Pharma and Health Business #66, Μάρτιος - Απρίλιος 2021 by ethosMEDIA

ISSN: 2241-0961

035

# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

// ##066 035 //Μάρτιος-Απρίλιος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2021 2016

/ #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

0 36 56

## ΙΜΑΡ-ΑΠΡ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 12 61

ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο πιο ο διοικητής Τι είναι το καλός Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ

Πασχάλης Αποστολίδης Ο πιο καλός ο διοικητής ΡΕΠΟΡΤΑΖ «Ψίχουλα» στην Υγεία

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 4ο Clinical

Πασχάλης Αποστολίδης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Research Conference

Andreas Pollner ΡΕΠΟΡΤΑΖ Think Tank για κλινικές 4ο Clinical µελέτες ΡΕΠΟΡΤΑΖ Research Conference ΟΟΣΑ: w Tank wΕνισχύστε w .για v iκλινικές r uτην s . cΠΦΥ om.gr Think ISSN: 2241-0961 µελέτες

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα Αφιέρωμα

Εµβόλια Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Εµβόλια Αφιέρωµα

ΠΕΡ

ΟΜΕΝΑ

6 Ρεπορτάζ Τι είναι το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης 10 Ρεπορτάζ «Ψίχουλα» στην Υγεία 12 Ρεπορτάζ Νέα μεθοδολογία για κάθε ιό για την κλιμάκωση της παραγωγής εμβολίων

14 12

14 Συνέντευξη Andreas Pollner Διευθύνων Σύμβουλος, Bayer Ελλάς 22 Έρευνα Covid-19 και καρδιακές αρρυθμίες 23 Έρευνα Η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων 24 Έρευνα Τι γνωρίζουμε για τη μετάδοση μετά τον εμβολιασμό; 25 Αφιέρωμα ΕΚΕ 26 Chiesi Ας κάνουμε τον κόσμο να νιώθει καλύτερα 30 Ό μιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη Πρότυπο για το ηθικό επιχειρείν

23 Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu

Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT MANAGER charalampakis.c@ethosmedia.eu

Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ lazarakou.n@ethosmedia.eu

Δέσποινα Ροπόδη ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ropodi.d@ethosmedia.eu

Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ negis.e@ethosmedia.eu

Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ louvari.a@ethosmedia.eu

Μαρία Αλιμπέρτη ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ alimperti.m@ethosmedia.eu

066

# ΜΑΡ-ΑΠΡ 2021

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

34 MSD Αντικαπνιστική εκπαίδευση για 10.000 μαθητές 36 Ipsen Ένα καλύτερο περιβάλλον για τους μαθητές του 2ου Δημοτικού Σχολείου Καισαριανής 38 ΣΦΕΕ Ο ΣΦΕΕ διασφάλισε τα test σε περίπου 4.500 άτομα  40 DEMO Περισσότερο από 1 εκατ. ευρώ για την εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα 41 Pfizer/AstraZeneca Βραβεύθηκε η ορχήστρα της Pfizer Η AstraZeneca «έβαλε τρίποντο» στον σακχαρώδη διαβήτη 42 Ρεπορτάζ Health Innovation Conference 2021 Επιτάχυνση των ιατρικών εξελίξεων λόγω πανδημίας

58 Άρθρο Η συμμόρφωση των ασθενών στη φαρμακευτική αγωγή: Μια πρόκληση για την Πολιτική Υγείας 60 Ρεπορτάζ ΟΟΣΑ: Ενισχύστε την ΠΦΥ

70 Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ mouteveli.g@ethosmedia.eu

Πόπη Καλογιάννη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ popikalogianni@gmail.com

Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ boura.l@ethosmedia.eu

Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Μαρία Ανδριώτη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ andrioti.m@ethosmedia.eu

Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

70 Ρεπορτάζ Έρευνα για τα υπό ανάπτυξη φάρμακα

ιδιοκτησία

Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα T: +30 210 998 4950, E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη

EDITΟRIAL

ής

ίο καμπ ε μ η σ το ε μ υ ο ζ ιά Πλησ

Η χώρα πλησιάζει ένα κρίσιμο σημείο καμπής, μετά το οποίο η πανδημία μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο, όπως έδειξαν τα παραδείγματα του Ηνωμένου Βασιλείου και του Ισραήλ.

εί, οί έχουν επιταχυνθ μές, οι εμβολιασμ αμ γρ οι τές ίο με αυ ι ση τα ον α κρίσιμο Την ώρα που γράφ χώρα πλησιάζει έν αν όθεμα δόσεων. Η απ ι έλεγχο, όπως έδειξ ό χε υπ άρ εί υπ τεθ ού αφ ημία μπορεί να νδ πα η οίο οπ . το ήλ καμπής, μετά σιλείου και του Ισρα του Ηνωμένου Βα ι τουλάχιστον τα παραδείγματα κά υσμού να έχει νε ηθ πλ υ το τό % 30 το είναι ότι μετά το όριο αυ Το κρίσιμο σημείο και Ισραήλ έδειξαν α, νία υθ λο ετα κό Βρ να σε συ ι, τες μεία κα μία δόση. Οι μελέ αγωγές στα νοσοκο εισ οι α, ατ σμ ού κρ πέφτουν τα νέα οι θάνατοι. ίου είναι δυνατόν ι έως το τέλος Ιουν ότ ν ου έρ μία αφ αν ν ειδικώ μού με τουλάχιστον Οι εκτιμήσεις των το 50% του πληθυσ ό απ θα ι νω ότ πά αι ι άτ σε λά εκτιμ να έχουμε εμβολιά ν είναι μεγάλο, αλ τείχος ανοσίας. Δε ημίας. νδ πα ς τη η ωσ δόση, υψώνοντας με αναζωπύρ ου έχ ν μη να για μαντικό ποσοστό είναι αρκετό οσπάθειες, ένα ση πρ τις ρά Πα . ως α όμ στούν. Επίσης, ενώ Δεν είναι όλα ρόδιν ν πειστεί να εμβολια ου έχ ν δε ν μεγάλα ετώ 60 ν υ πληθυσμού, στα των ατόμων άνω τω εί η πλειοψηφία το στ λια βο εμ ει έχ στα μικρά νησιά . οί έχουν μείνει πίσω κάτω των 50 ετών νησιά οι εμβολιασμ σοστό των ατόμων πο το αι ται είν ον λλ το μέ των ραντεβού φαίνε Επίσης, κρίσιμο για , από το κλείσιμο ρα με ο, σή εν ρι όμ έχ εν Μ αμ ν. ού λύ αν που θα εμβολιαστ λεσμα –λίγο ως πο ταποκρίνεται στο κά αν ότερο. % λιγ 50 υν το ύο νο νε μό δυ ι ότ θεωρούν ότι κιν να εί ορ μπ οι ερ ερία». καθώς οι νεότ όμη για την «Ελευθ με πολύ δρόμο ακ ου να έχ ι τα ότ , λισ όν μά ιπ ι λο , κα Βλέπουμε η του κοινού κατηγορίες. υμε την ενημέρωσ ές νο ακ τεί εν ικι ηλ να τις αι ζετ με Χρειά ς ανάλογα τις προσπάθειές μα προσαρμόσουμε

Αιμίλιος Νεγκής

editorial

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

Η ελληνική αγορά υγείας

με ένα κλικ!

visit us ethosmedia.eu Email: info@ethosmedia.eu T: 210 9984950

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Συνολικά, θα διατεθούν 750 δισ. ευρώ σε 27 χώρες

Τι είναι το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης Τα χρήματα θα πρέπει να έχουν εκταμιευθεί έως το τέλος του 2026

ια την αντιμετώπιση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης, που προκλήθηκε από την πανδημία του Covid-19, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις 21 Ιουλίου 2020 μια νέα πρωτοβουλία, η οποία θα ενισχύσει την πορεία ανάκαμψης των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το NextGenerationEU. Κύριος στόχος του Ταμείου είναι η χρηματοδότηση μεταρρυθμιστικών και επενδυτικών προγραμμάτων στις χώρες που πλήττονται περισσότερο, με απώτερο σκοπό μια πιο βιώσιμη και ανθεκτική Ευρώπη. Το πρόγραμμα αναμένεται να εγκριθεί από την Κομισιόν έως τις 27 Ιουνίου και από το Συμβούλιο μέχρι τις 27 Ιουλίου, με βάση τους κανονισμούς. Εκτιμάται ότι η προκαταβολή των 4 δισ. ευρώ πιθανότατα θα φτάσει στην Ελλάδα στις αρχές Σεπτεμβρίου. Το Ταμείο ανέρχεται συνολικά σε 750 δισ. ευρώ, για τη χορήγηση ενισχύσεων στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το συνολικό ποσό του Ταμείου, τα 390 δισ. ευρώ αφορούν επιχο-

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

ρηγήσεις και τα 360 δισ. ευρώ θα έχουν τη μορφή δανείων. Προτεραιότητες της εν λόγω πρωτοβουλίας αποτελούν η διοχέτευση των πόρων στις χώρες, τις περιοχές και τους κλάδους που έχουν υποστεί τις βαρύτερες συνέπειες της κρίσης και η αξιοποίησή τους για τον παραγωγικό και οικονομικό μετασχηματισμό των ευρωπαϊκών οικονομιών. Ειδικότερα, τα κεφάλαια αναμένεται να αξιοποιηθούν κυρίως στην αναβάθμιση ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων και υποδομών, την ψηφιοποίηση των οικονομιών, την αντιμετώπιση των κλιματολογικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων, την ενίσχυση των δράσεων πράσινης ανάπτυξης και τη μετεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού, ώστε να διευκολυνθεί η μετάβαση στη νέα οικονομία και να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη ανεργία. Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του δανεισμού της από τις διεθνείς αγορές, ενώ τα χρήματα θα πρέπει να έχουν δεσμευ-

θεί έως το τέλος του 2023 και να έχουν εκταμιευθεί έως το τέλος του 2026. Η Ελλάδα θα λάβει 31 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 18 δισ. ευρώ θα διατεθούν σε επιχορηγήσεις και τα 13 δισ. ευρώ σε δάνεια.

NextGenerationEU Το NextGenerationEU αποτελεί μέρος του πολυετούς προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2021-2027, ως ειδικού μέσου έκτακτης ανάγκης, και έχει βασιστεί πάνω στους τρεις κύριους πυλώνες του σχεδίου ανάκαμψης: 1. Παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη για την αποκατάσταση ζημιών και την εξάλειψη της κρίσης

2. Επανεκκίνηση της οικονομίας και συμβολή στην αναζωογόνηση των ιδιωτικών επενδύσεων 3. Αντιμετώπιση των στρατηγικών προκλήσεων της Ευρώπης και ορθότερη προετοιμασία απέναντι σε επικείμενες κρίσεις

Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Στο επίκεντρο του NextGenerationEU βρίσκεται ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility-RRF), βάσει του οποίου θα διατεθούν δάνεια και επιχορηγήσεις ύψους 672,5 δισ. ευρώ (από τα οποία 312,5 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 360,0 δισ. ευρώ δάνεια) εμπροσθοβαρούς χρηματοδοτικής στήριξης κατά

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το ύψος της χρηματοδότησης μέσω του Ταμείου θα κυμαίνεται, ανάλογα με το είδος της επένδυσης, από 30% έως και 50% του συνολικού κόστους.

τα κρίσιμα πρώτα έτη της ανάκαμψης, για τη στήριξη των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα αναλάβουν τα κράτη μέλη. Ο στόχος είναι διττός: αφενός να μετριαστεί ο οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος της πανδημίας Covid-19 και αφετέρου να καταστούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες περισσότερο βιώσιμες και καλύτερα προετοιμασμένες για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Ο Μηχανισμός (RRF) ευθυγραμμίζεται στενά με τις προτεραιότητες της Επιτροπής, διασφαλίζοντας μακροπρόθεσμα μια βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη που προωθεί την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Παράλληλα, αναμένεται να επιφέρει απτά οφέλη για την οικονομία και τους πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ, καλλιεργώντας το έδαφος για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξης, που είναι απαραίτητες για τη μετάβαση αυτή.

Εθνικά σχέδια Τα κράτη μέλη, με τη σειρά τους, ακολουθώντας τις ειδικές, ανά χώρα, συστάσεις που ενέκρινε το Συμβούλιο, κατάρτισαν σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που καθορίζουν μια συνεκτική δέσμη μεταρρυθμίσεων και έργων δημόσιων επενδύσεων. Για να επωφεληθούν από τη στήριξη του μηχανισμού, οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις θα πρέπει αφενός να περιλαμβάνουν μέτρα για την αξιοποίηση των ωφελειών της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης και αφετέρου να μπορούν να υλοποιηθούν έως το 2026. Κάθε σχέδιο αναμένεται να συμβάλει

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

στις τέσσερις διαστάσεις που περιγράφονται στην ετήσια στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης της ΕΕ για το 2021: Π εριβαλλοντική βιωσιμότητα Π αραγωγικότητα Δ ικαιοσύνη Μ ακροοικονομική σταθερότητα

Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για την επιτάχυνση της ανάκαμψης στην Ευρώπη και την ενίσχυση της δέσμευσης για τις δύο μεταβάσεις: πράσινη και ψηφιακή.

Διανομή των πόρων Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης θα διανεμηθούν, μέσω των γενικών κρατικών προϋπολογισμών, μόλις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η γενική διοίκηση του κράτους θα μεταφέρει τα κεφάλαια στις αυτόνομες κοινότητες και τους τοπικούς φορείς μέσω συμφωνιών και επιχορηγήσεων. Η ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων θα γίνεται μέσω των δανείων του Ταμείου με μηδενικό επιτόκιο και ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής. Το ύψος της χρηματοδότησης μέσω του Ταμείου θα κυμαίνεται, ανάλογα με το είδος της επένδυσης, από 30% έως και 50% του συνολικού κόστους. Ο υποψήφιος ιδιώτης επενδυτής θα πρέπει να εξασφαλίσει χρηματοδότηση από τρίτο μέρος (κυρίως εμπορικές ή επενδυτικές τράπεζες) σε ποσοστό 30% του κόστους της επένδυσης και να παρουσιάσει ίδια κεφάλαια τουλάχιστον στο 20% του προϋπολογισμού της επένδυσης.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ποια έργα και μεταρρυθμίσεις προβλέπονται

«Ψίχουλα» στην Υγεία Συνολικά, θα διατεθεί περίπου 1,5 δισ. ευρώ

Η αλήθεια είναι ότι δεν διαφαίνεται να δίνεται η δέουσα βαρύτητα στην Υγεία.

πανδημία ανέδειξε την αξία του συστήματος υγείας και την ανάγκη ενίσχυσής του. Όπως έχουν αναδείξει διάφορες μελέτες, το ΕΣΥ υποχρηματοδοτείται και έχει επιτακτική ανάγκη εκσυγχρονισμού υποδομών και εξοπλισμού, μετά από μία δεκαετία «λιτότητας». Η αλήθεια είναι ότι στο Σχέδιο Ανάκαμψης Ελλάδα 2.0 δεν διαφαίνεται ότι δίνεται η δέουσα βαρύτητα στην Υγεία. Περιλαμβάνει ορισμένα εμβληματικά έργα, όπως η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας, αλλά ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε μόλις περίπου 1,5 δισ. ευρώ, επί συνόλου περίπου 31 δισεκατομμυρίων. Επιπλέον, εκείνο που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ότι δεν αρκούν οι αγορές εξοπλισμού. Όλες οι μελέτες Ελλήνων και ξένων ειδικών αναδεικνύουν ότι το ΕΣΥ χρειάζεται ακόμη οργανωτικές και διοικητικές αλλαγές για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της δημογραφικής γήρανσης και της ραγδαίας εξέλιξης της ιατρικής τεχνολογίας. Νέες κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια και ο αριθμός τους θα αυξηθεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Πρόκειται για πανάκριβες θεραπείες, οι οποίες όμως είναι επαναστατικές και αφορούν σπάνια νοσήματα, τα οποία σήμερα δεν έχουν καμία θεραπεία. Δυστυχώς, σήμερα, η χώρα μας δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει τέτοιου είδους θεραπείες και να διαπραγματευτεί το κόστος. Ας δούμε ποια έργα προβλέπονται στον τομέα της υγείας:

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

 ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ CLAWBACK (300 εκατ.). Αφορά τη μεταρρύθμιση του συστήματος clawback για τον μεσοπρόθεσμο δραστικό περιορισμό του και ταυτόχρονο συμψηφισμό επιστροφών clawback με δαπάνες κλινικών μελετών, δαπάνες για Έρευνα & Ανάπτυξη ή επενδυτικές δαπάνες των υπόχρεων για την επιστροφή εταιρειών για την περίοδο 2021-2023, καθώς και πολιτικές για τον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης.  ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ (273 εκατ.). Αναβάθμιση των υποδομών και του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού των κέντρων υγείας και αναδιοργάνωση της δομής τους με επανεκπαίδευση του προσωπικού, ώστε να δράσουν αποτελεσματικά σαν φροντίδα πρώτης γραμμής, σε στενή αλληλεπίδραση με τη δευτεροβάθμια περίθαλψη (ιδίως σε ό,τι αφορά στην προσφυγή σε νοσοκομειακή φροντίδα-gatekeeping). Παράλληλα, στον σχεδιασμό δίνεται έμφαση στη φροντίδα χρόνιων νοσημάτων και την παρηγορητική φροντίδα. Το έργο θα οδηγήσει σε βελτίωση των υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες και θα υποστηρίξει την αρχή της ισότιμης πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και την κοινωνική συνοχή.  ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΣΠΥΡΟΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ» (254 εκατ.). Αναβαθμίζεται η ποιότητα ζωής του πληθυσμού με τη δημιουργία ενός ευρύτατου συστήματος πρόληψης, πρωτοβάθμιας, δευτερογενούς και τριτοβάθμιας.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ενδεικτικά: Α. Εθνικό πρόγραμμα για την προώθηση της σωματικής άσκησης και της υγιεινής διατροφής. Β. Ε θνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. Γ. Υλοποίηση του Εθνικού Προγράμματος Screening-Εισαγωγή προληπτικών διαγνωστικών εξετάσεων για καρκίνο του μαστού. Δ. Εθνικό Πρόγραμμα Προληπτικού Ελέγχου Νεογνών. Ε. Εθνικό Πρόγραμμα Ψυχοκοινωνικής Ένταξης και Αποκατάστασης για άτομα με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα κ.ά. Στόχος του προγράμματος είναι η μείωση των παραγόντων κινδύνου για τη δημόσια υγεία και η (έμμεση) ανακούφιση του νοσοκομειακού μας συστήματος.

καίνιση κτηρίων και προμήθεια νέου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού. Παρέχονται έτσι στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του Εθνικού Συστήματος Υγείας τα κρίσιμα εργαλεία για τη βελτίωση της ποιότητας και θεραπευτικής αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

 ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ (55 εκατ.). Διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας συγκεκριμένων πληθυσμών που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα και εθισμούς, με στόχο την αποτροπή της περιθωριοποίησης ή της ιδρυματοποίησής τους. Στη μεταρρύθμιση δίνεται έμφαση, μεταξύ άλλων, σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας για ασθενείς με άνοια και νόσο Alzheimer, για ασθενείς με αυτισμό και για ασθενείς στην ηλικιακή ομάδα παιδιών, εφήβων και νεαρών ενηλίκων. Αναπτύσσονται επίσης διαδικτυακές εφαρμογές και ψηφιοποίηση υπηρεσιών ψυχικής υγείας και δράσεις για την υποστήριξη εξαρτημένων ατόμων.

 ΙΔΡΥΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ «ΣΩΤΗΡΙΑ» (32 εκατ.). Ίδρυση και κατασκευή Κέντρου Ακτινοθεραπείας σε ένα από τα εμβληματικά μας νοσοκομεία, που βοηθά στην κάλυψη των αναγκών των ασθενών με καρκίνο και την αυξημένη ζήτηση τμημάτων Ακτινοθεραπείας στη χώρα.

 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ (ΚΕΤΕΚΝΥ, ΟΔIΠΥ, 9 εκατ.). Εξορθολογισμός των αποζημιώσεων των ιατρικών πράξεων των νοσοκομείων και δημιουργία πλαισίου που θα εξασφαλίσει τη δημιουργία αξιόπιστων, ποιοτικών διαδικασιών και μετρήσεων της απόδοσης που σχετίζονται με τη φροντίδα των ασθενών, τις ανάγκες υγείας και την παροχή φροντίδας. Δημιουργία εθνικού χάρτη υγείας που καταγράφει τη ζήτηση και την προσφορά υπηρεσιών στο σύστημα υγείας και θεσπίζει πλαίσιο για την αξιολόγηση της ποιότητας. Η μεταρρύθμιση στοχεύει σε μεγαλύτερη διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στο σύστημα υγείας.  ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ (317 εκατ.). Ολοκληρωμένη παρέμβαση εκσυγχρονισμού των υλικοτεχνικών υποδομών των νοσοκομείων σε ολόκληρη την Ελλάδα με ανα-

 ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ (278 εκατ.). Α. Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας του Πολίτη Β. Βελτίωση της ψηφιακής ετοιμότητας των νοσοκομείων με έμφαση στην ανάπτυξη κλινικών πληροφοριακών συστημάτων και στην τροφοδότηση του Εθνικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας Γ. Πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού για τη διαχείριση του καρκίνου και Δ. Ενίσχυση δράσεων τηλεϊατρικής

Δεν αρκούν οι αγορές εξοπλισμού και η ψηφιοποίηση. Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι το ΕΣΥ χρειάζεται οργανωτικές και διοικητικές αλλαγές.

 ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ (12 εκατ.). Δημιουργία συστήματος κατ’ οίκον νοσηλείας για στοχευμένες ευαίσθητες ομάδες ασθενών με χρόνιες αναπηρίες. Η κατ’ οίκον φροντίδα συνδυάζεται με παράλληλη οργανωμένη υποστήριξη από μονάδες υγειονομικής περίθαλψης και αφορά παιδιά, εφήβους και ενήλικες με σοβαρά χρόνια προβλήματα υγείας που προκαλούν μακροχρόνιες ή μόνιμες αναπηρίες. Έτσι βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών, ενώ παράλληλα απελευθερώνονται νοσοκομειακά κρεβάτια και εξοικονομούνται πόροι για το εθνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.  ΝΕΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ (7 εκατ.). Δημιουργία νέων κτηρίων για τη στέγαση των Εργαστηρίων Κυτταρικής και Γενετικής Θεραπείας και Αιματολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Παπανικολάου για να συμβαδίσει η παροχή υπηρεσιών του με τις αυξημένες απαιτήσεις φροντίδας ασθενών (κακοήθεις αιματολογικές ασθένειες και ολοένα αυξανόμενη απαίτηση για μεταμοσχεύσεις αιμοποιητικών κυττάρων), καθώς και τις σύγχρονες βιοϊατρικές τεχνολογίες.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Μια «συνταγή» για την επόμενη καταστροφή

Νέα μεθοδολογία για κάθε ιό για την κλιμάκωση της παραγωγής εμβολίων Πρόγραμμα ZAPI για την τάχιστη παραγωγή εμβολίων σε ενδεχόμενη νέα κρίση

Οι τεχνολογίες εμβολίων τύπου “plug and play” επιτρέπουν την επέκταση της δυνατότητας παραγωγής για την κάλυψη των αναγκών οπουδήποτε στον κόσμο.

τοιμοπόλεμη» θα είναι η ανθρωπότητα έναντι μιας επόμενης υγειονομικής κρίσης, χάρη στο πρόγραμμα ZAPI (Zoonotic Anticipation and Preparedness Initiative), το οποίο αξιοποιεί μια νέα μεθοδολογία για κάθε ιό και για την κλιμάκωση της παραγωγής εμβολίων. «Ασπίδα» στην απειλή μιας νέας πανδημίας, όπως είναι η Covid-19, θα αποτελέσει η επένδυση σε τεχνολογίες εμβολίων τύπου “plug and play” (τοποθέτησης και άμεσης λειτουργίας), οι οποίες μπορούν να ανταποκριθούν σε μεγάλο εύρος τύπων ιών. Ειδικότερα, το πρόγραμμα ZAPI δημιούργησε μια νέα μεθοδολογία για ταχύ σχεδιασμό και παραγωγή εμβολίων σε περίπτωση εκδήλωσης νέας επιδημίας σε ανθρώπους ή ζώα. Η εν λόγω μεθοδολογία αποτελείται από δύο μόνο μέρη, με μοναδική μεταβλητή τον ανοσογόνο παράγοντα, ο οποίος θα αλλάζει ανάλογα με τον παθογόνο στόχο. Πλεονέκτημα αποτελεί και το γεγονός ότι η παραγωγή ενός «εμβολίου τύπου ΖΑΡΙ» μπορεί να πραγματοποιηθεί οπουδήποτε, σύμφωνα με την οδηγία, στον σχεδιασμό της διαδικασίας παραγωγής, και να διατηρηθεί όσο το δυνατόν απλούστερη, περιορίζοντας τον αριθμό των βημάτων που απαιτούνται. Η ύπαρξη πολλαπλών τοποθεσιών παραγωγής είναι ένας βασικός παράγοντας που καθορίζει την ταχύτερη δυ-

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

νατή ανταπόκριση σε περίπτωση νέας πανδημίας, καθώς επιτρέπει την επέκταση της δυνατότητας παραγωγής για την κάλυψη των αναγκών οπουδήποτε στον κόσμο. «Σκεφτείτε το ακόλουθο σενάριο» αναφέρει ο δρ Jean-Christophe Audonnet, συντονιστής του προγράμματος ΖΑΡΙ. «Ξεσπά επιδημία στο ζωικό κεφάλαιο. Απαιτείται έλεγχος της ασθένειας στην πηγή, το συντομότερο δυνατό. Η πρώτη προσέγγιση θα βασιστεί σε μέτρα κτηνιατρικής υγιεινής τα οποία έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στο παρελθόν: ταχεία διαγνωστική ανίχνευση, μαζική θανάτωση των μολυσμένων κοπαδιών και αυστηρή απαγόρευση κάθε μεταφοράς και μετακίνησης στην περιοχή ή περιφέρεια της μόλυνσης. Αν πρόκειται για ζωονοσογόνο ασθένεια, η οποία μολύνει ανθρώπους, και ιδιαίτερα αν είναι άμεσα μεταδιδόμενη μεταξύ των ανθρώπων, τότε πρόκειται για “ξέσπασμα ανθρώπινης επιδημίας”. Το ζωικό κεφάλαιο πιθανότατα να μην εμβολιαστεί, καθώς ο στόχος στο στάδιο αυτό είναι να εξαλειφθεί η προέλευση του ιού». Ο δρ Audonnet, ο οποίος εργάζεται στον τομέα Υγείας των Ζώων της Boehringer Ingelheim, αναφέρει ότι από τη στιγμή που θα ταυτοποιηθεί ο ιός, είναι δυνατό να αρχίσει άμεσα η διαδικασία παραγωγής εμβολίου για κτηνιατρική ή ανθρώπινη χρήση, ανάλογα με την περίσταση.

Πώς λειτουργεί η μέθοδος: Η μεθοδολογία, ουσιαστικά, περιλαμβάνει τη χρήση τριών διαφορετικών «εργαλείων»: Το πρώτο εργαλείο είναι ένα είδος τρισδιάστατης δομής, η οποία μιμείται το σχήμα του ιού και ονομάζεται MPSP (Multimeric Protein Scaffold Particle/Πολυμερικό Σωματίδιο Πρωτεϊνικού Ικριώματος). Το δεύτερο «εργαλείο» είναι ένα σύστημα βακτηριακής υπερ-κόλλας, το οποίο αποτελείται από δύο συμπληρωματικά στοιχεία: το ένα στοιχείο τοποθετείται στο πρωτεϊνικό ικρίωμα και το άλλο τοποθετείται στο τρίτο «εργαλείο», το οποίο είναι η μονάδα του ειδικού ανοσογόνου παράγοντα, που έχει σχεδιαστεί βάσει του παθογόνου που αντιστοιχεί στον ιό που προκάλεσε την επιδημία. Το MPSP και η υπομονάδα του παθογόνου μπορούν, στη συνέχεια, να συνδεθούν απλά μέσω συνδυασμού των δύο τμημάτων του συστήματος υπερ-κόλλας. «Στην ουσία, η μεθοδολογία ΖΑΡΙ αποτελεί ένα είδος συστήματος “ανοικτού κώδικα”, επειδή μπορεί να εφαρμοστεί με διάφορους τρόπους» εξηγεί ο δρ Audonnet. «Από κανονιστικής άποψης, το πρόγραμμα ΖΑΡΙ προτείνει έναν συγκεκριμένο τρόπο εφαρμογής: το MPSP σε συνδυασμό με έναν ειδικό τρόπο χρήσης της τεχνολογίας της βακτηριακής υπερ-κόλλας και το σύστημα έκφρασης της υπομονάδας του ανοσογόνου παράγοντα στο μυκητιακό σύστημα έκφρασης C1». Το σύστημα C1 είναι ένας μύκητας στον οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί έκφραση μεγάλων ποσοτήτων ανασυνδυασμένων πρωτεϊνών, όπως υπομονάδες ή αντισώματα εμβολίων, η παραγωγή των οποίων μπορεί να κλιμακωθεί τάχιστα εντός τριών ή τεσσάρων μηνών. «Εστιάσαμε στον στόχο της επίτευξης ταχείας ενεργοποίησης για την παραγωγή εμβολίων, η οποία αντιστοιχεί σε περίπου 100 εκατομμύρια δόσεις τέσσερις μήνες μετά την ταυτοποίηση του νέου ιικού παθογόνου. Και για τον λόγο αυτό χρησιμοποιήσαμε το σύστημα E.coli για την παραγωγή του MPSP και ειδικά το δυαδικό μυκητιακό σύστημα έκφρασης C1 για την υπομονάδα του ανοσογόνου παράγοντα, επειδή είναι το μόνο σύστημα με ικανότητα παραγωγής έως λίγων γραμμαρίων υπομονάδων ανοσογόνου παράγοντα ανά λίτρο ζύμωσης, καλύπτοντας τον στόχο της απόδοσης πολύ μεγάλης ποσότητας» διευκρινίζει ο δρ Audonnet.

Απολύτως αναγκαία είναι μόνο η χρήση της υπερ-κόλλας, σύμφωνα με τον δρα Audonnet, που αποσαφηνίζει ότι «τα επιμέρους στοιχεία μπορεί να τροποποιηθούν κατά περίπτωση, για παράδειγμα μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά συστήματα έκφρασης ή ένα διαφορετικό MPSP». Η εν λόγω μέθοδος παραγωγής εμβολίων έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα και ταχέως σε βιομηχανική κλίμακα, κατά τον δρα Audonnet, με στόχο να διασφαλιστεί η παραγωγή μεγάλου αριθμού των απαιτούμενων δόσεων εμβολίων. «Αυτό μπορεί ο καθένας να το εκτιμήσει όταν βλέπουμε ότι οι κατασκευαστές των εμβολίων για τον SARS-CoV-2 αντιμετωπίζουν προβλήματα από ελλείψεις ή σημαντικές μειώσεις της δυνατότητας παραγωγής σε σχέση με τις ποσότητες που είχαν υποσχεθεί στις αρχικές συμφωνίες για την προμήθεια των εμβολίων» επισημαίνει ο δρ Audonnet. «Εμβόλια τύπου ΖΑΡΙ αναπτύσσονται αυτήν τη στιγμή για τον SARS-CoV-2» καταλήγει ο δρ Audonnet, σχολιάζοντας ότι «ομάδες από την Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ εργάζονται ενεργά με τα βασισμένα στο στοιχείο MPSP εμβόλια, τα περισσότερα από τα οποία χρησιμοποιούν ακριβώς το ίδιο MPSP το οποίο χρησιμοποιεί το πρόγραμμα ΖΑΡΙ, σε συνδυασμό με την υπομονάδα RBD του SARSCoV-2».•••

Η μεθοδολογία ΖΑΡΙ αποτελεί ένα είδος συστήματος «ανοικτού κώδικα», επειδή μπορεί να εφαρμοστεί με διάφορους τρόπους.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Μιλά στο PhB o διευθύνων σύμβουλος της Bayer Ελλάς, Andreas Pollner

Η Bayer μπορεί να υποστηρίξει την Ελλάδα στον μετασχηματισμό της Τρεις νέες καινοτόμες θεραπείες φέρνει η εταιρεία τα επόμενα χρόνια

ο όνομα της Bayer, διεθνώς και στην Ελλάδα, είναι συνώνυμο της έννοιας «φάρμακο». Λίγοι ωστόσο είναι ενημερωμένοι σε βάθος για την Bayer, ειδικά στη χώρα μας. Το παρόν και το μέλλον της Bayer μάς αναλύει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας στη χώρα μας, κ. Andreas Pollner. Ο γερμανικός κολοσσός επέδειξε άμεσα αντανακλαστικά στην πανδημία και σήμερα συνεργάζεται με την CureVac για την ανάπτυξη και παραγωγή εμβολίου κατά της Covid-19. Όπως τονίζει ο κ. Pοllner, η μεγαλύτερη ευκαιρία που παρουσιάζεται λόγω της πανδημίας είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων στην επιστήμη και συγκεκριμένα στη φαρμακευτική βιομηχανία. Όσον αφορά τον τρόπο εργασίας μετά την πανδημία, ο κ. Pollner εκτιμά ότι «αναμένουμε αυξημένη τάση για εργασία από το σπίτι», τονίζοντας: «Για εμάς, ένα πράγμα είναι σαφές: Δεν θα επιστρέψουμε στους παλιούς τρόπους εργασίας μετά την πανδημία». Για το μέλλον της Bayer, μας αποκαλύπτει

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

ότι υπάρχουν 3 κύρια φαρμακευτικά προϊόντα που αναμένεται να αποτελέσουν «επανάσταση» στις κατηγορίες τους: το αντικαρκινικό φάρμακο δαρολουταμίδη, η φινερενόνη για τη νεφρική ανεπάρκεια και το Elinzanetant για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση. Όσον αφορά την ελληνική αγορά φαρμάκου, ο κ. Pοllner επισημαίνει: «Πιστεύουμε ότι πρέπει να εισαχθεί η αρχή της συνυπευθυνότητας σχετικά με την υπέρβαση του δημόσιου προϋπολογισμού, παρέχοντας τα απαραίτητα κίνητρα και στις δύο πλευρές για την εξάλειψη του clawback. Εστιάζοντας ιδίως στον εξορθολογισμό των δαπανών, πρέπει να προχωρήσουν ορισμένες μεταρρυθμίσεις που επηρεάζουν τόσο τον όγκο όσο και την αξία της δαπάνης». Τέλος, σημειώνει ότι προγράμματα όπως το EU4Health και το Εθνικό Ταμείο Ανάκαμψης παρέχουν μεγάλες ευκαιρίες για αλλαγές στην Ελλάδα, μέσα από επενδύσεις σε υποδομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας και αξιοποιώντας τα οφέλη της ψηφιακής υγείας. Και καταλήγει: «Η Bayer μπορεί να υπο-

Andreas Pollner* στηρίξει την Ελλάδα στον μετασχηματισμό της. Εξάλλου, είμαστε μια εταιρεία που μέσα από την καινοτομία καλύπτει τις δύο πιο βασικές ανάγκες της ανθρωπότητας, την υγεία και την τροφή, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη». EΡ_Παρότι το όνομα της εταιρείας σας είναι διάσημο διεθνώς, λίγοι είναι ενημερωμένοι σε βάθος για την παρουσία της Bayer στην Ελλάδα. Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες πληροφορίες για τη δραστηριότητα της εταιρείας στη χώρα μας;

ΑΠ_Η Bayer έχει μακροχρόνια παρουσία στην Ελλάδα, με τα προϊόντα μας να εμφανίζονται για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά το 1925, μέσω τοπικών αντιπροσώπων, ενώ 30 χρόνια αργότερα, το 1955, ιδρύεται η Bayer Ελλάς ως θυγατρική της Bayer AG. Η Bayer Ελλάς δραστηριοποιείται στη χώρα συμβάλλοντας στην έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και λύσεων (συμμετέχοντας στα διεθνή ερευνητικά προγράμματα) και μέσω της πώλησης και διάθεσης

προϊόντων σε 3 τομείς: Τομέας Φαρμάκων (Pharmaceuticals), Τομέας Υγείας των Καταναλωτών (Consumer Health) και Τομέας Επιστήμης Γεωργίας (Crop Science). Η παρουσία της Bayer Ελλάς στη χώρα μεταφράζεται σε σημαντική αξία για την τοπική οικονομία και κοινωνία, με κύκλο εργασιών άνω των 140 εκατομμυρίων ετησίως, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων μας ξεπερνά τα 250 άτομα. Στην Bayer Ελλάς, νοιαζόμαστε για την κοινωνία και την οικονομία της χώρας και, μέσα από την αποστολή μας «Επιστήμη για μια καλύτερη ζωή», στοχεύουμε να δημιουργούμε υπεραξία –όχι μόνο για τους εταίρους και συνεργάτες μας, αλλά προς όφελος όλων. Επενδύουμε συνεχώς σε τοπικό επίπεδο και ενισχύουμε τη συμμετοχή της χώρας στα διεθνή προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης νέων προϊόντων. Για παράδειγμα, περισσότερα από 100 ελληνικά πανεπιστήμια και δημόσια νοσοκομεία συμμετέχουν σε 20 διεθνείς κλινικές δοκιμές Φάσης ΙΙ ή III της Bayer AG. Επίσης, διεξάγουμε βασικές μελέτες αγρού και έχουμε πετύχει να είναι η Ελ-

* Διευθύνων Σύμβουλος, Bayer Ελλάς

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Τα προϊόντα της Bayer βρίσκονται στην Ελλάδα από… το 1925!

λάδα χώρα αναφοράς για το cluster της Μεσογείου όσον αφορά την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων για τη φυτοπροστασία. Εκτός όμως από την ανάπτυξη νέων καινοτόμων λύσεων, παράγουμε επίσης σε τοπικό επίπεδο επιλεγμένα προϊόντα της σειράς Bepanthol. Σε αυτό το ταξίδι όμως δεν είμαστε μόνοι μας. Όλα αυτά τα χρόνια, συνεργαζόμαστε με διακεκριμένες εγχώριες εταιρείες, όπως η Famar και η Elpen, ενώ αυτήν την περίοδο αναζητούμε ευκαιρίες συνεργασίας με νεοφυείς επιχειρήσεις που μπορούν να προσφέρουν προστιθέμενη αξία στο εκτεταμένο πρόγραμμα Έρευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας. Για την Bayer, η Ελλάδα είναι μια χώρα μεγάλης σημασίας και έμπνευσης, καθώς αποτελεί την «πατρίδα της Ιατρικής». Η Bayer Ελλάς έχει δεσμευτεί να κάνει την παρουσία της στη χώρα ακόμα πιο ισχυρή, πιο καινοτόμο και πιο βιώσιμη.

να καλύψουμε τις ανάγκες των ανθρώπων στην υγεία και τη διατροφή τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά από αυτήν τη δύσκολη κατάσταση. Αυτό που παρατηρήθηκε, ωστόσο, ήταν η μείωση των τακτικών επισκέψεων ασθενών με χρόνιες παθήσεις στους θεράποντες ιατρούς. Ο φόβος για πιθανή έκθεση στον κορωνοϊό διέκοψε τη συνηθισμένη καθημερινότητα των ασθενών αυτών και δημιούργησε, σε ορισμένες περιπτώσεις, καθυστερήσεις στη διαχείριση των νοσημάτων τους. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Bayer, σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, υποστηρίζει εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού, ενθαρρύνοντας τους πολίτες να συνεχίσουν να αναζητούν την ιατρική περίθαλψη που χρειάζονται. Και, φυσικά, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για τη διασφάλιση της έγκαιρης παράδοσης όλων των φαρμάκων μας, διασφαλίζοντας παράλληλα την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων της.

EΡ_Η πανδημία και το lockdown επηρέασαν την ιατρική φροντίδα πολλών χρόνιων ασθενών. Είχατε πρόβλημα με την πρόσβαση των ασθενών σε θεραπείες της Bayer; Ποια μέτρα λάβατε;

EΡ_Πώς αντέδρασε η Bayer στην παγκόσμια ανάγκη για ανακάλυψη νέων φαρμάκων κατά της ασθένειας Covid-19 και τη στήριξη του συστήματος υγείας;

ΑΠ_Η διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης και διάθεσης των φαρμάκων μας στους Έλληνες ασθενείς ήταν βασική μας προτεραιότητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας –γεγονός το οποίο καταφέραμε με επιτυχία. Ο κόσμος μπορεί να νιώθει σίγουρος ότι στην Bayer κάνουμε ό,τι χρειάζεται για

ΑΠ_Είμαστε υπερήφανοι για τις προσπάθειές μας και ειδικά για την τελευταία μας πρωτοβουλία. Όπως έχει ανακοινωθεί, ενώσαμε τις δυνάμεις μας με την CureVac για να υποστηρίξουμε την περαιτέρω ανάπτυξη, διάθεση και υλοποίηση του project που αφορά το υποψήφιο εμβόλιο για τη νόσο Covid-19, CVnCoV.

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

Αυτό γίνεται μέσω της τεχνογνωσίας μας και των υποδομών μας σε διάφορες διαδικασίες, όπως κλινικές μελέτες, κανονιστικές υποθέσεις, φαρμακοεπαγρύπνηση, ιατρική πληροφόρηση και αλυσίδα εφοδιασμού. Από τη στιγμή της υπογραφής της συμφωνίας και καθώς προχωρούσε η διαδικασία του εμβολιασμού, κατέστη σαφές ότι οι τρέχουσες παραγωγικές ικανότητες για εμβόλια πρέπει να αυξηθούν. Η Bayer αποφάσισε να επεκτείνει τη συνεργασία με την CureVac και στην παραγωγή του εμβολίου της, στις εγκαταστάσεις της εταιρείας στο Wuppertal. Από την πρώτη στιγμή της πανδημίας, η Bayer προσαρμόστηκε κατάλληλα για να βοηθήσει στην καταπολέμηση της πανδημίας. Ένωσε τις δυνάμεις της με την επιστημονική κοινότητα, τους φορείς υγειονομικής περίθαλψης, τις κυβερνήσεις και τα ερευνητικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο, παρέχοντάς τους πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών, ερευνών και ευρημάτων της, προκειμένου να βρεθούν και να αναπτυχθούν νέες αποτελεσματικές θεραπείες για τη νόσο Covid-19. Επιπλέον, η Bayer υποστηρίζει την πρωτοβουλία Θεραπευτικού Επιταχυντή Covid-19 του Ιδρύματος Bill & Melinda Gates και συνεργάζεται, προς την ίδια κατεύθυνση, στον Καναδά με το Ινστιτούτο Έρευνας για την Υγεία του Πληθυσμού (PHRΙ). Στην Ελλάδα, η Bayer Ελλάς, ανταποκρινόμενη στις αυξημένες ανάγκες της χώρας, προχώρησε στη δωρεά φαρμάκων και εξοπλισμού για να βοηθήσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας να αντιμετωπίσει την πανδημία. EΡ_Η πανδημία έφερε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο εργασίας πολλών κλάδων, όπως και ο δικός σας. Η τηλεργασία έχει μπει για τα καλά στη ζωή πολλών εργαζομένων. Πώς αντέδρασε η εταιρεία σας και πώς βλέπετε να διαμορφώνονται οι εξελίξεις στο μέλλον;

ΑΠ_Για την Bayer, η ασφάλεια, η υγεία και η ευεξία των εργαζομένων της αποτελεί βασική προτεραιότητα. Θέλοντας να υποστηρίζουμε όλα τα μέλη των ομάδων μας στη διατήρηση μια υγιούς ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, έχουμε θεσπίσει ένα ευέλικτο πρόγραμμα εργασίας με δυνατότητα απομακρυσμένης απασχόλησης (remote working) πριν ακόμη την έκρηξη της πανδημίας.

Έτσι, μόλις άρχισε η πανδημική κρίση, εφαρμόσαμε, άμεσα, πρωτόκολλα ασφάλειας και μέτρα προστασίας τόσο για τους εργαζομένους γραφείου όσο και για τα στελέχη πωλήσεων και τους ιατρικούς επισκέπτες, θέτοντας την εργασία από το σπίτι και την επαφή με τους πελάτες, μέσω διαδικτυακών συναντήσεων με τους πελάτες και τους επαγγελματίες υγείας, ως βασικές επιλογές. Παράλληλα, βελτιώσαμε το Πρόγραμμα Εργαζομένων, “Be Well at Bayer”, για να υποστηρίξουμε περαιτέρω την ευεξία των ανθρώπων μας και για να αντιμετωπίσουμε το επιπλέον άγχος και ψυχολογικό βάρος που μπορεί να δημιουργήσει η επί μακρόν παραμονή στο σπίτι. Σε αυτό το πλαίσιο, προσφέρουμε διαδικτυακά σεμινάρια που παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη και τρόπους διαχείρισης της δύσκολης αυτής κατάστασης, τα οποία έχουμε ήδη προγραμματίσει να συνεχιστούν και στο μέλλον. Τα λεγόμενα Cyber Talks αποτελούν επέκταση του προγράμματος ψυχολογικής υποστήριξης που παρέχεται σε όλους τους εργαζομένους που το χρειάζονται, σε συνεργασία με την εταιρεία Hellas EAP. Μετά το τέλος της πανδημίας, αναμένουμε αυξημένη τάση για εργασία από το σπίτι, με πολλούς εργαζομένους να εναλλάσσονται με ευελιξία μεταξύ εργασίας στο γραφείο και εξ αποστάσεως εργασίας, ανάλογα με τις περιστάσεις και τις συνθήκες. Για να διευκολύνουμε αυτό το ευέλικτο σχήμα εργασίας, προχωρούμε σε ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των εργαζομένων μας και σε ολοκλήρωση του ψηφιακού μετασχηματισμού των διαδικασιών της εταιρείας μας, ώστε όλοι να μπορούν να εκτελούν απρόσκοπτα τη δουλειά τους, από οποιαδήποτε τοποθεσία. Για εμάς, ένα πράγμα είναι σαφές: Δεν θα επιστρέψουμε στους παλιούς τρόπους εργασίας μετά την πανδημία. Οραματιζόμαστε ένα εργασιακό περιβάλλον που είναι αρκετά συντονισμένο και αρκετά συνεργατικό ώστε να δημιουργηθούν ομάδες υψηλής απόδοσης. Ένα εργασιακό περιβάλλον που δίνει στους εργαζομένους τον χώρο που χρειάζονται για να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. EΡ_Η πανδημία με την Covid-19 ανέδειξε την αξία του συστήματος υγείας και της επένδυσης στην έρευνα και στην καινοτομία. Πώς μπορεί ο κλάδος σας να κάνει την κρίση ευκαιρία;

Ο κύκλος εργασιών στην Ελλάδα ξεπερνά τα 140 εκατ. ετησίως και ο αριθμός των εργαζομένων ξεπερνά τα 250 άτομα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Περισσότερα από 100 ελληνικά πανεπιστήμια και δημόσια νοσοκομεία συμμετέχουν σε 20 διεθνείς κλινικές δοκιμές της Bayer AG

ΑΠ_Όσον αφορά τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς, πρέπει να διατηρήσουμε ένα αποτελεσματικό και ευέλικτο λειτουργικό σύστημα, που προστατεύει την υγεία και την ευημερία των εργαζομένων μας, επιτρέποντας παράλληλα τη συνέχιση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Επίσης, η ανάκαμψη της οικονομίας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο, παραμένει μεγάλη πρόκληση και πρέπει να δούμε πώς θα ξεδιπλωθούν και θα εφαρμοστούν τα στρατηγικά σχέδια. Ωστόσο, η μεγαλύτερη ευκαιρία που παρουσιάζεται είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων στην επιστήμη και συγκεκριμένα στη φαρμακευτική βιομηχανία. Η ανάγκη για υψηλής ποιότητας ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και καινοτομία, που καλύπτουν ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες, αναγνωρίζεται πλέον ακόμη περισσότερο. Η καινοτόμος φαρμακοβιομηχανία εργάζεται σκληρά για την παροχή αποτελεσματικών και ασφαλών θεραπειών και εμβολίων, που θα βοηθήσουν τις χώρες να διαχειριστούν την πανδημία. Είναι μια πολύ καλή χρονική στιγμή για να βάλουμε ξανά σταθερές βάσεις και να δημιουργήσουμε εκ νέου αξιόπιστες σχέσεις μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας. Το 2021 θα είναι το έτος ανάκαμψης για όλους μας, εταιρείες, χώρες, κοινωνίες. EΡ_Το 2020, οι πωλήσεις της Bayer δέχτηκαν πλήγμα από την πανδημία. Ποιες είναι οι προοπτικές για το 2021;

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

ΑΠ_Πέρα από τον αρνητικό αντίκτυπο των νομισματικών ισοτιμιών, είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι για τα αποτελέσματα του 2020, καθώς καταφέραμε να φτάσουμε πολύ κοντά στις αρχικές μας προβλέψεις, παρά την επίδραση της πανδημίας. Το 2021 αναμένουμε θετική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς δραστηριοποίησης και προβλέπουμε μια περαιτέρω επιτάχυνση τα επόμενα χρόνια. Αναμένουμε δυναμική ανάπτυξη με υψηλότερη κερδοφορία και επί του παρόντος επιταχύνουμε τον μετασχηματισμό μας για να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο, ακόμη καλύτερα. Μέχρι το 2024, οι καθαρές πωλήσεις του ομίλου αναμένεται να φτάσουν τα 43 έως 45 δισ. ευρώ. Ορίζουμε την πορεία μας για το μέλλον με ένα σαφές σχέδιο δράσης και λαμβάνουμε μέτρα με στόχο την ενίσχυση της αύξησης των πωλήσεων, της κερδοφορίας και των ταμειακών ροών. Όσον αφορά τον τομέα των φαρμάκων, αναμένουμε περαιτέρω ανάπτυξη μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, με την κυκλοφορία νέων προϊόντων που καλύπτουν ιατρικές ανάγκες που δεν ικανοποιούνται αυτήν τη στιγμή και ανοίγουν νέες προσεγγίσεις στη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από νοσήματα όπως ο καρκίνος ή η καρδιακή ανεπάρκεια. EΡ_Βασικοί πυλώνες της εταιρείας σας στον τομέα των φαρμάκων είναι τα σκευάσματα Xarelto και Eylea. Αργά ή γρήγορα, όμως, θα χάσουν την πατέ-

ντα τους. Πώς κινείται η Bayer για την «επόμενη μέρα»;

ΑΠ_Το πρόγραμμα Έρευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών, ενώ έχουμε σημειώσει σημαντική επιτυχία με τις δραστικές ουσίες που βρίσκονται σε τελικό στάδιο ανάπτυξης. Σκοπεύουμε να συνεχίσουμε την ανάπτυξή μας στον τομέα των φαρμάκων, παρά τη λήξη της πατέντας για τα προϊόντα που αναφέρετε και αναμένουμε διεθνώς μόνο μια ελάχιστη μείωση των πωλήσεων το 2024. Σε γενικές γραμμές, ο τομέας των φαρμάκων αναμένεται να επανέλθει σε ανοδική πορεία το 2025. Η πρώτη εκτίμηση για την κατάσταση μετά από την προαναφερθείσα λήξη δείχνει καλύτερη από ό,τι περίμεναν οι αναλυτές. Έχουμε τρία κύρια φαρμακευτικά προϊόντα που αναμένεται να αποτελέσουν «επανάσταση» στις κατηγορίες τους: το αντικαρκινικό φάρμακο δαρολουταμίδη, τη φινερενόνη για τη νεφρική ανεπάρκεια και το Elinzanetant για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση. Επιπλέον, έχουμε επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στην κυτταρική και γονιδιακή θεραπεία μέσα από τις εξαγορές της AskBio και της BlueRock Therapeutics και αναμένουμε ότι η πλήρης αξία αυτών των πλατφορμών θα αποκρυσταλλωθεί μετά το 2027, ακριβώς τη στιγμή που οι πωλήσεις θα μειώνονται από τη λήξη της πατέντας του Xarelto™.

EΡ_Η αλήθεια είναι ότι η υπόθεση της Monsanto έπληξε το γόητρο της εταιρείας. Σε ποιο σημείο βρίσκεται η υπόθεση;

ΑΠ_Η Bayer βρίσκεται σε υψηλές θέσεις σε έρευνες αναγνωρισιμότητας και φήμης που γίνονται σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με αυτά τα αποτελέσματα, οι άνθρωποι εμπιστεύονται το σήμα της Bayer, τον σταυρό, για το ήθος, την υψηλή ποιότητα των προϊόντων και τις λύσεις που τους βοηθούν ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της καθημερινότητας. Πράγματι, η εξαγορά έφερε μια αρνητική αντίδραση συγκεκριμένων επενδυτικών κύκλων, με αποτέλεσμα τις διακυμάνσεις της τιμής της μετοχής. Καταφέρνουμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις ανησυχίες μέσα από τον ανοιχτό διάλογο και τη διαφάνεια. Ειδικά για τη γεωργία, αναζητούμε λύσεις που μπορούν να εξασφαλίσουν υψηλής ποιότητας και οικονομικά προσιτή τροφή για τον αυξανόμενο παγκόσμιο πληθυσμό. Όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω της καινοτομίας και καμία εταιρεία δεν επενδύει περισσότερο στην Έρευνα και την Ανάπτυξη από την Bayer. EΡ_Παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί τα τελευταία χρόνια, οι δαπάνες για φάρμακα παραμένουν εκτός στόχου. Τι έχετε να αντιπροτείνετε, ώστε να καταφέρουμε να ελέγξουμε ορθολογικά τις δαπάνες;

Μέχρι το 2024, οι καθαρές πωλήσεις του ομίλου αναμένεται να φτάσουν τα 43 έως 45 δισ. ευρώ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η Bayer συνεργάζεται με την CureVac στην παραγωγή του εμβολίου κατά της Covid-19, στις εγκαταστάσεις της εταιρείας στο Wuppertal

ΑΠ_Ο εξορθολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες των Ελλήνων ασθενών και τις υγειονομικές προτεραιότητες της χώρας, αποτελεί μια αναγκαιότητα, γεγονός που αναγνωρίζεται πλέον και από την Πολιτεία. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, η φαρμακευτική βιομηχανία συμβάλλει στον δημόσιο διάλογο μέσα από την αποτύπωση ενός «οδικού χάρτη» για τον εξορθολογισμό των συνολικών δαπανών, αλλά και τη σταδιακή αύξηση των δημόσιων προϋπολογισμών. Η πρόταση αυτή στοχεύει στην εξάλειψη της υπέρβασης και ουσιαστικά στη σταδιακή μείωση των αυτόματων επιστροφών. Μέχρι να συμβεί αυτό, ωστόσο, πιστεύουμε ότι πρέπει να εισαχθεί η αρχή της συνυπευθυνότητας σχετικά με την υπέρβαση του δημόσιου προϋπολογισμού, παρέχοντας τα απαραίτητα κίνητρα και στις δύο πλευρές για την εξάλειψη του clawback. Εστιάζοντας ιδίως στον εξορθολογισμό των δαπανών, πρέπει να προχωρήσουν ορισμένες μεταρρυθμίσεις που επηρεάζουν τόσο τον όγκο όσο και την αξία της δαπάνης. Η εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων στην πλειονότητα των ασθενειών, η εισαγωγή ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία και η δημιουργία ηλεκτρονικού φακέλου ασθενών όχι μόνο θα βοη-

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

θήσουν στον εξορθολογισμό της ζήτησης, αλλά και θα βελτιώσουν την παρεχόμενη φροντίδα προς τους ασθενείς. Από την άλλη πλευρά, η κατάργηση προστασίας τιμών σε τιμολόγηση και αποζημίωση πέραν των παρουσών εξαιρέσεων, σε συνδυασμό με την περαιτέρω διείσδυση των γενοσήμων, δύνανται να συνδράμουν στη μείωση της αξίας της δαπάνης αλλά και της οικονομικής επιβάρυνσης των Ελλήνων ασθενών. Τέλος, η επιτάχυνση των διαδικασιών Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας θα οδηγήσει σε γρηγορότερη πρόσβαση των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες σε τιμές που αντικατοπτρίζουν την αξία αυτών των θεραπειών. EΡ_Γενικότερα, και διεθνώς, όλες οι χώρες λαμβάνουν μέτρα για τη βελτίωση της βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας. Ποια είναι η θέση σας προς την κατεύθυνση αυτή για το ελληνικό ΕΣΥ;

ΑΠ_Στην Bayer πιστεύουμε ότι απαιτείται ένα βιώσιμο σύστημα υγειονομικής και φαρμακευτικής περίθαλψης προκειμένου να υπάρξει κοινωνική πρόνοια και ευημερία, οικονομική και επιχειρηματική βιωσιμότητα. Είμαστε ευτυχείς που βλέπουμε ότι υπάρχει αμοιβαία και κοινή κατανόηση με την ελληνική Πολιτεία σε αυτό το θέμα.

Για να εξασφαλιστεί μια τέτοια βιωσιμότητα, οι μηχανισμοί χρηματοδότησης και οι δημόσιοι προϋπολογισμοί πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες των Ελλήνων ασθενών και τις εθνικές προτεραιότητες για την υγεία. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει επί του παρόντος, καθώς οι δημόσιοι προϋπολογισμοί καθορίζονται με έμφαση κυρίως στη δημοσιονομική σταθερότητα. Ωστόσο, προγράμματα όπως το EU4Health και το Εθνικό Ταμείο Ανάκαμψης παρέχουν μεγάλες ευκαιρίες για αλλαγές, μέσα από επενδύσεις σε υποδομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας και αξιοποιώντας τα οφέλη της ψηφιακής υγείας. Για παράδειγμα, το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης θα μπορούσε να αναβαθμιστεί ώστε να ενσωματώνει τον προσωπικό ηλεκτρονικό φάκελο ασθενούς, να συνδέεται με διαγνωστικά εργαστήρια και νοσοκομεία προκειμένου να συγκεντρώνονται δεδομένα για τα μητρώα ασθενών –εστιάζοντας αρχικά στις χρόνιες παθήσεις. Αυτά, σε συνδυασμό με τα ήδη διαθέσιμα δεδομένα μέσω των βάσεων ΗΔΙΚΑ και ΕΟΠΥΥ, θα αποτελέσουν τα θεμέλια για την κατανόηση των υγειονομικών προτεραιοτήτων του πληθυσμού, ενώ θα αναπτύξουν μηχανισμούς παρακολούθησης για τον εξορθολογισμό των δαπανών. Τέλος, η βιωσιμότητα του ΕΣΥ μπορεί να ενισχυθεί εντοπίζοντας εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης –για παράδειγμα προσελκύοντας περισσότερες επενδύσεις μέσω της κλινικής έρευνας. Εκτός του προγράμματος κλινικών μελετών στην Ελλάδα, η Bayer Ελλάς συμβάλλει διαρκώς στην ενδυνάμωση των Ελλήνων επαγγελματιών υγείας και επιστημόνων παρέχοντας ή στηρίζοντας προγράμματα που τους εφοδιάζουν με τα απαραίτητα εργαλεία, ευκαιρίες εκπαίδευσης και γνώσεις, στοχεύοντας στη βελτιστοποίηση της κλινικής έρευνας. EΡ_Είναι φανερό ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να εξέλθει οριστικά από την κρίση αν δεν υπάρξουν ξένες επενδύσεις. Ηγείστε της θυγατρικής μίας από τις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες παγκοσμίως. Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να κινηθεί η χώρα για να πείσει μια εταιρεία σαν τη δική σας να επενδύσει περισσότερο στην Ελλάδα;

σε ένα σταθερό οικονομικό περιβάλλον. Από μεριάς της ελληνικής κυβέρνησης, υπάρχει πρόθεση για υποστήριξη της προσέλκυσης των επενδύσεων μέσω μεταρρυθμίσεων που έχουν ήδη υλοποιηθεί ή έχουν εξαγγελθεί. Γεγονός εξαιρετικά σημαντικό για τις πολυεθνικές εταιρείες που στοχεύουν να ενισχύσουν περαιτέρω την επενδυτική παρουσία τους στην Ελλάδα. Επιπλέον, βλέπουμε και άλλες ευκαιρίες ανάπτυξης για τη χώρα, μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό κυρίως στους κλάδους της υγειονομικής περίθαλψης και της γεωργίας. Η Bayer μπορεί να υποστηρίξει την Ελλάδα στον μετασχηματισμό της. Εξάλλου, είμαστε μια εταιρεία που μέσα από την καινοτομία καλύπτει τις δύο πιο βασικές ανάγκες της ανθρωπότητας, την υγεία και την τροφή, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξη του πλανήτη. Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την ελληνική γεωργική παραγωγή με ποιοτικά προϊόντα του χαρτοφυλακίου Biologicals, αλλά και να παρέχουμε καινοτόμες θεραπείες σε όσους τις χρειάζονται. Ωστόσο, επιτρέψτε μου να είμαι σαφής: υπάρχει πραγματική ανάγκη ώστε όλοι οι εταίροι να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να βρουν τις σωστές λύσεις. Οι εταιρείες που παράγουν καινοτόμα φαρμακευτικά προϊόντα ενδιαφέρονται να είναι μέρος αυτής της λύσης. Πιστεύω ακράδαντα ότι μόνο όταν αρχίσουμε να βαδίζουμε μαζί θα βρούμε λύσεις. •••

H Bayer έχει κάνει μεγάλες επενδύσεις στην κυτταρική και γονιδιακή θεραπεία μέσα από τις εξαγορές της AskBio και της BlueRock Therapeutics

ΑΠ_Όπως σας ανέφερα, για την Bayer είναι σημαντικό να συνεχίσουμε την πετυχημένη, μακρά πορεία μας στην Ελλάδα, και να επεκτείνει τις δραστηριότητες

COVID-19 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Covid-19 και καρδιακές αρρυθμίες

Υψίστης σημασίας στη θεραπευτική αυτή προσέγγιση είναι η αποσαφήνιση του «πότε και αν» θα υπάρξει ανάγκη ηλεκτροφυσιολογικής επέμβασης.

εμφάνιση δυνητικά επικίνδυνων αρρυθμιών σε ασθενείς με οξεία λοίμωξη Covid-19 είναι πλέον κάτι αρκετά σύνηθες στην καθ’ ημέρα κλινική πράξη. Αναδρομικές μελέτες από την Κίνα και τις ΗΠΑ κατέδειξαν υψηλό ποσοστό κοιλιακών και κολπικών αρρυθμιών σε ασθενείς με σοβαρή λοίμωξη από Covid-19 που νοσηλεύονταν σε μονάδες εντατικής θεραπείας σε σχέση με ασθενείς που δεν χρειάζονταν μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Σύμφωνα με μια μετανάλυση, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό JACC: Clinical Electrophysiology, η πλήρης κατανόηση της επίπτωσης της λοίμωξης Covid-19 στο ερεθισματαγωγό σύστημα της καρδιάς και η άμεση αντιμετώπιση αυτής αποτελούν επιτακτική ανάγκη. Η διευθύντρια ΕΣΥ της Θεραπευτικής Κλινικής του ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», Σοφία Χατζίδου, και ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θάνος Δημόπουλος, συνοψίζουν τα κύρια σημεία αυτής της μελέτης ανασκόπησης. Πιο συγκεκριμένα, έχουν περιγραφεί υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες, κολπική μαρμαρυγή, κολπικός πτερυγισμός, πλήρης κολποκοιλιακός αποκλεισμός, καρδιακή ανακοπή, πολύμορφη και μονόμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία. Οι πιο πιθανοί παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί αρρυθμιογένεσης ανάμεσα σε ασθενείς με Covid-19 είναι: 1. Η υποξία που προκαλείται άμεσα από τον ιό σε ιστούς όπως οι πνεύμονες και το μυοκάρδιο

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

2. Η παθολογική ανοσολογική απόκριση του ξενιστή στον ιό αυτό 3. Η μυοκαρδιακή ισχαιμία και η μυοκαρδιακή τάση (stress) από την πνευμονική υπέρταση 4. Οι διαταραχές των ηλεκτρολυτών και του ισοζυγίου των υγρών 5. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τη φαρμακευτική αγωγή Επομένως, καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των αρρυθμιών αυτών παίζει η επίγνωση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των φαρμάκων που λαμβάνει ο ασθενής, η τακτική παρακολούθηση του διαστήματος QTc μέσω ΗΚΓ επιφανείας καθ’ όλη τη διάρκεια που λαμβάνει την αγωγή αυτή, καθώς και η μέριμνα σε ασθενείς με κληρονομικά αρρυθμιολογικά σύνδρομα και αυξημένο κίνδυνο για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Επιπλέον, υψίστης σημασίας στη θεραπευτική αυτή προσέγγιση είναι η αποσαφήνιση του «πότε και αν» θα υπάρξει ανάγκη ηλεκτροφυσιολογικής επέμβασης, καθώς και η χρήση τηλεϊατρικής με γνώμονα την ελαχιστοποίηση της έκθεσης των ασθενών αυτών στις επεμβατικές τεχνικές. Συμπερασματικά, φαίνεται πως η λοίμωξη του Covid-19 θα συνεχίζει να πρωταγωνιστεί στα θέματα της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας στο εγγύς μέλλον και, επομένως, είναι πλέον σημαντική η εξιχνίαση των παθοφυσιολογικών μηχανισμών που εμπλέκονται στην πρόκληση αρρυθμιών από τον Covid-19 και, βάσει αυτών, η υλοποίηση μιας έγκυρης και στοχευμένης θεραπευτικής στρατηγικής.

Η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων

παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για σοβαρή νόσηση και θάνατο από Covid-19. Επιπροσθέτως, κάποιοι επιστήμονες έχουν διατυπώσει από νωρίς την ανησυχία για το αν η παχυσαρκία επηρεάζει και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Δύο ιταλικές μελέτες, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, καταδεικνύουν ότι η ανησυχία αυτή μπορεί να έχει βάση. Οι γιατροί της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Σταυρούλα Πάσχου (επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (καθηγήτρια Θεραπευτικής-Προληπτικής Ιατρικής), Ευάγγελος Τέρπος (καθηγητής Αιματολογίας) και Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και πρύτανης του ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα αποτελέσματα των μελετών αυτών. Και οι δύο μελέτες αφορούν σε mRNA εμβόλιο (BioNTech/Pfizer) που έγινε σε υγειονομικούς υπαλλήλους χωρίς άλλα ιδιαίτερα προβλήματα υγείας, στην Ιταλία. Η χρονολογική απόσταση των δύο δόσεων ήταν 21 ημέρες. Η πρώτη μελέτη συμπεριέλαβε 248 άτομα, των οποίων η ανοσολογική απάντηση αξιολογήθηκε μία εβδομάδα μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Κατέδειξε ότι ο υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ, BMI) σχετίζεται με ασθενέστερο τίτλο αντισωμάτων ως ανοσολογική απόκριση στο εμβόλιο (BMI <25 vs >25 kg/m2, p<0.0001). Η δεύτερη μελέτη συμπεριέλαβε 86 άτομα, των οποίων η ανοσολογική απάντηση αξιολογήθηκε 1 με 4 εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Δεν ανέδειξε διαφορές στην ανοσολογική απόκριση ανάλογα με το BMI, κατέδειξε όμως ότι τα άτομα με κεντρική παχυσαρκία (περίμετρο μέσης > 88 εκ. για γυναίκες και >102 εκ. για άντρες) παρουσίασαν ασθενέστερο τίτλο αντισωμάτων ως ανοσολογική απόκριση στο εμβόλιο. Επιπροσθέτως, φάνηκε από τη μελέτη αυτή ότι το κάπνισμα και η υπέρταση συσχετίστηκαν με χαμηλότερους τίτλους αντισωμάτων, εύρημα που αναφέρεται για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία. Οι παρατηρήσεις αυτές, αν και αρχικές,

έχουν ιδιαίτερη σημασία. Εφόσον αποδειχθούν και από άλλες μεγαλύτερες μελέτες, θα επηρεάσουν τις αποφάσεις των πολιτικών υγείας για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό των πιθανών επαναλαμβανόμενων εμβολιασμών. Ως τότε, μπορούμε να συμβουλεύουμε τους πολίτες για μαζική προσέλευση στην εμβολιαστική διαδικασία, αλλά και για παρεμβάσεις που μειώνουν το σωματικό βάρος.

Τα άτομα με κεντρική παχυσαρκία (περίμετρο μέσης > 88 εκ. για γυναίκες και >102 εκ. για άντρες) παρουσίασαν ασθενέστερο τίτλο αντισωμάτων ως ανοσολογική απόκριση στο εμβόλιο.

COVID-19 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Τι γνωρίζουμε για τη μετάδοση μετά τον εμβολιασμό;

του Ηλία Μόσιαλου, καθηγητή Πολιτικής Υγείας, LSE

πως έχουμε ξαναπεί, γνωρίζουμε πως όσοι έχουν εμβολιαστεί προστατεύονται από τον ιό και πως το εμβόλιο δεν μεταδίδει τον ιό. Αυτό που δεν γνωρίζουμε όμως με σαφήνεια είναι αν αποτρέπει τη λοίμωξη σε περίπτωση έκθεσης. Γνωρίζουμε όμως ότι αν συμβεί, αν δηλαδή κολλήσουμε, τότε τα εμβόλια αποτρέπουν τη βαριά λοίμωξη και τις νοσηλείες. Αλλά μπορεί να παραμείνει ιός στο ανώτερο αναπνευστικό μας σύστημα. Και το ξαναλέω: όχι γιατί κολλήσαμε τον ιό από το εμβόλιο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει. Κολλήσαμε γιατί εκτεθήκαμε στον ιό. Επομένως, το εμβόλιο θα μας προστατεύσει εμάς, αλλά ίσως μείνει κάποια ποσότητα του ιού που κολλήσαμε μέσα μας. Εμείς δεν κινδυνεύουμε αν έχουμε εμβολιαστεί. Αλλά επειδή θα μείνει ο ιός στο στόμα και στη μύτη μας, χωρίς να απειλεί εμάς, αν βήχουμε ή αν μιλάμε έντονα, μπορεί το ιικό φορτίο να μεταφερθεί από εμάς και να πάει για παράδειγμα στον συνομιλητή μας ή στον διπλανό μας στην ουρά στο σουπερμάρκετ, που, αν δεν είναι εμβολιασμένος και δεν έχει εκτεθεί στον ιό, μπορεί να κολλήσει και ίσως να νοσήσει. Πόσο πιθανό όμως είναι αυτό; Δηλαδή πόσο πιθανό είναι να μείνει επαρκές ιικό φορτίο σε εμάς έτσι ώστε να είναι δυνατόν να μεταδίδουμε άθελά μας τη νόσο; Ξέρουμε, πλέον, από αρκετές μελέτες, ότι δεν είναι πολύ πιθανό. Κάποιες από αυτές παρατίθενται στον συνημμένο πίνακα. Βλέ-

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

πουμε, δηλαδή, με στοιχεία από διαφορετικές χώρες πως τα εμβόλια για τον κορωνοϊό μειώνουν την ασυμπτωματική λοίμωξη και πως το ποσοστό μείωσης των λοιμώξεων σε εμβολιασμένους ασυμπτωματικούς, ή συμπεριλαμβανομένων των ασυμπτωματικών, είναι τουλάχιστον 75%. Η ασυμπτωματική λοίμωξη είναι η παράμετρος που μελετάται πέραν του προφανούς λόγου και γιατί συνήθως το πολύ χαμηλό ιικό φορτίο εκδηλώνεται και ασυμπτωματικά. Πιθανότατα, λοιπόν, οι εμβολιασμένοι δεν μπορούν να προωθήσουν τη μετάδοση (σύμφωνα με τις τιμές Ct από τα δείγματα που ελήφθησαν από τη μύτη των εμβολιασθέντων στις μελέτες). Πάρα ταύτα, ένα 10-25% των εμβολιασθέντων μπορεί ακόμη να μεταδίδει τη νόσο. Για αυτό λέμε ότι μέχρι να αποκτήσουμε ανοσία της αγέλης συνεχίζουμε να φοράμε μάσκες. Αν όμως βρεθούν 4 φίλοι σε ένα σπίτι και είναι όλοι εμβολιασμένοι, τότε δεν θα χρειαστεί να φοράνε μάσκα. Γιατί το πιο πιθανό είναι να είναι όλοι προστατευμένοι από το εμβόλιο. Αν όμως ένας από αυτούς είναι ανοσοκατασταλμένος, για παράδειγμα, τότε πρέπει όλοι να φοράνε μάσκα. Γιατί η αποτελεσματικότητα των εμβολίων δεν είναι εξίσου μεγάλη για τους ανοσοκατασταλμένους. Εκτός κι αν ο ανοσοκατασταλμένος έχει κάνει εξετάσεις και η/ο γιατρός του τον έχει διαβεβαιώσει ότι έχει επαρκή ανοσία. Επομένως, μέχρι να ξέρουμε οριστικά για το αν τα εμβόλια σταματούν πλήρως τη διασπορά, αν κολλήσουμε τον ιό αφού εμβολιαστούμε, καλό είναι να προσέχουμε για να προστατεύουμε τους δικούς μας ανθρώπους, τους φίλους μας, τους συναδέλφους μας και όσους συναναστρεφόμαστε.•••

R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSR αφιέρωμα CSR CSR CSR CSR CSR CS CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR Εταιρική R CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CS Κοινωνική CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR CSR R CSR CSR CSRΕυθύνη CSR CSR CSR CSR CSR CS 26

Chiesi

μιλος Ό Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη

34 MSD

Ipsen

ΣΦΕΕ

DEMO

Pfizer AstraZeneca

Πολλαπλές δράσεις ΕΚΕ καλύπτουν ευρύ φάσμα της κοινωνίας

Ενεργώντας με επίκεντρο το συλλογικό καλό και τους ασθενείς Αλεξάνδρα Βέτσικα HR Manager

Αλεξάνδρα Βέτσικα: Χαράξαμε 43 δράσεις στο τριετές πλάνο Αειφορίας (3yrs Sustainability Plan) της Chiesi Hellas, που βασίζονται στην αρχή της Αμοιβαίας Ωφέλειας.

Η αειφορία ήταν πάντα σημαντική για την Chiesi. Μα, σήμερα, αποτελεί σημαντικό πυλώνα του στρατηγικού μας πλάνου, υπογραμμίζοντας τη δέσμευσή μας να βελτιώνουμε την ποιότητα ζωής των ασθενών, να προστατεύουμε τον πλανήτη και τους κατοίκους του, να υποστηρίζουμε τις τοπικές κοινωνίες, να προωθούμε την ανάπτυξη των ανθρώπων μας, διασφαλίζοντας στον μέγιστο δυνατό βαθμό τη διαφάνεια στο επιχειρείν μας. Είμαστε υπερήφανοι για την πιστοποίησή μας ως B Corp εταιρεία, φέρουμε ωστόσο βαρύ φορτίο για τις δεσμεύσεις που μια τέτοια πιστοποίηση έχει. Εξάλλου, κάθε διαδικασία πιστοποίησης, όσο επίπονη κι αν είναι, σου επιτρέπει να κοιτάς ακόμα πιο ψηλά και να οραματίζεσαι. Το 2018, ξεκινήσαμε τη δράση “We ActActively Care for Tomorrow”, ένα πρόγραμμα κινητοποίησης για την αειφορία, στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι άνθρωποι της Chiesi σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπογράψαμε το Sustainability Manifesto, υποστηρίζοντας τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs, ΟΗΕ). Ορίσαμε το Sustainability Mission μας. Με τη βοήθεια του κάθε Business Unit, αξιοποιώντας το field of expertise του, χαράξαμε 43 δράσεις στο τριετές πλάνο

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

Αειφορίας (3yrs Sustainability Plan) της Chiesi Hellas, που βασίζονται στην αρχή της Αμοιβαίας Ωφέλειας και σχετίζονται με τους #3 “Good Health & Wellbeing”, #11 “Sustainable Cities & Communities”, #12 “Responsible Production & Consumption” και #17 “Partnerships for the Goals” SDGs (Sustainable Development Coals). Μαζί με 7 συναδέλφους, σχηματίσαμε την ομάδα W.A.T.C.H. (We.Act.Team.Chiesi. Hellas), με στόχο να τοποθετήσουμε ψηλά στην agenda της Chiesi Hellas τη δύναμη που έχει η συντονισμένη δράση, μέσω της συμμετοχής όλων των εργαζομένων με πράξεις εθελοντισμού και αειφορίας, στοχοθετώντας 20 ώρες εθελοντικού έργου ανά εργαζόμενο. Κοιτάζοντας τρία χρόνια πίσω, το ταξίδι ήταν μακρύ. Η ικανοποίηση μεγάλη. Η συμμετοχή διακριτική και η πίστη στο έργο του Sustainability σημαντική, καθώς αειφορία για την Chiesi σημαίνει, επίσης, το να αναγνωρίζεις την ισχυρή αλληλεξάρτηση μεταξύ μιας εταιρείας και του συστήματος εντός του οποίου δραστηριοποιείται. Γι’ αυτό, ετησίως, ενεργούμε και ακολουθούμε την κατευθυντήρια γραμμή του κ. Σταύρου Θεοδωράκη, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου, «να επιστρέφουμε στην κοινωνία το μέγιστο ποσοστό επένδυσης που μας επιτρέπεται από τον Νόμο, ενεργώντας ως δύναμη για το συλλογικό καλό και τους ασθενείς, οι οποί-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

οι είναι η αφετηρία και ο προορισμός του ταξιδιού μας». Κατ’ επέκταση, από τα προγράμματά μας “Care for Those Who Care”, “Nurture Science”, “Supporting Communities and the Environment”, “Urge for Urgency”, επικεντρωνόμαστε σε τρεις τομείς: Εκπαίδευση, αναφορικά με θέματα υγείας και περιβάλλοντος, Ανάπτυξη, που στοχεύει στην ευημερία μέσω της κοινωνίας, του πολιτισμού, της οικονομίας και του περιβάλλοντος μιας κοινότητας, Καταστάσεις Εκτάκτου Ανάγκης, υποστήριξη λόγω περιβαλλοντικών καταστροφών ή άλλες κρίσιμες καταστάσεις, όπως η παγκόσμια πανδημία της νόσου Covid-19. Ειδικά το 2020, μια χρονιά κατά την οποία η Covid-19 κράτησε τους ανθρώπους μακριά τον έναν από τον άλλο, παράλληλα με τους 13 Οργανισμούς που υποστηρίξαμε σε υγειονομικό υλικό, καταφέραμε να συγκεντρώσουμε 163 ώρες εθελοντικού έργου στο Χαμόγελο του Παιδιού και άλλες 192 σε δράσεις για το περιβάλλον. Μια πρόσκληση από την WATCH αρκεί και η Ομάδα της Chiesi Hellas δίνει το «παρών». Ενωμένη. Γιατί η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη δεν αφορά μόνο τη Διοίκηση της εταιρείας, αλλά κάθε μέλος αυτής, τις ιδέες που έχει και το πώς μπορεί να αξιοποιήσει την εργασία του για να συνεισφέρει παράλληλα στο συλλογικό καλό.

Παναγιώτα Γιαννοπούλου Respiratory Project Manager

Το πρώτο κύμα της πανδημίας Covid-19 μάς βρήκε απροετοίμαστους και το επιβεβλημένο lockdown ανάγκασε τους πάντες, και ειδικά τους ασθενείς με χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος, να κλειστούν στα σπίτια τους, αντιμέτωποι με τον φόβο μιας άγνωστης νόσου, που φαινόταν να προσβάλλει κυρίως τους πνεύμονες. Όλοι εμείς στην Chiesi δεν μπορούσαμε να μείνουμε αδρανείς, καθώς είναι στο DNA μας να θέτουμε τον ασθενή στο επίκεντρο και να του προσφέρουμε φροντίδα και υποστήριξη, ειδικά σε αντίξοες συνθήκες. Η ανταπόκρισή μας ήταν άμεση και με επικοινωνιακό όχημα τη διαδικτυακή καμπάνια ενημέρωσης του κοινού για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια #happyBREATHday, που αποτελεί πρωτοβουλία της Chiesi Hellas, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Ε-

ταιρείας, αποφασίσαμε να ενημερώσουμε τους ασθενείς με ΧΑΠ, τις οικογένειες και τους φροντιστές τους για τη νόσο Covid-19, τα μέτρα προφύλαξης και το πόσο σημαντική είναι η συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή τους ενάντια στην πανδημία. Σε συνεργασία με διακεκριμένους πνευμονολόγους, μέλη της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, δημιουργήσαμε ενημερωτικά posts και video στη σελίδα #happyBREATHday σε FB & YouTube και στην ιστοσελίδα www.happybreathday. gr. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν μεγάλη και περισσότεροι από 1,3 εκατ. χρήστες του FB είδαν το περιεχόμενο της καμπάνιας μας. Η βράβευση στα Patient Partnerships Awards 2020 ήταν το επιστέγασμα της προσπάθειας υποστήριξης των ασθενών και της κοινωνίας, που μας γέμισε χαρά και ικανοποίηση για τα δύο ασημένια βραβεία στις κατηγορίες “Prevention and Disease Awareness Campaigns Award: Respiratory Diseases” και “Improving Health: Improving Patients’ Life Award”.

Παναγιώτα Γιαννοπούλου: Η βράβευση στα Patient Partnerships Awards 2020 ήταν το επιστέγασμα της προσπάθειας υποστήριξης των ασθενών και της κοινωνίας.

Ελεάννα Φίλιου

Special Care Medical Representative (μέλος WATCH) Παρ’ όλη την περαιτέρω βελτίωση της περιγεννητικής φροντίδας, παγκοσμίως, ένα 11,1% των μωρών γεννιούνται πρόωρα. Μόνο όταν βρεθείς μέσα στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ) μπορείς να αντιληφθείς τον αγώνα που δίνει ένα πρόωρα γεννημένο βρέφος. Και όταν, τελικά, εορτάζεις την έξοδο του “μικρού μαχητή”, νιώθεις έντονα ρίγη συγκίνησης. Είναι αυτή η στιγμή της εξόδου που ενώνει γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό και όλους τους γονείς-συνα-

Ελεάννα Φίλιου: Η Chiesi Hellas στηρίζει τις Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών.

«Να επιστρέφουμε στην κοινωνία το μέγιστο ποσοστό επένδυσης που μας επιτρέπεται από τον Νόμο, ενεργώντας ως δύναμη για το συλλογικό καλό και τους ασθενείς, οι οποίοι είναι η αφετηρία και ο προορισμός του ταξιδιού μας», Σταύρος Θεοδωράκης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος

γωνιστές, και είναι πραγματικά αδύνατο να συγκρατήσεις τα δάκρυά σου. Τρία χρόνια τώρα, και κάθε φορά συγκινούμαι το ίδιο και νιώθω απίστευτα υπερήφανη που συντελώ μέσω της εταιρείας μου και του φαρμακευτικού σκευάσματός μας σε αυτήν την ανείπωτη χαρά. Η Chiesi είναι αυτήν τη στιγμή η μόνη εταιρεία στην Ελλάδα με σκεύασμα επιφανειοδραστικού παράγοντα και έχει αναπτύξει και παρέχει στις ΜΕΝΝ έναν εξειδικευμένο καθετήρα για τη λιγότερο επεμβατική χορήγησή του. Είμαστε εκεί για να διαφυλάξουμε την τόσο σημαντική πρώτη αναπνοή ενός πρόωρου νεογνού, ελαχιστοποιώντας τις όποιες μελλοντικές παρενέργειες της διασωλήνωσης στην ποιότητα ζωής του μελλοντικά. Μέσα από μια εκστρατεία διαρκούς ενημέρωσης και εκπαίδευσης, σταθήκαμε δίπλα στους επιστήμονες των ΜENN σε όλη τη χώρα και κάθε φορά που ένας γιατρός μού αφηγείται ένα περιστατικό με θετική έκβαση, συγκινούμαι και νιώθω περήφανη που βοήθησα έστω και λίγο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής μιας ευαίσθητης κατηγορίας πολιτών. Γιατί στην Chiesi νοιαζόμαστε.

Χρύσα Κρητικού

LS Medical Representative (μέλος WATCH) Στην αρχή, ξεκίνησε ως μία ακόμα συμμετοχή σε κοινωνική δράση της εταιρείας μου. «Και πόση ώρα θα πάρει;» ήταν το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα (στα επιχειρησιακά περιβάλλοντα ο χρόνος είναι αξιολογικό κριτήριο). Αυτό που θυμάμαι στη συνέχεια –και συνέβαινε κάθε φορά που συμμετείχα σε δράσεις στο Χαμόγελο του Παιδιού– είναι η καινούργια διάσταση του χρόνου που ανακάλυπτα. Σαν να έμπαινα σε ένα καινούργιο σύμπαν, όπου ο χρόνος παρέκκλινε από τη μαθηματική λογική και ακύρωνε κάθε νόημα. Θα τον έλεγα: o χρόνος ο πολλαπλά κερδισμένος. Και η αξία του ανεκτίμητη. Όπως και το χαμόγελο του Γ. Είναι 6,5 ετών και μένει στο σπίτι του Χαμόγελου του Παιδιού στην Τέμενη Αιγίου. Χαμογελάει πλατιά σε κάθε ευκαιρία. Γελάει δυνατά. Του λείπουν δόντια, όμως, παρ’ όλα αυτά, το χαμόγελο είναι πλήρες. Και η χαρά ολόκληρη. Με νικάει κατά κράτος, γιατί εγώ ακόμα χαμογελάω διακριτικά, μέχρι την επόμενη φορά που θα τον δω.

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

Ιωάννα Γάσια

Office Management Administrator Κάθε χρόνο, τα παιδιά με κυστική ίνωση στην Παιδιατρική Κλινική του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, προτιμούν να κλείνουν ραντεβού για τη θεραπεία τους την περίοδο των Χριστουγέννων, γιατί ξέρουν πως φεύγοντας θα λάβουν κι ένα παιχνίδι ως χριστουγεννιάτικο δώρο από τον γιατρό τους. Είναι το ελάχιστο που προσφέρει η Chiesi σε όλους αυτούς τους μικρούς ήρωες της ζωής. Τη χρονιά της πανδημίας όμως, όταν όλα τα μαγαζιά ήταν κλειστά και απαγορεύονταν οι μετακινήσεις, ήταν σχεδόν αδύνατον να πραγματοποιηθεί κάτι αντίστοιχο. Ωστόσο, πώς θα μπορούσαμε να τους στερήσουμε αυτή τη μικρή χαρά, το ελάχιστο δώρο που ίσως για κάποια να ήταν και το μοναδικό των εορτών; Με καλή θέληση και προσωπική προσπάθεια πολλών ανθρώπων, δημιουργήθηκε μια αλυσίδα αγάπης για να φτάσουν τα δώρα στο σπίτι του κάθε παιδιού. Βρέθηκε κατάστημα παιχνιδιών, το προσωπικό της κλινικής –παρά το φορτωμένο του πρόγραμμα– ετοίμασε τα δώρα για αποστολή εξατομικευμένα, οι άνθρωποι της εταιρείας courier τα παρέδωσαν με προτεραιότητα. Σε λίγες μέρες, η διευθύντρια της κλινικής μάς ενημέρωσε πως όλα τα παιδιά είχαν λάβει τα δώρα τους! Το αδύνατο είχε γίνει δυνατό, χάρη στην καλή θέληση όλων αυτών των ανθρώπων, των «θαυματοποιών», που έκαναν το όνειρο πραγματικότητα κι αυτά τα Χριστούγεννα!

Δημήτρης Μοσχίδης

LS Medical Representative (μέλος WATCH) Ως μέλη της Chiesi Hellas, αναγνωρίζουμε την ευθύνη που μας αναλογεί στην κοινωνία και στο περιβάλλον και δείχνουμε σεβασμό στις αρχές και αξίες που χαρακτηρίζουν τον πολιτισμό μας, σεβασμό προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την παροχή ίσων ευκαιριών, σεβασμό στο περιβάλλον που κληρονομήσαμε και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 2020, διοργανώσαμε τέσσερις ομαδικές εθελοντικές δράσεις με τη συμμετοχή όλων των συναδέλφων. Στην Αθήνα, ομορφύναμε τον προαύλιο χώρο της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών φυτεύοντας 360 φαρμακευτικά φυτά διαφόρων ει-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

δών, στην προστατευμένη περιοχή NATURA 2000 στον Δήμο Κάτω Ολύμπου (Μεσάγγαλα-Νέοι Πόροι) καθαρίσαμε 3 τ.χλμ. παραλίας και περιβάλλοντος χώρου, στο Αίγιο συγκεντρώσαμε 7 σακούλες με απορρίμματα από τον καθαρισμό της τοπικής παραλίας, όπως το ίδιο και στην Καλαμάτα. Και συνεχίζουμε. Αυτές οι δράσεις ήταν απλά η αρχή!

Θοδωρής Πριόνας

Finance Manager (μέλος WATCH) Στην Chiesi αγαπάμε το περιβάλλον και το αποδεικνύουμε έμπρακτα. Για εμάς, πλέον, έχει γίνει τρόπος ζωής και μέρος της καθημερινής κουλτούρας μας. Οι εργαζόμενοι είναι ευαισθητοποιημένοι στο θέμα της μείωσης των ρύπων και της υπεύθυνης κατανάλωσης και αγκαλιάσαμε την ιδέα ότι μπορούμε ακόμη και να επηρεάσουμε κι άλλους με το καλό μας παράδειγμα. Έχουμε, λοιπόν, δώσει προτεραιότητα στην Πράσινη Ανάπτυξη και στο Sustainability και έχουμε προ πολλού ξεκινήσει να μετράμε το αποτύπωμά μας στο περιβάλλον, θέτοντας ετησίως στόχους μείωσής του. Χρησιμοποιώντας νέες έξυπνες τεχνολογίες μετράμε την ενέργεια που καταναλώνουμε, το νερό, τα καύσιμα του εταιρικού στόλου και, σε συνεργασία με τον δήμο, φροντίζουμε για την ανακύκλωση. Παράλληλα, το 2020, ξεκινήσαμε να μετράμε το οργανικό μας αποτύπωμα, στο πλαίσιο του waste management προγράμματος της εταιρείας μας, ενώ παράλληλα εξοπλιστήκαμε με κάδο κομποστοποίησης. Το 2020 καταφέραμε να μειώσουμε την:  κατανάλωση χαρτιού -60% σε σχέση με το 2019 (ανακύκλωση μισού τόνου χαρτιού),  κατανάλωση ρεύματος -14,6 % σε σχέση με το 2019,  κατανάλωση πλαστικού -60% σε σχέση με το 2019 (ανακύκλωση πλαστικού),  κατανάλωση καυσίμων εταιρικού στόλου -41%.

Βασίλης Λέτσιος Brand Manager PC

Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και στον πλανήτη μας, η Chiesi και πάλι πρωτοπορεί και ανακοινώνει τη δέσμευσή της να πλησιάσει το Ουδέτερο Ισοζύγιο Άνθρακα έως το 2030 σε ό,τι αφορά τις έως τώρα άμεσες εκπομπές και ενεργειακές εκπομπές των κτηριακών δομών μας και έως το 2035 σε ό,τι αφορά τις έμμεσες εκπομπές. Μάλιστα, η εταιρεία θα επενδύσει 350 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη μιας καινοτόμου λύσης pMDIs inhalers, για να διαχειριστεί το αποτύπωμά της στον πλανήτη. Όπως οι άνθρωποί μας φροντίζουν τους άλλους και το περιβάλλον, το ίδιο φροντίζουμε κι εμείς τη δική τους υγεία. Το 2021 είχαμε τη χαρά να προσφέρουμε σε 7 συναδέλφους τη συμμετοχή τους στο Εργαστήρι Διακοπής Καπνίσματος, ενώ βελτιώσαμε τις προσφερόμενες υπηρεσίες του ομαδικού ασφαλιστηρίου υγείας, ώστε να περιλαμβάνουν προληπτικούς ελέγχους. Παράλληλα, σχεδιάσαμε το Chiesi Intrapreneurship Campus, προκειμένου να ενδυναμωθεί όλη η ομάδα, χωρίς αποκλεισμούς, με τη συμμετοχή της σε μια σειρά εκπαιδευτικών σεμιναρίων για life skills. Φέτος, εστιάζουμε ακόμα περισσότερο στο wellbeing της ομάδας και στην προσωπική ιστορία του/της κάθε συναδέλφου. Έτσι γράφεται η Ιστορία στην Αειφορία στην Chiesi –μέσα από την ιστορία, τη δράση και την πρωτοβουλία του κάθε μέλους αυτής (#everystorycounts). Γιατί ο πλανήτης μας και οι κάτοικοί του αξίζουν τις καλύτερες προσπάθειές μας!•••

Βασίλης Λέτσιος: Η εταιρεία θα επενδύσει 350 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη μιας καινοτόμου λύσης pMDIs inhalers, για να διαχειριστεί το αποτύπωμά της στον πλανήτη.

Στην προσπάθειά μας να ευαισθητοποιήσουμε τους συνεργάτες και τους προμηθευτές μας, προωθήσαμε το 2020 τον Κώδικα Αλληλεξάρτησης, παρακινώντας τους να θέσουμε μαζί τον πήχη ψηλά μέσα από την υιοθέτηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων. Η Γη είναι το σπίτι μας και πρέπει να το προσέξουμε.

Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη

Πρότυπο για το ηθικό επιχειρείν Πυξίδα του Ομίλου η βιώσιμη ανάπτυξη, η επιβράβευση της αριστείας και η καινοτομία

ταν η υπευθυνότητα συναντά το ηθικό επιχειρείν και την επιβράβευση της αριστείας στην επιστήμη και τη νέα γενιά, τη στήριξη της κοινωνίας και τη βιώσιμη ανάπτυξη, τότε το αποτέλεσμα είναι πάντα ελπιδοφόρο. Με πάνω από έναν αιώνα ζωής, ο Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ) έχει βαθιά ριζωμένες στο DNA του τις έννοιες του ηθικού επιχειρείν και της εταιρικής υπευθυνότητας, όπως και της αριστείας και της καινοτομίας. Η στήριξη σε ευπαθείς και ευάλωτες ομάδες, η ενθάρρυνση και η ενίσχυση της νέ-

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

ας γενιάς επιστημόνων, η τόνωση δράσεων που αφορούν στο περιβάλλον, στην πράσινη οικονομία, στη βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της Στρατηγικής του ΟΦΕΤ για την Εταιρική Κοινωνική Υπευθυνότητα, αλλά και για έναν απόλυτα βιώσιμο προσανατολισμό. Για τη Διοίκηση και τους 600 περίπου εργαζομένους του Ομίλου (με τις βιομηχανίες Uni-pharma και InterMed, την εμπορική εταιρεία στην Κύπρο Pharmabelle και την πρότυπη βιομηχανία εκχύλισης φαρμακευτικών φυτών UniHerbo), τίποτα δεν είναι τυχαίο και όλες οι κοινωνικές ενέργειες έχουν συνέχεια και συνέπεια.

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Περιβάλλον, κοινωνία, ευάλωτες ομάδες Από τις εθελοντικές αιμοδοσίες που υλοποιούνται σταθερά δύο φορές τον χρόνο, τα μεγάλα περιβαλλοντικά προγράμματα –υπό την «ομπρέλα» του U & I Green και του Save The Sea και τη συνεργασία με την ΜΚΟ All for the Blue–, τη στήριξη των γενναίων γυναικών που παλεύουν με τον καρκίνο μέσα από το έργο του συλλόγου Άλμα Ζωής και τη Running Team, τη συνεργασία με την Axion Hellas, το πρόγραμμα Αποστολή Ζωής, με επισκέψεις, ενημέρωση και διαγνωστικές εξετάσεις σε άγονες περιοχές της Ελλάδας, σε συνεργασία με την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία και τους κατά τόπους οδοντιατρικούς και φαρμακευτικούς συλλόγους, μέχρι τη συνεργασία με την ΜΚΟ «Με Οδηγό τον Διαβήτη» και τη συμμετοχή στο Magic Diabetes Bus, ο Όμιλος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή και αφουγκράζεται τις ανάγκες της κοινωνίας.

Το διαρκές μας μέλημα: Οικογένεια και νέα γενιά Το αποτύπωμα της κοινωνικής ευαισθησίας του Ομίλου εκφράζεται με τον καλύτερο τρόπο μέσα από τη συνεργασία με το πρόγραμμα Be-Live, το οποίο στηρίζει υπογόνιμα ζευγάρια, κάνοντας πράξη το όνειρό τους για τη δημιουργία οικογένειας. Ήδη, η InterMed, στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής, κάλυψε πρόσφατα τα διατροφικά συμπληρώματα 30 υπογόνιμων ζευγαριών, για την προετοιμα-

σία των κύκλων εξωσωματικής τους. Με το ίδιο πάθος, ο Όμιλος βρίσκεται πάντα κοντά στη νέα γενιά, με στόχο κάποια στιγμή το οδυνηρό “brain drain” να μεταμορφωθεί σε “brain gain”. Οι υποτροφίες του Ιδρύματος «Κλέων Τσέτης» σε νέους επιστήμονες και φοιτητές αποτελούν κορυφαίες δράσεις κοινωνικής υπευθυνότητας του Ομίλου. Το Ίδρυμα «Κλέων Τσέτης» βρίσκεται, επίσης, πάντα κοντά στο Γηροκομείο Άρτας, ενώ, με αφορμή τη σοβαρή υγειονομική κρίση που βιώνουμε, υποστηρίζει πρωτότυπες κλινικές μελέτες για την καταγραφή της Covid-19. Στην ίδια λογική πραγματοποιείται μία ακόμη ενδιαφέρουσα ενέργεια, το Science on The Go, ένα Κινητό Εργαστήρι Επιστήμης, το οποίο διδάσκει βήμα βήμα πώς δημιουργείται ένα συμπλήρωμα διατροφής ή ένα αντισηπτικό.

Δίπλα στην ακαδημαϊκή και επιστημονική κοινότητα Στο πλαίσιο ενίσχυσης της ακαδημαϊκής και επιστημονικής κοινότητας, ο ΟΦΕΤ προχώρησε, πριν λίγο καιρό, στην ανακαίνιση αίθουσας της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας, καθώς και στην ανακαίνιση εργαστηρίων και κοινόχρηστων χώρων του τμήματος Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ. Επιπλέον, στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, η Διοίκηση του Ομίλου προχώρησε στη χορηγία ενός υπερσύγχρονου αμφιθεάτρου 100 θέσεων, προϋ-

Ο Όμιλος διαθέτει τις εταιρείες Uni-pharma, InterMed, Pharmabelle και UniHerbo

πολογισμού ύψους 100.000 ευρώ, για τη Φαρμακευτική Σχολή Αθηνών.

Οι μεγάλες δωρεές της πανδημίας

Το πρόγραμμα Be-Live στηρίζει υπογόνιμα ζευγάρια

Και, φυσικά, όταν υπάρχουν έκτακτες καταστάσεις, ο Όμιλος δηλώνει περισσότερο από ποτέ παρών. Μια τέτοια επείγουσα κατάσταση, όπως αυτή της πανδημίας του SARS CoV-2, έδωσε μία ακόμη αφορμή στον Όμιλο Τσέτη προκειμένου να προσφέρει. Στην πιο σοβαρή υγειονομική κρίση, η διοίκηση του ΟΦΕΤ, με επικεφαλής την πρόεδρο και CEO, κ. Ιουλία Τσέτη, επέδειξε άμεσα αντανακλαστικά και υψηλό αίσθημα κοινωνικής και ιστορικής ευθύνης. Η ναυαρχίδα του ΟΦΕΤ, η Uni-pharma SA, δώρισε 24 εκατ. ΔΩΡΕΑΝ δόσεις του Unikinon (χλωροκίνη) στο ΕΣΥ, καθώς και 60.000 δόσεις στην Κύπρο. Η InterMed, από την πλευρά της, δώρισε πάνω από 14.000 λίτρα αντισηπτικού ΔΩΡΕΑΝ, με προδιαγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για νοσοκομειακή χρήση. Δωρεές αντισηπτικών, πραγματοποίησε, επίσης, και για τις ΚΟΜΥ (Κινητές Ομάδες Υγείας) του ΕΟΔΥ. Τρεις ακόμη ενέργειες μικρότερης εμβέλειας, αλλά εξίσου σημαντικές, είναι το Αρχέγονο Κύτταρο-Σύλλογος Εθελοντών Δοτών Μυελού των οστών Καλαμάτας σε συνεργασία με την Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία, ο αγώνας Dental Run σε συνεργασία με το Greek Pharmaceutical Students’ Federation, και η ενίσχυση της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί», μια συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μέσα από το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός “No Finish Line”. Στο πρόσφατο παρελθόν, η κυρία Τσέτη είχε δωρίσει ένα ασθενοφόρο στο νοσοκομείο Σάμου, ενώ μεγάλη δωρεά έχει πραγματοποιηθεί και στο νοσοκομείο Άγιος Σάββας, στο πλαίσιο ενίσχυσης του ΕΣΥ.

Η TELEIA φιλοσοφία του ΟΦΕΤ Το σύνθημα TELEIA αποτελεί το ακρω-

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

νύμιο της φιλοσοφίας του Ομίλου και αφορά στις εταιρικές αξίες, μεταφράζεται δε ως εξής: Ομαδικότητα-Teamwork, Αδιαπραγμάτευτη Ηθική-Ethos, Διαρκής Μάθηση-Learning, ΑριστείαExcellence, Καινοτομία-Innovation και Υπευθυνότητα-Accountability.

UN Global Compact & Most Sustainable Companies Η Uni-pharma και η InterMed αποτελούν, από τον Ιανουάριο του 2016, υπερήφανα μέλη του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών, ενώ από τις 7 Δεκεμβρίου 2020 ο ΟΦΕΤ, με τις δύο βιομηχανίες του, βρίσκεται στην ηγετική ομάδα των “The Most Sustainable Companies in Greece 2020”. Πρόκειται για 25 επιχειρήσεις-πρότυπο, που αναδεικνύουν τον Επιχειρηματικό Χάρτη της Βιώσιμης Ανάπτυξης στη χώρα μας.

Στο τιμόνι του Global Compact Network Hellas Τον Φεβρουάριο του 2021, η κυρία Ιουλία Τσέτη εξελέγη πρόεδρος του Α’ Διοικητικού Συμβουλίου του Global Compact Network Hellas, που αποτελεί το Τοπικό Δίκτυο του UN Global Compact (Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών). Όπως αναφέρει η ίδια, με αφορμή τη διάκρισή της: «Στόχος του νέου ΔΣ είναι η βιώσιμη ανάπτυξη σε όλες τις εκφάνσεις της, η αειφορία, η κυκλική οικονομία και το νέο παραγωγικό μοντέλο –που έχει ανάγκη η χώρα μας τώρα περισσότερο από ποτέ– να λειτουργήσουν προς όφελος της ελληνικής βιομηχανίας και της οικονομίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα μέλη του νέου ΔΣ προέρχονται από μια ευρύτατη γκάμα της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, με βαθιά γνώση της αγοράς και εμπειρία από τους τομείς τους οποίους υπηρετούν. Στόχος μου είναι, με τη βοήθεια όλων των συνεργατών, να προσελκύουμε όλο και περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις και βιομηχανίες, έτσι ώστε να υιοθετήσουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη και το ηθικό επιχειρείν, για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Με οδηγό μας τις 10 βασικές Αρχές του UN (του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών), κοινό στόχο και προσήλωση, θα δουλέψω άοκνα, ως πρόεδρος, προκειμένου να υπηρετήσω επάξια στον ρόλο που μας ανατέθηκε».•••

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Let’s talk about safety! Safety should be the number one priority at all stages of the patient journey. A culture of safety must flow through all healthcare orgnizations. Our technologies, products and services can help you build and maintain a culture of safety: eu.bd.com/patient-safety/en/home Now more than ever, your hospital must run as efficiently as possible and still provide the best patient care.

That’s where we come in. BD gives you a comprehensive range of hernia repair products and services that let you operate at peak efficiency while ensuring optimal patient care.

BARD HELLAS SA 1 Filellinon str. & Megalou Alexandrou GR 16452, Athens, Greece Tel:. 210 9690770, Fax: 210 9628810 www.crbard.gr

Πρόγραμμα εταιρικής υπευθυνότητας της MSD “Life Matters”

Αντικαπνιστική εκπαίδευση για 10.000 μαθητές Ολοκληρωμένη πρόταση για ενημέρωση, εκπαίδευση και ενεργοποίηση

Χρυσούλα Εξάρχου, Πρόεδρος του QualityNet Foundation

ην πρωτοβουλία σχεδιασμού και υλοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος «Η υγεία μου, η ζωή μου» έλαβαν η MSD και σημαντικοί εταίροι της από τον χώρο της υγείας, προωθώντας μια νέα αντικαπνιστική κουλτούρα για τη νέα γενιά και μάλιστα μέσα στη σχολική κοινότητα. Επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι η ολοκληρωμένη ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των μαθητών σχετικά με το κάπνισμα και την εξάρτηση την οποία προκαλεί. Η πρωτοβουλία προσεγγίζει το ζήτημα με τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης πρότασης για ενημέρωση, εκπαίδευση και ενεργοποίηση της ελληνικής κοινωνίας σε πρότυπα ζωής που προωθούν την υγεία και την ευεξία. Το πρόγραμμα παρουσιάστηκε από τον πρόεδρο της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), κ. Ιωάννη Μπουκοβίνα, την πρόεδρο του QualityNet Foundation, κ. Χρυσούλα Εξάρχου, και τη managing director της MSD, κ. Agata Jakoncic. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι η εκπαιδευτική δράση, η οποία προωθεί τον Παγκόσμιο Στόχο 3 του ΟΗΕ για καλή υγεία και ευημερία, σχεδιάστηκε και υλοποιείται από το QualityNet Foundation με την επιστημονική συνεργασία της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας. Στόχος του εν λόγω εκπαιδευτικού προγράμματος είναι η ευαισθητοποίηση της

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

σχολικής κοινότητας και των οικογενειών των μαθητών για την πρόληψη του καπνίσματος ως παράγοντα διατήρησης της καλής μας υγείας. Σε αυτήν την προσπάθεια περιλαμβάνεται η δημιουργία ορθών προτύπων διαβίωσης αναφορικά με θέματα που έχουν να κάνουν με την πρόληψη του καπνίσματος, τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα, την καλλιέργεια της αυτοεικόνας και της αυτοεκτίμησης, καθώς και τη φιλία και την κοινωνική συναναστροφή.

Ποιους αφορά Κεντρικός άξονας του εγχειρήματος είναι η ανάδειξη της διατήρησης της καλής υγείας των παιδιών, η οποία πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλους μας, για την οικογένεια, για το εκπαιδευτικό σύστημα, για την κοινωνία γενικότερα. Η υιοθέτηση σωστών συνηθειών προϋποθέτει την κατάλληλη εκπαίδευση από νωρίς, ώστε τα παιδιά να κάνουν τις επιλογές που θα ακολουθήσουν στην ενήλικη ζωή τους. Το πρόγραμμα απευθύνεται στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλης της Ελλάδας. Η προσπάθεια υλοποιείται με σημείο αναφοράς την εκπαιδευτική ψηφιακή πλατφόρμα https://ygeiamouzoimou.gr/, η οποία είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις σύγχρονες απαιτήσεις της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, όπου εκπαιδευ-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

τικοί, μαθητές και γονείς μπορούν να βρουν ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με θέματα αγωγής υγείας. Εκτιμάται ότι η πρωτοβουλία θα έχει απήχηση σε 140.000 ανθρώπους.

Πρόληψη για ένα καλύτερο μέλλον «Το κάπνισμα αποτελεί ίσως τον κυριότερο παράγοντα εμφάνισης του καρκίνου του πνεύμονα, του τρίτου συχνότερου καρκίνου στην Ελλάδα, με υψηλά ποσοστά θνητότητας» υπενθύμισε ο Ιωάννης Μπουκοβίνας, πρόεδρος της ΕΟΠΕ. «Ένας από τους κύριους στόχους μιας Εθνικής Στρατηγικής ενάντια στον καρκίνο του πνεύμονα είναι να έχουμε περισσότερες δράσεις σε επίπεδο πρόληψης, για να έχουμε λιγότερους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα. Εξίσου σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου έχει ο υγιεινός τρόπος ζωής, που συμβάλλει στη συνολική ευεξία» πρόσθεσε ο ειδικός. Για τη συμμετοχή στην εκπαιδευτική πρωτοβουλία «Η υγεία μου, η ζωή μου» ο κ. Μπουκοβίνας εξήγησε πως «τα σχολικά προγράμματα ευαισθητοποίησης κατά του καπνίσματος, τα οποία παράλληλα αναδεικνύουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, βρίσκονται στον πυρήνα των προδιαγραφόμενων παρεμβάσεων. Εστιάζουν στην αποφυγή και τη διακοπή του καπνίσματος πριν γίνει συνήθεια και συμβάλλουν στην υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής». Την αξία της εκπαίδευσης σε θέματα υγείας για τη δημιουργία μιας βιώσιμης κοινωνίας επεσήμανε η Χρυσούλα Εξάρχου, πρόεδρος του QualityNet Foundation. «Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, έχει α-

ναγνωρισθεί η σημαντικότητα της υγείας και της ευεξίας στην ανάπτυξη βιώσιμων κοινωνιών. Πιστεύουμε ότι οι καμπάνιες πρόληψης πρέπει πλέον να περιλαμβάνουν και την εκπαίδευση των μαθητών, με στόχο τη δημιουργία ορθών προτύπων συμπεριφοράς. Οι μαθητές, μέσω της ενεργού συμμετοχής τους στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα “Η υγεία μου, η ζωή μου”, γίνονται οι ίδιοι πρεσβευτές και επηρεάζουν με τη σειρά τους το οικογενειακό περιβάλλον τους. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε κοινωνικά “αντισώματα” ενάντια σε σοβαρές ασθένειες, όπως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα. Υποστηρίζουμε την έγκαιρη πρόληψη, διότι αποτελεί θεμέλιο μιας βιώσιμης οικονομίας και κοινωνίας» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Εξάρχου. Το αίσθημα ευθύνης απέναντι στις επόμενες γενιές τόνισε η Αgata Jakoncic, managing director της MSD για την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα. «Πιστεύω ότι έχουμε όλοι ευθύνη να προστατέψουμε τη νέα γενιά και να καλλιεργήσουμε σε αυτήν υγιεινές συνήθειες, που θα την ακολουθούν για μια ζωή. Η καλλιέργεια της αντικαπνιστικής κουλτούρας και η ανάδειξη του υγιεινού τρόπου ζωής μέσα από την πρωτοβουλία “Η υγεία μου, η ζωή μου” μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τα σημερινά παιδιά, δημιουργώντας τις βάσεις για τους υγιείς πολίτες του “αύριο”, προλαμβάνοντας τον καρκίνο του πνεύμονα. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του εταιρικού μας προγράμματος εταιρικής ευθύνης “Life Matters” και υπογράφει τη δέσμευσή μας στην προστασία της ανθρώπινης ζωής» επεσήμανε χαρακτηριστικά η κ. Jakoncic.•••

Agata Jakoncic, Μanaging Director της MSD

Εθελοντική δράση προσφοράς από τους εργαζομένους της Ipsen

Ένα καλύτερο περιβάλλον για τους μαθητές του 2ου Δημοτικού Σχολείου Καισαριανής Συνεργασία με την ethelon για την ανάπλαση σχολικού χώρου

Ipsen, συνεπής στις αρχές της Εταιρικής Υπευθυνότητας, διοργάνωσε και υλοποίησε με μεγάλη χαρά την εθελοντική δράση ανάπλασης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Καισαριανής, στηρίζοντας τους μαθητές και στέλνοντας πολλαπλά μηνύματα για την υγεία και τη σωστή διατροφή. Η εν λόγω δράση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ethelon, ενώ συμμετείχαν 25 εργαζόμενοι καθώς και 11 παιδιά από τις οικογένειές τους, αφού είχαν υποβληθεί σε self-test για Covid-19. Με στόχο ένα καλύτερο περιβάλλον για τους μαθητές, οι εργαζόμενοι της Ipsen, μαζί με τα παιδιά τους, έβαψαν την είσοδο του σχολείου (100 τ.μ.), φύτεψαν αρωματικά φυτά στα παρτέρια και δημιούργησαν έναν λαχανόκηπο (35 φυτά και ζαρζαβατικά) στους χώρους του προαυλίου του σχολείου. Η προσφορά της Ipsen δεν σταμάτησε εδώ. Η εταιρεία δώρισε κάποια επιπλέον χρώματα στο σχολείο, ώστε να

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

βαφτούν κι άλλοι χώροι που χρειάζονται φρεσκάρισμα. Η εθελοντική ενέργεια της Ipsen αποσκοπούσε στην έμπρακτη υποστήριξη της εταιρείας στη βιοποικιλότητα, την προώθηση και ενθάρρυνση του υγιεινού τρόπου διατροφής, καθώς και την προσφορά στην κοινότητα μέσα από μια ενέργεια που θα ευαισθητοποιήσει μικρούς και μεγάλους. Απώτερος σκοπός είναι να αναλάβουν οι ίδιοι ακόμη πιο ενεργή δράση για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τους, με τη σκέψη ότι η συνεισφορά όλων είναι το «κλειδί» που θα οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μέλλον. Αναφερόμενος στην εθελοντική δράση, ο γενικός διευθυντής της Ipsen Greece, Γιώργος Καρυστινός, τόνισε: «Στην Ipsen, η συνεισφορά μας στην κοινωνία αποτελεί πρωταρχικό μας μέλημα, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για το μέλλον αυτού του κόσμου: τα παιδιά και το περιβάλλον. Το μήνυμα που στέλνουμε σήμερα είναι ότι αποτελεί ευθύνη όλων μας να στηρίξουμε και να βελτιώσουμε το περιβάλλον μας, και είναι στο χέρι μας να δίνουμε έμπρακτα το καλό παράδειγμα στις νεότερες γενιές, ξεκινώντας από τις οικογένειές μας». Υπενθυμίζεται ότι η Ipsen είναι ένας παγκόσμιος βιοφαρμακευτικός όμιλος, ο οποίος δίνει προτεραιότητα στην καινοτομία και την εξειδικευμένη φροντίδα. Στη χώρα μας, η Ipsen είναι παρούσα από το 1979. Από το 2004, η Ipsen Ελλάδος είναι επίσης υπεύθυνη για την περιοχή της Κύπρου. Σήμερα, απαριθμεί 28 υπαλλήλους και στόχος της είναι η βελτιστοποίηση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών στις θεραπευτικές κατηγορίες της ογκολογίας, των νευροεπιστημών και των σπάνιων παθήσεων.•••

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Πρωτοβουλία κοινωνικής υπευθυνότητας «προΣfΕΕρουμε»

Ο ΣΦΕΕ διασφάλισε τα test σε περίπου 4.500 άτομα Διάθεση προστατευτικού και αναλώσιμου υλικού

Ο ΣΦΕΕ και ο ΕΕΣ συμμάχησαν για την κάλυψη των αναγκών σε φαρμακευτικά σκευάσματα, υγειονομικό υλικό και είδη πρώτης ανάγκης ευάλωτων ομάδων.

Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) συνεπικουρεί το έργο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (ΕΕΣ), γι’ αυτό και κάλυψε το κόστος των αναλώσιμων υλικών για τη διενέργεια μαζικών rapid test ανίχνευσης SARS-CoV-2. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας κοινωνικής υπευθυνότητας «προΣfΕΕρουμε», ο ΣΦΕΕ διασφάλισε τη διενέργεια ελέγχων που υλοποιούνται από τα κλιμάκια του ΕΕΣ σε όλους τους εργαζομένους στα δικαστήρια και τα έμμισθα υποθηκοφυλακεία της Αττικής. Σε ελέγχους υποβάλλονται περίπου 4.500 άτομα (δικαστικοί υπάλληλοι, δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί, δικηγόροι), κατόπιν σχετικού αιτήματος του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Το εν λόγω εγχείρημα αποσκοπεί στο να θωρακίσει την ασφάλεια των εργαζομένων που εργάζονται διά ζώσης από τον κίνδυνο διασποράς του ιού, ιδιαίτερα τα γραφεία εξυπηρέτησης κοινού. Σε επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 29 Μαρτίου στις κεντρικές αποθήκες του ΕΕΣ, αντιπροσωπεία του ΣΦΕΕ παρέδωσε τα υλικά στον πρόεδρο, δρα Αντώνιο Αυγερινό, ο οποίος εξέφρασε τις ευχαριστίες του για την αποστολή σημαντικού αριθμού προστατευτικού εξοπλισμού προσωπικού, καθώς και αναλώσιμου υλικού. Από την πλευρά του, ο γενικός διευθυντής του ΣΦΕΕ, κ. Μιχάλης Χειμώνας, επεσήμανε πως «η διενέργεια rapid test για την ανίχνευση Covid-19 είναι πολύ σημαντική για τον έλεγχο και τον περιορισμό της διασποράς. Από την πλευρά μας, δεσμευόμαστε να στηρίζουμε με συνέπεια και υπευθυνότητα το σημαντικότατο έργο του ΕΕΣ και ριχνόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις στη μάχη αντιμετώπισης της πανδημίας».

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι η εν λόγω πρωτοβουλία αποτελεί μέρος των κοινών προσπαθειών του ΣΦΕΕ με τον ΕΕΣ προς την κατεύθυνση της κάλυψης των αναγκών σε φαρμακευτικά σκευάσματα, υγειονομικό υλικό και είδη πρώτης ανάγκης παιδιών και λοιπών ευάλωτων κοινωνικά ομάδων που φιλοξενούνται σε Δομές και Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας. Σημειώνεται, ακόμη, ότι ο ΣΦΕΕ και οι εταιρείες-μέλη του, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας, έχουν ενισχύσει με σημαντικές δωρεές εξοπλισμού ΜΕΘ και αναλώσιμων προστατευτικών υλικών το ΕΣΥ. Στις κρίσιμες αυτές ώρες, ο ΣΦΕΕ και οι εταιρείες-μέλη του δεν ξεχνούν όμως τους χρονίως νοσούντες και τις ευπαθείς ομάδες και συνεχίζουν τις δωρεές σε όλη τη χώρα, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του συνδέσμου.•••

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Το πρόγραμμα «Είναι Ευθύνη ΜΑΣ» για ευπαθείς ομάδες, ΜΚΟ κ.ά.

Περισσότερο από 1 εκατ. ευρώ για την εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα Δωρεά 60 monitors σε νοσοκομεία αναφοράς

ε κοινωνική υπευθυνότητα και όραμα τη βιώσιμη ανάπτυξη, η DEMO ABEE υλοποιεί το πρόγραμμα «Είναι Ευθύνη ΜΑΣ», στηρίζοντας τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, προμηθεύοντας δωρεάν με φάρμακα, υλικά και μηχανήματα αποκεντρωμένα ιατρεία νησιών, μη κυβερνητικές οργανώσεις, κοινωνικά φαρμακεία κ.ά. Στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης η εταιρεία ανακυκλώνει εντυπωσιακές ποσότητες πλαστικού και χαρτιού, ενώ διαχειρίζεται με δικά της μέσα τη συλλογή των στερεών αποβλήτων της και τα μεταφέρει προς καταστροφή. Στο πνεύμα αυτό, η DEMO διασφαλίζει την τήρηση των διαδικασιών σωστής διαχείρισης για τα κτήρια των εγκαταστάσεων και την καταγραφή των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, εξοικονομώντας παράλληλα ενέργεια από σύγχρονα συστήματα φωτισμού. Επιπλέον, η DEMO πιστοποιήθηκε με το ISO 14001:2015 για το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης καθώς και με το ISO 45001:2018 για το Σύστημα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία. Στο πλαίσιο των κοινωνικών δράσεών της ανήκει και η στήριξη τριών αθλητών στα ευρωπαϊκά και παγκόσμια πρωταθλήματα αλπικού σκι, ξιφασκίας και ιστιοπλοΐας.

Στήριξη στο ΕΣΥ

66.000 ευρώ σε 14 διεθνείς και ελληνικούς οργανισμούς

Δωρεά 60 monitors μέτρησης ζωτικών λειτουργιών πρόσφερε η DEMO για τον εξοπλισμό των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας των νοσοκομείων του ΕΣΥ, αξίας 260.000 ευρώ. Ο εξοπλισμός παραδόθηκε στα νοσοκομεία αναφοράς για τον Covid-19. Επίσης, ως μέλος της ΠΕΦ, ήταν μία από τις εταιρείες που πρωτοστάτησαν στη δωρεά 40 κλινών ΜΕΘ υψηλής τεχνολογίας προς το ΕΣΥ.

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

«Ασπίδα» για τους εργαζομένους Πέρα από τα δέοντα μέτρα προστασίας που έχει υποδείξει η Πολιτεία για την ασφάλεια των εργαζομένων της (τηλεργασία, αύξηση δρομολογίων των πούλμαν για τη μετακίνηση του προσωπικού, μάσκες με το σήμα της DEMO στους εργαζομένους, «σταθμούς» για την παροχή αντισηπτικών, σημάνσεις με οδηγίες, χώρους με plexiglass σε γραφεία και smoking/lunch areas σε εξωτερικούς χώρους), η εταιρεία πρόσφερε δωρεάν covid tests σε όλους τους εργαζομένους και στα μέλη της οικογένειάς τους σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές. Το κόστος των αναλωσίμων, των tests, των μετακινήσεων αλλά και των χωροταξικών αλλαγών ξεπέρασε, το 2020, το ποσό των 250.000 ευρώ.

Κοινωνία & ΜΚΟ Επιπλέον, υποστήριξε με δωρεάν σκευάσματα, μάσκες, αναλώσιμα, ιατρικά μηχανήματα, υλικά θέρμανσης, αλλά και με laptops και tablets, με σκοπό την τηλεκπαίδευση, 14 διεθνείς και ελληνικούς οργανισμούς, μη κυβερνητικές οργανώσεις, φυλακές, την τοπική κοινωνία και την Αρχιεπισκοπή. Οι ενέργειες στήριξης ήταν συνολικού ποσού 66.000 ευρώ.

Έκρηξη στον Λίβανο Ανταποκρινόμενη στο αίτημα του ΙΦΕΤ, μετά τη φονική έκρηξη που σημειώθηκε στις αρχές Αυγούστου στη Βηρυτό του Λιβάνου, η εταιρεία έστειλε στην Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας 16 παλέτες με φαρμακευτικό νοσοκομειακό υλικό, συνολικής αξίας 460.000 ευρώ, με προορισμό τον Λίβανο.•••

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α EKE

Η Ακαδημία Αθηνών αναγνωρίζει την κοινωνική προσφορά της

Βραβεύθηκε η ορχήστρα της Pfizer

ερασιτεχνική εθελοντική ορχήστρα της εταιρείας Pfizer Hellas, η Pfizer Hellas Band, τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο «Νικολάου Καρόλου». Το εν λόγω βραβείο απονέμεται για πράξη ή δράση κοινωνικής αρετής και ευποιίας, η οποία προήγαγε την κοινωνική πρόνοια στον ελλαδικό χώρο. Από το 2013, η Pfizer Hellas Band πραγματοποίησε δεκάδες συναυλίες σε μια σειρά από ιδρύματα, όπως γηροκομεία και ιδρύματα χρονίων πασχόντων, προσφέροντας χαρά και ψυχαγωγία σε ευαίσθητες και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, καθώς και συναυλίες σε σωφρονιστικά καταστήματα. Όπως ανακοίνωσε η εταιρεία, το χρηματικό έπαθλο των 3.000 ευρώ, που συνοδεύει το βραβείο, θα δοθεί ως δωρεά από τη Pfizer Hellas σε ίδρυμα που φιλοξενεί ηλικιωμένους συμπολίτες μας. Η Pfizer Hellas Band αποτελείται από εθελοντές εργαζομένους της Pfizer Hellas και

συγκεκριμένα από τους κ.κ. Νίκο Χατζηνικολάου (μπουζούκι), Κατερίνα Παπαευαγγέλου (φωνητικά), Στράτο Χρηστέα (κιθάρα), Κώστα Σαλβερίδη (φωνητικά) και Νάντια Πρασίνου (πιάνο-φωνητικά), υπό την καλλιτεχνική καθοδήγηση και διδασκαλία του καταξιωμένου μουσικού κ. Ηρακλή Βαβάτσικα. Αναφερόμενος στη βράβευση, ο κ. Νίκος Χατζηνικολάου, διευθυντής του Τμήματος Ογκολογίας της Pfizer Hellas, αλλά και εμπνευστής και μέλος της ορχήστρας, τόνισε: «Η αναγνώριση αυτή αποτελεί πηγή δύναμης και έμπνευσης ώστε να συνεχίσουμε να προσφέρουμε στιγμές χαράς και ψυχαγωγίας σε συμπολίτες μας που έχουν την ανάγκη μας. Ένα μεγάλο “ευχαριστώ” στην Ακαδημία Αθηνών για την εξαιρετική τιμή, στους συναδέλφους μου μέλη της ορχήστρας μας, στον μαέστρο και στη Pfizer Hellas, που στήριξε αυτήν την πρωτοβουλία από την πρώτη στιγμή».•••

Δεκάδες συναυλίες σε μια σειρά από ιδρύματα και σωφρονιστικά καταστήματα

Καμπάνια που απευθύνεται στα παιδιά

Η AstraZeneca «έβαλε τρίποντο» στον σακχαρώδη διαβήτη Πρωτότυπη ενέργεια social mobile gaming

AstraZeneca στήριξε το έργο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων-Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ) στην εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον σακχαρώδη διαβήτη «Βάζουμε τρίποντο στην Υγεία». Η συγκεκριμένη καμπάνια υλοποιήθηκε μέσω μιας πρωτότυπης ενέργειας social mobile gaming για παιδιά ηλικίας 12-18 ετών, με χρυσό χορηγό την AstraZeneca. Στόχος ήταν η ευαισθητοποίηση για τον σακχαρώδη διαβήτη μέσα από το παιχνίδι, καθώς τα παιδιά λαμβάνουν γνώσεις και γίνονται πρεσβευτές ενός νέου υγιεινού τρόπου ζωής.

Στη φιλόδοξη πρωτοβουλία αναφέρθηκε ο πρόεδρος της ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ, κ. Χρήστος Δαραμήλας, εξηγώντας ότι, λόγω της ιδιαίτερης διεθνούς συγκυρίας, υλοποιήθηκε μέσω της ψηφιακής εφαρμογής το «Βάζουμε Τρίποντο στην Υγεία», για ευρύτερο δυνατό κοινό. Από την πλευρά του, ο CVRM Business Unit Director της AstraZeneca Ελλάδας, Νίκος Τριανταφύλλου, επεσήμανε τη σημασία της έγκαιρης πρόληψης και των επιπλοκών του σακχαρώδους διαβήτη. «Ένας στους δύο ασθενείς με ΣΔτ2 θα αναπτύξει καρδιακή ανεπάρκεια και τέσσερις στους δέκα θα αναπτύξουν χρόνια νεφρική νόσο» τόνισε. Στον δημιουργικό τρόπο προσέγγισης των

παιδιών, εκπαιδεύοντάς τα να υιοθετήσουν υγιεινές καθημερινές συνήθειες, έδωσε έμφαση η External Affairs Director της AstraZeneca Ελλάδας, Γιώτα Κοτσεκίδου. Η ΑstraZeneca στηρίζει τις δράσεις, κατά την κ. Κοτσεκίδου, «συμβάλλοντας με ουσιαστικό τρόπο στη δημιουργία μιας ενημερωμένης και ευαισθητοποιημένης μελλοντικής γενιάς ενηλίκων και κατ’ επέκταση στη διατήρηση της υγείας της ευρύτερης κοινωνίας».•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Health Innovation Conference 2021

Επιτάχυνση των ιατρικών εξελίξεων λόγω πανδημίας Η ανάγκη για αναδιάρθρωση είναι σταθερή

πανδημία έδρασε ως καταλύτης καινοτομίας στην Υγεία διεθνώς, αλλά στην Ελλάδα παραμένει η ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας, όπως τονίστηκε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου Health Innovation Conference 2021, το οποίο πραγματοποιήθηκε από την ethosEVENTS σε συνεργασία με τον ενημερωτικό ιστότοπο υγείας www.virus.com.gr και το περιοδικό πολιτικής της υγείας Pharma & Health Business, στις 20 Απριλίου, ψηφιακά, μέσω της LiveOn, της ολοκληρωμένης ψηφιακής τεχνολογίας επιχειρηματικής επικοινωνίας του ethosGROUP. Στο συνέδριο τέθηκε επί τάπητος το Σχέδιο Ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, στο οποίο δυστυχώς αναγνωρίστηκε ότι η Υγεία δεν αποτελεί προτεραιότητα. Όσον αφορά την πορεία της πανδημίας, στο συνέδριο αναδείχθηκε η αξία των εμβολίων και παρουσιάστηκαν όλα τα νέα δεδομένα για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους. Ωστόσο, επισημάνθηκε ότι είναι ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες αντιμετώπισης της διστακτικότητας μεγάλου μέρους των Ελλήνων έναντι των εμβολίων της Covid-19, ώστε να χτιστεί το πολυπόθητο τείχος ανοσίας. Κατά τις εργασίες του συνεδρίου, παρουσιάστηκαν σημαντικά ευρήματα από μελέτες Ελλήνων και ξένων ειδικών στη μάχη κατά της Covid-19. Μελέτη στο νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» δείχνει ότι τα άτομα που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή έχουν πο-

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

λύ χαμηλή ανοσολογική απόκριση στον εμβολιασμό και παραμένουν ευάλωτα σε πιθανή μόλυνση από Covid-19. Μία ακόμη ομάδα ερευνητών έχει εντοπίσει σε κλινική μελέτη μια θετική στρατηγική που περιλαμβάνει τη χρήση ειδικού βιοδείκτη για τον εντοπισμό των ασθενών που κινδυνεύουν με βαριά νόσηση από Covid-19, καθώς και τη συγχορήγηση της ουσίας Αnakinra. Έτερη ερευνητική ομάδα, με επιστήμονες από το νοσοκομείο Παπανικολάου, εντόπισε έναν συνδυασμό μεταλλάξεων που προβλέπει με μεγάλη ακρίβεια την πιθανότητα εμφάνισης σοβαρής λοίμωξης και νοσηλείας στη ΜΕΘ. Άξια αναφοράς είναι τα δεδομένα σε πραγματικές συνθήκες (Real World Data) από τους πρώτους τέσσερις μήνες χρήσης των εμβολίων mRNA, τα οποία ανέδειξε ο καθηγητής Νίκος Σύψας. Μετά από σχεδόν 100 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της Pfizer και 87 εκατομμύρια της Moderna στις ΗΠΑ, καταγράφηκαν 47 περιστατικά βαριάς αναφυλαξίας και 19 με τη Moderna, και κανένα θανατηφόρο γεγονός. Τέλος, στο συνέδριο αναλύθηκαν τα τελευταία δεδομένα για τη χρήση της ρεμδεσιβίρης, που παραμένει το μοναδικό εγκεκριμένο φάρμακο κατά της Covid-19. Επίσης, αναφέρθηκαν νεότερα στοιχεία από τις μελέτες για τον συνδυασμό των μονοκλωνικών αντισωμάτων Bamlanivimab και Etesevimab, αλλά και τη χρήση της ουσίας Baricitinib.

Ηλίας Μόσιαλος ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ (LSE)

κεντρικός ομιλητής του συνεδρίου Health Innovation Conference 2021 έδωσε έμφαση στο «τι θα γίνει μετά την πανδημία», σημειώνοντας ότι υπήρξε καλή διαχείριση στη χώρα μας συγκριτικά με τις δυνατότητές της. Την επόμενη μέρα θα πρέπει να προχωρήσουμε σε διαρθρωτικές αλλαγές στον χώρο της υγείας, όπως επεσήμανε ο καθηγητής, τονίζοντας την ανάγκη αυτή στους άξονες χρηματοδότησης των υπηρεσιών υγείας της χώρας μας σε βάθος χρόνου και σε ένα ευρύτερο πεδίο δημόσιων δαπανών, στην τεχνική αποτελεσματικότητα του συστήματος μέσω της αξιοποίησης ενός κοινού ασφαλιστικού ταμείου, στον σχεδιασμό ενός ενιαίου συστήματος υγείας (δημόσιου και ιδιωτικού, συνεργασία δομών υγείας σε επίπεδο νομού), στην ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας και στην αναδιαμόρφωση του νοσοκομειακού προτύπου κ.ά. Μάλιστα, χαρακτήρισε ο ίδιος παγκόσμιο παράδοξο το γεγονός, σχετικά με τη φαρμακευτική πολιτική, ότι έμφαση δίνεται στην επέκταση της φαρμακευτικής δαπάνης, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η βιομηχανική πολιτική, καταλήγοντας σε επιπλέον έξοδα. Μεταξύ άλλων, ο καθηγητής επεσήμανε

την αναγκαιότητα αλλαγής του ρόλου του Υπουργείου Υγείας, ώστε να μετατραπεί στον «εγκέφαλο» στρατηγικών, γιατί μέχρι τώρα πάντα είχε τον ρόλο της «πυρόσβεσης». Ο καθηγητής εστιάστηκε στη συστηματική καταγραφή των προβλημάτων από τις αρμόδιες υπηρεσίες, σχολιάζοντας ότι αποτελούμε τη μόνη χώρα όπου δεν υπάρχει έκθεση προβλημάτων, ενώ για πρώτη φορά τώρα σχεδιάζεται Οργανισμός για την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας.

Agata Jakoncic PRESIDENT, PHRMA INNOVATION FORUM GREECE (PIF) & MANAGING DIRECTOR, MSD GREECE, CYPRUS & MALTA

ια νέα οπτική για την Υγεία δημιούργησε η πανδημία, καθιστώντας σαφές ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κόστος, αλλά ως επένδυση. Σύμμαχός μας έναντι της υγειονομικής κρίσης καταδείχθηκε η μέχρι τώρα επένδυση στην καινοτομία –με την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και φαρμάκων– η οποία θα αποτελέσει το «κλειδί» για την αναδιαμόρφωση του συστήματος υγείας στη μετά Covid-19 εποχή.

Ήδη το PhRMA Innovation Forum (PIF) στην Ελλάδα έχει καταθέσει τις προτάσεις του για την ενσωμάτωσή της, με επίκεντρο ένα απλό και διαφανές σύστημα τιμολόγησης, επιτάχυνση της διαδικασίας αξιολόγησης νέων τεχνολογιών, έμφαση στην κλινική και βιοϊατρική έρευνα, αποδοτική χρήση των πόρων και έμφαση στην ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας. «Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι που πρέπει να επιλέξει τη στάση της

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

απέναντι στην καινοτομία. Το PhRMA Innovation Forum στην Ελλάδα, το οποίο εκπροσωπώ και ως πρόεδρος, έχει εκδηλώσει έμπρακτα την πρόθεσή του να υπάρχει συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης και φαρμακευτικής βιομηχανίας μέσα από ένα τριετές σχέδιο φαρμακευτικής πολιτικής –μια πρωτοβουλία που στηρίζει το όραμα για ένα καινοτόμο σύστημα υγείας, που θα προσφέρει ισότιμη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στους ασθενείς. Η χρονική συγκυρία για την ανάπτυξη μιας Εθνικής Στρατηγικής για την Καινοτομία στην Ελλάδα έχει έρθει και η συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων είναι απαραίτητη για την επιτυχία αυτού του οράματος».

ΠΑΝΕΛ Ι

ΠΡΟΒΑΔΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΝΌΤΗΤΑ 1

Χρειάζεται στρατηγικός σχεδιασμός που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών.

το πλαίσιο της συζήτησης του πρώτου στρογγυλού τραπεζιού του συνεδρίου, ο καθηγητής της Πολιτικής της Υγείας στη Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου (LSE) Ηλίας Μόσιαλος σχολίασε για το σχέδιο ΕΛΛΑΔΑ 2.0 ότι σε «απόλυτα μεγέθη το ποσό που αντιστοιχεί στην Υγεία» είναι περιορισμένο, καθώς προβλέπεται το 2,61% στα 57 εκατομμύρια, δηλαδή θα κατευθυνθούν πόροι μόνο 1,5 δισ. ευρώ από το συνολικό ποσό. Ο καθηγητής διαφώνησε με τον ορισμό ως πυρήνα του σχεδιασμού του clawback, σχολιάζοντας ότι «προκαλεί εντύπωση ότι το πρώτο θέμα που θέτει ως άξονα η κυβέρνηση είναι το clawback», σημειώνοντας ότι χρειάζεται ιεράρχηση προβλημάτων. Μάλιστα, ακόμη και για το συγκεκριμένο ζήτημα, όπως υπογράμμισε στα λεγόμενά του ο κ. Μόσιαλος, δεν υπάρχει πρόβλεψη για το διάστημα μετά το 2023, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει «επικεφαλίδες», ενώ χρειάζεται στρατηγικός σχεδιασμός που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών.

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

Σχετικά με την κάλυψη των αναγκαίων διαρθρωτικών αναγκών, ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Βασίλης Κοντοζαμάνης, υποστήριξε ότι θα καλυφθούν και από άλλους πόρους, όπως τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ο υπουργός αναφέρθηκε στο παράδειγμα της διαχείρισης της πανδημίας, σημειώνοντας και το παράδειγμα της εσπευσμένης λειτουργίας νέων ΜΕΘ και της τάχιστης μετάβασης σε ψηφιακές υπηρεσίες, ενώ ισχυρίστηκε πως «είδαμε το σύστημα να λειτουργεί σε κανονικές συνθήκες και υπό πίεση». Αναφερόμενος στο σχέδιο για την ανάκαμψη, και ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας, ο κ. Κοντοζαμάνης στάθηκε στο ζήτημα του clawback, υποστηρίζοντας ότι έχει να κάνει με τον εξορθολογισμό στην κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων της φαρμακευτικής περίθαλψης, γιατί θα διασφαλιστεί η πρόσβαση στην καινοτομία, σε νέες θεραπείες, και θα επέλθει η αλλαγή παραδείγματος στη διαχείριση των φαρμακευτικών δαπανών.

Το σχέδιο ανάκαμψης αφορά σε όλους τους τομείς της υγείας, σύμφωνα με τον κ. Κοντοζαμάνη, με έμφαση στην ψηφιακή υγεία. «Έχουμε δει ότι ψηφιακός μετασχηματισμός είναι η “ομπρέλα” που μπορούν να γίνουν όλες οι μεταρρυθμίσεις. Στην πανδημία κάναμε ψηφιακά άλματα». Ο κ. Κοντοζαμάνης έφερε ως παράδειγμα την υλοποίηση της άυλης συνταγογράφησης, που επιτεύχθηκε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Ο MD, Ph.D (London), καθηγητής Καρδιολογίας, συντονιστής στον τομέα Καρδιάς Νοσοκομείων του Ομίλου Υγεία και επισκέπτης καθηγητής στο Imperial College, London, UK, Πάνος Βάρδας, σημείωσε ότι «η πανδημία ήταν ένα ισχυρό “σοκ” στις εθνικές κυβερνήσεις, στην Ευρώπη και παγκόσμια. Και, αυτήν τη στιγμή, πρέπει να δούμε αυτά τα οποία είναι διαθέσιμα για να κάνουν τα συστήματα υγείας περισσότερο καινοτόμα και λιγότερα δαπανηρά». Ισχυρίστηκε ακόμη ότι πάντα στο επίκεντρο πρέπει να είναι ο ασθενής, με την προοπτική της ψηφιακής υγείας, εξηγώντας πως «η ψηφιακή ιατρική έχει τεράστιες δυνατότητες, αφενός συμφέρει τον ασθενή και συμβάλλει στη διαφάνεια του συστήματος υγείας και στην καταπολέμηση της διαφθοράς και στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών». Προτείνοντας τη συνένωση των δυνάμεων άξιων στελεχών από όλους τους ιδεολογικούς χώρους, ο κ. Βάρδας συμφώνησε με την τοποθέτηση της κ. Jakoncic σχετικά με την προώθηση της καινοτομίας και της Ιατρικής Ακριβείας, ζητώντας η χώρα μας να επενδύσει στα δίκτυα με αξιοκρατία. Η President, PhRMA Innovation Forum

Greece (PIF) & Managing Director, MSD Greece, Cyprus & Malta, Agata Jakoncic, επέμεινε ότι προβάδισμα θα πρέπει να δοθεί στην ψηφιοποίηση, εξετάζοντας τους τομείς που φέρνουν αξία στο σύστημα, ώστε να θεσπιστούν προτεραιότητες. Σχετικά με το clawback, ισχυρίστηκε ότι αποτελεί πρόβλημα για την προσέλκυση της καινοτομίας στη χώρα και ότι το «σύστημα 80-20» που ισχύει για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις είναι «το πρώτο εμπόδιο που πρέπει να υπερβούμε για να προσελκύσουμε καινοτόμα προϊόντα». Μείζονος σημασίας είναι η ανάπτυξη μιας Εθνικής Πολιτικής για την Καινοτομία στην Υγεία, η οποία θα συνδράμει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, καθώς 1 ευρώ επένδυσης στην καινοτομία μπορεί να επιστρέψει 24 ευρώ σε όρους ανάπτυξης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.

ΕΝΌΤΗΤΑ 2

ε θέμα «Η ανοσολογική απόκριση από τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2: Η ελληνική εμπειρία», ο καθηγητής αναφέρθηκε κατά την ομιλία του στην προοπτική μελέτη που διεξάγεται στο νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» με σκοπό την εκτίμηση της κινητικής των αντισωμάτων έναντι του RBD

της πρωτεΐνης spike και των εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Στον πληθυσμό της μελέτης εντάχθηκαν και ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες μετά τον εμβολιασμό τους με το εμβόλιο mRNA της Pfizer. Μάλιστα, τα δεδομένα της εν λόγω μελέτης «είναι τα πρώτα στη διεθνή βιβλιογραφία για τον ρόλο του

Ευάγγελος Τέρπος ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ, ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ»

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

εμβολιασμού έναντι του SARS-CoV-2 σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα» και τα οποία δείχνουν ότι «η χορήγηση της πρώτης δόσης του εμβολίου οδηγεί σε υποδεέστερη αντισωματική απάντηση στους ηλικιωμένους ασθενείς με ΠΜ». Μετά την πρώτη δόση του εμβολίου, την ημέρα 22, οι ασθενείς με ΠΜ είχαν χαμηλότερους τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων συγκριτικά με τους υγιείς. Η διάμεση τιμή ήταν 20,6% (εύρος 0-96,7%) για τους ασθενείς και 32,5% (5,2-97,3%) για την ομάδα ελέγχου (P<0,01). Πιο συγκεκριμένα, μόνο 12 ασθενείς (25%) έναντι 57 (54,8%) ατόμων της ομάδας ελέγχου ανέπτυξαν τίτλο εξουδετερωτικών αντισωμάτων τουλάχιστον 30% την ημέρα 22.

Γεώργιος Γιαννόπουλος

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ, ΑΠΘ

την ομιλία του, με τίτλο «Κολχικίνη στην Covid-19: Η ελληνική προσπάθεια», ο καθηγητής αναφέρθηκε στην κλινική μελέτη που διεξήχθη στη χώρα μας κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, με πληθυσμό 110 ασθενών, λόγω περιορισμού πόρων, με τη συμμετοχή γιατρών από τις ΜΕΘ. «Η κολχικίνη έχει παρατηρηθεί ότι μεσολαβεί και παρεμποδίζει σε διάφορα στάδια του φλεγμονοσώματος». Γνωστή ήταν η αντιφλεγμονώδης δράση της κολχικίνης, καθώς μέχρι τώρα οι καρδιολόγοι την προτίμησαν στις περι-

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

πτώσεις περικαρδίτιδας, και τα τελευταία χρόνια υπάρχει συνεχές ενδιαφέρον, γιατί παρατηρήθηκε ότι ασθενείς στους οποίους χορηγούνταν είχαν μικρότερη επίπτωση οξέων στεφανιαίων συνδρόμων, ενώ από διάφορες μελέτες είχε παρατηρηθεί ότι μειώνει τον φλεγμονώδη καταρράκτη που υπάρχει στις φλεγμονώδεις νόσους. Στη νόσο Covid-19 εμπλέκεται και το φλεγμονόσωμα, «οι οδοί στις οποίες ξέραμε ότι δρα η κολχικίνη» εξηγεί ο καθηγητής. «Είμαστε οι πρώτοι που κάναμε μια τέτοια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή της κολχικίνης» σημείωσε ο καθηγητής, σχολιάζοντας ότι υλοποιήθηκε με αντιξοότητες εντός του πρώτου κύματος της πανδημίας και διαπιστώθηκε στους λίγους ασθενείς ότι υπήρχαν λιγότερες διασωληνώσεις και μείωση στα D-dimers αναφορικά με παραμέτρους που αφορούν την πνευμονική εμβολή και την πνευμονική θρόμβωση, όπου φάνηκε να επιδρά η κολχικίνη ευνοϊκά. Σε ό,τι αφορά τη μείωση της τροπονίνης, της μυοκαρδιακής βλάβης, δεν έδειξε κάποιο ιδιαίτερο αποτέλεσμα, ενώ η συνολική εικόνα ήταν προς το «θετική», όμως πρέπει να ληφθεί υπόψη ο μικρός αριθμός του πληθυσμού της μελέτης. Συνέχεια της ελληνικής μελέτης ήταν η καναδική COLCORONA.

Κωνσταντίνος Πουλάς ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ε θέμα «Covid-19 και αντιφλεγμονώδες χολινεργικό σύστημα: Ξεκλειδώνοντας την πολυσυστηματική νόσο», ο καθηγητής επικεντρώθηκε στην ερευνητική υπόθεση ότι ο ιός, ενδεχομένως, αλληλοεπιδρά με το νικοτινικό χολινεργικό σύστημα, κάνοντας σύνδεση με τον καταρράκτη κυτταροκινών. Με επίκεντρο το ανοσορυθμιστικό αυτό μονοπάτι, οι επιστήμονες εντόπισαν πως η spike πρωτεΐνη κοντά στο σημείο που προσδένεται στον υποδοχέα εισαγωγής είναι μια περιοχή η οποία έχει μια μεγάλη ομολογία με μια τοξίνη και βρέθηκε σε αλληλουχία της spike γλυκοπρωτεΐνης ότι υπάρχει μια ομολογία με νευροτοξίνη φιδιού. Η αλληλουχία είχε μια ομολογία με τον κορωνοϊό SARS-CoV, άνω του 90%. Όπως διευκρίνισε ο καθηγητής, μοντελοποιήθηκε η αλληλεπίδραση (της spike πρωτεΐνης και του υποδοχέα που προσβάλλεται λόγω αλληλουχίας). Η πρωτεΐνη, τη στιγμή που προσπαθεί να προσδεθεί, προκαλεί μια τοξίνη, μια δηλητηρίαση του χολινεργικού μονοπατιού, πριν την

είσοδό του στα ανθρώπινα κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος και έτσι αρχίζει ένα μονοπάτι με την παραγωγή καταρράκτη κυτταροκινών και άλλων φλεγμονωδών παραγόντων, οπότε μπορεί να είναι το σημείο έναρξης διαταραχής του χολινεργικού μονοπατιού. Παρά το γεγονός ότι ο SARS-CoV-2 είναι ένας αναπνευστικός ιός, ενδεχομένως, λόγω της αλληλεπίδρασης του χολινεργικού συστήματος, να οδηγεί σε βαριά νόσο και θάνατο, ενώ έχουν αναπτυχθεί μονοκλωνικά αντισώματα τα οποία «έχουν πατεντάρει» για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Ευάγγελος Ι. Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ-ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΛΟΙΜΩΞΙΟΛΟΓΙΑ», Δ’ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ)

την ομιλία του «Η Στρατηγική SAVE έναντι της Covid-19», ο καθηγητής αναφέρθηκε στη στρατηγική SAVE, που ακολουθείται σε συνεργασία με 29 κλινικές. Πρόκειται για τον βιοδείκτη suPAR, την εξέταση αίματος σε ασθενείς κατά την είσοδό τους στο νοσοκομείο, ο οποίος προέβλεψε ποιοι θα έχουν δυσμενή εξέλιξη. Λαμβάνοντας υπόψη τα α-

ποτελέσματα, οι συγκεκριμένοι ασθενείς έλαβαν επιπλέον της καθιερωμένης θεραπείας και Anakinra. Διαπιστώθηκε ότι είχαν μειωμένη διασωλήνωση (22,3%) σε σχέση με ασθενείς που έλαβαν μόνο την καθιερωμένη αγωγή (59,2%) καθώς και μικρότερη θνητότητα μετά από 30 ημέρες, μόλις 11,5%, σε σχέση με το 22,3% των άλλων ασθενών.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Επεξηγώντας γράφημα, ο κ. Γιαμαρέλλος διασαφήνισε το εξής: κάνοντας σύγκριση της πορείας της υγείας των αρρώστων που έλαβαν την καθιερωμένη αγωγή και της πορείας εκείνων που έλαβαν την προσθήκη, υπήρξε μια ωφέλεια της τάξεως του 70%. Επίσης, είχαν ταχύτερη έξοδο από νοσοκομείο. Συνεπώς, η διπλή στρατηγική των βιοδεικτών και της συγχορήγησης απέφερε λιγότερη επιβάρυνση για τις ΜΕΘ και σε μια εποχή πανδημίας μπορεί να εξασφαλίσει σημαντικούς πόρους. Κατά τη χρονική περίοδο του συνεδρίου, οι επιστήμονες βρίσκονταν σε αναμονή των αποτελεσμάτων της μελέτης SAVE-MORE, η οποία πιθανότατα να επιβεβαίωνε τα ευρήματα της μελέτης SAVE.

Ελένη Γαβριηλάκη

MD PHD, ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΟΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΡΙΑ, ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ-ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ»

ε θέμα «Στοχευμένη γενετική προσέγγιση για την πρώιμη πρόβλεψη της σοβαρής νόσου Covid-19», η ερευνήτρια σημείωσε ότι η σοβαρή νόσος Covid-19 χαρακτηρίζεται από την ενδοθηλιακή βλάβη και τη θρόμβωση, στην εμφάνιση των οποίων συμβάλλει πιθανά η ενεργοποίηση του συμπληρώματος. Όπως γνωρίζουμε από άλλες ασθένειες

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

στις οποίες ενεργοποιείται το συμπλήρωμα, στην εμφάνισή τους συμβάλλουν μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες του συμπληρώματος, ενώ αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με τη χρήση αναστολέων του συμπληρώματος. «Σε μελέτη της ομάδας μας στο Νοσοκομείο Παπανικολάου, σε συνεργασία με καταξιωμένους Έλληνες και διεθνείς ερευνητές, βρήκαμε: α) έναν συνδυασμό μεταλλάξεων που προβλέπουν με μεγάλη ακρίβεια την πιθανότητα εμφάνισης σοβαρής λοίμωξης και νοσηλείας στη ΜΕΘ, β) διαφορές στη συχνότητα μεταλλάξεων, που μπορούν να εξηγήσουν τη διαφορετική πρόγνωση της ασθένειας στα δύο φύλα (άνδρες και γυναίκες) και γ) μεταλλάξεις σε γονίδια που μπορούν να αποτελέσουν θεραπευτικούς στόχους. Σε συνέχεια της μελέτης αυτής, η ομάδα μας συμμετέχει ακόμη σε πολυκεντρική μελέτη που διεξάγεται από Έλληνες ερευνητές υπό την αιγίδα του καθηγητή κ. Λάμπρη και της εταιρείας Amyndas. Η τυχαιοποιημένη μελέτη αναμένεται να δείξει τα οφέλη από τη χορήγηση του αναστολέα του συμπληρώματος ΑΜΥ-101 σε ασθενείς με σοβαρή Covid-19».

ΕΝΌΤΗΤΑ 3

Dr Alessandro Roncacci SVP CHIEF MEDICAL OFFICER, AFFIDEA

κ. Roncacci υποστήριξε πως «ο τομέας υγείας έχει σημειώσει μεγάλες αλλαγές τα τελευταία χρόνια, αλλά και λόγω της πανδημίας Covid-19». Στον όμιλο, στόχος είναι η ψηφιοποίηση και η ενσωμάτωση υπηρεσιών. Ενώ συμπλήρωσε: «Επικεντρωνόμαστε στην ύψιστη τήρηση προτύπων ασφαλείας, για να δημιουργηθεί περιβάλλον προστασίας». Ιδιαίτερο μέλημα υπάρχει για την παροχή υπηρεσιών υγείας εξ αποστάσεως, σύμφωνα με τα λεγόμενά του. Μέχρι το τέλος της χρονιάς, εκτιμά πως ο όμιλος θα είναι σε θέση να αναπτύξει το ψηφιακό μονοπάτι σε όλες τις χώρες μέλη της Affidea, προκειμένου να βελτιώσει περαιτέρω την ποιότητα και τη διάδραση σε δύσκολες συνθήκες, όπως αυτές της πανδημίας. Επίσης, έχει τεθεί ως σκοπός να αναπτυχθεί ο πυλώνας των υπηρεσιών κατ’ οίκον, προκειμένου οι πολίτες να έχουν ποιοτικές υπηρεσίες αλλά και κλινικές απαντήσεις χωρίς να χρειάζεται να μεταβούν στο νοσοκομείο. Με δεδομένο το ότι παραμένουν άγνωστες

οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της μόλυνσης, στο πλαίσιο του CARE4HEALTH του ομίλου την περίοδο της πανδημίας, παρακολουθούνται σε βάθος χρόνου δύο μηνών ασθενείς που νόσησαν αλλά δεν χρειάστηκαν νοσηλεία, με στόχο να μειωθεί ο αντίκτυπος αυτής στην υγεία τους. Στο πλαίσιο του προγράμματος, αξιολογείται ο κίνδυνος και λαμβάνονται υπόψη οι παράμετροι, σε συνεργασία με νοσοκομεία, αποβλέποντας στη μείωση του αντικτύπου τόσο στους πολίτες όσο και στα συστήματα υγείας.

Αθανάσιος Λοπατατζίδης GROUP DIRECTOR OF OUTPATIENT SOLUTIONS DEVELOPMENT, AFFIDEA

κ. Λοπατατζίδης μετέφερε την εμπειρία του ομίλου από άλλες μεσογειακές χώρες, όπως την Ιταλία και την Ισπανία, ενώ εστιάστηκε στο παράδειγμα της Πορτογαλίας, όπου ο όμιλος, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και με τη βοήθεια μιας εταιρείας consulting, συμμετείχε ενεργά στη διαχείριση της πανδημίας. «Δημιουργήσαμε πλαίσιο ώστε ο ιδιωτικός τομέας να ελέγχει με τεστ όλα τα

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

παιδιά που πηγαίνουν σχολείο και τους δασκάλους τους». Ο κ. Αθανάσιος Λοπατατζίδης επεσήμανε ότι συνεισέφερε η πιλοτική λειτουργία του προγράμματος στο να μεταδοθεί η γνώση και σε άλλες χώρες. Αναφερόμενος στις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας, ο κ. Λοπατατζίδης υποστήριξε πως «σε αυτήν την ιστορική συγκυρία, αποδείχθηκε περίτρανα ότι χωρίς καλή υγεία, οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρ-

Jan-Marten HartmannKretschmer: Το ψηφιακό διαβατήριο NAVIFY Pass περιλαμβάνει πληροφορίες για διαγνωστικές εξετάσεις του ιού SARS-CοV-2, αλλά και για τον εμβολιασμό.

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

ξει». Ήδη, με έμφαση στην προστασία του προσωπικού και των εξεταζομένων, προβάδισμα δίνεται στους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα στη διάγνωση και αντιμετώπιση προβλημάτων όσων έχουν νοσήσει και σε αναρρώσαντες από Covid-19, ενώ αναμένεται με τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα των εμβολίων τα διαγνωστικά κέντρα της Affidea να λειτουργήσουν ως εμβολιαστικά σημεία.

Jan-Marten Hartmann-Kretschmer DIGITAL MARKET DEVELOPMENT SPECIALIST-MARKETING NAVIFY PASS, ROCHE DIAGNOSTICS

την ομιλία του με θέμα “NAVIFY Pass-A digital end-to-end Covid-19 solution”, ο κ. Hartmann-Kretschmer πρότεινε ψηφιακές λύσεις κατάλληλες για τη διαχείριση της πανδημίας. Ο ομιλητής τόνισε πως έχει παρατηρηθεί στη ροή των πληροφοριών, πολλές φορές, κατά τον έλεγχο με rapid tests αντιγόνου, η καταγραφή να είναι χειρόγραφη και να μεταφέρεται μετά την εξακρίβωση σε ψηφιακό περιβάλλον. Πλην της εφαρμογής σε υγειονομικούς χώρους, πλέον, με τα ψηφιακά εργαλεία, όπως το ψηφιακό διαβατήριο NAVIFY Pass, που έχει αναπτύξει η εταιρεία, ο απλός χρήστης/πολίτης μπορεί να έχει ένα «διαβατήριο» που περιέχει πληροφορίες είτε για το τεστ είτε για τον εμβολιασμό του, με διασφάλιση των προσωπικών του δεδομένων. Η εν λόγω εφαρμογή εγκαθίσταται στα εργαστήρια, στα εμβολιαστικά κέντρα και στο smartphone των πολιτών και μπορεί να περιλαμβάνει πληροφορίες για διαγνωστικές εξετάσεις του ιού SARS-CoV-2, αλλά και για τον εμβολιασμό. Χάρη στην εφαρμογή αυτή, ο κάτοχος μπορεί να επιδεικνύει και να μοιράζεται τις πληροφορίες, διευκολύνοντας την πρόσβασή του σε εκδηλώσεις, αθλητικές εγκαταστάσεις, κατά τα ταξίδια (λιμάνια, αεροδρόμια), σε πανεπιστήμια κ.ά.

Elisenda Perich MARKETING LEADER ICU EMEA

ε έμφαση στην προαγωγή της φροντίδας, η κ. Perich, εξειδικευμένη στη βιομηχανία ιατρικών συσκευών, εστιάστηκε στην πληροφόρηση των υγειονομικών –όπως των φροντιστών–, ώστε να είναι εφικτή μια πρώιμη διάγνωση εντός και εκτός νοσοκομείου. Τέτοιες πληροφορίες μπορούν να φανούν χρήσιμες σε αποφάσεις για την εισαγωγή ασθενούς σε ΜΕΘ ή στο χειρουργείο, καθώς ακόμη για το αν η δέουσα φροντίδα μπορεί να του παρασχεθεί κατ’ οίκον. Παρατηρώντας τα ζωτικά σημεία των νοσοκομείων, τα οποία θα πρέπει να διαμοιράζονται πληροφορίες σε όσους ασχολούνται με τη φροντίδα ασθενών, έφερε ως παράδειγμα την αξιοποίηση των «έξυπνων» κλινών, που βελτιώνουν την απόδοση του προσωπικού. Με δεδομένο το ότι οι νοσηλεύτριες πρέπει να ελέγχουν ζωτικά σημεία και να εισάγονται δεδομένα σε φόρμες, τα προτεινόμενα ψηφιακά εργαλεία εξοικονομούν χρόνο, διασφαλίζεται η εξ αποστάσεως παρέμβαση, αποφεύγονται λάθη,

ακολουθώντας, ταυτόχρονα, πρωτόκολλα ασφαλείας. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να μετρηθεί η αποδοτικότητα των εργατικών ωρών, να εξοικονομηθούν χρόνος και πόροι. Μεταξύ άλλων, η κ. Perich σημείωσε ότι η πανδημία δημιούργησε μια ευκαιρία για την επιτάχυνση των επενδύσεων και, πλέον, πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα επιθυμούν να ενσωματώσουν τέτοια εργαλεία νέας τεχνολογίας.

ΕΝΌΤΗΤΑ 4

Ιωάννης Κατσαρόλης MD, PHD, ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΛΟΙΜΩΞΙΟΛΟΓΟΣ, ASSOCIATE DIRECTOR MEDICAL AFFAIRS, GILEAD SCIENCES HELLAS & CYPRUS

ε θέμα «Ρεμδεσιβίρη-Η εμπειρία με την αντι-ιική θεραπεία στην πανδημία Covid-19», ο κ. Κατσαρόλης υπενθύμισε ότι το remdesivir είναι, επί του παρόντος, το μόνο εγκεκριμένο αντι-ιικό από τον EMA και τον FDA για τη θεραπεία νοσηλευόμενων ασθενών με Covid-19. Το remdesivir είναι εγκεκριμένο για τη θεραπεία των ασθενών με πνευμονία Covid-19 που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο και έχουν ανάγκη χορήγησης οξυγόνου είτε σε χαμηλή είτε σε υψηλή παροχή (ασθενείς με σοβαρή νόσο Covid-19,

αλλά όχι σε διασωληνωμένους ασθενείς). Η συγχορήγηση του remdesivir με άλλες

Ιωάννης Κατσαρόλης: Το remdesivir είναι, επί του παρόντος, το μόνο εγκεκριμένο αντιιικό από τον EMA και τον FDA για τη θεραπεία νοσηλευόμενων ασθενών με Covid-19. 51

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

θεραπείες μελετάται σε πολλές κλινικές μελέτες. Στην καθημερινή κλινική πρακτική, και σύμφωνα με τον ελληνικό θεραπευτικό αλγόριθμο, το remdesivir

συγχορηγείται με δεξαμεθαζόνη για την αντιμετώπιση των νοσηλευόμενων ασθενών που έχουν ανάγκη από χορήγηση οξυγόνου. Ένα οικονομικό προβλεπτικό μοντέλο από την Ιταλία έδειξε σημαντική δυνατότητα βελτίωσης των κλινικών εκβάσεων των ασθενών (λιγότερες διασωληνώσεις και λιγότερους θανάτους), σε συνδυασμό με σημαντική εξοικονόμηση για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, αν χορηγηθεί νωρίτερα κατά τη διάρκεια της νόσου, ειδικά όταν οι ασθενείς χρειάζονται χαμηλή παροχή οξυγόνου. Η πολύπλευρη διαχείριση του Covid-19 περιλαμβάνει την αναστολή του ιικού πολλαπλασιασμού. Οι νοσηλευόμενοι ασθενείς που χρειάζονται συμπληρωματικό οξυγόνο θα πρέπει να εξετάζονται για την ανάγκη χορήγησης remdesivir με βάση τις θεραπευτικές ενδείξεις, ήδη, από την πρώτη ημέρα της νοσηλείας.

Μαρία Χριστοπούλου ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ, MEDICAL ADVISOR, PHARMASERVE-LILLY

Μ Μαρία Χριστοπούλου: Ο συνδυασμός των δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων Bamlanivimab και Etesevimab διαπιστώθηκε ότι επιτάχυνε σημαντικά την κάθαρση του ιικού φορτίου. 52

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

ε θέμα «Αντιμετωπίζοντας την Covid-19 ως λοίμωξη, και πέρα από τη λοίμωξη» η MD, MSc, MBA, κ. Χριστοπούλου, υποστήριξε πως σε αναλύσεις για τον συνδυασμό των δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων Bamlanivimab και Etesevimab διαπιστώθηκε ότι «χορηγούμενος εντός των τριών πρώτων ημερών από τη διάγνωση, επιτάχυνε σημαντικά την κάθαρση του ιικού φορτίου, οδήγησε σε ταχύτερη υποχώρηση των συμπτωμάτων και ελάττωσε την ανάγκη εισαγωγής σε νοσοκομείο ή/και τη θνησιμότητα κατά 70% συνολικά, ενώ το όφελος ήταν ακόμη μεγαλύτερο για τις ομάδες υψηλού κινδύνου». Κατά την αξιολόγηση στην ACTT2, μια παγκόσμια, τυχαιοποιημένη μελέτη Φάσης ΙΙΙ, σε νοσηλευόμενους ασθενείς με

ή χωρίς την ανάγκη χορήγησης οξυγόνου «ο συνδυασμός των δύο φαρμάκων έδειξε στατιστικά σημαντικά ταχύτερη ανάρρωση για τον συνολικό πληθυσμό (από 8 σε 7 ημέρες), ενώ ειδικά για την ομάδα των ασθενών με ανάγκη χορήγησης οξυγόνου υψηλής ροής το όφελος ήταν ακόμη μεγαλύτερο (από 18 σε 10 ημέρες)». H κ. Χριστοπούλου υπενθύμισε ότι η κύρια μελέτη στην οποία αξιολογήθηκε η

αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των δύο αντισωμάτων είναι η BLAZE 1, μια μεγάλη μελέτη φάσης ΙΙ/ΙΙΙ σε περισσότερους από 3.000 ασθενείς με θετική PCR για SARS-CoV-2, η οποία εξέτασε διαφορετικές δόσεις των δύο αντισωμάτων σε άτομα με ήπια ή μέτρια συμπτωματολογία που δεν νοσηλεύονταν. Το 70% αυτών ανήκαν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για εξέλιξη σε σοβαρή νόσο, είτε λόγω ηλικίας είτε εξαιτίας άλλης υποκείμενης νόσου.

ΕΝΌΤΗΤΑ 5

Νίκος Σύψας ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΛΟΙΜΩΞΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑ

ιλώντας για τα εμβόλια mRNA και τα δεδομένα ασφάλειας σε πραγματικές συνθήκες, ο καθηγητής παρέθεσε τα στοιχεία ρυθμιστικών οργανισμών για τα δύο εμβόλια mRNA και σύμφωνα με το σύστημα V-safe στις ΗΠΑ, όπου καταγράφονται όλες οι ανεπιθύμητες ενέργειες, αναφέροντας ότι μετά από δύο μήνες χρήσης και 3 εκατ. δόσεις και από τα δύο εμβόλια, καταγράφηκαν πόνος, κοκκινίλα, οίδημα, φαγούρα και κόπωση, ημιαλγία στα ίδια ποσοστά με τις κλινικές μελέτες. Σχετικά με την αναφυλαξία, όταν ανήλθαν σε 10 εκατ. δόσεις της Pfizer και 9 εκατ. της Moderna, καταγράφηκαν 47 περιστατικά βαριάς αναφυλαξίας και 19 με τη Moderna, και κανένα θανατηφόρο γεγονός. Για το σύνδρομο θρόμβωσης στον εγκέφαλο και την πτώση του αριθμού των αιμοπεταλίων, σύμφωνα με τον κ. Σύψα τέτοια φαινόμενα δεν εμφανίστηκαν στα εμβόλια mRNA, μετά από σχεδόν 100 εκατ. δόσεις Pfizer και 87 εκατ. Moderna στις ΗΠΑ, διαπιστώθηκαν μόνο τρία περιστατικά θρομβώσεων στο εμβόλιο της Moderna, αλλά δεν υπήρξε πτώση των αιμοπεταλίων, «άρα το πρόβλημα, φαίνεται, αφορά κυρίως τα εμβόλια με αδενοϊό και παρ’ όλα αυτά είναι εξαιρετικά σπάνιο». Όσο για την αντιμετώπιση των μεταλλάξεων δεν απέκλεισε τη χορήγηση αναμνηστικής δόσης στο τέλος του χρόνου.

Νίκος Σύψας: Σε 10 εκατ. δόσεις της Pfizer και 9 εκατ. της Moderna, καταγράφηκαν 47 περιστατικά βαριάς αναφυλαξίας και 19 με τη Moderna και κανένα θανατηφόρο γεγονός.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Αχιλλέας Γραβάνης ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ, ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ, ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΙΤΕ

στιάζοντας στο θέμα «Φαρμακολογική στρατηγική της αντιμετώπισης της Covid-19», o κ. Γραβάνης επεσήμανε πως η πανδημία απαιτεί πολλαπλές παράλληλες φαρμακολογικές προσεγγίσεις. Ο καθηγητής αναφέρθηκε στα επτά εμβόλια που έχουν λάβει έγκριση, τα μονοκλωνικά αντισώματα κατά της πρωτεΐνης ακίδας του ιού, τα μικρά μόρια τα οποία ήρθαν από επανατοποθέτη-

ση άλλων αντι-ιικών, τα αντισώματα κατά του ξενιστή. Για την ανοσολογική απάντηση στην καταιγίδα των κυτταροκινών εξετάζονται βιολογικά μόρια, ιντερφερόνες, πεπτίδια. «Ο χώρος αυτός, λόγω της ανάπτυξης κάτω από την πίεση της πανδημίας, θα δώσει μια τεράστια ώθηση σε όλο αυτόν τον φαρμακολογικό χώρο» διέβλεψε ο καθηγητής, με «νέες ενδείξεις σε παλιά φάρμακα και σε καινούργια φάρμακα ως παράγωγα από τα ήδη γνωστά». Ο ίδιος υποστήριξε ότι χρειαζόμαστε διαρκή γενωμική-μοριακή παρακολούθηση των μεταλλάξεων του ιού, που θα μας μαθαίνει τις σταθερές περιοχές του που δεν μεταλλάσσονται και θα αποτελούν θεραπευτικούς στόχους επικαιροποίησης των εμβολίων και των θεραπευτικών επιλογών. Προσοχή συνέστησε στο πρόβλημα της εξασφάλισης εμβολίων στον τρίτο κόσμο, που είναι πιθανό να αποτελέσει «ρεζερβουάρ για τον ιό». Αν δεν χορηγηθούν εκεί εμβόλια, «τότε έχει γίνει μια τρύπα στο νερό, νέα στελέχη θα έρθουν ξανά» προειδοποίησε ο καθηγητής, προβλέποντας ότι θα ανασταλεί έτσι όλη η προσπάθεια.

Γρηγόριος Γεροτζιάφας ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ, ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΣΟΡΒΟΝΝΗΣ, ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ, ΤΜΗΜΑ ΘΡΟΜΒΩΣΗΣ, ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ TENON, ΠΑΡΙΣΙ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΘΡΟΜΒΩΣΗ INSERM U938

την ομιλία του “Artificial Intelligence and personalised medicine for patients at high risk of severe Covid-19”, ο κ. Γεροτζιάφας υποστήριξε πως «η πανδημία δημιούργησε μια πολεμική κατάσταση», τονίζοντας ότι ώθησε στην παραγωγή νέων τεχνολογιών οι οποίες σε κανονικές συνθήκες θα αναπτύσσονταν σε 10 χρόνια. Μάλιστα, διαπιστώθηκε ότι η Artificial Intelligence βοήθησε στην ανταλ-

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

λαγή τεχνογνωσίας, αλλά στη διαθεσιμότητα εφαρμογών application η Ευρώπη υστερεί έναντι της Αμερικής και της Ινδίας. «Σήμερα έχουμε εργαλεία και κυρίως τα mRNA εμβόλια για να αξιοποιήσουμε γνώσεις που αποκτήσαμε χάρη στην παγκόσμια προσπάθεια. Επιπλέον, πρόσθεσε: «Το νέο εργαλείο της Artificial intelligence θα μας βοηθήσει να βγούμε από το αδιέξοδο», από δρακόντεια μέτρα ή μερικά

lockdown, ελαφραίνοντας το βάρος των ηρώων γιατρών, που μάχονται σε δύσκολες συνθήκες. Σύμφωνα με τον καθηγητή, η ασφάλεια των εμβολίων είναι τεκμηριωμένη, το μεγάλο πρόβλημα είναι η διαθεσιμότητά τους ώστε να γίνει παγκόσμιος εμβολιασμός. Από τις νεκροτομικές μελέτες σε θανόντες που δείχνουν πνευμονική εμβολή (από θρόμβο) καταδεικνύεται η ανάγκη για ιατρική παρέμβαση στο σπίτι, γι’ αυτό και ο καθηγητής καταλήγει στο ότι η θεραπευτική προσέγγιση στην κοινότητα, τα εμβόλια και η επιδημική επιτήρηση θα μας θωρακίσουν έναντι του εκάστοτε επιδημικού κύματος.

Γεώργιος Παυλάκης ΙΑΤΡΟΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ, ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΡΕΤΡΟΪΩΝ, ΕΘΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΩΝ ΗΠΑ

την ομιλία του με θέμα «Στρατηγική της Ελλάδος για βιοϊατρική ανάπτυξη μετά την πανδημία», ο κ. Παυλάκης τόνισε: «142 εκατ. μολύνσεων παγκοσμίως και 3 εκατ. θανάτων, η επιδημία επιταχύνει και θα την έχουμε αρκετό καιρό ακόμη μαζί μας». Στην Ελλάδα, κατά στο δεύτερο και τρίτο κύμα, τα μέτρα δούλεψαν χάρη στον «τοίχο των σωφρόνων», αποδεικνύοντας ότι οι Έλληνες είναι πειθαρχημένοι. Αναφορικά με την ασφάλεια των εμβολίων, ο κ. Παυλάκης υποστήριξε ότι «τα 20 προηγούμενα χρόνια της επένδυσης σε επίπεδο έρευνας έκαναν τη διαφορά, γιατί σήμερα είμαστε πιο έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την πανδημία». Χαρακτηριστικά, ο κ. Παυλάκης είπε για τα εμβόλια ότι «δουλεύουν» και ο κορωνοϊός φαίνεται να είναι εύκολος στόχος για αυτά, καθώς στο 1 δισ. εμβολιασμών δεν καταγράφηκαν ουσιαστικές παρενέργειες. Ειδικά για τα εμβόλια με αδενοϊό, ο καθηγητής διευκρίνισε ότι έχουν δώσει σήμα για μικρή πιθανότητα και δεν ακυρώνουν την αξία των εμβολίων.

Όσο για την πολυπόθητη συλλογική ανοσία, ο καθηγητής ανέφερε ότι «δυστυχώς, τα εμβόλια δεν έχουν αρχίσει να πιάνουν ακόμα», υποστηρίζοντας ότι αν ακολουθούσαμε την πολιτική της Βρετανίας, θα είχε εξασφαλιστεί η κάλυψη του πληθυσμού. Ισχυρίστηκε ακόμη ότι θα έπρεπε να είχε αρχίσει ο εμβολιασμός του τουριστικού κλάδου ενόψει του ανοίγματος του Μαΐου.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΠΑΝΕΛ ΙΙ

Η ΜΆΧΗ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΔΟΘΕΊ ΣΤΗΝ ΠΦΥ

Η ΠΦΥ δεν είναι σε καλό επίπεδο και οι γιατροί δεν είναι ενημερωμένοι για τα εμβόλια.

παθολόγος με εξειδίκευση στις λοιμώξεις Γεώργιος Παππάς υποστήριξε ότι δεν πρέπει να βλέπουμε την πανδημία ως «το τσουνάμι, σαν οξυκόρυφο κύμα», προσθέτοντας ότι «δεν είναι μόνο ο μέγιστος αριθμός λοιμώξεων, αλλά και η διάρκειά του». Σχετικά με τη διαχείριση της πανδημίας και τα φαινόμενα χαλάρωσης, ο κ. Παππάς σημείωσε ότι ευθύνες αναλογούν στην Πολιτεία, αφού δεν έχει κάνει έλεγχο για τα μέτρα που ελήφθησαν. Επιπλέον, οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να πείσουν τον κόσμο για την ανάγκη του εμβολιασμού, σχολιάζοντας ότι έχει χαθεί η επαφή με τον κόσμο και κυρίως από την επιτροπή των ειδικών. Επί του θέματος, ο ιατρός-ερευνητής, επικεφαλής του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου στις ΗΠΑ, Γεώργιος Παυλάκης, επεσήμανε ότι «στην Ελλάδα, δυστυχώς, η ΠΦΥ δεν είναι σε καλό επίπεδο», ενώ οι γιατροί δεν είναι ενημερωμένοι, η πλειοψηφία αυτών δεν ασχολούνταν με τα εμβόλια, πλην των παιδιάτρων «και αυτό πρέπει να αλλάξει». Μία παράμετρος που ακόμη δεν έχει αναδειχθεί είναι οι παθήσεις που θα αφήσει η Covid-19 στους νοσούντες, αλλά και η διαχείριση ενός ακόμη πανδημικού κύματος, όπως και το εν-

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

δεχόμενο ανάγκης νέου εμβολιασμού. Προσοχή συνέστησε και στους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, που καλύπτουν μεγάλο μέρος του πληθυσμού, «εφόσον δεν τους πιάνουν τα εμβόλια», καθώς μπορεί να αποτελέσουν πηγή για τον ιό ώστε να μεταλλαχθεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα φανεί χρήσιμη η χορήγηση εμβολίων με αδενοϊό. Σημασία έχει ο έγκαιρος εμβολιασμός, σύμφωνα με τον καθηγητή, και να μην καθυστερεί για επαγγελματικούς κλάδους, κάνοντας λόγο για λανθασμένο χειρισμό, καθώς θα έπρεπε να έχει ήδη εφαρμοστεί το αγγλικό μοντέλο. Ο ίδιος χαρακτήρισε απαράδεκτο το να ανοίγουν σχολεία και να μην είναι εμβολιασμένοι οι καθηγητές, όταν περισσότερα από 160 σχολεία έκλεισαν λόγω κρουσμάτων. Σχετικά με την πληροφόρηση του κόσμου για τον εμβολιασμό, ο καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, Αχιλλέας Γραβάνης, σημείωσε ότι «η μάχη πρέπει να δοθεί στην ΠΦΥ. Μπορεί να γίνει διαχείριση από ανθρώπους στην πρώτη γραμμή». Μάλιστα, σύμφωνα με τον καθηγητή, η σχετική ενημέρωση του πληθυσμού το επόμενο διάστημα θα πρέπει να είναι κεντρικό σημείο για την αντιμετώπιση του επόμενου κύματος. Σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη του εμβολιασμού, ο καθηγητής υποστήριξε ότι «η συζήτηση πρέπει να βγει έξω από το πολιτικό πλαίσιο. Να μάθουν οι άνθρωποι στις επιχειρήσεις ότι η διάδοση του ιού έχει άμεσο αποτέλεσμα στη δουλειά τους. Χάσαμε άπειρο χρόνο για το θέμα των θρομβώσεων σε συμβάντα σπανιότατα. θα πρέπει να ενημερωθούν ότι θα έχουν νόσο που επηρεάζει καρδιά, πάγκρεας κ.ά.». Ο καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή της Σορβόννης, υπεύθυνος στο Τμήμα Θρόμβωσης στο Νοσοκομείο Tenon στο Παρίσι και διευθυντής της Ερευνητικής Ομάδας Καρκίνος και Θρόμβωση INSERM

U938, Γρηγόριος Γεροτζιάφας, ισχυρίστηκε ότι πρέπει να υπάρξει εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης, που πρέπει να ανατεθεί στους γιατρούς της ΠΦΥ, και να δοθούν ανάλογες αρμοδιότητες στους δημάρχους που μπορούν να συντονίσουν τον εμβολιασμό στην κοινότητα. Αδήριτη είναι η ανάγκη για οργανωμένη κρατική πολιτική σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της μόλυνσης πριν εξελιχθεί σε βαριά νόσηση, κατά τον καθηγητή, ο οποίος σχετικά με την καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύ-

νης στον επιστημονικό κόσμο διερωτάται: «Πώς θα πείσουμε να φοράνε μάσκες ενώ δεν υπάρχει δίκτυο ΠΦΥ»; Στην αντιμετώπιση των προβλημάτων δεν πρέπει να τίθενται μόνο θέματα όπως η επίταξη του ιατρικού προσωπικού, αλλά και η ένταξη της θεραπείας στους νοσούντες από το επίπεδο της ΠΦΥ. Την αναγκαιότητα επίλυσης του προβλήματος υπογράμμισε ο καθηγητής, τονίζοντας επίσης ότι δεν αντέχουν άλλο οι κοινωνίες μέτρα όπως τα lockdown.•••

Η διοργάνωση του Health Innovation Conference 2021 πραγματοποιήθηκε με τη χορηγία και υπό την αιγίδα πληθώρας σημαντικών εταιρειών και φορέων της ελληνικής αγοράς:

ΑΡΘΡΟ

Η συμμόρφωση των ασθενών στη φαρμακευτική αγωγή: Μια πρόκληση για την Πολιτική Υγείας Πολλοί Έλληνες με χρόνια νοσήματα δεν συμμορφώνονται στη φαρμακευτική αγωγή τους

A του Κυριάκου Σουλιώτη,

Καθηγητή Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

πό τη μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας προκύπτει το συμπέρασμα ότι η συμμόρφωση των ασθενών στη φαρμακευτική αγωγή συνιστά καθοριστικό παράγοντα επιτυχούς ελέγχου και ρύθμισης των χρόνιων καταστάσεων υγείας. Επιπλέον, συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην επίτευξη των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων δημόσιας υγείας, τα οποία με τη σειρά τους αποτρέπουν την εξέλιξη των καταστάσεων υγείας σε βαρύτερης μορφής και, με τον τρόπο αυτό, διασφαλίζουν όχι μόνο καλύτερη υ-

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

γεία, αλλά και σημαντική εξοικονόμηση πόρων για το σύστημα. Πολύ περισσότερο σήμερα, στις συνθήκες της πανδημίας, όπου ο αποτελεσματικός έλεγχος των χρόνιων «υποκείμενων» νοσημάτων μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη των εισαγωγών για νοσηλεία λόγω της νόσου Covid-19 και εν γένει στη διατήρηση της καλής υγείας υψηλά ευάλωτων πληθυσμών. Το ζήτημα αυτό αποτέλεσε αντικείμενο πρόσφατης έρευνας1 του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας [Ερευνητική Ομάδα: Κυριάκος Σου-

λιώτης (επιστημονικός υπεύθυνος), Χριστίνα Γκόλνα, Θεόδωρος Γιαννούχος και Ευάγγελος Λυμπερόπουλος], η οποία, μεταξύ άλλων, αναζήτησε τα επίπεδα τήρησης της φαρμακευτικής θεραπείας στην υπέρταση και τη δυσλιπιδαιμία και τους παράγοντες που επιδρούν σε αυτήν. Η έρευνα, η οποία διενεργήθηκε τον Ιούνιο του 2020 με τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.018 ενήλικων ατόμων από όλη τη χώρα (εκ των οποίων 335 είχαν διάγνωση υπέρτασης ή δυσλιπιδαιμίας ή και τα δύο) και χρησιμοποίησε σταθμισμένες κλίμακες για τη μέτρηση της τήρησης και της ποιότητας ζωής, κατέδειξε ότι: Η πλειοψηφία (63,9%) των ασθενών σε φαρμακευτική θεραπεία για την υπέρταση και τη δυσλιπιδαιμία κατέγραψαν μεσαία επίπεδα τήρησης της φαρμακευτικής θεραπείας, ενώ ένα 31,6% είχε χαμηλά επίπεδα τήρησης. Έ νας στους 4 ερωτώμενους δήλωσε ότι κάποιες φορές ξεχνούσε να λάβει την αγωγή του. Επίσης, περίπου 1 στους 4 δήλωσε ότι έχει δυσκολευθεί τουλάχιστον μία φορά να θυμηθεί να λάβει όλες τις φαρμακευτικές του θεραπείες, ενώ, περαιτέρω, 1 στους 5 δήλωσε ότι δεν έλαβε όλες τις φαρμακευτικές του θεραπείες όλες τις ημέρες των προηγούμενων 2 εβδομάδων. Σ ημαντικό ποσοστό (17,9%) δήλωσε ότι ξεχνά να λάβει τις φαρμακευτικές του θεραπείες όταν ταξιδεύει ή απουσιάζει

από το σπίτι, ενώ το 14% δήλωσε ότι δεν έλαβε όλες τις φαρμακευτικές του θεραπείες μόλις την προηγούμενη ημέρα. Τ έλος, περίπου 1 στους 10 ερωτώμενους δήλωσε ότι διακόπτει μόνος του και χωρίς να συμβουλευθεί τον γιατρό του την αγωγή του αν νιώσει «χειρότερα», ενώ αντίστοιχα ένα 8,7% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι διακόπτει την αγωγή χωρίς να ενημερώσει τον γιατρό όταν αισθάνεται «καλύτερα».

Συνολικά, η έρευνα επιβεβαίωσε παλαιότερα ευρήματα της βιβλιογραφίας, σύμφωνα με τα οποία για ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών με υπέρταση και δυσλιπιδαιμία η τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής εξακολουθεί να συνιστά μια επιμένουσα πρόκληση. Αυτό, μάλιστα, παρά το γεγονός ότι το 22,6% των ασθενών αυτών δηλώνουν ότι, λόγω της πανδημίας, δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο πρόβλημα της υγείας τους (στο 9,6% καταγράφεται μικρότερη σημασία και στο 67,8% ίδια με την προ πανδημίας περίοδο). Το κρίσιμο αυτό ζήτημα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την κινητοποίηση των γιατρών αλλά και άλλων επιστημόνων υγείας στην κατεύθυνση της ενημέρωσης και της ενίσχυσης της τήρησης από τους ασθενείς. Προς τούτο απαιτείται καταρχάς η υιοθέτηση μιας περισσότερο ασθενοκεντρικής προσέγγισης, η οποία θα επιτρέψει στους ασθενείς να εκφράζουν τις ειδικές συνθήκες της ζωής τους και αυτές να λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή της θεραπείας. •••

Η έρευνα διενεργήθηκε με την υποστήριξη της Servier Hellas.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Πώς βοηθά τα συστήματα υγείας να προσαρμοστούν κατά τη διάρκεια της πανδημίας

ΟΟΣΑ: Ενισχύστε την ΠΦΥ Τι δείχνει έκθεση του οργανισμού για τις συνέπειες της Covid-19 σε άτομα με χρόνια νοσήματα

Το 98,5% ασθενών που πέθαναν από Covid-19 σε νοσοκομεία στην Ιταλία είχαν κάποια προϋπάρχουσα κατάσταση υγείας και σχεδόν οι μισοί από αυτούς είχαν τρία ή περισσότερα υποκείμενα νοσήματα.

κθεση του ΟΟΣΑ αναδεικνύει τις επιπτώσεις της πανδημίας στην υγεία ασθενών με χρόνια νοσήματα και θέτει στο επίκεντρο την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ). Όπως τονίζει, η κρίση της Covid-19 καταδεικνύει τη σημασία της τοποθέτησης της ΠΦΥ στον πυρήνα των συστημάτων υγείας, τόσο για τη διαχείριση μιας απροσδόκητης αύξησης της ζήτησης υπηρεσιών όσο και για τη διατήρηση της συνέχειας της φροντίδας για όλους. Όπως επισημαίνεται, τα συστήματα υγείας συνεχίζουν να προσαρμόζονται για να αντιμετωπίσουν την πανδημία Covid-19. Μεγάλη έμφαση έχει δοθεί στην αύξηση των δυνατοτήτων των νοσοκομείων. Ωστόσο, η πανδημία επηρεάζει επίσης βαθιά την υγεία πολλών ανθρώπων που δεν έχουν μολυνθεί από τον ιό. Τα άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις δεν είναι μόνο πολύ ευάλωτα σε επιπλοκές και θάνατο από τον Covid-19, αλλά επίσης υποφέρουν από εμπόδια και προβλήματα στη συνήθη φροντίδα τους.

Οι άμεσες συνέπειες της πανδημίας Έχει αποδειχθεί ότι ο ιός SARS-CoV-2 πλήττει περισσότερο άτομα με προϋπάρχουσες χρόνιες παθήσεις. Και πως τα άτομα αυτά διατρέχουν σοβαρότερο κίνδυνο να νοσήσουν βαριά και να πεθάνουν από Covid-19.  Νωρίς στην πανδημία, αποδείχθηκε στην Κίνα ότι οι ηλικιωμένοι ασθενείς και εκείνοι με χρόνιες παθήσεις είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν σοβαρή έως

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

κρίσιμη κατάσταση Covid-19, να έχουν επιδείνωση της κατάστασης της υγείας τους και να πεθάνουν από τον Covid-19.  Μεταξύ 7.162 περιπτώσεων Covid-19 που μελετήθηκαν από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC), το 38% των ασθενών είχαν κάποιο υποκείμενο νόσημα. Μεταξύ των ασθενών που εισήχθησαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας (ICU), το ποσοστό των ατόμων με υποκείμενα νοσήματα παθήσεις υγείας ήταν υπερδιπλάσιο (78%). Μ ια ιταλική μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2020 ανέφερε ότι το 98,5% ασθενών που πέθαναν από Covid-19 σε νοσοκομεία είχαν προϋπάρχουσα κατάσταση και σχεδόν οι μισοί από αυτούς είχαν τρία ή περισσότερα υποκείμενα νοσήματα. Ά λλη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι μεταξύ των ατόμων που πέθαναν από τον Covid-19 τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2020, το 90% αυτών είχαν τουλάχιστον μία προϋπάρχουσα κατάσταση. Σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ, σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού άνω των 15 ετών ζει με δύο ή περισσότερες χρόνιες παθήσεις. Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, αυτό συμβαίνει στα δύο τρίτα του πληθυσμού αυτού. Άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις, τα οποία είναι ήδη πιο ευάλωτα σε επιπλοκές και θάνατο από τον Covid-19, αντιμετωπίζουν επίσης έμμεσες επιπτώσεις της πανδημίας, λόγω διαταραχών στη συνέχεια της φροντίδας ή της προηγούμενης φροντίδας.

Πίνακας 1 Ποια υποκείμενα νοσήματα αυξάνουν τον κίνδυνο βαριάς νόσησης και θανάτου από Covid-19 Κ αρκίνος Χ ρόνια Νεφρική Νόσος Χ ρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Κ αρδιακή νόσος, όπως στεφανιαία νόσος Α νοσοκαταστολή λόγω μεταμόσχευσης οργάνων Δ ιαβήτης τύπου 2 Δ ρεπανοκυτταρική αναιμία Π αχυσαρκία Πηγή: CDC ΗΠΑ

Κοινωνικοοικονομικές ανισότητες Άτομα με χρόνιες παθήσεις που ζουν σε χειρότερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν από τον Covid-19 και να βιώσουν χειρότερα τη νόσο. Τα άτομα αυτά έχουν συχνά χειρότερη υγεία, υψηλότερη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου για την υγεία και πιο περιορισμένη πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Γενικά, η εμφάνιση χρόνιων παθήσεων συμβαίνει 10-15 χρόνια νωρίτερα στους πληθυσμούς με χαμηλότερο εισόδημα σε σύγκριση με τους πληθυσμούς υψηλότερου εισοδήματος. Αυτό οδηγεί σε αυξημένο επιπολασμό πολλαπλών χρόνιων παθήσεων σε αυτούς τους πληθυσμούς. Η πανδημία Covid-19 έχει επίσης μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις σε ευάλωτα άτομα. Η αυξημένη ανεργία, η απώλεια εισοδήματος, οι μειωμένες ώρες και η απομόνωση επηρεάζουν δυσανάλογα κοινωνικά και οικονομικά μειονεκτούσες ομάδες, επιδεινώνοντας τις υπάρχουσες ανισότητες στον τομέα της υγείας. Επιπλέον, διαρθρωτικοί παράγοντες μπορεί να εμποδίσουν τις φτωχότερες και μειονοτικές κοινότητες να τηρήσουν κοινωνικές αποστάσεις ή άλλα μέτρα προστασίας. Πολύ πυκνές κοινότητες με ανασφαλή στέγαση και με περιορισμένη πρόσβαση σε νερό μπορεί να καταστήσουν την κοινωνική αποστασιοποίηση και άλλα μέτρα για την πανδημία αναποτελεσματικά. Επιπλέον, οι διακρίσεις και η φτώχεια αυξάνουν τον κίνδυνο των κοινωνικά μειονεκτουσών ομάδων να έχουν θέσεις ερ-

γασίας υψηλού κινδύνου σε σχέση με τον Covid-19, όπως οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών, οι λιανοπωλητές ή οι υπάλληλοι μεταφορών. Αυτοί οι βασικοί εργαζόμενοι δεν μπορούν να μείνουν στο σπίτι, αυξάνοντας την έκθεσή τους στον ιό. Σ το Ηνωμένο Βασίλειο, μια ανάλυση του Office for National Statistics (ONS) αποκάλυψε ότι οι θάνατοι που αφορούσαν τον Covid-19 στις περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα στην Αγγλία είναι υπερδιπλάσιοι από εκείνους στις περιοχές με υψηλότερο εισόδημα. Ο ι κατά κεφαλήν θάνατοι στα νοσοκομεία από Covid-19 μεταξύ του μαύρου πληθυσμού της Καραϊβικής είναι επίσης τριπλάσιοι από τους λευκούς Βρετανούς.  Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι θάνατοι λόγω του Covid-19 είναι δυσανάλογα υψηλοί μεταξύ των Αφροαμερικανών, των Λατίνων και άλλων εθνοτικών κοινοτήτων σε σύγκριση με τον συνολικό πληθυσμό.  Στη Βαρκελώνη (Ισπανία), οι άνθρωποι σε φτωχότερες γειτονιές έχουν 6-7 φορές περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από τον ιό από εκείνους σε πλούσιες περιοχές.  Στη Γαλλία, παράλληλα με τις διαφορές ως προς το εισόδημα, οι μετανάστες επηρεάστηκαν επίσης δυσανάλογα: τα ποσοστά θνησιμότητας όλων των αιτιών για τους μετανάστες αυξήθηκαν κατά 48% τον Μάρτιο-Απρίλιο του 2020 σε σύγκριση με ένα προηγούμενο έτος –πολύ υψηλότερα από την αύξηση 22%

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

που παρατηρήθηκε σε άτομα που γεννήθηκαν στη Γαλλία. Π αρόμοια ευρήματα παρατηρήθηκαν στη Σουηδία: οι άνδρες με το χαμηλότερο εισόδημα είχαν 75% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από τον Covid-19 σε σύγκριση με τους άνδρες με το υψηλότερο εισόδημα. Επιπλέον, οι μετανάστες από χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είχαν 2 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν σε σύγκριση με άτομα που γεννήθηκαν στη Σουηδία.

Οι έμμεσες συνέπειες της πανδημίας Ενώ τα άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις είναι πιθανό να παρουσιάσουν χειρότερα αποτελέσματα για την υγεία που σχετίζονται με τον Covid-19, εκτίθενται επίσης σε μια σειρά δευτερογενών επιπτώσεων από το ξέσπασμα της πανδημίας, είτε αυτές προκαλούνται από πιέσεις στα συστήματα υγείας είτε ως έμμεσες επιπτώσεις από τις πολιτικές περιορισμού του κόστους. Ένας αριθμός σημαντικών ζητημάτων που σχετίζονται με τον Covid-19, που παρουσιάζονται στον Πίνακα 2, έχουν αναφερθεί από άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις, περιλαμβανομένης και της έλλειψης πρόσβασης στη φροντίδα και των καθυστερήσεων στη θεραπεία, μεταξύ άλλων παραγόντων.

Πίνακας 2 Έμμεσες συνέπειες στους ασθενείς με χρόνια νοσήματα από την κρίση της Covid-19 Κ αθυστερήσεις στη φροντίδα ή τη θεραπεία χρόνιων παθήσεων Α προθυμία επίσκεψης προσωπικά στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης (περιλαμβανομένης και της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και της επείγουσας περίθαλψης) Μ ειωμένη οικονομική ασφάλεια Α υξημένο άγχος στους άτυπους φροντιστές Π ροκλήσεις στην προστασία ατόμων με αναπηρία Α πουσία εργαζομένων κατ’ οίκον φροντίδας Έ λλειψη παρακολούθησης ή κατάλληλων πόρων για αυτοδιαχείριση Ε πιπτώσεις στην κινητικότητα λόγω περιορισμού Α νησυχίες για έλλειψη φαρμάκων και πρόσβαση στα φαρμακεία Α νησυχίες σχετικά με την πρόσβαση ή τη χρήση μάσκας και καλύμματα προσώπου για όσους έχουν δυσκολία στην αναπνοή Ά γχος και εξάντληση του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης Α νισότητες στην υγεία με βάση την κοινωνικοοικονομική κατάσταση Έ λλειψη συμμετοχής των εκπροσώπων ασθενών στις αποφάσεις πολιτικής

Πηγή: ΟΟΣΑ

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

Πίεση στα συστήματα υγείας Στο αποκορύφωμα του πρώτου κύματος λοιμώξεων, ορισμένες χώρες μείωσαν την παροχή υπηρεσιών υγείας που δεν σχετίζονται με τον Covid-19, σε μια προσπάθεια αύξησης της χωρητικότητας των νοσοκομείων και του συστήματος υγείας. Γ ια παράδειγμα, στην Αυστραλία (μέχρι το τέλος Απριλίου 2020), ακυρώθηκαν όλες οι μη επείγουσες χειρουργικές επεμβάσεις για να ελευθερωθεί χώρος στα νοσοκομεία. Παρόμοιες πολιτικές έχουν εφαρμοστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Πορτογαλία και τη Χιλή. Σ τη Γαλλία, οι μη επείγουσες χειρουργικές επεμβάσεις μειώθηκαν κατά σχεδόν 80% κατά την περίοδο της καραντίνας (15 Μαρτίου-11 Μαΐου 2020) σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2019.  Στη Γερμανία, τα νοσοκομεία ενθαρρύνθηκαν να επιστρέψουν σταδιακά στη «φυσιολογική δραστηριότητα» (δηλαδή να τερματίσουν την αναβολή των τακτικών χειρουργικών επεμβάσεων) στις αρχές Μαΐου 2020, αλλά συνέχισαν να διατηρούν μεταξύ 25% και 30% της χωρητικότητας των μονάδων εντατικής για ασθενείς με Covid-19.

Πέρα από τη νοσοκομειακή περίθαλψη, ορισμένες χώρες ανέβαλαν επίσης τη φροντίδα σε άλλες περιοχές του συστήματος υγείας κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020, όπως περιπατητική φροντίδα, εμβολιασμοί, εργαστηριακές εξετάσεις, φυσιοθεραπεία, εξέταση καρκίνου και άλλες. Μια πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση δεδομένων σε 20 χώρες έδειξε ότι η χρήση της υγειονομικής περίθαλψης μειώθηκε κατά μέσο όρο κατά 37% για υπηρεσίες συνολικά, 42% για ιατρικές επισκέψεις, 31% για διαγνωστικά, 30% για θεραπείες και 28% για εισαγωγές (Moynihan et al., 2020). Έ ρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσαν μείωση κατά 76% στις επείγουσες παραπομπές από την πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη για άτομα με ύποπτους καρκίνους και 60% μείωση στα ραντεβού χημειοθεραπείας για καρκινοπαθείς σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την κρίση Covid-19 (Lai et al., 2020). Σ τη Σκωτία, τρία προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου (καρκίνος του μαστού, καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και καρκίνος του εντέρου) τέθηκαν σε παύση κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας, πιθανώς

οδηγώντας σε καθυστερημένη διάγνωση.  Οι προληπτικοί έλεγχοι καρκίνου στις Ηνωμένες Πολιτείες για τον καρκίνο του μαστού, τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μειώθηκαν επίσης μεταξύ 86% και 94% τον Μάρτιο 2020 σε σύγκριση με τους μέσους όρους το διάστημα 201719 (EHRN, 2020). Σ την Αυστραλία, πραγματοποιήθηκαν περίπου 145.000 λιγότερες μαστογραφίες διαλογής από την BreastScreen Australia από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2020 σε σύγκριση με το ίδιο χρονικό διάστημα του 2018. Επιπλέον, μια πρόσφατη έκθεση του Cancer Australia έδειξε μείωση των διαγνωστικών και θεραπευτικών διαδικασιών για καρκίνο του δέρματος, του μαστού και του παχέος εντέρου από τον Μάρτιο έως τον Μάιο του 2020. Σ τη Γαλλία, επίσης, ο αριθμός των διαγνώσεων καρκίνου μειώθηκε κατά 35% σε 50% τον Απρίλιο του 2020, σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2019 (Santi and Pineau, 2020). Σ την Ιταλία, εκτιμήθηκαν περίπου 1,4 εκατομμύρια λιγότερες εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2020 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2019, με αποτέλεσμα λιγότερες διαγνώσεις καρκίνου. Οι καθυστερημένες διαγνώσεις και θεραπείες καρκίνου θα επηρεάσουν τα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών. Έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν ότι οι θάνατοι από καρκίνο μπορεί να αυξηθούν έως και 20% το έτος μετά την κρίση, λόγω καθυστερημένων διαγνώσεων και θεραπειών (UCLPartners, 2020). Στη Γαλλία, οι καθυστερημένες διαγνώσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υπερβολική θνησιμότητα 10%-15% ανά μήνα καθυστέρησης (Santi and Pineau, 2020).

Μείωση επισκέψεων στην ΠΦΥ Αρκετές χώρες έχουν καταγράψει σημαντική μείωση στη χρήση υπηρεσιών εξωτερικών ασθενών πρόσωπο με πρόσωπο κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της πανδημίας. Μια μελέτη από τις Ηνωμένες Πολιτείες διαπίστωσε ότι ο αριθμός των επισκέψεων μειώθηκε κατά σχεδόν 60% κατά τη διάρκεια του Μαρτίου 2020 και κατά περίπου 50% για επισκέψεις πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης κατά την ίδια περίοδο.

Τ ο Βέλγιο παρατήρησε παρόμοια μείωση στις επισκέψεις πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης κατά 25% τον Απρίλιο του 2020 σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2019. Σ την Αγγλία, τα στοιχεία της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (NHS) δείχνουν ότι ο συνολικός αριθμός των ραντεβού πρωτοβάθμιας περίθαλψης μειώθηκε κατά 30% τον Μάρτιο του 2020.  Σ τη Νορβηγία, οι επισκέψεις για την πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη μειώθηκαν κατά 11% στο τέλος Μαρτίου σε σύγκριση με τις αρχές Μαρτίου του 2020.

Οι επισκέψεις πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης δεν μειώθηκαν σε όλες τις χώρες. Μια αρχική μελέτη από την Ολλανδία διαπίστωσε ότι ο συνολικός αριθμός επισκέψεων με τους φορείς παροχής πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης πριν και κατά τη διάρκεια της επιδημίας κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020 ήταν παρόμοιος, με μια πρόσθετη αύξηση των τηλεφωνικών/e-mail και διαδικτυακών διαβουλεύσεων –αύξηση από 30,6% το 2019 σε 53,3% τον Μάρτιο 2020 (Schers et al., 2020). Νέα στοιχεία δείχνουν ότι τα άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις δεν αναζητούν ιατρική περίθαλψη, είτε επειδή φοβούνται την έκθεση στον SARS-CoV-2 είτε επειδή ανησυχούν να ζητήσουν υπηρεσίες όταν το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει περιορισμούς.

Έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν ότι οι θάνατοι από καρκίνο μπορεί να αυξηθούν έως και 20% το έτος μετά την κρίση, λόγω καθυστερημένων διαγνώσεων και θεραπειών.

Μ ια μελέτη αντιπροσωπευτικού δείγματος του γαλλικού πληθυσμού έδειξε ότι το 51% των ατόμων με χρόνιες παθήσεις είχαν αμελήσει τη φροντίδα σε περιπατητικές υπηρεσίες ή σε νοσοκομεία (Ipsos, 2020). Μεταξύ των ατόμων με χρόνιες παθήσεις, το 46% δεν επισκέφθηκαν τον οικογενειακό γιατρό ή τον γιατρό τους ως μέρος της παρακολούθησής τους, κάτι που σε κανονικές συνθήκες θα το έκαναν. Σ το Ηνωμένο Βασίλειο, αποδείχθηκε ότι, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, οι επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων τον Μάρτιο 2020 μειώθηκαν κατά 29% (Appleby, 2020).  Τα ευρήματα από την Καλιφόρνια των Ηνωμένων Πολιτειών διαπίστωσαν ότι οι επισκέψεις στα επείγοντα μειώθηκαν κατά 50% την εβδομάδα μετά την εφαρμογή του lockdown, ενώ υπήρξαν αυξήσεις στις τηλεφωνικές εκκλήσεις έκτακτης ανάγκης για καρδιακές ανακοπές, υποδηλώνοντας ότι οι ασθενείς ενδέχεται να καθυστερούσαν την απαραίτητη φροντίδα ανάγκης (Wong et al., 2020).

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο ρόλος της ΠΦΥ Χώρες μέλη του ΟΟΣΑ έχουν ανταποκριθεί γρήγορα και διεξοδικά στην πανδημία. Είναι κατανοητό ότι οι πολιτικές απαντήσεις επικεντρώθηκαν πρώτα σε δύο βασικούς στόχους: Πρώτον, την αποφυγή της περαιτέρω εξάπλωσης του ιού, δεύτερον, την αύξηση της χωρητικότητας των νοσοκομείων. Ωστόσο, οι επιπτώσεις αυτής της κρίσης υπερβαίνουν κατά πολύ τις επιπτώσεις μιας μολυσματικής ασθένειας: επηρεάζει βαθιά τη ζωή των ανθρώπων σωματικά, ψυχολογικά, οικονομικά και κοινωνικά και διαταράσσει τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί πλήρως αυτή η παγκόσμια κρίση για την υγεία, η εστίαση της πολιτικής πρέπει να στραφεί «από τον ιό και το νοσοκομείο» προς μια πιο ολοκληρωμένη στρατηγική, αντιμετωπίζοντας τις ανησυχίες, τους φόβους και τις ανάγκες των ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον Covid-19 καθώς και άλλων ασθενών. Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτήν τη στρατηγική. Μια ισχυρή ΠΦΥ είναι κρίσιμη, καθώς τα συστήματα υγείας επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν την αύξηση της ζήτησης για ασθενείς με μια νέα, εξαιρετικά μολυσματική ασθένεια, διατηρώντας παράλληλα τη φροντίδα για χρόνιους ασθενείς υπό δύσκολες συνθήκες και αντιμετωπίζοντας έμμεσες επιπτώσεις, όπως έχει περιγράφεται παραπάνω. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι υπηρεσίες ΠΦΥ μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο, χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα σχέση μεταξύ των οικογενειακών γιατρών και των ασθενών τους, εντοπίζοντας τους ασθενείς που κινδυνεύουν, επικοινωνώ-

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

ντας και υποστηρίζοντάς τους. Οι ΠΦΥ μπορούν επίσης να διαχειριστούν τους περισσότερους ασθενείς με ήπια συμπτώματα Covid-19, προστατεύοντας τα νοσοκομεία από αυτούς τους ασθενείς. Για ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, οι υπηρεσίες ΠΦΥ είναι σε θέση για να διασφαλίσουν τη συνέχεια της φροντίδας και να υποστηρίζουν πρωτοβουλίες ή να προσαρμόζουν τις καθημερινές ρουτίνες για να ελαχιστοποιούν τους κινδύνους για μόλυνση με Covid-19. Η υποστήριξη του συντονισμού της φροντίδας μεταξύ της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας περίθαλψης είναι επίσης κρίσιμη σε περιόδους έκτακτης ανάγκης στην υγεία. Οι επαγγελματίες της ΠΦΥ είναι βασικοί συντελεστές στον συντονισμό της φροντίδας και στη διατομεακή συνεργασία. Σύμφωνα με μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ των παρόχων ΠΦΥ, οι ακόλουθες προτεραιότητες για τα συστήματα υγείας προέκυψαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19: Α ναγνώριση των κατάλληλων πόρων και προτεραιοποίηση της φροντίδας των ατόμων που ζουν με χρόνιες παθήσεις, εξετάζοντας έναν κατάλληλο, ασφαλή τρόπο για τη συνέχιση αυτής της φροντίδας.  Υ ποστήριξη προχωρημένου σχεδιασμού φροντίδας και αξιολόγηση αδυναμίας των ασθενών. Ν α στηριχθούμε στις υπάρχουσες πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης με αναδιοργάνωση και όχι να επενδύουμε σε νέες δομές;  Υ ποστήριξη της συνεργασίας μεταξύ πρωτοβάθμιας φροντίδας και άλλων υπηρεσιών φροντίδας με τη συμμετοχή των ίδιων των ατόμων.

Ενώ τα συστήματα ΠΦΥ αποδίδουν σε περιόδους κρίσης, η ισχυρή ΠΦΥ βοηθά επίσης στη μείωση της πίεσης στα συστήματα υγείας στο σύνολό της, ιδίως στο πλαίσιο της γήρανσης του πληθυσμού και της αυξανόμενης επιβάρυνσης των χρόνιων παθήσεων. Ως το πρώτο σημείο επαφής, η ΠΦΥ που διασφαλίζει προσβάσιμη, ολοκληρωμένη, συνεχή και συντονισμένη υγειονομική περίθαλψη είναι το «κλειδί» για τη δημιουργία ανθεκτικότητας στους πληθυσμούς, ενισχύοντας την προληπτική φροντίδα και τον έλεγχο, τη θεραπεία εκείνων που τη χρειάζονται, και βοηθώντας τους ανθρώπους να γίνουν πιο ενεργοί στη διαχείριση της υγείας τους. Έχει όλες τις δυνατότητες να βελτιώσει τα αποτελέσματα της υγείας για άτομα σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και να μειώσει την περιττή χρήση ακριβότερων εξειδικευμένων υπηρεσιών. Τέτοια θετικά αποτελέσματα υλοποιούνται όταν η ΠΦΥ είναι το πρώτο σημείο επαφής για την πλειονότητα των αναγκών των ασθενών και οι επαγγελματίες έχουν πρόσβαση στο πλήρες ιατρικό ιστορικό και το κοινωνικό υπόβαθρο των ασθενών, βοηθώντας τους έτσι να συντονίσουν τη φροντίδα με άλλες υπηρεσίες υγείας, όπως απαιτείται. Παρέχοντας το κύριο σημείο επαφής για τους ασθενείς και ειδικά για εκείνους με πολύπλοκες ανάγκες φροντίδας, η ΠΦΥ μπορεί να κάνει τα συστήματα υγείας πιο αποτελεσματικά, αποδοτικά και δίκαια σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Για παράδειγμα: Η ισχυρή ΠΦΥ μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων και να μειώσει τα ποσοστά θνησιμότητας μέσω μεγαλύτερης πρόληψης. Η καλύτερη, πιο προσιτή ΠΦΥ οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά νοσηλείας και χρήσης επειγουσών υπηρεσιών. Η σταθερή ΠΦΥ διασφαλίζει την πρόσβαση σε ευάλωτους πληθυσμούς, που διαφορετικά θα δυσκολευτούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες.

Κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία, η ισχυρή ΠΦΥ μπορεί να παρέχει ολοκληρωμένη και συνεχή φροντίδα με τρεις βασικούς τρόπους: 1. Διατηρεί τη συνέχεια της φροντίδας μέσω της διαχείρισης χρόνιων νοσημάτων, των δραστηριοτήτων πρόληψης ασθενειών, της εκπαίδευσης υγείας για αυτοδιαχείριση χρόνιων παθήσεων και της κοινοτικής συμμετοχής σε τοπικό επίπεδο.

2. Παρέχει την πρώτη γραμμή άμυνας προσφέροντας φροντίδα για ήπιες περιπτώσεις Covid-19 και βοηθώντας στη διάγνωση, την παρακολούθηση, τον εντοπισμό και την ανακοπή της εξάπλωσης της επιδημίας. Μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της λήψης μέτρων για τη δημόσια υγεία, να υποστηρίξει τους ανθρώπους ψυχολογικά και να συνδεθεί με κοινωνικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης της πανδημίας. 3. Μπορεί να υποστηρίξει εκείνους που αντιμετωπίζουν επιδείνωση των συνθηκών υγείας λόγω των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων της κρίσης Covid-19 και να παρέχει ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη μετά την οξεία φάση της κρίσης. Οι συνθήκες υγείας μπορεί να επιδεινωθούν μετά την οξεία φάση της πανδημίας Covid-19, λόγω διακοπής της φροντίδας, υποδιάγνωσης πιθανών επειγόντων προβλημάτων υγείας, παρατεταμένης απομόνωσης και αυξημένων παραγόντων κινδύνου για την υγεία. Η ισχυρή ΠΦΥ βρίσκεται στην καλύτερη θέση για την αντιμετώπιση αυτής της αύξησης των αναγκών φροντίδας. Για όλους αυτούς τους λόγους, η πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη πρέπει να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της παγκόσμιας ανταπόκρισης και ανάκαμψης από τις τρέχουσες και μελλοντικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία. Είναι ο πιο περιεκτικός, αποτελεσματικός και αποδοτικός τρόπος για την προστασία της υγείας των ανθρώπων και των κοινοτήτων.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια ανάλυση αποκάλυψε ότι οι θάνατοι από Covid-19 στις περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα στην Αγγλία είναι υπερδιπλάσιοι από εκείνους στις περιοχές με υψηλότερο εισόδημα.

Ανασχεδιασμός της ΠΦΥ Η αναδιαμόρφωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, η οποία στεγάζει πολλούς επαγγελματίες με προηγμένες δεξιότητες που εργάζονται σε ομάδες και υποστηρίζεται από ψηφιακή τεχνολογία, επιτρέπει τον απρόσκοπτο συντονισμό της περίθαλψης και την προληπτική φροντίδα. Τέτοιες πολυεπιστημονικές ομάδες συχνά βοηθούν στη βελτίωση της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη των πληθυσμών με χαμηλό εισόδημα, οι οποίοι αντιμετωπίζουν εμπόδια στη χρήση παραδοσιακών μοντέλων περίθαλψης, καθώς και σε ασθενείς που ζουν με (πολλαπλές) χρόνιες παθήσεις. Μοντέλα πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης με βάση ομάδες ή δίκτυα παρόχων αναφέρθηκαν από 17 χώρες του ΟΟΣΑ το 2018, περιλαμβανομένων και των ακόλουθων: Αυστραλίας, Γαλλίας, Ελβετίας και Ηνωμένων Πολιτειών. Κατά τη δι-

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Στη Γαλλία, οι καθυστερημένες διαγνώσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση της θνησιμότητας 10%15% ανά μήνα καθυστέρησης.

άρκεια της πανδημίας Covid-19, οι πολυεπιστημονικές πρακτικές της ομάδας είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή υποστήριξης στην κοινότητα, αλλά και την παροχή αξιόπιστων πληροφοριών. Επιπλέον, αρκετές χώρες του ΟΟΣΑ δημιουργούν κοινοτικές εγκαταστάσεις φροντίδας Covid-19 για να συνεργάζονται στενά με πολυεπιστημονικές ομάδες. Για παράδειγμα: Σ τις Ηνωμένες Πολιτείες, ορισμένα ιατρικά κέντρα αντέδρασαν γρήγορα κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας, για να παρέχουν υποστήριξη και υγειονομική περίθαλψη στην κοινότητα. Η Tower Health Medical Group, για παράδειγμα, δημιούργησε μια συντονισμένη δομή περίθαλψης για πρόσβαση και συνέχεια της περίθαλψης. Τα ψηφιακά εργαλεία έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Σ τον Καναδά, οι πρακτικές πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση ασθενών που εμφανίζουν ήπια συμπτώματα Covid-19 στην κοινότητα. Συμμετέχουν στη διαλογή οξέων ασθενειών και σε συνεργασία με ασθενείς για τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Νέοι κωδικοί χρέωσης για τους γιατρούς πρωτοβάθμιας εισάγονται σε περιοχές όπως η Νόβα Σκότια, το Νιου Μπράνσγουικ, το Οντάριο ή η Μανιτόμπα, για να αντισταθμίσουν τις εικονικές επισκέψεις, και οι φορείς των γιατρών δημιούργησαν διαδικτυακά σεμινάρια και σετ εργαλείων για τη διευκόλυνση της τηλεϊατρικής ή εικονικής φροντίδας, όταν είναι δυνατόν. Σ την Ισλανδία, το πρώτο σημείο επαφής για τους ασθενείς με Covid-19 είναι τα πολυτομεακά κέντρα πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Τα κέντρα αυτά είναι υπεύθυνα για τον εντοπισμό ασθενών υψηλού κινδύνου, τον έλεγχο ασθενών και την παροχή εκπαίδευσης σε ασθενείς. Σε όσους έχουν θετικό αποτέλεσμα συνιστάται να μένουν στο σπίτι όσο το δυνατόν περισσότερο και παραπέμπονται σε μονάδες κοινοτικής περίθαλψης Covid-19, όπου εγγράφονται και παρακολουθούνται καθημερινά μέσω τηλεϊατρικής, τηλεφώνου και συνδέσμων βίντεο.  Στη Σλοβενία, τα σημεία εισόδου για ασθενείς με Covid-19 οργανώνονται σε μονάδες κοινοτικής φροντίδας δίπλα στην τοποθεσία 16 κέντρων πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης για τη δι-

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

εξαγωγή δοκιμών και την αποφυγή του πλήθους του νοσοκομείου. Σ την Αυστρία, τα κέντρα ΠΦΥ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της κρίσης Covid-19. Οι πολυεπιστημονικές ομάδες ΠΦΥ είναι σε θέση να παρέχουν φροντίδα τόσο σε ασθενείς με Covid-19 όσο και σε ασθενείς με μη Covid-19. Τα πρωτοβάθμια κέντρα υγειονομικής περίθαλψης συμβάλλουν στη διατήρηση της συνέχειας της φροντίδας, παρέχοντας παράλληλα εξετάσεις για Covid-19 και εκπαίδευση των ασθενών για τον περιορισμό της εξάπλωσης της μόλυνσης.  Η Αυστραλία δημιούργησε αναπνευστικές κλινικές με οικογενειακούς γιατρούς κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας για να απομακρύνει δυνητικά μολυσμένους ανθρώπους από άλλες υπηρεσίες και από τμήματα έκτακτης ανάγκης. Σ τη Γαλλία, ιδρύματα κοινοτικής φροντίδας αφιερωμένα σε ασθενείς με Covid-19 έχουν δημιουργηθεί με πολυεπιστημονικές πρακτικές (όπως το Centers de Santé) από τον Μάρτιο του 2020. Οι Περιφερειακές Υπηρεσίες Υγείας και οι επαγγελματίες της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης συμφώνησαν να δημιουργήσουν αυτές τις νέες πρωτοβάθμιες υπηρεσίες σε γυμναστήρια ή αίθουσες φεστιβάλ στην κοινότητα, όπως το CPTS Champigny (Les communautés professionnelles territoriales de santé). Εκεί, γίνονται τεστ σε άτομα με ήπια συμπτώματα Covid-19, αλλά ζουν και με κάποια χρόνια πάθηση, καθώς και επαγγελματίες υγείας με συμπτώματα.  Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ιδρύθηκαν κοινοτικά κέντρα Covid-19, όπως το Κέντρο Κοινοτήτων Southwark Covid-19 για τη διαχείριση ασθενών που εμφανίζουν συμπτώματα Covid-19 ή οξεία συμπτώματα που χρειάζονται θεραπεία σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας. Σε αυτά τα κέντρα, κλινική ομάδα αποτελούμενη από δύο ομάδες οικογενειακών γιατρών, νοσοκόμα και φοιτητή ιατρικής ανταποκρίνονται στις ανάγκες του πληθυσμού.  Στην Ιρλανδία, δημιουργήθηκαν κοινοτικά κέντρα αξιολόγησης (hubs) σε όλη τη χώρα κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας. Στελεχώνονται από γενικούς γιατρούς, νοσηλευτές, άλλους επαγγελματίες υγείας και διοικητικούς. Άτομα που είναι πιθανό να έχουν Covid-19 ή ασθενείς με Covid-19 που αισθάνονται αδιαθεσία μπορούν να πα-

ραπεμφθούν από τους γενικούς γιατρούς τους για να κλείσουν ένα προγραμματισμένο ραντεβού στο Κέντρο Αξιολόγησης της κοινότητας, για περαιτέρω κλινική αξιολόγηση και κατάλληλη διαχείριση στο περιβάλλον της κοινότητας. Αυτές οι παραπομπές επιτρέπουν στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης να συνεχίσουν να διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα τη ζήτηση για υπηρεσίες εκτός από τον Covid-19. Σ τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τα κοινοτικά κέντρα Covid-19 διατίθενται για να προσεγγίσουν άτομα που δεν έχουν επαρκή εξυπηρέτηση και να διασφαλίσουν ότι όλοι στην κοινότητα έχουν πρόσβαση σε σωστές υπηρεσίες υγείας και κοινωνική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της κρίσης (πρόσβαση σε τρόφιμα, φάρμακα, συμβουλές κ.λπ.).

Ολοκλήρωση με κοινωνικές υπηρεσίες Η ενοποίηση των υπηρεσιών ΠΦΥ με άλλες κοινωνικές υπηρεσίες βοηθά στη μείωση των άμεσων επιπτώσεων του Covid-19, συντονίζοντας τη φροντίδα για άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις, περιλαμβανομένης και της οργάνωσης νοσηλείας, της εντατικής θεραπείας και της μετα-Covid περίθαλψης, μετά την έξοδο από το νοσοκομείο. Η ολοκλήρωση των υπηρεσιών ΠΦΥ με τη δημόσια υγεία, την ψυχική υγεία και τις υπηρεσίες κοινωνικής μέριμνας βοηθά επίσης στη μείωση των έμμεσων επιπτώσεων του Covid-19 σε άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις. Στη Γαλλία, οι πολυεπιστημονικές μονάδες ΠΦΥ σε υποβαθμισμένες περιοχές, όπως η Maison de Santé Pluriprofessionnelle Rennes Nord/Ouest, συνεργάζονται με τους ανθρώπους της κοινότητας για να οργανώνουν εβδομαδιαία ενημερωτικά δελτία που διανέμονται στις γειτονιές. Αυτά τα ενημερωτικά δελτία απαντούν σε συχνές ερωτήσεις σχετικά με την πανδημία Covid-19 και παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την αναδιοργάνωση των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών στη γειτονιά. Πληροφορίες για την αυτοδιαχείριση χρόνιων παθήσεων και υλικό υποστήριξης για άτομα με ψυχικές παθήσεις αποτελούν επίσης μέρος των δελτίων. Πληροφορίες σχετικά με την πανδημία Covid-19 μεταφράζονται σε πολλές άλλες γλώσσες, όπως τα αραβικά, τα τουρκικά και τα αγγλικά, σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία της κοινότητας.

Κατ’ οίκον φροντίδα Η επέκταση των κατ’ οίκον προγραμμάτων κατά τη διάρκεια της πανδημίας στοχεύει στη μείωση του κινδύνου μετάδοσης Covid-19, αλλά και στη διατήρηση υψηλής ποιότητας φροντίδας και συνέχειας της φροντίδας, ειδικά για άτομα που ζουν με χρόνιες παθήσεις. Τέτοια προγράμματα παρέχουν ΠΦΥ και νοσοκομειακή περίθαλψη στο σπίτι, αλλά καλύπτουν επίσης κοινωνικές και άλλες ανάγκες υγείας. Η συμβουλευτική, η εκπαίδευση για την υγεία και η υποστήριξη από ψηφιακές τεχνολογίες παίζουν σημαντικό ρόλο. Σ τον Καναδά, ορισμένες ομάδες πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης (όπως η ομάδα υγειονομικής περίθαλψης του Οντάριο) παρέχουν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στο σπίτι, που κυμαίνονται από την εκπαίδευση υγείας έως πιο περίπλοκες ιατρικές ανάγκες, όπως αποκαταστατική περίθαλψη, διαχείριση φαρμάκων για χρόνιες παθήσεις, άνοια και φροντίδα στο τέλος της ζωής.  Στη Γαλλία, νοσοκομειακά προγράμματα στο σπίτι είχαν ήδη αναπτυχθεί για τη διαχείριση ορισμένων ασθενών με χρόνιες παθήσεις. Κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας Covid-19, η Γαλλία παρουσίασε το πείραμα COVISAN, το οποίο στοχεύει στο να εντοπιστούν δυνητικά μολυσματικά άτομα μέσω της διενέργειας τεστ στο σπίτι. Πέρα από τις εξετάσεις στο σπίτι, οι κινητές μονάδες παρέχουν στα άτομα και την οικογένειά τους εκπαίδευση και υποστήριξη, εξοπλισμό και διαμονή στο ξενοδοχείο, αν είναι απαραίτητη η καραντίνα. Επιπλέον, η γαλλική κυβέρνηση έχει κινητοποιήσει την ομάδα ΠΦΥ, σε συνεργασία με τη δευτεροβάθμια περίθαλψη, για να οργανώσει φροντίδα στο σπίτι για ασθενείς με Covid-19 που χρειάζονται θεραπεία με οξυγόνο και χορήγηση φαρμάκων.  Με παρόμοιο τρόπο, στην Ισπανία (Βαρκελώνη) η νοσηλεία στο σπίτι παρέχει ασφαλή και αποτελεσματική φροντίδα για ασθενείς με ήπια Covid-19 και για ασθενείς που έχουν ξεπεράσει την οξεία φάση της λοίμωξης Covid-19. Η περίθαλψη των ασθενών οργανώθηκε για παράδειγμα σε ένα ξενοδοχείο, περιλάμβανε καθημερινές ιατρικές επισκέψεις και επισκέψεις νοσηλευτών (αυτοπροσώπως, τηλεφωνικές κλήσεις και βιντεοκλήσεις), συνήθεις εξετάσεις (ε-

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Στη Βαρκελώνη, οι άνθρωποι σε φτωχότερες γειτονιές έχουν 6-7 φορές περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από τον ιό από εκείνους σε πλούσιες περιοχές.

ξετάσεις αίματος, ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχογράφημα) και χορήγηση φαρμάκων. Σ τη Σλοβενία, οι νοσηλευτές της κοινότητας παρείχαν κατ’ οίκον φροντίδα κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας Covid-19, ιδίως για ηλικιωμένους που είχαν χρόνιες παθήσεις, αλλά και για ασθενείς με Covid-19. Στις υπηρεσίες περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, εκπαίδευση για την υγεία, πρόληψη και μακροχρόνια περίθαλψη.  Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα νοσοκομειακά προγράμματα κατ’ οίκον φροντίδας έχουν επεκταθεί κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας. Το Atrium Health στη Βόρεια Καλιφόρνια (ένα μη κερδοσκοπικό δίκτυο περίθαλψης) ξεκίνησε το πρόγραμμα κατ’ οίκον φροντίδας ειδικά για να βοηθήσει τους ασθενείς με Covid-19. Μέχρι στιγμής, το πρόγραμμα υγείας έχει φροντίσει περισσότερους από 17.000 ανθρώπους στο σπίτι τους. Οι ασθενείς με οξύ πρόβλημα λαμβάνουν ένα κιτ αυτοπαρακολούθησης για τη μέτρηση του καρδιακού ρυθμού και της πρόσληψης οξυγόνου και για τον έλεγχο των ζωτικών τους λειτουργιών. Έχουν επίσης ραντεβού με γιατρό μέσω του Διαδικτύου και επισκέψεις στο σπίτι από έναν επαγγελματία για να κάνουν εργαστηριακές εξετάσεις και πιο προηγμένη θεραπεία.

Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας Σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ, το πεδίο πρακτικής των φαρμακοποιών της κοινότητας έχει επεκταθεί, έτσι ώστε να μπορούν να αναλάβουν ορισμένα από τα καθήκοντα των γιατρών, ώστε οι γιατροί να μπορούν να αφιερώσουν τον χρόνο τους πιο αποτελεσματικά στις πιο περίπλοκες περιπτώσεις και να ελαχιστοποιήσουν τον αριθμό των ιατρικών επισκέψεων. Σ τον Καναδά, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και τις ΗΠΑ, για παράδειγμα, επιτρέπεται στους φαρμακοποιούς να επεκτείνουν τις συνταγές πέρα από αυτό που μπορούσαν να κάνουν και να συνταγογραφήσουν ορισμένα φάρμακα.  Στις ΗΠΑ, οι φαρμακοποιοί της κοινότητας έχουν εξουσιοδοτηθεί από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων να παραγγέλνουν και να διαχειρίζονται τεστ Covid-19. Σ τη Σκωτία, οι φαρμακοποιοί της κοι-

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

νότητας έχουν ενισχυμένο ρόλο κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Οι φαρμακοποιοί μπόρεσαν να υποστηρίξουν περισσότερους ασθενείς μέσω της επέκτασης της υπηρεσίας Minor Ailment Service (MAS) για να μειώσουν το φορτίο σε ολόκληρο το NHS και να διασφαλίσουν ότι οι ασθενείς θα συνεχίσουν να λαμβάνουν τα απαραίτητα φάρμακα. Οι κοινοτικοί εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας που εντάσσονται στις υπηρεσίες ΠΦΥ μπορούν επίσης να είναι επωφελείς σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι καλά εκπαιδευμένοι εργαζόμενοι στην κοινότητα μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την προστασία, την ευαισθητοποίηση, την αντιμετώπιση του κοινωνικού στίγματος καθώς και την αυτοδιαχείριση των χρόνιων παθήσεων. Με την κατάλληλη εκπαίδευση και εξοπλισμό ατομικής προστασίας, οι εργαζόμενοι στην κοινότητα μπορούν να παρακολουθούν τη σωματική και ψυχική υγεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, να ελέγχουν τη διαθεσιμότητα και τη χρήση φαρμάκων, να αξιολογούν αν τα άτομα έχουν επαρκή ποσότητα τροφής και φαρμάκων για χρόνιες παθήσεις. Άλλα σημαντικά καθήκοντα για τους εργαζομένους στην υγεία της κοινότητας περιλαμβάνουν την εκπαίδευση των κοινοτήτων για την πρόληψη της εξάπλωσης της πανδημίας Covid-19, παροχή δοκιμών, υποστήριξη ανίχνευσης επαφών, αναφορά συμπτωμάτων και παρακολούθηση επαφών ασθενών με Covid-19.

Ψηφιακή Υγεία Ενώ η πλήρης χρήση ψηφιακών τεχνολογιών δεν ήταν ο κανόνας στον ΟΟΣΑ πριν από την πανδημία, η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι εντυπωσιακή. Σε πολλές χώρες, τα άτομα με ήπια συμπτώματα είναι σε θέση να λαμβάνουν ιατρικές συμβουλές από τα σπίτια τους, αποφεύγοντας ενδεχόμενη μόλυνση άλλων ατόμων και αφήνοντας τα νοσοκομεία για τα σοβαρά περιστατικά.  Στη Νορβηγία, το μερίδιο των ψηφιακών διαβουλεύσεων στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη αυξήθηκε από 5% πριν από την πανδημία σε σχεδόν 60% κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο μοίως, στη Γαλλία, ο αριθμός των τηλεδιαβουλεύσεων έφτασε σχεδόν το 1 εκατομμύριο την εβδομάδα τον Απρίλιο του

2020 σε σύγκριση με περίπου 10.000 την εβδομάδα πριν από τον Μάρτιο. Σ τη Γερμανία, υπολογίστηκαν περίπου 19.500 τηλεδιαβουλεύσεις τον Μάρτιο, σε σύγκριση με 1.700 τηλεδιαβουλεύσεις ανά μήνα τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2020. Συνολικά, οι υπηρεσίες τηλεϊατρικής διατέθηκαν σε 23 χώρες κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 (από τον Ιούνιο του 2020). Έχουν χρησιμοποιηθεί αρκετές στρατηγικές για την επέκταση της τηλεϊατρικής κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας Covid-19, όπως:  Υ ιοθέτηση νέας νομοθεσίας (Κόστα Ρίκα, Περού, Εσθονία και Πολωνία) Ε πέκταση των πληρωμών των παρόχων (Καναδάς, Εσθονία, Σλοβακία, Πολωνία, Ιαπωνία, Βέλγιο, Αυστραλία), σχεδίαση νέων υπηρεσιών τηλεϊατρικής (Καναδάς, Σλοβακία, Ελλάδα, Ισραήλ, Τουρκία, Λουξεμβούργο, Βραζιλία, Χιλή και Ισπανία) Α νάπτυξη νέων κατευθυντήριων γραμμών και κανονισμών (Βέλγιο, Καναδάς, Γαλλία, Ηνωμένες Πολιτείες και Ιαπωνία)

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, οι ασθενείς είναι πλέον εξουσιοδοτημένοι να συμβουλεύονται εξ αποστάσεως οποιονδήποτε γιατρό χρησιμοποιεί τηλεϊατρική, ανεξάρτητα από το αν έχουν συμβουλευθεί αυτόν τον γιατρό πρόσωπο με πρόσωπο στο παρελθόν. Στη Γερμανία, εισήχθη μια προσωρινή διάταξη που επιτρέπει στους γιατρούς να εκδίδουν ή να ανανεώνουν συνταγές, παραπομπές ή ασθένειες ψηφιακά ή τηλεφωνικώς, και να προσφέρουν βιντεοσκοπήσεις. Η επέκταση της τηλεϊατρικής απαιτεί υψηλού επιπέδου πολιτική βούληση και υποστήριξη. Στον Καναδά, για παράδειγμα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πραγματοποιεί νέες επενδύσεις για τη δημιουργία ψηφιακών πλατφορμών και εφαρμογών, τη βελτίωση της πρόσβασης σε εικονικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας και την επέκταση της ικανότητας παροχής υγειονομικής περίθαλψης ουσιαστικά, περιλαμβανομένων και έργων για την προσέγγιση ευάλωτων ατόμων.

Συμπέρασμα Η κρίση Covid-19 έχει άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις σε όλους, περιλαμβανομένων και των ατόμων που ζουν με χρό-

νιες παθήσεις. Ενώ πολλή προσοχή έχει δοθεί στα νοσοκομεία και στις στρατηγικές περιορισμού της πανδημίας, η σημασία της συνεχούς φροντίδας για άτομα με υποκείμενα νοσήματα δεν λαμβάνει αρκετή προσοχή. Πολλοί ασθενείς χωρίς Covid-19 δεν ζήτησαν ιατρική βοήθεια ή δεν μπόρεσαν να έχουν πρόσβαση στην απαραίτητη φροντίδα κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας, το οποίο οδήγησε σε καθυστερημένες διαγνώσεις, καθυστερημένη φροντίδα ή εγκατάλειψη της θεραπείας τους. Η ισχυρή πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη έχει την ικανότητα να μετριάσει αυτές τις έμμεσες επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και να μειώσει την πίεση σε ολόκληρο το σύστημα υγείας, παρέχοντας ολοκληρωμένη και προληπτική περίθαλψη. Η επέκταση των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης είναι ζωτικής σημασίας για να καταστούν τα συστήματα υγείας πιο ανθεκτικά σε μελλοντικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στη δημόσια υγεία, αλλά και για την καλύτερη αντιμετώπιση των προκλήσεων ενός γηράσκοντος πληθυσμού και του αυξανόμενου βάρους των χρόνιων παθήσεων. Οι εμπειρίες ανά χώρα καταδεικνύουν μια σειρά καινοτόμων λύσεων πολιτικής. Η ισχυρή πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη –οργανωμένη σε διεπιστημονικές ομάδες και με καινοτόμους ρόλους για επαγγελματίες υγείας, ενσωματωμένες με κοινοτικές υπηρεσίες υγείας, εξοπλισμένες με ψηφιακή τεχνολογία και εργασία με καλά σχεδιασμένα κίνητρα– είναι το «κλειδί» για την επιτυχή διαχείριση της απόκρισης του συστήματος υγείας. Η πανδημία Covid-19 επιταχύνει τον μετασχηματισμό των συστημάτων υγείας και ενεργοποιεί πολλά καινοτόμα συστήματα πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης. Η προώθηση της ευρύτερης εφαρμογής και βιωσιμότητας αυτών των καινοτομιών θα απαιτήσει τόσο τεχνική ηγεσία όσο και διοικητική υποστήριξη για να καταστεί δυνατή η νομοθεσία και η ρύθμιση και να εισαχθούν τα σωστά κίνητρα για την επιτάχυνση της αλλαγής. Η μέτρηση, η συγκριτική αξιολόγηση, η ανταλλαγή παραδειγμάτων καλής πρακτικής και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τον Covid-19 θα αποτελέσουν τη βάση για δομικά στοιχεία ανθεκτικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης.•••

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τι δείχνει ανάλυση της IQVIA για λογαριασμό της EFPIA

Έρευνα για τα υπό ανάπτυξη φάρμακα Το 2020, εγκρίθηκαν στην ΕΕ 80% περισσότερα νέα σκευάσματα σε σχέση με το 2019

Το 2020, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) έδωσε έγκριση σε 55 νέες δραστικές ουσίες, οι οποίες αφορούν κυρίως μολυσματικές ασθένειες, Ανοσολογία και Αιματολογία

ρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνδέσμων Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων (EFPIA) δημοσίευσε μια μεγάλη έρευνα, που πραγματοποίησε για λογαριασμό της η IQVIA, με αντικείμενο τα νέα υπό ανάπτυξη φαρμακευτικά σκευάσματα. Η ανάλυση φέρει τον τίτλο “EFPIA Pipeline Review 2021 Update” και προσφέρει μια σφαιρική εικόνα για τις υπό ανάπτυξη θεραπείες, μία εις βάθος ανάλυση σε 8 θεραπευτικές περιοχές και προτάσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών στις νέες, καινοτόμες θεραπείες.

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

«Μόνο το 2020, ξεκίνησαν περίπου 5.000 κλινικές δοκιμές για νέες θεραπείες που αφορούν ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας. Παρά την αναστάτωση που προκλήθηκε από την πανδημία Covid-19, ο όγκος των δοκιμών αυξήθηκε τα τελευταία 5 χρόνια. Ωστόσο, αυτή η καινοτομία έχει σημασία μόνο αν φτάσει στους ασθενείς εγκαίρως. Χρειαζόμαστε νέες κοινές λύσεις για να διασφαλίσουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για την υγεία των ασθενών και ταχύτερη, βιώσιμη και πιο δίκαιη πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα στην Ευρώπη» σημειώνει σε ανακοίνωσή της η EFPIA.

Βασικά ευρήματα Το 2020, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) έδωσε έγκριση σε 55 νέες δραστικές ουσίες, οι οποίες αφορούν κυρίως μολυσματικές ασθένειες, Ανοσολογία και Αιματολογία. Συγκριτικά, το 2019, είχαν εγκριθεί 30 νέες δραστικές ουσίες, κυρίως για Αιματολογία, μολυσματικές ασθένειες και καρκίνο. Με άλλα λόγια, το 2020, ο αριθμός των νέων δραστικών ουσιών που εγκρίθηκαν από τον EMA αυξήθηκε κατά περίπου 80% σε σύγκριση με το 2019. Αυτό δείχνει ότι η πανδημία Covid-19 δεν έχει επηρεάσει αρνητικά τη διαδικασία έγκρισης νέων καινοτομιών που έρχονται στην αγορά μέχρι τώρα.

Μέχρι τον Νοέμβριο του 2020, είχαν ξεκινήσει 4.789 κλινικές μελέτες για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, από τις οποίες το 25% αφορούν την Ογκολογία, το 18% τις μολυσματικές νόσους και το 10% τη Νευρολογία. Από το σύνολο των μελετών, 1.173 αφορούν Φάση ΙΙΙ, 1.763 Φάση ΙΙ και 1.833 Φάση Ι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο 2015-2019 έχει παρατηρηθεί αύξηση κατά 5% στον αριθμό των κλινικών δοκιμών. Ο συνολικός τους αριθμός αυξήθηκε από 4.441 το 2015 σε 5.369 το 2019.

Το 2020, εκτιμάται ότι θα έχουμε περίπου όσες κλινικές δοκιμές είχαμε το 2019. Ωστόσο, αν εξαιρέσουμε τις μελέτες που αφορούν τον Covid-19, τότε βλέπουμε ότι η πανδημία προκάλεσε μείωση των κλινικών δοκιμών κατά 17%. Το 2020, ξεκίνησαν 695 μελέτες για την Covid-19, αντιπροσωπεύοντας το 15% των συνολικών κλινικών δοκιμών. Η γεωγραφική κατανομή της τοποθεσίας κλινικών δοκιμών δεν έχει αλλάξει σημαντικά σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, κάτι που δείχνει ότι η πανδημία Covid-19 δεν ανάγκασε τις φαρμακευτικές εταιρείες να μετακινήσουν τις αναπτυξιακές τους δραστηριότητες. Η μακροπρόθεσμη τάση που παρατηρείται είναι το αυξανόμενο μερίδιο των κλινικών δοκιμών που διεξάγονται στην Ασία (κυρίως Κίνα και Νότια Κορέα), η οποία αυξήθηκε από 14% τα έτη 20112013 σε 24% το 2020.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ωστόσο, εξετάζοντας τον μέσο αριθμό των κέντρων που συμμετείχαν σε κλινικές δοκιμές, παρατηρούμε μείωση σε όλο τον κόσμο το 2020. Γεγονός που ως έναν βαθμό πρέπει να αποδοθεί στην πανδημία. Τα στοιχεία δείχνουν πάντως ότι σε σχέση με το 2018 παρατηρούμε μείωση της τάξης του 40%.

Πιθανοί λόγοι πίσω από αυτήν την αλλαγή μπορεί να περιλαμβάνουν την αυξημένη χρήση ψηφιακών εργαλείων και την εικονικοποίηση των δοκιμών. Πρέπει να παρατηρηθεί αν η τάση αυτή θα συνεχιστεί το 2021. Δεν αποκαλύφθηκαν άλλες σημαντικές αλλαγές στη δραστηριότητα κλινικής ανάπτυξης (π.χ. ο μέσος αριθμός ατόμων ανά δοκιμή παρέμεινε ο ίδιος). Περίπου το 40% των κλινικών δοκιμών Φάσης Ι αφορά την Ογκολογία και έτσι σε αυτόν τον τομέα αναμένεται να δούμε σημαντικές αλλαγές τα επόμενα 3-5 χρόνια.

Οι καθιερωμένες θεραπείες PD-1/PD-L1, είτε ως μονοθεραπείες είτε σε συνδυασμό με άλλες, αποτελούν περίπου το 30% των ογκολογικών κλινικών δοκιμών με έμφαση τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα και τον καρκίνο του μαστού.

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

Πέραν της Ογκολογίας, κυριαρχούν οι κλινικές δοκιμές για ασθένειες με υψηλό κοινωνικό αντίκτυπο (π.χ. Covid-19, Νόσος του Αλτσχάιμερ, άσθμα). Το χαρτοφυλάκιο είναι εξαιρετικά καινοτόμο, με το 50% να αφορά νέες ουσίες και το 40% να απευθύνεται σε σπάνιες παθήσεις.

Περισσότερο από το 90% των προϊόντων που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι βιολογικά και μικρά μόρια. Ωστόσο, το μερίδιο της επόμενης γενιάς βιοθεραπειών (NGB), όπως οι κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες στην κλινική ανάπτυξη, συνεχίζει να αυξάνεται. Κατά τα έτη 2014-2019, ο αριθμός των προϊόντων NGB έχει υπερδιπλασιαστεί.

Ποιες καινοτόμες θεραπείες έρχονται στο μέλλον

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Νέες συνδυαστικές θεραπείες για τον καρκίνο του πνεύμονα

καρκίνος του πνεύμονα είναι ο δεύτερος πιο κοινός καρκίνος και η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο για άνδρες και γυναίκες. Σήμερα, η πενταετής επιβίωση των ασθενών με καρκίνο παγκοσμίως φθάνει στο 18%. Ο πιο κοινός τύπος καρκίνου του πνεύμονα, που αντιπροσωπεύει το 80%, είναι ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος (NSCLC). Παρά την πρόοδο της Ιατρικής, το 99% των ασθενών με προχωρημένο NSCLC καρκίνο πεθαίνουν μέσα σε 5 χρόνια και μόνο περίπου το 11% αναμένεται να ζήσει πέραν των 5 ετών μετά τη διάγνωση. Κάθε χρόνο, στην Ευρώπη διαγιγνώσκονται με NSCLC περίπου 490.000 άτομα. Κυρίως επηρεάζει τους καπνιστές και άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω με μέσο όρο ηλικίας διάγνωσης τα 70 έτη. Το ετήσιο άμεσο κόστος θεραπείας ανά ασθενή ανέρχεται σε περίπου 6.600 ευρώ. Οι κύριες μορφές του NSCLC είναι τρεις:

1. Αδενοκαρκίνωμα: Η πιο κοινή μορφή, περισσότερο διαδεδομένη στις γυναίκες και πιο πιθανό να εμφανιστεί σε νεότερους ανθρώπους από άλλους τύπους καρκίνου του πνεύμονα. 2. Καρκίνωμα πλακωδών κυττάρων: Συνδέεται με ιστορικό καπνίσματος και τείνει να βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα των πνευμόνων, κοντά σε έναν κύριο αεραγωγό (βρόγχος). 3. Μεγάλο καρκίνωμα κυττάρων: Τείνει να αναπτύσσεται και να εξαπλώνεται γρήγορα, γεγονός που μπορεί να δυσκολέψει τη θεραπεία.

Η θεραπεία για NSCLC ποικίλλει ανάλογα με το στάδιο και η χημειοθεραπεία παραμένει το πρότυπο φροντίδας για την πλειονότητα των ασθενών.  Στάδιο 0-2: Η χειρουργική επέμβαση θα μπορούσε να είναι επαρκής, ωστόσο η επικουρική χημειοθεραπεία μετά από χειρουργική επέμβαση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο επανόδου του καρκίνου –ακολουθούμενη από πρόσθετη χημειοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση, αν χρειαστεί.  Στάδιο 3: Ένας συνδυασμός ακτινοθεραπείας, χημειοθεραπείας, χειρουργικής επέμβασης και/ή ανοσοθεραπείας (π.χ. pembrolizumab). Σ τάδιο 4: Για NSCLC που έχει εξαπλωθεί ευρέως, ο όγκος θα δοκιμαστεί πρώτα για ορισμένες γονιδιακές μεταλλάξεις (π.χ. EGFR, ALK), όπου μπορεί να επιλεγεί μια στοχευμένη θεραπεία. Για ασθενείς στους οποίους η στοχευμένη θεραπεία δεν έχει λειτουργήσει, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί συνδυαστική θεραπεία προϊόντων ανοσοθεραπείας (π.χ. nivolumab + ipilimumab).

Το μέλλον Το μέλλον προβλέπεται αρκετά ευοίωνο, καθώς τα επόμενα 7 χρόνια πρόκειται να γίνουν διαθέσιμες πολλές συνδυαστικές θεραπείες (Checkpoint Inhibitors) για το NSCLC. Ήδη, συνδυασμός νέων ανοσοθεραπειών έχουν αναδειχθεί στην

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

πρώτη γραμμή θεραπείας και σήμερα βρίσκονται υπό διερεύνηση τριπλοί συνδυασμοί. Αυτές οι συνδυαστικές θεραπείες μπορούν να επιμηκύνουν τη ζωή των ασθενών και να προσφέρουν τη δυνατότητα θεραπείας σε ασθενείς με φτωχή πρόγνωση, επιτρέποντας να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή:  Ο συνδυασμός Keytruda + pemetrexed + carboplatin έχει να επιδείξει συνολική επιβίωση 12 μηνών στο 70% των ασθενών, σε σύγκριση με μόνο στο 50% με τη χημειοθεραπεία μόνο. Ο μέσος χρόνος επιβίωσης χωρίς εξέλιξη της νόσου είναι 9 έναντι 5 μηνών.  Νέοι συνδυασμοί, όπως ipilimumab με pembrolizumab, επέδειξαν επιβίωση 21,2 μήνες έναντι 14 μηνών με μόνο χημειοθεραπεία.

Η ανάλυση της IQVIA δείχνει ότι στην Ευρώπη περίπου 120.000 ασθενείς με NSCLC θα μπορούσαν να σωθούν χρησιμοποιώντας τη νέα προσέγγιση συνδυαστικών θεραπειών στο μεταστατικό στάδιο της νόσου. Οι θεραπείες αυτές μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του νοσοκομειακού κόστους, μειώνοντας την ανάγκη παρηγορητικής φροντίδας από τους ογκολόγους. Έτσι, θα απελευθερωθούν πολύτιμοι πόροι για να γίνει διάγνωση και να προσφερθεί φροντίδα σε περισσότερους ασθενείς, ταχύτερα και αποτελεσματικότερα. Οι ασθενείς θα μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους, ανακουφίζοντας συγγενείς και φροντιστές.

Δραματική καθυστέρηση στην πρόσβαση στα νέα φάρμακα

ρόσφατα, η πορτογαλική προεδρία της ΕΕ οργάνωσε συνέδριο με αντικείμενο τη διαθεσιμότητα, την πρόσβαση και το κόστος φαρμάκων και ιατρικών συσκευών. Για μία ακόμη φορά, βρέθηκαν στο επίκεντρο τα αίτια καθυστέρησης της πρόσβασης των Ευρωπαίων ασθενών στις νέες θεραπείες. Ακόμη, τέθηκε επί τάπητος από την EU Health Coalition η δημιουργία ενός φόρουμ με αντικείμενο Better Access to Health Innovation. Στο πλαίσιο αυτό, η EFPIA παρουσίασε α-

ναλυτικά στοιχεία που αφορούν την καθυστέρηση στην πρόσβαση των ασθενών στα νέα φάρμακα, αναλύοντας τα κύρια αίτια που οδηγούν στην καθυστέρηση αυτή. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία αφορούν την περίοδο μέχρι τον Μάιο του 2020. Οι επιτελείς της IQVIA κατέγραψαν σε κάθε χώρα της Ευρώπης πόσα από τα 172 νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν από τον ΕΜΑ την περίοδο 2015-2018 είναι πλέον διαθέσιμα στους πολίτες κάθε χώρας. Τα απογοητευτικά συμπεράσματα αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι κατά μέσο όρο οι Ευρωπαίοι έχουν πρόσβαση σε μόνο 85 νέα σκευάσματα από το σύνολο των 172. Η Ελλάδα είναι κάτω από τον μέσο όρο, με μόλις 69 σκευάσματα. Γεγονός που οφείλεται και στην έκδηλη αδυναμία μας να προχωρήσουμε σε διαδικασίες Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας. Εκείνο που πρέπει να σημειώσουμε για την Ελλάδα είναι ότι παρατηρείται μεγάλη καθυστέρηση σε ό,τι αφορά τις ογκολογικές θεραπείες. Είναι ενδεικτικό το ότι από τις 43 νέες ογκολογικές θεραπείες που εγκρίθηκαν από τον ΕΜΑ την περίοδο 2015-2018 μέχρι το Μάιο του 2020 ήταν διαθέσιμες οι

20. Μάλιστα, από τις 12 που είχαν εγκριθεί το 2018 ούτε μία δεν ήταν διαθέσιμη! Την ίδια ώρα, κατά μέσο όρο, ήταν διαθέσιμες οι τέσσερις σε όλη την Ευρώπη. Στην ίδια θέση με την Ελλάδα ήταν χώρες όπως η Ρουμανία, η Ισλανδία, η Βοσνία και η Λιθουανία. Ακόμη και χώρες όπως η Εσθονία και η Τσεχία. Κατά μέσο όρο, στις χώρες της Ευρώπης, ο μέσος χρόνος από την έγκριση κυκλοφορίας ενός φαρμάκου μέχρι αυτό να είναι διαθέσιμο στους ασθενείς κυμαίνεται από 53 ημέρες στη Γερμανία μέχρι 877 ημέρες στη Λιθουανία! Στην Ελλάδα χρειάζονται 398 ημέρες.

Από την άλλη, καλύτερα είναι τα πράγματα στη χώρα μας όσον αφορά την πρόσβαση στα ορφανά φάρμακα, καθώς είμαστε πάνω από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Από τα 54 σκευάσματα που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας την περίοδο

2015-2018, οι Έλληνες ασθενείς έχουν πρόσβαση σε 22. Είναι σοκαριστικό το γεγονός ότι δεν κυκλοφορεί κανένα φάρμακο σε ορισμένες βαλκανικές χώρες: Αλβανία, Σερβία, Βοσνία, Βόρεια Μακεδονία.

Τον Ιούνιο του 2020, η EFPIA παρουσίασε μια νέα έκθεση, αναλύοντας τα αίτια για τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην πρόσβαση των Ευρωπαίων ασθενών στις νέες θεραπείες. Για πολλά χρόνια, υπήρχε μεγάλη διχογνωμία. Οι πολιτικοί υποστήριζαν ότι το θέμα αφορά την εμπορική πολιτική των εταιρειών, ενώ η βιομηχανία υποστήριζε ότι υπάρχουν σημαντικά εμπόδια στην αποζημί-

ωση των νέων θεραπειών. Η ανάλυση ανέδειξε 10 αλληλένδετους μεταξύ τους παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο. Αυτοί κυμαίνονται από την αργή ρυθμιστική διαδικασία έως την καθυστερημένη έναρξη της αξιολόγησης για τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας, τις διπλές απαιτήσεις αποδεικτικών στοιχείων, τις καθυστερήσεις στην αποζημίωση και τις τοπικές αποφάσεις σε κάθε χώρα.

/ Mάρτιος-Απρίλιος 2021

Πίνακας Οι 10 παράγοντες που ευθύνονται για την καθυστέρηση Κατηγορία

Πιθανά Αίτια

Χρόνος πριν την άδεια κυκλοφορίας 1. Η ταχύτητα της κανονιστικής διαδικασίας 2. Προσβασιμότητα φαρμάκων πριν από την άδεια κυκλοφορίας Τιμολόγηση και Αποζημίωση 3. Έναρξη της διαδικασίας 4. Η ταχύτητα των εθνικών χρονοδιαγραμμάτων και η τήρησή τους Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας 5. Ασυμφωνία στην απαίτηση αποδεικτικών στοιχείων 6. Ασυμφωνία στην αξία και την τιμή 7. Η τιμή που αποδίδεται στη διαφοροποίηση και επιλογή προϊόντος Ετοιμότητα συστήματος υγείας 8. Ανεπαρκής προϋπολογισμός για την εφαρμογή αποφάσεων 9. Διάγνωση, υποστηρικτική υποδομή Καθυστέρηση από εθνική σε περιφερειακή έγκριση 10. Πολλαπλά επίπεδα διαδικασιών λήψης αποφάσεων

Κατά την EFPIA, το πρόβλημα είναι τόσο σύνθετο που απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ των χωρών μελών, της Κομισιόν και άλλων εμπλεκόμενων μερών, ώστε να βρεθούν κοινές λύσεις και να βελτιωθεί η πρόσβαση των Ευρωπαίων ασθενών στις νέες θεραπείες. Προς την κατεύθυνση αυτή, θεωρεί πως οι προτάσεις που πρέπει να συζητηθούν πρέπει να αφορούν τις ακόλουθες κατευθύνσεις:  Προτάσεις για την επιτάχυνση της ρυθμιστικής διαδικασίας, παρέχοντας ασφαλή και υψηλής ποιότητας διαγνωστικά, εμβόλια και θεραπείες στους ασθενείς

όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Π ροτάσεις που στοχεύουν στην αύξηση της διαφάνειας των πληροφοριών σχετικά με τη διάθεση στην αγορά προϊόντων με κεντρική έγκριση. Π ροτάσεις για τη διευκόλυνση μιας διαδικασίας που επιτρέπει στις τιμές να ευθυγραμμίζονται με την αξία και την ικανότητα πληρωμής.  Προτάσεις για βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας της αξιολόγησης της αξίας.  Προτάσεις για τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης και αλληλεγγύης στα κράτη μέλη της ΕΕ..•••

Μας εμπιστεύονται γιατί... No1 σε αυθημερόν διακινήσεις Άμεση επιστροφή αντικαταβολών και εισπράξεων Ειδικές εξυπηρετήσεις ανάλογα με τις ανάγκες κάθε πελάτη Μεταφορές ευπαθών αποστολών (βλαστοκύτταρα, ξηρός πάγος, εμβόλια, κ.λπ.)

ΤΑΧΥΔΕΜΑ ΕΛΛΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΚΟΥΡΤΙΔΟΥ 181, 11143 ΑΘΗΝΑ • Τηλ.: 2102512000 • www.tachydema.gr

Μας εμπιστεύονται τα μεγαλύτερα ονόματα της Ελληνικής οικονομίας!

ΓΕΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: Ε.Ε.Τ.Τ. Α.Μ.: 16-063

ΓΊΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΈΣ!

Αλλάξτε την ελληνική αγορά Υγείας! Εγγραφείτε τώρα στο Ph.B (Pharma & Health Business)! ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

E-MAIL

ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ/ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ*

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ*

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ*

ΥΠΕΥΘ. ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ*

ΑΦΜ

ΔΟΥ

E-MAIL ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟΥ*

ΤΚ

ΧΩΡΑ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ (ΟΔΟΣ, ΑΡΙΘΜΟΣ) ΠΟΛΗ/ΠΕΡΙΟΧΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή)

*ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ & ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

ΕΤΗΣΙΑ: 50€

ΕΤΗΣΙΑ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ: 30€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

ΚΥΠΡΟΣ: 0€

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: 90€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή)

ΕΤΗΣΙΑ: 10€

(Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α)

Το Ph.B καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά...οικολογικά! ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ

ΜE TΡΑΠΕΖΙΚΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ: Αρ. Λογαριασμού 089/470271-92 / ΙΒΑΝ: GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192 ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: Αρ. Λογαριασμού 5028-041137-461/ ΙΒΑΝ: GR51 0172 0280 0050 2804 1137 461

Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ETHOS MEDIA Α.Ε. Σημειώνετε πάντα το ονοματεπώνυμό σας στο καταθετήριο ή την επωνυμία της εταιρείας σε περίπτωση εταιρικής συνδρομής. Για την κατοχύρωση της συνδρομής σας, παρακαλείσθε όπως αποστείλετε το αποδεικτικό κατάθεσης στο e-mail: boura.l@ethosmedia.eu.

ΕΠΙΤΑΓΗ

Υπεύθυνη συνδρομών: Λωρέττα Μπούρα, 210 998 4902, 694-5749854, boura.l@ethosmedia.eu Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ETHOS MEDIA Α.Ε., Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ethosMEDIA μόνο για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού Ph.B, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η έντυπη έκδοση αποστέλλεται μέσω συνεργαζόμενης εταιρείας διανομής Τύπου. Η ψηφιακή έκδοση του περιοδικού, σε μορφή e-book, αποστέλλεται στο e-mail που ορίστηκε στη φόρμα συνδρομής. Σε περίπτωση που έχετε ερωτήσεις σχετικά με την προστασία των δεδομένων σας και τα δικαιώματά σας, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Γαλάτεια Μπασέα, στο τηλ. 210 998 4919, στο e-mail: bassea.g@ethosmedia.eu ή εγγράφως στην ταχυδρομική διεύθυνση: Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα.

/ Μάρτιος-Απρίλιος 2021

ISSN: 2241-0961

035

# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

// ##066 035 //Μάρτιος-Απρίλιος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2021 2016

/ #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

0 36 56

## ΙΜΑΡ-ΑΠΡ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 12 61

ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο πιο ο διοικητής Τι είναι το καλός Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ

Πασχάλης Αποστολίδης Ο πιο καλός ο διοικητής ΡΕΠΟΡΤΑΖ «Ψίχουλα» στην Υγεία

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 4ο Clinical

Πασχάλης Αποστολίδης ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Research Conference

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα Αφιέρωμα

Εµβόλια Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Εµβόλια Αφιέρωµα