Pharma and Health Business #73, Ιούλιος - Αύγουστος 2022

# 035 2016ΙΑΝ-ΦΕΒ www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961 ΠΡΟΦΙΛ Ο πιο καλός ο διοικητής ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Πασχάλης Αποστολίδης ΡΕΠΟΡΤΑΖ 4ο µελέτεςThinkResearchClinicalConferenceTankγιακλινικές # 035 2016ΙΑΝ-ΦΕΒ www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961 ΠΡΟΦΙΛ Ο πιο καλός ο διοικητής ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Πασχάλης Αποστολίδης ΡΕΠΟΡΤΑΖ 4ο µελέτεςThinkResearchClinicalConferenceTankγιακλινικές # 073 2022ΙΟΥΛ-ΑΥΓ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Παθογένειες του συστήματος υγείας στην Ελλάδα εμποδίζουν την πρόσβαση των πολιτών 13TH PHARMA & HEALTH CONFERENCE Η μεταρρύθμιση του ΕΣΥ από τη θεωρία στην πράξη ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΕΕ: Αυστηρότεροι κανόνες για την ασφάλεια και την ποιότητα αίματος, ιστών και κυττάρων ΠαχυσαρκίαΑφιέρωμα

1

2 / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 6 Ρεπορτάζ Παθογένειες του συστήματος υγείας στην Ελλάδα εμποδίζουν την πρόσβαση των πολιτών 20 13th Pharma & Health Conference Η μεταρρύθμιση του ΕΣΥ από τη θεωρία στην πράξη 29 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 30 Έρευνα Η παχυσαρκία στην Ελλάδα 36 Ρεπορτάζ Δραματικές οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας 38 Infographic Λανθασμένες αντιλήψεις για την παχυσαρκία 40 Ρεπορτάζ Ελληνικός Φάκελος για την Παχυσαρκία 42 Άρθρο Τα απαραίτητα συστατικά μιας διατροφής 44 Άρθρο Αδυνατίστε μόνιμα αλλάζοντας… τη συμπεριφορά σας 48 Ρεπορτάζ Νέα φάρμακα στη μάχη κατά της παχυσαρκίας # ΙΟΥΛ-ΑΥΓ073 2022 Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ouzounis.k@ethosmedia.euethosGROUP Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ lazarakou.n@ethosmedia.euΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ negis.e@ethosmedia.euΣΥΝΤΑΞΗΣ Μαρία Αλιμπέρτη alimperti.m@ethosmedia.euΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT charalampakis.c@ethosmedia.euMANAGER Δέσποινα Ροπόδη ADVERTISING ropodi.d@ethosmedia.euEXECUTIVE Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑlouvari.a@ethosmedia.euΔΙΟΡΘΩΣΗ œ ΠΕΡ ΟΜΕΝΑ 06 40 52

3 52 Ρεπορτάζ Ποια συμπληρώματα διατροφής βοηθούν στο αδυνάτισμα 54 Ρεπορτάζ 10 κορυφαία οφέλη της τακτικής άσκησης 60 Άρθρο Ο μύθος των 10.000 βημάτων την ημέρα για την υγεία μας 62 Άρθρο Πώς δεν θα πάρετε κιλά μετά τη διακοπή του καπνίσματος 64 Newsroom 70 Ρεπορτάζ ΕΕ: Αυστηρότεροι κανόνες για την ασφάλεια και την ποιότητα αίματος, ιστών και κυττάρων 74 Άρθρο Θρόμβωση και κύηση 76 Ρεπορτάζ ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ΛΙΛΛΥ: 25 χρόνια κλινικής έρευνας 78 Ρεπορτάζ Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ mouteveli.g@ethosmedia.euΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ boura.l@ethosmedia.euΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Μαρία Ανδριώτη andrioti.m@ethosmedia.euΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Πόπη Καλογιάννη popikalogianni@gmail.comΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ιδιοκτησία œ Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα T: +30 210 998 4950, E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961 70 78 54

œ EDITΟRIAL Αν ο θεσμός γιατρούπροσωπικούτουκαταφέρεινακάνεισωστάταπρώτατουβήματα,αυτόθαμετρήσει editorialΗΥγείαθαπαίξειρόλοστιςεκλογέςΝαι,οιεξελίξειςστηνοικονομίακαιησυνεχιζόμενηακρίβειαθαπαίξουνκυρίαρχορόλοστιςεπικείμενεςεκλογές.Όχιόμωςμόνοαυτά.Και η Υγεία θα έχει συμμετοχή στην επιλογή των πολιτών. Τον πρώτο λόγο θα έχει –να μην το ξεχνάμε– η διαχείριση της πανδημίας. Ο ιός δεν έχει εκλείψει και είναι πολύ πιθανό ένα νέο κύμα τον χειμώνα. Είναι σαφές ότι δεν θα είναι σαν τον περσινό με την παραλλαγή Δέλτα, αλλά ο ιός έχει αποδείξει ότι μπορεί να βρίσκει νέα μονοπάτια διαφυγής. Κατά δεύτερο λόγο, πιστεύω ότι μείζον ζήτημα θα είναι οι αλλαγές στην Πρωτοβάθμια. Η κυβέρνηση ήδη έχει ξεκινήσει το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά», που δίνει τη δυνατότητα σε όλες τις Ελληνίδες άνω των 50 ετών να κάνουν δωρεάν μαστογραφία. Είναι βέβαιο ότι αυτό θα μετρήσει στις ίδιες και τις οικογένειές τους. Τα κυβερνητικά σχέδια προβλέπουν επέκταση του πληθυσμιακού ελέγχου και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Θα τεθεί επί τάπητος επίσης η διενέργεια αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης, με στόχο τον καρκίνο του πνεύμονα. Μια νόσο που θερίζει στην Ελλάδα, λόγω του καπνίσματος.Ανγίνουνόλα αυτά, θα μετρήσουν στο μυαλό των πολιτών. Για πρώτη φορά, μια κυβέρνηση θα κάνει πράξη την επένδυση στην πρόληψη –επένδυση η οποία έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Τα ανώτερα έχουν τη μόρφωση και τα χρήματα για να κάνουν προληπτικές εξετάσεις με δικά τους χρήματα… Κλείνω με το πιο μεγάλο στοίχημα: τον προσωπικό γιατρό. Είναι φανερό ότι αν ο θεσμός καταφέρει να κάνει σωστά τα πρώτα του βήματα, αυτό θα μετρήσει στις κάλπες. Αυτό διαβάζεται και αντίστροφα: είναι μεγάλη πολιτική ευκαιρία για την κυβέρνηση να αξιοποιήσει τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης κάνοντας εμβληματικά έργα στην Υγεία. Όπως πάντα, βέβαια, κρατώ μικρό καλάθι… Αιμίλιος Νεγκής 4 / Ιούλιος-Αύγουστος 2022

5 τοπετυχαίνουμεΜαζί,ακατόρθωτο.Απότηνέρευναέωςτηθεραπεία,δημιουργώνταςένανκαλύτερο,υγιέστεροκόσμο. (v2.0)GR-GIL-2020-03-0001 Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά Οκενά.πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη Τοζωή.χαρτοφυλάκιο των προϊόντων μας περιλαμβάνει σειρά φαρμάκων πρώτης γραμμής, όπως ολοκληρωμένα σχήματα ενός δισκίου για την αντιμετώπιση του ιού HIV και της χρόνιας Ηπατίτιδας C, καθώς και την πρώτη CAR-Τ κυτταρική θεραπεία για την αντιμετώπιση προχωρημένης νόσου για δύο τύπους επιθετικού Non-Hodgkin λεμφώματος, σε ενήλικες ασθενείς. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες που έχει αναπτύξει η Gilead Sciences, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, έχοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.

6 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Παθογένειες και τρωτά σημεία του ελληνικού συστήματος υγείας ανα δύονται στην έκθεση «Ιατροφαρ μακευτική περίθαλψη: Ζητήμα τα πρόσβασης στην υγεία στην Ελλάδα» των Γιατρών του Κόσμου στην Ελλά δα. Μπορεί ο θεμέλιος λίθος του ελληνι κού συστήματος υγείας να είναι η ισότιμη περίθαλψη, αλλά αυτό δεν επιτεύχθηκε, αφού πληθυσμιακές ομάδες υποχρεώνο νται να πληρώνουν συχνά υπέρογκα πο σά για υπηρεσίες υγείας ή αδυνατούν να προμηθευτούν τα φάρμακά τους. Το κό στος των υπηρεσιών και του φαρμάκου, η έλλειψη εγγύτητας σε μονάδες υγείας, η ανισομερής κατανομή προσωπικού στην επικράτεια, τα ενδονοσοκομειακά κόστη, η ιδιωτική δαπάνη, οι άτυπες πληρωμές, καθώς και άλλοι παράγοντες, λειτουργούν ως «ανάχωμα» στην καθολική πρόσβαση πληθυσμιακών ομάδων στην υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα. Η υγειονομική κρίση που διανύουμε ανέ δειξε τα υπάρχοντα προβλήματα, όπως είναι η ανεπάρκεια σε δομές, εξοπλισμό, προσωπικό, ιδιαίτερα σε μονάδες της Πε ριφέρειας, δυσκολεύοντας την πρόσβαση των πολιτών στο σύστημα υγείας. Τα κενά αυτά ήταν γνωστά, καθώς είχε προηγηθεί μια δομημένη προσπάθεια περικοπής δαπανών για το σύστημα υγείας, σύμφω να με τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής στα χρόνια του Μνημονίου. Έντονο αντίκτυπο είχε στην παροχή υ πηρεσιών προς τους πολίτες η περικοπή των δημόσιων δαπανών για τις ιατρικές υπηρεσίες και τα φάρμακα, που επιβάρυνε την τσέπη των πολιτών τόσο σε ατομικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο. Με στόχο τη διαχείριση των δυσκολιών και τη διευκόλυνση της πρόσβασης καθώς και την εξάλειψη των ανισοτήτων στην Υγεία, εκτιμάται ότι χρειάζονται διαρθρωτικές αλλαγές και ανάλογη αύξηση δαπανών. Αναγκαίο κρίνεται να υποσκελιστούν προ βλήματα και αδυναμίες, προκειμένου να εξαλειφθούν οι συνέπειες στην υγεία των πολιτών και, πολύ περισσότερο, των αν Παθογένειες του συστήματος υγείας στην Ελλάδα εμποδίζουν την πρόσβαση των πολιτών Καλές πρακτικές και προτάσεις «αναγέννησης» του ΕΣΥ œ Έκθεση των Γιατρών του Κόσμου œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

θρώπων που βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση. Με δεδομένο το ότι η υγειονομική κρίση εξελίχθηκε σε κοινωνική, καθώς έφερε στην επιφάνεια τις βαθιές ανισό τητες που χαρακτηρίζουν το εσωτερικό των κοινωνιών, αλλά και τις ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Γιατροί του Κόσμου ανοίγουν τον διάλογο μέσω της Έκθεσης για την Υγεία, παραθέτοντας, μεταξύ άλλων, προτάσεις βελτίωσης του ΕΣΥ και επίλυσης σημαντικών προβλημάτων. Η συγκεκριμένη έρευνα εντάσσεται στο έργο «Ανοίγοντας την πρόσβαση στην Υγεία και το Φάρμακο για όλους», που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμ ματος Active Citizens Fund, με φορέα υλοποίησης τους Γιατρούς του Κόσμου Ελλάδας και εταίρους την GIVMED και το The Press Project. Δημόσιες δαπάνες Με βάση τον ΟΑΣΑ, η Ελλάδα το 2018 ξό δεψε για υγειονομική περίθαλψη 1.327,8 ευρώ ανά άτομο, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 3.710 ευρώ. Το ποσό της κρατικής δαπάνης για την Υγεία αντιστοιχεί σε 7,7% του ΑΕΠ, αριθμός επίσης μειωμένος σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ, ο οποίος διαμορφώνεται στο 9,9% (OECD.Stat, 20201). Μάλιστα, κατά το διάστημα 20082013, η κατά κεφαλήν κρατική επιβάρυνση από τις 2.267 ευρώ συρρικνώθηκε κατά ένα τρίτο (OECD, 2019a2). Αυτό είχε ως συνέπεια το κόστος να το «σηκώσουν» τα νοικοκυριά, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το ποσοστό της ιδιωτικής δαπάνης στην Ελλάδα είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό προκύπτει και από τα δεδομένα του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ3), αφού, το 2018, η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα εκτιμήθηκε σε 14,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 8,4 δισ. ευρώ προέρχονταν από δημόσια χρηματοδότηση και τα 5,8 δισ. ευρώ από την ιδιωτική. Συγκεκριμένα, η δημόσια χρηματοδότηση μειώθηκε σε ποσοστό 42,1% από το 2010 (ΙΟΒΕ, 2020) Οι δαπάνες αυτές, κατά τα στατιστικά στοιχεία του ΟΟΣΑ για την Υγεία 2019, μοιράζονται ως εξής: œ Άμεσες ιδιωτικές πληρωμές 34,8% œ Ενδονοσοκομειακή περίθαλψη 10,8% œ Εξωνοσοκομειακή ιατρική περίθαλψη 4,7% œ Φάρμακα 12,6% œ Οδοντιατρική Περίθαλψη 4,8% œ Άλλες 1,8% 7

8 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Συνεπώς, ένα ποσοστό της τάξης του 35% χρηματοδοτείται απευθείας από τα νοικοκυριά, το τέταρτο μεγαλύτερο ποσοστό στην ΕΕ. Ο αριθμός αυτός είναι μεγάλος, αφού το 2010 τα χρήματα που κατέβαλαν τα νοικοκυριά για την Υγεία αντιστοιχούσαν στο 28% της συνολικής δαπάνης στη χώρα . Χαρακτηριστικό είναι πως το ποσοστό αυτό ανήλθε σε 37% το 2014, χρονιά που σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση. Άξιο αναφοράς είναι πως, το 2017, η Ελλάδα ερχόταν δεύτερη στην ΕΕ σχετικά με τις αυτοαναφερόμενες μη καλυπτόμενες ανάγκες ιατρικής περίθαλψης, «αφού ένα στα δέκα νοικοκυριά ανέφερε ότι δεν είχε δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας όταν τις χρειαζόταν. Σχεδόν ένα στα πέντε νοικοκυριά που βρισκόταν στο φτωχότερο πεμπτημόριο εισοδήματος ανέφερε πως δεν ήταν σε θέση να καλύψει τις υγειονομικές ανάγκες των μελών του, ενώ από πλουσιότερα νοικοκυριά το ποσοστό μη καλυπτόμενων αναγκών ανερχόταν μόλις στο 3%, εμφανίζοντας με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο «το μεγαλύτερο χάσμα όσον αφορά την εισοδηματική ανισότητα στην Ευρώπη» υπογραμμίζει η έκθεση. Ωστόσο, από το 2017, το ποσοστό είχε πτωτική πορεία μετά από μια εξαετία. Διεθνώς, ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι πρόσφατη έκθεση του γραφείου του ΠΟΥ για την Ευρώπη δείχνει πως οι άτυπες πληρωμές των νοικοκυριών αντιπροσω πεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο των άμεσων ιδιωτικών πληρωμών για την Υγεία. Συνεπώς, τίθεται ζήτημα ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Σύμφωνα με την έκθεση, η προαιρετική ασφάλιση υγείας δεν φαίνεται να βοήθησε, καθώς αποτέλεσε μόνο το 4% των συνολικών δαπανών υγείας το 2017. Ελληνική πραγματικότητα Στη χώρα μας, τουλάχιστον το 8% του πληθυσμού ανέφερε ορισμένες μη καλυπτόμενες ανάγκες για υγειονομική περίθαλψη. Σχεδόν ο ένας στους πέντε Έλληνες στο πεμπτημόριο χαμηλότερου εισοδήματος δήλωσε ότι δεν είχε κάποια ιατρική περίθαλψη όταν τη χρειαζόταν. Εμπόδιο σε αυτό στάθηκαν οικονομικοί λόγοι, δηλαδή δυσκολίες πρόσβασης στην Υγεία που προκαλούνται από το κόστος. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως στην Ευρώπη ο δείκτης που χρησιμοποιείται ευρύτερα για τη μέτρηση της χρηματο οικονομικής δυσχέρειας που σχετίζεται με τις πληρωμές των νοικοκυριών είναι η επίπτωση καταστροφικών δαπανών για την Υγεία Κι ενώ ο δείκτης κυμαίνεται χαμηλά, λιγότερο από το 2% των νοικοκυριών για χώρες όπως είναι η Γαλλία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Τσε χική Δημοκρατία και η Σλοβενία, η χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (OECD, 202013), ανήκει στην ομάδα χωρών με δείκτη πάνω από το 8% των νοικοκυριών (Πορτογαλία, Πολωνία, Ελλάδα και Ουγγαρία). Στην Ευρώπη, από το 10% των νοικοκυριών με μη καλυπτόμενες ανάγκες τέσσερα στα πέντε εμφανίζουν το ύψος των δαπανών ως τη σημαντικότερη τροχο πέδη στην πρόσβαση στην περίθαλψη. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, τα ποσοστά άμεσων ιδιωτικών πληρωμών ανέρχονται στο 35% του συνόλου των δαπανών υγείας , με τη μερίδα του λέοντος στις άμεσες ιδιωτικές πληρωμές να κατέχουν οι πληρωμές των φαρμάκων (13%) και οι ενδονοσοκομειακές υπηρεσίες (11%). Στην Ελλάδα, ρόλο παίζει και το γεγο νός της ανισομερούς κατανομής των Για την εξάλειψη των ανισοτήτων στην Υγεία εκτιμάται ότι ανάλογηδιαρθρωτικέςχρειάζονταιαλλαγέςκαιαύξησηδαπανών.

9 πόρων, αλλά και του προσωπικού, στην Χαρακτηριστικά,Περιφέρεια. παρατηρείται το φαι νόμενο το υγειονομικό προσωπικό να είναι τριπλάσιο σε κάποιες περιοχές σε σχέση με άλλες. Σύμφωνα με την έκθε ση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 13% των ατόμων που ζούσαν σε αγροτικές περιοχές και χρειάζονταν περίθαλψη είχαν δυσκολίες πρόσβασης το 2014, ενώ μόλις το 3% των ατόμων που ζούσαν σε πόλεις είχαν αντίστοιχο πρόβλημα Λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας στη χώρα μας, έχει αναπτυχθεί το πρόγραμμα ηλεκτρονικής υγείας «Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής» για την αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών. Σχετικά με την πρόσβαση, πρέπει να α ναφερθεί ότι έχει καταγραφεί ένα ακόμη «ανάχωμα» για την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη μέσω ΕΟΠΥΥ, καθώς από το 2012 έχει θεσμοθετηθεί όριο στις επι σκέψεις στους συμβεβλημένους γιατρούς. Πιθανότατα, η συγκεκριμένη πρόβλεψη να αύξησε τις ιδιωτικές πληρωμές σε γιατρούς, αλλά και τις άλλες πληρωμές. Αξιοσημείωτη είναι και η διαπίστωση πως η ομάδα των ανέργων και τα εξαρτώμενα άτομα από αυτούς, κατά την οικονομική κρίση, σύμφωνα με την έκθεση για το «Προφίλ Υγείας», αντιμετώπισαν εμπόδια. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 2 εκα τομμύρια άτομα αδυνατούσαν να έχουν πρόσβαση στις χρηματοδοτούμενες από το κράτος υπηρεσίες έως το 2015. Με νομοθετικές και διοικητικές παρεμβάσεις δόθηκε λύση το 2016, με χρηματοδότηση για την κάλυψη προηγουμένως ανασφάλι στων ομάδων κατοίκων και εγγεγραμμένων μεταναστών για υπηρεσίες που παρέχονται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, κατά την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο ανθρώπινος παράγοντας Όσο για τους ανθρώπινους πόρους στη χώρα μας, είναι ορατή η συγκέντρωση προσωπικού στις υγειονομικές μονάδες των αστικών κέντρων. Στην Περιφέρεια καταγράφονται ελλείψεις τόσο σε σχέση με το προσωπικό όσο και σε σχέση και με τις Μπορείεγκαταστάσεις.στηνΑθήνα να υφίσταται ο υψη λότερος αριθμός γιατρών, αλλά την ίδια στιγμή καταγράφεται ο χαμηλότερος αριθμός νοσηλευτών ανά 1.000 κατοίκους στην ΕΕ. Συγκεκριμένα, για τους γιατρούς ισχύει η αναλογία 1 προς 16 για το αντίστοιχο 1 προς 4 στην ΕΕ. Η δε επαρχία υστερεί σε προσωπικό, αλλά και σε ειδικότητες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2018, ο αριθμός των γιατρών ανά 1.000 κατοίκους κυμάνθηκε από 3,47 στην περιοχή του Ν. Αιγαίου και 3,6 στο Β. Αιγαίο σε 7,9 στην περιοχή της Αττικής, σε σύγκριση με τον εθνικό μέσο όρο που ήταν 6,1 (Eurostat, 202017). Το πρόβλημα εκτιμάται ότι είναι μεγαλύτερο αν λάβουμε υπόψη μας: α) τις αναφορές ιατρικών ενώσεων, σύμφωνα με τις οποίες σχεδόν το ένα τέταρτο των εγγεγραμμένων γιατρών είναι πλέον άνεργοι, β) το ότι ο αναφερόμενος αριθμός γιατρών στην Ελλάδα περιλαμβάνει όσους έχουν άδεια άσκησης και όχι όσους ασκούν το επάγγελμα κατά τη μέτρηση, γ) το ότι καταγράφεται σημαντική μείωση ιατρικού προσωπικού στα κέντρα υγεί ας που βρίσκονται κυρίως σε αγροτικές περιοχές και σε νησιά (Ήπειρο, Ιόνια Νησιά, Πελοπόννησο, Βόρειο και Νότιο Αιγαίο και Κρήτη) και δ) το αποκαλούμενο “brain drain”, το οποίο αφορά σε πάνω από 18.000 γιατρούς Δαπάνες για την Υγεία στην Ελλάδα: Το ποσοστότέταρτοτααπευθείαςχρηματοδοτείται35%απόνοικοκυριά,τομεγαλύτεροστηνΕΕ!

10 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 που εγκατέλειψαν τη χώρα στα χρόνια της κρίσης (ΕΛΣΤΑΤ, 2020, και Τούντας et al, 202018). Ως προς την υποστελέχωση, η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη αναλογία νοσηλευτών στην Ευρώπη και κατατάσσεται στην τελευταία θέση (OECD/European Union, 202020): 3,3 ανά 1.000 άτομα σε σχέση με το αντίστοιχο 8,2 στην ΕΕ Το πρόβλημα με τις ελλείψεις στις δημόσιες μονάδες υγείας αποκαλύφθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, εξαιτίας των κενών σε πολλές μονάδες υγείας, ακόμη και σε απαραί τητες ειδικότητες γιατρών, καθώς, λόγω των ανεπαρκών υποδομών, χρειάστηκε να γίνουν αεροδιακομιδές ασθενών προ σβεβλημένων από τη νόσο Covid-19. Οι ασθενείς μεταφέρθηκαν σε κάποια από τις μεγάλες και πιο οργανωμένες μονάδες υγείας των αστικών κέντρων. Επίσης, από τον «Άτλα Υγείας21» δια φαίνεται ότι η Αττική έχει τη μεγαλύτερη συσσώρευση ενεργού προσωπικού (31.209) και οι Ιόνιοι Νήσοι τη μικρότερη (1.492). Νοσοκομειακές δομές Για τις διαθέσιμες δομές δευτεροβάθμιας υγείας κρίνεται πως η κατανομή των νο σοκομείων στις 13 περιφέρειες της χώρας είναι ικανοποιητική με βάση τον πληθυσμό των περιοχών. Στην έκθεση της Ευρωπα ϊκής Επιτροπής, αναφέρεται ότι το 2017 διατίθεντο 4,2 νοσοκομειακές κλίνες ανά 1.000 κατοίκους, αριθμός λίγο μικρότε ρος από τον αντίστοιχο που ισχύει για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που διαμορφώνεται στις 5 κλίνες ανά χιλιάδα κατοίκων Η αναλογία είναι σχετική, αφού ασθενείς συχνά προτιμούν τα νοσοκομεία της Αθήνας ή τα μεγάλα πανεπιστημιακά νοσοκομεία, λόγω των καλύτερων παρεχόμενων υπηρε σιών ή των υποστελεχωμένων επαρχιακών νοσοκομείων. Οι προαναφερθείσες δυσκολίες αναδεικνύουν την ανισότητα πρόσβασης στην περίθαλψη και συντελούν στη διαμόρφωση μεγάλων χρόνων και λιστών αναμονής, ειδικά για εξετάσεις από ειδικούς και για διαγνωστικό και εργαστηριακό έλεγχο. Συνεπώς, οι πολίτες που δεν θέλουν να πέσουν στην «παγίδα» των καθυστερήσεων στις εξε τάσεις αναγκάζονται να καλύψουν με ίδιες δαπάνες την οικονομική συμμετοχή που απαιτείται και απευθύνονται σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. Ταυτόχρονα, άτυπες πληρωμές πραγματοποιούνται από τους ασθενείς ή την οικογένειά τους σε γιατρούς, χειρουργούς κ.ά. Επιδίωξή τους είναι να μην εγκλωβιστούν σε μεγάλους χρόνους αναμονής και να είναι σίγουροι ότι θα έχουν υπηρεσίες καλύτερης ποιότητας (ΟECD, 2017 και Souliotis, et al. 201623). Οι μεγάλες ελλείψεις διαφαίνονται και από τους χρόνους αναμονής για εξειδικευμένες χειρουργικές επεμβάσεις. Στην έκθεση αναφέρονται στοιχεία από ρεπορτάζ μεγά λων εφημερίδων, στα οποία περιγράφεται ότι, το 2001, ο μέσος χρόνος αναμονής για τα απλά προγραμματισμένα τακτικά χειρουργεία κυμαινόταν από 14 έως 30 ημέρες, ενώ ο χρόνος αναμονής για εξειδικευμένες χειρουργικές επεμβάσεις από 6 έως 8 μήνες Αντίστοιχα, το 2016, ο χρόνος αναμονής ποικίλλει, αναλόγως το νοσοκομείο και το χειρουργείο: για νόσους χωρίς ή με ήπια συμπτώματα, όπως απλές κήλες, χολοκυ στολιθιάσεις, κιρσούς κ.ά., το χειρουργείο προγραμματιζόταν το μέγιστο σε βάθος 3 έως 6 μηνών. Περιστατικά με συνεχή ενοχλητική συμπτωματολογία μπορεί να ανέμεναν έως και 2 μήνες, ενώ η αναμονή για χειρουργείο σε όγκους και καταστάσεις με βαριά συμπτωματολογία κυμαινόταν από 1 έως 2 εβδομάδες. Σε άλλα περιστατικά, για παράδειγμα πλα στικής χειρουργικής, ο χρόνος αναμονής Από τις αφοράΕλλήνωνπληρωμέςιδιωτικέςτωνγιατηνΥγείατο13%ταφάρμακακαιτο11%τιςενδονοσοκομειακέςυπηρεσίες.

11 έφτανε ακόμα και τους 12 μήνες Οι χρόνοι αυξήθηκαν λόγω της στροφής των ασθενών από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα υγείας και του ανεπαρκούς αριθμού προσωπικού των νοσοκομείων. Επίσης, επικρατεί ακόμη ως νοοτροπία και πρα κτική το «φακελάκι», προκειμένου να διασφαλιστεί η γρηγορότερη χειρουργική εξυπηρέτηση, τοποθετούμενος ο ασθενής πιο πάνω στη λίστα των αναμονών. Φαρμακευτική δαπάνη Επιβαρυντικά για την τσέπη των ασθενών λειτούργησε και η μείωση των κρατικών δαπανών για το φάρμακο. Υπολογίζεται ότι η δημόσια δαπάνη για φαρμακευτικά και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα από 4,8 δισ. το 2009 διαμορφώθηκε σε 1,9 δισ. το 2018, σημειώνοντας έτσι μείωση σε ποσοστό 58,7% Την ίδια περίοδο, πτωτική πορεία κατα γράφει η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη για φαρμακευτικά και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα στην Ελλάδα: από 430 ευρώ ανά κάτοικο, το 2009, μειώθηκε στα 198 ευρώ το 2017, έναντι των 310 ευρώ το 2017 που ίσχυε για την ΕΕ ή περίπου 112 ευρώ λιγότερα Αντιθέτως, η αντίστοιχη ιδιωτική δαπάνη σημείωσε άνοδο από 1,3 δισ. το 2009 σε 1,8 δισ. το 2018. Παράλληλα, περίπου το ήμισυ των δαπανών για φάρμακα (εξωνοσοκομειακές δαπάνες) προέρχονται από άμεσες ιδιωτικές πληρωμές, οι οποίες συνιστούν το μεγαλύτερο μερίδιο των δαπανών σε άμεσες ιδιωτικές πλη ρωμές (13%), έναντι 5,5% στην ΕΕ ή 58% υψηλότερα (ΙΟΒΕ, 20205). Συνεπώς, αυτά τα έξοδα μετακυλίστηκαν στην τσέπη, και τα νοικοκυριά συνολικά αναγκάζονται να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα ώστε να έχουν πρόσβαση στο Επίσης,φάρμακο.έχει οριστεί ως τέλος συμμετοχής το 25% που καταβάλλει ο ασφαλισμένος για συνταγογραφούμενα φάρμακα. Εξαιρούνται κατηγορίες χρόνιων παθήσεων των οποίων τα φάρμακα χορηγούνται με συμμετοχή 10% ή με μηδενική συμμετοχή. Τα ακρι βά φάρμακα για τον καρκίνο διατίθενται μέσω των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ και των νοσοκομείων, αλλά οι οργανώσεις ασθενών αναφέρουν καθυστερήσεις και διακοπές στην προμήθεια φαρμάκων, κυρίως υψηλού κόστους. Το γεγονός αυτό προκύπτει από τα χρέη που έχουν τα δημόσια νοσοκομεία σε φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες, με τη σειρά τους, διακόπτουν τη ροή προμήθειας. Τα κενά καλύπτονται μέσω της Δωρεάς Φαρμάκων, πρακτική όμως που δεν είναι, φυσικά, σε θέση να καλύψει το σύνολο των αναγκών. Άξια αναφοράς είναι η προσφορά των κοινωνικών φαρμακείων για τη στήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Ανασφάλιστοι, άστεγοι, μετανάστες, χαμηλοσυνταξιούχοι καλύπτουν τις φαρμακευτικές τους ανάγκες, χάρη σε δωρεές φαρμάκων από πολίτες, αλλά και εταιρείες. Οι δομές αυτές όμως πάσχουν από έλλειψη χρηματοδότησης, προκειμένου να καλύψουν αρκετές από τις ανάγκες των επωφελουμένων. Ακόμη, τα κοινωνικά φαρμακεία υστερούν, γιατί δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα της ΗΔΙΚΑ προκειμένου να καταγράφονται οι συνταγές που εκτελούνται. Έλλειψη κριτηρίων και ανισότητες Επιτροπές ποιότητας έχουν θεσπιστεί στα δημόσια νοσοκομεία για την προώθηση της βελτίωσης της ποιότητας των υπηρεσιών, κατά την έκθεση του ΟΟΣΑ του 2017 για την Ελλάδα. Ωστόσο δεν υφίσταται μηχανι σμός δημόσιας υποβολής στοιχείων, με βάση μια σειρά τυπικών δεικτών ποιότητας, όπως π.χ. για την αξιολόγηση της ποιότητας της οξείας νοσοκομειακής περίθαλψης, τα Στην εγκαταστάσεις.καιπροσωπικόσεελλείψειςκαταγράφονταιΠεριφέρειατόσοσχέσημετοόσοσεσχέσημετις

12 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 ποσοστά ενδονοσοκομειακής θνητότητας από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο (OECD, 201747). Δυο χρόνια αργότερα, στην έκθεση του 2019 για την Ελλάδα, αναφέρεται η έλ λειψη συστημάτων παρακολούθησης της ασφάλειας των ασθενών και της ποιότητας της περίθαλψης, καθώς και η έλλειψη διεθνώς συγκρίσιμων δεδο μένων για βασικούς δείκτες ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης με νέο παράδειγμα, αυτήν τη φορά, τις αποτρέψιμες νοσηλείες (OECD, 2019a48). Στην έκθεση του European Social Policy Network σχετικά με τη μέτρηση των ανισοτήτων, γίνεται μνεία στην έλλειψη δεικτών και, συνακόλουθα, στην καταγραφή αντίστοιχων δεδομένων για παραμέτρους πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη. Κάποιοι διαθέσιμοι δείκτες για διαφορετικές παραμέτρους της πρόσβασης στην υγειο νομική περίθαλψη πιθανόν να αποδίδουν την πραγματική κατάσταση, αλλά υπάρχουν περιορισμοί σε άλλους, με αποτέλεσμα να μην καταγράφεται μια σαφής εικόνα ορι σμένων πτυχών του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (ESPN, 201849). Σε σχέση με τη διαθεσιμότητα φροντίδας υγείας, δεν υπάρχει συστηματοποιημένη μέτρηση και δημοσίευση των σχετικών δεικτών, όπως χρόνοι αναμονής, λίστες αναμονής, καθυστερήσεις στον καθορισμό ραντεβού με γιατρούς ή για διαγνωστική εξέταση ή χειρουργικές επεμβάσεις, και τα αντίστοιχα στοιχεία προκύπτουν μέσω ερευνών. Αναφορικά με την πρόσβαση στη φροντίδα, επισημαίνονται δύο σημαντικές παράμετροι που δεν φαίνεται να συμπερι λαμβάνονται στους σχετικούς/αντίστοιχους δείκτες των ιδιωτικών πληρωμών. Αυτές είναι οι εκτεταμένες άτυπες πληρωμές καθώς επίσης και το κόστος μεταφοράς για την υγειονομική περίθαλψη, το οποίο είναι αρκετά υψηλό, δεδομένων των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων της χώρας. Επίσης, έχει επισημανθεί η ανάγκη συλλογής δεδομένων όσον αφορά την προσβασιμότητα και τη χρήση υπηρεσιών υγειονομικής περί θαλψης σε σχέση με τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των χρηστών, δεδομένου του ότι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις ανισότητες στην Υγεία (ESPN, 2018). Οι κατάλληλες μέθοδοι με τη μορφή δεικτών μπορούν να υπολογίσουν και να εντοπίσουν το ακριβές επίπεδο των ανισοτήτων, ενώ η παρακολούθηση των σχετικών εναλλαγών που παρατηρούνται σε όλα τα επίπεδα της ανάλυσης (π.χ. κοινωνικές ομάδες, περιο χές, άτομα), σε βάθος χρόνου, επιτρέπουν την ανάλυση των τάσεων-trend analysis (Spinakis et al., Αξιομνημόνευτη201150).είναιη έλλειψη, αυτήν την περίοδο, δαπανών για την πρόληψη, όπως για παράδειγμα, τις θεραπεύσιμες μορφές καρκίνου, ώστε να αποφευχθούν απώλειες πολιτών. Η διάγνωση ογκολογικών περιπτώσεων δεν πραγματοποιείται εγκαί ρως, καθώς δεν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη συστηματικών μαζικών δωρεάν εξετάσεων στον πληθυσμό, που να διευκολύνουν και τις οικονομικά ευάλωτες να υποβληθούν σε προσυμπτωματικό έλεγχο. Τέτοια ελλείμμα τα αναδεικνύουν κενά που υπάρχουν στο ελληνικό σύστημα υγείας. Αντιμετώπιση της πανδημίας στην Ελλάδα Οι εγγενείς αδυναμίες του συστήματος λειτούργησαν ανασταλτικά στην αντιμε τώπιση της υγειονομικής κρίσης. Παρά το πλήθος μέτρων, άλλα, σημαντικά κατά τους επιδημιολόγους, όπως είναι ο συνωστισμός στα μέσα μαζικής μεταφοράς, η ενίσχυση των μονάδων υγείας σε έμψυχο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή, καθώς και η συνταγογράφηση των τεστ μέσω του ΕΟ ΠΥΥ, δεν πραγματοποιήθηκαν καθόλου ή ορισμένα από αυτά δεν ήταν επαρκή. Η δυναμικότητα του ΕΣΥ ως προς τις ΜΕΘ, οι διασωληνώσεις εκτός εντατικής, η έλλειψη κλινών, η «ενίσχυση» του ΕΣΥ με προσωπικό, η ανισοκατανομή πόρων στην επαρχία στηλιτεύονται στην έκθεση. Παρά την προσπάθεια με την ηλεκτρονική

13 συνταγογράφηση, πληθυσμιακές ομάδες, όπως είναι οι πρόσφυγες, οι Ρομά, οι άστεγοι, οι τοξικοεξαρτημένοι, και άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες οι οποίες δεν διαθέτουν σύνδεση στο ίντερνετ ή κάποια ηλεκτρονική συσκευή, δεν μπό ρεσαν να συμμετάσχουν στην ηλεκτρονική Γιασυνταγογράφηση.τουςασθενείς που χρειάζονται χειρουργεία τα πράγματα ήταν ακόμη δυσκολότερα, καθώς, πέρα από τα μεγάλα διαστήματα αναμονής που προϋπήρχαν σε ό,τι αφορά τα τακτικά χειρουργεία, ήρθαν αντιμέτωποι και με τη μείωση κατά 80% στα χειρουργεία στις πιο επιβαρυμένες με ιικό φορτίο περιοχές (κόκκινες περιοχές), που αποφασίστηκε μεταξύ των υπολοίπων μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας τον Οκτώβριο του 2020. Παράλληλα, μεγάλα προβλήματα δημιουρ γήθηκαν και από τους ασθενείς με άλλες ασθένειες, πέραν της Covid-19, αφού για την εξυπηρέτηση πανδημικών περιστατι κών για απλή νοσηλεία ή σε ΜΕΘ-Covid, χρειάστηκε να γίνουν μετατροπές κλινών που χρησιμοποιούνταν για τη νοσηλεία πασχόντων από άλλες ασθένειες. Ταυτόχρονα, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος κρεβατιών ΜΕΘ ανά 100.000 κατοίκους σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι 11,5, στην Ελλάδα ο αριθμός αυτός διαμορφωνόταν τον Σεπτέμβριο σε έξι. Πληθυσμιακές ομάδες που επλήγησαν περισσότερο Σημαντικός ήταν ο παράγοντας της φτώχειας, σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ. Επίσης, επλήγησαν αυτοί που ζουν σε απομονωμένες περιοχές, αλλά και οι μειονότητες, καθώς άτομα από αυτές τις ομάδες είναι πιθανότερο να αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, να είναι ευάλωτα στην παχυσαρκία, αλλά και να έχουν περιορισμένη πρόσβαση στα συστήματα Ταυτόχρονα,υγείας.ηανεπάρκεια των πληροφο ριών για την Covid-19 αλλά και τις παρε χόμενες υπηρεσίες σε μειονότητες που δεν κατανοούν καλά ή και καθόλου τη γλώσσα της εκάστοτε χώρας αποτελεί σημαντική τροχοπέδη για πρόσβαση στο σύστημα περίθαλψης (OECD, 2019d/2019c78). Ειδικότερα, οι διακρίσεις, η φτώχεια, η υπαγωγή σε εθνοτική ομάδα ή σε άλλη μειονεκτική ομάδα και η μη πρόσβαση στην τηλεργασία ανεβάζουν τον κίνδυνο Ακόμη επικρατεί ως νοοτροπία και πρακτική το εξυπηρέτηση.χειρουργικήγρηγορότερηδιασφαλιστείπροκειμένου«φακελάκι»,ναη

14 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 προσβολής και, κατ’ επέκταση, θανάτου από κορωνοϊό σε επίπεδο ακόμη και 50% πάνω σε σχέση με τις υπόλοιπες ομάδες του πληθυσμού. Ειδικά για τους ασθενείς με χρόνια νοσή ματα, η κατάσταση που δημιούργησε ο κορωνοϊός ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική. Η πίεση στο ΕΣΥ έφερε την υπολειτουργία ιατρείων, αλλά και ο φόβος μετάβασης σε αυτά, εξαιτίας του κινδύνου μετάδοσης του κορωνοϊού, ανάγκασαν πολλούς ασθενείς να μεταχρονολογήσουν τις ιατρικές τους επισκέψεις. Ως εκ τούτου, σημαντικές εξετάσεις ή και θεραπείες δεν πραγματο ποιήθηκαν, το οποίο συχνά συνεπάγεται την περαιτέρω επιδείνωση της υγείας των ασθενών αυτών. Από τη μια μεριά, γιατροί και νοσηλευτές διαμαρτύρονταν για ελλείψεις σε ΜΕΘ που καθιστούσαν απαραίτητη την επιλογή ασθενών προς διασωλήνωση. Από την άλλη πλευρά, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και άλλα κυβερνητικά στελέχη διέψευσαν τις καταγγελίες για ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή και ανθρώπινο δυναμικό. Ωστόσο, στο πλαίσιο του σχεδιασμού, περιστατικά κορωνοϊού μεταφέρθηκαν σε άλλες νοσηλευτικές μονάδες με αε ροδιακομιδές, ενώ οι βάρδιες πολλών νοσοκομείων άρχιζαν ακόμα και με 100% πληρότητα στις ΜΕΘ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, πέρα από τη μείωση δα πανών στον κρατικό προϋπολογισμό των τελευταίων χρόνων, το ίδιο συμβαίνει και με τον προϋπολογισμό του 2021. Καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να εισαχθούν œ Ενισχυμένο νοσηλευτικό προσωπικό: Σύμφωνα με παραδείγματα χωρών του ΟΟΣΑ και της ΕΕ, οι προηγμένοι ρόλοι νοσηλευτών συνεισφέρουν στα νοσοκομεία και στην πρωτοβάθμια φροντίδα για την αντιμετώπιση του μειωμένου αριθμού γιατρών, τη βελτίωση της πρόσβασης στην περίθαλψη και την ποιότητα της περίθαλψης ή/και τη μείωση του κόστους. œ Διαθεσιμότητα γιατρών: Υιοθέτηση στρατηγικών όπως της Γερμανίας με οικονομικά κίνητρα για γιατρούς που ξεκινούν την άσκηση του λειτουργήματός τους, ενώ γενικοί γιατροί που επιλέγουν να δραστηριοποιηθούν σε δικαιούνταισμένες-υποεξυπηρετούμενεςαπομακρυπεριοχέςυψηλότερηαμοιβή.Κατά το γαλλικό παράδειγμα, προωθήθηκε η ενθάρρυνση της εγκατάστασης νέων γιατρών σε περιοχές με ελλειμματικές υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών κινήτρων και βελτιώσεων στις συνθήκες εργασίας τους, ιδίως μέσω της δημιουργίας νέων διεπιστημονικών ιατρικών κέντρων, που επιτρέπουν στους γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας να εργαστούν στην ίδια τοποθεσία. Επίσης, το γαλλικό παράδειγμα περιλαμβάνει την προώθηση της τηλεϊατρικής και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από τους γιατρούς σε άλλους τοπικούς παρόχους υγειονομικής περίθαλψης. œ Ψηφιακές τεχνολογίες: Το 2019, οι γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης στη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσέφεραν συχνά επιλογές επικοινω νίας μέσω Διαδικτύου στους ασθενείς, π.χ. για ανανέωση τωνανακοίνωση/επεξήγησησυνταγογράφησης,αποτελεσμάεξετάσεω ν, όπως και γιατροί στη Η ανισότητες,φαρμακευτικάδαπάνηδημόσιαγιακαιάλλαυγειονομικάαναλώσιμααπό4,8δισ.το2009διαμορφώθηκεσε1,9δισ.το2018.ΣτηνΕλλάδαδενμπορούνναμετρηθούνοιλόγωτηςέλλειψηςδεικτώνκαιτηςκαταγραφήςαντίστοιχωνδεδομένων.

15 Γαλλία, την Ελβετία, τη Νορβηγία και τις Κάτω Χώρες, αλλά λιγότερο συχνά (Mi chelle et al., 201962). Στη χώρα μας, το ΕΔΙΤ, δίκτυο σταθμών τηλεϊατρικής, που λειτουργεί από τις αρχές του 2016 εντός της περιοχής αρμοδιότητας της 2ης ΥΠΕ Πειραιώς και Αιγαίου και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων 30 Σταθμούς Τηλεϊατρικής Ιατρού-Ασθενούς (ΣΤΙΑ) τοποθετημένους σε απομακρυσμένα σημεία: από τα Κύ θηρα μέχρι το Καστελόριζο και από τη Λήμνο και τις Οινούσσες (Κέντρα Υγείας και Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία). œ Ανισότητες στην Υγεία: Στη Σκωτία, στην προσπάθειά να μειωθούν οι ανισότητες στην Υγεία, σχεδιάστηκε το εργαλείο “Triple I66”, μελέτη μοντελοποίησης που συγκεντρώνει τα καλύτερα διαθέσιμα στοιχεία για την εκτίμηση του αντι κτύπου διαφορετικών παρεμβάσεων, περιλαμβανομένου και του τομέα των πολιτικών που βασίζονται στο εισόδημα (φορολογία, παροχές, ελάχιστος μισθός κ.λπ.) και που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία, γενικά, και τις ανισότητες στην υγεία, ειδικά, τα επόμενα 20 χρόνια. Αυτό το διαδικτυακό εργαλείο επιτρέπει στους χρήστες να περιηγούνται, να οπτικοποιούν και να κατεβάζουν τα αποτελέσματα του Triple I για την περιοχή που τους ενδια φέρει. Το εργαλείο δημιουργήθηκε γιατί, ενώ υπάρχουν πολλά ξεχωριστά στοιχεία για το πώς συγκεκριμένες παρεμβάσεις επηρεάζουν την υγεία των ατόμων, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι παρεμβάσεις μπο ρεί να επηρεάσουν τις ανισότητες στην υγεία και την υγεία, εν γένει, σε επίπεδο πληθυσμού. Το Triple I είναι μέρος της προσέγγισης του σκωτσέζικου εθνικού συστήματος υγείας για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων και βάσει αποδείξε ων ελλείψεων (evidence based gaps) σε επίπεδο πληθυσμού. Παρέχει στους εθνικούς και τοπικούς ιθύνοντες για την υγεία στην Ελλάδα υπεύθυνους λήψης αποφάσεων διαδραστικά εργαλεία και επεξεργασμένα αποτελέσματα/ ευρήματα προς διευκόλυνση τόσο του σχετικού διαλόγου όσο και της λήψης αποφάσεων σχετικά με την αποτελεσμα τικότητα και επιλογή παρεμβάσεων όπως ενδείκνυται. Το εργαλείο/μελέτη είναι επίσης χρήσιμο για όσους ενδιαφέρονται να βελτιώσουν την υγεία του πληθυσμού και να μειώσουν τις ανισότητες στην υ γεία (Public Health Scotland, 201967). Αυτό καθιστά τη Σκωτία μία από τις λίγες χώρες στις οποίες η καταπολέμηση της φτώχειας και οι κοινωνικοί προσδιορι στές της υγείας βρίσκονται στο επίκεντρο αυτών των παρεμβάσεων. Καλές πρακτικές για την ψυχική υγεία Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας του Υ πουργείου Υγείας, οι επισκέψεις ασθενών στα τμήματα επειγόντων περιστατικών, στα εξωτερικά ιατρεία και τις κλινικές ψυχικής υγείας στα γενικά νοσοκομεία του εθνικού συστήματος υγείας αυξήθηκαν κατά 120% κατά την περίοδο 2011-2014. Σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευμέ νη έκθεση «Τομεοποιημένος Σχεδιασμός Ανάπτυξης Μονάδων Ψυχικής Υγείας. Υφι στάμενη Κατάσταση και Ανάγκες σε Δομές και Προσωπικό των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας», το Υπουργείο Υγείας εκτιμά ότι

16 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 για την ομαλή λειτουργία του συστήματος ψυχικής υγείας και την υλοποίηση της μεταρρύθμισης απαιτούνται περισσότε ροι από 1.200 νέοι υπάλληλοι και η δημιουργία άνω των 208 νέων δομών Την ίδια στιγμή, η εκτίμηση ανάγκης για την ανάπτυξη εξειδικευμένων υπηρεσιών είναι στις 34 νέες δομές, ενώ οι εξειδικευ μένες υπηρεσίες για παιδιά και εφήβους είναι στις 28 δομές. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ήδη υφιστάμενων δομών Παράλληλα, η επιδημία Covid 19 έχει αυξήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης ποι κίλων ζητημάτων,ψυχολογικών/ψυχιατρικών ειδικά σε νέους και άτομα με χαμηλό εισόδημα. Υπάρχουν αρκετά καλά παραδείγματα για δράσεις που εστιάζουν στην ψυχική υγεία, αλλά θα εστιάσουμε σε δύο, λόγω της παρούσας κατάστασης. Εφαρμόσιμο θεωρείται το πιλοτικό έργο Κινητή Μονάδα Κρίσης (Mobile Crisis Work-MCW), που υλοποιήθηκε στην πόλη του Τάμπερε της Φινλανδίας από τη Φινλανδική Ένωση Ψυχικής Υγείας Mirakle. Σκοπός είναι να αναπτυχθεί μια κινητή μονάδα πρακτικής βοήθειας για την αντιμετώπιση κρίσεων που βίωναν ηλικιωμένοι, η οποία δυνητικά θα αναπαραγόταν μεταξύ τοπικών κέντρων αντιμετώπισης κρίσεων, καλύπτοντας την πρόληψη της κατάθλιψης και την προώθηση της ανθεκτικότητας, την παροχή πιο προσβάσιμων υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την παροχή βοήθειας σε ηλικιωμένα άτομα που βίωναν δύσκολες Οικαταστάσεις.δραστηριότητες του πιλοτικού προ γράμματος περιλαμβάνουν μία έως πέντε επισκέψεις για υποστήριξη σε άτομα που είχαν ανάγκη και την ανάπτυξη ομαδικών δραστηριοτήτων για ηλικιωμένους. Το πρωτοποριακό πρόγραμμα Mobile Crisis Work είχε ως αποτέλεσμα την προώθηση του αισθήματος ευεξίας στους συμμετέχο ντες. Διαπιστώθηκε, επίσης, η ανάγκη για επιπλέον συναντήσεις, ενώ η χρονική επι μήκυνσή του θα μπορούσε να δημιουργήσει καλύτερη και αποδοτικότερη συνεργασία με τις αντίστοιχες τοπικές υπηρεσίες. Το πρόγραμμα φαίνεται ότι μπορεί σχετι κά εύκολα να αναπαραχθεί σε άλλες περιοχές, καθώς επίσης και να ενισχυθεί με την προσθήκη κι άλλων σχετικών υπο στηρικτικών υπηρεσιών. Τα Ψυχολογικά Ενημερωμένα Περιβάλλοντα-Psychologically Informed Environments-PIE (PIE69) είναι μια συνεχής παρέμβαση, η οποία ξεκίνησε το 2011 στο Ηνωμένο Βασίλειο και συνε χίζει να αναπτύσσεται σε πάρα πολλές περιοχές. Πρόκειται για εργαλείο/μέθοδο που εστιάζει στην παροχή υπηρεσιών, τη δράση και την εκπαίδευση. Ο στόχος του PIE είναι να δημιουργήσει ένα περιβάλ λον υπηρεσιών για άστεγους που να προωθεί την ανάρρωση από τραύμα και άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, να επιτρέπει στους ανθρώπους να αναπτύ ξουν ανθεκτικότητα (resilience), καθώς και να ενδυναμωθούν για να μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα και να χαράξουν μόνοι τους τον δρόμο της απομάκρυνσης από τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν ένα πλαί σιο παροχής ψυχολογικών υπηρεσιών, αναστοχαστική πρακτική, συμμετοχή Οι ανασταλτικάαδυναμίεςεγγενείςτουσυστήματοςλειτούργησανστηναντιμετώπισητηςυγειονομικήςκρίσης.

17 των εξυπηρετούμενων, δημιουργία κοι νωνικών χώρων, διαχείριση σχέσεων και υποστήριξη για χρήση υπηρεσιών κοινωνικής υποστήριξης. Στα αποτελέσματα του PIE αναφέρονται: αύξηση των θετικών μετακινήσεων από ιδρύματα αστέγων, μείωση περιστατικών βίας, αυτοτραυματισμού, αυτοκτονιών, επείγουσας νοσηλείας, καθώς και μείωση των επαναλαμβανόμενων νοσηλειών ατόμων που αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. Προτάσεις πολιτικής œ Ενίσχυση της χρηματοδότησης του ΕΣΥ ώστε οι δημόσιες δαπάνες υγείας να αντιστοιχούν τουλάχιστον στο 6% του ΑΕΠ (από 5% που είναι σήμερα). œ Προσλήψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού για την κάλυψη των ελλείψεων. œ Γεωγραφική διεύρυνση και ενίσχυ ση λειτουργίας των δομών υγείας του ΠΕΔΥ σε συνδυασμό με καλύτερη διεπικοινωνία και διασύνδεση αυτών και ενίσχυση των θεσμών του οικογενειακού ιατρού, της κοινοτικής νοσηλευτικής και της κοινοτικής ψυχικής υγείας, του οικο γενειακού προγραμματισμού, των υπηρε σιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και της παιδικής ανοσοποίησης. œ Επένδυση στην πρόληψη με θεσπισμένες περιοδικές δράσεις προαγωγής υγείας στην κοινότητα (σχολεία, πανεπιστήμια, κέντρα κοινότητας, λέσχες φιλίας τρίτης ηλικίας, δομές ΑμΕΑ, κέντρα υποδοχής και διαμονής αιτούντων άσυλο), με τη συμμετοχή φορέων της κοινωνίας των πολιτών σε συνεργασία με τις αρμόδιες ΔΥΠΕ. œ Σχεδιασμός οδικού χάρτη υγείας και πρόνοιας για την επιτήρηση ιατρικών αναγκών και τη συστηματική κατανομή πόρων σε όλη την επικράτεια, στη βάση διαπιστωμένων αναγκών σύμφωνα με δημογραφικά, κοινωνικοοικονομικά και επιδημιολογικά κριτήρια. œ Ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, των δράσεων ψυχοκοινωνικής αποκατά στασης και των δομών φροντίδας της ψυχικής υγείας. œ Δημιουργία Μονάδων Χρονίων Νοσημάτων, με τη συμμετοχή γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων και επαγγελματιών υγείας. Οι μονάδες αυτές θα μπορούν να στεγάζονται σε νοσοκομεία ή σε κέντρα υγείας ή να διασυνδέονται επαρκώς με αυτά. œ Εκτίμηση του επιπέδου υγείας των πολιτών μέσω σχεδιασμού και εφαρ μογής Εθνικού Προγράμματος Προσυ μπτωματικού Ελέγχου, με τη συνεργασία εμπλεκόμενων φορέων και την Κοινωνία των Πολιτών. œ Διεύρυνση των συστημάτων επιτή ρησης νόσων με τη συμπερίληψη της παρακολούθησης των μη μεταδιδόμενων νοσημάτων και συστηματικές δράσεις εκστρατείας για την πρόληψη ασθενειών και τη μείωση του επιπολασμού, την ευαισθητοποίηση και την προαγωγή της υγείας του γενικού πληθυσμού αναφορικά με μη μεταδιδόμενες α σθένειες, όπως η παιδική παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η ΧΑΠ, η οστεοπόρωση, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, η χρήση καπνού, αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, με τη συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών. œ Περαιτέρω αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας, επέκταση της ηλεκτρονικής Κατά το υπηρεσίεςμεγιατρώνεγκατάστασηςενθάρρυνσηπροωθήθηκεπαράδειγμα,γαλλικόητηςνέωνσεπεριοχέςελλειμματικέςυγείας.

18 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 υγείας (e-health) σε όλους τους τομείς, καθώς και επέκταση του Εθνικού Δικτύου Τηλεϊατρικής (ΕΔΙΤ). œ Εγγραμματοσύνη Υγείας και Ψηφιακή Εγγραμματοσύνη του γενικού πληθυ σμού και των επαγγελματιών υγείας, στο πλαίσιο της ανάπτυξης δεξιοτήτων για την ανάγνωση και κατανόηση των σύγχρονων πληροφοριών υγείας. œ Καθιέρωση/Ενίσχυση διακυβερνητι κής, διατομεακής και διεπιστημονικής συνεργασίας στη λογική της «ενιαίας υγείας» για την ανάπτυξη της δημόσιας υγείας και την υιοθέτηση/εφαρμογή τεκμηριωμένων μέτρων/πολιτικών που εστιάζουν σε ευάλωτες, κοινωνικά α ποκλεισμένες και περιθωριοποιημένες κοινότητες. œ Ενίσχυση μέτρων κοινωνικής προ στασίας και βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης για όλους, με στόχο την καταπολέμηση των ανισοτήτων στην υγεία και στην εκπαίδευση και την αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), και συλλογή συγκρίσι μων δεδομένων σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καταγραφή και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην υγεία. œ Άρση των διακρίσεων και σεβασμό της διαφορετικότητας και της ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολι σμού σε υγειονομικές δράσεις, όπως των προϋποθέσεων στην αιμοδοσία (θεσμικός αποκλεισμός ΛΟΑΤΚΙ ατόμων). œ Μείωση της συμμετοχής για διε νέργεια διαγνωστικών εξετάσεων όταν απαιτείται άμεση διάγνωση και τα διαθέσιμα ραντεβού σε δημόσιες δομές υγείας ξεπερνούν τα εύλογα χρονικά διαστήματα και αύξηση του οικονομικού ορίου για τη συμμετοχή στο μέτρο της χαμηλότερης ή μηδενικής συμμετοχής στις δαπάνες υγείας, περιλαμβανομένων και των φαρμάκων. œ Λήψη περαιτέρω μέτρων για την αύξηση του μεριδίου της αγοράς των γενόσημων φαρμάκων και διευκό λυνση της πρόσβασης των ασθενών στα καινοτόμα φάρμακα. œ Θέσπιση νομικού πλαισίου για τη διαδικασία και τον τρόπο δωρεάς πε ρισσευούμενων φαρμάκων από ιδιώτες προς δομές κοινωνικής αλληλεγγύης. œ Θέσπιση κανονισμού λειτουργίας των κοινωνικών φαρμακείων, που θα ορίζει ενιαία κριτήρια για τους δι καιούχους τους, αλλά και τον ακριβή τρόπο λειτουργίας τους, σύμφωνα με τη φαρμακευτική νομοθεσία. œ Ενίσχυση του θεσμού των κοινωνικών φαρμακείων και του ανθρωπιστικού ρόλου που επιτελούν με τη διασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης. œ Πρόσβαση των κοινωνικών φαρμακείων στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση για δυνατότητα παρακολούθησης εκτέ λεσης των συνταγών που εκτελούνται από κοινωνικά φαρμακεία και δυνατότητα περαιτέρω συνταγογράφησης από τους θεράποντες ιατρούς που εξέδωσαν τις σχετικές συνταγές. œ Ενίσχυση της συνεργασίας και καλύτε ρος συντονισμός μεταξύ των κοινωνικών φαρμακείων και των δημόσιων νοσοκο μείων, ιδίως σε περιπτώσεις φαρμάκων και υγειονομικού υλικού που βρίσκονται σε έλλειψη στα νοσοκομεία και σε πε ρίσσευμα στα κοινωνικά φαρμακεία. œ Διασφάλιση των δεδομένων προσωπι κού χαρακτήρα όλων των συμμετεχόντων καθ’ οιονδήποτε τρόπο στη διαδικασία δωρεάς φαρμάκων. Για την αντιμετώπιση της πανδημίας Εκτός των παραπάνω προτάσεων για τη χρηματοδότηση της δημόσιας υγείας, την ενίσχυση του ΕΣΥ, την περαιτέρω ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας και την άρση κάθε είδους οικονομικού εμποδίου στην πρόσβαση όλων στο σύστημα υγείας –μέτρα που συστήνει και ο ΠΟΥ με τις τελευταίες του οδηγίες–, προτείνονται επίσης: œ Διενέργεια μαζικών τεστ, ιχνηλάτηση και παρακολούθηση των περιστατικών Covid-19 στην κοινότητα, ουσιαστική επίταξη του ιδιωτικού τομέα και ένταξη στον κρατικό σχεδιασμό, άνοιγμα των κλειστών νοσοκομείων, επιτάχυνση του εμβολιαστικού προγράμματος και επίλυση των χρόνιων αιτημάτων των υγειονομικών. œ Απρόσκοπτη πρόσβαση σε προσιτό και άμεσο εμβολιασμό για όλους. œ Αντιμετώπιση του συνόλου των νοσογόνων παραγόντων (του αιτιολογικού συμπλέγμα τος/κοινωνικών προσδιοριστών της υγείας) για την καταπολέμηση της πανδημίας. œ Χάραξη μακροπρόθεσμης πολιτικής για τη δημόσια υγεία, με στόχο τη μείωση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, για να διασφαλιστεί ότι η πανδημία Covid-19 δεν αυξάνει τις ανισότητες στην Υγεία για τις μελλοντικές γενιές. ••• Οι διακρίσεις, η φτώχεια, η υπαγωγή σε εθνοτική ομάδα ή σε άλλη μειονεκτική ομάδα και η μη πρόσβαση στην κίνδυνοανεβάζουντηλεργασίατονπροσβολήςκαικατ’επέκτασηθανάτουαπόκορωνοϊό.

20 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 Τ α ουσιαστικά βήματα για την α ναμόρφωση του ΕΣΥ αναδείχθη καν μέσα από τις εργασίες του 13th Pharma & Health Confer ence. Με αφετηρία την υπό εξέλιξη με ταρρύθμιση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, τονίστηκε η αναγκαιότητα αλλαγών τόσο στη φαρμακευτική πολιτική όσο και σε οργανωτικά ζητήματα του ΕΣΥ. Ενίσχυση δαπανών, εξάλειψη των επι στροφών και διορθώσεις στρεβλώσεων προκρίνει ως ενέργειες «νοικοκυρέματος» ο φαρμακευτικός κλάδος. Η τακτοποίηση στον τομέα της υγείας φαίνεται πως δρο μολογείται με το πρόγραμμα «Προσωπι κός Γιατρός», το οποίο τέθηκε πρόσφατα σε τροχιά υλοποίησης, με αυξημένη συμ μετοχή Σύμφωναγιατρών.μεόσα τονίστηκαν από τους συ νέδρους, φαίνεται πως εισάγει καινοτόμα στοιχεία για την ελληνική νοοτροπία, όπως είναι η διασύνδεση αμοιβής-παραγω γικότητας. Σαφώς, αναμένονται βελτιώ σεις, όπως παρατήρησαν οι ομιλητές του συνεδρίου, τόσο από ιατρικής οπτικής ό σο και από πλευράς κάλυψης ασθενών. Σχετικά με τις αλλαγές στις δευτεροβάθμιες υπηρεσίες υγείας, προκρίνονται παραδείγ ματα που λειτούργησαν κατά την πανδημία, όπως είναι η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, οι διοικητικές τροποποιήσεις, τα σχήματα συνεργειών νοσοκομείων, αλ λά και η λειτουργία των νοσοκομείων ως ευέλικτων οργανισμών, δηλαδή ως νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που ή δη δείχνουν καλύτερη διαχείριση. Σχετικά με την αλλαγή του νοσοκομειακού χάρτη, προκρίνεται ότι θα πρέπει να δοθεί προσοχή στον τρόπο των συγχωνεύσε ων, ώστε να γίνουν αποδεκτές από το σύ νολο των μελών των οργανισμών. Από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας τονίζεται ότι δεν θα μπει λουκέτο σε νοσοκομεία, αλλά στόχος είναι να μην υπολειτουργούν ταυ τόχρονα ίδιες κλινικές σε νοσοκομεία με μικρή χιλιομετρική απόσταση. Για αυτό θα ακολουθηθεί το σκεπτικό της διατήρησης των καλύτερα αποδιδόμενων κλινικών σε κάθε δομή, με την ταυτόχρονη λειτουργία ιατρείων αυτής της ειδικότητας στα γειτονι κά νοσοκομεία, αλλά και την εξυπηρέτηση των έκτακτων περιστατικών από τα ΤΕΠ. Ακόμη και σε επίπεδο ΕΟΠΥΥ, ο κλινικός έλεγχος φαίνεται να προάγεται από τον οργανισμό, με τη διενέργεια ελέγχων σε πραγματικό χρόνο σε κάποιους τομείς, ό πως σε ιατροτεχνολογικά προϊόντα (καθε τήρες) αλλά και προϊόντα ειδικής διατρο φής, καθώς και με την άμεση εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος σε κλινικές. Τα δε παραδείγματα από τον ιδιωτικό τομέα γεννούν την ελπίδα για περικοπή των α χρείαστων δαπανών και για το «νοικοκύ ρεμα» των ασφαλιστικών οργανισμών. Το 13 th Pharma & Health Confer ence (#phco22) διοργανώθηκε από την ethosEVENTS, τον ενημερωτικό ιστότο πο υγείας virus.com.gr και το περιοδικό πολιτικής της υγείας Pharma & Health Business. Το συνέδριο διεξήχθη στις 7 Ιουλίου 2022 με φυσική παρουσία, στο ξενοδοχείο Divani Caravel, και με παράλ ληλη online μετάδοση των εργασιών του μέσα από το LiveOn Expo Complex 13th Pharma & Health Conference Η στηντουμεταρρύθμισηΕΣΥαπότηθεωρίαπράξη Αφετηρία «ΠροσωπικόςπρόγραμματοΓιατρός»

21 Το πλαίσιο εντός του οποίου λειτουργεί η φαρμακευτική βιομηχανία ρυθμί ζεται από το κράτος και ο τρόπος με τον οποίο αυτό έχει ρυθμιστεί δημιουρ γεί μια συνεχώς αυξανόμενη επιχειρη ματική ανασφάλεια, που όχι απλά περιο ρίζει το αναπτυξιακό δυναμικό του κλάδου, αλλά, πλέον, θέτει σε κίνδυνο και τη βιω σιμότητά του. Μετά την πανδημία Covid-19, όλες οι χώ ρες αναθεωρούν τα κονδύλια για τη Δη μόσια Υγεία και το ίδιο πρέπει να κά νει και η Ελλάδα. Ειδικά η χώρα μας θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη φαρ μακευτική δαπάνη με βάση τις πραγμα τικές ανάγκες του πληθυσμού. Ειδική μέριμνα πρέπει να γίνει για τους α νασφάλιστους, οι οποίοι θα πρέπει να κα λύπτονται από κονδύλια της Πρόνοιας και όχι από την ήδη πενιχρή χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ. Παράλληλα, πρέπει να προβλε φθούν κονδύλια και για τα νέα, καινοτόμα προϊόντα που έρχονται στο άμεσο μέλλον, ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση στην και νοτομία αυτή για τους Έλληνες ασθενείς. Επίσης, θα πρέπει να επιταχύνουμε την ψηφιοποίηση της υγείας, υιοθετώντας ό λα εκείνα τα ψηφιακά εργαλεία που θα βοηθήσουν στον έλεγχο της συντα γογράφησης, την ολοκλήρωση και πλήρη εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων και των μητρώων ασθενών, τον ψηφιακό φάκελο ασθενούς, τη διασύνδεση των ερ γαστηριακών εξετάσεων με την ηλεκτρο νική συνταγογράφηση, την εισαγωγή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσο κομεία, τη διενέργεια διαγωνισμών. Το μεγάλο πρόβλημα, που δεν ανα γνωρίζεται και δεν συζητιέται, είναι η προχρηματοδότηση των δαπανών υγείας. Οι συνολικές δαπάνες για την Υ γεία, δημόσιες και ιδιωτικές, υπολείπονται κατά 47% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό συνεχίζεται εδώ και πολ λά χρόνια. «Θα καταντήσει μόνιμη πρα κτική;» διερωτήθηκε ο κ. Πενταφράγκας. Ο τελευταίος υπενθύμισε ότι οι κλειστοί προ ϋπολογισμοί και οι μηχανισμοί του claw back επινοήθηκαν και ενεργοποιήθηκαν από το 2012 για τρία χρόνια, προκειμένου να δοθεί χρόνος για διαρθρωτικές αλ λαγές. «Ήταν μέτρο περιορισμένης εφαρ μογής, όπως είχε τονιστεί, και με αυτόν τον Ολύμπιος Παπαδημητρίου ΠΡΟΕΔΡΟΣ, ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΣΦΕΕ), ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, NOVO NORDISK ΕΛΛΑΣ Βασίλης ΕΝΤΕΤΑΛΜΕΝΟΣΠενταφράγκαςΣΥΜΒΟΥΛΟΣ,ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ (ΠΕΦ), ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ, ELPEN ΟλύμπιοςAE Παπαδημητρίου: Πρέπει να προβλεφθούν κονδύλια και για τα νέα, καινοτόμα προϊόντα.

22 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 χαρακτηρισμό πέρασε από το ΣτΕ και έγι νε συνταγματικά αποδεκτό» ισχυρίστηκε. Αν δεν αυξηθούν οι δαπάνες, θα έχουμε πρόβλημα σε όλο τον τομέα της υγείας όχι μόνο στα φάρμακα, προειδοποίησε. «Καταθέτουμε προτάσεις εδώ και πολλά χρόνια. Πρέπει να δημιουργηθεί άμεσα ταμείο καινοτομίας, ας χρηματοδοτηθεί από τους λεγομένους “φόρους αμαρτίας” και ευρωπαϊκούς πόρους» υπογράμμισε στα λεγόμενά του ο κ. Πενταφράγκας. Ας βρούμε τρόπο να έχουμε βιώσιμη κάλυ ψη ανασφάλιστων και ευάλωτων ομάδων να κυκλοφορούν και να έχουν πρόσβαση στα αναγκαία φάρμακα. Επιτακτική θεωρεί την ανάγκη για ου σιαστικές παρεμβάσεις, όπως είναι η ενίσχυση επιτροπών αξιολόγησης νέων φαρμάκων και διαπραγμάτευσης τιμών αποζημίωσης, ο ορισμός κανόνων ορθο λογικής συνταγογράφησης και διάθεσης όλων των φαρμάκων, κ.ά. Τόνισε ακόμη ότι χρειάζονται ανοικτά δεδομένα της αγοράς, με όποιες πρόνοιες υπάρχουν στις ρυθμίσεις του GDPR, και με νόημα συμπλήρωσε: «Ό,τι δεν μετριέται σωστά δεν διοικείται σωστά». «ΟΣΕΙΒ, καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, στάθηκε αρωγός στην Πολιτεία και στον χώρο της υγείας από την πρώτη στιγμή» ε πεσήμανε ο γενικός γραμματέας του Συν δέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών και Βιοτε χνολογικών Προϊόντων. «Ταυτόχρονα, ο ΣΕΙΒ είναι ένας σύν δεσμος που καθρεφτίζει πλήρως τον τομέα της καινοτομίας». Ο τομέας των ιατροτεχνολογικών είναι αυτός με τις πε ρισσότερες καινοτομίες, σύμφωνα με τον κ. Μαριάκη, που τόνισε τη στήριξη προς ασθενείς και γιατρούς. Ως παράδειγμα έ φερε τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβή τη, ενώ αναφέρθηκε και στο όφελος από τις έξυπνες συσκευές. Βασίλης Πενταφράγκας: Πρέπει να δημιουργηθεί άμεσα ταμείο καινοτομίας. Κώστας Μαριάκης ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (ΣΕΙΒ)

23 Ο κ. Μαριάκης έκανε μνεία και στις δυ σκολίες, που συνοψίζονται σε καθυστε ρήσεις πληρωμών. Οι πληρωμές προ κορωνοϊού είχαν βελτιωθεί σημαντικά, «έχουν αρχίσει να ξεφεύγουν σημαντικά και να προσεγγίζουν τους 10-12 μήνες, α ναφορικά με τα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Ει δικότερα στα στρατιωτικά νοσοκομεία, οι οφειλές έχουν ξεπεράσει τα δύο χρόνια» σημείωσε χαρακτηριστικά. Την τελευταία τετραετία, τα μέλη του συν δέσμου, όπως εξήγησε, «έχουν υποστεί και αυτά, όπως στο φάρμακο, το γνω στό clawback, το οποίο έχει καταστεί σε ορισμένους τομείς, όπως ο διαβήτης και η ειδική διατροφή, δυσβάστακτο». Πάγιο αίτημα είναι το μητρώο προμηθευτών Καταλήγοντας, ο κ. Μαριάκης επεσήμανε την ιδιαίτερη ανάγκη της αντιμετώπισης από την Πολιτεία και τους αρμόδιους εκ προσώπους της του κλάδου των ιατρο τεχνολογικών προϊόντων στο επίπεδο του φαρμακευτικού κλάδου. Χάρη στην εμπειρία των δύο ετών πανδημίας, είμαστε πλέον σοφό τεροι, σύμφωνα με τον κ. Τουσίμη, καθώς έχουμε τη μοναδική ευκαιρία να διαθέτουμε τον μεγαλύτερο μεγεθυντικό φακό και να παρακολουθήσουμε την α νατομία και τις δυσκολίες του ΕΣΥ. Στην αντοχή του, αλλά και στη μετάβαση στη νέα κανονικότητα που ζούμε, συνέβαλε η καινοτομία, σύμφωνα με τον κ. Τουσίμη. Το αίτημα για μεταρρύθμιση του συστή ματος υγείας στη χώρα μας σίγουρα δεν είναι καινούργιο, εκκρεμεί εδώ και χρό νια, υπενθύμισε ο αντιπρόεδρος του ΔΣ της PhRMA Innovation Forum. Η ανάγκη α ναδιοργάνωσης είναι άμεση. Σημείο εκ κίνησης αποτελεί η Πρωτοβάθμια Φροντί δα Υγείας, με επέκταση στα νοσοκομεία. Σημαντικός πυλώνας ακόμη θα πρέπει είναι η αναδιαμόρφωση και ο εξορθο λογισμός της φαρμακευτικής πολιτικής. Σε τρεις βασικούς πυλώνες πρέπει να προχωρήσει η μεταρρύθμιση, σύμφω να με τον κ. Τουσίμη, και βαρύτητα να δοθεί στη χρηματοδότηση, καθώς υπο λειπόμαστε ξεκάθαρα σε σύγκριση με τη χρηματοδότηση στην ΕΕ, αφού κινούμα στε στο 1,2% του ΑΕΠ, ενώ στην ΕΕ είναι στο 1,7%, σε συνθήκες πολύ δύσκολες και με μεγάλη ανάγκη για νέες θεραπείες. Στην Ελλάδα έχουμε ανάγκη να ελέγξουμε τη συνταγογράφηση, να προχωρήσουμε στην εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλ λων και κατευθυντήριων γραμμών για καλύτερο φάρμακο στον ασθενή, τη στιγ μή που το χρειάζεται, και να αποφύγουμε την υποκατάσταση. Ο κ. Τουσίμης χαρα κτήρισε το σύστημα τιμολόγησης «τέρας», προβάλλοντας το αίτημα να απλοποιηθεί και να προωθηθεί ένα ταμείο καινοτομί ας, δίνοντας χώρο στα νέα σκευάσματα. Γιώργιος Τουσίμης: Στην Ελλάδα υπολειπόμαστε ξεκάθαρα σε σύγκριση με τη χρηματοδότηση στην ΕΕ. Γεώργιος ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣΤουσίμηςΔΣ,PHRMAINNOVATION FORUM, ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, AMGEN HELLAS

24 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 Ογενικός γραμματέας Πρωτοβάθ μιας Φροντίδας Υγείας, κ. Μάρι ος Θεμιστοκλέους, επεσήμανε ότι με την παρούσα μεταρρύθμιση «δεν ξηλώ νουμε αυτά που έχουν γίνει, αλλά επιχει ρούμε να διορθώσουμε βασικά σημεία που δεν άφησαν το σύστημα να πετύ χει». Σταδιακή θα είναι η μετάβαση, με στόχο κατά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του προγράμματος να εγγραφεί η πλειο ψηφία των πολιτών. Η διαδικασία εγγρα φής των πολιτών θα αρχίσει τέλη Ιου λίου με αρχές Αυγούστου, η οποία θα πραγματοποιείται και μέσω φαρμακείων. Σύμφωνα με τον κ. Θεμιστοκλέους, υπάρ χει ετοιμότητα, αλλά σίγουρα το πρώτο δι άστημα το σύστημα θα τσεκαριστεί. Σε πε ρίπτωση μη κάλυψης μιας περιοχής, αν χρειαστεί, υπάρχει δεύτερο πλάνο σε κά ποια περιοχή. Η έναρξη του συστήματος έχει τοποθετηθεί την 1η Σεπτεμβρίου. Με κοινή υπουργική απόφαση των κυρί ων Πλεύρη και Σκυλακάκη έχουν διασφα λιστεί οι πόροι για την οικονομική κάλυψη του προγράμματος. Για πρώτη φορά στο σύστημα υγείας συνδέεται η αμοιβή με την παραγωγικότητα, ενώ παρέχεται στον γιατρό ευελιξία για τον πληθυσμό ασθενών που θα εξυπηρετεί, όπως τόνισε. Ήδη το εγ χείρημα αρχίζει με 2.500 γιατρούς, χω ρίς να αξιολογούνται σε αυτήν τη φάση και με τη δυνατότητα αίτησης ένταξης μέχρι το τέλος του μήνα. Από την πλευρά του, ο κ. Παντελής Αγ γελίδης, ιδρυτής της Vidavo, πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Καινοτόμων Εφαρμογών Ελλάδας (ΣΕΚΕΕ), έδωσε έμφαση στην ανάγκη μέριμνας για χρό νιους ασθενείς, αφού οι ανάγκες τους κα λύπτουν το 70% του προϋπολογισμού. Μεί ζονος σημασίας είναι η εφαρμογή του προγράμματος «Προσωπικός Γιατρός» και η αναβάθμιση του ρόλου της ΠΦΥ για να μεταφερθούμε προς σχήματα πρό ληψης από σχήματα διαχείρισης, που έχου με σήμερα. Αλλά «αυτά δεν γίνονται χωρίς ψηφιακά εργαλεία» σημείωσε χαρακτηρι στικά ο κ. Αγγελίδης. Κομβικό σημείο απο τελεί η λανθασμένη νοοτροπία της δα πάνης για την Υγεία, ενώ θα έπρεπε «να μιλάμε για επένδυση, γιατί δημιουργεί θέ σεις εργασίας υψηλού επιπέδου» σημείω σε ο κ. Αγγελίδης. Ενδεικτικό είναι το γε γονός ότι τη μεταρρύθμιση του ψηφιακού μετασχηματισμού την αντιλαμβανόμαστε ως έργα πληροφορικής, ενώ, στην ουσία, παίζουν ρόλο η κοινότητα και οι ασθενείς. «Ο σχεδιασμός μας είναι ιδιαίτερα κρατι κιστικός» σχολίασε ο κ. Αγγελίδης. Επίσης, με τη ματιά στους χρόνιους ασθε νείς, ο κ. Νίκος Δέδες, πρόεδρος του ΔΣ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Ι «Ο θεσμός του Προσωπικού Γιατρού και η αναδιοργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας» Από αριστερά: Νίκος Δέδες, Ιδρυτής & Πρόεδρος του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή», Πρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, Μάριος Θεμιστοκλέους, Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Παντελής Αγγελίδης, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Ιδρυτής-Πρόεδρος, VIDAVO ΑΕ, Αιμίλιος Νεγκής, Συντονιστής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr, Ευάγγελος Φραγκούλης, MD, MHA, Γενικός/Οικογενειακός Ιατρός, Γεν. Γραμματέας της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & ΠΦΥ, Ανάργυρος Δ. Μαριόλης, Πρόεδρος Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Διευθυντής Κέντρου Υγείας Αρεόπολης Μάνης.

25 Σ το πλαίσιο της αναδιοργάνωσης των νοσοκομείων, η αναπληρώτρια υ πουργός Υγείας, κ. Μίνα Γκάγκα, επεσήμανε ότι η στόχευση είναι «να βελτι ώσουμε την αντιμετώπιση των επειγό ντων και την αίσθηση ασφάλειας που έχει κάθε κάτοικος, όπου και να είναι». Προτεραιότητα δίνεται στη διαχείριση των επειγόντων περιστατικών, στους ποιο τικούς θαλάμους νοσηλείας και στον «Προσωπικό Γιατρό» για την παροχή χρόνιας φροντίδας Σχετικά με τις συμπτύξεις νοσοκομείων, η κ. Γκάγκα ανέφερε ως παράδειγμα τα νο σοκομεία Άργους και Ναυπλίου και υπο στήριξε ότι σε νοσοκομεία με μικρή χι λιομετρική απόσταση δεν μπορούν να υπάρχουν ίδιες κλινικές που δεν λει τουργούν, γι’ αυτό θα κρατηθούν κλινι κές εκεί που λειτουργούν καλά και θα δημιουργηθούν ιατρεία για να εξυπη ρετείται ο πληθυσμός της περιοχής στα άλλα νοσοκομεία και ταυτόχρονα με τα επείγοντα να καλύπτουν έκτακτες ανά γκες. Ανάλογο παράδειγμα αποτελούν και τα νοσοκομεία Ηλείας, εξηγώντας ότι στο νοσοκομείο της Αμαλιάδας θα μπορεί κάποιος να έχει ολιγοήμερη νοσηλεία και να υποβληθεί σε τακτικό χειρουρ γείο. «Δεν θέλουμε να κλείσουμε δομές, της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, τόνισε ό τι με το παρόν σύστημα υγείας ο Έλλη νας πολίτης που αναζητά ιατρική φροντίδα ταλαιπωρείται από ελλείψεις προσωπικού και υπηρεσιών, επισημαίνοντας ότι δεν εί ναι βιώσιμο και ως οικονομικό μοντέλο Σχετικά με την εφαρμογή του «Προσωπικού Γιατρού», εκτίμησε ότι είναι σημαντική η δυνατότητα επιλογής του πολίτη αν χρεια στεί να αλλάξει προσωπικό γιατρό. Προ τεραιότητα πρέπει να δοθεί, σύμφωνα με τον κύριο Δέδε, στον ψηφιακό φά κελο και στην πρόληψη. Η ένωση ζητά να έχει σε τέτοια εγχειρήματα συμμετοχή στον διάλογο από την πρώτη στιγμή, καθώς οι ασθενείς συμμετείχαν στη διαβούλευση στην επιτροπή κοινωνικών υποθέσεων. Προ βάδισμα στη ματιά των ασθενών θα πρέπει να δοθεί, εν προκειμένω, στην εφαρμογή του προγράμματος, ώστε να υπάρξει ανα τροφοδότηση της εμπειρίας των ασθενών. Ουσιαστικό και ρεαλιστικό βήμα χαρακτή ρισε το πρόγραμμα «Προσωπικός Γιατρός» ο πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής & Πρω τοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αρεόπολης Μάνης, κ. Ανάργυρος Μαριόλης. Εκτιμώντας ό τι δημιουργούνται νέα θεμέλια και αξίες, ο κ. Μαριόλης υποστήριξε ότι δημιουργεί ται ένα μονοπάτι στο ΕΣΥ που θα προσφέ ρει τη δυνατότητα παρακολούθησης της φροντίδας σε όλο το σύστημα. Εκτίμησε μάλιστα ότι σε ένα εξάμηνο θα έχει κατα γραφεί η φροντίδα των ασθενών με χρόνια νοσήματα σε προχωρημένα στάδια που α ναζητούν υπηρεσίες υποστήριξης στο σπίτι, ανακούφισης και παρηγορητικής φροντί δας. Στη χώρα μας εκλείπουν οι δομές εξωνοσοκομειακής υποστήριξης, και οι διεπιστημονικές ομάδες που θα πρέπει να διασυνδεθούν με την ΠΦΥ. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο κ. Ευάγγελος Φραγκούλης, MD, MHA, γενικός/οικο γενειακός ιατρός, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Ακαδημίας Γενικής/Οι κογενειακής Ιατρικής & ΠΦΥ, ενθάρρυ νε τους συναδέλφους του να αγκαλιάσουν τη μεταρρύθμιση. Στα θετικά συμπεριέλα βε τον διπλασιασμό των αμοιβών σχε δόν «τρεις φορές επάνω της αποζημίωσης περασμένων χρόνων, αλλά υπολείπεται τρεις φορές του ποσού της Κύπρου». Εν θαρρυντικό είναι το γεγονός ότι δεν πε ριλαμβάνονται εφημερίες και κατ’ οί κον επισκέψεις, που θα απέτρεπαν τους γιατρούς από τη συμμετοχή τους στο πρό γραμμα. Σύμφωνα με τον ίδιο, χρειάζεται μια πιο σαφής πληροφόρηση για το εγχεί ρημα, γιατί υπάρχει παραπληροφόρηση, και να γίνουν ξεκάθαροι οι όροι, προκει μένου να αποφασίσουν οι γενικοί γιατροί. ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΙΙ «Η αναδιοργάνωση των νοσοκομείων του ΕΣΥ» Μ. Γκάγκα: Θεωρώ απολύτως σημαντικό να έχουμε δημόσια υγεία, αλλά λιγότερο κράτος, περισσότεροαλλάέλεγχο.

26 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 θέλουμε να λειτουργήσουμε τις δομές καλύτερα, προς όφελος όλων» σημείωσε χαρακτηριστικά η αναπληρώτρια υπουρ γός Υγείας. Μάλιστα, η κ. Γκάγκα τάχθηκε υπέρ των ευέλικτων νοσοκομειακών μηχα νισμών, όπως είναι το νοσοκομείο Παπα γεωργίου, σχολιάζοντας σχετικά: «Θεωρώ απολύτως σημαντικό να έχουμε δημό σια υγεία, αλλά λιγότερο κράτος, αλλά περισσότερο έλεγχο». Ο διοικητής της 5ης Υγειονομικής Περι φέρειας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδας, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΑΠΥ, κ. Φώτης Σερέτης, DDS MSC, ανέφερε ότι «η πανδημία μάς απέδειξε πως το ΕΣΥ μπορεί να είναι γερασμέ νο, αλλά άντεξε». Ο κ. Σερέτης υποστήρι ξε ότι υπήρξαν κάποιες τομές που μπορούν να λειτουργήσουν σαν πυξίδα στο μέλλον, φέρνοντας ως παράδειγμα τη συνεργασία του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρι σας, του Γενικού Νοσοκομείου της πόλης και ιδιωτών, αλλά και τη συνεφημέρευση νοσοκομείων στα Τρίκαλα και την Καρδίτσα. Στην ανάγκη ανανέωσης του ΕΣΥ εστιάστηκε ο κ. Γιάννης Τούντας, ομότιμος Καθη γητής Ιατρικής ΕΚΠΑ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτι κής Ιατρικής τονίζοντας την ανισοκα τανομή στον νοσοκομειακό χάρτη της χώρας, που δεν διαμορφώθηκε με σχε διασμό ώστε να ανταποκρίνεται στις ανά γκες του πληθυσμού. Θέμα νέου νοσο κομειακού χάρτη έθιξε ο καθηγητής και καυτηρίασε την υπερπληθώρα κάποιων κλινικών, το πολύ χαμηλό ποσοστό ε τήσιας κάλυψης νομαρχιακών νοσοκο μείων, που κυμαίνεται στο 50%, ενώ «έ να νοσοκομείο για να είναι βιώσιμο, πρέπει να έχει μια ετήσια κάλυψη τουλάχιστον 70%, και από την άλλη έχουμε τα μεγάλα νοσοκομεία στην Αθήνα και στη Θεσσα λονίκη με άνω του 90%, γι’ αυτό έχου με και τα ράντζα». Ως δεύτερο μείζονος σημασίας ζήτημα ο καθηγητής ανέδειξε τον τρόπο διοίκησης χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια και επεσή μανε ότι θα πρέπει να ορίζονται σταθεροί διοικητές, ανεξάρτητοι από κομματικά κριτήρια. Για την ενίσχυση των νοσοκο μειακών δομών ο καθηγητής ισχυρίστηκε ότι πρέπει «να μπει φρένο» στην υπο χρηματοδότηση, αλλά και σε σπατάλες. Ως θετικό στοιχείο εκτίμησε ο καθηγητής Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας του Δη μοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, κ. Νικόλαος Πολύζος, το γεγονός ότι προ τιμήθηκε η μεταρρύθμιση της ΠΦΥ και όχι των νοσοκομείων. Διατρέχοντας ιστορι κά τη συγκρότηση του ΕΣΥ, υπενθύμισε τις προσπάθειες του 1994-1995 με τα συ γκροτήματα νοσοκομείων στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη, με την πρόνοια του νόμου για συγκεκριμένες αρμοδιότη τες, από τους οργανισμούς, τις προμήθει ες, τους προϋπολογισμούς κ.ά., που απέ τυχαν παταγωδώς. Τη διετία 2011-2012, υπό τις πιέσεις της Τρόικας και μετά από τρεις μελέτες, ενο ποιήθηκαν τα νοσοκομεία του ΙΚΑ, με νόμο, με μεγάλα νοσοκομεία. Παρά το γε γονός ότι ο νόμος ήταν του 2011, επιτεύχθη κε το 2013. Μέχρι σήμερα, έχουν γίνει 80 νοσοκομεία και τα υπόλοιπα 50 διασυνδέ θηκαν. Αναφερόμενος στην πρόθεση του πρωθυπουργού για τη δημιουργία νοσο Από αριστερά: Γιάννης Τούντας, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Διευθυντής Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, Φώτης Σερέτης DDS MSc, Διοικητής 5ης Υγειονομικής Περιφέρειας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδας, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΑΠΥ, Νικόλαος Πολύζος, Καθηγητής Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ), Μίνα Γκάγκα, Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Αιμίλιος Νεγκής, Συντονιστής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr.

27 Ω ς μια συναινετική διαδικασία περι έγραψε τον κλινικό έλεγχο ο κ. Σωτήρης Γ. Παπασπυρόπουλος, MD, MSc, πρόεδρος του ΔΣ και διευ θύνων σύμβουλος της Accurate Health Auditing & Consulting AE. Εξήγησε δε ότι «ο κλινικός έλεγχος είναι μια διαδικα σία αξιολόγησης του έργου μέσα στα νο σοκομεία για λογαριασμό ασφαλιστικών ή δημόσιων ασφαλιστικών φορέων». Χάρη στη διαρκή εποπτεία ασθενούς και ιατρι κού φακέλου, επισημαίνονται ζητήματα που υπάρχουν, ερωτήματα, και μέσα α πό την τεκμηρίωση από πλευράς γιατρού μπορεί να αποφευχθεί η περικοπή. «Εάν εμείς δεν εγκρίνουμε κάποια πράξη, το νο σοκομείο αμέσως το ξέρει και μπορεί να απαντήσει, και εκεί εμείς να πεισθούμε, να αλλάξουμε τη γνώμη μας την επόμενη μέρα, την επόμενη ώρα. Εάν επιμείνουμε στην απόφασή μας αυτή, τότε το νοσοκο μείο έχει δικαίωμα να το πάει στην Επιτρο πή Διαιτησίας, όπου οι τελικές αντιρρήσεις συμφωνούνται και εκεί συναινετικά λύνο νται. Διότι θα πρέπει στο τελικό έγγραφο να υπογράψει και ο αρχίατρος του νοσοκο μείου και ο αρχίατρος της Accurate». Ήδη υπάρχει αλλαγή νοοτροπίας στα νοσο κομεία, με γιατρούς να ρωτούν πρώιμα για εξετάσεις, ενώ δημιουργούνται επι τροπές διαιτησίας. Η θέσπιση του μέτρου έγινε το 2013, υπεν θύμισε η διοικήτρια του ΕΟΠΥΥ, κ. Θε ανώ Καρποδίνη, σχολιάζοντας ότι ήδη έ νας έλεγχος για ένα μέρος δαπανών στο κομμάτι της κλειστής νοσηλείας και των δι αγνωστικών παροχών ανέδειξε σημαντικά ευρήματα. Επιπρόσθετες χρεώσεις θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί αν ο κλινικός έλεγχος γινόταν σε πραγμα κομείων-κόμβων για τη διασύνδεση με τα μικρότερα, ο καθηγητής συνέστησε προσο χή, καθώς η προηγούμενη εμπειρία έδειξε ότι μπορεί να υπήρξε επιτυχία του εγχει ρήματος στο διοικητικό κομμάτι, αλλά όχι κάτω από το ιατρονοσηλευτικό κομμά τι, στις διοικητικές και οικονομικές υ πηρεσίες. «Στην όποια μεταρρύθμιση να ενοποιηθούν τμήματα, διευθύνσεις και να γίνει ουσιαστική συγχώνευση στο κομ μάτι το διοικητικό και το οικονομικό» επέμεινε ο καθηγητής. ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΙΙΙ «Κλινικός έλεγχος στον ΕΟΠΥΥ» Από αριστερά: Θεανώ Καρποδίνη, Διοικήτρια Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), Δρ Αλέξανδρος Παπαρσένος, Γενικός Διευθυντής Ταμείου Υγείας Προσωπικού Εθνικής Τράπεζας (ΤΥΠΕΤ), Σωτήρης Γ. Παπασπυρόπουλος, MD, MSc, Πρόεδρος ΔΣ & Διευθύνων Σύμβουλος, Accurate Health Auditing & Consulting AE, Δρ Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, Επίτιμος Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ), Πρόεδρος Ελληνικού Συλλόγου Αποφοίτων του London School of Economics (LSE), Αιμίλιος Νεγκής, Συντονιστής, Δημοσιογράφος, Διευθυντής Σύνταξης, Pharma & Health Business, virus.com.gr.

28 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 τικό χρόνο. Σήμερα, ο κλινικός έλεγχος στον οργανισμό γίνεται απολογιστικά κα τά την εκκαθάριση και την πληρωμή των δαπανών, που έχει σημαντικά μειονεκτή ματα. Ήδη έχει αρχίσει ο κλινικός έλεγχος σε πραγματικό χρόνο στα κέντρα αποκατά στασης και αποθεραπείας για την παροχή ιατροτεχνολογικού υλικού, όπως οι καθετή ρες, και μέσα στον Ιούλιο στα σκευάσματα ειδικής διατροφής. «Αυτό μας δίνει τη δυνα τότητα να κόψουμε μια δαπάνη πριν γεν νηθεί, εφόσον ιατρικά δεν τεκμηριώνεται η σκοπιμότητα» εξήγησε η κ. Καρποδίνη. Όπως ανακοίνωσε η τελευταία, εγκρίθη κε πιλοτικό πρόγραμμα για νοσηλείες σε κλινικές και αναμένεται να καταγρα φούν τα αποτελέσματα και να προκύψουν προτάσεις από τον σύμβουλο που θα λάβει το έργο για τη διαδικασία και τον τρόπο υ λοποίησης σε όλο το κομμάτι της κλειστής νοσηλείας. Εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβρη. Στόχος είναι να επιτρα πεί ο έλεγχος στο 100% μιας δαπάνης, ενώ μέχρι τώρα γίνεται απολογιστικά σε έ να δείγμα 5%. Τον έλεγχο αλλά και την ανάγκη να επέλ θουν συνέπειες σε περίπτωση παραβίασης υπογράμμισε ο δρ Βασίλης Γ. Αποστολό πουλος, διευθύνων σύμβουλος του Ομί λου Ιατρικού Αθηνών, επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ), πρόεδρος του Ελληνικού Συλ λόγου Αποφοίτων του London School of Economics (LSE). Ο κ. Αποστολόπουλος υπενθύμισε ότι το 2013 η ένωση κάλυψε με δικές της δαπά νες τον κλινικό έλεγχο. Παρά το γεγονός ότι βρέθηκαν 50 υπερβάσεις με ακραία περιστατικά στην επαρχία και την Αθή να, δεν υπήρξαν κυρώσεις. «Στην Αθήνα, υπήρχε κλινική που το 80% των τιμολογί ων της ήταν “πέτσινα”» τόνισε ο κ. Αποστο λόπουλος. Χαρακτηριστικά, ανέφερε ότι, σε επαρχιακή πόλη, «ο ίδιος κλινικάρχης νοσηλευόταν εικονικά επί έξι μήνες και ο ΕΟΠΥΥ πλήρωνε. (…) Και, δυστυχώς, ε νώ το αποτέλεσμα του ελέγχου ήταν αυτό, ούτε συμβάσεις είδαμε να κόβει ο ΕΟΠΥΥ ούτε είχε ποινικές προεκτάσεις, όπως θα έπρεπε». Ο έλεγχος δεν γίνεται σε ετή σια βάση, τόνισε ο κ. Αποστολόπουλος, υ πογραμμίζοντας ότι το θέμα δεν είναι μό νο να πραγματοποιείται, αλλά να γίνεται σωστά, με μητρώα εταιρειών που έχουν τα εχέγγυα να τον πραγματοποιήσουν, για τί, όπως σχολίασε, υπάρχουν σχέσεις δια πλοκής που προέρχονται από το παλιό ΙΚΑ. Στο επιτυχημένο παράδειγμα εφαρμογής του ΤΥΠΕ αναφέρθηκε ο δρ Αλέξανδρος Φ. Παπαρσένος, γενικός διευθυντής του ΤΥΠΕΤ, που διαθέτει 45 χιλιάδες μέλη. Ο κλινικός έλεγχος πραγματοποιήθηκε στο 50%-60% των νοσηλειών εκτός των δομών του Ταμείου, λόγω του προβλήματος των προσωπικών δεδομένων. Κατά μέσο όρο, για το διάστημα 2006-2021, υπήρξαν πε ρικοπές περίπου 10,2%. Σχετικά με τη διαδικασία, ο κ. Παπαρσέ νος τόνισε: «Θα πρέπει να δημιουργηθεί τέτοια συνεργασία ώστε να είναι όφελος και στις δύο πλευρές, win-win». Το ΤΥΠΕ έχει ωφεληθεί από τη διαδικασία, όπως τόνισε ο κ. Παπαρσένος, σημειώνοντας ό τι στη σύμβαση είναι καταγεγραμμένες φανερά όλες οι διαδικασίες που πρέ πει να ακολουθηθούν, γιατί θα υπάρξουν προβλήματα μεταξύ της ελεγκτικής εταιρεί ας, των ιδιωτικών κλινικών και των νοσο κομείων, αλλά και με τον οργανισμό, εφό σον σταλεί το αίτημα της πληρωμής. «Άρα πρέπει να είναι η σύμβαση πάρα πολύ ακριβής», ώστε να μην προκύψουν «ανα χώματα», όπως εξήγησε ο γενικός διευθυ ντής του ΤΥΠΕΤ. •••

Σ ύμφωνα με τους ειδικούς, η συχνότητα της παχυσαρκίας εμφανίζει εκρηκτική αύξηση σε παγκόσμια κλίμακα. Σήμερα, σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της γης έχει βάρος πάνω από το φυσιολογικό, ακόμη και σε χώρες της Αφρικής, της Ινδίας και της ΗΚίνας.Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μελέτης της Παχυσαρκίας εκτιμά ότι αν η παχυσαρκία συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια με τους σημερινούς ρυθμούς, το ποσοστό παχυσαρκίας στην Ευρώπη θα φθάσει το 50% μέχρι το 2030. Αυτό θα προκαλέσει έκρηξη των δαπανών (νοσηλείες, απώλεια εισοδήματος, αναπηρικές συντάξεις) και θα απειλήσει τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών φορέων και των εθνικών συστημάτων υγείας. Το ίδιο ζοφερά είναι τα στοιχεία και στην Ελλάδα. Η χώρα μας είναι ήδη πρώτη στην ΕΕ στην παιδική παχυσαρκία ενώ βρίσκεται στις πρώτες θέσεις και στην παχυσαρκία των ενηλίκων. Το 63% των Ελλήνων ηλικίας άνω των 18 είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Στο παρόν τεύχος παρουσιάζουμε όλα τα διαθέσιμα δεδομένα γύρω από το θέμα μαζί με προτάσεις ειδικών ιατρών και οικονομολόγων Παράλληλα, θα βρείτε όλες τις τελευταίες εξελίξεις με τα νέα φάρμακα, που υπόσχονται λύση, μαζί με άρθρα και συμβουλές για την ασφαλή απώλεια βάρους ηΘερίζειπανδημία παχυσαρκίαςτης 30 ΗΈρευναπαχυσαρκία στην Ελλάδα 40 ΕλληνικόςΡεπορτάζ Φάκελος για την Παχυσαρκία 48 ΝέαΡεπορτάζφάρμακα στη μάχη κατά της παχυσαρκίας 52 ΠοιαΡεπορτάζσυμπληρώματα διατροφής βοηθούν στο αδυνάτισμα παχυσαρκίααφιέρωμα

30 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΕΡΕΥΝΑ Νέα μελέτη της διαΝΕΟσις αποτυ πώνει το μέγεθος του προβλήμα τος της παχυσαρκίας στην Ελλά δα και προτείνει μια σειρά από δράσεις για την αντιμετώπισή του. Η χώρα μας είναι πρώτη στην ΕΕ στην παιδική παχυσαρκία και στις πρώτες θέ σεις και στην παχυσαρκία των ενηλίκων. Το 63% των Ελλήνων ηλικίας άνω των 18 είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Να σημειωθεί ότι: œ Τα παχύσαρκα παιδιά έχουν 5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνουν πα χύσαρκοι ενήλικες από ό,τι τα παιδιά με φυσιολογικό σωματικό βάρος. œ Το 70% των παχύσαρκων εφήβων εξα κολουθούν να είναι παχύσαρκοι και μετά τα 30 Ποιες συνέπειες έχει αυτό το φαινόμενο στην υγεία, την κοινωνία και την οικονομία μας; Ποια είναι τα αίτιά του; Και ποιες θα μπο ρούσαν να είναι κάποιες πιθανές λύσεις; Η διαΝΕΟσις ανέθεσε σε μια ερευνητική ομάδα, υπό τον συντονισμό του καθηγη τή Γιάννη Μανιού, από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, την εκπόνηση μιας μελέτης που χαρτογραφεί το πρόβλημα στις πραγ ματικές του διαστάσεις και προτείνει μια σειρά από δράσεις σε σχολεία και στις δομές πρωτοβάθμιας υγείας για την αντι μετώπισή του. Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα Όπως είπαμε και στην αρχή, περισσό τεροι από τους μισούς ενήλικες στην Ελλάδα είναι παχύσαρκοι ή υπέρβα ροι. Σύμφωνα με δεδομένα του ΠΟΥ α πό το 2019, το 37,9% των Ελλήνων ενη λίκων είναι υπέρβαροι και το 24,9% είναι παχύσαρκοι. Το 44% των Ελλήνων και το 30,8% των Ελληνίδων είναι υπέρβαροι/ες, ενώ τα δύο φύλα εμφανίζουν τα ίδια πο σοστά παχυσαρκίας: ένας στους τέσσερις Έλληνες και μία στις τέσσερις Ελληνίδες ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το γε γονός ότι στα τρία τέταρτα των ελληνι κών οικογενειών τουλάχιστον ένας α πό τους δύο γονείς είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος. Σε μία στις τέσσερις, είναι και οι δύο Παράλληλα,γονείς.ταπαιδιά στην Ελλάδα εμ φανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά παχυ σαρκίας στην Ευρώπη. Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 4-6 ετών που είναι πα χύσαρκα ή υπέρβαρα είναι 20,6%. Στα παιδιά ηλικίας 6-10 ανεβαίνει στο 38,5% και στα παιδιά ηλικίας 10-12 ετών φτάνει στο 41,2% Τα ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας στα παιδιά φαίνεται πως είναι μεγαλύτερα σε επαρχιακές και αγροτικές περιοχές α πό ό,τι στις πόλεις. Αλλά και εντός των πόλεων εμφανίζο νται ανισότητες: μόνο το 2,7% των παι διών στο Χαλάνδρι είναι παχύσαρκα –στο Κερατσίνι το ποσοστό είναι 20,3%. Ωστόσο, τα ποσοστά των υπέρβαρων παι διών είναι παρόμοια σχεδόν παντού: πε ρίπου ένα στα τρία παιδιά στις περισ σότερες περιοχές της Ελλάδας είναι υπέρβαρο. Στις πολύ μικρές ηλικίες τα κορίτσια είναι πιο συχνά υπέρβαρα ή πα χύσαρκα από τα αγόρια, αλλά στη συνέ χεια τα ποσοστά εξισώνονται μέχρι την ε φηβεία, όταν και τα αγόρια γίνεται πιο πιθανό να είναι παχύσαρκα. Η στηνπαχυσαρκίαΕλλάδα œ Νέα μελέτη της διαΝΕΟσις Προτείνει δράσεις σε σχολεία και δομές πρωτοβάθμιας υγείας Το 37,9% των Ελλήνων ενηλίκων είναι υπέρβαροι και το 24,9% παχύσαρκοι.είναι

31  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Τα αίτια Εν ολίγοις, ο κύριος ένοχος είναι ο τρόπος ζωής παιδιών και ενηλίκων στην Ελ λάδα. Στη χώρα μας, μόνο το 25% των ενηλίκων καταναλώνουν φρούτα και λαχανικά στις ποσότητες που προτεί νονται. Αυτό το ποσοστό μπορεί να είναι μικρό, αλλά από διάφορες έρευνες τεκ μηριώνεται ότι οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων δεν είναι πολύ χειρότερες α πό τις συνήθειες άλλων λαών με πολύ μι κρότερα ποσοστά παχυσαρκίας. Η κρίσιμη διαφορά ίσως να είναι το εξής: το 68% των Ελλήνων ενηλίκων δεν γυ μνάζονται καθόλου και δεν ασχολού νται με κανένα άθλημα –το μεγαλύτε ρο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση Οι Έλληνες δε καταναλώνουν πάνω από 3 ώρες καθημερινά μπροστά σε οθόνες εκτός εργασίας, περισσότερο από τους κατοίκους 15 άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Υπάρχουν κι άλλοι σημαντικοί επιβαρυντι κοί παράγοντες, που καθορίζονται από το κοινωνικό περιβάλλον και τη γειτονιά στην οποία ζει κανείς μέχρι την οικονομική κα τάσταση, τον διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο και τη διάρκεια του ύπνου. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να εξηγούν και το γιατί οι Έλληνες δεν ασκούνται αρκετά σωματικά: σε σχετικές ερωτήσεις πρόσφατης έρευνας το ποσοστό των Ελλήνων που δήλωναν ότι δεν ασκούνται επειδή η γειτονιά τους «δεν έχει τις κατάλληλες υποδομές», «δεν έχει καλή αισθητική» ή «δεν είναι ασφαλής» ή ταν διπλάσιο από το ποσοστό των ερωτη θέντων άλλων ευρωπαϊκών χωρών. œ Να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα παρατη ρούνται διαφορές στον επιπολασμό του υπέρβαρου/παχυσαρκίας ανά βαθμό αστικοποίησης: το πρόβλημα της πα χυσαρκίας είναι πιο συχνό στις αγρο Στη χώρα μας, μόνο το 25% των προτείνονται.ποσότητεςλαχανικάφρούτακαταναλώνουνενηλίκωνκαιστιςπου

32 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 τικές περιοχές σε σχέση με τα αστικά κέντρα. Εντός Αττικής είναι πιο συχνό στους δήμους χαμηλότερου κοινωνι κοοικονομικού επιπέδου σε σύγκριση με τους δήμους υψηλότερου κοινωνικο οικονομικού επιπέδου. Τα Ελληνόπουλα Μόνο ένα μικρό ποσοστό των οικογε νειών στην Ελλάδα ακολουθούν αυ τούς τις συστάσεις για τη διατροφή και τη δραστηριότητα παιδιών διαφόρων ηλι κιών, δηλαδή διατροφή πλούσια σε φρού τα και λαχανικά και ελάχιστα γλυκά αλ μυρά σνακ, με αρκετή σωματική άσκηση σε τακτική Προφανώς,βάση.ηπαχυσαρκία των γονέων αυξάνει την πιθανότητα να γίνουν παχύ σαρκα και τα παιδιά. Ωστόσο, έχει εν διαφέρον το ότι το 22,3% των παιδιών που έχουν γονείς με φυσιολογικό βά ρος είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα, έ να ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από αυ τό που συναντάμε σε άλλες χώρες σε παρόμοιες έρευνες. Ρόλο παίζουν και ειδικοί κοινωνικοί πα ράγοντες στην Ελλάδα. Σύμφωνα με έρευ να του 2010 (Moschonis et al., 2011), τα παιδιά τα οποία φροντίζουν κυρίως οι για γιάδες/παππούδες έχουν κατά 53% περισ σότερες πιθανότητες να γίνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα σε σχέση με αυτά που τα φροντίζουν κυρίως οι γονείς. Μάλιστα, ένα σοβαρό αλλά ελάχιστα γνω στό πρόβλημα είναι η υποεκτίμηση του βά ρους των παιδιών από τους γονείς τους. Το 88% των γονέων με παιδιά προσχολι κής ηλικίας που είναι υπέρβαρα και το 55,8% των γονέων με παιδιά που εί ναι παχύσαρκα θεωρούν ότι το παιδί τους έχει φυσιολογικό σωματικό βά ρος. Κάτι που βεβαίως δεν είναι μόνο ελ ληνικό χαρακτηριστικό, αλλά εμφανίζεται συχνά και σε άλλες χώρες. Υπάρχουν και άλλες παράμετροι: œ Ένα παιδί είναι 2,6 φορές πιθανότε ρο να γίνει παχύσαρκο όταν η μη τέρα του είναι παχύσαρκη πριν από την εγκυμοσύνη. œ Το 35% των Ελληνίδων μητέρων αυξά νουν το βάρος τους υπέρμετρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης: τα παιδιά τους έχουν διπλάσια πιθανότητα να εμ φανίσουν παχυσαρκία από τα υπόλοιπα. œ Το 11,5% των Ελληνίδων μητέρων δη λώνουν ότι κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Τα παιδιά που γεννιούνται από μητέρες που κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έ χουν 2,6 μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα. Η συσχέτιση αυτή τεκμηριώνεται ακόμη και για το παθη τικό κάπνισμα. œ ΕΡΕΥΝΑ

33  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Γιατί η παχυσαρκία αποτελεί πρόβλημα Η παχυσαρκία συνδέεται με μια σειρά από σοβαρά χρόνια νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (το 80%85% του ΣΔ2 στους ανθρώπους αποδίδε ται στην παχυσαρκία), τα καρδιαγγειακά νοσήματα, κάποιοι καρκίνοι, η οστεοαρ θρίτιδα, οι χολολιθιάσεις και σοβαρές δι αταραχές του ύπνου. œ Για κάθε αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) κατά 5 μονάδες αυξά νεται ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανι αίας νόσου κατά 27% και ο κίνδυνος εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 18% Η παχυσαρκία έχει, επιπλέον, επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, κοινωνικό αντίκτυπο, αλλά και οικονομικό κόστος (ιδιαίτερα στο σύστημα υγείας). Στα παιδιά συνδέεται με τη σιδηροπενία και την υποβιταμίνωση D, οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά τη γνωσιακή, μυοσκελετική και σωματική τους ανάπτυξη. Στα παιδιά, μάλιστα, πέρα από τις πι θανές επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία τους πριν από την ενηλικί ωση, αλλά και την αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν από την παιδική ή την ε φηβική ηλικία παθολογικές καταστάσεις που κατά κανόνα εμφανίζονται στην ενή λικη ζωή (σακχαρώδης διαβήτης, υπέρτα ση, καθώς περίπου τα μισά παιδιά σχο λικής ηλικίας με παχυσαρκία εμφανίζουν ιδιαίτερα αυξημένα επίπεδα αρτηριακής πίεσης), υπάρχουν και άλλες: œ Τα υπέρβαρα παιδιά φαίνεται ότι έχουν χαμηλότερες επιδόσεις στο σχολείο και α πουσιάζουν συχνότερα και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από τα μαθήματα. Ανυπολόγιστες όμως μπορεί να είναι οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώ σεις της παχυσαρκίας. Οι προκαταλή ψεις στις κοινωνίες συχνά οδηγούν σε κοι νωνικό στιγματισμό και διακρίσεις κατά των παχύσαρκων ατόμων, που, όπως έχει φανεί σε μελέτες, συμβάλλουν στην εμφά νιση άγχους και κατάθλιψης. œ Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ από το 2019, στην παχυσαρκία οφείλεται το 9% των ετήσιων δαπανών υγεί ας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, το ετήσιο ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2020-2050 θα εί ναι 3% μικρότερο από ό,τι θα ήταν αν δεν υπήρχαν οι οικονομικές συ νέπειες της παχυσαρκίας. Η αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότη τα που οφείλεται στις κλινικές διαταραχές και στα νοσήματα που συνδέονται με την παχυσαρκία έχει βρεθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά το προσδόκιμο ζωής του πλη θυσμού ενώ παράλληλα έχουν σημαντι κές οικονομικές επιπτώσεις. Εκτιμήσεις του Οργανισμού Οικονομι κής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) (OECD, 2019) έχουν δείξει ότι το υπέρβα ρο/παχυσαρκία και τα συνοδά νοσήμα τα αναμένεται να μειώσουν το προσδόκι μο ζωής κατά 2,8 έτη μέσα στα επόμενα 30 χρόνια, έως το 2050.

34 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Οι προτάσεις της μελέτης Οι ερευνητές προτείνουν την υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης με δύο άξονες: 1. Αφενός τον σχεδιασμό και την εφαρ μογή προγραμμάτων παρέμβασης σε σχολεία για την προώθηση της υγιεινής διατροφής και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας για τα παιδιά και τις οι κογένειές τους. 2. Αφετέρου τον σχεδιασμό και την υλο ποίηση μιας διαδικασίας εύκολου και έγκαιρου εντοπισμού των οικογενειών υψηλού κινδύνου για την παχυσαρκία και τα συνοδά της νοσήματα, με κέντρο της παρέμβασης τις δομές της Πρωτοβάθ μιας Φροντίδας Υγείας ανά την Ελλάδα. Ειδικότερα, προτείνεται η καταγραφή των δεικτών ανάπτυξης και υγείας των παιδιών, των εφήβων αλλά και των γο νέων τους μέσω της ήδη θεσμοθετημένης ιατρικής εξέτασης των παιδιών για τη συ μπλήρωση του Ατομικού Δελτίου Υγεί ας Μαθητή (ΑΔΥΜ). Το γνωστό ΑΔΥΜ, που συμπληρώνεται υ ποχρεωτικά από τους παιδιάτρους για τη φοίτηση των παιδιών στο σχολείο, μπορεί να εμπλουτιστεί με στοιχεία για τους γονείς (ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, συνή θειες διατροφής και άσκησης, άλλων πα ραγόντων κινδύνου για χρόνια νοσήματα), δημιουργώντας έτσι ένα σύστημα αξιολό γησης των δεικτών υγείας του πληθυσμού. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούν να εντο πίζονται οι οικογένειες «υψηλού κινδύνου» (πάντα μέσα από διαδικασίες αυστηρής προστασίας των προσωπικών δεδομένων). Οι οικογένειες αυτές θα παραπέμπο νται στις δομές Πρωτοβάθμιας Φρο ντίδας Υγείας (ΤΟΜΥ, Δημοτικά Ιατρεία, Κέντρα Υγείας) για ιατρικό έλεγχο και πρό σβαση σε συμβουλευτικές υπηρεσίες από ειδικούς, παρεμβάσεις, προγράμματα και εργαλεία ενημέρωσης. Εθνικό σχολικό πρόγραμμα Το σχολείο μπορεί να αποτελέσει τον ιδα νικό χώρο για την εφαρμογή δράσεων που στοχεύουν κυρίως στην πρόληψη και λιγό τερο στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και των συνοδών νοσημάτων και αφορούν στον γενικό πληθυσμό, εστιάζοντας σε οι κογένειες με παιδιά που φοιτούν κυρίως στην πρωτοβάθμια (νηπιαγωγείο και δη μοτικό) και λιγότερο στη δευτεροβάθμια Γιαεκπαίδευση.ναυλοποιηθεί ένα εθνικό σχολικό πρό γραμμα υπάρχουν οι εξής προϋποθέσεις: œ Ανασκόπηση του υλικού που είναι δι αθέσιμο από προηγούμενα προγράμ ματα που έχουν ήδη εφαρμοστεί στην Ελλάδα καθώς και των αποτελεσμάτων και των διδαγμάτων που έχουν προκύ ψει από αυτά. œ Επιλογή του πλέον κατάλληλου υλικού και περαιτέρω βελτίωση/αναβάθμιση/ προσαρμογή του στις ιδιαιτερότητες των διαφόρων περιοχών της χώρας, παρέ χοντας μια ευέλικτη δομή ενοτήτων με δυνητική επιλογή δράσεων που βρίσκο νται πιο κοντά στις ανάγκες των τοπικών κοινοτήτων στο σύνολο της επικράτειας. œ Διαμόρφωση του σχετικού εκπαιδευτι κού υλικού και ενός πλάνου υλοποίη σης του προγράμματος. Το σύνολο του υλικού θα είναι διαθέσιμο και ψηφια κά, καθώς επίσης θα υπάρχει και πλατ φόρμα για τη διαδικτυακή εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. œ Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε θέματα διατροφής, ά σκησης και προαγωγής της υγείας, προ κειμένου να αποκτήσουν όλα τα απα ραίτητα εφόδια για να διαμορφώσουν ένα υποστηρικτικό κοινωνικό και φυσι κό σχολικό περιβάλλον με την εμπλοκή όλης της σχολικής κοινότητας μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες. œ Υλοποίηση δράσεων για την προώθη ση των συμπεριφορών που αφορούν στην υγιεινή διατροφή και την άσκηση στους μαθητές. œ Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ενερ γή συμμετοχή των γονέων/κηδεμόνων σε δράσεις εντός και εκτός σχολείου. œ Αναμόρφωση του μαθήματος φυσικής αγωγής, συνδυάζοντάς το με τις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης και με δράσεις «Α γωγής Υγείας και Διατροφής», ώστε να επιτευχθεί η αύξηση των ωρών και των ευκαιριών για σωματική δραστηριότητα και προώθηση της υγιεινής διατροφής μέσα στο σχολικό πρόγραμμα. œ Διασύνδεση της σχολικής μονάδας με τoν δήμο/την κοινότητα, έτσι ώστε να αυξηθούν οι ευκαιρίες των οικογενειών για να συμμετέχουν σε δράσεις για την προώθηση της υγιεινής διατροφής και την αύξηση της σωματικής δραστηριό τητας, μέσα από τη διοργάνωση δρά σεων σε τοπικό επίπεδο. Παραδείγμα τα τέτοιων δράσεων θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα ανοιχτά σχολικά προ αύλια κατά τα απογεύματα και τα Σαβ βατοκύριακα, η παροχή εξωσχολικών προγραμμάτων άσκησης για όλη την οικογένεια, διά ζώσης ή διαδικτυακά œ ΕΡΕΥΝΑ Προτείνεται η καταγραφή των δεικτών ανάπτυξης και υγείας των παιδιών, των εφήβων αλλά και των γονέων τους μέσω του ΜαθητήΔελτίουΑτομικούΥγείας(ΑΔΥΜ).

35  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ σεμινάρια μαγειρικής με έμφαση σε υ γιεινές διατροφικές επιλογές, στην περι βαλλοντική συνείδηση και τη διαχείριση των απορριμμάτων τροφίμων. Οικογένειες υψηλού κινδύνου Αν και τα σχολικά προγράμματα μπορούν επιτυχώς να στοχεύσουν στον γενικό πλη θυσμό, δεν μπορούν και δεν πρέπει να ε στιάζουν σε μεμονωμένα παιδιά (π.χ. σε παιδιά με υπέρβαρο/παχυσαρκία) και στις οικογένειές τους καθώς: 1. δεν είναι εφικτό να υλοποιηθεί ξεχω ριστή παρέμβαση για αυτά τα παιδιά στον χώρο του σχολείου προς αποφυ γή στιγματισμού και στοχοποίησης των παιδιών και των οικογενειών τους και 2. αν η παρέμβαση είναι γενική και απευ θύνεται στο σύνολο των παιδιών/οικο γενειών, οι γονείς που έχουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά συχνά δεν ανα γνωρίζουν το πρόβλημα και συνεπώς δεν αναλαμβάνουν δράση γι’ αυτό, ο πότε μια καμπάνια ενημέρωσης στον χώρο του σχολείου θα θεωρούσαν ότι δεν τους αφορά. Επομένως, τίθεται η ανάγκη οι οικογέ νειες αυτές να ανιχνεύονται με διακριτικό τρόπο και να παραπέμπονται εκτός σχο λείου για περαιτέρω συμβουλευτική και παρέμβαση στην οικογένεια και όχι στο παιδί (για παιδιά που φοιτούν στην πρω τοβάθμια εκπαίδευση). Στο πλαίσιο του «προτεινόμενου σχεδίου δράσης», οι οικογένειες (ενήλικες) που μέσω του ΑΔΥΜ θα εντοπίζονται ως υψη λού κινδύνου θα παραπέμπονται σε το πικές δομές ΠΦΥ για σωματομετρήσεις, αιματολογικό έλεγχο (λήψη αίματος και προσδιορισμός του λιπιδαιμικού και γλυ καιμικού προφίλ) και μέτρηση της αρτη ριακής πίεσης, με στόχο την επιβεβαίωση της παρουσίας υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και αυξημένου κινδύνου για καρ διομεταβολικά νοσήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τη χρήση των κατάλληλων ψηφιακών εργαλείων, ό πως το «ηλεκτρονικό ΑΔΥΜ», θα μπορούν να εντοπίζονται αυτόματα, αλλά με διακρι τικότητα, λόγω της ψηφιακής διαδικασί ας, οι οικογένειες με παχυσαρκία και πα ράγοντες κινδύνου για καρδιομεταβολικά νοσήματα και θα επιτρέπεται η παραπο μπή τους για περαιτέρω ιατρικό έλεγχο και συμβουλευτική σε δομές ΠΦΥ στον δήμο τους, εξασφαλίζοντας ισότιμη πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες για το σύνολο του πληθυσμού της χώρας. Στη συνέχεια, στις οικογένειες που θα ε πιβεβαιώνεται ότι είναι υψηλού κινδύνου για υπέρβαρο/παχυσαρκία, δυσλιπιδαι μία, ΣΔ2 ή/και υπέρταση θα προσφέρε ται η δυνατότητα να συμμετάσχουν στην παρέμβαση που θα υλοποιείται μέσω της τοπικής δομής ΠΦΥ, ενώ όσοι διαγνωστούν με ΣΔ2 θα παραπεμφθούν για περαιτέρω αξιολόγηση και θεραπεία, σύμφωνα με τις σχετικές εθνικές και διεθνείς οδηγίες φρο ντίδας της νόσου. Η παρέμβαση θα περιλαμβάνει την πα ροχή εξατομικευμένης συμβουλευτικής, με σκοπό την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, θα υλοποιείται από τις τοπικές δο μές ΠΦΥ και ιδανικά με τη χρήση ψηφι ακών εργαλείων τόσο για το προσωπικό όσο και για τους χρήστες. Αναφορικά με τα ψηφιακά εργαλεία, στο πλαίσιο της παροχής εξατομικευμένης συμ βουλευτικής, συνιστάται η χρήση μιας ψη φιακής εφαρμογής υγείας για κινητά τηλέφωνα, η οποία θα αποσκοπεί στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων που θα βοηθή σουν τους χρήστες να αυτοδιαχειριστούν συμπεριφοριστικούς και κλινικούς παρά γοντες κινδύνου. Τέτοιοι συμπεριφοριστικοί παράγοντες είναι η παρακολούθηση της ποιότητας της δια τροφής, ο σχεδιασμός των γευμάτων, η αύ ξηση της σωματικής δραστηριότητας, η μεί ωση του καθιστικού χρόνου, η συστηματική και ορθολογιστική λήψη της φαρμακευτικής αγωγής όπου απαιτείται κ.λπ. Αντίστοιχα, κλινικοί παράγοντες κινδύνου είναι το σω ματικό τους βάρος, οι γλυκαιμικοί και λιπι δαιμικοί δείκτες, η αρτηριακή πίεση κ.λπ. Προσλήψεις-εκπαίδευση Για την επιτυχημένη υλοποίηση της πα ρέμβασης σε ομάδες υψηλού κινδύνου κρίνεται απαραίτητη η στελέχωση των δομών ΠΦΥ με εκπαιδευμένους επαγγελ ματίες υγείας στη χρήση ψηφιακών εργα λείων παροχής συμβουλευτικής και φρο ντίδας υγείας (π.χ. e-health, e-inclusion, telemedicine και home care), όπως νο σηλευτές και διαιτολόγους Στο πλαίσιο αυτό, η εφαρμογή του προ γράμματος θα πρέπει να προβλέπει δρά σεις και σχετικό υλικό εκπαίδευσης και κατάρτισης των επαγγελματιών υγείας στις δομές ΠΦΥ, καθώς και τη δημιουργία ενός αλγορίθμου λήψης αποφάσεων που θα τους κατευθύνει προς την παροχή της κα ταλληλότερης παρέμβασης και συμβου λευτικής.••• Με τη χρήση των νοσήματα.καρδιομεταβολικάκινδύνουοιπαχυσαρκίαοικογένειεςαυτόματαεντοπίζονταιμπορούνεργαλείωνψηφιακώνκατάλληλωνθαναοιμεκαιπαράγοντεςγια

36 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ T α τελευταία 40 χρόνια, το πρόβλη μα της παχυσαρκίας στον πλανή τη έχει τριπλασιαστεί. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου 2 δισεκατομμύρια ε νήλικες σε όλο τον κόσμο είναι υπέρ βαροι και από αυτούς 650 εκατομμύρια Σοβαρόπαχύσαρκοι!πρόβλημα έχουμε και στην Ελ λάδα. Η χώρα μας είναι πρώτη στην ΕΕ όσον αφορά στην παιδική παχυσαρκία και στους ενήλικες το 63% των Ελλήνων ηλικίας είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι! Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Μελέτης της Παχυσαρκίας εκτιμά ότι αν η παχυσαρκία συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια με τους σημερινούς ρυθμούς, το ποσοστό παχυσαρκίας στην Ευρώπη θα φθάσει το 50% μέχρι το 2030 Τι μπορεί να σημαίνει αυτό, πρακτικά; Δι όγκωση των δαπανών (νοσηλείες, απώλεια εισοδήματος, αναπηρικές συντάξεις) και πιθανή κατάρρευση των ασφαλιστικών φορέων και των εθνικών συστημάτων υγείας. Σωματική υγεία Η παχυσαρκία έχει δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία. Το υπερβάλλον σωματικό βάρος και λίπος επηρεάζει πολλά όργανα και ιστούς: œ Δημιουργεί καρδιαγγειακά προβλή ματα, όπως υπέρταση, έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, φλεβική ανεπάρκεια, καθώς επίσης και μεταβολικές διαταραχές, όπως σακχαρώδη διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο και δυσλιπιδαιμία. τηςοιΔραματικέςεπιπτώσειςπαχυσαρκίας œ Ποιους τομείς επηρεάζει Παθήσεις που συνδέονται με το υπερβολικό βάρος Περίπου παχυσαρκίαοφείλονταιστηντων10%-13%τοθανάτωνΕυρώπηκάθεχρόνοστηνκαι τις συννοσηρότητέςτης.

37  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ œ Ευθύνεται για τη δημιουργία χολολιθία σης και λιπώδους διήθησης του ήπατος (λιπώδες ήπαρ), ενώ συχνά είναι υπεύ θυνη για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών œ Αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμέ νων μορφών καρκίνου, όπως μαστού, ενδομητρίου, τραχήλου της μήτρας, ωοθηκών, προστάτη, παχέος εντέρου, νεφρού, χοληδόχου κύστης. Μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι: œ Περίπου το 65%-80% των νέων περιστα τικών σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στην Ευρώπη οφείλονται στο υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. œ Περίπου το 10%-13% των θανάτων στην Ευρώπη κάθε χρόνο οφείλονται στην παχυσαρκία και τις συννοσηρότητές της. œ Περίπου 78.000 νέα περιστατικά καρκίνου στην Ευρώπη, κάθε χρόνο, οφείλονται στο υπερβολικό βάρος. œ Το 60% έως 80% των γυναικών με πο λυκυστικές ωοθήκες έχουν παχυσαρ κία, που θεωρείται ότι επιδεινώνει τις επιπλοκές τους. Ψυχική υγεία Σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Τα παχύσαρκα άτομα είναι πιο πιθανό να έχουν κατάθλιψη και άγχος. Έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, αυτοσεβασμό και αρνητικότερη εικόνα για τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας είναι σοβαρές και περιλαμβάνουν περι ορισμό στην κινητικότητα, την εξεύρεση εργασίας, απομόνωση, αποφυγή σχέσεων και κοινωνικό στιγματισμό. Τα παχύσαρκα άτομα έχουν πολλές φορές χαμηλότερα ή σε ακραίες περιπτώσεις μηδενικά εισοδήματα (σε περίπτωση αδυναμίας εργασίας λόγω του βάρους ή συνοδών προβλημάτων υγείας). Μείωση προσδόκιμου Η συσχέτιση της παχυσαρκίας με τόσες άλλες νόσους και παθήσεις έχει ως φυσική συνέπεια το παχύσαρκο άτομο να έχει, εκτός από μειωμένη ποιότητα ζωής, και μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης. Μάλιστα, έχει προσδιοριστεί ότι: œ Γυναίκες στην ηλικία των 40 ετών που είναι παχύσαρκες θα ζήσουν κατά μέσο όρο 7,1 χρόνια λιγότερο από τις γυναίκες με φυσιολογικό βάρος. œ Η αντίστοιχη μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης για τους άνδρες είναι 5,8 χρόνια. œ Από τις γυναίκες ηλικίας 35 ετών που ήταν παχύσαρκες με μέσο ΔΜΣ 43 kg/ m2 θα φτάσουν στην ηλικία των 70 ετών μόνο το 72% σε σχέση με τις γυναίκες με φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ 24 kg/m2,) που στην ίδια ηλικία θα φθάσει το 88%. œ Αντίστοιχα, στους άνδρες τα ποσοστά είναι δραματικότερα, αφού μόνο το 49% των ανδρών με μέσο ΔΜΣ 43 kg/m2 στην ηλικία των 35 ετών θα φθάσουν να γίνουν 70 ετών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών με ΔΜΣ 24 kg/m2 που θα φθάσουν τα 70 χρόνια ζωής είναι 77%. œ Όσο νωρίτερα εγκαθίσταται η παχυσαρ κία τόσο περισσότερα είναι τα χρόνια μείωσης του προσδόκιμου επιβίωσης και στους άνδρες και στις γυναίκες.••• Παθήσεις συνδέονταιπουμε την παχυσαρκία œ Διαβήτης œ Άσθμα œ Σύνδρομο υπνικής άπνοιας (sleep apnea syndrome) œ Χρόνια πνευμονοπάθεια œ Υπέρταση œ Υπερλιπιδαιμία-Αρτηριοσκλήρωση œ Καρδιοπάθεια-Στεφανιαία νόσος œ Υπερπηκτικότητα αίματος œ Θρομβοφλεβίτις œ Πνευμονική εμβολή œ Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση œ Χολολιθίαση œ Λιπώδης εκφύλιση ήπατος œ Οστεοαρθρίτις œ Ουρική νόσος œ Αμηνόρροια, δυσμηνόρροια œ Διαταραχές γονιμότητας œ Κατάθλιψη œ Λοιμώξεις μαλακών μορίων œ Σύνδρομο εγκεφαλικού ψευδοόγκου œ Αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων œ Αυξημένος κίνδυνος κακοήθειας μαστού και γυναικολογικών οργάνων Πίνακας υπολογισμού του ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος)

38 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Μία από τις «λανθασμένες αντιλήψεις για την παχυσαρκία» στην Ευρώπη είναι ότι δεν ωφελεί να πληρώνουν τα εθνικά συστήματα υγείας για επεμβάσεις παχυσαρκίας. ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΕΥΝΑ «ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ»: ΜΙΑ ΥΠΟΤΙΜΗΜΕΝΗ ΑΠΕΙΛΗ ανέφεραν την άσκηση ως την καλύτερη θεραπεία για την παχυσαρκία πιστεύει ότι οι εθνικές υπηρεσίες υγείας δεν πρέπει να πληρώνουν για χειρουργικές επεμβάσεις παχυσαρκίας θεωρεί τη διατροφή ως την καλύτερη θεραπεία της παχυσαρκίας Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ: 1. Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΝΟΣΟΓΟΝΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ 2 Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΒΟΗΘΑ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΓΙΑ ΠΟΡΟΥΣ ΣΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ 90% Το 90% των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 που έχουν υποβληθεί σε χειρουργική παχυσαρκίας, μετά από δύο χρόνια δεν χρειάζονται πλέον φαρμακευτική αγωγή, σε σύγκριση με το 31% των ασθενών που ακολούθησαν κάποια συμβατική θεραπεία. Πηγή: Dixon JB. Adjustable gastric banding and conventional theapy for type 2 diabetes: a andomised controlled trial. JAMA (2008). -28% ΒΜΙ Ένα χρόνο μετά τη χειρουργική επέμβαση, οι παχύσαρκοι ασθενείς χάνουν το 24-28% του βασικού ΔΜΣ τους, σε σύγκριση με μόλις 2% του ΔΜΣ για τους ασθενείς που προσπαθούν με άσκηση να χάσουν βάρος. Πηγή: Munter JS et al. (2015); Ikamuddin, S. (2013); Schauer, P. (2012) ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Τόσο στην Ιταλία, όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο το κόστος αντιμετώπισης της παχυσαρκίας εκτιμάται στο 6-7% των δαπανών για την υγεία. Πηγή: Μελέτη της Scuola Superiore Sant’Anna of Pisa (2009) Στη Γερμανία, το 2005, το κόστος για την παχυσαρκία εκτιμήθηκε σε 14,1 δισ. ευρώ. Πηγή: Knoll K and Hauner H, ‘Kosten der adipositas in der bundesrepublik Deutschland’, Gesundheitsökonomie (2008) + = 7% € 14.1 b= £15.8 b= Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 2007, το κόστος της παχυσαρκίας εκτιμήθηκε σε £ 15,8 δισεκατομμύρια. Πηγή: Προοπτική Διερεύνηση, Αντιμετώπιση των τύπων της Παχυσαρκίας: Μελλοντικές Επιλογές - Μοντελοποίηση των Μελλοντικών Τάσεων στην Παχυσαρκία και των επιπτώσεών τους στην Υγεία (2007) Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας (EASO), Παχυσαρκία: Μια υποτιμημένη απειλή (2015). Διεξήχθη από τον ανεξάρτητο οργανισμό στρατηγικών γνώσεων Opinium, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας (EASO) και με την υποστήριξη της Medtronic. œ INFOGRAPHIC

39  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Μία από τις «λανθασμένες αντιλήψεις για την παχυσαρκία» είναι ότι πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη δεν συνειδητοποιούν ότι δημιουργεί πολλές δευτεροπαθ ς παθήσεις (που επίσης αναφέρονται ως συννοσηρότητες). ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΕΥΝΑ «ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ»: ΜΙΑ ΥΠΟΤΙΜΗΜΕΝΗ ΑΠΕΙΛΗ ότι η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου ότι η παχυσαρκία αυξάνει τα αίτια του καρκίνου, ακόμη και όταν έχει ήδη προκληθεί ότι η παχυσαρκία μπορεί να σας βάλει σε κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και υψηλή αρτηριακή πίεση Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣΤΟΣΟ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ: Η ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΣΟΒΑΡΕΣ ΚΑΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ ΠΑΘΗΣΕΙΣ. ΟΣΟ ΠΙΟ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ, ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΠΟΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΟΥ ΝΟΣΗΜΑΤΟΣ, ΓΝΩΣΤΟ ΚΑΙ ΩΣ «ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ» Tο 84% των ανθρώπων Περισσότεροι από τους μισούς Ένας στους τέσσερις Η παχυσαρκία είναι αιτία για το 7-41% ορισμένων μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου, του ενδομητρίου, των νεφρών, του οισοφάγου και του παγκρέατος. (Πηγή: Πίνακας στοιχείων του ΠΟΥ για το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία) Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων αυτών της καρδιακής νόσου, της αρτηριακής πίεσης και του εγκεφαλικού επεισοδίου Το 23% της ισχαιμικής καρδιοπάθειας μπορεί να αποδοθεί στην παχυσαρκία και του (Πηγή:παγκρέατος.Πίνακαςστοιχείων του ΠΟΥ για το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία) Η παχυσαρκία προκαλεί το 44% του διαβήτη τύπου 2, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση και νεφρική (Πηγή:ανεπάρκεια.Πίνακαςστοιχείων του ΠΟΥ για το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία) 7% 41% 23% 44% Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας (EASO), Παχυσαρκία: Μια υποτιμημένη απειλή (2015). Διεξήχθη από τον ανεξάρτητο οργανισμό στρατηγικών γνώσεων Opinium, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας (EASO) και με την υποστήριξη της Medtronic. ΑΠΝΟΙΑΑΣΘΜΑΥΠΝΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΕΜΒΟΛΗ ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΑΡΘΡΙΤΙΔΑΥΠΕΡΤΑΣΗεί

40 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Έ ναν Ελληνικό Φάκελο για την Παχυσαρκία παρουσία σαν πρόσφατα οι υπεύθυνοι της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρεί ας Παχυσαρκίας (ΕΙΕΠ) και της Ελλη νικής Χειρουργικής Εταιρείας Παχυ σαρκίας (ΕΧΕΠ). Ο φάκελος περιλαμβάνει τεκμηριωμένες και κοστολογημένες προτάσεις τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία της πα χυσαρκίας, επενδύοντας στη βαριατρική χειρουργική. Στον φάκελο γίνεται μελέτη και απόδειξη αυξημένου οικονομικού ο φέλους από τη χειρουργική αντιμετώπιση ασθενών με διαβήτη τύπου 2 με δεύτερου και τρίτου βαθμού παχυσαρκία. Η σχετική πρόταση φέρει τον τίτλο Ελλη νική Μελέτη Πρόβλεψης Οικονομικών Επιπτώσεων και συντάχθηκε από τον γε νικό γραμματέα της ΕΙΕΠ, κ. Ευθύμιο Καπάνταη, και τον πρόεδρο της ΕΧΕΠ, αναπληρωτή καθηγητή χειρουργικής, κ. Γεώργιο Σκρουμπή. Ανάμεσα στα άλλα, προτείνουν επένδυση στη βαριατρική χειρουργική, που όχι μόνο θα βελτιώσει την υγεία των ασθενών, αλλά αναμένεται να αποφέρει εξοικονό μηση τουλάχιστον κατά 2,5 εκατ. ευρώ μέσα στην επόμενη πενταετία! Η βαριατρική χειρουργική είναι ασφαλής και συνιστάται ως θεραπευτική επιλογή για τη νοσογόνο παχυσαρκία από ιατρι κούς επιστημονικούς οργανισμούς σε πα γκόσμιο και τοπικό επίπεδο. Ενώ οι έρευ νες έχουν δείξει πως η ποιότητα ζωής των παχύσαρκων ασθενών βελτιώνεται κα τά 95% μετά από βαριατρική χειρουργι κή επέμβαση, πολλοί παχύσαρκοι έχουν ελλιπή ενημέρωση ή φοβούνται για πιθα νές επιπλοκές. Οι βασικές παράμετροι της πρότασης είναι οι εξής: œ Σήμερα εκτιμάται ότι περίπου 55.000 Έλληνες διαβητικοί με νοσογόνο πα χυσαρκία αντιμετωπίζονται μόνο με φαρμακευτική αγωγή και μόλις 400 άτομα υποβάλλονται σε βαριατρική χειρουργική œ Στο μεταξύ, πολλές μελέτες από το εξω τερικό έχουν τεκμηριώσει ότι η βαριατρι κή επέμβαση στους παχύσαρκους δια βητικούς συμβάλλει καθοριστικά στην υποστροφή της νόσου στο 60%-70% των περιπτώσεων και αυξάνει κατά 9,3 χρόνια το προσδόκιμο επιβίωσης œ Σήμερα, υπάρχει μεγάλο αντικίνητρο για τη διενέργεια βαριατρικής επέμβα σης, καθώς το ύψος του κλειστού ελλη νικού νοσηλίου (ΚΕΝ) της βαριατρικής επέμβασης είναι μόλις 1.800 ευρώ και δεν καλύπτεται το κόστος των επανεγχει ρήσεων που μπορεί να χρειαστούν σε έ να ποσοστό 5% των ασθενών. œ Παράλληλα, δεν υπάρχει καταγραφή των επεμβάσεων σε πανελλαδικό επί πεδο, ενώ σε άλλες χώρες υπάρχει εθνι κό μητρώο βαριατρικής χειρουργικής, με αποτέλεσμα τον έλεγχο της ποιότητας. œ Οι Έλληνες ειδικοί, λοιπόν, συστήνουν να αυξηθεί το ΚΕΝ σε 5.800 ευρώ και να τεθούν συγκεκριμένα κριτήρια ποιό τητας, που πρέπει να πληρούν τα κέντρα σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Ακόμη, τα επιπλέον αυτά χρήματα να επενδυ θούν για τη διενέργεια βαριατρικής ε πέμβασης σε 50 έως και 250 πρόσθε τα περιστατικά ετησίως œ Δημιουργία Εθνικής Βάσης Καταγρα φής των βαριατρικών επεμβάσεων, τηνΦΕλληνικόςάκελοςγιαΠαχυσαρκία œ Επένδυση στη βαριατρική χειρουργική Τα οφέλη για την υγεία των ασθενών και η εξοικονόμησηπόρων Η ποιότητα ζωής τωναπόκατάπαχύσαρκωνασθενώνβελτιώνεται95%μετάβαριατρικήχειρουργικήεπέμβαση.

41  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ με σκοπό να καταγράφονται και να α ξιολογούνται τα δεδομένα για τους α σθενείς που υποβάλλονται σε βαριατρι κή επέμβαση. œ Εκτιμούν ότι η βελτίωση της υγείας των ασθενών θα είναι τόσο μεγάλη (σύμφω να με μεγάλες μελέτες του εξωτερικού) ώστε ο ΕΟΠΥΥ και το Δημόσιο θα έχουν όφελος τουλάχιστον 2,5 εκατ. ευρώ σε μία πενταετία! Το όφελος και η εξοι κονόμηση αυτή μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη αν ληφθούν υπ’ όψιν ασθε νείς με πολλαπλές συννοσηρότητες της παχυσαρκίας, κάτι που δεν εξετάζει η παρούσα Μελέτη Πρόβλεψης Οικονο μικών Επιπτώσεων. Οι δύο γιατροί σημειώνουν ότι με τα χρή ματα αυτά η Πολιτεία μπορεί να χρημα τοδοτήσει τις δράσεις για την ενημέρωση του κοινού και την κάλυψη απαραίτη των εξόδων που σήμερα δεν καλύπτο νται, όπως η παρακολούθηση σε βάθος χρόνου των διαβητικών ασθενών (χειρουρ γημένων και μη). Βασική στρατηγική αποτελεί η δημιουρ γία Εθνικής Βάσης Καταγραφής των βαριατρικών επεμβάσεων, και ειδικό τερα για τους παχύσαρκους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, έτσι ώστε η δημιουργία ενός στοχευμένου και εξορθολογισμένου Κλειστού Ενοποιημένου Νοσηλίου (ΚΕΝ) να αποδίδεται στα Κέντρα Βαριατρικής Χειρουργικής, που πληρούν συγκεκριμέ νες προδιαγραφές πιστοποίησης και λει τουργίας, με σκοπό να καταγράφουν και να αξιολογούν τα δεδομένα σύμφωνα με όσα ορίζει το Εθνικό Κέντρο Καταγραφής. Με τη λειτουργία ενός Εθνικού Κέντρου Καταγραφής ο έλεγχος της Πολιτείας κα τά τη διάρκεια της εφαρμογής της εν λό γω στρατηγικής θα είναι απρόσκοπτος, διατηρώντας απόλυτη πρόσβαση στα δε δομένα και έχοντας τη δυνατότητα παρα κολούθησης και προσαρμογής όπου αυ τό κρίνεται αναγκαίο. Η μελέτη αυτή παρουσιάζει και επιστημο νικό ενδιαφέρον, καθώς έχει ήδη υποβλη θεί ως abstract στο ISPOR Europe 2022, το κορυφαίο Παγκόσμιο Συνέδριο για την Έρευνα στα Οικονομικά της Υγείας, το ο ποίο θα διεξαχθεί από τις 6 έως τις 9 Νοεμβρίου 2022, στη Βιέννη. Μια συστηματική ανασκόπηση των μελε τών παγκοσμίως που αξιολογούν την οι κονομική επιβάρυνση της παχυσαρκίας έδειξε ότι οι ιατρικές δαπάνες για τους παχύσαρκους ασθενείς είναι 6%-45% υψηλότερες από αυτές για τα άτομα με φυσιολογικό βάρος Εκτιμάται ότι παγκοσμίως το 13% του ενήλικου πληθυσμού είναι παχύσαρ κο. Στην Ελλάδα, ο επιπολασμός υ περβάλλοντος σωματικού βάρους για τον ενήλικο πληθυσμό εκτιμήθηκε στο 32% ενώ ο επιπολασμός της παχυσαρ κίας εκτιμήθηκε στο 15,5%. Για τον λόγο αυτό, η πρόληψη της νόσου παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και στοχεύ ει στην παρέμβαση των παραγόντων κιν δύνου ώστε να αποφευχθεί η νόσος, στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική πα ρέμβαση αλλά και, σε τρίτο στάδιο, στην αποτροπή της επανάκτησης του απολε σθέντος βάρους. Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο κ. Κα πάνταης: «Η παχυσαρκία είναι χρόνια νόσος και ως εκ τούτου θα πρέπει να α ντιμετωπίζεται με επιστημονική και κυρίως ιατρική προσέγγιση. Με τη συστράτευση και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων επαγγελματιών υγείας μπορούμε να αντι μετωπίσουμε και να διαχειριστούμε αυτή τη μάστιγα της εποχής μας τόσο σε επίπε δο πρόληψης όσο και θεραπείας». Από την πλευρά του, ο κ. Σκρουμπής α ναφέρει: «Έχοντας πάντοτε στο επίκεντρο τη βέλτιστη διαχείριση και αντιμετώπιση των παχύσαρκων ασθενών που πάσχουν από συννοσηρότητες, όπως ο διαβήτης τύ που 2, είναι πολύ σημαντικό τόσο η ιατρική κοινότητα όσο και το Υπουργείο Υγείας να λάβουν υπ’ όψιν τα οφέλη της βαριατρι κής χειρουργικής καθώς και την εφαρμο γή της σε μεγαλύτερο αριθμό πασχόντων, προκειμένου να επιτυγχάνεται η βελτίωση της ποιότητας ζωής καθώς και η εξοικονό μηση κόστους». ••• Στην Ελλάδα, ο 32%.εκτιμήθηκεενήλικοβάρουςσωματικούυπερβάλλοντοςεπιπολασμόςγιατονπληθυσμόστο

42 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΑΡΘΡΟ K ανένα τρόφιμο από μόνο του –ούτε ακόμη κι ένα superfood– δεν μπο ρεί να μας προσφέρει όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά και την ενέργεια που χρειαζόμαστε. Αντίθετα, ο κατάλληλος συνδυασμός υγιεινών τροφών είναι αυτός που θα μας οδηγήσει στην ισορροπημένη διατροφή, κάτι που αποδεικνύεται και από έρευνες. Σύμφωνα με τις διατροφικές οδη γίες που συστήνονται από τους επίσημους φορείς, θα πρέπει να επιλέγουμε υγιεινά τρόφιμα από όλες τις ομάδες (δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, ζωικά και λίπη) και να τα συνδυάζουμε σωστά. Μάλιστα, είναι ευρέως αποδεδειγμένο το ότι η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συ νηθειών μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νόσων και βελτιώνει το βιοτικό μας επίπεδο. Υπάρχουν, φυσικά, κάποια τρόφιμα με ένα ιδιαίτερο διαθρεπτικό προφίλ που δεν θα πρέπει να λείπουν α πό την καθημερινή μας διατροφή, πάντα σε συνάρτηση με τον οργανισμό αλλά και τις συνήθειες του καθενός μας. Τα υγιεινήςσυστατικάαπαραίτηταμιαςδιατροφής œ Διατροφικές οδηγίες και σωστοί συνδυασμοί Ποια είναι τα τρόφιμα με ένα ιδιαίτερο διαθρεπτικό προφίλ του Γιάννη Χρύσου, κλινικού διαιτολόγου & διατροφολόγου

43  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Η μαςβελτιώνειχρόνιωνεμφάνισηςτονσυνηθειώνδιατροφικώνυγιεινώνυιοθέτησημειώνεικίνδυνονόσωνκαιτοβιοτικόεπίπεδο. Ποια είναι αυτά: Ψάρι Φρέσκο ή κατεψυγμένο, το ψάρι αποτελεί μια εξαιρετική πηγή πρωτεϊνών, υγιεινών ω-3 λιπαρών οξέων και μικροστοιχείων. Καλό θα ήταν να προτιμάτε ψάρια ελλη νικών θαλασσών, που ξεχωρίζουν για την πλούσια γεύση τους και τον μειωμένο κίν δυνο ύπαρξης βαρέων μετάλλων. Πράσινα φυλλώδη και σταυρανθή λαχανικά Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά προσφέ ρουν βιταμίνη Α και C, ασβέστιο αλλά και μια ποικιλία φυτοσυστατικών. Παράλλη λα, εμπλουτίζουν την ημερήσια διατρο φή μας με φυτικές ίνες. Επιλέξτε ποικιλία λαχανικών, όπως για παράδειγμα σπα νάκι, μαρούλι, ρόκα, μπρόκολο, κουνου πίδι κ.λπ. Μπορείτε να τα έχετε σαν σα λάτα ή να τα προσθέσετε στο μαγείρεμα κρεάτων ή σούπας. Σουσάμι και ταχίνι Το ταχίνι είναι 100% αλεσμένο σουσά μι και, έτσι, διατηρεί όλα τα ευεργετικά συστατικά του πολύτιμου αυτού σπόρου. Είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, πρωτεΐνη φυτικής προ έλευσης, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και μικροστοιχεία, όπως το μαγνήσιο και ο ψευδάργυρος. Μπορείτε να το κατανα λώσετε με διάφορους τρόπους: στο πρω ινό σας πάνω στο ψωμί, στο dressing της σαλάτας σας ή στο smoothie που πίνετε πριν ή μετά τη γυμναστική. Προϊόντα ολικής άλεσης και όσπρια Περιέχουν συνδυασμό διαλυτών και αδι άλυτων φυτικών ινών. Εξυπηρετούν την ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήμα τος και, παράλληλα, συμβάλλουν στη δι ατήρηση του μικροβιώματος (ευεργετικοί πληθυσμοί μικροβίων στον εντερικό αυλό). Στην καθημερινότητά σας, μπορείτε να προτιμήσετε δημητριακά ολικής άλεσης από σιτάρι ή βρώμη ολικής άλεσης για το πρωινό σας και καστανό ρύζι ή κινόα για το κυρίως γεύμα σας. Όσο για τα όσπρια, καλό θα ήταν να τα προσθέσετε δύο ή και περισσότερες φο ρές την εβδομάδα στο διαιτολόγιό σας. Οι ξηροί καρποί Καρύδια, φουντούκια, φυστίκια, αμύγδαλα, πεκάν, ό,τι κι αν επιλέξετε, οι ξηροί καρ ποί αποτελούν μια πολύ καλή πηγή φυτι κής πρωτεΐνης αλλά και μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Μπορείτε να προσθέσετε μια χούφτα ξηρούς καρπούς στη σαλάτα, στη βρώμη, στα φρούτα σας ή να τα πάρε τε μαζί σας σαν ένα σνακ για το γραφείο. Γιαούρτι, κεφίρ ή αριάνι Περιέχουν εύπεπτη πρωτεΐνη, ασβέστιο και προβιοτικά, δηλαδή τα ευεργετικά βακτή ρια που προστατεύουν τον ανθρώπινο ορ γανισμό από τα παθογόνα. Ελαιόλαδο Αποτελεί μοναδική πηγή βιταμίνης Ε, πο λυφαινολών και μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Έχει μάλιστα αποδειχθεί ότι δρα ενάντια σε διάφορες μορφές καρκίνου αλλά και καρδιαγγειακών ασθενειών. Προτιμήστε το ωμό στη σαλάτα και το φαγητό σας και αποφύγετε το παρατεταμένο μαγείρεμα. Θυμηθείτε, λοιπόν, ότι η σωστή διατροφή απαιτεί υγιεινές πρώτες ύλες σε σωστούς συνδυασμούς, ώστε να διατηρείτε την υ γεία και την ενέργειά σας. •••

44 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΑΡΘΡΟ Τ ο καλοκαίρι έφθασε και μαζί με αυτό και η περίοδος των διακο πών. Τώρα, ξεκινούν οι έντονες προσπάθειες για αδυνάτισμα. Πολ λοί άνθρωποι θα επισκεφθούν κάποιον διαιτολόγο, για να βρουν την κατάλλη λη καθημερινή διατροφική ρουτίνα, έτσι ώστε να επιτύχουν τον μεγάλο τους στό χο: να απαλλαγούν από τα περιττά κιλά. Για να γίνει σωστά όλη αυτή η διαδικασία θα πρέπει να υπάρχει σωστή συνεργα σία μεταξύ διαιτωμένου και επαγγελμα τία. Θα πρέπει ο καθένας να είναι πρό θυμος να αλλάξει όλες τις προβληματικές συμπεριφορές που μπορεί να έχει, ώστε να καταφέρει να επιτύχει μόνιμα αποτε λέσματα μείωσης των κιλών του. Σήμερα, περισσότεροι από 2 δισεκατομ μύρια άνθρωποι έχουν βάρος μεγαλύτε ρο από το κανονικό, περισσότεροι από 700 εκατομμύρια θεωρούνται παχύσαρ κοι και αν δεν αλλάξει κάτι σε αυτούς τους ρυθμούς, μέχρι το 2030 περισσότεροι α πό τους μισούς ανθρώπους σε αυτόν τον πλανήτη θα αντιμετωπίζουν θέμα υπερβα ρότητας και παχυσαρκίας. Ωστόσο, γιατί φαίνεται να χάνουμε τη μάχη με τα κιλά μας, γιατί είναι τόσο δύσκολο να αντιστα θούμε στις «σειρήνες» ενός λαχταριστού κομματιού σοκολατόπιτας ή στη συντρο φιά ενός πακέτου πατατάκια; Γιατί υπάρχουν τόσο πολλές δίαιτες; Γιατί όποιο περιοδικό κι αν ανοίξουμε ή σε όποια ιστοσελίδα περιηγηθούμε η θαυ ματουργή δίαιτα που υπόσχεται παντοτι νό αδυνάτισμα είναι κυρίαρχη; Επειδή, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τέτοια δίαιτα. Μάλιστα, σίγουρα, αν υπήρχε, θα την είχαν όλα τα μέσα. Για ποιον λόγο ακόμη κι εκείνοι που κα ταφέρνουν να αδυνατίσουν επαναπρο σλαμβάνουν περίπου το ένα τρίτο του βάρους που έχασαν μέσα στον επόμε νο χρόνο και τα υπόλοιπα μέσα στα 3-5 χρόνια που ακολουθούν; Τι διαφορετικό κάνουν αυτοί (οι λίγοι) που διατηρούν τα κιλά τους σχεδόν για πάντα; Το γεγονός ότι δεν υπάρχει σαφής απά Αδυνατίστε τηαλλάζοντας…μόνιμασυμπεριφοράσας œ Ποια είναι τα στάδια για τον έλεγχο του βάρους Τι διαφορετικό κάνουν αυτοί (οι λίγοι) που διατηρούν τα κιλά τους σχεδόν για πάντα; τoυ Δρος Παπαλαζάρου,Αναστασίου MSc, PhD, διατροφολόγουδιαιτολόγου-

45  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ντηση σε αυτά τα ερωτήματα δίνει χώρο στη βιομηχανία αδυνατίσματος να θησαυ ρίζει. Θαυματουργά χάπια υποσχόμενα γρήγορη απώλεια βάρους προβάλλουν ξανά στα διαφημιστικά παράθυρα, τα «αδυνατιστήρια» άρχισαν και πάλι σιγά σιγά να εμφανίζονται υποσχόμενα ταχύ τατη και χωρίς κόπο σιλουέτα μοντέλου, ενώ οι «μαγικές» ζώνες, τα σκουλαρίκια και οι πάτοι παπουτσιών πωλούνται ως απαραίτητα αξεσουάρ που συμβάλλουν στο εύκολο αδυνάτισμα. Το σύγχρονο περιβάλλον μας καλλιερ γεί μια ιδιόμορφη σωματική και πνευ ματική αδράνεια και μειώνει τη διάθεσή μας για αυτοκαθορισμό, μεταφέροντας την ευθύνη για αλλαγή και δράση σε άλ λους. Αν δεν πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας, αν δεν καταλάβουμε ότι μόνοι μας θα πρέπει να ορίζουμε την τύχη μας, λί γα πράγματα θα καταφέρουμε και με ταξύ της πλειοψηφίας αυτών που δεν θα καταφέρουμε θα είναι και η διαχείριση του βάρους μας. Με άλλα λόγια, το πρώτο βήμα στο πλαί σιο της τροποποίησης της συμπεριφοράς μας είναι να γίνουμε εμείς οι ίδιοι οι διαι τολόγοι του εαυτού μας. Αν δεν το πιστέ ψουμε εμείς οι ίδιοι, θα ζούμε τον φαύλο κύκλο της αυξομείωσης βάρους, ακρι βώς όπως συμβαίνει στην πλειοψηφία των ατόμων που θέλουν να αδυνατίσουν. Αν δεν κατανοήσουμε όχι μόνο ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, αλλά και ότι το σώμα μας είναι σχεδιασμένο να παίρνει βάρος, ποτέ δεν θα αντιμετωπίσουμε την παχυσαρκία ουσιαστικά. Πράγματι, για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, ο άν θρωπος, ως κυνηγός, όταν έβρισκε πλεό νασμα τροφής, το κατανάλωνε, γιατί δεν ήξερε πόσο θα διαρκέσει το διάστημα ασιτίας του, το διάστημα δηλαδή μέχρι το επόμενο επιτυχημένο κυνήγι του. Το να φάει ό,τι έβρισκε μπροστά του, λοι πόν, ήταν ουσιαστικά συνυφασμένο με την επιβίωσή του. Σύμφωνα με μια ενδιαφέρουσα θεωρία, αυτό έχει γραφτεί στα γονίδιά μας και μας συνοδεύει μέχρι και σήμερα. Όμως, στις μέρες μας, η πρόσληψη τροφής φυ σικά δεν είναι συνυφασμένη με την επι βίωσή μας, μάλλον το αντίθετο. Η τρο φή σήμερα είναι σε αφθονία, βρίσκεται παντού μπροστά μας και η έκφραση του γονιδίου για πρόσληψη τροφής όπου τη βρίσκουμε μάς οδηγεί στην υπερφαγία και στην επακόλουθη αύξηση βάρους.

46 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Τι πρέπει, λοιπόν, να κάνει ο διαιτολόγος μας ώστε να μας βοηθήσει να χάσουμε βάρος σωστά; Το πρώτο βήμα είναι η διάγνωση, να κα ταλάβουμε δηλαδή με τι οργανισμό έχου με να κάνουμε. Η διάγνωση συνίσταται σε 3 επίπεδα: 1. Λήψη ενός πλήρους ιατρικού, διατρο φικού και συμπεριφορικού ιστορικού: Να συνυπολογίσουμε, δηλαδή, παθήσεις και διατροφικές ιδιαιτερότητες, όπως αλλεργί ες δυσανεξίας αλλά και διατροφικές προ τιμήσεις. Να προσδιορίσουμε τις δυσλει τουργικές σκέψεις και καταστάσεις που μας οδηγούν στην υπερφαγία. 2. Ανάλυση σύστασης σώματος: Προσδι ορίζουμε τον μεταβολικό ρυθμό, το ποσο στό λίπους, το ενεργειακό ισοζύγιο και τον δείκτη περιφέρειας μέσης προς γοφούς. Πρόκειται για παραμέτρους που είναι α παραίτητες για τη δημιουργία της εξατο μικευμένης δίαιτας. 3. Βαθμός ενεργοποίησης: Να δούμε, δηλαδή, πόσο έτοιμος είναι κάποιος να σπάσει τις κακές συνήθειες και να υιοθε τήσει νέες, πιο υγιεινές. Το εργαλείο που χρησιμοποιούμε για την αξιολόγηση του βαθμού κινητοποίησης είναι πολύ σημα ντικό, γιατί μας δίνει μια πολύ ισχυρή έν δειξη για τις πιθανότητες επιτυχίας ή μη. Με αλλά λόγια, αν το κίνητρο δεν είναι ι σχυρό, η σύσταση είναι να μην ξεκινήσει το πρόγραμμα διατροφής. Αν είναι μέτριο, προσπαθούμε με διάφορες τεχνικές να το ενισχύσουμε. Παράλληλα, η αξιολόγηση αυτή ακολουθεί και σε διάφορα στάδια στην πορεία της απώλειας. Τελικά ποια είναι η καλύτερη δίαιτα; Η καλύτερη δίαιτα δεν είναι μόνο δίαιτα. Είναι βασικά δύο επίπεδα. Γιατί υπάρ χουν τόσο πολλές δίαιτες στα περιοδικά και στην τηλεόραση; Γιατί δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη συνταγή. Πρόκειται, βασικά για δύο επίπεδα: 1. Το πρώτο είναι ένα σωστά επιστημονι κά σχεδιασμένο πρόγραμμα διατροφής, ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή απώλεια κιλών. Σήμερα, αντίθετα με αυτό που πι στεύαμε παλιά, η συγκεκριμένη απώλεια μπορεί να είναι γρήγορη, ασφαλής και πολλές φορές ενδεικνυόμενη. Μάλιστα, ακόμη και το χάσιμο 8 με 10 κιλών ανά μήνα με υψηλούς βαθμούς διατήρησης και ακολουθώντας δίαιτες χαμηλών αλ λά και πολύ χαμηλών θερμίδων, κάτω α πό 1.200, μπορεί να επιτευχθεί σωστά σε παχύσαρκα άτομα που είναι ισχυρά κι νητοποιημένα. Οι προϋποθέσεις για να συμβεί αυτό, όπως υποδεικνύει η διεθνής βιβλιογραφία, είναι αφενός το διαιτολό γιο να είναι εξατομικευμένο, αφετέρου να καλύπτει το πρωτεϊνικό ισοζύγιο, ώστε να διασφαλίσουμε απώλεια κυρίως λιπώδους ιστού και, παράλληλα, την πρόσληψη ό λων των θρεπτικών συστατικών σε ημε ρήσια βάση. Επιπλέον, επιτακτική είναι η τροποποίηση συμπεριφοράς, ώστε να αντικατασταθούν οι παλιές συνήθειες με νέες, πιο υγιεινές. 2. Το σημαντικότερο, όμως, μέλημα ώ στε να καταφέρουμε να διατηρήσουμε το χαμένο βάρος είναι να αλλάξουμε τη δι ατροφική μας συμπεριφορά. Όπως ανα φέρθηκε, άλλωστε, σε ένα συνέδριο: «Αν δεν αλλάξουμε τη διατροφική μας συμπε ριφορά, είναι σαν να προσπαθούμε να γε μίσουμε με νερό έναν κουβά που έχει μια τρύπα στον πάτο». Αφού, λοιπόν, προσδιο ρίσουμε την προβληματική συμπεριφορά (π.χ. κατανάλωση φαγητού μπροστά την τηλεόραση), πρέπει να προσπαθήσουμε να σπάσουμε αυτόν τον δυσλειτουργικό κρίκο και να δημιουργήσουμε μια νέα, υγιεινή συνήθεια χρησιμοποιώντας εργα λεία όπως η αυτοκαταγραφή, η στοχοθε σία και η αυτοαξιολόγηση. Στάδια συμπεριφοράςαλλαγής Υπάρχουν διάφορα στάδια που χαρακτη ρίζονται σημαντικά από τη σύγχρονη συ μπεριφορική προσέγγιση για τον έλεγχο βάρους, όπως: Το πρώτο βήμα είναι η διάγνωση, να οργανισμόκαταλάβουμεδηλαδήμετιέχουμενακάνουμε. œ ΑΡΘΡΟ

47  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 1. Αυτοκαταγραφή: Το πρώτο βήμα εί ναι να καταγράψουμε για μία εβδομάδα όχι μόνο τι τρώμε, αλλά και τις συμπερι φορές που σχετίζονται με το φαγητό, π.χ. τρώμε αργά ή γρήγορα, μπροστά στην τη λεόραση ή όχι, αγχωτικά ή ήρεμα, κατα ναλώνουμε φαγητό από ανία ή από επι βράβευση. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να προσδιορίσουμε δυσλειτουργικές συ μπεριφορές, που ουσιαστικά αποτελούν τις βασικές αιτίες που πήραμε βάρος. Α φού, λοιπόν, τις απομονώσουμε, ξεκινού με να τις αλλάζουμε. 2. Καταγραφή όλων των πιθανών υ γιεινών εναλλακτικών λύσεων: Κατα γράφουμε όλες τις πιθανές υγιεινές εναλ λακτικές συμπεριφορές που μπορούμε να έχουμε. Για παράδειγμα, αντί να φάμε πί τσα μπροστά στην τηλεόραση, θα μπορού σαμε είτε να φάμε στο τραπέζι και μετά να πάμε στην τηλεόραση να παρακολουθή σουμε αυτό που θέλουμε είτε να ετοιμά σουμε ένα υγιεινό σνακ, όπως καροτάκια με μια σπιτική σος και να τρώμε μπροστά στην τηλεόραση. 3. Στοχοθεσία: Αφού καταγράψουμε μόνοι μας όλες τις πιθανές εναλλακτικές, διαλέγουμε μία που τη θεωρούμε πιο εύ κολα πραγματοποιήσιμη, π.χ. «τρώω κα ροτάκια με σος» και τη θέτουμε ως στόχο της εβδομάδας. 4. Αυτοαξιολόγηση: Καθημερινά αξιολο γούμε την επίτευξη του στόχου μας, δηλα δή στο τέλος κάθε μέρας βαθμολογούμε τι ποσοστό του στόχου μας έχουμε πετύ χει. Αν ο στόχος έχει χαμηλές βαθμολο γίες, επαναλαμβάνεται και στις επόμενες Αςεβδομάδες.δούμεμερικές από τις πιο κοινές συστά σεις που οι διαιτολόγοι χρησιμοποιούν και αποτελούν συχνούς διατροφικούς στόχους: œ Προσπαθήστε να μαγειρεύετε μόνοι σας παρά να παραγγέλνετε απέξω. œ Καταναλώνετε αργά το κύριο γεύμα σας. Θα πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 2030 λεπτά. œ Ξεκινάτε να τρώτε πρώτα τη σαλάτα. œ Να νιώθετε κάθε συστατικό της μπου κιάς του φαγητού σας. Για παράδειγ μα, σε ένα κομμάτι παστίτσιο, νιώστε τα μακαρόνια, τον κιμά, την μπεσαμέλ πριν καταπιείτε. œ Να τρώτε τουλάχιστον 3 μερίδες φρού των την ημέρα. œ Να τρώτε σε συνθήκες ηρεμίας. œ Αποφεύγετε να γευματίζετε μπροστά στον υπολογιστή. œ Ψωνίζετε από το σουπερμάρκετ πάντα με λίστα αγορών. œ Κάντε μια παύση στο μέσο του γεύμα τος 3-4 λεπτών. œ Αφήνετε κάτω το πιρούνι ανάμεσα στις μπουκιές. ••• Το βήμαπρώτοείναι φαγητό.σχετίζονταισυμπεριφορέςαλλάόχιγιακαταγράψουμεναμίαεβδομάδαμόνοτιτρώμε,καιτιςπουμετο

48 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Παρά την πρόοδο της Ιατρικής, δεν υπάρχει κανένα μαγικό χάπι που να θεραπεύει την παχυσαρ κία. Υπάρχουν όμως νέα φάρμα κα που μπορούν να βοηθήσουν αποτελε σματικά, σε συνδυασμό πάντα όμως με δίαιτα και σωματική άσκηση. Ένα τέτοιο φάρμακο, που έχει γίνει πρωτο σέλιδο στις ΗΠΑ, ονομάζεται Tirzepatide και έχει αναπτυχθεί από την αμερικανική φαρμακοβιομηχανία Eli Lilly. Σύμφωνα με μια μεγάλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο στο The New England Journal of Medicine, η χρήση του φαρμάκου βοήθησε σε άτομα με παχυσαρκία να χάσουν κατά μέσο όρο περίπου το 25% του σωματικού τους βάρους σε 72 εβδομάδες. Η χορήγηση του φαρμάκου γίνεται υ ποδόρια μία φορά την εβδομάδα και το αποτέλεσμα αφορά σε συνδυασμό με δίαιτα και σωματική άσκηση. Στη σημαντική αυτή μελέτη (διπλή-τυφλή, τυχαιοποιημέ νη, ελεγχόμενη δοκιμή Φάσης ΙΙΙ) πήραν μέρος 2.539 ενήλικες με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30 ή περισσότερο. Ακόμη, οι συμμετέχοντες θα έπρεπε να έχουν τουλάχιστον μία επιπλοκή σχετιζόμενη με το βάρος, εξαιρουμένου του διαβήτη. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν γαστρεντερικές, οι περισσότερες ήταν ήπιες έως μέτριες σε βαρύτητα και εμφανίστηκαν κυρίως κατά την κλιμάκωση της δόσης. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες προκάλεσαν διακοπή της θεραπείας στο 4,3%, 7,1%, 6,2% και 2,6% των συμμε τεχόντων που έλαβαν δόσεις 5 mg, 10 mg και 15 mg και εικονικό φάρμακο, «Αυτάαντίστοιχα.τααποτελέσματα είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για την ανάπτυξη νέων, αποτελεσματικών θεραπευτικών Νέα φάρμακα στη μάχη κατά της παχυσαρκίας œ Τι δείχνουν οι μελέτες για τη δράση τους Το Tirzepatide, η σεμαγλουτίδη και η λιραγλουτίδη συμβάλλουν στην απώλεια βάρους

49  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

50 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 επιλογών για τα άτομα με παχυσαρκία» λέει η Ania Jastreboff, ενδοκρινολόγος του Yale Medicine και γνωστή εμπειρογνώμονας στην Ιατρική της Παχυσαρκίας στις ΗΠΑ. Το Tirzepatide δεν έχει ακόμη εγκριθεί από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφί μων και Φαρμάκων (FDA) για χρήση ως φάρμακο κατά της παχυσαρκίας. Ούτε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό (ΕΜΑ). Ωστόσο, έχει εγκριθεί στις ΗΠΑ για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 και τον Ιούλιο έλαβε θετική γνωμοδότηση από την αρμόδια επιτροπή (CHMP) του ΕΜΑ. Πάντως, η Eli Lilly εργάζεται μεθοδικά για την κατάθεση αίτησης και για την παχυσαρκία. Σεμαγλουτίδη Ένα άλλο φάρμακο για την απώλεια βάρους ονομάζεται σεμαγλουτίδη (εμπο ρική ονομασία Wegovy) και χορηγείται μία φορά την εβδομάδα υποδόρια, σε προγεμισμένη πένα. Είναι σημαντικό ότι οι ασθενείς μπορούν να χορηγούν οι ίδιοι το φάρμακο. Η σεμαγλουτίδη δεν λειτουργεί για όλους, αλλά όταν δρα επιτυχώς, μπορεί να βοηθήσει κάποιον να χάσει το 15% του σωματικού του βάρους. «Αυτό το φάρμακο σάς βοηθά να αισθάνεστε χορτάτοι νωρίτερα» λέει η Δρ A. Jastreboff. Η δραστική ουσία του Wegovy, η σεμα γλουτίδη, είναι «αγωνιστής του υποδοχέα GLP-1». Δρα κατά τον ίδιο τρόπο με τον υποδοχέα GLP-1 (μια φυσική ορμόνη του οργανισμού) και, μεταξύ άλλων, φαίνεται να ρυθμίζει την όρεξη αυξάνοντας το αίσθημα πληρότητας του ατόμου, μειώνοντας πα ράλληλα την πρόσληψη τροφής, την πείνα και την επιθυμία για κατανάλωση τροφής. Μελέτες έχουν δείξει ότι το Wegovy είναι αποτελεσματικό για την απώλεια βάρους: œ Στην πρώτη από αυτές τις μελέτες, στην οπο ί α συμμετε ί χαν 1.961 ά τομα, τα άτομα που έλαβαν θεραπεία με Wegovy κατάφεραν να χάσουν κατά μέσο όρο το 15% του σωματικού τους βάρους ύστερα από 68 εβδομάδες σε σύγκριση με την απώλεια βάρους κατά 2% που σημει ώθηκε στα άτομα που έλαβαν εικονικό φάρμακο. œ Στη δεύτερη μελέτη, στην οποία συμμε τείχαν 611 άτομα, οι θεραπευόμενοι που έλαβαν Wegovy απώλεσαν κατά μέσο όρο το 16% του σωματικού τους βάρους ύστερα από 68 εβδομάδες, σε σύγκριση με απώλεια βάρους 6% στα άτομα που έλαβαν εικονικό φάρμακο. œ Στην τρίτη μελέτη συμμετείχαν 1.210 άτομα με Διαβήτη τύπου 2 με ΔΜΣ > 27 kg/m2, τα οποία είχαν επίσης προ σπαθήσει ανεπιτυχώς να χάσουν βάρος στο παρελθόν. Μετά από 68 εβδομάδες, οι θεραπευόμενοι που έλαβαν Wegovy κατάφεραν να χάσουν κατά μέσο όρο το 10% του βάρους τους σε σύγκριση με 3% του βάρους στα άτομα που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Η σεμαγλουτίδη που έχει αναπτυχθεί από τη Novo Nordisk έχει λάβει έγκριση κατά της παχυσαρκίας τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ. Στην Ευρώπη έχει λάβει άδεια για χρήση σε ενήλικεςοι οποίοι: œ έχουν ΔΜΣ ίσο ή μεγαλύτερο των 30 kg/ m2 (παχυσαρκία) ή œ έχουν ΔΜΣ τουλάχιστον 27 kg/m2 αλλά λιγότερο από 30 kg/m2 (υπερβαρότητα), με προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το βάρος (όπως διαβήτη, υψηλή αρ τηριακή πίεση, μη φυσιολογικά επίπεδα λιπαρών στο αίμα, αναπνευστικά προ βλήματα κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπως η «αποφρακτική άπνοια ύπνου» ή ιστορικό καρδιακής προσβολής, εγκε φαλικού επεισοδίου ή προβλημάτων στα αιμοφόρα αγγεία). Να σημειωθεί ότι το φάρμακο και η κατηγορία φαρμάκων στην οποία ανήκει (ανάλογα GLP-1) δεν είναι νέα. Τα φάρμακα αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 15 χρόνια στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 και υπάρχουν διαθέσιμα πολλά δεδομένα για την ασφάλειά τους. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του Wegovy (ενδέχεται να εμφανιστούν σε περισσότερα από 1 στα 10 άτομα) είναι κεφαλαλγία, ναυτία (αίσθημα αδιαθεσίας), έμετος, διάρροια, δυσκοιλιότητα και κοι λιακό άλγος. Οι ειδικοί λένε ότι οι ασθενείς θα πρέπει να παίρνουν τα φάρμακα για χρόνια –πιθανώς για όλη τους τη ζωή– για να αποφύγουν την επιστροφή του βάρους. «Οι ασθενείς δεν “θεραπεύονται” μόλις χάσουν το βάρος τους» αναφέρει η Δρ A. Jastreboff. «Πρέπει να συνεχίσουν τη θεραπεία με φάρμακα κατά της παχυσαρκίας για να διατηρήσουν το βάρος που έχασαν, όπως ακριβώς θα έπρεπε να συνεχίσουν να παίρνουν φάρ μακα για τον διαβήτη για να διατηρήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα». Για πολλούς ανθρώπους, το φάρμακο φαίνεται να λειτουργεί. Όχι όμως για όλους. Περίπου œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Η σεμαγλουτίδη δεν λειτουργεί για όλους, αλλά όταν δρα τουβοηθήσειμπορείεπιτυχώς,νακάποιονναχάσειτο15%σωματικούτουβάρους.

51  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ το 13% των ατόμων με παχυσαρκία στις κλινικές δοκιμές σεμαγλουτίδης δεν έχασαν βάρος. Επίσης, το φάρμακο δεν συνιστάται για άτομα με προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό ορισμένων όγκων του ενδοκρινικού αδένα ή του θυρεοειδούς. Δεν υπάρχουν εξετάσεις αίματος που θα μπορούσαν να ενημερώσουν κάποιον ότι πρόκειται να ανταποκριθεί σε μια δεδο μένη θεραπεία ή φάρμακο (ένα ανάλογο GLP-1, όπως η σεμαγλουτίδη). Δεν έχουμε ακόμη βιοδείκτες στους οποίους μπορούμε να προσδιορίσουμε την παχυσαρκία, όπως γίνεται για τον καρκίνο ή άλλες ασθένειες. Λιραγλουτίδη Στην ίδια κατηγορία φαρμάκων ανήκει η λιραγλουτίδη (Saxenda) και έχει λάβει έγκριση στην ΕΕ για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Χρησιμοποιείται σε συνδυασμ ό με δ ίαιτα και άσκηση για τη διαχείριση του βάρους σε ενήλικες οι οποίοι είναι: œ παχύσαρκοι (με δείκτη μάζας σώματοςΔΜΣ-30 ή και μεγαλύτερο), œ υπέρβαροι (με ΔΜΣ από 27 έως 30) και εμφανίζουν σχετιζόμενες με το βάρος δια ταραχές, όπως διαβήτη, μη φυσιολογικά αυξημένα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα, υψηλή αρτηριακή πίεση ή αποφρακτι κή άπνοια ύπνου (συχνή διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου). Η ίδια ουσία έχει ήδη λάβει άδεια κυκλο φορίας στην ΕΕ με την εμπορική ονομασία Victoza σε χαμηλότερες δόσεις (έως 1,8 mg την ημέρα) για τη θεραπεία του δια βήτη τύπου 2. Το Saxenda χορηγείται άπαξ ημερησίως, κατά προτίμηση την ίδια ώρα κάθε μέρα. Χορηγείται με υποδόρια ένεση στον μηρό, στο άνω τμήμα του βραχίονα ή στην κοιλιακή χώρα. Η δόση έναρξης είναι 0,6 mg την ημέρα. Στη συνέχεια, η δόση αυξάνεται κατά 0,6 mg σε εβδομαδιαία βάση, έως ότου φτάσει τη μέγιστη δόση των 3,0 mg την ημέρα. Το Saxenda διατ ί θεται υπ ό μορφ ή ε νέσιμου διαλύματος σε προγεμισμένες συσκευές τύπου πένας. Η θεραπεία με Saxenda πρέπει να διακόπτεται αν οι ασθενείς δεν έχουν χάσει τουλάχιστον το 5% του αρχικού τους βάρους μετά από 12 εβδομάδες θεραπείας με ημερήσια δόση 3 mg Saxenda. Σε ετήσια βάση, ο γιατρός πρέπει να επαναξιολογεί την ανάγκη για συνέχιση της θεραπείας. Ο ακριβής τρόπος δράσης του Saxenda στην απώλεια βάρους δεν είναι πλήρως γνωστός, φαίνεται όμως ότι δρα σε ορισμένα τμήματα του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την όρεξη, μέσω της προσκόλλησής του στους υποδοχείς GLP-1 των εγκεφαλικών κυττ ά ρων, με αποτ έ λεσμα να αυξ ά νει το αίσθημα κορεσμού και να μειώνει το αίσθημα της πείνας. Το Saxenda αποδείχθηκε αποτελεσματικό στη μείωση του σωματικού βάρους σε 5 βα σικές μελέτες διάρκειας έως 56 εβδομάδων στις οποίες συμμετείχαν 5.800 παχύσαρκοι ή υπέρβαροι ασθενείς, όπου το Saxenda συγκρίθηκε με εικονικό φάρμακο (εικονική θεραπεία). Οι ασθενείς που συμμετείχαν στις μελέτες έλαβαν το φάρμακο στο πλαίσιο ενός προγράμματος απώλειας βάρους, με καθοδήγηση και συμβουλευτική σχετικά με τη δίαιτα και την άσκηση. Εξετάζοντας συνολικά τα αποτελέσματα των 5 μελετών, το Saxenda σε ημερήσια δόση 3 mg είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του σωματικού βάρους κατά 7,5% σε σύγκριση με 2,3%, που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό για τους ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Οι ασθενείς που έλαβαν Saxenda παρουσίασαν διαρκή μείωση του σωματικού βάρους κατά τις πρώτες 40 εβδομάδες της θεραπείας, μετά από τις οποίες η επιτευ χθείσα απώλεια βάρους διατηρήθηκε. Η απώλεια βάρους ήταν πιο έντονη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες του Saxenda (ενδέχεται να εμφανιστούν σε περισσότερα από 1 στα 10 άτομα) είναι ναυτία (αίσθημα αδιαθεσίας), έμετος, δι άρροια και δυσκοιλιότητα. ••• Το Saxenda πρέπει να διακόπτεται αν οι ασθενείς δεν έχουν χάσει τουλάχιστον το 5% του αρχικού τους βάρους μετά από 12 εβδομάδες.

52 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ε πιβοηθητικά στην απώλεια του πλεονάζοντος βάρους έχουν απο δειχθεί ορισμένα συμπληρώματα διατροφής. Ωστόσο, η σωστή επι λογή τους, ο συνδυασμός τους και η πο σότητα που πρέπει να λαμβάνεται αποτε λούν το «κλειδί» για την επιτυχία αλλά και για την αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργει ών, αφού καθένα από τα συμπληρώματα έχει διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης. Άλλα στοχεύουν στην αύξηση του ρυθμού μεταβολισμού των υδατανθράκων, άλλα στη λιπόλυση, άλλα στην κατανάλωση ε νέργειας και άλλα στη μείωση της πείνας. Η επιλογή των κατάλληλων για κάθε ορ γανισμό, από την άποψη τόσο της αποτε λεσματικότητας όσο και της ασφάλειας, έγκειται στη βαθιά γνώση, την οποία έ χουν μόνο όσοι ασχολούνται επισταμένως με την παχυσαρκία και τη θεραπεία της. «Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας αυξά νεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τον Παγκό σμιο Οργανισμό Υγείας, το ποσοστό των ανθρώπων που ταλαιπωρούνται από πα ραπανίσια κιλά έχει τριπλασιαστεί από το 1975, οδηγώντας σε αύξηση των παθήσεων που οφείλονται σε αυτήν. Μερικές από τις νόσους που προκαλεί είναι πολύ γνωστές (διαβήτης τύπου ΙΙ, σύνδρομο αποφρα κτικής άπνοιας στον ύπνο, μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος και καρδιαγ γειακές παθήσεις), ενώ άλλες βρίσκονται υπό διερεύνηση» μας εξηγεί ο ειδικός Ε φαρμογών Διαιτολογίας κ. Δημήτρης Οι κονομάκης, επικεφαλής μιας ομάδας δια τροφολόγων και γυμναστών που αγαπούν την καλή διατροφή και την άσκηση. Για τη θεραπεία της παχυσαρκίας και των επιζήμιων συνεπειών της έχουν προταθεί διάφορα διαιτητικά σχήματα, φαρμακο θεραπείες, σωματική άσκηση και ψυχο λογική υποστήριξη, για τον κατευνασμό της ακόρεστης επιθυμίας για φαγητό, με μονωμένα ή σε συνδυασμό. Τα περισσό τερα από αυτά είναι ασφαλή. Ωστόσο, πέραν των παρενεργειών που έ χουν παρατηρηθεί σε μερικές από αυτές τις επιλογές, ένα σημαντικό πρόβλημα είναι η βραχεία συμμόρφωση με τις συστάσεις των ειδικών, λόγω κόπωσης, κόστους, κ.ά. Τα συμπληρώματα διατροφής, από την άλλη πλευρά, έχουν αποκτήσει τελευταία μεγάλη δημοτικότητα, εξαιτίας της ταύτι σής τους με την καλή υγεία. Είναι δε αλή θεια ότι πολλά από αυτά στερούνται ουσι αστικών παρενεργειών και βοηθούν στην απώλεια βάρους. Κάποια από αυτά στοχεύουν στην αύξηση της καταναλισκόμενης ενέργειας προκειμέ νου να επιτευχθεί το επιθυμητό σωματικό βάρος. Για παράδειγμα, η πρωτεΐνη ορού γάλακτος θεωρείται μια πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, που περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Η κατανάλωσή της έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τις κυκλο φορούμενες συγκεντρώσεις ορμονών κο ρεσμού του παχέος εντέρου περισσότερο Ποια στοδιατροφήςσυμπληρώματαβοηθούναδυνάτισμα œ Σύμμαχοι στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας Ευέλικτη διατροφή και συμπληρώματα διατροφής για γρήγορη επίτευξη του στόχου Η ορμονώνκυκλοφορούμενεςπρωτεΐνηςκατανάλωσηορούγάλακτοςέχειαποδειχθείότιαυξάνειτιςσυγκεντρώσειςκορεσμούτουπαχέοςεντέρου.

53  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Το απώλειαβοηθάκίνδυνο,καρδιαγγειακόμειώνειαποκρίσεις,φλεγμονώδειςανοσολογικέςρυθμίζειεπιδράσεις,αντικαρκινογόνεςλινολεϊκόσυζευγμένοοξύασκείτιςκαι/ήτονενώστηνβάρους. από άλλες πρωτεΐνες, όπως η σόγια και η λευκωματίνη των αυγών. Επιπλέον, βο ηθά στη μείωση της λιπώδους μάζας, με ταυτόχρονη διατήρηση της μυϊκής. «Πλήθος μελετών και ανασκοπήσεων έδει ξαν ότι η πρωτεΐνη ορού γάλακτος είναι έ να συμπλήρωμα με στατιστικά σημαντικό αντίκτυπο στην απώλεια λίπους. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η χρήση μερι κών γραμμαρίων την εβδομάδα, είτε ως συμπλήρωμα σε συνδυασμό με άσκηση αντίστασης είτε ως μέρος ενός προγράμ ματος διατροφής για τη βελτίωση των πα ραμέτρων της σύστασης του σώματος, συν δράμει στη θεραπεία της παχυσαρκίας» επισημαίνει ο κ. Οικονομάκης. Εξίσου επωφελής έχει κριθεί ότι είναι και η L-καρνιτίνη, η οποία συμβάλλει στη μεί ωση του σωματικού βάρους μέσω της βελ τίωσης της αντίστασης στην ινσουλίνη και της τόνωσης του ενεργειακού μεταβολι σμού, όπως έχει αποδειχθεί σε ζωικά μο ντέλα, και στην οξείδωση του λίπους στους Έχειανθρώπους.φανείεπίσης από μελέτες ότι η συ μπλήρωση L-καρνιτίνης μπορεί να προ καλέσει κορεσμό. Δεδομένης της ισχύος των προκλινικών στοιχείων και των πολ λά υποσχόμενων αποτελεσμάτων των με λετών, μαζί με το καλό προφίλ ασφάλει ας, το συμπλήρωμα αυτό θα μπορούσε να χρησιμοποιείται ως ένα βοηθητικό μέσο στη θεραπεία της παχυσαρκίας. Ένας άλλος μηχανισμός δράσης κάποιων συμπληρωμάτων διατροφής είναι η αύξη ση του μεταβολισμού του λίπους. Παρότι τα συμπληρώματα που προωθούνται ως ου σίες που «καίνε» λίπος είναι αρκετά, μόνο μερικά από αυτά έχουν αποδειχθεί ότι έ χουν ευεργετικό ρόλο. Όπως μας εξηγεί ο κ. Οικονομάκης, το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ είναι μια ομά δα ισομερών λινολεϊκού οξέος, πολυακό ρεστων λιπαρών οξέων που βρίσκονται φυσικά στο κρέας και τα γαλακτοκομι κά προϊόντα των μηρυκαστικών ζώων. Η περιεκτικότητά τους σε συζευγμένο λινο λεϊκό οξύ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό α πό διάφορους παράγοντες, όπως ο τύπος της ζωοτροφής, το είδος και η ηλικία του ζώου και η εποχή του έτους. Έχει βρεθεί ότι ασκεί αντικαρκινογόνες επιδράσεις, ρυθμίζει τις ανοσολογικές και/ή φλεγμο νώδεις αποκρίσεις, μειώνει τον καρδιαγ γειακό κίνδυνο. Επίσης, ότι βελτιώνει τη σύνθεση του σώματος και βοηθά στην α πώλεια βάρους. Ειδικά όσον αφορά στο αδυνάτισμα, έχει διαπιστωθεί ότι τα συμπληρώματα αυτά μειώνουν, μεταξύ άλλων, το μέγεθος των λιποκυττάρων και ρυθμίζουν τον μεταβο λισμό των λιπιδίων. Επιπλέον, ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι βοηθά στη μετατροπή του λευκού λιπώδους ιστού σε καφέ λιπώ δη ιστό, ο οποίος αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό και μειώνει τα επίπεδα της γλυκό ζης στο αίμα. Δηλαδή η έρευνα μέχρι σή μερα δείχνει ότι το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ προάγει την απώλεια βάρους και λί πους, έχοντας παράλληλα πολύ καλό προ φίλ «Γιαασφάλειας.περισσότερους από 18 μήνες, ο νέος κορωνοϊός είχε περιορίσει τις δραστηριό τητές μας, τις ευκαιρίες για άθληση και τη διάθεση να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Το αποτέλεσμα που είχε αυτή η συμπεριφο ρά είναι ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων να έχει παχύνει. Προκειμένου, λοιπόν, να επανέλθουν στο φυσιολογικό τους βάρος πρέπει να υιοθετήσουν ορισμένες συμπε ριφορές και όχι να ακολουθήσουν τις αυ στηρές δίαιτες που προτείνονται, κατά και ρούς, αλλά συχνά εγκαταλείπονται λόγω της αυστηρότητάς τους. Η ευέλικτη διατροφή (που πρεσβεύει την αποτελεσματικότητα της ελευθερίας επι λογής των τροφών που θα καταναλώνο νται βάσει των ατομικών απαιτήσεων σε μακροθρεπτικά συστατικά) σε συνδυα σμό με την υποβοήθηση του οργανισμού με έναν συνδυασμό συμπληρωμάτων δια τροφής που αξιοποιεί όλους τους μηχανι σμούς δράσης θα μπορούσαν να φέρουν την επίτευξη του στόχου πιο κοντά και πιο γρήγορα» καταλήγει ο κ. Δημήτρης Οικο νομάκης. •••

54 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ 1. Η άσκηση μπορεί να σας κάνει να νιώσετε πιο ευτυχισμένοι Έχει αποδειχθεί ότι η άσκηση βελτιώνει τη διάθεση και μειώνει τα συναισθήματα κατάθλιψης, άγχους και στρες. Προκαλεί αλλαγές στα μέρη του εγκεφάλου που ρυθμίζουν το στρες και το άγχος. Μπορεί επίσης να αυξήσει την ευαισθησία του εγκεφάλου στις ορμόνες σεροτονίνη και νορεπινεφρίνη, οι οποίες ανακουφίζουν από τα συναισθήματα της κατάθλιψης. Επιπλέον, η άσκηση μπορεί να αυξήσει την παραγωγή ενδορφινών, οι οποίες είναι γνωστό ότι βοηθούν στην παραγωγή θετικών συναισθημάτων και στη μείωση της αντίληψης του πόνου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι δεν έχει σημασία πόσο έντονες είναι οι προπονήσεις. Φαίνεται πως η άσκηση μπορεί να ωφελήσει τη διάθεση ανε ξάρτητα από την ένταση της σωματικής δραστηριότητας. Στην πραγματικότητα, σε μια μελέτη με 24 γυναίκες που είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη, η άσκηση οποιασδήποτε έντασης μείωσε σημαντικά τα συναισθήματα κατάθλιψης. Οι επιπτώσεις της άσκησης στη διάθεση είναι τόσο ισχυρές που η επιλογή της άσκησης –ή όχι – κάνει τη διαφορά σε σύντομες χρονικές περιόδους. Μια ανασκόπηση 19 μελετών διαπίστωσε ότι τα ενεργά άτομα που σταμάτησαν την τακτική άσκηση παρουσίασαν σημαντικές αυξήσεις στα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους, ακόμη και μετά από λίγες μόνο εβδομάδες. 2. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια σωματικού βάρους Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η αδρά νεια είναι ένας σημαντικός παράγο ντας για την αύξηση βάρους και την 10 άσκησηςοφέληκορυφαίατηςτακτικής œ Πώς βοηθά τη σωματική και την ψυχική υγεία Ποιες χρόνιες παθήσεις μπορεί να μειώσει ή να προλάβει Ηάσκηση έχει αποδειχθεί ότι έχει πολλά οφέλη για την υγεία, τόσο σω ματικά όσο και πνευματικά. Μπορεί ακόμη και να σας βοηθήσει να ζήσετε περισσότερο. Εδώ είναι οι 10 κορυφαίοι τρόποι με τους οποίους η τακτική άσκηση ωφελεί το σώμα και τον εγκέφαλο.

55  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ παχυσαρκία. Για να κατανοήσουμε την επίδραση της άσκησης στη μείωση του σωματικού βάρους, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σχέση μεταξύ της άσκησης και της ενεργειακής δαπάνης. Ένα σώμα ξοδεύει ενέργεια με τρεις 1.τρόπους:Μετην πέψη τροφής 2. Με τη φυσική δραστηριότητα 3. Με τη διατήρηση των λειτουργιών του σώματος, όπως ο καρδιακός παλμός και η αναπνοή Κατά τη διάρκεια της δίαιτας, η μειω μένη πρόσληψη θερμίδων θα μειώσει τον μεταβολικό σας ρυθμό, γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει προσωρινά την απώλεια βάρους. Αντίθετα, η αύξηση του μεταβολικού ρυθμού είναι ένα από τα οφέλη της τακτικής άσκησης, ο οποίος μπορεί να κάψει περισσότερες θερμίδες για να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι ο συνδυασμός αερόβιας άσκησης με προπόνηση αντίστασης μπορεί να μεγιστοποιήσει την απώλεια λίπους και τη διατήρηση της μυϊκής μάζας, κάτι που είναι απαραίτητο για τη διατήρηση του βάρους και τη διατήρηση της άπαχης μυϊκής μάζας. 3. Η άσκηση κάνει καλό στους μύες και στα οστά Η άσκηση παίζει ζωτικό ρόλο στην αύξη ση και στη διατήρηση γερών μυών και οστών. Δραστηριότητες όπως η άρση βαρών μπορούν να τονώσουν την οικοδόμηση μυών όταν συνδυάζονται με επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης Αυτό συμβαίνει επειδή η άσκηση βοη θά στην απελευθέρωση ορμονών που προάγουν την ικανότητα των μυών να απορροφούν τα αμινοξέα. Αυτό τα βοηθά να μεγαλώσουν και μειώνει τη διάσπασή τους. Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, τείνουν να χάνουν μυϊκή μάζα και λειτουργικό τητα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού. Η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι απαραίτητη για τη μείωση της απώλειας μυών και τη διατήρηση της δύναμης καθώς μεγαλώνετε. Η άσκηση βοηθά επίσης στην οικοδόμηση της οστικής πυκνότητας όταν είστε νεότεροι, εκτός

56 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ από το ότι βοηθά στην πρόληψη της οστε οπόρωσης αργότερα στη ζωή. Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ότι η άσκηση υψηλής πρόσκρουσης (όπως η γυμναστική ή το τρέξιμο) ή τα αθλήματα με περίεργο αντίκτυπο (όπως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ) μπορεί να συμβάλουν στην προώθηση υψηλότερης οστικής πυκνότητας από ό,τι αθλήματα χωρίς αντίκτυπο, όπως η κολύμβηση και η ποδηλασία. 4. Η άσκηση μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ενέργειας Η άσκηση μπορεί να είναι μια πραγματική ενίσχυση ενέργειας για πολλούς ανθρώ πους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με διάφορες ιατρικές παθήσεις. Μια παλαιότερη μελέτη διαπίστωσε ότι 6 εβδομάδες τακτικής άσκησης μείωσαν τα συναισθήματα κόπωσης για 36 άτομα που είχαν αναφέρει επίμο νη κόπωση. Η άσκηση μπορεί επίσης να αυξήσει σημαντικά τα επίπεδα ενέργειας για άτομα με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS) και άλλες καταστάσεις υγείας. Στην πραγματικότητα, η άσκηση φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική στην καταπολέ μηση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης από άλλες θεραπείες, συμπεριλαμβανομένων παθητικών θεραπειών, όπως χαλάρωση και διατάσεις ή καθόλου θεραπεία. Και ας μην ξεχνάμε τα φανταστικά οφέλη της τακτικής άσκησης για την υγεία της καρδιάς και των πνευμόνων. Η αερόβια άσκηση ενισχύει το καρδιαγγειακό σύστημα και βελτιώνει την υγεία των πνευμόνων, κάτι που μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στα επίπεδα ενέργειας. Καθώς κινείστε περισσότερο, η καρδιά σας αντλεί περισσότερο αίμα, παρέχο ντας περισσότερο οξυγόνο στους μύες που λειτουργούν. Με τακτική άσκηση, η καρδιά σας γίνεται πιο αποτελεσματική και ικανή να μεταφέρει οξυγόνο στο αίμα σας, κάνο ντας τους μύες σας πιο αποτελεσματικούς. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η αερόβια προπόνηση έχει ως αποτέλεσμα λιγότερη ζήτηση στους πνεύμονές σας και απαιτεί λιγότερη ενέργεια για να εκτελέσετε τις ίδιες δραστηριότητες –ένας από τους λόγους που είναι λιγότερο πιθανό να έχετε δύσπνοια κατά τη διάρκεια έντονης δραστηριότητας. Επιπλέον, η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας σε άτομα με άλλες παθήσεις, όπως ο καρκίνος 5. Η άσκηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο χρόνιας νόσου Η έλλειψη τακτικής φυσικής δραστηριό τητας είναι η κύρια αιτία χρόνιας νόσου. Επίσης, η τακτική άσκηση έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, την υγεία της καρδιάς και τη σύσταση του Μπορείσώματος.επίσης να μειώσει την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα χοληστερόλης. Πιο συγκεκριμένα, η άσκηση μπορεί να βο ηθήσει στη μείωση ή στην πρόληψη των παρακάτω χρόνιων παθήσεων υγείας: Διαβήτης τύπου 2 Η τακτική αερόβια άσκηση μπορεί να καθυστερήσει ή να αποτρέψει τον Διαβήτη τύπου 2. Επίσης, έχει σημαντικά οφέλη στην υγεία ατόμων με Διαβήτη τύπου 1. Η προπόνηση με αντιστάσεις για τον Διαβήτη τύπου 2 περιλαμβάνει βελτιώσεις στη Η απορροφούναπελευθέρωσηβοηθάάσκησηστηντωνορμονώνπουπροάγουντηνικανότητατωνμυώννατααμινοξέα.

57  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ μάζα λίπους, την αρτηριακή πίεση, την άλιπη μάζα σώματος, την αντίσταση στην ινσουλίνη και τον γλυκαιμικό έλεγχο. Καρδιακή ασθένεια Η άσκηση μειώνει τους παράγοντες καρ διαγγειακού κινδύνου και είναι επίσης μια θεραπεία για άτομα με καρδιαγγειακή νόσο. Πολλοί τύποι καρκίνου Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου πολλών καρκίνων, περιλαμβανομένου και του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου, του ενδομητρίου, της χοληδόχου κύστης, των νεφρών, του πνεύμονα, του ήπα τος, των ωοθηκών, του παγκρέατος, του προστάτη, του θυρεοειδούς, του στομάχου και του οισοφάγου. Υψηλή χοληστερόλη Η τακτική μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα μπορεί να αυξήσει την HDL (καλή) χοληστερόλη ενώ διατηρεί ή αντισταθμίζει τις αυξήσεις της LDL (κακής) χοληστερόλης. Η έρευνα υπο στηρίζει τη θεωρία ότι απαιτείται αερόβια δραστηριότητα υψηλής έντασης για τη μείωση των επιπέδων LDL. Υπέρταση Η συμμετοχή σε τακτική αερόβια άσκηση μπορεί να μειώσει τη συστολική ΑΠ σε ηρεμία κατά 5-7 mmHG σε άτομα με υπέρταση. Αντιθέτως , η έλλειψη τακτικής άσκησης –ακόμη και βραχυπρόθεσμα–μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αυξήσεις στο κοιλιακό λίπος, το οποίο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο Διαβήτη τύπου 2 και καρδιακών παθήσεων. Γι’ αυτό συνιστάται η τακτική σωματική δραστηριότητα για τη μείωση του λίπους στην κοιλιά και τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης αυτών των καταστάσεων. 6. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην υγεία του δέρματος Το δέρμα μπορεί να επηρεαστεί από την ποσότητα του οξειδωτικού στρες που υπάρχει στο σώμα. Το οξειδωτικό στρες εμφανίζεται όταν η αντιοξειδωτική άμυνα του σώματος δεν μπορεί να επιδιορθώσει πλήρως την κυτταρική βλάβη που προκαλείται από ενώσεις γνωστές ως «ελεύθερες ρίζες». Αυτό μπορεί να βλάψει τη δομή των κυττάρων και να επηρεάσει αρνητικά το δέρμα σας. Παρ’ όλο που η έντονη και εξαντλητική σω ματική δραστηριότητα μπορεί να συμβάλει στην οξειδωτική βλάβη, η τακτική μέτρια άσκηση μπορεί πραγματικά να αυξήσει την παραγωγή φυσικών αντιοξειδωτικών από τον οργανισμό, τα οποία βοηθούν στην προστασία των κυττάρων. Με τον ίδιο τρόπο, η άσκηση μπορεί να τονώσει τη ροή του αίματος και να προ καλέσει προσαρμογές των κυττάρων του δέρματος που μπορούν να βοηθήσουν στην καθυστέρηση της εμφάνισης της γήρανσης του δέρματος. 7. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην υγεία του εγκεφάλου και της μνήμης Η άσκηση μπορεί να βελτιώσει τη λειτουρ γία του εγκεφάλου και να προστατεύσει τη μνήμη και τις δεξιότητες σκέψης. Αρχικά, αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, ο οποίος προωθεί τη ροή του αίματος και του οξυγόνου στον εγκέφαλό σας Μπορεί επίσης να διεγείρει την παραγωγή ορμονών που ενισχύουν την ανάπτυξη των εγκεφαλικών κυττάρων. Επιπλέον, η ικανότητα της άσκησης για την πρόληψη χρόνιων ασθενειών μπορεί να μεταφρα στεί ως οφέλη για τον εγκέφαλο, καθώς η λειτουργία του μπορεί να επηρεαστεί από αυτές τις καταστάσεις. Η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική στους ηλικιωμένους, καθώς η γήρανση –σε συνδυασμό με ο ξειδωτικό στρες και φλεγμονές– προάγει αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του Ηεγκεφάλου.άσκησηέχει αποδειχθεί ότι προκαλεί τον ιππόκαμπο (ένα μέρος του εγκεφάλου που είναι ζωτικής σημασίας για τη μνήμη και τη μάθηση) να μεγαλώσει σε μέγεθος, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στη βελτίω ση της νοητικής λειτουργίας σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Τέλος, η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τις αλλαγές στον εγκέφαλο που μπορούν να συμβάλουν σε καταστάσεις όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ και η άνοια. 8. Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη χαλάρωση και την ποιότητα του ύπνου Η τακτική άσκηση μπορεί να σας βοηθή σει να χαλαρώσετε και να κοιμηθείτε καλύτερα. Όσον αφορά την ποιότητα του ύπνου, η ενεργειακή εξάντληση (απώλεια) που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της άσκησης διεγείρει τις διαδικασίες αποκατάστασης κατά τη διάρκεια του ύπνου. Επιπλέον, η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος που συμβαίνει κατά τη διάρκεια Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση ή στην πρόληψη πολλών χρόνιων παθήσεων υγείας.

58 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 της άσκησης θεωρείται ότι βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου, βοηθώντας τη θερ μοκρασία του σώματος να πέσει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Πολλές μελέτες σχετικά με τις επιπτώσεις της άσκησης στον ύπνο έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα. Μια ανα σκόπηση έξι μελετών διαπίστωσε ότι η συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα άσκησης βοήθησε στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου που αναφέρθηκε μόνος του και μείωσε την καθυστέρηση ύπνου, που είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να αποκοιμηθεί. Μια μελέτη που διεξήχθη σε διάστημα 4 μηνών διαπίστωσε ότι τόσο η άσκηση δι ατάσεων όσο και η άσκηση με αντίσταση οδήγησαν σε βελτιώσεις στον ύπνο για άτομα με χρόνια αϋπνία. Η επιστροφή στον ύπνο μετά το ξύπνημα, η διάρκεια του ύπνου και η ποιότητα του ύπνου βελτιώθηκαν μετά από ασκήσεις διατάσεων και αντίστασης. Το άγχος μειώθηκε επίσης στην ομάδα διατάσεων. Επιπλέον, η τακτική άσκηση φαίνεται να ωφελεί τους ηλικιωμένους, οι οποίοι συχνά επηρεάζονται από διαταραχές ύπνου. Μπορείτε να είστε ευέλικτοι με το είδος της άσκησης που επιλέγετε. Φαίνεται πως είτε η αερόβια άσκηση μόνη της είτε η αερόβια άσκηση, σε συνδυασμό με προπόνηση αντίστασης, μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα του ύπνου. 9. Η άσκηση μπορεί να μειώσει τον πόνο Αν και ο μακροχρόνιος πόνος μπορεί να είναι εξουθενωτικός, η άσκηση μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στη μείωσή του. Μάλιστα, για πολλά χρόνια, η σύσταση για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου ήταν η ξεκούραση και η αδράνεια. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η άσκηση βοηθά στην ανακούφιση του χρόνιου πόνου. Στην πραγματικότητα, μια ανασκόπηση πολλών μελετών διαπίστωσε ότι η άσκηση μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με χρόνιο πόνο να μειώσουν τον πόνο τους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Αρκετές μελέτες δείχνουν επίσης ότι η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του πόνου που σχετίζεται με διάφορες κα ταστάσεις υγείας, συμπεριλαμβανομένου του χρόνιου πόνου στη μέση, της ινο μυαλγίας και της χρόνιας διαταραχής των μαλακών ιστών του ώμου, για να αναφέρουμε μερικές. Επιπλέον, η σωματική δραστηριότητα μπορεί επίσης να αυξήσει την ανοχή στον πόνο και να μειώσει την αντίληψη του πόνου. 10. Η άσκηση μπορεί να προωθήσει μια καλύτερη σεξουαλική ζωή Η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη σεξουαλική ορμή. Η τακτική άσκηση μπορεί να ενισχύσει την καρδιά, να βελτιώσει την κυκλοφορία του αίματος να τονώσει τους μύες και να ενισχύσει την ευελιξία, τα οποία μπορούν να βελτιώσουν τη σεξουαλική σας ζωή Η σωματική δραστηριότητα μπορεί επίσης να βελτιώσει τη σεξουαλική απόδοση και τη σεξουαλική ευχαρίστηση ενώ αυξάνει τη συχνότητα της σεξουαλικής δραστηριότητας. Παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον μια με λέτη που έδειξε πως η τακτική άσκηση σχετίζεται με αυξημένη σεξουαλική λειτουργία και επιθυμία σε 405 γυναίκες σε μετεμμηνόπαυση. Μια ανασκόπηση 10 μελετών διαπίστωσε επίσης ότι η άσκηση για τουλάχιστον 160 λεπτά την εβδομάδα σε περίοδο 6 μηνών θα μπορούσε να βοη θήσει σημαντικά στη βελτίωση της στυτικής λειτουργίας στους άνδρες. Επιπλέον, μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι μια απλή ρουτίνα μιας βόλτας 6 λεπτών γύρω από το σπίτι βοήθησε 41 άνδρες να μειώσουν τα συμπτώματα της στυτικής δυσλειτουργίας τους κατά 71%. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών –το οποίο μπορεί να μειώσει τη σεξουαλική ορμή– αύξησαν τη σεξουαλική τους ορμή με τακτική προπόνηση με αντιστάσεις για 16 εβδομάδες. Συμπεράσματα Τα οφέλη της τακτικής άσκησης είναι απίστευτα πολλά που μπορούν να βελτι ώσουν σχεδόν κάθε πτυχή της υγείας σας. Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να αυξήσει την παραγωγή ορμονών που σας κάνουν να νιώθετε πιο χαρούμενοι και σας βοηθούν να κοιμάστε καλύτερα. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να βελτιώσετε την εμφάνιση του δέρματός σας, να χάσετε σωματικό βάρος και να το διατηρήσετε, να μειώσετε τον κίνδυνο χρόνιας νόσου, να βελτιώσετε τη σεξουα λική σας ζωή. Και δεν χρειάζεται πολλή κίνηση για να κάνετε μεγάλη διαφορά στην υγεία σας. Αν στοχεύετε σε 150 έως 300 λεπτά αερό βιας δραστηριότητας μέτριας έντασης κάθε εβδομάδα ή 75 λεπτά έντονης σωματικής δραστηριότητας που κατανέμεται όλη την εβδομάδα, θα τηρείτε τις συστάσεις φυσικής δραστηριότητας για τους ενήλικες. •••Πηγή: Ελληνική Διατροφολογική Εταιρεία Η άσκηση μειώνειαποδειχθείέχειότιτιςαλλαγέςστονεγκέφαλοπουμπορούννασυμβάλουνσεκαταστάσειςόπωςηνόσοςτουΑλτσχάιμερκαιηάνοια. œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

59  ΑΦΙΕΡΩΜΑ www.ethosmedia.eu info@ethosmedia.eu Εξειδικευμένη ενημέρωση Θεσμικές, επιχειρηματικές και επιστημονικές αναλύσεις Συνεντεύξεις και έρευνες σε βάθος για επίκαιρα θέματα Ρεπορτάζ για την πολιτική υγείας και φαρμάκου αυτάΓράφουμεπουαξίζουν για Ενημέρωση ουσίας για καιστηνεπιχειρηματικότητατηνυγείατοφάρμακο 10 ΧΡΟΝΙΑ

60 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΑΡΘΡΟ Οστόχος των 10.000 βημάτων α νά ημέρα ξεκίνησε ως ένα δια φημιστικό μήνυμα, ωστόσο έχει φτάσει να αξιοποιείται από ό σους προωθούν τη σωματική άσκηση. Ο στόχος όμως αυτός είναι αυθαίρετος και αγνοεί βασικές αρχές, όπως το γεγονός πως ακόμα και λίγη σωματική άσκηση είναι καλύτερη από το τίποτα. Το 1965, η ιαπωνικής προέλευσης εται ρεία Yamasa Tokei εισήγαγε στην αγορά έναν μετρητή βημάτων, τον οποίο προώ θησε με μια διαφημιστική εκστρατεία που έθεσε τον στόχο των 10.000 βημάτων, σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει τη σω ματική δραστηριότητα. Έκτοτε ο στόχος αυτός παρέμεινε ως ο ουδός της σωμα τικής Πρέπειάσκησης.νασημειωθεί πως τα 10.000 βή ματα ανά ημέρα συσχετίζονται, έστω και αδρά, με την προτεινόμενη ημερήσια σω ματική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι που ζουν μια καθιστική ζωή κάνουν περίπου 5.000-7.000 βήματα ανά ημέρα. Αν σε αυ τά προστεθούν 30 λεπτά επιπλέον περπά τημα, το οποίο αντιστοιχεί σε 3.000-4.000 βήματα επιπλέον, τότε προσεγγίζεται ο στό χος των 10.000 βημάτων. Εξυπηρετεί, λοι πόν, ως ονομαστική τιμή ημερήσιας δρα Πρέπειστηριότητας.όμως να γίνει σαφές πως ακόμα και το λιγότερο περπάτημα είναι εξίσου ω φέλιμο. Μια μελέτη η οποία δημοσιεύθη κε στο JAMA Network Open, στην οποία παρακολουθήθηκαν 2.110 ενήλικες από τη μελέτη CARDIA, ανέδειξε φυσικά πως όσοι έκαναν περισσότερα βήματα είχαν χαμηλότερη συνολική θνητότητα, αλλά δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική δια φορά στη θνητότητα μεταξύ της των 7.00010.000 βημάτων και αυτής των άνω των 10.000 βημάτων [1]. Αυτά τα δεδομένα συ νηγορούν υπέρ ενός χαμηλότερου ορίου. Περαιτέρω δεδομένα από μελέτες ανέδει ξαν ότι περισσότερο ωφέλιμη είναι η αύ ξηση των βημάτων, παρά η επίτευξη ενός συγκεκριμένου αριθμητικού στόχου. Σε μια καναδική μελέτη, στην οποία ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τυχαιοποιήθηκαν σε χρονική σύσταση για σωματική δραστηρι ότητα (30-60 λεπτά σωματικής δραστηρι ότητας) ή σε στόχο βημάτων (αύξηση κατά 3.000 βήματα ανά ημέρα) [2], παρ’ όλο που η δεύτερη ομάδα αύξησε τα βήματα Ο μύθος των 10.000 βημάτων την ημέρα για την υγεία μας œ Γιατί είναι αυθαίρετος ο στόχος; του Κώστα Τούτουζα, καθηγητή Καρδιολογίας, ΕΚΠΑ Τι δείχνουν μελέτες για το περπάτημα

61  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ μόνο κατά 1.200 έναντι του στόχου των 3.000, υπήρξαν αποδεδειγμένα οφέλη στη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη. Επίσης, μια ανάλυση των δεδομένων του Εθνικού Παρατηρητηρίου Υγείας και Δι ατροφής των Ηνωμένων Πολιτειών ανέ δειξε οφέλη επιβίωσης των ανθρώπων που έκαναν πάνω από 8.000 βήματα, σε αντίθεση με αυτούς που έκαναν κά τω από 4.000. Τα οφέλη αυτά όμως δεν αναπαράχθηκαν στη σύγκριση των ομά δων που έκαναν 8.000 βήματα σε σχέση με αυτούς που έκαναν 9.000-10.000 [3]. Συμπερασματικά, ο στόχος των 10.000 βημάτων έχει αποδεδειγμένα οφέλη. Τα οφέλη αυτά όμως προέρχονται από την αύξηση της σωματικής άσκησης στην καθημερινότητα και όχι από την επίτευ ξη απλώς ενός αριθμητικού στόχου. Η ενσωμάτωση ενός περιπάτου μέσα στο ημερήσιο πρόγραμμα του ασθενούς θα επιφέρει οφέλη, ανεξάρτητα από τον α ριθμό των βημάτων. Η ουσία βρίσκεται στη μεταστροφή προς έναν πιο ενεργό τρόπο ζωής. Βιβλιογραφία:ΦάνηςΒιβλιογραφική•••Επιμέλεια:Κοροβέσης1.PaluchAE,GabrielKP, Fulton JE, et al. Steps per Day and All-Cause Mortality in Middle-aged Adults in the Coronary Artery Risk Development in Young Adults Study. JAMA Netw Open. jamanetworkopen.2021.24516doi:10.1001/2021;4(9):e2124516.2.DasguptaK,RosenbergE,Joseph L, Cooke AB, Trudeau L, Bacon SL, Chan D, Sherman M, RabasaLhoret DaskalopoulouR, SS; SMARTER Trial Group. Physician prescriptionstepand monitoring to improve ARTERial (SMARTER):healthArandomized controlled trial in patients with type 2 diabetes and hypertension. Diabetes Obes Metab. 2017 May;19(5):695-704. doi: 10.1111/ dom.12874. Epub 2017 Feb 22. PMID: 28074635; PMCID: 3.PMC5412851.Saint-Maurice PF, Troiano RP, Bassett DR, et Associational. of Daily Step Count and Step Intensity MortalityWithAmong US Adults. JAMA. 1160.2020;323(12):1151–doi:10.1001/jama.2020.1382

62 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΑΡΘΡΟ Α ν σκέφτεστε να σταματήσετε το κάπνισμα, αλλά εξακολουθεί τε να ανησυχείτε για τον κίνδυ νο αύξησης του σωματικού σας βάρους, μπορείτε να ηρεμήσετε. Έρευνες δείχνουν ότι οι πρώην καπνιστές που δια τηρούν τον εαυτό τους σωματικά δραστή ριο και ασκούνται τακτικά έχουν μεγαλύτε ρες πιθανότητες αποτελεσματικού ελέγχου του βάρους τους σε σχέση με αυτούς που προτιμούν την καθιστική ζωή. Έχουν διεξαχθεί αρκετές έρευνες με σκο πό την εξεύρεση σχέσης μεταξύ αύξησης βάρους και φυσικής δραστηριότητας. Τα ευρήματα δείχνουν πολύ ξεκάθαρα ότι η διατήρηση της σωματικής δραστηριότητας είναι ο βασικός παράγοντας για τον επιτυ χή έλεγχο του βάρους. Η αυξημένη αποθήκευση σωματικού λί πους αποδίδεται στη μεταβολική επιβρά δυνση που ακολουθεί την έλλειψη νικο τίνης, καθώς η τελευταία, όπως και η καφεΐνη, έχει την ικανότητα να ενισχύει ήπια τη μεταβολική δραστηριότητα του σώματος. Η νικοτίνη –και επομένως το κάπνισμα– επηρεάζει κι άλλους μηχα νισμούς που σχετίζονται με την αίσθηση της γεύσης και αυτές οι αλλαγές μπορεί να αυξήσουν τα αισθήματα της πείνας και της όρεξης μετά την «αποχώρηση» των αν θρώπων από το κάπνισμα. Αυτοί οι μηχανισμοί δεν έχουν ακόμη δι ευκρινιστεί πλήρως, αλλά τα αποτελέσμα τα της έρευνας έδειξαν ότι το 70% του σω ματικού βάρους μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση της πρόσληψης ενέργειας. Μια με λέτη έδειξε ότι η πρόσληψη θερμίδων σε γυναίκες που σταμάτησαν το κάπνισμα αυ ξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 227 kcal την ημέρα (τόσο σε ποτά όσο και σε γεύματα). Γιατί αυξάνεται το σωματικό βάρος Η νικοτίνη, που είναι αυτό που προκαλεί τον εθισμό στο κάπνισμα, αποτελεί ένα δι εγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήμα τος. Ένα ισχυρό φάρμακο που επιταχύνει τον μεταβολισμό σας, συσφίγγει τα αιμοφό ρα αγγεία και κάνει την καρδιά να χτυπά ταχύτερα. Έτσι, όταν σταματήσετε το κά πνισμα, η απουσία της νικοτίνης επιβρα δύνει τον μεταβολισμό σας κατά περίπου 250 θερμίδες ημερησίως. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν δεν τρώτε περισσότερο α πό ό,τι τρώγατε όταν καπνίζατε, θα κερδί σετε βάρος, εκτός αν καταναλώνετε του λάχιστον 250 θερμίδες λιγότερο. Ίσως περιμένετε να βάλετε πέντε έως δέκα κιλά τους πρώτους μήνες μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Μερικοί τυχεροί άνθρωποι δεν κερδίζουν καθόλου βάρος ενώ υπάρ χουν άλλοι που κερδίζουν πολύ περισσό τερο. Εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία, το επίπεδο δραστηριότητας, την πρόσληψη τροφής και τη γενετική προδιάθεση. Μην ανησυχείτε όμως γι’ αυτό. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα χάσουν το επιπλέον βάρος τους, καθώς το σώμα προσαρμόζεται στη ζωή χωρίς νικοτίνη. Για άλλους θα χρει αστεί πραγματική προσπάθεια για απώ λεια βάρους. Σε λίγες περιπτώσεις η αύ ξηση του βάρους θα είναι μόνιμη. Πώς δεν θα πάρετε κιλά μετά τη διακοπή του καπνίσματος œ Η νικοτίνη επηρεάζει το αίσθημα της πείνας 10 συμβουλές για να μην αυξήσετε το βάρος σας της Κάλλιας Γιαννιτσοπούλου,Θ. κλινικής διατροφολόγου,διαιτολόγου-MSc,MBA,SRD Η μεταβολισμόεπιβραδύνεινικοτίνηςαπουσίατονσαςκατάπερίπου250θερμίδεςημερησίως.

63  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 1. Ακολουθήστε μια υγιεινή δίαιτα Μπορεί να ακούγεται προφανές, όμως αξίζει να αναφέρουμε ότι μια υγιεινή, ι σορροπημένη διατροφή είναι ζωτικής σημασίας για τη γενική ευημερία. Η κα τανάλωση μιας δίαιτας με χαμηλή περι εκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, ζάχαρη και αλάτι, αλλά με υψηλή περιεκτικότη τα σε φρούτα, λαχανικά και δημητρια κά ολικής αλέσεως είναι επίσης βασική για την πρόληψη της αύξησης του σωμα τικού βάρους. 2. Υιοθετήστε την τακτική άσκηση Η νικοτίνη, η εθιστική χημική ουσία στα τσιγάρα, επιταχύνει τον μεταβολισμό, ο πότε όταν οι καπνιστές εγκαταλείψουν το κάπνισμα, είναι πιθανό να παρατηρήσουν ότι ο μεταβολισμός τους επιβραδύνεται. Αυτή η αλλαγή μπορεί να ενισχύσει την πιθανότητα αύξησης του σωματικού βά ρους. Η τακτική άσκηση, ωστόσο, είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για την ε νίσχυση του μεταβολισμού και την καύ ση του λίπους. Προσπαθήστε να κάνετε αερόβια άσκηση μέτριας έντασης για 30 λεπτά, πέντε φορές την εβδομάδα. Η μέ τρια ένταση σημαίνει ελαφρά δυσφορία και αυξημένη ζεστασιά, αλλά όχι εξάντλη ση. Δοκιμάστε το γρήγορο περπάτημα, το ποδήλατο ή το κολύμπι για να αποφύγετε τα επιπλέον κιλά. 3. Ακούστε το σώμα σας Το αίσθημα κενού και ανησυχίας που προκύπτει από την απουσία της νικοτίνης μπορεί συχνά να συγχέεται με το πρόβλη μα της πείνας, γεγονός που εξηγεί την υ περκατανάλωση φαγητού. Ακούστε το σώμα σας. Είναι πραγματική πείνα; Ε ξετάστε το ενδεχόμενο να συνεργαστεί τε με έναν διαιτολόγο για να διαμορφώ σετε ένα σχέδιο διατροφής που θα σας βοηθήσει να προσδιορίσετε πότε αυτό το κενό είναι απλώς επιθυμία νικοτίνης και πότε πραγματική πείνα, εξασφαλίζοντας ότι το σώμα σας θα πάρει όλα τα θρεπτι κά συστατικά που χρειάζεται. 4. Αποδεχτείτε τον εαυτό σας Αν κερδίσετε μερικά παραπάνω κιλά με την παύση του καπνίσματος, προσπαθήστε αυτό να μη σας καταβάλει συναισθηματι κά. Αντί αυτού, αισθανθείτε υπερήφανοι που βελτιώνετε την υγεία σας. Παρ’ όλο που η αύξηση του σωματικού βάρους δεν είναι επιθυμητή μετά τη διακοπή του κα πνίσματος, να έχετε κατά νου ότι τα συ νολικά οφέλη για την υγεία από τη δια κοπή του καπνίσματος υπερτερούν των κινδύνων για την υγεία από την αύξηση του σωματικού βάρους. 5. Να είστε θετικοί Επικεντρωθείτε στις θετικές πτυχές της δι ακοπής του καπνίσματος. Θυμηθείτε ό λους τους λόγους για τους οποίους θέλε τε να αποβάλετε τη νικοτίνη από το σώμα σας μαζί με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. 6. Να τρώτε υγιεινά Προσπαθήστε να καταναλώνετε κανονικά γεύματα και να μειώσετε την ανάγκη και την επιθυμία για ανθυγιεινά σνακ. Να τρώ τε πολλά φρούτα και λαχανικά. Θυμηθείτε ότι το κάπνισμα έχει «στραγγίξει» το σώμα σας από πολλές βασικές βιταμίνες και α νόργανα άλατα, ιδιαίτερα τη βιταμίνη C. 7. Να πίνετε άφθονο νερό Η κατανάλωση ενός ποτηριού νερού πριν από το γεύμα θα γεμίσει το στομάχι σας και θα σας κάνει να φάτε μικρότερη πο σότητα φαγητού, οπότε έτσι θα μειώσετε και τις θερμίδες. 8. Να τρώτε συχνότερα Δοκιμάστε να φάτε 5 ή 6 μικρά γεύμα τα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Η επιθυμία για σνακ είναι έντονη από την αρχή της διακοπής, έτσι τα γεύματα με γάλης ποσότητας μπορεί να ταιριάζουν απόλυτα στις ανάγκες σας. Τα καλά νέα όμως είναι ότι τα μικρά γεύματα κάθε λί γες ώρες θα μπορούσαν να δώσουν ώθη ση στον μεταβολισμό σας. Απλά παρακο λουθήστε τις θερμίδες σας και κρατήστε το ημερήσιο σύνολό τους στην κατάλλη λη ποσότητα για το σώμα σας. 9. Κρατήστε τον πειρασμό έξω από το σπίτι Αν δεν υπάρχει στο σπίτι, τότε εκ των πραγ μάτων δεν μπορείτε να το φάτε! Αποθη κεύστε στο ψυγείο και στα ντουλάπια υ γιεινές επιλογές φαγητού, έτσι ώστε όταν προκύψει επιθυμία για ανθυγιεινά σνακ, τα τρόφιμα που θα είναι εύκολα προσβά σιμα θα είναι αυτές οι υγιεινές επιλογές. 10. Απασχολήστε τον εαυτό σας Η πλήξη είναι ένα συναίσθημα που μπο ρεί να σας ωθήσει προς το κάπνισμα και το φαγητό. Με μια απότομη αλλαγή σε αυτό που κάνετε θα μπορέσετε να απο σπάσετε τον εαυτό σας από την άσκοπη κατανάλωση φαγητού. Ξεκινήσετε, λοιπόν, άμεσα την προσπά θειά σας για απεξάρτηση από το κάπνι σμα. Μπορεί όντως να κερδίσετε μερικά επιπλέον κιλά κατά την περίοδο της δι αδικασίας. Το κερδισμένο βάρος μπο ρεί πάντα να χαθεί αργότερα, αλλά την πολύτιμη και αναντικατάστατη υγεία σας δεν μπορείτε να την κερδίσετε ξανά. ••• 10 συμβουλές

64 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Η εφήβουςτύπουδιαβήτηεμφάνισηςτοναυξάνειπαχυσαρκίακίνδυνο1στους Mια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Diabetologia της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Διαβήτη διαπίστωσε ότι ο υψηλότερος κίνδυνος για εμφάνιση διαβήτη τύπου 1 συνδέεται με αυξήσεις του δείκτη μάζας σώματος σε εφήβους ηλικίας από 16 έως 19 ετών. Υπήρχαν προηγούμενες αναφορές για τη συσχέτιση μεταξύ παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 1 σε προηγούμενες με λέτες που περιλάμβαναν κυρίως παιδιά. Στη νέα μελέτη φάνηκε ότι η συσχέτιση παρέμεινε και σε εφήβους που ήταν α πολύτως υγιείς, εκτός από το αυξημένο βάρος τους, χωρίς προφανείς παράγο ντες κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη τύ που 1. Στη μελέτη συμμετείχαν 834.050 άνδρες και 592.312 γυναίκες, σε μια διάμεση παρακολούθηση 11,2 ετών, και υπήρ ξαν 777 περιστατικά εμφάνισης διαβήτη τύπου 1. Ο κίνδυνος για διαβήτη τύπου 1 αυξανόταν στα διακά με την αύξηση του ΔΜΣ. Στην πολυμεταβλητή ανάλυση, οι έφηβοι στο 75ο έως το 84ο ε κατοστημόριο του ΔΜΣ είχαν 41% αυξημένο κίνδυνο, οι υ πέρβαροι έφηβοι είχαν 54% αυ ξημένο κίνδυνο και οι παχύσαρ κοι 100% αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 1 σε σύγκριση με εκείνους στο 5ο έως το 49ο εκα τοστημόριο του ΔΜΣ. Κάθε αύξηση του ΔΜΣ κατά 5 μονάδες συ σχετίστηκε με 35% αύξηση στον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 1. Για τους ε φήβους με παχυ σαρκία ο κίνδυνος για διαβήτη τύπου 1 είναι Περίπουδιπλάσιος.το5%-10%τουσυνόλουτωνδιαβητικώνασθενώνπάσχουναπόσακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. Το 85% των περιστα τικών με ΣΔτ1 εμφανίζεται σε ηλικία μι κρότερη των 20 ετών με μέση ηλικία εμ φάνισης τα 14 έτη. Περίπου 1 στα 300 παιδιά και εφήβους έχουν διαβήτη τύ που 1. Δεν είναι σαφώς γνωστή η ακριβής αι τιολογία του διαβήτη τύπου 1, αλλά το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει σίγου ρα σημαντικό ρόλο. Πλέον, ο σακχα ρώδης διαβήτης τύπου 1 θεωρείται μια χρόνια αυτοάνοση νόσος, που πιστεύε ται ότι προκαλείται από μη γενετικούς, περιβαλλοντικούς δηλαδή, παράγοντες (ιογενείς, διαιτητικούς) σε γενετικά προ διατεθειμένα άτομα, ξεκινώντας από μια ανοσολογική διεργασία που καταλήγει στην προοδευτική απώλεια των β-κυττά Σύμφωναρων. με μελέτες, η αυτοανοσία μπο ρεί να αρχίζει ακόμη και 7-10 χρόνια μέχρι να παραμείνει περίπου στο 10% της μάζας των β-κυττάρων και να εκδη λωθεί κλινικά η νόσος. Γι’ αυτόν τον λό γο και η νόσος είναι σπάνια πριν από την ηλικία των 3 μηνών και κορυφώνεται σε ό,τι αφορά την επίπτωσή της ανάμε σα στις ηλικίες των 5 και 15 χρόνων. Ο διαβήτης τύπου 1 χαρακτηρίζεται από αδυναμία του οργανισμού να παρα γάγει ινσουλίνη. Τα άτομα με διαβήτη αυτού του τύπου πρέπει να λαμβάνουν ε ξωγενώς ινσουλίνη για να επιβιώσουν. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, 24.785 άνθρωποι εμφανίζο νται να νοσούν με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (13.323 αγόρια και 11.463 κο ρίτσια). Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1 ανέρχε ται στο 3,4% του συνόλου του πληθυσμού με διαβήτη και στο 0,24% στο σύνολο ό λου του πληθυσμού. Επίσης, φάνηκε ότι στα αγόρια εμφα νίζεται συχνότερα από ό,τι στα κορίτσια (0,26 έναντι 0,24%). Ανησυχητικό στοι χείο αποτελεί η αύξηση του επιπολα σμού του ΣΔτ1 κατά 2%-5%, όπως φαί νεται από μεγάλες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί. œ ΝEWSROOM

65  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

66 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΝEWSROOM Ηδιατήρηση, ή αλλιώς η συντήρη ση, της απώλειας βάρους είναι μια εξίσου σημαντική, αν όχι πιο σημαντική, κατάκτηση από την ίδια την απώλεια βάρους. Οι μελέτες έχουν δεί ξει ότι η μέγιστη απώλεια βάρους επι τυγχάνεται σε 6 μήνες, με τα περισσό τερα άτομα όμως να ανακτούν ξανά το βάρος Κάποιοιτους.όμως τα καταφέρνουν. Πετυχαίνουν να διατηρήσουν μακρο πρόθεσμα το βάρος τους μετά την επί πονη προσπάθειά τους. Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Obesity, επέτρεψε στους συμμετέχοντες να ορίσουν μόνοι τους τι τους βοήθησε να χάσουν βάρος και να διατηρήσουν μακροπρόθεσμα το νέο, χαμηλότερο βάρος Μελετήθηκαντους. περισσότερα από 6.000 άτομα, που έχασαν κατά μέσο όρο 25 κιλά και διατήρησαν αυτό το βάρος για περισσότερο από τρία χρόνια. Οι συμ μετέχοντες απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το τι τους παρακίνησε να χά σουν βάρος και τις στρατηγικές τους για τη διατήρηση της απώλειας βάρους. Στη συνέχεια, κατηγοριοποιήθηκαν οι απαντήσεις. Η επιμονή παρά τις αποτυ χίες, η τακτική αναδρομή στο πώς ήταν η ζωή τους πριν από την απώλεια βά ρους και το να συνεχίσουν να ενδιαφέ ρονται για την υγεία τους ήταν οι τρεις κύριοι παράγοντες της επιτυχίας. Ορισμένοι παρακινήθηκαν από προ βλήματα υγείας, όπως ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις, ενώ άλλοι δι ατήρησαν την απώλεια βάρους λόγω ανησυχίας για θέματα κινητικότητας, εμφάνισης, συστάσεων από την οικογέ νεια ή τους φίλους και επειδή ένιωθαν συχνά κουρασμένοι. Η μελέτη έδειξε ό τι το 20% των Αμερικανών που έχασαν βάρος ήταν σε θέση να διατηρήσουν το χαμηλότερο βάρος τους μακροπρόθε σμα. Μερικά απλά βήματα μπορούν να βοη θήσουν ώστε να μην πάρετε ξανά τα κι λά που χάσατε: œ Καταναλώστε μικρά και συχνά γεύ ματα. Προσπαθήστε να καταναλώνε τε περίπου 5 γεύματα κατά τη διάρ κεια της μέρας, 3 βασικά και 2 μικρά σνακ. œ Ενυδατώστε τον οργανισμό σας. Καλό είναι να ακολουθείτε τη γενική σύστα ση του 1,5 με 2 λίτρα νερό ανά ημέ ρα. œ Κρατήστε τον οργανισμό σας φυσι κά δραστήριο. Ένας από τους καλύ τερους τρόπους για να διατηρήσετε το σωματικό σας βάρος είναι η σωματι κή άσκηση. œ Εξασφαλίστε επάρκεια στον ύπνο σας. Ποιοι παράγοντες ευνοούν τη διατήρηση της απώλειας βάρους

67  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Το αυξημένο σωματικό βάρος συνδέεται με κινδύνους για την υγεία των μικρών παιδιών Mελέτη από το πανεπιστημια κό νοσοκομείο της Κοπεγχάγης Holbaek, στη Δανία, δημο σιευμένη στο επιστημονικό περιοδι κό Obesity Research & Clinical Practice, περιέλαβε 335 παιδιά προ σχολικής ηλικίας και 657 παιδιά σχολι κής ηλικίας. Και στις δύο ηλικιακές ο μάδες περίπου το 14% των παιδιών ήταν Κατάυπέρβαρα.μέσο όρο, τα παιδιά σχολικής ηλι κίας που είχαν επιπλέον βάρος είχαν υ ψηλότερα επίπεδα σακχάρου και ιν σουλίνης στο αίμα από τα συνομήλικά τους (ένας δείκτης ότι θα μπορούσαν να βρίσκονται σε τροχιά προς τον διαβήτη τύπου 2). Είχαν επίσης υψηλότερα τρι γλυκερίδια και χαμηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης, που προστατεύει την Μάλιστα,καρδιά.έναν χρόνο αργότερα, το πο σοστό των παιδιών σχολικής ηλικίας που ήταν υπέρβαρα είχε ανέλθει στο 17%. Παρόμοια αποτελέσματα δεν παρατη ρήθηκαν σε παιδιά προσχολικής ηλικί ας που ήταν υπέρβαρα και οι ερευνητές δήλωσαν ότι τα ευρήματα υπογραμμί ζουν τη σημασία της υγιεινής διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας στην προσχολική ηλικία, πριν ακόμη αρχί σουν να εμφανίζονται οι επιπτώσεις του αυξημένου βάρους. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι η παιδική παχυ σαρκία είναι περίπλοκη και συχνά συ νυφασμένη με κοινωνικούς παράγοντες που οι οικογένειες δεν ελέγχουν, όπως η έλλειψη οικονομικά προσιτών υγιεινών τροφίμων ή ασφαλών χώρων σωματικής δραστηριότητας για τα παιδιά τους. Να σημειώσουμε ότι τα Ελληνόπουλα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά πα χυσαρκίας στην Ευρώπη. Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 4-6 ετών που εί ναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα φτάνει το 20,6%. Στα παιδιά ηλικίας 6-10 ετών το ποσοστό ανεβαίνει στο 38,5% και στα παιδιά ηλικίας 10-12 ετών αγγίζει το 41,2%.

68 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 œ ΝEWSROOM Ηέλλειψη ύπνου αυξάνει το σωματι κό βάρος, οδηγώντας σε υπερβο λική πρόσληψη θερμίδων και σε κεντρική παχυσαρκία, δηλαδή στη συσ σώρευση λίπους στην κοιλιά. Αυτό έδειξε μια νέα μελέτη που πραγμα τοποιήθηκε στη φημισμένη Mayo Clinic στις ΗΠΑ και δημοσιεύθηκε πρόσφα τα στο διεθνές επιστημονικό περιοδι κό Journal of the American College of Cardiology (JACC). Η μελέτη συμπεριέλαβε 12 υγιή, μη πα χύσαρκα άτομα, συγκεκριμένα 9 άνδρες και 3 γυναίκες ηλικίας από 19 ως 39 ε τών. Πρόκειται για μια τυχαιοποιημέ νη, ελεγχόμενη, διασταυρούμενη μελέτη 21 ημερών με 4 ημέρες εγκλιματισμού, 14 ημέρες πειραματικού περιορισμού ύ πνου (4 ώρες ύπνου συνολικά) ή ύπνου ελέγχου (ευκαιρία ύπνου 9 ωρών) και έ να διάστημα αποκατάστασης 3 ημερών. Τα ίδια άτομα συμμετείχαν σε ό λα τα στάδια της μελέτης, άρα συ γκρίθηκαν με τον εαυτό τους, αυξάνο ντας την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Καταγράφηκαν επαναλαμβανόμενες με τρήσεις ενεργειακής πρόσληψης, ενερ γειακής κατανάλωσης, σωματικού βά ρους, σύστασης σώματος, κατανομής λίπους και άλλων βιοδεικτών. Ειδικότερα, βρέθηκε ότι στη φάση του μειωμένου ύπνου οι συμμετέχοντες κα τανάλωναν περισσότερες θερμίδες, αυ ξάνοντας την πρόσληψη πρωτεΐνης και λίπους. Η ενεργειακή κατανάλωση δε παρέμεινε αμετάβλητη. Οι συμμετέχοντες μάλιστα ανέκτησαν στατιστικά σημαντικά περισσότερο σω ματικό βάρος όταν υποχρεώθηκαν να κοιμούνται λιγότερο. Ενώ οι αλλαγές στο συνολικό σωματικό λίπος δεν διέφεραν μεταξύ των δύο συνθηκών ύπνου, το κοι λιακό λίπος αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του μειωμένου ύπνου, με σημαντικές αυ ξήσεις, εμφανείς τόσο στο υποδόριο όσο και στο σπλαχνικό κοιλιακό λίπος. Να σημειωθεί ότι το σπλαχνικό λίπος θε ωρείται σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση αντίστασης στην ινσου λίνη και μεταβολικών νοσημάτων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, ενώ αυξάνει και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η έλλειψη ύπνου οδηγεί σε αύξηση βάρους

69  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

70 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Στις 14 Ιουλίου, η Κομισιόν παρου σίασε μια συνολική αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας για την ασφάλεια και την ποιότητα του αί ματος, των ιστών και των κυττάρων. Έ τσι, γίνεται ένα ακόμη βήμα προς την οι κοδόμηση μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας Η πρόταση της Επιτροπής επικαιροποιεί και ενισχύει τους κανόνες για την ασφά λεια και την ποιότητα και τους επεκτείνει σε άλλες ουσίες ανθρώπινης προέλευ σης (SoHO), όπως το μητρικό γάλα, οι οποίες δεν είχαν ρυθμιστεί σε επίπεδο ΕΕ. Οι θεραπείες που βασίζονται σε ουσίες ανθρώπινης προέλευσης έχουν μεγάλη α ξία, καθώς κάθε χρόνο μεγάλος αριθμός τέτοιων θεραπειών σώζουν ζωές ή βελτι ώνουν την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: œ 25 εκατομμύρια μεταγγίσεις αίματος πραγματοποιούνται σε ασθενείς στην ΕΕ κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβά σεων ή για την περίθαλψη τραυματιών. œ Πραγματοποιούνται περισσότερες α πό 36.000 μεταμοσχεύσεις βλαστο κυττάρων για τη θεραπεία καρκίνων του αίματος. œ Οι θεραπείες της αναπαραγωγής συμβάλ λουν στη γέννηση 165.000 παιδιών με ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. œ Στις θεραπείες που βελτιώνουν την ποιό τητα ζωής περιλαμβάνονται 14.500 με ταμοσχεύσεις κερατοειδούς για την αποκατάσταση της όρασης και 2.000 μεταμοσχεύσεις δέρματος για εγκαύ ματα και άλλους τραυματισμούς. ΕΕ: Αυστηρότεροι κανόνες για την ασφάλεια και την ποιότητα αίματος, ιστών και κυττάρων Μια σειρά νέων μέτρων προβλέπεται για τις ουσίες ανθρώπινης προέλευσης œ Πρόταση για ενιαίο κανονισμό σε κράτη μέλη που θα αφορά τους δότες œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Η παρωχημένηνομοθεσίαισχύουσαγιατοαίμαείναιπλέονκαιδεναντικατοπτρίζειτιςεξελίξειςστηνυγείακαιτηνκοινωνία.

Η πρόταση βασίζεται στο υφιστάμενο νο μικό πλαίσιο, το οποίο τέθηκε σε ισχύ το 2002 για το αίμα και το 2004 για τους ι στούς και τα κύτταρα. Το πλαίσιο αυτό περιέχει παράλληλες διατάξεις για την ε πιλογή δοτών, τη διαχείριση και την ε ποπτεία της ποιότητας και της ασφάλειας. Για να βελτιωθεί η εναρμόνιση και πα ράλληλα να διασφαλιστεί ένα ενιαίο ε πίπεδο προστασίας σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και για να απλουστευθούν οι δια συνοριακές ανταλλαγές και η πρόσβαση σε θεραπείες με ουσίες ανθρώπινης προ έλευσης, η Επιτροπή προτείνει την κα τάργηση των σχετικών οδηγιών και την αντικατάστασή τους από έναν μόνο κανο νισμό, ο οποίος θα ισχύει εξίσου σε όλα τα κράτη μέλη. Ο κανονισμός αυτός θα προσφέρει πρό τυπα ασφάλειας και ποιότητας υψηλού επιπέδου, παρέχοντας στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να επιβάλλουν αυστηρότερες απαιτήσεις, ιδίως για να εξασφαλίζεται η ευθυγράμμιση με τη δομή των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Φιλοδοξία της Επιτροπής είναι οι ασθενείς σε ολόκληρη την ΕΕ να έχουν περισσότε ρες ευκαιρίες για πρόσβαση στη θεραπεία που χρειάζονται, ανεξάρτητα από τον τό πο διαμονής τους. Θα διευκολύνει επίσης τη διασυνοριακή κυκλοφορία αυτών των κρίσιμων θεραπειών υγείας, καθώς και τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των αρ χών δημόσιας υγείας και θα ενισχύσει την αλληλεγγύη μεταξύ κρατών μελών. Η πρόταση της Επιτροπής θα εξεταστεί και θα συζητηθεί, μέσω της διαδικασίας συνα πόφασης, στο Κοινοβούλιο και το Συμβού λιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως ότου επι τευχθεί συμφωνία επί του τελικού κειμένου. Μόλις εγκριθεί και εφαρμοστεί σε όλα τα κράτη μέλη, θα αντικαταστήσει τους κα νόνες για την ασφάλεια και την ποιότητα που ορίζονται σε δύο οδηγίες (2002/98/ ΕΚ για το αίμα και τα συστατικά του αίμα τος και 2004/23/ΕΚ για τους ιστούς και τα κύτταρα) και τις εκτελεστικές πράξεις τους. Η κ. Στέλλα Κυριακίδου, επίτροπος Υγεί ας και Ασφάλειας των Τροφίμων, δήλωσε: «Κάθε χρόνο, εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ χρειάζονται μετάγγιση αίματος είτε κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης είτε ύστερα από ατύχημα, μεταμοσχεύσεις μυ ελού των οστών για τη θεραπεία της λευ χαιμίας ή κύκλους γονιμοποίησης in vitro για να γίνουν γονείς. Αυτά είναι μόνο λί γα παραδείγματα που καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα των θεραπειών αυτών. Απο τελούν σημαντικό στοιχείο των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρη την ΕΕ και οι αυστηρότεροι κανόνες που προτείνουμε σήμερα θα διασφαλίσουν ό τι οι πολίτες μας μπορούν να βασίζονται στα ύψιστα πρότυπα ποιότητας και ασφά λειας αυτών των ζωτικής σημασίας προϊ όντων, είτε πρόκειται για τη θεραπεία του καρκίνου είτε για επείγουσες χειρουργι κές επεμβάσεις. Η νόσος Covid-19 μάς έδειξε σαφέστατα πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη ανθεκτικών συστημάτων υγείας και σήμερα προσθέτουμε ένα ακόμα ση μαντικό κομμάτι στην Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας μας». Παρωχημένη η ισχύουσα νομοθεσία Η ισχύουσα νομοθεσία για το αίμα, τους ιστούς και τα κύτταρα, δεδομένου του ό τι εφαρμόζεται εδώ και 20 σχεδόν χρό νια, είναι πλέον παρωχημένη και δεν α ντικατοπτρίζει τις εξελίξεις στην υγεία και την κοινωνία. 71

72 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Στο μεταξύ, εμφανίστηκαν νέοι κίνδυνοι λοιμωδών νόσων και οι εξελίξεις που έχουν σημειωθεί στις βιοτεχνολογίες που έχου με στη διάθεσή μας για την προετοιμασία του αίματος, των ιστών και των κυττάρων για κλινική χρήση είναι πολύ σημαντικές. Το 2019, η Επιτροπή δημοσίευσε αξιολό γηση σύμφωνα με την οποία το υπάρχον πλαίσιο έχει ενισχύσει την ασφάλεια και την ποιότητα σε ολόκληρη την ΕΕ, αλλά κατέδειξε επίσης ότι υπάρχουν 5 βασικοί τομείς στους οποίους το νομικό πλαίσιο δεν αντικατοπτρίζει, πλέον, τις τρέχουσες εξελίξεις της τεχνολογίας. Μετά από ευρεία διαβούλευση με τους εν διαφερόμενους φορείς, σχετικά τόσο με τους στόχους της αναθεώρησης όσο και με το περιεχόμενό της, και έχοντας ενσω ματώσει τα διδάγματα από την πανδημία της νόσου Covid-19, ο προτεινόμενος κα νονισμός περιλαμβάνει μέτρα για την α ντιμετώπιση όλων αυτών των προβλημά των. Διασφαλίζει ότι: 1. Οι τεχνικοί κανόνες για την ασφά λεια και την ποιότητα ανταποκρίνονται στους μεταβαλλόμενους κινδύνους και τεχνολογίες 2. Προστατεύονται οι δότες/δότριες και οι απόγονοι 3. Ενισχύεται η εναρμόνιση των απαιτή σεων εποπτείας 4. Υποστηρίζεται η καινοτομία 5. Θεσπίζονται μέτρα για τη στήριξη της ανθεκτικότητας του εφοδιασμού Οι σημαντικότερες αλλαγές Η πρόταση περιλαμβάνει ορισμένες δι ατάξεις που αντικατοπτρίζουν το παλαιό πλαίσιο. Για παράδειγμα, τα κράτη μέ λη διατηρούν την πλήρη αρμοδιότη τα για οποιεσδήποτε οργανωτικές και δεοντολογικές αποφάσεις σχετικά με την παροχή θεραπειών που βασίζονται σε ουσίες ανθρώπινης προέλευσης στα οικεία συστήματα υγειονομικής περί θαλψης. Επιπλέον, η αρχή της εθελοντικής και μη αμειβόμενης δωρεάς διατηρήθηκε και βελτιώθηκε στην πρόταση. Από την άλλη, περιλαμβάνει μια σειρά νέων μέτρων που καλύπτουν ορισμένα κενά και τα οποία αναπτύχθηκαν για τη στήριξη της λειτουργίας αυτού του σημα ντικού τομέα: œ Ο προτεινόμενος κανονισμός καλύπτει όλες τις ουσίες ανθρώπινης προέλευ σης (εκτός από τα συμπαγή όργανα για μεταμόσχευση, τα οποία εξακολουθούν να ρυθμίζονται βάσει ειδικής οδηγίας). Στις ουσίες αυτές περιλαμβάνονται το αί μα, οι ιστοί και τα κύτταρα, καθώς και άλλες ουσίες, όπως το μητρικό γάλα ή η μικροχλωρίδα, που προκαλούν ανάλο γες ανησυχίες όσον αφορά την ασφά λεια και την ποιότητα. Άλλες ουσίες αν θρώπινης προέλευσης που ενδέχεται, στο μέλλον, να χρησιμοποιηθούν σε α σθενείς θα εμπίπτουν αυτόματα στο πε δίο εφαρμογής της νομοθεσίας αυτής. œ Η παρασκευή και ο χειρισμός των ου σιών ανθρώπινης προέλευσης (SoHO) πρέπει να γίνεται σύμφωνα με ειδικά πρότυπα τα οποία εγγυώνται την α σφάλεια των ασθενών. Από τα πρότυ πα αυτά δεν προστατεύονται μόνο οι α σθενείς, αλλά καλύπτεται, πλέον, και η προστασία των απογόνων που γεννιού νται με ιατρικά υποβοηθούμενη αναπα ραγωγή, καθώς και τα άτομα που δω ρίζουν ουσίες ανθρώπινης προέλευσης, μεταξύ των οποίων 15 εκατομμύρια αιμο δότες/-δότριες, περισσότερα από 34.000 άτομα που προβαίνουν σε δωρεά βλα στοκυττάρων και άνω των 39.000 δότρι ες ωαρίων ετησίως. œ Για να εξασφαλιστεί ότι οι κανόνες αυ τοί αντικατοπτρίζουν διαρκώς την επι στημονική πρόοδο, θα αναπτυχθούν κυρίως από επιστημονικούς φορείς Τα κράτη πλήρηδιατηρούνμέλητηναρμοδιότηταγιαοποιεσδήποτεοργανωτικέςκαιδεοντολογικέςαποφάσειςσχετικάμετηνπαροχήθεραπειών.

73 εμπειρογνωσίας που δραστηριοποι ούνται στον τομέα. Αυτό σημαίνει ότι τα νέα στοιχεία θα είναι δυνατόν να εν σωματώνονται ταχύτερα από πριν και οι απαιτήσεις ασφάλειας να επικαιροποι ούνται (π.χ. δοκιμές για λοιμώδη ή μη λοιμώδη νοσήματα). Π.χ. αξιοποίηση της εμπειρογνωμοσύνης των υφιστάμε νων τεχνικών φορέων στην Ευρώπη, ιδί ως του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και της Ευ ρωπαϊκής Διεύθυνσης για την Ποιότητα των Φαρμάκων και την Υγειονομική Πε ρίθαλψη (Συμβούλιο της Ευρώπης), για την επικαιροποίηση των τεχνικών κατευ θυντήριων γραμμών. œ Κάθε οντότητα που ασκεί δραστηριότη τες οι οποίες επηρεάζουν την ασφάλεια και την ποιότητα των ουσιών ανθρώπινης προέλευσης θα πρέπει να καταχωρίζε ται σε μητρώο των αντίστοιχων αρ μόδιων αρχών. Όταν οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν την επεξεργασία και την αποθήκευση ουσιών ανθρώπι νης προέλευσης (SoHO), οι οντότητες θα πρέπει να πληρούν επιπλέον απαιτήσεις για να λάβουν άδεια και να επιθεωρού νται ως κέντρα SoHO, παρόμοιες με τις τρέχουσες απαιτήσεις. œ Οι οντότητες SoHO θα πρέπει να υπο βάλλουν ετήσια έκθεση δραστηριο τήτων. Τα στοιχεία αυτά θα επιτρέπουν στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν μέτρα για τη βελτίωση των ποσοστών συλλο γής δωρεών, όταν χρειάζεται. Οι οντό τητες που εργάζονται με SoHO κρίσιμης σημασίας θα πρέπει να ειδοποιούν την αρμόδια αρχή σε περίπτωση αιφνίδιας μείωσης του εφοδιασμού και θα πρέπει να διαθέτουν σχέδια έκτακτης ανάγκης. œ Οι απαιτήσεις εποπτείας θα είναι ανα λογικές και με βάση τον κίνδυνο. Με τον τρόπο αυτό, η προστασία των ασθενών, των δοτών και των απογόνων μπορεί να αυξηθεί χωρίς να δημιουργούνται περιτ τές επιβαρύνσεις για τις αρμόδιες αρχές. Επιπλέον, η Επιτροπή θα υποστηρίξει κοινές δραστηριότητες εποπτείας (για παράδειγμα όσον αφορά την έγκριση νέων σκευασμάτων SoHO) και θα προ σφέρει κατάρτιση, εργαλεία υποστήρι ξης ΤΠΕ και ευκαιρίες για την ανταλλα γή βέλτιστων πρακτικών. Επιπλέον, ο προτεινόμενος κανονισμός θα βελτιστοποιήσει την πρόσβαση σε καινο τόμες θεραπείες, καθώς η αδειοδότηση θα εξαρτάται από την εκ των προτέρων αξιολόγηση κινδύνου, εξασφαλίζοντας έ τσι υψηλό επίπεδο περίθαλψης για τους Ηασθενείς.πρόταση περιλαμβάνει επίσης τη σύ σταση του συντονιστικού συμβουλίου SoHO ως συμβουλευτικού οργάνου που θα στηρίζει τα κράτη μέλη στην εφαρμο γή του κανονισμού. Το συντονιστικό συμ βούλιο SoHO θα αναπτύξει κοινές ορθές πρακτικές επιθεώρησης και επαγρύπνη σης, θα παρέχει συμβουλές σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής του κανονισμού και γενικά θα υποστηρίζει τις αρμόδιες αρχές στην εποπτεία του τομέα. Το συντονιστικό συμβούλιο SoHO θα αυ ξήσει επίσης τη διατομεακή συνοχή και τη νομική σαφήνεια μέσω της συνεργα σίας με φορείς εμπειρογνωσίας και αντί στοιχους φορείς σε άλλα νομικά πλαίσια όσον αφορά τυχόν ρυθμιστικά ζητήματα που ενδέχεται να προκύψουν. Τέλος, προτείνεται η δημιουργία μιας πλατφόρμας SoHO της ΕΕ, ενός κεντρι κού ψηφιακού εργαλείου για τις αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη, με σκοπό τη διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων και της διοίκησης στον τομέα. œ Θα αναπτυχθεί και θα φιλοξενηθεί από την Επιτροπή για την εξυπηρέτηση των αναγκών των χρηστών: των αρμόδιων αρχών, των οντοτήτων και των κέντρων SoHO (συμπεριλαμβανομένων των πα ρόχων υγειονομικής περίθαλψης), των ασθενών, των δοτών και των απογό νων, των φορέων εμπειρογνωσίας και της Επιτροπής. œ Θα αποτελέσει τον κεντρικό κόμβο για την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις καταχωρίσεις, τις άδειες και τις τε χνικές κατευθυντήριες γραμμές. Η πλατφόρμα θα επιτρέπει επίσης τη συλ λογή και τη δημοσίευση δεδομένων σχετι κά με τις δωρεές, την κλινική χρήση και τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες, υπό σα φή διακυβέρνηση και σύμφωνα με τους κανόνες για την προστασία των δεδομέ νων. Θα βελτιώσει την επικοινωνία και τη διαφάνεια, θα αυξήσει την αποτελεσμα τικότητα στον τομέα και θα λειτουργήσει προδραστικά, καλύπτοντας την ανάγκη να δημιουργηθούν διαφορετικές πλατφόρμες δεδομένων και εργαλεία διάδοσης πληρο φοριών στα κράτη μέλη, διασφαλίζοντας παράλληλα την ιδιωτικότητα των δεδομέ νων που αφορούν την υγεία. ••• Ο θεραπείες.σετηνβελτιστοποιήσεικανονισμόςπροτεινόμενοςθαπρόσβασηκαινοτόμες

Ως θρομβοφιλία ορίζεται η διατα ραχή της πήξης του αίματος κα τά την οποία αυξάνεται ο κίνδυ νος δημιουργίας θρόμβων εντός των αγγείων (αρτηρίες ή φλέβες). Η κατά σταση αυτή χαρακτηρίζεται ως θρόμβωση. Η «θρόμβωση» κλασικά για να επισυμβεί απαιτεί τη συμβολή δύο τουλάχιστον από τους παρακάτω παράγοντες της λεγόμενης «τριάδας του Erlich»: (i) νωθρή κυκλοφο ρία, (ii) βλάβη του τοιχώματος του αγγεί ου και (iii) υπερπηκτικότητα του αίματος. Κλασικά, η κύηση (και λοχεία) είναι μια κατάσταση στην οποία συμβάλλουν και οι τρεις αυτοί παράγοντες. Σε μια φυσιολο γική εγκυμοσύνη, η ικανότητα πήξης του αίματος στη μήτρα και τον πλακούντα κα ταστέλλεται. Σε μερικές μητέρες, λόγω κα ταστάσεων επίκτητων ή κληρονομικών, η πήξη του αίματος που περνά στην εμβρυϊ κή κυκλοφορία δεν καταστέλλεται. Αυτή η αυξημένη τάση προς πήξη του αίματος ο νομάζεται θρομβοφιλία. Τόσο οι κληρονομικές όσο και οι συνδυα στικές κληρονομικές/επίκτητες θρομβοφι λίες είναι συχνές. Περισσότερο από το 15% του λευκού πληθυσμού φέρει μια κληρο νομική θρομβοφιλική μετάλλαξη. Οι πιο συνηθισμένες από αυτές είναι η μετάλλα ξη του παράγοντα V Leiden, η μετάλλαξη στην περιοχή του υποκινητή του γονιδίου της προθρομβίνης και οι μεταλλάξεις στο γο νίδιο που κωδικοποιεί για την αναγωγάση του μεθυλενο-τετραϋδροφυλλικού (MTHFR). Αυτές οι κοινές μεταλλάξεις σχετίζονται με ήπιο θρομβωτικό κίνδυνο. Παραμένει αμ φιλεγόμενο το αν οι ομόζυγες μεταλλάξεις του MTHFR συνδέονται με αγγειακές πα θήσεις (εκτός αν συνοδεύονται και από ο Αντίθετα,μοκυστεϊναιμία).υπάρχουν πολύ σοβαρότερες θρομβοφιλικές βλάβες, όπως αυτές της α ντιθρομβίνης ΙΙΙ και της πρωτεΐνης S. Αυ τές όμως είναι πολύ λιγότερο συχνές στον γενικό πληθυσμό. Η εγκυμοσύνη, ως υπερπηκτική κατάσταση, αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης (DVT) και πνευμο νικής εμβολής (PE), που είναι δυνητικά θα νατηφόρες καταστάσεις για την έγκυο. Κατά την εγκυμοσύνη, αυξάνεται η υπερπηκτική τάση, λόγω διαφόρων παραγόντων, όπως II, VII, VIII, X, ινωδογόνου, ενώ παράλληλα ελαττώνεται η ινωδόλυση, αυξάνει το PΑΙ, ελαττώνεται η πρωτεΐνη S, δημιουργείται ε πίκτητη αντίσταση στην ενεργοποίηση της πρωτεΐνης C (APCR) και ενεργοποιείται ο μηχανισμός της πήξης (αυξάνονται τα DDimers). Παράλληλα, συνυπάρχει φλεβι κή στάση, διάταση των φλεβών, λόγω οι στρογόνων, και αυξημένη πίεση της κάτω κοίλης φλέβας, λόγω των ανατομικών συ νεπειών της κυήσεως. Η πιθανή συσχέτιση μεταξύ καθ’ έξιν α ποβολών (RPL) και κληρονομικής θρομ βοφιλίας βασίζεται στη θεωρία ότι η εξα σθένηση της ανάπτυξης του πλακούντα και (δευτερευόντως) η φλεβική και αρτηριακή θρόμβωση μπορεί να οδηγήσουν σε απο βολή. Μελέτες έχουν δείξει ότι το μητρικό αίμα αρχίζει να ρέει εντός των αγγειακών κλάδων του πλακούντα σε περίπου δέκα ε βδομάδες κύησης, το οποίο επέτρεψε συ σχέτιση μεταξύ θρομβοφιλίας και αποβο λής σε κυήσεις μετά τις δέκα εβδομάδες. Η συσχέτιση αυτή είναι περισσότερο αποδε κτή για τις αποβολές που συμβαίνουν πριν από τις δέκα εβδομάδες κύησης. Ωστόσο, η απόδειξη ότι η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών από το μητρικό αίμα στον εμβρυϊκό ιστό εξαρτάται από τη ροή του αίματος στη μήτρα, και έτσι μπορεί να 74 / Ιούλιος-Αύγουστος 2022 œ ΑΡΘΡΟ καιΘρομβοφιλίακύηση œ Η μετάλλαξη του παράγοντα V Leiden του Κώστα Κωνσταντόπουλου, ομότιμου καθηγητή ΑιματολογίαςΠαθολογίας, ΕΚΠΑ, και του Γεωργίου Δρύλλη, MD, MSci, PhD, αιματολόγου-επιμελητή της Αιματολογικής Κλινικής «ΜΗΤΕΡΑ» Περισσότερο από το 15% του πληθυσμούλευκούφέρειμιακληρονομικήθρομβοφιλικήμετάλλαξη Πότε πρέπει να αρχίζει η θεραπεία

75 επηρεαστεί από τα θρομβωτικά συμβάντα που συμβαίνουν εκεί, υποδεικνύει έναν ση μαντικό ρόλο για τη θρομβοφιλία ως αιτιο λογικό παράγοντα σε επαναλαμβανόμενες απώλειες εγκυμοσύνης, ανεξάρτητα από την ηλικία της κύησης. Οι κληρονομικές θρομβοφιλίες οι οποίες συνδέονται συχνότερα με καθ’ έξιν αποβο λές (RPL) περιλαμβάνουν την υπερομοκυ στεϊναιμία, που προκύπτει από μεταλλάξεις στον MTHFR, την αντίσταση στην ενεργο ποιημένη πρωτεΐνη C που σχετίζεται με μεταλλάξεις του παράγοντα V Leiden, τις ανεπάρκειες των πρωτεϊνών C και S, τις με ταλλάξεις του υποκινητή της προθρομβίνης και τις μεταλλάξεις της αντιθρομβίνης ΙΙΙ. Τα επίκτητα αίτια θρομβοφιλίας που σχε τίζονται με καθ’ έξιν αποβολή (RPL) περι λαμβάνουν την υπερομοκυστεϊναιμία και την αντίσταση στην ενεργοποιημένη πρω τεΐνη C. Παρά το γεγονός ότι οι σαφείς αι τιολογικοί δεσμοί μεταξύ αυτών των κληρο νομικών και επίκτητων συνθηκών δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί, τα διαθέσιμα υπάρ χοντα δεδομένα υποδεικνύουν την ανάγκη εργαστηριακού ελέγχου για τη μετάλλαξη του παράγοντα V Leiden, των επίπεδων της πρωτεΐνης S, για τις μεταλλάξεις του υποκι νητή του γονιδίου της προθρομβίνης, για τα επίπεδα ομοκυστεΐνης και για την αντίστα ση στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C, του λάχιστον για τις γυναίκες της λευκής φυλής. Οι συνήθεις αιτίες επίκτητης θρομβοφιλί ας είναι: œ Ηλικία (μεγαλύτερη) œ Παχυσαρκία œ Εγκυμοσύνη œ Καρκίνος œ Εγχειρήσεις-ιστορικό θρομβοεμβολισμού œ Φλεβική ανεπάρκεια œ Αυτοάνοσα νοσήματα œ Φλεγμονώδεις νόσοι œ Χρήση φλεβικών καθετήρων œ Ακινητοποίηση/κατάκλιση για μεγάλο χρονικό διάστημα œ Χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων œ Καρδιαγγειακές παθήσεις œ Κάπνισμα Η φλεβοθρόμβωση ως επιπλοκή συμβαίνει κατά 50% κατά την εγκυμοσύνη και κατά 50% κατά τη λοχεία. Το 50% των περιπτώ σεων με θρομβοεμβολική νόσο στις εγκύ ους σχετίζεται με κληρονομική και επίκτητη θρομβοφιλία. Ωστόσο, η ύπαρξη θρομβοφι λίας από μόνη της, ακόμα και με την υπερ πηκτικότητα της εγκυμοσύνης, δεν οδηγεί απαραίτητα σε θρόμβωση, καθώς θρόμβω ση εμφανίζεται μόλις στο 0,1% των εγκύων. Ως εκ τούτου, δεν συνιστάται μαζικός έλεγ χος, καθότι αφενός δεν αλλάζει η αντιμετώ πιση και αφετέρου η λειτουργικότητα των παραγόντων επηρεάζεται από την εγκυμο σύνη και τα αντιπηκτικά. Η κατάλληλη θεραπεία για την κληρονομι κή ή την επίκτητη θρομβοφιλία θα πρέπει να ξεκινά μόλις διαγνωστεί η διαταραχή. Η θεραπεία είναι ειδική, αναλόγως της κάθε διαταραχής και περιλαμβάνει: 1) φυλλικό οξύ ως συμπλήρωμα για τους ασθενείς με υπερομοκυστεϊναιμία, 2) προφυλακτική α ντιπηκτική αγωγή σε περιπτώσεις μεμονω μένων ελλείψεων χωρίς ατομικό ή οικογε νειακό ιστορικό θρομβωτικών επιπλοκών και 3) θεραπευτική αντιπηκτική αγωγή σε περιπτώσεις συνδυασμένων θρομβοφιλι κών γενετικών ελλειμμάτων. Τα επίπεδα ομοκυστεΐνης θα πρέπει να ε πανεξετάζονται μετά την αρχική θεραπεία και λύση της προφυλακτικής αντιπηκτικής αγωγής να λαμβάνεται ισχυρά υπόψη όταν η υπερομοκυστεϊναιμία είναι ανθεκτική στη διατροφική παρέμβαση. Eν γένει, η βασική θεραπευτική αντιμε τώπιση της θρομβοεμβολικής νόσου στην κύηση συνίσταται στις εξής παραμέτρους: œ Προφύλαξη σε ασυμπτωματικές γυναίκες œ Προφύλαξη σε γυναίκες με ιστορικό θρόμβωσης œ Θεραπεία οξέος θρομβωτικού επεισοδίου Κατά βάση, χορηγούνται ηπαρίνες κλασι κές και χαμηλού μοριακού βάρους, γιατί δεν περνούν τον πλακούντα και δεν εκκρί νονται στο γάλα. Επίσης, τα κουμαρινικά διαπερνούν τον πλακούντα και προκαλούν εμβρυοπάθεια (4%-5%) αν το έμβρυο εκτε θεί στα φάρμακα μεταξύ της έκτης και της έβδομης εβδομάδας. ••• Το 50% περιπτώσεωντων θρομβοφιλία.καικληρονομικήσχετίζεταινόσοθρομβοεμβολικήμεστιςεγκύουςμεεπίκτητη

76 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Tο 2021, συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από την ίδρυση του Κέντρου Κλι νικών Μελετών της ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ΛΙΛΛΥ. Στα 25 χρόνια ύπαρξής του, έχει επιτύχει επιστημονική συνεργα σία με περισσότερους από 2.100 Έλλη νες ιατρούς-ερευνητές, σε περισσότερα από 1.300 ερευνητικά κέντρα, στα ο ποία έχουν ενταχθεί τουλάχιστον 16.000 ασθενείς Τα δεδομένα έχουν αξιοποιηθεί σε περισ σότερες από 160 δημοσιεύσεις-ανακοινώ σεις σε έγκριτα διεθνή περιοδικά και συ νέδρια. Πάνω από 50 εκατ. ευρώ έχουν επενδυθεί από τη ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ, τα τελευταία χρόνια, μέσω των κλινικών με λετών, στο μέλλον της υγείας. Πρόσφατα μάλιστα η ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ξεκίνησε τη μεγαλύτερη Φάσης ΙΙΙ κλινική δοκιμή που έχει διεξαχθεί ποτέ στην Ελλάδα! Για παράδειγμα, στον χώρο του Διαβήτη (Τύπου 1 & 2) στα 36 ερευνητικά προγράμ ματα, η ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ έχει αξιολογή σει τα ακόλουθα 10 μόρια: Πιογλιταζόνη, Ομάδα Ινσουλίνης, Εξενατίδη/Εξενατίδη Άπαξ Εβδομαδιαίως, Ντουλαγλουτίδη, Ινσουλίνη BIL, Ινσουλίνη BIV, Glucagon Receptor Antagonist, Oxyntomodulin, Υ περταχεία Ινσουλίνη, Tirzepatide. Το Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης της ΦΑΡ ΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ιδρύθηκε το 1996 με σκο πό την περαιτέρω ενίσχυση και υποστήρι ξη της εταιρείας: œ στη συλλογή, καταγραφή, αναφορά και παρακολούθηση των ανεπιθύμη των συμβάντων των φαρμάκων μέσω της Ομάδας (PharmacovigilanceΦαρμακοεπαγρύπνησηςTeam), œ στη διεξαγωγή διεθνών και τοπικών κλι νικών ερευνητικών προγραμμάτων, όπως είναι οι κλινικές δοκιμές και οι Μελέτες Πραγματικού Κόσμου (RWD/RWE), μέσω της ομάδας Κλινικών Μελετών (Clinical Operations Team), œ στην ειδική ιατρική πληροφόρηση της επιστημονικής κοινότητας, αλλά και την απάντηση σε αυτόκλητα ερωτήματα ε παγγελματιών υγείας, ασθενών και κα ταναλωτών που αφορούν τα προϊόντα της ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ μέσω της ομά δας Ιατρικής Πληροφόρησης (Medical Information Team), œ στη συνεργασία με επιστήμονες εγνω σμένου κύρους για εμβάθυνση της γνώ σης και για επικοινωνία των κλινικών ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ΛΙΛΛΥ: 25 χρόνια κλινικής έρευνας Στις μελέτες έχουν συμμετάσχει πάνω από 16.000 ασθενείς œ Τα έσοδα έχουν ξεπεράσει τα 50 εκατ. ευρώ œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Πάνω από 50 εκατ. ευρώ έχουν επενδυθεί από ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ,τητατελευταίαχρόνια,μέσωτωνκλινικώνμελετών,στομέλλοντηςυγείας.

Η σωστή διάγνωση, σε συνδυασμό με την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας, έχει αποδειχθεί ότι είναι το πιο αποτελεσματι κό «όπλο» στην καθημερινή μάχη ενάντια στις διάφορες παθήσεις, ενώ τα φάρμακα και τα εμβόλια αποτελούν τα πιο πολύτιμα εργαλεία στα χέρια των ειδικών. Η διεύ ρυνση της γνώσης και οι νέες θεραπευτι κές λύσεις αποτελούν, συνεπώς, μια στα θερή ανάγκη για τον άνθρωπο. Στην αναζήτηση αυτή, είμαστε παρόντες. Η ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ διαθέτει ένα α πό τα πολυπληθέστερα και πιο παραγω γικά Τμήματα Έρευνας & Ανάπτυξης στην Ελλάδα. Με περισσότερα από 35 στελέ χη (επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων), στοχεύει καθημερινά στη νέα πληροφο ρία, στην αξιολόγηση νέων φαρμακευτι κών παραγόντων και στην ανάπτυξη ερευ νητικής τεχνογνωσίας. Ένα στοιχείο που αξίζει να συνεκτιμηθεί, ειδικά στην οικονομική συγκυρία της τε λευταίας δεκαετίας, είναι το ποσό που έ χει εισρεύσει στη χώρα μας από το 1996 (έτος ίδρυσης) μέχρι και σήμερα, το ο ποίο πλέον ξεπερνά τα 50 εκατ. ευρώ. Ποσό το οποίο έχει αξιοποιηθεί στην α ναβάθμιση των δομών υγείας, στη δημι ουργία νέων θέσεων εργασίας σε εξειδι κευμένους τομείς, στην εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και στη βελτίωση της οργάνωσης και του εξοπλισμού των ερευνητικών κέντρων. Είμαστε όλοι πεπεισμένοι ότι η προσπά θεια αυτή αξίζει για τον ασθενή, για τον ε παγγελματία της υγείας, για τη χώρα μας. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εκεί νους που με το μεράκι και το ενδιαφέρον τους συνεισέφεραν ώστε αυτό το όραμα, 25 χρόνια πριν, να γίνει πράξη και να με τουσιωθεί στο Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυ ξης της ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ. Το Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης της ΦΑΡ ΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ιδρύθηκε το 1996 με την προοπτική να κάνει πράξη ένα όραμα: τη συμμετοχή εκατοντάδων Ελλήνων ιατρώνερευνητών και μεγάλου αριθμού ασθενών στη διεξαγωγή πλήθους κλινικών ερευνη τικών Σήμερα,προγραμμάτων.έχονταςκάνει πράξη το όραμα αυτό, συνεχίζουμε δυναμικά με τη δραστη ριοποίησή μας στους τομείς της κλινικής έρευνας, των ιατρικών και κανονιστικών υποθέσεων, της φαρμακοεπαγρύπνησης και της ιατρικής πληροφόρησης. Απώτε ρος στόχος ήταν, και εξακολουθεί να εί ναι, η βελτίωση της παρεχόμενης υγειο νομικής περίθαλψης και η προαγωγή της ποιότητας ζωής του πληθυσμού. Το εξωτερικό περιβάλλον, κατά την προη γούμενη δεκαετία, θα έλεγε κάποιος πως δεν είχε ευνοήσει ιδιαίτερα τέτοιου είδους προσπάθειες. Είναι αλήθεια, ωστόσο, πως τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποιες θε τικές ενέργειες από πλευράς Πολιτείας. Αυ τό που χρειάζεται να βελτιωθεί περαιτέρω είναι η ανάπτυξη κινήτρων, ώστε η Ελλά δα να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της και να καταστεί το συντομότερο μία από τις πλέον ελκυστικές επιλογές για τη διεξαγωγή νέων κλινικών ερευνητικών προγραμμάτων. Παρά τις όποιες, λοιπόν, δυσκολίες, συνε χίζουμε τη δυναμική μας πορεία, θέλοντας να αναδείξουμε την Ελλάδα που μπορεί, την Ελλάδα που προχωρά, την Ελλάδα που ξεχωρίζει! Είμαστε σίγουροι πως αυ τό θα αποτελέσει, τελικά, τη μεγαλύτερη νίκη για όλους μας. Σήμερα, σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, με ποικίλες προκλήσεις και κινδύνους για την υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού, με χαρακτηριστικότερο πα ράδειγμα την πανδημία Covid-19, ο ση μαντικός ρόλος του Τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης σε μια φαρμακευτική εται ρεία αναδεικνύεται ολοένα και περισ σότερο. Η ανακάλυψη και ανάπτυξη νέ ων και καινοτόμων φαρμάκων μέσω της κλινικής έρευνας, η τεκμηριωμένη και σε βάθος παρουσίαση των κλινικών δε δομένων στην επιστημονική κοινότητα, η παρακολούθηση και διασφάλιση των ε γκριτικών διαδικασιών για κάθε φαρμα κευτικό προϊόν και η φαρμακοεπαγρύ πνηση αποτελούν βασικά και απαραίτητα στοιχεία της δραστηριότητας του Τμήμα τος Έρευνας & Ανάπτυξης. Στη ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ προσπαθούμε καθημερινά, μέσα από τη δημιουργική και παραγωγική συνεργασία με έγκρι τους επιστήμονες διαφόρων κλάδων, να πετυχαίνουμε τον στόχο μας, που δεν εί ναι άλλος από το να δίνουμε απαντήσεις και λύσεις στα θέματα υγείας των συναν θρώπων μας. ••• 77 δεδομένων των προϊόντων της εταιρεί ας, στην εκπαίδευση του προσωπικού της εταιρείας, αλλά και των επιστημό νων υγείας, στα προϊόντα της εταιρεί ας, μέσω των Medical Science Liaisons και των ιατρικών συμβούλων της Ομά δας των Ιατρικών Υποθέσεων (Medical Affairs Team), œ στη διαχείριση των κανονιστικών θεμά των για τα προϊόντα της εταιρείας μέσω της ομάδας Κανονιστικών Υποθέσεων (Regulatory Affairs Team). Διονύσης Φιλιώτης Πρόεδρος, ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ Σπύρος Φιλιώτης Αντιπρόεδρος & Γενικός Διευθυντής, ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ Γιάννης Χονδρέλης Διευθυντής Τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης, ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ

78 / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Στις 5 Μαΐου εορτάστηκε η Παγκό σμια Ημέρα για την Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση (ΠΑΥ), μια σπάνια και σοβαρή πάθηση, για την οποία, δυστυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία. Επηρεάζει περίπου 15-109 άτομα ανά ε κατομμύριο πληθυσμού σε παγκόσμιο ε πίπεδο. Είναι πιο διαδεδομένη σε νεότερες γυναίκες από ό,τι στους άνδρες και σε πο σοστό 30%-50% είναι άγνωστης αιτιολογίας. Η νόσος προκαλείται από εξαιρετικά υψη λή πίεση στις αρτηρίες που οδηγούν από την καρδιά στους πνεύμονες, γνωστές ως πνευμονικές αρτηρίες. Η αύξηση αυτή της αρτηριακής πίεσης καταπονεί την καρδιά και τελικά προκαλεί διακοπή της λειτουρ γίας στη δεξιά της πλευρά. Τι είναι οι πνευμονικές αρτηρίες; Οι πνευμονικές αρτηρίες είναι τα αιμοφό ρα αγγεία που μεταφέρουν αίμα με πολύ μικρή περιεκτικότητα οξυγόνου από το κά τω δεξιά τμήμα της καρδιάς (δεξιά κοιλία) στις μικρές αρτηρίες και στα τριχοειδή αγ γεία στους πνεύμονες. Στη συνέχεια, το αί μα σε αυτά τα τριχοειδή αγγεία οξυγονώ νεται από τους πνεύμονες και επιστρέφει στην αριστερή πλευρά της καρδιάς προ τού διοχετευτεί σε ολόκληρο το σώμα μας. Ποιος προσβάλλεται; Η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση μπορεί να προσβάλει τον καθένα, ανεξαρτήτως η λικίας, φύλου και φυλής. Ωστόσο, εμφανί ζεται πιο συχνά σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 30 και 50 ετών. Ποια είναι τα συμπτώματα; Η πνευμονική αρτηριακή υπέρταση απαι τεί θεραπεία το συντομότερο δυνατό και γι’ αυτό είναι απαραίτητο να διαγνωστεί πο λύ νωρίς. Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί στα πρώιμα στάδιά της, κα θώς τα συμπτώματα είναι παρόμοια με ε κείνα άλλων καρδιακών και πνευμονικών νοσημάτων. Η δύσπνοια, ειδικά κατά την άσκηση, είναι το πρώτο και βασικό σύ μπτωμα. Ίσως να νιώθετε ότι δεν μπορεί τε να εισπνεύσετε αρκετό αέρα. Ενδέχεται να προκύψουν και άλλα συμπτώματα κα τά την επιδείνωση της πάθησης. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι; Υπάρχει μια σειρά διαφορετικών αιτιών της πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης. Αυτές περιλαμβάνουν: 1. Την «ιδιοπαθή» πνευμονική αρτηριακή υπέρταση, που αποτελεί πνευμονική αρ τηριακή υπέρταση χωρίς προφανές αίτιο. 2. Την «κληρονομήσιμη» πνευμονική αρτη ριακή υπέρταση, που προκύπτει όταν η α σθένεια φαίνεται να προκαλείται από πρό βλημα σε γονίδιο που είναι κληρονομικό στην οικογένεια. Έχει διαπιστωθεί ότι ορι σμένα γονίδια συντελούν στην πνευμονική αρτηριακή υπέρταση και η θεραπεία εν δεχομένως να βελτιωθεί και να προοδεύσει όσο περισσότερα κατανοούμε για αυτά. Οι πιο σημαντικές γενετικές μεταλλάξεις που συνδέονται με την κληρονομήσιμη πνευμο νική αρτηριακή υπέρταση επηρεάζουν το Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την ΑρτηριακήΠνευμονικήΥπέρταση Πώς μπορεί να διαγνωστεί και αντιμετωπιστείνα œ Ποιοι είναι οι τύποι της ασθένειας œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 30 και 50 ετών.

γονίδιο BMPR2, το οποίο περιέχει τον κώ δικα για μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στην επιφάνεια των κυττάρων που καλύπτουν τα τοιχώματα των πνευμονικών αρτηριών. 3. Τη συσχετιζόμενη πνευμονική αρτηρια κή υπέρταση, την οποία ονομάζουμε έτσι όταν η νόσος εμφανίζεται σε ασθενείς με άλλες παθήσεις. Τέτοια παραδείγματα εί ναι η εμφάνιση πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης σε ασθενείς που πάσχουν από τον ιό HIV καθώς και σε ασθενείς με πα θήσεις του ήπατος και του συνδετικού ιστού (όπως το σκληρόδερμα ή ο ερυθηματώδης λύκος). Η χρήση χαπιών αδυνατίσματος, κοκαΐνης ή αμφεταμινών μπορεί επίσης να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης πνευμο νικής αρτηριακής υπέρτασης. Τι συμβαίνει στη νόσο; Η αρτηριακή πίεση αυξάνεται στην πνευ μονική αρτηριακή υπέρταση, επειδή το αίμα δεν μπορεί να κυκλοφορήσει σωστά μέσα στα αιμοφόρα αγγεία. Οι λόγοι που το προκαλούν αυτό είναι, μεταξύ άλλων: œ η στένωση των αιμοφόρων αγγείων, λό γω σύσπασης των μυών περιμετρικά των αιμοφόρων αγγείων, η οποία αποκαλεί ται «αγγειοσυστολή», œ οι μεταβολές στο σχήμα και το πάχος των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων, λό γω αύξησης της ποσότητας (υπερτροφί ας) των μυών, œ το οίδημα των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων, που προκαλείται από φλεγμονή, œ ο σχηματισμός μικρών θρόμβων αίματος μέσα στα αιμοφόρα αγγεία. Πώς μπορεί να διαγνωστεί; Οι γιατροί θα πραγματοποιήσουν αρκετές διαφορετικές εξετάσεις για τη διάγνωση της πνευμονικής αρτηριακής υπέρτασης, από τις οποίες πολλές θα χρησιμοποιηθούν για να αποκλείσουν το ενδεχόμενο άλλων πα θήσεων με παρόμοια συμπτώματα. Ο δι αγνωστικός έλεγχος περιλαμβάνει τις πα ρακάτω εξετάσεις: œ Ακτινογραφία θώρακα œ Ηλεκτροκαρδιογράφημα œ Ηχοκαρδιογράφημα œ Έλεγχο πνευμονικής λειτουργίας œ Τεστ κοπώσεως œ Σπινθηρογράφημα αερισμού-αιμάτωσης œ Αξονική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας œ Μαγνητική τομογραφία œ Πνευμονική αγγειογραφία œ Καρδιακό καθετηριασμό Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί; Η Πνευμονική Αρτηριακή Υπέρταση α ποτελεί συχνά μια διαγνωστική και θε ραπευτική πρόκληση. Κατά την τελευταία δεκαετία, έχει σημειωθεί αξιόλογη πρόο δος στη φαρμακολογική θεραπεία, στην οποία περιλαμβάνονται δραστικά φάρμα κα που χορηγούνται από το στόμα (μπο σεντάνη, αμπρισεντάνη, σιξτασεντάνη, tadalafil, treprostinil), με εισπνοή (iloprost, treprostinil), ενδοφλεβίως (epoprostenol), είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό, και τα οποία μπορούν να βοηθήσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών. Παράλληλα, στους ασθενείς για τους ο ποίους δεν υπάρχει διαθέσιμη κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ή η αγωγή έχει απο τύχει, η χειρουργική και επεμβατική προ σέγγιση εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο. Στις τεχνικές αυτές συμπεριλαμβάνο νται η πνευμονική θρομβοενδαρτηρεκτομή (για τη χρόνια θρομβοεμβολική πνευμονι κή υπέρταση), η μεταμόσχευση πνεύμονα και η κολπική διαφραγματοστομία. Ανάλογα με την αιτία της ΠΑΥ, ο θεράπων ιατρός επιλέγει την κατάλληλη θεραπεία για τον ασθενή, όπως χορήγηση οξυγόνου, αντιπηκτικών, διουρητικών, ενίσχυση της λειτουργίας της καρδιάς ή χορήγηση της συμβατικής αγωγής (ανταγωνιστές Ca). Για τις περιπτώσεις ασθενών που δεν α νταποκρίνονται στη συμβατική θεραπεία, οι πρόσφατες θεραπευτικές εξελίξεις προ σφέρουν θεραπευτικές επιλογές οι οποίες δρουν εκλεκτικά στην πνευμονική λειτουρ γία, όπως τα προστανοειδή, οι ανταγωνιστές φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 και οι αντα γωνιστές των υποδοχέων της ενδοθηλίνης με την ουσία bosentan. ••• 79 Η νωρίς.ναείναιδυνατότοαπαιτείαρτηριακήπνευμονικήυπέρτασηθεραπείασυντομότεροκαιγι’αυτόαπαραίτητοδιαγνωστείπολύ

80 œ ΡΕΠΟΡΤΑΖ / Ioύλιος-Αύγουστος 2022 Γιατί να γίνετε συνδροµητής στο στο email: phb-subscriptions@ethosmedia.eu ή στο τηλέφωνο: 210 998 4902 (κα Λωρέττα Μπούρα) Περισσότερες πληροφορίες στο Τµήµα Συνδροµών καιhttps://ethos-group.eu/phb-mag/επιλέξτε FULL PACK ή DIGI PACK Συνεχίστε εδώ: Η Υγεία επί της ουσίας. Πολυσέλιδα ρεπορτάζ για όσα αξίζουν! Το περιοδικό που επηρεάζει τις εξελίξεις. ;

2016Ιανουάριος-Φεβρουάριος/035/# ISSN: 2241-0961