ISSN: 2241-0961
ISSN: 2241-0961
035
# ΙΑΝ-ΦΕΒ 2 0 1 6
// ##081 035 //Νοέμβριος-Δεκέμβριος Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016 2023
/ #035 / Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016
0 38 51
## ΙΝΟΕ-ΔΕΚ ΑΝ-ΦΕΒ 22 00 12 63
ΠΡΟΦΙΛ ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Ο πιο καλόςτων ο διοικητής Tα οικονομικά δημόσιων νοσοκομείων
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΟΦΙΛ Πασχάλης Αποστολίδης
Ο πιο καλός ο διοικητής ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΤιΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ φέρνει το νέον έτος στην ΡΕΠΟΡΤΑΖ Υγεία4ο Clinical Πασχάλης Αποστολίδης Research Conference ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Think Tank για κλινικές Πόσο ασφαλή είναι τα 4ο Clinical µελέτες Healthcare Data Research Conference w w w . v iκλινικές rus.com.gr Think Tank για ISSN: 2241-0961 µελέτες
www.virus.com.gr ISSN: 2241-0961
Αφιέρωµα
Εµβόλια Εµβόλια Αφιέρωµα
Αφιέρωμα
Σακχαρώδης Διαβήτης
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
Μαζί,
πετυχαίνουμε το ακατόρθωτο.
GR-NPD-0007 GR-NPD-0007
Από Από την την έρευνα έρευνα έως έως τη τη θεραπεία, θεραπεία, δημιουργώντας δημιουργώντας έναν έναν καλύτερο, καλύτερο, υγιέστερο υγιέστερο κόσμο. κόσμο.
Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά κενά. κενά. Πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους Πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ασθενείς που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. ασθενείς που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. Οραματιζόμαστε έναν καλύτερο και πιο υγιή κόσμο για όλους και Οραματιζόμαστε έναν καλύτερο και πιο υγιή κόσμο για όλους και αυτό αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας. Χάρη στις καινοτόμες αυτό αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες μας, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, θεραπείες μας, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, απολαμβάνοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. απολαμβάνοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. Οι θεραπευτικοί τομείς που εστιάζουμε περιλαμβάνουν την HIV Οι θεραπευτικοί τομείς που εστιάζουμε περιλαμβάνουν την HIV λοίμωξη και τις Ιογενείς Ηπατίτιδες, την COVID-19, καθώς και λοίμωξη και τις Ιογενείς Ηπατίτιδες, την COVID-19, καθώς και τον τομέα της Ογκολογίας. τον τομέα της Ογκολογίας. Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην επιστήμη και την έρευνα, Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην επιστήμη και την έρευνα, να παρέχουμε θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς και να να παρέχουμε θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς και να αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες, σύγχρονες προκλήσεις δημόσιας αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες, σύγχρονες προκλήσεις δημόσιας υγείας προς όφελος των επόμενων γενεών. υγείας προς όφελος των επόμενων γενεών. Η Gilead Sciences ιδρύθηκε το 1987 στο Foster City της Η Gilead Sciences ιδρύθηκε το 1987 στο Foster City της Καλιφόρνια των ΗΠΑ και απασχολεί περισσότερους από 15.000 Καλιφόρνια των ΗΠΑ και απασχολεί περισσότερους από 15.000 υπαλλήλους. Στη χώρα μας η εταιρεία δραστηριοποιείται από το υπαλλήλους. Στη χώρα μας η εταιρεία δραστηριοποιείται από το 2001 και διαθέτει πρωτότυπα σκευάσματα για την αντιμετώπιση 2001 και διαθέτει πρωτότυπα σκευάσματα για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS, των Ηπατιτίδων Β, D και C, των Αιματολογικών/ του HIV/AIDS, των Ηπατιτίδων Β, D και C, των Αιματολογικών/ Ογκολογικών Παθήσεων, της Covid-19, των Σοβαρών Ογκολογικών Παθήσεων, της Covid-19, των Σοβαρών Συστηματικών Μυκητιάσεων καθώς και της Κυστικής Ίνωσης. Συστηματικών Μυκητιάσεων καθώς και της Κυστικής Ίνωσης. Σήμερα, στη Gilead Sciences Ελλάδος απασχολούνται 55 Σήμερα, στη Gilead Sciences Ελλάδος απασχολούνται 55 άτομα που εστιάζουν σε ιατρικές, κανονιστικές και εμπορικές άτομα που εστιάζουν σε ιατρικές, κανονιστικές και εμπορικές δραστηριότητες. δραστηριότητες.
1
ΠΕΡ
ΟΜΕΝΑ
38
12 06 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Οι νέες θεραπείες για τον διαβήτη τύπου 2
12 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Τι φέρνει το νέον έτος στην Υγεία
32 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
18 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Η πρώτη μελέτη για τα προβλήματα των διαβητικών
Σημαντική μελέτη για την αντιμετώπιση των ασθενών με πολλαπλούν μυέλωμα
38 ΑΡΘΡΟ
20 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Σακχαρώδης διαβήτης, λοιμώξεις και ανοσοποιητικό σύστημα
Πόσο ασφαλή είναι τα Healthcare Data
40 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
26 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Κάπνισμα και διαβήτης: Ο συνδυασμός που σκοτώνει
Το πρώτο Ιατρείο Υποστήριξης καρκινοπαθών
42 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
27 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ
Γιατί οι διαβητικοί κινδυνεύουν από αρθρίτιδα και οστεοπόρωση
28 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
44 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Νέες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του διαβήτη
Στυτική δυσλειτουργία: «Προάγγελος» διαβήτη στους νέους;
Κωνσταντίνος Ουζούνης CEO, ethosGROUP ouzounis.k@ethosmedia.eu
Χρήστος Χαραλαμπάκης KEY ACCOUNT MANAGER charalampakis.c@ethosmedia.eu
Νατάσσα Λαζαράκου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ lazarakou.n@ethosmedia.eu
Αμαλία Λούβαρη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ louvari.a@ethosmedia.eu
Αιμίλιος Νεγκής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ negis.e@ethosmedia.eu
Γιούλη Μουτεβελή ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΉ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ mouteveli.g@ethosmedia.eu
Μαρία Αλιμπέρτη ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ alimperti.m@ethosmedia.eu
081
# ΝΟΕ-ΔΕΚ 2023
2
20
30 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Τα οικονομικά των δημόσιων νοσοκομείων
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
40
52 46 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
78
Δραματικές οι συνέπειες του διαβήτη στην όραση
48 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Διαβήτης: Πώς συνδέεται με τον καρκίνο του παγκρέατος
Η Ελλάδα χρειάζεται καλά εκπαιδευμένους γιατρούς για τη διαχείριση του διαβήτη
50 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
62 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Διαβήτης και στοματική υγεία
Ποιες αλλαγές έρχονται στο σύστημα προμηθειών του ΕΣΥ
52 ΑΡΘΡΟ Διαβήτης: Πώς αντιμετωπίζονται τα ψυχολογικά προβλήματα
56 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ένα κόσμημα-«καραμέλα» για τον διαβήτη τύπου 1
58 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Εκπαίδευση των παιδιών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1
Χριστίνα Κρούλη SALES ASSISTANT krouli.c@ethosmedia.eu
Πόπη Καλογιάννη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ popikalogianni@gmail.com
Λωρέττα Μπούρα ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ boura.l@ethosmedia.eu
Photopress/ Θ&Α Αναγνωστόπουλοι Shutterstock ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Μαρία Ανδριώτη ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ andrioti.m@ethosmedia.eu
60 ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε. ΕΚΤΎΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ
70 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Γραφεία κλινικών μελετών στα νοσοκομεία
76 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Κενό γνώσεων του κοινού για τον καρκίνο του πνεύμονα
78 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Γήρανση και Υγεία
ιδιοκτησία
Λυσικράτους 64, 176 74 Καλλιθέα T: +30 210 998 4950 E: phb-press@ethosmedia.eu www.virus.com.gr • www.phb.com.gr ΓΕΜΗ: 00044774007000
• www.ethosmedia.eu • www.ethosevents.eu • www.banks.com.gr • www.insuranceworld.gr ISSN: 2241-0961
Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται και αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της ethosMEDIA SA, η οποία έχει νόμιμο δικαίωμα για κάθε είδους έντυπη ή ηλεκτρονική χρήση τους. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική ή μερική, φωτογραφιών και ύλης του περιοδικού και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα άποψη της Διεύθυνσης του περιοδικού.
3
EDITΟRIAL
ς για το 2024 ίε κ ο δ σ ο ρ π ς ε λ ά γ Με
Το 2024 έρχεται και φέρνει μεγάλες προσδοκίες. Δυστυχώς, δεν ξέρω αν προλαβαίνουμε. Το ΕΣΥ δείχνει σημάδια απότομης κατάρρευσης, με μαζικές αποχωρήσεις προσωπικού.
4
ρίδια, τη σω οριστικά τα βα ζί του αφήνουμε πί -2019. Το μα ι 10 κα 20 ει ας ήν ετί αφ κα ς Το 2023 μά η κρίση της δε ε ερ έφ υ είας. πο α ητ τη ξικότ στον τομέα ς υγ διχόνοια και την το οσδοκίες, ειδικά πρ ς λε ις, γά ψε με λή ει οσ ρν φέ νέες πρ 2024 έρχεται και εξαγγελίες: 6.500 κάνει σημαντικές πρόσληψη νέων ., ατ εκ 0 90 υ Η κυβέρνηση έχει κατά περίπο ης ησ ότ οδ νισμό του ΕΚΑΒ ατ ημ χρ αύξηση της ό τρόπο, εκσυγχρο τικ ρα ιοκ αξ με ία κομε διοικητών στα νοσο ουν με α που θα προκύψ κ.λπ. τα επιπλέον έσοδ ό λύτερο απ ι γα ότ ί με θε το χε ν, οσ ιώ ν επαγγελματ Ακόμη, έχει υπ ρω θε εύ ελ ν τω ης ολόγησ βελτίωση του το νέο σύστημα τιμ για την περαιτέρω ώ τιμ Εκ . εία Υγ ην τεί στ μέρος θα διοχετευ ού προσωπικού. ότομης τρών και του λοιπ ια ν τω ίχνει σημάδια απ ίου ογ ολ μισθ αίνουμε. Το ΕΣΥ δε αβ ολ πρ αν ρω ξέ Δυστυχώς, δεν εις προσωπικού. νωτικές μαζικές αποχωρήσ ι αν θα κάνει οργα κατάρρευσης, με ν έχει ξεκαθαρίσε δε η κι αν η όμ ησ ακ ρν ι, ότ βέ Δι κυ η η. Επίσης, ποια κατεύθυνσ ος πρ ι κα σοκομεία, ς νο γέ α λα ερ» μάνατζερ στ ύπ και διοικητικές αλ ντο ρ πε ού «σ τα βαρίδια του οσλάβει τους το ΑΣΕΠ και όλα καταφέρει να πρ ό, τικ γισ λο σιο μό με το δη τι να σου κάνουν μόνια, ς. μας. Παρά τα Μνη το όν παρελθ σω από το δάχτυλό πί τε ασ ική όμ στ υβ κρ σια α ου Δεν χρειάζεται να , δεν κάναμε καμί η ν Τρόικα, ως χώρα ρνηση που εξελέγ βέ κυ α μι ό απ τον Καρόνε και τη ίς νε κα ε εν έμ αν α ΕΣΥ. Θ αλλαγές. μεταρρύθμιση στο ήσει με τόλμη σε εντολή να προχωρ ϊκή ι να μετατρέψει τα τα λα βά λη φο γά ώ με με τόσο ι κάτι τέτοιο. Εδ τα ίνε φα ν δε , ρα Όμως, μέχρι σήμε ΙΔ… νοσοκομεία σε ΝΠ κης αναλαμβάνει με, καθώς ο Πολά ου ήξ πλ θα ν Δε . ουρο τεία του ΣΥΡΙΖΑ… Υ.Γ. Ένα είναι σίγ Πολιτική Γραμμα ην στ εία Υγ ν τη για ξανά την ευθύνη το νέο έτος! Πολλές ευχές για Αιμίλιος Νεγκής
editorial
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
5
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Τι δείχνει για πρώτη φορά ανάλυση του ΙΟΒΕ
Τα οικονομικά των δημόσιων νοσοκομείων Νέα δεδομένα από την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων
Η μελέτη χρησιμοποιεί για πρώτη φορά την πληροφορία που υπάρχει διαθέσιμη στις λογιστικές καταστάσεις των νοσοκομείων.
6
M
ια μοναδική στο είδος της ανάλυση για τα οικονομικά των δημόσιων νοσοκομείων παρουσίασε πρόσφατα το ΙΟΒΕ. Η μελέτη χρησιμοποιεί για πρώτη φορά την πληροφορία που υπάρχει διαθέσιμη στις λογιστικές καταστάσεις των νοσοκομείων. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε από ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΙΟΒΕ, στην οποία συμμετείχαν ο Svetoslav Danchev, υπεύθυνος του Τμήματος Μικροοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής (ΙΟΒΕ), ο Αθανάσιος Αθανασιάδης, υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Οικονομικών της Υγείας (ΙΟΒΕ), και η Ιωάννα Μαλκογιάννη, πανεπιστημιακή υπότροφος στο Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (Καβάλα). Την επίβλεψη είχαν ο καθηγητής κ. Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, και η καθηγήτρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Σάνδρα Κοέν. Η συγκεκριμένη μελέτη εκμεταλλεύεται τον πλούτο των πληροφοριών των λογιστικών καταστάσεων που λαμβάνουν υπόψη τη χρηματοοικονομική θέση και απόδοση των νοσοκομείων προκειμένου να διενεργηθεί μια σφαιρική χρηματοοικονομική αξιολόγησή τους. Παρόλο που τα δημόσια νοσοκομεία έχουν, με βάση το ΠΔ 146/2003, εδώ και αρκετά χρόνια, την υποχρέωση να συντάσσουν λογιστικές καταστάσεις τέλους χρήσης (δηλαδή Ισολογισμό και Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης), οι οποίες ελέγχονται από τους ορκωτούς ελεγκτές, συνήθως η αξιολόγησή τους καθώς και η λήψη των αποφάσεων βασίζεται σε στοι-
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
χεία ταμειακής λογιστικής. Παράλληλα, η μελέτη χρησιμοποιεί πληροφορίες που αφορούν το λειτουργικό κόστος και όχι τις εκροές (πληρωμές) της περιόδου κατά την αξιολόγηση του κόστους των νοσοκομείων ανά κλίνη, ασθενή κ.λπ. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί όταν τα στοιχεία βασίζονται στην ταμειακή λογιστική, καθώς στοιχεία κόστους, όπως οι αποσβέσεις των υποδομών και του εξοπλισμού, οι αναλώσεις υλικών και φαρμάκων, καθώς και το κόστος του προσωπικού που καταβάλλεται απευθείας από το υπουργείο δεν περιλαμβάνονται στην ετήσια ανάλυση των πόρων. Η αξιολόγηση των δημόσιων νοσοκομείων περιλαμβάνει: Δ ιαχρονική ανάλυση του μεγέθους των νοσοκομείων: ανάλυση με βάση το σύνολο ενεργητικού, τις επιχορηγήσεις, το κόστος λειτουργίας. Α νάλυση των οικονομικών στοιχείων των νοσοκομείων με αριθμοδείκτες ρευστότητας, αποδοτικότητας, δομής κεφαλαίων και κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων και υποχρεώσεων. Α ξιολόγηση του κόστους λειτουργίας ανά υγειονομική περιφέρεια και ανά μέγεθος νοσοκομείου με τη χρήση δεικτών επίδοσης επί της δραστηριότητας των νοσοκομείων (λειτουργικό κόστος προς αριθμό κλινών, λειτουργικό κόστος προς τις ημέρες νοσηλείας, λειτουργικό κόστος προς τον αριθμό των νοσηλευθέντων, λειτουργικό κόστος προς τον συνολικό αριθμό των εξωτερικών ασθενών).
Το δείγμα Η ανάλυση στηρίζεται σε ένα δείγμα 828 συνολικά οικονομικών καταστάσεων για την περίοδο 2012-2020, που καταρτίζονται βάσει του ΠΔ 146/2003. Στην ανάλυση δεν έχουν συμπεριληφθεί τα νοσοκομεία που χρησιμοποιούν στις οικονομικές τους καταστάσεις τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (IFRS). Για όλη την περίοδο 2012-2020 υπήρχαν δεδομένα για ένα σταθερό δείγμα 60 νοσοκομείων.
Η μισθοδοσία των υπαλλήλων των δημόσιων μονάδων υγείας εμφανίζεται στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως (ΚΑΧ), ενώ η μισθοδοσία των υπαλλήλων δεν εμφανίζεται στον προϋπολογισμό του νοσοκομείου, καθώς τα ποσά αυτά καταβάλλονται από το Υπουργείο Υγείας. Για τη λογιστική παρακολούθηση χρησιμοποιούνται οι λογαριασμοί «Κόστος Αγαθών και Υπηρεσιών» και «Έξοδα Διοικητικής Λειτουργίας» στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως, όπου περιλαμβάνονται οι δαπάνες που αφορούν τη μισθοδοσία των υπαλλήλων καθώς και ο λογαριασμός «Άλλα Έσοδα», που περιλαμβάνει το έσοδο που λαμβάνεται ως επιδότηση από το Υπουργείο Υγείας για να καλύψει αυτές τις δαπάνες.
Έσοδα - Έξοδα Όσον αφορά τα λειτουργικά έσοδα, μετά
τη σημαντική υποχώρηση που σημείωσαν το 2014 στο σταθερό δείγμα, παρατηρείται μείωση έως το 2015 (σε 2,1 δισ. ευρώ από 2,5 δισ. ευρώ το 2012) και σταδιακή ανάκαμψη στη συνέχεια (σε 2,6 δισ. ευρώ το 2020). Βασική πηγή εσόδων για τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας αποτελούν οι κρατικές επιχορηγήσεις, οι οποίες, στη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, μειώθηκαν κατά 9,0% στο σταθερό δείγμα. Αντίθετα, τα
Βασική πηγή εσόδων για τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας αποτελούν οι κρατικές επιχορηγήσεις, οι οποίες, στη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, μειώθηκαν κατά 9,0% στο σταθερό δείγμα.
έσοδα από ίδιες πηγές στο σταθερό δείγμα αυξήθηκαν συνολικά κατά 16,9% την περίοδο 2012-2020, αναδεικνύοντας μια στροφή των νοσοκομείων σε μεγαλύτερη αυτοτέλεια ως προς τις πηγές των εσόδων τους. Στο σκέλος των εξόδων, το κόστος αγαθών και υπηρεσιών αποτελεί τη μεγαλύτερη λειτουργική δαπάνη των νοσοκομείων και ακολουθούν τα έξοδα διοίκησης. Στο σταθερό δείγμα, οι δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες του εξεταζόμενου δείγματος νοσοκομείων διαμορφώθηκαν στα 2,0 δισ. ευρώ το 2020, στα ίδια επίπεδα με το 2012, παρουσιάζοντας αρχικά μια πτώση έως το 2015 και ανάκαμψη στη συνέχεια. Πολύ σημαντική μείωση, την περίοδο 20122020, τόσο στο συνολικό όσο και στο σταθερό δείγμα, σημειώνεται στα έξοδα διοικητικής λειτουργίας, κατά 30,8% και 26,0% αντίστοιχα, με διακυμάνσεις τα ενδιάμεσα έτη της περιόδου.
7
ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ελλείμματα - Πλεονάσματα Ως αποτέλεσμα των μεταβολών στα έσοδα και τα έξοδα, τα καθαρά αποτελέσματα χρήσης των νοσοκομείων διαμορφώθηκαν με πλεόνασμα το 2020 (557 εκατ. ευρώ στο συνολικό δείγμα και 391 εκατ. ευρώ στο σταθερό δείγμα), καταγράφοντας τη δεύτερη μεγαλύτερη επίδοση της περιόδου. Οι καλύτερες επιδόσεις σε όρους καθαρών αποτελεσμάτων χρήσης καταγράφηκαν το 2018, όταν και συνολικά διαμορφώθηκαν στα 768 εκατ. ευρώ στο συνολικό και 464 εκατ. ευρώ στο σταθερό δείγμα. Συνολικά την περίοδο 2012-2020, 207 οικονομικές καταστάσεις δημόσιων νοσοκομείων παρουσίασαν έλλειμμα, με τις περισσότερες να εντοπίζονται στην 2η ΥΠΕ (56 οικονομικές καταστάσεις). Το 2012 ήταν η χρονιά που 41 νοσοκομεία σημείωσαν έλ-
8
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
λειμμα, ενώ το 2020 ο αριθμός των νοσοκομείων που εμφάνισαν έλλειμμα ήταν 12. Από την άλλη πλευρά, 621 οικονομικές καταστάσεις σημείωσαν πλεόνασμα την περίοδο 2012-2020. Τα έτη 2017, 2018 και 2020, ένας υψηλός αριθμός οικονομικών καταστάσεων δημόσιων νοσοκομείων καταγράφει πλεόνασμα (79, 80 και 77, αντίστοιχα). Αντίθετα, τα έτη με τις λιγότερες οικονομικές καταστάσεις νοσοκομείων με πλεόνασμα χρήσης ήταν το 2012 (58 οικονομικές καταστάσεις) και το 2019 (58 οικονομικές καταστάσεις).
Εξέλιξη δεικτών απόδοσης Στη συνέχεια, υπολογίστηκαν δείκτες με βάση το λειτουργικό κόστος, όπως προκύπτει από την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, και στοιχεία νοσηλευτικής δραστηριότητας όπως αυτά προκύπτουν από τα στοιχεία του Υπουργείου Υγείας (B.I. forms). Ειδικότερα, υπολογίζονται δείκτες επίδοσης με βάση τον αριθμό των κλινών, τον αριθμό των νοσηλευθέντων και τις ημέρες νοσηλείας, σε επίπεδο υγειονομικής περιφέρειας, αλλά και ανάλογα με το μέγεθος των νοσοκομείων (μικρά, μεσαία, μεγάλα, πολύ μεγάλα). Οι δείκτες επιτρέπουν την εξέταση της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας των νοσοκομειακών μονάδων τόσο σε διαχρονική προοπτική στο σύνολο του δείγματος και ανά μέγεθος νοσοκομείων όσο και συγκριτικά μεταξύ των υγειονομικών περιφερειών της χώρας. Το λειτουργικό κόστος προς τον συνολικό αριθμό των κλινών των νοσοκομείων παρουσιάζει μείωση την περίοδο 2012-2015 και ανοδική τάση από το 2015 μέχρι και το 2018, ενώ το 2019 και το 2020 υποχωρεί και πάλι. Η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση, κατά 8%, σημειώνεται το 2018 και η μεγαλύτερη μείωση (-11,4%) το 2015. Το λειτουργικό κόστος προς το σύνολο των νοσηλευθέντων υποχωρεί από 2,6 χιλ. ευρώ ανά άτομο το 2012 σε 2,1 χιλ. ευρώ το 2015. Στη συνέχεια, παρατηρείται σταθεροποίηση το διάστημα 2015-2017, αύξηση τη διετία 2018-2019 και περαιτέρω αύξηση το 2020 στα επίπεδα του 2012 (2,6 χιλ. ευρώ ανά άτομο). Παρόμοια είναι η τάση και στο λειτουργικό κόστος προς τις ημέρες νοσηλείας. Ειδικότερα, καταγράφεται πτωτική τάση από 667 ευρώ ανά ημέρα το 2012 σε 583 ευρώ το 2015, σχετική σταθεροποίηση τη διετία 2016-2017 σε σχεδόν 620 ευρώ ανά ημέρα και έντονη ανοδική τάση, έως 915 ευρώ ανά ημέρα, το 2020, το πρώ-
το έτος της πανδημίας. Η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση, κατά 28,2%, σημειώνεται το 2020 και η μεγαλύτερη υποχώρηση το 2014 (-7,6%).
Ανά περιφέρεια Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εξέλιξη των δεικτών ανά υγειονομική περιφέρεια. Μείωση του λειτουργικού κόστους ανά αριθμό κλινών σημειώνεται σε όλες τις ΥΠΕ την περίοδο 2012-2015. Την επόμενη τριετία (2016-2018), επικρατούν ανοδικές τάσεις στις περισσότερες ΥΠΕ, με εξαίρεση την 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) και την 5η ΥΠΕ (Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας), όπου ο δείκτης διακυμαίνεται κοντά στα επίπεδα του 2015. Το 2020, με διαφορά, το υψηλότερο λειτουργικό κόστος ανά κλίνη καταγράφεται στην 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης), με 162 χιλ. ευρώ ανά κλίνη, η οποία είναι και η μόνη ΥΠΕ στην οποία ο δείκτης βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα το 2020 σε σύγκριση με το 2012. Ακολουθούν η 1η ΥΠΕ (Αττικής) με 129 χιλ. ευρώ και η 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) με 127 χιλ. ευρώ. Ο δείκτης είναι χαμηλότερος στην 7η ΥΠΕ (Κρήτης) με 106 χιλ. ευρώ ανά κλίνη. Η μεγαλύτερη μείωση του δείκτη την περίοδο 2012-2020, κατά 35,2 χιλ. ευρώ, καταγράφεται στην 5η ΥΠΕ (Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας). Το 2020, το υψηλότερο κόστος ανά νοσηλευθέντα εντοπίζεται στην 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης), με 4,1 χιλ. ευρώ. Ακολουθούν, σε απόσταση, με 3,0 χιλ. ευρώ ανά νοσηλευθέντα, η 1η ΥΠΕ (Αττικής) και η 2η ΥΠΕ (Πειραιώς και Αιγαίου). Το χαμηλότερο κόστος ανά νοσηλευθέντα το 2020 καταγράφεται στην 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) με 2,0 χιλ. ευρώ. Αρκετά διαφορετική είναι η κατάταξη το έτος αμέσως πριν από την πανδημία, όταν το υψηλότερο κόστος ανά νοσηλευθέντα σημείωσε η
1η ΥΠΕ (Αττικής) με 3,6 χιλ. ευρώ και το χαμηλότερο η 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας) με 1,6 χιλ. ευρώ. Συγκρίνοντας τα επίπεδα του δείκτη ανά
9
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Την περίοδο 20122015, η μείωση του λειτουργικού κόστους ανά κλίνη επικρατούσε σε όλες τις κατηγορίες νοσοκομείων.
ΥΠΕ το 2012 και το 2019, σημειώνεται μείωση του κόστους ανά νοσηλευθέντα σε 5 από τις 7 ΥΠΕ, με μεγαλύτερη τη μείωση στην 2η ΥΠΕ (Πειραιώς και Αιγαίου), κατά 998 ευρώ ανά νοσηλευθέντα. Αύξηση καταγράφεται στην 1η ΥΠΕ (Αττικής), κατά 752 χιλ. ευρώ, καθώς και στην 6η ΥΠΕ (Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας), κατά 534 ευρώ. Το πρώτο έτος της πανδημίας (2020), η τάση αντιστρέφεται και καταγράφεται αύξηση σε όλες τις ΥΠΕ, εκτός από την 1η και την 6η ΥΠΕ.
Κόστος ανά ημέρα νοσηλείας Σε όρους λειτουργικού κόστους ανά ημέρα νοσηλείας, σημαντική αύξηση για το 2020 παρατηρείται σε όλες τις ΥΠΕ, με μεγαλύτερη την αύξηση στην 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης), κατά 396 ευρώ ανά ημέρα. Ως αποτέλεσμα, η υψηλότερη τιμή την εξεταζόμενη περίοδο παρατηρείται το έτος 2020, λόγω της πανδημίας Covid-19 και της ανάπτυξης επιπλέον κλινών ΜΕΘ, με πολλαπλάσιο κόστος λειτουργίας από τις απλές κλίνες. Πριν από την πανδημία, υψηλότερο κόστος
10
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
ανά ημέρα νοσηλείας το 2019 σε σύγκριση με το 2012 καταγράφεται σε 4 από τις 7 ΥΠΕ, με μεγαλύτερη τη διαφορά στην 6η ΥΠΕ (Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας), κατά 454 ευρώ ανά ημέρα. Από τις 3 ΥΠΕ με μείωση του λειτουργικού κόστους, ανά ημέρα, συνολικά την περίοδο 2012-2019, η μεγαλύτερη αρνητική μεταβολή παρατηρείται στην 5η ΥΠΕ (Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας), κατά 102 ευρώ ανά ημέρα. Συγκρίνοντας το επίπεδο του δείκτη μεταξύ των ΥΠΕ της χώρας, τη μεγαλύτερη τιμή (1,2 χιλ. ευρώ) παρουσιάζουν η 6η ΥΠΕ (Πελοποννήσου, Ιονίων Νήσων, Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας) και η 4η ΥΠΕ (Μακεδονίας και Θράκης). Αντίθετα, το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος ανά ημέρα νοσηλείας καταγράφεται στην 3η ΥΠΕ (Μακεδονίας), με 754 ευρώ ανά ημέρα.
Το μέγεθος παίζει ρόλο Το λειτουργικό κόστος ανά κλίνη μειώθηκε συνολικά την περίοδο 2012-2020 στις περισσότερες κατηγορίες. Ειδικότερα, ο δείκτης βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα το 2020 από ό,τι το 2012 στα μεγάλα, τα μεσαία και μικρομεσαία νοσοκομεία,
ενώ στα μικρά σημείωσε οριακή μέση ετήσια αύξηση την περίοδο 2012-2020. Η μεγαλύτερη μείωση του δείκτη την περίοδο 2012-2020, κατά 40,5 χιλ. ευρώ, καταγράφεται στα μικρομεσαία νοσοκομεία. Την περίοδο 2012-2015, η μείωση του λειτουργικού κόστους ανά κλίνη επικρατούσε σε όλες τις κατηγορίες νοσοκομείων. Στα μεγάλα, ο δείκτης μειώθηκε σε 115 χιλ. ευρώ από 141 χιλ. ευρώ ανά κλίνη, με εξίσου έντονη πτώση στα μικρομεσαία (από 156 χιλ. ευρώ σε 126 χιλ. ευρώ) και μικρά νοσοκομεία (από 135 χιλ. ευρώ σε 101 χιλ. ευρώ). Η πτώση στα μικρομεσαία νοσοκομεία ήταν πιο ήπια τη συγκεκριμένη περίοδο (από 149 χιλ. ευρώ σε 134 χιλ. ευρώ, αντίστοιχα). Την επόμενη τριετία (2016-2018), επικράτησε έντονη ανοδική τάση στα μικρά νοσοκομεία (σε 148 χιλ. ευρώ ο δείκτης το 2018), με υποχώρηση το 2019 σε 134 χιλ. ευρώ, ενώ ηπιότερη άνοδος σημειώθηκε στα μεγάλα νοσοκομεία (σε 129 χιλ. ευρώ τη διετία 2017-2018 και 134 χιλ. ευρώ το 2019). Στα μεσαία νοσοκομεία, παρά τη σχετική σταθερότητα αρχικά τη διετία 2016-2017, το 2018 σημειώθηκε σημαντική άνοδος (σε 159 χιλ. ευρώ), με έντονη υποχώρηση στη συνέχεια (σε 145 χιλ. ευρώ το 2019 και 117 χιλ. ευρώ ανά κλίνη το 2020). Τέλος, στα μικρομεσαία νοσοκομεία, ο δείκτης παρέμεινε αρκετά σταθερός την περίοδο 2016-2019, υποχωρώντας στη συνέχεια σε 115 χιλ. ευρώ το 2020. Ως αποτέλεσμα αυτών των τάσεων, το πρώτο έτος της πανδημίας (2020), με διαφορά, το υψηλότερο λειτουργικό κόστος ανά κλίνη καταγράφεται στα μικρά νοσοκομεία, με 141 χιλ. ευρώ ανά κλίνη. Ακολουθούν τα μεγάλα με 122 χιλ. ευρώ, τα μεσαία με 117 χιλ. και, τέλος, τα μικρομεσαία με 115 χιλ. ευρώ.
Συμπεράσματα Κεντρικός στόχος της μελέτης ήταν να αναδειχθεί η σημασία και η σπουδαιότητα της ανάλυσης των οικονομικών καταστάσεων των δημόσιων νοσοκομείων για την αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων,
την καλύτερη διοίκηση και τη βιώσιμη οικονομική διαχείριση της Υγείας. Σύμφωνα με τη μελέτη, η ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων δίνει τη δυνατότητα –σε πρώτο βαθμό στη διοίκησή τους, σε δεύτερο στις διοικήσεις των υγειονομικών περιφερειών (ΥΠΕ) και σε τελικό στάδιο στην ηγεσία του Υπουργείου Υγείας– να λαμβάνουν αποφάσεις για την εύρυθμη και οικονομικά αποδοτικότερη λειτουργία των νοσοκομείων, με τελικό σκοπό την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους ασθενείς. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η χρήση της λογιστικής του δεδουλευμένου, δηλαδή της μεθοδολογίας καταχώρισης των εσόδωνεξόδων, θα ωφελούσε πολλαπλά τα δημόσια νοσοκομεία: Βελτίωση του συστήματος κοστολόγησης, με πολλαπλά οφέλη (π.χ. καλύτερη λήψη αποφάσεων, εξοικονόμηση κόστους, προσαρμογή σε έκτακτες συνθήκες κτλ.). Δ ημιουργία «έξυπνων» νοσοκομείων με την παράλληλη χρήση τεχνολογικών συστημάτων, που θα βελτιώσουν παρεχόμενες υπηρεσίες και τη διαχείριση του κόστους. Βελτίωση των συστημάτων εφοδιαστικής αλυσίδας, που να παρακολουθούν καλύτερα την αποθήκη φαρμάκων και το ιατρικό υλικό. Παρακολούθηση του χρόνου που εισπράττονται οι απαιτήσεις και του χρόνου που εξοφλούνται οι υποχρεώσεις. Έ γκαιρη και πλήρης εφαρμογή του ΠΔ 54/2018 για συγκρίσιμα οικονομικά δεδομένα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Από την ανάλυση των αριθμοδεικτών που πραγματοποίησε το ΙΟΒΕ, καταγράφεται βελτίωση δεικτών ρευστότητας, χαμηλή δανειακή επιβάρυνση των νοσοκομείων, αύξηση εσόδων από ίδιες πηγές κ.ά.
Από την ανάλυση των αριθμοδεικτών που πραγματοποίησε το ΙΟΒΕ, καταγράφεται βελτίωση δεικτών ρευστότητας, χαμηλή δανειακή επιβάρυνση των νοσοκομείων, αύξηση εσόδων από ίδιες πηγές, καθώς και σημαντική μείωση του ποσοστού νοσοκομείων με έλλειμμα. Η ελλιπής ανάπτυξη υποδομών από τα νοσοκομεία αποτυπώνεται στη χαμηλή τιμή του αριθμοδείκτη παγίων στο σύνολο του ενεργητικού.•••
11
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Χρονιά-ορόσημο το 2024
Τι φέρνει το νέον έτος στην Υγεία Ποιες μεταρρυθμίσεις προωθεί η κυβέρνηση
X
ρονιά-ορόσημο αναμένεται το 2024 για τον χώρο της Υγείας. Με βάση τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, θα προχωρήσουν σε κομβικής σημασίας αλλαγές στο σύστημα υγείας, θα υπάρξει γενναία αύξηση της χρηματοδότησης και αρκετές προσλήψεις επαγγελματιών υγείας. Ειδικά στον τομέα των προσλήψεων, όλα δείχνουν ότι το ΕΣΥ ετοιμάζεται να «γυρίσει σελίδα». Οι εξαγγελίες του Μιχ. Χρυσοχοΐδη, μεταξύ άλλων, προβλέπουν: Π ροσλαμβάνονται σταδιακά μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων από το ΑΣΕΠ, εντός του 2023, 4.386 νοσηλευτές για την κάλυψη των αναγκών των νοσοκομείων και ΚΥ της χώρας. Προκηρύσσονται παράλληλα 1.710 θέσεις για νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό, εκ των οποίων 225 διασώστες του ΕΚΑΒ. Προσλαμβάνονται σταδιακά 729 γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ επανα-
12
προκηρύχθηκαν 206 θέσεις που κηρύχθηκαν άγονες. Είναι σημαντικό δε ότι τροποποιήθηκε η διάταξη για τις προσλήψεις γιατρών, ώστε αυτές να γίνονται μέσα σε τρεις μήνες. Ο νέος προγραμματισμός για το 2024 προβλέπει 6.500 προσλήψεις για την Υγεία. Ειδικότερα, μιλάμε για προκήρυξη 1.450 θέσεων γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων του ΕΣΥ, 3.050 θέσεων νοσηλευτών, 800 θέσεων διασωστών ΕΚΑΒ και 950 λοιπό προσωπικό για τα νοσοκομεία της χώρας, καθώς και προσωπικό για τους κρίσιμους εποπτευόμενους οργανισμούς. Για πρώτη φορά, επίσης, η κυβέρνηση εκχώρησε στις ιατρικές σχολές της χώρας 270 θέσεις πανεπιστημιακών που θα στελεχώσουν τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, αλλά και τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία της χώρας. Στόχος να προσελκυστούν νέοι επιστήμονες κυρίως από το εξωτερικό και να στελεχώσουν το ΕΣΥ.
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
13
ΡΕΠΟΡΤΑΖ Χρηματοδότηση
Ο νέος προγραμματισμός για το 2024 προβλέπει 6.500 προσλήψεις για την Υγεία.
14
Ο προϋπολογισμός του 2024 για την Υγεία είναι αυξημένος κατά 897 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα για τα νοσοκομεία, την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και την ΕΚΑΠΥ, η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη κατά 486 εκατ. ευρώ, δηλαδή κατά 13,3%. Πρόκειται πράγματι για μια σημαντική αύξηση, που μένει να δούμε αν θα μετουσιωθεί σε βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Επίσης, το 2024, θα υπάρχει αύξηση κατά 20% της αμοιβής των γιατρών του ΕΣΥ για τις εφημερίες. Αυτό ισοδυναμεί με αύξηση κατά μέσο όρο 1.500 ευρώ ετησίως στις καθαρές αποδοχές τους ή πάνω από 2.000 ευρώ στις μικτές. Τα κονδύλια για τις εφημερίες των γιατρών του ΕΣΥ θα αυξηθούν από 208,3 εκατ. στα 249,9 εκατ. ευρώ. Να θυμίσουμε επίσης ότι το 2022 υπήρξε αύξηση κατά 10% στο ιατρικό μισθολόγιο. Όμως, είναι φανερό ότι, χωρίς να θέλει κάποιος να μηδενίσει τις κινήσεις της κυβέρνησης, αυτές δεν είναι σε θέση να αλλάξουν την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο ΕΣΥ, με τις μαζικές αποχωρήσεις γιατρών, λόγω των χαμηλών αμοιβών και
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
των συνθηκών εργασίας. Χρειάζονται πιο γενναίες αποφάσεις. Ακόμη, με βάση τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, από το 2024 τριπλασιάζεται το κίνητρο προσέλκυσης και παραμονής γιατρών και οδοντιάτρων σε προβληματικές και άγονες περιοχές, μέτρο που θα έχει κόστος 20 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, προχωρά, έστω και με αργούς ρυθμούς, η συμβασιοποίηση έργων του τομέα υγείας που είναι ενταγμένα στο Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους 1,9 δισ. ευρώ, και αφορούν τον εκσυγχρονισμό και την ανακαίνιση νοσοκομείων. Π.χ. πρόσφατα υπεγράφησαν στη Θεσσαλονίκη οι συμβάσεις για τις ανακαινίσεις και τον εκσυγχρονισμό συνολικά 9 νοσοκομείων της Βορείου Ελλάδος, που θα αλλάξουν ριζικά την εικόνα των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών και των χώρων των νοσοκομείων. Το έργο εντάσσεται στο πλαίσιο της σύμβασης που έχει υπογραφεί μεταξύ του Υπουργείου Υγείας, του ΤΑΙΠΕΔ και των 7 Διοικητικών Υγειονομικών Περιφερειών για το έργο «Ανακαινίσεις και Εκσυγχρονισμός Νοσοκομείων σε ολόκληρη την Ελλάδα». Είχε προηγηθεί η υπογραφή σύμβασης
για τον εκσυγχρονισμό των ΤΕΠ στα νοσοκομεία Αττικόν, Τζάνειο και Μεταξά, με συνολικό προϋπολογισμό περίπου 8 εκατ. ευρώ.
Επιλογή νέων διοικητών Εντός του πρώτου τριμήνου του 2024, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η επιλογή διοικητών ΥΠΕ και νοσοκομείων, καθώς και των αναπληρωτών τους, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο νέος νόμος για την επιλογή και αξιολόγηση των διοικήσεων των φορέων του Δημοσίου (νόμος Κεραμέως). Η αρχή θα γίνει με τους διοικητές και αναπληρωτές των ΥΠΕ, καθώς οι διοικητές και αναπληρωτές των νοσοκομείων επιλέγονται από επιτροπές στις οποίες μετέχουν οι διοικητές των ΥΠΕ. Όπως όλα δείχνουν, πάντως, είναι δύσκολο να έχουμε νέους διοικητές στα νοσοκομεία πριν το Πάσχα, που φέτος πέφτει αργά… Στόχος της κυβέρνησης είναι η επιλογή των νέων διοικητών να γίνει αξιοκρατικά και να πάψει το φαινόμενο της τοποθέτησης κομματικών στελεχών. Εύλογα, όμως, πολλοί εμφανίζονται επιφυλακτικοί αν αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τις διατάξεις του νέου νόμου, στον βαθμό μάλιστα που η τελική επιλογή είναι πάλι του εκάστοτε υπουργού Υγείας. Στο παρασκήνιο πάντως λέγεται ότι ο ίδιος ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης έχει συγκεντρώσει βιογραφικά στελεχών –από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και το εξωτερικό– και έχει επικοινωνήσει μαζί τους προκειμένου να τους πείσει να καταθέσουν αίτηση. Προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης ικανών στελεχών, η κυβέρνηση προχώρησε στην αύξηση των αμοιβών. Μέχρι σήμερα, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές των διοικητών των Υγειονομικών Περιφερειών ανέρχονταν σε 4.254,5 ευρώ και των υποδιοικητών σε 3.524,69 ευρώ. Αντίστοιχα, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές και αποζημιώσεις διοικητών και αναπληρωτών διοικητών των νοσοκομείων κυμαίνονταν από 2647,84 έως 3524,69 ευρώ, ανάλογα και με τον αριθμό των οργανικών κλινών κάθε νοσοκομείου. Σύμφωνα με ΚΥΑ που πέρασε τον Νοέμβριο, οι μικτές μηνιαίες αποδοχές διαμορφώνονται ως εξής: Διοικητές Υγειονομικών Περιφερειών: 5.121 ευρώ μικτά. Υποδιοικητές Υγειονομικών Περιφερειών: 4.608,9 ευρώ μικτά.
Διοικητές Νοσοκομείων: 5 .121 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική μεγαλύτερη των 400 οργανικών κλινών. 4 .608,9 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική 400 ή λιγότερων οργανικών κλινών. Αναπληρωτές Διοικητές Νοσοκομείων: 4 .096,8 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική μεγαλύτερη των 400 οργανικών κλινών. 3 .584,7 ευρώ μικτά για νοσοκομεία με δυναμική μικρότερη των 400 ή λιγότερων οργανικών κλινών. Σημειώνεται ότι ο νέος νόμος για την επιλογή και αξιολόγηση των διοικήσεων των φορέων του Δημοσίου προβλέπει και τη θέσπιση κινήτρων υπό τη μορφή οικονομικής ανταμοιβής για την επίτευξη των στόχων κάθε φορέα, το λεγόμενο «μπόνους παραγωγικότητας». Αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει ετησίως το 20% του ετήσιου βασικού μισθού. Στο σημείο αυτό, να σημειωθεί ότι, παράλληλα, το Υπουργείο Υγείας μελετά το ενδεχόμενο να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ΥΠΕ για την πιο εύρυθμη εποπτεία του συστήματος. Για παράδειγμα, η 5η ΥΠΕ Θεσσαλίας και Στερεάς θα «σπάσει» σε δύο ή και τρία κομμάτια. Επίσης, μελετάται η δημιουργία ΥΠΕ με έδρα τα Ιωάννινα, στην οποία θα ενταχθούν οι μονάδες του Βόρειου Ιονίου και της Δυτικής Μακεδονίας (Κοζάνη, Πτολεμαΐδα).
Εφαρμογή DRGs Εντός του 2024, θα ξεκινήσει ουσιαστικά η πρώτη πραγματική μεταρρύθμιση στο ΕΣΥ: Η λειτουργία του συστήματος DRGs σε όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Σήμερα, το σύστημα λειτουργεί στα νοσοκομεία της 3ης και 7ης ΥΠΕ και μέχρι τον Μάιο πρέπει να επεκταθεί στα υπόλοιπα. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Τα νοσοκομεία δεν θα χρηματοδοτούνται όπως σήμερα, αλλά από τον ΕΟΠΥΥ, με βάση το νέο Σύστημα Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (Συ.Κ.Ν.Υ.), που υλοποιεί το ΚΕΤΕΚΝΥ-Ελληνικό Ινστιτούτο DRGs. Γιατί πρόκειται για μεταρρύθμιση; Όλες οι μελέτες Ελλήνων και ξένων ειδικών έχουν δείξει ότι το σημερινό σύστημα είναι απαρχαιωμένο, αναποτελεσματικό και γεννά ελλείμματα. Από την άλλη, το νέο σύστημα (που σε διάφορες μορφές εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο) επιτρέπει την αξι-
Στόχος της κυβέρνησης είναι η επιλογή των νέων διοικητών να γίνει αξιοκρατικά και να πάψει το φαινόμενο της τοποθέτησης κομματικών στελεχών.
15
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Δεν έχει συμπεριλάβει τη δημιουργία κέντρων εγκεφαλικών, που θα έχουν τη δυνατότητα διενέργειας θρομβεκτομής.
ολόγηση και αποζημιώνει τα νοσοκομεία με βάση το έργο που προσφέρουν στους πολίτες (ποσοτικά και ποιοτικά). Βέβαια, το νέο σύστημα δεν είναι πανάκεια και από μόνο του δεν μπορεί να λύσει τις χρηματοδοτικές στρεβλώσεις στο ΕΣΥ. Όμως, δεν μπορεί να βρεθεί διέξοδος από το σημερινό χαοτικό σύστημα χωρίς να εφαρμοστεί σύστημα κοστολόγησης με βάση τα DRGs, όπως ισχύει σε όλες τις χώρες (σε όλη την Ευρώπη μόνο η Ελλάδα δεν έχει τέτοιο σύστημα). Επίσης, σε πρώτη φάση, στην Ελλάδα θα εφαρμοστεί ένα ιδιόμορφο, καθώς το νέο σύστημα δεν έχει συμπεριλάβει το μισθολογικό κόστος. Πρόκειται για μια σημαντική αδυναμία, στον βαθμό μάλιστα που το μισθολογικό κόστος αντιπροσωπεύει το 60%70% του κόστους των νοσοκομείων.
Ψυχιατρική μεταρρύθμιση Αρχές του έτους, θα τεθεί σε διαβούλευση νέος νόμος για την Ψυχική Υγεία. Σκοπός είναι η ουσιαστική ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης 30 έτη μετά την εκκίνησή της. Για πρώτη φορά συστήνεται ένα Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ) που διαρθρώνεται σε Περιφερειακά Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, τα οποία λειτουργούν στις Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών. Περαιτέρω θα ολοκληρωθεί η μετεξέλιξη των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και η ένταξη τους στα Κοινοτικά Δίκτυα που δημιουργούνται. Τέλος, με το σχέδιο νόμου θα επιτευχθεί η διασφάλιση του θεραπευτικού συνεχούς μέσω της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών και η διά βίου πλοήγηση των Ληπτών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σε
16
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
ένα αποτελεσματικό και αποδοτικό σύστημα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Στο ίδιο Σχέδιο Νόμου προβλέπεται η Σύσταση Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων με τη συγχώνευση όλων των υπηρεσιών (ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, 18ΑΝΩ, Κέντρα Πρόληψης κ.λπ.). Ήδη, πάντως, έχουν εκφραστεί διαφωνίες και αντιδράσεις από όλους τους φορείς.
Λειτουργία μονάδων για εγκεφαλικά Μέσα στη νέα χρονιά, θα ξεκινήσουν να λειτουργούν 19 μονάδες για την αντιμετώπιση ασθενών με εγκεφαλικό, που θα δημιουργηθούν σε ισάριθμα νοσοκομεία. Ήδη, δύο από αυτές (Αττικόν και Παπαγεωργίου) ξεκίνησαν την 24ωρη λειτουργία τους. Έ ξι (6) θα αναπτυχθούν στην Αττική: «Αττικό», «Γενικό Κρατικό Νίκαιας», «Ευαγγελισμός», «Γενικό Κρατικό Αθηνών», «Ερυθρός» και «Αιγινήτειο». Δ ύο (2) μονάδες στη Θεσσαλονίκη: «Παπαγεωργίου» και «ΑΧΕΠΑ». Ο ι υπόλοιπες μονάδες θα αναπτυχθούν μία ανά περιφέρεια: Γενικό Νοσοκομείο Μυτιλήνης «Βοστάνειο», στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου «Ανδρέας Παπανδρέου», στο Γενικό Νοσοκομείο Κοζάνης «Μαμάτσειο», στο Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας, στο Γενικό Νοσοκομείο Μεσσηνίας, στο Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας και στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία Λάρισας, Πατρών «Παναγιά η Βοήθεια», Αλεξανδρούπολης, Ιωαννίνων και Ηρακλείου.
Πρόκειται για ένα ζωτικής σημασίας έργο, που αναμένεται όχι μόνο να σώσει τη
ζωή χιλιάδων ασθενών, αλλά και να μειώσει τις αναπηρίες. Τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι η πρώτη αιτία αναπηρίας και η δεύτερη αιτία θανάτου στην Ευρώπη και στις δυτικές χώρες. Πάντως, αν και το βήμα αυτό είναι σημαντικό, υπολείπεται των πραγματικών αναγκών της χώρας, καθώς θα καλύπτει μόλις το 20% του πληθυσμού. Επίσης, δεν έχει συμπεριλάβει τη δημιουργία κέντρων εγκεφαλικών, που θα έχουν τη δυνατότητα διενέργειας θρομβεκτομής, που διεθνώς είναι η άμεση θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση των εγκεφαλικών.
Real-time έλεγχος Στις αρχές του έτους, αναμένεται να προκηρυχθεί από τον ΕΟΠΥΥ ένας σημαντικός διαγωνισμός, που αφορά τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο των νοσηλειών σε ιδιωτικές κλινικές, κέντρα αποκατάστασης, αλλά και τη διενέργεια αξονικών και μαγνητικών τομογραφιών. Ανάλογος έλεγχος διενεργείται, εδώ και πολλά χρόνια, στα μεγάλα ιδιωτικά θεραπευτήρια από ειδικές ελεγκτικές εταιρείες,
για λογαριασμό των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών. Στόχος είναι ο περιορισμός της σπατάλης και της προκλητής ζήτησης υπηρεσιών, με τελικό σκοπό να καταργηθεί το μέτρο του clawback. Να σημειωθεί ότι πιλοτικοί έλεγχοι που έχει πραγματοποιήσει ειδική ελεγκτική εταιρεία δείχνουν ότι η εξοικονόμηση που μπορεί να επιτευχθεί είναι δυνατόν να ανέλθει σε 15%-25% των υποβολών. Γεγονός που μεταφράζεται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός του ΕΟΠΥΥ για τις ιδιωτικές κλινικές είναι περίπου 310 εκατ. ευρώ, των κέντρων αποκατάστασης περίπου 78 εκατ. και των ιδιωτικών διαγνωστικών κέντρων και κλινικών για αξονικές και μαγνητικές ξεπερνά τα 100 εκατ.! Στόχος πάντως της κυβέρνησης είναι το μέτρο να επεκταθεί σταδιακά και στα μεγάλα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Πηγές του Υπουργείου Υγείας αναφέρουν ότι αν εφαρμοστεί, είναι δυνατόν να εξοικονομηθούν έως και 250 εκατ. ευρώ από τα λειτουργικά έξοδα των νοσοκομείων!•••
Αναμένεται να προκηρυχθεί ένας σημαντικός διαγωνισμός, που αφορά τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο των νοσηλειών σε ιδιωτικές κλινικές, κέντρα αποκατάστασης κ.ά.
ΠΙΝΑΚΑΣ Τα επιτρεπόμενα όρια δαπανών του Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) το 2023
17
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Με τη συμμετοχή της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ
Σημαντική μελέτη για την αντιμετώπιση των ασθενών με πολλαπλούν μυέλωμα Στη μελέτη PERSEUS συμμετείχαν 709 ασθενείς
Διαπιστώθηκε σημαντική βελτίωση στην πρόγνωση των ασθενών που έλαβαν το θεραπευτικό σχήμα που περιλάμβανε τη δαρατουμουμάμπη.
18
Π
αλαιότερες μελέτες είχαν δείξει ότι η προσθήκη της δαρατουμουμάμπης στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με νεοδιαγνωσθέν συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωσή τους. Η δαρατουμουμάμπη είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που στοχεύει το αντιγόνο CD38 στην επιφάνεια των πλασματοκυττάρων των ασθενών με πολλαπλούν μυέλωμα. Με βάση όλα αυτά, το ευρωπαϊκό δίκτυο για την αντιμετώπιση του μυελώματος (European Myeloma Network) σχεδίασε και πραγματοποίησε τη μελέτη PERSEUS. Στη μελέτη αυτή μετείχαν 709 ασθενείς με νεοδιαγνωσθέν συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, οι οποίοι ήταν, στη συνέχεια, υποψήφιοι για μεγαθεραπεία με αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων. Οι ασθενείς αυτοί τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν την καθιερωμένη θεραπευτική αγωγή που συνίσταται στη χορήγηση του συνδυασμού βορτεζομίδης, δεξαμεθαζόνης, λεναλιδομίδης ως θεραπείας εφόδου, στη συνέχεια χορήγηση υψηλών δόσεων μελφαλάνης με ταυτόχρονη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων, ακολουθούμενη από θεραπευτική αγωγή συντήρησης με λεναλιδομίδη. Στο άλλο σκέλος της μελέτης, οι ασθενείς έλαβαν την παραπάνω θεραπευτική αγωγή αλλά με την προσθήκη του μονοκλωνικού αντισώματος δαρατουμουμάμπη. Με μία ενδιάμεση παρακολούθηση 4 ετών, διαπιστώθηκε σημαντική βελτίωση στην πρόγνωση των ασθενών που έλαβαν το θεραπευτικό σχήμα που περιλάμβα-
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
νε τη δαρατουμουμάμπη. Τα σημαντικά αυτά αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αιματολογίας και δημοσιεύτηκαν στο σημαντικότερο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine. Στον σχεδιασμό, τη διεξαγωγή, την ανάλυση και τη συγγραφή της μελέτης υπήρχε σημαντική συμμετοχή της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα») της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και της ελληνικής ομάδας για τη μελέτη του μυελώματος. Ο διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής Καθηγητής, Θεραπευτικής ΑιματολογίαςΟγκολογίας, Μελέτιος Αθανάσιος Δημόπουλος, είναι ο δεύτερος συγγραφέας στη σημαντική αυτή μελέτη, η οποία αναμένεται να τροποποιήσει ριζικά τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα και με αυτό τον τρόπο να συμβάλει στην περαιτέρω βελτίωση της πρόγνωσης των ασθενών αυτών.•••
19
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Αναφορά Απειλών Δεδομένων 2023
Πόσο ασφαλή είναι τα Healthcare Data Τι καταγράφει η έκδοση για τις ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες και τις βιολογικές επιστήμες
H
έκδοση για την υγειονομική περίθαλψη και τις βιοεπιστήμες 2023 DATA THREAT REPORT αναδεικνύει προκλήσεις και απειλές που αντιμετωπίζει ο κλάδος, εδώ και καιρό. Η ταχεία μετάβαση σε υψηλότερα επίπεδα ψηφιοποίησης σημαίνει ότι έχουν πολύ περισσότερα δεδομένα να προστατεύσουν και πρέπει να διασφαλιστούν τα ψηφιακά περιβάλλοντά τους με υποδομές που γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες, καθώς και πιο σύνθετες. Η έκθεση καταγράφει θετικές τάσεις σε βασικούς τομείς, ενώ αναδεικνύει την ανάγκη για πολύ περισσότερη δουλειά. Η τελευταία έκδοση αυτής της έκθεσης διερευνά τις προοπτικές περισσότερων των 300 ερωτηθέντων, που προέρχονται από εταιρείες βιοτεχνολογίας, υγειονομικής περίθαλψης και φαρμακευτικών προϊόντων σε 18 χώρες. Στο πλαίσιο της έρευνας, τους τέθηκαν ζητήματα κατανόησης για το εξελισσόμενο τοπίο απειλών, τις προκλήσεις και τις στρατηγικές στην προστασία των δεδομένων, καθώς και σε τομείς υποδομών όπως είναι το cloud.
Συνοπτικά στοιχεία της έκθεσης Το κακόβουλο λογισμικό απασχολεί περισσότερο τους ερωτηθέντες από τον χώρο της υγειονομικής περίθαλψης. To 71% αναφέρει αύξηση των επιθέσεων πολύ περισσότερο από το 49% των ερωτηθέντων σε όλη την έρευνα. Συγκεκριμένα, αποτελεί κορυφαία απειλή για τη βιοτεχνολογία και τη φαρμακοβιομηχανία. Η διασφάλιση των δεδομένων στο νέ-
20
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
φος (cloud) θεωρείται πιο πολύπλοκη από την ασφάλισή τους στις εγκαταστάσεις. Οι ερωτώμενοι από τον χώρο της υγειονομικής περίθαλψης και των βιοεπιστημών που συμφωνούν με αυτήν την άποψη αυξήθηκαν σε ποσοστό 55% από 44% πέρσι. Μεταξύ των ερωτηθέντων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και των βιοεπιστημών, το ανθρώπινο λάθος (76%) είναι η κύρια αναφερόμενη αιτία παραβίασης δεδομένων στο cloud, πολύ πριν από την έλλειψη MFA –έλεγχος ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων, ένα ισχυρό εργαλείο διαχείρισης ταυτότητας και πρόσβασης (IAM) για την προστασία των υπηρεσιών cloud και άλλων εφαρμογών από τα δεδομένα–, η οποία καταγράφεται ως η δεύτερη υψηλότερη αιτία, με 11%. Περισσότερα δεδομένα στο cloud είναι ευαίσθητα. Οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι το 63% των δεδομένων τους στο νέφος είναι ευαίσθητα. Ταυτότητα και κρυπτογράφηση είναι πολύπλοκα στη διαχείριση: Το 60% των ερωτηθέντων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης έχουν πέντε ή περισσότερα κλειδιά στα συστήματα διαχείρισης σε χρήση.
Πολλαπλά μέτωπα Ιδιαίτερα στην υγειονομική περίθαλψη, οι προκλήσεις είναι αρκετές. Χαρακτηριστικά, οι ερωτηθέντες αναφέρουν ότι έχουν, κατά μέσο όρο, 2,42 παρόχους cloud. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (87%) έχουν δύο ή περισσότερους παρόχους cloud,
κατά 7% υψηλότερα από το αποτέλεσμα της έρευνας σε άλλους κλάδους. Οι εταιρείες βιοτεχνολογίας αναφέρουν 2,37, ενώ οι ερωτηθείσες φαρμακευτικές είναι λίγο κάτω από τον μέσο όρο, στο 2,24. Συνεπώς, διαπιστώνεται η ανάγκη να υπάρξει μεγαλύτερη κρυπτογράφηση των ευαίσθητων δεδομένων.
Το πολλαπλό νέφος είναι η σημερινή πραγματικότητα: Τα ευαίσθητα δεδομένα είναι στο cloud κρυπτογραφημένα, κατά μέσο όρο. Περισσότεροι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης ελέγχουν όλα τα δικά τους κλειδιά κρυπτογράφησης σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κλάδους (25% έναντι 14%). Όσο για τις εφαρμογές SaaS (Software As A Service, χρήση λογισμικού χωρίς την α-
γορά του) που χρησιμοποιούνται από οργανισμούς υγειονομικής περίθαλψης, οι ερωτηθέντες απαντούν πως ο μέσος αριθμός εφαρμογών SaaS που χρησιμοποιούνται είναι 130, δηλαδή 34% υψηλότερο ποσοστό από ό,τι σε όλους τους συμμετέχοντες (κλάδους) της έρευνας. Λέγεται συχνά ότι η πολυπλοκότητα είναι ο εχθρός της ασφάλειας. Ωστόσο παρατηρείται πως η ψηφιακή υποδομή του μέσου όρου στις επιχειρήσεις συνεχίζει να γίνεται πιο περίπλοκη. Όχι μόνο αυξάνεται η χρήση συστημάτων που βασίζονται σε cloud, αλλά την ίδια αυξητική πορεία έχει και ο αριθμός των παρόχων. Στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, η χρήση multicloud είναι σημαντική. Ειδικότερα, παρατηρείται πως η χρήση multicloud είναι υψηλή στην υγειονο-
Η χρήση multicloud είναι υψηλή στην υγειονομική περίθαλψη.
21
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης επιδεικνύουν μεγαλύτερη ωριμότητα όσον αφορά την προστασία δεδομένων.
22
μική περίθαλψη, όπως και ότι η χρήση SaaS εξακολουθεί να είναι υψηλότερη. Η αύξηση της χρήσης multicloud επηρεάζει την ασφάλεια με διάφορους τρόπους: Τα δεδομένα διασκορπίζονται σε περισσότερες τοποθεσίες, καθεμία με διαφορετικά χειριστήρια διαθέσιμα για προστασία. Τα διαφορετικά μοντέλα λειτουργίας για τα διάφορα περιβάλλοντα εντείνουν τη λειτουργική πολυπλοκότητα, δημιουργώντας έναν προκλητικό συνδυασμό.
Το τοπίο της απειλής Οι πόροι που βασίζονται στο cloud θεωρούνται οι κύριοι στόχοι των επιτιθέμενων. Οι εφαρμογές SaaS αναφέρονται περισσότερο, στο 31%, ακολουθούμενες από το cloud που φιλοξενείται, IaaS/PaaS. Οι ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας αναφέρουν αυξήσεις στις υποδομές του cloud που δέχονται επιθέσεις σε σχέση με τους υπόλοιπους ερωτηθέντες (78% έναντι 67%). Δεδομένου του ότι αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα χρήσης cloud, αυτό θα μπορούσε να είναι μια ένδειξη μεγαλύτερης «επιφάνειας» επίθεσης. Το ανθρώπινο λάθος είναι η κύρια ανησυχία στο τοπίο απειλών για τους οργανισμούς υγειονομικής περίθαλψης, εντοπίζοντας παρόμοιο επίπεδο ανησυχίας για την ευρεία αγορά (79%). Είναι μια ένδειξη του ότι η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των περιβαλλόντων πληροφορικής είναι αμφισβητήσιμη τόσο από τις ομάδες επιχειρήσεων όσο και από τις ομάδες ασφαλείας. Επίσης, οι οργανισμοί βιοτεχνολογίας και φαρμάκων δεν ανησυχούν μόνο για ένα ενδεχόμενο
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
ανθρώπινου λάθους, αλλά και για να μη γίνουν στόχοι των hacktivists.
Η ασφάλεια Όλο και περισσότερα δεδομένα αποθηκεύονται στο cloud: Το μέσο αναφερόμενο ποσοστό των εταιρικών δεδομένων που βρίσκεται στο cloud αυξήθηκε από 23% το 2021 σε 27% φέτος. Επίσης, μεγαλύτερη είναι η πρόκληση για τα ευαίσθητα δεδομένα. Οι οργανισμοί υγείας και βιοεπιστημών αποθηκεύουν πιο ευαίσθητα δεδομένα στο cloud. Ενδεικτικό είναι το ποσοστό των οργανισμών υγειονομικής περίθαλψης: Συγκεκριμένα, ανέφεραν ότι περισσότερο από το 40% των δεδομένων τους στο cloud είναι ευαίσθητα και μάλιστα το ποσοστό αυτό αυξήθηκε από 49% το 2021 σε 68% φέτος. Οι ερωτηθέντες απαντούν ότι, κατά μέσο όρο, το 63% των δεδομένων τους στο cloud είναι ευαίσθητα. Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι κρυπτογραφούνται πιο ευαίσθητα δεδομένα, αλλά δεν είναι ακόμα αρκετό: Οι ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας και των βιοεπιστημών, κατά μέσο όρο, αναφέρουν ότι το 45% των ευαίσθητων δεδομένων στο cloud είναι κρυπτογραφημένα, παρόμοια με το γενικό αποτέλεσμα της έρευνας. Αλλά οι εν λόγω οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης επιδεικνύουν μεγαλύτερη ωριμότητα όσον αφορά την προστασία δεδομένων. Αξιοσημείωτο είναι το ότι οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης χρησιμοποιούν κονσόλες cloud, την προεπιλεγμένη επιλογή για περιβάλλοντα cloud, και
για έλεγχο κλειδιά (42% έναντι του 54% γενικότερων συμμετεχόντων της έρευνας).
ρίθαλψης και βιοεπιστημών θα έπρεπε ήδη να επενδύουν για την ασφάλειά τους.
Ο αντίκτυπος
Λειτουργική πολυπλοκότητα
Η ψηφιακή κυριαρχία είναι μια αναδυόμενη στρατηγική πρωτοβουλία και, μαζί με τις προσπάθειες προστασίας της ιδιωτικής ζωής και συμμόρφωσης, αντιπροσωπεύει ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις να επιταχύνουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους. Όταν οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν για την ψηφιακή κυριαρχία και την ιδιωτικότητα, το 85% των ερωτηθέντων σε αυτούς τους τομείς λέει ότι είναι «κάπως» ή «πολύ» και ανησυχεί για τις επιπτώσεις στην ανάπτυξη cloud. Αυτό είναι μια ένδειξη του επιπέδου πολύπλοκης λειτουργίας και αναμένεται να συμβάλει στο να διασφαλιστεί η σωστή διαχείριση της τοποθεσίας δεδομένων. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας (91%) δηλώνουν τον καθορισμό ή την αλλαγή της τοποθεσίας και της δικαιοδοσίας των δεδομένων ή την εφαρμογή πλήρων δεδομένων. Η κρυπτογράφηση είναι ένα ακόμη αποδεκτό μέτρο για την επίτευξη διαφόρων επιπέδων ψηφιακής κυριαρχίας. Λιγότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων στον τομέα της υγείας (30%) πιστεύουν ότι η τοποθεσία είναι σημαντική. Οι αποτελεσματικές δυνατότητες διαχείρισης δεδομένων μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις της κυριαρχίας δεδομένων. Αυτή είναι μια περιοχή όπου οι οργανισμοί υγειονομικής πε-
Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας και των επιστημών της ζωής (55%) δηλώνουν ότι είναι πιο πολύπλοκη η διαχείριση δεδομένων στο cloud παρά σε περιβάλλοντα εσωτερικού χώρου. Οι λειτουργίες multicloud διευρύνουν την πολυπλοκότητα και αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για την ασφάλεια. Σχεδόν το ένα τέταρτο (24%) των ερωτηθέντων στον τομέα της υγείας απαντούν ότι ελέγχουν όλα τα κλειδιά κρυπτογράφησης στα περιβάλλοντα cloud τους, το οποίο θεωρείται καλύτερο από τον μέσο όρο, αλλά εξακολουθεί να υποδεικνύει σημαντικό κίνδυνο σε έκθεση σε τρίτους. Σημαντικά μικρότερες αναλογίες των ερωτηθέντων από τον χώρο της βιοτεχνολογίας και της φαρμακευτικής αγωγής ελέγχουν όλα τους τα κλειδιά κρυπτογράφησης (12% και για τα δύο). Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης (60%) δηλώνουν ότι διαθέτουν πέντε ή περισσότερα βασικά συστήματα διαχείρισης θέσης.
Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες στον τομέα της υγείας και των επιστημών της ζωής (55%) δηλώνουν ότι είναι πιο πολύπλοκη η διαχείριση δεδομένων στο cloud.
Μονοπάτια για τη βελτίωση Η διαχείριση ταυτότητας και πρόσβασης (IAM) έχει αναγνωριστεί ως κορυφαίος έλεγχος μετριασμού για παραβιάσεις δεδομένων. Η ανάπτυξη ισχυρής υιοθέτησης ΜΧΣ μεταξύ των οργανισμών υγειονομικής
23
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
περίθαλψης μόλις αυξήθηκε τον τελευταίο χρόνο και κινείται από το 62% στο 63%. Ο σύγχρονος έλεγχος ταυτότητας είναι κρίσιμος για την αντιμετώπιση των σημερινών κινδύνων. Η απλοποίηση της διαχείρισης κρυπτογράφησης είναι υποχρεωτική. Σε έναν κόσμο με πολλά cloud, οι οργανισμοί πρέπει να είναι σε θέση να διαχειρίζονται κεντρικά τα κλειδιά που χρησιμοποιούνται σε όλη την υποδομή τους, εντός εγκατάστασης, καθώς και στο cloud. Η επίτευξη μιας στάσης μηδενικής εμπιστοσύνης στο cloud μπορεί να δημιουργήσει μια καλύτερη βάση για λειτουργική ασφάλεια. Μόνο το 40% των ερωτηθέντων στον τομέα της υγείας και των επιστημών της ζωής έχουν μηδενικούς ελέγχους εμπιστοσύνης στην υποδομή cloud και λιγότε-
Το προφίλ της έρευνας Βασίζεται στις απαντήσεις 2.889 ερωτηθέντων διεθνώς, εκ των οποίων οι 325 αφορούσαν υγειονομική περίθαλψη και εταιρείες βιοεπιστημών. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2022 μέσω διαδικτυακής έρευνας με στοχευμένους πληθυσμούς για κάθε χώρα, που απευθύνονται σε επαγγελματίες σε θέματα ασφάλειας και διαχείρισης πληροφορικής, με επιπρόσθετα κριτήρια σχετικά με το επίπεδο γνώσης για το γενικό θέμα της έρευνας, καθώς και την προβολή. Τα κριτήρια για την έρευνα απέκλεισαν εκείνους τους ερωτηθέντες που δήλωσαν ότι συνδέονται με οργανισμούς με ετήσιο εισόδημα μικρότερο από 100 εκατ. δολ. ΗΠΑ και με 100-250 εκατ. δολ. σε επιλεγμένες χώρες. Αυτή η έρευνα διεξήχθη ως μελέτη παρατήρησης και δεν προβάλλει αιτιώδεις ισχυρισμούς.
24
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
ροι (39%) χρησιμοποιούν στοιχεία ελέγχου μηδενικής εμπιστοσύνης σε δίκτυα cloud. Οι οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης και βιοεπιστημών αντιμετωπίζουν περισσότερους κινδύνους και πολυπλοκότητες στη διαχείριση της ασφάλειας δεδομένων από τη μέση επιχείρηση. Αυτή η πρόκληση μπορεί να αντιμετωπιστεί με την πληρέστερη μόχλευση των ελέγχων προστασίας δεδομένων και τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών ασφαλείας. Οι ερωτηθέντες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αναφέρουν ότι τα πάνε καλύτερα από τον μέσο όρο στην προστασία αυτών των κρίσιμων «περιουσιακών» στοιχείων με ορισμένους βασικούς τρόπους, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά στην ασφάλειά τους στα περιβάλλοντα αυτά. Η αυξημένη χρήση υποδομής που βασίζεται σε cloud επεκτείνει τις παλαιού τύπου προσεγγίσεις ασφάλειας. Οι ρυθμιστικές αρχές θα συνεχίσουν να επεκτείνουν τις εντολές προστασίας δεδομένων και αυτό θα πρέπει να δίνει αρκετά κίνητρα για βελτιώσεις. Για να βελτιωθεί η ασφάλεια, η προστασία των δεδομένων πρέπει να γίνει απλούστερη, για τη μείωση της πιθανότητας ανθρώπινου λάθους ή για ζητήματα εσφαλμένης διαμόρφωσης. Η παροχή αποτελεσματικής και αποδοτικής ασφάλειας απαιτεί καλύτερο αυτοματισμό και ενοποιημένη διαχείριση, δυνατότητες που θα βοηθήσουν επίσης τις ομάδες ασφαλείας να αντιμετωπίσουν σε ευρύτερη κλίμακα ένα μεγαλύτερο cloud.•••
25
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Για ασθενείς με καρκίνο του μαστού
Το πρώτο ιατρείο υποστήριξης καρκινοπαθών Πρόοδος για την ογκολογική φροντίδα στη χώρα μας
T
ο πρώτο Ιατρείο Υποστήριξης του Τρόπου Ζωής για ασθενείς με καρκίνο του μαστού, το λεγόμενο Survivorship Clinic, ανακοινώθηκε παρουσία του υπουργού Υγείας. Το ιατρείο θα λειτουργεί στο νοσοκομείο «Αττικόν». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της καθηγήτριας Ογκολογίας, διευ-
θύντριας της ΒΠΠΚ, Αμάντας Ψυρρή, και του καθηγητή Χειρουργικής, προέδρου της Ιατρικής Σχολής, Νικολάου Αρκαδόπουλου, σε συνεργασία με
την ακαδημαϊκή υπότροφο Καλλιόπη Καλαϊτζή, ιατρό Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης. Ο υπουργός Υγείας δεσμεύθηκε να στηρίξει την προσπάθεια τόσο οικονο-
μικά όσο και με εξοπλισμό.
Υπεύθυνοι του Ιατρείου είναι οι εξής: Α μάντα Ψυρρή, καθηγήτρια Παθολογίας-Ογκολογίας του ΕΚΠΑ, διευθύντρια Β’ Παθολογικής Προπαιδευτικής Κλινικής «Αττικόν» νοσοκομείο. Ν ικόλαος Αρκαδόπουλος, καθηγητής Χειρουργικής, διευθυντής Δ’ Χειρουργικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Κ αλλιόπη Καλαϊτζή, Ιατρό Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης Lifestyle Medi-
26
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
cine & Culinary Coaching, ακαδημαϊκή υπ. Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Σπύρος Αποστολόπουλος, διοικητής στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν». Αναφερόμενος στη λειτουργία του, ο υπουργός εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρωτοβουλία, την οποία και στηρίζει, διότι αποτελεί σημαντική βοήθεια για τον ασθενή με καρκίνο, και όχι μόνο. Όπως ανέφερε, χαρακτηριστικά, «είναι μεγάλη πρόκληση να μπορεί αυτός ο άνθρωπος που νοσεί με καρκίνο να έχει συνεχή και διά βίου παρακολούθηση με ολιστικό τρόπο». Σχετικά με τη διαχείριση της νόσου σε επίπεδο Πολιτείας, ο υπουργός υποστήριξε ότι το Υπουργείο Υγείας και η κυβέρνηση δίνουν προβάδισμα στη σύσταση ενός εθνικού σχεδίου για τον καρκίνο, καθώς και στο κέντρο αναφοράς για καρκινοπαθείς, για το οποίο θα είναι σε θέση να επανέλθει σύντομα με λεπτομέρειες. Σύμφωνα με την καθηγήτρια ΠαθολογίαςΟγκολογίας κ. Ψυρρή: «Τα δύο τρίτα των καρκινοπαθών επιζούν για τουλάχιστον 5 έτη μετά τη διάγνωση και πολλοί για δεκαετίες μετά τη θεραπεία. Ο αριθμός των νέων διαγνώσεων αυξάνεται, λόγω γήρανσης του πληθυσμού. Επιπλέον, ο αριθμός των ασθενών που επιβιώνουν από την ασθένεια αυξάνεται, λόγω των εξελίξεων στη θεραπεία. Η παρακολούθηση των ασθενών αυτών –και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής τους–, που βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της ογκολογικής φροντίδας, αλλά δεν έχει εδραιωθεί στο βαθμό που συνιστάται από τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Ο σκοπός αυτού του ιατρείου είναι η δευτερογενής πρόληψη, η συμβουλευτική στον τρόπο ζωής και η μακροχρόνια παρακολούθηση για την ανίχνευση πρώιμων και όψιμων ψυχοκοινωνικών επιπλοκών της νόσου και της θεραπείας».•••
αφιέρωμα σακχαρώδης διαβήτης 32 Ρεπορτάζ
πρώτη μελέτη για Η τα προβλήματα των διαβητικών
40 Ρεπορτάζ
άπνισμα και διαβήτης: Ο Κ συνδυασμός που σκοτώνει
44 Ρεπορτάζ
τυτική δυσλειτουργία: Σ «Προάγγελος» διαβήτη στους νέους;
50 Ρεπορτάζ
ιαβήτης και στοματική Δ υγεία
52 Άρθρο
ιαβήτης: Πώς Δ αντιμετωπίζονται τα ψυχολογικά προβλήματα
ΡΕΠΟΡΤΑΖ Έρευνα για τη διαχείριση της νόσου
Νέες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του διαβήτη
H
πρόσφατη έρευνα για τον διαβήτη Ινσουλίνη, συσκευές περιλαμβάνει προόδους στη θεραπεία αιχμής και πολλά με ινσουλίνη, συσκευές αιχμής για τη διαχείριση της νόσου και πολλά υποσχόμενες υποσχόμενες θεραπείες, όπως η ανοσοθεθεραπείες ραπεία και η αναγέννηση των β-κυττάρων.
Πάνω από 1,31 δισ. άτομα παγκοσμίως μπορεί να έχουν διαβήτη, μια ασθένεια που συνδέεται με σημαντική νοσηρότητα, θνησιμότητα και συννοσηρότητες.
28
Μέχρι το 2050, υπολογίζεται ότι πάνω από 1,31 δισ. άτομα παγκοσμίως μπορεί να έχουν διαβήτη, μια ασθένεια που συνδέεται με σημαντική νοσηρότητα, θνησιμότητα και συννοσηρότητες. Το Lancet ανέφερε ότι η σημαντική αύξηση του επιπολασμού –από 529 εκατ. άτομα το 2021– οφείλεται κυρίως σε παράγοντες όπως η παχυσαρκία και οι δημογραφικές αλλαγές. Ο διαβήτης τύπου 2 ευθύνεται για το 90% όλων των περιπτώσεων διαβήτη, με κοινωνικούς παράγοντες κινδύνου, όπως ο υψηλός ΔΜΣ, η κακή διατροφή, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και η χαμηλή σωματική δραστηριότητα, να συμβάλλουν στην επιβάρυνση. Η συνεχιζόμενη έρευνα και καινοτομία στον διαβήτη στοχεύει στη βελτίωση της διαχείρισης και της θεραπείας και, ενδεχομένως, στην ανακάλυψη μιας πλήρους θεραπείας για αυτήν την ασθένεια.
Η εξέλιξη στην ινσουλινοθεραπεία Η ινσουλινοθεραπεία έχει μια πλούσια ιστορία, που έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου. Η ανακάλυψη της ινσουλίνης στις αρχές της δεκαετίας του 1920 έφερε επανάσταση στη θεραπεία του διαβήτη, επιτρέποντας στα άτομα με την πάθηση να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους. Αρχικά, η ινσουλίνη προερχόταν από ζωικές πηγές (χοίρους και αγελάδες). Ωστόσο, οι εξελίξεις στην τεχνολογία και την έρευνα έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη ανασυνδυασμένης και συνθετικής ανθρώπινης ινσουλίνης, που μιμείται άριστα την ινσουλίνη που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα.
/ Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2023
Με τα χρόνια, υπήρξαν σημαντικές βελτιώσεις στα σκευάσματα ινσουλίνης και στους τρόπους χορήγησης. Αυτές περιλαμβάνουν ινσουλίνη ταχείας δράσης, βραχείας δράσης, ενδιάμεσης δράσης και μακράς δράσης. Κάθε τύπος έχει μοναδική φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική, καθορίζοντας τον χρόνο και τη διάρκεια της επίδρασής του στα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί αξιοσημείωτες εξελίξεις στην ινσουλινοθεραπεία. Ένας τομέας εστίασης ήταν η ανάπτυξη αντλιών ινσουλίνης. Επιπλέον, η έρευνα έχει διερευνήσει νέες προσεγγίσεις για τη χορήγηση ινσουλίνης, όπως η χρήση νανοϋλικών για χορήγηση από το στόμα. Το 2023, σημειώθηκαν πρόοδοι στα σκευάσματα ινσουλίνης και στην προσιτή τιμή. Νέα βιοομοειδή έχουν εγκριθεί, παρέχοντας πιο προσιτές επιλογές για τους ασθενείς, π.χ. Admelog (ινσουλίνη lispro), ένα εγκεκριμένο βιοομοειδές της Humalog).
Καινοτόμες τεχνολογικές εξελίξεις Οι φορητές και εμφυτεύσιμες συσκευές για την απελευθέρωση ινσουλίνης έχουν αναδειχθεί σε πολλά υποσχόμενες εξελίξεις στη διαχείριση του διαβήτη, προσφέροντας ευκολία και βελτιωμένο έλεγχο στα άτομα με την πάθηση. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι οι αντλίες ινσουλίνης. Πρόκειται για μικρές συσκευές, που παρέχουν συνεχή παροχή ινσουλίνης ταχείας δράσης μέσω ενός καθετήρα, που τοποθετείται κάτω από το δέρμα. Η αντλία είναι προγραμματισμένη να χορηγεί ακριβείς δόσεις ινσουλίνης κατά τη διάρκεια της ημέρας, μιμούμενη τη φυσική απελευθέρωση ινσουλίνης ενός υγιούς παγκρέατος. Ορισμένες αντλίες ινσουλίνης προσφέρουν επίσης πρόσθετες λειτουργίες, όπως η συνεχής παρακολούθηση της γλυκόζης (CGM), η οποία παρέχει δεδομένα σε πραγματικό