ISSN: 2241-0961
ISSN: 2241-0961
035
# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6
// ##074 035 //Σεπτέμβριος-Οκτώβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 2022
/ #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016
0 37 54
## ΙΣΑΕΝΠ--ΦΟΕΚΒΤ 22 00 12 62
+30 216 2005600
INV-I_AB01-0922
Info@innovispharma.gr
44 Kifisias Ave, Maroussi, Athens, Greece
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Οι 10 κορυφαίες εταιρείες 4ο Clinical Πασχάλης Αποστολίδης εμβολίων παγκοσμίως Research Conference ΡΕΠΟΡΤΑΖ Think Tank για κλινικές ΑΡΘΡΟ 4ο Clinical Αλλάζουμε µελέτες το μοντέλο Research Conference περίθαλψης των ογκολογικών w Tank w w .για v iκλινικές rus.com.gr ασθενών Think ISSN: 2241-0961 µελέτες ISSN: 2241-0961
Αφιέρωµα
Εµβόλια Εµβόλια
Future health today www.innovispharma.gr
Ο πιο εργαλεία καλός ο διοικητής Ψηφιακά για έγκαιρο εντοπισμό νοσούντων που ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ κινδυνεύουν με Post Covid-19 Πασχάλης Αποστολίδης Ο πιο καλός ο διοικητής
www.virus.com.gr
Αφιέρωµα
Offering high quality medicinal products, contributing to growing healthcare needs.
ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Αφιέρωμα
Ογκολογία
Γιορτάζουμε το μέλλον. Γιορτάζουμε τη ζωή. Γνωρίστε την ιστορία μας: celebratelife.roche.com
M-GR-00000869
125 ΧΡΟΝΙΑ
Γιορτάζουμε τη ζωή
Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία
Μαζί,
πετυχαίνουμε το ακατόρθωτο. Από την έρευνα έως τη θεραπεία, δημιουργώντας έναν καλύτερο, υγιέστερο κόσμο.
βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά κενά. Ο πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. Το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων μας περιλαμβάνει σειρά φαρμάκων πρώτης γραμμής, όπως ολοκληρωμένα σχήματα ενός δισκίου για την αντιμετώπιση του ιού HIV και της χρόνιας Ηπατίτιδας C, καθώς και την πρώτη CAR-Τ κυτταρική θεραπεία για την αντιμετώπιση προχωρημένης νόσου για δύο τύπους επιθετικού Non-Hodgkin λεμφώματος, σε ενήλικες ασθενείς. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες που έχει αναπτύξει η Gilead Sciences, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο
GR-GIL-2020-03-0001 (v2.0)
ζουν, έχοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.
1
ΠΕΡ
ΟΜΕΝΑ
06 08 24
6
Ρεπορτάζ
Ψηφιακά εργαλεία για τον έγκαιρο εντοπισμό νοσούντων που κινδυνεύουν με Post Covid-19
8 Ρεπορτάζ
28 Άρθρο
36 Έρευνα
Η σωστή διατροφή «σύμμαχος» στην αντιμετώπιση της εμμηνόπαυσης
Πανδημία και καρκίνος του πνεύμονα: Οι εμπειρίες των ασθενών
38 Ρεπορτάζ
Οι 10 κορυφαίες εταιρείες εμβολίων παγκοσμίως
31 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ
Καρκίνος του πνεύμονα: «Η μάχη» συνεχίζεται
20 Άρθρο
32 Άρθρο
42 Ρεπορτάζ
Ωθώντας τα όρια της επιστήμης προς όφελος των ασθενών
Αλλάζουμε το μοντέλο περίθαλψης των ογκολογικών ασθενών
Εκστρατεία για τον καρκίνο του πνεύμονα από την Amgen Hellas
24 Άρθρο
34 Ρεπορτάζ
44 Άρθρο
Η μεγάλη υπόσχεση για το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης δεν έρχεται χωρίς κινδύνους
Ιωάννης Κωτσιόπουλος: «Στους επόμενους μήνες το πρόγραμμα Hospital@home»
Γιατί είναι σημαντικός ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα
Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu
Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT MANAGER charalampakis.c@ethosmedia.eu
Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ lazarakou.n@ethosmedia.eu
Δέσποινα Ροπόδη ADVERTISING EXECUTIVE ropodi.d@ethosmedia.eu
Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ negis.e@ethosmedia.eu
Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ louvari.a@ethosmedia.eu
Μαρία Αλιμπέρτη ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ alimperti.m@ethosmedia.eu
074
# ΣΕΠ-ΟΚΤ 2022
2
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
68
38
46
46 Ρεπορτάζ
58 Ρεπορτάζ
Μελάνωμα: Θετικά δεδομένα για τον συνδυασμό ανοσοθεραπειών
«Ας μιλήσουμε για τον καρκίνο του μαστού»
50 Άρθρο Θεραπευτικές εξελίξεις στο μεταστατικό μελάνωμα
Νέο site της Pfizer Hellas για τον μεταστατικό καρκίνο του μαστού
Εξωσωματική: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
52 Ρεπορτάζ
62 Ρεπορτάζ
Νέες εξελίξεις στον προχωρημένο καρκίνο του μαστού
Νέα φάρμακα θα αλλάξουν τη θεραπευτική στρατηγική για τον καρκίνο του ενδομητρίου
Μυστικά για αυξημένη παραγωγικότητα
56 Ρεπορτάζ Ανησυχητικά στοιχεία για τον καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα
60 Ρεπορτάζ
66 Ρεπορτάζ
«όπλο» κατά του καρκίνου του πνεύμονα
68 Άρθρο
76 Άρθρο
78 Ρεπορτάζ Νέες τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας αυξάνουν το ποσοστό επιτυχίας
Φωτοδυναμική θεραπεία: Το νέο
Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ mouteveli.g@ethosmedia.eu
Πόπη Καλογιάννη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ popikalogianni@gmail.com
Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ boura.l@ethosmedia.eu
Θεόδωρος Αναγνωστόπουλος Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Μαρία Ανδριώτη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ andrioti.m@ethosmedia.eu
Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ
ιδιοκτησία
Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα T: +30 210 998 4950, E: info@virus.com.gr • www.virus.com.gr • www.phb.com.gr • www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961
Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης, ή μέρος αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη
3
EDITΟRIAL
ισης του ΕΣΥ μ θ ά β α ν α ία ιρ α κ Χρυσή ευ
Δεν χρειαζόμαστε άλλους αξονικούς ή μαγνήτες. Έχουμε άμεση ανάγκη όμως από γραμμικούς επιταχυντές για την ακτινοθεραπεία ασθενών με καρκίνο.
4
τον ρίπου 700 εκατ. για ς περιλαμβάνει πε υσή ευκαιρία ψη χρ α αμ μι άκ ι Αν να Εί ίο ς. με Το Τα ι κέντρων υγεία κα ν ίω το ΚΠΣ ή με κο σο ως νο ει χαμένη, όπ με πά εκσυγχρονισμό να ει έπ πρ ν δε ΕΣΥ, που αναβάθμισης του στην νένα μεγάλο έργο . τα ΕΣΠΑ όνια, δεν έγινε κα χρ ία ς τα ρο ευ αύ τελ Στ τα (Ίδρυμα Είναι αλήθεια ότι, ν ήταν οι δωρητές η το Δημόσιο. Αν δε λούσαμε για πλήρ μι θα ), π. κ.λ Υγεία από το ίδιο ος τίν αρ Μ ης άσ τής Θαν Νιάρχος, εφοπλισ ιατρικού η. ιψ λε εγκατά επί ΣΥΡΙΖΑ αγοράς μία προσπάθεια εί ρος του ελ μέ οτ λο απ γά ση με ρε Εξαί ορθολογικά, με αν ινε έγ οράστηκαν ως όμ χ. υ α αζήτητα. Π. αγ στ εξοπλισμού, πο ι ξε λή τα κα να ασμένο ως να υπάρχει εξοπλισμού καταδικ κέντρα υγείας δίχ για ι φο ρά ογ στ μα δεκάδες ψηφιακοί ! ος τα λάθη του όγ ολ ακτιν ει να αποφύγουμε έπ πρ ς ψη αμ άκ ή της υφιστάμενης Με το Ταμείο Αν αλυτική καταγραφ αν ι ξε άρ υπ ί εθνικό σχέδιο σε Να ς. παρελθόντο και να καταστρωθε μό λισ οπ εξ ικό τρ ν ια κατάστασης με το άγκη . ου όν Έχουμε άμεση αν χρ ς θο βά ικούς ή μαγνήτες. ον αξ ν με υς νώ λο θε άλ ασ ε στ εία τινοθεραπ Δεν χρειαζόμα χυντές για την ακ ια ιτα άτ επ εβ ύς κρ ι κο μι όχ ι αμ κα γρ ς όμως από οκίνητες κλίνε τρ εκ ηλ , ες νέ ό η απ καρκίνο. Και ακόμ α. έλ . Αυτός, για μία νιβ μα … με τον νέο εξοπλισμό με ου άσ ορ αγ παίδευση του να Δεν αρκεί όμως ενδύσουμε στην εκ επ ν δε αν ς νο μέ δύσεις. πάει χα ακόμη φορά, θα ακρο τις νέες επεν αξιοποιήσει στο έπ να Υπουργείο ο τε Στ . ώσ τά ύ, αυ ικο α προσωπ συζήτηση για όλ ι ετα ά γίν να ω ευ έπ ή όχι απογ ματιν Δυστυχώς, δεν βλ το αν θα ανοίξουν με … η γο όμ έρ ακ ι ικό τα ωτ ύν ύν ή όχι ιδι Υγείας ασχολο οί του ΕΣΥ θα ασκο τρ ίου για με οι Τα αν υ το Ή ι . ρο χειρουργεία οιηθούν οι πό βλέπω για να αξιοπ Υγείας! Η μόνη λύση που εθεί στο Υπουργείο ατ αν ν μη να γο έρ το Ανάκαμψης είναι
Αιμίλιος Νεγκής
editorial
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
5
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Ανοδική η πορεία του αριθμού ασθενών
Ψηφιακά εργαλεία για έγκαιρο εντοπισμό νοσούντων που κινδυνεύουν με Post Covid-19 Παγκόσμιος συναγερμός για άμεση δράση έναντι του συνδρόμου
Το Post Covid-19 Ιατρείο του ΓΝ Παπαγεωργίου συμμετέχει στο πρόγραμμα “COVID-X eXponential Programme”.
6
M
ε στόχο την παροχή των καλύτερων υπηρεσιών, το Post Covid-19 Ιατρείο του Πνευμονολογικού Τμήματος του ΓΝ Παπαγεωργίου συμμετέχει στο πρόγραμμα “COVIDX eXponential Programme”. Χάρη στο πρόγραμμα, εκτιμάται πως θα είναι δυνατός ο εντοπισμός και η ιεράρχηση ασθενών που λαμβάνουν εξιτήριο αλλά κινδυνεύουν με Post Covid. Η διαχείριση αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσω αλγορίθμων μηχανικής μάθησης. Εκτιμάται πως σε διάστημα 9 μηνών θα ξεκινήσει η λειτουργία του μηχανισμού, ώστε να είναι δυνατή η παρακολούθηση και η επανεξέταση των ασθενών. Το πρόγραμμα αυτό, που υλοποιείται σε συνεργασία με την εταιρεία Collaborate Healthcare-Innovative Healthcare Services PC, αποσκοπεί στο να βελτιώσει την εξ αποστάσεως παρακολούθηση των ασθενών μέσω διαδικτυακής πύλης ή εφαρμογής για κινητά που παρέχει η πλατφόρμα Collaborate Health Cloud. Επιδίωξη είναι οι ασθενείς να έχουν από το σπίτι τους εύκολη και άμεση πρόσβαση στις ιατρικές οδηγίες και στο πλάνο θεραπείας τους. Οι χρήστες θα μπορούν να αναρτούν αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων και να ελέγχονται άμεσα από την ιατρική ομάδα. Στο πνεύμα αυτό, οι ασθενείς θα συμπληρώνουν, περιοδικά, ερωτηματολόγια συμπτωμάτων Covid-19 ή ακόμη θα εκτελούν και τηλεσυνεδρίες.
Οι αριθμοί μαρτυρούν Η συμβολή του προγράμματος θεωρείται σημαντική, δεδομένου του ότι είναι αυξανόμενος ο αριθμός των νοσούντων με Covid-19 οι οποίοι στη συνέχεια πάσχουν
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
από Long-Covid σύνδρομο. Νέα μελέτη από την Ολλανδία κατέδειξε ότι 1 στους 8 ενήλικες (12,7%) που έχει διαγνωστεί με Covid-19 έχει εμφανίσει μακροχρόνια συμπτώματα. Σύμφωνα με μοντελοποίηση στοιχείων από το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης της Υγείας (IHME) στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στις ΗΠΑ, τα δύο πρώτα έτη της πανδημίας, τουλάχιστον 17 εκατομμύρια άτομα στα 53 κράτη μέλη της ευρωπαϊκής περιφέρειας του ΠΟΥ ενδέχεται να έχουν εμφανίσει μακρά Covid. Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπολογίζεται ότι σχεδόν 145 εκατομμύρια άνθρωποι κατά τα δύο πρώτα χρόνια της πανδημίας υπέφεραν από συμπτώματα του μακροχρόνιου Covid. Περίπου το 10%-15% των περιστατικών με SARS-CoV-2 εμφανίζουν επαναλαμβανόμενα ή συνεχιζόμενα συμπτώματα και κλινικά ευρήματα τέσσερις ή περισσότερες εβδομάδες μετά την ανάρρωση από την οξεία νόσο, σύμφωνα με στοιχεία των CDC. Η επίμονη συμπτωματολογία είναι πιθανό να παραμένει έως και τρεις μήνες μετά τη νόσηση από Covid-19. Αυτές οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της Covid-19 έχουν γίνει γνωστές ως «σύνδρομο μακρού Covid-19». Ειδικότερα, διαπιστώνεται μια εντυπωσιακή αύξηση κατά 307% των νέων περιπτώσεων μακροχρόνιου Covid, που εντοπίζονται μεταξύ των ετών 2020 και 2021, η οποία οφείλεται στην ταχεία αύξηση των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων Covid-19 από τα τέλη του 2020 και καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021. Η μοντελοποίηση υποδεικνύει ότι οι γυναί-
κες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν μακροχρόνιο Covid σε σχέση με τους άνδρες. Επιπλέον, ο κίνδυνος αυξάνεται δραματικά μεταξύ των σοβαρών κρουσμάτων Covid-19 που χρειάζονται νοσηλεία, με 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άνδρες να είναι πιθανό να αναπτύξουν μακρόχρονο Covid. Τα πιο κοινά συμπτώματα της μακροχρόνιας Covid-19, όπως τα ανακοίνωσε ο ΠΟΥ, είναι: Δύσπνοια Γνωστική δυσλειτουργία Κόπωση Η μακροχρόνια Covid μπορεί επίσης να επηρεάσει άμεσα και έμμεσα την ψυχική υγεία, αφού η παρατεταμένη ταλαιπωρία και ο πόνος λόγω μακράς Covid μπορεί να επηρεάσει και την ψυχολογική ευημερία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να επιμένουν από την αρχική ασθένεια ή να αναπτύσσονται μετά την ανάρρωση. Ακόμη, μπορεί να έρχονται και να φεύγουν ή να υποτροπιάζουν με την πάροδο του χρόνου. Η κατάσταση μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα ενός ατόμου να εκτελεί καθημερινές δραστηριότητες, όπως είναι η εργασία ή οι δουλειές του σπιτιού. Επίμονα συμπτώματα, σύμφωνα με ολλανδική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet, περιγράφει πως καταγράφηκαν σε ασθενείς θετικούς στον ιό στις 90 με 150 ημέρες μετά τη νόσηση. Τα συμπτώματα αυτά περιλάμβαναν: Πόνο στο στήθος Δυσκολία στην αναπνοή
Π όνο κατά την αναπνοή Μ υαλγίες Α νοσμία Μ υρμήγκιασμα άκρων Α ίσθημα βάρους στον τράχηλο (λαιμό) Α ίσθηση ζέστης και κρύου εναλλάξ Βαριά χέρια ή πόδια και γενική κόπωση
Παγκόσμια διαχείριση Σε κείμενό του ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Tέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, το οποίο δημοσιεύθηκε στον Guardian, έκανε λόγο για αναγκαιότητα άμεσης δράσης έναντι του συνδρόμου και επεσήμανε ότι υπάρχουν «πέντε βασικά στοιχεία» που είναι απαραίτητα για να προωθηθούν οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας Covid. Σχετικά με τις εθνικές πολιτικές υγείας που πρέπει να ακολουθηθούν, ο επικεφαλής του ΠΟΥ συνέστησε οι χώρες να λαμβάνουν υπόψη τους τις εμπειρίες των ασθενών και να αξιοποιούν τις «από πρώτο χέρι γνώσεις» τους για να διαμορφώνουν στρατηγικές έναντι της Covid και να συλλέγουν καλύτερα δεδομένα για να αξιολογήσουν την πραγματικότητα. Πιο κοντά στη λύση θα μας φέρει η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των χωρών, προκειμένου η ενημέρωση να «κλείσει γρήγορα τα κενά γνώσης» παγκοσμίως. Ο Tέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους έδωσε προτεραιότητα σε ενέργειες όπως είναι η «ισότιμη πρόσβαση» σε τεστ, θεραπείες και εμβόλια, αλλά και έμφαση στη «διαρκή επένδυση» για τη διεξαγωγή έρευνας από την επιστημονική κοινότητα για την Covid και άμεση «διεπιστημονική φροντίδα» για μακροχρόνιους ασθενείς με Covid. •••
Περίπου το 10%-15% των περιστατικών με SARS-CoV-2 εμφανίζουν επαναλαμβανόμενα ή συνεχιζόμενα συμπτώματα.
7
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Ποιος ο τζίρος τους το 2021
Οι 10 κορυφαίες εταιρείες εμβολίων παγκοσμίως Tι σχεδιάζουν για το μέλλον οι φαρμακευτικοί κολοσσοί
Η
αγορά εμβολίων άλλαξε ριζικά, λόγω της πανδημίας, με μεγάλο κερδισμένο την Pfizer. Παραδοσιακοί «παίκτες», όπως η MSD, η GSK και η Sanofi, έμειναν πίσω, ενώ, λόγω της Covid, αναδύθηκαν νέοι «παί-
8
κτες», όπως η Moderna, η BioNTech και η κινεζική Sinovac. Το νούμερο ένα εμβόλιο παγκοσμίως είναι το Comirnaty, που αναπτύχθηκε χάρη στη συνεργασία της αμερικανικής Pfizer με τη γερμανική BioNTech.
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
Δεν είναι τυχαίο το ότι οι δύο εταιρείες καταλαμβάνουν την πρώτη και τη δεύτερη θέση. Στην τρίτη θέση βρίσκεται η κινεζική εταιρεία εμβολίων Sinovac, η οποία πέτυχε πωλήσεις άνω των 19 δισ. δολ. πέρσι.
1
Pfizer
Μ
ετά από μια χρονιά κορύφωσης της πανδημίας, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι η Pfizer ανέβηκε στην κορυφή της βιομηχανίας εμβολίων. Το εμβόλιο για τον Covid-19 έλαβε έγκριση χρήσης έκτακτης ανάγκης από την FDA, τον Δεκέμβριο του 2020, και εκτοξεύτηκε σε πωλήσεις παγκοσμίως. Συνολικά, η Pfizer ανέφερε πωλήσεις σχεδόν 37 δισ. δολ. για το 2021. Αυτές οι πωλήσεις έγιναν με τη μορφή προμηθειών από κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Μαζί με τους συνεργάτες της η Pfizer παρήγαγε 3 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου για τον Covid-19 πέρσι και είπε ότι αναμένει να κατασκευαστούν 4 δισεκατομμύρια για το 2022. Πριν από την πανδημία, το τμήμα εμβολίων της Pfizer επικεντρωνόταν γύρω από το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο (Prevenar 13), που ήταν το εμβόλιο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στον κόσμο μέχρι την εμφάνιση της πανδημίας. Το 2019, τον τελευταίο χρόνο πριν από τον Covid-19, το εμβόλιο απέφερε 5,85 δισ. δολ. και αντιπροσώπευε περίπου το 89% των συνολικών πωλήσεων εμβολίων της Pfizer. Σήμερα, το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου παραμένει σε υψηλά επίπεδα, αλλά τα έσοδά του, ύψους 5,27 εκατ. δολ. το 2021, ούτε καν φτάνουν το Comirnaty. Ούτε τα άλλα εμβόλια της Pfizer, όπως αυτό για τη μηνιγγίτιδα Β (Trumenba), το οποίο απέφερε έσοδα 118 εκατ. δολ. παγκοσμίως πέρσι. Σήμερα, παρόλο που η πανδημία έχει κοπάσει και η αγορά εμβολίων Covid-19 θα μεταφερθεί σύντομα από τις κυβερνήσεις στην κανονική αγορά, η Pfizer αναμένει ότι τα έσοδα θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Μπάιντεν είπε ότι δεν θα συνεχίσει να αγοράζει τα εμβόλια
και τις θεραπείες από το επόμενο έτος. Παρά την επιβράδυνση της πανδημίας, το Comirnaty εξακολουθεί να βρίσκεται σε ανοδική τροχιά. Τον Ιούλιο, η FDA ενέκρινε το εμβόλιο για χρήση σε παιδιά προσχολικής ηλικίας που είναι τουλάχιστον 6 μηνών. Η εταιρεία είχε ήδη λάβει έγκριση σε παιδιά ηλικίας 6 έως 17 ετών και μέχρι τον Ιούλιο του 2022 ήταν το μόνο εμβόλιο Covid-19 διαθέσιμο σε αυτήν την ομάδα. Στη συνέχεια, τον Αύγουστο, η FDA έδωσε το πράσινο φως για τις νέες, επικαιροποιημένες μορφές του εμβολίου, που αφορούν ενισχυτικές δόσεις κατά των υποπαραλλαγών της Όμικρον, τόσο από την Pfizer όσο και από τη Moderna. Πάντως, δεν είναι όλα ρόδινα για την Pfizer. Τον Αύγουστο, η Moderna ξεκίνησε έναν αγώνα για διπλώματα ευρεσιτεχνίας καταθέτοντας αγωγές για παραβίαση, υποστηρίζοντας ότι η Pfizer και η BioNTech την αντέγραψαν για τα εμβόλια mRNA. Όσον αφορά το μέλλον των εμβολίων της Pfizer, εκτός του Comirnaty, η εταιρεία έχει μερικά ακόμη στα σκαριά. Πρόσφατα, δημοσίευσε θετικά δεδομένα Φάσης ΙΙΙ για το εμβόλιο του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV). Σχεδιάζει να υποβάλει αίτηση έγκρισης αυτό το φθινόπωρο και ελπίζει το εμβόλιο να εγκριθεί μέσα στο 2023, σε «αγώνα δρόμου» με την GSK και την Johnson & Johnson. Σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων SVB Leerink, η Pfizer θα μπορούσε να συγκεντρώσει 2,1 δισ. δολ. από το εμβόλιο RSV έως το 2030. Επιπλέον, η Pfizer ετοιμάζει το 20δύναμο Prevenar, αντιμετωπίζοντας έντονο ανταγωνισμό από την MSD. Η μεν Pfizer φαίνεται να προηγείται για έγκριση στους ενήλικες, η δε MSD βρίσκεται πιο μπροστά στο χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης για ένα παιδιατρικό εμβόλιο.
Έσοδα από εμβόλια 2021:
42,63 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
25,40 δισ. δολ. Υπεύθυνος εμβολίων:
Nanette Cocero, PhD
Το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο (Prevenar 13) της Pfizer ήταν εκείνο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στον κόσμο μέχρι την εμφάνιση της πανδημίας. 9
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
2 Έσοδα από εμβόλια 2021:
22,48 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
10,3 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Ug̀ ΄ur S, ahin, Διευθύνων Σύμβουλος
10
BioNTech
O
ι ειδικοί πιστεύουν ότι, τα επόμενα χρόνια, η τεχνολογία mRNA θα προσφέρει νέες λύσεις ακόμη και στη μάχη κατά του καρκίνου. Αυτό σημαίνει ότι η γερμανική εταιρεία BioNTech, όπως και η αμερικανική Moderna, ήρθαν για να μείνουν και να κυριαρχήσουν στην αγορά των εμβολίων. Μέχρι στιγμής, η BioNTech –η οποία μοιράζεται τα κέρδη από το εμβόλιο για την Covid, το Comirnaty, με την Pfizer– τα πήγε ελαφρώς καλύτερα από τη Moderna στο μέτωπο των εσόδων. Για όλο το 2021, το Comirnaty, που είναι το μοναδικό εμπορικό προϊόν της BioNTech, βοήθησε την εταιρεία να σημειώσει πωλήσεις ύψους 19 δισ. ευρώ. Για το 2022 η BioNTech αναμένει να έχει έσοδα από 13 έως 17 δισεκατομμύρια. Ωστόσο, η πανδημία έχει κοπάσει και οι υψηλές πωλήσεις του Comirnaty δεν θα διαρκέσουν για πάντα, όπως έχουν προειδοποιήσει πολλοί αναλυτές. Πρόσφατα, οι αναλυτές της ODDO BHF μείωσαν τις προβλέψεις τους για τις πωλήσεις των εμβολίων Covid-19 της BioNTech το 2022 και το 2023 κατά 28% και 33%, αντίστοιχα. Ως ένα σημείο, υπήρχαν προσδοκίες για παραγγελίες τουλάχιστον 100 εκατομμυρίων δόσεων από την Κίνα, αλλά δεν επιβεβαιώνονται, καθώς οι Κινέζοι φαίνεται ότι επιμένουν στη στρατηγική της καραντίνας. Πάντως, ακόμη κι όταν σταματήσουν οι κεντρικές προμήθειες από τις κυβερνήσεις και τα εμβόλια έναντι της Covid-19 διατίθενται όπως όλα τα υπόλοιπα, οι προοπτικές θα είναι θετικές για την BioNTech.
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
Από το 2024 και μετά, όλα θα κριθούν από την εξέλιξη των δοκιμών νέων mRNA εμβολίων εκτός της Covid-19. Ήδη, στον τομέα της ογκολογίας, η BioNTech συνεργάζεται με τη Regeneron Pharmaceuticals και τη Roche. Στη συμφωνία με τη Regeneron, οι δύο εταιρείες προσπαθούν να συνδυάσουν το πειραματικό θεραπευτικό εμβόλιο κατά του καρκίνου της BioNTech με την καθιερωμένη θεραπεία της Regeneron Libtayo. Από όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα, η BioNTech φαίνεται ότι έχει δρομολογήσει τη δοκιμή της τεχνολογίας mRNA σε διάφορες μορφές καρκίνου, όπως μελάνωμα, καρκίνο του προστάτη, καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου, προχωρημένο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (NSCLC) κ.ά.
Η BioNTech φαίνεται ότι έχει δρομολογήσει τη δοκιμή της τεχνολογίας mRNA σε διάφορες μορφές καρκίνου.
3
H
Sinovac
κινεζική Sinovac Biotech σχεδόν τετραπλασίασε τις πωλήσεις το 2021, ξεπερνώντας τη Moderna, και κατατάσσεται μεταξύ των τριών κορυφαίων κατασκευαστών εμβολίων στον κόσμο με βάση τα έσοδα. Το εμβόλιο της εταιρείας για τον Covid-19, CoronaVac, ήταν φυσικά ο κύριος λόγος για την εντυπωσιακή πορεία της εταιρείας. Το CoronaVac έχει σχεδιαστεί με την παραδοσιακή τεχνολογία αδρανοποιημένου εμβολίου. Αν και έχει λάβει έγκριση με βάση τη λίστα χρήσης έκτακτης ανάγκης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, θεωρείται ευρέως λιγότερο αποτελεσματικό από τα εμβόλια που βασίζονται σε mRNA των Moderna και Pfizer-BioNTech. Ωστόσο, το γεγονός ότι υιοθετήθηκε το εμβόλιο στην Κίνα και σε ορισμένες χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος αύξησε τις πωλήσεις της Sinovac το 2021 σε 19,37 δισ. δολ., έναντι 511 εκατ. το 2020 και μόλις 246 εκατ. το 2019. Το εμβόλιο έλαβε το «πράσινο φως» από τις κινεζικές αρχές τον Αύγουστο του 2020 για εμβολιασμό μόνο σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως επαγγελματίες υγείας, και τον Φεβρουάριο του 2021 η χρήση του επεκτάθηκε στο ευρύ κοινό με άδεια κυκλοφορίας υπό όρους. Από τα τέλη Δεκεμβρίου του 2021, η εταιρεία παρείχε περισσότερες από 2,5 δισεκατομμύρια δόσεις CoronaVac παγκοσμίως, όπως αναφέρει η ίδια. Τον Ιούλιο του 2021, η Sinovac υπέγραψε συμφωνία προκαταβολής με την Gavi, τη διεθνή συμμαχία για τα εμβόλια, με σκοπό την παροχή έως και 380 εκατομμυρίων δόσεων CoronaVac. Ωστόσο, οι επενδυτές στην εισηγμένη στο Nasdaq εταιρεία δεν κατάφεραν να αποκομίσουν πλήρη οφέλη από τα τεράστια έσοδα, λόγω της διακοπής των συναλλαγών από τον Φεβρουάριο του 2019. Ο Nasdaq ανέστειλε τις συναλλαγές της Sinovac το 2019, εν μέσω απόπειρας πραξικοπήματος μιας ομάδας ακτιβιστών επενδυτών με επικεφαλής την επενδυτική εταιρεία 1Globe Capital. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) κατηγόρησε αργότερα την 1Globe επειδή απέτυχε να αποκαλύψει το αυξανόμενο μερίδιό της στη Sinovac, ενώ συνεργαζόταν με άλλους για να αντικαταστήσει σχεδόν ολόκληρο το διοικητικό συμβούλιο της Sinovac.
Το 2020, η 1Globe και ο ιδιοκτήτης της διευθέτησαν την υπόθεση με συνολικά 290.000 δολ. σε αστικές ποινές και αργότερα κάλεσαν όλους τους μετόχους να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να συνεργαστούν για να υποστηρίξουν το CoronaVac. Το μέλλον της Sinovac στο Nasdaq τέθηκε υπό αμφισβήτηση για άλλη μία φορά, αφού, μαζί με πολλές άλλες εταιρείες με κινεζικό υπόβαθρο, συμπεριλήφθηκε σε λίστα παρακολούθησης διαγραφής της SEC βάσει του νόμου περί λογοδοσίας ξένων εταιρειών. Η SEC και η κινεζική κυβέρνηση κατέληξαν πρόσφατα σε συμφωνία για την επίλυση της ρυθμιστικής διαφωνίας τους, αλλά το ακριβές αποτέλεσμα μένει να φανεί. Εν τω μεταξύ, η Sinovac έλαβε πρόσφατα εγκρίσεις για να ξεκινήσει κλινικές δοκιμές ενισχυτικών δόσεων για την παραλλαγή Όμικρον στην Κίνα και τη Χιλή. Μελετά επίσης ένα τριδύναμο εμβόλιο που στοχεύει το αρχικό στέλεχος του κορωνοϊού μαζί με τις παραλλαγές Δέλτα και Όμικρον. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι η εταιρεία δεν θα μπορέσει να διατηρήσει το ίδιο επίπεδο πωλήσεων το 2022, καθώς η πλειονότητα του κινεζικού πληθυσμού έχει εμβολιαστεί και περισσότερες εταιρείες εισέρχονται στην κινεζική αγορά. Επιπλέον, τον Απρίλιο, το Πεκίνο μείωσε την τιμή του εμβολίου για τον Covid σε λιγότερο από 20 κινεζικά γουάν (2,80 δολ.) ανά δόση. Εκτός του Covid, η Sinovac έχει επίσης εμβόλια, μεταξύ άλλων, κατά της εποχικής και πανδημικής γρίπης, της πολιομυελίτιδας, της ηπατίτιδας Α και Β και της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Σε ερευνητικό στάδιο έχει ένα ανασυνδυασμένο εμβόλιο ηπατίτιδας Β, ένα συνδυασμένο εμβόλιο ηπατίτιδας Α και B, ένα εμβόλιο τετάνου, ένα συζευγμένο εμβόλιο αιμόφιλου ινφλουέντζας τύπου b (Hib) κ.ά.
Έσοδα από εμβόλια 2021:
19,37 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
Δεν υπάρχουν δεδομένα Υπεύθυνος εμβολίων:
Weidong Yin, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος
Η Sinovac Biotech σχεδόν τετραπλασίασε τις πωλήσεις το 2021, ξεπερνώντας τη Moderna.
11
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
4 Έσοδα από εμβόλια 2021:
17,67 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
10,82 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Stéphane Bancel, Διευθύνων Σύμβουλος
Moderna
H
Moderna δεν προήλθε από το πουθενά με το δεύτερο πιο παραγωγικό εμβόλιο στον κόσμο για τον Covid-19. Πολύ πριν η εταιρεία, με έδρα τη Μασαχουσέτη, λάβει την άδεια της FDA για το Spikevax στα τέλη του 2020, ήταν μια βιοτεχνολογική εταιρεία που πέτυχε ρεκόρ στη χρηματοδότηση που προσέλκυσε. Στο μακρινό 2013, η AstraZeneca έκανε συμφωνία με τη Moderna ύψους 240 εκατ. δολ., το μεγαλύτερο ποσό από ποτέ για μια εταιρεία που δεν είχε δοκιμάσει ποτέ τα φάρμακά της σε ανθρώπους. Στη συνέχεια, το 2015 και το 2016, οι κύκλοι ιδιωτικών επενδύσεων έφτασαν τα 450 εκατ. και τα 475 εκατ. δολ., αντίστοιχα. Αφού υποσχέθηκε ότι η τεχνολογία της mRNA θα μπορούσε να παράγει θεραπείες για στόχους όπως ο καρκίνος, η Moderna «προσγειώθηκε» το 2014, μετατοπίζοντας την επικέντρωσή της σε αυτό που φαινόταν λιγότερο φιλόδοξο, αλλά πιο σίγουρο επιχειρηματικά: τα εμβόλια. Η κίνηση απογοήτευσε ορισμένους επενδυτές, αλλά αποδείχθηκε απόλυτα ορθή. Όταν χτύπησε η πανδημία το 2020, μία από τις εταιρείες στις οποίες στράφηκε η αμερικανική κυβέρνηση ήταν η Moderna. Συνολικά, μέσα σε δύο χρόνια, η κυβέρνηση πλήρωσε σχεδόν 10 δισ. δολ. στη Moderna για Έρευνα & Ανάπτυξη, παρα-
Η Moderna εργάζεται επίσης σε ένα mRNA εμβόλιο κατά της γρίπης που μπορεί να προσφέρει 90% αποτελεσματικότητα, μια τεράστια βελτίωση σε σχέση με τα υπάρχοντα εμβόλια.
12
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
γωγή και προκαταβολές για την αγορά εκατομμυρίων δόσεων mRNA εμβολίων. Η Moderna εξαργύρωσε την υπόσχεσή της το 2021, συγκεντρώνοντας πωλήσεις εμβολίων ύψους 17,67 δισ. δολ., που αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος των συνολικών εσόδων της εταιρείας, που έφθασαν τα 18,47 δισ. δολάρια. Φέτος, το Spikevax ξεπέρασε αυτόν τον ρυθμό στο πρώτο εξάμηνο με πωλήσεις 10,5 δισ. δολαρίων. Και η εταιρεία προβλέπει ότι θα πετύχει άλλα τόσα το δεύτερο εξάμηνο του 2022 με βάση τις παραγγελίες. Νωρίτερα, φέτος, με την προσφορά για το εμβόλιο να ξεπερνά τη ζήτηση, η Moderna συμφώνησε να καθυστερήσει τις αποστολές στην Ευρώπη μέχρι και το 2023. Το Spikevax έλαβε πλήρη έγκριση τον Ιανουάριο, και τον Αύγουστο έλαβε έγκριση έκτακτης ανάγκης η προσαρμοσμένη έκδοση του εμβολίου για τις υποπαραλλαγές BA.4 και BA.5 της παραλλαγής Όμικρον. Εκτός από το Spikevax, η Moderna εργάζεται επίσης για την παραγωγή ενός mRNA εμβόλιο κατά της γρίπης, που η εταιρεία αναφέρει ότι μπορεί να προσφέρει 90% αποτελεσματικότητα, γεγονός που θα αποτελούσε μια τεράστια βελτίωση σε σχέση με τα υπάρχοντα εμβόλια. Τον Ιούνιο, η Moderna χορήγησε το εμβόλιο στους πρώτους ασθενείς της σε μια κλινική δοκιμή Φάσης ΙΙΙ. Η Pfizer βρίσκεται πολύ πίσω στην ανάπτυξη mRNA εμβολίου για τη γρίπη. Επίσης, στη Φάση ΙΙΙ βρίσκονται τα εμβόλια για τον κυτταρομεγαλοϊό και τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) για ηλικιωμένους. Σε προηγούμενα στάδια, η Moderna μελετά ένα συνδυασμένο εμβόλιο γρίπης και Covid και ένα συνδυασμένο εμβόλιο γρίπης, Covid και RSV. Επίσης, ερευνά εμβόλια κατά του ιού HIV καθώς και των ιών Epsteinn-Barr, απλού έρπητα, έρπητα ζωστήρα, Zika και Nipah.
5
MSD (Merck στις ΗΠΑ)
Μ
έχρι την πανδημία, η MSD ήταν η πρώτη εταιρεία σε πωλήσεις στον τομέα των εμβολίων. Όπως αναμενόταν, όταν ξέσπασε η πανδημία, η εταιρεία μπήκε στη μάχη, αλλά ποτέ δεν έφτασε κοντά στην ανάπτυξη εμβολίου για τον Covid. Έτσι, στη συνέχεια, στήριξε τα προγράμματα ανάπτυξης των Pfizer και Moderna. Σήμερα, μετά την πανδημία, η MSD κατατάσσεται στην πέμπτη θέση με βάση τα έσοδα του 2021, με πωλήσεις περίπου 9,69 δισ. δολαρίων. Αν πάντως εξαιρούσαμε τις πωλήσεις εμβολίων για τον Covid, η MSD θα παρέμενε στην κορυφή, με τις πωλήσεις να αυξάνονται συνεχώς. Το πρώτο εξάμηνο του 2022, η εταιρεία πέτυχε πωλήσεις 97 δισ. δολ. και όλα δείχνουν ότι θα ξεπεράσει τις πωλήσεις του 2021. Το εμβόλιο Gardasil διατήρησε την κυριαρχία του στην αγορά του HPV, με πωλήσεις 5,7 δισ. δολ. το 2021, μια σημαντική ανάκαμψη από την απόδοσή του το 2020, μετά την πανδημία, όταν οι πωλήσεις ανήλθαν στα 3,9 δισ. δολάρια. Το Gardasil συνέχισε να πηγαίνει εξαιρετικά το πρώτο εξάμηνο του 2022, με πωλήσεις 3,1 δισ. δολαρίων. Μάλιστα, η εταιρεία πιστεύει ότι το Gardasil θα μπορούσε να διπλασιάσει τις πωλήσεις του έως το 2030, χάρη και στην ψηφιοποίηση πολλών διαδικασιών στην παραγωγή και διανομή του. Το δεύτερο σε πωλήσεις εμβόλιο της εταιρείας, το ProQuad, για την πρόληψη της ιλαράς, της παρωτίτιδας, της ερυθράς και της ανεμοβλογιάς, καθώς και το Varivax, που αφορά αποκλειστικά την ανεμοβλογιά, πέτυχαν μαζί συνολικά 2,1 δισ. δολ. πέρσι. Ακολουθεί το RotaTeq για την πρόληψη του ροταϊού σε μικρά παιδιά, το οποίο συνέχισε τη σταθερή του άνοδο, φτάνοντας τα 807 εκατ. δολ το 2021. Το εμβό-
λιο φέρνει αυξήσεις εσόδων κάθε χρόνο από το 2015. Η Merck είχε επίσης έσοδα 179 εκατ. από το εμβόλιο έναντι της ηπατίτιδας Α το 2021, από 170 εκατ. το 2020. Από την άλλη, το Pneumovax, που αφορά τον πνευμονιόκοκκο, σημείωσε πτώση πωλήσεων το 2021. Από το 1,1 δισ. το 2020, οι πωλήσεις του πέρσι μειώθηκαν στα 893 εκατ. και στη συνέχεια πάλι το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους στα 325 εκατομμύρια. Η τάση αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς η MSD βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης νέου εμβολίου. Το Vaxneuvance φιλοδοξεί να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Pfizer, η οποία διαθέτει το Prevenar 13 και είχε πωλήσεις 5,3 δισ. δολ. πέρσι. Το Vaxneuvance προστατεύει από 15 ορότυπους, έναντι των 13 του Prevenar, ενώ η Pfizer ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει το 20δύναμο εμβόλιο επόμενης γενιάς (Prevenar 20). Τον Αύγουστο, η Pfizer παρουσίασε θετικά δεδομένα δοκιμής για το Prevenar 20 και η εταιρεία σχεδιάζει να το υποβάλει προς έγκριση μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους στις ΗΠΑ. Η MSD ανέφερε πρόσφατα θετικά αποτελέσματα για ένα άλλο εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο, το V116, ένα εμβόλιο 21δύναμο, που έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει άτομα 65 ετών και άνω.
Έσοδα από εμβόλια 2021:
9,69 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
4,97 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Robert Davis, Διευθύνων Σύμβουλος
Μετά την πανδημία, σήμερα, η MSD κατατάσσεται στην πέμπτη θέση με βάση τα έσοδα του 2021, με πωλήσεις περίπου 9,69 δισ. δολαρίων.
13
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
6 Έσοδα από εμβόλια 2021:
9,32 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
4,22 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Roger Connor, Επικεφαλής Εμβολίων
14
GSK
K
άποτε ήταν η μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο από πλευράς εσόδων και πιθανόν να επανερχόταν στην κορυφή αν πετύχαινε η συνεργασία με τη Sanofi για τον Covid-19. Όμως, οι δύο εταιρείες αντιμετώπισαν προβλήματα και δεν κατάφεραν να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους για τον Covid. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η GSK δεν διαθέτει μια επιτυχημένη ομάδα εμβολίων. Το 2021, το τμήμα εμβολίων απέδωσε έσοδα 9,32 δισ. δολ. και, παρόλο που η συνεργασία της GSK για τον Covid-19 με τη Sanofi δεν ευοδώθηκε, η συνεργασία της εταιρείας με τη Medicago έφερε μια νίκη.
τά του έρπητα ζωστήρα κέρδιζε σημαντικό έδαφος ακριβώς πριν χτυπήσει η πανδημία. Όμως, η πανδημία ανέκοψε την πορεία και η εταιρεία προσπαθεί να κάνει επανεκκίνηση, στοχεύοντας σε έσοδα 5,5 δισ. δολ. το 2026. Το 2021, πέτυχε πωλήσεις 2,35 δισ. δολαρίων. Κατά τα άλλα, η GSK εισέπραξε επίσης 612 εκατ. από το εμβόλιο Covid από την πώληση του βοηθητικού της στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Καναδά, σύμφωνα με την ετήσια έκθεσή της. Πουλάει επίσης εμβόλια κατά του ροταϊού και της πνευμονιοκοκκικής νόσου, τα οποία απέφεραν 741 εκατ. και 490 εκατ. δολ., αντίστοιχα.
Στις αρχές του τρέχοντος έτους, το φυτικό εμβόλιο Covid-19 της Medicago, το Covifenz, κέρδισε μια ρυθμιστική έγκριση στον Καναδά. Το εμβόλιο ενσωματώνει το πρόσθετο ανοσοενισχυτικό της GSK και λέγεται ότι προσβλέπουν σε περισσότερες ρυθμιστικές υποβολές και σε άλλες αγορές. Τη μερίδα του λέοντος στις πωλήσεις της GSK κατέχει η μηνιγγίτιδα, με έσοδα 1,31 δισ. δολάρια. Ακολουθεί το εμβόλιο της γρίπης με έσοδα 930 εκατ. δολ., ενώ η ομάδα «καθιερωμένων εμβολίων» συγκέντρωσε 4 δισ. δολ. και περιλαμβάνει εμβόλια κατά της ηπατίτιδας καθώς και βρεφικά εμβόλια και ενισχυτικά. Ίσως το πιο σημαντικό προϊόν για την εταιρεία, αυτήν τη στιγμή, είναι το Shingrix. Μετά από έγκριση το 2017, το εμβόλιο κα-
Το Shingrix, εμβόλιο της GSK κατά του έρπητα ζωστήρα, κέρδιζε σημαντικό έδαφος και αναμένεται να φέρει έσοδα 5,5 δισ. δολ. το 2026.
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
7
Sanofi
Ό
πως και η GSK, η Sanofi είναι από τους παραδοσιακούς «παίκτες» παγκοσμίως στον χώρο των εμβολίων. Αλλά, όταν ξέσπασε η πανδημία, το 2020, οι δύο εταιρείες δεν μπόρεσαν να φέρουν εις πέρας την κοινή τους αποστολή να παράσχουν γρήγορα ένα αποτελεσματικό εμβόλιο. Μπορεί η συνεργασία να μην πέτυχε, αλλά κέρδισε αρκετά πρωτοσέλιδα το 2020 και το 2021. Αιτία ήταν το γεγονός ότι, τον Απρίλιο του 2020, οι δύο εταιρείες υπέγραψαν μια ασυνήθιστη συνεργασία μεταξύ ανταγωνιστών φαρμάκων, συνδυάζοντας την τεχνολογία ανοσοενίσχυσης της GSK με την πλατφόρμα εμβολίων ανασυνδυασμένου DNA της Sanofi. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, να δούμε κάτι ξεχωριστό στο μέλλον… Ωστόσο, ακόμη και χωρίς εμβόλιο πανδημίας, ο τομέας των εμβολίων της Sanofi συνέχισε να συνεισφέρει σημαντικά στα έσοδα της γαλλικής φαρμακοβιομηχανίας. Μάλιστα, στη γρίπη, η Sanofi παραμένει η κορυφαία εταιρεία εμβολίων στον κόσμο και το 2022 αναμένεται να είναι και πάλι ένα έτος-ρεκόρ. Το 2021, η γρίπη απέφερε 2,63 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 6% σε σχέση με το 2020. Αυξητική είναι η τάση και στην ομάδα των βρεφικών εμβολίων της Sanofi κατά της πολιομυελίτιδας, του
κοκκύτη και του αιμόφιλου γρίπης τύπου Β, καταγράφοντας έσοδα 2,16 δισ. ευρώ το 2021 (αύξηση 4% από το 2020). Η Sanofi διαθέτει επίσης εμβόλια μηνιγγίτιδας, τα οποία απέφεραν πέρσι 658 εκατ. ευρώ, συν τις αναμνηστικές δόσεις και τα ταξιδιωτικά εμβόλια, τα οποία απέσπασαν 488 εκατ. και 306 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα. Όπως γνωρίζουν οι παρατηρητές του κλάδου, η εργασία παρουσίασε οπισθοδρομήσεις στην Ε&Α και δεν έχει φτάσει ακόμη στην αγορά. Αντίθετα, οι προσφορές mRNA από την Pfizer-BioNTech και τη Moderna έχουν κυριαρχήσει στο μερίδιο αγοράς του Covid-19 στις ανεπτυγμένες χώρες, οδηγώντας στη συμπερίληψή τους σε αυτήν την έκθεση. Εν τω μεταξύ, η Sanofi προχώρησε σε ορισμένες αλλαγές τόσο σε πρόσωπα όσο και στη δομή. Το 2020, ο τότε επικεφαλής εμβολίων της εταιρείας, David Lowe, αναχώρησε για να γίνει διευθύνων σύμβουλος της γαλλικής βιοφαρμακευτικής εταιρείας Ipsen. Τη θέση του πήρε ο Thomas Triomphe, με εικοσαετή εμπειρία στην ομάδα εμβολίων της Sanofi. Σε οργανωτικό επίπεδο, η γαλλική εταιρεία αποφάσισε να ενσωματώσει τις Sanofi Genzyme και Sanofi Pasteur. Έτσι, ο τομέας των εμβολίων θα βρίσκεται υπό την ομπρέλα της Sanofi.
Έσοδα από εμβόλια 2021:
7,45 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
2,32 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Thomas Triomphe, Επικεφαλής Εμβολίων
Το 2021, το εμβόλιο της γρίπης απέφερε στη Sanofi 2,63 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 6% σε σχέση με το 2020.
15
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
8 Έσοδα από εμβόλια 2021:
4,75 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
2,56 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Rensheng Jiang, Πρόεδρος
Zhifei
H
άγνωστη στην Ελλάδα και την Ευρώπη Chongqing Zhifei Biological Products είναι περισσότερο γνωστή στις ΗΠΑ ως ο Κινέζος εταίρος των εμβολίων HPV της MSD Gardasil και Gardasil 9. Από τότε που εγκρίθηκαν τα δύο εμβόλια στην Κίνα, το 2017 και το 2018, η ζήτηση έχει σταθερά υπερβεί την προσφορά, με αναφορές για λίστες αναμονής και δυσκολία στην απόκτηση εμβολίου σε όλη τη χώρα. Τα εμβόλια HPV έχουν γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος της επιχείρησης της Zhifei. Πριν από τη συμφωνία Gardasil με την MSD το 2018, τα έσοδα της Zhifei κυμαίνονταν σε περίπου 700 εκατ. κινεζικά γουάν. Το 2020, η εταιρεία μέτρησε 15,2 δισ. γουάν στη συνολική της απόσυρση. Το 2021, οι κινεζικές αρχές κυκλοφόρησαν 8,8 εκατομμύρια δόσεις Gardasil, αυξημένες κατά 22% σε ετήσια βάση. Και ο αριθμός κυκλοφορίας του Gardasil 9 διπλασιάστηκε σε 10,2 εκατομμύρια δόσεις, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Zhifei. Η ανοδική τάση συνεχίστηκε το 2022. Σύμφωνα με την εξαμηνιαία έκθεση της Zhifei, η διάθεση Gardasil αυξήθηκε κατά 60% σε σχεδόν 4,9 εκατ. δόσεις και το Gardasil 9 σχεδόν τετραπλασιάστηκε σε περίπου 9,3 εκατ. δόσεις το πρώτο εξάμηνο του 2022.
Το 2021, οι πωλήσεις της Zhifei αυξήθηκαν κατά 50% στα 20,9 δισ. γουάν και το πρώτο εξάμηνο του 2022 τα έσοδα έφθασαν τα 16,7 δισ. γουάν.
Τα εμβόλια για τον HPV θα συνεχίσουν να αυξάνονται, καθώς τον Αύγουστο οι κινεζικές αρχές επέκτειναν τον επιλέξιμο πληθυσμό του Gardasil 9 σε γυναίκες ηλικίας 9 έως 45 ετών. Προηγουμένως, ο εμβολιασμός καλυπτόταν μόνο σε γυναίκες ηλικίας 16 έως 26 ετών. Εκτός από τα εμβόλια HPV, η Zhifei είναι επίσης συνεργάτης της MSD στο εμβόλιο
16
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
RotaTeq για τον ιό του ροταϊού, στο πολυσακχαριδικό εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου Pneumovax 23 και στο εμβόλιο ηπατίτιδας Α Vaqta, τα οποία παρουσίασαν αυξημένη κυκλοφορία το 2021 έναντι του 2020. Συνολικά, το 2021, οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 50%, στα 20,9 δισ. γουάν, και το πρώτο εξάμηνο του 2022 τα έσοδα έφθασαν τα 16,7 δισ. γουάν, με κατακόρυφη αύξηση κατά 134% από έτος σε έτος! Στην Κίνα είναι διαθέσιμα διδύναμα εμβόλια HPV από την GSK και από άλλες δύο εγχώριες εταιρείες, αλλά δεν αποτελούν απειλή για το Gardasil. Και τα ανταγωνιστικά 9δύναμα εμβόλια πιθανότατα δεν θα φτάσουν στην κινεζική αγορά παρά μόνο μετά το 2025. Η Zhifei έχει επίσης ένα ιδιόκτητο χαρτοφυλάκιο. Τα έσοδα αυτού του τμήματος αυξήθηκαν στα 9,7 δισ. γουάν το 2021, εν μέρει χάρη στο ανασυνδυασμένο εμβόλιο της εταιρείας για τον Covid-19. Το εμβόλιο αυτό, με την ονομασία ZF2001, εγκρίθηκε για χρήση στην Κίνα τον Μάρτιο του 2021 και νωρίτερα φέτος η άδειά του επεκτάθηκε ως ενισχυτική δόση. Όμως, καθώς το ποσοστό εμβολιασμού κατά του Covid στην Κίνα έφτασε περίπου το 90% τον Ιούλιο, η αγορά για εμβόλια κατά του Covid μειώνεται, παρά τις ενισχυτικές δόσεις. Κατά τη διάρκεια των πρώτων έξι μηνών του 2022, τα εμβόλια της Zhifei που αναπτύχθηκαν από την ίδια υπέστησαν μείωση εσόδων κατά 72%, σε περίπου 1,7 δισ. γουάν. Πάντως, αν εξαιρέσουμε το εμβόλιο για τον Covid, το χαρτοφυλάκιο σημείωσε αύξηση εσόδων κατά 26%, στα 920 εκατ. γουάν. Η εταιρεία εργάζεται επίσης σε ένα δισθενές εμβόλιο για τις παραλλαγές Δέλτα-Όμικρον. Οι πρώτες μελέτες έδειξαν ότι μπορεί να προκαλέσει ισχυρότερα επίπεδα αντισωμάτων έναντι της κυρίαρχης παραλλαγής Όμικρον, όπως ανέφερε η εταιρεία στην εξαμηνιαία έκθεσή της. Εκτός από τον Covid, τα προϊόντα της Zhifei που διατίθενται στην αγορά περιλαμβάνουν ένα εμβόλιο αιμόφιλου ινφλουέντζας τύπου β (Hib) και διάφορα εμβόλια μηνιγγιτιδόκοκκου. Η εταιρεία αναπτύσσει πολλά εμβόλια για λύσσα, γρίπη, πνευμονιόκοκκο, δυσεντερία, εντεροϊό, φυματίωση και άλλα.
9
AstraZeneca
Μ
έχρι την πανδημία, η AstraZeneca δεν είχε μεγάλη εμπειρία με τα εμβόλια. Εκτός από τον Covid-19, έχει ένα ενδορρινικό εμβόλιο γρίπης, αλλά δεν έχει άλλα εμβόλια υπό ανάπτυξη. Όλα δείχνουν ότι η σχέση της με τα εμβόλια πλησιάζει στο τέλος της. Ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Pascal Soriot, δήλωσε το καλοκαίρι στο Reuters ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να διακόψει εντελώς τις δραστηριότητές της στον τομέα των εμβολίων. Προφανώς, θέλει να επικεντρωθεί στους κύριους θεραπευτικούς τομείς ενδιαφέροντος: καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνο. Ενώ το εμβόλιο της AstraZeneca για τον Covid-19 ήταν από τα πρώτα που εμφανίστηκαν και απασχόλησαν τις παγκόσμιες ρυθμιστικές αρχές, τελικά κινήθηκε στη
Η AstraZeneca έχει κυκλοφορήσει συνολικά 3 δισεκατομμύρια δόσεις του Vaxzervia σε περισσότερες από 180 χώρες.
σκιά των γιγάντων, της Moderna και της Pfizer-BioNTech. Θυμίζουμε ότι η εταιρεία δυσκολεύτηκε στην παραγωγή και είχε καθυστερήσεις στην παράδοση στην Ευρώπη, καθώς και ανησυχίες για την ασφάλεια σχετικά με σπάνιες θρομβώσεις. Στην πορεία, υπήρξε σύγκρουση με στελέχη της ΕΕ, αλλά και διάχυτες ανησυχίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, αρκετές χώρες άρχισαν να αναστέλλουν τη χρήση του εμβολίου, γεγονός που προκάλεσε ανεπανόρθωτη βλάβη. Στις ΗΠΑ το εμβόλιο δεν έφθασε ποτέ. Δεν εγκρίθηκε από τις ρυθμιστικές αρχές και προκλήθηκε θόρυβος γύρω από μια μεγάλη κατασκευαστική γκάφα με τον ανάδοχο, Emergent BioSolutions. Υπήρξε μόλυνση πολλών δόσεων του εμβολίου και η εταιρεία αναγκάστηκε να αναζητήσει νέο συνεργάτη για την παραγωγή, χάνοντας χρόνο και χρήματα. Τελικά, οι δόσεις του εμβολίου που προορίζονταν για τις ΗΠΑ αποτελούν μέρος των δωρεών εμβολίων της χώρας προς τον Τρίτο Κόσμο. Πάντως, το Vaxzevria χρησιμοποιήθηκε σε περίπου 185 χώρες, σύμφωνα με αναφορές των New York Times. Τον Νοέμβριο του 2021, η ίδια η AstraZeneca είχε ανακοινώσει ότι κυκλοφόρησε 2 δισεκατομμύρια δόσεις σε περισσότερες από 170 χώρες. Από τότε η εταιρεία έχει κυκλοφορήσει συνολικά 3 δισεκατομμύρια δόσεις σε περισσότερες από 180 χώρες, όπως είπε εκπρόσωπος της AstraZeneca στο Fierce Pharma. Πρόσθεσε δε ότι τα δύο τρίτα των εμβολίων έχουν οδηγηθεί σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Έσοδα από εμβόλια 2021:
3,98 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
1,6 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Pascal Soriot, Διευθύνων Σύμβουλος
17
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
10 Έσοδα από εμβόλια 2021:
2,39 δισ. δολ. Έσοδα από εμβόλια πρώτου εξαμήνου 2022:
1 δισ. δολ. Υπεύθυνος:
Penny Heaton, Παγκόσμια Επικεφαλής Εμβολίων στη Janssen
18
Johnson & Johnson
Π
αρά το γεγονός ότι η Johnson & Johnson είναι η κορυφαία εταιρεία σε έσοδα στην ετήσια κατάταξη Big Pharma της Fierce Pharma, το χαρτοφυλάκιο εμβολίων της εταιρείας υπολείπεται έναντι των υπόλοιπων τομέων. Το κύριο προϊόν, το εμβόλιο κατά του Covid-19, παρουσίαζε πολλά προβλήματα. Η εταιρεία είχε έσοδα 2,39 δισ. δολ. σε πωλήσεις το 2021, ποσό διόλου ευκαταφρόνητο, αλλά πολύ μικρό μπροστά στα 93,77 δισ. δολ. σε όλες τις επιχειρήσεις του αμερικανικού ομίλου. Όπως και στην περίπτωση της AstraZeneca, το εμβόλιο της J&J δέχθηκε μεγάλο πλήγμα από τις ανησυχίες για την πρόκληση θρομβώσεων, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να διακοπούν στις ΗΠΑ οι εμβολιασμοί. Πρακτικά, το εμβόλιο δεν ανέκαμψε ποτέ και υπήρξαν προβλήματα στην παραγωγή από την Emergent BioSolutions. Στο μεταξύ, κυριάρχησαν η Moderna και η Pfizer. Τον Απρίλιο του 2022, λίγο περισσότερο από έναν χρόνο μετά την πρώτη έγκριση του εμβολίου, η εταιρεία δήλωσε ότι δεν θα συμπεριλάμβανε πλέον το εμβόλιό της για τον Covid-19 στις προβλέψεις των εσόδων της. Την απόφαση ακολούθησε ένα απογοητευτικό τρίμηνο πωλήσεων, όταν συγκέντρωσε έσοδα μόλις 457 εκατ. δολαρίων. Τον Ιανουάριο του 2022, η J&J είχε προβλέψει πωλήσεις για το 2022 μεταξύ 3 και 3,5 δισ. δολαρίων. Πάντως, σε αντίθεση με την AstraZeneca, η J&J εξακολουθεί να έχει φιλόδοξα σχέδια στον τομέα των εμβολίων. Το 2018, άνοιξε ένα εργοστάσιο στην Ολλανδία με σκοπό
/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022
την παραγωγή δόσεων για κλινικές δοκιμές κατά του HIV, του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού, του Έμπολα, του Ζίκα και της γρίπης. Μάλιστα ξόδεψε 4 χρόνια και 72 εκατ. ευρώ για την κατασκευή του εργοστασίου. Η J&J διαθέτει, επίσης, ένα εμβόλιο για τον HIV σε τελικό στάδιο, αλλά το πρόγραμμα ανάπτυξης αντιμετώπιζε προβλήματα πέρσι. Η εταιρεία διαθέτει ένα εγκεκριμένο εμβόλιο κατά του Έμπολα που οι αρχές ανέπτυξαν στη Γουινέα το 2021. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνέστησε το εμβόλιο της J&J κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας μετά την έγκριση του εμβολίου στην Ευρώπη, τον Ιούλιο του 2020. •••
Η Johnson & Johnson είχε έσοδα 2,39 δισ. δολ. σε πωλήσεις το 2021, ποσό μικρό μπροστά στα 93,77 δισ. δολ. σε όλες τις επιχειρήσεις του αμερικανικού ομίλου.