Pharma and Health Business #80, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2023 (αποσπάσματα)

/ #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

0 38 50

ISSN: 2241-0961

ISSN: 2241-0961

Οδηγούμε την αλλαγή σε όλες τις γενιές

## ΙΣΕΠΤ-ΟΚΤ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 12 63

035

# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6

// ##080 035 //Σεπτέμβριος-Οκτώβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 2023

Η Anne Sofie Weekes Hald και οι κόρες της Η Anne Sofie έχει σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1

ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο πιο καλός ο διοικητής Έκθεση ΙΟΒΕ: Εκτός ελέγχου η φαρμακευτική κατανάλωση

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ Πασχάλης Αποστολίδης

Ο πιο καλός ο διοικητής ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ειδικές μονάδες για ασθενείς ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με εγκεφαλικό 4ο Clinical Πασχάλης Αποστολίδης Research Conference ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Think Tank για κλινικές Ελλάδα: Στόχος η 4ο Clinical µελέτες ολοκλήρωση της ψυχιατρικής Research Conference w w w . v i rus.com.gr μεταρρύθμισης Think Tank για κλινικές ISSN: 2241-0961 µελέτες

www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961

Αφιέρωµα

Εµβόλια Εµβόλια Αφιέρωµα

Καθώς η Novo Nordisk συμπληρώνει 100 χρόνια, ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας να οδηγούμε την αλλαγή για έναν υγιή κόσμο, τώρα και για τις επόμενες γενιές.

GR23NNG00002

Οδηγούμε την αλλαγή σε όλεσ τισ γενιέσ

Ανακαλύψτε περισσότερα στο novonordisk.gr Το λογότυπο του ταύρου Άπις είναι κατατεθέν εμπορικό σήμα της Novo Nordisk A/S

Αφιέρωμα

Ογκολογία

1

ΠΕΡ

ΟΜΕΝΑ

28

12 06 Ρεπορτάζ Έκθεση ΙΟΒΕ: Εκτός ελέγχου η φαρμακευτική κατανάλωση

27 ΑΦΙΕΡΩΜΑ

12 Ρεπορτάζ

28 Ρεπορτάζ

Ειδικές μονάδες για ασθενείς με εγκεφαλικό

Οι θεραπευτικές δυνατότητες στην Ογκολογία βελτιώνονται

16 Ρεπορτάζ

32 Ρεπορτάζ

Νέες ελπίδες για ασθενείς με εγκεφαλικό

Νέα θεραπεία για τον μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα

18 Ρεπορτάζ

34 Ρεπορτάζ

350 εκατ. ευρώ το ετήσιο κόστος των εγκεφαλικών

Προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα

22 Ρεπορτάζ

36 Άρθρο

Sobi: Μεταμορφώνουμε τη ζωή των ανθρώπων με σπάνια νοσήματα

Καρκίνος του προστάτη: Μπορεί να προληφθεί;

24 Ρεπορτάζ

38 Ρεπορτάζ

Κάπνισμα: Νεότερα δεδομένα για τη μείωση της βλάβης

Ποια τα προβλήματα μετά την εγχείρηση για καρκίνο του προστάτη

Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu

Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT MANAGER charalampakis.c@ethosmedia.eu

Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ lazarakou.n@ethosmedia.eu

Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ louvari.a@ethosmedia.eu

Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ negis.e@ethosmedia.eu

Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ mouteveli.g@ethosmedia.eu

Μαρία Αλιμπέρτη ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ alimperti.m@ethosmedia.eu

080

# ΣΕΠΤ-ΟΚΤ 2023

2

38

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

40

66 56 Ρεπορτάζ

60

40 Ρεπορτάζ Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας

44 Ρεπορτάζ

60 Ρεπορτάζ Η Ψυχική Υγεία στην ΕΕ

Μύθοι και αλήθειες για τη μαστογραφία

66 Ρεπορτάζ

46 Ρεπορτάζ

Το μέλλον της κοινωνικής προστασίας στην Ευρώπη

Προσυμπτωματικός έλεγχος στον καρκίνο των ωοθηκών

74 Ρεπορτάζ

48 Ρεπορτάζ Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος του παγκρέατος

50 Ρεπορτάζ

Εκπαίδευση πολλά υποσχόμενων επιστημόνων από την εταιρεία συμβούλων

76 Ρεπορτάζ

Θρόμβωση και καρκίνος

ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε.: Μαζί, μπορούμε καλύτερα!

54 Ρεπορτάζ

78 Ρεπορτάζ

Μονάδα ολοκληρωμένης υποστήριξης για παιδιά και νικητές του καρκίνου

Νεφρολιθίαση: Τα 10 πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε

Χριστίνα Κρούλη SALES ASSISTANT krouli.c@ethosmedia.eu

Πόπη Καλογιάννη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ popikalogianni@gmail.com

Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ boura.l@ethosmedia.eu

Photopress/ Θ&Α Αναγνωστόπουλοι Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Μαρία Ανδριώτη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ andrioti.m@ethosmedia.eu

Ελλάδα: Στόχος η ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης

Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

ιδιοκτησία

Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα T: +30 210 998 4950 E: phb-press@ethosmedia.eu www.virus.com.gr • www.phb.com.gr ΓΕΜΗ: 00044774007000

• www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961

Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της ethosMEDIA SA, η οποία έχει νόμιμο δικαίωμα για κάθε είδους έντυπη ή ηλεκτρονική χρήση τους. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή μερική, φωτογραφιών και ύλης του περιοδικού και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα άποψη της Διεύθυνσης του περιοδικού.

3

EDITΟRIAL

υβέρνησης κ ς τη α μ η γ ή φ α Χωλαίνει το είναι το αφήγημα φές, πλέον, ποιο σα αι είν ούν την ς, γέ λο τις εκ εξαγγελίες αφορ Τρεις μήνες μετά οιες κινήσεις και όπ ι Ο ι έργα . κα εία ις Υγ ψε ην ες προσλή της κυβέρνησης στ ς. α νοσοκομεία, νέ στ ψη ν αμ τώ άκ κη Αν οι υ δι ίο μέσω του Ταμε επιλογή νέων , ής ομ οδ υπ ς κή του ς κτηρια για τον πυρήνα αναβάθμισης τη με ακούσει λέξη ου η του ΕΣΥ. έχ ησ ν ότ δε , κρ λη υγ άλ ασ Από την οργανωτική αν ι κα ή τικ την ικη διο πρ φές σχέδιο ος προβλήματος: τη η είτε δεν έχει σα ησ βούμενη τις ρν βέ φο , κυ μα η ι τη ότ ά να θίξει το ζή Είναι φανερό λμ το ν δε λά αλ είτε έχει, κατεύθυνση αυτή ει ο. Η κυβέρνηση έχ ις. σε αντιδρά ισχύουν και τα δύ α, ς, ητ ότ ση τικ νω μα γά αγ ορ ι πρ ς κα Θεωρώ ότι, στην ον τρόπο διοίκηση σμικές αλλαγές στ ει σαφές έχ τε ού ς, βώ ρι στόχο να κάνει θε ξει σε ποιες ακ λή τα κα ει σταση στα έχ τά κα να ν χωρίς όμως εροποιήσει τη αθ στ να ι νε ρί οκ . Πρ χρονοδιάγραμμα ι παρεμβάσεις. των συνέχεια να κάνε η στ ι κα ία με ο της μετατροπής κο νοσο ρύνεται το σενάρι ακ α. Η ομ ιξί απ ελ ι ευ ότ ι η τα τερ ιδε μεγαλύ Μάλιστα φαίνε οπής δεν υ θα τους προσέδ τρ πο , τα ΙΔ με ς ΝΠ τη η σε ν έλ ίω νοσοκομε ι ότι τα όποια οφ ίνε κρ ς ει από εία ύψ Υγ υ οκ είο που θα πρ ηγεσία του Υπουργ την αναστάτωση με η έσ σχ σε κά είναι τόσο σημαντι Υ είναι σε τέτοια μια τέτοια κίνηση. κυβέρνηση, το ΕΣ η ι όχ ε είτ ι λε θέ είτε το αλλαγές για να Το θέμα είναι ότι χρειαστεί ριζικές θα α, ορ ήγ γρ ή αργά μβάσεις δεν είναι κατάσταση, που, οιου είδους παρε τέτ ι ότ ο ητ ησης, όσο νό ευ αι τείας μιας κυβέρν θη ς συνέλθει. Και είν τη ν σο μέ το θηθούν μετά δυνατόν να προω ει. ίχν δε αν ισχυρή κι

Αιμίλιος Νεγκής

Τρεις μήνες μετά τις εκλογές, δεν έχουμε ακούσει λέξη για τον πυρήνα του προβλήματος στο ΕΣΥ: τη διοικητική και οργανωτική ανασυγκρότησή του.

4

editorial

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

5

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το 2022, η χώρα μας κατανάλωσε φάρμακα αξίας 6,2 δισ. ευρώ

Έκθεση ΙΟΒΕ: Εκτός ελέγχου η φαρμακευτική κατανάλωση Οι επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας είναι μεγαλύτερες από τη δημόσια χρηματοδότηση!

Γ

ια πρώτη φορά στα χρονικά, το 2022, το σύνολο των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακευτικής φαρμακοβιομηχανίας (εκπτώσεις και clawback) ξεπέρασε τη δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο! Το παραπάνω έδειξε η ετήσια έκθεση του ΙΟΒΕ, που πραγματοποιείται για λογαριασμό του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ). Ειδικότερα, το 2022, η χώρα μας κατανάλωσε φάρμακα αξίας περίπου 6,2 δισ. ευρώ, από

6

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

τα οποία το κράτος κάλυψε 2,66 δισ., η φαρμακευτική βιομηχανία 2,88 δισ., ενώ η συμμετοχή των ασθενών έφθασε τα 670 εκατ. ευρώ. Ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου, σχολιάζοντας τα ευρήματα, ανέφερε ότι παλαιότερη μελέτη της Delloitte (2019) είχε δείξει ότι αν δεν λαμβάνονταν μέτρα, η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας θα ξεπερνούσε αυτήν του κράτους το 2023. «Τελικά, καταφέραμε να το “πετύχουμε” έναν χρόνο νωρίτερα» σχολίασε δηκτικά.

Η έκθεση παρουσιάζεται για 12η συνεχή χρονιά και αποτελεί συνεισφορά του ΣΦΕΕ στην ανάγκη για τεκμηριωμένη φαρμακευτική πολιτική, όπως είπε ο κ. Παπαδημητρίου. «Η κατάσταση έχει φτάσει σε οριακό σημείο, πλέον, και το γεγονός ότι δεν έχει κλείσει κάποια εταιρεία δεν πρέπει να εκλαμβάνεται από ορισμένους ότι αντέχουμε». Τα κύρια ευρήματα της έκθεσης είναι: Η δημόσια χρηματοδότηση για υπηρεσίες υγείας έχει υποχωρήσει κατά -29,2% σε σχέση με το 2010 και διαμορφώθηκε στα 10,4 δισ. ευρώ το 2021 (5,7% του ΑΕΠ). Η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης έχει ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση των δαπανών για την υγεία στον ιδιωτικό τομέα, όπου οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας ανήλθαν στο 37,9% το 2021. Το 2021, η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα 16,7 δισ. ευρώ, αυξημένη σε σύγκριση με το 2020, λόγω και των αναγκών που δημιούργησε η πανδημία. Η δημόσια χρηματοδότηση προσέγγισε τα 10,4 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 633 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2020, ενώ η ιδιωτική χρηματοδότηση επεκτάθηκε κατά 312 εκατ. ευρώ, στα 6,0 δισ. ευρώ το 2020. Στην Ελλάδα, η δαπάνη υγείας είναι κατά 1,6 μονάδες του ΑΕΠ χαμηλότερη από την ΕΕ27 τη δεκαετία 2012-2021, με τη διαφορά να παραμένει και το 2021. Η δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα έφτασε στο 5,7% του ΑΕΠ το 2021, με μικρή πτώση σε σύγκριση με το 2020, λόγω αύξησης του ΑΕΠ. Στις Νότιες Χώρες, το αντίστοιχο μερίδιο διαμορφώθηκε στο 7,3% και στην ΕΕ27 στο 8,9%. Η δημόσια χρηματοδότηση στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 62,1% της συνολικής χρηματοδότησης για δαπάνες υγείας το 2021, με αύξηση από το 2018, έναντι 68,3% το 2009, παραμένοντας όμως σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο της ΕΕ27 και των Νοτίων Χωρών. Σημειώνεται ότι το μερίδιο της δημόσιας δαπάνης στις Νότιες Χώρες και στην ΕΕ27 είναι κατά 10 και 20 μονάδες αντίστοιχα υψηλότερο έναντι της Ελλάδας. Όσον αφορά την πρόσβαση των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες, σημαντικές καθυστερήσεις σημειώνονται στην πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών, οι οποίες φθάνουν τις 674 ημέρες, για την περίοδο 2018-2021, ενώ μόλις το 42% των θεραπειών που έχουν εγκριθεί είναι ευ-

ρέως προσβάσιμες σε αυτούς. Αξίζει να σημειωθεί η αύξηση της καθυστέρησης της πρόσβασης των ασθενών κατά 176 ημέρες σε σχέση με την περασμένη περίοδο (2017-2020). Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2023, για τη χρονική περίοδο 2018-2021, από τα 168 καινοτόμα φάρμακα που έλαβαν κεντρική άδεια κυκλοφορίας από τον ΕΜΑ τα 90 σκευάσματα είναι διαθέσιμα στον Έλληνα ασθενή, δηλαδή το 54% των εγκεκριμένων καινοτόμων φαρμάκων έναντι του 47%, που αποτελεί τον μέσο όρο της ΕΕ.

7

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας:

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, η συνολική συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε 6,2 δισ. ευρώ (3,4% του ΑΕΠ) το 2021.

8

Σ ύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, η συνολική συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε 6,2 δισ. ευρώ (3,4% του ΑΕΠ) το 2021. Έτσι, για κάθε 1 ευρώ προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου δημιουργούνται συνολικά 2,3 ευρώ στην ελληνική οικονομία.

δισ. ευρώ (6,4% μερίδιο στον κλάδο της μεταποίησης).  Οι απασχολούμενοι στον κλάδο φαρμακευτικών προϊόντων (παραγωγή και εμπορία) ήταν 28,9 χιλ. άτομα το 2021. Σ ε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 108 χιλιάδες θέσεις εργασίας (ή 2,8% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει 3,4 θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία.

Σ υνολικά, ο κλάδος δαπανά για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) το 8% της συνολικής δαπάνης για Ε&Α στην Ελλάδα (2020), ενώ την περίοδο 2002-2022 διενεργήθηκαν 3.830 κλινικές (2.250 ολοκληρωμένες) μελέτες, ανεξαρτήτως φάσης ή σταδίου.

 Σημαντικός είναι και ο ρόλος του φαρμακευτικού κλάδου στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο, καθώς οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2022 σε 2,6 δισ. ευρώ και αντιστοιχούν στο 4,7% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών όλων των αγαθών για το 2022, με κυριότερους εξαγωγικούς προορισμούς τη Γερμανία, τη Γαλλία και το Ην. Βασίλειο.

 Επιπρόσθετα, για το 2022, η εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων σε αξία (ex-factory) ανήλθε στα 1,9 δισ. ευρώ, ενώ με προστιθέμενη αξία σε 1,5

 Τέλος, η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του κλάδου φαρμάκου εκτιμάται περίπου σε 1,7 δισ. ευρώ.

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

Η «βόμβα» του δημογραφικού και οι χρόνιες παθήσεις Η έκθεση του 2022 αποτυπώνει τις αβεβαιότητες που δημιουργήθηκαν στο εθνικό, αλλά και διεθνές οικονομικό περιβάλλον, τα τελευταία έτη, τόσο από την πανδημία, που προκάλεσε σημαντική ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας, όσο και από την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την ουκρανική κρίση. Όπως επισημαίνει ο ΣΦΕΕ, οι δημογραφικές εξελίξεις και οι σχετικές προκλήσεις που απορρέουν από αυτές θα καθορίσουν τη στρατηγική και τις πολιτικές χρηματοδότησης των δαπανών υγείας και φαρμάκου τα επόμενα χρόνια. Πιο αναλυτικά, αναμένεται να αυξήσουν τις δαπάνες υγείας και φαρμάκου:  το υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης, αν και μειωμένο κατά 1,5 χρόνο σε σχέση με το 2020, λόγω της πανδημίας (80,2 έτη

στην Ελλάδα το 2021, 80,1 στην ΕΕ27),  η αύξηση των θανάτων έναντι των γεννήσεων κατά 64,3 χιλιάδες άτομα (2022), η μεγαλύτερη των τελευταίων χρόνων, και  η αύξηση του γηραιότερου πληθυσμού (άνω των 65 ετών) από 22,9% του συνολικού πληθυσμού το 2022 στο 33,5% το 2060. Επιπλέον, το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω με χρόνιο πρόβλημα υγείας βαίνει αυξανόμενο από το 2018 μέχρι και το 2022, αγγίζοντας το 24,9%. Το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών με πολλαπλές χρόνιες παθήσεις στην Ελλάδα είναι στο 40%, ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ (36%).

Ειδικότερα, στην Ελλάδα, παρατηρείται σημαντική αύξηση στο προσδόκιμο επιβίωσης κατά 8,2 έτη, την περίοδο 1960-2021, καταγράφοντας έτσι υψηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ για την ίδια περίοδο. Κάθε δεκαετία, το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα επεκτεινόταν κατά 1,5-2,0 έτη, ενώ αρνητική μεταβολή καταγράφηκε το 2020 και το 2021, με τους Έλληνες να «χάνουν» 1,5 έτος προσδόκιμου ζωής.

9

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το προσδόκιμο επιβίωσης στην Ελλάδα το 2021 κυμάνθηκε στα 80,2 έτη, όπως και ο μέσος όρος των χωρών της ΕΕ27 (80,1 έτη), και χαμηλότερα από τις χώρες του Νότου (82,9). Το υψηλότερο προσδόκιμο επιβίωσης παρουσιάζεται στην Ισπανία, τη Σουηδία και την Ιταλία. Το αρνητικό πρόσημο της φυσικής μεταβολής του πληθυσμού των τελευταίων ετών εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και θα οδηγήσει σε σταδιακή μείωση του συνολικού πληθυ-

σμού της Ελλάδας μέχρι το 2060 (-15,5% σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα), όπως αποτυπώνεται στην τελευταία αναθεώρηση της Eurostat. Παράλληλα, αναμένεται αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού ηλικίας άνω των 65 ετών, όπου από το 22,9% του πληθυσμού το 2022 (21,2% στην ΕΕ27) εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 33,5% το 2060, δημιουργώντας πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα και στις δαπάνες υγείας.

Αυξημένη η χρηματοδότηση για την Υγεία λόγω πανδημίας

Η συνολική κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα 1.561 ευρώ το 2021, έναντι 2.014 ευρώ το 2009.

10

Το 2021, η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα 16,7 δισ. ευρώ, αυξημένη σε σύγκριση με το 2020, λόγω και των αναγκών που δημιούργησε η πανδημία. Η δημόσια χρηματοδότηση προσέγγισε τα 10,4 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 633 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2020, ενώ η ιδιωτική χρηματοδότηση επεκτάθηκε κατά 312 εκατ. ευρώ, στα 6,0 δισ. ευρώ το 2020. Η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας είναι αυξημένη κατά 10,9% στις Νότιες Χώρες, 28,6% στην ΕΕ, το 2021 σε σύγκριση με το 2009, ενώ στην Ελλάδα παραμένει κατά 22,1% χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2009. Η δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας είναι αυξημένη κατά 6,4% το 2021 σε σύγκριση με το 2009 στις Νότιες Χώρες και κατά 32,7% στο σύνολο της ΕΕ, ενώ στην Ελλάδα είναι κατά 29,2% χα-

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

μηλότερη την ίδια περίοδο. Το 2021, η συνολική δαπάνη υγείας αντιστοιχεί στο 10,9% του ΑΕΠ της ΕΕ27, στο 10% στις Νότιες Χώρες, ενώ η Ελλάδα καταγράφει ποσοστό 9,2% του ΑΕΠ. Τα ποσοστά είναι αυξημένα την περίοδο 2020-2021 σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο, τόσο λόγω των αυξημένων αναγκών που δημιούργησε η πανδημία στα συστήματα υγείας όσο και λόγω της σχετικής πτώσης της οικονομικής δραστηριότητας. Στην Ελλάδα, η δαπάνη υγείας είναι κατά 1,6 μονάδες του ΑΕΠ χαμηλότερη από την ΕΕ27 τη δεκαετία 2012-2021, με τη διαφορά να παραμένει και το 2021. Η δημόσια χρηματοδότηση για δαπάνες υγείας στην Ελλάδα έφτασε στο 5,7% του ΑΕΠ το 2021, με μικρή πτώση σε σύγκριση με το 2020, λόγω αύξησης του ΑΕΠ. Στις Νότιες Χώρες, το αντίστοιχο μερίδιο διαμορφώθηκε στο 7,3% και στην ΕΕ27 στο 8,9%.

Η δημόσια χρηματοδότηση στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 62,1% της συνολικής χρηματοδότησης για δαπάνες υγείας το 2021, με αύξηση από το 2018, έναντι 68,3% το 2009, παραμένοντας όμως σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο της ΕΕ27 και των Νοτίων Χωρών. Σημειώνεται ότι το μερίδιο της δημόσιας δαπάνης στις Νότιες Χώρες και στην ΕΕ27 είναι κατά 10 και 20 μονάδες αντίστοιχα υψηλότερο έναντι της Ελλάδας. Η συνολική κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα 1.561 ευρώ το 2021, έναντι 2.014 ευρώ το 2009, με την πτώση να προέρχεται κατά 90% από την υποχώρηση της δημόσιας κατά κεφαλήν δαπάνης τη συγκεκριμένη περίοδο. Η κατά κεφαλήν δαπάνη στην ΕΕ27 διαμορφώθηκε σε 3.563 ευρώ, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να βρίσκεται στο 44% του μέσου όρου της ΕΕ27 και στο 57% των επιπέδων των Νοτίων Χωρών. Η αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης υγείας στην ΕΕ27 προήλθε κατά 86% από την αύξηση της δημόσιας δαπάνης και κατά 60% στις Νότιες Χώρες. Η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας διαμορφώθηκε στα 969 ευρώ στην Ελλάδα, στο 1/3 των επιπέδων της ΕΕ27. Οι δαπάνες υγείας αποτελούν το 8,1% των συνολικών δαπανών των νοικοκυριών που πραγματοποιούνται μέσα από συναλλαγές στην αγορά για το 2021, έναντι 6,5% το 2009. Αν και ο μέσος όρος μηνιαίας δαπάνης ανά νοικοκυριό για την υγεία το 2021 παρουσίασε μείωση κατά -14,4% σε απόλυτα μεγέθη σε σχέση με το 2009

(114,9 ευρώ το 2021 έναντι 134,3 ευρώ το 2009), το ποσοστό των δαπανών αυτών είναι υψηλότερο από το 2009, φανερώνοντας τη μειωμένη αγοραστική αξία των νοικοκυριών, την αυξημένη συμμετοχή των ασθενών για δαπάνες υγείας και την ανελαστικότητα της δαπάνης για τις συγκεκριμένες κατηγορίες. Συγκεκριμένα, από τα 114,9 ευρώ μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών για την υγεία το 2021, το 31,3% αφορά στη φαρμακευτική περίθαλψη και το 32,4% στην κάλυψη νοσοκομειακών αναγκών, έναντι 10,5% για οδοντιατρικές ή άλλες ιατρικές υπηρεσίες (11,1%), που κατείχαν μεγαλύτερο μερίδιο το 2009. •••

11

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Κάθε χρόνο, χάνουν τη ζωή τους 11.300 Έλληνες!

Ειδικές μονάδες για ασθενείς με εγκεφαλικό Προβλέπεται η δημιουργία ενός εθνικού δικτύου 17 μονάδων

T

ην ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, βρισκόταν σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας για τη δημιουργία «Εθνικού Δικτύου Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας για την αντιμετώπιση ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΜΑΦ ΑΕΕ)». Το εν λόγω σχέδιο νόμου στοχεύει στην άμεση αντιμετώπιση ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΑΕΕ) που βρίσκονται στην οξεία φάση και την αποφυγή σημαντικού βαθμού αναπηρίας, καθώς και στη μείωση των ποσοστών θνητότητας μετά από ΑΕΕ. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί από τα υψηλότερα ποσοστά θνητότητας και υπολειμματικής αναπηρίας μετά το ΑΕΕ πανευρωπαϊκά. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο:

12

σ υμβαίνουν 57.000 εγκεφαλικά ανά έτος, 11.300 από τα οποία είναι θανατηφόρα, 1 4.000 ασθενείς με ΑΕΕ αναγκάζονται να διάγουν το υπόλοιπο της ζωής τους με συνοδό αναπηρία που μπορεί να αφορά τις κινητικές λειτουργίες, την επικοινωνία, τις γνωστικές ή συναισθηματικές ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου,  τ ο ετήσιο κόστος ενδονοσοκομειακής νοσηλείας ανέρχεται σε 206.625.000 ευρώ κατ’ έτος (κατά προσέγγιση) και αναμένεται σημαντική αύξηση των περιστατικών ΑΕΕ, καθώς γηράσκει ο πληθυσμός.

Διεθνώς, τα εγκεφαλικά αποτελούν τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου και την πιο συχνή αιτία αναπηρίας. Ένας στους έξι συνανθρώπους μας κινδυνεύει να υποστεί εγκεφαλικό κάποια στιγμή στη ζωή του.

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

13

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Το ετήσιο κόστος ενδονοσοκομειακής νοσηλείας ανέρχεται σε 206.625.000 ευρώ κατ’ έτος (κατά προσέγγιση) και αναμένεται σημαντική αύξηση των περιστατικών ΑΕΕ, καθώς γηράσκει ο πληθυσμός.

Το κόστος που σχετίζεται με το εγκεφαλικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αυξηθεί στα 60 δισ. ευρώ/έτος και οι εκτιμήσεις προβλέπουν αύξηση της επίπτωσης (κατά 34%) και του κόστους των εγκεφαλικών (κατά 44%) έως το 2040, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Μεγάλο μέρος αυτών των επιπτώσεων μπορεί να ελαττωθεί με κατάλληλες επενδύσεις και οργάνωση των υπηρεσιών υγείας, για τη βελτιστοποίηση της πρόληψης, της θεραπείας, της υποστήριξης και της φροντίδας των ασθενών με εγκεφαλικό. Οι μονάδες εγκεφαλικών αποτελούν τμήματα αυξημένης φροντίδας του νοσοκομείου, που νοσηλεύουν αποκλειστικά ασθενείς με εγκεφαλικό και παρέχουν 24ωρη ιατρονοσηλευτική υποστήριξη και αυξημένες δυνατότητες παρακολούθησης (Monitoring), διαγνωστικών εξετάσεων και θεραπευτικής παρέμβασης. Οι μονάδες εγκεφαλικών έχουν αποδείξει σε κάθε σύστημα υγείας όπου εφαρμόστηκαν την ικανότητά τους να ελαττώνουν τη θνησιμότητα, να αυξάνουν την ανεξαρτησία μετά το εγκεφαλικό και, τελικά, να μετριάζουν το συναισθηματικό και οικονομικό κόστος για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Με βάση το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τα Εγκεφαλικά, το οποίο έχει υιοθετηθεί και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συστήνεται το 90% των ασθενών με εγκεφαλικό να λαμβάνουν περίθαλψη σε ειδικές μονάδες εγκεφαλικών. Πρωταρχικός στόχος για τη δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος υγείας είναι η ίδρυση αυτών των μονάδων πανελλαδικά μέσω του σχεδίου νόμου. Ειδικότερα, προβλέπεται η δημιουργία ενός εθνικού δικτύου 17 μονάδων εγκεφαλικών με 6 κλίνες ανά μονάδα, το οποίο θα καλύπτει όλες τις περιφέρειες της Ελλάδας. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 7.500 ασθενείς θα νοσηλεύονται ετησίως, με προσδοκώμενο όφελος πολύ λιγότερους θανάτους από εγκεφαλικά ετησίως, λιγότερους ασθενείς με αναπηρία και λιγότερες νοσηλείες ασθενών σε κέντρα αποκατάστασης.

Ποιοι είναι οι στόχοι Μείωση αναπηρίας, θανάτων και του πόνου για αμέτρητους ασθενείς και τις οικογένειές τους:  Προσδοκώμενο όφελος 150 λιγότεροι θάνατοι από εγκεφαλικά ετησίως

14

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

1 .275 λιγότεροι ασθενείς με αναπηρία και ισάριθμα λιγότερες νοσηλείες ασθενών σε κέντρα αποκατάστασης  Ελάττωση ασθενών που νοσηλεύονται σε κέντρα αποκατάστασης Ε λάττωση ενδονοσοκομειακής δαπάνης κατά 10.000.000 ευρώ ετησίως

Σε ποια νοσοκομεία 1. Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» 2. Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Κοργιαλένειο Μπενάκειο ΕΕΣ» 3. Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΓΝΑ) «Ο Ευαγγελισμός» 4. Γενικό Νοσοκομείο Μυτιλήνης «Βοστάνειο» 5. Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου «Ανδρέας Παπανδρέου» 6. Γενικό Νοσοκομείο Κοζάνης «Μαμάτσειο» 7. Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας 8. Γενικό Νοσοκομείο Μεσσηνίας 9. Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας 10. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» 11. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας 12. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών «Παναγιά η Βοήθεια».

13. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ» 14. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης 15. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων 16. Αιγινήτειο Νοσοκομείο 17. Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου» Στο σημείο αυτό, υπάρχουν γκρίνιες και αντιδράσεις από γιατρούς αρκετών νοσοκομείων που δεν συμπεριλαμβάνονται στη λίστα, παρά το γεγονός ότι, εδώ και χρόνια, νοσηλεύουν δεκάδες ασθενείς με εγκεφαλικό, έχοντας αποκτήσει πολύτιμη εμπειρία. Μάλιστα, βάσει της διαβούλευσης, έχουν προταθεί άλλα 2 νοσοκομεία: Το Γενικό Κρατικό Νίκαιας και το Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης. Επίσης, ασκείται εύλογα κριτική για δύο ζητήματα ότι: Π ρώτον, δεν προβλέπεται μονάδα σε κανένα νοσοκομείο της Κρήτης!  Δεύτερον, δεν προβλέπεται η συνεργασία με αντίστοιχες μονάδες που έχουν ήδη

συσταθεί σε μεγάλα ιδιωτικά νοσοκομεία. Στο πλαίσιο της διαβούλευσης, έχουν κατατεθεί ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις, όπως ότι: θ α πρέπει να υπάρξει ξεκάθαρη οδηγία για το πώς ένα περιστατικό που πληροί τα κριτήρια θα διακομίζεται από ένα νοσοκομείο που δεν θα διαθέτει ΜΑΦ ΑΕΕ σε ένα άλλο που θα έχει, θ α πρέπει να οριστεί ένα ενιαίο συντονιστικό κέντρο που θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση και θα διεκπεραιώνει τα συγκεκριμένα περιστατικά έχοντας ως δεδομένο τα κριτήρια που θα πρέπει να πληρούνται και τη γρήγορη διεκπεραίωση.

Τι προσωπικό χρειάζεται Το ιατρικό προσωπικό που κατ’ ελάχιστον απαιτείται ανά έξι (6) κλίνες για τη νοσηλεία των ασθενών σε μια ΜΑΦ ΑΕΕ είναι το εξής: α. Ένας (1) Επιστημονικά Υπεύθυνος Νευρολόγος ή Παθολόγος β. Ένας (1) Επιμελητής Νευρολόγος ή Παθολόγος γ. Ένας (1) Ειδικευόμενος Ιατρός Νευρολογίας ή Παθολογίας Την αντιμετώπιση των ασθενών με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αναλαμβάνει τετραμελής διεπιστημονική ομάδα, η οποία δύναται να περιλαμβάνει τις παρακάτω ειδικότητες από τις υπάρχουσες κλι-

νικές του εκάστοτε νοσοκομείου, όπου οι ειδικότητες αυτές υφίστανται: α. Ακτινολόγος β. Επεμβατικός Ακτινολόγος γ. Καρδιολόγος δ. Ιατρός ΜΕΘ ε. Νευροχειρουργός στ. Αγγειοχειρουργός ζ. Ιατρός Φυσικής και Ιατρικής Αποκατάστασης Το νοσηλευτικό προσωπικό που κατ’ ελάχιστον απαιτείται ανά έξι (6) κλίνες για τη νοσηλεία των ασθενών σε μια ΜΑΦ ΑΕΕ είναι δέκα (10) νοσηλευτές για να καλυφθούν οι απαραίτητες βάρδιες. Το παραϊατρικό προσωπικό που αποτελείται κατ’ ελάχιστον από τρεις (3) ειδικότητες ανά έξι (6) κλίνες για τη νοσηλεία των ασθενών σε μια ΜΑΦ ΑΕΕ είναι το εξής: α. Φυσικοθεραπευτές, τουλάχιστον δύο (2) β. Εργοθεραπευτές γ. Λογοθεραπευτές δ. Ψυχολόγοι

Στόχος είναι η μείωση της αναπηρίας, των θανάτων και του πόνου για αμέτρητους ασθενείς και τις οικογένειές τους, με προσδοκώμενο όφελος 150 λιγότερους θανάτους από εγκεφαλικά ετησίως.

Το ζήτημα, στο σημείο αυτό, είναι ότι το σχέδιο νόμου προβλέπει πως οι μονάδες θα στελεχωθούν με μετακινήσεις και αποσπάσεις από το ήδη υπάρχον προσωπικό και όχι με νέες προσλήψεις. Γεγονός που, αναμφίβολα, γεννά εύλογα ερωτήματα, λαμβάνοντας υπόψη ότι, σήμερα, τα περισσότερα νοσοκομεία αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρές ελλείψεις και, συνεπώς, για να λειτουργήσουν οι νέες μονάδες, θα χρειαστεί να αποδυναμωθούν άλλες. •••

15

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τι έδειξε μεγάλη διεθνής έρευνα

Νέες ελπίδες για ασθενείς με εγκεφαλικό Ακόμη κι αν καθυστερήσουν να φθάσουν στο νοσοκομείο, μπορούν να σωθούν

Η θρομβεκτομή οδήγησε σε ένα εντυπωσιακό ποσοστό 18,4% περισσότερων ασθενών που ανέκτησαν την ικανότητα να περπατούν χωρίς βοήθεια τρεις μήνες μετά το εγκεφαλικό τους επεισόδιο.

Ε

ίναι γνωστό ότι ο χρόνος είναι ζωτικής σημασίας στους ασθενείς με εγκεφαλικό και πως μέσα στις πρώτες 6 ώρες υπάρχουν πολλές πιθανότητες επιβίωσης και αποφυγής της αναπηρίας. Μια νέα μεγάλη διεθνής έρευνα δείχνει ότι ακόμη και όσοι διαγνώστηκαν αργότερα, εντός 12 ωρών, μπορούν να επωφεληθούν από τη θεραπεία. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο Παγκόσμιο Συνέδριο Εγκεφαλικών στο Τορόντο και ταυτόχρονα δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό The Lancet. Στη μελέτη, η οποία διενεργήθηκε σε Ευρώπη και Καναδά, συγγραφείς είναι διεθνώς καταξιωμένοι ειδικοί στη θεραπεία εγκεφαλικών επεισοδίων, μεταξύ των οποίων και ο αν. καθηγητής Νευροακτινολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Παπαναγιώτου. Το εγκεφαλικό επεισόδιο συμβαίνει όταν διακόπτεται η ροή του αίματος σε ένα τμήμα του εγκεφάλου, συχνά οδηγεί σε μόνιμη αναπηρία και μερικές φορές στον θάνατο. Η άμεση θεραπεία στην οξεία φάση του εγκεφαλικού είναι ζωτικής σημασίας. Μια τέτοια θεραπεία, η θρομβεκτομή, περιλαμβάνει τη μηχανική αφαίρεση ενός θρόμβου αίματος στον εγκέφαλο. Η νέα έρευνα, λοιπόν, έδειξε πως: Η θρομβεκτομή οδήγησε σε ένα εντυπωσιακό ποσοστό 18,4% περισσότερων ασθενών που ανέκτησαν την ικανότητα

16

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

να περπατούν χωρίς βοήθεια τρεις μήνες μετά το εγκεφαλικό τους επεισόδιο. Ε πιπλέον, η θεραπεία συνέβαλε σε σημαντική μείωση των ποσοστών θνησιμότητας κατά σχεδόν 20%. «Αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα φέρνουν νέα ελπίδα, ειδικά για τους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο που φτάνουν αργά στο νοσοκομείο και μέχρι τώρα δεν ήταν επιλέξιμοι για αυτήν τη θεραπεία» δηλώνει ο καθηγητής Π. Παπαναγιώτου, ένας από τους πρωτεργάτες στο Κέντρο Επεμβατικής Θεραπείας Εγκεφαλικών Επεισοδίων των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων «Αρεταίειο»/«Αιγινήτειο»/«Αλεξάνδρα». Η νέα έρευνα έχει μεγάλη σημασία και για την Ελλάδα. «Για τη χώρα μας υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη να ενσωματώσουμε και να οργανώσουμε αυτή τη θεραπεία σε νοσοκομεία που χειρίζονται σημαντικό αριθμό περιστατικών εγκεφαλικού επεισοδίου, διασφαλίζοντας ότι μεγιστοποιούμε τα οφέλη αυτής της επέμβασης» τονίζει ο καθηγητής. Περίπου 35.000 Έλληνες παθαίνουν εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε χρόνο. Δυστυχώς, περίπου το 40% χάνει τη ζωή του μέσα στον πρώτο χρόνο και ένας στους τρεις μένει με σοβαρή αναπηρία και χρειάζεται συνεχή υποστήριξη. Μάλιστα η Ελλάδα έχει τα περισσότερα θανατηφόρα εγκεφαλικά κατά τον πρώτο μήνα στη Δυτική Ευρώπη, γεγονός που οφείλεται στο ότι η χώρα μας δεν διαθέτει οργανωμένα κέντρα για την αντιμετώπιση εγκεφαλικών επεισοδίων.

Να σημειώσουμε ότι η θρομβεκτομή είναι μια απαιτητική επέμβαση που αναλαμβάνουν εξειδικευμένοι επεμβατικοί νευροακτινολόγοι και ακτινολόγοι. Στην Ελλάδα, διαθέτουμε περιορισμένο αριθμό αυτών των εξειδικευμένων γιατρών. Στα νοσοκομεία που διαθέτουν τέτοιους γιατρούς, συνήθως έναν ή δύο, περιλαμβάνονται, πέρα από το «Αρεταίειο», ο «Ερυθρός», το «Γεννηματάς», ο «Ευαγγελισμός», το «251 Στρατιωτικό Νοσοκομείο», καθώς και νοσοκομεία στη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα, την Πάτρα και το Ηράκλειο, τα οποία συμπληρώνονται από γιατρούς και στον ιδιωτικό τομέα. «Δεδομένης της αυξανόμενης ζήτησης για αυτήν τη θεραπεία, υπάρχει ουσιαστική ανάγκη για συντονισμό μεταξύ των επεμβατικών ιατρών και την υιοθέτηση ευέλικτων μοντέλων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στο εξωτερικό, ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτή η σωτήρια για τη ζωή θεραπεία θα εφαρμοστεί σε όλους τους ασθενείς που την έχουν ανάγκη» καταλήγει ο κ. Παπαναγιώτου.

Η αντιμετώπιση Η ενδοφλέβια θρομβόλυση εξακολουθεί να αποτελεί τον βασικό τρόπο αντιμετώπισης στη χώρα μας. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, οι ασθενείς δεν φτάνουν έγκαιρα στο νοσοκομείο ή έχουν αντενδείξεις για τη χορήγηση αυτού του φαρμάκου. Τα τελευταία χρόνια, έχει τεκμηριωθεί ότι η πιο αποτελεσματική μέθοδος, ειδικά στα βαριά εγκεφαλικά, είναι η λεγόμενη «μηχανική θρομβεκτομή». Οι μελέτες

δείχνουν ότι μπορεί να σώσει ζωές και να μειώσει τις πιθανότητες σοβαρής αναπηρίας. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ασθενών που φεύγουν περπατώντας από το νοσοκομείο εντός 48 ωρών μετά την επέμβαση. Η επέμβαση είναι αντίστοιχη με τη διάνοιξη ενός στεφανιαίου αγγείου με μπαλονάκι σε έμφραγμα μυοκαρδίου. Στη θρομβεκτομή, ο γιατρός τοποθετεί έναν λεπτό καθετήρα στην αρτηρία του ασθενούς μέσα από τη βουβωνική χώρα και στη συνέχεια τον προωθεί μέχρι τα αγγεία του εγκεφάλου, όπου ο θρόμβος απομακρύνεται μηχανικά από το αγγείο. Αυτό αποκαθιστά τη φυσιολογική ροή του αίματος στον εγκέφαλο και μειώνει σημαντικά τη βλάβη στον ιστό του εγκεφάλου. Τέλος, σύμφωνα με τον κ. Παπαναγιώτου, είναι ζωτικής σημασίας να μην υποτιμούμε ορισμένα ύποπτα συμπτώματα τα οποία υποδηλώνουν την εμφάνιση ενός αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και αν εμφανιστούν, πρέπει να ζητήσουμε άμεσα ιατρική βοήθεια:

Χάρη στην ενδοφλέβια θρομβόλυση, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ασθενών που φεύγουν περπατώντας από το νοσοκομείο εντός 48 ωρών μετά την επέμβαση.

Ξ αφνική δυσκολία στην ομιλία Ξ αφνική αδυναμία ή μούδιασμα στο πρόσωπο Ξ αφνική αδυναμία ή μούδιασμα ή παράλυση κάποιου άκρου  Ξαφνική σύγχυση, ζάλη ή αστάθεια στο περπάτημα Ξ αφνική απώλεια ή διαταραχή της όρασης Ξ αφνικό δυνατό, ασυνήθιστο πονοκέφαλο •••

17

ΕΡΕΥΝΑ

Σημαντικά κενά στη φροντίδα των ασθενών

350 εκατ. ευρώ το ετήσιο κόστος των εγκεφαλικών Τι έδειξε η πρώτη έρευνα του είδους της στην Ελλάδα

18

Σ

ε περίπου 350 εκατ. ευρώ ανέρχεται το ετήσιο άμεσο και έμμεσο κόστος των εγκεφαλικών στην Ελλάδα, όπως έδειξε η πρώτη έρευνα του είδους της στη χώρα μας, που αφορούσε το 2021 και ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από πολυμελή ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής την κ. Όλγα Σίσκου, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, επιστημονική

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

συνεργάτιδα του Εργαστηρίου Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας-Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ και εμπειρογνώμονα του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ). Ο πληθυσμός της μελέτης περιλάμβανε 892 ασθενείς με πρώτο οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο (αιμορραγικό και ισχαιμικό) που εισήχθησαν εντός 48 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων σε 9 δημόσια νοσοκομεία που βρίσκονται σε 6 πόλεις.

Οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους όλα τα στοιχεία του κόστους, περιλαμβανομένων και των άμεσων ιατρικών δαπανών, των απωλειών παραγωγικότητας λόγω νοσηρότητας και θνησιμότητας και του άτυπου κόστους φροντίδας. Στη συνέχεια, έγινε προέκταση των αποτελεσμάτων για να υπολογιστεί το κόστος στο σύνολο των ασθενών με εγκεφαλικό στην Ελλάδα. Οι ασθενείς με εγκεφαλικό χρειάζονται άμεση επείγουσα και οξεία ενδονοσοκομειακή περίθαλψη, αποκατάσταση, κατ’ οίκον φροντίδα και φαρμακευτικές και ιατρικές υπηρεσίες, τα οποία συμβάλλουν σε σημαντικές άμεσες δαπάνες υγείας. Επιπλέον, καθώς το εγκεφαλικό είναι μια μακροχρόνια (και μερικές φορές ισόβια) κατάσταση, σχετίζεται με αυξημένες απώλειες παραγωγικότητας, περιλαμβανομένης και της απώλειας εργασίας λόγω θανάτων, της πρόωρης συνταξιοδότησης, του φόρτου του φροντιστή και της μειωμένης παραγωγικότητας λόγω ασθένειας. Κατά συνέπεια, έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο στα συστήματα υγείας, τις κοινότητες και τις οικογένειες, αντιπροσωπεύοντας μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Μάλιστα, το εγκεφαλικό δεν θεωρείται πλέον ασθένεια των ηλικιωμένων, καθώς πάνω από το 58% των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων συμβαίνουν σε άτομα ηλικίας κάτω των 70 ετών κάθε χρόνο, αυξάνοντας περαιτέρω τον κοινωνικό του αντίκτυπο.

Τα δεδομένα διεθνώς Τα εγκεφαλικά είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου, αλλά και η πρώτη αιτία αναπηρίας για τους ενήλικες και η δεύτερη πιο συχνή αιτία άνοιας παγκοσμίως. Επιπλέον, ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου στη ζωή από την ηλικία των 25 ετών και μετά είναι σχεδόν 25% και στα δύο φύλα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εγκεφαλικών, το 2019, περίπου 101 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζούσαν με εγκεφαλικό, αριθμός που είχε σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Επιπλέον, 12,2 εκατ. νέα εγκεφαλικά διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, ο επιπολασμός του εγκεφαλικού ήταν 9,5 εκατ. άνθρωποι το 2017. Την ίδια χρονιά, καταγράφηκαν σχεδόν 1,12 εκατ. νέα περιστατικά, με μισό εκατομμύριο θανάτους. Λόγω της βελτίωσης της ευαισθητοποίησης και της αποτελεσματικής διαχείρισης του εγκεφαλικού επεισοδίου, επιβιώνει περίπου

το 80% των ασθενών. Μεταξύ των επιζώντων, σχεδόν το 50% ζει με μακροχρόνιες αναπηρίες και, κατά συνέπεια, επηρεάζεται σημαντικά η ποιότητα ζωής τους. Το συνολικό οικονομικό βάρος του εγκεφαλικού επεισοδίου παγκοσμίως υπολογίστηκε σε 891 δισ. δολ. (στοιχεία 2017). Άλλη έρευνα, σε 32 ευρωπαϊκές χώρες, το 2017, υπολόγισε το συνολικό κόστος του εγκεφαλικού επεισοδίου σε 60 δισ. ευρώ. Μάλιστα, προβλέπεται ότι μπορεί να αυξηθεί σε 75 δισ. ευρώ έως το 2030 και 86 δισ. ευρώ έως το 2040.

Εκτιμήσεις για την Ελλάδα Οι τελευταίες επιδημιολογικές μελέτες για την Ελλάδα δείχνουν υψηλή συχνότητα εγκεφαλικών επεισοδίων, με το ποσοστό θνησιμότητας 28 ημερών να ξεπερνά το 20%. Επιπλέον, η εφαρμογή νέων θεραπειών επαναγγείωσης για τα ισχαιμικά εγκεφαλικά παραμένει σε χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες (4,24% για θρομβόλυση και 0,35% για μηχανική θρομβεκτομή). Αρκετές ελληνικές μελέτες έχουν υπολογίσει το άμεσο ιατρικό κόστος του εγκεφαλικού επεισοδίου, εστιάζοντας κυρίως στην οξεία νοσηλεία. Ωστόσο, καμία μελέτη δεν έχει υπολογίσει συνολικά την επιβάρυνση του εγκεφαλικού σε όλο τον κύκλο περίθαλψης χρησιμοποιώντας δεδομένα πραγματικού κόσμου στην Ελλάδα. Έτσι, ο πρωταρχικός στόχος αυτής της μελέτης ήταν να μετρήσει το κόστος ενός έτους του εγκεφαλικού στην Ελλάδα (περιλαμβανομένων και του άμεσου ιατρικού κόστους, της απώλειας παραγωγικότητας και του άτυπου κόστους φροντίδας), χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω, με δεδομένα πραγματικού κόσμου, και ο δευτερεύων ο υπολογισμός του κόστους ανά Ποιοτικά Προσαρμοσμένα Έτη Ζωής (QALYs).

Πάνω από το 58% των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων συμβαίνουν σε άτομα ηλικίας κάτω των 70 ετών κάθε χρόνο, αυξάνοντας περαιτέρω τον κοινωνικό τους αντίκτυπο.

Η έρευνα Ο πληθυσμός της μελέτης προήλθε από το έργο «Βελτίωση της Φροντίδας για το Εγκεφαλικό Επεισόδιο στην Ελλάδα με όρους διαχείρισης, κόστους και αποτελεσμάτων υγείας-SUN4Patients», που καταχωρήθηκε στο ClinicalTrials.gov (NCT04109612). Η μελέτη SUN4P ήταν μια προοπτική πολυκεντρική μελέτη κοόρτης ασθενών με πρώτο οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο, τόσο αιμορραγικό όσο και ισχαιμικό. Οι ασθενείς αυτοί εισήχθησαν εντός 48 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων σε 9 δημόσια νοσοκομεία. Η μελέτη πραγμα-

19

ΕΡΕΥΝΑ

Σχεδόν το 50% ζει με μακροχρόνιες αναπηρίες και, κατά συνέπεια, επηρεάζεται σημαντικά η ποιότητα ζωής του.

τοποιήθηκε από τον Ιούλιο του 2019 έως τον Νοέμβριο του 2021 και όλοι οι ασθενείς καλύπτονταν από κοινωνική ασφάλιση. Καταγράφηκαν αναλυτικά δεδομένα για κάθε ασθενή, από την εισαγωγή έως και τρεις μήνες μετά την έξοδο. Αυτά τα δεδομένα περιλάμβαναν δημογραφικά στοιχεία, κλινικά χαρακτηριστικά, διαγνωστικές έρευνες, ιατρική θεραπεία, αποτελέσματα και χρήση πόρων. Επιπλέον, μια υποομάδα από τους 300 ασθενείς που εντάχθηκαν πρώτοι παρακολουθήθηκε για έναν χρόνο, για τη λήψη δεδομένων σχετικά με τις μετανοσοκομειακές ανάγκες υγείας, τη χρήση των υπηρεσιών υγείας (π.χ. φαρμακευτική αγωγή, αποκατάσταση και επισκέψεις εξωτερικών ασθενών), την απώλεια παραγωγικότητας και την ανάγκη για κατ’ οίκον φροντίδα, που παρέχεται τόσο από μισθωτούς επαγγελματίες υγείας όσο και από μέλη της οικογένειας. Το μέσο κόστος (άμεσο και έμμεσο) υπολογίστηκε με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα στη χώρα για το εγκεφαλικό επεισόδιο, για την εκτίμηση της εθνικής ετήσιας επιβάρυνσης που σχετίζεται με το εγκεφαλικό επεισόδιο. Το κόστος πόρων υγειονομικής περίθαλψης για τους συμμετέχοντες χορηγήθηκε απευθείας από τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υγείας (ΕΟΠΥΥ), κατόπιν συμφωνίας με τον ΕΟΠΥΥ.

Ευρήματα  Η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών (84,6%) είχε ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και ήταν άνω των 75 ετών, κατά μέσο όρο.

20

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

Η ανάλυσή έδειξε ότι, τόσο για το αιμορραγικό όσο και για το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, η ενδονοσοκομειακή περίθαλψη ήταν ο κύριος παράγοντας κόστους. Τ ο μέσο κόστος άμεσης υγειονομικής περίθαλψης του αιμορραγικού εγκεφαλικού βρέθηκε κατά 32% υψηλότερο σε σύγκριση με το ισχαιμικό εγκεφαλικό (μέσο κόστος υγειονομικής περίθαλψης) (p < 0,05). Αυτή η διαφορά μπορεί να αποδοθεί στις αυξημένες ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης των ασθενών με αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, που απαιτούν μακροπρόθεσμες και πιο εντατικές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Μ ε βάση τα 32.000 κρούσματα εγκεφαλικού στους Έλληνες το 2021, η βραχυπρόθεσμη (ενός έτους) επιβάρυνση της ασθένειας υπολογίστηκε σε 343,1 εκατ. ευρώ. (10.722 ευρώ/ασθενή). Αυτό ισοδυναμεί με ένα μέσο κόστος ενός έτους 23.308 EUR ανά QALY. Α πό τα 343,1 εκατ. ευρώ για τη συνολική επιβάρυνση των εγκεφαλικών, περισσότερο από το 53% αποδόθηκε σε άμεσο κόστος υγειονομικής περίθαλψης (182,9 εκατ. ευρώ), που αντιπροσωπεύει το 1,1% των τρεχουσών δαπανών για την υγεία το 2021. Σ υνολικά, οι απώλειες παραγωγικότητας υπολογίστηκαν σε 160,2 εκατ. ευρώ. Οι μέσες απώλειες παραγωγικότητας υπολογίστηκαν σε 116 εργάσιμες ημέρες, με 55,1 ημέρες να χάνονται λόγω πρόωρης συνταξιοδότησης και απουσίας από την εργασία, 18,5 ημέρες λόγω θνησιμότητας και 42,4 ημέρες λόγω άτυπης φροντίδας από μέλη της οικογένειας.

Σε σχέση με την κατ’ οίκον φροντίδα, με βάση τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων που διεξήχθησαν στο σημείο της παρακολούθησης ενός έτους (n = 324), περίπου το 7% των επιζώντων μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο δήλωσαν ότι χρειάζονται αμειβόμενο φροντιστή, για περίοδο 6,3 μήνες μετά την απόλυση, με μέσο μηνιαίο μισθό 544 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των αμειβόμενων φροντιστών ήταν μετανάστες (83,3%) χωρίς καμία εκπαίδευση στην κατ’ οίκον φροντίδα ασθενών με εγκεφαλικό. Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι οι δαπάνες που σχετίζονται με την κατ’ οίκον φροντίδα χρηματοδοτήθηκαν εξολοκλήρου με πληρωμές από την τσέπη των ασθενών (6,1 εκατ. ευρώ συνολικά). Σχεδόν το 25% των επιζώντων στο σημείο της παρακολούθησης ενός έτους ανέφεραν ότι έλαβαν υποστήριξη από έναν άτυπο φροντιστή που είχε μέση ηλικία 60,32 ετών. Οι σύζυγοι των ασθενών αποτελούσαν την πλειοψηφία (68%) των άτυπων φροντιστών, με το 80% να είναι παντρεμένοι και πάνω από τους μισούς (57%) να είναι επαγγελματικά ενεργοί. Οι υπολογισμοί έδειξαν ότι σχεδόν το ένα τρίτο της συνολικής απώλειας παραγωγικότητας αποτελούνταν από άτυπες (μη αμειβόμενες) δαπάνες περίθαλψης (δηλαδή περίπου 50 εκατ. ευρώ, που αντιπροσωπεύουν το 14,5% του συνολικού φόρτου εγκεφαλικού), που βαρύνουν τα μέλη της οικογένειας. Η αυξημένη επιβάρυνση των μελών της οικογένειας κατά τη φροντίδα ενός ασθενούς με εγκεφαλικό μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της σπανιότητας των γηροκομείων, του ανεπαρκούς αριθμού κέντρων αποκατάστασης και των περιορισμένων προγραμμάτων υποστήριξης για φροντίδα στο σπίτι.

Κενά στη φροντίδα Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν πιθανά κενά στην παροχή βέλτιστης φροντίδας για εγκεφαλικά επεισόδια στο ελληνικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Επίσης, υπογραμμίζουν τις προκλήσεις στη φροντίδα του εγκεφαλικού στην Ελλάδα. Μόνο μια μειοψηφία ασθενών (14%) είχε την ευκαιρία να εισαχθεί σε εξειδικευμένη Μονάδα Οξέος Εγκεφαλικού Επεισοδίου (ASU), λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας τέτοιων μονάδων στη χώρα (0,6/εκατομμύριο πληθυσμό έναντι >2/ εκατομμύριο πληθυσμό στις περισσότε-

Καταγράφηκαν χαμηλά ποσοστά χορήγησης θρομβόλυσης, 4,6% (στη μελέτη μας), έναντι του 7,3% του μέσου ευρωπαϊκού ποσοστού.

ρες ευρωπαϊκές χώρες). Επιπλέον, παρατηρήσαμε σχετικά χαμηλά ποσοστά χορήγησης θρομβόλυσης, 4,6% (στη μελέτη μας) έναντι 7,3% του μέσου ευρωπαϊκού ποσοστού, που θα μπορούσαν να αποδοθούν σε καθυστερήσεις από την έναρξη του εγκεφαλικού έως την πρώτη σάρωση, ιδιαίτερα αυξημένες κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όταν η μελέτη μας διεξήχθη σχεδόν ταυτόχρονα. Η ανάλυσή αποκάλυψε επίσης κενά στη φροντίδα αποκατάστασης. Μόνο το ένα τρίτο των ασθενών συμμετείχε σε πρόγραμμα πρώιμης αποκατάστασης κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και περίπου το 13% των επιζώντων εισήχθησαν σε κέντρο αποκατάστασης μετά την έξοδο. Η μη βέλτιστη περίθαλψη αποκατάστασης θα μπορούσε πιθανώς να αποδοθεί σε ανεπαρκή χρηματοδότηση, καθώς λιγότερο από το 1% της Τρέχουσας Δαπάνης Υγείας (CHE) στην Ελλάδα αφορά την περίθαλψη αποκατάστασης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κυμαίνεται από 2% έως 5% της CHE. Οι ερευνητές επισημαίνουν: «Τα αποτελέσματα της μελέτης μας αναδεικνύουν την αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης της φροντίδας για εγκεφαλικά επεισόδια στην Ελλάδα, με την πλήρη εφαρμογή ολοκληρωμένων υπηρεσιών συνεχούς εγκεφαλικού για την επίτευξη βελτιωμένων αποτελεσμάτων και συνεπώς αυξημένης αξίας φροντίδας». Και καταλήγουν: «Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη για τους ενδιαφερόμενους φορείς και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να επανεξετάσουν την οργάνωση της φροντίδας του εγκεφαλικού στην Ελλάδα. Τονίζουν τη σημασία της προώθησης παρεμβάσεων που έχουν αποδειχθεί οικονομικά αποδοτικές, όπως η αύξηση του ποσοστού θρομβόλυσης, η ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης για την αποκατάσταση και η εφαρμογή οργανωμένων προγραμμάτων για την ανακούφιση του φόρτου των μελών της οικογένειας». •••

21

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Με ένα ισχυρό και αναπτυσσόμενο χαρτοφυλάκιο προϊόντων

Sobi: Μεταμορφώνουμε τη ζωή των ανθρώπων με σπάνια νοσήματα Η Sobi συνεχίζει να χαρίζει «σπάνια δύναμη» σε «σπάνιους ανθρώπους»

Περίπου 7.500 ασθενείς έχουν πρόσβαση στις θεραπευτικές επιλογές που προσφέρει η Sobi σε περισσότερες από 70 χώρες παγκοσμίως.

22

H

βιοφαρμακευτική εταιρεία εξειδικευμένης φροντίδας SobiΤΜ, με επίκεντρο την ανάπτυξη και διάθεση καινοτόμων θεραπειών στους τομείς της αιματολογίας, της ανοσολογίας και της εξειδικευμένης φροντίδας, μεταμορφώνει τη ζωή των ανθρώπων που ζουν με μια σπάνια νόσο. Ως πρωτοπόρος εταιρεία στον τομέα της αιματολογίας, επεκτείνει και αναπτύσσει συνεχώς το χαρτοφυλάκιο των θεραπειών της για την αιμορροφιλία Α & Β, αλλά και για άλλες ασθένειες, όπως η Αυτοάνοση Θρομβοπενία (ITP) και η Παροξυσμική Νυχτερινή Αιμοσφαιρινουρία (PNH), όπου, μέσω των καινοτόμων θεραπευτικών λύσεων που παρέχει, συμβάλλει αποτελεσματικά στη βελτίωση της ζωής χιλιάδων συνανθρώπων μας. Στον τομέα της ανοσολογίας, το χαρτοφυλάκιο της Sobi περιλαμβάνει προϊόντα που ανταποκρίνονται σε σημαντικές ακάλυπτες θεραπευτικές ανάγκες, με θεραπείες που αντιμετωπίζουν σοβαρές παθήσεις, ενώ στον τομέα της εξειδικευμένης φροντίδας επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση γενετικών και μεταβολικών νοσημάτων. Η Sobi, έχοντας πάντα στο επίκεντρο τους ασθενείς, έχει φυσική παρουσία σε περισσότερες από 30 χώρες. Το περασμένο έτος, περίπου 75.000 ασθενείς είχαν πρόσβαση στις θεραπείες που προσφέρει σε περισ-

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

σότερες από 70 χώρες σε όλο τον κόσμο. Το 2022 έκλεισε με θετικό πρόσημο, επιβεβαιώνοντας την αναπτυξιακή πορεία της εταιρείας. Τα συνολικά της έσοδα παγκοσμίως ανήλθαν στα 18.790 εκατ. SEK, ενώ για το 2023 προβλέπεται περαιτέρω αύξηση. Το 12% των εσόδων της διατέθηκε για επενδύσεις σε R&D (Research and Development), με στόχο την ανάπτυξη νέων καινοτόμων θεραπευτικών λύσεων και την επέκταση του χαρτοφυλακίου της. Το 58% των εσόδων της εταιρείας προέρχεται από τον τομέα της αιματολογίας, το 36% από τον τομέα της ανοσολογίας, ενώ το 6% από τον τομέα της εξειδικευμένης φροντίδας. Η εταιρεία θα συνεχίσει με την ίδια προσήλωση την ανάπτυξη καινοτόμων θεραπειών για την κάλυψη ανεκπλήρωτων θεραπευτικών αναγκών, που θα συμβάλλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής χιλιάδων ανθρώπων που ζουν με μια σπάνια πάθηση. Το ανθρώπινο δυναμικό της Sobi ανέρχεται σε 1.800 άτομα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, τη Μέση Ανατολή, την Ασία και τη Βόρεια Αφρική. Η εταιρεία επενδύει στο ανθρώπινο δυναμικό της παρέχοντας ευκαιρίες για περαιτέρω εξέλιξη και ανάπτυξη των ταλέντων και των δεξιοτήτων του. Επιπλέον, μέσω της εφαρμογής καινοτόμων πρακτικών, η Sobi στοχεύει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για την εταιρεία, τους εργαζόμενους, την επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία. Φέτος, η Sobi συμπλήρωσε 6 χρόνια δυναμικής παρουσίας στην Ελλάδα. Με στόχο την ενημέρωση του κοινού, η Sobi Ελλάδας ανανέωσε πρόσφατα την ιστοσελίδα της, https://www.sobi.com/greece/el, δίνοντας έμφαση στην εύκολη και γρήγορη πλοήγηση, από οποιαδήποτε συσκευή. Τώρα, οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν καλύτερα και να αναζητήσουν τις πληροφορίες που χρειάζονται σχετικά με την εταιρεία και τους θεραπευτικούς τομείς στους οποίους εστιάζει. •••

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

23

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τι συζητήθηκε στο 6ο Επιστημονικό Συνέδριο για το θέμα, που έγινε στην Αθήνα

Κάπνισμα: Νεότερα δεδομένα για τη μείωση της βλάβης Παρά τις απαγορεύσεις, ο αριθμός των καπνιστών συνεχίζει να αυξάνεται παγκοσμίως

24

Σ

τις 25-26 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το 6ο Επιστημονικό Συνέδριο για τη Μείωση της Βλάβης από το Κάπνισμα, με τη συμμετοχή 250 επιστημόνων από όλο τον κόσμο. Κύριος στόχος του φετινού συνεδρίου ήταν να προσδιορίσει διεξοδικότερα τι χρειάζεται ώστε να αναδειχθούν τα οφέλη από τη στρατηγική μείωσης της βλάβης. Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν τα νεότερα ερευνητικά δεδομένα και αναπτύχθηκε εποικοδομητικός διάλογος, με στόχο την ανεύρεση μιας καλύτερης προσέγγισης για την αντιμετώπιση της επιβάρυνσης που προκαλεί παγκοσμίως το κάπνισμα. Όπως ανέφερε ο καθηγητής Ιγνάτιος Οικονομίδης, πρόεδρος της SCOHRE, «παρά το γεγονός ότι ο επιπολασμός του καπνίσματος παρουσιάζει σταθερή μείωση, ο συνολικός αριθμός των καπνιστών έχει αυξηθεί παγκοσμίως, λόγω της αύξησης των πληθυσμών. Καθώς τα νέα καπνικά προϊόντα παρουσιάζουν χαμηλότερες εκπομπές τοξικών ουσιών σε σύγκριση με τα συμβατικά τσιγάρα, παρουσιάζεται ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη μείωση της βλά-

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

βης από το κάπνισμα ως μιας στρατηγικής που μπορεί να μειώσει τις ιδιαίτερα επιζήμιες συνέπειες του καπνίσματος. Εντούτοις, απαιτούνται περισσότερα δεδομένα προκειμένου οι πολιτικοί και οι ρυθμιστικές αρχές δημόσιας υγείας να είναι σε θέση να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις. Συνεπώς, στόχος του 6th Summit είναι να προσφέρει τη δυνατότητα σε επιστήμονες από διαφορετικές χώρες του κόσμου να παρουσιάσουν, να συζητήσουν και να θέσουν υπό αμφισβήτηση τα πρόσφατα δεδομένα, αλλά και να δημιουργήσει έναν χώρο όπου ρυθμιστικές αρχές και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικών θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν με την επιστημονική και ιατρική κοινότητα σχετικά με τα επόμενά τους βήματα για δράσεις “Για έναν κόσμο χωρίς κάπνισμα” (“For a Smoke-Free World”)». Ο καθηγητής Giuseppe Biondi Zoccai, Associate Professor in Cardiology, Sapienza University of Rome, Italy, ανέφερε πως «αν και το μεγάλο εύρος προϊόντων ηλεκτρονικών τσιγάρων και οι διαφορές μεταξύ τους καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων σχετικά με τη συνολική επίδραση των προϊόντων αυτών στην υγεία, τα δεδομένα από τις ανασκοπήσεις τύπου “ομπρέλα” δείχνουν ότι η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων οδηγεί σε αυξημένα ποσοστά διακοπής του καπνίσματος σε σύγκριση με τις θεραπείες υποκατάστασης νικοτίνης (NRT). Επίσης, υπάρχει όφελος από τη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων που περιέχουν νικοτίνη κατά τη σύγκρισή τους με τις συνήθεις θεραπείες ή καθόλου θεραπεία». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επίσης, παρουσίασε η συνεδρία με τίτλο: «Τι χρειάζεται για να αναδείξουμε τα οφέλη της μείωσης της βλάβης στο κάπνισμα;», την οποία συντόνισε ο καρδιολόγος Δημήτρης Ρίχτερ. Ο

τελευταίος επέκρινε την προσέγγιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που επιμένει δογματικά να αναφέρεται μόνο στη διακοπή του καπνίσματος, παραβλέποντας τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα για τα οφέλη από την πολιτική μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα. Ο διαπρεπής Καναδός καθηγητής David T. Sweanor, με μακρά καριέρα διεθνώς στη μάχη κατά του καπνίσματος, μεταξύ άλλων, σημείωσε: «Για να δει κανείς ποιες στρατηγικές χρειαζόμαστε για να αναδείξουμε τα οφέλη από μια πολιτική μείωσης της βλάβης, αρκεί να δούμε την ιστορία της δημόσιας υγείας. Πώς τα καταφέραμε να επιμηκύνουμε τόσο πολύ το προσδόκιμο επιβίωσης τα τελευταία 50 χρόνια; Είναι απλό: βασιστήκαμε στην επιστήμη, στην έρευνα και στη λογική. Εδώ και 50 χρόνια, γνωρίζουμε ότι οι καπνιστές καπνίζουν για να πάρουν νικοτίνη, αλλά πεθαίνουν εξαιτίας του καπνού. Είναι απλό, λοιπόν: αν βρούμε τρόπο να λαμβάνουν τη νικοτίνη χωρίς να παίρνουν τον καπνό, δεν θα είχαμε το πρόβλημα. Είναι ανάγκη να απαλλαγούμε από τα καιόμενα προϊόντα καπνού, όπως τα κοινά τσιγάρα. Αυτή η στρατηγική θα σώσει εκατοντάδες εκατομμύρια ζωές σε όλο τον κόσμο. Έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξουμε την ιστορία της δημόσιας υγείας. Οι θάνατοι από το κάπνισμα θα συνεχιστούν αν δεν προσφέρουμε στους καπνιστές ελκυστικές εναλλακτικές λύσεις για να παίρνουν τη νικοτίνη. Πρέπει να δώσουμε στους ανθρώπους τη δυνατότητα να κάνουν λιγότερο επιβλαβείς επιλογές για την υγεία τους. Είναι καιρός κυβερνητικοί οργανισμοί να αλλάξουν τρόπο σκέψης και ρότα. Διαφορετικά, οι θάνατοι από το κάπνισμα θα συνεχιστούν αμείωτοι. Για να είμαστε αποτελεσματικοί, ώστε να αλλάξει το σημερινό αδιέξοδο status quo, πρέπει να συγκεντρώσουμε περισσότερα δεδομένα και να τα προβάλουμε όσο μπορούμε περισσότερο. Πριν από 40 χρόνια, συμμετείχα στη διεθνή προσπάθεια για να αποδείξουμε ότι η αύξηση της φορολογίας θα μπορούσε να καταπολεμήσει το κάπνισμα. Παρότι, σήμερα, θεωρείται αποδεκτό από όλους, τότε υπήρχε ισχυρή αντίδραση από πολιτικούς και επιστημονικούς κύκλους. Η λύση ήταν να μαζέψουμε ακράδαντα δεδομένα, που αποδείκνυαν, πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι η αύξηση της τιμής των τσιγάρων οδηγούσε σε μείωση της κατανάλωσης των τσιγάρων. Η φορολόγηση των τσιγάρων ήταν

αναμφίβολα το πιο αποτελεσματικό μέτρο καταπολέμησης του καπνίσματος, διεθνώς, μέχρι τη στιγμή που εμφανίστηκαν τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού. Υπάρχουν δεδομένα που μπορούν να τεκμηριώσουν την πολιτική μείωσης από το κάπνισμα. Οι κυβερνήσεις και φορείς υγείας έχουν τέτοια δεδομένα. Επίσης, σε χώρες όπως η Σουηδία, η Νορβηγία, η Ισλανδία και η Ιαπωνία, έχουν πια επαρκή δεδομένα. Στην Ιαπωνία έχουν καταγραφεί σημαντικά δεδομένα, τα τελευταία 7 χρόνια, με την είσοδο στην αγορά ενός θερμαινόμενου προϊόντος». Από την Ισπανία, ο χειρουργός ογκολόγος Fernando Bueno ανέφερε: «Φέτος, συμπληρώνονται 20 χρόνια από την αρχική διεθνή σύμβαση κατά του καπνού και, παρά τις προσπάθειες και τη συνεχή αυστηροποίηση της νομοθεσίας, περίπου 1 δισ. άνθρωποι παγκοσμίως συνεχίζουν να καπνίζουν. Είναι ανάγκη, λοιπόν, ο ΠΟΥ να ενσωματώσει καινοτόμες και εναλλακτικές λύσεις για να καταπολεμήσει αποτελεσματικά το κάπνισμα. Η Ισπανία παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς έχει την προεδρία στην ΕΕ και είναι υπεύθυνη για τη σύνταξη της κοινής θέσης της ΕΕ που θα παρουσιαστεί στη σύνοδο. Η πρόληψη και η διακοπή του καπνίσματος παραμένουν σημαντικές. Ωστόσο, δεν είναι τόσο αποτελεσματικές, αφού ο αριθμός των καπνιστών συνεχίζει και αυξάνεται τα τελευταία 20 χρόνια. Πρέπει να παρουσιάσουμε ρεαλιστικές λύσεις στους καπνιστές, για να απαλλαγούν από τη βλαβερή αυτή συνήθεια. Η μείωση της βλάβης μπορεί να είναι ένα συμπληρωματικό εργαλείο. Οι έρευνες δείχνουν ότι μόνο το 35% των καπνιστών διακόπτουν με τις διαθέσιμες μεθόδους και με υψηλά ποσοστά υποτροπής. Οι λύσεις που πρέπει να αναπτύξουμε πρέπει να βασίζονται σε στέρεα

Οι ανασκοπήσεις τύπου «ομπρέλα» δείχνουν ότι η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων οδηγεί σε αυξημένα ποσοστά διακοπής του καπνίσματος.

25

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Αν ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Σουηδίας με το snus, είναι δυνατό σε ετήσια βάση να σωθούν 2.800.000 ζωές στην Ευρώπη.

26

επιστημονικά δεδομένα, αποφεύγοντας δογματισμούς και συναισθηματισμούς. Πρέπει να παραδειγματιστούμε από χώρες όπως η Σουηδία, η οποία κατάφερε να μειώσει τον αριθμό των καπνιστών στο 5,6%, που είναι το χαμηλότερο στην Ευρώπη. Ακόμη, υπήρξε μείωση κατά 41% στα περιστατικά καρκίνου και 38% των θανάτων που σχετίζονται με καρκίνο. Η Σουηδία τα κατάφερε αξιοποιώντας κατάλληλα ένα εναλλακτικό καπνικό προϊόν, το snus. Στη Βρετανία, χάρη στην υιοθέτηση πολιτικών υπέρ των εναλλακτικών προϊόντων καπνού, υπήρξε μείωση κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες στο ποσοστό του πληθυσμού που καπνίζει (έχει μειωθεί στο 12%). Ο ΠΟΥ εστιάζει στο άτμισμα, ενώ στο επίκεντρο των προσπαθειών μας πρέπει να βρίσκονται τα καιόμενα προϊόντα, όπως τα κοινά τσιγάρα. Είναι λάθος να εστιάζουμε στα εναλλακτικά προϊόντα, ενώ τα κοινά τσιγάρα είναι ο μεγάλος δολοφόνος, προκαλώντας 8 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως». Ο γνωστός Έλληνας καρδιολόγος και ερευνητής Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, μεταξύ άλλων, είπε: «Έφθασε η ώρα να αφήσουμε την επιστήμη να καθοδηγήσει την πολιτική και το ρυθμιστικό πλαίσιο κατά του καπνίσματος. Δυστυχώς, σήμερα, συχνά γίνεται το αντίθετο. Οι πολιτικοί αποφασίζουν ότι κάτι είναι κακό για την υγεία και στη συνέχεια ψάχνουμε να βρούμε δεδομένα για να το υποστηρίξουμε. Βλέπουμε συχνά ακόμη να παρουσιάζονται επιλεκτικά δεδομένα, που υποστηρίζουν την κατεστημένη πολιτική αντίληψη ή να διαστρεβλώνονται καίρια επιστημονικά συμπεράσματα σε βάρος των εναλλακτικών προϊόντων. Για παράδειγμα, οι συστάσεις της ΕΕ συντάχθηκαν από επιστήμονες που δεν έχουν εργαστεί ποτέ πάνω στον καπνό. Δεν είναι τυχαίο ότι όσον αφορά τους καρδιαγγειακούς κινδύνους της νικοτίνης, έγινε επιλεκτική αναφορά κάποιων δεδομένων, χωρίς να υπάρξει αναφορά σε πληθώρα δεδομένων που δείχνουν ότι δεν υπάρχει κίνδυνος, όπως έχουν αποδείξει μελέτες για το snus. Η πιο χαρακτηριστική μεγάλη μελέτη έχει πραγματοποιηθεί από το πανεπιστήμιο Καρολίνσκα, στην οποία έγινε σύγκριση ανάμεσα σε 130.000 χρήστες snus και σε 130.000 μη καπνιστές. Η μελέτη έδει-

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

ξε μηδενικό κίνδυνο για εγκεφαλικό στους χρήστες snus σε σχέση με τους μη καπνιστές. Σήμερα, η Σουηδία είναι η μοναδική χώρα στην ΕΕ και στον κόσμο που έχει πετύχει τον στόχο να καταστεί “Free From Smoke”. Η χώρα έχει, πλέον, το μισό ποσοστό θανάτων από καρδιαγγειακά ή καρκίνο σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Έχουμε το πιο καλό παράδειγμα με δεδομένα πραγματικού κόσμου, που αποδεικνύει την αξία της πολιτικής μείωσης της βλάβης και η ΕΕ απαγόρευσε το snus. Πρόκειται για σκάνδαλο στη δημόσια υγεία. Την ώρα που ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA) έδωσε έγκριση στο snus, με ισχυρισμό ότι είναι προϊόν μειωμένου κινδύνου. Ο ΠΟΥ και οι αρχές συχνά υποστηρίζουν ότι δεν έχουμε επαρκή δεδομένα για νέα εναλλακτικά προϊόντα και γι’ αυτό πρέπει να τα απαγορεύσουμε. Όμως, αν τα απαγορεύσουμε, τότε πώς θα αποκτήσουμε επαρκή δεδομένα; Πρόκειται για στείρο δογματισμό, που δεν βασίζεται στην επιστήμη». Από την πλευρά του, ο Βρετανός Martin Cullip, γνωστός φιλελεύθερος blogger, επέκρινε κι αυτός τη στάση του ΠΟΥ που δεν δέχεται να ακούσει τις απόψεις των καταναλωτών και επιμένει σε μιαν αδιέξοδη πολιτική κατά των εναλλακτικών προϊόντων καπνού, τα οποία έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη δημόσια υγεία για εκατομμύρια ανθρώπους που συνεχίζουν και καπνίζουν τσιγάρα. Και επεσήμανε: «Δεν ισχύει ότι δεν γνωρίζουμε αρκετά για τα εναλλακτικά προϊόντα. Τα ατμιστικά προϊόντα κυκλοφορούν εδώ και 20 χρόνια και έχουμε στη διάθεσή μας επαρκή δεδομένα για το αν μειώνουν ή όχι τον κίνδυνο για την υγεία. Όμως, ο ΠΟΥ και οι ρυθμιστικές αρχές δείχνουν να κωφεύουν ενώ υπάρχουν πλέον επαρκή επιδημιολογικά δεδομένα από πολλές χώρες, όπως η Σουηδία». Τέλος, ο Heino Stöver, καθηγητής Κοινωνικής Έρευνας Εθισμού στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών της Φραγκφούρτης, στη Γερμανία, μεταξύ άλλων, δήλωσε: «Το 36% του ενήλικου πληθυσμού στη Γερμανία καπνίζει, που είναι από τα υψηλότερα στον Δυτικό Κόσμο. Δεν έχουμε καμία αποτελεσματική πολιτική μείωσης του καπνίσματος. Αν ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Σουηδίας με το snus, είναι δυνατό σε ετήσια βάση να σωθούν 2.800.000 ζωές στην Ευρώπη. Όμως, το τραγικό είναι ότι το snus έχει απαγορευτεί στην ΕΕ!». •••

αφιέρωμα

Ογκολογία 28

Ρεπορτάζ Οι θεραπευτικές δυνατότητες στην Ογκολογία βελτιώνονται

32

Ρεπορτάζ Νέα θεραπεία για τον μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα

44

Ρεπορτάζ Μύθοι και αλήθειες για τη μαστογραφία

50

Ρεπορτάζ Θρόμβωση και καρκίνος

54

Ρεπορτάζ Μονάδα Ολοκληρωμένης Υποστήριξης για παιδιά και νικητές του καρκίνου

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ευρωπαϊκό Συνέδριο Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO)

Οι θεραπευτικές δυνατότητες στην Ογκολογία βελτιώνονται Προοπτικές για αύξηση της επιβίωσης και την καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής

Σε μελέτες, η προσθήκη της ανοσοθεραπείας στη χημειοθεραπεία διαπιστώθηκε ότι αυξάνει σε στατιστικά σημαντικό βαθμό την ανταπόκριση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα.

28

N

έες θεραπευτικές δυνατότητες θα υπάρξουν σε μια σειρά νεοπλασιών, σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO), που διεξήχθη στη Μαδρίτη. Στο φετινό συνέδριο, θεματικός πυρήνας αποτέλεσε ο καρκίνος του πνεύμονα. Σειρά σημαντικών μελετών παρουσιάστηκε για την αντιμετώπιση της νόσου, αλλά και τη μεταστατική νόσο ασθενών που φέρουν συγκεκριμένες μεταλλάξεις καθώς και άλλους τύπους καρκίνου. Καταρχάς, για τους ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα και τοπική νόσο που είναι δυνητικά εξαιρέσιμη (στάδια ΙΙ-ΙΙΙΒ) ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα δύο μεγάλων μελετών φάσης ΙΙΙ (ΚΕΥΝΟΤΕ-671 και Checkmate-77T), που εξετάζουν το όφελος της περιεγχειρητικής χορήγησης ανοσοθεραπείας (πεμπρολιζουμάμπης και νιβολουμάμπης αντίστοι-

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

χα) μαζί με προεγχειρητική χημειοθεραπεία σε αυτήν την ομάδα ασθενών. Και στις δύο μελέτες η προσθήκη της ανοσοθεραπείας στη χημειοθεραπεία διαπιστώθηκε ότι αυξάνει σε στατιστικά σημαντικό βαθμό την ανταπόκριση των ασθενών καθώς και τον χρόνο χωρίς υποτροπή της νόσου. Ειδικότερα, στη μελέτη της πεμπρολιζουμάμπης διαπιστώθηκε και όφελος στη συνολική επιβίωση ενώ για τη νιβολουμάμπη τα δεδομένα δεν είναι ακόμη ώριμα. Τα αποτελέσματα αυτά είναι συνηγορητικά στο ότι η περιεγχειρητική χορήγηση ανοσοθεραπείας με τη μορφή αντι-PD1 αντισωμάτων (πεμπρολιζουμάμπη ή νιβολουμάμπη) θα αποτελέσει τη νέα καθιερωμένη θεραπευτική πρακτική σε αυτό το στάδιο της νόσου. Τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν στο συνέδριο παρουσιάζουν περιληπτικά οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής Μιχάλης Λιόντος (επίκουρος καθηγητής), Θεοδώ-

 Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ ρα Ψαλτοπούλου (καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής), Μαρία Καπαρέλου και Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Θεραπευτικής-Ογκολογίας-Αιματολογίας) και συνοψίζουν τα σημαντικότερα δεδομένα του Συνεδρίου.

Μελέτη ALINA Άξια λόγου είναι η μελέτη ALINA, στην οποία δοκιμάστηκε ο αναστολέας αλεκτινίμπη ως επικουρική αγωγή σε ασθενείς με χειρουργηθέντα μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα (στάδια ΙΒ-ΙΙΙΑ) που έφεραν αναδιατάξεις στο γονίδιο ALK. Η μελέτη κατέδειξε ότι η εκλεκτική αναστολή του ALK υπερέχει σημαντικά της χημειοθεραπείας, που ήταν η ώς τώρα καθιερωμένη επικουρική αγωγή για αυτούς τους ασθενείς, μειώνοντας τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου κατά 75%. Τα δεδομένα αυτά καταδεικνύουν την ανάγκη για μοριακό χαρακτηρισμό της νόσου, ακόμη και των μη μεταστατικών ασθενών.

Για ασθενείς με οδηγές μεταλλάξεις Στο εξής, είναι κατανοητό ότι η εξαρχής χορήγηση μικρομοριακών αναστολέων που στοχεύουν εκλεκτικά αυτές τις μεταλλάξεις παρέχει μεγαλύτερο όφελος επιβίωσης στους ασθενείς έναντι της χορήγησης χημειοθεραπείας. Ήδη, αυτό είχε αποδειχθεί για τους ασθενείς με μεταλλάξεις EGFR και ALK και, μετά τις ανακοινώσεις στο φετινό ESMO, αυτό αναμένεται να ισχύσει και για τους ασθενείς που φέρουν μεταλλάξεις στο γονίδιο RET και στο εξώνιο 20 του EGFR. Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη LIBRETTO-431 αποδεικνύει ότι ο αναστολέας του RET

σελπρεκατινίμπη υπερέχει του συνδυασμού χημειοθεραπείας και ανοσοθεραπείας ως αρχικής αντιμετώπισης της μεταστατικής νόσου των ασθενών που φέρουν αναδιατάξεις του γονίδιου RET. Αντίστοιχα, η μελέτη PAPILLON αποδεικνύει ότι η προσθήκη του αμφιειδικού αντισώματος αμιβαταμάμπη (αντι-EGFR και ΜΕΤ) στη χημειοθεραπεία αποτελεί την καλύτερη θεραπευτική επιλογή για ασθενείς με μεταλλάξεις στο εξώνιο 20 του EGFR.

Αλλαγές Σε επίπεδο αντιμετώπισης των ασθενών με μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα που φέρουν μεταλλάξεις του EGFR, ο τρίτης γενιάς μικρομοριακός αναστολέας οσιμερτινίμπη αποτελεί ώς τώρα την καθιερωμένη αγωγή με σημαντικό όφελος στον χρόνο ώς την υποτροπή της νόσου και τη συνολική επιβίωση. Η μελέτη MARIPOSA απέδειξε ότι ο συνδυασμός της αμιβαταμάμπης (αντι-EGFR και ΜΕΤ αμφιειδικό αντίσωμα) και του EGFR αναστολέα λαζερτινίμπης υπερέχει της οσιμερτινίμπης στον χρόνο ώς την υποτροπή της νόσου. Ο συνδυασμός βέβαια συνδέεται με μεγαλύτερο ποσοστό ανεπιθύμητων ενεργειών και τα αποτελέσματα ασφαλείας αναμένονται με ενδιαφέρον για να καθοριστεί αν και για ποιους ασθενείς μπορεί να αποτελέσει τη νέα καθιερωμένη θεραπευτική επιλογή.

Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας Εδώ και 30 χρόνια, η καθιερωμένη αγωγή της τοπικά προχωρημένης νόσου περιλαμβάνει τη συνδυασμένη ταυτόχρονη

29

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Ο συνδυασμός της ενφορτουμάμπης βεντοϊτίνης με τον ανοσοθεραπευτικό παράγοντα πεμπρολιζουμάμπη σχεδόν διπλασίασε την επιβίωση των ασθενών έναντι της χρήσης χημειοθεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο της ουροδόχου κύστης.

χημειοακτινοθεραπεία με τη χρήση σισπλατίνης. Δύο σημαντικές μελέτες αναμένεται να αλλάξουν την πρακτική: Η πρώτη μελέτη (INTERLACE) δοκίμασε τη χρήση εισαγωγικής χημειοθεραπείας με 6 εβδομαδιαίες εγχύσεις πακλιταξέλης και κραμποπλατίνης πριν από τη χημειοακτινοθεραπεία, αποδεικνύοντας σημαντική αύξηση τόσο στον χρόνο ώς την υποτροπή της νόσου όσο και στη συνολική επιβίωση. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας εμφανίζει ιδιαίτερα υψηλή επίπτωση σε χώρες με χαμηλό βαθμό οικονομικής ανάπτυξης, όπου η πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες είναι περιορισμένη. Επομένως, είναι σημαντικό ότι η μελέτη INTERLACE συμπεριέλαβε ασθενείς από τέτοιες χώρες, καταδεικνύοντας ότι η εισαγωγική θεραπεία είναι εύκολα εφικτή και μπορεί να προσφέρει σημαντικό όφελος επιβίωσης σε πληθυσμούς που πραγματικά έχουν ανάγκη από νέες και απλές θεραπευτικές πρακτικές. Η δεύτερη μελέτη, που αλλάζει τα δεδομένα στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο τραχήλου της μήτρας, είναι η KEYNOTEA18, που απέδειξε ότι η προσθήκη του αντι-PD1 αντισώματος πεμπρολιζουμάμπη στη χημειοακτινοθεραπεία και ως ακολούθως θεραπεία συντήρησης αυξάνει σημαντικά τον χρόνο ώς την υποτροπή της νόσου. Παρότι προηγούμενες μελέτες που εξέταζαν τον ρόλο της ανοσοθεραπείας στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο τραχήλου της μήτρας δεν είχαν αποδώσει θετικά αποτελέσματα, η ΚΕΥΝΟΤΕ-Α18 θέτει τον συνδυασμό πεμπρολιζουμάμπης και χημειοακτινοθεραπείας ως την προτιμητέα θεραπευτική επιλογή. Για τη συγκεκριμένη μελέτη, η Θεραπευτική Κλινική του ΕΚΠΑ αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα σε παγκόσμιο επίπεδο, προσφέροντας τη δυνατότητα σε αρκετές ασθενείς στην Ελλάδα να λάβουν καινοτόμες θεραπείες.

Νεοπλάσματα του ουροποιογεννητικού συστήματος Για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης ήταν κοινή πεποίθηση ότι η χημειοθεραπεία με βάση τη σισπλατίνη αποτελεί την καλύτερη αρχική θεραπευτική επιλογή για όσους ασθενείς έχουν μεταστατική νόσο. Μια νέα μελέτη, η EV-302/KEYNOTE-A39, έρχεται να «ταράξει τα νερά», αποδεικνύοντας ότι σε αυτούς τους ασθενείς ένας συνδυασμός στοχευουσών θεραπειών υπερέχει κατά πολύ της χημειοθεραπείας.

30

/ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2023

Πιο συγκεκριμένα, ο συνδυασμός της ενφορτουμάμπης βεντοϊτίνης (συζευγμένου με χημειοθεραπεία αντισώματος έναντι της Νεκτίνης-4) με τον ανοσοθεραπευτικό παράγοντα πεμπρολιζουμάμπη σχεδόν διπλασίασε την επιβίωση των ασθενών έναντι της χρήσης χημειοθεραπείας. Είναι δεδομένο ότι ο συνδυασμός αυτός θα αποτελέσει μια νέα θεραπευτική επιλογή για τους ασθενείς με μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνο. Παράλληλα, όμως, θα ανακοινωθεί για τον ίδιο πληθυσμό ασθενών και η μελέτη CheckMate 901, που εξέτασε το όφελος από τον συνδυασμό χημειοθεραπείας με βάση την πλατίνα και ανοσοθεραπείας (νιβολουμάμπη). Για πρώτη φορά ένας τέτοιος συνδυασμός αποδεικνύει όφελος επιβίωσης ως αρχική θεραπεία των ασθενών με μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνο. Επομένως, για ένα νεόπλασμα όπου τα προηγούμενα χρόνια οι θεραπευτικές επιλογές περιορίζονταν στη χημειοθεραπεία, πλέον υπάρχουν εναλλακτικές θεραπευτικές δυνατότητες, και παράγοντες όπως αναδυόμενοι βιοδείκτες και το προφίλ ασφαλείας των φαρμάκων θα καθορίσουν τη βέλτιστη αντιμετώπιση των ασθενών.

Καρκίνος του προστάτη Διάφορες θεραπευτικές επιλογές έχουν αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια για τους ασθενείς με μεταστατική ευνουχοάντοχη νόσο. Μεταξύ αυτών, η θεραπεία με το ραδιοφάρμακο Lu177-PSMA, που στοχεύει τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη που εκφράζουν ισχυρά τη διαμεμβρανική πρωτεΐνη PSMA, έχει πάρει ήδη έγκριση για ασθενείς που έχουν λάβει και νεότερα ορμονικά φάρμακα και χημειοθεραπεία. Η μελέτη PSMAfore αποδεικνύει όμως ότι η στόχευση του PSMA έχει τεθεί σε πιο πρώιμα στάδια της νόσου. Συγκεκριμένα, σε ασθενείς που είχαν θετική έκφραση PSMA με βάση το διαγνωστικό PSMA PET/CT και είχαν υποτροπιάσει μετά από χρήση νεότερου ορμονικού φαρμάκου, το Lu-PSMA μείωσε κατά 60% την πιθανότητα υποτροπής έναντι της χρήσης εναλλακτικής ορμονικής θεραπείας. Μάλιστα, σε αυτόν τον πληθυσμό των ασθενών, οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τη θεραπεία ήταν σε χαμηλό ποσοστό. Τα μηνύματα, λοιπόν, που έρχονται από το Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ογκολογίας είναι αισιόδοξα. Οι θεραπευτικές δυνατότητες στην Ογκολογία βελτιώνονται διαρκώς, με στόχο όχι μόνο την αύξηση της επιβίωσης των ασθενών, αλλά και τη διασφάλιση της βέλτιστης δυνατής ποιότητας ζωής.•••