Ph.B #013 by ethosMEDIA

013

# ΜΑΡ 2013 ΤΙΜΗ 6 €

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΝΙΚΟΣ ΠΟΛΥΖΟΣ

ΠΡΟΦΙΛ ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΝΤΑΣ

ΑΡΘΡΟ ΚΙΝΗΜΑ ΝΕΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ

www.phB.com.gr ISSN: 2241-0961

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Μοχλός ανάπτυξης τα γενόσημα φάρμακα

Όλοι έχουµε ε

Το ίδιο πρέπει να έχουν και τ

Φροντίδα για τον άνθρωπο.

Ελληνικά,

Φροντίδα για τον άνθρωπο.

ELPEN A.E. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Tηλ: 2

23 1

idπεριεΧΟΜΕΝΑ

6 ΠΡΟΦΙΛ Γιάννης Τούντας Πολύ σκληρός για να οπισθοχωρήσει ο πρόεδρος του ΕΟΦ...

8 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Νίκος Πολύζος Είχαμε προβλέψει τη μετατροπή 8 νοσοκομείων

14 ΑΡΘΡΟ Χρήστος Καζάσης Προτάσεις για τις προμήθειες υγείας

18 ΕΡΕΥΝΑ Οι Έλληνες χάνουν τον ύπνο τους! 21 ΑΡΘΡΟ Παντελής Παναγάκης Η ψωρίαση σήμερα

22 ΑΡΘΡΟ Γιώργος Ι. Στάθης Η κακοστημένη θεατρική παράσταση 26 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ 35 ΝΕΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

CEO: Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Αιμίλιος Νεγκής negis.e@ethosmedia.eu

       ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ: Βίκυ Γερασίμου gerasimou.v@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ - ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δήμητρα Ευθυμιάδου efthymiadou.d@ethosmedia.eu

013

# ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Γιώργος Καλούμενος kaloumenos.g@ethosmedia.eu Γαλάτεια Μπασέα bassea.g@ethosmedia.eu

/ Μάρτιος 2013

Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

08 38 Generics Conference 2013 Μοχλός ανάπτυξης τα γενόσημα φάρμακα 54 ΑΡΘΡΟ Κίνημα Νέων Γιατρών Προτάσεις για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση

62 ΑΡΘΡΟ Γιώργος Βογιατζής Να φύγει το ΕΣΥ από το υπουργείο Υγείας! 70 ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ To PSI στην Ολομέλεια του ΣτΕ 74 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Εκστρατεία για την υγεία των νεφρών

80 ΑΡΘΡΟ Nίκος Χριστοδούλου Ορθοπεδική ή Ορθοπαιδική; 86 NEWS 89 VIRUS 94 ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Γρηγόρης Λεωνίδης leonidis.g@ethosmedia.eu

Eπιμέλεια ΥΛΗΣ - creative: Θεοδοσία Μαρούτση theodosia.maroutsi@gmail.com

Ιδιοκτησία: ETHOS MEDIA S.A.

                            ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γιώργος Μελιτσιώτης melitsiotis.g@ethosmedia.eu

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

Τμήμα Marketing–Επικοινωνίας & ΔημΟΣΙΩΝ Σχέσεων: Αθηνά Φραδέλου fradelou.a@ethosmedia.eu

Τζένη Ρούσση roussi.t@ethosmedia.eu

Σοφία-Αφροδίτη Βουλγαράκη voulgaraki.s@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

Εκτύπωση - Παραγωγή - Συσκευασία: Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

ISSN: 2241-0961

Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, Φ: 210 9984953 E: info@PhB.com.gr www.PhB.com.gr • www.ethosmedia.eu * Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, είναι τυπωμένο σε πιστοποιημένο χαρτί FSC® και συμβάλλει στην υποστήριξη των δασών του πλανήτη.

EDITΟRIAL

αλό" υ μ ι ε ζ ά β "Δεν μα… η τ σ χωρίς ύ σ ό εκατ. ευρώ κ ι τ ι λ μό 100-300 ο ισ ς. ογ π ολ π ο οϋ εξ ρ τ π ούτε όψεω ιογραφικά υποψηφίους

υς μοσ υς… να έχει δει το λένε ότι δη ταυτότητάς το ς χώ Συχνά, μου νε συ τοτυπίες της ώ ω φ σκ ις α στ τι το α Ό ο Μόν πολύ. γειρέμ ς. ισμό του μα «γκρινιάζω» τρόπο. ο ορ ψ ν μ το κο α ά γι ε ε μ Μιλάμ ίοτε και ά μου. κάνει η κριτική – εν νω τη δουλει σε να έχει κά ς λώ π α ς θα μπορού ι τε Τ εί ι μια ιδιωτική , α σί Θεωρώ πω στην εξου να προσλάβε α χο Μ εγ ; έλ ση ώ νη κυβέρ νε την όλη Δηλαδή, ασκ θα αναλάμβα οικονομική. α τε οί εί ή ν οπ ικ η ιτ α ολ εταιρεί και έμπειρω αυτή είναι π ουν εσης ικανών ν ύρ ή νε φ α α ε α μ γε σί ν πή διαδικα ρές δεν α ε, έκανε ότα Πολλές φο ι στην γκλίτσ Αυτό, άλλωστ τα ν. ον ώ ύν με εχ ς «Ξ ελ . λε στ σω Βρυξέλ με και να αγιά άτευση στις γμ α πρόσφατα, ρ ς, π το ω α π δι π Ό α α ». γι νδύλια ό του τσομπάνη λήσει νέα κο η κυβέρνηση ντ ι α νε να κά ς. η ό ιξ να οπ ρ σκ σισε ίσιο Στή όσα αποφά για την οινοτικό Πλα ος Κ τζ ο έν εν ρ μ ου χό υκ ςΛ επερ και ο Ανδρέα ιοικητών μια μεγάλη τών και υποδ νέθεσε σε Α κη ε; οι να ν δι α ση έκ η ι Τ εξωτερικού τοποθέτ εταιρεία του κή τι . α ευ ακό εί σι υλ μ η βο ρ κο συμ ο επιχει στα νοσο τεκμηριωμέν μια α ια έν γ ι α σε ρ τί α ρ θ ους κατα ξεκά ρουσιάσει στ Πρόκειται αι δείχνει παρωδία. Κ και να το πα η ιο έτ έδ κ αράς σχ μ -σ ία Σα σ ς ντώνη α και διαδικα ύς. Έτσι, ο Α ιτικό σύστημ κο τι ολ π νο ευρώ στις οι το Κ ι σ. δι ότ ι μείνει να με 16 χε ξεκάθαρα Έ θή Α ». ν λό η στ υα ε μ έδια των επέστρεψ «δεν βάζει ο ήγαινε με σχ στ π προσωπικό ν ν Α σα υ. γη το ή ς μας που μας οδ αποσκευέ γόντων, «θα σε πρακτικές ιακών παρα εσ ρ η . υπ ού ώ εμ εδ ρ Η Πολιτεία θα αναθέσει χείλος του γκ άγκα». η φάει η μαρμ επιτροπή, χε ή εί ελ πώς και μ 5 ια μ δεν ξέρουν ος τη τι ρ τη διοίκηση Οργανισμών ό π Έφτιαξαν ν ς ό ου ιπ ετ ο λ σχ ά όπως Δεν είναι τίζεται από ά ων. νει η δουλει οποία απαρ ν νοσοκομεί , ώστε να γί τω υν ν με ετήσιο προϋπολογισμό νο ση κά νω ιθ να γά τι ι ορ υν. Επ υμού διοίκηση κα πλά δεν θέλο α να α γι ύ ες ολ υ Π έρ . το μ ει η ις πρέπ ία 10 ς θέσε 100-300 εκατ. ευρώ Έδωσαν διορ μοιράζουν τι αφικά. Και νεχίζουν να ις και βιογρ συ σε ή να ιτ α , πράσινους λε ύν π χωρίς να έχει δει τους έρους. Μ υποβληθο όγησης ετ ολ μ ξι η α σε ια υ ρ ή ίο δημοσ Τα κριτ ή τους! α το κυριότερο: καλί… Ντροπ ν υπάρχει έν το υποψηφίους ούτε δε ορ ι π ι κα κα γα λο είναι γενικό χαίο; Δεν δότησης. Τυ ιο ορ εξ όψεως. Μόνο στις μ α μ η σύστ κής Αιμίλιος Νεγ νομίζω… φωτοτυπίες της ταυτότητάς ική π ω σ ο ρ π υπάρχει Επίσης, δεν ιτεία θα τους… Μιλάμε για τον ηλαδή, η Πολ Δ . η ξ υ ήσιο τε συνέν νισμών με ετ κηση Οργα ορισμό του "μαγειρέματος" οί δι τη ι σε αναθέ

                                

/ Μάρτιος 2013

ΠΡΟΦΙΛ

Γιάννης Τούντας

Πολύ σκληρός για να οπισθοχωρήσει ο πρόεδρος του ΕΟΦ... Οι καλά γνωρίζοντες υποστηρίζουν ότι κατάφερε να "τουμπάρει"ακόμη και τον πρώην υπουργό Υγείας, Ανδρέα Λοβέρδο, ο οποίος αρχικά δεν έδειχνε και τη μεγαλύτερη συμπάθεια στο πρόσωπό του

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

νδεχομένως να είναι και ο πρόεδρος που άντεξε τις περισσότερες αλλαγές κυβερνήσεων. Διορίσθηκε, άλλωστε, επί ΠΑΣΟΚ το 2010, και επί Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου, και άντεξε ακόμη και τον σημερινό αναπληρωτή υπουργό Υγείας, Μάριο Σαλμά. Ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Γιάννης Τούντας, παρά τις αρχικές αμφιβολίες για το αν θα μπορούσε να αντέξει υπό την πίεση της πολιτικής εξουσίας του υπουργείου Υγείας, απεδείχθη τελικά «σκληρό καρύδι». Τι άλλο να πει κανείς για έναν άνθρωπο που πέρασε από «χίλια κύματα» και είδε μπόλικους υπουργούς Υγείας, αλλά και τέσσερις πρωθυπουργούς; Και είναι απορίας άξιον πώς ένας καθηγητής κοινωνικής ιατρικής, με ουκ ολίγη πανεπιστημιακή πορεία, άντεξε τις «συμπληγάδες» των φαρμάκων. Πρόκειται, εξάλλου, για έναν από τους πιο δύσκολους τομείς που τώρα έχει αναλάβει πια το υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΦ εξολοκλήρου μετά από χρόνια, που ανήκαν στο υπουργείο Ανάπτυξης. Ο Γιάννης Τούντας, πάντως, φαίνεται ότι δεν διατηρήθηκε τυχαία στη θέση του. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι κατόρθωνε, πάντα σε χαμηλούς τόνους και με διπλωματικό τρόπο, να αντιμετωπίζει τις δύσκολες καταστάσεις. Οι καλά γνωρίζοντες μάλιστα υποστηρίζουν ότι κατάφερε να «τουμπάρει» ακόμη και τον πρώην υπουργό Υγείας, Ανδρέα Λοβέρδο, ο οποίος αρχικά δεν έδειχνε και τη μεγαλύτερη συμπάθεια στο πρόσωπό του. Μάρτυρες ενός περιστατικού στην οδό Αριστοτέλους λένε πως,

/ Μάρτιος 2013

μια μέρα, ο πρώην υπουργός ήταν έξαλλος με τον Γιάννη Τούντα. Βρισκόταν δε ένα βήμα πριν του ζητήσει παραίτηση. Όμως ο πρόεδρος του ΕΟΦ δεν αντέδρασε με την ίδια τακτική: Περίμενε μέχρι να καλμάρουν τα νεύρα του Ανδρέα Λοβέρδου πριν επικοινωνήσει μαζί του. Στη συνέχεια, βέβαια, οι σχέσεις των δύο ανδρών αποκαταστάθηκαν πλήρως και ο Γιάννης Τούντας εντάχθηκε ακόμη και στο στενό κύκλο των συνεργατών του υπουργού Υγείας, λίγο πριν τις εκλογές του 2012. Ακολούθησε, λίγους μήνες μετά, η πλήρης μεταφορά του τομέα των φαρμάκων στο υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΦ. Εκεί φαίνεται πως άρχισαν τα πολύ δύσκολα για τον καθηγητή κοινωνικής ιατρικής. Η τιμολόγηση των σκευασμάτων δεν απεδείχθη εύκολη υπόθεση. Οι εσωτερικές ίντριγκες και οι πιέσεις της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας αποτέλεσαν μάλλον «κόμπο στο λαιμό» του καθηγητή. Εξάλλου μέσα σε λίγους μήνες ο ΕΟΦ, με το ελάχιστο προσωπικό, έπρεπε να αντεπεξέλθει σε δεκαπλάσιο φόρτο εργασίας σε σχέση με το παρελθόν. Εκεί είναι που ξεκίνησαν και οι προσωπικές δυσκολίες για τον Γιάννη Τούντα. Οι σχέσεις του με τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό Υγείας, Μάριο Σαλμά, ήταν προβληματικές από την αρχή. Έγιναν όμως χειρότερες όταν ο Μ. Σαλμάς άρχισε – όπως λένε ακόμη και παρευρισκόμενοι σε διάφορα περιστατικά - να επιτίθεται με σκληρές προσβλητικές εκφράσεις εναντίον του προέδρου του ΕΟΦ. Όσοι έχουν υπάρξει μάρτυρες τέτοιων επεισοδίων δεν πίστευαν στα μάτια τους ότι ο Γιάννης Τούντας συγκρατήθηκε και

δεν εξακόντισε αντίστοιχες εκφράσεις. Ίσως βέβαια να είναι και ένας από τους λόγους που ο ίδιος επιθυμεί να αποχωρήσει άμεσα από τη θέση του στον ΕΟΦ, κάτι που όπως λένε πληροφορίες θα το πράξει πιθανότατα έως τον Μάιο. Όσοι τον ξέρουν καλά, λένε πως δεν έχει λόγο να μην επιστρέψει στην ηρεμία του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ) που ο ίδιος εμπνεύστηκε το 1989. Άλλωστε η καθημερινή πίεση που δέχεται, λόγω του αντικειμένου του φαρμάκου και του «αλαλούμ» με τις τιμές, μόνο επιβαρυντικά μπορεί τελικά να είναι τόσο για τον ίδιο όσο και για την καριέρα του. Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι φορές που η ηγεσία του υπουργείου Υγείας ρίχνει όλες τις ευθύνες για τα προβλήματα των φαρμάκων στον ΕΟΦ με το προσωπικό των 150 υπαλλήλων... Άλλωστε, όπως λένε οι φίλοι του, τέτοια πίεση δεν είχε δεχθεί ούτε όταν συμμετείχε το 2000 στην ομάδα για τη μεταρρύθμιση του ΕΣΥ, όταν οι πολιτικές καταστάσεις ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητες και το έργο πολύ βαρύ. Ίσως να είναι και ένας λόγος να εγκαταλείψει ο Γιάννης Τούντας την εμπλοκή με την πολιτική, από αυτήν τουλάχιστον τη θέση, και να έχει ελεύθερο και χωρίς πίεση το καλοκαίρι για να επιδοθεί στα αγαπημένα του θαλάσσια σπορ ή στις βόλτες με το καΐκι. Πάντως μια αγαπημένη του συνήθεια τού φάνηκε σίγουρα χρήσιμη στις μέρες του Μ. Σαλμά: η λατρεία του στις μηχανές. Ο πρόεδρος του ΕΟΦ, παρότι θα μπορούσε να κυκλοφορεί με υπηρεσιακό αυτοκίνητο, προτιμά τη μηχανή του, με την οποία πάει και σε πολλά επαγγελματικά ραντεβού. Είναι η ίδια που χρησιμοποιεί όταν ο πολιτικός του προϊστάμενος αναπληρωτής υπουργός Υγείας τον καλεί εσπευσμένα στην οδό Αριστοτέλους, συνήθως όχι με καλές προθέσεις… Με την ίδια μοτοσικλέτα συναντιέται, συχνά, ακόμη με παλιούς του φίλους, που διατηρεί από τα νεανικά του χρόνια, οι οποίοι προέρχονται κυρίως από τον κεντρώο χώρο. Ενδεχομένως, αν αποχωρήσει από τον ΕΟΦ, να έχει και περισσότερο χρόνο για την οικογένειά του και τον γιό του που βρίσκεται στην εφηβεία. Το βέβαιο είναι ότι ο Γιάννης Τούντας, αν, και όποτε, εγκαταλείψει τον τομέα των φαρμάκων, θα βρει την ηρεμία του και χωρίς …φάρμακα!•••

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΝΙΚΟΣ ΠΟΛΥΖΟΣ*

Είχαμε προβλέψει τη μετατροπή 8 νοσοκομείων Συνέντευξη: Αιμίλιος Νεγκής

Περισσότερη πολιτική βούληση και πιο σωστό μάνατζμεντ χρειάζεται. Τα υπόλοιπα θα βρεθούν άμεσα

ωλη είναι η διαδικασία που ακολουθεί το υπουργείο Υγείας για την επιλογή νέων διοικητών και υποδιοικητών στα νοσοκομεία, σύμφωνα με τον πρώην Γ.Γ. του υπουργείου και Αναπληρωτή Καθηγητή Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας, κ. Νίκο Πολύζο. Ακόμη ασκεί δριμεία κριτική για τον επανασχεδιασμό των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, στον οποίο προχώρησε η κυβέρνηση, επισημαίνοντας ότι κινδυνεύει να χαθεί μία ακόμη ευκαιρία για τον εκσυγχρονισμό του ΕΣΥ. Μάλιστα λέει, δηκτικά, ότι στον γιό του, που είναι άνεργος, δεν θα πρότεινε να εκπαιδευθεί στις μεταρρυθμίσεις στην Υγεία – όπως προβλέπει ο νέος σχεδιασμός - αλλά στις επιστήμες αρχιτεκτονικής, πληροφορικής, διοίκησης, οικονομικών, κ.λπ. στην Υγεία. Αποκαλύπτει ότι επί των ημερών του είχε γίνει συγκεκριμένος σχεδιασμός συγχωνεύσεων, ο οποίος προέβλεπε τη μετατροπή χρήσης 8 νοσοκομείων. Και επισημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν δείχνει να τον έχει λάβει υπόψη του. Καταθέτει τις προτάσεις του για την αναδιοργάνωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και τον ΕΟΠΥΥ, δηλώνοντας ότι είναι διατεθειμένος να βοηθήσει. «Περισσότερη πολιτική βούληση και πιο σωστό μάνατζμεντ χρειάζεται», καταλήγει. Κύριε καθηγητά, πρόσφατα, η κυβέρνηση προχώρησε στην προκήρυξη των

θέσεων διοικητών και υποδιοικητών στα νοσοκομεία της χώρας. Πώς είδατε την όλη διαδικασία; Καταρχάς, δεν ακολουθήθηκε η πρόβλεψη του ν. 4052/1-3-12, που όριζε ότι όλα έπρεπε να ολοκληρωθούν την 31/12/12, μαζί με τους νέους Οργανισμούς των νοσοκομείων, που προέβλεπαν την ενσωμάτωση των 50 στα 85 και την ενοποίηση τμημάτων τους. Δεύτερον, υπάρχουν προβληματισμοί όσον αφορά στον διορισμό μελών της Επιτροπής Αξιολόγησης, κυριότερος των οποίων είναι ο μη διορισμός Καθηγητή ή Αναπληρωτή Καθηγητή Διοίκησης, Οργάνωσης, Οικονομικών ή άλλου συναφούς αντικειμένου στην Υγεία. Τρίτον, και κυριότερο, είναι ότι δεν προβλέπεται ποσοτικοποίηση των κριτηρίων αξιολόγησης στην πρόσληψη (εκπαίδευση, εμπειρία, αναγνώρι-

/ Μάρτιος 2013

*Αν. καθηγητής και πρώην Γ.Γ. υπουργείου Υγείας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Το OpenGov προφανώς είχε αδυναμίες, κυριότερη των οποίων ήταν το ότι δεν πέρασε στη Δημόσια Διοίκηση και το ότι δεν υπήρχε ανακοίνωση των αποτελεσμάτων όλων των υποψηφίων

Είχα προτείνει, θεσμικά, στη διάρκεια της θητείας μου, και το ξαναλέω τώρα ως εξής: Υπουργός Υγείας (και όχι ασθένειας) για τις πολιτικές δημόσιας υγείας (συνεπικουρούμενος από τον Γενικό Διευθυντή Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου, που θα είναι ο καλύτερος γιατρός συναφούς ειδικότητας στη χώρα, με άριστα διοικητικά προσόντα), τους φορείς της και την εποπτεία δύο υφυπουργών

ση, κ.λπ.) και καμιά ανάλογη διαδικασία στην αξιολόγηση των υπαρχόντων για το 2012 ή όσων προσληφθούν το 2013. Νομίζω ότι η όλη προσπάθεια πρέπει να διαφυλαχθεί και να τεθεί σε σωστές βάσεις, γιατί η διοίκηση των νοσοκομείων πρέπει να αυτονομηθεί από τις κακές πρακτικές του πολιτικού συστήματος στο παρελθόν. Όμως και η διαδικασία μέσω του OpenGov είχε αδυναμίες. Δεν υπήρχαν διοικητές που δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους και επί των ημερών σας; Το OpenGov ξεκίνησε με τις καλύτερες των προθέσεων (αρχικοί διορισμοί) και προϋποθέσεων (κριτήρια και βαθμολόγηση), για να καταστεί ένα αξιοκρατικό σύστημα αξιολόγησης ανώτατων στελεχών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δική μου εμπειρία με την επιλογή μου ως Γ.Γ. Προφανώς είχε αδυναμίες, κυριότερη των οποίων ήταν το ότι δεν πέρασε στη Δημόσια Διοίκηση και το ότι δεν υπήρχε ανακοίνωση αποτελεσμάτων όλων των υποψηφίων. Όμως τουλάχιστον το ½ των τότε επιλεγέντων διοικητών ήταν οι καλύτεροι από τους υποψηφίους (έπρεπε να είναι το 100%). Συνήθως οι καλοί στα αποτελέσματα διοικητές ήταν όσοι είχαν επιλεγεί με βάση τα προσόντα τους, χωρίς να αποκλείονται κι οι εξαιρέσεις. Γι’ αυτό όλοι αξιολογούνταν μηνιαία και ετήσια. Αν θυμάστε, οι απολύσεις περίπου 20 το 2011 έγιναν με βάση αυτές τις αξιολογήσεις, οι οποίες τους κοινοποιήθηκαν. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει δρόμος να διανυθεί, για να πεισθεί το πολιτικό σύστημα να τον ακολουθήσει. Έχετε εμπειρία στη διοίκηση νοσοκομείων και φυσικά στην εποπτεία όλων των νοσοκομείων ως Γ.Γ. του Υπουργείου Υγείας. Ποιες κινήσεις πιστεύετε

/ Μάρτιος 2013

ότι πρέπει να γίνουν με στόχο στην αναδιοργάνωση του ΕΣΥ; Πολύ καλή ερώτηση, της οποίας η απάντηση πρέπει να έχει 3 καθαρές προτεραιότητες: Πρώτον, τη διαφύλαξη, βελτίωση και συνέχιση της εφαρμογής όσων έγιναν (esy. net, προμήθειες, ΚΕΝ, διπλογραφικό, μηχανοργάνωση, ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ολοήμερη, ΕΣΠΑ). Δεύτερον, τη δυναμική προώθηση όσων αποφασίσθηκαν και δεν ολοκληρώθηκαν ακόμα (διασυνδέσεις νοσοκομείων, συγχωνεύσεις τμημάτων, νέο σύστημα προμηθειών, αξιολόγηση ποιότητας, υγειονομικός χάρτης, νέο σύστημα εφημέρευσης - ΤΕΠ, γενική αξιολόγηση), και Τρίτον, τον σχεδιασμό της προοπτικής του ΕΣΥ στο μέλλον, όπου θα κυριαρχεί μια νέα στρατηγική ολοκλήρωσης της ΠΦΥ (κέντρα υγείας και πολυιατρεία στο ΕΣΥ) και νοσοκομειακής περίθαλψης προσανατολισμένης στην αντιμετώπιση των χρόνιων νοσημάτων, των πραγματικά επειγουσών ή εξειδικευμένων καταστάσεων, και στον προγραμματισμό των υπολοίπων εισαγωγών ή θεραπειών με βάση τις κατά τόπους ανάγκες. Γι’ αυτό απαιτείται μια νέα κουλτούρα ποιότητας και κλινικής διακυβέρνησης στο ΕΣΥ, στην οποία θα συμμετέχουν ασθενείς και επαγγελματίες υγείας, με την Πολιτεία παρούσα σε σαφείς και ολοκληρωμένες κατευθυντήριες οδηγίες. Πολλοί πιστεύουν ότι και στην Ελλάδα χρειάζεται να έχουμε ριζική αλλαγή στη διοίκηση του ΕΣΥ, αρχής γενομένης με την πρόσληψη ενός Γενικού Διευθυντή ΕΣΥ στα πρότυπα της Βρετανίας. Τι λέτε εσείς;

Είχα προτείνει, θεσμικά, στη διάρκεια της θητείας μου, και το ξαναλέω τώρα ως εξής: Πρώτον: Υπουργός Υγείας (και όχι ασθένειας) για τις πολιτικές δημόσιας υγείας (συνεπικουρούμενος από Γενικό Διευθυντή Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου, που θα είναι ο καλύτερος γιατρός συναφούς ειδικότητας στη χώρα, με άριστα διοικητικά προσόντα), τους φορείς της και την εποπτεία δύο υφυπουργών. Δεύτερον: Υφυπουργός ή/και Γενικός Γραμματέας, με τριετή θητεία και στόχους, για το ΕΣΥ και γενικότερα για τις παροχές υπηρεσιών υγείας, που θα προΐσταται της Γενικής Διεύθυνσης Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου (με το καλύτερο διοικητικό δημόσιο υπάλληλο του ΕΣΥ), των ΔΥΠε και των Μονάδων Υγείας τους. Τρίτον: Υφυπουργός ή/και Γενικός Γραμματέας, με τριετή θητεία και στόχους, για τον ΕΟΠΥΥ και γενικότερα τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας, που θα προΐσταται της (ενιαίας) Γενικής Διοικητικής και Οικονομικής Διεύθυνσης του Υπουργείου (με τον καλύτερο υπάλληλο του υπουργείου, με έμφαση σε οικονομικές γνώσεις). Αυτό το σχήμα επιτυγχάνει πολιτική και τεχνοκρατική κατανομή αρμοδιοτήτων, ενώ είναι πιο σαφής ο διαχωρισμός χρηματοδότησης από την παροχή, τη στιγμή που ο υπουργός ασχολείται με τη δημόσια υγεία, εποπτεύοντας (και όχι διοικώντας καθημερινά) τα πάντα. Είναι ένα ελληνικό πρότυπο που πρέπει να δοκιμασθεί, βλέποντας και τις εμπειρίες της Βρετανίας ή άλλων χωρών. Λέγεται, ευρέως, ότι η κυβέρνηση στην οποία συμμετείχατε ήταν άτολμη όσον αφορά στη συγχώνευση νοσοκομείων. Χρειάζεται ή όχι να κλείσουν ή να αλλάξουν χρήση οι νοσοκομειακές μονάδες; Τι προέβλεπε ο δικός σας σχεδιασμός στο θέμα αυτό; Ο σχεδιασμός έφτασε τις παραμονές των εκλογών του 2012 στην υπογραφή (ΚΥΑ) όλων των νέων Οργανισμών των νοσοκομείων (και ΚΥ), 25 έτη μετά το ΕΣΥ, όταν είχαν αποκρυσταλλωθεί οι πολιτικές, επιστημονικές και διοικητικές προτάσεις, ενός και πλέον έτους. Το αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας ήταν η πλήρης σύνδεση 85 κύριων με 50 δευτερεύοντα νοσοκομεία (και του ΙΚΑ), η μείωση 600 κλινικών και εργαστηρίων (1.500 κλινικές και 500 εργαστήρια) και η μετατροπή περίπου 8 μικρών νοσοκομείων σε κέντρα υγείας ή αποκατάστασης. Μένει να αποδειχθεί ή να εφαρμοσθεί στην πράξη. Η πολιτική και η διοίκηση πρέπει να έχει συνέχεια, έστω

και με διορθώσεις των όποιων λαθών, αλλά όχι με την ανατροπή μεταρρυθμίσεων που είναι αναγκαίες. Οι διαγωνισμοί στα νοσοκομεία δεν προχωρούν και, με μαθηματική ακρίβεια, οδηγούμαστε στο καθεστώς των εκτός συμβάσεων προμηθειών. Κατά την άποψή σας, τι φταίει και πώς μπορεί να διορθωθεί η κατάσταση; Η άριστη συνεργασία υπουργού με Γ.Γ., με ΕΠΥ και ΔΥΠε (2010-2) έφερε αποτελέσματα που δεν τα είχαμε ξαναδεί στο ΕΣΥ ούτε τα έχουμε δει γενικά στη δημόσια διοίκηση (δέκα και πλέον κεντρικούς διαγωνισμούς υλικών και φαρμάκων, με σχεδόν πλήρη ολοκλήρωση δύο προγραμμάτων προμηθειών νοσοκομείων 2010 και 2011, καθώς και ηλεκτρονικό παρατηρητήριο τιμών και αναλώσεων, με ηλεκτρονικές δημοπρασίες). Το αποτέλεσμα ήταν πτώση των τιμών 30% (2012 σε σχέση με 2009) και επαναφορά στα δεδομένα του 2006 (!). Σήμερα δεν γνωρίζω αν η σχέση που σας ανέφερα λειτουργεί. Πρέπει να λειτουργήσει, με ενδυνάμωση της ΕΠΥ (από το υπουργείο), αλλά και με μετατροπή της σε πλήρη εποπτική αρχή (γενικό μητρώο προμηθευτών, προδιαγραφών, κωδικοποιήσεων, τιμών και αναγκών), οι ΔΥΠε (ενισχυμένες από τα νοσοκομεία) να διενεργούν τους διαγωνισμούς και τα (85) νοσοκομεία να έχουν τη διαχείριση (logistics). Αυτό είναι το πρότυπο με τη μεγαλύτερη επιτυχία σε άλλες χώρες, και από ό,τι φάνηκε κι εδώ τα τελευταία χρόνια. Πρόσφατα, η κυβέρνηση ακύρωσε τον σχεδιασμό που είχε γίνει επί των ημερών σας για τα κονδύλια του ΕΣΠΑ. Ήταν λάθος και γιατί; Υπάρχει κίνδυνος να χαθούν πόροι; Ρωτήστε τον τωρινό Γ.Γ. ποιος είναι ο νέος σχεδιασμός που εφαρμόζει κι αν υπάρχουν οι κίνδυνοι που αναφέρετε. Δεν προβλέπει, με

Η διοίκηση των νοσοκομείων πρέπει να αυτονομηθεί από τις κακές πρακτικές του πολιτικού συστήματος στο παρελθόν

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο ΕΟΠΥΥ (εκτός των ανωτέρω) θα πρέπει να εξορθολογίσει, μέσω συμβολαίων ποσότητας, ποιότητας και τιμής, όλες τις νοσοκομειακές, εξωνοσοκομειακές και φαρμακευτικές του υπηρεσίες

Υφυπουργός ή/και Γενικός Γραμματέας, με τριετή θητεία και στόχους, για το ΕΣΥ και γενικότερα για τις παροχές υπηρεσιών υγείας, που θα προΐσταται της Γενικής Διεύθυνσης Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου (με το καλύτερο διοικητικό δημόσιο υπάλληλο του ΕΣΥ), των ΔΥΠε και των Μονάδων Υγείας τους

σαφήνεια, κονδύλια για το μεγαλύτερο σήμερα θέμα στην Υγεία, που είναι ο ΕΟΠΥΥ (ανακαλώντας - χωρίς τεκμηρίωση – ό,τι υπήρχε), υπάρχει ίσως πρόβλημα με την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, ενώ για την οργάνωση της ΠΦΥ και της Δημόσιας Υγείας δεν είναι εμφανής η αποτελεσματικότητα προώθησης ή απορρόφησης των κονδυλίων. Πάντως στον υιό μου, που είναι άνεργος, δεν θα πρότεινα να εκπαιδευθεί στις μεταρρυθμίσεις στην Υγεία, αλλά στις επιστήμες αρχιτεκτονικής, πληροφορικής, διοίκησης, οικονομικών, κ.λπ. στην Υγεία. Ελπίζω τα πράγματα να διορθωθούν, γιατί είναι η τελευταία ευκαιρία ανάπτυξης του ΕΣΥ και δεν πρέπει να χαθεί, τόσο στα κτήρια και τον εξοπλισμό όσο και στην εκπαίδευση, την οργάνωση και την πληροφορική. Με την ανεργία να καλπάζει, αυξάνεται καθημερινά ο αριθμός των Ελλήνων που μένουν ανασφάλιστοι. Η κυβέρνηση παρουσίασε το λεγόμενο «εισιτήριο υγείας», το οποίο θα δοθεί σε περίπου 200.000 ανασφάλιστους για να κάνουν δωρεάν εξετάσεις. Πώς βλέπετε το μέτρο αυτό; Το μέτρο είναι μάλλον σωστό, απλώς δεν γνωρίζω τις λεπτομέρειες της εφαρμογής του και το αν είναι άπαξ ή θα συνεχισθεί, που αυτό είναι και το ζητούμενο. Πρότασή μου για το μέλλον είναι να ενταχθεί αυτή η προσπάθεια και η ανάλογη χρηματοδότησή της στον καθ’ ύλη αρμόδιο Οργανισμό, που είναι ο ΕΟΠΥΥ. Ας έλθουμε στον μεγάλο «ασθενή» του συστήματος υγείας, τον ΕΟΠΥΥ. Με την ανεργία να συνεχίζει να αυξάνεται και την ύφεση να μην υποχωρεί, πώς βλέπετε το μέλλον της ασφάλισης υγείας;

/ Μάρτιος 2013

Με ρωτάτε, προφανώς, για την κοινωνική ασφάλιση υγείας, που αυτό είναι το ζητούμενο για τον ΕΟΠΥΥ, για να μην αυξάνει εμμέσως την ιδιωτική συμμετοχή του ασθενούς, με μια περίεργη τελευταία συνασφάλιση, που προέρχεται από τις καθυστερήσεις των πληρωμών του και τις προκαλούμενες από αυτές «κινητοποιήσεις» και «κουρέματα» των παρόχων κ.ά. Νομίζω ότι πρώτιστο μέτρο είναι η μεταφορά της ευθύνης της άμεσης είσπραξης των εισφορών υγείας εργαζομένων και εργοδοτών όλων των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης υγείας στον ΕΟΠΥΥ. Παράλληλα, η συμφωνημένη με νόμους κρατική συμμετοχή να δίδεται άμεσα. Τέλος, ο ΕΟΠΥΥ (εκτός των ανωτέρω) θα πρέπει να εξορθολογίσει, μέσω συμβολαίων ποσότητας, ποιότητας και τιμής, όλες τις νοσοκομειακές, εξωνοσοκομειακές και φαρμακευτικές του υπηρεσίες. Περισσότερη πολιτική βούληση και πιο σωστό μάνατζμεντ χρειάζεται. Τα υπόλοιπα θα βρεθούν άμεσα. Η Τρόικα δείχνει να πιστεύει πως το μοντέλο διοίκησης και οργάνωσης του ΕΟΠΥΥ, δηλαδή, του ΙΚΑ, είναι απαρχαιωμένο και χρειάζεται κατάρτιση συγκεκριμένου Επιχειρησιακού Σχεδίου και πρόσληψη μάνατζερ για την υλοποίησή του. Ποια είναι η άποψή σας; Δεν συμφωνώ στη διάγνωση του προβλήματος. Συμφωνώ στη λύση του, και είμαι διατεθειμένος να προσφέρω, με τον οποιοδήποτε τρόπο μου προταθεί, και συμφωνηθεί. Υπάρχουν «φωνές» που κάνουν ξεκάθαρα λόγο για κατάργηση του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος. Δηλαδή, να καταργηθούν οι εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων και η χρηματοδότηση του συστήματος να γίνει μέσω της γενικής φορολογίας

στα πρότυπα της Βρετανίας. Θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Ελλάδα υπό τις παρούσες συνθήκες; Νομίζω ότι είναι μια λύση, αν αποτύχει η προσπάθεια στην οποία αναφερθήκαμε στις δύο προηγούμενές σας ερωτήσεις. Αν ο ΕΟΠΥΥ δεν απορροφήσει πλήρως και άμεσα τους πόρους των κλάδων Υγείας των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης και του κράτους, τότε πρέπει να πάμε στην εξέταση μεταφοράς των εισφορών αυτών μέσω της γενικής φορολογίας. Προτείνω να δοκιμάσουμε το πρώτο και να έχουμε σχέδιο για το δεύτερο. Κλείνοντας, ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή κατά την πολύμηνη παραμονή σας στη θέση του Γ.Γ. του υπουργείου Υγείας; Οι «επιθέσεις» που γίνονταν κατά του κτηρίου του υπουργείου, με στόχο κυρίως την πολιτική ηγεσία. Στόχος μου πάντα ήταν ο κατευνασμός και ο διάλογος με τους «επιτιθέμενους» και η μεταφορά προτάσεων - λύσεων στην πολιτική ηγεσία. Στα νιάτα μου, λένε, ότι ήμουν καλός «αμυντικός» στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ. Με βοήθησαν πολύ και οι συνεργάτες μου. Πάντως, σήμερα, είναι απορίας άξιον πώς γίνεται οι «επιθέσεις» να μειώθηκαν, και τα προβλήματα να αυξήθηκαν. Και τι θυμάστε με νοσταλγία; Ήταν ένας δρόμος από το Πανεπιστήμιο στην Τεχνοπολιτική με επιστροφή. Δώσαμε αρκετά από τη θεωρία στην πράξη και πήραμε αντιστρόφως. Επαγγελματικά ήταν τα πιο δύσκολα, αλλά και τα πιο όμορφα, χρόνια τής έως τώρα πορείας μου. Σε αυτό συμφωνούν συνεργάτες και φίλοι. Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς - που θέλει ανάλογα να ασχοληθεί - το γεγονός ότι πρέπει να ξέρει να φεύγει έγκαιρα και με ψηλά το κεφάλι, αφού πρώτα έχει αφήσει πίσω του έργο και ομάδες ανθρώπων που θα το συνεχίσουν. •••

AΡΘΡΟ

•Σήμερα στα νοσοκομεία και στους φορείς, τόσο για τους διαγωνισμούς όσο και για τη διαχείριση, επικρατεί άγνοια και αυθαιρεσία

Προτάσεις για τις προμήθειες υγείας του Χρήστου Καζάση, Εμβιομηχανικού, εμπειρογνώμονα βιοϊατρικής τεχνολογίας

όγω του Μνημονίου, όλο και πιο συχνά τίθεται θέμα με τις δαπάνες για την ιατρική τεχνολογία (τιμές προμήθειες - προϋπολογισμοί) και τη διαχείριση της ιατρικής αυτής τεχνολογίας μέσα από το λειτουργικό περιβάλλον του νοσοκομείου. Πριν απ’ όλα, πρέπει να σημειώσουμε ότι το όλο θέμα της διαχείρισης, και εμμέσως των προμηθειών των νοσοκομείων, βρίσκε-

Στο σημερινό σύστημα προμηθειών και διαχείρισης απουσιάζουν σημεία-"κλειδιά". Γιατί οι προμήθειες ιατρικού εξοπλισμού και υγειονομικού υλικού δεν είναι μόνο κωδικοποίηση, προδιαγραφές, ηλεκτρονικές προμήθειες και εξοικονόμηση πόρων

ται σε λανθάνουσα κατάσταση. Το άναρχο σύστημα των προμηθειών ιατρικού εξοπλισμού, καθώς και η διαχείρισή του δεν έχει σχέση με το ποιος φορέας έχει την ευθύνη της διενέργειας του διαγωνισμού, αλλά με το ποιες διαδικασίες και κριτήρια πραγματοποιούνται οι διαγωνισμοί αυτοί. Σήμερα στα νοσοκομεία και στους φορείς (βλέπε ΕΠΥ, ΥΠε), τόσο για τους διαγωνισμούς όσο και για τη διαχείριση, επι-

/ Μάρτιος 2013

AΡΘΡΟ

ημιουργία ανεξάρτητου Κέντρου Αξιολόγησης Ιατρικής Τεχνολογίας για την αξιολόγηση της τεχνολογίας

πλοποίηση των υποβαλλόμενων δικαιολογητικών στους διαγωνισμούς των νοσοκομείων, με τη χρήση βεβαίωσης εγκεκριμένου προμηθευτή για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας

κρατεί άγνοια και αυθαιρεσία. Η δημόσια διοίκηση παρουσιάζει αδυναμία στο να προγραμματίζει, να ελέγχει και να επαναξιολογεί τις συνθήκες και τα δεδομένα σε ένα περιβάλλον όπως αυτό του νοσοκομείου, με ραγδαία εξελισσόμενη τεχνολογία και συνεχώς νέες κλινικές ανάγκες. Σε ποιο σύστημα προμηθειών να αναφερθούμε; Δεν υπάρχει σύστημα γιατί δεν θέλουμε σύστημα. Και αν θέλουμε σύστημα, με ποια στελέχωση; Με άτομα που δεν γνωρίζανε τι είναι μηχάνημα ή αναλώσιμο υγειονομικό υλικό; Η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας ήταν, είναι και θα είναι μια «εικονική πραγματικότητα», αν δεν αλλάξει προσανατολισμό και δεν προσδιορισθεί ο ρόλος και ο σκοπός της. Υπάρχουν πολλά συστήματα προμηθειών στην Ευρώπη, όπως υπάρχουν και πολλοί τρόποι πληρωμών στην Ευρώπη. Υπάρχει όμως μια βασική διαφορά: Στην Ευρώπη, υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία καταγραφής και αξιολόγησης του ιατρικού εξοπλισμού. Το σύστημα αδυνατεί απολύτως να αντεπεξέλθει στη διαχείριση του τεράστιου όγκου των πληροφοριών που συνεπάγεται ένας τέτοιου είδους διαγωνισμός. Οι ενστάσεις, λογικές ή μη, η καθυστέρηση στην αξιολόγηση, η ανικανότητα του υπάρχοντος ανθρώπινου δυναμικού και η έλλειψη εμπειρίας καθιστούν το εγχείρημα θνησιγενές προτού καν ξεκινήσει. Στο σημερινό σύστημα προμηθειών και διαχείρισης απουσιάζουν σημεία – «κλειδιά». Γιατί οι προμήθειες ιατρικού εξοπλισμού και υγειονομικού υλικού δεν είναι μόνο κωδικοποίηση, προδιαγραφές, ηλεκτρονικές προμήθειες και εξοικονόμηση πόρων. Η διαχείριση της ιατρικής τεχνολογίας έ-

/ Μάρτιος 2013

χει και άλλες παραμέτρους, που στην Ελλάδα δεν αναφέρονται είτε γιατί τις αγνοούμε είτε γιατί δεν έχουμε τη γνώση να τις αξιολογήσουμε είτε γιατί δεν συμφέρει το όλο σύστημα της δημόσιας διοίκησης. Η σπατάλη στα νοσοκομεία δεν είναι πάντοτε συνδεδεμένη με τη διαφθορά, αν και αυτή, ομολογουμένως, είναι υψηλή στα νοσοκομεία μας. Σοβαρός παράγων στη σπατάλη είναι η αδιαφορία, η έλλειψη προγραμματισμού και η απουσία ελέγχου σε κάθε διαδικασία. Στα νοσοκομεία, αλλά και στις ΥΠΕ και την ΕΠΥ, είναι απολύτως απούσα η έννοια της ορθής και αποτελεσματικής χρήσης των πόρων βάσει μιας δημοσιονομικής διαχείρισης. Απούσες είναι και οι έννοιες της διάχυσης της ιατρικής τεχνολογίας, της αποδοτικότητας, των αποτελεσμάτων για τον ασθενή (ποτέ μέχρι σήμερα τα patient outcomes δεν αναφέρθησαν σε διαγωνισμούς), του κόστους ζωής του εξοπλισμού, του κόστους αντικατάστασης του εξοπλισμού, του κόστους χρήσης του εξοπλισμού και των κοινωνικοπολιτικών παραγόντων. Επειδή όμως είναι καλές οι ανασκοπήσεις (για ιστορικούς σκοπούς), αλλά δεν διορθώνουν τις σημερινές καταστάσεις, παραθέτω μερικές προτάσεις σε ένα πλαίσιο σφαιρικής αντιμετώπισης των προβλημάτων διαχείρισης του κόστους στην υγεία από τα υλικά και τις υπηρεσίες εκτός φαρμάκου. • Πρόταση 1η: Δημιουργία ανεξάρτητου Κέντρου Αξιολόγησης Ιατρικής Τεχνολογίας για την αξιολόγηση της τεχνολογίας. Σήμερα το Διεθνές Δίκτυο Κέντρων Αξιολόγησης Ιατρικής Τεχνολογίας περιλαμβάνει 53 κέντρα σε 29 χώρες του κόσμου.

Στην Ευρώπη 16 χώρες έχουν δημιουργήσει Κέντρα Αξιολόγησης Ιατρικής Τεχνολογίας (πολλές χώρες έχουν περισσότερα του ενός, ακόμα και η Τουρκία έχει!). Ας κάνουμε μια διακρατική συμφωνία, με κέντρο επιλογής του Υπουργείου Υγείας για μεταφορά τεχνογνωσίας, και ας ξεκινήσουμε και εδώ την αξιοποίησή του (το Κέντρο Αξιολόγησης υπηρεσιών υγείας περιλαμβάνει: ΕΚΑΠΤΥ, ΕΠΥ, ΕΟΦ, ΚΕΣΥ, ΣΕΥΠ, ΥΠΕΔΥΦΚΑ κ.ά.). • Πρόταση 2η: Απλοποίηση των υποβαλλόμενων δικαιολογητικών στους διαγωνισμούς των νοσοκομείων με τη χρήση βεβαίωσης εγκεκριμένου προμηθευτή για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας. Το Μητρώο Προμηθευτών που θεσμοθετήθηκε με νόμο (ΕΚΑΠΤΥ – πρώην ΕΚΕΒΥΛ - Φορέας Τήρησης Μητρώου Προμηθευτών) θα πρέπει να εφαρμοσθεί άμεσα, για να αποτρέψει όλες τις πιθανές ενστάσεις και καθυστερήσεις των διαγωνισμών. Θα μπορούσε να εξετασθεί και η δυνατότητα προεπιλογής προμηθευτών σε ειδικές κατηγορίες υλικών. • Πρόταση 3η: Προεπιλογή προμηθευτών. Με δεδομένο το ότι στην αγορά απεικονιστικών μηχανημάτων παγκοσμίως, και στην Ελλάδα, οι πιθανοί προμηθευτές είναι συγκεκριμένοι, είναι δυνατόν να πετύχουμε άμεση απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, με διαδικασίες επιτάχυνσης των διαγωνισμών, μέσα από διαγωνιστικές διαδικασίες προεπιλογής προμηθευτών. Θα χαθούν οι διαθέσιμοι πόροι και θα αναρωτιόμαστε ξανά γιατί "χάσαμε το τρένο". Σκεφθείτε ότι στην ακτινοθεραπεία έχουμε μόνο δύο προμηθευτές. Ποιο το νόημα του ανοιχτού διεθνούς διαγωνισμού;

• Πρόταση 4η: Κλινικές, και όχι τεχνικές προδιαγραφές. Τροποποίηση και παραμετροποίηση των συντελεστών βαθμολογίας στην αξιολόγηση των διαγωνισμών, με δημιουργία κλινικών προδιαγραφών και όχι τεχνικών προδιαγραφών, που θα διαμορφώνονται με βάση τις κλινικές ανάγκες των φορέων, ύστερα από δημόσια διαβούλευση. Οι απαντήσεις των φορέων στη δημόσια διαβούλευση (δεκτές ή απορριπτέες) θα είναι τεκμηριωμένες και θα υπάρχει δυνατότητα επιβολής κυρώσεων σε αυθαίρετη διαδικασία. • Πρόταση 5η: Διατήρηση του παραβόλου κατάθεσης υπέρ του Δημοσίου, ύψους 1% επί του προϋπολογισμού του διαγωνισμού για την υποβολή ασφαλιστικών μέτρων. Η εφαρμογή του θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για την άσκηση αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων προφανώς αβάσιμων, που καθυστερούν την ολοκλήρωση των διαγωνισμών.

ε δεδομένο το ότι στην αγορά απεικονιστικών μηχανημάτων παγκοσμίως, και στην Ελλάδα, οι πιθανοί προμηθευτές είναι συγκεκριμένοι, είναι δυνατόν να πετύχουμε άμεση απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, με διαδικασίες επιτάχυνσης των διαγωνισμών, μέσα από διαγωνιστικές διαδικασίες προεπιλογής προμηθευτών

• Πρόταση 6η: Χρήση της ρομποτικής τεχνολογίας στα νοσοκομειακά φαρμακεία και τις νοσηλευτικές μονάδες. Στο εξωτερικό χρησιμοποιούνται πλέον ρομποτικά συστήματα διαχείρισης φαρμάκων και υλικών, που ελέγχουν την ποσότητα, τη διασπορά, την κατανάλωση, το κόστος, τις ελλείψεις, τα ληγμένα, τον προγραμματισμό και τις δαπάνες. Και όλα αυτά με ένα κόστος του συστήματος περίπου 250-300.000 ευρώ. Η συγκεκριμένη πρόταση αποτελεί δεδομένη φιλοσοφία λειτουργικής αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών νοσοκομείων και μπορεί να έχει άμεση εφαρμογή, έστω και πιλοτικά, σε ένα ή δύο νοσοκομεία. •••

ΕΡΕΥΝΑ

• Tο 32% των εργαζομένων αναφέρουν ότι πρέπει να θυσιάσουν τον ύπνο τους, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της προσωπικής ζωής και της εργασίας τους

Οι Έλληνες χάνουν τον ύπνο τους! Οι εργαζόμενοι που πάσχουν από έλλειψη ύπνου, αγωνίζονται για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της οικογένειας και της εργασίας τους, σύμφωνα με μελέτη της Regus

την Ελλάδα, περίπου το ένα τρίτο των εργαζομένων (32%) αναφέρουν ότι πρέπει να θυσιάσουν τον ύπνο τους, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της προσωπικής ζωής και της εργασίας τους, είτε ξυπνώντας πολύ νωρίς είτε μένοντας άγρυπνοι έως πολύ αργά το βράδυ.

Παρά το γεγονός ότι οι ευέλικτες πρακτικές εργασίας επισημαίνονται ως τρόπος για τη μείωση των μετακινήσεων, την αύξηση

των ωρών ανάπαυσης ή του οικογενειακού χρόνου, τη βελτίωση της παραγωγικότητας και του ποσοστού διατήρησης του προσω-

/ Μάρτιος 2013

πικού, μόνο το 48% των εταιρειών επιβραβεύουν τη διοίκηση για την ενθάρρυνση των υπαλλήλων να εφαρμόζουν ευέλικτες πρακτικές εργασίας. Οι εργαζόμενοι επισημαίνουν επίσης ότι ο συντομότερος χρόνος μετακίνησης (30%) και η μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την τοποθεσία (23%) θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν περισσότερο χρόνο, ώστε να τον αφιερώσουν στην οικογένειά τους ή σε περισσότερες ώρες ύπνου. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την αυξημένη ευελιξία, η οποία έχει αναφερθεί ότι αυξάνει την παραγωγικότητα (63%) και συμβάλλει στη διατήρηση του προσωπικού (64%). Αυτά είναι ορισμένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα μιας παγκόσμιας έρευνας της Regus, της κορυφαίας, διεθνώς, εταιρείας παροχής ευέλικτων λύσεων γραφείου, τα οποία προέκυψαν από συνεντεύξεις σε πάνω από 24.000 επιχειρηματικά στελέχη από περισσότερες από 90 χώρες. «Η έλλειψη ύπνου είναι σαφώς επιζήμια για την υγεία και την καλή διάθεση των εργαζομένων, ενώ σε συνδυασμό με τις αυξημένες ώρες εργασίας συνδέεται στενά με τις καρδιακές παθήσεις», δηλώνει η κ. Κατερίνα Μάνου, εκπρόσωπος της Regus στην Ελλάδα. «Οι ερωτηθέντες επισημαίνουν ότι οι συντομότερες μετακινήσεις και η μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την τοποθεσία εργασίας θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν ώστε να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στις οικογένειές τους, βάζοντας τέλος στις άγρυπνες νύχτες που ξοδεύουν, προσπαθώντας να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος στην εργασία ή τις προσωπικές ασχολίες που δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν κατά τη διάρκεια της ημέρας».

ΕΡΕΥΝΑ

Βασικά ευρήματα και στατιστικά στοιχεία Το 29% των εργαζομένων παγκοσμίως κοιμούνται λιγότερο από ό,τι επιθυμούν, προκειμένου να αντεπεξέλθουν σε όλες τις υποχρεώσεις τους. Στην Ελλάδα το 32% των εργαζομένων θυσιάζουν τον ύπνο τους προς όφελος της εργασίας και των προσωπικών υποχρεώσεών τους, ενώ ένας στους δέκα (8%) αισθάνεται ότι πρέπει να εργαστεί περισσότερο ώστε να υπερκαλύψει τον χρόνο που αφιερώνει σε προσωπικά ζητήματα. Οι εργαζόμενοι επισημαίνουν τις συντομότερες μετακινήσεις (30%) και την ευελιξία ως προς την τοποθεσία εργασίας (23%) ως τρόπους που τους επιτρέπουν

όνο το 48% των εταιρειών επιβραβεύουν τη διοίκηση για την ενθάρρυνση των υπαλλήλων να εφαρμόζουν ευέλικτες πρακτικές εργασίας

να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στις οικογένειές τους. Οι επιχειρήσεις μπορούν επίσης να επωφεληθούν, καθώς η ευέλικτη εργασία θεωρείται ότι βελτιώνει την παραγωγικότητα (63%) και συμβάλλει στη διατήρηση του προσωπικού (64%). Προς το παρόν μόνο οι μισές εταιρείες (48%) επιβραβεύουν τη διοίκηση για την ενθάρρυνση του ευέλικτου περιβάλλοντος εργασίας. «Σύμφωνα με αυτήν την έρευνα, η δυνατότητα των εργαζομένων να εργάζονται πιο κοντά στην κατοικία τους σε επαγγελματικά και πλήρως αποδοτικά περιβάλλοντα μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην οικογενειακή ζωή, ενώ προσφέρει

/ Μάρτιος 2013

στους εργαζομένους λίγο περισσότερο χρόνο ύπνου κάθε πρωί. Τα πλεονεκτήματα δεν αφορούν μόνο τους εργαζομένους, καθώς με την προώθηση των ευέλικτων πρακτικών εργασίας οι εταιρείες μπορούν επίσης να βελτιώσουν την παραγωγικότητα και τη διατήρηση του προσωπικού. Ωστόσο, παρά τα εμφανή πλεονεκτήματα που μπορούν να επιφέρουν οι ευέλικτες πρακτικές εργασίας τόσο στους εργαζομένους όσο και στις εταιρείες, υπάρχουν προφανώς αρκετά περιθώρια βελτίωσης, καθώς σχεδόν το 50% των ελληνικών επιχειρήσεων δεν αναγνωρίζουν και δεν επιβραβεύουν τους διευθυντές για την ενθάρρυνση των υπαλλήλων να εφαρμόζουν ευέλικτες πρακτικές εργασίας», καταλήγει η κ. Μάνου.

Ταυτότητα της έρευνας: Πάνω από 24.000 στελέχη επιχειρήσεων, από περισσότερες από 90 χώρες, συμμετείχαν στην έρευνα τον Σεπτέμβριο του 2012. Οι συμμετέχοντες προήλθαν από την παγκόσμια λίστα επαφών της Regus, που αριθμεί περισσότερους από 1 εκατομμύριο ανθρώπους του επιχειρηματικού κλάδου παγκοσμίως, στους οποίους περιλαμβάνονται κυρίως ανώτερα διοικητικά στελέχη και επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο. Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να αναφέρουν τους κυριότερους παράγοντες που θεωρούν ότι επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγικότητα κατά την εργασία από το σπίτι. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε υπό τη διαχείριση και τον έλεγχο του ανεξάρτητου Οργανισμού MindMetre, www.mindmetre.com. •••

AΡΘΡΟ

Η ψωρίαση σήμερα Όποια θεραπεία και αν επιλεγεί, είναι σημαντικό ο ψωριασικός ασθενής να αντιμετωπίζεται ολιστικά από τον θεράποντα γιατρό του, και διάφοροι παράγοντες κινδύνου να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως

Του Παντελή Παναγάκη, Δερματολόγου – Αφροδισιολόγου, Επιμελητή Α’ ΕΣΥ -Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», e-mail: panagakis98@yahoo.gr

ψωρίαση, παλαιότερα, χαρακτηριζόταν ως μια «χρόνια, φλεγμονώδης δερματοπάθεια». Σήμερα, όμως έχει επιτευχθεί σημαντική διαλεύκανση της παθογένειας, με επιβεβαίωση του ανοσολογικού μηχανισμού της νόσου. Έτσι, πλέον, η ψωρίαση θεωρείται μια μη μεταδοτική, αυτοφλεγμονώδης νόσος, που μπορεί να συνυπάρχει με πολλά συστηματικά νοσήματα και έχει σημαντικές επιπτώσεις, τόσο κοινωνικοοικονομικές όσο και στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Έτσι έχουμε περάσει από την αντίληψη ότι η ψωρίαση είναι μια νόσος που εντοπίζεται μόνο στο δέρμα, στη διαπίστωση πως η ψωρίαση είναι μια συστηματική νόσος που εκδηλώνεται και στο δέρμα. Τα ποσοστά εμφάνισης της νόσου κυμαίνονται από 0,6% έως 4,8%, ανάλογα με τη φυλή και τη γεωγραφική κατανομή. Η ψωρίαση είναι μια νόσος με πολλά πρόσωπα, αφού η κλινική της εικόνα εξαρτάται από τη μορφή και την εντόπισή της. H πιο συχνή μορφή της νόσου (80% των περιπτώσεων) είναι η ψωρίαση κατά πλάκας και εμφανίζεται με ερυθηματώδεις πλάκες που καλύπτονται από παχιά αργυρόχρωα λέπια. Μπορεί να εμφανιστούν παντού στο σώμα, όμως συχνότερα εντοπίζονται στους αγκώνες, τα γόνατα και το τριχωτό της κεφαλής. Μελέτες έχουν δείξει πως οι ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή ψωρίαση έχουν υψηλότερο κίνδυνο συστηματικών συννοσηροτήτων, όπως μεταβολικό σύνδρομο, καρδιαγγειακά νοσήματα, θρομβοεμβολικά επεισόδια. Η ακριβής παθογένεια όλων αυτών των νοσημάτων είναι κάτι που μένει να αποσαφηνιστεί, όμως αδιαμφισβήτητος κοινός παράγων παραμένει η φλεγμονή. Ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών με ψωρίαση (10-30%) πάσχει επίσης από ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία συμπτωμάτων. Μερικές φορές οι ασθενείς με ψωρίαση αντιμετωπίζουν πόνο και πρή-

ξιμο σε μερικές αρθρώσεις, συνήθως στις άκρες των δακτύλων των χεριών και των ποδιών. Η συνύπαρξη της ψωριασικής αρθρίτιδας με τις εκδηλώσεις της ψωρίασης αυξάνουν τις απαιτήσεις από τη θεραπευτική αγωγή. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο και τη φλεγμονή και ενδεχομένως να λειτουργήσει προστατευτικά στην προοδευτική εξέλιξη της νόσου και την καταστροφή των αρθρώσεων. Επιπροσθέτως, η ψωρίαση είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από σημαντική επιβάρυνση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η επιβάρυνση αυτή είναι τόσο σημαντική που μπορεί άνετα να συγκριθεί με εκείνη του σακχαρώδη διαβήτη, της καρδιακής ανεπάρκειας και των κακοηθειών. Αιτία αυτού είναι το ότι οι ασθενείς έχουν ένα πρόβλημα ορατό στους ίδιους - και ανάλογα με την περιοχή του σώματος και στους άλλους, και έτσι είναι πιο δύσκολο να δεχτούν ή να ξεχάσουν τη νόσο τους. Η ψωρίαση, λοιπόν, έχει φανεί ότι συνδέεται με ψυχολογική επιβάρυνση, ενεργό κατάθλιψη, αυτοκτονικό ιδεασμό και αλκοολισμό.

Θεραπεία Η ψωρίαση χαρακτηρίζεται από χρόνια πορεία, με υφέσεις και εξάρσεις. Παρά τη μη ύπαρξη ριζικής θεραπείας της νόσου, σήμερα διατίθεται μια σειρά από αποτελεσματικές κατασταλτικές θεραπείες. Οι διαθέσιμες θεραπείες διακρίνονται σε: Τοπικές θεραπείες (κορτικοστεροειδή, τοπικά ανάλογα Bit D, τοπικούς αναστολείς καλσινευρίνης) Φωτοθεραπεία (UVB, PUVA) Παραδοσιακές συστηματικές θεραπείες (Μεθοτρεξάτη, Κυκλοσπορίνη, Ακιτρεκίνη) Βιολογικοί παράγοντες (Adalimumab, Etanercept, Infliximab, Ustekinumab) Οι παράγοντες που καθορίζουν τη θεραπευτική απόφασή μας είναι: 1. Η σοβαρότητα της νόσου (μορφή ψωρίασης, έκταση και εντόπιση, συνύπαρξη αρθρικής προσβολής, επίδραση στην ποιότητα ζωής) 2. Το προφίλ του ασθενούς (ηλικία, οικογενειακή κατάσταση, συνυπάρχοντα νοσήματα, λήψη άλλων φαρμάκων, κάπνισμα, αλκοόλ) 3. Η συμμόρφωση του ασθενούς, γιατί ο συνεπής έλεγχος είναι εξαιρετικά σημαντικός για την επιτυχημένη διαχείριση και την πορεία της θεραπείας. Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι, όποια θεραπεία και αν επιλεγεί, είναι σημαντικό ο ψωριασικός ασθενής να αντιμετωπίζεται ολιστικά από τον θεράποντα γιατρό του, και διάφοροι παράγοντες κινδύνου να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως.•••

AΡΘΡΟ

• Δε διασφαλίζεται η αντικειμενικότητα της Επιτροπής για τις νοσοκομειακές διοικήσεις

Η κακοστημένη θεατρική παράσταση Του Γιώργου Ι. Στάθη, προέδρου του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας (ΕΕΜΥΥ), gstathis@eemyy.gr

Είναι ανεπίτρεπτο να εμπαίζονται, με τέτοιο τρόπο, δεκάδες έμπειρα στελέχη και εκατοντάδες εξειδικευμένοι επιστήμονες διοίκησης υπηρεσιών υγείας και να παραδίδονται οι νοσοκομειακοί προϋπολογισμοί σε κομματικούς παράγοντες

αρά τη δεινή κατάσταση της χώρας και τους τριγμούς που αντιμετωπίζει το σύστημα Υγείας, το πολιτικό εποικοδόμημα αρνείται να επιτρέψει επιτέλους την επιστημονική οργάνωση και αξιοκρατική διοίκηση των κρατικών υγειονομικών δομών από ειδικούς.

Ήδη, βρισκόμαστε μπροστά σε μια θλιβερή επανάληψη του διαβόητου «opengov» (2009-10), με εμφανέστατη επιδίωξη τον επαναδιορισμό κομματικών εγκαθέτων στις

θέσεις των διοικητών και αναπληρωτών διοικητών στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Απλά, θα αλλάξουν οι κομματικές αναλογίες… Η όλη μεθόδευση του υπουργού Υγείας,

/ Μάρτιος 2013

κ. Α. Λυκουρέντζου, προσβάλλει κατάφωρα τη νοημοσύνη των πολιτών. Αφού απέτυχε να νομοθετήσει τον αυτόβουλο διορισμό εκ μέρους του μη πτυχιούχων στις νοσοκομειακές διοικήσεις, υποχρεώθηκε να εφαρμόσει καθυστερημένα τις διατάξεις του Ν. 4052/2012, προβαίνοντας στην προκήρυξη των θέσεων και στη σύσταση επιτροπής αξιολόγησης των υποψηφίων. Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετώπισε «επιτυχώς» ο κ. υπουργός, είναι ο έλεγχος της επιτροπής αξιολόγησης, η σύνθεση της οποίας προκύπτει μεν από τη νομοθεσία, χωρίς όμως δυστυχώς να διασφαλίζεται η αντικειμενικότητά της, αφενός λόγω της ασφυκτικής μέγγενης των κομμάτων στους θεσμούς, αφετέρου λόγω της υπουργικής, παράνομης αυθαιρεσίας. Από την κριτική μας για την πενταμελή επιτροπή θα εξαιρέσουμε τον εκπρόσωπο του ΑΣΕΠ, όπως οφείλουμε: 1. Συμμετέχει θεσμικά ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας, ο οποίος όμως συμβαίνει να είναι υποψήφιος βουλευτής και συνδικαλιστής της Ν.Δ. 2. Συμμετέχει θεσμικά ο νεοδιορισθείς πρόεδρος του ΚΕΣΥ, καθηγητής χειρουργικής, κυρίως όμως εκλεγμένος επτά (7) φορές βουλευτής και πρώην υφυπουργός της Ν.Δ. 3. Θα έπρεπε να συμμετέχει ένας καθηγητής ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή της ΕΣΔΥ «συναφούς αντικειμένου» προς τη νοσοκομειακή διοίκηση. Όμως, αντί του διορισμού καθηγητή διοίκησης και οργάνωσης υπηρεσιών υγείας ή οικονομικών ή πληροφορικής υγείας ή έστω γενικού μάνατζμεντ, ο κ. υπουργός διόρισε έναν πράγματι διακεκριμένο καθηγητή βιοχημείας, με ερευνητικό ενδιαφέρον στη μελέτη των μορι-

AΡΘΡΟ

ο πρώτο πρόβλημα που αντιμετώπισε «επιτυχώς» ο κ. υπουργός, είναι ο έλεγχος της επιτροπής αξιολόγησης, η σύνθεση της οποίας προκύπτει μεν από τη νομοθεσία, χωρίς όμως δυστυχώς να διασφαλίζεται η αντικειμενικότητά της

ακών μηχανισμών διαφοροποίησης και καρκινογένεσης σε ανθρώπινα κύτταρα! Όλως συμπτωματικά, βέβαια, με τον καθηγητή κ. Π. «διατηρεί πολύ στενή σχέση» ο πρωθυπουργός κ. Α. Σαμαράς, ενώ «ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το πρωθυπουργικό ζεύγος επισκέπτεται κάποιες φορές την κατοικία Π. στην περιοχή της Αμερικανικής Πρεσβείας» (ημερήσιος τύπος). Προφανώς, επίσης, δεν είναι γνωστό το ότι ο ίδιος καθηγητής (ημερήσιος τύπος) επρόκειτο να είναι ο νέος πρόεδρος του ΕΟΦ, εάν η θέση δεν είχε παραμείνει στο ΠΑΣΟΚ, αλλά είχε ανακατανεμηθεί στη Ν.Δ. 4. Θα έπρεπε να συμμετέχει ένα «υψηλόβαθμο στέλεχος του ιδιωτικού τομέα με αντικείμενο μη συναφές με τις μονάδες υγείας». Όμως, αντί του διορισμού ενός μάνατζερ π.χ. τσιμεντοβιομηχανίας ή τράπεζας ή μεγάλου ξενοδοχειακού ομίλου κ.λπ., ο κ. υπουργός διόρισε τον ιδιοκτήτη ενός πράγματι λαμπρού ζαχαροπλαστείου των Εξαρχείων! Πρόκειται για τον πρόεδρο της συνομοσπονδίας επαγγελματιών και βιοτεχνών, δηλαδή επιχειρήσεων με οικονομική συνάφεια προς τα νοσοκομεία. Όλως συμπτωματικά, βέβαια, ο διορισθείς ήταν προ ημερών μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής Συνεδρίου και ήδη μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ. Θεσμικά ή όχι, νόμιμα ή παράνομα, ο κ. Α. Λυκουρέντζος εξασφάλισε τον διακομματικό έλεγχο της επιτροπής. Αλλά σε μια ανοιχτή προκήρυξη δεν μπορεί να προεξοφληθεί το ενδεχόμενο ποιοτικών - δηλαδή μη απορριπτέων - υποψηφιοτήτων, πέραν των ενδιαφερομένων κομματικών στελεχών. Έτσι, ο κ. υπουργός θέλησε να ελαχιστοποιήσει το δεύτερο πρόβλημα αυτής της «ε-

/ Μάρτιος 2013

νοχλητικής» διαδικασίας, της δήθεν αξιοκρατικής επιλογής, αποθαρρύνοντας κάθε αξιόλογο υποψήφιο. Ούτε λίγο ούτε πολύ, κάλεσε «όποιον μάνατζερ θέλει να βοηθήσει την πατρίδα, να έλθει να αναλάβει θέση αμισθί» (ημερήσιος τύπος)! Κατ’ αρχάς, οφείλουμε να τονίσουμε ότι τέτοια πρόσκληση δικαιούται να απευθύνει κάποιος που εργάζεται αμισθί ο ίδιος, ενώ ο κ. Α. Λυκουρέντζος εισπράττει κανονικότατα τον ιδιαίτερα παχυλό μισθό του. Ούτε βέβαια πιστεύει ο Αρκάδας και τζάμπα «πατριώτης» πονηρός πολιτευτής ότι η επιστημονική διοίκηση Οργανισμών, με προϋπολογισμούς μεγαλύτερους ακόμη και υπουργείων, παρέχεται δωρεάν. Απλά δεν θέλει γνήσιους μάνατζερ στα πόδια του. Θέλει να μοιράσει τους μισθούς των 3.000 ευρώ (όπως λέει) σε κομματικούς παράγοντες με ψηφοθηρικές δυνατότητες. Αλλά για να είναι απολύτως σίγουρος ο κ. υπουργός ότι - παρά τις παραπάνω μεθοδεύσεις - αποκλείεται να βρεθεί αντιμέτωπος με «ανεπιθύμητες καταστάσεις», προχωρεί και παρακάτω. Απαγορεύει σε κάποιον να είναι υποψήφιος π.χ. για τον «Ευαγγελισμό» ή το ΚΑΤ και μόνο, κρατώντας για τον εαυτό του το δικαίωμα να τον στείλει στο «Θριάσιο» ή στον «Άγιο Παντελεήμονα». Ούτε δεσμεύεται να διορίσει τους πρώτους του τελικού καταλόγου αξιολόγησης που θα συντάξει η - ελεγχόμενη, ούτως ή άλλως- επιτροπή, αλλά απαιτεί να του υποβληθεί διπλάσιος αριθμός επιλεγέντων (και επιλαχόντων), από τον αριθμό των θέσεων προς πλήρωση, ώστε να μπορεί να αποκλείσει ο ίδιος όποιους «ξέφυγαν» και πρώτευσαν (λόγω προσόντων) και να διορίσει τους υστερούντες επαγγελματικά, αλλά αρεστούς κομματικά! Μπορούν να γραφούν πολλά ακόμα, αλλά παρέλκει. Ο κ. πρωθυπουργός, οι αρχηγοί των κομμάτων της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης οφείλουν να παρέμβουν άμεσα. Είναι ανεπίτρεπτο να εμπαίζονται με τέτοιο τρόπο δεκάδες έμπειρα στελέχη και εκατοντάδες εξειδικευμένοι επιστήμονες διοίκησης υπηρεσιών υγείας και να παραδίδονται οι νοσοκομειακοί προϋπολογισμοί σε κομματικούς παράγοντες με πτυχία θεολογίας, δασοπονίας και σωματικής αγωγής ή σε ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας ή σε άεργους γραμματείς κομματικών νεολαιών. Αυτή η κακοσκηνοθετημένη κωμωδία πρέπει να σταματήσει άμεσα. Είναι πολύ κατώτερη των προδιαγραφών του δημοκρατικού πολιτεύματος και παντελώς αναντίστοιχη των κρίσιμων περιστάσεων που διέρχεται η χώρα.•••

Οικονομική επικαιρότητα

1. Ελληνική εξαγωγή 2. Έκθεση του ΙΟΒΕ 3. Pharmathen 4. Merck και Samsung 5. Σ ωτήριο πρόγραμμα 6. Novo Nordisk 7. Διεθνείς συναντήσεις 8. Μεταμόσχευση ήπατος

26 26 28 30 31 32 32 34

ειρουργοί από περισσότερες από 40 χώρες, όπως ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ιταλία, Ρουμανία, Τουρκία, Ελλάδα, Ινδία, Σαουδική Αραβία, Βραζιλία, Ισπανία Κορέα, Κίνα, Ρωσία, κ.ά, παρακολούθησαν ταυτόχρονα και σε απευθείας σύνδεση μέσω των υπολογιστών τους το εκπαιδευτικό σεμινάριο (Webinar) στη Ρομποτική Χειρουργική Μιας Τομής, που παρέδωσε ο Δρ Κ. Κωνσταντινίδης. Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος εκπαίδευσης χρησιμοποιήθηκε για δεύτερη φορά από τον πρωτοπόρο στη ρομποτική χειρουργική γιατρό, ο οποίος προσκλήθηκε για αυτόν το λόγο από την κατασκευάστρια εταιρεία του Ρομποτικού Συστήματος da Vinci, Intuitive Surgical. Ο Δρ Κωνσταντινίδης παρουσίασε, σε πραγματικό χρόνο, διαφάνειες και βίντεο επεμβάσεων στα τερματικά των ξένων συναδέλφων του (γενικοί χειρουργοί, ουρο-

Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών δημοσίευσε έκθεση σχετικά με την επιχειρηματική δραστη-

ριότητα στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2011-2012, σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες αντέδρασαν στην αβεβαιότητα της κρίσης, δημιουργώντας μια νέα γενιά μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 18-64 ετών που βρισκόταν σε αρχικό στάδιο επιχειρηματικής δραστηριοποίησης το καλοκαίρι του 2011, ανερχόταν στο 8%, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 4η υψηλότερη θέση ανάμεσα στις πιο πλούσιες χώρες. Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά αυξημένο σε σύγκριση με το 5,3% που είχε καταγραφεί το 2010. Η εξέλιξη αυτή σημειώθηκε παρά τη σημαντική επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος το 2011. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ίδιων των νέων επιχει-

/ Μάρτιος 2013

"Εξαγωγή"

ρηματιών, η οικονομική δυσπραγία έχει αυξήσει τις δυσκολίες ίδρυσης μιας νέας επιχείρησης ενώ, ταυτόχρονα, θεωρούν ότι οι δυνατότητες ανάπτυξης μιας νέας επιχείρησης χειροτερεύουν χρόνο με το χρόνο. Ωστόσο, η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό καθιερωμένης επιχειρηματικότητας (επιχειρηματίες των οποίων η επιχείρηση έχει ξεπεράσει την ηλικία των 3,5 ετών), παγκοσμίως, με 15,8%. Παρά λοιπόν την ύφεση που μαστίζει την ελληνική οικονομία, το ποσοστό του πληθυσμού που διατηρεί τη θέση του ως «καθιερωμένων επιχειρηματιών» δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά καθ’ όλη την πενταετία της κρίσης. Η πραγματικότητα αυτή αντανακλάται και στον δείκτη συνολικής επιχειρηματικότητας, που βρίσκεται στο 23,4%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παγκοσμίως και το υψηλότερο ανάμεσα στις πλούσιες χώρες του πλανήτη. Σε απόλυτους αριθμούς, η συνολική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα είναι μια δραστηριότητα που αφορά περισσότερα από 1,5 εκατ. άτομα.

ελληνικής ιατρικής τεχνογνωσίας! λόγοι, γυναικολόγοι, θωρακοχειρουργοί και καρδιοχειρουργοί) μέσω της τεχνολογίας adobeconnect. Κατά τη διάρκεια του webinar παρουσιάστηκαν τεχνικές χολοκυστεκτομής, διαφραγματοκήλης, κιρσοκήλης, υστερεκτομής, κύστεων ωοθηκών, κ.ά. «Δεν είναι η πρώτη φορά που μας καλούν να διδάξουμε Ρομποτική Χειρουργική», παρατήρησε ο διεθνούς φήμης Έλληνας γιατρός, πρωτοπόρος στη λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική στη χώρα μας, ενώ συνέχισε: «Ωστόσο είναι σίγουρα η πιο πρωτότυπη! Το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο καλό, σαν να βρισκόμαστε όλοι μαζί σε μια μεγάλη αίθουσα». Ο Δρ Κωνσταντινίδης και οι συνεργάτες του ξεκίνησαν τη Ρομποτική Χειρουργική στην Ελλάδα το 2006 και έχουν πραγματοποιήσει έως τώρα περισσότερες από 800 επεμβάσεις. Ως επίσημος εκπαιδευτής (proctor) της Intuitive Surgical έχει επιβλέψει την έναρξη πολλών κλινικών προγραμμάτων Ρομποτικής Χειρουργικής: το 2008

Δεδομένης της δομής της ελληνικής οικονομίας και της κυριαρχίας της μικρής επιχείρησης, τα ευρήματα αυτά δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη. Περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο άτομα στην Ελλάδα ασχολούνται με την επιχειρηματικότητα και ο αριθμός αυτός δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά καθ’ όλη την πενταετία της κρίσης. Παράλληλα, όμως, στη χώρα μας καταγράφεται ένα από τα υψηλότερα ποσοστά (3%) εγκατάλειψης της επιχειρηματικής δράσης, με σημαντικότερη αιτιολογία την έλλειψη κερδοφορίας. Στην έκθεση καταγράφονται σοβαρές ενδείξεις για το ότι η κρίση έχει συμβάλει στην αναδιάρθρωση της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Αρχικά, η «επιχειρηματικότητα ανάγκης» έχει ενισχυθεί σε βάρος της «επιχειρηματικότητας ευκαιρίας», ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων με προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται στον τελικό καταναλωτή έχει μειωθεί κατά 20% περίπου. Ταυτόχρονα έχει αυξηθεί το ποσοστό των εγχειρημάτων που κατευθύνονται σε υπη-

στο Βουκουρέστι, το 2011 στη Θεσσαλονίκη, το 2012 στη Σόφια κ.ά. Ο Δρ Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης είναι Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Ρομποτικής Χειρουργικής Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SEERSS) και Διευθυντής Γενικής, Λαπαροσκοπικής, Βαριατρικής & Ρομποτικής Χειρουργικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών. Από τον Μάρτιο του 2011, όταν και πραγματοποίησε την πρώτη παγκοσμίως Ρομποτική Επέμβαση Μιας Τομής, μέχρι και σήμερα, έχει παρουσιάσει την εμπειρία του αυτή σε πολλά διεθνή συνέδρια της Αμερικής (Σικάγο, Βοστώνη, Χιούστον, Μαϊάμι, Ορλάντο), της Ευρώπης (Στρασβούργο, Βρυξέλλες, Μιλάνο, Τορίνο, Βελιγράδι, Κίεβο, Λευκωσία, Λεμεσό και Ασία-Σεούλ). Με σύμμαχο τη νέα τεχνολογία, συνεχίζει σήμερα το εκπαιδευτικό του έργο από το γραφείο του στο Ιατρικό Κέντρο στο Μαρούσι, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο των «Webinars», το πλέον σύγχρονο concept στην εκπαίδευση.

ρεσίες προς επιχειρήσεις. Η μεταβολή αυτή στην κλαδική κατανομή των νέων επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την αύξηση του ποσοστού καινοτομίας σε προϊόντα και υπηρεσίες, δείχνει ότι η ύφεση υποβαθμίζει τις παραδοσιακές δραστηριότητες και ενισχύει τη στροφή σε κατευθύνσεις που δεν υπάρχει κορεσμός, αλλά περιθώριο για καινοτομία. Αποτέλεσμα των μεταβολών αυτών στην αγορά είναι η κατάταξη της Ελλάδας στην 8η θέση ανάμεσα στις χώρες καινοτομίας. Παράλληλα, όμως, η Ελλάδα καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά επιχειρήσεων «υψηλής ανάπτυξης» ανάμεσα στις χώρες καινοτομίας, σχετικά με τις δυνατότητες δημιουργίας απασχόλησης. Με μόλις το 2,8% των νέων επιχειρηματιών να υπολογίζει σε δημιουργία περισσότερων από 20 θέσεων στην επιχείρησή τους, η κυριαρχία της μικρής επιχείρησης όχι μόνο διατηρείται στην πενταετία της κρίσης, αλλά ενισχύεται. Δύο θετικά πορίσματα της έκθεσης α-

φορούν στην πιο ισομερή κατανομή της νέας επιχειρηματικότητας ανάμεσα στα δύο φύλα και στη στροφή όλο και νεότερων ηλικιών στον επιχειρηματικό στίβο. Καθώς οι ομάδες των γυναικών και των νεότερων ηλικιών υπερέχουν στην επιχειρηματικότητα ανάγκης, αλλά και στα ποσοστά ανεργίας, η επιχειρηματική δραστηριοποίηση είναι υψηλή κατά την τριετία της κρίσης 2009-2011. Τέλος, είναι αξιοσημείωτο το ότι η αύξηση των δυσκολιών εκκίνησης μιας επιχείρησης κατά την περίοδο της ύφεσης δεν αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα για τους νέους επιχειρηματίες. Παρά το γεγονός ότι οι δυνατότητες ανάπτυξης μιας νέας επιχείρησης χειροτερεύουν από χρόνο σε χρόνο, οι ίδιοι οι επιχειρηματίες εκτιμούν ότι η κρίση έχει αυξήσει τις επαγγελματικές ευκαιρίες. Σημειώνεται ότι η έκθεση του ΙΟΒΕ για την επιχειρηματικότητα έχει εκπονηθεί στο πλαίσιο της συμμετοχής του στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα GLOBAL ENTREPRENEURSHIP MONITOR (GEM).

Οικονομική επικαιρότητα

Νέες επενδυτικές κινήσεις

Τις νέες επενδυτικές κινήσεις της ανακοίνωσε πρόσφατα η Pharmathen, σε μια ξεχωριστή εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης, παρουσία εκπροσώπων του πολιτικού και επιστημονικού κόσμου

1. Από αριστερά προς τα δεξιά οι κ.κ. Ν. Μηταράκης - Υφυπουργός Ανάπτυξης, Β. Κάτσος - Πρόεδρος της Pharmathen και Κ. Μίχαλος - Πρόεδρος του ΕΒΕΑ 2. O κ. Ν. Μηταράκης, Υφυπουργός Ανάπτυξης 3. O κ. K. Μίχαλος, Πρόεδρος του ΕΒΕΑ 4. O κ. Σ. Ρηγάκης, Επίτιμος Πρόεδρος του ΙΣΑ 5. O κ. Θ. Αμπατζόγλου, Πρόεδρος του ΠΦΣ

ι στόχοι της εταιρείας επικεντρώνονται στην ενίσχυση της παρουσίας της στις διεθνείς αγορές, την ανάπτυξη των εξαγωγικών δραστηριοτήτων, τη διαρκή επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία και την περαιτέρω ενδυνάμωση της παρουσίας της στην ελληνική αγορά.

Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσεται και η νέα στρατηγική επιλογή της εταιρείας να διευρύνει το αντικείμενο εργασιών της εισάγοντας νέα παραφαρμακευτικά προϊόντα. «Την προσεχή διετία, θα επενδυθούν πάνω από 10 εκατ. ευρώ σε εγκαταστάσεις υποδομών και θα δημιουργηθούν περισσότερες από 100 νέες θέσεις εργασίας», προανήγγειλε ο πρόεδρός της, κ. Βασίλης Κάτσος. Έχοντας παρουσιάσει σημαντικότατη εξωστρέφεια, η Pharmathen παρουσίασε κύκλο εργασιών 162 εκατ. ευρώ για το 2012, πάνω από το 75% του οποίου προέρχεται από εξαγωγές σε 85 χώρες διεθνώς, αποτελώντας το 1% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Μέσα στην κρίση, η εταιρεία έχει επενδύσει 55 εκατ. ευρώ τα τελευταία τέσσερα χρόνια, δημιουργώντας, την ίδια περίοδο, περισσότερες από 300 νέες θέσεις εργασίας στη χώρα μας, φτάνοντας σήμερα τους 850 εργαζομένους. «Ο στρατηγικός σχεδιασμός της Pharmathen δίνει έμφαση στο τρίπτυχο: Επενδύσεις Έρευνα – Εξωστρέφεια. Και είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι που μέσα από αυτή την επιτυχημένη δραστηριοποίησή μας συνεισφέρουμε στη χώρα, συμβάλλοντας στην πορεία προς την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας», τόνισε ο κ. Κάτσος. Στην επέκταση του αντικειμένου εργασιών της εταιρείας αναφέρθηκε η αντιπρόεδρος της Pharmathen, κ. Νέλλη Κάτσου. Η επένδυση αυτή αφορά την εκπροσώπηση των διεθνών brands Nuxe, Bioderma, Gum στην Ελλάδα, τα οποία θα διανέμονται αποκλειστικά και μόνο από τα φαρμακεία. «Με καταναλωτικά προϊόντα υψηλής ποιότητας, αξίας και αναγνωρισιμότητας, με παρουσία παγκόσμια και σημαντική οικονομική δυναμική, πιστεύουμε πως εκτός από μία ακόμη προσεκτικά επιλεγμένη επιχειρηματική μας δραστηριοποίηση, δί-

3 / Μάρτιος 2013

νουμε μια εναλλακτική στην επίλυση ενός προβλήματος που λέγεται “αειφορία φαρμακείου”. Ευχαριστούμε τους Οίκους του εξωτερικού που εμπιστεύτηκαν αυτά τα τόσο αναγνωρισμένα brands σε εμάς». Στην εκδήλωση παρευρέθηκε και ο κ. Olivier Ricard, International Operations Director της Nuxe, ο οποίος ανέφερε ότι η συνεργασία με την Pharmathen μπορεί να προσδώσει αξία στην αγορά και στο φαρμακείο. Ο κ. Jean - Yves Desmottes, General Manager των Laboratoire Bioderma, χαιρέτησε την εκδήλωση μέσω link video και αναφέρθηκε στην επιλογή της Bioderma στην Ελλάδα και τη συνεργασία με τη Pharmathen: «Η επιλογή της Pharmathen ήταν πολύ εύκολη για εμάς. Γιατί μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες για καινοτομία, την ίδια συνέπεια στη δραστηριοποίησή μας και παρουσιάζουμε σημαντική οικονομική ανάπτυξη». Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Υφυπουργός Ανάπτυξης, κ. Ν. Μηταράκης, ο οποίος αναφέρθηκε στη σημασία των επενδύσεων στην έρευνα, και τη χρήση τους ως μοχλό ανάπτυξης στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον. Αναφερόμενος στην πορεία και την εξωστρέφεια της Pharmathen, ο κ. Μηταράκης τόνισε ότι το υπουργείο Ανάπτυξης παίρνει δύναμη από τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες πετυχαίνουν σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον: «Τέτοιες προσπάθειες δεν μετράνε μόνον ως δείκτες και μεγέθη, αλλά και ως παράδειγμα για άλλες επιχειρήσεις. Η ελληνική επιχειρηματικότητα αποτελεί - εδώ και αιώνες - την ατμομηχανή της χώρας». Ο κ. Μηταράκης ανέφερε ότι το 2012 καταγράφηκε ένα ρεκόρ στις εξαγωγές: «Στόχος για το 2013, είναι περισσότερες επενδύσεις και εξαγωγές. Το κράτος προσπαθεί κι αυτό να γίνει πιο ανταγωνιστικό, και με το ηλεκτρονικό τελωνείο μειώνει κατά 20%

από τη Pharmathen το κόστος και κατά 50% τον χρόνο που απαιτείται για τις εξαγωγές». Ο κ. Κ. Μίχαλος, πρόεδρος του ΕΒΕΑ, εξήρε τον αναπτυξιακό ρόλο της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, τονίζοντας ότι μπορεί να έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, την ενίσχυση της παραγωγικής βάσης και της εξωστρέφειας της χώρας. Προϋπόθεση γι’ αυτό - είπε - είναι να διασφαλιστούν από την Πολιτεία οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Χαρακτήρισε θετικό βήμα την προσπάθεια να αυξηθεί η διείσδυση των γενοσήμων στην ελληνική αγορά, εκτιμώντας, ωστόσο, ότι αυτό δεν αρκεί. Ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ ζήτησε να υπάρξουν πολιτικές, ώστε να διαμορφωθούν συνθήκες σταθερού και προβλέψιμου θεσμικού πλαισίου, με απλούς, διαφανείς και ρεαλιστικούς όρους, ειδικά στο θέμα της τιμολόγησης των φαρμάκων. Ακόμη, να αρθούν τα ρυθμιστικά εμπόδια και να ενθαρρυνθούν νέες επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη,

αλλά και να δοθεί πρόσβαση στις επιχειρήσεις σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης. Η περίπτωση της Pharmathen, τόνισε ο κ. Μίχαλος, δείχνει ότι αξίζει να παρέχουμε σε αυτόν τον σημαντικό κλάδο τις κατάλληλες συνθήκες για να επιβιώσει και να μεγαλουργήσει. Το όφελος θα είναι μεγάλο για όλους. Την ανάγκη να αποφευχθούν τα «εξωτικά» γενόσημα, τα οποία θα έρθουν στη χώρα μας με μοναδικό κριτήριο τη χαμηλή τους τιμή, υπογράμμισε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ), κ. Θ. Αμπατζόγλου, ο οποίος εξέφρασε την απόλυτη συμφωνία του κλάδου στη διακηρυγμένη θέση της Pharmathen ότι επενδύει στην εμπιστοσύνη των εταίρων: «Αυτό δείχνει τι σημαίνει επιχειρηματική λογική σήμερα», επεσήμανε ο πρόεδρος του ΠΦΣ, σημειώνοντας ότι η Pharmathen επέλεξε τον δύσκολο, αλλά παραγωγικό δρόμο, για έρευνα επενδύσεις - εξωστρέφεια: «Σας αξίζει ένα μεγάλο μπράβο», είπε ο κ. Αμπατζόγλου.

6 6. Η κα Ν. Κάτσου, Αντιπρόεδρος της Pharmathen

Οικονομική επικαιρότητα

Συμφωνία Merck και Samsung Bioepis

Η MSD, γνωστή ως Merck στις ΗΠΑ και τον Καναδά, και η Samsung Bioepis Co., Ltd., προχώρησαν σε εμπορική συμφωνία για την ανάπτυξη και διάθεση υποψήφιων βιοομοειδών φαρμάκων

ε βάση τους όρους της συμφωνίας, η Samsung Bioepis θα είναι υπεύθυνη για την προκλινική και κλινική ανάπτυξη, την παραγωγή, τις κλινικές δοκιμές και την έγκριση των υποψήφιων προϊόντων. Αντίστοιχα, η MSD θα είναι υπεύθυνη για την εμπορική τους διάθεση.

Η Samsung Bioepis θα λαμβάνει μια προκαταβολική πληρωμή από την MSD, έσοδα από την πώληση προϊόντων, ενώ θα δικαιούται επιπλέον πληρωμές, που θα συνδέονται με την επίτευξη προκαθορισμένων κλινικών και κανονιστικών δεικτών επίδοσης. «Είμαστε σίγουροι ότι αυτή η συνεργασία και οι δυνατότητες που προσφέρει θα ενισχύσουν σημαντικά το διευρυνόμενο χαρτοφυλάκιο βιολογικών προϊόντων μας», ανέφερε ο Rich Murray, Ph.D., Α’ Αντιπρόεδρος του τμήματος έρευνας βιολογικών προϊόντων και εμβολίων των εργαστηρίων της MSD και Merck. «Η Samsung Bioepis διαθέτει όλη την απαραίτητη τεχνογνωσία για την ανάπτυξη βιο-ομοειδών υψηλής ποιότητας», ανέφερε ο Christopher Hansung Ko, Ph.D., διευθύνων σύμβουλος της Samsung Bioepis. «Με αυτήν τη συμφωνία, η Samsung κάνει ένα

/ Μάρτιος 2013

σημαντικό βήμα, που θα την οδηγήσει στο να αναδειχθεί σε βασικό παράγοντα της βιοφαρμακευτικής βιομηχανίας». Η MSD (Merck Sharp & Dohme) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη φαρμακευτική εταιρεία παγκοσμίως. Η εταιρεία λειτουργεί με την ονομασία Merck στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά και με την ονομασία MSD στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, η MSD ξεκίνησε τη λειτουργία της τον Ιούνιο του 2010, απασχολώντας σήμερα περισσότερους από 230 υπαλλήλους. Η Samsung Bioepis, μια κοινοπραξία μεταξύ της Samsung Biologics και της Biogen Idec, στοχεύει στην ανάπτυξη οικονομικά προσιτών και εξαιρετικά ποιοτικών βιοφαρμακευτικών προϊόντων και βιο-ομοειδών. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε το site www.samsungbioepis.com

Σωτήριο πρόγραμμα για τα Ελληνόπουλα

Η διασφάλιση της υγείας των Ελληνόπουλων είναι ο στόχος της δράσης «Ε.Υ.ΖΗ.Ν. στο σχολείο»

ο πρόγραμμα, που ξεκίνησε στις 4 Μαρτίου, υλοποιείται από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, με την ευγενική χορηγία της ΟΠΑΠ Α.Ε. και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αποτελεί μια πρωτοπόρο προσπάθεια σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και σε αυτό θα συμμετέχουν όλοι οι μαθητές Νηπιαγωγείων, Δημοτικών και Γυμνασίων της χώρας μας. Επιστημονικός υπεύθυνος είναι ο καθηγητής διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, κ. Λ. Συντώσης. Το Ε.Υ.ΖΗ.Ν. περιλαμβάνει διάφορες δράσεις στο επίπεδο της πρωτοβάθμιας φροντίδας, χρησιμοποιώντας καινοτόμες τεχνολογίες και εφαρμογές. Οι δράσεις αυτές στοχεύουν στην προσφορά γνώσεων, την καλλιέργεια δεξιοτήτων και τη δημιουργία υπηρεσιών για το παιδί, το σχολείο, αλλά και την οικογένεια, με άξονα τη διαμόρφωση μιας υγιεινής στάσης ζωής. Μία από τις δράσεις του «Ε.Υ.ΖΗ.Ν. στο σχολείο» είναι η διαχρονική καταγραφή των

σωματομετρικών χαρακτηριστικών, των διατροφικών συνηθειών, της σωματικής δραστηριότητας και της φυσικής κατάστασης όλων των μαθητών των Δημοτικών και Γυμνασίων της χώρας. Για τη φετινή σχολική χρονιά, το πρόγραμμα θα συνεχιστεί μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς. Μετά τις αξιολογήσεις θα αποστέλλονται ατομικές αναφορές για κάθε μαθητή οι οποίες θα περιέχουν: 1. την κατάταξή του σύμφωνα με τη σωματική του διάπλαση, 2. το επίπεδο των διατροφικών του συνηθειών και 3. το επίπεδο της σωματικής του δραστηριότητας και της φυσικής του κατάστασης. Επιπλέον, οι γονείς θα λάβουν Οδηγό με πρακτικές συμβουλές για ισορροπημένη, αλλά και οικονομική διατροφή, καθώς και προτάσεις για ενίσχυση της φυσικής δραστηριότητας των παιδιών. Μέσω της συνεχόμενης, ετήσιας παρακολούθησης των παραμέτρων της υγείας των παιδιών θα μπορέσουν να εξαχθούν σημαντικά συμπεράσματα, χρήσιμα για τα παιδιά, τους γονείς και την Πολιτεία γενικότερα. Ο διαχρονικός του χαρακτήρας θα αποτελέσει οδηγό για την Πολιτεία για την παρακολούθηση της ανάπτυξης των παιδιών (βάρος, ύψος, ποσοστά παχυσαρκίας), των διατροφικών συνηθειών και της σωματικής δραστηριότητας των μαθητών της χώρας.

Οικονομική επικαιρότητα

6. Η δανέζικη φαρμακευτική εταιρεία, Novo Nordisk, συμπληρώνει φέτος 90 χρόνια από τότε που οι πρώτοι ασθενείς υποβλήθηκαν σε θεραπεία αντιμετώπισης του διαβήτη με ινσουλίνη της εταιρείας

Με μεγάλη συμμετοχή ελληνικών και ξένων επιχειρήσεων ολοκληρώθηκε η διεθνής εκδήλωση επιχειρηματικών συναντήσεων (B2B Networking Event), που διοργάνωσε στις 12 Μαρτίου στην Αθήνα (εγκαταστάσεις ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος») το Enterprise Europe Network - Hellas, το μεγαλύτερο δίκτυο της χώρας για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Οι επιχειρήσεις προέρχονταν από τους τομείς των τροφίμων (22%), των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (22%), της ενέργειας (18%), των υλικών και βασικών τεχνολογιών γενικής εφαρμογής (17%), της φαρμακευτικής βιομηχανίας & επιστημών υγείας (11%) και του τουρισμού (10%). Η εκδήλωση ήταν μια πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της διημερίδας «Αναπτυξιακή Στρατηγική Ευρώπη 2020: Προώθηση Επιχειρηματικών Συνεργασιών στην Ελλάδα». Ενεργό

Επέτειος 90 ετών για τη

πό το 1923, η εταιρεία έχει επικεντρωθεί στην ανάπτυξη νέων, και ολοένα καλύτερων, θεραπειών για τα άτομα με διαβήτη και είναι σήμερα η μεγαλύτερη εταιρεία φροντίδας του διαβήτη παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 23 εκατομμύρια άνθρωποι με διαβήτη παγκοσμίως αντιμετωπίζουν την πάθησή τους με δικά της προϊόντα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Novo Nordisk παράγει περίπου το 50% του συνόλου της ινσουλίνης στον κόσμο. Το 1922, ο Δανός Νομπελίστας August Krogh και η σύζυγός του Μαρία - που πάσχει από διαβήτη 2 - βρίσκονται σε περιοδεία για μια σειρά διαλέξεων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η είδηση της ανακάλυψης της ινσουλίνης σπρώχνει το ζευγάρι στον Καναδά, όπου ζητείται και η σχετική άδεια από τον συντονιστή της ομάδας Mackleod, για την παραγωγή ινσουλίνης στη Δανία. Λίγους μήνες αργότερα, αρκετοί διαβητικοί ασθενείς απολαμβάνουν τη νέα θεραπεία σε νοσοκομείο της Κοπεγχά-

ρόλο στην οργάνωση είχε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) ως συντονιστής του Enterprise Europe Network – Hellas. Η συμμετοχή ελληνικών και ξένων επιχειρήσεων ξεπέρασε κάθε προσδοκία, καθώς περισσότερες από 300 ελληνικές και 110 ξένες επιχειρήσεις από 25 χώρες πραγματοποίησαν περισσότερες από 1.300 διμερείς συναντήσεις, σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν κοινό έδαφος για εμπορικές, τεχνολογικές ή ερευνητικές συνεργασίες, να προσεγγίσουν νέους πελάτες/προμηθευτές, αλλά και να γνωρίσουν καινοτόμες τεχνολογίες και προϊόντα. Οι χώρες που εκπροσωπήθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό ήταν η Γερμανία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Αγγλία και η Κύπρος, ακολουθούμενες από την Αυστρία, την Τουρκία, την Πολωνία και τη Βουλγαρία. Το ενδιαφέρον των επιχειρηματιών ήταν αμείωτο, καθώς οι συναντήσεις διήρκεσαν από νωρίς το πρωί έως αργά το απόγευμα, σε μια κατάμεστη αίθουσα, με 90 τραπέζια

/ Μάρτιος 2013

γης. Πρόκειται για την πρώτη «καθοριστική στιγμή» στην ιστορία της Novo Nordisk, όπως την ξέρουμε σήμερα. Από τότε, η εταιρεία έχει πρωτοπορήσει σε πολλές σημαντικές εξελίξεις στη θεραπεία του διαβήτη, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης ινσουλίνης (1982) και του πρώτου στυλό ινσουλίνης στον κόσμο, το NovoPen ® (1985). Αργότερα αναπτύχθηκαν πολλές σύγχρονες ινσουλίνες (ανάλογα ινσουλίνης με βελτιωμένες ιδιότητες) και τώρα είναι επίσης ο ηγέτης σε μια νέα κατηγορία θεραπειών διαβήτη τις - GLP-1 θεραπείες. Παράλληλα, η Novo Nordisk έχει αναπτύξει προϊόντα βιοτεχνολογίας για τη θεραπεία της αιμορροφιλίας και τη διαταραχή της ανάπτυξης. Ο μεγαλύτερος μέτοχος της Novo Nordisk είναι το «Novo Nordisk Foundation, ένα ίδρυμα της Δανίας το οποίο παρέχει μια σταθερή βάση για τις δραστηριότητες της εταιρείας, ενώ στηρίζει τους επιστημονικούς σκοπούς και τις ανθρωπιστικές δράσεις της εταιρείας.

επιχειρηματικών συναντήσεων. Την εκδήλωση χαιρέτησε η κα Joanna Drake, Διευθύντρια της Γενικής Διεύθυνσης «Επιχειρήσεις και Βιομηχανία, ΜΜΕ & Επιχειρηματικότητα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.), η οποία αναφέρθηκε στην ανάγκη προώθησης της επιχειρηματικότητας και ενίσχυσης της εξωστρέφειας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σε μια εποχή όπου η εξωστρέφεια και η διεθνοποίηση των επιχειρήσεων θεωρούνται «κλειδιά» για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη, οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανταποκρίνονται στο κάλεσμα του Enterprise Europe Network, του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού δικτύου ολοκληρωμένης επιχειρηματικής υποστήριξης, το οποίο περιλαμβάνει 600 τοπικούς οργανισμούς σε 54 χώρες σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Ασία και Αμερική, ενώ υποστηρίζει περισσότερες από 2 εκατ. επιχειρήσεις ανά έτος σε θέματα διεθνούς εμπορίου, τεχνολογικών συνεργα-

Novo Nordisk Το 2002, η Novo Nordisk ίδρυσε το Παγκόσμιο Ίδρυμα Διαβήτη - World Diabetes Foundation - το οποίο έχει εξελιχθεί σε έναν κορυφαίο διεθνή Οργανισμό χρηματοδότησης και υποστήριξης στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης του διαβή-

σιών και πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Στην Ελλάδα το ομώνυμο δίκτυο (Enterprise Europe Network - Hellas) εκπροσωπείται από 12 φορείς κατανεμημένους σε όλη την ελληνική επικράτεια, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε θέματα καινοτομίας, μεταφοράς τεχνολογίας και διεθνούς συνεργασίας και διαθέτουν μακροχρόνια εμπειρία στην εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων. Στην πενταετή του λειτουργία το ελληνικό δίκτυο έχει οργανώσει ή συμμετάσχει σε 350 αντίστοιχες εκδηλώσεις μεταφοράς τεχνολογίας και επιχειρηματικές αποστολές, βοηθώντας ελληνικές επιχειρήσεις να συνάψουν περισσότερες από 400 συμφωνίες επιχειρηματικής συνεργασίας διεθνώς. Παράλληλα παρείχε 13.000 συμβουλές για πρόσβαση σε χρηματοδοτικά προγράμματα, 22.500 εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες και απάντησε σε περισσότερα από 45.000 ερωτήματα ευρωπαϊκού περιεχομένου. Αναλυτικά, οι φορείς-μέλη του Enterprise

τη στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Με έδρα στη Δανία, η Novo Nordisk απασχολεί περίπου 35.000 εργαζόμενους σε εβδομήντα πέντε χώρες και διαθέτει τα προϊόντα της σε περισσότερες από εκατόν ογδόντα χώρες.

Europe Network - Hellas είναι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος (ΣΒΘΚΕ), το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας (ΒΕΑ), το Επιμελητήριο Αρκαδίας, το Επιμελητήριο Ιωαννίνων, το Επιμελητήριο Καβάλας, ο ΣΕΒ σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), το Δίκτυο ΠΡΑΞΗ / Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), το Επιμελητήριο Ηρακλείου, η Εταιρεία Βιομηχανικής Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Μετάλλων Α.Ε. (ΕΒΕΤΑΜ) και η Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας / ΑΝΚΟ Α.Ε. Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τις τρέχουσες ευκαιρίες επιχειρηματικής συνεργασίας, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερώνονται μέσω του δικτυακού τόπου www.enterprise-hellas.gr ή να απευθύνονται στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (Αργυρώ Καραχάλιου, τηλ.: 210 7273921, e-mail: akarah@ekt.gr).

Οικονομική επικαιρότητα

Νεότερα δεδομένα στη μεταμόσχευση ήπατος

Ανησυχητικά στοιχεία σχετικά με την πτωτική πορεία των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας κατά το 2013, αλλά και τα πολύ σοβαρά προβλήματα τα οποία δημιουργούνται από τις ελλείψεις και την υποστελέχωση των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, έδωσαν οι αρμόδιοι φορείς

κα Χ. Θεοδωρίδου, Γενική Γραμματέας του Σωματείου Ηπατομεταμοσχευμένων Ελλάδος «ΗΠΑΡχω», μίλησε για τη μεταμοσχευτική διαδικασία, η οποία συμπεριλαμβάνει δύο τομείς: Την προσφορά οργάνων και την ποιότητα των μεταμοσχεύσεων. Η εικόνα αυτών των δύο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Εθνικό Σύστημα Υγείας της κάθε χώρας.

«Σήμερα που το Εθνικό Σύστημα Υγείας ασθενεί, είναι εύλογο ότι η διαχρονικά μικρή σε αποτέλεσμα μεταμοσχευτική διαδικασία της χώρας επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο. Επιπροσθέτως, οι πολιτικές των τελευταίων ετών επηρεάζουν αρνητικά, δημιουργώντας “αναχώματα” στην παροχή τόσο της αναγκαίας φαρμακευτικής θεραπείας όσο και της κατάλληλης και εξειδικευμένης ιατρικής περίθαλψης σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως οι μεταμοσχευμένοι ήπατος», ανέφερε. Ο κ. Σ. Καραταπάνης, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος, επεσήμανε τη δραματική μείωση την οποία εμφανίζουν το πρώτο τρίμηνο του 2013 οι δότες οργάνων, σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012. Συγκεκριμένα, από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα, είχαμε μόλις 7 δότες, ενώ οι δότες ήταν 16 στο αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστημα! Οι οδυνηρές ελλείψεις οι οποίες παρατηρούνται στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, η μείωση των κλινών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), αλλά και η σημαντική υποστελέχωση των μονάδων, δυναμιτίζουν τη διαδικασία προς ανεύρεση δοτών οργάνων. Ενδεικτικό του οικονομικού μεγέθους αποτελεί το γεγονός ότι το 2011 υπήρξαν 17 εγκρίσεις αιτημάτων για μετάβαση στο εξωτερικό για μεταμόσχευση ήπατος, με εκτιμώμενο κόστος 5,2 εκατ. ευρώ, σε σύνολο 47 περιπτώσεων με συνολικό εκτιμώμενο κόστος που ανέρχεται στα 11,5 εκατ. ευρώ. Ο κ. Σ. Καραταπάνης υπογράμμισε επίσης ότι, για τη μεταμόσχευση ήπατος, το θέμα είναι ιδιαίτερα δραματικό, καθώς έχει παύσει η λειτουργία του κέντρου μεταμόσχευσης στην Αθήνα, το οποίο λειτουργούσε στο νοσοκομείο «Λαϊκό», και όλο το φορτίο της μεταμόσχευσης ήπατος στην Ελλάδα έχει αναληφθεί από το μοναδικό κέντρο που λειτουργεί σήμερα στη χώρα, στο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο». Ακόμη, ο κ. Καραταπάνης ανέφερε ότι το 2012 πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας 47 μεταμοσχεύσεις ήπατος, ενώ άλλες 19 μεταμοσχεύσεις ήπατος σε Έλληνες ασθενείς πραγματοποιήθηκαν σε κέντρα του ε-

/ Μάρτιος 2013

ξωτερικού. Ο ίδιος σημείωσε ότι οι ανάγκες σε μεταμόσχευση ήπατος στη χώρα μας υπερβαίνουν κατά πολύ τους ανωτέρω αριθμούς, δεδομένου του ότι ένας σημαντικός αριθμός ασθενών δεν καταφέρνει να μεταμοσχευθεί, επειδή καταλήγει προτού υποβληθεί στη μεταμόσχευση, και πρότεινε, μεταξύ άλλων, την άμεση στήριξη των ΜΕΘ της χώρας, την άμεση λειτουργία κέντρου μεταμόσχευσης στην Αθήνα και την επιπλέον στήριξη του κέντρου της Θεσσαλονίκης. Από την πλευρά του, ο κ. Β. Παπανικολάου, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων και Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής Μεταμοσχεύσεων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ανέφερε ότι στην κλινική έχουν πραγματοποιηθεί 440 μεταμοσχεύσεις ήπατος, 18 μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά και 2 συνδυασμένες μεταμοσχεύσεις ήπατος – νεφρού. Ο κ. Β. Παπανικολάου τόνισε, ακόμη, τη σημασία της πρώιμης πρόσβασης των ασθενών με μεταμόσχευση ήπατος στο φάρμακο Εverolimus και ανέφερε το πρόγραμμα πρώιμης πρόσβασης της εταιρείας Novartis, με δωρεάν χορήγηση του φαρμάκου Εverolimus από τον Μάρτιο του 2012 έως τον Φεβρουάριο του 2013, οπότε το φάρμακο έγινε διαθέσιμο εμπορικά. Ο κ. Β. Παπανικολάου διαβεβαίωσε ότι οι ασθενείς οι οποίοι εντάχθηκαν στο πρόγραμμα διατηρούν μέχρι σήμερα λειτουργόν ηπατικό μόσχευμα, με διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας, και τόνισε ότι το Εverolimus είναι ο πρώτος αναστολέας mTOR με έγκριση στη μεταμόσχευση ήπατος και αποτελεί πλέον τη νέα θεραπευτική επιλογή για τους ασθενείς με μεταμόσχευση ήπατος, ενώ το φάρμακο διαθέτει επίσης έγκριση και για τη μεταμόσχευση νεφρού και καρδιάς, καθώς διαθέτει ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών δεδομένων. «Είναι χαρακτηριστικό», συνέχισε ο ίδιος, «το ότι στη μεταμόσχευση ήπατος το Εverolimus μειώνει σημαντικά τα ποσοστά οξείας απόρριψης του ηπατικού μοσχεύματος, επιτρέπει σημαντική μείωση στη χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων και προσφέρει καλύτερη διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας».

ΝΕΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

1. Copaxone της TEVA 2. Μπεβασιζουμάμπη 3. Ρευματοειδή αρθρίτιδα

35 36 36

Καλά νέα για το Copaxone της TEVA

Νέα δεδομένα έρχονται στο φως για τη σύγκριση δύο θεραπειών, που αφορούν στη θεραπεία ασθενών με υποτροπιάζουσαδιαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας (RRMS)

το τελευταίο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού Annals of Neurology δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα τριετούς μελέτης Φάσης ΙΙΙ για τη συνδυασμένη χορήγηση των Avonex και Copaxone σε περισσότερους από 1.000 ασθενείς σε 68 ερευνητικά κέντρα των ΗΠΑ και του Καναδά.

Η μελέτη CombiRx, που χρηματοδοτήθηκε από το National Institute of Neurological Disorders των ΗΠΑ, σχεδιάστηκε ώστε να προσδιορίσει αν η χορήγηση του Avonex (interferon beta-1a) 30ug IM μία φορά την εβδομάδα, σε συνδυασμό με καθημερινή χορήγηση του Copaxone (glatiramer acetate) 20mg είναι πιο αποτελεσματική από τη χρήση του κάθε φαρμάκου ξεχωριστά. Τα δυνητικά οφέλη από τον συνδυασμό των δύο θεραπειών αποτελούν, εδώ και χρόνια, σημείο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη συγκεκριμένη πάθηση και αυτή η μελέτη αποτελεί την πρώτη προσπάθεια διερεύνησης του δυνητικού οφέλους της χρήσης συνδυασμένης θεραπείας με τα δύο συχνότερα συνταγογραφούμενα φάρμακα για ασθενείς με RRMS. Τα αποτελέσματα της μελέτης δεν δείχνουν να υπάρχουν επιπλέον οφέλη από τον συνδυασμό των θεραπειών σε σύγκριση με τη χορήγηση του Copaxone ως μονοθεραπεία στη μείωση του κινδύνου υποτροπής, το οποίο αποτελεί και το πρωταρχικό καταληκτικό σημείο. Άλλα σημαντικά στοιχεία τα οποία προκύπτουν από τη μελέτη είναι: Το Copaxone είναι αποτελεσματικότερο του Avonex στη μείωση του κινδύνου υποτροπής σε ασθενείς με RRMS, μειώνοντας τον κίνδυνο υποτροπής κατά 31% (p = 0,027). Ο συνδυασμός Avonex + Copaxone ήταν αποτελεσματικότερος από το Avonex,

μειώνοντας τον κίνδυνο υποτροπής κατά 25% (p =0,022). Το Copaxone υπερτερούσε επίσης του Avonex στη μείωση της ετήσιας συχνότητας υποτροπών (Annualized Relapse Rate). Καμία στατιστικά σημαντική διαφορά δεν παρατηρήθηκε μεταξύ Copaxone και Avonex στις παραμέτρους που αφορούν την MRI. Η μελέτη αυτή προστίθεται στο ήδη υπάρχον αρχείο μεγάλων, τεκμηριωμένων, ελεγχόμενων και άμεσα συγκριτικών μελετών στις οποίες αποδεικνύεται η υψηλή αποτελεσματικότητα του Copaxone στη θεραπεία ασθενών με RRMS. Στην Ευρώπη το Copaxone έχει μελετηθεί σε άμεσα συγκριτικές κλινικές μελέτες με κάθε θεραπεία πρώτης γραμμής. Η συνολική μελέτη και τα σχετικά αποτελέσματά της, καθώς και η μεθοδολογία της είναι διαθέσιμα: http://doi.wiley.com/10.1002/ana.23863.

ΝΕΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Εγκρίθηκε νέα χρήση της

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (Ε.Μ.Α.) ενέκρινε πρόσφατα την αγωγή με μπεβασιζουμάμπη ως θεραπεία για τον μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου

Εξελίξεις στη ρευματοειδή αρθρίτιδα

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «The Lancet» καταδεικνύει ότι η μονοθεραπεία με τοσιλιζουμάμπη είναι περισσότερο αποτελεσματική από τη μονοθεραπεία με ανταλιμουμάμπη. Η υπεροχή της τοσιλιζουμάμπης αφορά τόσο στον έλεγχο των σημείων και συμπτωμάτων της νόσου σε ενήλικους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα όσο και στην ποιότητα ζωής των ασθενών. «Η μελέτη ADACTA έδειξε ξεκάθαρα ότι η μονοθεραπεία με τοσιλιζουμάμπη οδηγεί σε κλινικά σημαντική βελτίωση στην ενεργότητα της νόσου συγκρινόμενη με την ανταλιμουμάμπη», σημείωσε ο καθηγητής κ. Cem Gabay, επικεφαλής του Τμήματος Ρευματολογίας της Πανεπιστημιακής Κλινικής της Γενεύης και κύριος συγγραφέας της μελέτης. Βάσει των αποτελεσμάτων της μελέτης, οι ασθενείς που έλαβαν μονοθερα-

έγκριση αφορά σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία με βάση τη φθοριοπυριμιδίνη, την ιρινοτεκάνη ή οξαλιπλατίνη ως θεραπεία δεύτερης γραμμής σε ασθενείς που είχαν ήδη λάβει μπεβασιζουμάμπη σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία με βάση τη φθοριοπυριμιδίνη, την οξαλιπλατίνη ή την ιρινοτεκάνη. Η πλειονότητα των ατόμων που διαγιγνώσκονται με τη νόσο αυτή λαμβάνουν μπεβασιζουμάμπη μαζί με χημειοθεραπεία ως θεραπεία πρώτης γραμμής. Η νέα αυτή χρήση δίνει πλέον στους ασθενείς αυτούς τη δυνατότητα να συνεχίσουν τη θεραπεία με μπεβασιζουμάμπη σε συνδυασμό με μια νέα χημειοθεραπεία, μετά την επιδείνωση του καρκίνου τους, η οποία ενδέχεται να τους βοηθήσει να ζήσουν περισσότερο από όσο θα ζούσαν εάν άλλαζαν την αγωγή τους σε μόνο χημειοθεραπεία. Η έγκριση της νέας χρήσης από τον Ε.Μ.Α., αλλά και από τον αντίστοιχο Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (F.D.A) που ακολούθησε, βασίστηκε σε θετικά αποτελέσματα από τη μελέτη φάσης III ML18147, τα οποία παρουσιά-

πεία με τοσιλιζουμάμπη, τον πρώτο βιολογικό παράγοντα που αναστέλλει τον υποδοχέα της ιντερλευκίνης-6, εμφάνισαν μετά από 24 εβδομάδες σημαντική μείωση του δείκτη DAS28 - μιας ειδικής μέτρησης της δραστηριότητας της νόσου - σε σύγκριση με τους ασθενείς που έλαβαν ανταλιμουμάμπη, ενώ είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μεγαλύτερη βελτίωση του πόνου των αρθρώσεων και του οιδήματος και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Στη μελέτη ADACTA συμμετείχαν και ελληνικά ερευνητικά κέντρα. «Η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί την πρώτη της κατηγορίας της που συγκρίνει δύο βιολογικούς παράγοντες ως μονοθεραπεία στην αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και αναδεικνύει την υπεροχή ενός νεότερου έναντι ενός παλαιότερου φαρμάκου στον έλεγχο της νόσου,

/ Μάρτιος 2013

προσφέροντας έτσι μεγαλύτερα οφέλη σε συγκεκριμένους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα», σημειώνει ο καθηγητής κ. Πέτρος Π. Σφηκάκης, ερευνητής στη μελέτη ADACTA, στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Λαϊκό». Η ADACTA είναι μια πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλά-τυφλή, φάσης IV, μελέτη σύγκρισης δύο παράλληλων ομάδων: της ομάδας που έλαβε τοσιλιζουμάμπη έναντι εκείνης που έλαβε ανταλιμουμάμπη, και τα δύο ως μονοθεραπεία, δηλαδή χωρίς μεθοτρεξάτη ή άλλα τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 326 ενήλικων ασθενών με σοβαρή ενεργή ρευματοειδή αρθρίτιδα, στους οποίους είτε εμφανίστηκε μη ανοχή στη μεθοτρεξάτη είτε δεν ενδείκνυται η συνέχιση της θεραπείας με μεθο-

μπεβασιζουμάμπης στηκαν στο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας το 2012. Ειδικότερα, βάσει των αποτελεσμάτων της μελέτης, στην οποία συμμετείχαν 820 ασθενείς, ο κίνδυνος θανάτου μειώθηκε κατά 19% στους ασθενείς που έλαβαν μπεβασιζουμάμπη σε συνδυασμό με καθιερωμένη χημειοθεραπεία στην πρώτη και δεύτερη γραμμή θεραπείας. Η έγκριση αυτή είναι η τρίτη κατά σειρά που λαμβάνει η μπεβασιζουμάμπη για τη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του παχέος εντέρου, αξιολογώντας την παράταση της συνολικής επιβίωσης των ασθενών που πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο. Η μπεβασιζουμάμπη είναι το μόνο βιολογικό φάρμακο με έγκριση στην Ευρώπη και την Αμερική για τη θεραπεία ασθενών με μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου, σε συνδυασμό με ενδοφλέβια, βασισμένη σε 5FU χημειοθεραπεία, ως αρχική θεραπεία, ως θεραπεία για ασθενείς με επιδείνωση του καρκίνου ενώ λάμβαναν μόνο χημειοθεραπεία και, πλέον, ως θεραπεία για ασθενείς με επιδείνωση του καρκίνου μετά από αρχική θεραπεία με

σχήμα βασισμένο στην μπεβασιζουμάμπη. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους στον κόσμο, με πάνω από 1,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις να διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο, ενώ παραμένει μία από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου από καρκίνο διεθνώς, καθώς είναι υπεύθυνος για περισσότερους από 600.000 θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο.

τρεξάτη. Επίσης, οι ασθενείς οι οποίοι συμμετείχαν στη μελέτη δεν είχαν λάβει προηγουμένως βιολογική αγωγή για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα χρόνιο, αυτοάνοσο, φλεγμονώδες νόσημα, που μπορεί να προσβάλει κάθε άρθρωση. Οι αρθρώσεις φλεγμαίνουν, με συνέπεια τον πόνο και τη διόγκωσή τους, με σταδιακή απώλεια της λειτουργικής ικανότητας των πασχόντων, λόγω της βλάβης που υφίστανται οι χόνδροι και τα οστά. Οι ασθενείς που πάσχουν από ενεργό ρευματοειδή αρθρίτιδα αντιμετωπίζονται συνήθως με τον συνδυασμό μεθοτρεξάτης και ενός βιολογικού παράγοντα. Ωστόσο, κυρίως εξαιτίας εκδήλωσης δυσανεξίας στη μεθοτρεξάτη, περίπου 1 στους 3 ασθενείς τελικά λαμβάνει τους βιολογικούς παράγοντες ως μονοθεραπεία.

Ρεπορταζ

1. κ. Κωνσταντίνος Μ. Φρουζής, Πρόεδρος, Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (Σ.Φ.Ε.Ε.), Αντιπρόεδρος & Γενικός Διευθυντής, Novartis

Generics Conference 2013

Μοχλός ανάπτυξης τα γενόσημα φάρμακα Ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Κωνσταντίνος Μ. Φρουζής, εξέφρασε την εκτίμηση ότι «τα ελληνικά επώνυμα γενόσημα φάρμακα μπορούν να καθιερωθούν σε ένα ισχυρό όπλο στην αντιμετώπιση ασθενειών, συγκρατώντας, παράλληλα, το κόστος θεραπείας σε χαμηλά ελεγχόμενα επίπεδα»

α γενόσημα καλύπτουν μόλις το 15% της αγοράς φαρμάκων στην Ελλάδα, όταν το αντίστοιχο ποσοστό σε άλλες προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες αγγίζει έως και το 70%. Η ελληνική αγορά γενοσήμων φαρμάκων μπορεί να αναδειχθεί σε μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, αν δημιουργηθεί ξεκάθαρο πλαίσιο κινήτρων για τη χρήση τους.

Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα του πρώτου Generics Conference, που πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαρτίου στην Αθή-

να. Το συνέδριο διοργανώθηκε από την Ethos Media S.A., σε συνεργασία με το περιοδικό Pharma and Health Business,

/ Μάρτιος 2013

2. Θεόδωρος Κωλέτης, Αντιπρόεδρος, Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.), Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Libytec Φαρμακευτική

Ρεπορταζ

Το ετήσιο σύνθετο ποσοστό μεταβολής της αγοράς φαρμάκου στην Ελλάδα, από το 2009 έως σήμερα, υπολογίζεται στο 10% σε αξίες και στο 6% σε όγκο Κ. Κοφινάς

υπό την αιγίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.), του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (Σ.Φ.Ε.Ε.) και του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (Π.Φ.Σ.). Ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Κωνσταντίνος Μ. Φρουζής, εξέφρασε την εκτίμηση ότι «τα ελληνικά επώνυμα γενόσημα φάρμακα μπορούν να καθιερωθούν σε ένα ισχυρό όπλο στην αντιμετώπιση ασθενειών, συγκρατώντας, παράλληλα, το κόστος θεραπείας σε χαμηλά ελεγχόμενα επίπεδα». Επεσήμανε ότι η ανάπτυξη των γενοσήμων αποτελεί για τα κράτη βασικό στοιχείο στη χάραξη στρατηγικής υγείας. Με την εξοικονόμηση που προάγουν, συμβάλλουν καίρια στην απελευθέρωση πόρων για επενδύσεις σε νέες καινοτόμες θεραπείες προς όφελος της μακροζωίας. «Τα γενόσημα φάρμακα, σε συνδυασμό με τα πρωτότυπα», είπε, «αποτελούν δύο απόλυτα συμπληρωματικές κατηγορίες. Τα μεν

/ Μάρτιος 2013

γενόσημα μειώνουν σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο τις δαπάνες για φάρμακα, ενώ τα πρωτότυπα και νέα σκευάσματα μειώνουν δραστικά τις συνολικότερες δαπάνες υγείας, όπως τις νοσοκομειακές, που έχουν και πολλαπλή επιβάρυνση στα συστήματα υγείας». Με ιδιαίτερα καταγγελτικό ύφος, ο κ. Φρουζής τόνισε ότι, «ενώ η Πολιτεία ευαγγελίζεται στις δηλώσεις της την αξία που θα έχουν τα γενόσημα για τον περιορισμό της δαπάνης, εδώ και 28 μήνες δεν έχει τιμολογήσει ούτε ένα νέο γενόσημο και ούτε φυσικά καινοτόμο φάρμακο! Και την ίδια στιγμή οι μόνες αποφάσεις της κυβέρνησης στοχεύουν στη λογιστική του φαρμάκου, τη δαπάνη που, απλά, σε συνδυασμό με τη διακριτική μεταχείριση της μη πληρωμής, το “κούρεμα”, τα συνεχόμενα rebate, το clawback έχουν κυριολεκτικά “στραγγίξει” τις επιχειρήσεις, οι οποίες πλέον αμφιβάλλουν για την ύπαρξή τους αύριο».

Τέλος, αναγνώρισε ότι η ανάπτυξη της βιομηχανίας ελληνικών επώνυμων γενοσήμων αποτελεί βασικό στοιχείο ανάπτυξης της εγχώριας βιομηχανίας και οικονομίας. Για τον λόγο αυτό ζήτησε να μπει ένα χαμηλό «πάτωμα» στις τιμές των γενοσήμων, ώστε να μπορεί κάθε επιχειρηματίας να κάνει έναν προγραμματισμό, αλλά και η Πολιτεία να πιάνει τους οικονομικούς της στόχους. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΣΦΕΕ, η Πολιτεία οφείλει να προσφέρει κίνητρα για την υλοποίηση επενδύσεων, και στα κίνητρα αυτά περιλαμβάνεται και το οξυγόνο της φαρμακοβιομηχανίας μας, που είναι τα νέα φάρμακα, τα νέα γενόσημα. Είτε γενόσημα είτε καινοτόμα, οφείλουν να έχουν πρόσβαση σε αυτά οι Έλληνες πολίτες. Από την πλευρά του, ο κ. Θεόδωρος Κωλέτης, Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.), Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Libytec Φαρμακευτικής Α.Ε., μίλησε για τους παράγοντες που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη της αγοράς. Ειδικότερα, επεσήμανε πως «η ταυτόχρονη εφαρμογή όλων των μέτρων φαρμακευτικής πολιτικής που, κατά καιρούς, έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες με άλλες ιδιαιτερότητες, χωρίς συγκεκριμένη χρονική αλληλουχία, δεν αρκεί για να συνθέσει ένα βιώσιμο πλαίσιο φαρμακευτικής πολιτικής και, πολύ περισσότερο, πολιτικής γενοσήμων. Ακόμη, σημείωσε ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε άμεσα αποτελέσματα, όταν σε ανάλογες περιπτώσεις άλλων χωρών η εφαρμογή των μέτρων χρειάστηκε προετοιμασία ετών και μάλιστα σε συνθήκες καθολικής αποδοχής.

Επιπλέον, δεν μπορούμε να συνδέσουμε φαρμακευτική πολιτική με μόνο πυλώνα την περιστολή της δαπάνης, επιβαρύνοντας τους ασθενείς μέσω υψηλής συνασφάλισης, προκαλώντας επικίνδυνες ελλείψεις, θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία». Στο πλαίσιο αυτό, είπε πως δεν νοείται φαρμακευτική πολιτική που να καταστρέφει την εγχώρια επιχειρηματικότητα, πολιτική με λανθασμένες τιμές φαρμάκων που δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, πολιτική γενοσήμων σε πλαίσιο άνισης μεταχείρισης των εισαγόμενων έναντι των εγχωρίως παραγόμενων γενοσήμων. Τέλος, πρόσθεσε ότι «η επιβίωση της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας εξαρτάται από τη χρήση των επωνύμων γενοσήμων φαρμάκων, που αποτελούν και τον κύριο κορμό παραγωγής τους. Σύμφωνα με το σχέδιο ανάπτυξης για την Ελλάδα της McKinsey, η παραγωγή γενοσήμων φαρμάκων αναδεικνύεται μεταξύ των “οκτώ αναδυόμενων αστέρων” που μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της Ελλάδας. Θα πρέπει, επιτέλους, να υπάρξει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο αναπτυξιακών κινήτρων για την εγχώρια παραγωγή. Είναι παράλογο η χώρα να εμφανίζει αφενός αρνητικό ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών στα φάρμακα, που φθάνει τα 3 δισ. ετησίως, και την ίδια στιγμή οι τρέχουσες πολιτικές για το φάρμακο να “στραγγαλίζουν” τον εγχώριο παραγωγικό ιστό. Θεωρώ ότι αυτή την κρίσιμη περίοδο θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη σημαντική αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας προς όφελος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας».

3. Κωνσταντίνος Κοφινάς, Γενικός Διευθυντής, IMS Hellas 4. Sarah Rickwood, Director, IMS Europe Thought Leadership team

Ρεπορταζ

H αγορά των γενοσήμων εμφανίζει μεγάλη ανάπτυξη και όπως εκτιμάται έως το 2016 ο ρυθμός μπορεί να φτάσει το 11% S. Rickwood

Η κα Sarah Rickwood, Director στην IMS Europe Thought Leadership Team, ανέφερε ότι η αγορά των γενοσήμων εμφανίζει μεγάλη ανάπτυξη και όπως εκτιμάται έως το 2016 ο ρυθμός μπορεί να φτάσει το 11%, γεγονός που σημαίνει ότι τα γενόσημα θα αυξήσουν μερίδια αγοράς λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τη μείωση στη δημιουργία πρωτοτύπων. Ειδικότερα, η IMS εκτιμά ότι προϊόντα αξίας 80 δισ. δολ. θα εκτεθούν σε γενόσημα, θα απολέσουν δηλαδή την πατέντα τους μέχρι το 2016. Όσον αφορά στην αγορά γενοσήμων στην Ευρώπη τόνισε πως υπάρχει μεγάλη πολυμορφία ακόμα στις ευρωπαϊκές αγορές ως προς τη σύνθεση, τη διείσδυση, τα είδη των γενοσήμων. Πρόσθεσε, επίσης, ότι «ο χώρος αυτός εμφανίζει τεράστιες ευκαιρίες ανάπτυξης μέχρι το 2020 και ιδιαίτερα όσον αφορά στις αναδυόμενες οικονομίες. Γι' αυτόν το λόγο οι εταιρείες θα πρέπει να κάνουν προσεχτικά βήματα σε επίπεδο τεχνολογίας και θεραπειών». Σχετικά με το κόστος της ημερήσιας δόσης, είπε πως «το κόστος για το σύστημα υγείας ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Στην Ελλάδα, παρατηρείται μεν πτωτική τάση ωστόσο αποτελεί μία χώρα που εμφανίζει υψηλό μέσο όρο δαπάνης για ημερήσια δόση». Χαρακτήρισε ως θετικό βήμα την υποχρεωτική συνταγογράφηση με όνομα γενοσήμου και τη μεγάλη διαφορά που προκύπτει από την τιμή πρωτοτύπων και γενοσήμων, «ωστόσο λειτουργεί ως καθοριστικός παράγοντας η στάση των γιατρών για την γρήγορη επίτευξη των αλλαγών στο υπάρχον σύστημα». «Το μοντέλο για τα γενόσημα χρειάζεται να αναπτυχθεί. Η αγορά γίνεται όλο

/ Μάρτιος 2013

και πιο ανταγωνιστική, καθώς σε αυτήν δεν υπάρχουν μόνο οι εγχώριοι παίκτες. Γι' αυτόν το λόγο, το σύστημα θα αυτορρυθμιστεί και θα προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις. Η πολιτεία πρέπει από την πλευρά της να διαχειριστεί με διαφάνεια το ζήτημα των τιμών αφενός να ενθαρρύνει την ανάπτυξη των γενοσήμων και αφετέρου να διατηρήσει ένα τμήμα της αγοράς για τα καινοτόμα προϊόντα. Η ανάπτυξη στον τομέα αυτό θα έρθει κυρίως από εξειδικευμένους τομείς και λιγότερο από την πρωτοβάθμια περίθαλψη». Ο κ. Κωνσταντίνος Κοφινάς, Γενικός Διευθυντής, IMS Hellas, είπε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ότι το ετήσιο σύνθετο ποσοστό μεταβολής της αγοράς φαρμάκου στην Ελλάδα, από το 2009 έως σήμερα, υπολογίζεται στο 10% σε αξίες, και στο 6% σε όγκο. Το μερίδιο των γενοσήμων στο σύνολο της αγοράς σε αξίες, βρίσκεται στο 15% και σε όγκο στο 13%. Σε αντιδιαστολή με τον τρόπο καταχώρισής τους στην Ελλάδα ως Generics και πρωτότυπα, ορθότερη είναι η καταχώριση με βάση την ισχύ/λήξη της πατέντας όπου εκτός των Generics το ποσοστό σε αξίες των προϊόντων που δεν είχαν ποτέ πατέντα ανέρχεται σε 27% (και αυτό πρέπει κανονικά να συγκρίνεται με τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ), ενώ και αυτά που έχουν απολέσει την πατέντα τους σε 31. Λιγότερο από 10% μερίδιο σε αξίες καταλαμβάνουν τα προϊόντα της τελευταίας δεκαετίας λόγω της μη εισόδου καινοτόμων φαρμάκων στην αγορά τα τελευταία 2 χρόνια. Το σύνολο της αξίας της ελληνικής αγοράς φαρμάκου υπολογίζεται στα 4,23 δισ. ευρώ με το 70% αυτής να αφορά στη χονδρική.

1ο Πάνελ Στο πρώτο πάνελ συζητήθηκαν θέματα όπως οι διεθνείς τάσεις στην αγορά φαρμάκου, τα μέτρα και οι πολιτικές που εφαρμόζονται διεθνώς, η κατάσταση στην Ελλάδα και τι μπορεί, και πρέπει, να εφαρμοστεί στη χώρα μας. Ομιλητές ήταν οι: Ιωάννης Τούντας, Πρόεδρος του ΕΟΦ Κυριάκος Σουλιώτης, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Νίκος Μπουφίδης, Ταμίας της ΠΕΦ, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Bennett Κωνσταντίνος Κοφινάς, Γενικός Διευθυντής της IMS Hellas Πασχάλης Αποστολίδης, Διευθύνων Σύμβουλος της AbbVie Pharmaceuticals A.E., Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΦΕΕ Ο κ. Κοφινάς είπε ότι τα φάρμακα που έχουν βγει στην αγορά την τελευταία τριετία περιορίζονται σε μερίδιο 10%, αυτά που έχουν βγει πριν 3 έως 10 χρόνια, 50% και τα παλαιότερα 40%. Τα φάρμακα της αρνητικής λίστας έχουν ποσοστό 7,5% και έχουν παρουσιάσει διπλάσια πτώση σε σχέση με αυτά της θετικής λίστας. Σε ό,τι αφορά στις τιμές με βάση το 100 για το 2009, το 2012 έπεσαν στο 88 και τα γενόσημα στο 82, δηλαδή οι τιμές τους υποχώρησαν κατά 18 ποσοστιαίες μονάδες. Ο κ. Ιωάννης Τούντας, Πρόεδρος του ΕΟΦ, ανέφερε ότι πρέπει να εξεταστεί το φαινόμενο της υποκατάστασης φθηνών και δοκιμασμένων φαρμάκων με νέα που είναι ακριβότερα. Συνέχισε λέγοντας: «Ναι μεν έχουμε ρίξει το βάρος στη μείωση τιμών, αλλά έχουμε πολλές παρενέργειες, γιατί η μείωση αυτή έχει επιτευχθεί με προβληματικό σύστημα τιμολόγησης, το οποίο έ-

χει στρεβλώσεις και στο οποίο βγαίνει νέο δελτίο τιμών κάθε τρεις μήνες. Το σύστημα από τη συγκεκριμένη διαδικασία παράγει λάθη, ελλείψεις και αποσύρσεις, προκαλώντας προβλήματα βιωσιμότητας σε φάρμακα και επιχειρήσεις». Πρόσθεσε, επίσης, ότι «τον επόμενο μήνα θα ξεκινήσει εκστρατεία ενημέρωσης για τα φάρμακα από τον ΕΟΦ. Επίσης εξήγγειλε ότι τον Απρίλιο θα ενσωματωθούν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα στο σύστημα συνταγογράφησης. Τέλος, στάθηκε στο γεγονός ότι ενώ στα νοσοκομεία χρησιμοποιούνται ευρέως τα γενόσημα, δεν συμβαίνει το ίδιο στα φαρμακεία, με αποτέλεσμα να μη διευρύνεται το μερίδιό τους στην αγορά. Ο κ. Νίκος Μπουφίδης, Ταμίας του ΠΕΦ, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Bennett, υπογράμμισε ότι ενώ τα φάρμακα έχουν υποστεί αλλεπάλληλες μειώσεις, το θέμα της δραστικής ουσίας δεν μπορεί να λειτουργήσει θετικά, γιατί δεν δίνονται επαρκή κίνητρα στους γιατρούς για να συνταγογραφούν βάσει αυτής. Ανέφερε δε το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου οι γιατροί παίρνουν ως μπόνους δύο μισθούς ετησίως, αν το 50% των φαρμά-

5. Sarah Rickwood, Director, IMS Europe Thought Leadership team 6. κ. Κυριάκος Σουλιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, κ. Ιωάννης Τούντας, Πρόεδρος, ΕΟΦ, κ. Νίκος Μπουφίδης, Ταμίας ΠΕΦ, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Bennett, κ. Κωνσταντίνος Κοφινάς, Γενικός Διευθυντής, IMS Hellas, κ. Πασχάλης Αποστολίδης, Διευθύνων Σύμβουλος, AbbVie Pharmaceuticals A.E., Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΣΦΕΕ, Συντονιστής του πάνελ: κ. Αιμίλιος Νεγκής, Διευθυντής Σύνταξης, περιοδικό Pharma & Health Business 7. κ. Πασχάλης Αποστολίδης, Διευθύνων Σύμβουλος, AbbVie Pharmaceuticals A.E., Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΣΦΕΕ

Ρεπορταζ

Ο προβληματισμός στη νομοθεσία που θα διέπει τις κλινικές δοκιμές έγκειται στο πώς θα υπάρξει ευελιξία σε επίπεδο ηθικής και δεοντολογίας Richard Torbett

κων που συνταγογραφούν είναι γενόσημα. Επίσης, ο κ. Μπουφίδης είπε ότι υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός από τις εταιρείες που δεν πληρώνουν το claw back σε σχέση με αυτές που το πληρώνουν. Ο κ. Πασχάλης Αποστολίδης, Διευθύνων Σύμβουλος της AbbVie Pharmaceuticals A.E., Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΦΕΕ, από την πλευρά του, τόνισε ότι η ευρωπαϊκή πολιτική στο θέμα των γενοσήμων δημιουργεί ασθενείς δύο κατηγοριών μέσα στην Ε.Ε., προσθέτοντας ότι το ποσοστό των generics στην Ευρώπη φτάνει το 70%. Για το ζήτημα των πληρωμών του δημοσίου προς τις φαρμακοβιομηχανίες ο κ. Αποστολίδης είπε χαρακτηριστικά: «Έχουμε να δούμε το χρώμα του χρήματος από το 2006. Τα τελευταία χρήματα που πήραμε

ήταν σε ομόλογα τα οποία κουρεύτηκαν». Ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης, Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, αναφέρθηκε στις πολλές ιατρικές ειδικότητες που ακόμα δεν έχουν συμβληθεί με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η πολιτική για τα γενόσημα στην Ελλάδα γίνεται με τέτοιο τρόπο που «λέει» στον γιατρό να κάνει συμβιβασμό, ενώ θα έπρεπε να του «λέει» να κάνει επιλογή. Οι γιατροί, σύμφωνα με τον κ. Σουλιώτη, θα έπρεπε να έχουν περιορισμένο προϋπολογισμό στη συνταγογράφηση, ανάλογα με τα νοσήματα που διαχειρίζονται. «Τη στιγμή που θέλουμε να εκσυγχρονίσουμε το κράτος, ταυτόχρονα τραβάμε το χαλί κάτω από τα πόδια μας», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σουλιώτης.

Παρουσίαση IMS Hellas Oι κ.κ. Μάρκος Κατσουλάκης, Engagement Mgr, Consulting, IMS Hellas και Νίκος Κωστάρας, Senior Sales Manager, IMS Hellas πραγματοποίησαν παρουσίαση με θέμα «IMS: Στρατηγική Χαρτοφυλακίου & Εξωστρέφεια για τις Φαρμακευτικές Επιχειρήσεις στην Ελλάδα (Portfolio Strategy & Midas)». Ο κ. Μάρκος Κατσουλάκης ανέφερε ότι σε μία πτωτική αγορά οι πολιτικές βελτιστοποίησης

του χαρτοφυλακίου είναι ιδιαίτερα σημαντικές και ανέλυσε τις δυνατότητες αλλά και τις ευκαιρίες που προσφέρουν τα προϊόντα της IMS. Η μεθοδολογία της IMS συνίσταται στη χαρτογράφηση της αγοράς (ανάλυση τοπικής αγοράς), τη χαρτογράφηση των θεραπευτικών κατηγοριών, την αξιολόγηση των κατηγοριών και την ανάπτυξη business case όσον αφορά την πρόβλεψη των πωλήσεων.

/ Μάρτιος 2013

Από την πλευρά του ο κ. Νίκος Κωστάρας μίλησε για το αυξανόμενο ενδιαφέρον που δείχνουν οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις για αγορές του εξωτερικού τόσο για στοιχεία που σχετίζονται με τον όγκο της αγοράς όσο και για στοιχεία που έχουν σχέση με τη λήξη πατεντών και τις προβλέψεις. Τόνισε επίσης ότι καταγράφονται και αλλαγές στις τάσεις της αγοράς όπως λόγου χάρη στη χρήση

των δεδομένων. Στο παρελθόν οι εταιρείες έδιναν βαρύτητα στις εκτιμήσεις των συνεργατών σε κάθε χώρα, ενώ σήμερα εστιάζουν στα πραγματικά στοιχεία. Στην IMS υπάρχουν τέσσερις βασικές λειτουργίες: 1. World Revue Molecule (Παρουσιάζει συγκεκριμένα στοιχεία πωλήσεων για διάφορες αγορές. Ανά χώρα παρουσιάζει στοιχεία για τα biologic, biosimilar, molecule, product,

Η εμπειρία της Sandoz «Σχολιάζοντας την ελληνική πραγματικότητα με την εμπειρία του εξωτερικού», ο κ. Χρήστος Γαλλής, Εμπορικός Διευθυντής Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στη Sandoz, που έχει τζίρο 1,5 δισ. και αποτελεί τμήμα της Novartis, ανέφερε ότι η εταιρεία στην Κροατία έχει κύκλο εργασιών 40 εκατ. στην Κροατία και στην ευρύτερη περιοχή είναι η πρώτη εταιρεία γενοσήμων. Στην Ελλάδα προγραμματίζει μέσα στο Μάρτιο να προχωρήσει σε σαράντα προσλήψεις, με προϋπόθεση την έκδοση της νέας λίστας φαρμάκων. Όπως επεσήμανε, ήδη οι αναλύσεις προβλέπουν ότι στην Ελλάδα θα υπάρξει

υπερτριπλασιασμός της παραγωγής. Η αγορά των γενοσήμων είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς «εξοικονομεί 35 δισ. ευρώ σε 27 χώρες και απασχολεί 150.000 ανθρώπους στην Ευρώπη». Αναφερόμενος σε θετικές και αρνητικές πρακτικές σε άλλες χώρες, είπε τα ακόλουθα: Στη Ρουμανία οι φαρμακοποιοί πληρώνονται από το κράτος μετά από ένα χρόνο. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να πουλούν OTC προϊόντα, τα οποία έχουν απελευθερωθεί στις περισσότερες χώρες, εκτός του Βελγίου και της Ελλάδας. Στην Ουγγαρία οι εταιρείες που έχουν

8. κ. Ιωάννης Τούντας, Πρόεδρος, ΕΟΦ & κ. Νίκος Μπουφίδης, Ταμίας ΠΕΦ, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Bennett 9. Νίκος Κωστάρας, Senior Sales Manager, IMS Hellas 10. Χρήστος Γαλλής, Εμπορικός Διευθυντής Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, Sandoz (Novartis) 11. Μάρκος Κατσουλάκης, Engagement Mgr, Consulting, IMS Hellas

manufacturer, corporation κ.ά.) 2. World Review Pack (διαφορετικές προσεγγίσεις για τους επαγγελαμτίες που δραστηριοποιούνται στο κομμάτι της παραγωγής, τους exports managers κ.ά.) 3. IMS Pharma Query 4. IMS Knowledge link (συνδυάζει πληροφορίες από διάφορες υπηρεσίες της IMS) http://www.imshealth.gr/data/ IMS_Generics_Event.zip

Ρεπορταζ

Στην Ουγγαρία οι εταιρείες που έχουν ιατρικούς επισκέπτες πληρώνουν κεφαλικό φόρο ύψους 54.000 ευρώ. Στον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μέτρου μειώθηκαν κατά 33% οι ιατρικοί επισκέπτες Χ. Γαλλής

ιατρικούς επισκέπτες πληρώνουν κεφαλικό φόρο ύψους 54.000 ευρώ. Στον πρώτο χρόνο εφαρμογής του μέτρου μειώθηκαν κατά 33% οι ιατρικοί επισκέπτες. Στην Πολωνία έχουν απαγορευτεί τα rebate και οι εκπτώσεις για συνταγογραφούμενα φάρμακα. Η Ρωσία έχει θέσει ως στόχο μέχρι το 2020 η αγορά της να παράγει κατά το ήμισυ τα φάρμακα που καταναλώνει. Επιπροσθέτως, εξέφρασε την αντίθεσή του ως προς τη δραστική ουσία, η οποία, όπως είπε, δεν εφαρμόζεται πουθενά και έκανε τις ακόλουθες παρατηρήσεις: Υπάρχει έλλειψη στρατηγικής. Το υπουργείο Υγείας πρέπει να σχεδιάσει τη στρατηγική του, παρέχοντας κίνητρα σε φαρμακοποιούς και γιατρούς Τα OTC πρέπει να απελευθερωθούν Οι λίστες πρέπει να βγαίνουν σε συ-

/ Μάρτιος 2013

γκεκριμένα διαστήματα και να υπάρχει σταθερότητα Πρέπει να υπάρξει διάλογος και συνεννόηση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών Οι ασθενείς πρέπει να συμμετέχουν στο σύστημα μέσω της φορολογίας και του co-payment Τα υψηλής ποιότητας γενόσημα πρέπει να εγκρίνονται με διαδικασίες fast track Μέσω της δραστικής ουσίας θα μεταφερθεί η διαφθορά από τους γιατρούς στους φαρμακοποιούς Πρέπει να αλλάξει το καθεστώς αμοιβής των φαρμακοποιών και, αντί να αμείβονται με το ποσοστό των προϊόντων που πουλούν, να αμείβονται με βάση τις συνταγές Οι φαρμακευτικές εταιρείες πρέπει να αυτοδεσμευθούν όσον αφορά τους κανόνες δεοντολογίας

2ο Πάνελ Στο δεύτερο πάνελ του συνεδρίου συζητήθηκε η τιμολόγηση και η αποζημίωση γενοσήμων φαρμάκων, η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία και τα προβλήματα και οι προκλήσεις από την εφαρμογή του μέτρου. Ομιλητές ήταν οι: Γιώργος Πατούλης, Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρης Καραγεωργίου, Φαρμακοποιός, Γενικός Γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεόδωρος Τρύφων, Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της ΠΕΦ και Αντιπρόεδρος, του Δ.Σ. της ELPEN Α.Ε. Μάρκος Γερασόπουλος, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Sanofi Ελλάδας και Κύπρου Ο κ. Γιώργος Πατούλης, σχετικά με τη συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία και τη θεραπευτική ευθύνη των γιατρών, δήλωσε ότι δεν παίζει ρόλο μόνο η δραστική, καθώς υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο, όπως τα έκδοχα, θέματα προσμίξεων, απορροφητικότητας κ.λπ. Χρειάζεται επίσης, όπως είπε, η Πολιτεία να απαντήσει στην ερώτηση γιατί τα προηγούμενα χρόνια δεν είχε εφαρμοστεί η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και τόνισε πως «είναι ανέντιμο να συγκρίνει κανείς αυτά που έχει πετύχει η Γερμανία σε τρεις δεκαετίες με τις προσπάθειες που γίνονται τώρα στην Ελλάδα». Όσον αφορά στα πρωτόκολλα, είπε πως δεν έχει ζητηθεί η βοήθεια του Ιατρικού Συλλόγου, ωστόσο ο φορέας έχει ήδη πραγματοποιήσει τέσσερις συναντήσεις με επιστημονικές εταιρείες. Ο κ. Δημήτρης Καραγεωργίου, Φαρ-

μακοποιός, Γενικός Γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, τόνισε ότι οι φαρμακοποιοί και οι γιατροί είναι επαγγελματίες υγείας και δεν έχουν διαφορές. Αναφέρθηκε στο γαλλικό μοντέλο που ακολουθείται στη συνταγογράφηση, όπου οι φαρμακοποιοί έχουν ως κίνητρο το μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους όταν επιλέγουν να δώσουν στον ασθενή γενόσημο φάρμακο. Όπως είπε, «η πλειοψηφία των ασθενών δεν αλλάζει τα φάρμακα κορμού. Δεν απεμπολούμε το δικαίωμα της υποκατάστασης, καθώς βρισκόμαστε στην κρίση των ελλείψεων των φαρμάκων. Οι θεωρητικοί των οικονομικών της υγείας επέβαλαν στην ουσία όρους Pure Generics, σε μια χώρα που παράγει Brand Generics». Πρότεινε να σταματήσουν να υπάρχουν τα κρατικά φαρμακεία και να δοθούν μέσω των ιδιωτικών φαρμακείων τα σκευάσματα, καθώς και κίνητρα για την ενίσχυση των γενοσήμων. Από τη στιγμή που ο μέσος όρος του ποσοστού κέρδους είναι 15%, μπορούμε να έχουμε γενόσημα με ποσοστό κέρδους. Στη δική του παρέμβαση, ο κ. Θεόδωρος Τρύφων ανέφερε ότι «οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν δημιούργησαν σύγχυση και παρενέργειες σε διάφορους τομείς, όπως η τιμολόγηση και η πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα. Στις συναντήσεις που έγιναν με την Τρόικα διαπιστώσαμε έλλειψη στέρεας επιχειρηματολογίας, καθώς δεν πήραμε απαντήσεις σχετικά με το γιατί εφαρμόζονται αυτές οι πολιτικές». Πρότεινε «στην τιμολόγηση στα εκτός πατέντας φάρμακα να λαμβάνεται υπόψη η απόλυτη τιμή και η θεραπευτική κατηγορία. Αυτό που χρειάζεται είναι ενιαία πο-

12. Χρήστος Γαλλής, Εμπορικός Διευθυντής Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, Sandoz (Novartis) 13. κ. Δημήτρης Καραγεωργίου, Φαρμακοποιός, Γενικός Γραμματέας Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, κ. Γιώργος Πατούλης, Πρόεδρος, Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, κ. Θεόδωρος Τρύφων, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΠΕΦ & Αντιπρόεδρος, Δ.Σ., ELPEN Α.Ε., κ. Μάρκος Γερασόπουλος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος Sanofi-aventis AEBE Ελλάδας & Κύπρου και Αιμίλιος Νεγκής, Διευθυντής Σύνταξης, περιοδικό Pharma & Health Business

Ρεπορταζ

Οι θέσεις της ΠΕΦ για τη φαρμακευτική δαπάνη

λιτική στο φάρμακο με παράλληλη αδειοδότηση, τιμολόγηση και αποζημίωση». Στόχος της Τρόικας ήταν μέσα από την εφαρμογή της δραστικής ουσίας να σταμα-

Το θέμα ανέλυσε στην ομιλία του ο κ. Βασίλης Πενταφράγκας, εντεταλμένος σύμβουλος της ΠΕΦ. Μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι είναι πρόκληση για την κοινωνία να πάει μπροστά, μετατρέποντας τα κάθε είδους ελλείμματα σε κύκλο αξιών και ανάπτυξη. «Αντιλαμβανόμαστε απόλυτα τη δεινή κατάσταση της χώρας και τις ασθενέστερες τάξεις. Η χρήση των γενοσήμων φαρμάκων εξοικονομεί πόρους, καθώς στη θέση τους θα χρησιμοποιούνταν κάποιο φάρμακο off patent ή κάποιο άλλο που θα ήταν ακριβότερο. Δεν δεχόμαστε τη σύγχυση του off patent και του γενόσημου φαρμάκου στην ελληνική αγορά». Στόχος της φαρμακοβιομηχανίας είναι, σύμφωνα με τον κ. Πενταφράγκα, να προσφέρει αξία, θέσεις εργασίας και επενδύσεις.

/ Μάρτιος 2013

τήσει η «σχέση» γιατρών και εταιρειών, η οποία ωστόσο θα μπορούσε να ελεγχθεί και με άλλους τρόπους. Στις ενέργειές μας συμπεριλαμβάνεται και η προσφυγή στις

Μελέτη του ΙΟΒΕ για τη φαρμακοβι Ο κ. Άγγελος Τσακανίκας, Διευθυντής Έρευνας του ΙΟΒΕ, παρουσίασε τη μελέτη: «Ελληνική Φαρμακευτική Βιομηχανία: Προκλήσεις και Προοπτικές» και τόνισε ότι οι επιχειρήσεις σήμερα υφίστανται διπλή ανταγωνιστική πίεση: α) από φθηνούς παραγωγούς (επιχειρήσεις από «χώρες χαμηλού κόστους εργασίας») και β) από ποιοτικούς και διαφοροποιημένους παραγωγούς (επιχειρήσεις από χώρες υψηλών τεχνολογικών/παραγωγικών δυνατοτήτων). «Αναζητούμε ποιοτική ανάπτυξη με επίκεντρο τη γνώση, την τεχνολογία, την καινοτομία, με μοχλό την επιχειρηματικότητα έντασης γνώσης και με την υποστήριξη ενός ευφυούς και αποτελεσματικού αναπτυξιακού κράτους». Στις κύριες προτάσεις ατζέντας πολιτικής φαρμάκου ανέφερε τα ακόλουθα: Υποχρεωτική συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία (INN) Εκτεταμένη υποκατάσταση στο φαρμακείο Διαβάθμιση της συνασφάλισης για την ενίσχυση της προτίμησης για φθηνότερα γενόσημα Κλινικός έλεγχος της συνταγογραφικής

συμπ Η ad μογής) επίσης a ληλουχ την απο σμα να έ κότητα σήμων της δαπ ρα στην το σύνο πολιτική πιλεκτικ νικές αλ Δυσκολ ροπίας και συνε Ο κλά οσημείω άλλους χώρια π κλάδου ξησε το εγχώρια ρίπου 7

Βρυξέλλες για τη δυναμική τιμολόγηση, και αναμένεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προβεί σε παρατήρηση για τη δημιουργία συνθηκών αθέμιτου ανταγωνισμού. Για τα προβλήματα της αγοράς μίλησε ο κ. Μάρκος Γερασόπουλος, ο οποίος τόνισε ότι «το δελτίο τιμών έχει πολλά λάθη, οι ασθενείς αντιμετωπίζουν ελλείψεις στα φάρμακα και δεν βγαίνουν καινούρια φάρμακα. Σε περιπτώσεις που τα 2/3 των χωρών έχουν εγκρίνει ένα φάρμακο, αυτό έρχεται στην Ελλάδα όταν έχει λήξει η πατέντα του και δεν έχει γενόσημα». Σχετικά με τη δυναμική τιμολόγηση, εκτίμησε ότι αν εφαρμοστεί, θα κλείσει η ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Πρότεινε να ενισχυθούν η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και τα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Αναρωτήθηκε ακόμη «εφόσον έχει εισαχθεί το όριο στην ιδιωτική φαρμακευτική δαπάνη και το μέτρο του claw back αν υπάρξει υπέρβαση της δαπάνης, ποιο εί-

ναι το νόημα η Τρόικα να επιμένει στην εφαρμογή της συνταγογράφησης με βάση τη δραστική και την υποχρεωτική αντικατάσταση με το φθηνότερο γενόσημο;».

ιομηχανία

περιφοράς των γιατρών hoc εφαρμογή (ή εξαγγελία εφαρπολλών μέτρων και πρακτικών σε ad hoc στόχους, χωρίς λογική αλχία, καθιστά πολλές φορές αμφίβολη οτελεσματικότητά τους, με αποτέλεέχουμε: α) Συνθετότητα - πολυπλοκαι αποσπασματική πολιτική γενοστην Ελλάδα, με σκοπό τη μείωση πάνης, β) Ελλάδα: η μοναδική χών οποία έχουν εισαχθεί σωρευτικά ολο των μέτρων και πρακτικών της ής γενοσήμων που εφαρμόζονται εκά στις άλλες χώρες, γ) Συχνές/ξαφλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και δ) λία εξεύρεσης κατάλληλης ισορμεταξύ γενοσήμων – πρωτοτύπων εισφοράς στη μείωση της δαπάνης. άδος, όπως είπε, καταγράφει αξιωτη δυναμική, τόσο σε σχέση με ς μεταποιητικούς κλάδους στην εγπαραγωγή όσο και με αντίστοιχους υς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και αύο ποσοστό της συμμετοχής του στην α μεταποιητική παραγωγή κατά πε7 εκατοστιαίες μονάδες την περίοδο

2000-2010. Μεταξύ των κυριότερων εξαγωγικών κλάδων της μεταποίησης, ο κλάδος της παραγωγής φαρμάκου σημείωσε τη μεγαλύτερη μέση ετήσια άνοδο (9,6%) την προηγούμενη δεκαετία. Όσον αφορά στην επίδραση της εγχώριας παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων στην ελληνική οικονομία, υπάρχει η άμεση επίδραση στην οικονομία από την παραγωγική δραστηριότητα του κλάδου παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων και η έμμεση επίδραση σε άλλους κλάδους οικονομίας που αποτελούν τους κυριότερους προμηθευτές των φαρμακοβιομηχανιών. Η έμμεση επίδραση ανέρχεται σε περίπου 815 εκατ. ευρώ, η έμμεση επίδραση σε 578 εκατ., η προκαλούμενη επίδραση σε 1.395 εκατ. και η συνολική επίδραση σε 2.788 εκατ. Για κάθε 1.000 ευρώ που δαπανώνται για την αγορά φαρμάκων που παράγονται στην Ελλάδα, το ΑΕΠ αυξάνεται κατά 3.420 ευρώ. Επίσης η συμβολή του κλάδου στην έμμεση φορολογία αγγίζει τα 147 εκατ. ευρώ και υποστηρίζει 53.000 θέσεις απασχόλησης. Τέλος,

14. κ. Δημήτρης Καραγεωργίου, Φαρμακοποιός, Γενικός Γραμματέας Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, κ. Γιώργος Πατούλης, Πρόεδρος, Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, κ. Θεόδωρος Τρύφων, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΠΕΦ & Αντιπρόεδρος, Δ.Σ., ELPEN Α.Ε. 15. κ. Μάρκος Γερασόπουλος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος Sanofi-aventis AEBE Ελλάδας & Κύπρου και Αιμίλιος Νεγκής, Διευθυντής Σύνταξης, περιοδικό Pharma & Health Business

αναφέρθηκε στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του εγχώριου κλάδου, στα οποία συγκαταλέγονται: Πιστοποίηση/διασφάλιση παραγωγικών διαδικασιών Καλή σχέση κόστους παραγωγής – ποιότητας Εξωστρέφεια και προοπτική για μεγαλύτερη εξαγωγική δραστηριότητα Μοναδική χλωρίδα για φαρμακευτικά σκευάσματα/καλλυντικά από βότανα Τεχνογνωσία και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό Πολιτικές προτεραιότητας στη συγκεκριμένη αγορά είναι η λειτουργική αναβάθμιση του ΕΟΦ, η διαφανής και επίσημη καταγραφή της φαρμακευτικής δαπάνης, η διευθέτηση των χρεών των νοσοκομείων και του ΕΟΠΥΥ, η ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, η ενίσχυση της εξωστρέφειας, η προώθηση κλινικών ερευνών με απλοποίηση θεσμικού πλαισίου και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση (ολοκλήρωση ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και διασύνδεση με διάγνωση και θεραπευτικά πρωτόκολλα).

Ρεπορταζ

Πρέπει να υπάρχουν 2 με 3 μειοδότες στους διαγωνισμούς και να μπουν και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Μόνο ένας μειοδότης υπάρχει σε διαγωνισμούς χωρών όπως το Ιράκ και η Τυνησία Δ. Δέμος

3ο Πάνελ Το τρίτο πάνελ είχε θέμα «Προμήθεια γενοσήμων φαρμάκων από τα κρατικά νοσοκομεία: Διαγωνισμοί, διαπραγματεύσεις, ηλεκτρονικές δημοπρασίες». Συντονίστρια ήταν η κα Δήμητρα Ευθυμιάδου, δημοσιογράφος στο περιοδικό Pharma & Health Business, στην Ελευθεροτυπία και στο www.iatropedia.gr, και ομιλητές οι: Βασίλης Κοντοζαμάνης, Πρόεδρος Α’ ΥΠΕ Αττικής Αικατερίνη Καστανιώτη, Πρόεδρος της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας Δημήτρης Δέμος, Πρόεδρος της ΠΕΦ, Αντιπρόεδρος της DΕΜΟ ΑΒΕΕ Ειρήνη Τσικαλάκη, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (ΠΕΦΝΙ) Δημήτρης Βαρνάβας, Πρόεδρος της Ο-

/ Μάρτιος 2013

μοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος (ΟΕΝΓΕ) Ο κ. Δ. Δέμος είπε ότι τα γενόσημα υπήρχαν για πολλά χρόνια στα νοσοκομεία, αλλά το πιο σημαντικό είναι να έχουν τα νοσοκομεία προϊόν και όχι τι ποσοστό γενοσήμων φαρμάκων χρησιμοποιούν. Επίσης, τόνισε ότι δεν είναι μόνο θέμα κόστους, αλλά κυρίως των κριτηρίων βάσει των οποίων το δημόσιο θα προμηθεύεται γενόσημα φάρμακα. Για τους διαγωνισμούς στα νοσοκομεία τόνισε ότι σήμερα υπάρχει ένας πανελλαδικός με ένα μόνο μειοδότη με μοναδικό κριτήριο τη χαμηλότερη τιμή. «Πρέπει να υπάρχουν 2 με 3 μειοδότες στους διαγωνισμούς και να μπουν και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Μόνο ένας μειοδότης υπάρχει σε διαγωνισμούς χωρών όπως το Ιράκ και η Τυνησία.

Η κ. Α. Καστανιώτη είπε ότι αυτή τη στιγμή τρία νοσοκομεία αγοράζουν πιλοτικά φάρμακα βάσει της νέας σύμβασης. Είπε ότι οι δύο πανελλαδικοί διαγωνισμοί έχουν ολοκληρωθεί και επίκειται η υπογραφή σύμβασης. Σύμφωνα με την ίδια, το σημαντικό είναι ότι οι διαγωνισμοί αλλάζουν εντελώς την κουλτούρα εισαγωγής και χρήσης γενοσήμων και το ποσοστό τους στα νοσοκομεία, ενώ το ζητούμενο δεν πρέπει να είναι μόνο η αύξηση του ποσοστού τους στα νοσοκομεία. Ο κ. Β. Κοντοζαμάνης ανέφερε ότι το 2012 στα νοσοκομεία της Α’ ΥΠΕ η χρήση γενοσήμων αντιπροσώπευε το 23,5% της συνολικής αξίας. Είπε ότι το ποσοστό των γενοσήμων αυξάνεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, καθώς παλαιότερα βρισκόταν σε χαμηλότερα επίπεδα, της

τάξης του 15%. Για τις διαγωνιστικές διαδικασίες τόνισε ότι πρέπει να «τις μελετήσουμε» και ότι θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε επιτυχημένα μοντέλα από το εξωτερικό στη χώρα μας. Σημείωσε ακόμη ότι σήμερα η δαπάνη για τα φάρμακα υψηλού κόστους που χορηγούνται από τα νοσοκομεία σε εξωτερικούς ασθενείς, λογίζεται εσφαλμένα στη νοσοκομειακή δαπάνη και επιβαρύνει τους νοσοκομειακούς προϋπολογισμούς. Ο κ. Δ. Βαρνάβας στάθηκε ιδιαίτερα στο θέμα της έλλειψης φαρμάκων που παρατηρείται στα νοσοκομεία, λέγοντας: «Έχουμε πολλά παραδείγματα, περιφερειακών κυρίως, νοσοκομείων που ξεμένουν από φάρμακα, καθώς υπάρχει έλλειψη φαρμακοποιών στα νοσοκομεία». Σύμφωνα με τον κ. Βαρνάβα, τα νοσοκομεία τάσσονται υπέρ των γενοσήμων, αλλά οι ηγεσίες των υπουργείων δεν φρόντισαν να δώσουν κίνητρα για τη χρήση τους. Η κ. Ε. Τσικαλάκη, από την πλευρά της, σημείωσε πως τα τελευταία 2 χρόνια υπήρξε μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης στα νοσοκομεία από 1,1 δισ. ευρώ σε 800 εκατ. ευρώ. Ανέφερε, ωστόσο, ότι στα νοσοκομεία χρησιμοποιούνται ευρέως εξειδικευμένες θεραπείες, όπως π.χ. τα ογκολογικά φάρμακα, που έχουν υψηλό κόστος και δεν υπάρχουν γενόσημα φάρμακα. Επεσήμανε ότι οι όποιες διαπραγματεύσεις γίνονται ανάμεσα σε εταιρείες και διοικήσεις νοσοκομείων σε «γκρίζο πεδίο», καθώς δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία γι’ αυτό.

16. κ. Δημήτρης Δέμος, Πρόεδρος ΠΕΦ, Αντιπρόεδρος, DΕΜΟ ΑΒΕΕ, κα Αικατερίνη Καστανιώτη, Πρόεδρος Επιτροπής Προμηθειών Υγείας, κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης, Πρόεδρος Α’ ΥΠΕ Αττικής, κα Ειρήνη Τσικαλάκη, Πρόεδρος, Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (ΠΕΦΝΙ), κ. Δημήτρης Βαρνάβας, Πρόεδρος, Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος (ΟΕΝΓΕ) και κα Δήμητρα Ευθυμιάδου, δημοσιογράφος, περιοδικό Pharma & Health Business 17. κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης, Πρόεδρος Α’ ΥΠΕ Αττικής, κα Ειρήνη Τσικαλάκη, Πρόεδρος, Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (ΠΕΦΝΙ)

Ρεπορταζ

18 18. κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO, Ethos Media S.A., κ. Βασίλης Κάτσος, Γενικός Γραμματέας ΠΕΦ, Πρόεδρος Δ.Σ. Pharmathen, κ. Κωνσταντίνος Παναγούλιας, Αντιπρόεδρος Δ.Σ., VIANEX και κα Νατάσσα Σπαγαδώρου, δημοσιογράφος στην εφημερίδα ΚΕΡΔΟΣ

4ο Πάνελ Το τραπέζι είχε θέμα «Ώρα μηδέν για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Ποιες πολιτικές απαιτούνται για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής φαρμάκων». Συντονίστρια ήταν η δημοσιογράφος Νατάσσα Σπαγαδώρου της εφημερίδας ΚΕΡΔΟΣ και ομιλητές οι: Βασίλης Κάτσος, Γενικός Γραμματέας της ΠΕΦ και Πρόεδρος του Δ.Σ. της Pharmathen Κωνσταντίνος Παναγούλιας, Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Vianex Κωνσταντίνος Ουζούνης, CEO της Ethos Media S.A. Ο κ. Βασίλης Κάτσος ανέφερε ότι σήμερα στη φαρμακοβιομηχανία είναι σημαντικά μικρότερες οι επενδύσεις από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Σαφέστατα δεν προσδοκούμε ότι ένας κλάδος στον οποίο γίνεται πλήρης αλλαγή του θεσμικού συστήματος θα μείνει ανέπαφος. Οι μηχανές της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας είναι «γρανάζια» της ελληνικής οικονομίας, είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι για κάθε 1.000 ευρώ που παράγονται, το ΑΕΠ ενισχύεται με 3.220 ευρώ. Τόνισε ότι στην Ελλάδα θα πρέπει να δούμε ποιοι κλάδοι είναι παραγωγικοί και να επενδύσουμε σε αυτούς και αναφέρθηκε στη Pharmathen, της οποίας οι εξαγωγές ανέρχονται σε 165 εκατ. ευρώ και αποτελούν το 1% των εξαγωγών, εκτιμώντας ότι υπό άλλες συνθήκες το νούμερο αυτό θα ήταν μεγαλύτερο. Όσον αφορά στα supergenerics, είπε πως αποτελούν βασικό κομμάτι της δραστηριότητας της Pharmathen και ό-

/ Μάρτιος 2013

τι υπάρχει έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού. «Συχνά η επικρατούσα άποψη είναι ότι η φαρμακοβιομηχανία ζητά προστατευτισμό, αλλά στην ουσία το αίτημά της σχετίζεται με την ίση μεταχείριση. Οι ανταγωνιστές μας σε ξένες χώρες έχουν τη βοήθεια της Πολιτείας και των αρμόδιων υπουργείων, ενώ αντίθετα στην Ελλάδα έχουμε μεγάλες καθυστερήσεις στις εγκρίσεις». Από την πλευρά του ο κ. Κωνσταντίνος Παναγούλιας είπε πως «ο κλάδος μας δεν χρειάζεται αναπτυξιακά κίνητρα όπως το ΕΣΠΑ, αν και καλοδεχούμενα είναι και αυτά, αλλά κυρίως σταθερό περιβάλλον και κρατική μηχανή που να μπορεί να αντεπεξέλθει στις ανάγκες της αγοράς. Σχετικά με τα supergenerics ανέφερε ότι είναι προϊόντα με προστιθέμενη αξία, λόγω της έρευνας και της καινοτομίας. «Οι ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν supergenerics εισάγουν το προϊόν σε κάποια ξένη χώρα αρχικά, καθώς εκεί υπάρχει η δυνατότητα τιμολόγησης. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε στερηθεί εξαγωγών, καθώς χώρες εκτός Ε.Ε. ζητούν το λεγόμενο CPP, για το οποίο εδώ και τρία χρόνια δεν δίνονται τιμές στην Ελλάδα». Τέλος, πρόσθεσε ότι το κράτος αντιμετωπίζει τη φαρμακοβιομηχανία σαν κόστος και αυτό πρέπει να αλλάξει. «Πρέπει να μας δουν σαν παραγωγούς. Αν βασιστούμε σε δύο πυλώνες, την κλινική έρευνα και την παραγωγή, η χώρα μας μπορεί να αποκτήσει ηγετική θέση στον κλάδο. Ο κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης τόνισε πως το βασικό πρόβλημα που έχουμε στην Ελλάδα σχετίζεται με τη διοίκηση, καθώς τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουν όλοι οι κλάδοι. «Ο δημόσιος τομέας είναι δυσλειτουργικός, χωρίς οργανόγραμμα και σκοπό. Η κουλτούρα επίσης του δημοσίου είναι τυχαία ορισμένη χωρίς καμία διεύθυνση και είναι εσωστρεφής. Κυρίως δεν υπάρχει κεντρική ιδέα. Στην ΕΚΕ και τη διοίκηση τη δύναμη την έχουν πάντα οι ηγέτες. Σήμερα πρέπει να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας, να φτιάξουμε brand Ελλάδα και να αποδαιμονοποιήσουμε την επιχειρηματικότητα». Τέλος ανέφερε πως «η φαρμακοβιομηχανία είναι ο τρίτος πιο σημαντικός κλάδος στην Ε.Ε. Είναι εξωστρεφής και οφείλουμε να τον διαφυλάξουμε και να τον υποστηρίξουμε». •••

Το συνέδριο οργανώθηκε από την Ethos Media S.A. και το περιοδικό Pharma & Health Business, με την υποστήριξη των:

Για π ερισσό τ ερες π λ η ρ οφ ορ ί ε ς: κ α Α θ η ν ά Φ ρ α δ έ λο υ , τ η λ. 21 09 98 49 05 , f r a de l o u . a @e t h o s m e d ia .eu

AΡΘΡΟ

• Δεκαοκτώ προβλήματα και λύσεις στη συνταγογράφηση φαρμάκων •Πλήρη αξιοποίηση των ηλεκτρονικών μέσων •Επανασχεδιασμό της λίστας των παρακλινικών εξετάσεων

Προτάσεις για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση Από το Κίνημα Νέων Γιατρών (*)

Στις προτάσεις του κινήματος περιλαμβάνεται και ο ριζικός επανασχεδιασμός των πρωτοκόλλων ασφαλείας και προστασίας της ιδιωτικότητας (privacy)

μολογουμένως, η αποστροφή για την πλατφόρμα της ΗΔΙΚΑ υπήρξε διάχυτη στις τάξεις μας απαρχής. Όχι φυσικά λόγω της μη εξοικείωσης με τους Η/Υ (αρκετοί ανάμεσά μας, εξάλλου, έχουν και επαγγελματική εμπειρία σε ηλεκτρονικά πληροφοριακά συστήματα) ή κάποιου ακαθόριστου τύπου σκοτεινών συμφερόντων ή έστω οπισθοδρομικής διάθεσης.

Η δυσαρέσκειά μας προέκυπτε και προκύπτει από την καθημερινή μας τριβή με αυ-

τό το σύστημα και η έμπρακτη αναγνώριση των ελλείψεων, λαθών, κενών και αντιπα-

/ Μάρτιος 2013

AΡΘΡΟ

λήρης αξιοποίηση των ηλεκτρονικών μέσων – κατάργηση έντυπων συνταγών

παναπροσανατολισμός της εφαρμογής από ιατροκεντρική σε ασθενοκεντρική

ραγωγικών πρακτικών του. Η πρόσφατη, εκ νέου, «αναβάθμιση» του συστήματος αυτού, και τα απαράδεκτα προβλήματα που προέκυψαν εξ αυτής για πολλές μέρες, ήταν για εμάς «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι». Επειδή δεν πιστεύουμε στον στείρο καταγγελτικό λόγο χάριν «αγωνιστικών δαφνών», επειδή θέλουμε η Υγεία να επωφελείται από τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, συλλέξαμε τα κυριότερα προβλήματα που αναγνωρίζουμε στην παρούσα εφαρμογή και προτείνουμε για κάθε ένα από αυτά σαφείς τεχνικές λύσεις:

κων και παραπεμπτικών δεν αξιοποιεί πλήρως τις δυνατότητες του συστήματος. Σε ειδικές περιπτώσεις δημιουργεί σύγχυση, όπως συνέβη αρκετά συχνά με την έκδοση τρίμηνων συνταγών, με τα φαρμακεία να εκτελούν το έντυπο του επόμενου μήνα και τους διαχειριστές του συστήματος να κρούουν λαθεμένα τον «κώδωνα κινδύνου» για παράτυπες συνταγές. Επιπλέον, περιπλέκει αχρείαστα την εφοδιαστική (logistics), ειδικά των απομακρυσμένων Κ.Υ. και Π.Ι. Εν τέλει, αφήνει έκθετο το σύστημα σε περιπτώσεις πλαστογραφίας (ιδίως αφού 1. Ριζικό επανασχεδιασμό των πρωτοελάχιστα φαρμακεία καταχωρούν την εκόλλων ασφαλείας και προστασίας κτέλεση ηλεκτρονικά την ίδια στιγμή της της ιδιωτικότητας (privacy). Στην παπαραλαβής των σκευασμάτων από τον ασθενή χάριν οικονομίας χρόνου) – υρούσα εφαρμογή μπορούν, με σχετική ευκολία, να ανασυρθούν στοιχεία για όπενθυμίζουμε πως στα τελευταίας γενιάς λους τους ασφαλισμένους, καθώς επίσυνταγολόγια του ΙΚΑ υπήρξε ειδική μέσης και να συνταγογραφηθούν φάρμακα ριμνα για την αποφυγή του φαινομένου. και εξετάσεις εν αγνοία τους. Το αντίμεΠροτείνουμε την ηλεκτρονική υπογρατρο της αναλυτικής αναγραφής στα βιφή των συνταγών και παραπεμπτικών βλιάρια νοσηλείας, όπως εφαρμόστηκε με public-private διπλά κλειδιά τύπου προσφάτως, αντιμετωπίζει ελλειμματικά PGP κατά την καταχώρισή τους και την μόνο το δεύτερο σκέλος του προβλήμαηλεκτρονική ανάσυρση, ταυτοποίηση τος, καθώς αναιρεί την αμεσότητα του και εκτέλεσή τους. Η ηλεκτρονική υπογραφή με αυτή την απλή μέθοδο είναι ελέγχου επί των ηλεκτρονικών αρχείων, ενώ ολωσδιόλου εμποδίζει τη δόλια συλσαφώς πιο ασφαλής από μια μουντζούλογή δεδομένων. Επιπλέον, αυξάνει την ρα με μελάνι, την εποχή που ο καθένας ταλαιπωρία του κοινού, διπλασιάζοντας μπορεί να αγοράσει έναν ερασιτεχνικό 3d printer και να αναπαράγει σπίτι του το έργο του γιατρού. Προτείνουμε τη διανομή στους ασφαλισμένους OTP tokens όποια σφραγίδα μπορεί να σκανάρει... κατά τρόπο παρόμοιο με τη χρήση τους 3. Επαναπροσανατολισμό της εφαρμογια το e-banking. γής από ιατροκεντρική σε ασθενο2. Πλήρη αξιοποίηση των ηλεκτρονικεντρική. Θα ήταν πολύ πιο χρήσιμη κών μέσων – κατάργηση έντυπων μια εφαρμογή που θα διατηρούσε «φάσυνταγών. Η χρήση της πλατφόρμας κελο ασθενούς» κατά τα διεθνή πρότυπα. ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για την Προτείνουμε τον επανασχεδιασμό της εεκτύπωση χάρτινων συνταγών φαρμάφαρμογής, που θα επιτρέψει την ενσω-

/ Μάρτιος 2013

μάτωση όχι μόνο των συνταγών φαρμακευτικής αγωγής και των παραπομπών για παρακλινικές εξετάσεις, αλλά και των παρακάτω: α) Γνωματεύσεις ειδικών κατά νόσο, με ημερομηνία και έλεγχο της διάρκειας ισχύος τους, με προτεινόμενη Φ.Α., που θα μπορεί να αναπαραχθεί μηνιαίως από τον αγροτικό γιατρό με ένα κλικ, ενώ επί εκτάκτου τροποποίησης αυτής, η ισχύς της γνωμάτευσης θα αναστέλλεται. Εξασφαλίζεται συνεπώς η ορθή παρακολούθηση της νόσου από τον αρμόδιο ειδικό (χρόνιο μελανό σημείο της αγροτικής κυρίως περιφέρειας) και παρεμποδίζεται αποτελεσματικά η αυθαίρετη τροποποίηση της Φ.Α. β) Αποτελέσματα παρακλινικών εξετάσεων. Με μόνα εφόδια το ΑΜΚΑ του ασθενούς και το OTP token (ώστε να επα παραπεμπτικά (κυρίως για τα μικροξασφαλίζεται η φυσική παρουσία του, βιολογικά εργαστήρια), στα οποία χρηόπως προτείναμε πιο πάνω), ο εκάστοσιμοποιείται σαφής, κοινά αποδεκτή και τε γιατρός θα μπορεί να έχει μια σαφή μονολεκτική ορολογία, με τις εξετάσεις τοποθετημένες σε σειρά με κλινικά και εικόνα της πορείας της νόσου, αλλά και όχι αλφαβητικά κριτήρια (βασικός μετις τυχόν συντρέχουσες συνθήκες αρωταβολισμός – ηπατική λειτουργία – νεγούς στο διαγνωστικό και θεραπευτικό έργο του. Πρόκειται για πλήρη αντιφρική λειτουργία – ηλεκτρολύτες – λιστροφή των σημερινών συνθηκών, όπου πιδικό προφίλ – κ.ο.κ.). Προτείνουμε τη ο γιατρός βασίζεται σε συχνά ελλιπή έχρήση σαφούς και όσο το δυνατόν μονοντυπα αρχεία που προσκομίζει ο ίδιος ο λεκτικής ορολογίας (π.χ. Ca++, Na+, LDH, TGL, Urea κ.τ.λ.), με searchable ασθενής, καθώς και δικές του ασαφείς προφορικές αναφορές. περιφραστική επεξήγηση και clustering γ) Τυχόν νοσηλείες (Νοσ. ίδρυμα, ημεαυτών με λογική κλινική συνέχεια. ρομηνία και αιτία εισόδου, ημερομηνία Επιπλέον, προτείνουμε την αντικατάστακαι διάγνωση εξόδου) επιπλέον ενισχύση των «αγαπημένων» (όρου εξάλλου αοντας τα πλεονεκτήματα της ανωτέρω δόκιμου για το menu ταχείας επιλογής, μιας και δεν πρόκειται για τις προτιμη«(β)» πρότασης. 4. Επανασχεδιασμό της λίστας των τέες ιστοσελίδες ενός internet browser), παρακλινικών εξετάσεων. Στο παμε τη δυνατότητα δημιουργίας περισσόρόν σύστημα η σύνταξη ενός παραπετερων του ενός custom menu, που κάθε γιατρός θα μπορεί να ονομάσει και μπτικού παρακλινικών εξετάσεων είναι, να προσαρμόσει στις ανάγκες του (π.χ. κατά γενική ομολογία μια κοπιώδης και «τυπικός έλεγχος», «λήψη sintrom – πήεπιπλεγμένη διαδικασία. Αυτό συμβαίνει γιατί οι εξετάσεις εντός της κάθε καξη αίματος», «επίπεδα φαρμάκων», «πλήτηγορίας παρουσιάζονται περιφραστιρης καρδιολογικός έλεγχος» κ.τ.λ.). Τέλος, προτείνουμε την κατάργηση του κά («Μέτρηση...», «Προσδιορισμός...», «Έλεγχος...») και με αλφαβητική σειρά σκληρού διαχωρισμού των παραπεμπτιεπί της πρώτης λέξης της φράσης αυκών ανά στενή κατηγορία, που υποχρετής, με αποτέλεσμα οι επιθυμητές εξεώνει τον γιατρό στη δημιουργία ξεχωτάσεις να είναι δυσδιάκριτες μεταξύ τους ριστών παραπεμπτικών για τον έλεγχο και άμεσα συσχετιζόμενες εξετάσεις (όπ.χ. του σακχάρου και του προστατικού πως π.χ. SGOT/SGPT και γGT) να βρίαντιγόνου PSA. Για όλα αυτά είναι ασκονται συχνά 50+ σειρές μακριά, με παραίτητη η συμβολή στον σχεδιασμό αποτέλεσμα τα πολλαπλά scroll-down γιατρών, ιδίως των εργαστηριακών ει- scroll-up, τη σπατάλη χρόνου και την δικοτήτων, προσθέτοντας επιστημονική γνώση και πολύτιμη εμπειρία στη μοραυξημένη πιθανότητα παραλείψεων και φοποίηση του menu. λαθών. Η εικόνα αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα «παρωχημένα», πλην 5. Δυνατότητα προγραμματισμού πρακτικότατα, ενδονοσοκομειακά έντυfollow-up παρακλινικών εξετάσε-

υνατότητα προγραμματισμού follow-up παρακλινικών εξετάσεων

AΡΘΡΟ

ροτείνουμε, σε συνδυασμό με τη βάση δεδομένων των ταμείων, τον αυτόματο έλεγχο της εγκυρότητας της ασφαλιστικής μερίδας του ασθενούς, ώστε να υπάρξει λιγότερη ταλαιπωρία για τους ασθενείς

ων. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που απαιτούν την επανάληψη παρακλινικών εξετάσεων σε τακτά χρονικά διαστήματα, για την παρακολούθηση της πορείας νόσου και που παραγγέλλονται από ειδικό, ο οποίος συχνά βρίσκεται αρκε- 8. τά μακρά από τον τόπο κατοικίας του ασθενούς (π.χ. ο ογκολόγος του πανεπιστημιακού νοσοκομείου που απέχει 200 χλμ). Ο ασθενής υφίσταται έτσι σοβαρή ταλαιπωρία, προσπαθώντας να «γράψει» τις απαραίτητες εξετάσεις πριν την επόμενη επίσκεψη στον ειδικό. Προτείνουμε τη δυνατότητα καταχώρισης εξετάσεων από συγκεκριμένες ειδικότητες και για συγκεκριμένες παθήσεις με μελλοντική ημερομηνία εκτέλεσης (π.χ. ορίζοντας εξαμήνου).

πλήρως τους σκοπούς της. Προτείνουμε την πλήρη επανάληψη μιας συνταγής με ένα κλικ, με συνοδευτικό αυτόματο έλεγχο της ημερομηνίας της τελευταίας επαναληπτικής συνταγής που εκτελέσθηκε. Κατάργηση του κανόνα τριών φαρμακευτικών σκευασμάτων ανά συνταγή. Ο κανόνας αυτός θεσπίστηκε στην εποχή των έντυπων χειρόγραφων συνταγολογίων, ώστε να εξασφαλιστεί, όσο ήταν δυνατόν, ο ευανάγνωστος χαρακτήρας της συνταγής και η αποφυγή συγχύσεων. Στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ιδιαιτέρως με την κατάργηση των εκτυπωμένων παραστατικών, όπως προτείναμε πιο πάνω, αυτός ο περιορισμός παύει να παρέχει τα πλεονεκτήματα για τα οποία εισάχθηκε, αυξάνο-

6. Δυνατότητα παράλληλης επισκόπησης του ιστορικού του ασθενούς. Στο σημερινό σύστημα δεν παρέχεται η δυνατότητα ελέγχου του ιστορικού κατά τη διάρκεια της «επίσκεψης», με αποτέλεσμα, αν προκύψουν ερωτήματα (π.χ. πότε συνταγογραφήθηκε τελευταία φορά το συγκεκριμένο φάρμακο), να πρέπει να εξέλθει ο γιατρός από την επίσκεψη, χάνοντας όσες εργασίες δεν καταχώρισε με αχρείαστο χρονικό κόστος. Προτείνου- 9. με τη δυνατότητα ανοίγματος οποιουδήποτε τμήματος του ιστορικού (που όπως προτείναμε πιο πάνω δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στα φάρμακα) σε επιπλέον tab του browser. 7. Δυνατότητα επανάληψης παλαιότερης συνταγής με ένα κλικ. Η σημερινή λειτουργία «αντιγραφής» μιας συνταγής χωρίς τα φάρμακα δεν εξυπηρετεί

ντας μόνο την ταλαιπωρία ασθενή και γιατρού και τον συνολικό χρόνο που απαιτείται για τη συνταγογράφηση Φ.Α. πολλαπλών ή πολυθεραπευόμενων νόσων (π.χ. ο συνδυασμός «Ινσουλινοθεραπευόμενος ΣΔΙΙ – Αρτηριακή Υπέρταση – Στεφανιαία Νόσος»). Προτείνουμε την κατάργηση αυτού του περιορισμού και την καταχώριση των φαρμάκων ανά νόσο, όσα και αν είναι αυτά. Αυτόματο έλεγχο της εγκυρότητας του βιβλιαρίου. Προτείνουμε, σε συνδυασμό με τη βάση δεδομένων των ταμείων, τον αυτόματο έλεγχο της εγκυρότητας της ασφαλιστικής μερίδας του ασθενούς, ώστε να υπάρξει λιγότερη ταλαιπωρία για τους ασθενείς με τη διαδικασία των θεωρήσεων των βιβλιαρίων, λιγότερη γραφειοκρατία για τους γιατρούς και λιγότερα πιθανά λάθη.

/ Μάρτιος 2013

10. Περιορισμό της λίστας συνταγογραφούμενων φαρμάκων και παραγγελθεισών παρακλινικών εξετάσεων ανά ειδικότητα. Ως γιατροί που τιμούμε τον όρκο μας, αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους και επομένως την ανάγκη περιορισμού της αυθαίρετης υπερσυνταγογράφησης και της πολυφαρμακίας. Επισημαίνουμε, ωστόσο, πως ελάχιστα βήματα έχουν γίνει ως τώρα για τον ουσιαστικό έλεγχο αυτών των φαινομένων. Προτείνουμε την κατάρτιση λίστας και αυτόματου περιορισμού των συνταγογραφούμενων φαρμάκων και παραγγελθεισών παρακλινικών εξετάσεων ανά ειδικότητα (π.χ. ο καρδιολόγος δεν μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για την οστεοπόρωση, παρά μόνο επα-

δευτικών χειρόγραφων οδηγιών που δίνονται στον ασθενή. Η προαιρετική συμπλήρωση στα σχόλια ad hoc οδηγιών δοσολογίας, που αρκετοί από εμάς αναγκάζονται να κάνουν, δεν μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητική λύση για λόγους σαφήνειας, οικονομίας χρόνου, χρήσης της δοσολογίας ως πληροφορία από έτερο θεράποντα γιατρό κ.ά. Προτείνουμε την προσθήκη προαιρετικού ειδικού ημερολογίου (ημερήσιο – εβδομαδιαίο – μηνιαίο) σε pop-up window, ώστε να μπορούν να συμπληρωθούν έγκυρες και επιστημονικά ορθές δοσολογικές οδηγίες όταν αυτό απαιτείται. Μια τέτοια επιλογή θα επέτρεπε και τον αυτόματο υπολογισμό της ποσότητας των σκευασμάτων που απαιτούνται για τη θεραπεία, χωρίς τα

εριορισμό της λίστας συνταγογραφούμενων φαρμάκων και παραγγελθεισών παρακλινικών εξετάσεων ανά ειδικότητα

ναλαμβάνοντας συνταγή ορθοπεδικού προβλήματα των «ειδικών περιπτώσεων», από εν ισχύ καταχωρισμένη γνωμάτευπου δεν είναι καθόλου λίγες. ση του τελευταίου). Είναι σαφές, ωστό- 12. Ενσωμάτωση των φαρμάκων που σο, πως αυτό θα πρέπει να γίνει κατόδιατίθενται από το ΙΦΕΤ και αναπιν διαβούλευσης με τους γιατρούς και λώσιμων υλικών στην ηλεκτρονική παρουσίασης των επιστημονικών τους συνταγογράφηση. Τα προαναφερθέαιτιάσεων και όχι αυθαιρέτως. ντα φαρμακευτικά σκευάσματα, αλλά 11. Βελτίωση των πεδίων δοσολογίας και αναλώσιμα υλικά που καλύπτονται των φαρμακευτικών σκευασμάτων. από τα ασφαλιστικά ταμεία (όπως π.χ. Αρκετά συχνά η δοσολογία ενός φαρμάταινίες μέτρησης σακχάρου) συνταγοκου δεν μπορεί να περιγραφεί από τα γραφούνται και σήμερα ακόμα χειρόπαρόντα πεδία, όπως S: ½ – 0 – 1, S: γραφα σε συνταγολόγια του ΙΚΑ, δημιουργώντας σύγχυση και ταλαιπωρία σε 1x1 πλην Τετάρτης και Κυριακής, ή ακόγιατρούς και ασθενείς. Προτείνουμε την μα πιο περίπλοκων σχημάτων όπως αυτά συχνά απαιτούνται για τη θεραπεία με άμεση ενσωμάτωσή τους στα ηλεκτροsintrom ή για την αρχική φόρτιση αρκενικά συνταγογραφούμενα σκευάσματα. τών φαρμάκων. Δημιουργείται λοιπόν μια 13. Βελτίωση του μηχανισμού αναζήτηαντίθεση της αναγραφόμενης δοσολογίας σης φαρμακευτικών σκευασμάτων. (όπως συμπληρώνεται ώστε να «κλείσει» Προτείνουμε την προσθήκη λειτουργίας η συνταγή) και των προφορικών ή συνοautocomplete στο pop-up window ανα-

AΡΘΡΟ

υνατότητα επανάληψης παλαιότερης συνταγής με ένα κλικ

ελτίωση των πεδίων δοσολογίας των φαρμακευτικών σκευασμάτων

οικία τους είτε από άλλο χώρο. Η πραζήτησης φαρμάκων, που θα διευκολύνει περαιτέρω το έργο του συνταγογραφούκτική αυτή είναι χρονοβόρα, αυξάνει τις ντος γιατρού. πιθανότητες λάθους και εξωθεί τα όρια 14. Δυνατότητα λειτουργίας offline και της νομιμότητας όσον αφορά την ιδιωτιετεροχρονισμένης καταχώρισης κότητα των προσωπικών δεδομένων των των εργασιών. Ένα από τα βασικότεασθενών. Προτείνουμε την παράδοση της ρα προβλήματα που η σημερινή πλατjava εφαρμογής σε self-contained usb φόρμα αντιμετωπίζει είναι το lag και συsticks με κρυπτογραφημένο filesystem και χνά η απώλεια λειτουργίας σε ώρες και κατοχυρωμένα προσωπικά (βάσει serial ημέρες αιχμής με απίστευτη συνεπαγόnumber) στον κάθε γιατρό – χρήστη, με μενη ταλαιπωρία για τους ασφαλισμέdedicated αποθηκευτικό χώρο και για νους και τους γιατρούς. Χαρακτηριστικά, τα temporary αρχεία, προστατεύοντας το περασμένο έτος, μετά από κάθε λήξη ακόμη περισσότερο την ιδιωτικότητα του αναστολής εκτέλεσης συνταγών από τα ασθενούς. Το ιστορικό των ασθενών που φαρμακεία, ακολούθησε περίπου μία παρακολουθούνται θα μπορεί να καταεβδομάδα δυσλειτουργιών, εξαιτίας του χωρισθεί τοπικά εντός του usb stick, μέσω αυξημένου όγκου συνταγών που έπρεπε της ταυτοποίησης της φυσικής παρουσίνα καταγραφούν, καθώς οι ασθενείς είας και της σύμφωνης γνώμης του ασθεχαν τεχνηέντως «συγχρονιστεί» σε όλη την νούς με το OTP token, όπως προτάθηεπικράτεια. Η έντονη ευαισθησία του συκε στο σημείο «1.». Κατόπιν, η σύνδεση θα απαιτείται μόνο για την καταχώριση στήματος στον αυξημένο φόρτο εργασίας οφείλεται στον σχεδιασμό που απαιτεί τη (commit) μιας εργασίας (συνταγή, πασυνεχή ροή μεγάλου όγκου πληροφοριραπεμπτικό, αποτελέσματα, γνωμάτευών από και προς τους server. Επιπλέον, ση, νοσηλεία) ή το update της εφαρμογής, μειώνοντας δραστικά τον όγκο των οι ανάγκες των απομακρυσμένων Π.Ι. στις περισσότερες περιπτώσεις δεν καδεδομένων και επιτρέποντας επιτέλους λύπτονται με τη διανομή laptop, printer στα Π.Ι. πλήρη λειτουργικότητα. και 3G usb stick στους αγροτικούς γιαΓια την εξασφάλιση της αυθεντικότητας τρούς, παρότι αυτό αύξησε το κόστος και και της μη χειραγώγησης των αρχείων περιέπλεξε την εφοδιαστική (logistics) του προγράμματος μπορεί να εγκατατων ιατρείων αυτών, καθώς σπάνια εσταθεί ο έλεγχος server-side των digest πιτυγχάνεται ευρυζωνική σύνδεση από των αρχείων, καθώς και το update να τις γεωγραφικές τους θέσεις. Κατά συγίνεται μόνο μέσω ειδικής ταυτοποίησης. νέπεια, οι υπεύθυνοι αγροτικοί γιατροί Σημειώνουμε πως οι αυτοματοποιημένοι εξαναγκάζονται στη χειρόγραφη καταέλεγχοι (ασφαλιστικής μερίδας, ισχύος γραφή των στοιχείων των ασθενών και γνωμάτευσης, κ.τ.λ.) που έχουν προτατων φαρμάκων – παρακλινικών εξετάθεί, θα τελούνται όταν το σύστημα βρίσεων που χρειάζονται και την καταχώσκεται on-line και επομένως κατά την ρισή τους στο σύστημα σε δεύτερο χρόκαταχώριση της εργασίας. νο, είτε από το τοπικό Κ.Υ. είτε από την 15. Τροποποίηση της αυτόματης απο-

/ Μάρτιος 2013

σύνδεσης. Με δεδομένη τη νέα μέθοτεράστια τεχνικά προβλήματα, downtime δο καταχώρισης επισκέψεων, αλλά και και απίστευτη ταλαιπωρία για τους ασθετην πρότασή μας στο σημείο «12.», η αυνείς και τους γιατρούς. Προτείνουμε την τόματη αποσύνδεση μετά την πάροδο εφαρμογή και δοκιμή από επιλεγμένα 10 λεπτών idling και της συνοδού απώκέντρα/γιατρούς οποιασδήποτε αλλαλειας των μη καταχωρισμένων έως τότε γής πρώτα σε ένα R&D sandbox και τη μεταφορά στους production servers σε εργασιών είναι παράλογη. Υπενθυμίζουμε στους υπεύθυνους πως σπάνια μια εώρες μη αιχμής, καθώς και τον σωστό υξέταση ασθενούς διαρκεί λιγότερο από πολογισμό, και άρα την κατάλληλη προ10 λεπτά. Προτείνουμε, κατά συνέπεια, ετοιμασία, στην αύξηση του φόρτου που τη βραχυπρόθεσμη επέκταση του ανώαυτή τυχόν θα επιφέρει. Αν ψάχναμε για τατου χρόνου αδράνειας στα 40 λεπτά, ένα παράδειγμα mission critical εφαρμέχρι την εφαρμογή των προτάσεων του μογής, δύσκολα θα βρίσκαμε κάτι πιο ασημείου «12.» και τη συνοδό πλήρη καπτό από την υγειονομική φροντίδα. Κάτάργηση αυτής της διαδικασίας. θε ώρα που προστίθεται στο downtime 16. Δημόσια διάθεση των APIs. Στην αγοκαι/ή την πλημμελή παροχή υπηρεσίας ρά κυκλοφορούν πολλά συστήματα διαγέρνει τη ζυγαριά από το «Απαράδεκτο» στο «Εγκληματικό». χείρισης ασθενών και/ή κλινικών, άλλα εμπορικά και άλλα τύπου ΕΛ/ΛΑΚ (Ελεύ- 18. Καθεστώς ιδιοκτησίας των δεδομέθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοιχτού Κώνων. Ο όρος «Ιατρικό Απόρρητο» υπάρδικα). Θα πρέπει λοιπόν να είναι δυνατή χει και είναι κατανοητός και σεβαστός η συνεργασία ενός τέτοιου λογισμικού με από τους γιατρούς παγκοσμίως από την την πλατφόρμα της ΗΔΙΚΑ. Προτείνουμε εποχή του Ιπποκράτη - πολλά χρόνια τη δημόσια διάθεση των APIs που διέπριν υπάρξει καν η έννοια «προσωπιπουν την επικοινωνία με την εφαρμογή κά δεδομένα» και «ιδιωτικότητα». Είναι της ΗΔΙΚΑ, ώστε να μπορούν να σχεδιαλοιπόν αναμενόμενο να ανησυχούμε ως στούν εφαρμογές ή plug-in για εφαρμογιατροί για την προστασία του αναφαίγές που θα μπορούν να επικοινωνήσουν ρετου αυτού δικαιώματος των ασθενών με την πλατφόρμα αυτή από όποιον επιμας. Ζητάμε την αποσαφήνιση του ιδιθυμεί να το πράξει. Υπενθυμίζουμε στους οκτησιακού καθεστώτος των δεδομένων που αποθηκεύονται στα συστήματα της υπεύθυνους πως η μη δημοσίευση μποΗΔΙΚΑ. Ανήκουν στην ΗΔΙΚΑ, στον ΕΟρεί να θεωρηθεί μονοπωλιακή πρακτική ΠΥΥ, στο κράτος ή στον κάθε πολίτη ξεκαι να τιμωρηθεί με σοβαρά πρόστιμα, όπως έχει συμβεί σε μεγάλες εταιρείες χωριστά και πώς εξασφαλίζεται η μη software κατά το παρελθόν. διαρροή τους σε τρίτους; Πρόκειται για 17. Μη προβληματική εφαρμογή αλλαζητήματα που δεν αφορούν μόνο τις συμγών και upgrades του συστήματος. βατικές συμφωνίες μεταξύ ΗΔΙΚΑ και ΕΕίναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως όλες ΟΠΥΥ, αλλά και όλους τους πολίτες και οι σημαντικές αλλαγές στο σύστημα καδυστυχώς, μέχρι στιγμής, παραμένουν τά το περασμένο έτος συνοδεύτηκαν από στο σκοτάδι.•••

νσωμάτωση των φαρμάκων που διατίθενται από το ΙΦΕΤ και αναλώσιμων υλικών στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση

(*) Το Κίνημα Νέων Ιατρών (ΚιΝΙ - http:// medkinima.blogspot.gr/) είναι μια οντότητα που συσπειρώνει περίπου 5.500 γιατρούς διαδικτυακά, αλλά και δια ζώσης. Νέοι γιατροί (αγροτικοί, ειδικευόμενοι, ειδικοί του ΕΣΥ ή ιδιώτες) που ανησυχούν για την κατάσταση της Υγείας στη χώρα μας. Νέοι γιατροί που γνωρίζουν «στο πετσί τους» τα προβλήματα, τις ελλείψεις, τα λάθη, καλύτερα από κάθε άλλον.

AΡΘΡΟ

• Ένα πολιτικά ελεγχόμενο σύστημα ποτέ δεν πρόκειται να αποκτήσει αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης •Διορισμοί με -σχεδόν πάντα- κομματικά κριτήρια

Να φύγει το ΕΣΥ από το υπουργείο Υγείας! Του Γιώργου Βογιατζή, Ιατρικού Διευθυντή της Genesis Pharma

Είναι αδύνατο, θεωρώ, να προχωρήσουν οι αναγκαίες αλλαγές, όταν το ΕΣΥ βρίσκεται κάτω από τον ασφυκτικό – άμεσο έλεγχο του υπουργείου, που ελέγχει και διοικεί την παροχή των υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα

διεθνής εμπειρία και τα παθήματα ετών του ελληνικού συστήματος υγείας συγκλίνουν σε δύο προϋποθέσεις για την αναδιοργάνωση του ΕΣΥ: τον απογαλακτισμό του από την πολιτική εξουσία και επιτέλους την ανάληψη διοικητικών ευθυνών και από τους Έλληνες γιατρούς!

Ας τα πάρουμε με τη σειρά: Πρώτη προϋπόθεση είναι να απαλλαγεί το ΕΣΥ από τον ασφυκτικό πολιτικό έλεγχο. Σε όλο τον

πολιτισμένο κόσμο το ΕΣΥ είναι ανεξάρτητος οργανισμός. Είναι αδύνατο, θεωρώ, να προχωρήσουν

/ Μάρτιος 2013

AΡΘΡΟ

επιλογή, επίσης, των ατόμων που διορίζονται από τον υπουργό στην κορυφή της ηγεσίας του υπουργείου, του ΕΣΥ, και των συναφών Οργανισμών, δεν υπακούει σε αξιοκρατικά κριτήρια

τη συντριπτική πλειοψηφία, τα άτομα που διορίζονται στερούνται των ηγετικών και διοικητικών ικανοτήτων που απαιτούνται για την άσκηση των υψηλών καθηκόντων τους

οι αναγκαίες αλλαγές, όταν το ΕΣΥ βρίσκεται κάτω από τον ασφυκτικό – άμεσο - έλεγχο του υπουργείου, που ελέγχει και διοικεί την παροχή των υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα. Βέβαια το πολιτικό σύστημα είναι «ευτυχισμένο» με το γεγονός αυτό. Ο σημαντικότερος λόγος που δεν πρέπει να υπάρχει ασφυκτικός πολιτικός έλεγχος, είναι ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να φέρει εις πέρας την αποστολή της στον τομέα των υπηρεσιών υγείας, γιατί έχει, ταυτόχρονα, αναλάβει ρόλους που είναι, εξ ορισμού, αντιφατικοί μεταξύ τους (συγκρούονται). Δεν μπορεί να είναι και εργοδότης και να αποζημιώνει και τις υπηρεσίες που η ίδια παρέχει (πληρωτής), ούτε να νομοθετεί, να θέτει τους κανόνες λειτουργίας και να διοικεί και το σύστημα. Πολύ δε περισσότερο να είναι ταυτόχρονα και ελεγκτής και ελεγχόμενος, να ασχολείται με την καθημερινή λειτουργία του ΕΣΥ και να αφιερώνει τον περισσότερο χρόνο σε διευθέτηση ζητημάτων ρουτίνας και εξυπηρέτησης των πελατειακών σχέσεων. Επιπλέον κάθε κυβέρνηση - και πολύ περισσότερο ο αντίστοιχος υπουργός - μεταφέρει τις ιδεολογικές του προτιμήσεις, τις δεσμεύσεις και τις πολιτικές του στη λειτουργία του ΕΣΥ, με στόχο όχι την υλοποίηση οραματικών αλλαγών σε βάθος χρόνου, αλλά τη διατήρηση – και του ελέγχου - του status quo και την αποφυγή ρήξεων. Το ΕΣΥ όμως χρειάζεται χρόνο για να υλοποιήσει τις αναγκαίες αλλαγές, αλλά οι πολιτικοί δεν έχουν αυτόν τον χρόνο, γιατί δεν τους εξυπηρετεί ο μακροχρόνιος σχεδιασμός. Η ίδια αντίσταση για αλλαγές εμφανίζεται και στο κοινοβούλιο κατά τη συζήτηση και ψήφιση νομοσχεδίων, όπου αν

/ Μάρτιος 2013

και ιδεολογικά αντίπαλοι οι βουλευτές, τις περισσότερες φορές, φανερά ή σιωπηρά αντιδρούν στις προτεινόμενες αλλαγές. Η επιλογή επίσης των ατόμων που διορίζονται από τον υπουργό στην κορυφή της ηγεσίας του υπουργείου, του ΕΣΥ και των συναφών Οργανισμών δεν υπακούει σε αξιοκρατικά κριτήρια. Στη συντριπτική πλειοψηφία, τα άτομα που διορίζονται στερούνται των ηγετικών και διοικητικών ικανοτήτων που απαιτούνται για την άσκηση των υψηλών καθηκόντων τους. Οι διορισμοί - σχεδόν πάντα - γίνονται με κομματικά κριτήρια και όχι ανάλογα με τις ικανότητές τους και τις απαιτήσεις των θέσεων στις οποίες διορίζονται. Το κακό επιτείνεται με τον διορισμό αμέτρητων συμβούλων και παρασυμβούλων, που ασκούν επιρροή στην πολιτική ηγεσία και που παρεμβαίνουν στην καθημερινή λειτουργία του υπουργείου, του ΕΣΥ και των Οργανισμών, παρακάμπτοντας δομές και ιεραρχία. Όλο αυτό το σύστημα, που αλλάζει σχεδόν κάθε φορά που υπάρχει αλλαγή υπουργού, και πάντα με την αλλαγή κυβέρνησης, σαφέστατα δεν προλαβαίνει – και δεν το ενδιαφέρει - να ασχοληθεί με στρατηγικής φύσεως θέματα, αφού είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας και ευθύνης, και βέβαια είναι εξαιρετικά ευάλωτο σε πιέσεις κυβερνητικές, κομματικές και άλλων παραγόντων. Σημαντικό επίσης πρόβλημα είναι οι σχέσεις της πολιτικής ηγεσίας με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία πολλές φορές καθορίζουν και την ατζέντα. Οι πολιτικοί τρέμουν στην ιδέα ότι κάποια προβλήματα ή κάποια λάθη του συστήματος θα αποτελέσουν στόχο των μέσων ή ότι τα μέσα δεν «θα παίξουν» κάποιες επιτυχίες τους.

Η πολιτική και τα μέσα «τρέφουν» ο ένας τον άλλο. Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι, λόγω του ασφυκτικού πολιτικού ελέγχου, και με τις ευλογίες του πολιτικού συστήματος, γιγαντώθηκε η επιρροή των συνδικαλιστών και ορισμένων επαγγελματικών ομάδων που βέβαια αντιτίθενται σε κάθε προσπάθεια αλλαγών στο σύστημα. Το σύστημα είναι επίσης ευάλωτο στις πολιτικές πιέσεις κάθε τοπικού άρχοντα και παράγοντα. Το σύστημα, με τη βοήθεια της πολιτικής ηγεσίας – λόγω έλλειψης ικανής ηγεσίας και αποτελεσματικής διοίκησης - έχει αποκτήσει την κουλτούρα και τη νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας, της εξυπηρέτησης των ημετέρων, της γραφειοκρατικής διεκπεραίωσης των καταστάσεων και της εξυπηρέτησης των στενών συμφερόντων των ισχυρών ομάδων πίεσης. Ποτέ το σύστημα δεν πρόκειται να περιορίσει ικανοποιητικά τις υπηρεσίες που παρέχουν λίγη ή καθόλου αξία. Ούτε πρόκειται να αποκτήσει δημιουργικές προσεγγίσεις για τη στελέχωσή του, διατηρώντας τους καλύτερους από τους εργαζομένους του και να προωθήσει σε διευθυντικές θέσεις τους νεότερους, αποκτώντας, ταυτόχρονα, μια δεξαμενή ταλέντων. Αντίθετα, προωθούνται πολιτικές που επιμηκύνουν τον χρόνο συνταξιοδότησης όλων των γιατρών, εμποδίζοντας την ανανέωσή του και οδηγώντας είτε σε έξοδο των νέων ταλέντων είτε σε αποφυγή ένταξής τους. Ένα πολιτικά ελεγχόμενο σύστημα ποτέ δεν πρόκειται να αποκτήσει αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης. Δεν είναι δυνατό να δεχθεί η πολιτική ηγεσία, αλλά και το τοπικό πολιτικό σύστημα ότι υπάρχουν μονάδες και κλινικές (αλλά και άτομα) που υπολειτουργούν και παρουσιάζουν χαμηλές αποδόσεις, ούτε βέβαια μπορεί να δεχθεί τη σύγκριση με τον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, ένα αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης σημαίνει και ανακατανομή των πόρων προς όφελος των μονάδων που αποδίδουν (είτε δημόσιες είτε ιδιωτικές), αλλά αυτό δεν είναι επιθυμητό από το πολιτικό σύστημα. Για τους παραπάνω λόγους δεν υπάρχει – σχεδόν - περίπτωση σε ένα πολιτικά ελεγχόμενο σύστημα να υπάρξουν πραγματικά κίνητρα προς τους εργαζομένους για τη βελτίωση της απόδοσης του συστήματος. Ο άμεσος πολιτικός έλεγχος οδηγεί σε ευνουχισμό της δημόσιας διοίκησης και της ιεραρχίας του συστήματος. Δεν υπάρχει περίπτωση αναβάθμισης της δημόσιας διοίκησης, όταν στις θέσεις ευθύνης και στις υψηλότατες θέσεις στην ιεραρχία του συστή-

ματος διορίζονται από τις κυβερνήσεις άτομα - και το χειρότερο δίχως τα αντίστοιχα προσόντα - στερώντας έτσι τη φυσιολογική εξέλιξη των ικανών δημόσιων υπαλλήλων. Αλλά και οι εσωτερικές κρίσεις για τις διευθυντικές θέσεις της ιεραρχίας κρίνονται με πολιτική σκοπιμότητα και κάθε υπουργός/κυβέρνηση επιλέγει τους «δικούς» του διευθυντές, ενώ θεωρείται φυσιολογικό, όταν αλλάζει η πολιτική ηγεσία, να παροπλίζονται ή/και να αλλάζουν οι διευθυντές. Δεν υπάρχει αντικειμενικό σύστημα αξιολόγησης των εργαζομένων, ενώ και η στελέχωση της δημόσιας υπηρεσίας πάσχει, αφού οι διορισμοί γίνονται είτε με μη αξιοκρατικό τρόπο είτε με το ΑΣΕΠ, το οποίο όμως δεν μπορεί να καλύψει τις εξειδικευμένες ανάγκες κάθε μονάδας, δεν μπορεί να αξιολογήσει σωστά τα προσόντα των υποψηφίων, αφού στην επιλογή του προσωπικού δεν συμμετέχουν οι άμεσα προϊστάμενοί τους. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα δύσκαμπτο γραφειοκρατικό σύστημα, που δεν αντιδρά γρήγορα και με αποτελεσματικότητα στις αλλαγές του περιβάλλοντος, δεν καινοτομεί, είναι επιρρεπές στις σπατάλες και, κατά συνέπεια, δεν εξυπηρετεί ικανοποιητικά τις ανάγκες των πολιτών, παρέχει χαμηλού επιπέδου υπηρεσίες και κοστίζει πανάκριβα. Δεύτερη προϋπόθεση είναι, όπως είπαμε αρχικά, να αναλάβουν διοικητικές ευθύνες οι γιατροί του συστήματος. Είναι γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία σχεδιάστηκαν αρκετές αλλαγές στο ΕΣΥ, άλλες προς τη σωστή κατεύθυνση και άλλες όχι. Ο απολογισμός της υλοποίησής τους, όμως, είναι φτωχός. Ιδιαίτερα την τελευταία τριετία εξαγγέλθηκαν πολλές και σημαντι-

ημαντικό, επίσης πρόβλημα είναι οι σχέσεις της πολιτικής ηγεσίας με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία πολλές φορές καθορίζουν και την ατζέντα. Οι πολιτικοί τρέμουν στην ιδέα ότι κάποια προβλήματα, ή κάποια λάθη του συστήματος, θα αποτελέσουν στόχο των μέσων ή ότι τα μέσα δεν «θα παίξουν» κάποιες επιτυχίες τους

AΡΘΡΟ

να αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης σημαίνει και ανακατανομή των πόρων προς όφελος των μονάδων που αποδίδουν (είτε δημόσιες είτε ιδιωτικές), αλλά αυτό δεν είναι επιθυμητό από το πολιτικό σύστημα

κές αλλαγές (ενοποίηση των κλάδων υγείας, ΕΟΠΥΥ, συγχωνεύσεις νοσοκομείων, λειτουργία/αποζημίωση ΚΕΝ νοσοκομείων, σύστημα προμηθειών, ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ιατρική εκπαίδευση, περιορισμός της φαρμακευτικής δαπάνης κ.λπ.). Εκτός της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης (ως ένα σημείο) και της μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης, όλες οι άλλες αλλαγές, είτε υλοποιήθηκαν με προβληματικό τρόπο (π.χ. ΕΟΠΥΥ) είτε εγκαταλείφθηκαν είτε δεν προχώρησαν. Σημαντικός λόγος των φτωχών αποτελεσμάτων είναι ότι οι αλλαγές δεν αποτελούσαν ένα ενιαίο κομμάτι μιας πολιτικής υγείας που θα είχε ξεκάθαρους ιεραρχημένους στόχους και στρατηγικές υλοποίησης σε βάθος χρόνου. Εφόσον έλειπε ο μακρο-

θασμένους χειρισμούς - οι αλλαγές επιβάλλονταν από πάνω προς τα κάτω - δεν δημιούργησαν κίνημα υποστήριξης ακόμη και από τους φίλους της εκάστοτε κυβέρνησης, ούτε από τους εργαζομένους, ιδιαίτερα από τους γιατρούς, πολύ δε περισσότερο δεν δημιούργησαν κοινωνικές συμμαχίες υποστήριξης. Ο κυριότερος όμως λόγος αποτυχίας της εφαρμογής των αλλαγών είναι ότι έλειπε - και λείπει - η κατάλληλη διοικητική δομή και οργάνωση, ιδιαίτερα στο ΕΣΥ, που θα μπορούσε να εκπονήσει τις αναγκαίες αλλαγές και κατόπιν να στηρίξει την υλοποίησή τους. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι οι αλλαγές (ΕΟΠΥΥ, ΕΣΥ) απέτυχαν στην εφαρμογή τους και δεν έπεισαν ότι μπορούσαν να

χρόνιος σχεδιασμός, ήταν σχεδόν αδύνατο να ευθυγραμμισθούν τα διαφορετικά συμφέροντα των κοινωνικών εταίρων που συμμετέχουν στον τομέα της παροχής και της χρηματοδότησης των υπηρεσιών υγείας. Ο βραχυπρόθεσμος σχεδιασμός και ο αποσπασματικός τρόπος εφαρμογής οδηγεί σε έξαρση των συμφερόντων των ομάδων που θεωρούν ότι θίγονται από τις αλλαγές και, άρα, τους οδηγεί σε αμυντική, αρνητική στάση, ιδιαίτερα δε όταν η πολιτική ηγεσία τούς μεταχειρίζεται ως αντιπάλους και όχι ως συμμάχους και συνεργάτες. Πολύ δε περισσότερο όταν η πολιτική ηγεσία έχει απολέσει την εμπιστοσύνη των κοινωνικών εταίρων και δεν υπάρχει ουσιαστικός κοινωνικός διάλογος. Επιπλέον, η αστοχία των προτεινόμενων αλλαγών, το περιορισμένο εύρος τους και η προβληματική πολιτική ηγεσία, με λαν-

αλλάξουν το ΕΣΥ, δηλαδή ότι θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν καλύτερα τις ανάγκες υγείας των πολιτών - παρέχοντας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες - αλλά ούτε και τους εργαζομένους του ΕΣΥ και τους άλλους κοινωνικούς εταίρους ότι θα καλυτερεύσουν οι συνθήκες δουλειάς τους και ότι θα αναγνωρισθεί δίκαια η συνεισφορά τους. Η υπάρχουσα διοικητική δομή και οργάνωση του ΕΣΥ, καθώς και οι διεργασίες που ακολουθούνται για την παροχή των υπηρεσιών (που αποτελούν το λειτουργικό μοντέλο του Οργανισμού) δεν επαρκούν για να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες προκλήσεις που προκαλούνται από την αυξανόμενη πολυπλοκότητα και τις ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα της παροχής των υπηρεσιών υγείας. Απαιτείται η δημιουργία ενός δεύτερου λειτουργικού συστήματος, το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το κλινικό έργο, θα είναι

/ Μάρτιος 2013

αφοσιωμένο στην εφαρμογή των αναγκαίων αλλαγών που απαιτούνται με στόχο την αύξηση της ποιότητας/έκβασης των παρεχομένων υπηρεσιών, την παροχή καινοτόμων υπηρεσιών και, κατά συνέπεια, τη συγκράτηση του κόστους. Το δεύτερο λειτουργικό σύστημα θα συνίσταται από τους γιατρούς και κλινικούς του ΕΣΥ, θα έχει αυτοτελή οργάνωση και λειτουργία και θα είναι υπεύθυνο για το κλινικό έργο του νοσοκομείου. Οι γιατροί θα έχουν κεντρικό ρόλο στον μετασχηματισμό του συστήματος, στην εκπόνηση και στην υλοποίηση των αλλαγών, στην αναδιαμόρφωση των νοσοκομείων, αλλάζοντας την υπάρχουσα κουλτούρα και προωθώντας την ομαδική διεπιστημονική λειτουργία από τα επαγγελματικά σιλό, και τα παρω-

σθεί ένας γιατρός, με αδιάβλητες διαδικασίες και με πενταετή θητεία (που μπορεί να είναι διετής στην πρώτη εφαρμογή του θεσμού), που θα προΐσταται της ιατρικής υπηρεσίας. Θα είναι υπεύθυνος για όλη την κλινική απόδοση του νοσοκομείου, καθώς και για τις εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες και της πρωτοβάθμιας φροντίδας, ώστε να υπάρχει συνέχεια στη θεραπεία και την παρακολούθηση των ασθενών, καθώς και στην ενοποίηση των υπηρεσιών. Αν το μέγεθος του νοσοκομείου και η περιοχή που υπηρετεί το επιτρέπει, μπορούν να διορισθούν και βοηθοί του, που θα αναφέρονται σε αυτόν και θα είναι υπεύθυνοι για διεπιστημονικούς τομείς, δηλαδή ομάδες διαφορετικών κλινικών του νοσοκομείου και όχι των σημερινών τομέων.

χημένα μοντέλα οργάνωσης και εργασίας, εκπονώντας το σύστημα αξιολόγησης και περιορίζοντας τις σπατάλες. Εξάλλου, οι γιατροί - και λιγότερο οι άλλοι κλινικοί - είναι οι φυσικοί ηγέτες του συστήματος, αφού οι περισσότεροι στον τομέα τους, ή στην κλινική τους, οργανώνουν τις υπηρεσίες και τις αλλάζουν με αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Η υπάρχουσα διοικητική δομή θα διατηρηθεί και θα είναι υπεύθυνη για την ομαλή λειτουργία του νοσοκομείου, την οικονομική διαχείριση, τη μισθοδοσία, τη διεύθυνση προσωπικού κ.λπ. Θα καταρτίζει τον προϋπολογισμό, σε συνεργασία με τους κλινικούς, αλλά η εκτέλεση του κλινικού προϋπολογισμού και η κατανομή των χρημάτων για το κλινικό έργο θα είναι στην ευθύνη των κλινικών. Σε κάθε μεγάλο νοσοκομείο θα διορι-

Επιπλέον, θα διορισθεί ένας εθνικός ηγέτης (καθοδηγητής), στον οποίο θα αναφέρονται οι νοσοκομειακοί ηγέτες απευθείας ή μέσω των περιφερειακών οργάνων. Ο εθνικός ηγέτης θα συμμετέχει στο εθνικό εκτελεστικό συμβούλιο του ΕΣΥ (το συμβούλιο διοίκησης του ανεξάρτητου ΕΣΥ), θα αναφέρεται στον Γενικό Διευθυντή του ΕΣΥ και θα μπορεί να διορίζει επίσης εθνικούς καθοδηγητές για συγκεκριμένες χρόνιες παθήσεις (π.χ. καρκίνος, διαβήτης, καρδιακή ανεπάρκεια, πρόληψη κ.λπ.), οι οποίοι θα είναι υπεύθυνοι για την εκπόνηση και παρακολούθηση των οδηγιών για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πάθησης σε εθνικό επίπεδο. Οι κλινικοί ηγέτες είναι ανεγνωρισμένου κύρους, απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό των συναδέλφων τους, αυξάνουν το κύρος του νοσοκομείου που

παιτείται η δημιουργία ενός δεύτερου λειτουργικού συστήματος, το οποίο θα είναι υπεύθυνο για το κλινικό έργο, και αφοσιωμένο στην εφαρμογή των αναγκαίων αλλαγών που απαιτούνται με στόχο την αύξηση της ποιότητας/έκβασης των παρεχόμενων καινοτόμων υπηρεσιών και, κατά συνέπεια, τη συγκράτηση του κόστους

AΡΘΡΟ

ο σύστημα, με τη βοήθεια της πολιτικής ηγεσίας έχει αποκτήσει την κουλτούρα της ήσσονος προσπάθειας, της εξυπηρέτησης των ημετέρων, της γραφειοκρατικής διεκπεραίωσης των καταστάσεων και της εξυπηρέτησης των στενών συμφερόντων των ισχυρών ομάδων πίεσης

υπηρετούν και μπορούν να επηρεάσουν την κοινωνία, τους πολιτικούς και τους τοπικούς παράγοντες. Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι να έχουν εκφράσει δημοσίως την πεποίθησή τους ότι απαιτούνται ριζικές αλλαγές στον τρόπο που παρέχονται οι υπηρεσίες υγείας και ότι θα αναλάβουν την προσωπική ευθύνη για την υλοποίηση των αλλαγών. Η επιλογή τους θα γίνεται από τη διοίκηση του ΕΣΥ μετά από διαβούλευση με τις αντίστοιχες επιστημονικές εταιρείες. Η αποστολή τους είναι να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στον μετασχηματισμό των υπηρεσιών και στην υλοποίηση των αλλαγών στον τομέα τους, να συντονίσουν το σύνολο των υπηρεσιών υγείας (εξωνοσοκομειακές νοσοκομειακές και κοινωνικές υπηρεσίες), να παρέχουν καθοδήγηση και να πείσουν εκατοντάδες άλλους συναδέλφους να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στο νέο σύστημα.

Η αναγκαιότητα της αλλαγής Η αλλαγή που προτείνεται υπηρετεί πολύ καλύτερα την ικανοποίηση των αναγκών υγείας των πολιτών, με το να εστιάζει στην παροχή υπηρεσιών υψηλής αξίας και τη βελτίωση της έκβασής τους, δίχως οι πολίτες να βιώνουν τραυματικές εμπειρίες όταν έρχονται σε επαφή με τις (ή όταν δέχονται) υπηρεσίες υγείας. Οι κλινικοί είναι υπεύθυνοι, τις περισσότερες φορές, για τη δημιουργία τραυματικών εμπειριών στους πολίτες και ιδιαίτερα στους ασθενείς. Η καλύτερη συνεργασία των πολιτών με τους κλινικούς είναι προαπαιτούμενο για τη συνδημιουργία μεγαλύτερης αξίας των παρεχομένων υπηρεσιών, μέσω των προ-

/ Μάρτιος 2013

σωπικών εμπειριών που βιώνουν οι πολίτες. Η αξία των παρεχομένων υπηρεσιών βασίζεται στη συνδημιουργία εμπειριών για κάθε ασθενή, στον κατάλληλο χρόνο και τόπο, στο πλαίσιο της ειδικής κατάστασής του. Έχοντας αναλάβει την ευθύνη της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών οι κλινικοί, είναι αναμενόμενο ότι οι υπηρεσίες θα γίνουν πιο «ευαίσθητες» και πιο αποδοτικές και εξατομικευμένες στην κάλυψη των αναγκών υγείας των πολιτών. Η αποστολή του νοσοκομείου είναι να παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας με χαμηλό κόστος, κατά συνέπεια δεν είναι καθόλου έξυπνο οι κυρίως υπεύθυνοι (οι κλινικοί) για την εκπλήρωση της αποστολής του νοσοκομείου να μην έχουν καμία διοικητική ευθύνη για τα αποτελέσματα των αποφάσεών τους. Η υπάρχουσα διοικητική δομή - ειδικά το πώς στελεχώνεται σήμερα - το μόνο που μπορεί να καταφέρει είναι οριακές βελτιώσεις και προσαρμογές, αλλά είναι αδύνατο να επιφέρει τις ριζικές αλλαγές τις οποίες χρειάζεται το σύστημα. Στη σημερινή εποχή, το σύστημα των υπηρεσιών υγείας γίνεται ολοένα και πιο πολύπλοκο, οι αλλαγές στο περιβάλλον είναι ταχύτατες (επιστήμη, ιατρική), οι προσδοκίες των πολιτών από τις υπηρεσίες αυξάνονται, όπως και η πίεση για μείωση των δαπανών. Για να μπορέσει το ΕΣΥ να αντεπεξέλθει ικανοποιητικά, πρέπει να αλλάξει ριζικά, και αυτό υλοποιείται μόνο όταν αλλάξουν οι εργαζόμενοι της «πρώτης γραμμής» - οι κλινικοί τον τρόπο δουλειάς και τον τρόπο που σκέπτονται. Οι αλλαγές αυτές δεν μπορούν να επιβληθούν από πάνω. Σε πολύπλοκα συστήματα, όπως είναι το

ΕΣΥ, οι αλλαγές που σχεδιάζονται από τα πάνω και προσπαθούν να υλοποιηθούν από τα πάνω προς τα κάτω, έχουν πολύ μικρές πιθανότητες επιτυχίας, το δε κόστος υλοποίησής τους και παρακολούθησης – ελέγχου - της υλοποίησης συχνά ξεπερνά το όφελος της αλλαγής. Κατά συνέπεια, είναι πολύ δύσκολο οι κλινικοί να πειστούν για την αναγκαιότητα των αλλαγών από το πολιτικό και το «διοικητικό» προσωπικό, ενώ είναι ευκολότερο να δεχθούν τις αλλαγές όταν αυτές υποστηρίζονται από συναδέλφους που τους σέβονται και έχουν και τη διοικητική ευθύνη των αλλαγών. Επιπλέον, λόγω των σχέσεων ασθενούς - γιατρού και των αποφάσεων των γιατρών για το είδος της θεραπείας, είναι πολύ δύσκολο σε οποιονδήποτε μάνατζερ να τις αμφισβητήσει ευθέως και, κατά συνέπεια, να βελτιώσει την απόδοση του συστήματος ή να περιορίσει τις δαπάνες. Η βελτίωση της απόδοσης του συστήματος υγείας εξαρτάται από τους κλινικούς. Μόνο γιατροί μπορούν να κρίνουν γιατρούς και την απόδοση άλλων συναδέλφων τους. Αν τους αποκλείσεις από τη διοίκηση των υπηρεσιών, τους επιτρέπεις να παραιτούνται από την ευθύνη για την απόδοση του συστήματος και για το κόστος που συνεπάγεται. Η ευθύνη περιορίζεται στο να παρέχουν υπηρεσίες σε ατομικό επίπεδο στον κάθε ασθενή που νοσηλεύουν και να αγνοούν τη γενική εικόνα. Και επειδή το feedback που λαμβάνουν από τους ασθενείς τους, τις περισσότερες φορές, είναι θετικό, θεωρούν ότι παρέχουν θαυμάσιες υπηρεσίες, άρα δεν χρειάζεται να αλλάξουν τρόπο δουλειάς. Ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα υγείας, το οποίο οραματιζόμαστε με συνέχιση της θεραπείας και ολοκληρωμένες, συντονι-

σμένες και εξατομικευμένες υπηρεσίες υγείας δεν μπορεί να υλοποιηθεί δίχως την παρουσία των κλινικών ηγετών. Εάν οι ίδιοι οι γιατροί προτείνουν τις αναγκαίες αλλαγές, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες οι πολίτες, οι άλλοι γιατροί, οι πολιτικοί και οι παράγοντες να τις αποδεχθούν. Οι κλινικοί ηγέτες είναι οι πιο κατάλληλοι για να αλλάξουν την ιατροκεντική θεώρηση των παρεχόμενων υπηρεσιών σε πιο ανθρωποκεντρική, γιατί μπορούν να αντιληφθούν τη διαφορά μεταξύ του «σκέπτομαι ιατρικά» με το «σκέπτομαι σαν ασθενής», και όταν γίνει αυτό, τότε θα αρχίζουν να δρομολογούνται και να υλοποιούνται οι αναγκαίες αλλαγές. Εφόσον πιστεύουμε ότι οι προϋπολογισμοί της πρωτοβάθμιας, της δευτεροβάθμιας περίθαλψης και των κοινωνικών υπηρεσιών πρέπει να ενοποιηθούν, όπως και όλες οι υπηρεσίες να συντονισθούν, δίχως γραφειοκρατικά και άλλα εμπόδια, η μόνη λύση - και η ιδανική - είναι να αναλάβουν οι κλινικοί γιατροί. Αν δεν γίνει αυτό, είναι σχεδόν αδύνατο να αναπτυχθεί η πρωτοβάθμια φροντίδα και τα νοσοκομεία να προσανατολιστούν στον περιορισμό των νοσοκομειακών πράξεων, που, κάλλιστα, μπορούν να παρέχονται και εκτός νοσοκομείων. Ούτε πρόκειται να μειωθούν οι μη απαραίτητες εισαγωγές – που κάποιοι τις ανεβάζουν και στο 55% του συνόλου των εισαγωγών (Ιρλανδία) και βέβαια δεν πρόκειται να υιοθετηθούν μοντέρνοι τρόποι παροχής υπηρεσιών που θα μειώσουν στο 50% τις ανάγκες για κρεβάτια οξείας νοσηλείας. Ο ρόλος τους είναι απαραίτητος και αναντικατάστατος στην εκπόνηση, εφαρμογή και λειτουργία ενός συστήματος αξιολόγησης της απόδοσης του συστήματος. •••

αστοχία των προτεινόμενων αλλαγών, το περιορισμένο εύρος τους και η προβληματική πολιτική ηγεσία με λανθασμένους χειρισμούς - οι αλλαγές επιβάλλονταν από πάνω προς τα κάτω δεν δημιούργησαν κίνημα υποστήριξης ακόμη και από τους φίλους της εκάστοτε κυβέρνησης, ούτε από τους εργαζόμενους, ιδιαίτερα από τους γιατρούς, πολύ δε περισσότερο δεν δημιούργησαν κοινωνικές συμμαχίες υποστήριξης

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

• Αιτήσεις ακυρώσεως από φυσικά και νομικά πρόσωπα, μεταξύ των οποίων και προμηθευτές των νοσοκομείων του ΕΣΥ

To PSI στην Ολομέλεια του ΣτΕ

Επιμέλεια: Εύα Κίτσιου, Δ.Ν. Δικαίου Υγείας, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, «Κρεμαλής Δικηγορική Εταιρεία»

Μείζονος σημασίας για τις φαρμακευτικές εταιρείες, και εν γένει για τους προμηθευτές των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ., είναι η έκβαση των εν λόγω ακυρωτικών δικών, δεδομένου του ότι η ομάδα των συγκεκριμένων νομικών προσώπων απέκτησε «υποχρεωτικά» ex lege ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, και μάλιστα μηδενικού επιτοκίου

τις 22 Μαρτίου συζητήθηκε ενώπιον της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας η νομιμότητα του «haircut» που επεβλήθη στους κατόχους ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, ως «αναγκαίο» μέτρο για την αναδιάταξη του ελληνικού χρέους, εν είδει της βιωσιμότητάς του.

/ Μάρτιος 2013

Πρόκειται για τη συζήτηση των πρώτων αιτήσεων ακυρώσεως, οι οποίες ασκήθηκαν πριν από έναν περίπου χρόνο, από φυσικά και νομικά πρόσωπα, μεταξύ των οποίων και προμηθευτές των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Οι εν λόγω αιτήσεις στρέφονται κατά των πράξεων του Υπουργικού Συμβουλίου και των υπουργικών αποφάσεων, με τις οποίες καθορίστηκαν οι όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία συμμετοχής των ιδιωτών στην αναδιάταξη του ελληνικού δημοσιονομικού χρέους, και προβλέφθηκε η υποχρεωτική αντικατάσταση των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που κατείχαν, αφενός με νέους τίτλους έκδοσης του Ελληνικού Δημοσίου και αφετέρου με νέους τίτλους έκδοσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Μείζονος σημασίας για τις φαρμακευτικές εταιρείες, και εν γένει για τους προμηθευτές των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ., είναι η έκβαση των εν λόγω ακυρωτικών δικών, δεδομένου του ότι η ομάδα των συγκεκριμένων νομικών προσώπων απέκτησε «υποχρεωτικά» ex lege ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, και μάλιστα μηδενικού επιτοκίου. Με τις σχετικές διατάξεις του άρθρου 27 του Ν. 3867/2010 προβλέφθηκε ότι οι «οφειλές των νοσοκομείων του ΕΣΥ, του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, του ΠΓΝ Παπαγεωργίου, του Αιγινίτειου Νοσοκομείου Αθηνών και του ΟΚΑΝΑ, που έχουν προκύψει από την προμήθεια φαρμάκων, υγειονομικού υλικού, χημικών αντιδραστηρίων και ορθοπεδικού υλικού, για τις οποίες έχουν εκδοθεί τα προβλεπόμενα κατά περίπτωση τιμολόγια και δελτία αποστολής από 1.1.2007 έως και 31.12.2009» εξοφλούνται με ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, ετή-

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

την περίπτωση των νοσοκομειακών προμηθευτών υποστηρίχθηκε ότι η εν λόγω ανταλλαγή έγινε κατά παράβαση της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας, δεδομένου του ότι συνιστά το πλέον επαχθές μέτρο, εφόσον πλήττει αυτή καθαυτήν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων

σιας, διετούς ή τριετούς διάρκειας (ανάλογα με το αν πρόκειται για οφειλές του έτους 2007, του 2008 και του 2009). Κατ’ εξουσιοδότηση της ανωτέρω διάταξης, με σχετική υπουργική απόφαση, προβλέφθηκε η επανέκδοση (reopening), στις 07.02.2011, τριών ειδικών ομολογιακών δανείων μηδενικού επιτοκίου, με σκοπό την ανάληψη από το Ελληνικό Δημόσιο οφειλών των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τους. Εντούτοις, μόλις ένα χρόνο αργότερα, οι κατά τα ανωτέρω προμηθευτές υπήχθησαν, αδιακρίτως, μαζί με τους υπόλοιπους ιδιώτες επενδυτές - κατόχους ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου - σε ένα πρόγραμμα υποχρεωτικής ανταλλαγής των ομολόγων τους. Η επιβληθείσα ανταλλαγή είχε, καταρχάς, ως αποτέλεσμα, τη μείωση της ονομαστικής αξίας των απαιτήσεων των προμηθευτών (για ήδη παραδοθείσες προμήθειες) σε ποσοστό 53,50%. Ουσιαστικά, όμως, η ανωτέρω οικονομική επιβάρυνση ήταν ακόμη μεγαλύτερη, δεδομένου του ότι τα παλαιά ομόλογα ήταν πληρωτέα στις προπεριγραφόμενες ημερομηνίες, ενώ αυτά που χορηγήθηκαν σε αντικατάσταση των παλαιών θα εξοφλούνται τμηματικά μέχρι το έτος 2042, μη προσμετρώμενης στην εν λόγω οικονομική ζημία και αυτής που προκλήθηκε από την καταβολή του αναλογούντος Φ.Π.Α, μετά την έκδοση των σχετικών τιμολογίων, για χρηματικά ποσά που δεν είχαν πραγματικά εισπραχθεί. Κατά τη διάρκεια της πολύωρης επ’ ακροατηρίω συζήτησης προβλήθηκαν εκτενώς οι νομικοί ισχυρισμοί, τόσο των αιτούντων όσο και του Ελληνικού Δημοσίου και της Τράπεζας της Ελλάδος. Ιδιαίτερη νομική επιχειρηματολογία, πέραν των γενικών

/ Μάρτιος 2013

ακυρωτικών λόγων, αναπτύχθηκε σε σχέση με την υποχρεωτική ανταλλαγή, ένεκα της ενεργοποίησης των ρητρών συλλογικής δράσης, των ομολόγων «ειδικού σκοπού» και, συγκεκριμένα, των ομολόγων που είχαν δοθεί ως αποζημίωση στους πρώην εργαζομένους της Ολυμπιακής Αεροπορίας, των ομολόγων των Ελλήνων πολιτών μικροκαταθετών και των προμηθευτών των νοσοκομείων του Δημοσίου. Ο μη νόμιμος χαρακτήρας της υποχρεωτικής ανταλλαγής θεμελιώθηκε, μεταξύ άλλων: 1. Στις διατάξεις του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και της παρ. 1 του άρθρου 17 του Συντάγματος, οι οποίες κατοχυρώνουν τον σεβασμό της περιουσίας του ανθρώπου (περιλαμβάνουσα εννοιολογικά και τις απαιτήσεις που απορρέουν από έννομες σχέσεις δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, αναγνωρισμένες με δικαστική ή διαιτητική απόφαση ή γεγενημένες κατά το εθνικό δίκαιο), το οποίο μπορεί να τη στερηθεί μόνο για λόγους δημόσιας ωφέλειας, και εφόσον καταβληθεί σε αυτό δίκαιη και έγκαιρη αποζημίωση, και τηρηθεί η αρχή της αναλογικότητας. Δυνάμει των ανωτέρω, στην ειδικότερη περίπτωση των νοσοκομειακών προμηθευτών υποστηρίχθηκε ότι η εν λόγω ανταλλαγή έγινε κατά παράβαση της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας, δεδομένου του ότι συνιστά το πλέον επαχθές μέτρο, εφόσον πλήττει αυτή καθαυτήν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. 2. Στις διατάξεις των παρ. 1 και 5 του άρθρου 4 του Συντάγματος, οι οποίες κατοχυρώνουν την αρχή της ισότητας (ένεκα

της εξαίρεσης των ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, των κρατών-μελών κ.λπ.) και τη συμμετοχή στα δημοσιονομικά βάρη ανάλογα με τις οικονομικές δυνάμεις του καθενός. Επίσης, υποστηρίχθηκε ότι η επίμαχη ανταλλαγή των ομολόγων που κατείχαν οι νοσοκομειακοί προμηθευτές προσβάλλει τον πυρήνα της συνταγματικά κατοχυρωμένης επιχειρηματικής ελευθερίας τους, καθώς και τη δημόσια υγεία, που προστατεύεται από τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 21 του Συντάγματος. Προβλήθηκε, μάλιστα, και η αναγκαιότητα υποβολής προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εφόσον το εν λόγω «κούρεμα» ακυρώνει εν τοις πράγμασι το «ωφέλιμο αποτέλεσμα» (effet utile) των διατάξεων της κοινοτικής οδηγίας 2000/35/ΕΚ για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές. Η εν λόγω οδηγία έχει πλέον αντικατασταθεί από την οδηγία 2011/7/ΕΚ, η οποία στην όγδοη αιτιολογική σκέψη της εξαιρεί ρητά από το πεδίο εφαρμογής της «οφειλές που αποτελούν αντικείμενο διαδικασίας αφερεγγυότητας, συμπεριλαμβανομένων διαδικασιών αναδιάρθρωσης χρέους». Εντούτοις, κατά το χρόνο έκδοσης των προσβαλλόμενων διοικητικών πράξεων, δεν έχει παρέλθει η προθεσμία μεταφοράς της στην εσωτερική έννομη τάξη. Εξίσου σημαντικοί ήταν οι νομικοί ισχυρισμοί που αντιτάχθηκαν υπέρ της νομιμότητας της κρινόμενης ανταλλαγής, μεταξύ των οποίων το αυταπόδεικτο του δημοσίου συμφέροντος, συνιστάμενο εν προκειμένω στη σταθερότητα της εθνικής οικονομίας του Ευρώ και στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού, στην παρεμπόδιση της άσκησης τυ-

χόν «κερδοσκοπικών βέτο» μέσω της ενεργοποίησης των ρητρών συλλογικής δράσης και στο ότι το πρόγραμμα ανταλλαγής δεν αντίκειται στην κατοχυρούμενη από το Σύνταγμα οικονομική ελευθερία, δεδομένου του ότι οι λόγοι που υπαγόρευσαν την εν λόγω νομοθετική ρύθμιση θεμελιώνουν το δημόσιο συμφέρον (αποτροπή βλάβης της εθνικής οικονομίας), το οποίο καθιστά εν προκειμένω επιτρεπτή την επέμβαση του νομοθέτη στη συμβατική σχέση. Τα εκατέρωθεν αναπτυχθέντα επιχειρήματα έχουν συγχρόνως νομική, οικονομική, κοινωνική και εθνική υπόσταση. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η κρινόμενη υποχρεωτική ανταλλαγή συνιστά μια εγκάρσια τομή του πυρήνα του δικαιώματος στην περιουσία και της συνταγματικά κατοχυρωμένης οικονομικής και επιχειρηματικής ελευθερίας των ομολογιούχων που, είτε επέλεξαν την αγορά τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου, ως την πλέον ασφαλή αποταμιευτική λύση, είτε τους χορηγήθηκαν οι τίτλοι υποχρεωτικά από το Δημόσιο, εις εκπλήρωση των προς αυτούς νομίμων υποχρεώσεών του. Εκκινώντας από τη συνταγματική αφετηρία της πλήρους διάκρισης των τριών εξουσιών και της λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστικών λειτουργών, τους δύο βασικούς άξονες, επί των οποίων θα κριθεί η νομιμότητα της υποχρεωτικής ανταλλαγής των επιλέξιμων τίτλων, συνιστούν, αφενός η εξέταση των ειδικών συνθηκών που νομιμοποιούν τέτοιας έκτασης ποσοτική και ποιοτική συρρίκνωση του πυρήνα των ατομικών δικαιωμάτων, και αφετέρου τα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά, δυνάμει των οποίων θα κριθεί αν τηρήθηκε (ή μη) η συνταγματική αρχή της αναλογικότητας. Εν αναμονή…•••

ανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η κρινόμενη υποχρεωτική ανταλλαγή συνιστά μια εγκάρσια τομή του πυρήνα του δικαιώματος στην περιουσία και της συνταγματικά κατοχυρωμένης οικονομικής και επιχειρηματικής ελευθερίας των ομολογιούχων

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

• Έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού • Δισεκατομμύρια ευρώ από την ιλιγγιώδη αύξηση του κόστους νοσηλείας, αλλά και του κόστους αιμοκάθαρσης

ΕΝΕ

Εκστρατεία για την υγεία των νεφρών

Εκατομμύρια άνθρωποι, κάθε χρόνο, σε παγκόσμιο επίπεδο, αντιμετωπίζουν πρόβλημα Οξείας Νεφρικής Βλάβης, η οποία, αν και αναστρέψιμη, είναι δυνατόν να οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες ασθενών στην αιμοκάθαρση, ενώ συνοδεύεται από αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας

νημερωτική εκστρατεία για την υγεία των νεφρών ξεκίνησε η Ελληνική Νεφρολογική Εταιρεία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού, η οποία από το 2006 γιορτάζεται τη δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου.

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης του κοινού και της ανεύρεσης των ατόμων που έχουν ήδη επηρεασμένη νεφρική λειτουργία, πραγματοποιήθηκε δωρεάν προσυμπτωματικός έλεγχος την εβδομάδα από 19 έως 23 Μαρτίου 2013, σε συνεργασία με τη «Βιοϊ-

/ Μάρτιος 2013

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ύμφωνα με τους επιστήμονες, η έλλειψη ενημέρωσης έχει οδηγήσει στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης Οξείας Νεφρικής Βλάβης, στην καθυστερημένη διάγνωση, στην κακή διαχείριση και στην παρατεταμένη νοσηλεία

Μείζον κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα Μόνο στην Αγγλία, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στατιστικά στοιχεία, κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι περίπου 750.000 ασθενείς εμφανίζουν Οξεία Νεφρική Βλάβη (ΟΝΒ). Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ήπιας μορφής ΟΝΒ, που σημαίνει προσωρινή απώλεια του 20 - 30% της νεφρικής λειτουργίας. Οι υπόλοιποι παρουσιάζουν σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια, με αποτέλεσμα να εμφανί-

ζουν 30-50% πιθανότητα να πεθάνουν. Από το σύνολο των ασθενών με ΟΝΒ υπολογίζεται ότι 120.000 – 360.000 ασθενείς νοσηλεύονται κάθε χρόνο στα δημόσια νοσοκομεία της Αγγλίας. Το κόστος περίθαλψης αυτών των ασθενών υπολογίζεται σε 434 - 620 εκατ. λίρες. Επίσης στις ΗΠΑ το 21% και στην Αυστραλία το 20% των εισαγωγών στα νοσοκομεία

/ Μάρτιος 2013

αφορά ασθενείς που εμφανίζουν ΟΝΒ. Είναι λοιπόν σημαντικό να γνωρίζουμε ότι υπολογίζεται από τους ειδικούς πως το 30% αυτών των νεφρικών βλαβών θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με έγκαιρη πρόληψη και αντιμετώπιση. «Στην Ελλάδα, όπως ανέφερε ο γ.γ. της Νεφρολογικής Εταιρείας, κ. Στέλιος Παναγούτσος, και σύμφω-

να με στοιχεία μελέτης, στα 30 μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας έχουμε κάθε χρόνο περίπου 2.000 περιστατικά Οξείας Νεφρικής Βλάβης σε νοσηλευόμενους ασθενείς εκτός ΜΕΘ. Το 38% από αυτούς (οι 760) εμφανίζουν νεφρική βλάβη λόγω αφυδάτωσης και από αυτούς το 34% (οι 258) χρειάσθηκαν αιμοκάθαρση και το 22%, δηλαδή 167, πέθαναν».

ατρική» και όλα τα συνεργαζόμενα κέντρα της σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη (συνολικά 28 κέντρα), και με την υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρείας Abbvie Φαρμακευτική Α.Ε. Ο έλεγχος αυτός γίνεται με αιμοληψία σε άνδρες και γυναίκες, με ηλικία μεγαλύτερη ή ίση των 50 ετών για τη μέτρηση της κρεατινίνης ορού και τον υπολογισμό του ρυθμού της νεφρικής λειτουργίας (e-GFR). Εκατομμύρια άνθρωποι, κάθε χρόνο, σε παγκόσμιο επίπεδο, αντιμετωπίζουν πρόβλημα Οξείας Νεφρικής Βλάβης, η οποία, αν και αναστρέψιμη, είναι δυνατόν να οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες ασθενών στην αιμοκάθαρση, ενώ συνοδεύεται από αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας. «Το γεγονός αυτό, δυστυχώς, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, αλ-

λά και των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού στο θέμα της Οξείας Νεφρικής Βλάβης. Δηλαδή οι πολίτες αγνοούν την επικινδυνότητα της νεφρικής προσβολής, η οποία θα πρέπει να γίνει αναγνωρίσιμη με τρόπο παρόμοιο με αυτόν της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού επεισοδίου», τονίζει ο πρόεδρος της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας και καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, κ. Πλουμής Πασαδάκης. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η έλλειψη ενημέρωσης έχει οδηγήσει στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης Οξείας Νεφρικής Βλάβης, στην καθυστερημένη διάγνωση, στην κακή διαχείριση και στην παρατεταμένη νοσηλεία. Η κατάσταση αυτή κοστίζει στην παγκόσμια κοινότητα κάθε χρόνο χιλιάδες νεκρούς και δισεκατομμύρια ευρώ από την ιλιγγιώδη αύξηση του κόστους νοσηλείας,

1. Η καμπάνια για την υγεία των νεφρών 2. O πρόεδρος της ΕΝΕ κ. Πλουμής Πασαδάκης και ο γ.γ. κ. Στέλιος Παναγούτσος

ρίνεται αναγκαία μια εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού, ώστε η Νεφρική Προσβολή να γίνει αναγνωρίσιμη, με τρόπο παρόμοιο με αυτόν της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού επεισοδίου

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ασικό σύνθημα της φετινής καμπάνιας είναι «ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΖΩΗ, STOP ΣΤΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ»

αλλά και του κόστους αιμοκάθαρσης. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής, τα τελευταία χρόνια, η Παγκόσμια Νεφρολογική Κοινότητα υποστηρίζει ότι θα πρέπει να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση των γιατρών και του νοσηλευτικού προσω-

Η ONB είναι μια ξαφνική απώλεια της νεφρικής λειτουργίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι νεφροί έχουν υποστεί ζημιά εφόσον η ΟΝΒ, ανάλογα με την αιτία, είναι συνήθως παροδική και αναστρέψιμη. Μπορεί όμως να οδηγήσει σε «οξεία νεφρική ανεπάρκεια» ή και «απώλεια τις νεφρικής λειτουργίας». Ο όρος «ουραιμία» χρησιμοποιείται για να περιγράψει ασθενείς με ανεπάρκεια νεφρικής αποβολής της ουρίας και των άλλων ουσιών, με αποτέλεσμα τη συσσώρευσή τους στο αίμα και την έναρξη εμφάνισης μεταβολικών επιπλοκών. Παράγοντες πρόκλησης της ΟΝΒ Η Οξεία Νεφρική Βλάβη μπορεί να προκληθεί από: Κακή αιματική ροή στα νε-

φρά, λόγω σοβαρής αφυδάτωσης, λοίμωξης, μεγάλης χειρουργικής επέμβασης, τραύματος, καρδιακής ή ηπατικής ανεπάρκειας. Tοξική βλάβη στα νεφρά από ορισμένα φάρμακα. Οξέα νεφρικά νοσήματα, όπως η σπειραματονεφρίτιδα, το αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο. Απόφραξη του αποχετευτικού συστήματος των νεφρών (ουρητήρες ή ουροδόχος κύστη). Εδώ πρέπει να σημειωθεί, ότι ασθενείς που έχουν χρόνια νεφρική νόσο είναι ιδιαίτερα ευπρόσβλητοι από ΟΝΒ. Πώς εμφανίζεται Οι περισσότερες μορφές ΟΝΒ είναι αυτοπεριοριζόμενες και ήπιες. Σε πιο σοβα-

/ Μάρτιος 2013

πικού των νοσοκομείων για την Οξεία Νεφρική Βλάβη (ΟΝΒ). Επίσης κρίνεται αναγκαία μια εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού για την επικίνδυνη αυτή κατάσταση, ώστε η νεφρική προσβολή να γίνει αναγνωρίσιμη με τρόπο παρόμοιο με αυτόν

ρές μορφές, η απώλεια της νεφρικής λειτουργίας μπορεί να είναι τέτοια ώστε να μειωθούν τα ούρα (ολιγουρία) και να αυξηθούν πολύ τα επίπεδα της ουρίας, του καλίου και του φωσφόρου στο αίμα. Η συσσώρευση οξέων στο αίμα προκαλεί οξέωση και γρήγορες αναπνοές. Επίσης η αδυναμία αποβολής νερού (λίγα ούρα) μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα στα πόδια ή και στους πνεύμονες (δύσπνοια και πνευμονικό οίδημα). Διάγνωση – αντιμετώπιση Η ιατρική ομάδα θα προσπαθήσει άμεσα να βρει την αιτία της ΟΝΒ, με λήψη λεπτομερούς ιστορικού για τα πρόσφατα συμπτώματα, τα προηγούμενα φάρμακα και με κλινική εξέταση. Οι βασι-

κές έρευνες περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος και ούρων. Ένα υπερηχογράφημα των νεφρών είναι συχνά απαραίτητο για να αποκλείσει την πιθανή απόφραξη του αποχετευτικού συστήματος. Περιστασιακά θα απαιτηθεί νεφρική βιοψία, για να διευκρινίσει τη διάγνωση. Η θεραπεία κατευθύνεται στην υποκείμενη διαφορετική αιτία. Αξιολογείται η ενυδάτωση και δίνονται ενδοφλέβια υγρά, ανάλογα με την περίπτωση. Επανεξετάζονται τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Ορισμένα φάρμακα πρέπει να σταματήσουν, ενώ άλλα απαιτούν ρύθμιση των δόσεων ανάλογα με την απώλεια της νεφρικής λειτουργίας, εφόσον πολλά φάρμακα αποβάλλονται από τα νεφρά. Στους ασθενείς με ΟΝΒ τα φυσικά σημεία (αρ-

της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού επεισοδίου. Βασικό σύνθημα της φετινής καμπάνιας είναι «ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΖΩΗ, STOP ΣΤΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ». Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Νεφρολογικής Εταιρείας, η

υλοποίηση της καμπάνιας, η οποία περιλαμβάνει ενημερωτικά φυλλάδια, αφίσες, ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό σποτ, θα γίνει με την ευγενική χορηγία των εταιρειών Abbvie Φαρμακευτική Α.Ε. και Roche Hellas A.E. •••

τηριακή πίεση, σφυγμός και θερμοκρασία), ο όγκος των ούρων και οι εξετάσεις αίματος πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά. Ο ασθενής με ΟΝΒ θα πρέπει να παρακολουθείται στενά από τον γιατρό, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η λειτουργία των νεφρών έχει επανέλθει στο κανονικό. Μερικοί ασθενείς αναπτύσσουν, μετά από ΟΝΒ, έναν βαθμό νεφρικής ανεπάρκειας, η οποία απαιτεί μακροπρόθεσμη παρακολούθηση. Μια μικρή μειοψηφία των ασθενών με ΟΝΒ έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη νεφρική βλάβη στους νεφρούς και χρειάζεται να ενταχθούν σε χρόνιο πρόγραμμα αιμοκάθαρσης ή να υποβληθούν σε πιο αποτελεσματική θεραπεία με τη μεταμόσχευση νεφρού.

AΡΘΡΟ

• Η λέξη «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ» είναι λανθασμένη και οι λέξεις «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΙ(Ι)Α» και «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ» δεν ταιριάζουν με το κυρίως αντικείμενο της ορθοπεδικής σε ενήλικες ασθενείς

Ορθοπεδική ή Ορθοπαιδική;

Του Nίκου Χριστοδούλου, χειρουργού ορθοπεδικού ΜD PhD

σωστή, και αποδεκτή στην ελληνική γλώσσα, γραφή της λέξης «ορθοπεδική» είναι με «ε» και όχι με «αι» ως «ορθοπαιδική», γιατί οι ορθοπεδικοί γιατροί δεν είναι «παιδικοί», δεν είναι «Μόνον για ΠΑΙΔΙΑ». Η σύγχυση έχει προκληθεί από το μακρινό 1741. Τότε ο Γάλλος γιατρός Nicolas Andry έγραψε ένα βιβλίο για την πρόληψη παραμορφώσεων στα παιδιά και έκανε χρήση του γαλλικού όρου Orhopedie. Άλλη όμως είναι η ερμηνεία και ετυμολογία της γαλλικής λέξης orhopedie και άλλη η

Ο ελληνικός όρος έχει αρχαιοελληνικές ρίζες και είναι η άμεσα παράγωγη λέξη του αρχαιοελληνικού ρήματος «ΟΡΘΟΠΕΔΩ», που σχηματίσθηκε από τις ελληνικές λέξεις «ΟΡΘΟΣ» (Ίσιος) και «ΠΕΔΩ» (Δένω, εμποδίζω, δεσμεύω)

ιστορία και η ετυμολογία της ελληνικής λέξης «Ορθοπεδική». Ο ελληνικός όρος έχει αρχαιοελληνικές ρίζες και είναι η άμεσα παράγωγη λέξη του αρχαιοελληνικού ρήματος «ΟΡΘΟΠΕΔΩ», που σχηματίστηκε από τις ελληνικές λέξεις «ΟΡΘΟΣ» (Ίσιος) και «ΠΕΔΩ» (Δένω, εμποδίζω, δεσμεύω). Οι ομόρριζες με την «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» ελληνικές λέξεις προϋπήρχαν του Γάλλου γιατρού Andry και αυτό φαίνεται ότι δεν το γνώριζε ή δεν το έλαβε υπόψη του όταν συνέθεσε τη λέξη «ORTHOPEDIE»,

/ Μάρτιος 2013

AΡΘΡΟ

ο δεύτερο συνθετικό της αρχαιοελληνικής αυτής λέξης, ήτοι το ρήμα «ΠΕΔ(Α) Ω», καθώς και η λέξη «ΠΕΔΗ» εμπεριέχουν την έννοια της «ΕΜΠΟΔΙΣΗΣ και ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ», όπως γίνεται και με τη σύγχρονη ειδικότητα της ορθοπεδικής

από το «ΟΡΘΟN» και «ΠΑΙΔΙΟΝ». Εν πάση περιπτώσει, δεν μπορεί να αποκαλείται ένας ενήλικας επιστήμονας που ασχολείται με ενήλικες ασθενείς «ΠΑΙΔΙΚΟΣ»… Οι λίγοι Έλληνες λόγιοι, και πλήρεις γνώστες της ελληνικής γλώσσας εκείνη την εποχή, το 1741, ακόμη και αν σπούδαζαν στη Γαλλία, σκεπτόντουσαν πώς να ελευθερώσουν τη χώρα και όχι το πώς να εξηγήσουν σε έναν Γάλλο γιατρό που έγραψε ένα βιβλίο για παιδιά ότι προϋπήρχαν στην ελληνική γραφή οι λέξεις «ΟΡΘΟΠΟ(Ε) ΔΩ», «ΠΕΔΗ» ή «ΠΕΔΙΟΝ» και πολλές άλλες ομόρριζες λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, με παρόμοια γραφή με τις λέξεις «ΠΑΙΔΙΟΝ» ή «ΠΑΙΔΕΙΑ» στα γαλλικά, ήτοι με «é» και με οξεία ή παρόμοιες με τις γαλλικές λέξεις «pied» (πόδι) ή «pédale» κ.λπ., που ήσαν πλέον ακριβείς για να εκφράσουν την έννοια της διόρθωσης ή εμπόδισης παραμορφώσεων στο ανθρώπινο σώμα σε όλες τις ηλικίες. Όμως, ακόμη και αν η ετυμολογία της λέξης από το «ΠΑΙΔΙ» ήταν η πλέον σωστή και το αντικείμενο της ορθοπεδικής ειδικότητας ταίριαζε με το αντικείμενο του βιβλίου του Andry και η ειδικότητα αυτή ασχολείτο μόνο με παιδιά, θα έπρεπε να αποδίδεται στα ελληνικά ως «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΙΑ» και όχι ως «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ», όπως επιμένουν ορισμένοι, οι δε παράγωγες λέξεις θα ήσαν «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΥΣΗ», «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΥΤΗΣ», «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ», «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ», όπως γίνεται και με άλλες ελληνικές λέξεις με βάση το «παιδί». Για παράδειγμα, από την πρόθεση «εκ» και το ουσιαστικό «παιδί» σχηματίζονται οι λέξεις «εκπαίδευση», «εκπαιδευτικός», «εκπαιδευτής» και όχι η λέξη «εκπαιδικός». Αν πάλι η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» θεωρη-

/ Μάρτιος 2013

θεί απευθείας δάνειο από τη γαλλική λέξη «ORTHOPEDIE», θα πρέπει να γράφεται «ΟΡΘΟΠΕΝΤΙ» στα ελληνικά ή «ΟΡΘΟΠΕΔΗ» ή «ΟΡΘΟΠΕΔΙΑ» και όχι «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ»! Δεν έγραψε στην ελληνική γλώσσα τη λέξη «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ» με «ΑΙ» ή με «ΑΕ» στα αγγλικά ο Andry! Αυτή η αταίριαστη για τους ορθοπεδικούς λέξη (με «ΑΙ») ανακαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια από κάποιους Έλληνες «ειδικούς», που δυστυχώς δεν έψαξαν εις βάθος το θέμα. Σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Εστία» το 1898, εμφανίζεται για πρώτη φορά η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ». Στα πρώτα ελληνικά λεξικά, και μέχρι πρόσφατα, δεν υπάρχει η λέξη «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ». Στο κλασικό λεξικό «Δημητράκου» υπάρχει μόνο η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΑ», στην επεξήγηση της οποίας υπάρχει ως νεώτερος τύπος η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ»! Αν θεωρήσουμε ότι η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΟΣ» προέρχεται από το γαλλικό «ORTHOPEDISTE», πρέπει να γράφεται με «Ε» γιατί, όπως δηλώνεται στη γραμματική της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, όλοι οι δάνειοι τύποι ακολουθούν την απλούστερη γραφή, δηλαδή τα «ΑΕ» ή τα γαλλικά «Ε» με «τόνους» αποδίδονται με «Ε», τα «I, Y, U» αποδίδονται με «Ι» κ.λπ. Ακόμη και αν δεν υπήρχαν τα αρχαιοελληνικά ρήματα «ΟΡΘΟΠΟ(Ε)ΔΩ» και «ΠΕΔΩ» με τα παράγωγά τους και στηριζόταν ετυμολογικά μόνον στη λέξη “ORTHOPEDIE”, του Andry πάλι θα έπρεπε να γράφεται με «E», σε ακριβή απόδοση του γαλλικού όρου στα ελληνικά, όπως έγινε και με τις λέξεις «ORTOPEDICO», «ORTHOPEDICS» σε άλλες γλώσσες, γιατί η λέξη «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ», σύμφωνα με τα ανωτέρω είναι λανθασμένη και οι λέξεις «ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΙ(Ι)Α» και

«ΟΡΘΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ» δεν ταιριάζουν με το κυρίως αντικείμενο της ορθοπεδικής σε ενήλικες ασθενείς. Η ειδικότητα της «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗΣ» είναι ειδικότητα του «ΟΡΘΟΠΟΔΕΙΝ» όχι μόνον για παιδιά, αλλά και για ενήλικες, που τους κάνει να στέκονται και να βαδίζουν «ΟΡΘΙΑ και ΣΩΣΤΑ», όπως επίσης «ΔΙΟΡΘΩΝΕΙ και ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ τις ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ» των. Από αιώνες στην ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται και προϋπήρχε του Αndry η αντίστοιχη και ομόρριζη με το «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» με «Ε» αρχαιοελληνική λέξη «ΟΡΘΟΠ(Ε)ΔΩ» και τα παράγωγά της δεν αφορούσαν μόνον παιδιά. Η εναλλαγή του «Ο» με το «Ε» στις λέξεις ήταν συνήθης στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Υπήρχε η ομόρριζη λέξη «ΟΡΘΟΠΟΥΣ» του αρχαίου Έλληνα ποιητή Σοφοκλή και η λέξη «ΟΡΘΟΠΟΔΟΥΣΙΝ» (ο πληθυντικός ενεστώτα σε τρίτα πρόσωπα του ρήματος «ΟΡΘΟΠΟ(Ε)ΔΩ») της Αγίας Γραφής, που εκφράζουν επακριβώς το αντικείμενο αυτής της ειδικότητας. Το δεύτερο συνθετικό της αρχαιοελληνικής αυτής λέξης, ήτοι το ρήμα «ΠΕΔ(Α)Ω», καθώς και η λέξη «ΠΕΔΗ» εμπεριέχουν την έννοια της «ΕΜΠΟΔΙΣΗΣ και ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ» όπως γίνεται και με τη σύγχρονη ειδικότητα της ορθοπεδικής. Θεωρούμε σωστό παράγωγο το «ORTHOPEDIQUE» από το «ORTHOPEDIE», ενώ το αυτονόητο στην ελληνική γλώσσα «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» από το «ΟΡΘΟΠΟ(Ε)ΔΩ», που προϋπήρχε του Αndry, λανθασμένο; Θεωρούμε σωστή μια τροποποιημένη λέξη και όχι την άμεσα παράγωγη λέξη και τον επιθετικό προσδιορισμό του ρήματος «ΟΡΘΟΠΟΔΩ»; Χρειάζεται πολλή σκέψη και αναζήτηση για να χρησιμοποιούμε στην ελληνική γλώσσα το «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» από το «ΟΡΘΟΠΟΔΩ» ή από το «ΟΡΘΟΠΕΔΩ» για την ειδικότητα που «ΟΡΘΟΠΟΔΕΙ» ασθενείς; Αυτός δεν είναι ο παράγωγος επιθετικός προσδιορισμός του ελληνικού ρήματος «ΟΡΘΟΠΟΔΩ» (ΟΡΘΟΠΟΔΙΚΟΣ-ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΟΣ), που λογικά θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για αυτήν την ειδικότητα, αν δεν γνωρίζαμε το «ORTHOPEDIE» του Αndry, όπως και έγινε όταν καθιερώθηκε αυτή η ειδικότητα στην Ελλάδα στις αρχές του περασμένου αιώνα; Επειδή ταίριαζε η ελληνική λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» με το γαλλικό «ORTHOPEDIQUE», έπρεπε να αγνοήσουμε το «ΟΡΘΟΠΟΔΩ», γιατί οι Γάλλοι δεν το ήξεραν, αλλά ήξεραν μόνον το «ΠΑΙΔΙ»; Είναι σοβαρά επιχειρήματα αυτά; Το θέμα δυστυχώς δεν διερευνήθηκε πλή-

ρως, και εις βάθος, και εδώ και δεκαπέντε περίπου χρόνια, μετά την απόφαση της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ορθοπαι(ε) δικής και Τραυματολογίας (ΕΕΧΟΤ) να αλλάξει τη γραφή της λέξης από «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» σε «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ», έστω και αισθητικά να το δει κανείς, έχουμε πρόβλημα. Εκεί που είχαμε για χρόνια μόνο τη λέξη «OΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» με «Ε», έχουμε τώρα δύο λέξεις, την «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ» με «Ε» και την «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ» με «ΑΙ», σε ταμπέλες ιατρείων, σε καταλόγους, στο internet κ.λπ. Σημειωτέον ότι η απόφαση για αλλαγή της λέξης από «Ε» σε «ΑΙ» λήφθηκε σε γενική συνέλευση της ΕΕΧΟΤ (09.10.1997) όχι ομόφωνα, και με ψηφοφορία ολίγων από το σύνολο των μελών της, τα περισσότερα εκ των οποίων δεν διαθέτουν εξειδίκευση σε γλωσσολογικά ζητήματα. Αυτό που έπρεπε να γίνει, εφόσον τέθηκε το θέμα, ήταν να γίνει ευρεία σύσκεψη όλων των ειδικών γλωσσολόγων της χώρας και με ομόφωνη απόφαση, για να μην αμφισβητείται, να γίνει μια τόσο σημαντική ετεροχρονισμένη αλλαγή του όρου. Υπόψιν ότι ζητήθηκε η γνώμη τριών συγκεκριμένων ειδικών γλωσσολόγων, οι οποίοι όμως διαφώνησαν μεταξύ των και έκαναν διαφορετικές προτάσεις, όπως αναφέρει ο κ. N. Αντωνίου, τ. πρόεδρος της ΕΕΧΟΤ. Στη συνέλευση της ΕΕΧΟΤ ήμουν και εγώ παρών και ψήφισα φυσικά αρνητικά στην αλλαγή της λέξης «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ», γιατί απλούστατα δεν ήθελα να είμαι ένας «ΠΑΙΔΙΚΟΣ»... «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΟΣ», χωρίς να γνωρίζω τότε όλα τα στοιχεία υπέρ του «Ε» που αναφέρονται στο άρθρο μου. Δυστυχώς δεν συζητήθηκαν και δεν μελετήθηκαν όλα τα δεδομένα εις βάθος και βαπτιστήκαμε «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΟΙ για ΠΑΙΔΙΑ»...•••

ε δημοσίευμα της εφημερίδας «Εστία» το 1898, εμφανίζεται για πρώτη φορά η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ». Στα πρώτα ελληνικά λεξικά, και μέχρι πρόσφατα, δεν υπάρχει η λέξη «ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ». Στο κλασικό λεξικό «Δημητράκου» υπάρχει μόνο η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΑ», στην επεξήγηση της οποίας υπάρχει ως νεώτερος τύπος η λέξη «ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ»!

AΡΘΡΟ

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012

• Πρωτοπορία στον «Άγιο Σάββα» • Πρωτοποριακή θεραπεία από Έλληνες γιατρούς • Νέα μελέτη για τον διαβήτη

Το 93% των καταναλωτών έχει περιορίσει το φαγητό από έξω (π.χ. εστιατόρια, ταβέρνες), λόγω της οικονομικής κρίσης, όπως έδειξε νέα έρευνα. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας:

To 55,1% του δείγματος είχε υποστεί μείωση των εισοδημάτων του. Το 44% απάντησε ότι το εισόδημά του δεν επαρκεί για την κάλυψη των καθημερινών διατροφικών του αναγκών.

Βασικό κριτήριο για την επιλογή τροφίμου, αλλά και για την επιλογή του καθημερινού γεύματος είναι το κόστος.

Τα τρόφιμα που έχουν περιοριστεί, λόγω διατροφικών συνηθειών, αλλά και λόγω κόστους, είναι το κρέας (63,7%), τα ψάρια (60,5%), τα γλυκά (51,2%) και το αλκοόλ (48,8%).

Τα τρόφιμα που επιλέγονται για συχνότερη κατανάλωση, σε σχέση με το παρελθόν, είναι το ρύζι/οι πατάτες (70,8%), τα όσπρια (70,8%), το ψωμί (50,2%) και τα λαχανικά (46,9%).

Η έρευνα έγινε από τις φοιτήτριες του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Α. Παναγοπούλου και Β. Σκάκκου, σε συνεργασία με την ΕΚΠΟΙΖΩ.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Πρωτοπορία στον "Άγιο Σάββα" Σε "όαση στην έρημο", που επικρατεί στο ΕΣΥ λόγω της οικονομικής κρίσης, εξελίσσεται το ογκολογικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας»

Πρόσφατα, εγκαινιάστηκε το πρώτο ψηφιακό λαπαροσκοπικό χειρουργείο του δημόσιου τομέα και υπεγράφη η δωρεά Λάτση για την αναμόρφωση του κτηρίου του πρώην 6ου νοσοκομείου ΙΚΑ Η δωρεά της κ. Μ. Λάτση, ύψους 4 εκατ. ευρώ, αφορά στη μετατροπή του κτηρίου σε σύγχρονο Κέντρο Ημερήσιας Νοσηλείας, στη μνήμη του Νίκου Κούρκουλου. Εκεί οι ασθενείς θα υποβάλλονται σε χημειοθεραπείες ή επεμβάσεις και θα παίρνουν εξιτήριο την ίδια ημέρα. Το έργο θα είναι έτοιμο στις αρχές του 2014. Το Κέντρο θα στεγαστεί σε κτήριο εμβαδού 3.650 τ.μ., πλησίον της Λεωφόρου Α-

λεξάνδρας, αποτελούμενο από 6 ορόφους, ισόγειο και 3 υπόγεια. Θα διαθέτει 3 χειρουργικές αίθουσες και θα έχει δυναμικότητα 45 κλινών, εκ των οποίων 26 κλίνες θα εξυπηρετούν ογκολογικούς ασθενείς που χρήζουν χημειοθεραπείας και 19 κλίνες θα εξυπηρετούν ασθενείς που έχουν ανάγκη επέμβασης. Επιπλέον, εγκαινιάστηκε η πρώτη, ολοκληρωμένη ψηφιακή χειρουργική αίθουσα στο ΕΣΥ. Το έργο είχε κόστος περίπου 400.000 ευρώ (μέσω ΕΣΠΑ) και τα κυριότερα πλεονεκτήματα που προσφέρει είναι: Μείωση προσωπικού κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Ένα άτομο αρκεί για να χειριστεί από μία οθόνη αφής όλο τον ενδοσκοπικό και περιφερειακό εξοπλισμό. Μείωση χρόνου επέμβασης. Μεγάλο εύρος επεμβάσεων Ασφάλεια. Περιορισμός πιθανότητας ενδονοσοκομειακής λοίμωξης λόγω καλύτερης (και ταχύτερης) απολύμανσης. Όλα τα μηχανήματα είναι αναρτώμενα με βραχίονες από την οροφή, τίποτα δεν ακουμπά στο έδαφος. Απουσία καλωδίων στο πίσω μέρος των μηχανημάτων και σωλήνων στο έδαφος, που γίνονται εστίες μόλυνσης. Αποτελεσματικότητα. Περισσότερα χειρουργεία ανά ημέρα. Μεγαλύτερη άνεση κατά την επέμβαση – ικανοποίηση προσωπικού.

Τα πλεονεκτήματα Βάσει της διεθνούς εμπειρίας, η λειτουργία Κέντρου Ημερήσιας Νοσηλείας μειώνει σημαντικά τα έξοδα των νοσοκομείων, των ασφαλιστικών ταμείων και του κράτους και αποτελεί μία από τις αποτελεσματικότερες πρακτικές εξορθολογισμού των δαπανών και σωστής αξιοποίησης των πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού στον χώρο της υγείας. Παράλληλα, θα συμβάλλει στη λειτουργική βελτίωση και αποσυμφόρηση του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας», αφού θα απελευθερωθούν χειρουργικές αίθουσες για άλλες επεμβάσεις, μειώνοντας τον χρόνο αναμονής των εσωτερικών ασθενών.

/ Μάρτιος 2013

Νέες ινσουλίνες για την αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας

ε χρόνο ημίσειας ζωής περίπου 25 ώρες και διάρκεια δράσης τουλάχιστον 40 ώρες, εξασφαλίζουν πολύ μεγάλη ευελιξία στη χορήγησή τους, αφού οι διαβητικοί δεν χρειάζεται να τις παίρνουν την ίδια ώρα κάθε μέρα, ενώ η παράλειψη μιας δόσης δεν θέτει σε κίνδυνο τη ρύθμιση των ασθενών.

Η ινσουλίνη degludec χαρακτηρίζεται από το επίπεδο και σταθερό προφίλ δράσης, το οποίο εξασφαλίζει σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο υπογλυκαιμιών, και ειδικά των νυχτερινών, οι οποίες συχνά αποτελούν σημαντικό κλινικό πρόβλημα και θέτουν σε κίνδυνο τη ρύθμιση, αλλά και τη ζωή των ασθενών. Οι νέες ινσουλίνες θα κυκλοφορήσουν στην ελληνική αγορά όταν διευθετηθεί το θέμα με την κυκλοφορία νέων φαρμάκων που εδώ και δυο χρόνια δεν κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. Προς το παρόν, μόνο η ινσουλίνη degludec διατίθεται σε Αγγλία και Δανία, ενώ σύντομα αναμένεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μελλοντικά, αναμένεται και έτοιμος συνδυασμός της ινσουλίνης degludec με ανάλογο GLP-1, ο οποίος φαίνεται να έχει θεαματικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2. Η υπογλυκαιμία είναι μια ανεπιθύμητη ενέργεια της αντιδιαβητικής αγωγής, με πολύπλευρες συνέπειες: ιατρικές, σε σχέση με την έκβαση και την επιτυχία μιας θεραπείας, ψυχολογικές, αφού αποτελεί πηγή φό-

βου και ανασφάλειας, οικονομικές, αφού συνοδεύεται από ένα σημαντικό, και πολλές φορές κρυφό (άυλο), κόστος, και κοινωνικές, αφού επηρεάζει τη συμμετοχή των ατόμων με διαβήτη στα κοινωνικά δρώμενα. Ακόμη, αποτελεί έναν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου θανάτου, καθώς το 6% των θανάτων εξαιτίας του διαβήτη συνδέονται με υπογλυκαιμικά επεισόδια. Περίπου το 50% των επεισοδίων σοβαρής υπογλυκαιμίας εμφανίζονται τη νύχτα και μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες, όπως «το σύνδρομο του επικείμενου θανάτου στο κρεβάτι».

in brief

Από οικονομικής πλευράς, η υπογλυκαιμία συνοδεύεται από ένα σημαντικό κόστος, άμεσο, αλλά και έμμεσο. Πάνω από το 16% των ατόμων με διαβήτη βιώνουν τόσο έντονα επεισόδια υπογλυκαιμίας, που χρειάζονται ιατρική περίθαλψη. Σύμφωνα με στοιχεία από χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, το μέσο άμεσο κόστος μιας σοβαρής υπογλυκαιμίας ξεπερνάει τα 500 ευρώ. Ακόμη όμως και τα ήπια υπογλυκαιμικά επεισόδια έχουν ένα σημαντικό άμεσο και έμμεσο κόστος. Στο άμεσο κόστος περιλαμβάνονται ένα σημαντικό ποσοστό, της τάξης του 25%, που αναφέρονται στους επαγγελματίες υγείας και απαιτούν ιατρικό χειρισμό. Επίσης, κατά μέσο όρο, γίνονται 5,6 φορές περισσότερες μετρήσεις γλυκόζης.

Νέα μελέτη Τον Δεκέμβριο του 2012 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μεγάλης μελέτης (GAPP2), στην οποία συμμετείχαν συνολικά περισσότεροι από 5.000 επαγγελματίες υγείας και άτομα με διαβήτη τύπου 2. Η μελέτη αυτή έδειξε ότι 4 στα 5 άτομα με διαβήτη (80%) έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο υπογλυκαιμίας που αντιμετώπισαν μόνοι τους, ενώ το 36% είχε ένα επεισόδιο εντός του τελευταίου μήνα. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, το 16% των ατόμων με διαβήτη δήλωσαν ότι, εκ

Εγκρίθηκαν πρόσφατα, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, οι ινσουλίνες degludec και degludec plus της Novo Nordisk. Πρόκειται για ινσουλίνες υπερπαρατεταμένης διάρκειας, άνω του 24ώρου

προθέσεως, δεν πήραν την ινσουλίνη τους όπως τους είχε συσταθεί και το 14% δήλωσε ότι κράτησε τα επίπεδα σακχάρου ψηλότερα από τους στόχους που τους είχαν τεθεί για να αποφύγουν την υπογλυκαιμία τη νύχτα.

Στο έμμεσο κόστος των ήπιων υπογλυκαιμικών επεισοδίων συμπεριλαμβάνονται ο αυξημένος αριθμός ημερών εκτός εργασίας και η μειωμένη παραγωγικότητα. Έχει υπολογιστεί ότι μετά από ένα ήπιο έως μέτριο υπογλυκαιμικό επεισόδιο, το 11% των ατόμων με διαβήτη παραμένει στο σπίτι την άλλη μέρα, ενώ το 17% των ατόμων φεύγουν από την εργασία πιο νωρίς.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Πρωτοποριακή θεραπεία από Έλληνες γιατρούς Με μια νέα, ασφαλή και πρωτοποριακή μέθοδο η επιστημονική ομάδα της μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Ευγονία» πέτυχε τις πρώτες γεννήσεις υγιών μωρών παγκοσμίως, σε γυναίκες με σοβαρό Σύνδρομο Υπερδιέγερσης Ωοθηκών (ΣΥΩ)

in brief

Το ΣΥΩ διακρίνεται σε ελαφράς, μέτριας και σοβαρής μορφής. Τα συμπτώματα είναι διόγκωση και πόνος στην κοιλιά, πόνος στο στομάχι, τάση για έμετο, αύξηση του σωματικού βάρους, ελαττωμένη αποβολή ούρων κ.ά., ενώ σε σοβαρότερες καταστάσεις δύσπνοια, ζάλη, λιποθυμική τάση. Το ΣΥΩ μέτριας μορφής εκδηλώνεται σε ποσοστό 3-6%, ενώ το σοβαρό ΣΥΩ στο 0.2-2% των γυναικών που εντάσσονται σε προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης.

ο ΣΥΩ εμφανίζεται κατά την ωοθηκική διέγερση (τελευταίο στάδιο του κύκλου της εξωσωματικής γονιμοποίησης) και διακρίνεται σε ελαφράς, μέτριας και σοβαρής μορφής, ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Η ήπια μορφή του συνδρόμου στερείται κλινικής σημασίας, όμως η μέτρια μορφή απαιτεί παρακολούθηση λόγω του κινδύνου μετάπτωσης στη σοβαρή.

Το ΣΥΩ μέτριας μορφής εκδηλώνεται σε ποσοστό 3-6%, ενώ το σοβαρό ΣΥΩ εμφανίζεται σε ποσοστό 0,2-2% επί του συνόλου των γυναικών που εντάσσονται σε προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το σοβαρό ΣΥΩ αποτελεί μία από τις πιο επικίνδυνες επιπλοκές των προγραμμάτων εξωσωματικής γονιμοποίησης και μέχρι σήμερα προϋπέθετε νοσηλεία στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και θεραπεία. Επιπλέον καμία από τις μεθόδους πρόληψης που είχαν παρουσιαστεί έως τώρα δεν είχε αποδειχθεί επαρκής για την αντιμετώπισή του, με αποτέλεσμα η μόνη αποτελεσματική τακτική ολοσχερούς πρόληψης να παραμένει η ακύρωση του κύκλου με προφανείς ψυχολογικές και οικονομικές συνέπειες.

Η ήπια μορφή του συνδρόμου στερείται κλινικής σημασίας, όμως η μέτρια μορφή απαιτεί παρακολούθηση λόγω του κινδύνου μετάπτωσης σε σοβαρή. Τέλος, η σοβαρή μορφή χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση υγρού στην περιτοναϊκή κοιλότητα, διόγκωση των ωοθηκών, άνοδο του αιματοκρίτη, των λευκών αιμοσφαιρίων και των ηπατικών δεικτών. Σπάνια, σε σοβαρότερες μορφές, μπορεί να υπάρξει δυσχέρεια στην αναπνοή, λιποθυμική τάση και διαταραχές των αιματολογικών και βιοχημικών παραμέτρων. Τότε απαιτείται νοσηλεία στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και θεραπεία.

/ Μάρτιος 2013

Η επιστημονική ομάδα της «Ευγονίας», προτείνει αλλαγή στην καθημερινή διεθνή πρακτική για την αντιμετώπιση του σοβαρού ΣΥΩ, κατορθώνοντας να πετύχει την ταχεία αποδρομή του συνδρόμου. Έτσι όλες οι γυναίκες μπορούν πλέον να προχωρήσουν με ασφάλεια, τουλάχιστον μέχρι το στάδιο της ωοληψίας, αποφεύγοντας μια ανεπιθύμητη ακύρωση του κύκλου. Η Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Ευγονία» λειτουργεί από το 1997 με Διευθυντή τον Μαιευτήρα Γυναικολόγο Αναπαραγωγής Δρα Τρύφωνα Λαϊνά. Τα υψηλά ποσοστά επιτυχίας (με κορυφαίο το 88% σε βλαστοκύστεις γυναικών κάτω των 35 ετών), την κατατάσσουν ανάμεσα στις πλέον επιστημονικά προβεβλημένες μονάδες σε Ευρώπη και Αμερική.

Πότε εμφανίζεται Το ΣΥΩ εμφανίζεται είτε 3 - 7 ημέρες μετά την ωοληψία (πρώιμη έναρξη – early onset) είτε ως αποτέλεσμα επερχόμενης κυήσεως, ιδίως πολύδυμης, 12-17 ημέρες μετά την ωοληψία. Μεταξύ των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο περιλαμβάνονται οι πολυκυστικές ωοθήκες, η νεαρή ηλικία, το μικρό βάρος σώματος, οι υψηλές δόσεις γοναδοτροπινών, η εμφάνιση ΣΥΩ σε προηγούμενο κύκλο, η μεγάλη δόση hCG. Η επερχόμενη κύηση δεν απειλείται από το σύνδρομο. Όμως, το ΣΥΩ πυροδοτείται και ενισχύεται από την παρουσία της κυήσεως.

• «Χαμός» στο Ασκληπιείο Βούλας • «Μυστήριος» διαγωνισμός • «Τα μετέωρα βήματα του ΕΣΥ»

Είχαν δεν είχαν στο υπουργείο Υγείας πάλι μούσκεμα τα έκαναν – αυτή τη φορά με την έκδοση της νέας θετικής λίστας φαρμάκων, που τελικά τέθηκε σε ισχύ στις 28 Μαρτίου

Φυσικά, δεν έλειψαν τα παρατράγουδα. Όπως έμαθα, τελευταία στιγμή υπήρξε εμπλοκή, καθώς ο ΕΟΠΥΥ έλαβε απόφαση να θέσει εκτός λίστας 80 σκευάσματα

Ο λόγος επειδή οι παρασκευάστριες εταιρείες δεν είχαν καταβάλει την επιστροφή (claw back). Έτσι, χρειάστηκε αναθεώρηση της λίστας και νέος υπολογισμός της ασφαλιστικής τιμής ανά κατηγορία.

Επίσης, ενώ η λίστα δεν είχε εκδοθεί, η ΗΔΙΚΑ έθεσε εκ παραδρομής σε εφαρμογή στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης το νέο τρόπο υπολογισμού της συμμετοχής του ασφαλισμένου

Στην ουσία πρόκειται για το 50% της διαφοράς από την ασφαλιστική τιμή με συνέπεια να προκληθεί αλαλούμ στα φαρμακεία. Αμέσως, ξεσηκώθηκε ο ΦΣΑ, κάνοντας λόγο για νέο φιάσκο στα φάρμακα

Είναι φανερό ότι η κόντρα του προέδρου του ΦΣΑ Κ. Λουράντου και του Μ. Σαλμά καλά κρατεί και θα έχουμε και νέα επεισόδια…

VΙRUS

"Χαμός" στο Ασκληπιείο Βούλας Απείρου κάλλους καταστάσεις συμβαίνουν στο νοσοκομείο "Ασκληπείο Βούλας", όπως καταγγέλλει η επιτροπή ΕΙΝΑΠ του νοσοκομείου

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η διοίκηση και το υπουργείο Υγείας καλύπτουν με τη συμπεριφορά τους συντονιστή διευθυντή γιατρό που έχει ελεγχθεί για κατάχρηση από τους «ράμπο» υγείας. Αποκαλυπτικά είναι όσα καταγγέλλουν οι τρεις επιμελητές του αξονικού τομογράφου: Το 2011, παρατήρησαν πως στο βιβλίο περιστατικών του τμήματος καταγράφονταν μεγάλες ποσότητες από σκιαγραφικό σκεύασμα που δεν ήταν σε χρήση από το τμήμα. Όπως αυτονόητα όφειλαν, υπέβαλαν στο νοσοκομείο σχετική αναφορά.

Το νοσοκομείο, λοιπόν, απέστειλε την αναφορά στο σώμα επιθεωρητών υγείας και πρόνοιας (Σ.Ε.Υ.Υ.Π.), το οποίο διεξήγαγε έρευνα. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, που υποβλήθηκε στο νοσοκομείο και στο υπουργείο από τον Φεβρουάριο του 2012, διαπιστώνονται σοβαρές ευθύνες σε βάρος του συντονιστή διευθυντή του τμήματος και κινούνται πειθαρχικές και ποινικές διαδικασίες εναντίον του. Όπως καταγγέλλουν, ακόμη, ο εν λόγω διευθυντής άρχισε να υποβάλλει σωρεία αναφορών εναντίον των επιμελητών με διάφορες αφορμές, πολλές από τις οποίες αστείες και ασήμαντες (ολιγόλεπτη καθυστέρηση προσέλευσης στην εργασία, «μάγκωμα» στο πόμολο μιας πόρτας κ.λπ.). Επίσης προσπαθεί με κάθε τρόπο να «κάνει τη ζωή δύσκολη» για τους επιμελητές στην καθημερινή λειτουργία του τμήματος, με αποκορύφωμα την εμμονή να κλειδώνει μέσα στο γραφείο τους γιατρούς (!) και μάλιστα σε χώρο που στερείται εξόδους κινδύνου πυρασφάλειας. Το αποκορύφωμα ήρθε πρόσφατα, με την απόφαση της διοίκησης να επιβάλει σε επιμελητή του αξονικού ποινή στέρησης μισθού ενός μηνός, επειδή… προέβη σε επιτυχή επέμβαση σε επείγον περιστατικό χωρίς να ζητήσει την άδεια του διευθυντή! Μάλιστα, η κλινική που είχε υποδεχθεί τον ασθενή είχε εκφράσει και εγγράφως τις ευχαριστίες της στον επιμελητή. Το νοσοκομείο «βοά» και ο ίδιος ο διοικητής παραδέχεται κατ’ ιδίαν πως ο συγκεκριμένος διευθυντής «έχει μεγάλες πλάτες» από βουλευτές της ΝΔ και στελέχη του «Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού»… Αιδώς Αργείοι!

"Μυστήριος" διαγωνισμός του ΕΚΕΠΥ… Την ώρα που, λόγω έλλειψης ρευστότητας, πολλά νοσοκομεία δεν έχουν υλικά και φάρμακα, κάποιοι στο υπουργείο Υγείας συνεχίζουν απτόητοι να μοιράζουν τα εκατομμύρια του ΕΣΠΑ σαν να είναι μαρουλόφυλλα! Τον Δεκέμβριο, προκηρύχθηκε διαγωνισμός για το ολοκληρωμένο σύστημα του ΕΚΕΠΥ, με προϋπολογισμό περίπου 1,6 εκατ. ευρώ και μια μελέτη ύψους 120.000 ευρώ, με στόχο τον σχεδιασμό και την αναδιοργάνωση της λειτουργίας του ΕΚΕΠΥ. Μια μελέτη για τις προμήθειες και τα public tenders δεν αξιώθηκαν να κάνουν…

/ Μάρτιος 2013

«Τα μετέωρα βήματα του ΕΣΥ» Έτσι τιτλοφορείται το νέο βιβλίο του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών, Άρη Σισσούρα. Το βιβλίο παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Ινστιτούτο Γκαίτε, με ομιλητές τον ιδρυτή του ΕΣΥ Π. Αυγερινό, τους καθηγητές Γ. Κυριόπουλο και Ηλ. Μόσιαλο, τον νεφρολόγο κ. Α. Σκουτέλη, και με συντονιστή τον δημοσιογράφο Παντελή Καψή

ντικείμενο του βιβλίου του κ. Σισσούρα, που θεωρείται από τους αρχιτέκτονες του Εθνικού Συστήματος, καθώς υπήρξε μέλος της πρώτης επιτροπής σχεδιασμού του ΕΣΥ (1981-1982), είναι η μεταρρύθμιση του ΕΣΥ που θεσμοθετήθηκε το 1983, αλλά κάπου στην πορεία «ξεστράτισε» και έχασε τον δρόμο της… Ο Παρασκευάς Αυγερινός αναφέρθηκε στην ομάδα Δοξιάδη που σχεδίασε το ΕΣΥ και δέχτηκε τα πυρά της ΝΔ, αλλά και την αντίδραση που συνάντησε η δική του νομοθετική πρωτοβουλία από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, κυρίως την αντίδραση βουλευτών και συμβούλων του Ανδρέα Παπανδρέου. Ουδείς επίσης μπορεί να ξεχάσει ότι, πριν από λίγα χρόνια, ο κ. Αυγερινός είχε δηλώσει, χωρίς περιστροφές, ότι αυτό το ΕΣΥ δεν έχει σχέση με εκείνο που αυτός είχε σχεδιάσει… Η Ελλάδα κατάφερε να έχει το «πλουσιότερο φτωχό» σύστημα υγείας, δήλωσε ο Γιάννης Κυριόπουλος, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, τον αρνητικό ρόλο που έπαιξε το «συλλογικό ιατρικό μονοπώλιο»,

που πίεζε πάντα κατά των ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων. Ο Ηλίας Μόσιαλος, στην ομιλία του, αναφέρθηκε σε «τρεις ελέφαντες» του ΕΣΥ, τους οποίους επί χρόνια όλοι κάνουν ότι δεν βλέπουν. Αυτοί είναι: οι διπλάσιοι γιατροί, τετραπλάσιοι φαρμακοποιοί και τριπλάσιοι οδοντίατροι που έχει η Ελλάδα σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ ανά 1.000 άτομα. Με 70.000 γιατρούς στο ΕΣΥ δεν μπορεί να προχωρήσει καμιά μεταρρύθμιση, δήλωσε ο κ. Μόσιαλος, προτείνοντας να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των εισακτέων στις ιατρικές σχολές.

«Είσαι ζιγκολό; Πέρνα…» Μία από τις ανέκδοτες ιστορίες που ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, αλλά και της ενδιαφέρουσας συζήτησης που έγινε, τη διηγήθηκε ο Ηλίας Μόσιαλος: «Είμαστε στο 1984 και έχει ανακοινωθεί ότι παύεται μετά από ευδόκιμη θητεία τριών ετών ο Άρης Σισούρας από διοικητής του ΙΚΑ. Έχει δοθεί εντολή στους θυρωρούς του κτηρίου να

μην επιτρέψουν την είσοδο στους τεχνοκράτες του κ. Σισσούρα. Συνεργάτης του, πρώην πλέον, διοικητή, πάει την επομένη για να συλλέξει τα προσωπικά του αντικείμενα. “Πού πας εσύ”, τον ρωτάνε στην είσοδο. “Δεν επιτρέπεται η είσοδος στους τεχνοκράτες”. “Δεν είμαι τεχνοκράτης, είμαι ζιγκολό”. “Αν είσαι ζιγκολό, εντάξει, πέρνα”…

in brief

Ο ίδιος ο συγγραφέας παρουσίασε τους έξι παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά το σύστημα, οι οποίοι είναι οι εξής: 1. Η πολιτική ανακολουθία στην εφαρμογή επιλογών από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ 2. Η αδυναμία οικονομικής υποστήριξης λόγω των γνωστών προβλημάτων. 3. Η μη ουσιαστική στήριξη από τους πολίτες και τους συλλογικούς φορείς 4. Οι παρεμβάσεις από ομάδες πίεσης. 5. Η μη δημιουργία από το κράτος υποστηρικτικού σώματος στελεχιακού δυναμικού και 6. Ο ανύπαρκτος μηχανισμός συλλογής και ανάλυσης στοιχείων και αξιολόγησης υπηρεσιών. Ο κ. Σισσούρας υπήρξε διοικητής του ΙΚΑ και μέλος του σχεδιασμού του ΕΣ, όχι μόνο πριν την ίδρυσή του, αλλά και κατά την υπουργία του Αλέκου Παπαδόπουλου, όταν έγινε η μόνη απόπειρα μεταρρύθμισής τους. Πέρσι ανέλαβε την προεδρεία της Επιτροπής Σοφών, όταν υπουργοποιήθηκε ο κ. Μόσσιαλος. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Σίγουρα θα σας κάνει πιο σοφούς για το ΕΣΥ…

VΙRUS

Η αλήθεια για τις ελλείψεις φαρμάκων Δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση που φταίει για τις ελλείψεις φαρμάκων. Ούτε το γεγονός ότι, λόγω των χαμηλών τιμών τους, τα ελληνικά φάρμακα εξάγονται σε άλλες χώρες

in brief

Βέβαια, υπάρχουν ελλείψεις φαρμάκων, που οφείλονται αποκλειστικά στην οικονομική κρίση και στην έλλειψη ρευστότητας στην αγορά. Μάλιστα, πρόκειται για ακριβά φάρμακα, που αφορούν σοβαρές νόσους (βιολογικά φάρμακα για αυτοάνοσα νοσήματα, ογκολογικά), τα οποία, λόγω ακριβώς της υψηλής τους τιμής, τα φαρμακεία και τα νοσοκομεία αποφεύγουν να στοκάρουν. Επιπλέον, πολλές φαρμακοβιομηχανίες που διαθέτουν ογκολογικά φάρμακα - με προεξάρχουσα την ελβετική Roche - παραδίδουν φάρμακα μόνο τοις μετρητοίς. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει τεράστια προβλήματα όσον αφορά στην πρόσβαση χιλιάδων ασθενών στη θεραπεία τους. Παράλληλα, η μη εξόφληση των οφειλών του ΕΟΠΥΥ προς τους παρόχους έχει επιβαρύνει την κατάσταση. Πρόσφατα δε, οι ιδιωτικές κλινικές ενημέρωσαν το υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΠΥΥ ότι εφεξής δεν θα εκτελούν χημειοθεραπείες σε ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ, καθώς οι φαρμακοβιομηχανίες ζητούν άμεση εξόφληση, ενώ ο ΕΟΠΥΥ χρωστά νοσήλια ενός έτους!

πως αποκαλύπτουν έρευνες του ΣΔΟΕ, υπάρχουν οργανωμένα κυκλώματα, στα οποία μετέχουν φαρμακαποθήκες και φαρμακεία, που όχι μόνο εξάγουν μαζικά φάρμακα, αλλά αφαιρούν τα κουπόνια από τις συσκευασίες με σκοπό να τα χρεώνουν εικονικά στα ασφαλιστικά ταμεία!

Πρόσφατα, ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Μ. Σαλμάς, έδωσε στη δημοσιότητα ορισμένα από τα αποτελέσματα των ελέγχων του ΣΔΟΕ: Στις 8-2-2013, κάποια εταιρεία φαρμάκων στην Καλλιθέα διαπιστώθηκε ότι πραγματοποιούσε τριγωνικές ενδοκοινοτικές εξαγωγές φαρμάκων σε Βουλγαρία, Αγγλία και Γερμανία, με φάρμακα που προμηθευόταν από 202 φαρμακεία όλης της χώρας. Παράλληλα κατασχέθηκαν και σαράντα οκτώ (48) σκευάσματα, από τα οποία έλλειπαν οι ταινίες γνησιότητας. Φαρμακαποθήκη με έδρα το Περιστέρι προμηθευόταν φαρμακευτικά σκευάσματα από 240 φαρμακεία και πραγματοποιούσε παράλληλες εξαγωγές. Από έλεγχο του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων στις 5-2-2013 σε εταιρεία παροχής υπηρεσιών φαρμακευτικών σκευασμάτων διαπιστώθηκε η εμπλοκή 29 φαρμακείων. Σε έλεγχο στις 4-4-2011 φαρμακαποθήκη στον νομό Μεσσηνίας διενεργούσε εξαγωγές από φάρμακα που προμηθευόταν από διάφορες εταιρείες εισαγωγής φαρμάκων, καθώς και από 15 φαρμακεία της Πελοποννήσου και όμορων νομών. Σε φαρμακείο στο κέντρο της Αθήνας διαπιστώθηκε ότι στο χρονικό διάστημα από 18.6.2010 έως και 16.6.2011 είχε

εξαγάγει 930 τεμάχια συγκεκριμένου φαρμάκου, αξίας 721.665,47 ευρώ, αν και είχε προμηθευτεί από τη νόμιμη εφοδιαστική αλυσίδα μόνο δύο τεμάχια! Περαιτέρω έλεγχος έδειξε ότι το εν λόγω φαρμακείο προμηθευόταν τα φάρμακα από καθηγητή οφθαλμολογίας και διευθυντή πανεπιστημιακής κλινικής. Για κάθε σκεύασμα έπαιρνε 350 ευρώ! Η απάτη ολκής σε βάρος του Δημοσίου από την αφαίρεση των κουπονιών των φαρμάκων που εξάγονται και τη χρέωσή τους σε εικονικές συνταγές υπολογίζεται σε τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ ετησίως.

Δεν υπάρχει ηλεκτρονικό σύστημα Το μείζον πρόβλημα που υπάρχει στην ελληνική αγορά φαρμάκου είναι ότι δεν υπάρχει ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής όλης της εφοδιαστικής αλυσίδας (φαρμακοβιομηχανία - φαρμακαποθήκη- φαρμακεία) και διασταύρωση των δεδομένων με το σύστημα της η-

/ Μάρτιος 2013

λεκτρονικής συνταγογράφησης. Έτσι, επιτήδειοι από τον χώρο των φαρμακαποθηκών κερδοσκοπούν διπλά σε βάρος των ασθενών και των ασφαλιστικών ταμείων. Όπως μαθαίνω, σύντομα θα εξαγγελθεί από τον Γιάννη Τούντα. Για να δούμε…

Αναπόσπαστο κοµµάτι της ενηµέρωσής

Το

αποτελεί

τη νέα πύλη στην ασφαλιστική αγορά. Με συνεχή ανανέωση και ειδήσεις από όλο τον κόσµο, συγκρίσεις προϊόντων και multimedia, αποτελεί τον πιο πλήρη ασφαλιστικό σας οδηγό. Πλοηγηθείτε, σήµερα κιόλας, µε ταχύτητα, ασφάλεια και εγκυρότητα στον κόσµο του

σας!

Αποκαλυπτική ∆ηµοσιογραφία Αποκλειστικότητες Απόψεις Στελεχών Προσωπογραφίες ∆ιεθνή Θέµατα Εκπαιδευτικά Βοηθήµατα Videos

Τ: 210 99 84 950, F: 210 99 84 953

Ραντεβού υγείας

Ποιος μήνας του χρόνου είναι χειρότερος για τον οργανισμό μας; Πόσοι άραγε από εσάς δεν νοιώθετε κουρασμένοι και εξαντλημένοι ειδικά ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα του έτους; Υπάρχουν ορισμένες χρονικές περίοδοι που ο οργανισμός μας μοιάζει πιο «διαλυμένος» από ποτέ. Ποιες όμως είναι αυτές;

ρετανοί ερευνητές μελέτησαν το θέμα και κατέληξαν ποιος μήνας είναι αυτός κατά τη διάρκεια του οποίου ο οργανισμός μας νιώθει περισσότερο εξαντλημένος από τους υπόλοιπους 11 μήνες του χρόνου. Ο μήνας αυτός είναι ο Φεβρουάριος. Όπως αναφέρει σε έρευνά του ο Βρετανός καθηγητής - εμπειρογνώμονας ύπνου Κόλιν Έσπι: «Η διάρκεια της νύχτας, οι κρύ-

ες ημέρες και η μουντάδα του καιρού, συνωμοτούν στο να μειώσουν την ποσότητα και ποιότητα του ύπνου μας, κάτι που μας κάνει να αισθανόμαστε κατά τη διάρκεια της ημέρας περισσότερο κουρασμένοι και μας κάνει επίσης να σκεφτόμαστε πιο πολύ το ζεστό μας κρεβάτι». Ο καθηγητής είναι ο επικεφαλής μιας ομάδας επιστημόνων στη Βρετανία που έχουν δημιουργήσει το πρόγραμμα sleepio, το οποίο σκοπό έχει τη βελτίωση του ύπνου. Όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, το 68% των συμμετεχόντων στην έρευνα sleepio, τόνισαν πως τον Φεβρουάριο σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου, ένιωθαν μια συνεχή κόπωση και μειωμένη ενέργεια. Τον επόμενο μήνα, που ήδη έχει μπει η Άνοιξη, το ποσοστό αυτό έπεσε στο 38%.

Πώς μπορεί να αλλάξει η συμπεριφορά ενός παιδιού από την τηλεόραση

της Δήμητρας Ευθυμιάδου

Ακόμη και απόλυτη αλλαγή στη συμπεριφορά ενός παιδιού μπορεί να διαπιστώσουν οι γονείς μετά από παρατεταμένη παρακολούθηση τηλεόρασης από το ανήλικο παιδί τους. Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου του Οτάγκο της Νέας Ζηλανδίας, παιδιά αλλά και έφηβοι που βλέπουν συ-

νεχώς τηλεόραση μπορεί να εκδηλώσουν βίαιες συμπεριφορές, να γίνουν αντικοινωνικοί, επιθετικοί, εριστικοί, ακόμα και να εκδηλώσουν εγκληματική συμπεριφορά. Στην έρευνα συμμετείχαν περισσότερα από 1.000 παιδιά ηλικίας 5-15 ετών, που είχαν γεννηθεί τις χρονιές 1972-3. Όσα από αυτά

Σε ποια επαγγέλματα το σεξ «δίνει και παίρνει» μεταξύ συναδέλφων; Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ανάμεσα σε συναδέλφους αναπτύσσεται έντονο ερωτικό φλερτ, το οποίο συχνά καταλήγει σε σχέση. Άλλες πάλι φορές το φλερτ καταλήγει σε σεξ μεταξύ συναδέλφων, το οποίο μάλιστα γίνεται μέσα στον εργασιακό τους χώρο. Έρευνα μεγάλης εταιρείας ευρέσεως εργασίας που έγινε στην Αμερική, σε ένα δείγμα που ξεπερνούσε τα 42.000 άτομα, και αποκάλυψε ότι τουλάχιστον 3 στους 10 συναδέλφους έχουν γνωριστεί, ερωτευτεί και κάνει σεξ στην εργασία τους. Επίσης διαπιστώθηκε ότι τουλάχιστον οι μισοί (50%) έχουν φλερτάρει κάποιον ή κάποια συνάδελφό τους μέσα στη δουλειά. Όσο για το ποια είναι τα 10 επαγγέλματα όπου οι συνάδελφοι μεταξύ τους αναπτύσσουν «στενές σχέσεις», η λίστα που ακολουθεί είναι κατατοπιστική: Καλλιτέχνες (ηθοποιοί, μουσικοί, χορευτές), σεφ, δημοσιογράφοι, υπάλληλοι χρηματιστηρίου, υπάλληλοι καθαριότητας και σεκιούριτι, μπάρμεν, μπαργούμεν και σερβιτόροι, γιατροί και νοσοκόμοι, διευθυντές τροφίμων, διαχειριστές βάσης δεδομένων και τεχνικοί υπολογιστών, διακοσμητές.

/ Μάρτιος 2013

Τι φταίει όταν οι γυναίκες δεν θέλουν σεξ;

αινόμενο καθόλου σπάνιο, αν σκεφτεί κανείς ότι η γυναικεία σεξουαλική δυσλειτουργία απασχολεί το 30-50% των γυναικών σε ολόκληρο τον κόσμο. Η Αμερικανική Ένωση Ψυχιατρικής κατηγοριοποιεί τα προβλήματα γυναικείας σεξουαλικότητας ως εξής:

Ψυχικές διαταραχές-απώλεια της σεξουαλικής διάθεσης Δυσφορία κατά τη συνουσία Μειωμένη παροχή αίματος στον κόλπο Απέχθεια απέναντι στο σεξ σχετιζόμενη με τραυματικό γεγονός Αδυναμία επίτευξης οργασμού Όμως οι πραγματικές αιτίες, σε πολλές περιπτώσεις, είναι άγνωστες, καθώς το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό. Ορισμένοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν είναι: Αλκοόλ Άγχος Κατάθλιψη Συναισθηματικά προβλήματα

Ασθένειες Αρνητική εικόνα της γυναίκας για το σώμα της Ορισμένα φάρμακα θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν τέτοιου είδους προβλήματα (π.χ. αντισυλληπτικά) Κάπνισμα Βλάβες της σπονδυλικής στήλης Ποδηλασία Χειρουργεία αναπαραγωγικού και ουροποιητικού συστήματος Ατροφία κόλπου Αρτηριακή υπέρταση Υπερχοληστερολαιμία Διαβήτης Καρδιαγγειακές νόσοι

τα παιδιά παρακολουθούσαν περισσότερη τηλεόραση, είχαν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν αργότερα αντικοινωνική προσωπικότητα, ακόμη και να καταδικαστούν για κάποια εγκληματική πράξη που θα έκαναν μέχρι να φτάσουν 26 ετών. Μάλιστα οι επιστήμονες τόνισαν ότι ο κίνδυνος αυτός αυξανόταν κατά 30% με κάθε παραπάνω ώρα που, ως παιδιά, περνούσαν μπροστά στην τηλεόραση μέσα στην ημέρα.

Οι κεφαλιές στο ποδόσφαιρο μπορεί να είναι επικίνδυνες Όλοι έχουν παίξει, σαν παιδιά, ποδόσφαιρο και όλοι έχουν κάνει κεφαλιές. Όμως τελικά αποδεικνύεται ότι η κεφαλιά δεν είναι τόσο αθώα: μπορεί μάλιστα να κάνει ελαφριά ζημιά στον εγκέφαλο και να επηρεάσει αρνητικά τις νοητικές λειτουργίες μας. Αυτό διαπίστωσαν επιστήμονες από το κέντρο επιστημών υγείας του πανεπιστημίου του Τέξας, με επικεφαλής την καθηγήτρια Αν Σερένο, που έκαναν τεστ σε διάφορες αθλήτριες ενός κολεγίου με μια μπάλα και έναν υπολογιστή - προσομοίωση. Όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, ύστερα από κάθε κεφαλιά οι αθλήτριες ήταν αρκετά πιο αργές στην εκτέλεση ενός τεστ στην οθόνη. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν παίζει απλά ρόλο η κεφαλιά, αλλά και η δύναμη και η έντασή της. Αυτές οι κεφαλιές ενδέχεται να προκαλούν «ήπιες τραυματικές βλάβες στους μετωπιαίους λοβούς του εγκεφάλου».

Χρόνια τώρα οι επιστήμονες μελετούν τη γυναικεία σεξουαλικότητα, για να διαπιστώσουν τι φταίει συχνά και οι γυναίκες «γυρίζουν την πλάτη» στο κρεβάτι, προκειμένου να αποφύγουν το σεξ

Οι καλοί βαθμοί στο σχολείο είναι «κολλητικοί»

Πρόκειται για μια έρευνα Αμερικανών επιστημόνων, σύμφωνα με την οποία αν ένας μαθητής που δεν έχει τόσο καλούς βαθμούς κάνει παρέα με έναν άριστο μαθητή, από την επόμενη σχολική χρονιά θα δει τους βαθμούς του να ανεβαίνουν. Επιστήμονες, με επικεφαλής τον Χιρόκο Σαγιάμα του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, αναφέρουν ότι οι σχολικές επιδόσεις των μαθητών μπορούν να επηρεαστούν από τις επιδόσεις των συμμαθητών τους που είναι φίλοι τους. Μάλιστα ο επικεφαλής καθηγητής δήλωσε χαρακτηριστικά: «Όσο πιο έξυπνοι είναι οι φίλοι σου σήμερα τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να γίνεις και συ πιο έξυπνος αύριο». Όπως έδειξε η ανάλυση, οι μαθητές που είχαν φίλους με υψηλότερη μέση βαθμολογία, την επόμενη χρονιά έπαιρναν και εκείνοι καλύτερους βαθμούς. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, υποσυνείδητα ένας μαθητής, προκειμένου να μη χάσει τον φίλο του και την παρέα του, προσπαθεί να του μοιάσει, αλλά και να τον ακολουθήσει στις συνήθειές του. «Δείξε μου τον φίλο σου να σου πω τι ...μαθητής είσαι»!

γ ί ν ε τ ε συνδρομητές !

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ - ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ

Τ.Κ.

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΠΟΛΗ

ΧΩΡΑ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

E-MAIL

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΚΙΝΗΤΟ

FAX

ΑΦΜ*

ΔΟΥ*

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΞΑΜΗΝΗ (5 ΤΕΥΧΗ): 40€

ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (10 ΤΕΥΧΗ): 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΥΠΡΟΣ (10 ΤΕΥΧΗ): 70€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (10 ΤΕΥΧΗ): 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ΕΤΗΣΙΑ (10 ΤΕΥΧΗ): 10€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 6,5%)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά!

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (5028-041137-461 / IBAN GR51 0172 0280 0050 2804 1137 461) ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / IBAN GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρίας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το όνομα σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψιν κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

ΕΠΙΤΑΓΗ

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA S.A., Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Fax: 210 998 4953

/ Μάρτιος 2013

AΡΘΡΟ

/ Δεκέμβριος 2011-Ιανουάριος 2012