Ph.B #004

004

# ΜΑΡ 2012 ΤΙΜΗ 6 €

ΠΡΟΦΙΛ Γιάννης Κυριόπουλος: Ο Νοστράδαμος της πολιτικής υγείας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Αντώνης Δημόπουλος

ΑΡΘΡΟ Μύθοι και αλήθειες για τη φαρμακευτική δαπάνη

www.phB.com.gr ISSN: 2241-0961

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Το μνημόνιο βλάπτει σοβαρά την υγεία!

Mε υπευθυνότητα, συμβάλλουμε στην προαγωγή της υγείας στην Ελλάδα Η Novartis υπήρξε μεταξύ των πρώτων εταιρειών που συνυπέγραψαν το 2000 την Οικουμενική Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UN Global Compact). Οι 4 πυλώνες στους οποίους εστιάζει την Κοινωνική της Υπευθυνότητα είναι: Οι ασθενείς Επιχειρηματική Δεοντολογία Οι άνθρωποί μας και οι κοινωνίες Μέριμνα για το περιβάλλον Συνεργαζόμαστε με περισσότερους από 3.500 προμηθευτές. Παράλληλα, ενισχύουμε πολυάριθμα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα Ελληνικών Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, Κλινικών και Ιατρικών Εταιρειών, καθώς και Συλλόγους Ασθενών και Κοινωφελείς Οργανισμούς που έχουν σκοπό την υποστήριξη πασχόντων συνανθρώπων μας. Ετησίως, το ποσόν των ενισχύσεων αυτών πλησιάζει τα 2.000.000 €. Πέρα από αυτό, αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα 70 κλινικών μελετών για φαρμακευτικά προϊόντα, συνολικής επένδυσης πάνω από 3εκ. ευρώ. Μια σημαντική πρωτοβουλία που ανέλαβε φέτος η εταιρία, προκειμένου να συμβάλλει στην ανακούφιση των πληγέντων από τον καταστροφικό σεισμό της Ιαπωνίας, ήταν το πρόγραμμα Matching Gift. Πέρα από τη δωρεά 3 εκ. δολαρίων όσο και φαρμάκων, η Νοvartis δημιούργησε το πρόγραμμα Matching Gift, το οποίο στηρίχθηκε στο υψηλό αίσθημα υπευθυνότητας και προαγωγής του εθελοντισμού στους εργαζομένους. Συγκεκριμένα, η εταιρία ζήτησε από τους εργαζόμενους να συμβάλλουν, προαιρετικά, για τη συγκέντρωση χρηματικού ποσού το οποίο στη συνέχεια διπλασίασε η εταιρία και διέθεσε μέσω του Ερυθρού Σταυρού στους πληγέντες της Ιαπωνίας.

Ημέρα Εθελοντικής Κοινωνικής Προσφοράς της Novartis Η προσφορά προς τον συνάνθρωπο αποτελεί βασική φιλοσοφία και αντίληψη για τη Novartis και το σύνολο των εργαζομένων της. Εδώ και δεκαπέντε χρόνια, κάθε άνοιξη, η Novartis αφιερώνει την ημέρα της ίδρυσής της στην κοινωνία, καθιερώνοντας την ημέρα αυτή ως «Ημέρα Εθελοντικής Κοινωνικής Προσφοράς» όλων των εργαζομένων της σε όλο τον κόσμο. Την ημέρα αυτή οι εργαζόμενοι βρίσκονται κοντά σε ηλικιωμένους, παιδιά, και άλλους συνανθρώπους που έχουν την ανάγκη μιας ζεστής αγκαλιάς, ενός γλυκού χαμόγελου. Ο θεσμός αυτός τονίζει την αφοσίωση της Novartis να ενεργεί ως Υπεύθυνος Πολίτης και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες δράσεις εταιρικής υπευθυνότητας της εταιρίας. Φέτος, οι εργαζόμενοι προσέφεραν εθελοντική εργασία βοηθώντας στην προετοιμασία των Παγκοσμίων Αγώνων Special Olympics 2011 που θα πραγματοποιηθούν στη χώρα μας. Περίπου 400 εργαζόμενοι της εταιρείας,

Η Νovartis Hellas, ανήκει στον Όμιλο Novartis AG, και είναι μια πρωτοπόρος και δυναμική εταιρεία στον παγκόσμιο όπως και στον ελληνικό φαρμακευτικό χώρο. Στην Ελλάδα, δραστηριοποιούμαστε από το 1997 και σήμερα προσφέρουμε πλήρη απασχόληση σε περίπου 600 εργαζόμενους υψηλού μορφωτικού επιπέδου, με άρτια επαγγελματική εξειδίκευση ενώ υποστηρίζουμε εκατοντάδες άλλες έμμεσες θέσεις εργασίας. Οι επιχειρηματικές μας δραστηριότητες συμπεριλαμβάνουν τα συνταγογραφούμενα φαρμακευτικά προϊόντα που καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα παθήσεων, όπως χρόνια μυελογενή λευχαιμία, καρκίνο μαστού, καρδιαγγειακές και μεταβολικές παθήσεις (υπέρταση, διαβήτης), νόσο alzheimer, νόσο parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας, μεταμόσχευση, οστεοπόρωση, καθώς και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (OTC). Στη Novartis Hellas έχουμε επιλέξει να συνεργαζόμαστε για την παραγωγή και διανομή προϊόντων με ελληνικές εταιρίες, στηρίζοντας την εγχώρια παραγωγή και οικονομία, όπως είναι η FAMAR, στα 3 εργοστάσια της οποία παράγονται ετησίως 12.000.000 συσκευασίες προϊόντων Novartis, η ELPEN, η WinMedica, η Αlapis, η Vianex και η DEMO.

βοήθησαν στην ταξινόμηση των στολών που θα χρησιμοποιηθούν κατά την διάρκεια των αγώνων, στην διαμόρφωση των γραφείων, στην ταξινόμηση εκπαιδευτικού υλικού του προγράμματος εθελοντισμού, στην τοποθέτηση επιδαπέδιων σημάνσεων, στον εξωραϊσμό του περιβάλλοντος χώρου ενώ παράλληλα δημιούργησαν ζωγραφικά έργα, τα οποία ακολούθως τοποθετήθηκαν σε διάφορα σημεία των εγκαταστάσεων στο Ελληνικό. Κατά την διάρκεια των εργασιών παρόντες ήταν και οι αθλητές της ελληνικής αποστολής, οι οποίοι ενέπνευσαν και παρότρυναν τους εθελοντές, ώστε να ολοκληρωθούν με επιτυχία όλες οι εργασίες. Η ημέρα ολοκληρώθηκε με έναν φιλικό αγώνα ποδοσφαίρου μεταξύ αθλητών και εργαζομένων στις εγκαταστάσεις του Αγίου Κοσμά, όπου νικητές αναδείχθηκαν -με διαφορά ψυχής- οι αθλητές των Special Olympics Hellas. Παράλληλα, 80 εργαζόμενοι της εταιρείας Novartis στη Θεσσαλονίκη, είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε φιλικούς αγώνες μπάσκετ με τους αθλητές των Special Olympics Hellas στο γήπεδο ΜΕΝT της πόλης. Οι εργαζόμενοι της εταιρίας στις υπόλοιπες πόλεις συμμετείχαν στην Ημέρα Εθελοντικής Κοινωνικής Προσφοράς με εθελοντική αιμοδοσία στα αιμοδοτικά κέντρα της περιοχής τους. Επιστέγασμα των προσπαθειών που καταβάλλουμε για να λειτουργούμε με υπευθυνότητα και ακεραιότητα είναι η διάκριση που λάβαμε στον Εθνικό Δείκτη Εταιρικής Ευθύνης που διοργανώθηκε για 3η χρονιά από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης. Ο συγκεκριμένος δείκτης αποτελεί το πιο αναγνωρισμένο εργαλείο αξιολόγησης και σημείο αναφοράς για την αναγνώριση των επιδόσεων των εταιριών σε θέματα Εταιρικής Ευθύνης με βάση διεθνή κριτήρια.

1

Για να νιώθουν οι άνθρωποι καλύτερα και να ζουν περισσότερο

Η GSK Ελλάδος συμμετείχε για πρώτη φορά στον διαγωνισμό Βest Workplaces στην Ελλάδα και έλαβε την 2η θέση μεταξύ των εταιρειών με περισσότερους από 250 εργαζόμενους

Λ. Κηφισίας 266, 152 32 Αθήνα, Τηλ.: 210 6882100, www.glaxosmithkline.gr

5

idπεριεΧΟΜΕΝΑ

06

6 ΠΡΟΦΙΛ Γιάννης Κυριόπουλος Ο Νοστράδαμος της πολιτικής υγείας 8 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Αντώνης Δημόπουλος «Να αναλάβουν οι γιατροί την εκτέλεση του προϋπολογισμού» 14 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Το μνημόνιο βλάπτει σοβαρά την υγεία!

22 ΡΕΠΟΡΤΑΖ “Ώρα μηδέν” για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση

14

26 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Βλάσης Σφυροέρας «Μόνο 200.000 ευρώ στοίχισε η ηλεκτρονική συνταγογράφηση»

30

30 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Hi-tech κρεβάτια στα δημόσια νοσοκομεία

38

32 ΘΕΜΑ Πρωτιά για την ελληνική Vivado 36 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Η έκθεση Ράιχενμπαχ για την υγεία 38 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Χωρίς ουσία η συνταγογράφηση με τη δραστική

CEO: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

       ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βίκυ Γερασίμου gerasimou.v@ethosmedia.eu

004

# MΑΡTΙΟΣ 2012

2

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήμητρα Ευθυμιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu

/ Μάρτιος 2012

Γαλάτεια Μπασέα bassea.g@ethosmedia.eu Μπάμπης Πετρόχειλος petrochilos.c@ethosmedia.eu Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu ΔΙΟΡΘΩΣΗ- ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Αμαλία Λούβαρη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος

08 42 ΑΡΘΡΟ Τι κληρονομήσαμε, που είμαστε σήμερα Νίκος Πολύζος 46 ΑΡΘΡΟ Σύγχρονο management υγείας στην εποχή του μνημονίου Αθανάσιος Παπαμίχος

56

62

50 ΑΡΘΡΟ Μύθοι και αλήθειες για τη φαρμακευτική δαπάνη Γιώργος Βογιατζής 56 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τεράστιο κόστος έχει το διαβητικό πόδι 62 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τα παράπονα σας στον... κάλαθο των αχρήστων

72

72 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τα πιο ακριβά φάρμακα στον κόσμο 80 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ 85 ΕΙΔΗΣΕΙΣ 89 VIRUS 94 ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Γρηγόρης Λεωνίδης leonidis.g@ethosmedia.eu

Eπιμέλεια ΥΛΗΣ: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com

Ιδιοκτησία: ETHOS MEDIA S.A.

                            ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γιώργος Μελιτσιώτης melitsiotis.g@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΗ MARKETING: Αθηνά Φραδέλου fradelou.a@ethosmedia.eu

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ: Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu

Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γιούλη Μουτεβέλη mouteveli.g@ethosmedia.eu

ISSN: 2241-0961

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@PhB.com.gr www.PhB.com.gr • www.ethosmedia.eu * Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

Συσκευασία - Ένθεση: ALLPACK A.E. Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, είναι τυπωμένο σε πιστοποιημένο χαρτί FSC και συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

3

EDITΟRIAL

Οι χαμένες ην υγεία… αφική τ σ και μηχανογρ ς ε ί ρ ι ία λογιστική α ια εν κ ν τη υ ε μβεί και οργάνωση». ότι έχει συ αυτό δεν

αι ρίς Φαντάζομ χαίο ότι χω διάλεγα το εν είναι τυ φτιάξουμε προάλλες, ξε Δ ς η να Τι υν ει ς. νο έρ σα ίχ φ σε ως όλα δε κόμη κατα α όπ ε μ ού ροφοριακό φ ου α λη έχ – Π ου ηρωμένο αρχείο μ κλ τόσα χρόνια λο α Ο ευ ίο ύλ ια δο θε που ένα εν ια. εφημερίδα στο ΕΣΥ. Κά αλλάζει χέρ ημα (ΟΠΣΥ) Επενδυτή στ υ κό του και Σύ το δι ος το μ ι να όσ ξε ΟΚ έχει φτιά ο από χρόνια εί ά μ ετ μ κο σο πρόβλημα όν . ιπ νο ω μαζί μου με τεράστιο ρ Έπρεπε λο ά ς ου π έχ να α ι ρ τα τώ ειάζε στα επιμέρου χρόνια τσεκάρω τι χρ τας ανάμεσα α ε τη ν στ α κό ω γι έκ λλ ρ ά υ ου ο ό ιτ π υτ διαλε τα. Γι’ α α , λοιπόν, μ ά ή ρ ο στ φ συ ε ο θ , εί κά ά Κ επιτελ ι ντοσιέ πληροφορια ιούργησε το ακέλους κα έλεγχο σε φ net που δημ υμήθηκα Θ SY άλλο .

E ις ε το οτ σε ι π τί νή κα ι μ ανα δεν είνα μογιές, ου ύζ λα , ολ ξεπηδούσαν ες Π λί α ου εξεργασία του Νίκ έσεις: ατασθ τρωση και επ σε έν νω γκ ά παλιές υποθ π συ α ία εσ μ από δικών. Έπ μμάτων, el… προτάσεις ει μοσχέδια κο νο ι αρχείων Exc κα φανταστεί τα α ου μ π ά τι ρ χα προγράμ ι σας έχετε α ο Στ λ . ό ά τι τι οτε ρ ό χα ω στα Νομίζ γου. Ουδέπ που έμειναν έλιξη του έρ εξ η ν … τα ο ου ή μ στ α ποι υμε είχα μπροστά εσα στο για να φτάσο ς αυτά; Ανάμ ξιοποιήθηκε ικά οι ενιαίε α α λ υσ ό φ ν έω ι τα λ ή ότ ω ου ίζ π μ α ν. μ νο Γιατί τα ω εί βή ου μ π κο επόμενο υπήρχε κάτι γίας των νοσο Δεν είναι τυχαίο ότι ει χαρτομάνι, σίες λειτουρ ς τόσες ζί σας. Φέρ κα ω α δι μ όπ α , ώ δι στ κε α θη ρ καιρία χά πων ευ τύ αξίζει να μοι ή εν οίκηση. υσ ση δι χρ η χωρίς αυτό δεν έχουμε ια οί Μία ροτυποπ κή δημόσ νι ν» λη ω εί ελ μ ν η κο τον τίτλο: «Π στ σο και τόσες ργίας των νο επισημάνω ική ακόμη καταφέρει να ενιαίας λειτου υτά για να Η επιστημον α . α 05 λ ό 20 το έω ηκε Τα λ μόνιο δη και συντάχθ Χρήστο Ζηλί εξής: Το Μνη ρα φτιάξουμε ένα ενιαίο είνοντας το νήκει στον κ. κλ α ν, που η χώ α ω τε ει ρ τό έτ έλ μ ιμ ον ά στ επ ιρ ία σε ι υλ νε βο εδώ και ή πρωτο περιλαμβά Ολοκληρωμένο λάβει η ίδια Πασχάλη και η πολιτικ ει κ. ς έχ ς α εί να ε Υγ υ επ ργείο τους στείρου θα έπρ γ.γ. του υπου σουμε λοιπόν Νικήτα . ή ς ία φ α α ογ γί ς ρ ολ Α ου . ικ ιτ Πληροφοριακό ια υπ επί χρόν λύαρη πολ φ τη ι Μπουχώρη κα ς ην . δογματισμού ευκαιρίες στ Σύστημα (ΟΠΣΥ) στο Κακλαμάνη θούν άλλες ογο λ χα ό ν ρ η π μ ν α το Ν από Αντιγράφω ηφθείτε τη ΕΣΥ. Κάθε νοσοκομείο υγεία… για να αντιλ λη ά σχ α Π του ετικά έντυπα ορ εγκής φ α δι α «Τ Αιμίλιος Ν έχει φτιάξει το δικό του από τα α σημασία του: ερ μ σή ι α οιούντ ούν αδύνατη που χρησιμοπ ον κόπο και μεία καθιστ και χρόνια τώρα έχουμε οι μπήκαν στ κο όσ ν, σο ς ίω νο ου χε ς όλ υ ρ α ου ώ στ επιμέρ τρικών α την ύλη το Υ.Γ. Ευχαρι νωση των ια α ψεις τους γι γά νί πό α ορ νω οι ία τις ικ μη ν ια α κό επ α τεράστιο πρόβλημα την εν στην μου μετέφερ θα γίνουμε ν δυσχέρειες όσχομαι ότι παρεμβάλλου ποδίζουν τη δυνατότητα ικού. Και υπ οδ ρι πε διαλειτουργικότητας ογή ν, εμ ί. ι την εφαρμ των μονάδω πιο δυναμικο οιήσεων κα π κο δι ν κω ου ς ίν α ερ ανάμεσα στα επιμέρους χρήση σχ δυ κασιών και ενιαίων διαδι

πληροφοριακά συστήματα

                                

4

/ Μάρτιος 2012

5

ΠΡΟΦΙΛ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΥΡΙΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Νοστράδαμος της πολιτικής υγείας Δεν υπάρχει υπουργός Υγείας, πράσινης ή γαλάζιας κυβέρνησης, που να μην έχει συνεργασθεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με τον Γιάννη Κυριόπουλο

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

6

Κ

άποιοι μιλούν για μια πολυσχιδή προσωπικότητα, που μπορεί να σε «πουλήσει και να σε αγοράσει» χωρίς να το καταλάβεις. Κάποιοι άλλοι έχουν διαφορετική άποψη. Μιλούν για ένα πρόσωπο που εισέβαλε στα δημόσια πράγματα χωρίς καλάκαλά να το καταλάβει κανείς, εισπράττοντας πολλά οφέλη από την κυριαρχία του στον τομέα της Υγείας. Ο καθηγητής οικονομικών της υγείας και κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) Γιάννης Κυριόπουλος, έστω κι αν αποτελεί μια πολυσυζητημένη και αμφιλεγόμενη περίπτωση δημοσίου προσώπου, είναι αναμφίβολα ένας εξαιρετικά ευφυής άνθρωπος. Εδώ και πάνω από 35 με 40 χρόνια κινείται στο χώρο της υγείας, έστω κι αν την ιατρική, που ολοκλήρωσε, δεν την άσκησε ποτέ επί της ουσίας. Οι σπουδές ιατρικής και επιδημιολογίας που έκανε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όμως, του «άνοιξαν τα φτερά» για να αναπτυχθεί στον τομέα των οικονομικών της υγείας, όπου σήμερα θεωρείται ένας από τους ελάχιστους πραγματικούς γνώστες του συστήματος υγείας της χώρας μας. Αυτές οι γνώσεις που τον κατέστησαν «μοναδικό στο είδος του» τον έκαναν όμως πολλές φορές και στόχο διαφόρων κατηγοριών. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως κατόρθωσε, «πουλώντας» αυτή τη μοναδικότητα των γνώσεων, να διεισδύσει στα υψηλότερα κυβερνητικά κλιμάκια, ανεξαρτήτως χρώματος κυβέρνησης. Οι ίδιοι είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι έχει ένα μοναδικό τρόπο να κάνει

/ Μάρτιος 2012

τους υπουργούς να τον καλούν και να τον παρακαλούν εκείνοι για βοήθεια και συμβουλές, έστω κι αν ο ίδιος έχει καταστρώσει την επιχείρηση πρόσκλησής του. Όπως και να’ χει, δεν υπάρχει υπουργός Υγείας, πράσινης ή γαλάζιας κυβέρνησης που να μην έχει συνεργασθεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με τον Γιάννη Κυριόπουλο. Ίσως γι’ αυτό και να θεωρούν πολλοί ότι κατορθώνει να εξοικονομεί κονδύλια για την ΕΣΔΥ και για διάφορα προγράμματά του με μεγάλη ευκολία. Η πρόσφατη υπόθεση με την αναβάθμιση της σχολής με ειδική νομοθετική ρύθμιση, που τη μετέτρεπε αυτομάτως σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, έκανε πολλούς να πουν ότι ήταν προσωπική υπόθεση του Κυριόπουλου. Έστω κι αν η ρύθμιση προκάλεσε τα έντονα αντιπολιτευτικά βέλη, το ζήτημα είναι ότι η ΕΣΔΥ συζητείται πια στα υψηλότερα κλιμάκια της κυβερνητικής εξουσίας με τη συμβολή του. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το ότι ουδείς θυμόταν ότι επικεφαλής της σχολής, μέχρι πρόσφατα, δεν ήταν ο Γιάννης Κυριόπουλος, αλλά η καθηγήτρια Τζένη Κρεμαστινού, σημερινή πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ. Εκείνος πάντως, έστω κι αν κατηγορείται ότι παίρνει υψηλής χρηματικής αξίας προγράμματα από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, εξακολουθεί να παραμένει στο παρασκήνιο. «Ξέρει καλά να σβήνει τα ίχνη του», ισχυρίζονται οι μάλλον όχι και τόσο φίλοι του, όταν ερωτώνται για το πώς καταφέρνει να εξασφαλίζει κονδύλια χωρίς να εκτίθεται. Μάλιστα, όταν κάποτε ρωτήθηκε σχε-

τικά σε ιδιωτική συνομιλία από δημοσιογράφο, εκείνος έσπευσε να απαντήσει με μάλλον αδιάφορο ύφος: «αν ήμουν γυναίκα, θα με λέγανε Κατίνα». Η δημοσιογράφος έμεινε έκπληκτη να τον κοιτά, μέχρι να καταλάβει ότι η σημειολογική του αναφορά προερχόταν από τον τίτλο που είχε δώσει σε μια συλλογή ποιημάτων που είχε γράψει, έστω κι αν τότε δεν την είχε εκδώσει ακόμη. Εκτός όμως από ποιητικές συλλογές, ο κοσμήτορας της ΕΣΔΥ αρέσκεται να συγγράφει και χάρτες υγείας. Η ανάληψη ενός μεγάλου έργου για την καταγραφή των ασθενειών, αλλά και των υπηρεσιών υγείας ανά τη χώρα, έκανε πολλούς να μιλήσουν για μια «δουλειά στο πόδι» με στοιχεία πεπαλαιωμένα. Εκείνος, ωστόσο, υπερασπίζεται το έργο αυτό, λέγοντας ότι δούλεψαν πολλοί και για πολύ καιρό για να ολοκληρωθεί. Με το ίδιο σθένος υπερασπιζόταν πρόσφατα τον εαυτό του και στην υπόθεσηπου κατά ορισμένους εκείνος διακίνησε - για τη δημιουργία ειδικής θέσης καθηγητού στην ΕΣΔΥ για τον Γ.Γ. του υπουργείου Υγείας, Νίκο Πολύζο. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο καθηγητής Κυριόπουλος δημιούργησε μια θέση στη σχολή ώστε να μπορεί να μεταπηδήσει ο Γ.Γ. του υπουργείου αμέσως μετά τις εκλογές και εφόσον θα αποχωρήσει από την πολιτική του θέση. Ήταν η ανταπόδοση των εξυπηρετήσεων, λένε οι «κακές γλώσσες». «Δεν έχω καμία σχέση», έλεγε και ξανάλεγε εκείνος σε παράγοντες της αγοράς υγείας, δείχνοντας μάλιστα και τα ανάλογα έγγραφα που αποδείκνυαν ότι ο ίδιος δεν είχε καμία σχέση με τη νέα «καρέκλα» στην ΕΣΔΥ, παρότι ήταν κοσμήτορας. Για πολλά μπορεί να κατηγορήσει κανείς τον Γιάννη Κυριόπουλο, σίγουρα όμως δεν μπορεί να του αποδώσει ευθύνες επειδή του αρέσει δεόντως το …ωραίο. Δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς ότι, παρά τα χρόνια του, αρέσκεται να διασκεδάζει σε υψηλής αισθητικής και μοντέρνα μπαρ και εστιατόρια, παρά το μάλλον νω-

χελικό του ύφος. Ανάλογη αδυναμία δείχνει και στο «ωραίο φύλο», έστω κι αν παραμένει πάντα διακριτικός και στις φιλοφρονήσεις του. Στους κύκλους πάντως όπου συχνά παρευρίσκεται αποτελεί το κέντρο της παρέας, λένε οι δικοί του άνθρωποι. Στο ίδιο όμως επίκεντρο θέλει πάντα να βρίσκεται και σε όλα τα ζητήματα της σχολής και της πολιτικής, όπου κατά καιρούς εμπλέκεται, λένε όσοι δεν τον συμπαθούν. Είναι άλλωστε γνωστές οι κατά καιρούς έντονες διαμάχες του με συναδέλφους του, εξαιτίας αυτής της τάσης του, για τις οποίες όμως αποφεύγει να μιλά δημόσια. Όπως και να’ χει, παρά τις αμφιλεγόμενες πληροφορίες που συνοδεύουν τον κοσμήτορα της ΕΣΔΥ, εκείνος παραμένει σταθερή αξία στα θέματα της υγείας με πράσινη, μπλε ή και… με τρίχρωμη κυβέρνηση. Σε λίγο έχουμε εκλογές. Κοντός ψαλμός αλληλούια...•••

7

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ*

«Να αναλάβουν οι γιατροί την εκτέλεση του προϋπολογισμού!» *Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Υγείας

To φάρμακο βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα», γιατί κατέγραφε μια απότομη ανορθολογική αύξηση κατά την περίοδο 20042009, που έφθανε στα όρια του διπλασιασμού

Συνέντευξη: Δήμητρα Ευθυμιάδου Φωτο: Θεόσωρος Αναγνωστόπουλος

8

Τ

ι σχέση μπορεί να έχουν άραγε τα φάρμακα με τον διάσημο Γάλλο ποιητή Αρθούρο Ρεμπώ, το λογοτέχνη Ονορέ ντε Μπαλζάκ, αλλά και τη Γαλλίδα συγγραφέα και φεμινίστρια σύντροφο του υπαρξιστή φιλοσόφου Ζαν-Πωλ Σαρτρ, Σιμόν ντε Μποβουάρ; Ό,τι σχέση μπορεί να έχει ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Υγείας, αρμόδιος για τη φαρμακευτική πολιτική Αντώνης Δημόπουλος, που είναι λάτρης των συγκεκριμένων συγγραφέων και συνάμα υπεύθυνος για να μη γίνουν τα φάρμακα… «φαρμάκι» για την ελληνική οικονομία.

/ Mάρτιος 2012

Είναι ο ίδιος άνθρωπος που από την ημέρα που ανέλαβε τη θέση του, αναγκάστηκε να έρθει σε σύγκρουση με γιατρούς, συνδικαλιστές, αλλά και εταιρείες. Βέβαια ο ίδιος θα προτιμούσε μάλλον την ίδια στιγμή να βρίσκεται κάπου στην Κολωνία, όπου πέρασε από τις πιο ευχάριστες περιόδους της ζωής του ως φοιτητής. Τώρα, λίγο πριν εκπνεύσει η θητεία της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, που στην πορεία έγινε κυβέρνηση συνεργασίας, ο Αντώνης Δημόπουλος στη συνέντευξή του στο Ph.B κάνει τον απολογισμό του και θυμάται ευχάριστες, αλλά και δυσάρεστες στιγμές στην οδό Αριστοτέλους, όπου

9

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η

ενιαία συνταγογράφηση από όλους τους γιατρούς και για όλους τους πολίτες της χώρας, αλλά και ο κοινός ορίζοντας της ενιαίας πρωτοβάθμιας ΕΣΥ-ΕΟΠΥΥ, σημαίνει σταδιακά μιαν άλλη εποχή για την υγεία

Μ

ε τον ερχομό του Λοβέρδου και την ανάληψη των νέων διοικητών, άρχισε εντατική, σε μηνιαία βάση, λειτουργία του συστήματος διοικητών – ΥΠΕ – υπουργείου, που επιτέλους δημιούργησε όρους εξορθολογισμού του συστήματος με το ΕΣΥ-ΝΕΤ, την προοδευτική μηχανοργάνωση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των δαπανών και την πρόσφατη εισαγωγή των κλειστών ελληνικών νοσηλίων

πέρασε τις περισσότερες ώρες της ζωής του από το 2009. Μιλά για τον Ανδρέα Λοβέρδο, για τα λάθη που έγιναν, αλλά και για όσα εκείνος θεωρεί καινοτομίες στην υγεία εν μέσω κρίσης. Είστε ο άνθρωπος που φέρεται να έχει βάλει το μεγάλο «μαχαίρι» στα φάρμακα των ασθενών που πλέον πρέπει να τα πληρώνουν από την τσέπη τους. Ήταν αναγκαίο αυτό; To φάρμακο βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα», γιατί κατέγραφε μια απότομη ανορθολογική αύξηση κατά την περίοδο 2004-2009, που έφθανε στα όρια του διπλασιασμού. Πέρα όμως από την προφανή προσέγγιση της υπερβολής, της σπατάλης και της διαφθοράς υπάρχει ένα πιο ριζικό ερώτημα. Με ποιον τρόπο οι άνθρωποι δέχονται να κάνουν χρήση όλο και περισσότερων φαρμάκων και γιατί οι δεδομένοι φύλακες της υγείας της χώρας, οι σύλλογοι των γιατρών, οι φαρμακοποιοί και οι επιστημονικές εταιρείες δεν αντιδρούν, δεν «κτυπούν καμπανάκι». Αυτή η υστέρηση, αυτή η αποδοχή ως μοιραία και ως στοιχείο ανάπτυξης της πολυφαρμακίας, δημιουργεί έντονα ερωτήματα και απαιτεί την ισχυροποίηση της ευθύνης χώρων και ανθρώπων. Οι χώροι πρέπει να αποκτήσουν ουσιαστική ευθύνη – πράγμα που το τελευταίο έτος μέσα από το πέρασμα μιας σειράς αρμοδιοτήτων ενισχύει ουσιαστικά τις αρμοδιότητες και τις δυνατότητες. Θεωρείτε δηλαδή ότι θα έπρεπε οι φορείς να αναλάβουν ευθύνη; Και το κράτος τι ρόλο θα παίζει μετά; Αυτό γίνεται με ένα συστηματικό τρόπο

10

/ Mάρτιος 2012

και με μια οργάνωση. Ήδη με νόμο ανέλαβε ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος και η Οδοντιατρική Ομοσπονδία την αρμοδιότητα άδειας ασκήσεως και αναγνώρισης ειδικότητας για όλους τους γιατρούς και οδοντιάτρους της χώρας και οι επιμέρους σύλλογοι την άδεια λειτουργίας. Σταδιακά, και μέσα από την ολοκλήρωση του υγειονομικού χάρτη της χώρας, το θέμα της ανάπτυξης του ιατρικού δυναμικού της χώρας, που είναι ήδη πλεονάζον, μπορεί να ελεγχθεί. Μέχρι τότε, μοιραία, ο μεγάλος αριθμός των γιατρών θα σημαίνει και προκλητή ένταση και βέβαια απόλυτη αναγκαιότητα για ελέγχους από το κράτος, όπως μέσω της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Όψη του μέλλοντος θα ήταν η ανάληψη από τους συλλόγους και τις εταιρείες της ευθύνης εκτέλεσης κλειστών προϋπολογισμών υγείας σε κάθε υγειονομική περιφέρεια με βάση τα στοιχεία νοσηρότητας του χάρτη. Το υπουργείο Υγείας φαίνεται ότι ήταν αυτό με τις μεγαλύτερες περικοπές. Δε θεωρείτε ότι οι αντιδράσεις ήταν δικαιολογημένες; Το Υπουργείο Υγείας βρέθηκε σε έναν απίστευτο «κυκλώνα» από το κλίμα της κρίσης. Μια απίστευτη πίεση από ομάδες είτε εργαζομένων είτε πιστωτών, που πίεζαν από όλες τις πλευρές μέσα σε ένα οικονομικό και πολιτικό τοπίο που γινόταν όλο και πιο ζοφερό. Ο φόβος για το «αύριο» έκανε όλους αυτούς του ανθρώπους να αδυνατούν να διαλεχθούν και να απαιτούν άμεσα τη δική τους διασφάλιση. Η πρώτη περίοδος σημαδεύθηκε από την απίστευτη ολιγωρία τοποθέτησης διοι-

Ε

πιτέλους ο ΕΟΠΥΥ σαν μονοψώνιο μπορεί να αρχίσει να επιβάλλει νέους όρους και κανόνες εξορθολογισμού, τόσο στη δαπάνη του φαρμάκου όσο και στο σύνολο των δαπανών υγείας, δημιουργώντας ένα νέο ορθολογικό τοπίο

κήσεων στα νοσοκομεία και των μειωμένων αντανακλαστικών για τη διαχείριση με επάρκεια των προκλήσεων, αλλά και την είσοδο του ΔΝΤ στη ζωή μας. Σίγουρα χάθηκε μια περίοδος που απαιτούσε πανστρατιά, ενεργοποίηση όλων των υγιών δυνάμεων, συντονισμό υπουργείων και τομέων, έως το καλοκαίρι του 2010. Ναι αλλά τα πράγματα δεν φαίνεται να βελτιώθηκαν πολύ στην υγεία ούτε το 2012… Κάνετε λάθος. Με τον ερχομό του Λοβέρδου και την ανάληψη των νέων διοικητών άρχισε εντατική, σε μηνιαία βάση, λειτουργία του συστήματος διοικητών – ΥΠΕ – υπουργείου, που επιτέλους δημιούργησε όρους εξορθολογισμού του συστήματος, με το ΕΣΥ-ΝΕΤ, την προοδευτική μηχανοργάνωση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των δαπανών και την πρόσφατη εισαγωγή των κλειστών ελληνικών νοσηλίων.

11

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Μ

πορεί κανείς να καταλογίσει ό,τι θέλει στον υπουργό Υγείας, λάθη, ολιγωρία, κακές επιλογές, υπαναχωρήσεις, αλλά είναι αναμφίβολα πολεμιστής και η περίοδος είναι πολεμική

Καμία από τις δύο μεγάλες διαρθρωτικές μεταβολές, του ΕΟΠΥΥ και της αναδιοργάνωσης των νοσοκομείων, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συγκυρία της ύπαρξης του Λοβέρδου και του Κουτρουμάνη στα δύο αρμόδια υπουργεία, Υγείας και Εργασίας. Μπορεί κανείς να καταλογίσει ό,τι θέλει στον υπουργό Υγείας, λάθη, ολιγωρία, κακές επιλογές, υπαναχωρήσεις, αλλά είναι αναμφίβολα πολεμιστής και η περίοδος είναι πολεμική. Ο ΕΟΠΥΥ θα αλλάξει τελικά τη ζωή μας προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο, γιατί

μέχρι στιγμής μάλλον μόνο προβλήματα δημιουργεί… Πώς ξεκίνησε τελικά η έμπνευση του ΕΟΠΥΥ; Η γέννηση του ΕΟΠΥΥ το Φεβρουάριο του 2011 νομίζω ήταν η πιο συνταρακτική εμπειρία στο υπουργείο Υγείας. Όλο το μήνα υπήρχε κατάληψη από γιατρούς της ΟΕΝΓΕ, του ΙΣΑ και του ΙΚΑ στο ισόγειο. Καθημερινά στα κανάλια και στα ραδιόφωνα γινόταν αντιπαράθεση εκπροσώπων των φορέων αυτών και της πολιτικής ηγεσίας των δύο υπουργείων εφ’ όλης της ύλης. Το σχέδιο ενοποίησης της πρωτοβάθμιας φροντίδας τέθηκε αρχικά με τον ιδρυτικό νόμο του ΕΣΥ του 83. Χρειάσθηκαν ατελείωτες αντιπαραθέσεις και 6 τουλάχιστον προσπάθειες (Γεννηματάς 87, Κρεμαστινός 95, Γείτονας 97, Αλ. Παπαδόπουλος 2002, Στεφανής και Κακλαμάνης), ώσπου να νομοθετηθεί και να αρχίσει η υλοποίησή του. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι κορυφαία διαρθρωτική αλλαγή. Η ενιαία συνταγογράφηση από όλους τους γιατρούς και για όλους τους πολίτες της χώρας, αλλά και ο κοινός ορίζοντας της ενιαίας πρωτοβάθμιας ΕΣΥ-ΕΟΠΥΥ σημαίνει σταδιακά μιαν άλλη εποχή για την υγεία. Με τους φαρμακοποιούς τι έγινε τελικά; Το επάγγελμα άνοιξε και υποστηρίζουν ότι θα κατακλειστούμε από «σούπερ-μάρκετ» φαρμάκων. Θεωρώ το αποτέλεσμα δυσανάλογο της πολεμικής περιόδου που προηγήθηκε. Οι φαρμακοποιοί ήταν το κατ’ εξοχήν υπόδειγμα κλειστού και προστατευμένου επαγγέλματος με σταθερό ποσοστό κέρδους και εσωτερική αναπαραγωγή του ανθρώπινου δυναμικού (η πλειοψηφία των παιδιών των φαρμακοποιών γίνονται φαρμακοποιοί). Η μετάβαση σε μια πιο ανοικτή μορφή, με μικρότερο ποσοστό κέρδους, περισσότερα φαρμακεία και διευρυμένο ωράριο, συνοδεύτηκε από μια απίστευτη αντίδραση με έντονα συντεχνιακά χαρακτηριστικά «κλειστής κοινωνίας». Τα χρέη των ταμείων από τα προηγούμενα χρόνια έγι-

12

/ Mάρτιος 2012

ναν ανά δίμηνο «σημαία» διαρκών κινητοποιήσεων, με σκοπό ουσιαστικά την πίεση στο Υπουργείο Υγείας για να ισοσκελίσει την όποια πολιτική ανοίγματος. Φήμες για εχθρικές εξωτερικές αλυσίδες κυκλοφορούν διαρκώς. Ωστόσο θεωρώ θεμιτό στη φετινή δύσκολη χρονιά να γίνει σωστός επιμερισμός των βαρών ανάμεσα σε όλους τους χώρους του φαρμάκου. Και δεν πιστεύω ότι τα μέτρα που πάρθηκαν είναι κάτι περισσότερο από ακριβοδίκαια. Από την άλλη όμως και οι φαρμακευτικές εταιρείες διαμαρτύρονται και υποστηρίζουν ότι από τα μέτρα που ελήφθησαν θα έχουμε και πάλι αύξηση της δαπάνης, αλλά και στέρηση νέων φαρμάκων για τους Έλληνες ασθενείς. Ήταν στη σωστή κατεύθυνση τελικά τα μέτρα που ελήφθησαν; Μόνιμη δυσφορία εκφράζεται από τις βιομηχανίες φαρμάκων για τη στοχοποίησή τους, όταν οι δαπάνες του φαρμάκου αποτελούν μόνο το 20% των κοινωνικών δαπανών. Νομίζω ότι τόσο η τεράστια προσπάθεια του ΕΟΠΥΥ και η συνεργασία του με το ΕΣΥ όσο και η προσπάθεια εκσυγχρονισμού των νοσοκομείων αποδίδουν ευρυτάτου φάσματος οικονομίες κλίμακος. Ακόμα, η σκληρή τήρηση του ρυθμιστικού πλαισίου για τη διάχυση της βιοϊατρικής τεχνολογίας συγκράτησε την αλόγιστη χρήση της. Επιτέλους ο ΕΟΠΥΥ σαν μονοψώνιο μπορεί να αρχίσει να επιβάλλει νέους όρους και κανόνες εξορθολογισμού, τόσο στη δαπάνη του φαρμάκου όσο και στο σύνολο των δαπανών υγείας, δημιουργώντας ένα νέο ορθολογικό τοπίο. Ταυτόσημες προσπάθειες εξυγίανσης έγιναν τόσο στην Πρόνοια όσο και στην Ψυχική Υγεία. Ποια εμπειρία από το υπουργείο Υγείας είναι για σας η πιο δυσάρεστη; Μία από τις κακές εμπειρίες μου είναι η επαφή με τους φοιτητές. Πίστευα και πιστεύω – όντας από φύση αντισυμβατικός - ότι με τους νέους ανθρώπους μπορείς πάντα να βρεις μονοπάτια σκέψης και ανοιχτού διαλόγου. Οι τέσσερις συναντήσεις μου με εκπροσώπους του ΣΦΙΑ ήταν επιεικώς αδιέξοδες. Είναι στενάχωρο να βλέπεις μερικά από τα καλύτερα μυαλά της νέας γενιάς να αδυνατούν να αναγνωρίσουν το υγειονομικό πρόβλημα της χώρας και την παθογένειά του και να καθηλώνονται σε παρωχημένα στερεότυπα. Μόνιμη επωδός στα λόγια τους, περισσότερες θέσεις στο δημόσιο, λιγότε-

ρες εξετάσεις, τροφή και προστασία για όλους τους αυριανούς συναδέλφους, καμία υποχρέωση, κανένα πέταγμα, κανένα όραμα αλλαγής. Χωρίς προφανή λόγο αναβλήθηκε, για άλλη μια φορά, το σχέδιο νόμου για την εκπαίδευση, τις ειδικότητες και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Θεωρώ δυστύχημα ότι τα συνδικάτα προφανώς για λαϊκίστικους και συντεχνιακούς λόγους υποστηρίζουν τέτοιες κρατικοδίαιτες στάσεις των φοιτητών. Πιστεύετε ότι με τις αλλαγές που κάνατε στα νοσοκομεία θα βελτιωθεί κάποια στιγμή η λειτουργία τους; Ναι, το πιστεύω, γιατί οι αναδιαρθρώσεις των νοσοκομείων ήταν άλλη μια εξαιρετικά σημαντική διαρθρωτική μεταβολή του συστήματος υγείας και τα πλήρη αποτελέσματα θα φανούν σύντομα. Και αυτό γιατί έχουμε πλέον σύγχρονα κριτήρια αποκέντρωσης ροών ασθενών, ανάπτυξης δικτύων στα χρόνια νοσήματα (καρκίνος, καρδιαγγειακά, διαβήτης), ο τρόπος και οι δομές που οικοδομήθηκαν είναι διαφορετικές, καθώς πολλά από τα νοσοκομεία πριν το ‘80 είχαν ξεπερασμένη λειτουργία. Όμως ο τοπικισμός – και η ιδιοτέλεια - έκανε να φαίνεται ύποπτη κάθε προσπάθεια αναδιοργάνωσης και αναβάθμισης που έβγαινε από το κλασικό «βιομηχανικό μοντέλο», πολλά κρεβάτια, πολλοί γιατροί, πολλοί νοσηλευτές, πολλοί ασθενείς. Κάθε άλλη λειτουργική προσέγγιση θεωρήθηκε υποβολιμαία και εντάχθηκε στο κλασικό αντιμνημονιακό κλίμα. Αυτό δυσκόλεψε εξαιρετικά ακόμα και προφανείς κινήσεις εξορθολογισμού, όπως η συλλειτουργία των δύο νοσοκομείων Παίδων ή η συνεργασία Γεννηματά – Σωτηρία.•••

Να το πάρει το ποτάμι…

Ο Αντώνης Δημόπουλος, στη συνέντευξή του, αποκαλύπτει και μια σπάνια προσωπική στιγμή με τον υπουργό υγείας Ανδρέα Λοβέρδο, μια σκηνή που προήλθε μάλλον από την υπερβολική κούραση και τη σύγχυση των ημερών. «Σε μια σπάνια, προσωπική στιγμή, επιστρέφουμε κατάκοποι στο ξενοδοχείο μας στη Μόσχα από την ολοήμερη συνεδρίαση του ΠΟΥ το Φεβρουάριο του 2011. Ο μισοκοιμισμένος υπουργός παρακολουθεί τη διαδρομή δίπλα στον ποταμό Μόσκβα. Κάποια στιγμή γυρίζει και με ρωτάει «Αντώνη αυτός είναι ο ποταμός Δούναβης;» και του απαντώ: «Ναι, Αντρέα μου, το ποτάμι είναι σωστό, η πόλη είναι λάθος». Για κάποιο λόγο αυτή είναι η αίσθησή μου για την τόσο ταραγμένη περίοδο στο υπουργείο Υγείας. Η πολιτική μας ήταν σωστή, η πόλη όμως ήταν λάθος»…

13

Ρεπορταζ

• Κατά 35% έχει αυξηθεί η χρήση αντικαταθλιπτικών • Πιο ευάλωτοι οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα • Αυξήθηκαν κατά 36% οι απόπειρες αυτοκτονίας

ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Βλάπτει σοβαρά την υγεία!

του Αιμίλιου Νεγκή

Η δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών για την υγεία – που ως ένα βαθμό ήταν αναγκαία λόγω της εκτεταμένης σπατάλης – σε συνδυασμό με την οικονομική ύφεση εξελίσσεται σε ένα εκρηκτικό μίγμα, το οποίο έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των Ελλήνων

Δ

ραματικές αποδεικνύονται οι συνέπειες του Μνημονίου στο σύστημα υγείας και κατά συνέπεια στην υγεία των Ελλήνων. Είναι ενδεικτικό ότι, σε σχέση με το 2006, φέτος αναμένεται αύξηση της κατανάλωσης αντικαταθλιπτικών χαπιών κατά 35% και αντιψυχωτικών κατά 18%!

Η αύξηση των ψυχικών διαταραχών, των προβλημάτων εθισμού και εξάρτησης από ουσίες, των αυτοκτονιών και της θνησιμότητας από ισχαιμική καρδιοπάθεια είναι οι

14

πιο εμφανείς επιπτώσεις της κρίσης στην υγεία του πληθυσμού, οι οποίες επηρεάζουν κυρίως τις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις . Είναι ενδεικτικό ότι:

/ Μάρτιος 2012

15

Ρεπορταζ

Η

απώλεια της εργασίας συνοδεύεται από ψυχικές διαταραχές, προβλήματα εξάρτησης και εθισμού σε ουσίες καθώς και υιοθέτηση μη υγιεινού τρόπου ζωής με αυξανόμενη κατανάλωση τροφής χαμηλής διατροφικής αξίας, καπνού και οινοπνεύματος

Στην Ελλάδα παρατηρείται αύξηση κατά 17% στο ποσοστό των αυτοκτονιών το 2009, συγκριτικά με τα στοιχεία του 2007. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας, ο ετήσιος δείκτης αυτοκτονιών έχει αυξηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2011 κατά 40% συγκριτικά με το πρώτο εξάμηνο του 2010. Αύξηση κατά 36% των αυτοαναφερόμενων αποπειρών αυτοκτονίας από το 2007 έως το 2011. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από αναλύσεις που έχει πραγματοποιήσει ο τομέας Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, με επικεφα-

λής τον καθηγητή κ. Γιάννη Κυριόπουλο. Βασικό συμπέρασμα, στο οποίο καταλήγουν οι ερευνητές, είναι ότι: Η δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών για την υγεία – που ως ένα βαθμό ήταν αναγκαία λόγω της εκτεταμένης σπατάλης – σε συνδυασμό με την οικονομική ύφεση εξελίσσεται σε ένα εκρηκτικό μίγμα, το οποίο έχει προκαλέσει δραματικές συνέπειες στην υγεία των Ελλήνων. Πιο ευάλωτοι είναι οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα. Το φαινόμενο αποδίδεται κυρίως στην αύξηση της ανεργίας και της απειλής απώλειας της εργασίας:

Μέτρα του Μνημονίου για τη μείωση της δαπάνης υγείας Φαρμακευτική δαπάνη

Μείωση δαπάνης νοσοκομείων

Ανατιμολόγηση φαρμάκων

Έλεγχος δαπανών υγειονομικού υλικού

Μείωση φαρμακευτικής δαπάνης ασφάλισης Ανατιμολόγηση φαρμάκων

Λίστα φαρμάκων σοβαρών παθήσεων Προώθηση χρήσης γενόσημων

Εθνικοί διαγωνισμοί – ΕΠΥ

Αύξηση χρήσης γενόσημων

Έλεγχος κατανάλωσης & προϋπολογισμών Μισθολογικό κόστος προσωπικού ΕΣΥ

Ηλεκτρονική συνταγογράφηση

Διαγωνισμοί φαρμάκων Ανατιμολόγηση φαρμάκων Νοσοκομειακό rebate Νοσοκομειακή συσκευασία Έλεγχος της κατανάλωσης Ηλεκτρονική συνταγογράφηση

16

Σύστημα χρηματοδότησης νοσοκομείων Έλεγχος δαπανών υγειονομικού υλικού Διαγωνισμοί νοσοκομείων Παρατηρητήριο τιμών Κωδικοποιήσεις των υλικών Συγχωνεύσεις νοσοκομείων και κλινικών - (σε εξέλιξη) Ανατιμολόγηση ιατρικών πράξεων / Μάρτιος 2012

Rebate φαρμακοποιών Μείωση ΦΠΑ Λίστες φαρμάκων Διαγωνισμοί νοσοκομείων Μείωση κέρδους χονδρεμπόρων Rebate φαρμακευτικών εταιρειών Λίστες φαρμάκων

Μείωση δαπάνης ασφαλιστικών ταμείων Ηλεκτρονικά παραπεμπτικά-όχι ΕΟΠΥΥ Ένταξη νοσοκομείων του ΙΚΑ στο ΕΣΥ Ενιαίες συμβάσεις(σε εξέλιξη)

Η οικονομική ύφεση είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια θέσεων εργασίας και την αύξηση του δείκτη ανεργίας κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε χρονικό διάστημα μόλις τριών ετών (2008-2011). Το ποσοστό ανεργίας το Νοέμβριο του 2011 ανήλθε σε 20,9% έναντι 11,6% τον Ιούνιο του 2010, ενώ αντίστοιχα η ανεργία στους νέους αυξήθηκε από 18,6% σε 45,1%. Η απώλεια της εργασίας συνοδεύεται από ψυχικές διαταραχές, προβλήματα εξάρτησης και εθισμού σε ουσίες, καθώς και υιοθέτηση μη υγιεινού τρόπου ζωής με αυξανόμενη κατανάλωση τροφής χαμηλής διατροφικής αξίας, καπνού και οινοπνεύματος. Η οικονομική κρίση και η μακρόχρονη ανεργία οδηγεί πολλά άτομα στον κοινωνικό αποκλεισμό και στη φτώχεια, με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο για πρόωρη θνησιμότητα και υψηλή νοσηρότητα, κυρίως σε άτομα τα οποία ανήκουν σε μειονότητες, στους μετανάστες και τους χρονίως πάσχοντες από ψυχικά ή σωματικά νοσήματα. Σύμφωνα με μελέτες, αποδεικνύεται η στατιστικά σημαντική σχέση της ανεργίας και της θνησιμότητας. Τα πορίσματα των ερευνών τεκμηριώνουν αύξηση των αυτοκτονιών κατά 0,79%, όταν αυξάνεται η ανεργία κατά 1% στις 26 χώρες της Ε.Ε. Σε κλίμακα 13 χωρών της Ε.Ε., η αύξηση της ανεργίας κατά 1% συνεπάγεται αύξηση στο δείκτη θνησιμότητας κατά 2,18 (δηλαδή 2,18 θανάτους/100.000). Στην περίπτωση κατά την οποία ο δείκτης ανεργίας αυξάνεται πλέον του 3% για μακρά περίοδο, η επίπτωση στη θνησιμότητα από αυτοκτονίες ανέρχεται από 4% έως 4,5%. Επίσης, παρατηρείται υψηλή θνησιμότητα από κατάχρηση οινοπνεύματος, διαπίστωση η οποία θεμελιώνει αρκούντως την υπόθεση ότι η ανεργία συνδέεται με ψυχολογικές διαταραχές.

Κατακόρυφη μείωση πόρων για την υγεία Σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αποδειχθεί ότι τα προγράμματα διεθνούς οικονομικού ελέγχου, τα οποία χαρακτηρίζονται από περιστολή της δημοσίας δαπάνης για την υγεία προκαλούν - σε στατιστικά σημαντικό βαθμό - επιδείνωση του επιπέδου υγείας, με αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας, καθώς και μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης… Παράλληλα, η οικονομική κρίση συνοδεύεται από μείωση των επισκέψεων σε γιατρούς και οδοντιάτρους, μολονότι υπάρχει

ανάγκη, σε μια προσπάθεια εξοικονόμησης πόρων από τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Η οικονομική κρίση δημιουργεί επίσης, προβλήματα στη χρηματοδότηση των συστημάτων υγείας, απειλεί τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών φορέων και επιβαρύνει τη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων και κέντρων υγείας λόγω αυξημένης ζήτησης. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Κυριόπουλου, προβλέπεται σημαντική μείωση της δημόσιας δαπάνης στην υγεία, από 5,9% τo 2009 σε 4,5% περίπου το 2012, ενώ ήδη είναι από τις χαμηλότερες μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ο υπουργός Υγείας Α. Λοβέρδος αναφέρει συχνά ότι ως χώρα ξοδεύαμε πολλά χρήματα για την υγεία, γύρω στο 10% του ΑΕΠ. Είναι αλήθεια, αλλά το ποσοστό αυτό αφορά το σύνολο των δαπανών υγείας. Το μείζον θέμα είναι ότι λόγω της ύφεσης αναμένεται παράλληλα και σημαντικός περιορισμός της ιδιωτικής δαπάνης για αγαθά και υπηρεσίες υγείας: πάνω από 35% το 2011 και άνω του 50% το 2012. Σημειώνεται ότι, πριν την κρίση, η ιδιωτική δαπάνη υγείας αντιστοιχούσε περίπου στο 40% της συνολικής δαπάνης υγείας. Είναι κοινό μυστικό ότι η υψηλή ιδιωτική δαπάνη - και η παραοικονομία που συνδέεται με αυτήν – έπαιζε σημαντικό ρόλο στην «ισορροπία» του ελληνικού συστήματος υγείας. Βάζοντας το χέρι στην τσέπη, οι Έλληνες κάλυπταν τις ανάγκες υγείας τους. Όμως, αυτό έχει αλλάξει άρδην τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της κρίσης. Συνολικά, λοιπόν, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Κυριόπουλου, αναμένεται ότι η συνολική δαπάνη για την υγεία θα μειωθεί από 9,7% του ΑΕΠ το 2009 στο επίπε-

Η

οικονομική ύφεση είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια θέσεων εργασίας και την αύξηση του δείκτη ανεργίας κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε χρονικό διάστημα μόλις τριών ετών

Πίνακας 2 Συνολική εξοικονόμηση μέτρων του Μνημονίου στην υγεία (σε εκατ. €) 2011 2012 Σύνολο Επίπτωση 1.081 380 1.461 μέτρων νοσοκομειακού τομέα Εξοικονόμηση 1.387 1.716 3.103 από δαπάνη φορέων κοινωνικής ασφάλισης Γενικό σύνολο 2.468 2.096 4.564

17

Ρεπορταζ

Σ

ύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Κυριόπουλου, αναμένεται ότι η συνολική δαπάνη για την υγεία θα μειωθεί από 9,7% του ΑΕΠ το 2009 στο επίπεδο του 6,4% του ΑΕΠ. Δηλαδή, η συνολική εθνική δαπάνη από 22,5 δις ευρώ αναμένεται να κυμανθεί κατ’ εκτίμηση στο επίπεδο των 13,5 δις ευρώ

δο του 6,4% του ΑΕΠ. Δηλαδή, η συνολική εθνική δαπάνη από 22,5 δισ. ευρώ αναμένεται να κυμανθεί κατ’ εκτίμηση στο επίπεδο των 13,5 δισ. ευρώ! «Η σημαντική μείωση της συνολικής εθνικής δαπάνης υγείας δεν επιτρέπει τη διασφάλιση σταθερής ποσοτικής επάρκειας των υπηρεσιών ιατρικής φροντίδας που διανέμονται στον πληθυσμό, καθώς επίσης και της ποιότητας των υπηρεσιών αυτών. Δηλαδή η διατήρηση του επιπέδου της ποσοτικής και ποιοτικής στάθμης δεν είναι εφικτή με την παρούσα “τεχνολογία παραγωγής”. Με άλλα λόγια η δραματική μείωση των ανθρωπίνων τεχνολογικών και οικονομικών πόρων -κατά τις προβλέψεις του Μνημονίου- δεν επιτρέπει την απρόσκοπτη παραγωγή και διανομή ιατρικής φροντίδας στα περισσότερα επίπεδα περίθαλψης», τονίζει ο καθηγητής.

Έλλειψη σχεδίου

Πίνακας 3 Εξοικονόμηση μέτρων του Μνημονίου για τη φαρμακευτική δαπάνη (σε εκατ. €) 2011 2012 Σύνολο Δημόσια 1.033 1.259 2.293 φαρμακευτική δαπάνη Νοσοκομειακή 258 166 425 φαρμακευτική δαπάνη Γενικό Σύνολο 1.292 1.426 2.718

18

Με στόχο τη μείωση των δημόσιων δαπανών υγείας, έχει αναπτυχθεί μια σειρά μέτρων περιστολής της δαπάνης. Όπως αναφέρει ο καθηγητής, το εγχείρημα εστιάζεται σε τρεις άξονες: στο δραστικό περιορισμό της φαρμακευτικής δαπάνης (μερικώς εφικτή και σχετικώς επιθυμητή στόχευση). στη μείωση της δαπάνης λειτουργίας του νοσοκομειακού τομέα και ειδικότερα της βιοϊατρικής τεχνολογίας (μερικώς επιθυμητή, αλλά εξαιρετικά δυσχερής). τη μείωση της δαπάνης της δημόσιας ασφάλισης υγείας (απολύτως εφικτή, αλλά εντελώς μη αποδεκτή). «Το πρόγραμμα αυτό δεν συνοδεύεται επί του παρόντος με κάποιο ολοκληρωμέ-

/ Μάρτιος 2012

νο μεταρρυθμιστικό σχέδιο», τονίζει ο κ. Κυριόπουλος. Κατά τον καθηγητή, το πρόβλημα μπορεί να ελεγχθεί μόνο με ευρείες διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας. Βασικοί στόχοι αυτών των αλλαγών μπορεί να είναι: ο επαναπροσδιορισμός και η εναρμόνιση της δέσμης ασφαλιστικής κάλυψης, με κριτήρια την αποτελεσματικότητα και την ισότητα και με κατεύθυνση τον καταμερισμό του κόστους ανάλογα με το υγειονομικό αποτέλεσμα και το προκύπτον δημόσιο ή/και ιδιωτικό όφελος ο έλεγχος της προσφοράς, στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ιδιαίτερα της υψηλής βιοϊατρικής τεχνολογίας και της δαπανηρής νοσοκομειακής περίθαλψης. Επίσης και ο έλεγχος του όγκου και του είδους των επενδύσεων, σε ιατροτεχνολογικές υποδομές, οι οποίες προκαλούν υπερβάλλουσα ή/και προκλητή ζήτηση. Η παρέμβαση οφείλει να έχει ως στόχευση τον έλεγχο των μονοπωλιακών τάσεων και τη μείωση της επικυριαρχίας του συλλογικού ιατρικού μονοπωλίου. η υποκατάσταση υπηρεσιών νοσοκομειακής περίθαλψης με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Απαιτείται η στροφή προς την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και την πρόληψη με θέσπιση οικονομικών κινήτρων για τους χρήστες, όπως οι μηδενικές τιμές χρήματος και χρόνου ή και ακόμη το αρνητικό συνασφάλιστρο για τη διατήρηση και τη βελτίωση της υγείας.

Ποιες αλλαγές προτείνονται Πραγματικές συγχωνεύσεις νοσοκομεί-

ων σε επιχειρησιακή βάση, με ενιαίο οργανωτικό και διοικητικό πλαίσιο και κοινό προϋπολογισμό - με δεδομένο το ότι έχει υπολογιστεί πως το άριστο μέγεθος κατ’ εκτίμηση ενός νοσοκομείου είναι 320-430 κλίνες. Την παραμονή και εξέλιξη των τριτοβάθμιων νοσοκομείων, τα περισσότερα από τα οποία έχουν υψηλή αποδοτικότητα (κυρίως τα πανεπιστημιακά) ως κέντρων αναφοράς ή/και αριστείας. Τα φαινόμενα φθινουσών αποδόσεων ορισμένων νοσοκομείων, τα οποία έχουν επισημανθεί, πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη δημιουργία «αντίπαλων» νοσοκομείων δια μέσου συγχωνεύσεων και αναδιαρθρώσεων με τη μεταφορά πόρων, εντός των μεγάλων πολεοδομικών συγκροτημάτων και των περιφερειών της χώρας, ώστε να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας και φάσματος. Να δοθεί η δυνατότητα σε γιατρούς της ανοικτής περίθαλψης να φροντίζουν ασθενείς σε συνέργεια εντός των δημόσιων νοσοκομείων. Να συγκροτηθεί νοσοκομειακό σύμπλεγμα με βάση τον πληθυσμό αναφοράς ανά νομό στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας φροντίδας με προσδιορισμένη και επαρκή δέσμη παροχής υπηρεσιών. Αναμόρφωση του συστήματος χρηματοοικονομικής διοίκησης και διαχείρισης. Τα δημόσια νοσοκομεία χρειάζεται να μετατραπούν σε αυτοτελείς και επιχειρησιακές μονάδες, με την επαγγελματική διοίκηση των οποίων η χρηματοοικονομική διαχείριση οφείλει να υπακούει, για την αύξηση της οικονομικής αποτελεσματικότητας και τη βελτίωση της διαχείρισης, στη βάση των σφαιρικών προϋπολογισμών (global budgeting). Στα φάρμακα προτείνονται η έμφαση στα γενόσημα φάρμακα (με διασφάλιση της ποιότητας) με σαφή ανατιμολόγηση, καθώς και η εξέταση της θέσπισης ασφαλιστικής τιμής αναφοράς.

Η θεσμοθέτηση αδειοδοτήσεων με βάση την αρχή των πιστοποιητικών αναγκαιότητας (certificates of need) για τη διάχυση της υψηλής τεχνολογίας και τον προγραμματισμό των επενδύσεων, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Την ανασυγκρότηση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, αφού η χώρα έχει ένα από τα πιο εκτεταμένα δίκτυα πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Επίσης, το μετασχηματισμό του ΕΟΠΥΥ σε ένα φορέα δημοσίου ελέγχου και κοινωνικής ασφάλισης που θα λειτουργεί από τις αρχές με τους κανόνες της επιλογής από μέρους των ασθενών – πολιτών και της αποζημίωσης των προμηθευτών σύμφωνα με το παραγόμενο έργο. Ο ΕΟΠΥΥ οφείλει να παράγει οικονομίες κλίμακας και φάσματος, να φροντίζει για τον έλεγχο της δαπάνης, καθώς και για τη συγκράτηση του κόστους. Λόγω της ύφεσης και της ανεργίας, αλλά και της εκτεταμένης αλλαγής των εργασιακών σχέσεων, οι εισφορές προς τον ΕΟΠΥΥ θα πρέπει να είναι συνδυασμός του αριθμού των απασχολούμενων μιας επιχείρησης με την προστιθέ-

Σ

τα φάρμακα προτείνονται η έμφαση στα γενόσημα φάρμακα (με διασφάλιση της ποιότητας) με σαφή ανατιμολόγηση καθώς και η εξέταση της θέσπισης ασφαλιστικής τιμής αναφοράς

Εκτιμήσεις εξέλιξης της δαπάνης υγείας

Δημόσια δαπάνη Ιδιωτική δαπάνη Σύνολο ΑΕΠ

Τρέχουσες τιμές (δις €) 14,0 8,5 22,5 231,6

2009 % ΑΕΠ

% ΣΔΥ 5.9 3.8 9.7

Τρέχουσες τιμές (δις €) (60.1) 9,5 (39.9) 4,0 (100.0) 13,5 212,5

2012 % ΑΕΠ

% ΣΔΥ 4,5 1,9 6,4

(70.4 (29.3 (100.0

% Μεταβολή 32,2 47,1 40,0

19

Ρεπορταζ

Η

αποζημίωση των νοσοκομειακών μονάδων χρειάζεται να γίνεται σε πραγματικές τιμές μέσω ενός συστήματος ομοιογενών διαγνωστικών ομάδων (κατά το πρότυπο των DRGs)

μενη αξία που αυτή παράγει, ώστε να μην επωμίζονται το βάρος μόνον οι επιχειρήσεις έντασης εργασίας και να υπάρξουν προϋποθέσεις τόνωσης της απασχόλησης. Στο δίκτυο του ΕΟΠΥΥ, εκτός των δημόσιων και των ασφαλιστικών δομών, χρειάζεται να συμβληθούν κατά ατομική επιλογή όσοι από το σύνολο των γιατρών της χώρας το επιθυμούν. Η συγκράτηση της δαπάνης μπορεί να επιτευχθεί μέσω σφαιρικών προϋπολογισμών ανά περιοχή ευθύνης (νομός, δήμος) υπό την εποπτεία της συλλογικής έκφρασης του ιατρικού προσωπικού. Οι γιατροί πρώτης επαφής προτείνεται να αποζημιώνονται με σύστημα κατά κεφαλήν (capitation) και το εισόδημά τους να διαμορφώνεται αποκλειστικά από τις προτιμήσεις και τις επιλογές στων χρηστών. Οι γιατροί ειδικοτήτων δύνανται να αποζημιώνονται με αμοιβή κατά πράξη και περίπτωση (fee-for-service), των οποίων οι τελικές τιμές θα συναρτώνται από τον όγκο των παραγόμενων υπηρεσών σε σχέση με το σφαιρικό προϋπολογισμό της περιοχής ευθύνης. Η αποζημίωση των νοσοκομειακών μονάδων χρειάζεται να γίνεται σε πραγμα-

Πίνακας 4 Κατανάλωση φαρμάκων για ψυχικές νόσους (καθορισμένη ημερήσια δόση DDD) την περίοδο 2006-2011 2006 2011 % μεταβολή 2006-2011 65.689.555,7 75.108.018,75 Αντιψυχωτικά 18,59 16,08DDD/ 1000 άτομα 19,07DDD/ 1000 άτομα 165.521.219 215.343.679,5 Αντικαταθλιπτικά 34,80 40,57DDD/ 1000 άτομα 54,69DDD/ 1000 άτομα

20

/ Μάρτιος 2012

τικές τιμές μέσω ενός συστήματος ομοιογενών διαγνωστικών ομάδων (κατά το πρότυπο των DRGs). Προς επίτευξη αυτού του στόχου είναι αναγκαίο να επανεξεταστεί η επιχορήγηση του κράτους προς τα νοσοκομειακά ιδρύματα και να μεταφερθούν οι αντίστοιχοι πόροι προς τον ΕΟΠΥΥ, πράγμα το οποίο θα βοηθήσει και την ορθολογική κατανομή του προσωπικού (του οποίου η παρουσία και η συμβολή στα έξοδα των νοσοκομειακών μονάδων σήμερα λογίζεται ως σταθερό κόστος). Η αποζημίωση των νοσοκομειακών γιατρών οφείλει να συνδυαστεί με συνιστώσες το μισθό και την αποζημίωση με τον αριθμό και τη βαρύτητα των DRGs μέσω ενός δορυφορικού προϋπολογισμού ανά νοσοκομείο.

Οικονομική κρίση και ψυχική υγεία Σύμφωνα με μελέτες, τα άτομα με χαμηλό εισόδημα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια ψυχική διαταραχή. Το χαμηλό εισόδημα και τα χρέη συνδέονται με την εμφάνιση ψυχικών νοσημάτων. Το υψηλό ποσοστό δανεισμού συνεπάγεται την αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης ψυχικών νοσημάτων. Από το σύνολο των ατόμων που πάσχουν από κάποιο ψυχικό νόσημα, το 23% έχει χρέη από δανεισμό, ενώ συγκριτικά με τα άτομα χωρίς ψυχικό νόσημα μόλις το 8% έχει οφειλές από δανειακές συμβάσεις. Ο παράγοντας των χρεών υπερισχύει συγκριτικά με εκείνον του χαμηλού εισοδήματος.•••

7 21

Ρεπορταζ

• 10.500 φαρμακεία και 32.000 γιατροί έχουν ενταχθεί στο σύστημα • 89.000 συνταγές εκτελούνται κατά μέσο όρο καθημερινά

" Ώρα μηδέν" για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση Του Αιμίλιου Νεγκή

Σ

Η ηγεσία του υπουργείου Υγείας και της ΗΔΙΚΑ ευελπιστεί ότι μέχρι τις 30-32012 θα υπάρξει ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης σε όλα τα περιφερειακά ιατρεία του ΙΚΑ

ε κρίσιμο σημείο βρίσκεται το ζωτικής σημασίας έργο της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης φαρμάκων, το οποίο πέρασε από σαράντα κύματα, αλλά φαίνεται ότι επιτέλους «το νερό μπαίνει στο αυλάκι» – ελέω κυρίως του Μνημονίου. Μέχρι σήμερα, έχουν ενταχθεί στο σύστημα 10.500 φαρμακεία και 32.000 γιατροί με δικαίωμα συνταγογράφησης από 1 έως 4 ταμεία (ΟΑΕΕ, ΙΚΑ, ΟΠΑΔ, ΟΓΑ), καθώς επίσης και οι περισσότεροι γιατροί των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων και των κέντρων υγείας της χώρας. Καθημερινά εκτελούνται, κατά μέσο όρο, 89.000 συνταγές, ενώ συνταγογραφούνται 165.000. Ο ημερήσιος μέσος όρος της συνολικής αξίας των εκτελεσμένων συνταγών

22

ανέρχεται σε 4.092.054,53 ευρώ με στοιχεία Φεβρουαρίου. Η περίοδος που διανύουμε είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την πορεία του έργου. Βασικός στόχος είναι φυσικά η επέκταση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης σε όλα τα Ταμεία, αρχής γενομένης από τις 19 Μαρτίου, με την ένταξη των γιατρών του ΕΤΑΑ. Από την άλλη, παρατηρείται μια υστέρηση στην ένταξη στο σύστημα των μονάδων του ΙΚΑ. Μέχρι σήμερα, έχουν ενταχθεί μόλις 2 από τις περίπου 200 μονάδες! Η ηγεσία του υπουργείου Υγείας και της ΗΔΙΚΑ ευελπιστεί πάντως ότι μέχρι τις 303-2012 θα υπάρξει ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης σε όλα τα περιφερειακά ιατρεία του ΙΚΑ. Έως τα τέλη Μαρτίου επίσης αναμένεται να έχει ολο-

/ Μάρτιος 2012

κληρωθεί η πιστοποίηση του συνόλου των γιατρών των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων και των κέντρων υγείας. Τον Απρίλιο έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί ένα καίριο βήμα στην απλοποίηση της χρήσης του συστήματος από τους φαρμακοποιούς. Ειδικότερα, θα πρέπει να ολοκληρωθεί η εφαρμογή (API - application programming interface), που θα προσφέρει τη διασύνδεση του esyntagografisi με το λογισμικό των φαρμακείων εντός του Απριλίου. Έχει ήδη παραδοθεί από τον ανάδοχο η μελέτη υλοποίησης του έργου και, σύμφωνα με το σχεδιασμό, έως τις 18 Απριλίου θα έχουν γίνει οι δοκιμές και το σύστημα θα χρησιμοποιείται ήδη από τους φαρμακοποιούς. Μία από τις αδυναμίες του υφιστάμενου συστήματος είναι η περιττή γραφειοκρατία. Το σύστημα δεν επικοινωνεί με τα μηχανογραφικά προγράμματα που διαθέτουν ήδη τα φαρμακεία, με συνέπεια η γραφειοκρατία να πνίγει τους φαρμακοποιούς, οι οποίοι χάνουν πολύτιμο χρόνο καταχωρώντας τα στοιχεία κάθε συνταγής εις διπλούν, μία στο e-syntagografisi και μία στο δικό τους πρόγραμμα. Το Μάιο έχει προγραμματιστεί να δημιουργηθεί σύστημα ασφαλείας, που θα διασφαλίζει την αδιάλειπτη λειτουργία του συστήματος (Disaster Recovery System) κατ’ εφαρμογήν του G-Cloud (Government Cloud Computing υπηρεσιών του ελληνικού δημοσίου). Το Μάιο επίσης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η παροχή υπηρεσιών υποστήριξης χρηστών (help desk), στο πλαίσιο του έργου της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. Σήμερα, βρίσκεται σε εξέλιξη ο διαγωνισμός (με την αξιοποίηση της δωρεάς της Εθνι-

23

Ρεπορταζ

Εξέλιξη όγκου συνταγογραφημένων και εκτελεσμένων συνταγών 3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

Ο

1.000.000

500.000

0

Συνταγογραφημένες

Σ

την περίπτωση πάντως που υπάρξει εμπλοκή, έχει ήδη υπάρξει συμφωνία με τη σουηδική κυβέρνηση για την παροχή τεχνικής βοήθειας. Με απλά λόγια, θα αναλάβουν εκείνοι να φέρουν εις πέρας το έργο…

24

Εκτελεσμένες

κής Τράπεζας) και εκτιμάται πως θα ολοκληρωθεί έως το τέλος Μαΐου. Μένει φυσικά να δούμε στην πράξη αν οι ιθύνοντες θα φανούν συνεπείς ή αν θα υπάρξουν καθυστερήσεις με δεδομένο μάλιστα το ότι – καλώς ή κακώς – μεσολαβούν εκλογές. Και ως είθισται εν Ελλάδι, εκλογές σημαίνει… καθυστέρηση. Έχει ήδη προβλεφθεί και ενσωματωθεί στο υπάρχον σύστημα η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία. Όμως, όσο εύκολο ακούγεται τόσο πιο δύσκολη είναι η υλοποίηση του μέτρου σε επίπεδο λογισμικού. Βέβαια, το έργο της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ολοκληρώνεται και επεκτείνεται πλήρως με το Διαγωνισμό που αφορά στην «Ανάπτυξη του Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης και την Παροχή Σχετικών Υποστηρικτικών Ενεργειών”. Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 24.631.010 ευρώ (συμπεριλαμβάνεται ΦΠΑ) και η διάρκεια 36 μήνες. Το έργο - «μαμούθ», μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει: Πλήρη ενσωμάτωση όλων των κανόνων συνταγογράφησης φαρμάκων. Πλήρη ενσωμάτωση όλων των πληροφοριών σχετικά με τις ενδείξεις και τις αντενδείξεις των φαρμάκων. Πλήρη έλεγχο της συσχέτισης διαγνώσεων, φαρμάκων και ειδικοτήτων Ενσωμάτωση ιατρικών πράξεων και επισκέψεων Χρήση ηλεκτρονικών υπογραφών Διαλειτουργικότητα με φορείς κοινωνικής ασφάλισης, ΔΙΑΣ, προγράμματα φαρμακείων - ιατρείων - νοσοκομείων. Ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων υποδομών (υλικό, λογισμικό, μητρώα,

/ Μάρτιος 2012

ημερήσιος μέσος όρος της συνολικής αξίας των εκτελεσμένων συνταγών ανέρχεται σε 4.092.054,53 ευρώ με στοιχεία Φεβρουαρίου

κατάλογοι). Παροχή υπηρεσιών τεχνικής και λειτουργικής υποστήριξης εγγυημένου επιπέδου (SLA). Πλήρη λειτουργία στο σύνολο των γιατρών της χώρας, όλων των μονάδων υγείας και των διαγνωστικών κέντρων. Σημειώνεται ότι ήδη το Τεύχος Διακήρυξης (RFP) έχει εγκριθεί από τη διακομματική επιτροπή. Η διαγωνιστική διαδικασία που επιλέχθηκε από τη διακομματική επιτροπή είναι κλειστή, διενεργούμενη σε 2 φάσεις. Στις 30 Σεπτεμβρίου, δημοσιεύθηκε η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την προεπιλογή υποψηφίων στο πλαίσιο της Α’ Φάσης, με καταληκτική ημερομηνία υποβολής υποψηφιοτήτων στις 14/11/2011. Στην παρούσα Α’ Φάση – Προεπιλογή υποψηφίων, ολοκληρώθηκε το πρώτο στάδιο του διαγωνισμού, που αφορούσε στην αξιολόγηση των δικαιολογητικών με την ανάδειξη 5 υποψηφίων, και είναι σε εξέλιξη το 2ο στάδιο, σύμφωνα με το οποίο θα αξιολογηθούν οι 5 υποψήφιοι σύμφωνα με κριτήρια τεχνικής και οικονομικής επάρκειας. Στη Β’ Φάση θα δοθεί στους υποψήφιους που θα προεπιλεγούν τεύχος Διακήρυξης, μέσω του οποίου θα ζητείται από αυτούς να υποβάλουν: • Τεχνική προσφορά και • Οικονομική προσφορά Αν όλα πάνε καλά (δηλαδή δεν έχουμε ενστάσεις και άλλα παρατράγουδα), η διαγωνιστική διαδικασία εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, έως το τέλος του καλοκαιριού του 2012 και το Σεπτέμβριο αναμένεται να συμβασιοποιηθεί το έργο. «Όνειρο θερινής νυκτός», λένε πολλοί, με βάση την προϊστορία της χώρας σε ανάλογα έργα…•••

31

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κώστας Δεληγιάννης*

Βλάσης Σφυροέρας*

«Μόνο 200.000 € στοίχισε η ηλεκτρονική συνταγογράφηση!» Δεν αρκεί το σύστημα να είναι έτοιμο να δεχτεί και να υλοποιήσει τεχνολογικά τις απαιτήσεις της νομοθεσίας και των εμπλεκόμενων, θα πρέπει και όλοι να είναι έτοιμοι να δώσουν τις απαιτήσεις, τις υποδομές, την τεχνογνωσία και την υποστήριξη που απαιτείται για την επιτυχή υλοποίηση του έργου Συνέντευξη στον Αιμίλιο Νεγκή *Διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ

26

Μ

όλις 200.000 ευρώ έχει στοιχίσει, μέχρι στιγμής, το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, όπως αναφέρει στο «Ph.B» ο διευθύνων σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ, κ. Βλάσης Σφυροέρας, διαλύοντας τους μύθους περί του θέματος. Αποκαλύπτει ότι τον επόμενο μήνα θα γίνει το «πάντρεμα» του συστήματος με τα λογισμικά των φαρμακείων, ώστε να πάψει το φαινόμενο οι φαρμακοποιοί να καταχωρούν τα δεδομένα δύο φορές, χάνοντας πολύτιμο χρόνο. Αναλύει το χρονοδιάγραμμα στην υλοποίηση του έργου και τα προβλήματα που αντιμετώπισε. Τέλος, απευθύνει έκκληση στις εταιρείες πληροφορικής να αποφύγουν άσκοπες και χωρίς αιτία ενστάσεις για να μην υπάρξουν παρεκκλίσεις στο χρονοδιάγραμμα. Διαφορετικά, έχει ήδη αποφασιστεί ότι το έργο θα υλοποιηθεί με τεχνική βοήθεια από τη… Σουηδία. Πολλοί χρήστες, γιατροί και φαρμακοποιοί, υποστηρίζουν ότι μία από τις κύριες αδυναμίες του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης είναι ότι συχνά το σύστημα «πέφτει». Πού οφείλεται αυτό και πότε θα λυθεί οριστικά; Η Η.ΔΙ.ΚΑ Α.Ε έχει εγκαταστήσει ένα σύστημα παρακολούθησης της καλής λειτουργίας του συστήματος της ηλεκτρονικής συ-

/ Μάρτιος 2012

νταγογράφησης (ZABBIX). Από τη μέχρι τώρα παρακολούθηση του εν λόγω συστήματος δεν έχει παρατηρηθεί σημαντική πτώση του, πέραν των προγραμματισμένων διακοπών που γίνονται για τη συντήρηση και την αναβάθμισή του. Επειδή το

συνολικό σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης αποτελείται από servers και δίκτυο, συμβαίνει πολλές φορές τα τοπικά δίκτυα επικοινωνίας των παρόχων (ιδιωτικές εταιρείες-εταιρείες τηλεπικοινωνιών), λόγω υπερφόρτωσης, να παρουσιάζουν προβλήματα. Πολλά λέγονται για το κόστος του συστήματος. Πόσο τελικά έχει κοστίσει το έργο μέχρι σήμερα και από πού έχουν αντληθεί τα χρήματα; Αυτά που λέγονται βρίθουν ανακριβειών και λέγονται μόνο από όσους δεν επιθυμούν, για τους δικούς τους λόγους, να τρέξει η ηλεκτρονική συνταγογράφη-

ση στη χώρα μας. Το σύνολο των χρημάτων που έχουν δαπανηθεί μέχρι στιγμής δεν ξεπερνά το ποσό των 200.000 ευρώ για την ανάπτυξη του λογισμικού, συμπεριλαμβανομένων και των επεκτάσεων που έχουν ήδη γίνει. Πιο συγκεκριμένα, το έργο που αφορούσε στην πιλοτική εφαρμογή ηλεκτρονικής καταχώρισης και εκτέλεσης συνταγών φαρμάκων, συνολικού κόστους 69.000 ευρώ, προκηρύχθηκε από την ΚτΠ Α.Ε και χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ. Επιπλέον, για την ένταξη των υπολοίπων ταμείων, πέραν του Ο.Α.Ε.Ε., έχουν δαπανηθεί περί τα 130.000 ευρώ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι, ενώ στον ΟΑΕΕ, στον ΟΠΑΔ, αλλά και στο ΕΣΥ, έχει πιστοποιηθεί ένα μεγάλο μέρος των γιατρών, δεν συμβαίνει το ίδιο στο ΙΚΑ. Πόσα υποκαταστήματα του ιδρύματος έχουν ενταχθεί στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και πότε θα ενταχθεί το σύνολό τους; Μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί δύο υποκαταστήματα του ΙΚΑ, το υποκατάστημα του Περιστερίου και της Αγ.Παρασκευής, που αποτελούν και

Οι βασικές αρχές του management που εφαρμόζονται στις ιδιωτικές επιχειρήσεις θα πρέπει πλέον να υιοθετηθούν και από την ελληνική δημόσια διοίκηση

27

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Σ

ύμφωνα με το σχεδιασμό μας, έως τις 18 Απριλίου θα έχουν γίνει οι δοκιμές και το σύστημα θα χρησιμοποιηθεί από τους φαρμακοποιούς. Ανάλογη διαδικασία πρόκειται να πραγματοποιηθεί τόσο για τα προγράμματα των ιατρείων και των διαγνωστικών κέντρων όσο και για τα ERP των νοσοκομείων

τα μεγαλύτερα, με σύνολο πιστοποιημένων γιατρών 165. Μέχρι 30 Μαρτίου αναμένεται να ενταχθούν 220 περιφερειακά ιατρεία, τα οποία έχουν εγκαταστήσει τις απαιτούμενες υποδομές (δίκτυο-εκτυπωτές) και οι γιατροί έχουν προμηθευτεί υπολογιστές με τη χρηματοδότηση του ΙΚΑ. Κύριε Σφυρόερα, συχνά, οι φαρμακοποιοί διαμαρτύρονται ότι χάνουν πολύτιμο χρόνο, καταγράφοντας δύο φορές τα στοιχεία μιας συνταγής, μία στο δικό σας σύστημα και μία στο λογισμικό του φαρμακείου. Πώς και πότε θα λυθεί το πρόβλημα αυτό; Πρόκειται για ένα θέμα η λύση του οποίου ήδη δρομολογήθηκε. Παραδόθηκε από τον ανάδοχο η μελέτη υλοποίησης, που αφορά στις τεχνικές και λειτουργικές προδιαγραφές τις οποίες αποστείλαμε στις εταιρείες ανάπτυξης λογισμικού φαρμακείων, ώστε να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις διασύνδεσης του λογισμικού των φαρμακείων με το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Σύμφωνα με το σχεδιασμό μας, έως τις 18 Απριλίου θα έχουν γίνει οι δοκιμές και το σύστημα θα χρησιμοποιηθεί από τους φαρμακοποιούς. Ανάλογη διαδικασία πρόκειται να πραγματοποιηθεί τόσο για τα προγράμματα των ιατρείων και των διαγνωστικών κέντρων όσο και για τα ERP των νοσοκομείων. Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε σήμερα στην υλοποίηση του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και πώς σχεδιάζετε να το αντιμετωπίσετε; Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι κυρίως επιχειρησιακό. Δεν αρκεί το σύστημα να είναι έτοιμο να δεχτεί

28

/ Μάρτιος 2012

και να υλοποιήσει τεχνολογικά τις απαιτήσεις της νομοθεσίας και των εμπλεκόμενων (γιατρών, φαρμακοποιών), θα πρέπει και όλοι να είναι έτοιμοι να δώσουν τις απαιτήσεις, τις υποδομές, την τεχνογνωσία και την υποστήριξη που απαιτείται για την επιτυχή υλοποίηση του έργου. Να σας δώσω μερικά ενδεικτικά παραδείγματα. Όταν ξεκινούσαμε το έργο: Δεν υπήρχε πλήρης κατάλογος κυκλοφορούντων φαρμάκων Ο κατάλογος των αδειοδοτημένων φαρμάκων κατά ΕΟΦ δεν ήταν σε πλήρη αντιστοιχία με τον κατάλογο των τιμών φαρμάκων που έβγαζε η Γενική Γραμματεία Εμπορίου. Το ίδιο προϊόν είχε άλλο κωδικό ΕΟΦ στα αρχεία του ΕΟΦ και άλλο κωδικό ΕΟΦ στα αρχεία της ΓΓΕ Δεν υπήρχε πλήρες μητρώο ασφαλισμένων στα ασφαλιστικά ταμεία, σχεδόν όλα πλην του ΟΠΑΔ δεν έχουν καταγεγραμμένα τα έμμεσα ασφαλισμένα μέλη (παιδιά κ.λπ.) Δεν υπήρχε πλήρης κατάλογος με τα στοιχεία των γιατρών, προκειμένου να πιστοποιηθούν ως χρήστες στην εφαρμογή Το μεγάλο πρόβλημα της κοινής κωδικοποίησης των στοιχείων μεταξύ των φορέων και της έλλειψης διαλειτουργικότητας ανάμεσα στα πληροφοριακά συστήματά τους, καθώς και η έλλειψη μητρώων των ασφαλισμένων ήταν αυτό που έκανε πολλούς να λένε «δεν μπορούμε να προχωρήσουμε εάν δεν λυθούν πρώτα τα ζητήματα αυτά». Παρόλα αυτά, εμείς τα καταφέραμε. Ένα άλλο επίσης σημαντικό πρόβλημα έχει να κάνει με την αντίσταση που εκδηλώνεται από κάποιους για την εφαρμογή του συστήματος (π.χ ασφαλιστικά μέτρα α-

πό ιατρικούς συλλόγους), οι οποίοι δεν επιθυμούν τη λειτουργία του, γιατί πρόκειται για ένα έργο το οποίο συγκρούεται με συμφέροντα. Σε ποια φάση βρίσκεται ο μεγάλος διαγωνισμός για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση; Βρισκόμαστε στην ολοκλήρωση της Α’ φάσης της διαγωνιστικής διαδικασίας, σύμφωνα με την οποία αξιολογήθηκαν τα δικαιολογητικά συμμετοχής και αναδείχθηκαν (5) υποψήφιοι από το σύνολο των (6) που συμμετείχαν αρχικά. Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνεται και η αξιολόγηση των κριτηρίων τεχνικής και οικονομικής επάρκειας. Εντός της εβδομάδας αναμένεται η σχετική απόφαση της Επιτροπής Αξιολόγησης. Στη Β’ Φάση, που ξεκινά άμεσα, θα δοθεί στους υποψήφιους που θα προεπιλεγούν τεύχος Διακήρυξης μέσω του οποίου θα ζητείται από αυτούς να υποβάλουν: Πρώτον, τεχνική προσφορά στην οποία θα περιγράφεται η λύση που προτείνουν, η οποία θα πρέπει υποχρεωτικά και επί ποινή απορρίψεως να καλύπτει το σύνολο των ζητουμένων λειτουργικών και τεχνικών προδιαγραφών του έργου και των επιμέρους ζητούμενων προϊόντων και υπηρεσιών που θα παρασχεθούν στο πλαίσιο αυτού. Και δεύτερον οικονομική προσφορά. Η εκτίμησή μου είναι ότι σε περίπτωση που δεν υπάρξουν ενστάσεις από τις συμμετέχουσες στο διαγωνισμό εταιρείες ή κοινοπραξίες, θα έχουμε ολοκληρώσει τη διαγωνιστική διαδικασία μέχρι το τέλος του καλοκαιριού του 2012 και το Σεπτέμβριο αναμένεται να συμβασιοποιηθεί το έργο. Πρέπει να σημειώσουμε ότι έχει καταστεί σαφές, τόσο από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εργασίας όσο και από την Η.ΔΙ. ΚΑ A.E. ότι το έργο είναι υψίστης εθνικής σημασίας και θα πρέπει όλοι να αναδιατάξουν τις δυνάμεις τους για την επιτυχή υλοποίησή του. Όταν, με το καλό, ο διαγωνισμός ευοδωθεί, τι θα γίνει με το έργο που έχει γίνει μέχρι σήμερα; Έχουμε ήδη προβλέψει στο τεύχος διακήρυξης του Διαγωνισμού (RFP) τη δυνατότητα αξιοποίησης της τρέχουσας εφαρμογής από τον ανάδοχο και την παροχή τεχνογνωσίας που έχουμε ήδη αποκτήσει. Αν ο διαγωνισμός μπλοκαριστεί, τι έχει σχεδιαστεί να γίνει; Παρόλο που, με τα μέχρι τώρα δεδομένα, δεν τίθεται τέτοιο θέμα, γνωρίζετε πολύ καλά πως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση είναι ένα έργο το οποίο, πάση θυσία, θα πρέπει να ολοκληρωθεί. Για το λόγο αυ-

τό, έχουμε διερευνήσει τη δυνατότητα συνεργασίας με άλλη ευρωπαϊκή χώρα (Σουηδία) για την παροχή τεχνικής βοήθειας. Ωστόσο, επειδή αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να διοχετευθούν τα χρήματα στην ελληνική αγορά, κάνω έκκληση στις εταιρείες πληροφορικής να αποφύγουν άσκοπες, και χωρίς αιτία, ενστάσεις, έτσι ώστε να μη βρεθούμε αντιμέτωποι με τυχόν παρεκκλίσεις στο χρονοδιάγραμμα, που μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστες συνέπειες. Πριν αναλάβετε διευθύνων σύμβουλος στην ΗΔΙΚΑ, είχατε εργαστεί με επιτυχία και στον ιδιωτικό τομέα. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η κακοδαινομία του δημοσίου και πώς είναι δυνατόν να την υπερκεράσουμε; Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η δημόσια διοίκηση βρίσκεται επί δεκαετίες σε μια γενικευμένη κρίση. Στην πραγματικότητα, η δημόσια διοίκηση απλώς αντανακλά το ξεπερασμένο πρότυπο οργάνωσης του κράτους, τις παθογένειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος, τα φαινόμενα διαφθοράς, γραφειοκρατίας και έλλειψης ελεγκτικών μηχανισμών, βασικά χαρακτηριστικά που παρεμποδίζουν την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Αν δεν υπάρξουν ελεγκτικοί μηχανισμοί μέσω της μηχανογράφησης των υπηρεσιών του δημοσίου, οι έλεγχοι θα είναι δειγματοληπτικοί και τελικά ανύπαρκτοι. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν αναξιοποίητοι πόροι στο ΕΣΠΑ και ανοιχτοί διαγωνισμοί οι οποίοι προσκρούουν σε γραφειοκρατικές διαδικασίες. Αναφορικά με το πλαίσιο υλοποίησης των διαγωνιστικών διαδικασιών για τη μείωση στο ελάχιστο των διαδικασιών συμμετοχής και ελέγχου των πιστοποιητικών των εταιρειών, υποβάλαμε συγκεκριμένη πρόταση στο Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης για τη δημιουργία ενός μητρώου εταιρειών πληροφορικής. Απαιτείται αποτελεσματική προσαρμογή της απασχόλησης στα νέα δεδομένα με τη χρησιμοποίηση σύγχρονων εφαρμογών πληροφορικής και κατάλληλη εκπαίδευση των υπαλλήλων για την ανταπόκρισή τους στις απαιτήσεις αυτές. Κάθε δημόσιος οργανισμός θα πρέπει να προσδιορίσει τους στόχους και να ορίσει τα ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια για την αποτίμηση του αποτελέσματος που θέλει να πετύχει. Οι βασικές αρχές του management που εφαρμόζονται στις ιδιωτικές επιχειρήσεις θα πρέπει πλέον να υιοθετηθούν και από την ελληνική δημόσια διοίκηση. •••

Η

εκτίμησή μου είναι ότι σε περίπτωση που δεν υπάρξουν ενστάσεις από τις συμμετέχουσες στο διαγωνισμό εταιρείες ή κοινοπραξίες, θα έχουμε ολοκληρώσει τη διαγωνιστική διαδικασία μέχρι το τέλος του καλοκαιριού του 2012 και το Σεπτέμβριο αναμένεται να συμβασιοποιηθεί το έργο

29

Ρεπορταζ

Hi-tech κρεβάτια στα δημόσια νοσοκομεία της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Τ

ι σχέση μπορεί να έχει ο Χρήστος Ζαχόπουλος, πρώην συνεργάτης του Κώστα Καραμανλή που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, με τη νέα γρίπη και τα εμβόλια που είχαν αγορασθεί για την πανδημία; Το υπουργείο Υγείας που εισέπραξε πίσω τα χρήματα από τα εμβόλια που είχαν αγορασθεί για την πανδημία γρίπης πριν από τρία χρόνια επί Δ. Αβραμόπουλου (μετά την επιστροφή των άχρηστων εμβολίων), αποφάσισε να τα επανεπενδύσει σε κάτι μάλλον πιο χρήσιμο για τα δημόσια νοσοκομεία. Αγόρασε με τα χρήματα από τα εμβόλια της γρίπης 40 υπερσύγχρονα κρεβάτια αποθεραπείας για τα δημόσια νοσοκομεία. Πρόκειται για …hi-tech κρεβάτια, που έχουν αξιολογηθεί ως σύστημα θεραπείας από τις ευρωπαϊκές επιστημονικές ενώσεις. Και αυτό γιατί διαθέτουν σύγχρονους μηχανισμούς, ώστε ο ασθενής να μην παθαίνει κατακλίσεις, να κινείται έστω και αν αντιμετωπίζει πρόβλημα, να μπορεί να ανασαίνει καλύτερα, αλλά και γενικότερα να αποθεραπεύεται συντομότερα. Τα κρεβάτια είναι

30

/ Μάρτιος 2012

Τα 40 κρεβάτια που προμηθεύτηκε το υπουργείο Υγείας μέσω του ΚΕΕΛΠΝΟ έχουν αρχίσει ήδη να εγκαθίστανται σε 17 κρατικά νοσοκομεία της χώρας αμερικανικής τεχνολογίας, της εταιρείας HillRom, που θεωρείται κορυφαία σε θεραπευτικές κλίνες εντατικής θεραπείας. Σε ένα τέτοιο κρεβάτι είχε νοσηλευθεί και ο Χρήστος Ζαχόπουλος μετά την απόπειρα αυτοκτονίας του, με α ποτέλεσμα να γίνει καλά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Οι ειδικοί τότε έτριβαν τα μάτια τους και υποστήριζαν ότι απλά… «το ήθελε ο Θεός». Όμως οι αιτίες μάλλον ήταν διαφορετικές, καθώς για τον κ. Ζαχόπουλο είχαν δημιουργεί οι πιο κορυφαίες συνθήκες νοσηλείας, προκειμένου να αποκατασταθεί η υγεία του. Μεταξύ αυτών οι αρμόδιοι είχαν προμηθευτεί και αυτό το «σούπερ» κρεβάτι. Τα 40 κρεβάτια που προμηθεύτηκε το υπουργείο Υγείας μέσω του ΚΕΕΛΠΝΟ έχουν αρχίσει ήδη να εγκαθίστανται σε 17 κρατικά νοσοκομεία της χώρας, όπως σημείωσε και η πρόεδρος του Κέντρου Ελέγχου Και Πρόληψης Νοσημάτων Τζένη Κρεμαστινού, αναφερόμενη στα χρήματα που κερδήθηκαν από την επιστροφή των εμβολίων της γρίπης που είχαν αγορασθεί για την πανδημία. Τα νοσοκομεία που επελέγησαν είναι τα περισ-

Π

άντως έχει αποδειχθεί ότι το συγκεκριμένο κρεβάτι-σύστημα θεραπείας, ενδείκνυται για σοβαρές παθήσεις, όπως πνευμονοπάθειες, αλλά και για τραυματίες από ατυχήματα

σότερα πανεπιστημιακά, καθώς και τα μεγάλα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα. Σε ανάλογο κρεβάτι είχε νοσηλευθεί στο παρελθόν και ο Πάπας της Ρώμης ενώ παλαιότερο μοντέλο είχε αξιοποιηθεί και για την αποθεραπεία του διπλωμάτη στενού συνεργάτη του άτυχου υπουργού Γιάννου Κρανιδιώτη, Π. Παπαδόπουλου. Η διαδικασία αγοράς έγινε έπειτα από διαγωνιστική διαδικασία. Πάντως έχει αποδειχθεί ότι το συγκεκριμένο κρεβάτι-σύστημα θεραπείας ενδείκνυται για σοβαρές παθήσεις όπως πνευμονοπάθειες, αλλά και για τραυματίες από ατυχήματα. Με την αξιοποίησή του ωφελούνται τόσο οι ασθενείς όσο και το σύστημα υγείας. Οι άρρωστοι γλιτώνουν μέρες νοσηλείας και τα δημόσια νοσοκομεία κονδύλια από τη μειωμένη παραμονή τους στο ΕΣΥ. Άλλωστε η hi-tech κλίνη βοηθάει στη μείωση της παραμονής στο νοσοκομείο κατά 6,7 ημέρες και της χρήσης αναπνευστήρα κατά 5,7 ημέρες, στη μείωση κατά 34% της εμφάνισης πνευμονίας, αλλά και κατά 26% της χρήσης αναπνευστήρα. Αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να μένει πολύ λιγότερο νοσηλευόμενος, να έχει πολύ λιγότερες επιπλοκές, αλλά και τελικά να εξοικονομούνται πόροι.

Σαν τον …Πάπα! Τα υπερσύγχρονα κρεβάτια της Hill-Rom έχουν διαδοθεί δεόντως και στη γειτονική Ιταλία. Αφετηρία ήταν η νοσηλεία του Πάπα

Ιωάννη του Β’, ο οποίος εξαιτίας των αλλεπάλληλων προβλημάτων υγείας που παρουσίαζε, είχε νοσηλευθεί στη hi-tech κλίνη. Όπως έγραφαν την εποχή εκείνη τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης: «η νοσηλεία του ενισχύεται από μια ιδιαίτερα άνετη συσκευή για άτομα με αναπνευστικά προβλήματα. Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης παραμονής του στο νοσοκομείο Policlinico Gemelli της Ρώμης, ο Πάπας αντιμετωπίσθηκε με ειδικό κρεβάτι, TotalCare SP-O2RT, αναπνευστικό σύστημα θεραπείας, ειδικά σχεδιασμένο για εντατική φροντίδα ασθενών που παρουσιάζουν κίνδυνο πνευμονικών επιπλοκών (καρδιοχειρουργικά, νευρολογικά, ανάνηψη). Αυτό το κρεβάτι είναι εξοπλισμένο με εξελιγμένα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά συστήματα, που βελτιώνουν την παραμονή στο νοσοκομείο και τη φροντίδα με διάφορους τρόπους. Σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, 500 κρεβάτια έχουν διανεμηθεί σε διάφορα ιταλικά νοσοκομεία από το 1998, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της χώρας».

Που εγκαταστάθηκαν Λαϊκό, Άγιοι Ανάργυροι, Νίκαια, Αττικό, Θριάσιο, Τζάνειο, Παπανικολάου, Γεννηματάς Θεσσαλονίκης, Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης, Άγιος Παύλος Θεσσαλονίκης, Πανεπιστημιακό Πατρών, Πανεπιστημιακό Ιωαννίνων, ΠΕΠΑΓΝΗ Ρόδου, Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, Λαμίας, 401 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο •••

31

θεμα

• Ανάπτυξη ολοκληρωμένων τεχνολογικών λύσεων τηλεματικής • Διαχείριση ιατρικών δεδομένων από απόσταση • Συμμετοχή σε διεθνείς ερευνητικές δράσεις

Πρωτιά για την ελληνική VIVADO Του Αιμίλιου Νεγκή

Η διαδικτυακή πλατφόρμα που έχει στηθεί δίνει στα παιδιά κίνητρα με τη μορφή παιχνιδιού και τα βοηθά να πετύχουν στόχους παιχνιδιού, που ουσιαστικά μετατρέπονται, στην πραγματικότητα, σε βήματα σωστής παρακολούθησης του άσθματος

Η

Ελλάδα δεν είναι μόνο χρέη. Υπάρχει και αυτή που διακρίνεται διεθνώς και στην ηλεκτρονική υγεία! Ο λόγος για το «χαμαιλέοντα», που έλαβε την πρώτη θέση στο διαγωνισμό MIT Health and Wellness Innovation 2012 (http:// newmed.media.mit.edu/health-and-wellness-innovation-2012).

Τι είναι ο «χαμαιλέοντας»; Με απλά λόγια, είναι ένας ασύρματος μετρητής ροής σε συνδυασμό με πλατφόρμα απεικόνισης των αποτελεσμάτων με τη μορφή παιχνιδιού. Προφανώς, απευθύνεται σε παιδιά και στοχεύει στο να τα βοηθήσει να παρακολουθούν το άσθμα τους και να συμμορφώνονται με τη φαρμακευτική αγωγή τους. Η διαδικτυακή πλατφόρμα που έχει στηθεί δίνει στα παιδιά κίνητρα με τη μορφή παιχνιδιού και τα βοηθά να πετύχουν στόχους παιχνιδιού, που ουσιαστικά μετατρέ-

32

πονται, στην πραγματικότητα, σε βήματα σωστής παρακολούθησης και καταπολέμησης της νόσου. Περισσότερες πληροφορίες: http://chameleon-project.tumblr.com/ Εμπνευστής της ιδέας και μέλος της ομάδας ανάπτυξης ο Παντελής Αγγελίδης, ιδρυτής και CΕO της Vivado, δήλωσε σχετικά: «Για 10 μέρες μια πολυσύνθετη ομάδα εργάστηκε με αποκλειστικό στόχο την ανάπτυξη του «χαμαιλέοντα». Είμαι χαρούμενος και περήφανος όχι για τη διάκριση που πετύχαμε, αλλά γιατί πραγματικά πι-

/ Μάρτιος 2012

Ο

«χαμαιλέοντας» θα βοηθήσει μια πληθώρα παιδιών που υποφέρουν από άσθμα να αναλάβουν ενεργό δράση για το καλό της υγείας τους μέσα από ένα διασκεδαστικό παιχνίδι!»

στεύω ότι ο «χαμαιλέοντας» θα βοηθήσει μια πληθώρα παιδιών που υποφέρουν από άσθμα να αναλάβουν ενεργό δράση για το καλό της υγείας τους μέσα από ένα διασκεδαστικό παιχνίδι!». Η Vivado είναι μια εταιρεία υψηλής τεχνολογίας, με εξειδίκευση στο χώρο της τηλεματικής στην υγεία, η οποία ιδρύθηκε το 2002 με έδρα στη Θέρμη της Θεσσαλονίκης. H εταιρεία απευθύνεται στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα, παρέχοντας πρωτοποριακές λύσεις για την από απόσταση διαχείριση της ιατρικής πληροφορίας και την εξατομικευμένη παρακολούθηση χρόνιων ασθενειών. Από το Μάρτιο του 2010, η εταιρεία έχει εισαχθεί στην εναλλακτική αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Συνεργάζεται με ακαδημαϊκά ιδρύματα τόσο στην Ελλάδα (Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ.λπ.) όσο και του εξωτερικού, όπως το φημισμένο Media Lab του MIT. Η Vivado λειτουργεί βάσει διεθνών προτύπων με σκοπό: Την ανάπτυξη ολοκληρωμένων τεχνολογικών λύσεων τηλεματικής, που απευθύνονται τόσο σε πολίτες όσο και σε επαγγελματίες της υγείας.

Tη διάθεση προϊόντων υψηλής τεχνολογίας (εύχρηστες, φορητές και φορετές συσκευές καταγραφής βιολογικών σημάτων) και πρωτοποριακών υπηρεσιών τηλεματικής, που ενθαρρύνουν τους πολίτες να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην παρακολούθηση της υγείας και της φυσικής τους κατάστασης, ενώ παράλληλα βελτιώνουν τη ζωή τους, υποστηρίζοντας την αυτόνομη διαβίωση και την εξατομι-

33

θεμα

Η

υπηρεσία vida24 είναι ένα πρωτοποριακό σύστημα τηλεμετρίας ιατρικών παραμέτρων για τη διαχείριση ιατρικών δεδομένων από απόσταση

κευμένη φροντίδα. Τη διαχείριση ιατρικών δεδομένων από απόσταση, γεφυρώνοντας τους πολίτες με τους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας και παρέχοντας εξελιγμένες υπηρεσίες υγείας στην περιφέρεια. Τη συμμετοχή σε διεθνείς ερευνητικές δράσεις, αξιοποιώντας εμπορικά τα αποτελέσματά τους. Ανάμεσα στα πρωτοποριακές υπηρεσίες που έχει δημιουργήσει περιλαμβάνονται: Η υπηρεσία vida24. Είναι ένα πρωτοποριακό σύστημα τηλεμετρίας ιατρικών παραμέτρων για τη διαχείριση ιατρικών δεδομένων από απόσταση. Διατίθεται σε άτομα με χρόνιες παθήσεις μέσω των γιατρών που τους παρακολουθούν, αλλά και σε πολίτες που επιθυμούν την παρακολούθηση της φυσικής τους κατάστασης, καθώς και σε διαγνωστικά κέντρα, ιδιωτικές κλινικές, ασφαλιστικές εταιρείες, νοσοκομεία και δημόσιους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας. Το σύστημα επιτρέπει τη συνεχή επικοινωνία και υποστήριξη μεταξύ γιατρού και πολίτη μέσω ενός διαδικτυακού κέντρου επικοινωνίας, με τη χρήση συσκευών καταγραφής βιολογικών σημάτων (καρδιογράφο, σπιρόμετρο, οξύμετρο, πιεσόμετρο, γλυκοζόμετρο, καρδιοτοκογράφο). Επιπλέον η υπηρεσία vida24 συμβάλλει στην ενεργό εμπλοκή του πολίτη στην παρακολούθηση και διασφάλιση της υγείας του, εστιάζοντας στην πρόληψη. Η υπηρεσία vidatrack. Αποτελεί μια εξελιγμένη τεχνολογικά υπηρεσία διασφάλισης ευελιξίας και ασφάλειας ευαίσθητων και ευάλωτων ατόμων (ηλικιωμένοι, παιδιά, άτομα με αναπηρία, άτομα με χρόνια πάθηση) και παρέχεται ανεξάρτητα ή σε

34

/ Μάρτιος 2012

συνδυασμό με την υπηρεσία τηλεμετρίας vida24. Η vidatrack δίνει τη δυνατότητα: • Εκπομπής σήματος έκτακτης ανάγκης ηλικιωμένων και ατόμων με χρόνια προβλήματα υγείας.

• Εντοπισμού θέσης ατόμων με Alzheimer (ή άλλες νοητικές ασθένειες) και παιδιών. Η υπηρεσία vidaψ. Είναι ένα πρωτοποριακό σύστημα τηλεψυχιατρικής με παράλληλη μετάδοση δεδομένων, εικόνας και ήχου. Για κάθε ασθενή τηρείται ένας διαδικτυακός (web-based) ψυχιατρικός φάκελος, που ενδεικτικά περιλαμβάνει δημογραφικά στοιχεία, ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, διάγνωση τρέχουσας νόσου βάσει κωδικοποίησης DSM- IV-TR παρούσα ψυχική κατάσταση, φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τον Ε.Ο.Φ κ.ά. Η υπηρεσία vidahome. Πρόκειται για μια εξελιγμένη υπηρεσία για άτομα τα οποία χρειάζονται περίθαλψη και τη λαμβάνουν είτε στο σπίτι είτε στο ίδρυμα που διαμένουν. Μέσω της υπηρεσίας vidahome υποστηρίζεται η ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων που χρήζουν εξατομικευμένης φροντίδας, ενισχύεται το αίσθημα ασφάλειας και παρέχεται εφησυχασμός στους φροντιστές τους. Ανάμεσα στα άλλα, η εταιρεία έχει αναλάβει, με την υποστήριξη της Vodafone, ένα πρόγραμμα τηλεϊατρικής σε 30 περιοχές της χώρας, με σκοπό την παρακολούθηση εξ αποστάσεως των χρονίων νοσημάτων. Παρόμοια έργα έχει αναλάβει και υλοποιεί σε Τρίκαλα, Χανιά και Δωδεκάνησα. Πρόσφατα, η εταιρεία με τη λύση Vida24 προκρίθηκε στην τελική φάση του διαγωνισμού 2012 EU SME eHealth Competiton. Ο τελικός διοργανώνεται στο πλαίσιο του eHealth Week, 7-9 Μαΐου, στην Κοπεγχάγη. http://worldofhealthit.org/2012/•••

35

Ρεπορταζ

• Στόχος η υπεύθυνη κατανάλωση ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών και προϊόντων • Η TFGR θα βοηθήσει στη σύσταση του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

Η έκθεση Ράιχενμπαχ για την υγεία του Αιμίλιου

Νεγκή

H

Δεδομένου του υψηλού ποσοστού των δημοσίων δαπανών που διατίθενται για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (το 6% περίπου του συνολικού ΑΕΠ, και πάνω από το 11% του συνόλου των δημοσίων δαπανών το 2009), η μεταρρύθμιση στον τομέα αυτόν θεωρείται βασική συνιστώσα των προσπαθειών για τη δημοσιονομική εξυγίανση της Ελλάδας

έκθεση του επικεφαλής της ομάδας δράσης της Ε.Ε., Χορστ Ράιχενμπαχ, για την υγεία ρίχνει το βάρος της στην τεχνική βοήθεια που ζήτησε η Ελλάδα, η οποία αφορά κατά κύριο λόγο την τιμολόγηση των φαρμάκων και τη λειτουργία του ΕΟΠΥΥ. Ο τομέας της δημόσιας υγείας αφορά το τμήμα 3.4 της δεύτερης τριμηνιαίας έκθεσης της Ομάδας Δράσης για την Ελλάδα. Η έκθεση που συντάχθηκε στις αρχές Μαρτίου αναφέρει: «Όπως στα περισσότερα κράτη - μέλη της Ε.Ε., υψηλό ποσοστό δημοσίων δαπανών διατίθεται για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στην Ελλάδα. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα του ελληνικού συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μπορεί να βελτιωθεί. Η μεταρρύθμιση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι αποφασιστικής σημασίας, τόσο για τη δημοσιονομική εξυ-

36

γίανση όσο και για την κοινωνική πρόνοια. Η Ελλάδα ζήτησε τεχνική βοήθεια για την αποτελεσματική τιμολόγηση των φαρμάκων, την ορθή λογιστική και παρακολούθηση των δαπανών (συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης), τη δημιουργία του ενοποιημένου ταμείου ασθενείας, τον εκσυγχρονισμό των δημοσίων συμβάσεων, της τιμολόγησης και της διοίκησης και τη συγκέντρωση και εξειδίκευση των νοσοκομείων και των υπηρεσιών του ΕΣΥ, εξασφαλίζοντας συγχρόνως την κινητικότητα του προσωπικού. Προετοιμάζεται τεχνική βοήθεια για τη στήριξη της δημιουργίας μιας υπηρεσίας ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, για τη δημιουργία του ενοποιημένου ταμείου ασθενείας και για την εφαρμογή της πολιτικής τιμολόγησης των φαρμάκων που συμφωνήθηκε στο Μνημόνιο Συνεννόησης. Δεδομένου του υψηλού ποσοστού των δη-

/ Μάρτιος 2012

Η

αποτελεσματικότητα του ελληνικού συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μπορεί να βελτιωθεί

μοσίων δαπανών που διατίθενται για την ια- σης αναμένεται να συμβάλει στην αντιμετώτροφαρμακευτική περίθαλψη (το 6% περί- πιση του φαινομένου και αποτελεί σίγουρα που του συνολικού ΑΕΠ, και πάνω από το προτεραιότητα για την τεχνική βοήθεια κα11% του συνόλου των δημοσίων δαπανών το τά τους επόμενους μήνες. Η Σουηδία έχει 2009), η μεταρρύθμιση στον τομέα αυτόν θε- προσφερθεί να παράσχει ενεργό στήριξη. ωρείται βασική συνιστώσα των προσπαθειών Η TFGR θα συνδράμει στην εφαρμογή της για τη δημοσιονομική εξυγίανση της Ελλάδας. υποχρέωσης που επιβλήθηκε πρόσφατα στα Τους τελευταίους μήνες, πραγματοποιήθη- φαρμακεία να καταγράφουν ηλεκτρονικά καν ορισμένα βήματα, όπως η κατάρτιση θε- όλες τις συνταγές. τικού καταλόγου φαρμακευτικών προϊόντων 2. Τιμολόγηση φαρμακευτικών προϊόντων: οι για τιμολόγηση και επιστροφή, η συγχώνευ- δαπάνες για φαρμακευτικά προϊόντα εκτιση τεσσάρων ταμείων ασθενείας σε ένα ενι- νάχθηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόαίο ταμείο (τον ΕΟΠΥΥ), και η αναθεώρηση νια. Η TFGR θα στηρίξει την ελληνική διοίτων αρχών που διέπουν την τιμολόγηση των κηση, ώστε να δημιουργήσει ένα σύστημα φαρμακευτικών προϊόντων. συνεκτικής τιμολόγησης των φαρμακευτιΜε αυτές τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις, κών προϊόντων βάσει των δεσμεύσεων που η ελληνική διοίκηση απέδειξε την πρόθεσή προβλέπει το Μνημόνιο Συνεννόησης, συτης να βελτιώσει τη δημοσιονομική κατάστα- μπεριλαμβανομένων, αφενός, της συγκριση στον τομέα της δημόσιας υγείας, διατηρώ- τικής αξιολόγησης των τιμών των φαρμαντας συγχρόνως την πρόσβαση σε καλές υ- κευτικών προϊόντων έναντι των αντίστοιχων πηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. τιμών στα τρία κράτη - μέλη με τις χαμηΗ TFGR συνεργάζεται με το υπουργείο Υ- λότερες τιμές και, αφετέρου, της αύξησης γείας και το υπουργείο Εργασίας και Κοι- του μεριδίου των γενόσημων φαρμάκων. νωνικών Ασφαλίσεων για να στηρίξει αυτές 3. Κατάσταση στο χώρο της υγείας: η TFGR τις μεταρρυθμίσεις με τη βοήθεια 30 ενδι- θα βοηθήσει στη σύσταση του Εθνικού αφερομένων κρατών - μελών. Οι προσπά- Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας θειες επικεντρώνονται τώρα σε τρεις κύρι- (ΕΟΠΥΥ). Αξιοποιώντας τη διμερή συνεργασία της με την Ελλάδα στον τομέα της ους πυλώνες: 1. Υπεύθυνη κατανάλωση ιατροφαρμακευτι- διαχείρισης των νοσοκομείων, και σε συκών υπηρεσιών και προϊόντων: η υπερκα- νέχεια της υπογραφής επιστολής προθέτανάλωση ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών σεων μεταξύ των ελληνικών και των γερμακαι προϊόντων είναι ευρέως διαδεδομένη νικών αρχών το Φεβρουάριο του 2012, η στην Ελλάδα, όπως δείχνουν για παράδειγ- Γερμανία συμφώνησε να αναλάβει πρωμα τα στοιχεία σχετικά με την κατά κεφα- ταγωνιστικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα τελήν κατανάλωση αντιβιοτικών και τον κα- χνικής βοήθειας. Επιπλέον, θα προταθούν τά κεφαλήν αριθμό γιατρών (τουλάχιστον οριζόντια μέτρα ώστε να ληφθεί υπόψη η διπλάσια από την υπόλοιπη Ε.Ε.). Το γε- συμμετοχή των ασθενών στη χάραξη της γονός αυτό συνεπάγεται κινδύνους για τους πολιτικής, η χρήση της «ηλεκτρονικής υασθενείς και σπατάλη δημόσιων πόρων. Η γείας» και ο προσδιορισμός των κατάλληθέσπιση της ηλεκτρονικής συνταγογράφη- λων δεδομένων και δεικτών». •••

37

Ρεπορταζ

• Προβλήματα έχουν κατακαιρούς εντοπιστεί σε φάρμακα που παράγονται σε τρίτες χώρες • Τα εγχωρίως παραγόμενα γενόσημα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα είναι ασφαλή

Χωρίς ουσία η συνταγογράφηση με τη δραστική Οι Έλληνες πολίτες θα πρέπει να μάθουν να λαμβάνουν άγνωστα και αμφιβόλου ποιότητας σκευάσματα καθώς η αγορά θα κατακλυστεί από εκατοντάδες ανώνυμα γενόσημα από χώρες χαμηλού κόστους με αμφίβολη αποτελεσματικότητα

Ά

γνωστο και αβέβαιο παραμένει το μέλλον των ελληνικών επιχειρήσεων φαρμάκων αλλά και γενικότερα η εγχώρια φαρμακευτική παραγωγή, μετά τις αλλεπάλληλες αλλαγές στη πολιτική για το φάρμακο. Αιτία, οι προθέσεις του υπουργείου Υγείας για προώθηση γενοσήμων φαρμάκων με βασικό κριτήριο την τιμή και όχι την ποιό-

38

τητα αλλά και η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία, μέτρο, που αν τελικά εφαρμοστεί, θα πλήξει καίρια την εγχώρια παραγωγή. Ούτε λόγος φυσικά για τους ασθενείς, που εντέλει θα υποχρεωθούν να πληρώνουν από την τσέπη τους προκειμένου να διασφαλίσουν την ποιότητα της θεραπείας τους. Ενδεικτικό της σύγχυσης που επικρατεί

/ Μάρτιος 2012

το τελευταίο διάστημα είναι οι ασαφείς και πολύ συχνά λανθασμένες πληροφορίες γύρω από το θέμα των γενόσημων φαρμάκων. Επιστημονικοί φορείς, όργανα της πολιτείας και σύλλογοι ασθενών εκφράζουν συχνά αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις. Ο Έλληνας πολίτης δέχεται πλήθος πληροφοριών που περιέχουν άλλοτε ανακρίβειες και γενικεύσεις και άλλοτε πραγματικά χρήσιμες πληροφορίες. Που βρίσκεται η αλήθεια; Μέσα σε αυτό τον «σωρό» των πληροφοριών είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει ξεκάθαρο τι ισχύει σήμερα όσο και ποιες μπορεί να είναι μελλοντικά οι συνέπειες της εφαρμογής του μέτρου για συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία. Είναι επίσης σημαντικό να ξεκαθαριστεί απολύτως το θέμα της ασφάλειας και της ποιότητας των ελληνικών φαρμάκων. Πράγματι, τα εγχωρίως παραγόμενα γενόσημα φάρμακα που κυκλοφορούν σήμερα στην Ελλάδα, είναι και ασφαλή και αποτελεσματικά! Πρόκειται για επώνυμα προϊόντα με «ταυτότητα» που παράγονται με αυστηρές προδιαγραφές από ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες και ελέγχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα από τον ΕΟΦ, αλλά και από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων. Η αποτελεσματικότητα των ελληνικών γενοσήμων δεν αμφισβητείται. Εκτός των απαραίτητων μελετών βιοϊσοδυναμίας που αποδεικνύουν τη θεραπευτική ισοδυναμία τους με τα πρωτότυπα φάρμακα, τα ελληνικά γενόσημα κυκλοφορούν και χορηγούνται επί σειρά ετών τόσο στη χώρα μας όσο και σε πάνω από 60 χώρες του κόσμου, χωρίς το παραμικρό πρόβλημα. Σε ό,τι αφορά στη συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία, πρόκειται για ένα μέτρο που αν τελικώς εφαρμοστεί, θα

φέρει περιττή αναστάτωση στη δημόσια υγεία της χώρας. Οι Έλληνες πολίτες θα πρέπει να μάθουν να λαμβάνουν άγνωστα και αμφιβόλου ποιότητας σκευάσματα καθώς η αγορά θα κατακλυστεί από εκατοντάδες ανώνυμα γενόσημα από χώρες χαμηλού κόστους με αμφίβολη αποτελεσματικότητα. Ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν δρομολογηθεί εισαγωγές ανώνυμων γενοσήμων, σε εξευτελιστικές τιμές με στόχο να αλώσουν την αγορά. Το ερώτημα είναι: Θα μπορεί ο ήδη υποστελεχωμένος και υποχρηματοδοτούμενος ΕΟΦ να πραγματοποιεί τους απαραίτητους ελέγχους, διασφαλίζοντας την ποιότητα των φαρμάκων αυτών και κατά συνέπεια την υγεία του Έλληνα ασθενή; Όπως ο ίδιος ο πρόεδρος του ΕΟΦ καθηγητής Γιάννης Τούντας έχει παραδεχθεί σε δημόσιες δηλώσεις του, ο ΕΟΦ σήμερα δε διαθέτει το απαραίτητο προσωπικό. Κατά συνέπεια εάν δεν ενισχυθεί ο φορέας, η συνέχιση του μέχρι σήμερα σημαντικού έργου του τίθεται εν αμφιβόλω. Μέχρι τότε όμως, οι Έλληνες ασθενείς θα βρίσκονται εκτεθειμένοι σε ανώνυμα γενόσημα φάρμακα υποδεέστερης ποιότητας ή ακόμα και σε πλαστά φάρμακα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη δημόσια υγεία. Εξάλλου τα προβλήματα που έχουν κατά καιρούς εντοπιστεί σε φάρμακα που παράγονται σε τρίτες χώρες έχουν υποχρεώσει τις κυβερνήσεις πολλών ευρωπαικών κρατών, αλλά και των ΗΠΑ, σε αναδίπλωση και σκεπτικισμό. Όχι τυχαία, το πρόβλημα των πλαστών ή νοθευμένων φαρμάκων που παράγονται σε τρίτες χώρες, βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα πολλών σύγχρονων συστημάτων υγείας και μάλιστα σε κράτη που διαθέτουν σημαντικούς πόρους για τη λειτουργία ελεγκτικών μηχανισμών.

39

Ρεπορταζ

Ο

ι μισές τουλάχιστον παραγωγικές μονάδες στη χώρα μας εκτιμάται ότι θα κλείσουν, οδηγώντας στην ανεργία 3.000 εργαζόμενους και επιφέροντας απώλεια φορολογικών και ασφαλιστικών εσόδων και τεχνογνωσίας

Οι συνέπειες της εφαρμογής του μέτρου για τη συνταγογράφηση με βάση τη δραστική μπορούν να ειδωθούν και υπό μια άλλη, καθόλου αμελητέα, διάσταση: Η φαρμακευτική δαπάνη, λόγω του φαινομένου της υποκατάστασης, που αναμένεται να λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, θα εκτοξευτεί ξανά! Μπορεί αυτό να ακούγεται σύνθετο στα αυτιά του απλού πολίτη, όμως οι αποφασίζοντες στον χώρο του φαρμάκου – Τρόικα και συναρμόδια υπουργεία-, είναι ενήμεροι για το φαινόμενο της υποκατάστασης. Να λοιπόν τι σημαίνει υποκατάσταση και ποιος ο μηχανισμός της: Οι γιατροί αντιδρώντας στην πραγματικότητα της συνταγογράφησης με βάση τη δραστική ουσία και στην προσπάθεια τους να διασφαλίσουν την ποιότητα της θεραπείας των ασθενών, θα προτιμήσουν για τις ίδιες ενδείξεις να συνταγογραφήσουν τα ακριβότερα πρωτότυπα με προστασία πατέντου. Αποτέλεσμα βέβαια θα είναι και πάλι η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης την οποία απεύχονται οι αρμόδιοι και για την οποία τελικά λαμβάνονται όλα τα σχετικά μέτρα !! Την ίδια ώρα και όσο θα ενισχύονται οι εισαγωγές από τρίτες χώρες, οι εγχώριες παραγωγικές φαρμακοβιομηχανίες θα βιώσουν μια πρωτοφανή καταστροφή, αφού στο βαθμό κατά τον οποίο το μόνο κριτήριο θα είναι η χαμηλότερη τιμή, είναι βέβαιο ότι δεν θα αντέξουν τον ανταγωνισμό από χώρες με ελάχιστο κόστος παραγωγής. Τι σημαίνει αυτό για την ελληνική οικονομία; Οι μισές τουλάχιστον παραγωγικές μονάδες στη χώρα μας εκτιμάται ότι θα κλείσουν, οδηγώντας στην ανεργία 3.000 εργαζόμενους και επιφέροντας απώλεια φορολογικών και ασφαλιστικών εσόδων και τεχνογνωσίας. Η χώρα μας θα εξαρ-

40

/ Μάρτιος 2012

τάται σε πλήρη βαθμό από τα εισαγόμενα φάρμακα τόσο στα πρωτότυπα, όσο πλέον και στα γενόσημα, ενώ σε δεύτερο χρόνο, οι εισαγωγείς θα μπορούν να διαμορφώσουν τις τιμές σύμφωνα με τη στρατηγική τους, αφού πρώτα έχουν «βγάλει από τη μέση» την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Η εξέλιξη αυτή φαντάζει εφιαλτική, εντούτοις θα αποτελέσει αναπόφευκτη πραγματικότητα σε περίπτωση που τελικά προωθηθεί η εφαρμογή του μέτρου της συνταγογράφησης με βάση τη δραστική. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία δε θα είναι δυνατόν να συνεχίσει να παράγει ποιοτικά φάρμακα ανταγωνιζόμενη επίπεδα τιμών που συναντά κανείς σε χώρες του Τρίτου Κόσμου. Άλλωστε οι ελληνικές παραγωγικές μονάδες διατηρούν πάνω από το 50% των θέσεων εργασίας του κλάδου, έχουν τεράστια πάγια έξοδα, υψηλό κόστος συμμόρφωσης στα αυστηρά ευρωπαϊκά ποιοτικά πρότυπα, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν δεσμεύσει σημαντικούς πόρους σε επενδύσεις. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί το δυσβάσταχτο χρηματοοικονομικό κόστος στην προσπάθεια επιβίωσης σε μία αγορά όπου Ταμεία και νοσοκομεία πληρώνουν όποτε θέλουν, ενώ όταν πληρώνουν, το κάνουν με ομόλογα που εν συνεχεία κουρεύονται όπως προσφάτως συνέβη με τα χρέη των νοσοκομείων. Η «επόμενη μέρα» αναμένεται να αποδειχθεί καταστροφική, εάν τελικά επικρατήσουν η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία και τα ανώνυμα γενόσημα στη λογική του φθηνότερου. Και αυτό αφορά τον Έλληνα ασθενή, την ελληνική φαρμακοβιομηχανία αλλά και την ελληνική οικονομία. Αφορά όλους μας…

Αναπόσπαστο κομμάτι της ενημέρωσής

Το

αποτελεί

τη νέα πύλη στην ασφαλιστική αγορά. Με συνεχή ανανέωση και ειδήσεις από όλο τον κόσμο, συγκρίσεις προϊόντων και multimedia, αποτελεί τον πιο πλήρη ασφαλιστικό σας οδηγό. Πλοηγηθείτε, σήμερα κιόλας, με ταχύτητα, ασφάλεια και εγκυρότητα στον κόσμο του

σας!

Αποκαλυπτική Δημοσιογραφία Αποκλειστικότητες Απόψεις Στελεχών Προσωπογραφίες Διεθνή Θέματα Εκπαιδευτικά Βοηθήματα Videos

Τ: 210 99 84 950, F: 210 99 84 953

41

AΡΘΡΟ

• Το 2011 αυξήθηκε κατά 22% η κίνηση στα κέντρα υγείας • Κατά 9% αυξήθηκε ο μέσος μηνιαίος αριθμός νοσηλευθέντων το έτος που πέρασε

ΕΣΥ

Τι κληρονομήσαμε, πού είμαστε σήμερα του Νίκου Πολύζου,

Γενικού Γραμματέα του υπουργείου Υγείας

Το 2010 ήταν έτος ρυθμίσεων, με στόχο την επίτευξη της αποδοτικότητας στο υπάρχον καθεστώς της χρηματοδότησης και της παροχής υπηρεσιών υγείας

Η

κατάσταση στο χώρο της υγείας το 2009 περιελάμβανε συσσωρευμένα προβλήματα ετών. Τα κυριότερο από αυτά ήταν η κατακόρυφη αύξηση των δαπανών των νοσοκομείων του ΕΣΥ, με έμφαση στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, αλλά και στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης υγείας ειδικά την τριετία 2007-9.

Ακόμη, είχαμε κατακερματισμό των πολιτικών για την υγεία, τη διαχείριση και τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας και απουσία πολιτικής διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού στο ΕΣΥ. Φυσικά, υπήρχε παντελής έλλειψη μηχανισμών ελέγχου (στατιστικά στοιχεία, συστήματα πληροφόρησης, οικονομικός έλεγχος, κ.λπ.) και ενός

42

αποτελεσματικού συστήματος προμηθειών και τιμολόγησης φαρμάκων. Το 2010 ήταν έτος ρυθμίσεων, με στόχο την επίτευξη της αποδοτικότητας στο υπάρχον καθεστώς της χρηματοδότησης και της παροχής υπηρεσιών υγείας. Ανάμεσα στα άλλα προχωρήσαμε σε: Σταθερό (κλειστό) προϋπολογισμό, με

/ Μάρτιος 2012

43

AΡΘΡΟ

Η

χρήση υπηρεσιών του ΕΣΥ το 2010 και το 2011 αυξήθηκε, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αλλά και των διαρθρωτικών μέτρων που εφαρμόστηκαν

Τ

ο 2011 αυξήθηκε κατά 8% ο μέσος μηνιαίος αριθμός των χειρουργείων

44

μειώσεις άνω του 5% το 2010 σε σχέση με το 2009. Σύστημα προμηθειών που νομιμοποιεί τις διαδικασίες και κατορθώνει να μειώσει τις τιμές των αναλώσιμων υλικών κατά 10% και πλέον. Έναρξη υλοποίησης έργων πληροφορικής για τη μηχανογράφηση στα νοσοκομεία που βρίσκονταν σε αδράνεια και υποστήριξη σε όσα είχαν εφαρμογές. Μηχανισμό για τη συλλογή στοιχείων από τις μονάδες υγείας και την έναρξη υλοποίησης της αντίστοιχης διαδικτυακής εφαρμογής (ESYnet). Τα προαναφερόμενα μέτρα και πολιτικές που άρχισαν λοιπόν να εφαρμόζονται από το 2010 έφεραν μια σειρά από θετικά αποτελέσματα μέσα στο 2011: Μείωση των δαπανών του ΕΣΥ, ιδιαίτερα στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, αλλά στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης υγείας (2010-11), με βάση συγκεκριμένους στόχους, Δημιουργία μηχανισμών ελέγχου (ESY. net, εφαρμογή διπλογραφικού, ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα, μηνιαία αξιολόγηση, DRG, κ.λπ.), Ειδικές πολιτικές και στόχους στην παροχή υπηρεσιών (ΕΣΥ, προμήθειες, κ.λπ.) και την ενοποίηση της χρηματοδότησης και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΕΟΠΥΥ), Πολιτικές διαχείρισης προσωπικού στο ΕΣΥ και στον ΕΟΠΥΥ. Οι δράσεις του υπουργείου Υγείας, που διεκπεραιώθηκαν, μέσω της Γενικής Γραμματείας (Υ.Υ.Κ.Α.) και των Δ.Υ.Πε, στα νοσοκομεία του ΕΣΥ σχετίζονται κυρίως με τους μηχανισμούς ελέγχου στα έσοδα-έξοδα, την εφαρμογή του διπλογραφικού, την η-

/ Μάρτιος 2012

λεκτρονική υγεία, την πληροφορική (ESY. net) και τη διαχείριση των φαρμακευτικών προϊόντων (ηλεκτρονική συνταγογράφηση στο ΕΣΥ), καθώς και με τη διαχείριση διαρθρωτικών μέτρων και την ανάπτυξη μέσω του ΕΣΠΑ. Η χρήση υπηρεσιών του ΕΣΥ το 2010 και το 2011 αυξήθηκε, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αλλά και των διαρθρωτικών μέτρων που εφαρμόστηκαν. Όσον αφορά τα συμπεράσματα αξιολόγησης λειτουργικών στοιχείων 2011 έχουμε τα ακόλουθα: Αύξηση κατά 22% της κίνησης στα κέντρα υγείας (7.689.247 το 2011 έναντι 6.305.459 το 2010). Αύξηση κατά 9% του μέσου μηνιαίου αριθμού νοσηλευθέντων (192.562 το 2011 έναντι 177.465 το 2010). Αύξηση κατά 18% του μέσου μηνιαίου αριθμού των εργαστηριακών εξετάσεων (12.776.619 το 2011 έναντι 10.798.714 το 2010). Αύξηση κατά 8% του μέσου μηνιαίου αριθμού των χειρουργείων (39.266 το 2011 έναντι 36.410 το 2010). Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών του υπουργείου Υγείας, αλλά και των φορέων του ΕΣΥ, έχει ικανοποιητικά ρυθμιστεί τα τελευταία δύο χρόνια, μειώνοντας το ύψος του λειτουργικού κόστους (άνω του 10% για τα έτη 2010-11 σε σχέση με 2009). Τα χρέη των νοσοκομείων έχουν επίσης μειωθεί. Παρόλα αυτά, στο πρώτο τρίμηνο του 2012 γίνεται προσπάθεια προκειμένου να ρυθμιστούν οι οφειλόμενες υποχρεώσεις, τουλάχιστον μέχρι τον Αύγουστο του 2011, ενώ έχει ολοκληρωθεί από το 2010 και προγενέστερα. Συγκεκριμένα μέτρα έχουν ολοκληρωθεί, όπως ισολογισμοί για το έτος 2010 και πριν, εφαρμογή του διπλογραφικού συστήματος (δημόσιο λογιστικό και γενική λογιστική),

Η

χρηματοδότηση των υπηρεσιών του υπουργείου Υγείας, αλλά και των φορέων του ΕΣΥ, έχει ικανοποιητικά ρυθμιστεί τα τελευταία δύο χρόνια, μειώνοντας το ύψος του λειτουργικού κόστους

μητρώα δεσμεύσεων, έγκαιρη έκδοση τιμολογίων στο πλαίσιο ενός συστήματος κλειστών ενοποιημένων (ελληνικών) νοσηλίων (KEN-DRGs), καθώς και συστηματική αξιολόγηση και παρακολούθηση της λειτουργίας των νοσοκομείων, μέσω απλών και εξειδικευμένων μεθόδων, μηνιαίων (μέσω των στοιχείων του ESY.net) και ετήσιων εκθέσεων (2010 και 2011). Σχετικά με την παροχή υπηρεσιών από το ΕΣΥ οι οργανισμοί που προβλέπονται από τους νόμους 3984, 4024 και 4025/2011 έχουν ολοκληρωθεί (82 κύρια και 50 διασυνδεόμενα νοσοκομεία, επιπλέον των κέντρων υγείας). Ακόμη, υποβλήθηκαν στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης η νέα οργανωτική δομή για το ΥΥΚΑ, τα νοσοκομεία του ΕΣΥ και τα κέντρα υγείας. Το αποτέλεσμα είναι η ορθολογική μείωση οργανικών μονάδων, με στόχο την κάλυψη από το υπάρχον προσωπικό, πλέον τις αιτηθείσες προσλήψεις ή μετατάξεις. Στα μέτρα σχετικά με την πολιτική στο φάρμακο, όσον αφορά τα νοσοκομεία, το 2011 έγιναν τρία σημαντικά βήματα που αφορούν: (α) στη διάδοση των γενοσήμων (και εκτός πατέντας) φαρμάκων, η χρήση των οποίων πλησιάζει πια στο 30% περίπου της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης, (β) στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τόσο για τους εξωτερικούς ασθενείς όσο και για τους νοσηλευθέντες, η εφαρμογή της οποίας ξεπερνά το 75% συνολικά (με τη βοήθεια της ΗΔΙΚΑ), και (γ) στο πρόγραμμα ηλεκτρονικών δημοπρασιών (e-auctions) της ΕΠΥ για 70 δραστικές ουσίες, το οποίο θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 1ου τριμήνου του 2012, συνεισφέροντας μείωση των τιμών για το 1/5 του όγκου των φαρμάκων σχεδόν κατά 50%.

Έχουν ήδη ολοκληρωθεί, και συμμετέχουν στο παρατηρητήριο τιμών (observe. net), κεντρικοί διαγωνισμοί από την ΕΠΥ, για υγειονομικό υλικό ή άλλα υλικά σημαντικού κόστους (καρδιολογικά, αιμοκάθαρσης, οφθαλμολογικά, κ.τ.λ.) και η συντριπτική πλειοψηφία του προγράμματος (ΠΠΥΥ) 2010. Η εκτέλεση του προγράμματος (ΠΠΥΥ) 2011 θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2ου τριμήνου του 2012. Παράλληλα με τα ανωτέρω δόθηκε ώθηση στην ανάπτυξη του ΕΣΥ με την εντατικοποίηση του ΕΣΠΑ, ενώ αξιολογήθηκε η ποιότητα και ελήφθησαν διαρθρωτικά μέτρα στην ΠΦΥ (και μέσω ΕΟΠΥΥ) και το φάρμακο. Τέλος, η έκθεση της Επιτροπής «Σοφών» (Health Care Task Force) βοήθησε στις μεταρρυθμίσεις και έχει καταλήξει σε χρονοδιάγραμμα, ενώ άρθρα στο νέο νόμο (4052) έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζονται. Συνεπώς, για το 2012 έχουν δρομολογηθεί και υλοποιούνται ανάλογες δράσεις: Ολοκλήρωση του ΕΣΥ (7 περιφέρειες, 85 νοσοκομειακά συγκροτήματα του ΕΣΥ, 200 μονάδες ΠΦΥ ΕΟΠΥΥ-ΕΣΥ), Ενοποίηση χρηματοδότησης του ΕΣΥ (5 δις) και των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης υγείας (7 δις) στο υπουργείο Υγείας, Συμβάσεις ΕΣΥ με ασφαλιστικές εταιρείες και από άλλες χώρες, καθώς και του ΕΟΠΥΥ με ΕΣΥ, ιδιωτικές κλινικές, διαγνωστικές μονάδες και γιατρούς ΠΦΥ, Ολοκληρωμένες πολιτικές φαρμάκων (τιμολόγηση, ηλεκτρονική συνταγογράφηση, κατευθυντήριες οδηγίες κ.λπ.) και μέτρα προμηθειών (κεντρικά, περιφερειακά, τοπικά), Αποτελεσματικότερο έλεγχο μέσω Υ.Υ.Κ.Α, ΕΟΠΥΥ, ΕΟΦ και ΕΠΥ. •••

Η πορεία των ΚΕΝ

Πριν ένα χρόνο, ορίστηκε μια επιτροπή για τη διερεύνηση της εφαρμογής των DRGs στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Η πρόταση της επιτροπής για τα 700 Κ.Ε.Ν. (Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια), με συντελεστή κόστους μόνο για το ΕΣΥ, διαβιβάστηκε στο ΚΕΣΥ το Μάρτιο και έλαβε σχετική θετική γνωμοδότηση από την ολομέλειά του το Μάιο του 2011. Στη συνέχεια, εκδόθηκε η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση για την εφαρμογή των ΚΕΝ και έγινε η σύσταση Ομάδας Εργασίας ΚΕΝ για την παρακολούθησή τους, με την παρουσία οικονομικών επιστημόνων και διοικητών του ΕΣΥ (συμμετείχε και ο ιδιωτικός τομέας). Το Σεπτέμβριο ολοκληρώθηκε η αντιστοίχηση ΚΕΝ – ICD10 (κωδικοποίηση διαγνώσεων) ιατρικών πράξεων, με τη σημαντική συμβολή 25 ομάδων συντονιστών διευθυντών - γιατρών του ΕΣΥ όλων των ειδικοτήτων. Από την 1/10/2011 ξεκίνησε η τιμολόγηση σύμφωνα με τα 700 ΚΕΝ σε όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ, με ανταπόκριση όλων των πληροφοριακών συστημάτων. Μέχρι το τέλος του 2011 ολοκληρώθηκαν οι όποιες παραμετροποιήσεις και προσαρμογές (ονοματολογία, κόστος ΚΕΝ, μέση διάρκεια νοσηλείας), από Ομάδες Εργασίας. Παρά τα προβλήματα, που ήταν φυσικό να παρουσιαστούν σε ένα τέτοιας έκτασης εγχείρημα, πρόσφατα τα ΚΕΝ-DRGs αναθεωρήθηκαν και ήδη υπογράφηκαν σχετικές συμβάσεις ανάμεσα στον ιδιωτικό τομέα και τον ΕΟΠΥΥ με ισχύ από την 1η Μαρτίου του 2012. Η προσπάθεια βελτίωσής τους συνεχίζεται.

45

AΡΘΡΟ

• Στη Γερμανία περίπου το 40% των νοσοκομείων είναι μη κρατικά • Στη Γαλλία έχει θεσμοθετηθεί με νόμο η διοικητική αυτονομία όλων των κρατικών νοσοκομείων

Σύγχρονο management υγείας στην εποχή του Μνημονίου του Αθανάσιου Κ. Παπαμίχου, MSc, PhD Προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας

Σ

τη «μνημονιακή» περίοδο δημιουργούνται συνθήκες και κυρίως υφίστανται δεσμεύσεις μέσα στις οποίες τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας υγείας καλούνται να λειτουργήσουν και να παραγάγουν αποτελεσματική και αποδοτική φροντίδα υγείας. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης λόγω της οικονομικής κρίσης αφορά μεταξύ άλλων και στη ζήτηση υπηρεσιών υγείας. Το αποτέλεσμα είναι σε πρώτη φάση ο ιδιωτικός τομέας υγείας να υφίσταται σημαντική μείωση της ζήτησης και μεγάλο τμήμα του πληθυσμού να απευθύνεται και να επιβαρύνει το δημόσιο τομέα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον όπου οι διαθέσιμοι πόροι περιορίζονται σημαντικά, οι διαρθρωτικές αλλαγές ευνοούνται ή αν θέλετε επιβάλλονται, προκειμένου να βελτιωθεί η παραγωγική και

46

Η πικρή αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει ισχυρή διοίκηση στο ΕΣΥ, καθώς δεν καλύφθηκε, όπως θα έπρεπε, η έλλειψη σύγχρονου εθνικού, περιφερειακού και τοπικού management κατανεμητική ικανότητα του συστήματος. Το μάνατζμεντ στο χώρο της υγείας στη χώρα μας κινείται κατά συνέπεια σε ένα νέο πλαίσιο, με παραμέτρους υπό διαμόρφωση από τις «μνημονιακές υποχρεώσεις» και τις νέες πολιτικές. Το γεγονός αυτό καθιστά πλέον υποχρεωτική τη διαχείριση από επαγγελματίες με ειδική κατάρτιση και εμπειρία στη διοίκηση, καθώς δεν υπάρχουν ούτε τα χρονικά περιθώρια, αλλά ούτε οι δικαιολογίες για μια υπολειμματική στάση απέναντι στα αναμενόμενα από τους πολίτες και βέβαια ...τους δανειστές μας. Ενώ οι απαιτήσεις επιβάλλουν μείζονες αλλαγές, όπως στο επίπεδο της τεχνολογίας παραγωγής, που θα πρέπει μεθοδευτούν και να προωθηθούν από έμπειρους μάνατζερ, οι ίδιοι άνθρωποι θα πρέπει παράλληλα και άμεσα να αντιμετωπίσουν αποτελε-

/ Μάρτιος 2012

σματικά χρόνιες ελλείψεις και παθογένειες των νοσηλευτικών ιδρυμάτων.

Το πρόβλημα Η πικρή αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει ισχυρή διοίκηση στο ΕΣΥ, καθώς δεν καλύφθηκε, όπως θα έπρεπε, η έλλειψη σύγχρονου εθνικού, περιφερειακού και τοπικού management. Παρά τις προσπάθειες, σε ατομικό επίπεδο, που έχουν γίνει για την καλύτερη διοίκηση του συστήματος, αλλά και την παρουσία, εσχάτως, των μάνατζερ στο σύστημα υγείας απέχουμε ακόμη πολύ από το επίπεδο που θα έπρεπε να είχαμε με βάση τους πόρους που καταναλώθηκαν μέσα στο σύστημα. Αυτό συνέβη γιατί δεν προβλέπονται και δεν λειτουργούν μηχανισμοί και εργαλεία σύγχρονου μάνατζμεντ. Όροι και λέξεις όπως αποτελεσματική διοίκηση, μάνατζμεντ ολικής ποιότητας, αποδοτικότητα και παραγωγικότητα, αφορούν κυρίως τον ιδιωτικό τομέα. Ακόμη και η απλή αναφορά αυτών των όρων και η σύνδεσή τους με το δημόσιο, και μάλιστα με το ΕΣΥ, αποτελούσε αιτία «πολέμου» για τους συνδικαλιστές και δήθεν «εμπορευματοποίηση» της υγείας. Τα γεγονότα όμως αποδείχτηκαν και πάλι «ξεροκέφαλα», κατά τη γνωστή ρήση παλαιού, σοσιαλιστή – μάλιστα - ηγέτη και άρα η αγνόησή τους οδηγεί μοιραία σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα, όπως αυτά που ζούμε σήμερα. Είναι επίσης γνωστό σε όλους ότι η σημερινή νομική μορφή των δημόσιων νοσοκομείων δεν βοηθάει στην ευέλικτη προώθηση των διαδικασιών. Ταυτόχρονα, προάγει τη γραφειοκρατία (π.χ. «απαρχαιωμένοι» οργανισμοί, χρονοβόρες διαδικασίες κάλυψης αναγκών και προσλήψεων, υστέρηση

47

AΡΘΡΟ

Η

σημερινή νομική μορφή των δημόσιων νοσοκομείων δε βοηθάει στην ευέλικτη προώθηση των διαδικασιών. Ταυτόχρονα, προάγει τη γραφειοκρατία

στην ενσωμάτωση των νέων εξελίξεων της πληροφορικής και της τεχνολογίας). Ακόμη, εξακολουθούν να υπάρχουν ανελαστικές εργασιακές σχέσεις για τους εργαζόμενους, οι οποίοι στερούνται κινήτρων για να κάνουν την εργασία τους πιο αποδοτική. Οι μάνατζερ στις σημερινές συνθήκες δεν μπορούν να είναι αποτελεσματικοί χωρίς την κατοχή του επιστημονικού υποβάθρου του μάνατζμεντ υγείας. Το ταλέντο και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι σημαντικά, δεν αρκούν όμως χωρίς την κατοχή της γνώσης. Βέβαια, η εμπειρία αποτελεί μάθηση και διαδικασία συσσώρευσης γνώσης. Όμως, χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο, πρώτον οδηγεί σε επικίνδυνο εμπειρισμό και, δεύτερον, ο χρόνος απόκτησης της γνώσης είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι απαιτεί η σπουδή τής ήδη συσσωρευμένης επιστημονικής γνώσης. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των εξειδικευμένων και ικανών μάνατζερ στον ευαίσθητο και ιδιαίτερα πολύπλοκο τομέα της υγείας, όπως επίσης σημαντική είναι και η διαδικασία προσέλκυσης, επιλογής και ανταμοιβής τους. Θα πρέπει λοιπόν οι μάνατζερ να επιλέγονται με βάση τα ουσιαστικά προσόντα τους, να απασχολούνται με συμβόλαια ορισμένου χρόνου (και για επαρκή χρόνο), να αξιολογούνται περιοδικά με βάση προκαθορισμένους στόχους και να ανταμείβονται ανάλογα με την αποτελεσματικότητά τους. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε πως στη χώρα μας έχει αρχίσει να δημιουργείται μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων με σπουδές (στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό), αλλά και εμπειρία στο χώρο του μάνατζμεντ υγείας. Όμως ακόμη και τους καλύτερους αν καταφέρουμε να επιλέξουμε μέσα από ένα

48

/ Μάρτιος 2012

αξιοκρατικό σύστημα επιλογής, δεν σημαίνει ότι αυτοί θα καταφέρουν να ασκήσουν αποτελεσματική διοίκηση χωρίς τα εργαλεία του μάνατζμεντ που προαναφέραμε. Όπως συμβαίνει δηλαδή στα δημόσια νοσοκομεία, όταν ο διοικητής δεν μπορεί να προσλάβει το κατάλληλο ή αναγκαίο προσωπικό, δεν μπορεί να απολύσει το περιττό ή μη κατάλληλο προσωπικού, όταν δεν μπορεί να ελέγξει τις αμοιβές τα κίνητρα ή το τιμολόγιο, όταν δεν έχει μοντέρνα χρηματοοικονομικά εργαλεία και δεν μπορεί να αναζητήσει πόρους πέραν του κρατικού προϋπολογισμού για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι διοικητές και που καθηλώνουν σε χαμηλά επίπεδα την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών. Είναι προφανές επομένως ότι το παλιό μοντέλο με τις κομματικές επιλογές δήθεν μάνατζερ, χωρίς γνώσεις μάνατζμεντ αλλά και χωρίς τη δυνατότητα να ασκήσουν μάνατζμεντ, με βασικό κριτήριο την αφοσιωμένη και άκριτη υποστήριξη στον υπουργό που τους διόριζε, έχει σημαντική ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση του ΕΣΥ, παρόλο που υπήρξε μια πολιτικά πρωτοποριακή ενέργεια την εποχή της σύλληψής του.

Τι πρέπει να γίνει; Το πρώτο λοιπόν που πρέπει να γίνει είναι να γίνουν τα νοσοκομεία αυτόνομες λειτουργικές μονάδες με σύγχρονη διοίκηση. Έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες που αφορούν στη μηχανοργάνωση, στην εφαρμογή εργαλείων χρηματοοικονομικής διαχείρισης, στην κατεύθυνση εξορθολογισμού των οργανισμών. Πρέπει όμως τα νοσοκομεία επιτέλους να χρησιμοποιήσουν αυτά

τα εργαλεία, να λειτουργήσουν με πραγματικούς και κλειστούς προϋπολογισμούς ώστε να υπάρξει εξοικονόμηση πόρων και αποδοτική διαχείριση. Επίσης, χρειάζεται οι εργασιακές σχέσεις να γίνουν πιο ευέλικτες. Απαιτείται διοίκηση με στόχους, σχέδιο δράσης, κανόνες διαφάνειας, αξιολόγηση έλεγχο και λογοδοσία. Βέβαια η αυτονομία των νοσοκομείων - μονάδων υγείας θα πρέπει να αφορά τον τρόπο που διοικούνται και όχι τους υγειονομικούς στόχους που θα πρέπει να καθορίζονται και να συναποφασίζονται σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο. Το ποιο είναι το κατάλληλο πλαίσιο και το νομικό πρόσωπο που θα πρέπει να έχουν τα νοσοκομεία στην Ελλάδα για να αποκτήσουν τη ζητούμενη αυτονομία και αποδοτικότητα, είναι ένα θέμα που πρέπει να διερευνηθεί και να αντληθούν πολύτιμες εμπειρίες, τόσο από άλλες χώρες όσο και από πετυχημένα παραδείγματα στην Ελλάδα. Τα μοντέλα ιδιοκτησίας και μάνατζμεντ των νοσοκομείων είναι πολλά. Μπορούμε να αναφέρουμε μερικά έτσι όπως περιγράφονται από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Συστημάτων Υγείας: 1. Δημόσια ιδιοκτησία και δημόσιο μάνατζμεντ (Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης που το σύστημα χρηματοδοτείται μέσω της γενικής φορολογίας όπως στη Σκανδιναβία, αλλά και σε χώρες με κοινωνική ασφάλιση (Γαλλία, Ελλάδα κ.λπ.). Σε πολλές χώρες μετά το 1990 πέρασε η ιδιοκτησία από την κεντρική κυβέρνηση στις τοπικές περιφέρειες. Το επιχείρημα υπέρ του παραπάνω είναι ότι εξασφαλίζεται ο κοινωνικός στόχος της ισότιμης πρόσβασης. Από την άλλη όμως είναι δέσμιοι του κρατικού προϋπολογισμού και της γραφειοκρατίας.

2. Δημόσια ιδιοκτησία και μερικώς αυτόνομα νοσοκομεία (π.χ. στη Μεγάλη Βρετανία).

3. Ανώνυμες Εταιρείες - Επιχειρήσεις του Δημοσίου 4. Τα δημόσια ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα εταιρείες not-for-profit organizations ή Α.Ε. δημοσίου συμφέροντος, μοντέλο που λειτουργεί στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, εδώ και πολλά χρόνια και πρόσφατα και στην Αγγλία. Στη Γερμανία περίπου το 40% των νοσοκομείων είναι μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά. Στην Ολλανδία το ποσοστό αυτό φτάνει το 90%. Εκεί κρατικά είναι μόνο τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία. Στη Γαλλία, έχει θεσμοθετηθεί με νόμο, ήδη από το 1991, η διοικητική αυτονομία όλων των κρατικών νοσοκομείων. Το ότι είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα

δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν κέρδη. Ένας τέτοιος οργανισμός μπορεί κάλλιστα να έχει κέρδη, αλλά η διαφορά του σε σχέση με τις ιδιωτικές εταιρείες είναι ότι δεν καταβάλλει μέρισμα. Η έννοια του κέρδους ταυτίζεται με την επιβίωση αυτών των νοσοκομείων. Άλλωστε τα κέρδη ενός τέτοιου οργανισμού επανεπενδύονται στο σύνολό τους.

5. Δημόσια ιδιοκτησία με ιδιωτικό μάνατζμεντ (π.χ. Πορτογαλία, Γερμανία). Το κράτος έχει την ιδιοκτησία, αλλά αναθέτει με συμβόλαια τη λειτουργία σε ιδιώτες.

6. Δημόσιο μάνατζμεντ σε ιδιωτικά νοσοκομεία (Ο ιδιώτης χρηματοδοτεί, κατασκευάζει και συντηρεί το νοσοκομείο και το δημόσιο παρέχει τις κλινικές υπηρεσίες π.χ. ΣΔΙΤ στη Μεγ. Βρετανία).

7. Ιδιωτικά νοσοκομεία (το 1/5 των νοσοκομείων Γαλλίας, Πορτογαλίας, Ισπανίας κ.λπ.). Στην Ευρώπη βέβαια, σήμερα, έχει σταματήσει η συζήτηση για το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του νοσοκομείου και έχει στραφεί γύρω από την αξιολόγηση του ποιος παρέχει πιο αποτελεσματικές ποιοτικές και οικονομικές υπηρεσίες και γύρω από τους τρόπους χρηματοδότησής τους μέσα από συμβόλαια. Πράγματι, η συζήτηση δεν μπορεί πια να γίνεται με ιδεοληψίες (παράγωγα δογματικών ιδεολογιών) περί «καλού» δημόσιου και «κακού» ιδιωτικού τομέα, αλλά με όρους ποιότητας, αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας για τον ασθενή και το κοινωνικό σύνολο. Εννοούμε βέβαια μετρήσιμης αποτελεσματικότητας, η οποία μπορεί να υπάρξει τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Δεν πρέπει δηλαδή να μας ενδιαφέρει «αν η γάτα είναι άσπρη ή μαύρη, αρκεί να μπορεί να πιάνει τα ποντίκια». Συμπερασματικά έχουμε λοιπόν πολιτικούς, οικονομικούς και επιστημονικούς λόγους για μια τέτοια οργανωτική μεταρρύθμιση. Αυτό που δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή είναι η διατήρηση του σημερινού αδιέξοδου καθεστώτος διοίκησης του συστήματος. Και επιπλέον δεν έχουμε πια την πολυτέλεια του χρόνου μέσα στη δυσμενή οικονομική συγκυρία για τη χώρα μας. Όλα αυτά βέβαια δεν είναι τόσο εύκολα όσο διατυπώνονται. Αλλά πρέπει, έστω με αφορμή την πίεση από την οικονομική κρίση και τις απαιτήσεις του μνημονίου, να ξεφύγουμε από αυτήν την εποχή των χαμηλών προσδοκιών στην οποία έχουμε περιέλθει και να αναλογιστούμε ποια είναι η εναλλακτική λύση αν δεν ακολουθήσουμε τα παραπάνω.•••

Σ

την Ευρώπη βέβαια, σήμερα, έχει σταματήσει η συζήτηση για το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του νοσοκομείου και έχει στραφεί γύρω από την αξιολόγηση του ποιος παρέχει πιο αποτελεσματικές ποιοτικές και οικονομικές υπηρεσίες και γύρω από τους τρόπους χρηματοδότησής τους μέσα από συμβόλαια

49

AΡΘΡΟ

• Την περίοδο 2004-2009 το ποσοστό κέρδους των φαρμακοποιών ήταν 35% επί της χονδρικής • Στις φαρμακευτικές δαπάνες υπολογίζονταν και οι δαπάνες για τα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ

φΑΡΜΑΚΑ

Μύθοι και αλήθειες για τη δαπάνη του Γιώργου Βογιατζή Ιατρικού διευθυντή της Genesis Pharma

Στη διάρκεια της εξαετίας, της υπερβολικής φαρμακευτικής δαπάνης - με τεράστιες ευθύνες της Πολιτείας η συνολική επιβάρυνση του κράτους ανήλθε σε 1,25 δις

Ε

ίναι αλήθεια ότι την περίοδο 2004-2009 η φαρμακευτική δαπάνη εκτοξεύθηκε στην Ελλάδα. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι η Πολιτεία δεν εφάρμοσε κανένα μέτρο συγκράτησης των φαρμακευτικών δαπανών από τις αρχές της δεκαετίας, όταν την ίδια περίοδο όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έπαιρναν μέτρα περιορισμού της φαρμακευτικής δαπάνης. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι, όπως: 1. Οι τιμές των φαρμάκων που προστατεύονται από πατέντα διατηρούνταν υψηλές - η νομοθεσία καταστρατηγούνταν - ενώ οι τιμές των generics και των of patent φαρμάκων ήταν επίσης πάρα πολύ υψηλές (80-90% της τιμής του πρωτοτύπου).

2. Το ποσοστό κέρδους των φαρμακοποιών (35% επί της χονδρικής) και των φαρμα-

50

κεμπόρων (8,43%) ήταν ιδιαίτερα υψηλό σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (πίνακας 1) 3. Στις φαρμακευτικές δαπάνες υπολογίζονταν και οι δαπάνες για τα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ, (OTC), οι οποίες όμως δεν υπολογίζονται στις άλλες χώρες.

4. Η διάθεση πλαστών συνταγών και κουπονιών (150-300 εκατ. ευρώ) και η σύγχυ-

/ Μάρτιος 2012

51

AΡΘΡΟ

ση στον υπολογισμό των φαρμακευτικών δαπανών και των παραλλήλων εξαγωγών (ή μέρος αυτών).

5. Η γενναιόδωρη φαρμακευτική πολιτική, που σήμαινε ότι ο Έλληνας ασθενής συμμετείχε σε μικρότερο ποσοστό στη φαρ-

μακευτική δαπάνη από ό,τι οι αντίστοιχοι ασθενείς στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

6. Και τέλος, το επιθετικό marketing των εταιρειών, που οδηγούσε πολλές φορές σε υπερσυνταγογράφηση και υποκατάσταση φθηνών φαρμάκων από ακριβότερα εκ μέρους των γιατρών. Παίρνοντας ως μέτρο σύγκρισης το έτος 2004 - επειδή οι φαρμακευτικές δαπάνες το έτος αυτό προσεγγίζουν το μέσο όρο των ευρωπαϊκών κρατών - διαπιστώνουμε ότι στην εξαετία 2004-2009 οι φαρμακευτικές δαπάνες ανήλθαν στα 22,47 δις, ενώ με μια φυσιολογική εξέλιξη αύξησης 3% το χρόνο, θα έφθαναν τα 15,7 δις (πίνακας 2). Κατά συνέπεια το σύνολο της σπατάλης ανέρχεται σε 6,77 δις, εξαιρετικά σημαντικό ποσό, αλλά όχι τόσο εξωπραγματικό, όπως πολλοί πολιτικοί και ακαδημαϊκοί πιστεύουν (20 δις). Είναι σχιζοφρενικό να κατηγορούνται από τους πολιτικούς όλοι οι εμπλεκόμενοι στις φαρμακευτικές δαπάνες (εταιρείες, φαρμακοποιοί, γιατροί) ότι τις εξακόντισαν και να μην κάνουν αυτο-

Πίνακας 1 Κατανομή Περιθωρίων Κέρδους ΦΠΑ για τα Φάρμακα (2007) Εισφορά υπέρ Φαρμακείου Κέρδος Φαρμακείου Δύο κατηγορίες μειούμενου κέρδους, α15% για ιδιώτες. Όχι σε Δύο σχέδια μειούμενης τιμολόγησης, πό 37% μέχρι 3.9%. Οι τιμολόγησεις των ασφαλισμένους που εξαρτώνται από την κατηγορία φαρμακείων για φάρμακα με αποζημίωαποζημίωσης, με όριο τα € 23.74 ση είναι αρκετά χαμηλότερες από αυτές σε φάρμακα χωρίς αποζημίωση. Σταθερή τιμολόγηση: 31% της χονδρικής Σταθερή τιμολόγηση: 13.1% στην τιμή τιμής με ανώτατο όριο € 7.44 εργοστασίου, με ανώτατο όριο τα € 2.18 Κέρδος Φαρμακέμπορου

Αυστρία

Βέλγιο Δανία

Ελεύθερη τιμολόγηση, μέσος όρος 4%

Νέο σχέδιο από 8 Απριλίου 2007: 8.8% στην τιμή αγοράς του φαρμάκου + ένα σταθερό ποσό

Ελλάδα

Σταθερή τιμολόγηση: 8.43% στην τιμή εργοστασίου για όλα τα φάρμακα

Σταθερή τιμολόγηση: 35% της χονδρικής τιμής για όλα τα φάρμακα

DKK 9.25 (€ 1.24) συμπ. ΦΠΑ σε όλα τα συνταγογραφουμένα φάρμακα -

ΦΠΑ 20% (γενικό ποσοστό 20%)

(6% γενικό ποσοστό 21%) 25% (γενικό ποσοστό 25%)

9% (γενικό ποσοστό 18%)

Πορτογαλία Φάρμακα με αποζημίωση: 6.87% της λιανικής τιμής του φαρμακείου χωρίς ΦΠΑ. Φάρμακα χωρίς αποζημίωση: 8% της λιανικής τιμής του φαρμακείου χωρίς ΦΠΑ

Φάρμακα με αποζημίωση: 18.27% της λιανικής τιμής του φαρμακείου χωρίς ΦΠΑ Φάρμακα χωρίς αποζημίωση: 20% της λιανικής τιμής του φαρμακείου χωρίς ΦΠΑ

-

5% (γενικό ποσοστό 19%)

Ισπανία

7.6% περιθώριο για φάρμακα τα οποία στοιχίζουν < € 89.62. Σταθερό ποσό των € 7.37 για φάρμακα που ξεπερνούν τα € 89.62

27.9% για φάρμακα τα οποία στοιχίζουν < € 89.62. Σταθερό ποσό των € 37.53 για φάρμακα που ξεπερνούν τα € 89.62

-

4% (γενικό ποσοστό 16%)

Σουηδία

Ελεύθερο. Τις τιμολόγησεις τις διαπραγματεύονται με τηνApoteket (μονοπώλιο διανομής) οι εταιρείες. Εκτιμάται ότι μέσος όρος κέρδους είναι 2.7%

για συνταγογραφούμενα: Προοδευτικά φθίνουσα γραμμική τιμολόγηση με όριο τις SEK 167 (€ 18). Τις τιμές των ΟΤC τις ορίζει η Apoteket

-

0% για συνταγογραφούμενα, 25% για OTC (γενικό ποσοστό 25%)

Source: OECD, Pharmaceutical Pricing Policies in a Global Market, Paris 2008, pp. 46-49

52

/ Μάρτιος 2012

κριτική, ότι δηλαδή η δικιά τους αβλεψία και απραξία είναι ο κύριος λόγος της αύξησης των δαπανών. Αν από αυτό το ποσό αφαιρέσουμε τον ΦΠΑ που εισπράττει το κράτος (8,2% επί της λιανικής τιμής), τότε τα ταμεία ζημιώθηκαν με 6,215 δις. Τα χρήματα αυτά τα καρπώθηκαν: Οι φαρμακευτικές εταιρείες: το 62,7%, άρα 3,9 δις Οι φαρμακέμποροι:

το 5,3%, άρα 329 εκατ.

Οι φαρμακοποιοί:

το 23,8% άρα 1,48 δις

Αν υπολογίσουμε ότι το κράτος επίσης εισέπραξε και την άμεση φορολογία αυτών των επιπλέον χρημάτων (με φορολογικούς συντελεστές 20-25%) και άλλους φόρους από το αυξημένο promotional budget των εταιρειών, τότε το συνολικό ποσό μειώνεται περίπου κατά 1,5 δις και κατά συνέπεια η επιπλέον δαπάνη ανήλθε σε 4,7 δις. Αν όμως υπολογίσουμε και το κόστος της οικονομικής επιβάρυνσης που επέβαλε το κράτος στους προμηθευτές του επειδή δεν πλήρωνε έγκαιρα, τότε έχουμε μια διαφορετική εικόνα. Οι φαρμακευτικές εταιρείες, λόγω της καθυστέρησης των πληρωμών των νοσοκομειακών πωλήσεων - σύνολο 6 δις - αναγκάζονταν σε τραπεζικό (ή ενδο-εταιρικό) δανεισμό με επιτόκια 3-4%, που κανονικά θα έπρεπε να επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Υπολογίζεται ότι, λόγω αυτής της στρέβλωσης, οι εταιρείες χρηματοδότησαν τον κρατικό προϋπολογισμό όλη αυτήν την περίοδο με 1,2 δις. Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται και η χορήγηση των άτοκων ομολόγων που χορηγήθηκαν για εξόφληση των νοσοκομειακών χρεών. Αν βέβαια υπολογίσουμε και τις ζημιές των εταιρειών από το «κούρεμα» αυτών των ομολόγων - αξίας 3 δις - κατά περίπου 75%, τότε οι φαρμακευτικές εταιρείες επιστρέφουν στο κράτος άλλα 2,25 δις. Δεν υπολογίζονται οι «επιστροφές» των φαρμακοποιών από την καθυστέρηση των πληρωμών τους από τα ταμεία. Συμπέρασμα: Στη διάρκεια της εξαετίας, της υπερβολικής φαρμακευτικής δαπάνης - με τεράστιες ευθύνες της Πολιτείας - η συνολική επιβάρυνση του κράτους ανήλθε σε 1,25 δις. Οι φαρμακευτικές εταιρείες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επέστρεψαν στο κράτος πολύ περισσότερα από ό,τι εισέπραξαν την εξαετία: εισέπραξαν 3,9 δις και επέστρεψαν 4,45 δις.

Οι φαρμακευτικές δαπάνες σήμερα Για το έτος 2012 ορίσθηκε ότι οι δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες δεν θα ξεπεράσουν τα 2,88 δις. Το ποσό αυτό, συγκρινόμενο με τις άλλες χώρες της Ευρώπης, είτε είναι στο μέσο όρο συγκρινόμενο με το ΑΕΠ είτε είναι πολύ χαμηλότερο, αν το συγκρίνουμε με την κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη.

• Είναι μύθος να ισχυριζόμαστε ότι οι δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες θα πρέπει να κατέβουν στο 1% του ΑΕΠ, διότι αυτό είναι το άριστο ποσοστό το οποίο έχουν και οι άλλες χώρες. Καμία ανεπτυγμένη χώρα δεν ξοδεύει για φάρμακα μόνο το 1% του ΑΕΠ. Όλες ξοδεύουν πολύ περισσότερα. Ακόμη και στην Πορτογαλία, που της έχει επιβληθεί το Μνημόνιο, ο στόχος της για το 2012 είναι οι δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες να μην ξεπεράσουν το 1,25% του ΑΕΠ.

• Είναι μύθος να ισχυριζόμαστε ότι οι δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες στην Ελλάδα είναι π.χ. διπλάσιες του Βελγίου ή ότι ξοδεύουμε όσα ξοδεύει και η Ισπανία με τετραπλάσιο πληθυσμό. Ακόμη και τη χρονιά της μεγάλης δαπάνης, το 2009, αυτό δεν συνέβαινε, πόσο μάλλον σήμερα. Το Βέλγιο το 2009 (σε ex-factory τιμές) είχε 4,320 δις φαρμακευτικές δαπάνες - εκ των οποίων τα 3,406 δις ήταν δημόσια δαπάνη - η Ισπανία είχε 14,744 δις - εκ των οποίων τα 12,028 δις ήταν δημόσια δαπάνη - και η Ελλάδα την ίδια χρονιά της μεγάλης σπατάλης είχε 5,850 δις - με δημόσια δαπάνη 5,09 δις - με όλες τις στρεβλώσεις και τις επιβαρύνσεις που οι άλλες χώρες δεν είχαν και αναφέρονται παραπάνω. (Efpia, The pharmaceutical industry in figures, 2011). Το 2010 (σε χονδρικές τιμές) η Ελλάδα μείωσε σε 3,745 δις, ενώ το Βέλγιο

Ο

ι τιμές των φαρμάκων που προστατεύονται από πατέντα διατηρούνταν υψηλές - η νομοθεσία καταστρατηγούνταν - ενώ οι τιμές των generics και των off patent φαρμάκων ήταν επίσης πάρα πολύ υψηλές

Πίνακας 2 Εξέλιξη Δημόσιας Φαρμακευτικής Δαπάνης 2004–2009 Ετος € (δις) € (δις) (Πραγματικές) (3% αύξηση) 2004 2,43 2,43 2005 2,70 2,50 2006 3,51 2,58 2007 4,04 2,65 2008 4,53 2,73 2009 5,09 2,81 Σύνολο 22,47 15,7 Σημείωση: Αναφέρεται ότι οι φαρμακευτικές δαπάνες του 2009 ανήλθαν σε 5,5 δις, αλλά δίχως στοιχεία

53

AΡΘΡΟ

Πίνακας 3

Austria Belgium Bulgaria Croatia Denmark Finland France Germany Greece Iceland Ireland Italy Lithuania Netherlands Norway Poland Portugal Romania Slovakia Slovenia Spain Sweden Switzerland UK

19,2

11,3 12,1

46

12

45

18,1

Ο

31,1

16 18,1

12,1

27,8 27

11 14,6 19,9

9,2 0

58

27,9

7,1

10

15

35

48

33

20

Source: EFPIA – The pharmaceutical Industry in figures 2011

30

40 50

Μια τολμηρή πρόταση

Αν πραγματικά η Πολιτεία πιστεύει ότι οι γιατροί υπερσυνταγογραφούν και προβαίνουν σε αντικαταστάσεις, αντί να τους κατηγορεί όλους και να τους έχει απέναντι, γιατί δεν τους κάνει την εξής πρόταση (διότι τα διοικητικά μέτρα και οι απειλές μικρό αποτέλεσμα φέρνουν και μόνο με την πλήρη συνεργασία - όχι με τη συναίνεση - των γιατρών βελτιώνεται η ποιότητα των υπηρεσιών με ταυτόχρονη μείωση των δαπανών): Η Πολιτεία έχει αποφασίσει να ξοδέψει 2,88 δις για φάρμακα και όχι παραπάνω. Αν εσείς οι γιατροί μειώσετε τη φαρμακευτική δαπάνη κατά 300 εκατ., η πολιτεία θα σας μοιράσει τα 200 εκατ. Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί του ΕΟΠΥ, αν είναι 20.000, θα πάρουν bonus 10.000 ευρώ ο καθένας, δηλαδή θα διπλασιάσουν σχεδόν τις αμοιβές τους. Η Πολιτεία θα έχει κέρδος 100 εκατ. και επιπλέον 60 εκατ. από τη φορολογία τους (30%), σύνολο 160 εκατ. Γιατί δεν τολμά;

54

είχε 3,148 δις και η Ισπανία 11,032 (IMS Executive Market report, 2010).

• Είναι μύθος να ισχυριζόμαστε ότι στις άλλες χώρες τα generics (generics είναι τα φάρμακα με την ίδια ουσία με το πρωτότυπο που έχασε την πατέντα και προωθούνται από εταιρείες εκτός της μητρικής, που κατείχε δηλαδή το πρωτότυπο) έχουν μερίδιο αγοράς σε αξίες πάνω από 50% και φθάνουν στο 80%. Η αλήθεια είναι ότι σε καμία ανεπτυγμένη χώρα τα generics δεν κατέχουν μερίδιο αγοράς σε αξίες πάνω από 34% (Αγγλία και Γερμανία), όπου όμως τα out of patent έχουν πολύ μικρότερο ποσοστό αγοράς από ό,τι έχουν στην Ελλάδα. (Πίνακας 3) Κατά συνέπεια ακόμη και στην κατηγορία αυτή (generics + out of patent) η Ελλάδα έχει καλύτερο ποσοστό, ίσως το καλύτερο στην Ευρώπη.

• Είναι μύθος ότι οι υψηλές φαρμακευτικές δαπάνες οφείλονται κυρίως στην υπερσυνταγογράφηση των γιατρών και στην αντικατάσταση. (υπάρχει τουλάχιστον όσο περίπου γίνεται και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες). Αποδεικνύεται ότι μόνο από τις μειώσεις των τιμών και των ποσοστών κέρδους οι φαρμακευτικές δαπάνες θα φθάσουν το 2012 στα 2,880 δις, δίχως να μειωθεί ο όγκος των φαρμάκων. Αν βέβαια η Πολιτεία ήταν πιο τολμηρή σε αυτό το θέμα - ακολουθώντας τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη - οι φαρμακευτικές δαπάνες δεν θα ξεπερνούσαν τα 2,880 δις. Ο στόχος των 2,880 δις για τις δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες θα μπορούσε να επιτευχθεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις: Να ισχύσει για ένα έτος, διότι σήμερα ήδη χάσαμε 3 μήνες και δεν πάρθηκαν τα μέτρα που ψηφίστηκαν. Να εξαιρεθούν – όπως γίνεται σε όλες τις

/ Μάρτιος 2012

ι φαρμακευτικές εταιρείες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επέστρεψαν στο κράτος πολύ περισσότερα από ό,τι εισέπραξαν την εξαετία: εισέπραξαν 3,9 δις και επέστρεψαν 4,45 δις

χώρες - τα νοσοκομειακά φάρμακα που είτε πωλούνται από ΙΧ φαρμακεία, ενώ είναι νοσοκομειακά είτε χρησιμοποιούνται από τις μικρές ιδιωτικές κλινικές που δεν έχουν νοσοκομειακό φαρμακείο για τη νοσηλεία των αρρώστων τους. Να αναλάβει η Πολιτεία τις ευθύνες της: αν θέλει να συνεχίσει τη γενναιόδωρη φαρμακευτική πολιτική - δικαίωμα της - είτε προς τους ασθενείς, μην αυξάνοντας τη συμμετοχή τους, είτε προς τη βιομηχανία, μη μειώνοντας τις τιμές των out of patent φαρμάκων, ώστε να εξισωθούν με τα generics (άμεσο κέρδος τουλάχιστον 200 εκ), είτε προς τους φαρμακοποιούς, διατηρώντας τα υψηλά ποσοστά κέρδους τους (η σύγκριση μπορεί να γίνει από τον πίνακα 2), τότε δεν μπορεί να επιμένει στο στόχο των 2,880 δις και δεν έχει το «ηθικό» δικαίωμα να ζητά επιπλέον επιστροφές (claw-back) μόνο από τις φαρμακευτικές εταιρείες - και ιδιαίτερα από όλες τις εταιρείες - γιατί όλες δεν επωφελούνται. Επίσης κανένας δεν λαμβάνει υπόψη του τις συνθήκες που διαμορφώνονται στη χώρα σήμερα, ώστε να προσαρμόσει ανάλογα και τις δαπάνες υγείας, αλλά και τη φαρμακευτική πολιτική, ιδιαίτερα όταν συγκρινόμαστε με χώρες που δεν έχουν τα δικά μας προβλήματα. Είναι γνωστό από έρευνες (J Pfeffer “could we manage not to damage people’s health”, Harvard Business Review, Nov 2011) ότι η απομάκρυνση από την εργασία αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιοαγγειακά συμβάματα κατά 44% σε μια περίοδο 4 χρόνων, ότι το stress λόγω οικονομικής αβεβαιότητος αυξάνει τη νοσηρότητα (ψυχική και σωματική) και τις αυτοκτονίες.•••

55

Ρεπορταζ

• Περίπου 1.500-2.000 διαβητικοί υποβάλλονται σε ακρωτηριασμό • 40.000 Έλληνες διαβητικοί διατρέχουν κίνδυνο ακρωτηριασμού • Το 2025 θα υπάρχουν 333 εκατ. διαβητικοί σε παγκόσμιο επίπεδο

Τεράστιο κόστος έχει το "διαβητικό πόδι" του Αιμίλιου Νεγκή

Σ

την Ελλάδα, κάθε χρόνο, εκτιμάται ότι περίπου 1.500-2.000 διαβητικοί υποβάλλονται σε ακρωτηριασμό και, συνολικά, περίπου 40.000 Έλληνες διαβητικοί διατρέχουν κίνδυνο ακρωτηριασμού σε ετήσια βάση! Εξίσου συγκλονιστικά είναι τα δεδομένα σε παγκόσμιο επίπεδο. Κάθε 30 δευτερόλεπτα, κάπου στον κόσμο, ένα πόδι ακρωτηριάζεται λόγω διαβήτη! Από τα 200 εκατομμύρια ατόμων με διαβήτη σε ολόκληρο τον κόσμο, το 5% έχουν έλκη στα πόδια! Οι αριθμοί αυτοί αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα, καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προβλέπει αύξηση του αριθμού των διαβητικών έως και 70% μέσα στην επόμενη εικοσαετία. Υπολογίζεται ότι το 2025 θα υπάρχουν 333 εκατ. διαβητικοί σε παγκόσμιο επίπεδο, αριθμός που το 2003 ήταν 194 εκατ. Επίσης, έως τότε θα έχει διπλασιαστεί και ο αριθμός των ακρωτηριασμών σε όλο τον κόσμο.

56

Όσο και αν ακούγεται απίστευτο, το "διαβητικό πόδι" αποτελεί την κύρια αιτία εισαγωγής σε νοσοκομείο ασθενών με διαβήτη Όσο και αν ακούγεται απίστευτο, το «διαβητικό πόδι» αποτελεί την κύρια αιτία εισαγωγής σε νοσοκομείο ασθενών με διαβήτη. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι το 20% των διαβητικών θα μπουν σε νοσοκομείο μια φορά στη ζωή τους λόγω προβλημάτων με το διαβητικό πόδι και κάθε χρόνο, περίπου το 2-6% των διαβητικών εμφανίζουν διαβητική γάγγραινα. Τα υφιστάμενα στοιχεία δείχνουν ότι καταγράφεται τεράστιο οικονομικό κόστος για τη θεραπεία του έλκους, αλλά και για τον ακρωτηριασμό του άκρου. Έτσι το κόστος για τη φροντίδα του έλκους είχε υπολογισθεί σε 4.595 δολάρια ανά επεισόδιο έλκους και περίπου 28.000 δολ. για τα 2 χρόνια μετά τη διάγνωση (45.301 δολ. σε τιμές του 2008). Μία αναφορά εκτιμά επιπολασμό 800.000 ελκών στις ΗΠΑ, με κόστος 5.457 δολ. ανά ασθενή ανά έτος με συνολικό ετήσιο εθνικό κόστος 5 δισ. δολ. Αν συνυπολογισθεί το κόστος για τη φροντίδα των ελκών

/ Μάρτιος 2012

57

Ρεπορταζ

που προηγούνται του ακρωτηριασμού, το συνολικό κόστος για το διαβητικό πόδι στις Η.Π.Α. προσεγγίζει ή υπερβαίνει τα 6 δισ. δολ. ετησίως. Στην Ευρώπη, από οικονομικά στοιχεία παλαιότερων ετών για τις οικονομικές συνέπειες αντιμετώπισης του διαβητικού ποδιού προκύπτει ότι: To άμεσο κόστος για τη θεραπεία ατόμων με έλκος στο πόδι υπολογίζεται σε 14.000-15.000 ευρώ ετησίως. Στρατηγικές που σκοπεύουν στη μείωση των ακρωτηριασμών μπορούν να μειώσουν το κόστος κατά 1.000.000 ευρώ κατ’ έτος/10.000 διαβητικούς ασθενείς. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το συνολικό ετήσιο κόστος για το «διαβητικό πόδι» υπολογίζεται σε 252.000.000 λίρες. Στο άμε-

σο κόστος της θεραπείας θα πρέπει να προστεθεί και το έμμεσο από την απώλεια της παραγωγικότητας και την απώλεια της ποιότητας της ζωής. Πέραν όμως από την οικονομική διάσταση, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, ενώ η απώλεια ενός σκέλους αποτελεί ένα μεγάλο συναισθηματικό φορτίο για τον ασθενή και την οικογένεια και υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής, η θνητότητα που σχετίζεται με τον ακρωτηριασμό συχνά δεν γίνεται αντιληπτή. Πρέπει να τονιστεί ότι η θνητότητα είναι περίπου 10% για την περίοδο του ακρωτηριασμού, 30% μέσα στον πρώτο χρόνο και φτάνει το 70% μέσα στην πενταετία. Επομένως, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ο μείζων ακρωτηριασμός οδηγεί ακόμη και σε απώλεια ζωής.

Ποια είναι τα αίτια Κύριες αιτίες για τη δημιουργία έλκους στα πόδια είναι δύο σοβαρές επιπλοκές τους διαβήτη, η νευροπάθεια και η περιφερική αρτηριοπάθεια. Η νευροπάθεια (η βλάβη δηλαδή των νεύρων εξαιτίας του διαβήτη) παρουσιάζεται στο 30% των διαβητικών αρρώστων, οι οποίοι στην Ελλάδα ανέρχονται σε 250 – 300.000 άτομα. Διαβητική νευροπάθεια. Οι πιο συνηθισμένες ενδείξεις της διαβητικής νευροπάθειας είναι το μούδιασμα και η απώλεια της αίσθησης της αφής στα πόδια. Η νευροπάθεια μπορεί ορισμένες φορές να προκαλέσει σοβαρό πόνο, αλλά συνήθως δεν γίνεται αντιληπτή.

58

Αυτό έχει ως απόρροια οι τραυματισμοί του δέρματος να μη γίνονται αισθητοί, να μην αναγνωρίζονται και να μην τους φροντίζει κανείς με τον τρόπο που θα έπρεπε. Όταν όμως το δέρμα έχει ρωγμές, διάφορα μικρόβια μπορούν να μολύνουν το πόδι και να προκληθούν λοιμώξεις. Και οι λοιμώξεις σε αυτές τις πληγές μπορεί να καταλήξουν σε ακρωτηριασμό. Η κατάσταση περιπλέκεται περισσότερο αν υπάρχει μειωμένη αιμάτωση στα κάτω άκρα από τα αποφραγμένα αγγεία, δηλαδή αποφρακτική αρτηριοπάθεια. Η συνέπεια της συνύπαρξης των δύο παραπάνω κατα-

/ Μάρτιος 2012

στάσεων είναι τα έλκη και η γάγγραινα στα κάτω άκρα με τελική κατάληξη επίσης τον ακρωτηριασμό. Περιφερική αρτηριοπάθεια. Προκαλείται κατεξοχήν από το διαβήτη και το κάπνισμα, προκαλώντας ελάττωση της ροής του αίματος στα αγγεία των ποδιών. Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι η διαλείπουσα χωλότητα. Η διαλείπουσα χωλότητα είναι ο πολύ έντονος πόνος πίσω στις γάμπες των ποδιών μετά από περπάτημα ακόμα και μικρής απόστασης, που αναγκάζει τον ασθενή να σταματήσει και να ξεκουραστεί, για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρι να

εξασθενήσει ο πόνος και να ξαναρχίσει το περπάτημα. Η σωστή ρύθμιση του διαβήτη, η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος της υπερλιπιδαιμιας και της υπέρτασης, η καταπολέμηση της παχυσαρκίας και η άσκηση είναι μερικοί από τους βασικούς κανόνες έλεγχου της εξέλιξης της περιφερικής αρτηριοπάθειας. Όταν όμως οι βλάβες των αρτηριών είναι σοβαρές και δεν ανταποκρίνονται στα συντηρητικά μέτρα θεραπείας και η νόσος εξελίσσεται ταχύτατα με σοβαρό κίνδυνο, τότε η χειρουργική θεραπεία είναι επιβεβλημένη προκειμένου να αποφευχθεί ένας ακρωτηριασμός.

Υπάρχει λύση στο πρόβλημα Και όμως, υπάρχει ελπίδα! Σύμφωνα με μελέτες, ένα σύστημα υγείας μπορεί να πετύχει μείωση των ακρωτηριασμών έως και 85% με την εφαρμογή των παρακάτω τριών μέτρων: 1. Ιατρικής διάγνωσης και παρέμβασης 2. Χορήγησης θεραπευτικών υποδημάτων και κατάλληλης υπόδησης 3. Εκπαίδευσης του ασθενή Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα επιτεύγματα κάποιων χωρών ή κέντρων στη μείωση των περιπτώσεων ακρωτηριασμού του διαβητικού ποδιού κατά τα τελευταία χρόνια: Στην Ολλανδία είχαμε μεγάλη βελτίωση των στατιστικών στοιχείων μεταξύ του 1991 και του 2000. Καταγράφηκε μια μείωση των ακρωτηριασμών κατά 36% στους άνδρες και 38% στις γυναίκες, καθώς και της μέσης διάρκειας νοσηλείας. Το εντυπωσιακό αυτό επίτευγμα αποδόθηκε στην μονικής ομάδας φροντίδας του διαβητικού παρουσία ποδοθεραπευτών στα νοσοκο- ποδιού στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο. μεία (διπλασιάσθηκαν από το 1995 έως Εφαρμογή προγράμματος προληπτικής το 2000), στη δημιουργία διεπιστημονικών φροντίδας του ποδιού σε Αφροαμερικακλινικών ποδιού στα νοσοκομεία (από 16% νούς χαμηλού εισοδήματος στην Πολιτεία το 1995 στο 40% το 2000) και στην πιο με- της Λουιζιάνα είχε εντυπωσιακά αποτελέγάλη συμβολή της αγγειοχειρουργικής. σματα. Σε αυτό το πρόγραμμα δινόταν έμ Εντυπωσιακή μείωση των ακρωτηριασμών φαση στην πρόληψη των τραυματισμών του στο διάστημα μιας πενταετίας αναφέρε- ποδιού και την αντιμετώπιση πρώιμων βλαται και από τη Βρετανία (1995-2000) στην βών των ποδιών, καθώς και στη βελτίωση περιοχή South-Tees. Ενώ ο σχετικός κίν- της πρόσβασης των ασθενών στις ειδικές δυνος ενός διαβητικού για ακρωτηριασμό ομάδες φροντίδας του ποδιού. ήταν 46 φορές μεγαλύτερος από εκείνον Στη Δανία, η δημιουργία διεπιστημονικής ενός μη διαβητικού, στο τέλος της πεντα- ομάδας φροντίδας του ποδιού και ο επταετίας ήταν μόλις 7,7 φορές μεγαλύτερος. πλασιασμός των επεμβάσεων επαναιμάΚαι εδώ η παρουσία ειδικά εντεταλμένης τωσης είχαν ως αποτέλεσμα την εντυπωομάδας φροντίδας του διαβητικού ποδιού, σιακή, κατά 75%, μείωση των μειζόνων η παρουσία ποδοθεραπευτή στην κοινότη- ακρωτηριασμών κατά το διάστημα 1981τα και η βοήθεια της αγγειοχειρουργικής 1995. Η επίπτωση μειώθηκε από 27,2 σε αναφέρονται ως βασικές αιτίες της θετι- 6,9/-100.000 πληθυσμού. κής μεταβολής των στατιστικών δεδομένων. Στη Σουηδία σε έναν συγκεκριμένο πληθυ Σε πενταετή προοπτική μελέτη που έγινε σμό, που αυξήθηκε βαθμιαία από 199.000 στο Βασιλικό Νοσοκομείο του Εδιμβούρ- σε 234.000, όλοι οι ακρωτηριασμοί κάτω γου, παρατηρήθηκε θετική επίδραση στην άκρου, από το δάκτυλο μέχρι το ισχίο, που επιβίωση πασχόντων από διαβητικό έλκος σχετίζονταν με το διαβήτη καταγράφηκαν σε εκείνους που ελάμβαναν επιθετική α- από τον Ιανουάριο του 1981 έως το Δεγωγή αντιμετώπισης καρδιαγγειακών πα- κέμβριο του 2001, με τη χρησιμοποίηση ραγόντων κινδύνου, συγκριτικά με την ο- αρκετών πηγών δεδομένων. Στα αποτελέμάδα ελέγχου. Η συνολική θνητότητα κατά σματα καταγράφηκε ελάττωση των μειζότην πενταετία μειώθηκε από 48% στην 1η νων ακρωτηριασμών κατά 57% (από 16 ομάδα, σε 26,8% στη 2η ομάδα. Οι συγ- σε 6,8 ανά 100.000 κατοίκους). γραφείς αναφέρουν ότι, μετά από τελική Η πιο σημαντική μείωση επιτεύχθηκε σε παρέμβαση στη φαρμακευτική αγωγή, η ασθενείς άνω των 80 ετών. Η μείωση στην 2η ομάδα ελάμβανε σε σημαντικά μεγα- επίπτωση παρατηρήθηκε κατά τo χρονιλύτερο ποσοστό αντιαιμοπεταλιακή αγω- κό διάστημα όπου η αναλογία των ασθεγή και υπολιπιδαιμική θεραπεία με στατί- νών με πρόσβαση σε διεπιστημονική ονες. Εντυπωσιακά αποτελέσματα ως προς μάδα φροντίδας του ποδιού πριν από τον τη μείωση των ακρωτηριασμών αναφέρουν ακρωτηριασμό τετραπλασιάστηκε και η με προκαταρκτική εξέταση από την Ταϊλάν- αναλογία εκείνων που υπέστησαν αγγειδη ερευνητές μετά τη δημιουργία διεπιστη- οχειρουργική επέμβαση τριπλασιάστηκε.

Σ

τρατηγικές που σκοπεύουν στη μείωση των ακρωτηριασμών μπορούν να μειώσουν το κόστος κατά 1.000.000 ευρώ κατ’ έτος/10.000 διαβητικούς ασθενείς

59

Ρεπορταζ

Χρειαζόμαστε περισσότερα ιατρεία

Ιατρεία «διαβητικού ποδιού» στο ΕΣΥ

Γ.Ν.Α. Λαϊκό Γ.Ν.Α. Ευαγγελισμός Γ.Ν.Α. «Γεώργιος Γεννηματάς» (Γενικό Κρατικό Αθηνών) Νοσοκομείο «Α. Φλέμιγκ» Πολυκλινική Αθηνών Νοσοκομείο Α. Συγγρός Γ.Ν.Α. Αττικό, Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ Αθηνών Γ.Ν.Π. Τζάνειο Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου» Γ.Ν. Θήβας Γ.Ν. Χαλκίδας Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο» Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης Γ.Ν. Λάρισας

60

Το 2006, ιδρύθηκε στην Ελλάδα η «Εταιρεία Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού» (ΕΜΕΔΙΠ- www.emedip.gr). Σκοπός της είναι η ανάπτυξη δραστηριοτήτων για την προαγωγή των επιστημονικών γνώσεων, των θεραπευτικών εξελίξεων και των μεθόδων που αφορούν τις ασθένειες του «διαβητικού ποδιού» στη χώρα μας. Σήμερα, στην Ελλάδα υπάρχουν ειδικά ιατρεία αντιμετώπισης διαβητικού ποδιού. Ωστόσο, δεν επαρκούν για να καλύψουν όλες τις ανάγκες. Τα ιατρεία αυτά είναι απαραίτητα κατ’ αρχήν σε όλα τα μεγάλα περιφερειακά και νομαρχιακά νοσοκομεία, ενώ η ίδρυση και λειτουργία τους σε μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας θα μπορούσε να αποτελέσει έναν δεύτερο στόχο για τη χώρα μας. Η διεθνής εμπειρία κατέδειξε ότι η λειτουργία τέτοιων ιατρείων προλαμβάνει και μειώνει μέχρι και 50% τους ακρωτηριασμούς στα άτομα με διαβήτη. Είναι σημαντικό ότι η μείωση των ακρωτηριασμών παρατηρήθηκε σε κράτη τα οποία είναι λιγότερο προηγμένα οικονομικά και υγειονομικά από την Ελλάδα. Στα ιατρεία αυτά πρέπει να απευθύνονται τα άτομα με διαβήτη με σκοπό: 1. Την πρόληψη προβλημάτων των κάτω άκρων.

2. Την εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών τους.

3. Την εξειδικευμένη αντιμετώπιση, αν αυτό χρειαστεί. Η οργάνωση των ιατρείων αυτών σύμφωνα με τις συστάσεις της Διεθνούς Συνεργαζόμενης Ομάδας για το «διαβητικό πόδι»

/ Μάρτιος 2012

πρέπει να είναι ως εξής: • Ιατρείο Διαβητικού Ποδιού Επιπέδου 1: Το ιατρείο αυτό στελεχώνεται από έναν παθολόγο ή γενικό ιατρό και μια νοσηλεύτρια ή έναν ποδολόγο - ποδοθεραπευτή.

• Ιατρείο Διαβητικού Ποδιού Επιπέδου 2: Το ιατρείο αυτό στελεχώνεται από έναν παθολόγο με εξειδίκευση στο διαβήτη, έναν χειρουργό (γενικό χειρουργό ή αγγειοχειρουργό ή ορθοπεδικό), μια νοσηλεύτρια και έναν ποδολόγο - ποδοθεραπευτή.

• Ιατρείο Διαβητικού Ποδιού Επιπέδου 3: Εξειδικευμένο ιατρείο διαβητικού ποδιού. Τα εξειδικευμένα ιατρεία στελεχώνονται από έναν παθολόγο με εξειδίκευση στο διαβήτη, έναν αγγειοχειρουργό, έναν χειρουργό γενικής χειρουργικής, έναν ορθοπεδικό, έναν παθολόγο - λοιμωξιολόγο, μια νοσηλεύτρια, έναν ποδολόγο-ποδοθεραπευτή και έναν ορθωτιστή (δηλαδή επιστημόνων υγείας που είναι εξειδικευμένοι στην κατασκευή ειδικών υποδημάτων και πελμάτων). Στα εξειδικευμένα κέντρα μπορεί να γίνεται εκπαίδευση γιατρών, νοσηλευτών και ποδολόγων - ποδοθεραπευτών που θα στελεχώσουν μελλοντικά ιατρεία διαβητικού ποδιού. Τα ιατρεία "διαβητικού ποδιού" των νοσοκομείων των μεγάλων πόλεων δημιουργήθηκαν από γιατρούς με ειδική εκπαίδευση σε κέντρα του εξωτερικού και τα ιατρεία άλλων μικρότερων πόλεων από γιατρούς με εξειδίκευση σε μεγάλα νοσοκομεία της Ελλάδας όπου λειτουργούν τέτοια ιατρεία. Επομένως, στη χώρα μας υπάρχει η δυνατότητα για εκπαίδευση γιατρών και νοσηλευτών για τη δημιουργία ιατρείων «διαβητικού ποδιού». Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι σε κανένα από αυτά τα ιατρεία δεν υπάρχει επίσημα ποδολόγος - ποδοθεραπευτής, ούτε ορθωτιστής, επειδή το επάγγελμα αυτό δεν έχει αναγνωριστεί από το ελληνικό κράτος και δεν προβλέπονται θέσεις για αυτό στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Στην Ελλάδα υπάρχουν αυτή τη στιγμή ελάχιστοι ποδολόγοι - ποδοθεραπευτές που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα και οι οποίοι είναι απόφοιτοι σχολών του εξωτερικού. Έτσι, αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τη χώρα μας η δημιουργία Σχολής επιπέδου ΤΕΙ Ποδολόγων-Ποδοθεραπευτών και Ορθωτιστών για τη στελέχωση των ιατρείων «διαβητικού ποδιού». ••• Πηγές: • «Εταιρεία Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού» (ΕΜΕΔΙΠ- www.emedip.gr).

• Άρθρο Β. Λιμενόπουλου, Ελληνικά Διαβητολογικά Χρονικά τεύχος 24, 2011

caution! wet f loor* *σας βοηθούµε ώστε οι επενδύσεις σας να «προχωρήσουν»

µε ασφάλεια!

Το περιοδικό ΧΡΗΜΑ, εδώ και 20 χρόνια, προσφέρει ενηµέρωση σε βάθος. Μια έµπειρη συντακτική οµάδα ερευνά, µελετά και ανταλλάσσει απόψεις πριν η πληροφορία φτάσει στις σελίδες του περιοδικού, ώστε να έχετε την πιο έγκυρη ενηµέρωση για κάθε λεπτοµέρεια της δύσκολης σηµερινής οικονοµικής πραγµατικότητας. Με αυτό τον τρόπο, νιώθετε και είστε ασφαλείς σε κάθε επενδυτικό σας βήµα! Τώρα, το ΧΡΗΜΑ κυκλοφορεί και ψηφιακά µε e-mail. Ξεφυλλίστε και διαβάστε το σύνολο της ύλης από την οθόνη του υπολογιστή σας! Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης µε λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), Hyperlinks, ψηφιακές σηµειώσεις...κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΧΡΗΜΑ

ΤΟ ΕΓΚΥΡΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ & ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ∼ www.hrima.gr ∼ 210 998 4950

61

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• «Χάσιμο» χρόνου θεωρούν οι ασθενείς την υποβολή παραπόνων • Η συνολική αναλογία των παραπόνων ήταν μόλις 0,1 παράπονα ανά 1.000 ασθενείς

ΝΟΣΟkΟΜΕΙΑ

Τα παράπονά σας στον… κάλαθο των αχρήστων

του Αιμίλιου Νεγκή

Η συνολική αναλογία των παραπόνων στα τρία υπό μελέτη νοσοκομεία ήταν μόλις 0,1 παράπονα ανά 1.000 ασθενείς, όταν σε αντίστοιχες έρευνες στη διεθνή βιβλιογραφία ο αριθμός αυτός κυμαίνεται από 1,42 μέχρι 5 παράπονα ανά 1.000 ασθενείς

Λ

ίγο πολύ, όλοι αναμέναμε ότι οι υπηρεσίες παραπόνων των ασθενών στα νοσοκομεία δεν θα λειτουργούσαν ορθολογικά. Πλέον τεκμηριώνεται και επιστημονικά ότι λειτουργούν «για τα μάτια του κόσμου» χάρη σε μια πρωτότυπη έρευνα που έγινε σε τρία μεγάλα νοσοκομεία των Αθηνών.

Το κύριο συμπέρασμα της έρευνας; Το σύστημα διαχείρισης των παραπόνων είναι αναποτελεσματικό, αφού δεν συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργίας του νοσοκομείου αλλά, μάλλον, στην «ωραιοποίηση» των «κακώς κειμένων». Επιτείνει τη δυσαρέσκεια των πολιτών, οι οποίοι απογοητευμένοι από το ευρύτερο δημόσιο σύστημα και το κράτος απαξιούν ακόμα και να εκφράσουν το παράπονό τους, γιατί απλώς το θε-

62

ωρούν χάσιμο χρόνου. Η έρευνα παρουσιάστηκε στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τη Διοίκηση, τα Οικονομικά και τις Υπηρεσίες Υγείας, αποσπώντας μάλιστα το πρώτο βραβείο καλύτερης αναρτημένης ανακοίνωσης. Εκπονήθηκε στο πλαίσιο μιας διπλωματικής εργασίας στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών «Διοίκηση Μονάδων Υγείας» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου από

/ Μάρτιος 2012

63

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο

ι άτυπες (πρόσθετες) πληρωμές (φακελάκια) των γιατρών, που ενώ σύμφωνα με έρευνες ζητούνται και καταβάλλονται σε υψηλά ποσοστά από τους ασθενείς, όλως περιέργως, δεν ανευρέθηκαν ανάμεσα στις αιτίες υποβολής των παραπόνων

την κα Π. Μινάκη υπό την επίβλεψη του καθηγητή κ. Μ. Θεοδώρου. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, «γενικά τα παράπονα στο χώρο των νοσοκομείων αποτελούν μια πολύτιμη πηγή πληροφόρησης σχετικά με τις ανάγκες των χρηστών υπηρεσιών υγείας, το βαθμό ικανοποίησής τους και το αντιλαμβανόμενο επίπεδο ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Συνήθως είναι απόρροια της δυσαρέσκειας των χρηστών, όταν οι εμπειρίες που βιώνουν κατά την παροχή των υπηρεσιών δεν ταυτίζονται με τις προσδοκίες που είχαν αναπτύξει γύρω από αυτές. Υπό αυτή την έννοια, τόσο οι διοικήσεις όσο και οι εργαζόμενοι των νοσοκομείων θα ήταν φρόνιμο να αντιμετωπίζουν τα παράπονα ως ευκαιρίες για βελτίωση και όχι ως απειλές που πρέπει να εξαλείψουν με επιθετικές στρατηγικές υπεράσπισης του έργου τους και συγκάλυψης των στρεβλώσεων που είναι δεδομένο ότι υπάρχουν». Οι ερευνητές συνέλεξαν τις επιστολές παραπόνων με τις απαντήσεις τους, όπου αυτές υπήρξαν, που υποβλήθηκαν το χρονικό διάστημα 2008-2010. Ακόμη έλαβαν ημιδομημένες συνεντεύξεις από μέλη της «Τριμελούς Επιτροπής Προάσπισης Δικαιωμάτων του Πολίτη» κάθε νοσοκομείου (άρθρο 1 § 4, Ν. 2519/1997). Να σημειωθεί ότι με το άρθρο 9 του Ν. 3868/2010 «ο Μανωλιός έβαλε τα ρούχα του αλλιώς», καθώς άλλαξε η σύνθεση της Τριμελούς Επιτροπής Προάσπισης Δικαιωμάτων του Πολίτη, που πλέον μετονομάζεται σε Τριμελή Επιτροπή. Αυτή η νέα επιτροπή συγκροτείται, επίσης, από εκπροσώπους της διοικητικής, της ιατρικής και της νοσηλευτικής υπηρεσίας, αλλά συγκεκριμένα από τον αναπληρωτή διοικητή ή τον αντιπρόεδρο του νοσοκομείου και

64

/ Μάρτιος 2012

τους διευθυντές της ιατρικής και νοσηλευτικής υπηρεσίας.

Τα αποτελέσματα Η συνολική αναλογία των παραπόνων στα τρία υπό μελέτη νοσοκομεία ήταν μόλις 0,1 παράπονα ανά 1.000 ασθενείς, όταν σε αντίστοιχες έρευνες στη διεθνή βιβλιογραφία ο αριθμός αυτός κυμαίνεται από 1,42 μέχρι 5 παράπονα ανά 1.000 ασθενείς. Ο μικρός αυτός αριθμός δεν αντιπροσωπεύει τη δυσαρέσκεια των πολιτών από τις υπηρεσίες που παρέχονται στα δημόσια νοσοκομεία, ίσως επειδή οι τελευταίοι διστάζουν να την εκφράσουν, κυρίως όταν δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να απευθυνθούν εναλλακτικά στον ιδιωτικό τομέα, και αναγκαστικά συμβιβάζονται με αυτές από φόβο για πιθανές αρνητικές συνέπειες σε μελλοντική τους χρήση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι άτυπες (πρόσθετες) πληρωμές (φακελάκια) των γιατρών, που ενώ σύμφωνα με έρευνες ζητούνται και καταβάλλονται σε υψηλά ποσοστά από τους ασθενείς, όλως περιέργως, δεν ανευρέθηκαν ανάμεσα στις αιτίες υποβολής των παραπόνων. Επιπλέον, πιθανότατα καταδεικνύουν την αναξιόπιστη και αναποτελεσματική λειτουργία του σχετικού μηχανισμού υποδοχής και διαχείρισής τους, που αποτρέπει τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν παράπονα όταν πιστεύουν ότι δεν θα λάβουν απάντηση, ότι δεν θα δικαιωθούν ή ότι δεν θα αλλάξει κάτι στο σύστημα. Από την άλλη, υποδηλώνει ενδεχομένως ότι η έγγραφη υποβολή τους δεν φαίνεται να ενυπάρχει στη λογική (κουλτούρα) του Έλληνα ασθενή, ο οποίος συνήθως δια-

μαρτύρεται προφορικά ή καταφεύγει στη δικαιοσύνη. Φαίνεται ότι αυτός ο μικρός αριθμός των παραπόνων δεν πιέζει αρκετά τους αρμόδιους στο να αποδεχτούν και να διορθώσουν τα λάθη τους, γι’ αυτό και η στάση των τελευταίων είναι περισσότερο αμυντική (όταν υπάρχει απάντηση) έως αδιάφορη (όταν δεν υπάρχει απάντηση). Το μεγαλύτερο ποσοστό των παραπόνων αναφέρεται στις διοικητικές υπηρεσίες (43,3%), με τις ιατρικές (40,7%) και τις νοσηλευτικές (16,0%) να έπονται. Ειδικότερα, στις διοικητικές υπηρεσίες, η πλειοψηφία των παραπόνων αφορά διαδικαστικά και λειτουργικά ζητήματα (32,1%), θέματα συμπεριφοράς (17,9%), επικοινωνίας-πληροφόρησης (16,6%), αναμονής (11,9%) και βιοϊατρικού εξοπλισμού (8,3%). Το ιδιαίτερα αυξημένο ποσοστό παραπόνων αναφορικά με τη λειτουργία των νοσοκομείων δεν αποτελεί έκπληξη, αφού είναι γνωστό ότι οι δημόσιες υπηρεσίες στην Ελλάδα ταλανίζονται από τη γραφειοκρατία, τη χαμηλή αποδοτικότητα, αλλά και την αυθαιρεσία μερίδας εργαζόμενων. Στις ιατρικές υπηρεσίες, τα περισσότερα παράπονα έχουν σχέση με τις οδηγίες και την ευρύτερη πληροφόρηση που παρέχουν οι γιατροί (27,8%), τη συμπεριφορά τους (27,8%), την αναμονή των ασθενών (26,6%) και τα ιατρικά σφάλματα (15,2%). Τα ευρήματα αυτά παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αν ληφθεί υπόψη ότι κατά κανόνα οι ασθενείς τείνουν να αποδεσμεύουν τους γιατρούς από το νοσοκομείο και να τους αφήνουν στο απυρόβλητο, καθώς ενδέχεται να υποδηλώνουν αλλαγή αυτής της τάσης. Τέλος, στις νοσηλευτικές υπηρεσίες, ο μεγαλύτερος αριθμός παραπόνων αναλογεί στην ποιότητα της νοσηλευτικής φροντίδας (38,7%), στη συμπεριφορά του νοσηλευτικού προσωπικού (35,5%) και στην ενημέρωση των ασθενών ή/και των οικείων τους (13,0%). Η πιθανότερη ερμηνεία που μπορεί να δοθεί εδώ είναι ότι ο αυξημένος φόρτος εργασίας, σε συνδυασμό με τις μεγάλες ελλείψεις προσωπικού οδηγούν, πολλές φορές, τους νοσηλευτές στην επαγγελματική εξουθένωση και στην εκδήλωση εκ μέρους τους αντιδεοντολογικών συμπεριφορών. Σε γενικές γραμμές, τα σημαντικότερα προβλήματα που καταγγέλλονται είναι το αναποτελεσματικό πλαίσιο λειτουργίας των διοικητικών υπηρεσιών (32,1%), η ανάρμοστη συμπεριφορά του προσωπικού (24,7%), η ανεπαρκής ιατρονοσηλευτική περίθαλψη των ασθενών (21,8%), η ελλιπής επικοινωνία με τους πολίτες (20,6%) και ο υπερβολικός χρόνος αναμονής (19,0%) [Πίνακας 1].

Πίνακας 1 Ν Τύπος παραπόνου Ιατρική υπηρεσία Νοσηλευτική υπηρεσία Διοικητική υπηρεσία Ιατρική υπηρεσία Ιατρικό σφάλμα Οδηγίες θεραπείας Πληροφόρηση Συμπεριφορά Χρόνος εξέτασης, καθυστέρηση Άρνηση εξέτασης Νοσηλευτική Υπηρεσία Πληροφόρηση Συμπεριφορά Ποιότητα φροντίδας Αίτημα για πληρωμή Θέματα αποκλειστικών Διοικητική Υπηρεσία Συμπεριφορά Χρόνος αναμονής Πληροφόρηση Υποδομή Βιοϊατρικός εξοπλισμός Συμμόρφωση με κανόνες λειτουργίας Τροφοδοσία Καθαριότητα Επικοινωνία Διαδικασίες, λειτουργία οργάνων Απάτη

%

79 40,7 31 16,0 84 43,3 12 6 16 22 21

15,2 7,6 20,3 27,8 26,6

2

2,5

Τ

ο μεγαλύτερο ποσοστό των παραπόνων αναφέρεται στις διοικητικές υπηρεσίες (43,3%), με τις ιατρικές (40,7%) και τις νοσηλευτικές (16,0%) να έπονται

4 12,9 11 35,5 12 38,7 1 3,2 3 9,7 15 10 9 4 7 12

17,9 11,9 10,7 4,8 8,3 14,3

3 3,6 3 3,6 5 6,0 15 17,9 1

1,2

Πίνακας 1: Κατανομή των παραπόνων ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά τους, με τον επιμερισμό των αριθμών της κατηγορίας συνδυασμός ενσωματωμένο στις κύριες κατηγορίες*

*Πρώτα γίνεται η άθροιση των απόλυτων αριθμών και μετά μετατρέπεται σε ποσοστό, για να μην υπάρξει διπλή στρογγυλοποίηση (δευτερογενής πίνακας)

65

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Πίνακας 2: Κατανομή των παραπόνων σύμφωνα με χαρακτηριστικά παραπονούμενου ή/και ασθενή, αλλά και την κλινική με την οποία σχετίζονται

Πίνακας 2 N Ιδιότητα παραπονούμενου Ασθενής Συνοδός Φύλο παραπονούμενου Άντρας Γυναίκα Ομάδα ατόμων Ηλικία Ασθενή -35 ετών 36-45 ετών 46-55 ετών 56-65 ετών 66-75 ετών 76+ ετών Κλινική Εξωτερικά Ιατρεία Επείγοντα Παθολογική Χειρουργική Ουρολογική Βραχείας Νοσηλείας Γυναικολογική Ορθοπεδική Αιμοδοσίας ΩΡΛ Νευροχειρουργική Ακτινολογική Καρδιοχειρουργική ΜΕΘ Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων Αγγειοχειρουργική Μονάδα Μεταμόσχευσης Εναντίον Διαφόρων Κλινικών

66

%

54 51,4 51 48,6 51 48,6 49 47,1 5 4,8 12 8 23 19 13 20

12,6 8,4 24,2 20,0 13,7 21,1

42 40,4 10 9,6 17 16,4 8 7,7 2 1,9 2 1,9 1 1,0 3 2,9 2 1,9 1 1,0 2 1,9 1 1,0 5 4,8 1 1,0 1 1,0 2 2 2

1,9 1,9 1,9

Σχεδόν τα μισά (40,4%) από τα καταγεγραμμένα παράπονα προέρχονται από τα εξωτερικά ιατρεία, ενώ υψηλά ποσοστά παραπόνων προέρχονται επίσης από την παθολογική κλινική (16,4%) και τα επείγοντα περιστατικά (9,6%) [Πίνακας 2]. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να θεωρηθούν αναμενόμενα, γιατί καταρχήν τα εξωτερικά ιατρεία και τα επείγοντα περιστατικά αποτελούν τις δύο κύριες οδούς εισαγωγής των ασθενών στο νοσοκομείο. Τόσο ο αριθμός των ασθενών της παθολογικής κλινικής όσο και ο αριθμός των εισερχόμενων στα εξωτερικά ιατρεία και στα επείγοντα περιστατικά είναι συγκριτικά μεγαλύτερος σε όλα τα υπό εξέταση νοσοκομεία και όχι μόνο. Ακόμη, σε αυτά τα τμήματα, είναι αυξημένος ο κίνδυνος πρόκλησης ατυχών περιστατικών, λόγω του αυξημένου φόρτου εργασίας και της συνακόλουθης υ-

περβολικής πίεσης του προσωπικού. Πιο συγκεκριμένα, τα περισσότερα παράπονα εντοπίζονται στην παθολογική κλινική, σε αντίθεση με τα παράπονα γύρω από τις υπόλοιπες υπηρεσίες που εντοπίζονται στα εξωτερικά ιατρεία. Αυτή η στατιστικά σημαντική σχέση (p=0,012) μπορεί να οφείλεται στο μεγάλο αριθμό των ασθενών της παθολογικής κλινικής που, σε συνδυασμό με το παρατεταμένο, συνήθως, χρονικό διάστημα νοσηλείας τους, δημιουργεί συνθήκες προστριβών με το ελλιπές νοσηλευτικό προσωπικό, με το οποίο έρχονται σε συχνότερη επαφή και το οποίο αδυνατεί να αντεπεξέλθει στο σύνολο των αναγκών τους. Μάλιστα, ο κίνδυνος υποβολής σχετικών παραπόνων αυξάνεται με την ηλικία του ασθενούς σε οριακά στατιστικά σημαντικό βαθμό (p=0,044) [Πίνακας 3].

Πίνακας 3 Ιατρικές OR (95% ΔΕ) p-value Νοσοκομείο Α Β 0,81 (0,28-2,29) Γ 2,47 (0,84-7,26) Κλινική Εξωτ. Ιατρεία Επείγοντα 3,30 (0,70-15,72) Παθολογική 2,52 (0,70-9,01) Χειρουργική 0,59 (0,10-3,52) Άλλη 1,52 (0,52-4,47) Ηλικία ασθενή 0,59 (0,32-1,08)

Παράπονο για Υπηρεσίες: Νοσηλευτικές OR (95% ΔΕ) p-value

Διοικητικές OR (95% ΔΕ) p-value

Κατηγορία Αναφοράς 1,04 (0,25-4,33) 0,952 1,43 (0,35-5,79) 0,618

0,64 (0,23-1,76) 0,47 (0,16-1,34)

0,381 0,156

Κατηγορία Αναφοράς 0,133 2,05 (0,15-27,40) 0,589 0,156 14,80 (2,40-91,22) 0,004 0,563 5,56 (0,62-49,98) 0,126 0,446 6,97 (1,20-40,61) 0,031 0,085 2,52 (1,03-6,20) 0,044

0,59 (0,14-2,50) 0,43 (0,13-1,46) 0,45 (0,09-2,17) 0,52 (0,18-1,51) 1,28 (0,72-2,28)

0,470 0,173 0,315 0,230 0,410

0,684 0,100

Πίνακας 3: Αποτελέσματα από πολλαπλή λογαριθμιστική εξάρτηση για την εκτίμηση του κινδύνου υποβολής συγκεκριμένου τύπου παραπόνου

/ Μάρτιος 2012

Από τη μελέτη των κινήτρων των παραπονούμενων υπερτερεί η επιθυμία το συμβάν να γίνει γνωστό σε ανώτερο επίπεδο (46,6%), με την ελπίδα ανάληψης άμεσης δράσης για αλλαγή, και ακολουθούν η προσβολή του περί δικαίου αισθήματος που προκάλεσε το ατυχές περιστατικό (30,5%), η αποφυγή επανάληψής του στο μέλλον (12,2%: 6,9% αποφυγή επανάληψης σε άλλους και 5,3% αποφυγή επανάληψης σε ίδιους/οικείους) και η αντίληψη του καθήκοντος κάθε ενεργού πολίτη να συμβάλλει στη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών (10,7%). Απώτερος σκοπός, όπως υποστηρίζουν, είναι ότι «κάτι πρέπει να αλλάξει», πρέπει να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες προκειμένου η αδικία ή το λάθος να μην επαναληφθεί στο μέλλον και οι πολίτες να μην επαιτούν την αξιοπρεπή ποιότητα υπηρεσιών υγείας που άμεσα ή/και έμμεσα πληρώνουν. Προς αυτή την κατεύθυνση, κύριο αίτημα των παραπονούμενων είναι η πληροφόρηση για τη λήψη μέτρων (56,9%) προς επίλυση των προβλημάτων ή η τιμωρία των παραβατών και, εν τέλει, η βελτίωση των υπηρεσιών. Άλλο σημαντικό αίτημα είναι η γραπτή παροχή εξηγήσεων και η απολογία από

Πίνακας 4

Σ

τις ιατρικές υπηρεσίες, τα περισσότερα παράπονα έχουν σχέση με τις οδηγίες και την ευρύτερη πληροφόρηση που παρέχουν οι γιατροί (27,8%), τη συμπεριφορά τους (27,8%), την αναμονή των ασθενών (26,6%) και τα ιατρικά σφάλματα (15,2%)

Πίνακας 5 N

Σκοπός υποβολής παραπόνου Να μην επαναληφθεί σε άλλους Γνωστοποίηση σε ανωτέρους Αίσθημα δικαιοσύνης Αντίληψη καθήκοντος Να μην επαναληφθεί σε ιδίους /οικείους Αιτήματα Εξήγηση / Απολογία Πληροφόρηση για λήψη μέτρων Οικονομική αποζημίωση Γνωστοποίηση σε: Υπουργείο Υγείας [ναι n (%)] Γραφείο Πρωθυπουργού [ναι n (%)] Συνήγορο του Πολίτη [ναι n (%)] Νομικές αρχές [ναι n (%)]

τον επαγγελματία με τον οποίο σχετίζεται το παράπονο, αλλά και η επίσημη θέση της διοίκησης του νοσοκομείου (42,2%), ενώ η οικονομική αποζημίωση συναντάται σε μία και μοναδική περίπτωση (1%) [Πίνακας 4]. Η γνώση που προκύπτει από τα παράπονα αποτελεί το «κλειδί» για τη βελτίωση της ποιότητας, γι’ αυτό και το σύστημα διαχείρισης παραπόνων πρέπει να αλληλεπιδρά με το σύστημα βελτίωσης της ποιότητας, ενώ οι δυσαρεστημένοι χρήστες πρέπει να ενημερώνονται για οποιαδήποτε αλλαγή γίνεται σε απάντηση και με αφορμή το παράπονο που υπέβαλαν. Απάντηση δόθηκε στην πλειοψηφία των παραπόνων (74,3%), με μέσο χρόνο αναμονής 34 ημέρες, κυρίως από την αρμόδια Επιτροπή (44,9%) ή από το διοικητή ή τον υποδιοικητή του νοσοκομείου (41,0%). Στις μισές από τις απαντήσεις στα παράπονα αναγνωρίζεται το δίκαιο του αιτήματος και γίνεται σε κάποιο βαθμό αποδοχή της υπαιτιότητας, πλήρης (5,1%) ή μερική (37,2%), ενώ άμεση λύση δίδεται μόνο σε 6 (7,7%) περιπτώσεις. Η δε πρόθεση δράσης διατυπώνεται μόλις σε ποσοστό 26,9% των απαντήσεων [Πίνακας 5].

9

%

6,9

61 46,6 40 30,5 14 10,7 7 5,3

43 42,2 58 56,9 1

1,0

19 18,5 2

1,9

10

9,7

10

9,7

N Δόθηκε απάντηση Ναι Όχι Μέσος Χρόνος Απάντησης [μέρες (μέση τιμή- σταθερή απόκλιση)] Δικαιολογημένο παράπονο* Ναι Όχι Αποκρινόμενος Διοικητής, Υποδιοικητής Διευθυντής Τμήματος Άλλος (επιτροπή κ.α.) Τηλ/κή απάντηση από γραμματεία Παραδοχή προβλήματος Πλήρης Μερική Άρνηση Λύση προβλήματος Πρόθεση δράσης Ναι Όχι

%

78 74,3 27 25,7 33,9 34,5

39 50,0 39 50,0 32 41,0 10 12,8 35 44,9 1 1,3 4 5,1 29 37,2 39 50,0 6 7,7 21 26,9 57 73,1

*σύμφωνα με την κρίση του αποκρινόμενου

Πίνακας 4: Κατανομή των παραπόνων ανάλογα με συμπληρωματικά χαρακτηριστικά των διατυπωθέντων αιτημάτων, με τον επιμερισμό των αριθμών της κατηγορίας συνδυασμός ενσωματωμένο στις κύριες κατηγορίες* Πίνακας 5: Κατανομή των παραπόνων ανάλογα με την αντιμετώπισή τους

67

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σ

29

30

τις νοσηλευτικές υπηρεσίες, ο μεγαλύτερος αριθμός παραπόνων αναλογεί στην ποιότητα της νοσηλευτικής φροντίδας (38,7%), στη συμπεριφορά του νοσηλευτικού προσωπικού (35,5%) και στην ενημέρωση των ασθενών ή/και των οικείων τους (13,0%)

25 20

17

15

16

13

10

19 14

7 5

5

7

0 Α Β Γ

Ιατρικές Υπηρεσίες Πίνακας 6: Κατανομή των παραπόνων - αριθμός (ποσοστό) - κατά νοσοκομείο και επιλεγμένα χαρακτηριστικά του σχετικού προβλήματος

Νοσηλευτικές Υπηρεσίες

Γράφημα 1: Κατανομή των παραπόνων ανάλογα με την υπηρεσία και το νοσοκομείο που αναφέρονται, με τον επιμερισμό των αριθμών της κατηγορίας συνδυασμός ενσωματωμένο στις κύριες κατηγορίες

Πίνακας 6

Κλινική Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία Επείγοντα Παθολογική Χειρουργική Άλλη Υπηρεσία Ιατρική Νοσηλευτική Διοικητική Συνδυασμός Κατάθεση παραπόνου από Ασθενή Συγγενικό Πρόσωπο Υπάρχουν αιτήματα Ναι Όχι Δόθηκε απάντηση Ναι Όχι Πρόθεση Δράσης Ναι Όχι Γνωστοποίηση σε άλλες υπηρεσίες Ναι Όχι

68

Α (n=44)

Νοσοκομείο Β (n=31)

Γ (n=30)

p-value

19 (44,2) 2 (4,7) 5 (11,6) 4 (9,3) 13 (30,2)

12 (38,7) 4 (12,9) 5 (16,1) 2 (6,5) 8 (25,8)

11 (36,7) 4 (13,3) 7 (23,3) 2 (6,7) 6 (20,0)

12 (27,3) 1 (2,3) 24 (54,5) 7 (15,9)

11 (35,5) 3 (9,7) 15 (48,4) 2 (6,5)

13 (43,3) 2 (6,7) 7 (23,3) 8 (26,7)

29 (65,9) 15 (34,1)

12 (38,7) 19 (61,3)

13 (43,3) 17 (56,7)

36 (90,0) 4 (10,0)

26 (83,9) 5 (16,1)

28 (93,3) 2 (6,7)

18 (40,9) 31 (100,0) 26 (59,1) 0 (0,0)

29 (96,7) 1 (3,3)

5 (27,8) 13 (72,2)

7 (22,6) 24 (77,4)

9 (31,0) 20 (69,0)

11 (25,0) 33 (75,0)

12 (38,7) 19 (61,3)

10 (33,3) 20 (66,7)

0,799

0,082

0,039

0,482

<0,001

0,758

0,437

/ Μάρτιος 2012

Διοικητικές Υπηρεσίες

Πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι στο νοσοκομείο «Α» το ποσοστό των παραπόνων που δεν απαντήθηκαν (59,1%) είναι συντριπτικά μεγαλύτερο (p<0,001) σε σχέση και με τα δύο άλλα νοσοκομεία, γεγονός που εκτός από παράνομο καταδεικνύει και τη διαφορετική εκ μέρους των νοσοκομείων αντιμετώπιση όμοιων ζητημάτων ή ακόμα και την αδιαφορία τους, από τη στιγμή που απουσιάζουν οι κατάλληλοι ελεγκτικοί μηχανισμοί που θα την καταγράψουν. Επιπλέον, σε οριακά μη στατιστικά σημαντικά επίπεδα (p=0,082) κυμαίνεται η σχέση νοσοκομείου-υπηρεσίας, με το υψηλότερο ποσοστό παραπόνων στο νοσοκομείο «Α» να αφορά τις διοικητικές υπηρεσίες (54,5%) ενώ στο νοσοκομείο «Γ» τις ιατρικές (43,3%) [Πίνακας 6, Γράφημα 1]. Αντιθέτως, στατιστικά σημαντική παρουσιάζεται η σχέση μεταξύ έκβασης παραπόνου και προσώπου που το καταθέτει (p=0,016), ενώ οριακά μη στατιστικά σημαντική είναι η σχέση μεταξύ έκβασης και γνωστοποίησής του σε άλλες υπηρεσίες (p=0,097). Δηλαδή, το μεγαλύτερο ποσοστό των παραπόνων που έλαβε απάντηση στην οποία δηλωνόταν ρητά η πρόθεση λήψης μέτρων κατατέθηκε από συγγενικό πρόσωπο και γνωστοποιήθηκε σε άλλες υπηρεσίες σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι οι άλλες κατηγορίες τελικής έκβασης (38,1%) [Πίνακας 7]. Τέλος, στην εκτίμηση της πιθανότητας λήψης μέτρων για το υποβαλλόμενο παράπονο (σε σχέση με την απουσία απάντησης ή άρνηση λήψης μέτρων), πιο σημαντικός παράγοντας είναι το νοσοκομείο που υποβλήθηκε το παράπονο, αφού το νοσοκομείο «Γ» παρουσιάζει στατιστικά σημαντικά αυξημένη πιθανότητα λήψης μέτρων σε σχέση με

Πίνακας 7 Έκβαση παραπόνου

Κλινική Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία Επείγοντα Παθολογική Χειρουργική Άλλη Υπηρεσία Ιατρική Νοσηλευτική Διοικητική Συνδυασμός Κατάθεση παραπόνου από Ασθενή Συγγενικό Πρόσωπο Υπάρχουν αιτήματα Ναι Όχι Γνωστοποίηση σε άλλες υπηρεσίες Ναι Όχι

Πίνακας 7: Κατανομή των παραπόνων - αριθμός (ποσοστό) - ανάλογα με την τελική έκβαση καθώς και επιλεγμένα χαρακτηριστικά του αναφερόμενου προβλήματος

p-value

Απουσία απάντησης (n=27)

Aπάντηση / άρνηση λήψης μέτρων (n=52)

Aπάντηση / πρόθεση λήψης μέτρων (n=26)

8 (30,8) 2 (7,7) 3 (11,5) 4 (15,4) 9 (34,6)

25 (43,9) 6 (10,5) 12 (21,1) 3 (5,3) 11 (19,3)

9 (42,9) 2 (9,5) 2 (9,5) 1 (4,8) 7 (33,3)

7 (25,9) 1 (3,7) 15 (55,6) 4 (14,8)

24 (42,1) 4 (7,0) 21 (36,8) 8 (14,0)

5 (23,8) 1 (4,8) 10 (47,6) 5 (23,8)

0,482

0,527

0,016 19 (70,4) 8 (29,6)

29 (50,9) 28 (49,1)

6 (28,6) 15 (71,4)

23 (85,2) 4 (14,8)

50 (92,6) 4 (7,4)

17 (85,0) 3 (15,0)

4 (14,8) 23 (85,2)

21 (36,8) 36 (63,2)

8 (38,1) 13 (61,9)

0,484

0,097

το νοσοκομείο «Α» (p=0,039), ενώ το ίδιο ισχύει και για το νοσοκομείο «Β» αλλά σε στατιστικά μη σημαντικό βαθμό (p=0,156) [Πίνακας 8, Γράφημα 2]. Συνεπώς, τα νοσοκομεία δεν απαντούν σε όλα τα παράπονα ή ακόμα και αν το κάνουν η απάντησή τους είναι κατά κανόνα τυποποιημένη. Στην καλύτερη περίπτωση, προβάλλουν δικαιολογίες, ευχαριστούν τους παραπονούμενους για τις υποδείξεις τους ή υπόσχονται αλλαγές που δεν ελέγχονται από κανέναν και, συνήθως, δεν γίνονται ποτέ.

30

Γράφημα 2: Κατανομή των παραπόνων ανά νοσοκομείο και έκβαση

26

25

24

20

20 13

15 10

5

5

7 0

0

9 1

Α Β Γ Απουσία Απάντησης

Απάντηση Αλλά Μη Λήψη Μέτρων"

Απάντηση Και Πρόθεση Λήψης Μέτρων

Πίνακας 8 Πρόθεση Λήψης μέτρων OR (95% ΔΕ) p-value Νοσοκομείο Α Β Γ Τύπος παραπόνου Ιατρική υπηρεσία Νοσηλευτική υπηρεσία Διοικητική υπηρεσία Συνδυασμοί των παραπάνω Γνωστοποίηση σε άλλη υπηρεσία (ναι vs όχι)

Κατηγορία Αναφοράς 2,55 (0,70-9,27) 0,156 3,89 (1,07-14,13) 0,039 Κατηγορία Αναφοράς 1,13 (0,10-12,26) 0,921 2,41 (0,69-8,40) 0,169 2,75 (0,64-11,91) 0,176 1,42 (0,50-4,04) 0,508

Πίνακας 8: Αποτελέσματα από πολλαπλή λογαριθμιστική εξάρτηση για την εκτίμηση της πιθανότητας λήψης μέτρων για τα υποβαλλόμενα παράπονα

69

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Π

αράλληλα, οι επιτροπές που διαχειρίζονται τα παράπονα, έχουν αποκλειστικά διερευνητικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα, απαρτίζονται με εκπροσώπους από την ιατρική, τη νοσηλευτική και τη διοικητική υπηρεσία και υπάγονται στον Πρόεδρο του Δ.Σ. ή το διοικητή του νοσοκομείου.

Υπάρχουν, ωστόσο και περιπτώσεις που τα νοσοκομεία αρνούνται σθεναρά τις κατηγορίες και αμφισβητούν τα κίνητρα των παραπονούμενων, ενώ τεκμηριώνουν τις αποφάσεις τους στηριζόμενοι σε «μαρτυρίες» άλλων υπαλλήλων ή σε πορίσματα Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης, που πάλι υπάλληλοι του νοσοκομείου διενεργούν και που πάντα επιβεβαιώνουν την «ορθότητα και το δίκαιο» των εργαζόμενων του νοσοκομείου. Οι διοικητές συνήθως αρνούνται ή διαψεύδουν οποιαδήποτε σοβαρή κατηγορία και παραδέχονται μικρότερης σημασίας καταγγελίες, με την προσφορά μιας «ψευδοσυγνώμης», όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, αλλά και με τη δήλωση, ενίοτε, για την πρόθεση λήψης γενικόλογων διορθωτικών μέτρων, την εφαρμογή των οποίων κανείς δεν πρόκειται να ελέγξει στη συνέχεια. Αυτές οι αρνητικές αντιδράσεις της διοίκησης συχνά φορτίζουν περισσότερο τους παραπονούμενους, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να οδηγούνται κάποιες φορές ακόμα και στη δικαστική διεκδίκηση των αιτημάτων τους. Παράλληλα, οι επιτροπές που διαχειρίζονται τα παράπονα, έχουν αποκλειστικά διερευνητικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα, απαρτίζονται με εκπροσώπους από την ιατρική, τη νοσηλευτική και τη διοικητική υπηρεσία και υπάγονται στον Πρόεδρο του Δ.Σ. ή το διοικητή του νοσοκομείου. Τις περισσότερες φορές, αρνούνται να αποφανθούν ξεκάθαρα και να εισηγηθούν την τιμωρία των παραβατών ή γενικότερα τη λύση ενός προβλήματος ή την ανάληψη συγκεκριμένης δράσης. Μήπως γιατί, όπως ομολογούν κάποια από τα μέλη τους, η δράση τους δεν είναι ελεύθερη και ανεξάρτητη από την εκάστο-

70

/ Μάρτιος 2012

τε προσωρινή διοίκηση του νοσοκομείου, ως όφειλε, ή μήπως γιατί τα μέλη της επιτροπής είναι συνάδελφοι των καταγγελλόμενων; Μήπως όμως τελικά η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στους ίδιους τους επαγγελματικούς τους συλλόγους, που αντί να τιμωρούν όσους επιδεικνύουν αντιδεοντολογικές συμπεριφορές, ως επί το πλείστον, τους καλύπτουν; Σε επίπεδο υπουργείου, υφίσταται η Αυτοτελής Υπηρεσία Προστασίας Δικαιωμάτων Ασθενών, υπαγόμενη στο Γενικό Γραμματέα, με έργο την παρακολούθηση και τον έλεγχο της προστασίας των δικαιωμάτων των ασθενών, μέσω της ετήσιας αναφοράς των σχετικών στοιχείων που αποστέλλουν τα νοσοκομεία, την εξέταση παραπόνων και καταγγελιών και την εισήγηση προς το Γενικό Γραμματέα θεμάτων σχετικών με αυτά (άρθρο 1 § 1 του Ν.

2519/1997). Ο δυσαρεστημένος από την απόφαση της επιτροπής του νοσοκομείου παραπονούμενος μπορεί να προωθήσει την καταγγελία του στην Αυτοτελή Υπηρεσία του υπουργείου για την επανεξέτασή της. Ο Γενικός Γραμματέας αποφασίζει για τις κατά νόμο ενέργειες ή και μπορεί προηγουμένως να παραπέμπει τις καταγγελίες για προκαταρκτική εξέταση στην Επιτροπή Ελέγχου προστασίας των δικαιωμάτων των ασθενών, η οποία δύναται να επισκέπτεται νοσοκομεία για την εξακρίβωση συγκεκριμένης κατηγορίας ή και αυτοβούλως για την παρακολούθηση της τήρησης των δικαιωμάτων των ασθενών. Ωστόσο, σύμφωνα με το υπουργείο, αυτή η Επιτροπή Ελέγχου συστάθηκε αλλά δεν λειτούργησε ποτέ, δηλαδή βρίσκεται σε αδράνεια, καθώς οι προβλεπόμενες διατά-

ξεις του νόμου σχετικά με τη λειτουργία της παρέμειναν «απλές λέξεις επί χάρτου», όπως συμβαίνει συνήθως στην Ελλάδα κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας. Τέλος, σε επίπεδο ανεξάρτητων διοικητικών αρχών, σημαντική είναι η συνεισφορά του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης και του Συνηγόρου του Πολίτη (Ν. 2477/1997) και ιδιαίτερα του Συνηγόρου της Υγείας και της Κοινωνικής Αλληλεγγύης που ενσωματώθηκε στην αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη (Ν. 3293/2004) και εξειδικεύτηκε στην προστασία των δικαιωμάτων χρηστών των υπηρεσιών υγείας. Όμως, η δράση τους περιορίζεται σε διαμεσολαβητικά καθήκοντα, σε εισηγητικές εκθέσεις προς το αρμόδιο υπουργείο και στην άσκηση πίεσης προς τις διοικήσεις των νοσοκομείων να πράττουν τα αυτονόητα. Δηλαδή να τηρούν τις επιταγές των νόμων και να ανταποκρίνονται στην άσκηση του δικαιώματος του ασθενή να «παρουσιάσει ή να καταθέσει αρμοδίως διαμαρτυρίες και ενστάσεις και να λάβει πλήρη γνώση των επ’ αυτών ενεργειών και αποτελεσμάτων» (Ν. 2071/1992), εντός διαστήματος 50 ημερών, κατ’ ανώτατο όριο (Ν. 3242/2004). Συμπερασματικά, εκτιμάται ότι το συγκεκριμένο σύστημα διαχείρισης των παραπόνων είναι αναποτελεσματικό, αφού δεν συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργίας του νοσοκομείου αλλά, μάλλον, στην «ωραιοποίηση» των «κακώς κειμένων» και στην υπεράσπιση ενός αυταρχικού συστήματος εξουσίας, που επιτείνει τη δυσαρέσκεια των χρηστών, οι οποίοι, απογοητευμένοι από το ευρύτερο δημόσιο σύστημα και το κράτος, απαξιούν ακόμα και να την εκφράσουν, γιατί απλώς το θεωρούν «χάσιμο» χρόνου.

Με άλλα λόγια, αυτός ο μηχανισμός δεν λειτουργεί ούτε ως εργαλείο συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας για τη διοίκηση, ούτε ως μέσο αποσυμπίεσης των πολιτών και ανατροφοδότησης του συστήματος. Άραγε υπάρχει η βούληση για διαρθρωτικές αλλαγές και σε αυτό το κομμάτι ή κάτι τέτοιο αποτελεί πολυτέλεια στην παρούσα φάση που βρίσκεται η Ελλάδα; Μια απάντηση που θα μπορούσε να δοθεί είναι ότι η παρούσα συγκυρία αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για την εκρίζωση των αποτυχημένων γραφειοκρατικών διαδικασιών, τον εξοστρακισμό της νοσηρής νοοτροπίας κατάχρησης εξουσίας εκ μέρους του προσωπικού και την επιβολή κυρώσεων σε όλους όσους αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του επαγγέλματός τους ή παραβιάζουν τον κώδικα δεοντολογίας που διέπει τις σχέσεις των εμπλεκόμενων στο χώρο του νοσοκομείου και γενικότερα της υγείας. Όμως τι γνώμη έχουν αυτοί που εισηγούνται ή διαμορφώνουν την πολιτική υγείας στην Ελλάδα; •••

Ο

ι διοικητές συνήθως αρνούνται ή διαψεύδουν οποιαδήποτε σοβαρή κατηγορία και παραδέχονται μικρότερης σημασίας καταγγελίες, με την προσφορά μιας «ψευδοσυγνώμης», όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, αλλά και με τη δήλωση, ενίοτε, για την πρόθεση λήψης γενικόλογων διορθωτικών μέτρων, την εφαρμογή των οποίων κανείς δεν πρόκειται να ελέγξει στη συνέχεια

71

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Το ετήσιο κόστος θεραπείας ανά ασθενή ξεπερνά τα 500.000 δολάρια!

• Αφορούν σπάνιες, αλλά καταστροφικές ασθένειες

Τα πιο ακριβά φάρμακα στον κόσμο του Αιμίλιου Νεγκή

Α

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι τα φάρμακα για σπάνιες νόσους είναι το μέλλον για τις βιοτεχνολογικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις

στρονομικό είναι το κόστος αρκετών νέων φαρμάκων, που σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνά τα 500.000 δολ. το χρόνο! Πρόκειται για «ορφανά» φάρμακα, τα οποία αφορούν εξαιρετικά σπάνιες, αλλά καταστροφικές παθήσεις. Τα φάρμακα στα οποία αναφερόμαστε δεν είναι blockbusters, όπως π.χ. το Lipitor της αμερικανικής Pfizer, που είναι μακράν το φάρμακο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών (άνω των 130 δισ. δολ.). Και όμως το ετήσιο κόστος θεραπείας στις ΗΠΑ μέχρι πρότινος (πριν χάσει την πατέντα) μόλις που έφθανε τα 1.500 δολ. Ακόμη και ογκολογικά φάρμακα, που κατά τεκμήριο είναι ακριβά, όπως π.χ. το Avastin της Roche έχει ετήσιο κόστος στις ΗΠΑ 50.000 δολ.

72

Αναφερόμαστε σε φάρμακα που αφορούν μερικές χιλιάδες ασθενείς παγκοσμίως. Είναι δε προφανές ότι όσο μικρότερος είναι ο αριθμός των ασθενών, τόσο υψηλότερο είναι το κόστος των νέων θεραπειών, ώστε να γίνει απόσβεση των επενδύσεων έρευνας και ανάπτυξης, οι οποίες είναι δυνατόν να αγγίζουν το 1 δισ. δολ.! Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη ισχύει ένα ευεργετικό καθεστώς για την αξιολόγηση και τιμολόγηση των «ορφανών φαρμάκων», καθώς οι αρμόδιες (FDA, EMEA) προσπαθούν να παρέχουν κίνητρα στις φαρμακοβιομηχανίες, προκειμένου να επενδύσουν στην έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων που αφορούν μικρό αριθμό ασθενών. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι τα φάρμακα για σπάνιες νόσους είναι το μέλλον για τις βιοτεχνολογικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις.

/ Μάρτιος 2012

73

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τ

ο κόστος ανά ασθενή για τη θεραπεία με το Elaprase φθάνει τις 375.000 δολ. ετησίως

Ας δούμε όμως ποια είναι τα φάρμακα με το υψηλότερο κόστος θεραπείας: Soliris Πρόσφατα έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό όταν το γνωστό περιοδικό Forbes το ανέδειξε ως το πιο ακριβό φάρμακο, με το ετήσιο κόστος θεραπείας να φθάνει τα 409.500 δολ. Το Soliris ενδείκνυται για τη θεραπεία ασθενών με παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία, μια σπάνια νόσο του αίματος, που επηρεάζει μόλις 8.000 Αμερικανούς. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρχουν 20-30 ασθενείς, αλλά σήμερα είναι σε θεραπεία μόλις πέντε άτομα. Η υψηλή του τιμή οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η εταιρεία που το ανακάλυψε, η Alexion Pharmaceuticals, επένδυσε περίπου 800 εκατ. δολ. Το 2009 οι πωλήσεις στις ΗΠΑ ήταν 295 εκατ. δολ., ενώ το 2010, 541 εκατ. Οι αριθμοί είναι σοκαριστικοί, αλλά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι «αξίζει τα λεφτά του». Το Soliris μειώνει κατά 90% τον κίνδυνο εμφάνισης της πιο σοβαρής επιπλοκής της νόσου, που είναι θανατηφόρα. Το φάρμακο περιέχει την ουσία εκουλιζουμάμπη, που αποτελεί ένα ανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα IgG2/4κ, το οποίο παράγεται στην κυτταρική γραμμή NS0 μέσω της τεχνολογίας του ανασυνδυασμένου DNA. Το 2011, το φάρμακο έλαβε και νέα ένδειξη για ένα άλλο σύνδρομο (atypical hemolytic-uremic syndrome). Το ενδιαφέρον είναι ότι αρχικώς η Alexion δοκίμασε το Soliris στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, μια νόσο πολύ συχνή, όμως οι δοκιμές απέτυχαν. Αν είχαν πετύχει, είναι σίγουρο ότι το κόστος του φαρμάκου θα ήταν μικρότερο, καθώς σήμερα τα διαθέσιμα φάρμακα για αυτή τη χρόνια νόσο (Enbrel, Humira κ.ά.) στοιχίζουν περίπου 20.000 το χρόνο.

74

/ Μάρτιος 2012

Elaprase Το φάρμακο αυτό αφορά ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο Hunter, μια κληρονομική νόσο, που προκαλείται από την έλλειψη ενός ενζύμου (iduronate sulfatase). Το Elaprase λοιπόν περιέχει την ουσία idursulfase, που παράγεται από τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA σε συνεχή ανθρώπινη κυτταρική σειρά και αποτελεί μια τεχνητή μορφή του ενζύμου. Το κόστος φθάνει τις 375.000 δολ. ετησίως. Μερικές εκτιμήσεις στις ΗΠΑ αναβιβάζουν το ετήσιο κόστος έως και 650.000 δολ. Κάθε δόση του φαρμάκου κοστίζει 4.215 δολ. Το 2009 έγινε γνωστό ότι χρησιμοποιήθηκε από 500 ασθενείς στις ΗΠΑ με το κόστος να ανέρχεται σε 353 εκατ. δολ. Στην Ευρώπη, αυτό το φαρμακευτικό προϊόν έχει εγκριθεί με τη διαδικασία των «Εξαιρετικών Περιστάσεων». Αυτό σημαίνει ότι, λόγω της σπανιότητας της ασθένειας, δεν έχει καταστεί δυνατόν να ληφθεί πλήρης πληροφόρηση για το προϊόν. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΕΑ) θα αξιολογεί ετησίως κάθε νέο πληροφοριακό στοιχείο που θα είναι διαθέσιμο και η περίληψη των χαρακτηριστικών του προϊόντος θα ενημερώνεται αναλόγως.Το φάρμακο αναπτύχθηκε από τη σουηδική Shire Human Genetic Therapies AB. Naglazyme Το φάρμακο αυτό χορηγείται για τη θεραπεία του συνδρόμου Maroteaux-Lamy. Πρόκειται για μια σπάνια γενετική μεταβολική διαταραχή, που τυπικά εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και προκαλεί καθυστέρηση στην ανάπτυξη, βλάβες στους ιστούς και νοητική υστέρηση. Το φάρμακο περιέχει την ουσία galsulfase, που είναι ανασυνδυασμένη μορφή της ανθρώπινης

N-ακετυλογαλακτοζαμίνης 4-σουλφατάσης και παράγεται με τεχνολογία ανασυνδυασμού DNA, χρησιμοποιώντας καλλιέργεια κυττάρων από ωοθήκη ενός κινεζικού θηλαστικού. Το ετήσιο κόστος θεραπείας ανά ασθενή φθάνει τα 365.000 δολ. Στην Ευρώπη διατίθεται από τη βρετανική εταιρεία BioMarin Europe Limited.

Cinryze Οι ασθενείς με κληρονομικό αγγειοοίδημα υποφέρουν από σοβαρό πρήξιμο, συχνά στο πρόσωπο και στους αεραγωγούς, που προκαλούνται από τα χαμηλά ή μη επίπεδα της ορθής λειτουργίας του αναστολέα C1. Η νόσος είναι κληρονομική και συνήθως υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Όμως συχνά συμβαίνουν θάνατοι από τη νόσο χωρίς καν να έχει γίνει διάγνωση! Προφανώς η νόσος είναι σπάνια και το ετήσιο κόστος χορήγησης κατά κεφαλήν είναι 350.000 δολ. Η παρασκευάστρια εταιρεία, η Viropharma, εκτιμά ότι οι ετήσιες πωλήσεις του φαρμάκου μπορεί να κυμαίνονται μεταξύ 100 και 350 εκατ. δολ.

Folotyn Το φάρμακο αφορά ασθενείς που πάσχουν από λέμφωμα, στους οποίους έχουν αποτύχει οι υπάρχουσες θεραπείες. Η παρασκευάστρια εταιρεία, η αμερικανική Allos Therapeutics, έχει λάβει άδεια έγκρισης στις ΗΠΑ από το 2009. Όμως, στην Ε.Ε. ο αρμόδιος οργανισμός (ΕΜΕΑ) απέρριψε πρόσφατα (19-1-2012) την έγκρισή του. Η αρμόδια γνωμοδοτική επιτροπή του οργανισμού (CHMP) έκρινε ότι οι κλινικές δοκιμές που έχουν γίνει δεν παρέχουν τα αναγκαία δεδομένα, ώστε να είναι εφικτή η αξιολόγηση της θεραπευτικής αξίας του φαρμάκου. Η διάρκεια θεραπείας με το Folotyn διαρκεί τυπικά μόλις 6 εβδομάδες, αλλά το κόστος είναι 30.000 δολ. το μήνα!

ACTH Αν νομίζετε ότι τα 30.000 δολ. του Folotyn είναι ένα ποσό εξωφρενικά μεγάλο, υπάρχουν και χειρότερα: Με την ορμόνη ACTH το μηνιαίο κόστος για μία οικογένεια μπορεί να είναι 115.000 δολ. Το φάρμακο αυτό χορηγείται για την αντιμετώπιση βρεφικών σπασμών και κρίσεων που συνήθως επηρεάζουν βρέφη ηλικίας 4-6 μηνών. Η θεραπεία περιλαμβάνει καθημερινές ενέσεις με το φάρμακο για χρονικό διάστημα που ποικίλλει από μερικές εβδομάδες έως και αρκετούς μήνες. Με κόστος 23.000 ανά συσκευασία, το συνολικό κόστος θεραπείας μπορεί να ξεπεράσει τα 300.000 δολ. Μέχρι σήμερα, η ορμόνη δεν έχει λάβει έγκριση στις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση των βρεφικών σπασμών και υπάρχει πρόβλη-

μα αποζημίωσης.

Myozyme Το φάρμακο έχει αναπτυχθεί από την Genzyme, η οποία πέρσι εξαγοράστηκε από τη Sanofi. Το ετήσιο κόστος φθάνει περίπου στις 100.000 για τα παιδιά και τις 300.000 για τους ενήλικες. Το φάρμακο αφορά τη θεραπεία μιας σπάνιας και συχνά θανατηφόρας νόσου, που αποκαλείται νόσος του Pompe (ανεπάρκεια της όξινης αγλυκοσιδάσης). Η νόσος αυτή βλάπτει τους μύες της καρδιάς και του σώματος. Συχνά πλήττει βρέφη και γενικά οι περισσότεροι ασθενείς πεθαίνουν μέσα σε ένα χρόνο! Ακόμη όμως και αν επιβιώσουν, οι ασθενείς χρειάζονται υποστήριξη με οξυγόνο και αναπηρικές πολυθρόνες. Χάρη στο φάρμακο μερικοί ασθενείς εξελίσσονται καλά, καταφέρνουν να μιλούν, να περπατούν και να αυτοεξυπηρετούνται. Ο αγώνας για την έρευνα και ανάπτυξη του φαρμάκου αποτυπωθηκε στην κινηματογραφική ταινία «Extraordinary Measures» με πρωταγωνιστή τον Harrison Ford. Οι ασθενείς με νόσο του Pompe έχουν χαμηλά επίπεδα ενός ενζύμου που ονομάζεται α-γλυκοσιδάση. Το ένζυμο αυτό βοηθά το σώμα να ελέγχει τα επίπεδα του γλυκογόνου (ένας τύπος υδατάνθρακα). Το γλυκογόνο παρέχει στο σώμα ενέργεια, αλλά στη νόσο του Pompe τα επίπεδα μπορεί να είναι πολύ αυξημένα. Το Myozyme είναι ένα τεχνητό ένζυμο που ονομάζεται αλγλυκοσιδάση άλφα, αυτό μπορεί να υποκαταστήσει το φυσικό ένζυμο το οποίο λείπει στη νόσο του Pompe.

Arcalyst Σπάνιες γενετικές καταστάσεις, όπως το σύνδρομο Muckle-Wells, είναι φλεγμονώδεις διαταραχές που προκαλούν το σώμα να αναπτύξει συμπτώματα χωρίς γνωστό λόγο, συμπεριλαμβανομένων των ιών και νόσων που επηρεάζουν οστά, αρθρώσεις και κύρια όργανα, οδηγώντας σε κώφωση, νεφρική ανεπάρκεια και απώλεια όρασης. Αυτές οι κληρονομικές καταστάσεις πλήττουν το ανοσοποιητικό σύστημα, όμως, χάρη στο Arcalyst, τα συμπτώματα μπορεί όχι μόνο να αντιμετωπιστούν, αλλά και να προληφθούν. Το αντίτιμο για όλα αυτά όμως είναι αρκετά «τσουχτερό», καθώς το ετήσιο κόστος θεραπείας με το Arcalyst μπορεί να ξεπεράσει τα 250.000 δολ. Η παρασκευάστρια εταιρεία είναι η αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Regeneron.

Cerezyme Το φάρμακο περιέχει την ουσία imiglucerase, που είναι μια τροποποιημένη μορφή της όξινης β-γλυκοσιδάσης του ανθρώπου, η οποία

Η

Viropharma, που παρασκευάζει το Cinryze, εκτιμά ότι οι ετήσιες πωλήσεις του φαρμάκου μπορεί να κυμαίνονται μεταξύ 100 και 350 εκατ. δολ.

75

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τ

ο cerezyme αφορά τη θεραπεία ασθενών που υποφέρουν από τη νόσο Gaucher, η οποία προκαλεί την τοπική εναπόθεση λίπους σε διάφορα σημεία του σώματος, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος και η σπλήνα

παρασκευάζεται με τεχνολογία ανασυνδυασμού του DNA σε καλλιέργεια κυττάρων ωοθηκών κινέζικων χάμστερ θηλαστικών. Αφορά τη θεραπεία ασθενών που υποφέρουν από τη νόσο Gaucher, η οποία προκαλεί την τοπική εναπόθεση λίπους σε διάφορα σημεία του σώματος, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος και η σπλήνα. Αιτία της νόσου είναι η έλλειψη ενός ενζύμου και αυτό ακριβώς προσφέρει το Cerezyme. Παλαιότερα υπήρχε ένα άλλο φάρμακο, που προσέφερε το ίδιο ένζυμο, το οποίο ονομα-

ζόταν Ceredase και παρασκευαζόταν από πλακούντα ανθρώπου, γεγονός που εκτόξευε το κόστος στα 150.000 δολ. το χρόνο. Το νέο προϊόν χρησιμοποιεί κύτταρα χάμστερ και ενώ αναμενόταν να μειωθεί το κόστος, αυτό εκτοξεύτηκε στις 200.000 δολ. ετησίως! Οι ετήσιες πωλήσεις για την παρασκευάστρια εταιρεία Genzyme (πλέον ανήκει στη Sanofi) ξεπερνούν πλέον το 1 δισ. δολ. Πάντως σύντομα αναμένεται να πέσει το κόστος της θεραπείας. Η εταιρεία Shire μελετά ένα νέο φάρμακο που αναμένεται να είναι 15% φθηνότερο. H Pfizer και η ισραηλινή βιοτεχνολογική εταιρεία Protalix δοκιμάζουν έναν ανταγωνιστή του Cerezyme που παρασκευάζεται από κύτταρα καρότων, και που είναι πιθανό να έχει μικρότερο κόστος. Επίσης και η Novartis διεξάγει σχετικές έρευνες.

Fabrazyme Όπως και άλλα φάρμακα που προαναφέρθηκαν, το Fabrazyme αντικαθιστά ένα ένζυμο που είναι άκρως απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό. Άτομα που έχουν έλλειψη του ενζύμου ή έχουν ελαττωματική μορφή του, πάσχουν από τη λεγόμενη νόσο Fabry. Το εν λόγω ένζυμο είναι αναγκαίο για το μεταβολισμό των λιπιδίων. Οι ασθενείς έχουν υψηλά επίπεδα λιπιδίων που συσσωρεύονται στο νευρικό σύστημα, στο καρδιαγγειακό, στα μάτια

Το κύριο πρόβλημα παγκοσμίως για τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και τους κρατικούς προϋπολογισμούς δεν είναι τα φάρμακα για τις σπάνιες παθήσεις, παρά το γεγονός ότι το ετήσιο κόστος θεραπείας μπορεί να αγγίζει τα 500.000 δολ. Ο μεγάλος «πονοκέφαλος» είναι τα φάρμακα με μέσο ετήσιο κόστους μεταξύ 20 – 100.000 δολ., τα οποία όμως αφορούν σχετικά πιο συχνές παθήσεις, όπως π.χ. τη σκλήρυνση κατά πλάκας και τον καρκίνο. Ας δούμε μερικά παραδείγματα: Το φάρμακο Provenge της αμερικανικής Dendreon είναι ένα από τα 4 νέα φάρμακα για τον καρκίνο του προστά-

76

/ Μάρτιος 2012

τη, με κόστος που κυμαίνεται μεταξύ 21.500 και 93.000 δολ. το χρόνο. Η γαλλική Sanofi σύντομα αναμένεται να κυκλοφορήσει το Lemtrada (προέρχεται από τη Genzyme που εξα-

Τ

ο φάρμακο Provenge της αμερικανικής Dendreon είναι ένα από τα 4 νέα φάρμακα για τον καρκίνο του προστάτη, με κόστος που κυμαίνεται μεταξύ 21.500 και 93.000 δολ. το χρόνο

και στους νεφρούς. Αυτό οδηγεί σε προβλήματα όρασης, σε αύξηση του κινδύνου για έμφραγμα και εγκεφαλικό, μεγαλοκαρδία και νεφρική ανεπάρκεια. Με τη χρήση του Fabrazyme καλύπτεται η έλλειψη του ενζύμου. Το κόστος της ετήσιας θεραπείας φθάνει τις 200.000 δολ. Το κακό είναι ότι υπάρχει πρόβλημα στη διαθεσιμότητά του. Το 2009 το εργοστάσιο της Genzyme παρουσίασε κάποιο πρόβλημα λόγω μόλυνσης, το οποίο ακόμη δεν έχει ξεπεραστεί.

Aldurazyme Το σύνδρομο Hurler είναι μια μεταβολική νόσος, στην οποία η έλλειψη ενός ενζύμου εμποδίζει τον οργανισμό να διασπάσει συγκεκριμένα σάκχαρα και πρωτεΐνες. Όπως και στην περίπτωση της νόσου Fabry, η μη διάσπασή τους οδηγεί στη συσσώρευσή τους σε διάφορα όργανα, προκαλώντας προβλήματα στο αναπνευστικό και μείωση της κινητικότητας. Χάρη στο Aldurazyme αποκαθίσταται η κινητικότητα και η αναπνευστική λειτουργία. Το αντίτιμο είναι όμως περίπου 200.000 το χρόνο! Η χορήγησή του γίνεται σε εβδομαδιαία βάση, σε κλινική ή νοσοκομείο, γεγονός που ανεβάζει ακόμη περισσότερο το κόστος. Και αυτό το προϊόν ανήκει στο portfolio της Genzyme, η οποία έχει περιέλθει στη γαλλική Sanofi.

Kalydeco Αφήσαμε για το τέλος το πιο νέο μέλος

γόρασαν πρόσφατα οι Γάλλοι), με ετήσιο κόστος που αναμένεται να αγγίζει τα 60.000 δολ. Στην αγορά έχει εισέλθει από πέρσι η Novartis που λάνσαρε το Gilenya, που είναι το πρώτο χάπι για τη νόσο, με ετήσιο κόστος περίπου 40.000 δολ. Πολλές χώρες, με προεξάρχουσα τη Βρετανία, έχουν δημιουργήσει φορείς αξιολόγησης των νέων θεραπειών. Έτσι, ο βρετανικός φορέας NICE (National Institute of Clinical Excellence) απέρριψε δύο φορές την αποζημίωση του Gilenya, παρά το γεγονός ότι η Novartis μείωσε το κόστος. Ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου οι τιμές των φαρμάκων διαμορφώνονται ελεύθερα, πληθαίνουν οι φωνές για έλεγχο του κόστους στα πρότυπα της Βρετανίας. Για να αντιληφθείτε ότι όλα αυτά συμβαίνουν

Τ

ο kalydeco της αμερικανικής εταιρείας Vertex Pharmaceuticals είναι το πρώτο φάρμακο που καταπολεμά το αίτιο της πιο συχνής κληρονομικής νόσου, της κυστικής ίνωσης

των πανάκριβων φαρμάκων. Αναφερόμαστε στο Kalydeco της αμερικανικής εταιρείας Vertex Pharmaceuticals, το οποίο είναι το πρώτο φάρμακο που καταπολεμά το αίτιο της πιο συχνής κληρονομικής νόσου, της κυστικής ίνωσης. Το ετήσιο κόστος της θεραπείας αγγίζει τα 300.000 δολ. Ωστόσο αφορά μια νόσο, που μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν θανατηφόρα μέχρι τα 30 έτη, ενώ και σήμερα παρουσιάζει μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης και χαμηλή ποιότητα ζωής όσο περνά ο χρόνος.•••

και στις «καλύτερες των οικογενειών», στις ΗΠΑ το 2010 η εταιρεία KV Pharma αύξησε την τιμή του γυναικολογικού της φαρμάκου, με την ονομασία Makena, από 10 σε 1.500 δολ.! Πώς τα κατάφερε; Εκμεταλλεύτηκε μια ρύθμιση που παρέχει σε μια φαρμακοβιομηχανία τη δυνατότητα να γίνει μονοπώλιο, αν αποδείξει πως ένα παλαιό φάρμακο έχει σημαντική νέα χρήση. Το γεγονός προκάλεσε σάλο στην Αμερική! Ενδιαφέρον έχει πάντως το γεγονός ότι ο πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της επιχείρησης, Marc Hermelin, καταδικάστηκε, για παραβίαση της νομοθεσίας σήμανσης των φαρμάκων, σε φυλάκιση 30 ετών και με πρόστιμο 1 εκατ. δολ. Ιδού η διαφορά με την Ελλάδα…

77

AΡΘΡΟ

Μας εµπιστεύονται, γιατί... Νο1 σε αυθηµερόν διακινήσεις Άµεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα µε τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εµβόλια, κ.λ.π.)

ΤΑΧΥ∆ΕΜΑ C.C.L. ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 100, 151 25 ΜΑΡΟΥΣΙ, ΤΗΛ: 210 8056550, FAX: 210 8056553 www.tachydema.gr ΓΕΝΙΚΗ Α∆ΕΙΑ ΤΑΧΥ∆ΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: E.E.T.T. A.M.: 03-017 86

/ Νοέμβριος 2011

Μας εµπιστεύονται τα µεγαλύτερα ονόµατα της Ελληνικής οικονοµίας!

courier

cargo

logistics

87

Οικονομική επικαιρότητα

1. Νεφρεκτομή με ρομπότ 2. Gadget για το διαβήτη 3. Εφαρμογές smartphones 4. Διάγνωση ηπατίτιδας C 5. Επέκταση ένδειξης 6. Εξωσωματική

Μια νέα συσκευή, συμβατή με τα iPhone, παρουσίασε πρόσφατα στη Μεγάλη Βρετανία η Sanofi, παρακολουθώντας τις εξελίξεις και τις τάσεις του mobile health. Ο γαλλικός κολοσσός, που αποτελεί μία από τις κύριες παραγωγούς ινσουλίνης, ελπίζει ότι με αυτόν τον τρόπο θα δώσει λύση στο δύσκολο πρόβλημα της παρακολούθησης της γλυκόζης στο αίμα των διαβητικών. Η πρωτοποριακή συσκευή ονομάζεται iBGStar. Είναι η πρώτη οθόνη - μετρητής σακχάρου στο αίμα που συνδέεται με το iPhone και το iPod touch, προσφέροντας ευελιξία και ευκολία στη διαχείριση του διαβήτη, καθώς επιτρέπει στους χρήστες

80

1.

80 80 82 82 83 84

ΥΓΕΙΑ: Η πρώτη

Μ

ε πλήρη επιτυχία πραγματοποιήθηκε πρόσφατα, στο νοσοκομείο «Υγεία», η πρώτη στην Ελλάδα επέμβαση αφαίρεσης όγκου από μονήρη νεφρό (μερική νεφρεκτομή) με το Σύστημα Ρομποτικής Χειρουργικής Da Vinci. Η επέμβαση διενεργήθηκε από τους γιατρούς της B’ Ουρολογικής Κλινικής του «Υγεία» σε άνδρα ηλικίας 70 ετών, ο οποίος

να εισάγουν δεδομένα και σημειώσεις μέσω ενός ειδικά σχεδιασμένου app. Η εταιρεία προσφέρει σε όλους τους ασθενείς δωρεάν μαθήματα εκπαίδευσης για την ορθή χρήση της συσκευής. Η συσκευή κυκλοφορεί σε προσιτή τιμή – 55 ευρώ - για όλους τους ασθενείς, η διάθεσή της θα γίνει αποκλειστικά από την αλυσίδα Boots, ενώ οι γιατροί μπορούν να την προμηθευτούν απευθείας από τη Sanofi.

O επικεφαλής της Sanofi για το συγκεκριμένο project, Jason Lovatt, δήλωσε στο Pharma Market LiVE ότι η νέα πρωτοποριακή συσκευή iBGStar είναι μια αυ-

/ Mάρτιος 2012

τόνομη ξεχωριστή συσκευή για τη μέτρηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και έχει ένα πολύ ανταγωνιστικό σύνολο χαρακτηριστικών γνωρισμάτων. Προκείται για μια πραγματική καινοτομία, γιατί η συσκευή συνδέεται με το iPhone και επιτρέπει σε ασθενείς και γιατρούς να παρακολουθούν τα δεδομένα από κοινού χωρίς να χρειάζεται η μετακίνηση είτε του ενός είτε του άλλου. Ενεργώντας ως ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο, η εφαρμογή του iBGStar Manager επιτρέπει στους χρήστες να καταχωρούν συγκεκριμένες σημειώσεις κατά τις μετρήσεις, όπως την καταγραφή της πρόσληψης

μερική νεφρεκτομή με ρομπότ στο παρελθόν είχε υποβληθεί σε επέμβαση ολικής αφαίρεσης του αριστερού νεφρού, λόγω καρκίνου, με οσφυϊκή τομή. Ο διευθυντής της Β’ Ουρολογικής Κλινικής του νοσοκομείου, κ. Εμμανουήλ Παναγιώτου, που διενήργησε την επέμβαση, δήλωσε «Η μερική νεφρεκτομή λόγω καρκίνου πραγματοποιείται συνήθως με μεγάλη τομή στη μέση της κοιλιάς ή στην οσφυϊκή χώρα, με αποτέλεσμα ο τραυματισμός και ο πόνος να είναι μεγάλος. Με τη ρομποτική χειρουργική έγινε πλήρης και με μεγάλη ακρίβεια αφαίρεση του όγκου του νεφρού από 3 οπές του ενός εκατοστού στο δεξιό πλάγιο της κοιλίας, ώστε ο ασθενής να διατηρήσει τον ένα και μοναδικό του νεφρό. Χάρη σε αυτή τη μέθοδο, δεν χρειάστηκε καμία μετάγγιση αίματος, το αισθητικό αποτέλεσμα ήταν άψογο και ο μετεγχειρητικός πόνος ήταν αμελητέος». «Η ρομποτική χειρουργική στο νεφρό», συμπλήρωσε ο κ. Παναγιώτου, «επεκτείνει τις ενδείξεις της χειρουργικής ουρολογίας, αφού αυξάνει τις δυνατότητες του χειρουργού και προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στον ασθενή. Η στερεοσκοπική όραση και η χρήση αρθρωτών εργαλείων προσφέρουν στο χειρουργό τη δυνατότητα εκτέλεσης λεπτών χειρισμών με σεβασμό στους γύρω ευαίσθητους ιστούς και όργανα. Ο δε ασθενής έχει μειωμένη απώλεια αίματος, σύντομη νοσηλεία και γρήγορη ε-

υδατανθράκων, τη χρήση ινσουλίνης ή άλλων παραγόντων που μπορούν να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν τα αποτελέσματά τους. Πληροφορίες επίσης μπορούν να μοιραστούν μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τους επαγγελματίες υγειονομικής περίθαλψης και τα μέλη της οικογένειας. Το iBGStar έρχεται επίσης με συμπληρωματική παροχή υπηρεσιών στήριξης, συμπεριλαμβανομένης μιας 24ωρης δωρεάν τηλεφωνικής γραμμής, μιας ολοκληρωμένης ιστοσελίδας, αναλώσιμα υλικά υποστήριξης των ασθενών και δωρεάν λύσεις για τον έλεγχο.

πάνοδο στις καθημερινές δραστηριότητες». Λίγα κέντρα στον κόσμο διενεργούν αυτή την επέμβαση που έρχεται να συμπληρώσει τις επεμβάσεις της πυελοπλαστικής, μεγάλων λίθων της νεφρικής πυέλου, της ριζικής προστατεκτομής και κυστεκτομής, που πραγματοποιούνται τα τελευταία 4 χρόνια με απόλυτη επιτυχία στο «Υγεία».

Η Sanofi, αυτή την περίοδο, εξετάζει το ενδεχόμενο της παραγωγής μιας έκδοσης της συσκευής για Android έξυπνα κινητά, ώστε οι κάτοχοί τους να μπορούν να προμηθευτούν το iBGStar. Πηγή: http://www.pmjournal.gr/

81

Οικονομική επικαιρότητα

Οι γιατροί θα γράφουν… εφαρμογές smartphones!

3.

Στη Βρετανία σύντομα οι Γενικοί Γιατροί (General Practitioners) θα μπορούν να συνταγογραφούν στον ασθενή τους όχι κάποιο φάρμακο, αλλά κάποια εφαρμογή smartphone, που θα τους βοηθά να διαχειριστούν το πρόβλημα της υγείας τους! Οι εφαρμογές αυτές θα μπορούν π.χ. να δίνουν τη δυνατότητα στους διαβητικούς να ελέγχουν και να παρακολουθούν τα επίπεδα του σακχάρου ή στους υπερτασικούς να παρακολουθούν την αρτηριακή τους πίεση. Μια απλή, αλλά εξαιρετικά χρήσιμη εφαρμογή φέρει την ονομασία Patients Know Best. Αυτή παρέχει τη δυνατότητα στους ασθενείς να συγκεντρώσουν τον ιατρικό τους φάκελο από όλους τους γιατρούς που έχουν πρόσβαση σε αυτόν. Χρησιμοποιώντας την εφαρμογή, οι ασθενείς μπορούν να λάβουν επεξηγήσεις για τα αποτελέσματα εξετάσεων, δωρεάν συμβουλές και ένα εξατομικευμένο πλάνο για την υγεία τους! Το υπουργείο Υγείας της χώρας υποστηρίζει πως το μέτρο αυτό είναι το επόμενο βήμα στην προσπάθεια να δοθεί στους πολίτες μεγαλύτερος έλεγχος στην υγεία τους. Περισσότερες λεπτομέρειες για την εφαρμογή του μέτρου αναμένεται να ανακοινωθούν μέσα στην άνοιξη. Ο Βρετανός υπουργός Υγείας Andrew Lansley δήλωσε πως «η πληροφόρηση για την υγεία είναι και αυτή μια υπηρεσία, όπως τα χειρουργεία και τα κέντρα υγείας. Η καινοτομία και η τεχνολογία μπορεί να φέρουν την επανάσταση στην παροχή υπηρεσιών υγείας και εμείς ενδιαφερόμαστε να δούμε πώς αυτές οι εφαρμογές μπορεί να έχουν οφέλη για τους ασθενείς». Πηγή: http://mapsandapps. dh.gov.uk/

82

Έγκαιρη διάγνωση ηπατίτιδας C από τη Roche

4.

Η

Roche βελτιώνει το χαρτοφυλάκιό της με προϊόντα αιχμής για την έγκαιρη διάγνωση και τη στοχευμένη αντιμετώπιση της ηπατίτιδας C. Η έγκαιρη ανίχνευση της HCV λοίμωξης είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας στην οξεία και χρόνια λοίμωξη, ενώ η επάρκεια της θεραπείας και η παρακολούθηση της ανταπόκρισης στο φάρμακο αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους της συνολικής επιτυχίας της θεραπείας. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία με πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη άλφα-2α και ριμπαβιρίνη μπορούν να παρακολουθηθούν με ακρίβεια με εξέταση PCR πραγματικού χρόνου. Με την καινοτόμο ανοσοδοκιμασία Elecsys® anti-HCV II σε αναλυτικές μονάδες cobas® e, οι επαγγελματίες υγείας έχουν στη διάθεσή τους ένα εργαλείο τελευταίας τεχνολογίας για την πρώιμη ποιοτική ανίχνευση των αντισωμάτων έναντι του HCV. Η αναβαθμισμένη δοκιμασία η οποία φέρει πιστοποίηση CE, προσφέρει αυξημένη ευκολία, εξειδίκευση, ενισχυμένη αξιοπιστία και ακρίβεια, συμβάλλοντας στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας κατά τον προσυμπτωματικό έλεγχο ασθενών και αιμοδοτών. Μετά τον εντοπισμό των αντισωμάτων έναντι του HCV, ο έλεγχος για HCV RNA,

/ Mάρτιος 2012

που αποτελεί έναν κρίσιμο δείκτη στη διαχείριση της ηπατίτιδας C, επιβεβαιώνει τη λοίμωξη και βοηθά τους κλινικούς γιατρούς στην πρόβλεψη της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Το Δεκέμβριο του 2011, η Roche έλαβε επίσης πιστοποίηση CE για τις ποιοτικές και ποσοτικές της δοκιμασίες για HCV RNA, που προσφέρουν ευαίσθητη ανίχνευση του HCV RNA και μέτρηση του ιικού φορτίου για την πρόβλεψη της ανταπόκρισης στη θεραπεία, στην πλήρως αυτοματοποιημένη πλατφόρμα COBAS® AmpliPrep/COBAS® TaqMan®. Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας δείχνουν ότι περίπου 200 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχουν μολυνθεί από τον HCV, οι συγκεντρώσεις του οποίου είναι ιδιαίτερα υψηλές στο αίμα. Περίπου 170 εκατομμύρια άνθρωποι είναι χρόνιοι φορείς του ιού, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση, ηπατική ανεπάρκεια και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα. Ο εντοπισμός της λοίμωξης από HCV είναι δύσκολος γιατί συχνά δεν συνοδεύεται από συμπτώματα. Τα περισσότερα περιστατικά δεν ανιχνεύονται και προς το παρόν δεν υπάρχει εμβόλιο το οποίο να προλαμβάνει τη λοίμωξη. Σήμερα πολλές χώρες δεν είναι σε θέση να ελέγξουν το αίμα που προέρχεται από αιμοδοσίες για λοιμώξεις όπως η ηπατίτιδα C.

H

Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει την επέκταση της επικουρικής θεραπείας με imatinib (Glivec) στα 3 χρόνια για ασθενείς με στρωματικούς όγκους του γαστρεντερικού συστήματος (GIST) H έγκριση βασίστηκε σε κλινική μελέτη Φάσης ΙΙΙ, η οποία έδειξε σημαντική βελτίωση στην επιβίωση χωρίς υποτροπή, καθώς και στη συνολική επιβίωση, σε ενήλικες ασθενείς με στρωματικούς όγκους του γαστρεντερικού συστήματος, μετά από 3ετή επικουρική (μετεγχειρητική) θεραπεία με imatinib. Οι ενήλικες ασθενείς με GIST διατρέχουν τον κίνδυνο υποτροπής κατόπιν της χειρουργικής εξαίρεσης του αρχικού όγκου. Η επέκταση της θεραπείας λοιπόν μπορεί να καθυστερήσει την υποτροπή. Το imatinib (Glivec) είναι η μοναδική διαθέσιμη θεραπεία στην Ε.Ε. για τη μετεγχειρητική αντιμετώπιση των στρωματικών όγκων του γαστρεντερικού συστήματος. Το συγκεκριμένο εκτεταμένο θεραπευτικό σχήμα αποδεικνύεται ότι βελτιώνει τα ποσοστά επιβίωσης χωρίς υποτροπή, καθώς και της συνολικής επιβίωσης των ασθενών, σε σχέση με αυτούς τους ασθενείς που έλαβαν τη θεραπεία για ένα χρόνο μετεγχειρητικά.

Οι στρωματικοί όγκοι του γαστρεντερικού συστήματος (GIST) είναι μια σπάνια, απειλητική για τη ζωή, μορφή καρκίνου της γαστρενετερικής οδού. Τις περισσότερες φορές, η διάγνωση και η θεραπεία τους είναι δύσκολη, καθώς συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Στην Ε.Ε. εκτιμάται ότι κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περισσότερα από 5.000 περιστατικά. Μία από τις κύριες αιτίες των GIST είναι μια παθολογική μορφή της πρωτεΐνης KIT. Η πρωτεΐνη KIT εντοπίζεται στην επιφάνεια των φυσιολογικών κυττάρων και στέλνει ένα σήμα στο εσωτερικό των κυττάρων, που τα καθοδηγεί να αναπτυχθούν μόνο όσο χρειάζεται. Όταν η KIT γίνεται παθολογική, το σήμα εξακολουθεί να εκπέμπεται και τα κύτταρα γίνονται καρκινικά. Περίπου το 95% των GIST είναι ΚΙΤ-θετικοί. Η ακριβής διάγνωση των GIST μπορεί να αποτελέσει μια πρόκληση για το γιατρό. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με σπάνιους καρκίνους έχουν διπλάσιες πιθανότητες συγκριτικά με εκείνα με κοινούς καρκίνους να λάβουν πολλαπλή διάγνωση μέχρι να είναι σε θέση οι γιατροί να προσδιορίσουν με ακρίβεια τη νόσο τους.

5.

Επέκταση ένδειξης για το Glivec

83

Οικονομική επικαιρότητα

Νέες μέθοδοι εξωσωματικής αυξάνουν τις πιθανότητες

6.

Αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με νέες, πρωτοποριακές μεθόδους ανάπτυξης και καλλιέργειας εμβρύων.

Α

υτό ανακοινώθηκε στη διημερίδα με θέμα «Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή - Νέοι Ορίζοντες», που διοργάνωσε η Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Μητέρα», στο αμφιθέατρο «Ν. Λούρος», το Σάββατο και την Κυριακή 17-18 Μαρτίου, με τη συμμετοχή διακεκριμένων γιατρών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Όπως δήλωσε ο διευθυντής της μονάδας IVF «Μητέρα», κλινικός εμβρυολόγος κ. Giles Palmer: «Για πρώτη φορά στην ιστορία της εξωσωματικής γονιμοποίησης στον ελληνικό χώρο, μπορούμε μέσω βίντεο να παρακολουθούμε και να αξιολογούμε κάθε στάδιο της ανάπτυξης των εμβρύων, προκειμένου να επιλέγουμε τα υγιέστερα για την εμβρυομεταφορά. Η νέα μέθοδος «time-lapse» ουσιαστικά φωτογραφίζει λεπτό προς λεπτό την εξέλιξη του εμβρύου, το οποίο με τα υπάρχοντα συστήματα δεν ήταν εφικτό, καθώς το έμβρυο έπρεπε να βγει από τον επωαστή για να εκτιμηθεί η ανάπτυξή του. Πλέον, στο βίντεο του συστήματος μπορεί να καταγραφεί ένα ωάριο από τη στιγμή που έχει ληφθεί μέχρι και εκείνη που ως έμβρυο πλέον θα μεταφερθεί». Από την πλευρά του ο Gary Smith, καθηγητής μοριακής φυσιολογίας τμημάτων μαιευτικής/γυναικολογίας & διευθυντής του προγράμματος αναπαραγωγικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Michigan των ΗΠΑ, μίλησε για μια επαναστατική μέθοδο δυναμικής καλλιέργειας των εμβρύων, τα πρωτοποριακά «Microfluidics». «Με τη μέθοδο αυτή», τόνισε, «χρησιμοποιείται μια κλειστή συσκευή για την καλλιέργεια των εμβρύων στο εργαστήριο, η

οποία μιμείται, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, το φυσικό περιβάλλον που αναπτύσσονται τα έμβρυα στις σάλπιγγες και τη μήτρα της γυναίκας. Η μέθοδος αυτή έχει σκοπό να αντικαταστήσει το συμβατικό τρόπο καλλιέργειας των εμβρύων στο εργαστήριο». Οι παραπάνω μέθοδοι συντελούνται στο χώρο του εργαστηρίου και στοχεύουν στην καλύτερη επιλογή των υγιών εμβρύων για επιτυχή εμφύτευση, δίνοντας νέες ελπίδες στις γυναίκες που ακολουθούν τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Τέλος, ο διεθνούς φήμης ερευνητής της φυσιολογίας αναπαραγωγής, κ. Γιώργος Νίκας, ανέδειξε, με την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του, νέες πτυχές, που βοηθούν στην περαιτέρω κατανόηση της εμφύτευσης των εμβρύων με τη χρήση του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου τριών διαστάσεων (3D). «Οι πληροφορίες που λαμβάνονται με αυτήν την τεχνική βοηθούν ήδη τους γυναικολόγους της μονάδας του «Μητέρα» να εξατομικεύουν καλύτερα τις θεραπείες τους», είπε χαρακτηριστικά. Παράλληλα, μαζική ήταν η προσέλευση την Κυριακή 18 Μαρτίου στην εκδήλωση για την ενημέρωση του κοινού, όπου δόθηκε ένα ανοιχτό βήμα διαλόγου στα ζευγάρια που θέλησαν να ενημερωθούν για τις νέες τεχνικές και τους παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Στα ζευγάρια που προσήλθαν, δόθηκε έκπτωση 20% για έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης στη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (IVF) του νοσοκομείου «Μητέρα» και μία δωρεάν επίσκεψη σε διαιτολόγο και ψυχολόγο.

Ο Dr. Gary Smith με το διευθυντή της μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Giles Palmer με το συστήμα “microfluidics”.

84

/ Mάρτιος 2012

• Πτώση 3% στο φαρμακευτικό marketing • Συλλογή ληγμένων φαρμάκων από τα φαρμακεία

Με ενδιαφέρον αναμένουμε την εκδήλωση Mobile Monday Athens, που φέτος έχει αφιερωθεί στις Εφαρμογές Υγείας (Health Apps).

Το Mobile Monday είναι μία διεθνής κοινότητα, με τοπικά παραρτήματα σε πάνω από 120 πόλεις ανά τον κόσμο, που αποτελείται από λάτρεις της κινητής τηλεφωνίας

Τα μέλη του Mobile Monday συγκεντρώνονται σε εβδομαδιαίες συναντήσεις για να συζητήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις για τα τεκταινόμενα στο χώρο της κινητής.

Τώρα, το Mobile Monday έχει παράρτημα και στην καρδιά της Αθήνας. Όπως σε κάθε εκδήλωση, έχει προγραμματιστεί να γίνει και ένας μίνι διαγωνισμός Health Apps…

Ο χώρος της υγείας θεωρείται από πολλούς ότι έχει μείνει πίσω στον τομέα των Mobile εφαρμογών, αλλά θα παίξει σημαντικό ρόλο στη βιομηχανία κινητών τα επόμενα χρόνια.

Η εκδήλωση έχει ήδη αποφασιστεί να γίνει στις 23 Απριλίου χωρίς όμως ακόμη να έχει επιλεγεί ο χώρος. Γι’ αυτό μείνετε συντονισμένοι: http:// www.momoath. com/

85

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Πτώση 3% στο φαρμακευτικό marketing

Σε παγκόσμιο επίπεδο οι επενδύσεις των φαρμακευτικών εταιρειών σε ανθρώπινο δυναμικό στις πωλήσεις (sales force) και σε άλλα κανάλια μάρκετινγκ μειώθηκαν κατά 3,4% σε σχέση με το 2010.

Αυτό αναφέρει έκθεση της Cegedim Strategic Data (CSD) για τις δαπάνες των φαρμακευτικών επιχειρήσεων τη χρονιά που μας πέρασε. Η CSD είναι μία από τις κορυφαίες εταιρείες ερευνών του φαρμακευτικού κλάδου και της υγειονομικής περίθαλψης. Κατά τα άλλα, σύμφωνα με την έκθεση, οι αναδυόμενες αγορές όπως η Κίνα, η Ινδία και η Λατινική Αμερική συνεχίζουν να αναπτύσσονται, αντισταθμίζοντας τις απώλειες από τις μειώσεις των πωλήσεων στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και στις μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές.

Οι δαπάνες για τις κύριες δραστηριότητες των πωλήσεις μειώθηκαν, σχεδόν, κατά 5% σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός που οφείλεται κατά ένα μεγάλο βαθμό στις περικοπές σε ΗΠΑ και Ιαπωνία. Η ενημέρωση των γιατρών μέσω των επιστημονικών συνεργατών αντιπροσωπεύει πάνω από το 60% των επενδύσεων του φαρμακευτικού μάρκετινγκ. Αρνητικός παράγοντας είναι και η μείωση σε ποσοστό 4%, των συναντήσεων μεταξύ γιατρών και επιστημονικών συνεργατών, κάτι που αντιστρέφεται στην Κίνα, όπου το ποσοστό της ενημέρωσης έχει αυξηθεί κατά 40%! Οι αναδυόμενες χώρες, με μπροστάρη την Κίνα, κινούνται δυναμικά ανοίγοντας νέους ορίζοντες στις φαρμακευτικές βιομηχανίες για επενδύσεις και αναπτυξιακά επιχειρηματικά μοντέλα.

O Christopher Wooden, αντιπρόεδρος της CSD, ανέφερε ότι οι δαπάνες του φαρμακευτικού μάρκετινγκ μειώθηκαν αισθητά στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες και αυτό οφείλεται στη λήξη της πατέντας αρκετών blockbusters, αλλά και στη μείωση της παραγωγής νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων. Παρά το γεγονός ότι η Ιαπωνία το 2010 σημείωσε αυξητικές τάσεις, το 2011 η καμπύλη αντιστράφηκε προς τα κάτω, ό,τι ακριβώς έγινε και στην Αμερική.

Προχωρούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν και οι τελευταίοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί προμήθειας φαρμάκων. Στο χρονικό διάστημα από 21/02-02/03 διεξήχθησαν 35 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί από το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και την Επιτροπή Προμηθειών Υγείας. Σε όλους τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς μέσω της ηλεκτρονικής διαπραγμάτευσης επιτεύχθηκαν πρόσθετες μειώσεις τιμών, οι οποίες έφτασαν σε ποσοστό έως και 92,66% σε σχέση με την τιμή έναρξης, η οποία είχε οριστεί από την ΕΠΥ μετά την υποβολή κλειστών γραπτών προσφορών από τους συμμετέχοντες. Συγκεκριμένα, σε προμήθειες προϋπολογισμού 35 εκατ. €, από τη διαδικασία ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, εξοικονομήθηκαν 17,1 εκατ. € για το ελληνικό δημόσιο.

86

/ Mάρτιος 2012

Συλλογή ληγμένων φαρμάκων από τα φαρμακεία Σε συλλογή, προσωρινή φύλαξη, διαχείριση και καταστροφή των οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων που έχουν λήξει ή δεν χρησιμοποιούνται

Ε

πια, προχωρά το Υπουργείο Υγείας.

ιδικότερα, από το Μάρτιο, σε όλα τα φαρμακεία της χώρας θα υπάρχει ένας κάδος ειδικών προδιαγραφών, όπου θα συλλέγονται τα ληγμένα φάρμακα που έχουν οι πολίτες στα σπίτια τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 40% των ελληνικών νοικοκυριών έχει στο σπίτι του ληγμένα ή αχρησιμοποίητα φάρμακα, γεγονός που καθιστά εξαιρετικής σημασίας την ενημέρωσή τους για τον σωστό τρόπο διαχείρισής τους. Η συλλογή και προσωρινή αποθήκευση των οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων και υπολειμμάτων φαρμάκων οικιακής χρήσεως θα γίνεται σε περιέκτες ειδικών προδιαγραφών, τοποθετημένων σε ορθολογικά επιλεγμένο (εμφανές-εύκολα προσβάσιμο στους πολίτες) και μερικώς απομονωμένο χώρο σε όλα τα φαρμακεία της χώρας. Οι περιέκτες θα δοθούν από την ΙΦΕΤ Α.Ε. Η άμεση περισυλλογή και μεταφορά του περιεχομένου των περιεκτών, από τα φαρμακεία στην ειδικά διαμορφωμένη μονά-

δα της ΙΦΕΤ Α.Ε. στη Μαγούλα, θα γίνεται μέσω του υπάρχοντος δικτύου διανομής της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος και των λοιπών δικτύων ιδιωτικής φαρμακεμπορίας. Τα ως άνω δίκτυα έχουν την αρμοδιότητα της προσωρινής φύλαξης των συλλεχθέντων στις αποθήκες τους έως την τελική τους μεταφορά στις εγκαταστάσεις της ΙΦΕΤ Α.Ε. Την ευθύνη για την ορθολογική καταστροφή των οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων και υπολειμμάτων φαρμάκων που θα αποθηκεύονται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο στις εγκαταστάσεις της ΙΦΕΤ Α.Ε., φέρει η ΙΦΕΤ Α.Ε. υπό την εποπτεία του ΕΟΦ. Το Σώμα Επιθεωρητών (ΣΕΥΥΠ), με την τεχνική συνδρομή της ΙΦΕΤ, θα διεξάγει ελέγχους προκειμένου να διαπιστωθεί η συμμόρφωση όλων των εμπλεκόμενων. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, τα φαρμακεία υπέχουν τις διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται από την παρ. 8 του άρθρου 43 Ν. 4025/2011. http://www.ifet.gr/ recycle/%CE%A6%CE%95%CE%9A.pdf

Νέες προειδοποιήσεις στα πακέτα Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια νέα σειρά προειδοποιήσεων που θα αναγράφονται στα πακέτα των τσιγάρων προκειμένου να αποθαρρύνουν τους πολίτες από το κάπνισμα. Τα μηνύματα επιλέχθηκαν από μια μεγαλύτερη λίστα που αρχικά παρουσιάστηκε σε ομάδες εστίασης, οι οποίες εκπροσωπούσαν πολίτες από τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε., προκειμένου να ελεγχθούν οι αντιδράσεις τους. Στα νέα μηνύματα περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: «το κάπνισμα

αυξάνει τον κίνδυνο τύφλωσης» και «τα παιδιά των καπνιστών γίνονται ευκολότερα καπνιστές». Σύμφωνα με την The Sofia Echo, οι χώρες της Ε.Ε. έχουν προθεσμία δύο ετών για να αρχίσουν να τυπώνουν τις νέες ετικέτες στα πακέτα των τσιγάρων.

in brief

Οικονομολόγοι αποκαλύπτουν μεγάλο συσχετισμό ανάμεσα στο πόσο καπνίζει ένας πληθυσμός και στο πόσα χρωστάει, σε σχέση με το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας. Συγκρίνουν, για παράδειγμα, την Ελλάδα, που έχει εθνικό ποσοστό καπνιστών άνω του 39%, και αναλογία χρέουςΑΕΠ πάνω από 160%, με τη Φινλανδία, η οποία έχει αναλογία χρέους κάτω του 50% και ποσοστό καπνιστών ελάχιστα πάνω από 18%. Τα αρχικά δεδομένα προέρχονται από την έκθεση Health at a Glance 2011 του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Αυτός ο επονομαζόμενος «Δείκτης Γόπας» είναι η τελευταία μέτρηση που παρατηρεί την καθημερινή συμπεριφορά και την αξιολογεί προκειμένου να εξάγει συμπεράσματα για ευρύτερες μακροοικονομικές τάσεις. Ίσως ο γνωστότερος τέτοιος δείκτης είναι ο «Δείκτης Big Mac».

87

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

H Παγκόσμια Ημέρα για το Σύνδρομο Down είναι η 21η Μαρτίου. Καθιερώθηκε το 2006 με πρωτοβουλία του Έλληνα γιατρού Στυλιανού Αντωναράκη, καθηγητή Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης

in brief

Κάθε χρόνο το περιοδικό Fortune δημοσιεύει τη λίστα των πιο φημισμένων εταιρειών του κόσμου. Η έκδοση έχει τίτλο “Most Admired Companies” και αποτυπώνει την κατάταξη των μεγάλων εταιρειών με βάση 8 κριτήρια που κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες ως εξής: Oικονομικά κριτήρια, αξία μακροπρόθεσμων επενδύσεων, οικονομική ευρωστία, αξιοποίηση των εταιρικών περιουσιακών στοιχείων, ικανότητες & μέσα, ποιότητα της διοίκησης (μάνατζμεντ), ποιότητα προϊόντων & υπηρεσιών της επιχείρησης, καινοτομία, ικανότητα προσέλκυσης, ανάπτυξης και διατήρησης ταλαντούχων ατόμων, κοινωνική και περιβαλλοντολογική ευθύνη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας ετήσιας αξιολόγησης του περιοδικού, που δόθηκαν στη δημοσιότητα πρόσφατα, η κατάταξη των φαρμακευτικών εταιρειών για το 2012 έχει ως εξής: 1. Novartis. 2. Abbott Laboratories.

3. Bristol-Myers Squibb. 4. Merck.

5. Johnson & Johnson. 6. Roche Group. 7. GlaxoSmithKline. 8.

Amgen. 9. Pfizer. 10. Boehringer Ingelheim. 11. Sanofi-Aventis. 12.

AstraZeneca. 13. Eli Lilly.

88

Παγκόσμια ημέρα για το σύνδρομο Down

Η

συγκεκριμένη ημερομηνία επιλέχθηκε από τα αριθμητικά δεδομένα του συνδρόμου (3ο χρωμόσωμα στο 21ο ζεύγος = 3.21). Το σύνδρομο αφορά μια γενετική κατάσταση, που προκύπτει από την εμφάνιση ενός επιπλέον χρωμοσώματος στο 21ο ζευγάρι, για το λόγο αυτό ονομάζεται Τρισωμία 21. Είναι η πιο συνηθισμένη χρωμοσωμική διαταραχή στους ανθρώπους. Πήρε το όνομά του από τον Άγγλο John Langdon Down, που πρώτος το περιέγραψε το 1866. Προέρχεται σε ποσοστό 90-95% από το ωάριο και 5-10% από το σπερματοζωάριο και συμβαίνει σε μία περίπου από τις 700-800 γεννήσεις παιδιών. Τα άτομα με σύνδρομο Down και οι οικογένειές τους υπολογίζονται σε 25.000.000 περίπου σε όλο τον κόσμο. Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Down δεν

είναι προς το παρόν γνωστά. Το σύνδρομο Down μπορεί να επηρεάσει πολλαπλά συστήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλοι όσοι το έχουν θα παρουσιάσουν όλες τις εκδηλώσεις. Τα παιδιά που γεννιούνται με σύνδρομο Down δεν «πάσχουν» από το σύνδρομο, αφού δεν είναι πάθηση ούτε ασθένεια, αλλά μια γενετική κατάσταση που εμφανίζεται ανεξαρτήτως φυλής, καταγωγής ή εθνότητας. Το παιδί με σύνδρομο Down έχει βραδύτερη ανάπτυξη από τα τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά, συνήθως χαμηλό ανάστημα και αυξημένη τάση για παχυσαρκία. Ωστόσο, με πρώιμη παρέμβαση, παρακολούθηση από ενδοκρινολόγο, σωστή διατροφή και άσκηση οι καταστάσεις αυτές βελτιώνονται σημαντικά. Αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι παλιότερα, τα άτομα με σύνδρομο Down εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται σήμερα με κοινωνική προκατάληψη, λόγω της άγνοιας και της λανθασμένης εντύπωσης ότι πρόκειται για άτομα με βαριά καθυστέρηση, φορτίο για την κοινότητα και την οικογένειά τους. Η προκατάληψη αυτή θα πρέπει να αρθεί για να μπορέσουν και τα άτομα με σύνδρομο Down, ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας, να ενταχθούν, να προσφέρουν και να λάβουν αυτό που μπορούν και τους αξίζει. Σχετικοί Δικτυακοί Τόποι: http://medlabgr.blogspot.com/2012/03/ down-2012-video.html http://www.iliaktida.gr

1η επιστημονική ημερίδα Ιασώ Παίδων Οι εποχιακές παιδιατρικές λοιμώξεις, οι χειρουργικές επεμβάσεις και τα φάρμακα, θα είναι το θέμα της πρώτης επιστημονικής ημερίδας της ΙΑΣΩ Παίδων, που θα πραγματοποιηθεί στις 7 Απριλίου 2012 στην Αίγλη Ζαππείου, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ακαδημίας Παιδιατρικής. Διακεκριμένοι επιστήμονες θα αναπτύξουν επίσης πολλά άλλα ενδι-

/ Mάρτιος 2012

αφέροντα θέματα, όπως σύγχρονες απεικονιστικές μέθοδοι, θηλασμός, κ.λπ. Η ημερίδα θα συνεχίσει τις εργασίες της την Κυριακή 8 Απριλίου στο Αμφιθέατρο της κλινικής ΙΑΣΩ στο Μαρούσι, Λεωφ. Κηφισίας 37 – 39, με επιστημονικές διαλέξεις. Περισσότερες πληροφορίες: www. firstevent.gr

• Ασφυξία στην υγεία • Στα δικαστήρια ο ΣΕΠ

Με αγωνία αναμένει η φαρμακευτική αγορά τι θα γίνει τελικώς με το μέτρο της συνταγογράφησης βάσει της δραστικής ουσίας.

Μέχρι τη στιγμή

Ο Α. Λοβέρδος έ-

Η ελληνική πλευ-

Δεν είμαι και τόσο

Ειδικά όταν μιλά-

που γράφονταν οι

χει ξεκαθαρίσει ότι

ρά ζήτησε το μέτρο

σίγουρος ότι είναι

με για ένα τόσο ρι-

γραμμές αυτές δεν

το μέτρο συμπε-

να αποτελέσει το

έτσι τα πράγματα.

ζοσπαστικό μέτρο.

είχαν ακόμη καθο-

ριλήφθηκε στον

τελευταίο οχυρό

Σιγά μην τους νοιά-

Εδώ η ελληνική

ριστεί οι 10 δρα-

τελευταίο νόμο λό-

αν δεν επιτευχθούν

ζει τους τροϊκανούς

πλευρά έχει δείξει

στικές ουσίες, στις

γω της πίεσης της

οι στόχοι μείωσης

με ποιον τρόπο θα

σαφείς αδυναμίες

οποίες το μέτρο θα

τρόικας.

της φαρμακευτικής

μειωθεί η δαπάνη.

στην εφαρμογή η-

εφαρμοστεί από

δαπάνης.

πιότερων μέτρων…

την 1η Απριλίου.

89

VΙRUS

Ασφυξία στην υγεία Συνθήκες οικονομικής ασφυξίας επικρατούν στο χώρο της υγείας. Γιατροί, φαρμακοποιοί, εργαστηριακοί γιατροί, διαγνωστικά κέντρα, ιδιωτικές κλινικές, φαρμακοβιομηχανίες και εταιρείες ιατρικών ειδών βρίσκονται «στο κόκκινο» και περιμένουν εναγωνίως να δουν το χρώμα του χρήματος Για ορισμένες επιχειρήσεις μάλιστα φαίνεται ότι η λειτουργία τους κρέμεται από μια κλωστή μετά το υποχρεωτικό «κούρεμα» των ομολόγων, που είχαν λάβει για την εξόφληση των χρεών των νοσοκομείων του ΕΣΥ της περιόδου 2004-2009. Οι τράπεζες ζητούν πλέον από τις επιχειρήσεις πρόσθετες εγγυήσεις, οι οποίες είναι αδύνατον να βρεθούν. Έτσι, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι θα έχουμε διαδοχικά «κανόνια». Το γεγονός αυτό θα προκαλέσει σοβαρές ελλείψεις ιατρικών ειδών, υλικών και φαρμάκων από την αγορά. Ήδη, άλλωστε,

η αλλαγή στην πιστωτική πολιτική ορισμένων φαρμακοβιομηχανιών έναντι φαρμακείων και φαρμακαποθηκών προκαλεί περιστασιακά ελλείψεις φαρμάκων. Το φαινόμενο αφορά συχνά και ακριβά φάρμακα για σοβαρές παθήσεις, όπως ο καρκίνος, καθώς τα φαρμακεία και οι φαρμακαποθήκες δεν έχουν τη ρευστότητα για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της αγοράς. Τα υπουργεία Υγείας και Οικονομικών, καθώς και ο ΕΟΠΥΥ έχουν υποσχεθεί ότι μέχρι τα τέλη Μαρτίου θα γίνει εξόφληση των οφειλών του 2011. Στις 20-3-2011, ο ΕΟΠΥΥ απέδωσε στους φαρμακοποιούς 240 εκατ. ευρώ για τις συνταγές του Ιανουαρίου, δίνοντας μια μικρή ανάσα. Όμως, παραμένουν ανεξόφλητες συνταγές του 2011. Είναι ξεκάθαρο πλέον, ότι στόχος του Μνημονίου – εκτός των άλλων – είναι να κλείσουν και ορισμένες επιχειρήσεις. Θεμιτό θα πει κανείς στο βαθμό που κάποιες επιχειρήσεις λειτουργούσαν παρασιτικά, απομυζώντας τα ασφαλιστικά, ενώ οι κυβερνήσεις έκαναν τα στραβά μάτια. Δυστυχώς, όμως, εδώ μιλάμε για χιονοστιβάδα, που θα ισοπεδώσει τα πάντα στο διάβα της. Μόνοι κερδισμένοι είναι οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Περικόπτουν θέσεις εργασίας, μεταφέρουν κέρδη στη μαμά εταιρεία (transfer pricing), εμφανίζοντας πλασματικά ζημίες και περιμένουν. Περιμένουν να εκλείψει ο ελληνικός ανταγωνισμός…

Στα δικαστήρια ο ΣΕΠ Οι προμηθευτές - μέλη του ΣΕΠ Επιστημών και Υγείας αποφάσισαν στη Γενική Συνέλευση, την Τρίτη 20 Μαρτίου 2012, να επιδιώξουν με ένδικα μέσα την αποζημίωσή τους για το «κούρεμα» των ομολόγων. Υποστηρίζουν ότι το κούρεμα φθάνει σε ύψος δύο ετήσιους τζίρους και σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνουν κατά πολύ το ίδιο το κεφάλαιο των επιχειρήσεων, θέτοντας σε κίνδυνο την επιβίωσή τους. Σκεφθείτε ότι δέχθηκαν «κούρεμα», ενώ είχαν καταβάλει φόρο εισοδήματος, ΦΠΑ και έκτακτες εισφορές!

90

/ Mάρτιος 2012

Βροχή επισχέσεων εργασίας στο ΕΣΥ

Ήταν ζήτημα χρόνου να αρχίσει να ξεχειλίζει το «καζάνι» της δυσαρέσκειας στα νοσοκομεία. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, υπήρχαν πάνω από 40 νοσοκομεία σε όλη τη χώρα, στα οποία οι γιατροί βρίσκονταν στο καθεστώς της επίσχεσης εργασίας όσον αφορά τις δεδουλευμένες εφημερίες Δεκεμβρίου, Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου. Όπως καταγγέλλει το Κίνημα Νέων Γιατρών, «οι κινητοποιήσεις εξαπλώνονται, παρά την προσπάθεια τρομοκράτησης από αρκετούς διοικητές νοσοκομείων απέναντι στους νέους γιατρούς με ”εντέλλεσθε”, κλήσεις στην εισαγγελία, έως και απολύσεις ειδικευομένων (περίπτωση νοσοκομείου Γιαννιτσών), αλλά και τις ψεύτικες υποσχέσεις των υπευθύνων του υπουργείου για αποπληρωμές». Οι γιατροί καταγγέλλουν ότι η εφημεριακή αμοιβή ενός γιατρού είναι μόλις 3 ευ-

ρώ ανά ώρα εργασίας, που είναι αρκετά πιο κάτω από τον κατώτερο μισθό ακόμα και ανειδίκευτου εργάτη. Ακόμη, αναφέρουν ότι τα κονδύλια εφημεριών στα νοσοκομεία περικόπτονται κατά 20% σε σχέση με τα ήδη κουτσουρεμένα του προηγούμενου έτους. Αναμφίβολα, έχουν δίκιο. Λάβετε υπόψη σας ότι ο αγροτικός γιατρός αμείβεται με 780 ευρώ καθαρά. Οι μικτές μηνιαίες αποδοχές ενός γιατρού του ΕΣΥ με βαθμό διευθυντή και 30 χρόνια υπηρεσίας είναι 3.928 ευρώ και καθαρά 2.326 ευρώ. Είναι σαφές ότι με αυτά τα χρήματα είναι δύσκολο ένας γιατρός να αντισταθεί. Να αντισταθεί και να μη βάλει το δάχτυλο στο βάζο με το μέλι. Να μη ζητήσει φακελάκι. Να μη δεχθεί τα χρήματα που του δίνει ο ασθενής. Να μην πάρει ποσοστό για να χρησιμοποιήσει τα τάδε υλικό ή να γράψει το δείνα φάρμακο.

Πού είναι το γαλάζιο πρόγραμμα; Όταν ο Δ. Βαρτζόπουλος ανέλαβε υφυπουργός Υγείας, έλεγε δεξιά και αριστερά ότι το Φεβρουάριο θα έβγαιναν προς τα έξω οι θέσεις του κόμματος για την υγεία. Όσο τις είδατε εσείς τόσο τις είδαμε και εμείς. Τη στιγμή μάλιστα που η ευθύνη για την εφαρ-

μογή τόσων μέτρων θα πέσει στους ώμους της επόμενης κυβέρνησης. Και η ΝΔ δεν έχει αρθρώσει λέξη για όλα τα επίμαχα μέτρα του Μνημονίου. Τελικά φαίνεται ότι στη Συγγρού ακολούθησαν την πιο ασφαλή μέθοδο: «Μη λες τίποτα προεκλογικώς»…

in brief

Αίσιο τέλος φαίνεται ότι έχει το σήριαλ με τα νέα νοσήλια στις ιδιωτικές κλινικές. Οι τελευταίες αποδέχθηκαν τα νέα νοσήλια, που είναι μειωμένα κατά 10% σε σχέση με εκείνα που εφαρμόστηκαν τον Ιανουάριο και στα μέσα Μαρτίου υπογράφηκαν οι νέες συμβάσεις με τον ΕΟΠΥΥ, οι οποίες θα έχουν ισχύ αναδρομικά από την 1η Μαρτίου του 2012. Θυμίζουμε ότι το νέο σύστημα νοσηλίων (Κλειστά Ελληνικά Νοσήλια) ξεκίνησε να εφαρμόζεται από τις αρχές του έτους, αλλά πάγωσε προσωρινά, καθώς εκτιμήθηκε ότι προκαλούσε αύξηση του κόστους για τα ασφαλιστικά ταμεία. Μετά από «μαγείρεμα» και κόντρες ανάμεσα σε Πολύζο και Δρέττα φτιάχτηκε η νέα «συνταγή», που περιέλαβε μέση μείωση κατά 10%. Πάντως με βάση το μνημόνιο από την 1-1-2013 η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει νέο σύστημα νοσηλίων, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει και το κόστος της μισθοδοσίας του προσωπικού των δημοσίων νοσοκομείων, το οποίο σήμερα υπολογίζεται ξεχωριστά και καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό.

91

VΙRUS

Στο πόδι οι φυσικοθεραπευτές Μετά τους φαρμακοποιούς και οι φυσικοθεραπευτές διακόπτουν την πίστωση στον ΕΟΠΥΥ από την 1η Απριλίου.

in brief

Από την 1η Απριλίου ο ΕΟΠΥΥ μεγαλώνει, απορροφώντας και τον κλάδο υγείας του ΝΑΤ. Σας δίνω μερικούς αριθμούς, που δείχνουν τη «βαριά» κληρονομιά του.

Ο

ι φυσικοθεραπευτές θα εκτελούν μεν τα παραπεμπτικά ασφαλισμένων του ΕΟΠΥΥ, αλλά αυτά θα πληρώνονται από τους ασθενείς με την τιμή της φυσικοθεραπευτικής συνεδρίας (20 ευρώ) και θα τους δίνεται η απόδειξη. Με την απόδειξη αυτή οι ασθενείς θα πρέπει να διεκδικήσουν τα χρήματά τους από τον Οργανισμό. Αιτία δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι οι φυσικοθεραπευτές παραμένουν απλήρωτοι. Με τη δημιουργία του ΕΟΠΥΥ, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών ζήτησε την πλήρη εφαρμογή του άρθρου 14 του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας και την υπογραφή σχετικού συμφωνητικού συνεργασίας και αποδοχής του σχεδίου σύμβασης για την παροχή φυσικοθεραπευτικών υπηρεσιών από τις 13/1/2012. Αντί γι’ αυτό, προτάθηκε από τον ΕΟΠΥΥ να υπογραφούν υπεύθυνες δηλώσεις από τους ελεύθερους επαγγελματίες φυσικοθεραπευτές που είχαν μέχρι 31/12/2011 σύμβαση με κάποιο από τα ασφαλιστικά ταμεία που απορροφήθηκαν από τον ΕΟΠΥΥ, ώστε να μην υπάρχει μεσοδιάστημα που θα έμεναν οι ασφαλισμένοι ακάλυπτοι από φυσικοθεραπευτικές υπηρεσίες.

Όπερ και εγένετο. Όμως, ενώ έχουν περάσει περίπου τρεις μήνες από τη λειτουργία του ΕΟΠΥΥ και ενώ έχουν κατατεθεί οι υπεύθυνες δηλώσεις, ο οργανισμός δεν είναι συνεπής στις δικές του υποχρεώσεις. Τα εκτελεσμένα παραπεμπτικά φυσικοθεραπείας του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου δεν έχουν κατατεθεί στα αρμόδια υποκαταστήματα, ώστε να πληρωθούν εντός του 45ημέρου που προβλέπει ο νόμος και το σχέδιο σύμβασης. Λαμβάνοντας υπόψη και τα χρωστούμενα των διαφόρων Ταμείων από τα παρελθόντα έτη, γίνεται αντιληπτό ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες φυσικοθεραπευτές βρίσκονται σε κατάσταση οικονομικής ασφυξίας. Ήδη πολλά εργαστήρια φυσικοθεραπείας έχουν αναγκαστεί να βάλουν λουκέτο. Για να αντιμετωπιστεί η ανεπάρκεια του ΕΟΠΥΥ ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών αποφάσισε να κάνει συμβολική κατάληψη στα γραφεία του ΕΟΠΥΥ και αντίστοιχες συγκεντρώσεις στα κατά τόπους υποκαταστήματα (πρώην Υ.Π.Α.Δ.) στις έδρες των περιφερειακών τμημάτων του συλλόγου. Στο δρόμο που χάραξαν γιατροί και φαρμακοποιοί…

Οι συνταξιούχοι του ταμείου ανέρχονται σε 72.000, ενώ οι ασφαλισμένοι σε 16.800. Σε κάθε συνταξιούχο, ανά έτος, αντιστοιχεί επιχορήγηση 14.580 ευρώ, όταν στο ΙΚΑ η αντίστοιχη επιχορήγηση ανέρχεται στις 2.000 €. Η μέση σύνταξη ανέρχεται, μετά και τις τελευταίες μειώσεις, στα 973 ευρώ, ενώ στο ΙΚΑ στα 740 ευρώ. Να σημειωθεί ότι το ΝΑΤ, είναι το μοναδικό ταμείο της χώρας που το 2010 έδωσε αύξηση στις συντάξεις. Αυτή η αύξηση αφαιρείται με την τελευταία απόφαση (7%). Ο Οίκος του Ναύτου το 2011 είχε απόκλιση στη φαρμακευτική δαπάνη 100% σε σχέση με την προϋπολογισθείσα δαπάνη! Το επικουρικό ταμείο, με βάση τις πρόσφατες αναλογιστικές μελέτες, για να καταστεί βιώσιμο πρέπει να μειώσει τις επικουρικές συντάξεις κατά 80%.

92

Γιατροί και φαρμακοποιοί δεν μπορούν να πάρουν φάρμακα! Σίγουρα δεν ξέρετε ότι ένα από τα πλέον προβληματικά ταμεία είναι εκείνο των ίδιων των υγειονομικών (ΤΣΑΥ), δηλαδή των γιατρών και των φαρμακοποιών. Πρόσφατα, το Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, με επικεφαλής τον πρόεδρό του κ. Γ. Πατούλη, επισκέφθη-

/ Mάρτιος 2012

κε το ΤΣΑΥ και έθεσε επί τάπητος στη διοίκησή του την επίλυση των σοβαρών προβλημάτων. Σκεφθείτε ότι το ταμείο εκδίδει συντάξεις σε ένα χρόνο! Λάβετε ακόμη υπόψη σας ότι τα φαρμακεία έχουν διακόψει την πίστωση στο ΤΣΑΥ λόγω των χρεών…

93

Ραντεβού υγείας

Το ασύρματο ίντερνετ βλάπτει σοβαρά την ανδρική Η σύγχρονη τεχνολογία γονιμότητα!

μπορεί να διευκολύνει τη ζωή μας, φέρνει όμως μαζί της και πολλά δεινά. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του ασύρματου δικτύου γνωστού και ως wi-fi

Μ

ελέτη Αργεντινών ερευνητών για τις ασύρματες συνδέσεις απέδειξε ότι επηρεάζουν σημαντικά την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και συνεπώς την ανδρική γο-

νιμότητα, λόγω της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκπέμπουν. Οι ερευνητές πήραν δείγματα σπέρματος από 29 υγιείς άντρες, τα οποία τοποθέτησαν κάτω από φορητό υπολογιστή συνδεμένο στο διαδίκτυο μέσω wi-fi. Τέσσερις ώρες αργότερα σημαντικό τμήμα των σπερματοζωαρίων εμφάνισε προβλήματα από την ακτινοβολία. Το 1/4 παρουσίασε προβλήματα κινητικότητας. Σε άλλο δείγμα σπέρματος, που είχε μεν τοποθετηθεί σε ίδιες συνθήκες θερμοκρασίας, μακριά όμως από ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, μόλις το 14% των σπερματοζωαρίων εμφάνισε πρόβλημα κινητικότητας. Επίσης, το 9% των σπερματοζωαρίων κοντά στο laptop εμφάνισε βλάβη στο DNA, ποσοστό τρεις φορές μεγαλύτερο από τα δείγματα που βρίσκονταν μακριά.

Μήπως ο άνδρας σας υποκρίνεται στο σεξ;

Ο της Δήμητρας Ευθυμιάδου

ι γυναίκες είναι αυτές που θεωρούνται εξπέρ στην προσποίηση οργασμού. Η αλήθεια όμως είναι ότι και οι άνδρες δεν είναι αθώοι, καθώς οι 2 με 3 στους 10 έχουν προσποιηθεί απόλαυση κατά τη διάρκεια της ερωτικής διαδικασίας.

Πρόσφατη μελέτη σε δείγμα 180 ανδρών και 101 γυναικών έδειξε πως και τα δύο φύλα προσποιούνται οργασμό, αν και πιο συχνά οι γυναίκες (50%) από ό,τι οι άνδρες (25%). Όπως διαπιστώθηκε στην έρευνα η πλειοψηφία των ανδρών και των γυναικών είχαν

Άλλα λέω κι άλλα κάνω… Μπορεί οι περισσότεροι νέοι να πιστεύουν ότι η εγκυμοσύνη και η απόκτηση ενός παιδιού είναι θέμα οργάνωσης και προγραμματισμού, στην πράξη όμως κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Σε πρόσφατη μελέτη που έγινε στις ΗΠΑ από την εθνική επιτροπή πρόληψης της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης σε 1.800 άτομα από 18 έως 29 ετών, έδειξε ότι περίπου το 50% των ανύπαντρων νέων ανδρών δεν χρησιμοποιούν καν προφυλακτικό για να αποφύγουν μια εγκυμοσύνη, έστω κι αν ξέρουν τους κινδύνους μιας ελεύθερης επαφής. Εντύπωση προκάλεσε στους ερευνητές το γεγονός ότι οι νέοι άλλα λένε κι άλλα πράττουν στη σεξουαλική τους συμπεριφορά. Άλλωστε το 30% των γυναικών και το 42% των ανδρών στην έρευνα, παραδέχτηκαν πως ήταν πολύ πιθανό στο άμεσο μέλλον να κάνουν σεξ χωρίς προφυλάξεις γνωρίζοντας τους κινδύνους εγκυμοσύνης.

94

/ Μάρτιος 2012

Η ηλικία "σκοτώνει" τα ωάρια!

Μ

έχρι τα 30 θεωρούν οι ειδικοί την πιο κατάλληλη ηλικία για μια γυναίκα ώστε να τεκνοποιήσει με άνεση και χωρίς προβλήματα. Μετά αρχίζουν τα δύσκολα. Για-

τί; Επειδή το 90% των ωαρίων ξοδεύεται έως τα 30 έτη λένε οι ειδικοί. Για πρώτη φορά μελέτη μέτρησε τον αριθμό των ωαρίων που χάνουν οι γυναίκες κατά τη διάρκεια των νεανικών τους χρόνων. Ειδικότερα η μελέτη που δημοσιεύτηκε από το Πανεπιστήμιο St. Andrews και το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου της Σκωτίας ανακάλυψε πως οι γυναίκες έχουν χάσει το 90%των ωαρίων τους μέχρι να γίνουν 30 και μόλις ένα 3% τούς απομένει μέχρι τα 40. Με τον καιρό και η ποιότητα των ωαρίων χειροτερεύει, αυξάνοντας τις δυσκολίες σύλληψης και τον κίνδυνο να γεννηθεί ένα μη υγιές μωρό. Η μελέτη βασίστηκε σε πληροφορίες που συλλέχθηκαν από 325 γυναίκες διαφόρων ηλικιών στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις Η.Π.Α. και την Ευρώπη.

προσποιηθεί έστω και μία φορά οργασμό ή απόλαυση κατά τη διάρκεια της κολπικής διείσδυσης, ενώ πιο σπάνια σε στοματικό σεξ ή σε άλλες ερωτικές δραστηριότητες. Πιο πολύ προσποιούνται οι άνδρες όταν έχουν καταναλώσει αλκοόλ και η ερωτική τους διάθεση δεν είναι στα ύψη.

Έρχεται το pc ψυχίατρος! Εκτός από το να γράφουμε κείμενα, να σερφάρουμε στο ίντερνετ και να παίζουμε παιχνίδια, ένας υπολογιστής μπορεί να αποδειχθεί στο άμεσο μέλλον και ένας άριστος «ψυχίατρος». Βρετανοί ερευνητές από το University College του Λονδίνου, μετά από μελέτη, υποστηρίζουν ότι πολύ σύντομα θα αναπτυχθούν προγράμματα σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές που θα μπορούν να «διαβάζουν» ακτινογραφίες εγκεφάλων, ώστε να εντοπίζουν έφηβους ή νέους που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καταστάσεων όπως στρες ή κατάθλιψη. Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι με τα υπερσύγχρονα αυτά προγράμματα θα είναι εύκολο να εντοπισθεί κι αν κάποιος στο μέλλον θα εκδηλώσει κάποια ψυχασθένεια κι έτσι να δράσουν έγκαιρα για την αντιμετώπισή της.

Οι γυναίκες έχουν χάσει το 90% των ωαρίων τους μέχρι να γίνουν 30 και μόλις ένα 3% τούς απομένει μέχρι τα 40

Οι βιαστικοί νέοι του σεξ

και οι …αργοί γονείς!

Πρώτα τα παιδιά «του δίνουν και καταλαβαίνει» και μετά αποφασίζουν οι γονείς τους να τα ενημερώσουν για τα … πρώτα βήματα της σεξουαλικής δραστηριότητας! Αργοπορημένοι φαίνεται πως είναι οι περισσότεροι γονείς σχετικά με την ενημέρωση που πρέπει να κάνουν στα παιδιά τους για την ερωτική διαδικασία και τους κινδύνους της. Έρευνα του Harvard έδειξε ότι 4 στους 10 γονείς συζητούν με τα παιδιά τους για το σεξ και τις μεθόδους προφύλαξης όταν είναι πια πολύ αργά. Δηλαδή τα παιδιά έχουν ήδη ξεκινήσει τη σεξουαλική τους ζωή, όταν οι γονείς αποφασίζουν να γίνουν «προοδευτικοί» και να τα ενημερώσουν. Για του λόγου του αληθές, η ίδια έρευνα έδειξε ότι τα 2/3 των αγοριών που συμμετείχαν στη μελέτη δεν είχαν μιλήσει με το γονέα τους, πριν αρχίσουν να κάνουν σεξ, για το πώς να χρησιμοποιούν το προφυλακτικό.

95

γ ί ν ε τ ε συνδρομητές !

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ): 40€

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ): 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ): 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ): 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 6,5%)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (5028-041137-461 / IBAN GR51 0172 0280 0050 2804 1137 461) ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

96

/ Μάρτιος 2012

31 1

AΡΘΡΟ

4

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012

3