την πλευρά της συντήρησης. Να κρατήσουν, δηλαδή, τα επιτόκια υψηλότερα από ό,τι η θεωρία επιτάσσει. Κοινώς, «θα φυσούν το γιαούρτι» για αρκετό καιρό ακόμα. ΧΡΗΜΑ 9
10 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 χρηματιστήριο - επικαιρότητα «Μεγάλη αναταραχή, υπέροχη κατάσταση»
Λουκά Παπαϊωάννου,
Όταν ο Μάο Τσε Τουνγκ είχε πει τη φράση «Μεγάλη αναταραχή, υπέροχη κατάσταση», σίγουρα δεν είχε στο μυαλό του τις τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις, που άγονται και φέρονται από τις σφοδρές γεωπολιτικές συγκρούσεις σε πολλαπλά μέτωπα, αλλά και τις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών σχετικά με τη νομισματική πολιτική και το ύψος των επιτοκίων. Οι απανταχού traders όμως συμφωνούν απολύτως με τον Μεγάλο Τιμονιέρη, είτε αφορά τις αγορές μετοχών είτε ομολόγων, ισοτιμιών, μετάλλων και αγαθών. Η κλιμακούμενη κρίση στη Μέση Ανατολή αποτέλεσε άλλο ένα κομμάτι στο «παζλ» των αγορών με αβέβαιη εξέλιξη, αυξάνοντας τη μεταβλητότητα σε όλες, ανεξαιρέτως, τις αγορές. Κυρίως όμως, όπως συμβαίνει ιστορικά, ωφελημένα βγήκαν τα πολύτιμα μέταλλα, και κυρίως ο χρυσός, που, για άλλη μία φορά, αποτέλεσε ασφαλές καταφύγιο. Τεχνικά, η διάσπαση των 2.080 δολ. προϊδεάζει για νέους ανοδικούς στόχους, με πρώτο επίπεδο το 2.350 και επόμενο τη ζώνη 2.550-2.610 δολ., ειδικά αν το Ισραήλ κλιμακώσει την κρίση ανταπαντώντας με ένα χτύπημα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Όσο συντηρούνται οι τιμές πάνω από τη στήριξη του 2.380 δολ. και αρκετές κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να αγοράζουν το πολύτιμο μέταλλο, δεν δημιουργούνται ανησυχίες για αυτό. Πέραν του χρυσού, και τα υπόλοιπα μέταλλα ακολουθούν την ανοδική κίνηση, υποβοηθούμενα από τις πρόσθετες κυρώσεις στη Ρωσία, κινούμενα τα περισσότερα βιομηχανικά μέταλλα σε νέα υψηλά έτους, διατηρώντας τις πληθωριστικές πιέσεις στη βιομηχανική παραγωγή. Χαρακτηριστικά, το συμβόλαιο αλουμινίου στις ΗΠΑ από την αρχή του έτους έχει ενισχυθεί κατά 21% και όσο διατηρείται άνω των 2.400 δολ., αυξάνει τις πιθανότητες να προσεγγίσει το υψηλό του 2023 στα 2.672 δολάρια. Όσον αφορά τον τομέα των καυσίμων, το πετρέλαιο (crude), από την αρχή του έτους, έχει κι αυτό κερδίσει ένα 25%. Παρά το γεγονός ότι η κατάσταση θα μπορούσε να ήταν αρκετά χειρότερη, αν οι Ιρανοί είχαν κλείσει τα στενά του Ορμούζ, από όπου διακινείται το 30% σχεδόν του παγκόσμιου πετρελαίου, τίποτα δεν αποκλείει μια αναβάθμιση της κρίσης στη Μέση Ανατολή να εκτινάξει την τιμή στα προηγούμενα υψηλά του 2023 (95 δολ.), με επόμενο πιθανό στόχο τα 105 δολάρια. Όσο οι τιμές παραμένουν άνω του ΚΜΟ 200 ημερών expo (78,70 δολ.) και η κρίση δεν εκτονώνεται, ο κίνδυνος για έναν νέο κύκλο πληθωριστικών πιέσεων παραμένει αυξημένος για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Οι κεντρικές τράπεζες, αναγνωρίζοντας τη δυσκολία τιθάσευσης του πληθωρισμού, αλλά και τις γεωπολιτικές κρίσεις, που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, αναθεωρούν τις αισιόδοξες προβλέψεις τους για πολλαπλές μειώσεις επιτοκίων. Η μεν Fed μάς ενημέρωσε ότι είναι νωρίς για τέτοιες σκέψεις, αφού ο πληθωρισμός επιμένει, και μάλιστα χωρίς να έχουν επιμετρηθεί οι πρόσφατες επιπτώσεις
του
Economist/Corporate Advisor
ΧΡΗΜΑ 11 από τη Μέση Ανατολή, ενώ η ΕΚΤ περιμένει τα μακροοικονομικά στοιχεία Ιουνίου για να λάβει τις αποφάσεις της. Αν και εμφανίζεται πιο αισιόδοξη, λόγω της πίεσης της οικονομικής ανάπτυξης στην ευρωζώνη, διατηρούμε τις επιφυλάξεις μας για την ταχύτητα μείωσης, αφού ακόμη είμαστε στην αρχή του φαινομένου και οι επιπτώσεις είναι άγνωστες. Επιπλέον, οι προβλέψεις της στο πρόσφατο παρελθόν απέκλιναν σημαντικά από την πραγματικότητα, συνεπώς η φερεγγυότητά της έχει τρωθεί. Συνεπακόλουθη της διαφορετικής ρητορικής που ακολουθούν οι δύο μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες, αλλά και της αυξανόμενης γεωπολιτικής αστάθειας, είναι η ενίσχυση του δολαρίου έναντι σχεδόν όλων των νομισμάτων. Όσον αφορά την ισοτιμία euro/USD η πρώτη σημαντική στήριξη επικεντρώνεται στο 1,05. Η ισοτιμία από τις αρχές του 2023 κινείται πλευρικά στο εύρος 1,05-1,12, δίνοντας πολλαπλές ευκαιρίες στους traders για εύκολα κέρδη. Μια επιβεβαιωμένη διάσπαση ενός εκ των δύο ορίων θα οδηγήσει σε νέα μεγάλη κίνηση την ισοτιμία. Όσον αφορά τις χρηματιστηριακές αγορές, η πρόσφατη προσέγγιση ιστορικών υψηλών από το σύνολο σχεδόν των ανεπτυγμένων αγορών αυξάνει τον φόβο και τη μεταβλητότητα για μια πιο βαθιά διόρθωση, ως συνέπεια της καθυστέρησης μείωσης των υψηλών επιτοκίων, των χαμηλών προσδοκιών για ανάπτυξη, αλλά και του φόβου που δημιουργούν οι αλλεπάλληλες γεωπολιτικές κρίσεις σε όλη την υφήλιο. Συμπερασματικά, οι μεγάλες αναταραχές δημιουργούν και μεγάλες ευκαιρίες για τους διακατέχοντες μετρητά σε όλες τις αγορές. Επειδή η αγορά άγεται και φέρεται, σε μεγάλο βαθμό, από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και οι εμπλεκόμενοι δεν φημίζονται για τη λογική τους, εκτιμούμε ότι το επικείμενο χτύπημα του Ισραήλ πρέπει να θεωρείται βέβαιο και το ερώτημα έγκειται μόνο στο μέγεθος της ανταπόδοσης. Συνεπώς, η μεταβλητότητα θα έχει συνέχεια και οποιαδήποτε εμπλοκή με οποιαδήποτε αγορά θα πρέπει να συνοδεύεται από τεχνικές stop loss, για μεγαλύτερη προστασία των επενδυτών. • • • Οι αναλυτές της JP Morgan «βλέπουν» την τιμή του χρυσού στα 2.500 δολ. ανά ουγκιά, ενώ οι αναλυτές της Citi τοποθετούν την τιμή του χρυσού στα 3.000 δολ. η ουγκιά τους επόμενους 12 με 18 μήνες.
12 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 Η φετινή χρονιά έχει ιδιαίτερη σημασία για τις κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης, καθώς συμπληρώνονται 25 χρόνια από τη δημιουργία του ευρώ, που αποτέλεσε αναμφισβήτητα το σημαντικότερο βήμα προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Στη διάρκεια αυτής της 25ετίας, η ενιαία νομισματική πολιτική βρέθηκε αντιμέτωπη με πολλαπλές προκλήσεις. Ωστόσο, η εμπειρία που αποκτήθηκε είναι εξαιρετικά πολύτιμη και προσφέρει σημαντικά διδάγματα, τα οποία καλούμαστε να αξιοποιήσουμε ως ανάχωμα σε τυχόν μελλοντικές κρίσεις. Σε έναν κόσμο που πλήττεται από αλλεπάλληλες διαταραχές από την πλευρά της προσφοράς, κυρίως λόγω γεωπολιτικών εντάσεων, μια βασική προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής είναι η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων. Σε ένα περιβάλλον αυξημένης διεθνούς αβεβαιότητας, η αναβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας στην επενδυτική κατηγορία, το προηγούμενο έτος, σηματοδοτεί την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία. Οι θετικές αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, σε συνθήκες πολλαπλών κρίσεων, καταδεικνύουν την αξιοπιστία των πολιτικών που υιοθετήθηκαν και την ανθεκτικότητα της οικονομίας σε αρνητικές διαταραχές. Το γεγονός ότι χρειάστηκαν 13 χρόνια για την επιστροφή της χώρας στην επενδυτική κατηγορία υποδηλώνει ότι η εμπιστοσύνη και η αξιοπιστία στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής είναι κρίσιμοι παράγοντες, που ανακτώνται πολύ δύσκολα αν χαθούν. Πολιτική σταθερότητα, δημοσιονομική σταθερότητα, χρηματοπιστωτική σταθερότητα είναι δημόσια αγαθά και πρέπει να διαφυλαχθούν ως κόρη οφθαλμού, ειδικά στην Ελλάδα, που μόλις πριν λίγα χρόνια εξήλθε από τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη σύγχρονη ιστορία της. Διεθνές περιβάλλον Ο ρυθμός μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας επιβραδύνθηκε περαιτέρω το 2023. Στην ευρωζώνη, η επιβράδυνση υπήρξε πιο απότομη, εξαιτίας: 1) της υποτονικής διεθνούς ζήτησης, 2) του υψηλού κόστους εισροών παραγωγής, παρά την αποκατάσταση των διεθνών αλυσίδων αξίας μετά την πανδημία, 3) των περιοριστικών χρηματοπιστωτικών συνθηκών, που επηρέασαν δυσμενώς κυρίως τις επενδύσεις, και 4) της περαιτέρω μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων, λόγω της ταχύτερης ανόδου του πληθωρισμού, παρά τις έκτακτες δημοσιονομικές ενισχύσεις. Παρ’ όλα αυτά, η παγκόσμια οικονομία φαίνεται ότι οδεύει προς ομαλή σταθεροποίηση, επιδεικνύοντας μεγάλη ανθεκτικότητα στις πρόσφατες κρίσεις, ενώ ο κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού υποχώρησε μετά τις καίριες παρεμβάσεις των νομισματικών και δημοσιονομικών αρχών. Ο παγκόσμιος πληθωρισμός υποχώρησε το 2023, λόγω της πτωτικής πορείας των διεθνών τιμών της ενέργειας, αλλά και της έγκαιρης και, σε σημαντικό βαθμό, συντονισμένης αντίδρασης των κεντρικών τραπεζών. Στην ευρωζώνη, η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού αντανακλά κυρίως: 1) τη βελτίωση των συνθηκών προσφοράς, με την άμβλυνση των περιορισμών να παρατηρείται ήδη από τις αρχές του έτους, 2) τη μείωση των διεθνών τιμών της ενέργειας, 3) τη συνέχιση της αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής, 4) την κάμψη της συνολικής εγχώριας ζήτησης και 5) τον περιορισμό της δυνατότητας των επιχειρήσεων να αυξάνουν τις τιμές μέσω της διεύρυνσης των περιθωρίων κέρδους, λόγω της μείωσης της ζήτησης. Εντούτοις, ο πυρήνας του πληθωρισμού παρέμεινε σε ανοδική πορεία, παρά τις ενδείξεις αποκλιμάκωσης κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, λόγω της μεγαλύτερης εμμονής του πληθωρισμού των υπηρεσιών και της αύξησης του μισθολογικού κόστους. Η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής συνεχίστηκε το 2023, αλλά με ηπιότερο ρυθμό, στις περισσότερες οικονομίες, λόγω της ταχύτερης του αναμενομένου πτώσης του πληθωρισμού και των ανησυχιών για περαιτέρω επιβράδυνση της συνολικής ζήτησης. Οι αυξήσεις των επιτοκίων από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες συνέβαλαν στη συγκράτηση των πληθωριστικών προσδοκιών σε χαμηλά επίπεδα, χωρίς σοβαρή επίπτωση στην αγορά εργαΑποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία εν μέσω διεθνούς αβεβαιότητας –Συνέχιση των μεταρρυθμίσεων Ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, στη γενική συνέλευση των μετόχων της 8ης/4/2024 (απόσπασμα). advertorial
ΧΡΗΜΑ 13 σίας, η οποία γενικά παρέμεινε ανθεκτική. Η αυστηρότερη νομισματική πολιτική επέδρασε όμως μειωτικά στις προσδοκίες των επενδυτών για τους ρυθμούς ανάπτυξης (ειδικά στην ευρωζώνη). Ενιαία νομισματική πολιτική Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ συνέχισε να αυξάνει τα βασικά επιτόκια μέχρι και το γ’ τρίμηνο του 2023. Τα βασικά επιτόκια αυξήθηκαν έξι φορές το 2023, με το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων να διαμορφώνεται σε 4% από τον Σεπτέμβριο του 2023. Οι αποφάσεις για το επίπεδο των επιτοκίων συνέχισαν να λαμβάνονται με βάση τα εκάστοτε διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία και με ορίζοντα την επόμενη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου, οπότε και επανεξεταζόταν η κατάσταση της οικονομίας της ευρωζώνης και επαναξιολογούνταν οι προοπτικές του πληθωρισμού. Παράλληλα, ελήφθησαν μέτρα για τη σταδιακή μείωση του μεγέθους του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος. Μετά τα μέσα του έτους, σταμάτησαν οι επανεπενδύσεις τίτλων που είχε αποκτήσει το Ευρωσύστημα μέσω του προγράμματος APP (Asset Purchase Programme). Μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου του 2023, οι εν λόγω επανεπενδύσεις μειώνονταν με σταθερό ρυθμό 15 δισ. ευρώ, κατά μέσο όρο, ανά μήνα. Επίσης, κατά το
του προγράμματος ΡΕΡΡ (Pandemic Emergency
Programme) με ρυθμό 7,5 δισ. ευρώ, κατά μέσο όρο, ανά μήνα, μέχρι το τέλος του έτους, οπότε και αυτές θα σταματήσουν. Τέλος, από τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2023, το επιτόκιο των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών των τραπεζών στις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) ορίστηκε σε 0%. Η απόφαση αυτή συμβάλλει στη μετακύλιση των μεταβολών των βασικών επιτοκίων του Ευρωσυστήματος στα επιτόκια της αγοράς χρήματος και προάγει την αποτελεσματικότητα της ενιαίας νομισματικής πολιτικής. Η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση της υπερβάλλουσας ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα το 2023. Η υποχώρηση αυτή προήλθε κυρίως από την αποπληρωμή μεγάλου μέρους της ρευστότητας που είχε αντληθεί μέσω TLTRO III, λόγω λήξης ή εθελοντικής πρόωρης εξόφλησης. Στο πλαίσιο της αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής, επηρεάστηκε δυσμενώς η κερδοφορία της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ, συμπεριλαμβανομένης της ΤτΕ (η οποία ωστόσο παρέμεινε κερδοφόρα). Θα πρέπει ωστόσο να τονιστεί ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι θεσμικά όργανα, με αποστολή τη σταθερότητα των τιμών και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, και δεν επιδιώκουν το κέρδος. Οι προβλεπόμενες ζημίες αναμένεται να είναι προσωρινές και να καλυφθούν σύντομα από μελλοντικά κέρδη. Η αξιοπιστία των κεντρικών τραπεζών καθορίζεται κυρίως από την ικανότητά τους να εκπληρώνουν τον πρωταρχικό τους σκοπό και να συμβάλλουν στη μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ενώ τυχόν ζημίες προσωρινού χαρακτήρα δεν εμποδίζουν την εκπλήρωση της αποστολής τους. Ελληνική οικονομία Το δεύτερο εξάμηνο του 2023, τρεις εκ των τεσσάρων οίκων αξιολόγησης που αναγνωρίζονται από το Ευρωσύστημα αναβάθμισαν την πιστοληπτική αξιολόγηση του Ελληνικού Δημοσίου στην επενδυτική κατηγορία. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντικό ορόσημο, που σηματοδοτεί την αναγνώριση της αξιοπιστίας της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια και της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας, παρά την επιδείνωση του διεθνούς περιβάλλοντος και την αυξημένη αβεβαιότητα. Στην εξέλιξη αυτή συνετέλεσαν οι σταθερά βελτιούμενες δημοσιονομικές επιδόσεις, υποστηριζόμενες από θετικούς και ισχυρούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου, αλλά και η εκτίμηση των οίκων ότι το σαφές αποτέλεσμα των εκλογών οδήγησε σε πολιτική σταθερότητα, με προοπτικές συνέχισης της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Η ελληνική οικονομία, στη διάρκεια του 2023, αναπτύχθηκε με επιβραδυνόμενο αλλά ικανοποιητικό ρυθμό 2%, σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Θετικά στη μεγέθυνση της οικονομίας συνέβαλαν κυρίως οι εξαγωγές, η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις. Ο γενικός πληθωρισμός υποχώρησε σημαντικά στο 4,2%, χαμηλότερα από τον αντίστοιχο μέσο όρο της ευρωζώνης. Ωστόσο, ο πυρήνας του πληθωρισμού ακολούθησε αυξητική πορεία και έφθασε στο 5,3% το 2023, παρά το γεγονός ότι, από τα μέσα του έτους, παρατηρείται σταδιακή αποκλιμάκωσή του. Η αγορά εργασίας συνέχισε τη δυναμική της πορεία, αν και με πιο ήπιους ρυθμούς, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται στο 11,1%. Πάντως, η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από εντεινόμενη στενότητα σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν, ενώ οι επιχειρήσεις σε αρκετούς κλάδους της οικονομίας δυσκολεύονται να προσλάβουν προσωπικό σύμφωνα με τις ανάγκες τους, παρά τη σημαντική αύξηση των μισθών το 2023. Η διεθνής ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, μετά τη σημαντική βελτίωση των προηγούμενων ετών, εμφάνισε ενδείξεις στασιμότητας ή και ελαφράς υποχώρησης το 2023, μέσα σε ένα επιδεινούμενο περιβάλλον για το διεθνές εμπόριο. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι η ανταγωνιστικότητα ως προς το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος συνέχισε να βελτιώνεται, καθώς το ονομαστικό κόστος εργασίας αυξήθηκε πολύ λιγότερο στην Ελλάδα από ό,τι στην ευρωζώνη. Σε όρους διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, η κατάταξη της Ελλάδος στους σχετικούς σύνθετους δείκτες παρουσιάζει στασιμότητα ή και υποχώρηση, μετά την αποτύπωση μεγάλης προόδου την προηγούμενη περίοδο (2020-22). Η Ελλάδα φαίνεται να υστερεί σε τομείς όπως η αποτελεσματική λειτουργία του κράτους, η επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης και η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε σημαντικά το 2023 στο 6,3% του ΑΕΠ. Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλαν κατά κύριο λόγο: 1) η βελτίωση του ισοζυγίου καυσίμων και λοιπών αγαθών, αντανακλώντας κυρίως τη μείωση των διεθνών τιμών των ενεργειακών αγαθών, και 2) η αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου ταξιδιωτικών υπηρεσιών, λόγω της δυναμικής του τουρισμού. • • •
δεύτερο εξάμηνο του 2024, θα μειώνονται οι επανεπενδύσεις
Purchase
[αφιέρωμα] Ρίχνουν φθηνό χρήμα Τράπεζες-Χρηματοδοτικά Προϊόντα στην οικονομία το β’ εξάμηνο Οι στόχοι της πιστωτικής επέκτασης και ο κρίσιμος ρόλος του Ταμείου Ανάκαμψης και της Αναπτυξιακής Τράπεζας του Κώστα Παπαγρηγόρη
αφιέρωματράπεζες-χρηματοδοτικά προϊόντα ΧΡΗΜΑ 15 Υ πό συνθήκες περιορισμένης ρευστότητας, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, τελεί η πραγματική οικονομία τους τελευταίους μήνες, καθώς η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από τα μέσα του 2022, σε συνδυασμό με την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, ως αποτέλεσμα του υψηλού πληθωρισμού και των γεωπολιτικών εντάσεων, έχει επιδράσει αρνητικά στους ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης. Όπως είναι φυσικό, το μουδιασμένο ξεκίνημα της χρονιάς σε ό,τι αφορά την πορεία των νέων χρηματοδοτήσεων προς την πραγματική οικονομία προκαλεί έντονο προβληματισμό στα τραπεζικά επιτελεία, τα οποία έχουν ξεκινήσει να καταστρώνουν τα πρώτα σχέδια για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού, με προφανή στόχο την αντιστροφή της τάσης στην πιστωτική επέκταση. «Προφανώς και παρακολουθούμε πολύ στενά τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τονίζει υψηλόβαθμη τραπεζική πηγή, καθώς οι πρώτες αποφάσεις της για χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής θα μας ανάψει το “πράσινο φως” για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού τόσο για επιχειρήσεις όσο και για τα νοικοκυριά». Ο ίδιος μάλιστα προσθέτει ότι «υπό τις παρούσες συνθήκες, ίσως να είναι και ο μόνος τρόπος να ενισχυθεί η ζήτηση για φρέσκο χρήμα από την πραγματική οικονομία και ταυτόχρονα να καταστούν επιτεύξιμοι οι στόχοι που έχουν τεθεί από τις τράπεζες για την πιστωτική επέκταση». Ουσιαστικά, οι διοικήσεις των συστημικών τραπεζών εκτιμούν ότι όταν η ΕΚΤ ξεκινήσει τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων, η κατάσταση θα βελτιωθεί, και ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, προγραμματίζουν, για το δεύτερο μισό της χρονιάς, επιθετικές κινήσεις, που θα καταστήσουν φθηνότερα τα δάνεια τόσο για ιδιώτες όσο και για επιχειρήσεις, σχεδιάζοντας ήδη και τις πρώτες καμπάνιες προώθησης των προγραμμάτων τους. Μια πρώτη γεύση έχει δοθεί μέσω της στεγαστικής πίστης, στην οποία έκαναν ήδη την εμφάνισή τους οι πρώτες πρωτοβουλίες μέσω προγραμμάτων σταθερών επιτοκίων και λανσαρίσματος ειδικών προϊόντων που απευθύνονται σε νέους. Συγκεκριμένα, ήδη τρέχουν στην αγορά στεγαστικά προϊόντα με πιο χαλαρούς όρους και με ποσοστό χρηματοδότησης που ανέρχεται έως και στο 90% της εμπορικής αξίας του ακινήτου. Oι τράπεζες έχουν θέσει ως στόχο τον διπλασιασμό του χαρτοφυλακίου των «πράσινων» δανείων τους μέσα στα επόμενα δύο-τρία χρόνια, εφαρμόζοντας τα κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης στο 50% των νέων χρηματοδοτήσεων.
αφιέρωμα - τράπεζες-χρηματοδοτικά προϊόντα 16 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 άλλαξε ούτε κατά τους πρώτους μήνες του 2024, με τη ζήτηση για νέες χρηματοδοτήσεις από νοικοκυριά και επιχειρήσεις να παραμένει χαμηλή. Σχολιάζοντας τη συνολική εικόνα που έχει διαμορφωθεί, τραπεζικές πηγές τονίζουν ότι «παρά τη μεγάλη ρευστότητα που έχουν συσσωρεύσει τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα, χωρίς την αύξηση του ενδιαφέροντος και κατ’ επέκταση των αιτήσεων από αξιόχρεα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή του κλίματος». Αδιάψευστος μάρτυρας είναι τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οποία τα υπόλοιπα των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα είχαν μειωθεί κατά 2,9 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του περασμένου Φεβρουαρίου, χωρίς μάλιστα να καταγραφούν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα πρόωρων αποπληρωμών. Η αγορά δανείων είναι ουσιαστικά «στο ψυγείο», καθώς η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ από τα μέσα του 2022, σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό και τις γεωπολιτικές αναταράξεις, έχει παγώσει τη ζήτηση. «Στο ψυγείο» η αγορά δανείων Η αγορά δανείων είναι ουσιαστικά «στο ψυγείο» τους τελευταίους μήνες, καθώς η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ από τα μέσα του 2022, σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό και τις γεωπολιτικές αναταράξεις, έχει παγώσει την ζήτηση για τραπεζικές χρηματοδοτήσεις. Είναι χαρακτηριστικό το ότι τα υπόλοιπα των δανείων υποχώρησαν το 2023 κατά 35% σε ετήσια βάση, λόγω κυρίως των αυξημένων πρόωρων αποπληρωμών από αξιόχρεους πελάτες, για τη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους τους. Οι τράπεζες, βλέποντας την παρατεταμένη αυτή εικόνα, επιχείρησαν να αλλάξουν το κλίμα μειώνοντας το περιθώριο κέρδους τους, χωρίς ωστόσο ουσιαστικό αποτέλεσμα, καθώς η τάση δεν Οι στόχοι Κατά την παρουσίαση, τον προηγούμενο μήνα, των βασικών στόχων των business plan για την επόμενη τριετία, οι τραπεζίτες τοποθέτησαν ψηλά τον πήχη της πιστωτικής επέκτασης ανακοινώνοντας στους αναλυτές στόχους για καθαρή πιστωτική επέκταση, το 2024, της τάξης των 7-8 δισ. ευρώ. Πρόκειται για στόχο ουσιαστικά ανέφικτο, λαμβάνοντας υπόψη το πρώτο δίμηνο της χρονιάς, και οι όποιες ελπίδες εναποτίθενται στις επιθετικές κινήσεις που θα επιτρέψει η αποκλιμάκωση των ευρωπαϊκών επιτοκίων. Μόνος ισχυρός σύμμαχος των τραπεζών, τη δεδομένη χρονική στιγμή, είναι το δανειοδοτικό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα λοιπά αναπτυξιακά προγράμματα, που διευκολύνουν την πρόσβαση των επιχειρήσεων στην τραπεζική χρηματοδότηση και εξασφαλίζουν καλύτερους όρους δανεισμού. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις πιστώσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι ενδεικτικό ότι το σύνολο των συμβασιοποιημένων δανείων μέσω του ΤΑΑ για το σύνολο των συστημικών τραπεζών ανερχόταν στο τέλος του 2023 στα 3,5 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι το τέλος του εξαμήνου θα έχει τουλάχιστον διπλασιαστεί, ξεπερνώντας τα 7 δισ. ευρώ, με έμφαση σε χρηματοδοτήσεις επενδυτικών έργων στους τομείς ενέργειας, τουρισμού, logistics, βιομηχανίας, υποδομών, ναυτιλίας και εμπορίου.
ΧΡΗΜΑ 17 αφιέρωματράπεζες-χρηματοδοτικά προϊόντα του κεφαλαίου του δανείου, όπως είχε γίνει και στο πρόγραμμα ΤΕΠΙΧ ΙΙ. Από τα πλέον σημαντικά χαρακτηριστικά του νέου προγράμματος είναι το χαμηλό κόστος, σε μια περίοδο στην οποία η αύξηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων έχει διπλασιάσει το κόστος δανεισμού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Κι αυτό γιατί ο συνδυασμός εγγύησης –προκειμένου να μειωθεί το ρίσκο για την τράπεζα– και επιδότησης επιτοκίου αναμένεται να οδηγήσει σε χρηματοδοτήσεις με ιδιαίτερα ανεκτό κόστος. Το ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ θα παρέχει δάνεια για κεφάλαια κίνησης και για επενδυτικά σχέδια το ύψος των οποίων θα μπορεί να ανέλθει μέχρι τα 8 εκατ. ευρώ όταν πρόκειται για χρηματοδότηση επενδύσεων και μέχρι τις 500.000 ευρώ για κεφάλαιο κίνησης. Στα επενδυτικά δάνεια θα υπάρχει περίοδος χάριτος έως 24 μήνες και θα έχουν διάρκεια από 5 έως 12 έτη, ενώ για τα δάνεια κεφαλαίου κίνησης η διάρκεια θα είναι από 2 έως 5 έτη με περίοδο χάριτος μέχρι 12 μηνών. Η μεγάλη ευκαιρία του ΤΕΠΙΧ Παράλληλα, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα επιδιώξει να δώσει, αμέσως μετά το Πάσχα, μία ακόμη ευκαιρία σε όσες επιχειρήσεις είναι αποκλεισμένες από την τραπεζική χρηματοδότηση, ρίχνοντας στη μάχη της «ρευστότητας», μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, τον τρίτο κύκλο του προγράμματος «Ταμείο Επιχειρηματικότητας». Όπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, «το ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για τις επιχειρήσεις, καθώς σε σχέση με τον προηγούμενο κύκλο του προγράμματος δεν θα επιδοτήσει το επιτόκιο, αλλά θα παρέχει εγγυήσεις δανεισμού, για να «λύσει τα χέρια» των τραπεζών και να μπορέσουν οι τελευταίες να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις που ήταν αποκλεισμένες από την τραπεζική χρηματοδότηση, καθώς δεν θεωρούνταν αξιόπιστες. Υπενθυμίζεται ότι για το ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα έχει υπογράψει με το Δημόσιο τη σχετική σύμβαση χρηματοδότησης από τις αρχές του χρόνου, που δίνει στο πρόγραμμα κεφάλαια ύψους 500 εκατ. ευρώ, τα οποία, με την κατάλληλη μόχλευση από την πλευρά των τραπεζών, θα μετουσιωθούν σε δάνεια ύψους 2,2 δισ. ευρώ. Πρόκειται για μια «βαθιά ανάσα» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τονίζει τραπεζικό στέλεχος, αρκεί κανείς να αντιληφθεί ότι τα προς διάθεση δάνεια μέσω του ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ είναι όσα περίπου το σύνολο των δανείων που χορηγήθηκαν ολόκληρο το 2023. Τα βασικά χαρακτηριστικά Σημειώνεται ότι το ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ θα στηρίζεται σε δύο άξονες: το Ταμείο Εγγυήσεων και το Ταμείο Δανείων, ενώ για πρώτη φορά συνδυάζεται η εγγύηση των δανείων χωρίς προμήθεια εγγυοδοσίας και η σημαντική επιδότηση επιτοκίου στα χορηγούμενα δάνεια. Την ίδια στιγμή, οι εγγυήσεις θα δοθούν ακόμη και σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς και σε επιχειρήσεις που θεωρούνται νεοσύστατες, καθώς δεν έχουν συμπληρώσει περισσότερα από πέντε χρόνια λειτουργίας. Παράλληλα, το επιτόκιο δανεισμού θα «κουρεύεται» μέσω της παροχής επιδότησης, η οποία αναμένεται ότι θα καλύπτει το 40%
18 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 αφιέρωμα - τράπεζες-χρηματοδοτικά προϊόντα Ταμείο Εγγυοδοσίας ΕΑΤ-ΤΜΕΔΕ, με προϋπολογισμό δανείων 67,5 εκατ. ευρώ, για την παροχή εγγυήσεων σε δάνεια μέσω 8 συνεργαζόμενων τραπεζών, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε δανεισμό μικρομεσαίες επιχειρήσεις και επιστήμονες ελεύθεροι επαγγελματίες του ‣ Το ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ θα στηρίζεται σε δύο άξονες: Το Ταμείο Εγγυήσεων και το Ταμείο Δανείων, ενώ για πρώτη φορά συνδυάζεται η εγγύηση των δανείων χωρίς προμήθεια εγγυοδοσίας και η σημαντική επιδότηση επιτοκίου στα χορηγούμενα δάνεια. ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ Να εμπίπτουν στον ευρωπαϊκό ορισμό της μικρομεσαίας επιχείρησης και να είναι ενήμερες φορολογικά και ασφαλιστικά. Να υποβάλλουν Επιχειρηματικό Σχέδιο με σχετικά παραστατικά, όταν πρόκειται για επενδυτικά δάνεια. Να δραστηριοποιούνται σε κάποιον από τους επιλέξιμους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας του προγράμματος. Να κρίνονται πιστοληπτικά αποδεκτές από τις τράπεζες και να μην έχουν καθυστέρηση σε δάνειο που να ξεπερνά τις 90 ημέρες. Να μην έχουν λάβει ενίσχυση διάσωσης ή αναδιάρθρωσης ή, εάν έχουν λάβει, να την έχουν αποπληρώσει. Να μη θεωρούνται προβληματικές με βάση τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Να μην εκκρεμεί εις βάρος τους εντολή ανάκτησης παράνομης και ασύμβατης κρατικής ενίσχυσης. Εάν έχουν ενταχθεί σε προηγούμενα προγράμματα της Αναπτυξιακής Τράπεζας, να μην έχουν εμφανίσει δυσμενή συναλλακτική συμπεριφορά (καταγγελία δανείου, ληξιπρόθεσμες οφειλές). Να έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων. Να έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία αυτοαξιολόγησης για τα Κριτήρια ESG. Μια σημαντική παράμετρος για το νέο ΤΕΠΙΧ είναι, εξάλλου, ότι θα ισχύσουν ευνοϊκότεροι ευρωπαϊκοί κανόνες. Έχει επιτραπεί η αύξηση των επιχορηγήσεων βάσει του καθεστώτος de minimis (μικρές επιχορηγήσεις) από τις 200.000 ευρώ στις 300.000 ευρώ κατ’ ανώτατο όριο, το οποίο σημαίνει ότι θα μπορέσουν να ζητήσουν νέα δάνεια και επιχειρήσεις που είχαν ήδη εξαντλήσει το όριο επιδότησης. Προϋποθέσεις ένταξης Για την ένταξή τους οι επιχειρήσεις θα πρέπει: Όλα τα προγράμματα της ΕΑΤ Από τα προγράμματα της Αναπτυξιακής Τράπεζας σε συνεργασία με τις εμπορικές τράπεζες, έχουν δοθεί μέχρι σήμερα πάνω από 45 χιλιάδες δάνεια, με το 75% να αφορά σε επιχειρήσεις με έως 10 άτομα προσωπικό, ενώ το 81% δόθηκε σε επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών έως 2 εκατ. ευρώ. Κατά μέσο όρο, το επιτόκιο των δανείων που δίνονται μέσω της HDB είναι 3,63% όταν στην αγορά το μέσο επιτόκιο για τα επιχειρηματικά δάνεια διαμορφώνεται το τελευταίο διάστημα στο 6,05%. Το επόμενο διάστημα, πρόκειται να ξεκινήσει και το Ταμείο Χαρτοφυλακίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, το οποίο επίσης θα χωρίζεται σε Ταμείο Δανείων (με χαρτοφυλάκιο 70 εκατ. ευρώ) και Ταμείο Εγγυήσεων (με χαρτοφυλάκιο 156 εκατ. ευρώ). Μάλιστα τα δάνεια θα δίνονται σε συνδυασμό με τις επιχορηγήσεις από προγράμματα του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης για τα επενδυτικά σχέδια που έχουν λάβει βαθμολογία άνω του 65%. Τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία της HDB που είναι ανοιχτά μέχρι στιγμής είναι τα εξής:
αφιέρωματράπεζες-χρηματοδοτικά προϊόντα κλάδου των μηχανικών, μελετητών και κατασκευαστών εργοληπτών δημοσίων έργων (ΤΜΕΔΕ). Ταμείο Οπτικοακουστικών Μέσων, με προϋπολογισμό δανείων 62,5 εκατ. ευρώ, για την παροχή εγγυήσεων σε δάνεια μέσω των συνεργαζόμενων τραπεζών (Τρ. Πειραιώς και Optima), προκειμένου να αποκτήσουν
στη
χειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της παραγωγής οπτικοακουστικών έργων. Ταμείο Εγγυοδοσίας Καινοτομίας, με προϋπολογισμό δανείων 140 εκατ. ευρώ, που έχει στόχο να στηρίξει τις καινοτόμες νεοσύστατες και υφιστάμενες πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) που προάγουν την έρευνα και την καινοτομία. Το συγκεκριμένο Ταμείο συνδυάζει μάλιστα την παροχή εγγύησης σε δάνειο με επιχορήγηση σε ποσοστό 20% του δανειακού κεφαλαίου, προσφέροντας επενδυτικά δάνεια και κεφάλαια κίνησης μέσω των τραπεζών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Ταμείο Μικρών Δανείων Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, ο προϋπολογισμός του οποίου αυξήθηκε πρόσφατα στα 107 εκατ. ευρώ από τα 37 εκατ. ευρώ. Το Ταμείο παρέχει μικροδάνεια έως 25.000 ευρώ με διάρκεια έως 7 έτη. Το 50% του δανείου είναι άτοκο και για το υπόλοιπο 50% έχει πλήρη επιδότηση επιτοκίου για τα πρώτη δύο έτη. Δεν απαιτούνται εμπράγματες εξασφαλίσεις και υπάρχει περίοδος χάριτος έως 24 μήνες. Πράσινα Συγχρηματοδοτούμενα Δάνεια, με προϋπολογισμό δανείων 415 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα δημιουργήθηκε για να παρέχει ευνοϊκούς όρους σε δάνεια επενδυτικού σκοπού προς ΜμΕ, με διετή μερική επιδότηση επιτοκίου και άτοκο το 40% του κεφαλαίου, για την υλοποίηση επενδυτικών έργων πράσινης μετάβασης. Ενισχύονται επενδυτικά έργα στους τομείς της Πράσινης Κινητικότητας, Εξοικονόμησης Ενέργειας/Ενεργειακής Αναβάθμισης και Παραγωγής Ενέργειας μέσω Ανανεώσιμων Πηγών. ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ ‣ Αντίστοιχα, το πρόγραμμα Δάνεια Ψηφιακής Αναβάθμισης, με προϋπολογισμό δανείων 175 εκατ. ευρώ, δημιουργήθηκε για να παρέχει ευνοϊκούς όρους σε δάνεια επενδυτικού σκοπού προς ΜμΕ, με διετή μερική επιδότηση επιτοκίου και άτοκο το 40% του κεφαλαίου, που θα αναλάβουν την υλοποίηση επενδυτικών έργων ψηφιοποίησης και ψηφιακής αναβάθμισης των εργασιών τους. Το Ταμείο Development Law Financial Instrument (DELFI), με προϋπολογισμό δανείων 500 εκατ. ευρώ, αποτελεί ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο, το οποίο δημιουργήθηκε από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα με σκοπό τη στήριξη της χρηματοδότησης επιχειρήσεων που επιδιώκουν την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων τα οποία εντάσσονται στο πλαίσιο του νέου Αναπτυξιακού Νόμου Ν.4887/2022. ΧΡΗΜΑ 19 γιο για μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις, με σκοπό τη σταδιακή προσαρμογή και ενημέρωση της αγοράς, και ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ως προς τα κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης. Με την πρωτοβουλία αυτή οι τράπεζες αφενός ακολουθούν τις βέλτιστες μέχρι σήμερα πρακτικές, αφετέρου προετοιμάζουν τις επιχειρήσεις, υποστηρίζοντας τη μετάβασή τους σε μια κλιματικά ουδέτερη και κοινωνικά δίκαιη οικονομία. Σημειώνεται ότι, μέχρι σήμερα, πολύ λίγες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναλάβει αντίστοιχη πρωτοβουλία διατραπεζικών ερωτηματολογίων, με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών να επιδεικνύει ταχύτατα αντανακλαστικά και ικανότητα προσαρμογής και ανταπόκρισης στα νέα εποπτικά ζητούμενα. Στα ερωτηματολόγια έχουν απαντήσει, μέχρι στιγμής, 300 μεγάλες επιχειρήσεις, με προσωπικό 250 ατόμων και άνω και με τζίρο «Πράσινα» τα μισά δάνεια την επόμενη διετία Μέσα στο γενικότερο περιβάλλον, οι ελληνικές τράπεζες έχουν θέσει έναν ακόμη στόχο, που προβλέπει τον διπλασιασμό του χαρτοφυλακίου των πράσινων δανείων τους μέσα στα επόμενα δύο-τρία χρόνια, εφαρμόζοντας τα κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης (ESG, Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση) στο 50% των νέων χρηματοδοτήσεών τους, από 25% σήμερα. Στην κατεύθυνση των βιώσιμων χρηματοδοτήσεων, η Ελληνική Ένωση Τραπεζών και οι τράπεζες-μέλη της προχώρησαν, σε συνεργασία με την ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ, στη δημιουργία αποθετηρίου ESG πληροφοριών (ESG Data Repository & Scoring) για όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και κανονιστικής υποχρέωσης. Το αποθετήριο αποτελεί ένα πλαίσιο συλλογής και αποθήκευσης δεδομένων από τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις ως προς την ανταπόκρισή τους στις απαιτήσεις Περιβάλλοντος, Κοινωνίας και Διακυβέρνησης (ESG performance). Στο πλαίσιο αυτό, η Ελληνική Ένωση Τραπεζών έχει δημιουργήσει κοινό διατραπεζικό ερωτηματολόγιο, επιμέρους κλαδικά ερωτηματολόγια και απλοποιημένο ερωτηματολό-
πρόσβαση
χρηματοδότηση οι μικρομεσαίες επι-
αφιέρωμα - τράπεζες-χρηματοδοτικά προϊόντα 20 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 πάνω από 40 εκατ. ευρώ. Στην υποχρέωση παροχής στοιχείων ESG θα υπαχθούν σταδιακά και οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, ενώ το μέτρο θα ισχύσει ακολούθως και για τους ιδιώτες υποψήφιους δανειολήπτες, ιδίως αυτούς που θα θέλουν να πάρουν στεγαστικό δάνειο. Στην πράξη, με βάση τα παραπάνω, όταν μια επιχείρηση υποβάλλει στην τράπεζα αίτημα δανειοδότησης, παραπέμπεται αυτομάτως στον «πράσινο» Τειρεσία και συμπληρώνει δύο ερωτηματολόγια (το ένα το κοινό για όλες τις επιχειρήσεις και το άλλο το κλαδικό, ανάλογα με τον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται η επιχείρηση). Συγκεντρώνονται, έτσι, πληροφορίες για το ESG προφίλ της επιχείρησης και η τράπεζα γνωρίζει το ρίσκο της τελευταίας πριν αποφασίσει αν θα δανείσει την επιχείρηση ή όχι και, αν ναι, με τι επιτόκιο (εταιρείες που πληρούν υψηλά standards ESG θα έχουν καλύτερη τιμολόγηση, ενώ εταιρείες με σοβαρές ελλείψεις θα καταλήξουν να αποκλειστούν από τον τραπεζικό δανεισμό). Οι πληροφορίες θα τηρούνται στον «πράσινο» Τειρεσία, ώστε οι τράπεζες να ανατρέχουν σε αυτές, και θα επικαιροποιούνται σε τακτική βάση, καταγράφοντας την πρόοδο των επιχειρήσεων στην υιοθέτηση των κριτηρίων ESG. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης, το χρηματοπιστωτικό σύστημα οφείλει να μετασχηματιστεί προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η μετάβαση στη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω τριών «οδών»: αναδιάταξης των ροών κεφαλαίου προς βιώσιμες επενδύσεις, ενσωμάτωσης των παραμέτρων βιωσιμότητας στη διαχείριση κινδύνων και στην αξιολόγηση των χρηματοδοτήσεων και ενίσχυσης της διαφάνειας και του μακρόπνοου χαρακτήρα των οικονομικών δραστηριοτήτων. καλύτερη περίπτωση, φέτος. Δηλαδή όσο οι χορηγήσεις καταναλωτικών (ή χαμηλότερα). Τώρα, ανεβάζουν τον πήχη στα στεγαστικά και δεν αποκλείουν τις νέες εκταμιεύσεις στο 1,5 δισ. ευρώ. Παίρνοντας χαρακτηριστικά από το πρόγραμμα «Σπίτι μου» και τις πρόσφατες κατευθύνσεις από την Τράπεζα της Ελλάδος, οι τράπεζες χαλαρώνουν τα κριτήρια, που κινούνται στους εξής βασικούς άξονες:
Μείωση ίδιας συμμετοχής μέχρι το 10%.
Αύξηση του ποσοστού της δόσης μέχρι το 50% του εισοδήματος.
Μεγάλη διάρκεια έως 40 χρόνια.
Σταθερά και χαμηλότερα επιτόκια. 5. Παροχή προσφορών και παροχών μαζί με τα στεγαστικά (έξοδα, χαμηλότερα ασφάλιστρα, άλλες υπηρεσίες με συνεργαζόμενες εταιρείες που έχουν σχέση με την οικία σε προνομιακές τιμές κ.ά.). 6. Απευθύνονται σε νέες ηλικίες. ‣ ‣ ‣ Παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε στη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι απόλυτα εναρμονισμένο με τα υψηλότερα διεθνώς standards για την αειφορία και, μάλιστα λειτουργώντας προληπτικά, έχει ήδη προχωρήσει σε ενέργειες που αυξάνουν το θετικό αποτύπωμα στην κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον, δημιουργώντας αξία για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Προσπάθεια τόνωσης της στεγαστικής πίστης Τέλος, η σταθερά μειούμενη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από τις αρχές του 2022 κάνει τις τράπεζες να επαγρυπνούν, επιθυμώντας να δώσουν νέα πνοή στην αγορά ακινήτων με νέα προϊόντα, εστιάζοντας σε δάνεια που θα καλύπτουν μεγάλο μέρος του κόστους αγοράς ακινήτου. Οι νέες εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων και οι στόχοι των τραπεζών θα είχαν μειωθεί περαιτέρω εάν δεν είχε μεσολαβήσει το πρόγραμμα «Σπίτι μου» για νέες και νέους έως 38 ετών. Χωρίς το «Σπίτι μου», οι τράπεζες προέβλεπαν νέες εκταμιεύσεις περίπου 1-1,25 δισ. ευρώ, στην
1.
2.
3.
4.
ΧΡΗΜΑ 21 αφιέρωματράπεζες-χρηματοδοτικά προϊόντα νέου εξέταση των πιστωτικών κριτηρίων, με σύνεση, καθώς ήδη οι τιμές των ακινήτων είναι ήδη σε υψηλά επίπεδα. Οι τράπεζες διαπίστωσαν ότι μέρος της επιβράδυνσης στη στεγαστική πίστη οφειλόταν στην αύξηση των επιτοκίων, την αβεβαιότητα λόγω πληθωρισμού και την εκτίναξη των τιμών ακινήτων. Επίσης, στην ελληνική κτηματαγορά, σχεδόν 8 στις 10 μεταβιβάσεις γίνονται με μετρητά, δηλαδή χωρίς δάνειο. Ακόμη, η αύξηση του αφορολογήτου στις κληρονομιές και δωρεές σε χρήματα από τους γονείς στα παιδιά στις 800.000 ευρώ ενίσχυσε την τάση της απόκτησης κατοικίας χωρίς στεγαστικό δάνειο. Επιπλέον, η δεκαετής κρίση έκανε και τους δανειολήπτες συντηρητικούς, ζητώντας δάνεια με μικρά ποσά, μικρή διάρκεια και μικρή τραπεζική συμμετοχή. Αυτό άλλωστε επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία της ΤτΕ, όπου, στην πλειονότητα των δανείων, η τραπεζική χρηματοδότηση κινείται, κατά μέσο όρο, στο 62% και το ποσοστό της δόσης προς το εισόδημα κοντά στο 30%. Η πρόσφατη απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος ξεκαθάρισε τα πλαφόν στην ίδια χρηματοδότηση και τα ποσοστά δόσης προς εισόδημα. Ενώ αποτελούν κεντρικές οδηγίες και όχι υποχρεωτικά ποσοστά χρηματοδότησης, η απόφαση συνέβαλε στο να ξεκαθαρίσει το εύρος των κινδύνων εντός των οποίων θα μπορούσαν να κινηθούν. Υπενθυμίζεται ότι η απόφαση της ΤτΕ έθεσε ως ανώτερο όριο τραπεζικής χρηματοδότησης το 90% της εμπορικής αξίας για όποιον παίρνει δάνειο για πρώτη φορά (80% για τους υπόλοιπους) και το 50% για το ποσοστό της δόσης σε σχέση με το εισόδημα (ή 40% για όσους έχουν ήδη άλλο δάνειο). Συνεπώς, τέθηκαν, θεωρητικά, υψηλότερα όρια από αυτά που υπάρχουν στην αγορά (62% στο μέσο ποσοστό χρηματοδότησης και 34% στη δόση προς το εισόδημα). • • • Τα νέα προγράμματα Πρώτη εμφανίστηκε η Εθνική Τράπεζα («Το Πρώτο μου Σπίτι»), που καλύπτει έως το 90% της εμπορικής αξίας του ακινήτου, με το ποσό συμμετοχής της τράπεζας να φτάνει έως τις 350.000 ευρώ. Η διάρκεια μπορεί να φτάσει μέχρι τα 40 έτη. Απευθύνεται ειδικά σε νέους έως 45 ετών και θα παρέχεται η επιλογή σταθερού επιτοκίου, το οποίο μπορεί να ξεκινά από το 3%. Οι υπόλοιπες τράπεζες ετοιμάζουν επίσης νέα στεγαστικά δάνεια, στα οποία χρησιμοποιούν και προσαρμόζουν, ανάλογα με τη στρατηγική τους, αρκετά χαρακτηριστικά του προγράμματος «Σπίτι μου», όπως άλλωστε και της Εθνικής. Η Eurobank ετοιμάζει ένα παρόμοιο προϊόν με την ΕΤΕ για την πρώτη κατοικία νέων με χρηματοδότηση έως 90% της εμπορικής αξίας του ακινήτου, με προνομιακό επιτόκιο και ευέλικτους όρους. Στεγαστικό δάνειο με ιδιαίτερη στόχευση στους νέους ετοιμάζει και η Alpha Bank, με το ποσό να καλύπτει μεγάλο μέρος της εμπορικής αξίας (άνω του 80%), το οποίο θα συμπεριλαμβάνει και άλλα έξοδα που σχετίζονται με την αγορά ακινήτου. Από τη μεριά τους, Πειραιώς και Attica κρατούν στάση αναμονής, θεωρώντας τα υφιστάμενα προϊόντα τους ιδιαίτερα ανταγωνιστικά, ενώ επεξεργάζονται σενάρια και για νέα στεγαστικά δάνεια, ανάλογα με τις κινήσεις της αγοράς. Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και η Optima bank, η οποία προσφέρει ευρεία γκάμα στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο και σταθερό επιτόκιο. Ωστόσο και η Optima bank θα προχωρήσει σε εκ
συνέντευξη 22 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 Αθανάσιος Αγγελακάκης Ιδιοκτήτης & Διευθύνων Σύμβουλος της «Αγγελακάκης & Συνεργάτες» Με στόχο την προσφορά συμβουλευτικών υπηρεσιών σε οραματιστές, ο κ. Αθανάσιος Αγγελακάκης δημιούργησε, το 2013, την «Αγγελακάκης & Συνεργάτες», η οποία σήμερα διαθέτει ήδη παραρτήματα σε τρεις χώρες και συνεχίζει δυναμικά την επέκτασή της στις διεθνείς αγορές. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Αγγελακάκης μοιράζεται τη Στην Κυρέλα Πέτρου «Ο μόνος τρόπος για να απογειωθείς είναι ανυψώνοντας τους άλλους» «συνταγή της επιτυχίας» του, η οποία βασίζεται, ως επί το πλείστον, στην πίστη στον ανθρώπινο παράγοντα και στη νοοτροπία που είχε από παιδί, η οποία συνοψίζεται ως εξής: «Ίσως να μην ήμουν ο πιο δυνατός ή ο πιο γρήγορος, αλλά με προσπάθεια και σωστή σκέψη μπορούσα να καταφέρω αυτά που επιθυμούσα. Ως νέος, δεν είχα ποτέ την επιλογή να αποτύχω». © Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος/ PHOTOPRESS Θ&Α Αναγνωστόπουλοι © Ελένη Παπαδάκη/PHOTOPRESS Θ&Α Αναγνωστόπουλοι
ΧΡΗΜΑ 23 Π ώς θα παρουσιάζατε συνοπτικά την εταιρεία σας σε πιθανούς επενδυτές ή πελάτες; Η αξία της εταιρείας μας δεν αναδεικνύεται αποκλειστικά μέσα από τους πελάτες και τις συνεργασίες μας. Όταν παρουσιάζω την εταιρεία σε πιθανούς πελάτες, δεν ζητάω ποτέ να κριθώ από τις δουλειές που έκλεισα φέτος, αλλά από τα άτομα με τα οποία συνεργάζομαι και στα οποία έχω βασιστεί αυτά τα χρόνια. Μια επιχείρηση, όπως και η ζωή, είναι εξολοκλήρου «ομαδικό παιχνίδι». Ο στόχος μου δεν είναι να συνθέσω μια παραγωγική μονάδα εργασίας. Αντιθέτως, εμπλουτίζω τακτικά το ανθρώπινο δυναμικό της με άτομα από διάφορους τομείς. Στο παρελθόν, συνεργάτες μου έχουν υπάρξει γεωπόνοι, βιολόγοι, μαθηματικοί, ακόμη και μάγειρες, άνθρωποι με ελάχιστη εμπειρία στα χρηματοοικονομικά, αλλά με ξεχωριστές απόψεις σε ό,τι αφορά στη λειτουργία μιας εταιρείας συμβούλων. Επιφανειακά, αυτή η μέθοδος, ενδεχομένως, να θεωρηθεί ως μια αδυναμία της εταιρείας; Σε αυτό θα απαντήσω με μια αναφορά στον Μακιαβέλι: «Δεν είναι οι τίτλοι που τιμούν τους άντρες, αλλά οι άντρες που τιμούν τους τίτλους». Πιστεύω ότι η ζωή μού έμαθε ότι μόνο από διαφορετικές οπτικές γωνίες μπορεί να εξελιχθεί μια επιχείρηση, μόνο μέσα από την πολυμορφία θα καταφέρουμε να καλύψουμε τις ανάγκες των πελατών μας. Ο καθένας μπορεί να πραγματοποιήσει τα όνειρά του, ανεξαρτήτως εκπαίδευσης και εμπειριών. Εξάλλου, ο μόνος τρόπος για να απογειωθείς είναι ανυψώνοντας τους άλλους… Πείτε μας μερικά λόγια για την επαγγελματική σας πορεία μέχρι τώρα και για το πώς καταφέρατε να ανακάμψετε στις δυσκολίες που παρουσίασε η πανδημία… Το 2013, έχοντας ήδη εργαστεί στον τομέα της συμβουλευτικής και των χρηματοοικονομικών «Η προστιθέμενη αξία που επιθυμούμε να προσδώσουμε στους πελάτες μας, ιδιαίτερα σε αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, βασίζεται ολοένα και περισσότερο στο μέγεθος και την ποικιλομορφία των παγκόσμιων δικτύων». ΑΓΓΕΛΑΚΑΚΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
24 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 συνέντευξη για πάνω από 20 χρόνια, αποφάσισα να ιδρύσω μια εταιρεία που θα αντιμετώπιζε τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και θα αναζωπύρωνε τις φιλοδοξίες των Ελλήνων επιχειρηματιών. Έτσι, στόχος της εταιρείας θεσπίστηκε η προσφορά υπηρεσιών σε οραματιστές. Μέσα στα επόμενα χρόνια, η εταιρεία αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα, όντας μια μικρή συλλογική μονάδα, βυθισμένη σε μια αγορά όπου επικρατούσαν οι πολυεθνικές εταιρείες συμβουλευτικής, με μεγαλύτερο δίκτυο πελατών και πόρων. Επιπλέον, η οικονομική κρίση, που είχε «γονατίσει» την ελληνική οικονομία και κατ’ επέκταση τις μικρές ελληνικές επιχειρήσεις, καθιστούσε το έργο μας ιδιαίτερα απαιτητικό. Εκείνη τη χρονική περίοδο, 2016-2020, η εταιρεία βρέθηκε στην πιο δύσκολη θέση που είχε υπάρξει, απειλούμενη από τα νέα νομοσχέδια που αποδυνάμωσαν τα επιχειρηματικά πλάνα, τοποθετώντας σε αδιέξοδο τόσο τους συμβούλους όσο και τους επιχειρηματίες. Η επιχείρηση δεν είχε άλλη επιλογή από το να ανακάμψει απέναντι στα φαινομενικά εμπόδια χρησιμοποιώντας τις αξίες και τους στόχους που την πλαισίωσαν από την πρώτη μέρα λειτουργίας. Έχοντας ως γνώμονα την ταυτότητα της εταιρείας, εκμεταλλεύτηκα το μέγεθος της ομάδας και ανέπτυξα ένα κλειστό παραγωγικό σύνολο. Αυτός ο τρόπος οργάνωσης μας επέτρεψε να βρούμε λύσεις και, τα επόμενα χρόνια, να επεκτείνουμε τις δράσεις της εταιρείας στην Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, ο βασικός στόχος της εταιρείας είναι η εξάπλωση των υπηρεσιών, παραμένοντας αφοσιωμένη στην ελληνική αγορά. Έπειτα από το άνοιγμα υποκαταστημάτων στη Γερμανία και τις ΗΠΑ, είμαστε σε θέση να επεκτείνουμε το εύρος της ελληνικής αγοράς μέσα από τη βελτίωση και την ανάπτυξη των υπηρεσιών μας. Με αποκορύφωμα, η εταιρεία, σήμερα, να συνεργάζεται με πανεπιστημιακά ιδρύματα και εμπορικά επιμελητήρια στην Αμερική και την Ευρώπη, ως αποτέλεσμα της ακατάπαυστης και σχολαστικής αναθεωρητικής ανάπτυξης της εταιρείας. Πώς επηρέασαν εσάς οι απανωτές κρίσεις και με ποιες υπηρεσίες βοηθήσατε τους πελάτες σας να αντεπεξέλθουν; Οι κρίσεις, ειδικά όταν συμβαίνουν βίαια, δημιουργούν αναστάτωση και αστάθεια στις επιχειρήσεις. Το κατά πόσον όμως αυτή η αστάθεια θα είναι μόνιμη ή μη έχει να κάνει με την ικανότητά της να μπορεί να αναδιοργανώσει τις διαδικασίες της, αξιοποιώντας στο έπακρο όλα τα διαθέσιμα εργαλεία της (προσωπικό, πόρους, τεχνογνωσία, συνεργασίες κτλ.). Η δική μας προσέγγιση για την πλοήγηση στη διαδρομή της κρίσης έγινε με χρήση καινοτομικών εργαλείων βελτιστοποίησης των λειτουργικών μας διαδικασιών, την υιοθέτηση σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισμού, τη δημιουργία νέων συνεργασιών στο εξωτερικό, την αλλαγή της εταιρικής μας ταυτότητας και τη δημιουργία tailored υπηρεσιών. Με την ίδια φιλοσοφία καθοδηγήσαμε και τους πελάτες μας στην αξιοποίηση των δεξιοτήτων και των γνώσεων του προσωπικού, στην ενίσχυση της εξωστρέφειάς τους, στη δημιουργία συνεργασιών και στη διευκόλυνση της πρόσβασής τους σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Πείτε μας μερικά λόγια για την επαγγελματική σας πορεία… Μεγάλωσα σε ένα μικρό χωριό στον Έβρο, είμαι παιδί μεταναστών. Ίσως να μην ήμουν ο πιο δυνατός ή ο πιο γρήγορος, αλλά με προσπάθεια και σκέψη μπορούσα να καταφέρω αυτά που επιθυμούσα. Σαν τους ήρωες των βιβλίων που διάβαζα... Ένιωθα πως δεν είχα άλλη επιλογή, παρά μόνο να πετύχω. «Όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει… στρατιώτη μου, τον πόλεμο τον χάνει!». Εκ των υστέρων, σκέφτομαι πως ήμουν μικρός, μα με μεγάλα όνειρα… Έτσι, από το χωριό μου, έφτασα στη Θεσσαλονίκη με τη θεία μου. Τελείωσα το Λύκειο στη Θεσσαλονίκη, έπειτα σπούδασα Διοίκηση Επιχειρήσεων στο ΠΑΜΑΚ, συνέχισα στο Μόναχο και, τέλος, στην Αγγλία. Η μετανάστευση των γονιών μου έπρεπε να έχει αντίκρισμα! Τι θεωρείτε επιτυχία για μια εταιρεία συμβούλων; Θα σας απαντήσω με ένα παράδειγμα: Ένας δεύτερης γενιάς Έλληνας του εξωτερικού επισκέφτηκε τα γραφεία μας λέγοντάς μας ότι είχε ένα ακίνητο από την προγιαγιά του, ακόμη, στην περιοχή της Νάξου. Πλήρως αναξιοποίητο, χωρίς να έχει πρόθεση να το πουλήσει, για συναισθηματικούς λόγους, αλλά και χωρίς να θέλει να εμπλακεί σε δαιδαλώδεις διαδικασίες για την αξιοποίησή του. Απευθυνόμενος σε εμάς, αναρωτήθηκε αν έχουμε να του προτείνουμε μια ιδέα αξιοποίησής του. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο συγκεκριμένος πελάτης δεν διαθέτει χρόνο και ούτε καν τη δυνατότητα να ενεργεί από την Ελλάδα, του προτείναμε να διεξαγάγουμε μια προκαταρκτική μελέτη με τον μηχανικό μας
για το ακίνητό του, για να δούμε κατά πόσον μπορεί να ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα. Η θέση του ακινήτου, η έκτασή του και η προκαταρκτική ανάλυση αγοράς που διεξαγάγαμε μάς κατέδειξαν ότι το ακίνητο ενδείκνυται για τη δημιουργία ενός τεσσάρων αστέρων ξενοδοχείου. Η προοπτική, ενώ αρχικά ενθουσίασε τον πελάτη μας, γρήγορα μετατράπηκε σε άγχος, λόγω της δυσκολίας σε άντληση κεφαλαίων για την υλοποίηση μιας τέτοιας επένδυσης, αλλά φυσικά και της άγνοιάς του για τις διαδικασίες που απαιτούνται για την υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος. Εδώ, λοιπόν, ξεκινά η δική μας ουσιαστική συμβολή. Αφού καταρτίσαμε όλο το πλάνο υλοποίησής του, καταρτίσαμε ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο, συντάξαμε έναν πλήρη φάκελό του και τον υποβάλαμε στο Υπουργείο Ανάπτυξης, για να αιτηθούμε χρηματοδότηση. Το έργο εγκρίθηκε και ο πελάτης μας έγινε δικαιούχος λήψης επιδότησης. Στη συνέχεια, παρακολουθήσαμε όλο το έργο κατά τη διάρκεια υλοποίησής του, ώστε να διασφαλίσουμε ότι ο πελάτης θα το υλοποιήσει σωστά και σύμφωνα με τα όσα ορίζει η ελληνική νομοθεσία και η απόφαση έγκρισης που έχει λάβει από το υπουργείο. Αυτό για εμάς είναι ένα παράδειγμα επιτυχούς συμβουλευτικής σε έναν πελάτη ο οποίος απευθύνθηκε σε εμάς χωρίς να ξέρει ακριβώς τι δυνατότητες και προοπτικές έχει και κατέληξε να επενδύσει, να βρει τα κεφάλαια χρηματοδότησης και να δημιουργήσει μια υπεραξία και ένα εισόδημα από ένα αναξιοποίητο περιουσιακό στοιχείο της οικογένειάς του. Θέλετε να σας πω και το καλύτερο; Άρχισε ήδη να σκέφτεται να επαναπατριστεί στην Ελλάδα. Αυτό κι αν είναι επιτυχία! Να επιστρέφουν οι ομογενείς στη χώρα τους ως επενδυτές, φέρνοντας μαζί τους ξένα κεφάλαια, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και μεταφέροντας τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους στην Ελλάδα. Ποια είναι τα επιχειρηματικά σας σχέδια για το παρόν και το μέλλον της εταιρείας σας; Βασικός στόχος είναι η διασφάλιση της ανάπτυξης και της εξέλιξης της επιχείρησής μας, παραμένοντας πιστοί στις βασικές μας αξίες. Έχοντας επεκτείνει την παρουσία μας στη Γερμανία και πρόσφατα και στην Αμερική, στοχεύουμε όχι μόνο στο να εδραιώσουμε τις συνεργασίες μας στο εξωτερικό, αλλά και στο να φέρουμε καινοτόμα εργαλεία επιχειρηματικής συμβουλευτικής στην Ελλάδα, δημιουργώντας νέες υπηρεσίες. Η προστιθέμενη αξία που επιθυμούμε να προσδώσουμε στους πελάτες μας, ιδιαίτερα σε αυτούς που επιθυμούν να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, βασίζεται ολοένα και περισσότερο στο μέγεθος και την ποικιλομορφία των παγκόσμιων δικτύων και στη δύναμη της γνώσης που περιέχουν. Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι οι επιχειρήσεις, στο εγγύς μέλλον, θα έχουν πολλαπλό όφελος όταν συνεργάζονται με συμβούλους που μπορούν να τους παρέχουν πρόσβαση σε διεθνείς αγορές. • • • ΧΡΗΜΑ 25 «Η ζωή μού έμαθε ότι μόνο από διαφορετικές οπτικές γωνίες μπορεί να εξελιχθεί μια επιχείρηση, μόνο μέσα από την πολυμορφία θα καταφέρουμε να καλύψουμε τις ανάγκες των πελατών μας».
[φάκελος]
Greek Leading CEOs
26 Μάρτιος - Απρίλιος 2024 Σ ε μια νέα πραγματικότητα, με ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης διπλάσιους σε σχέση με τον μέσο όρο της ευρωζώνης, οι CEOs των επιχειρήσεων που λειτουργούν στη χώρα μας καλούνται να προλάβουν τις εξελίξεις. Ανταποκρίνονται, πλέον, σε μια σειρά προκλήσεων που έχουν να κάνουν με το νέο νομοθετικό περιβάλλον, τα κριτήρια ESG, την πράσινη ανάπτυξη, το ενεργειακό, την αυξανόμενη χρήση της ΑΙ, αλλά και το περιβάλλον γεωπολιτικής αστάθειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σύμφωνα και με το τελευταίο CEO Outlook Pulse της EY, το 2024 βρίσκει τους CEOs να επιταχύνουν τον μετασχηματισμό, παρά το περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης. Ειδικότερα, ο μετασχηματισμός φαίνεται ότι είναι σαφώς μπροστά και στο επίκεντρο της ατζέντας των CEOs του 2024: Η συντριπτική πλειονότητα των CEOs (95%) σχεδιάζουν να διατηρήσουν ή να επιταχύνουν τη μετασχηματιστική αλλαγή τους το 2024, με όσους θέλουν να επιταχύνουν τα σχέδια (58%) σχεδόν να τριπλασιάζονται τους τελευταίους έξι μήνες. Με μια ρεαλιστική αλλά αισιόδοξη προοπτική για τις δικές τους επιδόσεις και με μεγαλύτερη βεβαιότητα για το παγκόσμιο μακροοικονομικό και γεωπολιτικό τοπίο, οι CEOs προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν σημαντικά τις επιχειρήσεις τους. Παρά το γεγονός ότι αναμένουν ένα συνεχές περιβάλλον χαμηλής ανάπτυξης και καμία βραχυπρόθεσμη επιστροφή σε εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια, οι CEOs παραμένουν αισιόδοξοι για τη δική τους ανάπτυξη και κερδοφορία, αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη (AI) και εστιάζοντας στις οικονομικές λειτουργίες για βελτιωμένη απόδοση. Αλλά ο οργανικός μετασχηματισμός της επιχείρησης είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι εξετάζουν επίσης τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου τους. Και μπορεί να είναι καλός ο χρόνος, με τη συγκριτική έρευνα των ηγετών ιδιωτικών μετοχών (PE) να δείχνει ότι επιδιώκουν να επιταχύνουν τα επενδυτικά σχέδια, με αναμενόμενες εταιρικές εκχωρήσεις ως στοχευμένα περιουσιακά στοιχεία –μια πιθανή συνεργασία που θα μπορούσε να ωφελήσει και τις δύο ομάδες. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι ηγέτες PE είναι εξίσου αισιόδοξοι σχετικά με τις προοπτικές συγχωνεύσεων και εξαγορών για το 2024, με τη μεγάλη πλειοψηφία και των δύο να αναμένουν επιστροφή μεγάλων συμφωνιών, καθώς η συνολική αγορά συμφωνιών ανακάμπτει μετά από ένα υποτονικό 2023. Στον συγκεκριμένο Φάκελο, αναδεικνύουμε τον νέο ρόλο των CEOs στη σημερινή επιχειρηματική πραγματικότητα, τα καινούργια καθήκοντά τους, όπως διαμορφώνονται από το νέο και απαιτητικό κανονιστικό πλαίσιο, και τα επιπλέον προσόντα που πρέπει πλέον να έχουν στην εποχή της AI και του αυξημένου ρίσκου, διεθνώς. Παρουσιάζουμε CEOs που ξεχωρίζουν στην εγχώρια αγορά.
Οι νέες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν και οι προτεραιότητες
Ο ρόλος τους στην Ελλάδα που αλλάζει
