ΧΡΗΜΑ #449, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020 by ethosMEDIA

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ Οι καλύτερες εισηγμένες του 2020 ΧΡΗΜΑ τ.449/ 11-12.2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΚΕ-ESG Νέα δεδομένα και στρατηγικές έφερε η πανδημία

Βασίλης Αποστολόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Η κοινωνία, η πολιτική και το επιχειρείν έχουν ήδη περάσει σε μια νέα εποχή

S PO

21-0117

O κορωνοϊός ήρθε για να αποδείξει την ανάγκη ενός καλύτερου, ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδιασμού των συστημάτων υγείας. Αναδείχθηκε η συμπληρωματικότητα της δημόσιας και της ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης και οι προκλήσεις για την αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ τους.

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.449 / 11-12.2020 / € 6,00

Χρηματιστήριο: Προβλέποντας το 2021-Η στάση των ξένων οίκων και τα «στοιχήματα»

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ Οι καλύτερες εισηγμένες του 2020 ΧΡΗΜΑ τ.449/ 11-12.2020

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΚΕ-ESG Νέα δεδομένα και στρατηγικές έφερε η πανδημία

Βασίλης Αποστολόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών

X+7 R

563

SS POS RE

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ P

ISSN 1105-0470

Η κοινωνία, η πολιτική και το επιχειρείν έχουν ήδη περάσει σε μια νέα εποχή

S PO

21-0117

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.449 / 11-12.2020 / € 6,00

Χρηματιστήριο: Προβλέποντας το 2021-Η στάση των ξένων οίκων και τα «στοιχήματα»

Μαζί, με πράξεις και υπευθυνότητα. Η Alpha Bank συνεχίζει τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες της, πάντοτε με το ίδιο, υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στην κοινωνία και στον άνθρωπο. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2020

ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ • ΣΙΚΙΝΟΣ • ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ ΚΟΥΦΟΝΗΣΙΑ • ΓΑΥΔΟΣ • ΣΠΕΤΣΕΣ ΧΑΝΙΑ • ΣΚΟΠΕΛΟΣ • ΡΕΘΥΜΝΟ

Μαζί για την Κοινωνία

Μαζί για το Περιβάλλον

H κοινωνία σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών. Η κοινωνική δράση της Τράπεζας υλοποιείται μέσω οικονομικών ή άλλων ενισχύσεων, αλλά και μέσω των Προγραμμάτων που σχεδίασε για την υποστήριξη της Υγείας, της Παιδείας και του Πολιτισμού, όπως το “Μαζί με στόχο την Υγεία”, το “Μαζί με στόχο την Παιδεία”, το “Μαζί με τα παιδιά στο Μουσείο και στο Θέατρο”, καθώς και το Πρόγραμμα “Οι φθορές που πληγώνουν“.

Η προστασία του περιβάλλοντος και η περιβαλλοντική υπευθυνότητα αποτελούν δέσμευση που οφείλει να γίνεται πράξη, καθημερινά. Σε αυτό το πλαίσιο, η Alpha Bank βελτιώνει διαρκώς την περιβαλλοντική της επίδοση, μειώνοντας έτσι το συνολικό περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Επιπλέον, επιδιώκει την ορθολογική διαχείριση ενέργειας κι έχει πιστοποιηθεί για το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης που εφαρμόζει σύμφωνα με τις απαιτήσεις του διεθνούς προτύπου EN ISO 14001: 2015.

Μαζί για την Αγορά

Μαζί για τους Ανθρώπους μας

Για την υπεύθυνη και καλύτερη λειτουργία της, η Τράπεζα προσφέρει ουσιαστικές λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του συναλλασσόμενου κοινού και της κοινωνίας. Στηρίζει την Ελληνική Οικονομία, ενισχύει τις ηλεκτρονικές της υπηρεσίες και παρέχει προϊόντα με κοινωνικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Προς αυτή την κατεύθυνση, προσυπέγραψε και τις έξι Αρχές Υπεύθυνης Τραπεζικής, όπως διαμορφώθηκαν μέσω της διεθνούς πρωτοβουλίας των Ηνωμένων Εθνών UNEP FI, και δεσμεύτηκε να αυξήσει το θετικό της αποτύπωμα στην κοινωνία και στο περιβάλλον δημιουργώντας αξία για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Η κινητήριος δύναμη της Alpha Bank είναι οι άνθρωποί της. Η Τράπεζα φροντίζει να διαμορφώνει ένα εργασιακό περιβάλλον που αναγνωρίζει τη συνεισφορά, στηρίζει την εξέλιξη και σέβεται την προσωπικότητα του κάθε Εργαζόμενου.

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

εν αρχή...

Πολλαπλά κερδισμένη η Ελλάδα

πό το ίσως πιο ενδιαφέρον δίμηνο των τελευταίων ετών η χώρα μας βγαίνει πολλαπλά κερδισμένη. Ο λόγος για το διάστημα μεταξύ της Πέμπτης 10 και της Παρασκευής 11 Δεκεμβρίου, με τη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών. Από το μεν μέτωπο της Φραγκφούρτης, η επιβεβαίωση της εκτίμησης των περισσότερων οίκων για ποσοτική ενίσχυση του έκτακτου προγράμματος αγορών ομολόγων κατά 500 δισ. είναι, προφανώς, καλοδεχούμενη από την Αθήνα. Περισσότερο, όμως, η μικρή έκπληξη της επέκτασης της διάρκειας (του ΡΕΡΡ) κατά 9 (αντί για 6 μήνες, όπως είχε εκτιμηθεί), με τη ρητή σημείωση “at least”, που σημαίνει πως αν στις αρχές του 2022 δεν έχει διαφανεί «φως στον ορίζοντα», η Κριστίν Λαγκάρντ θα μπορεί να τραβήξει και πέραν του Μαρτίου το πρόγραμμα. Πρακτικά, η ελληνική οικονομία, το χρέος της χώρας (όπως αυτό «μετράται» σε τίτλους, δηλαδή ομόλογα, έντοκα, ασφάλιστρα κ.λπ.) θα χαίρει επενδυτικής ασυλίας χωρίς να διαθέτει το λεγόμενο investment grade. Εκτός αυτού, η προοπτική και (τύποις) αξιολόγησης του ελληνικού outlook θα «παίζει» για τις αγορές, τα funds και τα «ισχυρά επενδυτικά χέρια» που αναζητούν ευκαιρίες σε περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής. Τα επιπλέον 500 δισ. αντιστοιχούν σε περιθώριο αγορών ελληνικών τίτλων ακόμη και 15-16 δισ., πλαίσιο που έρχεται να «κουμπώσει» μια χαρά με το πρόγραμμα εκδόσεων που θα ανακοινώσει ο ΟΔΔΗΧ. Επίσης, η ΕΚΤ σκοπεύει να ενεργοποιήσει τρία ακόμη νέα προγράμματα στοχευμένης χρηματοδότησης (TLTROs), που καλό θα είναι σύντομα να περνούν με ταχύτερη/μεγαλύτερη ροή στις επιχειρήσεις και την πραγματική οικονομία και να παραμένει διατηρήσιμη η θετική πιστωτική επέκταση. Η νέα «χείρα βοηθείας» από την επικεφαλής της ΕΚΤ ήταν ένας από τους δύο κύριους λόγους για να ακολουθήσει η προοπτική αναθε2

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ώρησης της πιστοληπτικής αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας. Ήταν ο οίκος Moody’s που άνοιξε παράθυρο για θετικότερη αντιμετώπιση/πρόβλεψη των προοπτικών της χώρας, συνεκτιμώντας τις επικείμενες εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης, με την επενδυτική «ομπρέλα» που θα συνεχίσει να έχει η Ελλάδα, τουλάχιστον μέχρι και τον Μάρτιο του 2022. Και μπορεί οι Γερμανοί της Scope, σε ρόλο «ιχνηλάτη» των BIG3 οίκων αξιολόγησης, να είχαν κάνει ένα βήμα προς την κατεύθυνση της αναβάθμισης, ωστόσο ήταν ο οίκος Moody’s που με το ειδικό βάρος του «έδειξε» τον δρόμο για τους επόμενους, πολύ κρίσιμους, μήνες. Και σε αυτό η συνδρομή, με την πολλαπλή στήριξη της ΕΚΤ, της Κριστίν Λαγκάρντ, είναι καθοριστική. Αρκεί να υποθέσει κάποιος ποια θα ήταν η αντιμετώπιση αν διάδοχος του Μάριο Ντράγκι ήταν ο Γενς Βάιντμαν ή κάποιος τραπεζίτης της επιρροής του Βερολίνου. Ας το αφήσουμε καλύτερα... Από το δε μέτωπο Βρυξελλών-Βερολίνου, είναι θετικό, με την έννοια πως διαψεύδονται οι ψευδαισθήσεις και των τελευταίων ρομαντικών «φιλοευρωπαϊστών» για μια «ενιαία και αλληλέγγυα Ευρώπη». Παιχνίδια ισχύος και ισορροπιών, διεργασίες συγκρότησης νέων συμμαχιών, πέραν του οικονομικού, σε πολιτικό, διπλωματικό/γεωστρατηγικό και στρατιωτικό πεδίο, με την Αθήνα να οφείλει να ανασυγκροτήσει (αναθεωρήσει) παραδοσιακές πολιτικές δεκαετιών. Εν τέλει, το γεγονός πως δεν μας εξέπληξαν ούτε η αποφασιστική Λαγκάρντ ούτε η διστακτική Μέρκελ μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει. • • •

ΧΡΗΜΑ 3

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Προβλέποντας το 2021-Η στάση των ξένων οίκων και τα «στοιχήματα»

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Θρυαλλίδα εξελίξεων ο Covid-19 και η Τράπεζα Πειραιώς

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

Οι καλύτερες εισηγμένες του 2020

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Χρηματιστήριο: Προβλέποντας το 2021-Η στάση των ξένων οίκων και τα «στοιχήματα»

ΧΡΗΜΑ

www.banks.com.gr

τ.449/11-12 2020

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ / τ.449 / 11-12.2020 / € 6,00

περιεχόμενα

Οι καλύτερες εισηγμένες του 2020 ΧΡΗΜΑ τ.449/ 11-12.2020

38 ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΚΕ-ESG

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΚΕ-ESG Νέα δεδομένα και στρατηγικές φερε η πανδημία

Nέα δεδομένα και στρατηγικές ΕΚΕ & ESG έφερε η πανδημία

Βασίλης Αποστολόπουλος

50 ~ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ

Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Κέντρου Αθηνών

SS POS RE

X+7

ΚΕΜΠ. KAΛΛΙΘΕΑΣ 563

ISSN 1105-0470

Ο 2ος πυλώνας ασφάλισης στον κόσμο και την Ελλάδα

Η κοινωνία, η πολιτική και το επιχειρείν έχουν ήδη περάσει σε μια νέα εποχή O κορωνοϊός ήρθε για να αποδείξει την ανάγκη ενός καλύτερου, ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδιασμού των συστημάτων υγείας. Αναδείχθηκε η συμπληρωματικότητα της δημόσιας και της ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης και οι προκλήσεις για την αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ τους.

S PO

21-0117

58 ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ-ΑΠΕ

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟY

Η Ελλάδα στο «κατώφλι» μιας νέας εποχής

68 ~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΟΤΩΝ

Mπορεί να αποτελέσει το σημείο επανεκκίνησης για την εγχώρια μεταποίηση

02 ~ ΕΝ ΑΡΧΗ: Πολλαπλά κερδισμένη η Ελλάδα 78 ~ ΑΝΑΛΥΣΗ VRS: DIAGEO 80 ~ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ: ΣΜΕΧΑ: Μια σωστή πρόταση

ΧΡΗΜΑ

τεύχος Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 2020 ISSN 1105-0470

Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση φωτογραφιών και ύλης ή μέρους αυτής, και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμετάλλευσή τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. ιδιοκτησία

Λυσικράτους 64, Καλλιθέα, Τ.Κ. 17674 T: 210 998 49 50 E: press-banks@ethosmedia.eu www.ethosmedia.eu

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κωνσταντίνος Ουζούνης ouzounis.k@ethosmedia.eu

ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Δέσποινα Ροπόδη ropodi.d@ethosmedia.eu

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Θοδωρής Αναγνωστόπουλος Shutterstock

ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΎΝΤΑΞΗΣ Χρήστος Κώνστας konstas.c@ethosmedia.eu

DATABASE MARKETING Νίκος Αθανασίου athanasiou.n@ethosmedia.eu

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Έλενα Χαραλάμπους zoegraph@gmx.net

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΗΣ Κυρέλα Πέτρου petrou.k@ethosmedia.eu

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ & ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Kωνσταντίνος Σαλβαρλής salvarlis.k@ethosmedia.eu

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Αμαλία Λούβαρη louvari.a@ethosmedia.eu

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Σπύρος Κανιούρας kaniouras.s@ethosmedia.eu Κώστας Παπαγρηγόρης kostasp76@gmail.com Στεφανία Σούκη stefaniasouki@gmail.com KEY ACCOUNT MANAGER Ράντω Μανώλογλου manologlou.r@ethosmedia.eu

www.ethosevents.eu

www.banks.com.gr

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Γιούλη Μουτεβελή mouteveli.g@ethosmedia.eu

ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ Pressious Αρβανιτίδης Α.Β.Ε.Ε.

YΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Νατάσσα Λαζαράκου lazarakou.n@ethosmedia.eu

www.insuranceworld.gr

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

www.virus.com.gr

Intelligence, not just news.

Βασίλης Αποστολόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών

Η κοινωνία, η πολιτική και το επιχειρείν έχουν ήδη περάσει σε μια νέα εποχή ΧΡΗΜΑ 5

χρηματιστήριο

ς α τ ν ο π έ λ β ο Πρ 021 κων ί ο ν ω ν έ ξ ν Η στάση τω τα» α μ ή χ ι ο τ σ « α και τ

το 2

ένας μετά τον άλλο οι ξένοι επενδυτικοί οίκοι «βλέπουν» Ελλάδα, με τα τμήματα ανάλυσής τους να συστήνουν, ήδη από τα μέσα Νοεμβρίου, μετοχές ελληνικών εταιρειών. Το «ράλι ανακούφισης», όπως χαρακτηρίστηκε η ανάσυρση του ελληνικού χρηματιστηρίου από την τελευταία θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης τον Νοέμβριο, ήρθε να επιβεβαιώσει όσους υποστηρίζουν πως σε μια «ρηχή» αγορά αρκούν λίγα «ζεστά κεφάλαια» για να παραχθεί πολλαπλάσια υπεραξία. Και για το Χρηματιστήριο Αθηνών ήταν αρκετές ημερήσιες συναλλαγές 70-75 εκατ. ευρώ για να δημιουργηθούν 9,5 δισ. ευρώ επιπλέον χρηματιστηριακής αξίας στο τέλος του μηνός. Πλέον, με την αποτίμηση της αγοράς πάνω από τα 55 δισ., το ερώτημα είναι αν το 2021 θα μπορούσε να επαναληφθεί κάτι ανάλογο με το στοίχημα του 2019. Πρακτικά, από... ουραγό φέτος να αποτελέσει ένα από τα στοιχήματα των funds στην κατηγορία των χρηματιστηρίων Ανατ. Ευρώπης-Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Ήδη στην αγορά πιθανολογούνται ενδεχόμενες τιμές, όπου θα διευκολύνονταν αυξήσεις κεφαλαίου.

Οι ξένοι οίκοι δείχνουν να ποντάρουν στον συνδυασμό «ανθεκτικών μεγάλων ομίλων-ενδεχόμενης ταχύτερης ανάκαμψης και λόγω εμβολίου/σταδιακής επαναφοράς του τουρισμού-αναδιάρθρωσης δομών οικονομίας/αναδιάταξης επιχειρηματικού χάρτη και τραπεζικού στοιχήματος». Συνεκτιμώντας τα χαμηλά –συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο– επίπεδα αποτιμήσεων, το τεράστιο discount του τραπεζικού κλάδου, την προοπτική εισροών κεφαλαίων από την Κομισιόν, η αποτίμηση ως προς το ΑΕΠ, που σήμερα δεν ξεπερνά το 35%, έχει περιθώριο να προσεγγίσει τον ευρωπαϊκό, αλλά και των αγορών ΕΜΕΑ. Κλάδος-«κλειδί» είναι ο τραπεζικός, που, παρότι αντέδρασε 70% τον Νοέμβριο, παραμένει ακόμη αρκετά χαμηλότερα σε σχέση με την αρχή του έτους. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, παρά την εκρηκτική αντίδραση του προηγούμενου μήνα για μόλις το 35%-40% των επενδυμένων κεφαλαίων (σε ετήσια βάση), οι τιμές έφτασαν στα προ Covid-19/lockdown επίπεδα.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως το μεγαλύτερο μέρος παραμένει εγκλωβισμένο (μετρώντας υποαξίες), με τον Δείκτη Τραπεζών στις 500 μονάδες σε διψήφιο discount από τις 903 μονάδες (υψηλά 2020). Αρχικά ο οίκος Jefferies και στη συνέχεια η Morgan Stanley συμπεριέλαβαν το ελληνικό χρηματιστήριο στα πιθανά κορυφαία trades για το 2021. Για να ακολουθήσει η JP Morgan, που εκτίμησε πως οι τιμές του εγχώριου banking αντιστοιχούν στο 20% της εκτιμώμενης ενσώματης λογιστικής αξίας (p/tbv μόλις 0,2), πολύ χαμηλότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου του κλάδου (p/tbv στο 0,9), με ό,τι αυτό μπορεί να «κρύβει» για τη συνέχεια, με ορίζοντα το πρώτο τρίμηνο του 2021.

Κλάδος-«κλειδί» ο τραπεζικός, που, παρότι αντέδρασε 70% τον Νοέμβριο, παραμένει ακόμη αρκετά χαμηλότερα σε σχέση με την αρχή του έτους. Η BofA/ML, σε έκθεσή της, σημειώνει πως αν το εγχώριο banking εμφανιστεί συγκριτικά ανθεκτικό ως προς το σύνολο χρήσης 2020, τότε θα μπορούσε να υπεραποδώσει έναντι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών. Άλλωστε ο ελληνικός κλάδος έρχεται από διόρθωση διπλάσια του ευρωπαϊκού (Eurostoxx Banks), «κρύβοντας» έτσι μεγαλύτερο περιθώριο υπεραπόδοσης. Με το αφήγημα των ξένων οίκων «κουμπώνει» και η προοπτική ενδεχόμενων ΑΜΚ στον τραπεζικό κλάδο. Εγχείρημα που, αν προχωρήσει τελικά, θα επιχειρηθεί να γίνει σε αρκετά υψηλότερες τιμές και το πιθανότερο σε επίπεδα κλαδικού δείκτη αντίστοιχα του Φεβρουαρίου. Ήδη στην αγορά πιθανολογούνται ενδεχόμενες τιμές, όπου θα διευκολύνονταν αυξήσεις κεφαλαίου, που θα αφορούσαν στην άμεση εισφορά «ζεστού» κεφαλαίου, «ένεση» που θα ενδυνάμωνε τους ισολογισμούς των τραπεζών. Δυνητικές τιμές, όπως προκύπτουν και με τη βοήθεια της «τεχνικής ανάλυσης», θα μπορούσαν να είναι: 2,20-2,50 για τη μετοχή της Εθνικής Τράπεζας, 1,20-1,30 για την Alpha Bank, 0,70-0,80 για την Eurobank και 2-2,30 ευρώ για τη μετοχή της Πειραιώς. Σε ένα τέτοιο σενάριο, με τον Δείκτη Τραπεζών στην περιοχή των 700 μονάδων, θα αντιστοιχούσαν επίπεδα από 15% έως 25% υψηλότε-

ρα για τη μεγάλη κεφαλαιοποίηση, δηλαδή με τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που αποδεικνύονται ανθεκτικοί, μέχρι τώρα, να διαμορφώνονται σε λιγότερο ή περισσότερο υψηλά επίπεδα. Αν για τις εισηγμένες του... ΣΕΒ (που αποτελούν και τη «ραχοκοκκαλιά» του χρηματιστηρίου) επιβεβαιωθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης (όπως αυτοί προκύπτουν βάσει της προβολής των μεγεθών εννεαμήνου) για το σύνολο του 2020 και με την προϋπόθεση πως η προοπτική τους (outlook) κυμανθεί σε ανάλογα επίπεδα για το 2021, τότε για τον FTSE25 θα είναι εφικτή η επαναφορά του προς τα «υψηλά έτους», τις 2.300 μονάδες. Προϋπόθεση είναι η διατήρηση της τάσης για τους 10 μεγαλύτερους/βαρύτερους ομίλους/εισηγμένες του χρηματιστηρίου, δηλαδή για ΟΤΕ, Coca-Cola, Mytilineos, Jumbo, ΤΙΤΑΝ, Motor Oil, ΟΠΑΠ, Ελληνικά Πετρέλαια, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ/Ενεργειακή και ΔΕΗ (εκτός τραπεζών). Προοπτική που, σύμφωνα με τα μεγέθη τρίτου τριμήνου και συγκεκριμένα ποιοτικά στοιχεία της παραγωγικής δραστηριότητας, δείχνει εφικτή. Η άνοδος των εξαγωγών κατά 1,5% (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών), η μικρή υποχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής (2,5%),

η άνοδος της οικοδομικής δραστηριότητας (15,5%) κ.ά. καταδεικνύουν την ανθεκτικότητα νευραλγικών κλάδων, τομέων της οικονομίας/ παραγωγής. Σε αυτά τα στοιχεία (αλλά όχι μόνο) βασίζονται ξένοι οίκοι για να υποστηρίξουν και να προβάλουν την προοπτική ενός ενδεχόμενου “Greek Big Play” για το 2021. Το συγκριτικά χαμηλό κόστος, σε συνδυασμό με το μέτριο ρίσκο που είχε η υπεραπόδοση του Νοεμβρίου-πρώτου δεκαημέρου του Δεκεμβρίου, φαίνεται πως ενίσχυσε την «όρεξη» των κάθε λογής επενδυτικών οίκων και funds να επιχειρήσουν να αξιοποιήσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που αποκτά το ΧΑΑ σε σχέση με άλλα της ευρύτερης ζώνης των ΕΜΕΑ. Οι προθέσεις τους, σύμφωνα με αναλυτές, θα φανούν κυρίως από την αρχή του έτους (ενδεχομένως σε ένα “January effect”), πιθανόν με έναν κύκλο εμβολιασμών στην Ευρώπη, και στο διάστημα μέχρι Μάρτιο-μέσα Απριλίου. Δηλαδή τότε που τα κάθε λογής funds επενδύουν το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων τους (περισσότερο από 70%), θυμίζοντας πως τα “υψηλά έτους” για το ΧΑΑ καταγράφηκαν φέτος τον Φεβρουάριο. • • • ΧΡΗΜΑ 7

θέμα - τράπεζες

Θρυαλλίδα εξελίξεων στο πιστωτικό σύστημα ο Covid-19 και η Τράπεζα Πειραιώς

ντιμέτωπο με μια σειρά από δομικές προκλήσεις, τις οποίες επιταχύνει αναγκαστικά η επέλαση της πανδημίας του Covid-19, βρίσκεται το εγχώριο πιστωτικό σύστημα και, όπως τονίζουν στο ΧΡΗΜΑ υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη ενόψει και του 2021, «ξεχάστε τις τράπεζες που ξέρατε μέχρι σήμερα». Η εμφάνιση της πανδημίας επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του τραπεζικού συστήματος στη χώρα μας, την ώρα που η Τράπεζα Πειραιώς περνά, έστω και προσωρινά, στα χέρια του ελληνικού Δημοσίου. Την ίδια στιγμή, στους ήδη βεβαρημένους ισολογισμούς των τραπεζών έρχονται να προστεθούν περί τα 6-8 δισ. ευρώ νέα κόκκινα δάνεια, καθιστώντας την προσπάθεια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε μονοψήφιο ποσοστό επί του συνόλου των δανείων ακόμη πιο δύσκολη, και μάλιστα σε μια περίοδο κατά την οποία οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών έχουν παρουσιάσει στον SSM φιλόδοξα σχέδια για τον εξορθολο-

γισμό τους. Την ίδια στιγμή, οι τιτλοποιήσεις φαντάζουν μονόδρομος για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων για τις τράπεζες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις μεγάλες ανάγκες τους σε κεφάλαια, προκειμένου να «κλείσουν» τις μεγάλες κεφαλαιακές τρύπες που θα προκύψουν και φυσικά για έναν νέο γύρο αυξήσεων κεφαλαίου στο πιστωτικό σύστημα. Η πανδημία αλλάζει τα πάντα Η επέλαση της πανδημίας του Covid-19 επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του τραπεζικού συστήματος, με κύριο χαρακτηριστικό τη μαζική φυγή των πελατών από τα καταστήματα. Αυτό δείχνουν άλλωστε τα στοιχεία για την εξέλιξη των ηλεκτρονικών συναλλαγών το πρώτο εξάμηνο του έτους, με βάση τα οποία τα ηλεκτρονικά δίκτυα, δηλαδή οι πληρωμές μέσω internet banking και mobile banking, είχαν την τιμητική τους λόγω Covid-19 και οι ενεργοί χρήστες αυξήθηκαν κατά 8,9% και 61,6%, ενώ ο αριθμός τους ανέρχεται σε 3,1 και 2,8 εκατ., αντίστοιχα. Η μείωση των συναλλαγών στο γκισέ μειώθηκε το πρώτο εξάμηνο του έτους, με κορύφωση το δεύτερο τρίμηνο, σε ποσοστό από 50% έως και 90%, και πλέον η συντριπτική πλειονότητα των συναλλαγών, δηλαδή αναλήψεις, καταθέσεις και πληρωμές, γίνονται από τα ηλεκτρονικά δίκτυα. Σύμφωνα με στοιχεία από τις τράπεζες, μέσω ηλεκτρονικών δικτύων πραγματοποιείται πλέον έως και το 90% των συναλλαγών, εξέλιξη που σηματοδοτεί το τέλος εποχής των φυσικών καταστημάτων. Στα ηλεκτρονικά δίκτυα συγκαταλέγονται τα παραδοσιακά ATM, τα APS, δηλαδή τα αυτόματα συστήματα πληρωμών (Automatic Payment System) και το internet και mobile banking, στα οποία στράφηκε σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων, αλλά και φυσικών προσώπων. Τα στοιχεία αναδεικνύουν την υπεροχή του mobile banking έναντι του internet banking, η χρήση του οποίου αυξήθηκε μεν, αλλά με σαφώς μικρότερο ρυθμό. Είναι χαρακτηριστι-

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

κό το ότι ο αριθμός των ενεργών πελατών του mobile banking, αυτών δηλαδή που πραγματοποιούν τουλάχιστον μία συναλλαγή τον μήνα, αυξήθηκε κατά 61,6%, επιβεβαιώνοντας ότι το μέλλον των συναλλαγών είναι πλέον το κινητό τηλέφωνο. Την αύξηση μάλιστα αυτή καθοδηγούν τα φυσικά πρόσωπα, ο ενεργός πληθυσμός των οποίων αυξήθηκε από το 1,7 εκατ. χρήστες το πρώτο εξάμηνο του 2019 στα 2,7 εκατ. το πρώτο εξάμηνο του 2020, επιβεβαιώνοντας ότι η τεχνολογία δεν έχει απλώς μπει σε κάθε σπίτι, αλλά μας συνοδεύει σε κάθε βήμα της ζωής μας. Σε ανοδική τροχιά, αλλά με σαφώς μικρότερους ρυθμούς, βρίσκεται και η αύξηση του internet banking, καθώς οι ενεργοί χρήστες, δηλαδή αυτοί που πραγματοποιούν πάνω από μία συναλλαγή τον μήνα, αυξήθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2020 κατά 8,9% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό εξάμηνο. Οι ενεργοί χρήστες μέσω internet banking ανήλθαν σε 2.132.554, από τους οποίους το 1.8674.668 είναι φυσικά πρόσωπα, ενώ 257.886 είναι οι επιχειρήσεις. Την ίδια στιγμή, η υπεροχή των ψηφιακών δικτύων για τις συναλλαγές των πολιτών σε περιβάλλον πανδημίας δεν ξεθώριασε τη «λάμψη» του «πλαστικού χρήματος». Το «πλαστικό χρήμα» έχει διεισδύσει πλέον στα κινητά, απαλλάσσοντας τους κατόχους τους από τη δέσμευση να έχουν μαζί τους την πιστωτική ή τη χρεωστική τους κάρτα για να πραγματοποιήσουν μια συναλλαγή. Με όχημα τις χρεωστικές κάρτες, οι συναλλαγές ενισχύθηκαν περαιτέρω το πρώτο εξάμηνο του έτους, καθώς η καθιέρωση των ανέπαφων συναλλαγών –χωρίς δηλαδή τη χρήση PIN– έως του ορίου των 50 ευρώ έδωσε ώθηση στη χρήση τους. Ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες που έχουν εκδοθεί από ελληνικές τράπεζες, χωρίς δηλαδή να περιλαμβάνονται οι συναλλαγές των τουριστών, διαμορφώθηκαν στο τέλος του πρώτου εξαμήνου στα 557,8 εκατ., έναντι 441,1 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο περσινό εξάμηνο, καταγράφοντας άνοδο κατά 26,2%. Αντίστοιχα, η αξία των συναλλαγών ξεπέρασε τα 16 δισ. ευρώ από 14,2 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2019, καταγράφοντας άνοδο κατά 13,4%.

Φυγή 3.800 εργαζομένων μόνο το 2020 Οι εξελίξεις αυτές επισπεύδουν την περαιτέρω μείωση των τραπεζικών καταστημάτων αμέσως μετά την εκτόνωση της πανδημίας και σε αυτό συνηγορούν και τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου που υλοποιούνται ήδη ή σχεδιάζονται για τους επόμενους μήνες. Τραπεζικοί παράγοντες εκτιμούν ότι το προσωπικό των τεσσάρων μεγάλων τραπεζών θα μειωθεί φέτος κατά 10%, με 3.500 εργαζομένους συνολικά να αποχωρούν. Ήδη περίπου 1.300 εργαζόμενοι έχουν μετακινηθεί από την Eurobank (500) και την Alpha Bank (800) στις εταιρείες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων FPS και Cepal. Οι ίδιοι παράγοντες υπολογίζουν σε 2.500 τους τραπεζοϋπαλλήλους που συνολικά θα συμμετάσχουν στα προγράμματα εθελουσίας εξόδου μέχρι το τέλος του έτους, αποχωρώντας από τις τέσσερις τράπεζες. Ήδη, περίπου 700 αποχώρησαν τον Οκτώβριο από την Eurobank, 1.000 εργαζόμενοι συμμετείχαν στο Πρόγραμμα Εθελουσίας Εξόδου της Πειραιώς τον Νοέμβριο, ενώ στα μέσα Δεκεμβρίου ολοκληρώνεται αντίστοιχο πρόγραμμα της Εθνικής Τράπεζας, στο πλαίσιο του οποίου αναμένεται να αποχωρήσουν περίπου 800 εργαζόμενοι. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, το προσωπικό των τραπεζών-μελών της (τέσσερις συστημικές, Attica Bank κ.λπ.) μειώθηκε το 2019 κατά 1.810 άτομα. Συγκεκριμένα, από 38.743 εργαζομένους το 2018, οι τράπεζες στο τέλος του 2019 είχαν 36.663. Περισσότερο από το 50% της συνολικής μείωσης προήλθε από την Τράπεζα Πειραιώς (κυρίως με τη μεταφορά στην Intrum και πρόγραμμα εθελουσίας), η οποία το 2019 είχε 944 λιγότερους εργαζομένους από το 2018 (από 11.678 περιορίστηκαν σε 10.734). Για να καταδειχθεί η δραματική συρρίκνωση του προσωπικού των ελληνικών τραπεζών αναφέρουμε ότι το 2009 οι τραπεζοϋπάλληλοι ανέρχονταν σε 65.682 (στοιχεία της ΤτΕ). Το 2019 μειώθηκε σημαντικά και ο αριθμός των τραπεζικών καταστημάτων. Από 1.870 το 2018 έμειναν 1.726 το 2019 (144 λιγότερα), ενώ τα «λουκέτα» τραπεζικών καταστημάτων συνεχίστηκαν με εντατικούς ρυθμούς και το 2020.

Η έλευση της πανδημίας επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό των τραπεζών.

Να σημειωθεί ότι το τραπεζικό δίκτυο περιορίστηκε την τελευταία δεκαετία από τις 4.097 καταστήματα σε 1.834 στα τέλη του 2019 και η στροφή στα εναλλακτικά δίκτυα αναμένεται να πυροδοτήσει νέο κύμα περιορισμού του φυσικού δικτύου το 2021. Η κρατικοποίηση και η εκ νέου ιδιωτικοποίηση της Πειραιώς Θρυαλλίδα σοβαρών εξελίξεων στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα αποτελεί η Τράπεζα Πειραιώς, η διοίκηση της οποίας δρομολογεί πλέον τις διαδικασίες για την αρχική κρατικοποίησή της και την αύξηση του ποσοστού του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στο μετοχικό της κεφάλαιο. Το πρώτο βήμα, το οποίο αποτελεί μέρος ενός σχεδίου που τρέχουν παράλληλα η κυβέρνηση, οι εποπτικές αρχές και η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς, μετά την πρόσφατη απόρριψη από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) του αιτήματος για την πληρωμή των 165 εκατ. ευρώ για το κουπόνι των Cocos με μετρητά ή με μετοχές έγινε στις αρχές Δεκεμβρίου. Η Τράπεζα Πειραιώς έχει ενημερώσει τις χρηματιστηριακές αρχές ότι στις αρχές του 2021 το ΤΧΣ θα ανεβάσει το ποσοστό του στην τράπεζα στο 61,3%, λόγω της μετατροπής των CoCos σε μετοχές. Στη σχετική ανακοίνωση επισημαίνεται: «Σε συνέχεια της από 23 Νοεμβρίου 2020 ανακοίνωσής της, η Τράπεζα Πειραιώς ενημερώνει το επενδυτικό κοινό ότι μετά την ακύρωση ΧΡΗΜΑ 9

θέμα - τράπεζες πληρωμής του ετήσιου τοκομεριδίου των υπό Αίρεση Μετατρέψιμων Ομολόγων (CoCo), επήλθε στις 2 Δεκεμβρίου 2020 Γεγονός Μετατροπής του CoCo σε κοινές μετοχές της Τράπεζας, σύμφωνα με τους όρους του Προγράμματος Έκδοσης και το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Η Τράπεζα απέστειλε σχετική δηλοποίηση προς το ΤΧΣ, με την οποία προσδιορίσθηκε η Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 2021 ως Ημερομηνία Μετατροπής σύμφωνα με το Πρόγραμμα Έκδοσης και την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου αριθ. 36/2015. Κατά την Ημερομηνία Μετατροπής, το CoCo θα μετατραπεί αυτόματα σύμφωνα με τον νόμο σε κοινές μετά ψήφου μετοχές της Τράπεζας Πειραιώς ΑΕ, με την έκδοση 394.400.000 ολοσχερώς καταβεβλημένων νέων μετοχών και αντίστοιχη τροποποίηση του περί μετοχικού κεφαλαίου άρθρου του Καταστατικού. Οι νέες μετοχές, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας εισαγωγής τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών, θα πιστωθούν στη μερίδα του ΤΧΣ που τηρείται στην ΕΛ.Κ.Α.Τ., αυξάνοντας το ποσοστό συμμετοχής του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας σε 61,3%». Υπενθυμίζεται ότι σε προηγούμενη ανακοίνωσή της η Τράπεζα Πειραιώς επεσήμανε ότι, λόγω της μετατροπής του CoCo, η εξέλιξη του κεφαλαίου της τράπεζας θα ενισχυθεί σημαντικά, δεδομένου του ότι: 1) θα συμπεριληφθεί η ονομαστική αξία του CoCo στα ενσώματα λογιστικά κεφάλαια, 2) από την εξοικονόμηση των τόκων του CoCo θα δημιουργούνται κάθε χρόνο επιπρόσθετα κεφάλαια CET1 της τάξης των 40 μονάδων βάσης ετησίως, δηλαδή 495 εκατ. ευρώ για τα τρία έτη έως το 2022, ενισχύοντας περαιτέρω την κεφαλαιακή διάρθρωση της τράπεζας. Το business plan για την εκ νέου ιδιωτικοποίηση Η προσωρινή «κρατικοποίηση» της Τράπεζας Πειραιώς αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού που προβλέπει την εξυγίανσή 10

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

της και παράλληλα την επανιδιωτικοποίησή της εντός του 2021. Μεγάλο ερωτηματικό παραμένει το αν η αύξηση της συμμετοχής του Δημοσίου μέσω του Ταμείου στο 61,3% θα συνοδευτεί ή όχι με αύξηση των μελών που διαθέτει το ΤΧΣ στο διοικητικό συμβούλιο της Πειραιώς, πέραν του ενός μέλους, που ούτως ή άλλως έχει τοποθετήσει σήμερα. Η διαδικασία της εξυγίανσης προβλέπει την πραγματοποίηση μιας νέας τιτλοποίησης-«μαμούθ» ύψους 13 δισ. ευρώ, που θα προστεθεί στις δύο τιτλοποιήσεις Phoenix και Vega (5+2 δισ. ευρώ) που έχει δρομολογήσει ήδη η διοίκηση της Πειραιώς. Στόχος είναι η μείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων από το σημερινό υψηλό επίπεδο των 22,5 δισ. ευρώ, που είναι το ύψος των NPEs της τράπεζας στην Ελλάδα, σε 2 δισ. ευρώ περίπου, χωρίς σε αυτά να περιλαμβάνονται τα τυχόν νέα κόκκινα δάνεια που θα αφήσει πίσω της η σημερινή κρίση της πανδημίας. Σε κάθε περίπτωση, το ποσοστό των NPEs της Τράπεζας Πειραιώς θα πρέπει να πέσει από το σημερινό 48% σε μονοψήφιο ποσοστό προκειμένου η τράπεζα να καταστεί ελκυστική και η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου από ιδιώτες να καλυφθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία. Το σχέδιο μετασχηματισμού της προβλέπει επίσης τη σημαντική περικοπή του κόστους κατά 20% τα προσεχή χρόνια, με μείωση δικτύου στα 420 καταστήματα εντός του 2021, από 520 σήμερα, και άμεση μείωση του αριθμού των υπαλλήλων έως και 1.000 άτομα, στο πλαίσιο του προγράμματος εθελουσίας εξόδου που τρέχει έως και τις 18 Νοεμβρίου. Αλλάζει ο κυβερνητικός σχεδιασμός για τις τράπεζες Η απόφαση του SSM για τη μη πληρωμή των CoCos της Τράπεζας Πειραιώς «επιβάλλει» στην κυβέρνηση να επανασχεδιάσει τη στρατηγική της για τον μετασχηματισμό του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, με πρώτο βήμα την αλλαγή του νόμου που διέπει τη σύσταση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Ήδη οι σχετικές νομοθετικές αλλαγές έχουν

«Έκρηξη» ηλεκτρονικών συναλλαγών, αλλά και συρρίκνωση δικτύου και προσωπικού.

ETE_LOGO_GR.pdf

14/4/20

4:51 µµ

CMY

Αναβαθμίστε ενεργειακά το σπίτι σας για μεγαλύτερη απόδοση και οικονομία

ο σπίτι μας είναι το καταφύγιό μας. Το σημείο αναφοράς μας. Το μέρος όπου καταλήγουμε στο τέλος της μέρας, για να ηρεμήσουμε, να ξεκουραστούμε και να απολαύσουμε όλα αυτά για τα οποία αγωνιζόμαστε καθημερινά. Μέσα στο σπίτι μας νιώθουμε προστασία και ασφάλεια. Είναι όμως όπως το θέλουμε ή μήπως ο χρόνος τού έχει αφήσει φθορές που τις έχουμε παραμελήσει; Μήπως ήρθε η στιγμή να το φροντίσουμε και να το ανανεώσουμε; Τώρα έχουμε τη δυνατότητα να ανακαινίσουμε το διαμέρισμα ή τη μονοκατοικία μας, ή ακόμα και τους κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας, με την Εθνική Τράπεζα, μέσα από το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Με τις παρεμβάσεις που καλύπτει το πρόγραμμα, μπορούμε να έχουμε σημαντικό οικονομικό όφελος από την εξοικονόμηση στον λογαριασμό του ρεύματος για θέρμανση/ψύξη, χειμώνα-καλοκαίρι. Μπορείτε κι εσείς να ενταχθείτε στο πρόγραμμα αν έχετε πλήρη, ψιλή κυριότητα ή επικαρπία σε επιλέξιμη κατοικία, που σημαίνει: Να χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία. Να έχει κατασκευαστεί νόμιμα. Να μην έχει κριθεί κατεδαφιστέα. Να έχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ. Σκοπός του προγράμματος είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, η ενσωμάτωση στα κτίρια ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η προώθηση της ηλεκτροκίνησης των οχημάτων με την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών φόρτισης/αποθήκευσης ενέργειας. Οι πρωτοβουλίες αυτές συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων για ένα πιο «καθαρό», πιο βιώσιμο περιβάλλον. Το νέο πρόγραμμα προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα: Μέγιστο προϋπολογισμό ενεργειακής αναβάθμισης μέχρι 50.000 ευρώ για διαμερίσματα ή μονοκατοικίες. Δυνατότητα αναβάθμισης για πρώτη φορά κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικιών με προϋπολογισμό έως 80.000 ευρώ. Κάλυψη εγκατάστασης «έξυπνων» συστημάτων για την παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας.

2020

Ατομικό Εισόδημα

Οικογενειακό Εισόδημα

1 2 3 4 5

< 10.000 > 10.000 - 20.000 > 20.000 - 30.000 > 30.000 - 50.000 > 50.000 - 90.000

< 20.000 > 20.000 - 30.000 > 30.000 - 40.000 > 40.000 - 70.000 > 70.000 - 120.000

1 2

Μέγιστο Ποσοστό Επιχορήγησης* 85% 75% 70% 65% 55%

Πολυκατοικία Τύπου Α Πολυκατοικία Τύπου Β

80% 70%

* Στα μέγιστα ποσοστά επιχορήγησης έχουν συνυπολογιστεί ένα 10% για τα έτη 2020-21 λόγω του Covid-19 και ένα επιπλέον 10% ως ενεργειακό premium για κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατάταξης (Ζ/Η), εφόσον επιτευχθεί αναβάθμιση σε τουλάχιστον Β ενεργειακή κατηγορία. Ειδικά για τους λιγνιτικούς δήμους της Κοζάνης, της Φλώρινας και της Αρκαδίας προβλέπεται επιπλέον προσαύξηση 10% στα παραπάνω ποσοστά επιχορήγησης.

Το πρόγραμμα καλύπτει: → την αλλαγή κουφωμάτων αλουμινίου, ξύλου ή PVC, → τη θερμομόνωση δώματος ή στέγης, εξωτερικής τοιχοποιίας και δαπέδου πιλοτής, → την αλλαγή συστήματος θέρμανσης/ψύξης, → την τοποθέτηση ηλιακού θερμοσίφωνα, → την αλλαγή ανελκυστήρα και φωτισμού για κοινόχρηστους χώρους, → παρεμβάσεις ενεργειακής αυτονόμησης όπως εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, φορτιστή ηλεκτροκίνητου οχήματος και συσκευών διαχείρισης ενέργειας (smart home). Τα κίνητρα που προσφέρει είναι ιδιαίτερα ελκυστικά: Επιχορήγηση του τελικού επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων έως και 85% ανάλογα με την εισοδηματική σας κατηγορία, που μπορεί να φτάσει και το 95% στις λιγνιτικές περιοχές. Δυνατότητα κάλυψης της συμμετοχής σας μέσω δανείου με 100% επιδότηση επιτοκίου. Κάλυψη του κόστους των ενεργειακών επιθεωρήσεων και της αμοιβής συμβούλου του έργου. Η Εθνική Τράπεζα, με την πολυετή εμπειρία που διαθέτει, είναι δίπλα σας σε κάθε σας βήμα, ώστε να ολοκληρώσετε εύκολα και γρήγορα τη διαδικασία ένταξης στο πρόγραμμα. Επιπλέον, σας παρέχει τη δυνατότητα συνεργασίας με εξειδικευμένη εταιρία-σύμβουλο που θα σας βοηθήσει να σχεδιάσετε το έργο και θα αναλάβει όλες τις διαδικασίες και τους ελέγχους μέχρι την ολοκλήρωσή του. Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να καλέσετε απευθείας την εταιρία-συνεργάτη της Εθνικής Τράπεζας στο 210 69 05 200, η οποία, εφόσον το επιθυμείτε, μπορεί να σας καθοδηγήσει σε όλα τα στάδια του έργου. Εναλλακτικά, μπορείτε να τηλεφωνήσετε στο 210 48 48 484 ή να επισκεφτείτε το www.nbg.gr. Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με το Πρόγραμμα, μπορείτε να επισκεφθείτε την επίσημη διαδικτυακή πύλη του «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» https://exoikonomo2020.gov.gr. • • • ΧΡΗΜΑ 11

θέμα - τράπεζες μπει στο «μικροσκόπιο» του Υπουργείου Οικονομικών, προκειμένου εντός του 2021 το Ταμείο να μπορεί να εκπληρώσει επωφελώς τον ρόλο του στην ιδιωτικοποίηση του τραπεζικού τομέα, στόχο που έχει θέσει εξαρχής η κυβέρνηση. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, η αλλαγή του νόμου του ΤΧΣ, που θα εκπονηθεί το αμέσως προσεχές διάστημα, θα αφορά πέντε σημεία: 1. Τους όρους και τις προϋποθέσεις πρόσληψης των μελών των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών. Ο νόμος του ΤΧΣ περιλαμβάνει πρόσθετα κριτήρια για την αξιολόγηση των μελών των ΔΣ των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών, τα οποία συμφωνήθηκαν μεταξύ των ελληνικών αρχών και των τραπεζών το φθινόπωρο του 2015 (με τον ν. 4346/2015), στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα. Ο νόμος αυτός, που ψηφίστηκε μετά τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών το 2015 (οι ανακεφαλαιοποιήσεις αυτές επέβαλαν και την ίδρυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας), στόχευε στην αποκαθήλωση των παλαιών διοικήσεων των τραπεζών, στις οποίες χρεώθηκε η αποτυχία ανάκαμψης του τραπεζικού κλάδου ύστερα από τη διεθνή κρίση του 2008 και τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις μέχρι το 2015. Ο νόμος αυτός ζητούσε να πληρούνται για κάθε μέλος τουλάχιστον τα ακόλουθα: α) Τουλάχιστον δέκα (10) χρόνια εμπειρίας σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις στους τομείς της τραπεζικής, της ελεγκτικής, της διαχείρισης κινδύνων ή διαχείρισης επισφαλών περιουσιακών στοιχείων, εκ των οποίων, ειδικά για τα μη εκτελεστικά μέλη, τρία (3) χρόνια ως μέλος διοικητικού συμβουλίου σε πιστωτικό ίδρυμα ή επιχείρηση του χρηματοπιστωτικού τομέα ή σε διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. β) Μη άσκηση ή ανάθεση κατά τα τελευταία τέσσερα (4) χρόνια πριν τον διορισμό σημαντικού δημόσιου λειτουργήματος. γ) Ειδικά για τους τρεις εμπειρογνώμονες (ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη στο ΔΣ 12

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

που είναι ξένοι) εμπειρία τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ετών σε αντίστοιχα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εκ των οποίων τουλάχιστον τρία (3) χρόνια ως μέλη διεθνούς τραπεζικού ομίλου που δεν δραστηριοποιείται στην ελληνική αγορά. Τα μέλη αυτά δεν πρέπει να είχαν οποιαδήποτε σχέση με πιστωτικά ιδρύματα λειτουργούντα στην Ελλάδα κατά τα προηγούμενα δέκα (10) χρόνια. Σημειώνεται ότι τα προαναφερθέντα ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη προεδρεύουν σε όλες τις επιτροπές του ΔΣ. δ) Τουλάχιστον ένα (1) μέλος του ΔΣ να έχει σχετική εξειδίκευση και διεθνή εμπειρία τουλάχιστον πέντε (5) ετών στη διαχείριση των κινδύνων ή τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Όπως εκτιμάται, το πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης που διαμορφώθηκε υπό συνθήκες άκρας δυσπιστίας για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα το 2015 δεν μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται, δεδομένου του ότι και οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται πλέον σε εντελώς διαφορετική και καλύτερη κατάσταση, ενώ έχουν να αντιμετωπίσουν και νέες προκλήσεις (ιδίως την ψηφιοποίηση και την πράσινη ανάπτυξη). Στις προκλήσεις αυτές τα ΔΣ των τραπεζών δεν μπορεί να είναι «αποστειρωμένα» και χωρίς μέλη που θα μπορούν να τους προσδώσουν τις αναγκαίες δεξιότητες και εμπειρίες για καλύτερη συνολική εικόνα του επιχειρηματικού γίγνεσθαι, των τάσεων και των αναγκών της διεθνούς αγοράς. 2. Την ανάγκη διαμόρφωσης στρατηγικής αποεπένδυσης του ΤΧΣ από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Το Ταμείο διανύει ήδη τον δέκατο χρόνο από τη σύστασή του (σημειώνεται ότι αρχικά ο χρόνος ζωής του ΤΧΣ προβλεπόταν μέχρι το 2017, τον Οκτώβριο του 2015 παρατάθηκε ώς το 2020 και αργότερα μέχρι το 2022), χωρίς να έχει υλοποιηθεί όλο αυτό το διάστημα κάποια ανοιχτή συζήτηση ή στοχοθεσία, πόσο μάλλον ενεργή αναζήτηση επενδυτών για την ολική αποεπένδυση του Ταμείου από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες και τη μεγιστοποίηση της πώλησης των συμμετοχών του.

Στο ίδιο πλαίσιο, ουδέποτε υποβλήθηκαν στο Υπουργείο Οικονομικών προτάσεις για ζωτικά θέματα των τραπεζών, όπως π.χ. οι τιτλοποιήσεις, ο αναβαλλόμενος φόρος ή τα CoCos της Τράπεζας Πειραιώς, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τώρα, δρομολογώντας τις τελικές κινήσεις εξυγίανσης των τραπεζών στον περιορισμένο χρόνο που απομένει μέχρι την εκπνοή του ΤΧΣ το 2022. 3. Στο πλαίσιο της αναγκαίας στρατηγικής αποεπένδυσης και με ορατή την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου στην Τράπεζα Πειραιώς το 2021, θα πρέπει να τροποποιηθούν διατάξεις για τη συμμετοχή του ΤΧΣ σε ανακεφαλαιοποιήσεις. Το ζητούμενο είναι να δοθεί στο ΤΧΣ μεγαλύτερη ευελιξία ώστε να μπορεί να καλύψει μια μελλοντική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου σε συγκεκριμένο ποσοστό (π.χ. 30%-50%, που θα οριστεί κατόπιν διαπραγμάτευσης με την DG Comp) και ο ρόλος του να μην εξαντλείται στην αρχική πρόβλεψη του νόμου (που θέλει το ΤΧΣ να συμβάλλει κεφαλαιακά στις τράπεζες σε περίπτωση κεφαλαιακής ανάγκης και στο μέρος που αυτή δεν καλύπτεται από ιδιώτες). 4. Η τροποποίηση του νόμου του ΤΧΣ προβλέπει και την επανεξέταση του ρόλου, των αρμοδιοτήτων, των δεξιοτήτων των μελών και της συνεργασίας των δύο οργάνων διοίκησης του Ταμείου: της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Γενικού Συμβουλίου. 5. Τέλος, θα πρέπει να εξεταστεί ποιο θα είναι το μέλλον του ΤΧΣ, καθώς μετά το πέρας του 2022 δεν πρόκειται να υπάρξει παράταση ζωής του Ταμείου. Την ίδια στιγμή, ενδέχεται να παραμένουν συμμετοχές στις τράπεζες και θα πρέπει να ανοίξει συζήτηση με τον ESM για ένα διάδοχο σχήμα του ΤΧΣ. Το σχήμα αυτό θα πάρει τη σκυτάλη για την επόμενη φάση αλλαγών στις τράπεζες, στο περιβάλλον που θα έχουν διαμορφώσει πανευρωπαϊκά ο απόηχος της πανδημικής κρίσης και οι μεταρρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης. • • •

Στην Τράπεζα Πειραιώς στηρίζουμε το αύριο κάθε επιχείρησης, κάθε ιδέα μικρή ή μεγάλη που θα την εξελίξει με το Business Banking Plus. Το νέο μοντέλο τραπεζικής επιχειρήσεων σας προσφέρει: • Τεχνογνωσία σε Εθνικά και Ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης • Χρηματοδοτικά εργαλεία και καινοτόμες υπηρεσίες • Συμβουλευτική καθοδήγηση από προσωπικό συνεργάτη. Μάθετε περισσότερα στο 210 32 88 000 και στο www.piraeusbank.gr

ΧΡΗΜΑ 13

συνέντευξη

Η κοινωνία, η πολιτική και το επιχειρείν έχουν ήδη περάσει σε μια νέα εποχή Βασίλης Αποστολόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών

δρ Βασίλης Αποστολόπουλος είναι ένας άνθρωπος που ζει με ένταση το «σήμερα», αλλά βλέπει πάντοτε μακριά. Ανέλαβε τη βαριά ευθύνη της θέσης του διευθύνοντος συμβούλου του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών από τον ίδιο τον ιδρυτή και πατέρα του, Γιώργο Αποστολόπουλο, το 2003, οδηγώντας τον Όμιλο σε διαδοχικές επιτυχίες μέσα σε δύσκολες συγκυρίες. Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών διαθέτει σήμερα 8 υπερσύγχρονες νοσηλευτικές μονάδες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και απασχολεί πάνω από 3.300 εργαζομένους. Παράλληλα, δραστηριοποιείται στη Ρουμανία από το 1996 και σήμερα διαθέτει τέσσερα διαγνωστικά κέντρα. Ο Βασίλης Αποστολόπουλος φοίτησε στο London School of Economics (LSE), όπου αρίστευσε στο Management (BSc). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο του Cambridge,

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ενώ ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2005, με άριστα. Σήμερα, ο δρ Αποστολόπουλος, στα 48, είναι διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (Ε.ΕΝ.Ε), μέλος του Advisory Board του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του LSE, ενώ τον Νοέμβριο εξελέγη πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Αποφοίτων του LSE (HAALSE). Τον Οκτώβριο, του απονεμήθηκε το υψηλού συμβολισμού «Βραβείο Συνολικής Προσφοράς» (Lifetime Achievement Award) του Βρετανικού Συμβουλίου. Να σημειωθεί πως το σημαίνον αυτό διεθνές βραβείο δίδεται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Η συγκεκριμένη διάκριση αποτελεί τη σημαντικότερη αναγνώριση που απονέμει ο έγκριτος βρετανικός θεσμός σε αποφοίτους βρετανικών πανεπιστημίων, και ο δρ Αποστολόπουλος είναι ο πρώτος Έλληνας που το παραλαμβάνει.

Στον Χρήστο Ν. Κώνστα

Τον τελευταίο καιρό, παρατηρούμε μια σειρά από εντυπωσιακές εξαγορές και σημαντικές επενδύσεις στον τομέα των υπηρεσιών υγείας. Εσείς, που έχετε διανύσει μια τόσο μεγάλη διαδρομή στον χώρο, πώς βλέπετε τις εξελίξεις;

Η πρόκληση είναι να ενισχύσουμε στρατηγικά τις επιχειρήσεις εκείνες που έχουν αποδείξει πως μπορούν να λειτουργήσουν ως πυλώνες σταθερότητας και ανάπτυξης.

Γνωρίζετε πολύ καλά πως είμαι ένθερμος υποστηρικτής όλων των προσπαθειών που καταβάλλει η Ελλάδα για να προσελκύσει επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό, γιατί πραγματικά πιστεύω στις προοπτικές της χώρας. Επομένως, κάθε κίνηση, κάθε πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή είναι θετική. Θέλω όμως να σας επισημάνω κάτι που, κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ σημαντικό. Όταν μιλάμε για επενδύσεις με κεφάλαια από το εξωτερικό στην προοπτική της ελληνικής οικονομίας δεν εννοούμε βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις που στόχο έχουν τη γρήγορη αποεπένδυση και την αποκομιδή υπεραξιών. Επένδυση είναι μια τοποθέτηση με μακροχρόνια προοπτική –που σίγουρα ξεπερνά την πενταετία– και η οποία στοχεύει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στη χώρα. Οι βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις κερδοσκοπικών κεφαλαίων δημιουργούν πρόσκαιρη κινητικότητα στην αγορά, αλλά δεν αποφέρουν πολλαπλασιαστικό όφελος στην ελληνική οικονομία. Το τι δε αφήνουν πίσω τους, πολλές φορές, όταν αποεπενδύουν, είναι αποστραγγισμένες επιχειρήσεις στα χέρια του επόμενου επενδυτή. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από στρατηγικές και μακροχρόνιες επενδύσεις, που δημιουργούν θέσεις εργασίας, παράγουν πλούτο και συμβάλλουν στη δημιουργία σύγχρονων άμεσων και έμμεσων υποδομών για τη χώρα. Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι όσο το ελληνικό κράτος εκσυγχρονίζεται και αποκτά φιλοεπενδυτικό πρόσωπο, οι ξένες επενδύσεις στη χώρα θα αυξάνονται σημαντικά στα επόμενα χρόνια.

Σε ποια κατάσταση θα βρουν την ελληνική οικονομία οι επενδυτές που θα θελήσουν να τοποθετηθούν τώρα;

Η χρονιά που πέρασε πήρε το χρώμα του πολέμου, της διαρκούς μάχης με τον κορωνοϊό. Η ύφεση στην ελληνική οικονομία θα ξεπεράσει το 10%, κατά τον ΟΟΣΑ, δεν αποκλείεται να προσεγγίσει το 12%. Αυτό σημαίνει, δυστυχώς,

πως στο διάστημα 2009-2021 η χώρα θα έχει χάσει κοντά στο 35% του ΑΕΠ της (από τα επίπεδα του 2008). Δεν υπάρχει τρόπος να παραβλέψει κανείς αυτήν την πρόκληση, και κανένα κλισέ περί μετατροπής της κρίσης σε ευκαιρία δεν μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική απάντηση. Είναι η στιγμή να γίνει αντιληπτό, από όλους, πως αν δεν γίνει εθνικό πρόταγμα να χτίσουμε μια ταχέως αναπτυσσόμενη, «παντός καιρού» οικονομία, θα χάσουμε οριστικά το τρένο και την ευκαιρία να εδραιωθούμε την επόμενη δεκαετία στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου γίγνεσθαι. Είμαστε μια μικρή χώρα σε εποχή μεγάλων ανακατατάξεων και ρευστότητας. Νέες παγκόσμιες δυνάμεις αναδεικνύονται, νέοι περιφερειακοί «παίκτες» εδραιώνονται και έτσι η πρόκληση εντείνεται, τόσο για την οικονομική μας ευρωστία και την κοινωνική και οικονομική πρόοδο όσο και για την ασφάλεια της χώρας μας στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται. Οι επενδυτές από το εξωτερικό θα βρουν μια Ελλάδα που θα προσπαθεί να ανακτήσει μια θέση ανάμεσα στους παγκόσμιους «πρωταθλητές», που, παρά το μέγεθός της, όλοι σέβονται και υπολογίζουν.

Αυτό σημαίνει ότι θα αλλάξει και η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα;

Είναι φανερό πως, αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, πραγματοποιείται μια γρήγορη και πολυεπίπεδη αλλαγή της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Καταλύτης της αλλαγής στην πρώτη φάση έχει υπάρξει, αδιαμφισβήτητα, η κρίση του κορωνοΐού, η οποία δεν μας άφησε ιδιαίτερα περιθώρια ανάκαμψης από την προηγηθείσα δεκαετή οικονομική κρίση. Η πίεση για ψηφιοποίηση και τα σημαντικά άλματα προόδου που έχει επιτύχει η Πολιτεία στον εθνικό ψηφιακό μετασχηματισμό, με αιχμή την τεχνοκρατική πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου, επιτάχυναν σημαντικά την αναγκαία ψηφιακή μετάβαση τόσο στον δημόσιο τομέα όσο και στον ιδιωτικό τομέα, στην κοινωνία και την επιχειρηματικότητα. Θέλω όμως να υπογραμμίσω ότι η οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία ανέδειξε τον ρόλο των εθνικών «πρωταθλητών» και των μεγάλων επιχειρήσεων. ΧΡΗΜΑ 15

συνέντευξη Χωρίς αμφιβολία, αυτά τα 72 δισ. ευρώ, που συνολικά προορίζονται για τη χώρα στο βάθος της επόμενης επταετίας, αποτελούν μια ιστορική ευκαιρία. Παράλληλα, όμως, αποτελούν και μια ιστορική πρόκληση. Τόσο σε επίπεδο δημιουργικής και αποτελεσματικής αξιοποίησης, όσο και σε σχέση με την ικανότητα της Πολιτείας και της εγχώριας επιχειρηματικότητας να απορροφήσει, δηλαδή να διεκδικήσει και να επενδύσει έγκαιρα, αυτούς τους πόρους. Δεν παραγνωρίζω το γεγονός ότι σήμερα δεν υπάρχει προηγούμενο συγκρίσιμο με τη σημερινή αυτή αποστολή. Ως Ελληνική Ένωση Επιχειρηματιών, καταθέσαμε από την αρχή της κρίσης μια σειρά από θέσεις, τόσο στη δημόσια σφαίρα όσο και ως υπομνήματα στα αρμόδια υπουργεία, για το τι πρέπει να γίνει άμεσα.

Εσείς τι κάνατε ως Όμιλος;

Εμείς δώσαμε το παράδειγμα, αποδείξαμε με πράξεις και έργα τι σημαίνει ηγεσία και αναδείξαμε την αναγκαιότητά της σε τέτοιες περιόδους. Πήραμε αμέσως μέτρα, δημιουργήσαμε νέα, δικά μας πρωτόκολλα ασφαλείας, «χτίσαμε» πάνω στη διεθνή βιβλιογραφία και τις βέλτιστες πρακτικές. Όλα αυτά πριν ακόμη καταρτιστούν οι επίσημες οδηγίες. Πετύχαμε ο Όμιλός μας να εδραιωθεί στα “Covid-safe” νοσοκομειακά δίκτυα της Ευρώπης, ανάμεσα στους παρόχους-παραδείγματα που ανταλλάσσουν διεθνώς τεχνογνωσία γύρω από τα “best practices” στη διαχείριση της πανδημίας. Βάλαμε την ασφάλεια των ασθενών, των ιατρών και του προσωπικού μας πάνω από τους ισολογισμούς και τα οικονομικά αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, δείξαμε πρώτοι και τον δρόμο της προσφοράς, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ηγεσία. Ο ηγέτης έχει ευθύνη και το αποδεικνύει στα δύσκολα.

μιας πολύπλευρης βασανιστικής κρίσης. Ταυτόχρονα, ο κορωνοϊός ήρθε για να αποδείξει την ανάγκη ενός καλύτερου, ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδιασμού των συστημάτων υγείας. Αναδείχθηκε η συμπληρωματικότητα της δημόσιας και της ιδιωτικής υγειονομικής περίθαλψης και φυσικά οι προκλήσεις για την αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ τους. Οι συμπράξεις ιδιωτικού-δημοσίου, οι συντονισμένες προσπάθειες έρευνας και καινοτομίας, οι άνευ προηγουμένου εθνικές και διεθνείς συνέργειες θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος της νέας πυξίδας εάν θέλουμε να αναδειχθούμε νικητές και μακροπρόθεσμα. Το στοίχημα είναι να αλλάξουμε τις πρακτικές που μας καθιστούν τρωτούς σε ασύμμετρους εξωτερικούς κινδύνους, όπως οι πανδημίες ή οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, και παράλληλα να θωρακίσουμε την οικονομία, την κοινωνία μας, με την αναγκαία επάρκεια στα κρίσιμα αγαθά και υποδομές υγείας και πρόνοιας.

Τι άλλαξε, λοιπόν, στην ελληνική Χωρίς αμφιβολία, καταλύτης γι’ αγορά παροχής υπηρεσιών υγείας αυτήν τη μετεξέλιξη θα αποτελέσει το πακέτο χρηματοδότησης από το μετά την πανδημία του κορωνοϊού; Στην πρώτη φάση της πανδημίας, ο κυρίαρ- Ταμείο Ανάκαμψης και το δημοσιονοχος φόβος ήταν ο κίνδυνος κατάρρευσης του μικό πλαίσιο που θα επικρατήσει στην Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), αφού η υπο- Ευρώπη τα επόμενα χρόνια… χρηματοδότησή του τα χρόνια των μνημονίων το είχε καταστήσει σημαντικά αποδυναμωμένο. Η στενή συνεργασία του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα παροχής υπηρεσιών υγείας έδωσε, μεταξύ άλλων, τα καλά αποτελέσματα που ξεχώρισαν την Ελλάδα ως καλό διαχειριστή 16

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Θέλω να μιλήσω στο σημείο αυτό όχι μόνο ως επιχειρηματίας, αλλά, κυρίως, ως πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών, γιατί η ερώτησή σας αφορά ευρύτερα το θέμα της αλλαγής του επιχειρηματικού σκηνικού που συζητούσαμε νωρίτερα.

Δώστε μου μερικά παραδείγματα…

Κεντρικός στόχος είναι η μετάβαση σε ένα πιο ανθεκτικό στις κρίσεις παραγωγικό μοντέλο, με αιχμή την υψηλή ποιότητα τόσο στα παραγόμενα προϊόντα όσο και στις παρεχόμενες υπηρεσίες, ενισχύοντας την πρωτογενή παραγωγή και την επαναβιομηχανοποίηση, τις υψηλές τεχνολογίες και τη μεταποίηση. Θέλουμε καλύτερη ισορροπία στο μείγμα της οικονομίας, ανάμεσα στις υπηρεσίες, το μερίδιο αγοράς που αντιπροσωπεύουν σήμερα ο τουρισμός και η εστίαση, από τη μία πλευρά, και τα προϊόντα, τα παραγόμενα αγαθά, από την άλλη. Η ενίσχυση τόσο της βιομηχανίας και της μεταποίησης όσο και του πρωτογενή αγροδιατροφικού τομέα είναι επιβεβλημένη. Πρέπει να δώσουμε έμφαση σε τελικά προϊόντα, των οποίων η καλλιέργεια, παραγωγή και συσκευασία αξιοποιεί και ενσωματώνει την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Δηλαδή να κλειδώνουμε τη μέγιστη δυνατή υπεραξία στα παραγόμενα προϊόντα και υπηρεσίες, με αιχμή την ποιότητα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει στοχευμένα να ενισχυθεί η διασύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία. Να ενισχυθεί στρατηγικά η εργασία με ειδικά και καλά σχεδιασμένα προγράμματα κατάρτισης και ανάπτυξης ικανοτήτων (συμπεριλαμβανομένων των soft skills). Προφανώς, όλα αυτά πρέπει να εξασφαλιστούν με τη μέγιστη δυνατή κοινωνική συναίνεση, στη βάση ενός νέου συμβολαίου μεταξύ του κόσμου της εργασίας, της παραγωγής και της πολιτικής.

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Β ΡΑ Β Ε Ι Ο ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

“Καλύτερη εταιρεία διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων – 2020”

Ευχαριστούμε για τη διάκριση!

συνέντευξη εξαιτίας του κορωνοϊού…

Ο κορωνοϊός ήρθε για να αποδείξει την ανάγκη ενός καλύτερου, ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού σχεδιασμού των συστημάτων υγείας.

Πέραν του προφανούς, που είναι η γενική ανάγκη στήριξης των πληγεισών επιχειρήσεων γενικά, ειδική μέριμνα θα πρέπει να ληφθεί για τη στήριξη επιχειρήσεων με υγιή χαρακτηριστικά. Η πρόκληση είναι να ενισχύσουμε στρατηγικά τις επιχειρήσεις εκείνες που έχουν αποδείξει πως μπορούν να λειτουργήσουν ως πυλώνες σταθερότητας και ανάπτυξης ακόμα και στις πιο δύσκολες περιόδους για τη χώρα, και όχι μόνο. Είναι αναγκαίο να μην πέσουμε στην παγίδα να στηρίξουμε και πάλι τα «ζόμπι», επιχειρήσεις που δεν μπορούν να σταθούν χωρίς κρατική βοήθεια στην αγορά, εγχώρια και διεθνή, καθώς αυτές δεν έχουν, αποδεδειγμένα, πραγματική αναπτυξιακή υπόσχεση. Αν το κάναμε αυτό, όπως λένε οι Αγγλοσάξονες, “we would be throwing good money after bad money”.

κίνητρα θα χρειαστούν και για την παραγωγική ανασυγκρότηση στον αγροτικό τομέα, να προκύψουν ακόμα περισσότεροι συνεταιρισμοί, να μεγαλώσει ο κλήρος, να γίνουν μεγάλες επενδύσεις, να ενισχυθεί η εντάσεως τεχνολογίας παραγωγή, να χτιστούν οικονομίες κλίμακας, να πολλαπλασιαστούν οι ενεργειακές κοινότητες, να αυξηθούν οι εξαγωγές και η επάρκεια, μειώνοντας και υποκαθιστώντας τμήμα των εισαγωγών.

Από την άλλη όμως πλευρά, το 90% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα ήταν, είναι και θα είναι μικρές ή πολύ μικρές…

Η περίφημη «ραχοκοκκαλιά» της ελληνικής οικονομίας, οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, πρέπει να λάβουν τα σωστά κίνητρα ώστε μέρος αυτών να μεγαλώσει, να αποκτήσει ανα-

Στρατηγικά, ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι των αλλαγών;

Εξωστρέφεια, εξαγωγές, ανταγωνιστικότητα. Nα αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μετατρέποντας τα κλισέ σε επενδύσεις και μετουσιώνοντας τις πολυπαιγμένες συνταγές και προτάσεις σε έργα με αρχή, μέση και τέλος, και μετρήσιμο αποτέλεσμα. Η επαναβιομηχανοποίηση της οικονομίας είναι απαραίτητη. Πρέπει να στραφούμε στην παραγωγή, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες για παγκόσμια ανταγωνιστικές υπηρεσίες και στον τουρισμό, αλλά πρέπει να επικεντρωθούμε στη διαφοροποίηση του μοντέλου, την ενίσχυση της ποιότητας, την καλύτερη διασύνδεσή του με τον αγροδιατροφικό τομέα, τη διεύρυνση της σεζόν προς ένα μοντέλο 365 ημερών τον χρόνο. Με έναν ισχυρό πυλώνα για τον «ασημένιο τουρισμό», δίνοντας επιτέλους μια ελληνική «νότα» στο Silver Tourism trend, με ιατρικό τουρισμό, ενσωματωμένες υπηρεσίες ομορφιάς και ευεξίας, καθώς και μια σύγχρονη επαναπροσέγγιση και rebranding της ελληνικής μεσογειακής διατροφής. Στο πλαίσιο αυτό, έχει ιδιαίτερη αξία να θεσπίσουμε ευκαιρίες και κίνητρα για τους εύρωστους μεσήλικες που βλέπουν θετικά την Ελλάδα και σκέφτονται την Ελλάδα σαν προορισμό για τη συνταξιοδότησή τους.

Στο μεταξύ, όμως, το 2020 προκάλεσε τεράστιες ζημιές στις επιχειρήσεις 18

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Μια που πιάσαμε τους αγγλικούς όρους, τι είναι αυτό που λέτε συχνά για την ανάγκη ενός “scale-up” σε ολόκληρο το φάσμα του ελληνικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος;

Είναι απλό και είναι στόχος της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών. Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν και να μεγαλώσουν οι μεσαίες και οι μεγάλες επιχειρήσεις. Να δοθούν κίνητρα για συγχωνεύσεις και εξαγορές, με στόχο να αλλάξει σταδιακά κλίμακα η ελληνική επιχειρηματικότητα –κάτι που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων. Ακόμα ισχυρότερα και διευρυμένα

πτυξιακή προοπτική και να δώσει άλλη ώθηση στην τοπική και την περιφερειακή οικονομία στην οποία σήμερα δραστηριοποιείται. Με αυτόν τον τρόπο θα αλλάξει και η κουλτούρα και το όραμα στην ελληνική επιχειρηματικότητα. Θα πάμε σε ένα βιώσιμο, αειφόρο μοντέλο, με πυξίδα την ποιότητα και την αξιοπιστία, με σεβασμό στο περιβάλλον, με υπεύθυνες πρακτικές, με μεγιστοποίηση της εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας, με σύγχρονη εταιρική διακυβέρνηση και ένα πιο πράσινο αποτύπωμα. Πρέπει να αλλάξουμε κουλτούρα. Στόχος της κάθε μικρής επιχείρησης πρέπει να είναι να

γίνει μεγάλη, για το δικό της καλό και το καλό της χώρας.

Πώς θα γίνουν όλα αυτά;

Κίνητρο, για τον απαιτούμενο μετασχηματισμό, φυσικά, θα αποτελέσουν και τα 72 δισ. ευρώ, συνδυαστικά, αναπτυξιακών πόρων που προορίζονται για την Ελλάδα την επόμενη επταετία. Αυτό το ιστορικό αναπτυξιακό παράθυρο ευκαιρίας πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί με τον πλέον αποφασιστικό και ουσιαστικό τρόπο τόσο από την Πολιτεία όσο και την ιδιωτική πρωτοβουλία. Χρειάζεται δε ένα έξυπνο και λειτουργικό μοντέλο για την επένδυση αυτών των πόρων. Να είναι απλό, σαφές, ευέλικτο και γρήγορο, και να διέπεται από διάφανους κανόνες και αδιάβλητες διαδικασίες. Μάλιστα, σε μια πρόσφατη δημόσια συζήτηση που είχαμε με τον πρόεδρο της Επιτροπής του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης, σερ Χριστόφορο Πισσαρίδη, πρότεινα μια συγκεκριμένη κεντρική προσέγγιση στην πρόκληση: να αφεθεί η πρωτοβουλία των κινήσεων στον ιδιωτικό τομέα. Να αναλαμβάνει το ρίσκο ο επιχειρηματίας, να σχεδιάζει και να αναπτύσσει ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο, ένα βιώσιμο εγχείρημα, και πάνω σε αυτήν τη βάση να έρχεται η Πολιτεία και να συμπληρώνει εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους σαν πρόσθετο αναπτυξιακό καύσιμο. Να λειτουργεί η χρηματοδότηση σαν επιταχυντής, σαν καταλύτης. Παλιά, δυστυχώς, συνέβαινε το αντίστροφο. Καταρτίζονταν “business plans” και προτάσεις από το μηδέν, με στόχο τη χρηματοδότηση, και όχι ως τμήμα μιας στέρεης εταιρικής στρατηγικής και στη βάση άρτιων επιχειρηματικών σχεδίων. Και έχουμε δει τα αποτελέσματα... Επίσης, είναι εξίσου κρίσιμο να χτιστούν ευέλικτοι και συνάμα στέρεοι μηχανισμοί που θα αξιολογούν με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα τις κατατεθειμένες προτάσεις, ώστε να ενισχύουν τις πιο αξιόλογες με «έξυπνους» πόρους, επιταχύνοντας τις επενδύσεις και την ολοκλήρωση των “project”. Αυτό θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες επιτυχίας και θα συμβάλει στο να ξεκλειδώσει γρηγορότερα την επόμενη φάση ανάπτυξης. Δεδομένων και των νέων κινήτρων που αναμένονται για συγχωνεύσεις και εξαγορές, η ως άνω προσέγγιση θα συμβάλει καταλυτικά και στην επιτάχυνση του πολυεπίπεδου “scalingup” σε όλο το φάσμα του ελληνικού επιχειρη-

ματικού οικοσυστήματος. Μια προσέγγιση σαν αυτή που προτείνω, με τα σωστά κίνητρα, ώστε η ανάπτυξη να εστιαστεί πρωτίστως στους άξονες και τους τομείς εκείνους που θα συμβάλουν στη διαφοροποίηση και την ενίσχυση του εθνικού παραγωγικού μοντέλου, μπορεί να δώσει την αναγκαία ώθηση που χρειάζεται η ελληνική οικονομία για να αλλάξει ταχύτητα, δυναμική, και να ισχυροποιήσει τη θέση της στο απαιτητικό διεθνές περιβάλλον.

Αν ξαναγυρίσουμε όλη αυτή τη συζήτηση πίσω, στον τομέα στον οποίο εσείς δραστηριοποιείστε, στην παροχή υπηρεσιών υγείας, τι αλλαγές νομίζετε ότι πρέπει να γίνουν;

Μα δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε πάλι τον τροχό, στην Ελλάδα, κύριε Κώνστα. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά τι συμβαίνει σε άλλες αναπτυγμένες χώρες, εντός και εκτός Ευρώπης, όπου υπάρχουν πολλές καλές πρακτικές, πολλά επιτυχημένα παραδείγματα και μοντέλα συνεργασίας που μεγιστοποιούν το όφελος για τους πολίτες και τους ασθενείς. Η διαρκής, σταθερή και καλά δομημένη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα υγείας είναι απαραίτητη. Άλλωστε, η δράση και λειτουργία τους είναι παράλληλη, συμπληρωματική και όχι ανταγωνιστική. Προβλήματα προφανώς υπάρχουν και στους δύο χώρους. Εντοπίζω περισσότερες παθογένειες στον δημόσιο τομέα, τον οποίο λυμαίνονται κυκλώματα. Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα υπάρχουν κλινικές που βασίζουν την επιβίωσή τους στην απομύζηση των ασφαλιστικών ταμείων, εκθέτοντας τον κλάδο. Αυτό πρέπει να αλλάξει οριστικά, μέσα από μια στρατηγική αφενός ξεκαθαρίσματος και αφετέρου αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών και υποδομών, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση σύγχρονων και αποτελεσματικών μηχανισμών αξιολόγησης και ελέγχου, όλου του συστήματος, σε πραγματικό χρόνο.

Στην πόλη της καταγωγής μου, τη Θεσσαλονίκη, μέσα στην πιο κρίσιμη στιγμή της εξέλιξης της πανδημίας, δώσατε το παράδειγμα αυτών που λέτε με την παραχώρηση του Διαβαλκανικού Κέντρου. Δεν κάναμε τίποτα περισσότερο από το αυτονόητο. Η Θεσσαλονίκη βρέθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Δεν υπήρχε ούτε χρόνος

ούτε χώρος για στενά επιχειρηματικά συμφέροντα και ιδεολογικές προκαταλήψεις. Ήταν επιτακτική η άθροιση των δυνάμεων του ιδιωτικού και δημόσιου συστήματος υγείας προς την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος. Εμείς θέσαμε στη διάθεση του Υπουργείου Υγείας μια νοσηλευτική πτέρυγα δυναμικότητας 60 κλινών του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης προς χρήση από το Εθνικό Σύστημα Υγείας για non-Covid-19 περιστατικά. Το ΕΣΥ απέκτησε αμέσως τη δυνατότητα να αποφορτιστεί από τη νοσηλεία περίπου 450 ασθενών σε μηνιαία βάση. Για τη νοσηλεία των ασθενών αυτών, το Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, το κορυφαίο νοσηλευτικό ίδρυμα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, διαθέτει τις υπερσύγχρονες υποδομές του, το έμπειρο νοσηλευτικό προσωπικό του και τους κορυφαίους ιατρούς του για όσο διάστημα χρειαστεί. Παράλληλα, και αυτό αξίζει να το σημειώσετε κύριε Κώνστα, πρωτοπορήσαμε για άλλη μία φορά, εντάσσοντας ουσιαστικά το Διαβαλκανικό στο σύστημα εφημεριών του ΕΣΥ, συνεπικουρώντας τα εφημερεύοντα νοσοκομεία στη συμπρωτεύουσα για non-Covid περιστατικά. Ενώ, βλέποντας τις μεγάλες ανάγκες σε εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, προχωρήσαμε στη δημιουργία και την άμεση αποστολή διεπιστημονικής ομάδας εξειδικευμένων ιατρών στη Θεσσαλονίκη, η οποία τέθηκε στη διάθεση του Υπουργείου Υγείας, προκειμένου να καλυφθούν ανάγκες των νοσοκομείων του ΕΣΥ στη Βόρεια Ελλάδα. Εν κατακλείδι, ο Όμιλός μας είναι, και θα είναι, αρωγός και πρωτοπόρος σε κάθε κάλεσμα της ελληνικής κοινωνίας.

Πώς περιγράφετε, λοιπόν, τον χαρακτήρα και τις ιδιότητες του επιχειρηματία στην επόμενη εποχή;

Ο επιχειρηματίας του 21ου αιώνα καλείται να συνδυάζει το όραμα για το «αύριο» σεβόμενος το «σήμερα», να χτίζει με ορίζοντα βιωσιμότητας και αειφορίας, να έχει σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον, να δημιουργεί χωρίς να καταστρέφει, να παράγει πλούτο και κέρδος αναλαμβάνοντας ρίσκο και επενδύοντας αποφασιστικά, αλλά παράλληλα να ανταποδίδει γενναιόδωρα στους συνεργάτες του, τους εργαζομένους του και την κοινωνία. Τη σημερινή εποχή, η επιχειρηματική πρακτική και η ηθική στην επιχειρηματικότητα δεν μπορεί παρά να είναι πλέον έννοιες ταυτόσημες. Λέξεις-«κλειδιά» η προσαρμοστικότητα, η ΧΡΗΜΑ 19

συνέντευξη Σας βλέπω ανήσυχο ήδη για το ξέσπασμα μιας νέας πανδημίας ενώ καλά-καλά δεν έχουμε ξεμπερδέψει με τον Covid;

διαρκής εξέλιξη και αναζήτηση, η διορατικότητα και η σύνθετη αντίληψη, ώστε να αποκωδικοποιεί έγκαιρα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις τεκτονικές αλλαγές που συντελούνται με τα διαρκή άλματα της τεχνολογίας και την πολυεπίπεδη ψηφιοποίηση, προκειμένου, όπως λέμε στον Όμιλο Ιατρικού, «να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά».

Μου είπατε προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Τι καινούργια χαρακτηριστικά φέρνει αυτή η νέα εποχή στο επιχειρείν;

Η πανδημία του Covid-19 έχει αλλάξει τον κόσμο με τρόπους και σε έκταση που μόλις τώρα έχουμε αρχίσει να κατανοούμε. Η οικονομία, η πολιτική, οι διεθνείς σχέσεις και η διακυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα φαίνεται να αλλάζουν ριζικά. Οι σταθερές υποχωρούν, οι ισορροπίες επαναπροσδιορίζονται ταχύτατα, η αβεβαιότητα μεγιστοποιείται. Οι πρακτικές με τις οποίες λειτουργούν επιχειρήσεις, κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμοί, κοινωνίες, ακόμη και οικογένειες και άτομα, θα αλλάξουν –πιθανώς για πάντα. Ακόμη και μετά το εμβόλιο, η κοινωνική αποστασιοποίηση, τα περιοριστικά μέτρα στην εργασία και τα ταξίδια, ο φόβος και η ανασφάλεια, η αστάθεια και η αβεβαιότητα, θα είναι μέρος της ζωής μας. Η σημαντικότερη ωστόσο πρόκληση θα είναι η μεγάλη παγκόσμια προσπάθεια πρόληψης της επόμενης πανδημίας. Πρέπει να οικοδομήσουμε ένα βιώσιμο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης με δικλείδες ασφαλείας και μηχανισμούς ταχείας αντίδρασης σε ολόκληρο τον κόσμο, τόσο σε επίπεδο κρατών όσο και σε επίπεδο κοινωνιών. 20

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Η πρόληψη της επόμενης πανδημίας αποτελεί την κύρια συλλογική ευθύνη και πρόκληση για τους ηγέτες όλων των τομέων. Από τους πολιτικούς έως τους ιατρούς-επιστήμονες, από τους εμπειρογνώμονες υγείας έως τους εταιρικούς ηγέτες, από τους ερευνητές έως τα άτομα που δραστηριοποιούνται σε κοινωφελείς σκοπούς, όλοι πρέπει να συμβάλουμε στον αγώνα για τη δημιουργία και παραγωγή εμβολίων, όσο και για αποτελεσματικές και προσβάσιμες θεραπείες. Όλοι πρέπει να αναπτύξουμε το σχέδιο δράσης που θα αλλάξει τις συνήθειες, τις κακές πρακτικές και τους φαύλους κύκλους, που δημιουργούν νέους ιούς. Είδατε τι συνέβη πριν από έναν χρόνο. Οι κακές συνθήκες υγιεινής σε μια αγορά νωπών προϊόντων στην Κίνα έθεσαν ολόκληρο τον πλανήτη σε ακινησία. Η παγκόσμια διακυβέρνηση πρέπει να αναθεωρηθεί. Το ίδιο ισχύει και για την αντιμετώπιση των βασικών αιτίων, των “root causes” μολυσματικών ασθενειών, όπως η γρίπη. Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα case studies, που έπρεπε να μας είχαν προβληματίσει πιο ουσιαστικά, αποτελούν η γρίπη των πτηνών, καθώς και η γρίπη των χοίρων –η προηγούμενη πανδημία– για την οποία είχαμε προειδοποιηθεί έναν χρόνο νωρίτερα και δεν είχαμε ενεργήσει. Πρέπει, λοιπόν, να αναπτυχθούν πιο οργανωμένα μοντέλα παρακολούθησης (monitoring), έγκαιρης προειδοποίησης (early warning systems) και πρόληψης (prevention) σε παγκόσμιο επίπεδο. Κρίσιμοι διεθνείς θεσμοί, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα Ηνωμένα Έθνη, θα πρέπει να ανανεωθούν, να ενισχυθούν και να αναβαθμιστούν στρατηγικά.

Αυτά σε υγειονομικό επίπεδο… Στην οικονομία τι αλλάζει;

Η παγκόσμια πολιτική οικονομία έχει αλλάξει. Το ίδιο και η παγκόσμια ισορροπία ισχύος. Ο κόσμος έχει ήδη μεταβεί σε μια πολυπολικότητα. Αρκετές προϋπάρχουσες τάσεις και δυναμικές, όπως η ψηφιοποίηση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, το e-learning, έχουν επιταχυνθεί και έχουν αναδυθεί νέες τάσεις με δυνητικό

“game-changing” χαρακτήρα. Αναρωτιέμαι, για παράδειγμα, ποιος πιστεύει σήμερα ότι το ταξίδι και η κινητικότητα θα επιστρέψουν γρήγορα στο “status quo ante”; Ή ποιος μπορεί τώρα να φανταστεί ότι όλες αυτές οι βολικές πλατφόρμες τηλεδιασκέψεων και διαδικτυακών συναντήσεων θα σταματήσουν ξαφνικά να αποτελούν μέρος της νέας μας καθημερινότητας; Εξοικονομούνται χρόνος, χρήματα και ενέργεια και απελευθερώνεται παραγωγικότητα.

Άρα μιλάμε για μια νέα κανονικότητα, όχι μια επιστροφή στην προηγούμενη πραγματικότητα…

Το ηλεκτρονικό εμπόριο, μεγαλύτερα επίπεδα ενεργειακής αυτονομίας, η επανεξέταση της αγροδιατροφικής οικονομίας, ο ρόλος της αγροτεχνολογίας, η καλύτερη παρακολούθηση της παραγωγής τροφίμων παγκοσμίως, τα επίπεδα αυτάρκειας, είναι μόνο μερικές από τις δυναμικές τις οποίες θα κληθούμε να διαχειριστούμε και να αξιολογήσουμε τους επόμενους μήνες. Οι εφαρμογές τρισδιάστατης εκτύπωσης, η σημασία της καλής πρόσβασης στο Διαδίκτυο, το κόστος της ρύπανσης και η ανάγκη για ανακύκλωση, καθαρές και έξυπνες πόλεις, η σημασία των καλά οργανωμένων κρατών και κοινωνιών, η καλή υγιεινή και οι έννοιες της συλλογικής και ατομικής ευθύνης είναι μερικές από τις κτήσεις του «σήμερα» που δεν μπορεί να επιτραπεί να χαθούν «αύριο». Με άλλα λόγια, ο δρόμος είναι προς τα εμπρός, και δεν μπορούμε να προχωρήσουμε γρήγορα αν συνεχίσουμε να κουβαλάμε τα βάρη και τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Προσθέτως, στον ψηφιακό χώρο φαίνεται ότι η παγκοσμιοποίηση θα συνεχίσει να επιταχύνεται. Ωστόσο, στη φυσική σφαίρα, η επιστροφή των εθνικών συνόρων και τα διαφορετικά επίπεδα απομονωτισμού υποδηλώνουν ότι η παγκοσμιοποίηση όπως τη βιώσαμε πριν από το 2020 θα αλλάξει. Πρέπει, λοιπόν, να συμφωνηθεί ένα νέο σύνολο κανόνων για την υγειονομική περίθαλψη, την ιατρική έρευνα, τη βιωσιμότητα, τη βιομηχανία τροφίμων, τη μετανάστευση και τις περιβαλλοντικές πολιτικές.

Εσείς, ως όμιλος, επενδύετε πολύ στην τεχνολογία και την καινοτομία… Εμείς επενδύουμε αταλάντευτα στην τεχνολο-

γία και την καινοτομία, την οποία συνδυάζουμε με το “brain gain” και τη διαρκή επένδυση σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Είμαστε ο εθνικός πρωταθλητής στον χώρο της υγείας στο "brain gain", επαναπατρίζοντας από το εξωτερικό κορυφαίους ιατρούς, εκλεκτούς επιστήμονες, διακεκριμένους ερευνητές –όλοι κορυφαίοι στους τομείς τους–, που επιστρέφουν ως πλούτος για τη χώρα, με απίστευτα πολλαπλασιαστικά οφέλη. Ένας ανεκτίμητος πυρήνας γνώσης και τεχνογνωσίας. Έτσι, προσφέρουμε καθοριστικά στην ελληνική υγεία και το μέλλον της υγείας στη χώρα μας, συμβάλλουμε στην εξέλιξη της επιστήμης εδώ, στον τόπο μας, και συνεισφέρουμε σημαντικά στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Στην υγεία δε, η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι ήδη εδώ, και –σας το λέω με περηφάνια– ο Όμιλός μας είναι στην πρώτη γραμμή των παγκόσμιων εξελίξεων. Τόσο στην τεχνολογία υγείας όσο και στην τεχνογνωσία, όπου τα κέντρα αριστείας του Ομίλου και το κορυφαίο ανθρώπινο δυναμικό του συμμετέχει στα σημαντικότερα διεθνή ιατρικά συνέδρια και

"fora" ανταλλαγής τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών. Κατά τη διάρκεια και των δύο μεγάλων κρίσεων –την οικονομική του 2009-2019 και του κορωνοΐού σήμερα–, αποφασίσαμε να κινηθούμε αντίθετα στο ρεύμα. Απαντήσαμε στην κρίση με επενδύσεις, με όραμα και μεγάλη αποφασιστικότητα –σε όλα τα επίπεδα που σας προανέφερα. Έτσι εδραιώσαμε τη θέση μας ως ο πρωτοπόρος και μεγαλύτερος ελληνικός ιατρικός όμιλος και ενισχύσαμε ακόμη περισσότερο την προτίμηση της ελληνικής κοινωνίας προς τον Όμιλό μας. Μια σχέση που τιμούμε διαχρονικά, ανταποδίδοντας μέσω ενός σημαντικού προγράμματος «Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης» στην ελληνική κοινωνία, ως ένα έμπρακτο «ευχαριστώ» για την εμπιστοσύνη που μας δείχνει όλα αυτά τα χρόνια.

Σε επίπεδο επιχειρηματικών ομίλων, η διακυβέρνηση αλλάζει;

Οι εταιρικοί ηγέτες που ενήργησαν γρήγορα για την αντιμετώπιση της πανδημίας –τοποθετώντας την εταιρική κοινωνική ευθύνη και την

πατριωτική ως πρώτη προτεραιότητα– πιθανότατα θα τύχουν μιας θερμότερης υποδοχής από το κοινό στη νέα εποχή. Θα ανταμειφθούν για το γεγονός ότι έθεσαν την υγεία πάνω από τα κέρδη και την ανθρώπινη ζωή πάνω από τους ισολογισμούς. Η ανάγκη για μια νέα ηγεσία από τις επιχειρήσεις θα είναι και πάλι καθοριστική για τη διάσωση της οικονομίας και τη διασφάλιση της ταχείας ανάκαμψης. Η καινοτομία, οι νέες επιχειρηματικές στρατηγικές, τα νέα μοντέλα εσόδων, τα πιο κυκλικά επιχειρηματικά οικοσυστήματα, τα πιο βιώσιμα έργα και επενδύσεις και, ευρύτερα, οι πιο καθαρές και πιο οικολογικές πρακτικές οφείλουν να αποτελούν μέρος της νέας επιχειρηματικής ατζέντας. Πιο θωρακισμένες και ασφαλέστερες εφοδιαστικές αλυσίδες, ολοκληρωμένα παγκόσμια αγροδιατροφικά πρότυπα, αναβαθμισμένοι μηχανισμοί παρακολούθησης, ισχυροποιημένοι διεθνείς οργανισμοί και πιο ισχυρά, υπεύθυνα, κράτη. Όχι απλά επειδή αυτό είναι το σωστό. Όχι μόνο εξαιτίας της ηθικής μας δέσμευσης απέναντι στις μελλοντικές γενιές. Αλλά επειδή, πλέον, όλοι γνωρίζουμε ότι από αυτό εξαρτάται η ίδια μας η επιβίωση. • • •

ΧΡΗΜΑ 21

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΧΡΗΜΑ 23

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020

Οι καλύτερες εισηγμένες του 2020 Ποιες εταιρείες βράβευσαν οι αναγνώστες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, της εβδομαδιαίας ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week και του portal banks.com.gr

ια 18η συνεχόμενη χρονιά, πραγματοποιήθηκε η ψηφοφορία για τα «Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020», κατά την οποία αναδείχθηκαν οι εισηγμένες εταιρείες που διακρίθηκαν στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι για το 2019 σε 19 κατηγορίες βραβείων. Τα αποτελέσματα προέκυψαν από online ψηφοφορία στην επίσημη ιστοσελίδα των βραβείων hrima.ethosawards.eu και το επιχειρηματικό και οικονομικό portal banks.com.gr. Τα «Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ» αναγνωρίζονται από την επιχειρηματική και επενδυτική κοινότητα ως ένας καταξιωμένος θεσμός ετήσιας αξιολόγησης των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρειών. Στην αξιολόγηση συμμετείχαν το ευρύ επενδυτικό κοινό, οι αναγνώστες του περιοδικού ΧΡΗΜΑ και της εβδομαδιαίας ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week, καθώς και οι τακτικοί επισκέπτες του οικονομικού και επιχειρηματικού portal banks.com.gr. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίστηκε η συμμετοχή του κοινού αλλά και των ειδικών της αγοράς.

Φέτος, ψήφισαν συνολικά 2.115 αναγνώστες Τα κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης των επιχειρήσεων που διακρίθηκαν ήταν η ανάπτυξή τους, οι επενδύσεις, οι καινοτόμες δράσεις τους,

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ο διεθνοποιημένος προσανατολισμός τους, τα θετικά αποτελέσματα και η συμπεριφορά τους απέναντι στη χρηματιστηριακή αγορά και στο επενδυτικό κοινό, γενικότερα. Τα «Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020» περιλαμβάνουν 19 επιμέρους κατηγορίες, στις οποίες απονέμονται συνολικά 55 βραβεία. Η τελετή απονομής των βραβείων θα πραγματοποιηθεί στις 28 Ιανουαρίου 2021, ως LiveOn Digital Event: η παρουσίασή του θα διεξαχθεί μέσω ειδικά διαμορφωμένου studio τηλεοπτικών παραγωγών, με πιστή εφαρμογή των υγειονομικών πρωτοκόλλων που θα ισχύουν κατά τον χρόνο διεξαγωγής της εκδήλωσης, και όλοι οι προσκεκλημένοι, πολιτικοί και θεσμικοί παράγοντες, βραβευόμενοι, υποψήφιοι αλλά και απλό κοινό, θα παρακολουθούν και θα συμμετέχουν στα δρώμενα ζωντανά, συνδεδεμένοι στη LiveOn, την ολοκληρωμένη ψηφιακή τεχνολογία επιχειρηματικής επικοινωνίας του ethosGROUP, στο link hra.liveon.tech.

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ - 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ FTSE-LARGE CAP - 2020

Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις κ.ά.

1ο Βραβείο: ΟΤΕ

1ο Βραβείο: Alpha Bank

2ο Βραβείο: Μυτιληναίος

2ο Βραβείο: ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών

3ο Βραβείο: Coca-Cola HBC AG

3ο Βραβείο: Ελληνικά Πετρέλαια

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ - 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ MID-SMALL CΑP - 2020

Αξιολογείται ο βαθμός διεθνοποίησης των εταιρειών και σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις.

Αξιολογούνται παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις.

1ο Βραβείο: Παπουτσάνης

1ο Βραβείο: Ευρωπαϊκή Πίστη

2ο Βραβείο: ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ

Plaisio Logotype – Black and white

3ο Βραβείο: Αλουμύλ Μυλωνάς

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

2ο Βραβείο: Plaisio Logotype and symbol – Black and white Quest Συμμετοχών

3ο Βραβείο: Πλαίσιο

ΧΡΗΜΑ 27

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ - 2020

Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η ευελιξία της εταιρείας στις αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, ο βαθμός εξυπηρέτησης των πελατών.

Αξιολογούνται παράγοντες όπως οι οικονομικές επιδόσεις, η πορεία αναδιάρθρωσης-εξυγίανσης μετά την κρίση και η συμβολή στη χρηματοδότησή της.

1ο Βραβείο: ΔΕΗ ΑΕ

1ο Βραβείο: Εθνική Τράπεζα

2ο Βραβείο: ΕΥΔΑΠ

2ο Βραβείο: Eurobank

3ο Βραβείο: ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών

3ο Βραβείο: Τράπεζα Πειραιώς

ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ - 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΥΨΗΛΩΝ ΡΥΘΜΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - 2020

Αξιολογείται η εταιρεία που βελτίωσε τα οικονομικά της αποτελέσματα, περνώντας από ζημίες το 2018 σε κέρδη το 2019.

Αξιολογείται η επίδοση της εταιρείας ως προς την αύξηση του κύκλου εργασιών το 2019. Στην αξιολόγηση περιλαμβάνονται όλες οι εταιρείες που σημείωσαν αύξηση κύκλου εργασιών άνω του 10%.

1ο Βραβείο: Ιντρακόμ

1ο Βραβείο: Κρι-Κρι

2ο Βραβείο: Frigoglass

2ο Βραβείο: Σαράντης

3ο Βραβείο: Doppler

3ο Βραβείο: Inform Lykos

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020

Βραβείο καλύτερης ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ εταιρείας - 2020 - 2018

ΒΡΑΒΕΙΟ καλύτερης Βραβείο ΥΨΗΛΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ εταιρείας FTSE - 2020 LARGE CAP 2018

Αξιολογείται η μια Αξιολογούνται επίδοση σειρά της απόεταιρείας παράγοντες ωςόπως προς ητην πορεία επέκταση των οικοτων νομικών επιδόσεων, δραστηριοτήτων τηςηκατά σταθερότητά το 2019 τους, στο εξωτερικό, η διεύρυνσηείτε τωνμέσω μεριδίων εξααγοράς,είτε γωγών η χρηματιστηριακή μέσω παραγωγικής πορεία επέκτασης. και η σχέση με τους επενδυτές, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις κ.ά.

Αξιολογούνταιη μια σειράτης απόεταιρείας παράγοντες η πορεία των οικοΑξιολογείται επίδοση ως όπως προς την υλοποίηση φινομικών επιδόσεων, η σταθερότητά τους, ικανών η διεύρυνση των μεριδίων λόδοξων επενδυτικών προγραμμάτων, να ενισχύσουν τη αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία η σχέση με τους επενδυτές, η μακροπρόθεσμη παρουσία της στηνκαιαγορά. προσπάθεια διεθνοποίησης, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις κ.λπ.

1ο Βραβείο: Eurobank ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ

1ο Βραβείο: Ελληνικά Πετρέλαια Τέρνα Ενεργειακή

2ο Βραβείο: Motor Oil Profile Software

2ο Βραβείο: Αεροπορία Αιγαίου ΟΤΕ

3ο Βραβείο: Fourlis Συμμετοχών Flexopack

3ο Βραβείο: ΓΕΚ Τέρνα Μυτιληναίος

Βραβείο καλύτερης ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ εταιρείαςΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ - 2018 - 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ καλύτερης Βραβείο ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ εταιρείας ΣΧΕΣΕΩΝ FTSE- 2020 LARGE CAP 2018

Αξιολογούνται μια σειράτης από παράγοντες όπως πορεία τωνπροηγοικοΑξιολογείται η επίδοση εταιρείας ως προς τηνηεφαρμογή νομικώντεχνολογιών επιδόσεων, και η σταθερότητά διεύρυνση των παραγωμεριδίων μένων καινοτομιώντους, τόσοη στη διαδικασία αγοράς, χρηματιστηριακή και η και σχέση με τους επενδυτές, η γής όσο ηκαι στην προσφοράπορεία προϊόντων υπηρεσιών. προσπάθεια διεθνοποίησης, η καινοτομία, η έμφαση στις επενδύσεις κ.ά.

Αξιολογείται η στάση της εταιρείας απέναντι στο επενδυτικό κοινό (ποιότητα και επάρκεια παρεχόμενων πληροφοριών, ικανοποιητική ιστοσελίδα, προθυμία εξυπηρέτησης μετόχων, στάση των βασικών μετόχων και της διοίκησης απέναντι στη μετοχή και τους μικρομετόχους).

Eurobank 1ο Βραβείο: Epsilon Net

Ελληνικά Πετρέλαια 1ο Βραβείο: Eurobank

Motor Oil 2ο Βραβείο: Profile Software

Αεροπορία Αιγαίου 2ο Βραβείο: Ελλάκτωρ

3ο Βραβείο: Fourlis Συμμετοχών Space Hellas

3ο ΓΕΚΒραβείο: Τέρνα Motor Oil

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΧΡΗΜΑ 31

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020

Βραβείο καλύτερης ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ εταιρείας ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ - 2018 - 2020

ΒΡΑΒΕΙΟκαλύτερης Βραβείο ΕΤΑΙΡΙΚΗΣεταιρείας ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ FTSE LARGE ΕΥΘΥΝΗΣ CAP 2018 2020

Αξιολογείται η τυπική και ουσιαστική προσαρμογή των εταιρειών στο θεσμικό πλαίσιο περί εταιρικής διακυβέρνησης.

Αξιολογείται η έμφαση των εταιρειών στον γενικότερο κοινωνικό τους ρόλο (εργαζόμενοι, καινοτομία, προστασία περιβάλλοντος, ενίσχυση τοπικών κοινωνιών, χορηγικό έργο, αθλητισμός, κοινωνική μέριμνα, πολιτισμός κ.λπ.).

1ο Βραβείο: Eurobank Lamda Development

1ο Βραβείο: Ελληνικά Πετρέλαια ΟΤΕ

2ο Βραβείο: Motor Oil Alpha Bank

2ο Βραβείο: Αεροπορία Αιγαίου Εθνική Τράπεζα ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

3ο Βραβείο: Fourlis Συμμετοχών Ελλάκτωρ

3ο Βραβείο: ΓΕΚ ΤέρναΠετρέλαια Ελληνικά

ΒΡΑΒΕΙΟ καλύτερης Βραβείο ΚΑΛΥΤΕΡΗΣεταιρείας ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ - 2018 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ - 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ καλύτερης Βραβείο ΚΑΛΥΤΕΡΗΣεταιρείας ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗΣ FTSE LARGE CAP ΕΤΑΙ-2018 - 2020 ΡΕΙΑΣ

Αξιολογούνται μια σειρά από παράγοντες όπως η πορεία των οικονομικών επιδόσεων, οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, η καινοτομία, η προσπάθεια διεθνοποίησης, η έμφαση στις επενδύσεις, η διεύρυνση των μεριδίων αγοράς, η χρηματιστηριακή πορεία και η σχέση με τους επενδυτές, η σταθερότητά τους κ.λπ.

σύμφωνα με την αθροιστική αξία συναλλαγών χρεογράφων του ΧΑ Αξιολογούνται οικονομικές επιδόσεις, μερίδια αγοράς στις χρηματιστηριακές συναλλαγές και καινοτόμες δράσεις το 2019.

Eurobank 1ο Βραβείο: Euroxx Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ

Ελληνικά Πετρέλαια 1ο Βραβείο: Optima Bank

Motor Oil 2ο Βραβείο: Performance

Αεροπορία Αιγαίου 2ο Βραβείο: Πειραιώς Χρηματιστηριακή ΑΕΠΕΥ

Fourlis Συμμετοχών 3ο Βραβείο: Mediterra

ΓΕΚ Τέρνα 3ο Βραβείο: Eurobank Equities ΑΕΠΕΥ

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

ΧΡΗΜΑ 33

Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ - 2020

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΑΕΕΑΠ - 2020

Αξιολογούνται οι επιδόσεις σε ό,τι αφορά τα ποσά των υπό διαχείριση κεφαλαίων και τις αποδόσεις των επιμέρους Α/Κ.

Αξιολογούνται οι οικονομικές επιδόσεις και οι επενδυτικές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν το 2019.

1ο Βραβείο: Alpha Trust

1ο Βραβείο: Prodea

2ο Βραβείο: 3Κ Investment Partners ΑΕΔΑΚ

2ο Βραβείο: Trastor ΑΕΕΑΠ

3ο Βραβείο: Ευρωπαϊκή Πίστη Asset Management ΑΕΔΑΚ

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ASSET & WEALTH MANAGEMENT - 2020 (ΑΕΔΑΚ και ΑΕΔΑΚ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΟΥ ΣΚΟΠΟΥ & ΑΕΠΕΥ σύμφωνα με την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών)

1ο Βραβείο: HSBC Retail Banking and Wealth Management 2ο Βραβείο: Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ 3ο Βραβείο: Iolcus Investments ΑΕΔΟΕΕ 34

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

3ο Βραβείο: Briq Properties ΑΕΕΑΠ

άρθρο

Όμιλος Quest: Βιώσιμη Ανάπτυξη και αξία που πολλαπλασιάζεται

α τελευταία χρόνια, η Βιώσιμη Ανάπτυξη, η οποία θέτει τα θεμέλια για τη διασφάλιση της αειφορίας των μελλοντικών γενιών, ωθεί τις κυβερνήσεις, την κοινωνία των πολιτών και τις επιχειρήσεις προς την υιοθέτηση νέων πρακτικών. Ειδικά οι επιχειρήσεις έχουν κομβικής σημασίας ρόλο, καθώς, εκτός των οικονομικών καταστάσεών τους, διαθέτουν «κρυφή» αξία που ενυπάρχει σε άυλα περιουσιακά στοιχεία, όπως το ανθρώπινο, πνευματικό, κοινωνικό και φυσικό κεφάλαιό τους. Οι ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων χρόνων, η μετάβαση στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός και οι τρέχουσες ειδικές συνθήκες λόγω της πανδημίας Covid-19, έχουν αναδείξει την ανάγκη αναγνώρισης, διαχείρισης και λογοδοσίας μη χρηματοοικονομικών κινδύνων. Με αυτή τη διαδικασία, οι επιχειρήσεις βελτιώνονται όχι μόνο ως προς τη δέσμευση των εργαζομένων τους, την ικανοποίηση των πελατών τους και τις σχέσεις τους με την κοινωνία και τα ενδιαφερόμενα μέρη τους, αλλά και ως προς την ελκυστικότητά τους στους επενδυτές και την πρόσβασή τους σε χρηματοδότηση. Σημαντικά οφέλη προκύπτουν επίσης σε τομείς όπως η κλιματική αλλαγή και η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, στον αντίκτυπο των τεχνολογικών εξελίξεων στην αγορά εργασίας και το ανθρώπινο κεφάλαιο, και στη βελτίωση των επιχειρηματικών πρακτικών με στόχο τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας. Συνεπώς, η αξία που δημιουργείται διαμοιράζεται σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και θέτει προϋποθέσεις αειφορίας για τις μελλοντικές γενιές. Αυτό οδηγεί σε αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων, βελτιωμένη επικοινωνία, εστίαση στα σημαντικά και σαφήνεια στη διακυβέρνηση. Η επίδοση των εταιρειών σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης χρειάζεται να δημοσιοποιείται και να καταμετράται, και στη χώρα μας χρησιμοποιούμε ως πυξίδα τον Οδηγό Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG 2019 του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Η Βιώσιμη Ανάπτυξη και η διαρκής επιδίωξη του «καλώς επιχειρείν» αποτελούν στρατηγικό προσανατολισμό και δέσμευση του Ομίλου Quest και αποτυπώνονται εύγλωττα στο όραμα, την αποστολή, καθώς και στο μοντέλο διαχείρισης και ενσωμάτωσης της Βιώσιμης Ανάπτυξης στη στρατηγική του. Με Όραμα για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη τους άξονες «Τεχνολογία, Καινοτομία, Επιχειρηματικότητα», ως ένας μεγάλος εισηγμένος Όμιλος, με πολυσχιδείς δραστηριότητες με κέντρο την τεχνολογία και δυναμική ανάπτυξη στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ο Όμιλος Quest επιδιώκει τη δημιουργία καινοτόμου αξίας για τα ενδιαφερόμενα μέρη, την κοινωνία και τη χώρα μας. Στην Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης 2019 του Ομίλου Quest περιλαμβάνονται επιλεγμένοι βασικοί, προηγμένοι και κλαδικοί δείκτες του Οδηγού, που παρουσιάζουν τη δραστηριότητα του οργανισμού στα

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης. Ανά θεματική, η δραστηριότητα που καταμετράται και παρουσιάζεται είναι: • Περιβάλλον: Με συναίσθηση της περιβαλλοντικής του ευθύνης και τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση στο περιβάλλον, ο Όμιλος Quest λειτουργεί σύμφωνα με την ελληνική περιβαλλοντική νομοθεσία και προσαρμόζει συστηματικά την επιχειρηματική πρακτική στις ανάγκες προστασίας του περιβάλλοντος και της εξοικονόμησης πόρων. Ο Όμιλος καταμετρά τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές και την κατανάλωση ενέργειας εντός του οργανισμού για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων. • Κοινωνία: Το Ανθρώπινο Δυναμικό είναι θεμελιώδες κεφάλαιο δημιουργίας αξίας για τον Όμιλο Quest και η ευημερία του Ομίλου είναι αλληλένδετη με την ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Ο Όμιλος εστιάζει στη συμπερίληψη της διαφορετικότητας και στη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών, στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, στη διακράτηση των ταλέντων, στην παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους και στη συνεχή ανάπτυξη των εργαζομένων, μέσω της αναβάθμισης και αναδιαμόρφωσης των δεξιοτήτων και των γνώσεών τους. • Εταιρική Διακυβέρνηση: Ο Όμιλος Quest διοικείται με βάση την κείμενη νομοθεσία περί Εταιρικής Διακυβέρνησης, έχοντας δημιουργήσει εσωτερικές δομές και ενσωματώνοντας στη λειτουργία του εγχειρίδια, κώδικες, πολιτικές και διαδικασίες με γνώμονα τη διασφάλιση των συμφερόντων των Μετόχων και των Ενδιαφερομένων Μερών. Ο Όμιλος παρουσιάζει τεκμηριωμένα τη διαφάνεια και τη λογοδοσία του Διοικητικού Συμβουλίου, την ολιστική διαχείριση των κινδύνων, τη στοχοθεσία, την κανονιστική συμμόρφωση, τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό και την ασφάλεια των ΙCT υποδομών και την Καινοτομία. Αναδεικνύοντας τη σημασία της Εταιρικής Διακυβέρνησης, της Κοινωνίας και του Περιβάλλοντος, το πρότυπο ESG δείχνει πώς η αξία που δημιουργεί ο Όμιλος Quest μακροπρόθεσμα πολλαπλασιάζεται, με οφέλη για όλους. • • •

ΧΡΗΜΑ 37

[αφιέρωμα] ΕΚΕ & ESG

Νέα δεδομέναέςκαι στρατηγικ

G S E & Ε ΕΚ πανδημία έφερε η

ου Δραστικές και μόνιμστη χαρακτήρα αλλαγές ήσεων ειρ λειτουργία των επιχ

εταιρική κοινωνική ευθύνη, η βιώσιμη ανάπτυξη, η αειφορία και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν έννοιες-«κλειδί» στην εποχή μας και ταυτόχρονα απαραίτητες προϋποθέσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη. Οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο τον ρόλο τους σε σχέση με την κοινωνία και το περιβάλλον, αναλαμβάνοντας ενεργό δράση σε όλα τα επίπεδα. Ιδιαίτερα τη φετινή χρονιά, η πανδημία Covid-19 μάς εισήγαγε σε μια εποχή κατά την οποία είδαμε επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο να προχωρούν με γρήγορο ρυθμό σε αλλαγές έχοντας ως βασικό γνώμονα το γενικό καλό και την προάσπιση της υγείας του κοινωνικού συνόλου. Λόγω των συνθηκών, αρκετές επιχειρήσεις και εργαζόμενοι αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στη διαδικασία της απομακρυσμέ-

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

νης εργασίας. Αυτή η νέα πραγματικότητα ανέδειξε εργαλεία και τεχνολογίες που βοήθησαν τις εργασιακές ομάδες να δουλέψουν πιο έξυπνα, ενώ διευκόλυνε τη γονική μέριμνα και έριξε φως στην ισότιμη πρόσβαση στην τεχνολογία και τους πόρους, οδηγώντας σε νέες πολιτικές και οφέλη για τους εργαζομένους. Ο κορωνοϊός έχει αλλάξει τη ζωή μας, επηρεάζοντας τους ανθρώπους και τις κοινωνίες μας κατά τρόπο πρωτοφανή, καθώς πριν από τον Covid-19 θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι επιχειρήσεις θα προχωρούσαν σε αναδιοργάνωση της παραγωγής τους για να υποστηρίξουν τα εθνικά συστήματα υγείας προσφέροντας αντισηπτικά, προστατευτικές μάσκες, αναπνευστήρες και άλλα μηχανήματα υποστήριξης της ζωής. Πριν από τον Covid, θα ήταν δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι επιχειρήσεις θα έδιναν

EKE & ESG

«Οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη ενστερνιστεί και ακολουθούν τις αρχές της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αποδεικνύονται μέσα στην κρίση πιο ανθεκτικές».

πρόσβαση στους πόρους και την τεχνογνωσία τους για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Τώρα, όμως, οι επιχειρήσεις αναπροσαρμόζουν το μοντέλο λειτουργίας τους και συμβάλλουν στον περιορισμό της εξάπλωσής του. Κάθε προσπάθεια έχει αξία και κάνει τη διαφορά. Ωστόσο, οι προκλήσεις που δημιουργεί η πανδημία υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα και οι επιχειρήσεις αγωνίζονται για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και τη συμβολή στις κοινότητες στις οποίες λειτουργούν. Η πανδημία προσέφερε –και συνεχίζει να προσφέρει– μεγάλες ευκαιρίες δέσμευσης και ενεργής εμπλοκής των επιχειρήσεων σε ένα ευρύ φάσμα δράσεων και πρωτοβουλιών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Όποιες κι αν είναι οι επιπτώσεις της κρίσης και οι αλλαγές που την ακολουθούν στο πλαίσιο της νέας κανονικότητας, είναι εμφανές ότι θα υπάρξει ενίσχυση της προστιθέμενης αξίας της εταιρικής υπευθυνότητας για την κοινωνία και τον άνθρωπο. Υπό το πρίσμα της τρέχουσας κρίσης, οι εταιρείες αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε πολλά μέτωπα. Οι υπεύθυνοι ανθρώπινου δυναμικού αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς προκλήσεις ως προς τη διαχείριση του εργατικού δυναμικού. Η πανδημία του κορωνοϊού επιταχύνει την ανάγκη για εταιρείες και εργαζομένους να ενισχύσουν τις ψηφιακές τους δεξιότητες.

Η μετάβαση αυτή είναι πιο σημαντική και επείγουσα από ποτέ, όπως και η διατήρηση των θέσεων εργασίας. Περισσότερα για τις συγκεκριμένες συνθήκες αναφέρει, στη συνέντευξη που ακολουθεί, η κ. Μαρία Αλεξίου, πρόεδρος του CSR Hellas και διευθύντρια Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του ομίλου εταιρειών ΤΙΤΑΝ. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Μαρία Αλεξίου Πρόεδρος του CSR Hellas και Διευθύντρια Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Ομίλου Εταιρειών ΤΙΤΑΝ Πώς έχει επηρεάσει η πανδημία τη στρατηγική και τις δράσεις ΕΚΕ των επιχειρήσεων; Η πανδημία ανέδειξε περαιτέρω τη συνεισφορά της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στην αντιμετώπιση μιας κρίσης που προϋποθέτει, ειδικά σε περιπτώσεις όπως αυτή του Covid-19, ατομική και συλλογική ευθύνη στο μέγιστο βαθμό. Οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη ενστερνιστεί και ακολουθούν τις αρχές της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αποδει-

κνύονται μέσα στην κρίση πιο ανθεκτικές, γιατί είναι καλύτερα προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν το απρόβλεπτο και σίγουρα έχουν θεμελιώσει ισχυρότερους δεσμούς εμπιστοσύνης και αφοσίωσης τόσο με τους εργαζομένους τους όσο και με τους πελάτες και τους προμηθευτές τους. Αναπόφευκτα, η φύση αυτής της κρίσης οδηγεί σε πλήρη επανεξέταση της στρατηγικής για την εταιρική ευθύνη, δεδομένου ότι προτάσσει την προστασία της υγείας, φυσικής και πνευματικής, των ανθρώπων και κατά συνέπεια των ίδιων των επιχειρήσεων, την προληπτική διαχείριση της ασφάλειας και της προστασίας όλων των εμπλεκομένων και φυσικά της αλληλεγγύης και της πειθαρχίας, έτσι ώστε οι περιορισμοί που επιβάλλονται να μην αποτελούν αιτία αναστολής της οικονομικής δραστηριότητας. Η κρίση, ωστόσο, ανέδειξε και τη σημασία της συνεργασίας, ειδικά στην εφοδιαστική αλυσίδα, και λειτουργεί ως παράγοντας ανθεκτικότητας ειδικότερα των μικρότερων επιχειρήσεων. Στον τομέα αυτό, το έλλειμμα στη χώρα μας προφανώς επιδρά ήδη και θα επηρεάσει πιθανά ακόμη περισσότερο τα αρνητικά αποτελέσματα της κρίσης αυτής για τις επιχειρήσεις μας. Η κρίση Covid-19 εκτιμάτε ότι έχει διαφοροποιήσει την αντίληψη των επιχειρήσεων σχετικά με την εφαρμογή και διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης; Η κρίση Covid-19 είναι η αφορμή να κατανοήσουμε τελικά καλύτερα την πρακτική διάσταση μιας θεωρητικής καταρχάς προσέγγισης, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, που επιβάλλει την ανάληψη ευθύνης σήμερα για το πώς επηρεάζουμε με τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά μας το μέλλον μας και τις επερχόμενες γενιές. Οι αξίες που αναδεικνύει αυτή η κρίση, όπως αυτή της αλληλεγγύης, της πειθαρχίας, της δέσμευσης για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που αφορούν το σύνολο, ΧΡΗΜΑ 39

αφιέρωμα ΕΚΕ & ESG είναι συστατικά της βιώσιμης ανάπτυξης, και τα διδάγματα από την εμπειρία της πανδημίας είναι πολύτιμο εργαλείο για να σχεδιάσουμε τη λειτουργία μας σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο σε νέες βάσεις.

Η συνεχώς αυξανόμενη τάση των επενδυτών να συνυπολογίζουν τα κριτήρια ESG για την ΕΚΕ στο σύστημα χρηματοδότησης αναπτυξιακών επενδύσεων, και όχι μόνο, καθοδηγεί τις εξελίξεις στον τομέα αυτό, εντείνοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ όσων επιχειρήσεων Αντίστοιχες κρίσεις, ωστόσο, έχουμε βιώσει ήδη ηγούνται και όσων οφείλουν να προσαρκαι στο παρελθόν, ωστόσο πρόκειται ίσως μοστούν στα νέα δεδομένα. για την πρώτη (κρίση) που επηρεάζει την ατομική και συλλογική μας συνείδηση συνολικά και χωρίς αποκλεισμούς, άρα για πρώτη ίσως φορά μπορούμε να μιλήσουμε στη βάση μιας κοινής αποδοχής και συναίνεσης, γιατί τελικά επιλέγουμε τον δρόμο της βιώσιμης και υγιούς ανάπτυξης αντί για το «Η κρίση παραδοσιακό πρότυπο “business as usual”.

Covid-19 είναι η αφορμή για να κατανοήσουμε τελικά καλύτερα την πρακτική διάσταση μιας θεωρητικής καταρχάς προσέγγισης, όπως η βιώσιμη ανάπτυξη».

Στο περιβάλλον αυτό, σε ποιους τομείς εστιάζουν τις δράσεις ΕΚΕ και ESG οι επιχειρήσεις; Παρόλο που, κατά τη γνώμη μου, οι δύο όροι ΕΚΕ και ESG είναι ταυτόσημοι, σε ό,τι αφορά τη διάσταση της κοινωνικής συμβολής οι επιχειρήσεις κατευθύνουν πλέον τις κοινωνικές επενδύσεις τους κατά προτεραιότητα στον τομέα της προστασίας της δημόσιας και εταιρικής υγείας και της υποστήριξης των ανθρώπων που βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση. Ενισχύουν πρωτοβουλίες και επενδύσεις που επιτρέπουν την εξ αποστάσεως εργασία, προκειμένου να μειώσουν τις πιθανές επιπτώσεις στην απασχόληση και αναλαμβάνουν δράσεις στην περιφέρεια για την ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων με δομές κυρίως υγείας και ενημέρωσης. Σε ό,τι αφορά στη στρατηγική των επιχειρήσεων σχετικά με ό,τι ορίζουμε ως ΕSG, και κυρίως την απόδοσή τους σε θέματα ουσιώδη για την περιβαλλοντική τους επίδραση, την κοινωνική τους επίδραση και την εταιρική διακυβέρνηση, οι μεγάλες επιχειρήσεις παρακολουθούν και συμμετέχουν στη διαβούλευση του αναθεωρημένου σχετικά με τα θέματα αυτά ρυθμιστικού πλαισίου της ΕΕ, επενδύουν δε πιο συστηματικά στην αξιολόγηση των επιδόσεών τους και στην επικέντρωση στις ουσιώδεις προτεραιότητες τόσο για τον κλάδο στον οποίο λειτουργούν όσο και για τους δικούς τους συμμετόχους. 40

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Κριτήρια ESG Η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG, ακόμη και στην επιλογή επενδυτικών τοποθετήσεων αποτελεί διεθνώς μια ταχέως ανερχόμενη τάση. Τα περιβαλλοντικά κριτήρια εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο μια επιχείρηση ενεργεί ως διαχειριστής του φυσικού περιβάλλοντος. Σεβασμός στο περιβάλλον, αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εκλύσεις CO2, μόλυνση αέρα/νερού, ενεργειακή αποδοτικότητα είναι μερικά από αυτά που εξετάζονται. Τα κοινωνικά κριτήρια εξετάζουν πώς διαχειρίζεται τις σχέσεις με τους εργαζομένους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιείται. Εξετάζονται δηλαδή ζητήματα κοινωνικού

χαρακτήρα, όπως εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα, δικαιώματα των ζώων, προστασία των καταναλωτών, υγεία και ασφάλιση εργαζομένων, ισότητα των φύλων κ.λπ. Η εταιρική διακυβέρνηση ασχολείται με την ηγεσία της εταιρείας, την επιχειρηματική ηθική, τις αμοιβές των εκτελεστικών στελεχών, τις εργασιακές σχέσεις, τους εσωτερικούς ελέγχους, τη διαφάνεια, τη διαφθορά και τα δικαιώματα των μετόχων. Η επενδυτική φιλοσοφία ESG υιοθετείται τόσο από τους επενδυτές που, λόγω των αξιών τους, επιθυμούν να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη με την επενδυτική τους συμπεριφορά όσο και από τους διαχειριστές κεφαλαίων οι οποίοι επιλέγουν επενδυτικά σχήματα που συμβάλλουν στη βιωσιμότητα. Τα κριτήρια ESG αποτελούν έναν όλο και πιο

ΧΡΗΜΑ 41

αφιέρωμα ΕΚΕ & ESG διαστάσεις. Πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος αναλαμβάνονται πλέον σε όλο τον κόσμο, κράτη και πόλεις αναζητούν λύσεις και η φωνή των καταναλωτών ακούγεται πολύ δυνατά, καθώς σε ποσοστό 94% οι καταναλωτές ζητούν από τις επιχειρήσεις να μειώσουν τις πλαστικές συσκευασίες που χρησιμοποιούν.

δημοφιλή τρόπο για τους επενδυτές να αξιολογούν τις εταιρείες στις οποίες ενδέχεται να θέλουν να επενδύσουν. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους επενδυτές να αποφεύγουν εταιρείες που ενδέχεται να δημιουργούν μεγαλύτερο οικονομικό κίνδυνο λόγω των περιβαλλοντικών ή άλλων πρακτικών τους.

ESG και πλαστικά μίας χρήσης Πέραν των προκλήσεων που έχει δημιουργήσει η παρούσα πανδημία και ιδιαίτερα σε επίπεδο ESG (Environmental, Social and Governance), τεράστια έμφαση δίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, και στη χώρα μας, στα πλαστικά μίας χρήσης, για τα οποία το CSR Hellas χαρακτηριστικά αναφέρει ότι αποτελούν «μια παγκόσμια πρόκληση με αντίστροφη μέτρηση χρόνου για δράση». Γεγονός είναι ότι οι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως κλάδου δραστηριοποίησης, είναι καταναλώτριες πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης. Παράλληλα, μέσω της συνένωσης δυνάμεων και των μηχανισμών προσαρμογής που διαθέτουν, μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος της ρύπανσης που δημιουργούν τα πλαστικά μίας χρήσης. 42

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Με βάση αυτήν την παραδοχή, το CSR Hellas έχει αναλάβει πρωτοβουλία να κινητοποιήσει τις επιχειρήσεις-μέλη του σε μια συλλογική δέσμευση με στόχο την υπεύθυνη διαχείριση των πλαστικών μίας χρήσης. Από τότε που το πλαστικό ανακαλύφθηκε, πριν από σχεδόν έναν αιώνα, προοριζόμενο να έχει μεγάλη αντοχή και διάρκεια ζωής για συγκεκριμένες χρήσεις, η παραγωγή του, που βασίζεται κυρίως στους υδρογονάνθρακες, ξεπέρασε τα 8 δισεκατομμύρια τόνους. Στις μέρες μας, το πλαστικό –και ιδίως εκείνο που προορίζεται για μία χρήση– συνδέεται άμεσα με το πρόβλημα της ρύπανσης και της διαχείρισης των απορριμμάτων. Σε μεγάλο ποσοστό, το πλαστικό που απορρίπτεται δεν είναι βιοδιασπώμενο, προκαλώντας σημαντική βλάβη στο περιβάλλον, που εκτιμάται ότι μπορεί να ανέλθει σε 22 δισ. ευρώ μέχρι το 2030. Κάθε χρόνο, απορρίπτονται 6-8,5 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού στους ωκεανούς και με τον ρυθμό αυτό, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι επιστήμονες, μέχρι το 2050, οι θάλασσες θα έχουν περισσότερο πλαστικό από ψάρια. Αποτελώντας, πλέον, πρόβλημα μείζονος σημασίας για τη δημόσια υγεία, σοβαρό κίνδυνο για τη βιοποικιλότητα και σημαντικό παράγοντα συμβολής στην υπερθέρμανση του πλανήτη, ο υφιστάμενος τρόπος διαχείρισης του πλαστικού μίας χρήσης δημιουργεί ένα φαινόμενο προς αντιμετώπιση με πολλές

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Πλαστικά Μίας Χρήσης, «H ευρωπαϊκή στρατηγική για τις πλαστικές ύλες είναι ένα βήμα προς τη δημιουργία μιας κυκλικής οικονομίας, στην οποία ο σχεδιασμός και η παραγωγή πλαστικών υλών και προϊόντων γίνονται με πλήρη σεβασμό των αναγκών επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανακύκλωσης και στην οποία κατασκευάζονται και προωθούνται περισσότερο βιώσιμα υλικά». Η υπεύθυνη διαχείριση του πλαστικού μίας χρήσης αποτελεί προτεραιότητα για κάθε επιχείρηση, για κάθε πολίτη. Προς την κατεύθυνση αυτή δημιουργήθηκε στο CSR Hellas ειδική ομάδα εργασίας αποτελούμενη από εταιρείες και οργανισμούς μέλη, με πρώτο παραδοτέο στο πρώτο εξάμηνο του 2020 μια κοινή δήλωση δέσμευσης προς την κατεύθυνση αυτή. Επόμενος στόχος είναι η υιοθέτηση της δέσμευσης από όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη και η ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσεων που θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων για υπεύθυνη διαχείριση των πλαστικών μίας χρήσης τόσο όσων ορίζονται στο πλαίσιο της σχετικής Οδηγίας της ΕΕ, μέχρι το τέλος του 2020, όσο κι εκείνων που απαιτούν αλλαγή του τρόπου χρήσης και απόρριψής τους. Συμπληρωματικά, στόχος της πρωτοβουλίας είναι να παρακινήσει τα μέλη και τις επιχειρήσεις γενικότερα να προβληματιστούν για τους τρόπους ενσωμάτωσης μοντέλων κυκλικής οικονομίας και να επιδιώξουν τη δραστική μείωση, μέχρι το τέλος του 2022, στην κατανάλωση των πλαστικών μίας χρήσης στις εγκαταστάσεις λειτουργίας τους, με απώτερους στόχους την ενίσχυση της ανακύκλωσης και τον περιορισμό των ποσοτήτων πλαστικών αποβλήτων.

ΧΡΗΜΑ 43

αφιέρωμα ΕΚΕ & ESG

Η πρωτοβουλία προβλέπει να τεθούν συγκεκριμένοι στόχοι μείωσης για το τέλος του 2022 και στη συνέχεια για το 2030, με ενδιάμεσους χρονικά προσδιορισμένους στόχους. Οι στόχοι θα παρακολουθούνται από τις ίδιες τις εταιρείες μέσω εστιασμένων δεικτών καταγραφής των επιδόσεων.

Πώς αντιλαμβάνεται ο επιχειρηματικός κόσμος την ΕΚΕ Η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ) είναι μια δυναμική έννοια, η οποία εξελίσσεται συνεχώς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω της ανανεωμένης στρατηγικής της για την ΕΚΕ, την ορίζει ως «ευθύνη των επιχειρήσεων για την επίδραση που έχουν στην κοινωνία». Η έννοια της ΕΚΕ περικλείει την ευθύνη κάθε επιχείρησης ή οργανισμού απέναντι στα ενδιαφερόμενα μέρη τα οποία επηρεάζει ή επηρεάζεται από αυτά μέσα από την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ωστόσο, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που προκύπτουν σχετικά με την κατανόηση της ΕΚΕ είναι ότι κάθε επιχείρηση την αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό, αποτυπώνονται τρία βασικά επίπεδα κατανόησης: Στο αρχικό επίπεδο, για αρκετές επιχειρήσεις η ΕΚΕ ταυτίζεται με παροχή θέσεων εργασίας ή δημιουργία νέων, καταβολή φόρων, ενώ παράλληλα η υπευθυνότητα εκλαμβάνεται ως έννοια συνδεδεμένη με τον σεβασμό των νόμων της χώρας στην οποία ασκείται η επιχειρηματική δραστηριότητα. Σε λίγο υψηλότερο επίπεδο, η ΕΚΕ ταυτίζεται με τη φιλανθρωπία. Συνακόλουθα, σε σχέση με την επιχειρηματική λειτουργία η κοινωνική ευθύνη ταυτίζεται με τις «αρνητικές επιπτώσεις», με άλλα λόγια ότι ευθύνη για μια επιχείρηση σημαίνει «ό,τι δεν κάνει κακό», δηλαδή ό,τι δεν μολύνει το περιβάλλον, δεν καταναλώνει μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, δεν παράγει επιβλαβή προϊόντα κ.ά. Στο ανώτερο επίπεδο, η κοινωνική ευθύνη ταυτίζεται με τις «θετικές ενέργειες», σημαί44

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

«Η κρίση ανέδειξε και τη σημασία της συνεργασίας, ειδικά στην εφοδιαστική αλυσίδα, και λειτουργεί ως παράγοντας ανθεκτικότητας ειδικότερα των μικρότερων επιχειρήσεων».

νει δηλαδή ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να εντάξουν στην εσωτερική τους δομή και δυναμική κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, όπως π.χ. ενσωμάτωση κάποιου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης ή απασχόληση ατόμων από μειονεκτούσες ομάδες κ.ά., όπως και να προχωρήσουν σε διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη τους.

Πώς εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις την ΕΚΕ 1ο επίπεδο: Οι επιχειρήσεις εκδίδουν έναν κώδικα δεοντολογίας ή κάποιον οδηγό καλής συμπεριφοράς στον οποίο περιγράφουν κάποιες προθέσεις τους σχετικά με πεδία της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. 2ο επίπεδο: Οι επιχειρήσεις εφαρμόζουν κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσεων, π.χ. υιοθέτηση ενός συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης ή διαβούλευση με κάποιον προμηθευτή από χώρα του τρίτου κόσμου σχετικά με τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού του. Στις περιπτώσεις αυτές,

η επιχείρηση είναι μεν δραστηριοποιημένη, αλλά ενεργεί ανεξάρτητα και χωρίς συνεργασία με άλλους φορείς. Η επιχείρηση μόνη της βάζει τους στόχους της, εφαρμόζει το πρόγραμμά της και προβαίνει σε διορθωτικά μέτρα που μπορεί να χρειαστούν. Οι ενέργειες που αναλαμβάνει μπορεί να έχουν άμεση σχέση με τις βασικές επιχειρηματικές δραστηριότητές της. 3ο επίπεδο: Οι επιχειρήσεις αποφασίζουν να υιοθετήσουν κάποιο σύστημα εφαρμογής προσεγγίσεων για θέματα που σχετίζονται με την ΕΚΕ. Αυτά τα συστήματα μπορεί να έχουν εφαρμογή σε όλες τις επιχειρήσεις, σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση, ΗΠΑ κ.ά.) ή αποκλειστικά σε ομοειδείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένο κλάδο. Η παρακολούθηση της εφαρμογής του συστήματος γίνεται είτε από την ίδια την επιχείρηση, είτε με τη χρήση κλαδικού διαγνωστικού εργαλείου, είτε σε συνεργασία με εξειδικευμένο τρίτο φορέα.

ranking άρθρο

Για 12η χρονιά ο ΟΤΕ στους διεθνείς δείκτες FTSE4Good με κορυφαίες εταιρείες σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης Η πανδημία έχει ενισχύσει το ενδιαφέρον για επενδύσεις με κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης (ESG-Environmental, Social, Governance)

¹Ο δείκτης FTSE4Good Emerging περιλαμβάνει συνολικά πάνω από 540 εταιρείες από 24 αναπτυσσόμενες αγορές παγκοσμίως. ²“ESG passes the COVID challenge”, Financial Times, https://www.ft.com/content/50eb893d-98ae-4a8f8fec-75aa1bb98a48

τη σειρά δεικτών FTSE4Good έχει συμπεριληφθεί για 12η συνεχόμενη χρονιά ο ΟΤΕ, ως αποτέλεσμα των επιδόσεών του σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η στήριξη της κοινωνίας και η εταιρική διακυβέρνηση. Εκτός από τον ΟΤΕ, στον δείκτη FTSE4Good Emerging¹ περιλαμβάνονται άλλες 35 εταιρείες τηλεπικοινωνιών ανά τον κόσμο και 7 ελληνικές επιχειρήσεις. Οι διεθνείς δείκτες FTSE4Good χρησιμοποιούνται από επενδυτικά σχήματα και φορείς της αγοράς ως εργαλείο στην αξιολόγηση εισηγμένων εταιρειών σχετικά με τις επιδόσεις τους σε ζητήματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESGEnvironmental, Social, Governance) και στη δημιουργία κοινωνικά υπεύθυνων επενδυτικών κεφαλαίων και άλλων προϊόντων.

εποχή. Η προστασία της ανθρώπινης υγείας και του φυσικού περιβάλλοντος, η στροφή σε ψηφιακές λύσεις όπως η τηλεργασία, η διεθνής αλληλεγγύη, έρχονται σε πρώτο πλάνο, αλλάζοντας δοµικά τον τρόπο που λειτουργούµε» προσθέτει ο επικεφαλής του ΟΤΕ.

Η βιώσιμη ανάπτυξη αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής του Ομίλου ΟΤΕ

H ένταξη της βιώσιμης ανάπτυξης μαζί με την κερδοφορία στην επιχειρηματική στρατηγική και συνολική δραστηριότητα του Ομίλου ΟΤΕ, τα αυστηρότερα κριτήρια για τη μέτρηση των επιδόσεών του και τα διεθνή πρότυπα για τη διαμόρφωση των πολιτικών και διαδικασιών του έχουν συμβάλει, μεταξύ άλλων, στη συμμετοχή του ΟΤΕ σε δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης-SRI Τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα με την (Social Responsible Indexes). κρίση του Covid-19, φαίνεται να έχει αυξηθεί σημαντικά το ενδιαφέρον για Ο ΟΤΕ ανταποκρίνεται σε αξιολογήσεις τις λεγόμενες «βιώσιμες» επενδύσεις², αναλυτών, συμμετέχοντας σε έξι, συνοόπου οι επενδυτές λαμβάνουν σοβαρά υπ’ λικά, δείκτες βιώσιμης ανάπτυξης/κοιόψιν τα κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης (ESG) νωνικά υπεύθυνων επενδύσεων (Social Responsible Investments). Συγκεκριγια τις εταιρείες που επενδύουν. μένα, συμμετέχει σε τέσσερις δείκτες «Για τον Όµιλο ΟΤΕ η βιώσιµη ανάπτυξη σχετικά µε θέματα ESG (Περιβάλλοντος, δεν είναι κάτι καινούργιο. Αποτελεί µέρος Κοινωνίας, Εταιρικής Διακυβέρνησης): του στρατηγικού σχεδιασµού και της FTSE4Good, VIGEO-EIRIS Βest Emerging λειτουργίας µας, εδώ και πολλά χρόνια. Market Performers, “Prime” Corporate Η πανδηµία έφερε ακόµη πιο ψηλά την ESG Performance από ISS-ESG, MSCI ESG ατζέντα µας για τη στήριξη της κοινωνί- Research, καθώς και στον διεθνή δείκτη ας, της οικονοµίας, του περιβάλλοντος» CDP για θέματα Κλιματικής Αλλαγής και αναφέρει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμ- στον δείκτη 2020 Bloomberg LP Genderβουλος του ομίλου, κ. Μιχάλης Τσαμάζ, Equality Index (GEI), που αποτελεί έναν στο μήνυμά του στον Ενιαίο Απολογισμό από τους σημαντικότερους επιχειρημαΒιώσιμης Ανάπτυξης του Ομίλου ΟΤΕ 2019. τικούς δείκτες για θέματα ισότητας και «Είναι βέβαιο ότι η βιώσιµη ανάπτυξη θα προώθησης της θέσης των γυναικών στο έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στη µετά-Covid εργασιακό περιβάλλον. • • • ΧΡΗΜΑ 45

αφιέρωμα ΕΚΕ & ESG

Η επενδυτική φιλοσοφία ESG υιοθετείται από τους επενδυτές που, λόγω των αξιών τους, επιθυμούν να συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη με την επενδυτική τους συμπεριφορά.

Τι είναι και τι δεν είναι ΕΚΕ Μετά τα παραπάνω και σύμφωνα με όσα αναφέρονται από το CSR Hellas, γίνεται προφανές ότι: ΕΚΕ δεν είναι: • απλά και μόνο η συμμόρφωση με τη νομοθεσία. Η συμμόρφωση με τη νομοθεσία και τις κανονιστικές διατάξεις είναι προαπαιτούμενο για τη νόμιμη λειτουργία μιας επιχείρησης. Υπό το φάσμα της ΕΚΕ τοποθετούνται δράσεις που είναι πέρα από εκείνες που προβλέπονται από νόμους. 4ο επίπεδο: Οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν την ΕΚΕ στην καθημερινή επιχειρηματική τους δραστηριότητα στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης. Στο επίπεδο αυτό, η ΕΚΕ γίνεται αναπόσπαστο τμήμα όλων των λειτουργιών της επιχείρησης και λαμβάνεται υπόψη κατά τη λήψη αποφάσεων. 5ο επίπεδο: Οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν τα ενδιαφερόμενα μέρη τους και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες διαλόγου με αυτά, με σκοπό να γίνουν κατανοητές οι προσδοκίες τους, να επεξηγηθούν οι στόχοι της επιχείρησης, να αναζητηθούν τρόποι επίτευξης συνεργασιών, να εντοπιστούν κενά στη μεταξύ τους επικοινωνία ώστε να εξαλειφθούν κ.ά. Το στάδιο αυτό στο οποίο μέσω της ΕΚΕ η επιχείρηση περνά στη δημιουργία διαμοιραζόμενης αξίας για όλους χαρακτηρίζεται από έντονη δημιουργικότητα και καινοτομία τόσο από πλευράς της ίδιας της επιχείρησης όσο και των ενδιαφερόμενων μερών της. 46

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

χειρήσεις απτά, χειροπιαστά αποτελέσματα των εξαγγελιών τους. ΕΚΕ είναι:

• πλατφόρμα κοινωνικού διαλόγου, ως αποτέλεσμα επένδυσης στην αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη που δημιουργείται ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα μέρη και την επιχείρηση, ύστερα από διαφανή, ισότιμο και συνεχή • φιλανθρωπία και εμπορική χορηγία. Η διάλογο. ΕΚΕ δεν καλύπτει πλέον μόνο φιλανθρωπικές δράσεις και οπωσδήποτε δεν καλύπτει εμπο- • δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης ρικές χορηγίες, μέσα από τις οποίες οι επιχει- και σεβασμού, παρέχοντας πλαίσιο ευκαιρήσεις προβάλλουν το σήμα ή προϊόντα τους. ριών για συνέργειες και συνεχείς βελτιώσεις, όπου η κατανόηση των αναγκών όλων των • δημόσιες σχέσεις. Μπορεί τα όρια κάποιων μερών είναι επιβεβλημένη για την εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ και δημοσίων σχέσεων να εφά- οποιωνδήποτε δράσεων. πτονται ή να επικαλύπτονται, αλλά είναι βέβαιο ότι μια επιχείρηση δεν ενσωματώνει μέσα στις • επένδυση που αποφέρει αποτελέσματα στρατηγικές της την ΕΚΕ απλά και μόνο για να μεσομακροπρόθεσμα. Τα αποτελέσματα κάνει δημόσιες σχέσεις. της εφαρμογής της ΕΚΕ δεν μπορούν να μετρηθούν άμεσα, αλλά φαίνονται μέσα από την • αντίφαση στον κύριο επιχειρηματικό καθημερινότητα όλων. σκοπό, που είναι η παραγωγή πλούτου. Ο βασικός λόγος ύπαρξης μιας επιχείρησης είναι • πηγή καινοτομίας που διευκολύνει στη η παραγωγή οφέλους προς τους μετόχους δημιουργία λύσεων που, αν αξιοποιηθούν, ή τους ιδιοκτήτες της. Όμως αυτό πρέπει να επιφέρουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. συνοδεύεται από δράσεις που προστατεύουν Παρέχει λύσεις σε πραγματικά προβλήματο περιβάλλον και περιέχουν κοινωνική ευαι- τα που αντιμετωπίζει μια επιχείρηση, μια σθησία. περιοχή, ένας κλάδος ή η κοινωνία γενικότερα, όπως π.χ. η καταπολέμηση του κοινω• λόγια, αλλά πράξεις και έργα. Όλα τα νικού αποκλεισμού, η μείωση των εκπομπών ενδιαφερόμενα μέρη αναμένουν από τις επι- διοξειδίου του άνθρακα κ.λπ • • •

ΧΡΗΜΑ 47

publi

Η Παπαστράτος βραβεύθηκε ως

Sustainable Factory of the Year

έντε, συνολικά, βραβεία κέρδισε η Παπαστράτος στα φετινά Manufacturing Excellence Awards, που αναδεικνύουν τις πιο αξιόλογες και καινοτόμες πρωτοβουλίες της ελληνικής βιομηχανίας. Αποδεικνύοντας, όπως δηλώνουν οι υπεύθυνοι, ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι απλώς στρατηγικός στόχος του οργανισμού, αλλά οργανικό αποτέλεσμα της συνολικής πορείας #prostokalytero. Έχοντας ως πυξίδα την επιστήμη και ως όραμα το τέλος του τσιγάρου, η Παπαστράτος προχώρησε πριν από 4 χρόνια σε ένα ριζικό μετασχηματισμό σε επίπεδο εγκαταστάσεων, εξοπλισμού και παραγωγικών διαδικασιών. Παράγοντας πλέον αποκλειστικά θερμαινόμενες ράβδους καπνού Heets για το νέο, καινοτόμο καπνικό προϊόν IQOS και υιοθετώντας, ταυτόχρονα, ένα πρωτοποριακό σύστημα Συνεχούς Βελτίωσης (OPEN+) σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Όπως εύστοχα επισημαίνει ο Διευθυντής του OPEN+, Γιώργος Κωσταρέλης: «Το να επενδύσουμε τη δεδομένη χρονική στιγμή, ταυτόχρονα δηλαδή με το τεράστιο έργο του μετασχηματισμού του εργοστασίου, στο νέο αυτό σύστημα ήταν μια γενναία απόφαση. Ξεκινήσαμε με την εκπαίδευση της μικρής ομάδας εκπαιδευτών, που κλήθηκαν, στη συνέχεια, να μεταλαμπαδεύσουν τη φιλοσοφία του συστήματος στον υπόλοιπο οργανισμό. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, ήταν μια σοφή απόφαση, που μας οδήγησε στο σήμερα και τη συγκεκριμένη βράβευση. Το βραβείο “Βιώσιμο Εργοστάσιο της Χρονιάς” αφορά στο σύνολο της προσπάθειας όλων των συναδέλφων να εκπαιδεύσουν αλλά και να εκπαιδευτούν».

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Στον πυρήνα του OPEN+, όπως διευκρινίζει ο Διευθυντής Παραγωγής Αλέξανδρος Ασημακόπουλος, βρίσκονται δύο αρχές. Το 100% ownership (κάθε εργαζόμενος είναι υπεύθυνος για αυτό που κάνει και έχει πάντα στο μυαλό του τι μπορεί να κάνει για τον εαυτό του και τον συνάδελφό του) και το zero loss mindset (κάθε εργαζόμενος δραστηριοποιείται ενεργά για να μην έχει απώλειες οποιουδήποτε τύπου –π.χ. απόδοσης, ποιότητας, ασφάλειας). Προσθέτοντας ευφάνταστα πως «Το OPEN+ θυμίζει ένα παζλ με πάρα πολλά κομμάτια. Ξεκινώντας, αισθάνεσαι ότι “βομβαρδίζεσαι” από πολλά νέα εργαλεία και νέες μεθοδολογίες, όπως ακριβώς συμβαίνει όταν ξεκινάς ένα παζλ, όπου προβληματίζεσαι μέχρι να βρεις τις γωνίες και να αρχίσεις, βήμα-βήμα, να το στήνεις. Όσο, όμως, πιο βαθιά μπαίνεις στο σύστημα και αρχίζεις να το καταλαβαίνεις, τόσο πιο πολύ εντυπωσιάζεσαι. Γιατί το αποτέλεσμα, τόσο σε ατομικό επίπεδο (ανάπτυξης δεξιοτήτων των ανθρώπων) όσο και αποτελεσμάτων στις μηχανές, είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Με αυτό ξεκίνησε μια νέα εποχή για την Παπαστράτος. Μας επέτρεψε να προχωρήσουμε και να χτίσουμε γερές βάσεις με άξονα τη βιωσιμότητα και τη συνεχή βελτίωση». Αναφορικά με τη μεγαλύτερη πρόκληση που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, ο Εκπαιδευτής OPEN+, Αντώνης Πυτιανός, προσθέτει: «Είμαστε πολύ περήφανοι και χαρούμενοι για τη βράβευσή μας ως “Βιώσιμο Εργοστάσιο της Χρονιάς”. Για εμάς αποτελεί μία ακόμη επιβεβαίωση ότι η δουλειά που γίνεται μέσα από το πρόγραμμα επιχειρησιακής αριστείας OPEN+ που εφαρμόζουμε όχι μόνο έχει αποτελέσματα που τα βλέπουμε σε καθημερινή βάση, αλλά εκτιμάται και από τους ειδικούς του κλάδου. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσαμε ήταν η αλλαγή κουλτούρας. Για να το επιτύχουμε χρειάστηκε όλοι οι άνθρωποι στο εργοστάσιο να αλλάξουν τον τρόπο που δουλεύουν, μετρούν την απόδοσή τους, λύνουν τα προβλήματα, επικοινωνούν, βελτιώνονται και βελτιώνουν τις διαδικασίες». Στα φετινά Manufacturing Excellence Awards, η Παπαστράτος, πέρα από το βραβείο Sustainable Factory of the Year, κέρδισε το βραβείο Αριστείας στον κλάδο της για το όραμά της για ένα κόσμο απαλλαγμένο από το τσιγάρο, το Gold βραβείο στην ενότητα «Eπενδύσεις και Στρατηγική» για τη σημαντική παραγωγική επένδυση που έχει κάνει και το Silver για την αναδιοργάνωση παραγωγής, και το Gold βραβείο στην ενότητα «Διοίκηση Εργοστασίου» για τη μείωση του κόστους και την αύξηση απόδοσης που έχει πετύχει μέσω της χρήσης του OPEN+.

Οι αριθμοί που αφορούν την παραγωγικότητα και απόδοση δικαιώνουν πλήρως τον ενθουσιασμό της ομάδας της Παπαστράτος, που, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν μέσω του ΟPEN+ και στα οποία εκπαιδεύτηκε ολόκληρος ο οργανισμός, κατάφερε να έχει σημαντική βελτίωση όλων των βασικών δεικτών παραγωγής. Μεταξύ άλλων, το κόστος παραγωγής μειώθηκε κατά 60% και η συνολική εξοικονόμηση πόρων ανέρχεται σε ποσοστό 26%. Επιπλέον, όπως είναι σαφές από τα παραπάνω, το συγκεκριμένο σύστημα και η κουλτούρα συνεχούς βελτίωσης που αυτό καλλιεργεί συμβάλλει αποφασιστικά στην περαιτέρω βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Παπαστράτος και του κρίσιμου στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης, που αποτελεί σταθερή προτεραιότητα για την εταιρεία. Σύμφωνα με τον Γιώργο Κωσταρέλη, ο στόχος της βιωσιμότητας επιτυγχάνεται ως φυσική συνέχεια και οργανικό αποτέλεσμα της συνεχούς εκμάθησης και βελτίωσης: «Γινόμαστε, μέσα από το πρόγραμμα, καλύτεροι στο να βελτιωνόμαστε, να αλλάζουμε και να αντιδρούμε πιο αποτελεσματικά στις αλλαγές του περιβάλλοντος. Κάτι που μας καθιστά συνολικά πιο βιώσιμους σαν οργανισμό. Το ίδιο συμβαίνει και σε ατομικό επίπεδο, καθώς μαθαίνουμε διαρκώς και αυτό μας βοηθάει να ανταποκρινόμαστε καλύτερα στις μελλοντικές προκλήσεις. Αποκτάμε εφόδια που εφαρμόζουμε συνολικά στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας». Η αναφορά στους ανθρώπους και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους αποτελεί κοινή συνιστώσα των απαντήσεων όλων των εμπλεκομένων, με τον Διευθυντή του OPEN+ να επισημαίνει την καλλιέργεια ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τους εργαζομένους και της νοοτροπίας του να προσπαθεί καθένας να λύσει τα προβλήματα με τρόπο ώστε να μην ξανασυμβούν. Αντίστοιχα, ο Aλέξανδρος Ασημακόπουλος όχι μόνο επιβεβαιώνει ότι οι άνθρωποι αποτελούν το πρώτο και πιο σημαντικό συστατικό στοιχείο της επιτυχίας του συστήματος, αλλά έρχεται και φωτίζει μια διάσταση που σπάνια συνδέει κάποιος με τη βιομηχανική παραγωγή, την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης: «Στην αρχή ακολουθείς το σύστημα για να το καταλάβεις. Στην συνέχεια, ωστόσο, το σύστημα σου αφήνει χώρο να το εξελίξεις, αυτό, τη μηχανή και τον εαυτό σου. Πρόκειται για μια δημιουργική διαδικασία και το σημαντικότερο πλεονέκτημα του συστήματος είναι ότι, επειδή όλα τα εργαλεία και οι διαδικασίες έρχονται και μειώνουν τα απρογραμμάτιστα σταματήματα –με τη μηχανή να δουλεύει πλέον χωρίς καμία επέμβαση για πάνω από 8 ώρες–, έχεις το χρόνο να επενδύσεις στην πρόληψη παρά στην αντίδραση. Αντί να σε “τρέχει” η μηχανή, την “τρέχεις” εσύ». Είναι εμφανές στον εξωτερικό παρατηρητή ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια ολόκληρη κουλτούρα, που, μετά από 3 χρόνια εφαρμογής, συνεχίζει να εμπνέει και να ενθουσιάζει όσους εμπλέκονται με αυτή. Ένα δημιουργικό και συναρπαστικό ταξίδι συνεχούς βελτίωσης #prostokalytero. • • • ΧΡΗΜΑ 49

άρθρο

Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης Ο 2ος πυλώνας ασφάλισης στον κόσμο και την Ελλάδα - Εξελίξεις και προοπτικές του Δρος Χρήστου Π. Νούνη, προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) και του ΔΣ του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης του Υπουργείου Οικονομικών (ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ)

α ΤΕΑ αποτελούν έναν θεσμό που λειτουργεί και αναπτύσσεται με σύμπραξη των κοινωνικών εταίρων, δηλαδή με πρωτοβουλία και συναίνεση των εργοδοτών (επαγγελματικών ομάδων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων) και των εργαζομένων σε έναν επαγγελματικό κλάδο ή σε μια μεμονωμένη επιχείρηση. Ουσιαστικά, αποτελούν ένα κοινό συμβόλαιο μεταξύ εργοδοτών-εργαζομένων, σε κλαδικό επίπεδο ή σε επίπεδο επιχείρησης, για τη διασφάλιση καλύτερης ποιότητας διαβίωσης κατά τη συνταξιοδοτική περίοδο. Παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, λόγω των σωρευτικών επιπτώσεων της κρίσης και της επίδρασης της πανδημίας, η ενίσχυση υποχρεωτικού ή προαιρετικού 2ου πυλώνα επαγγελματικής ασφάλισης δείχνει έντονα την ανάγκη των εργαζομένων για συμπλήρωση των μελλοντικών συντάξεων που προσδοκούν από την εργασία τους. Η σημαντική αυτή αύξηση που παρουσιάζει ο θεσμός των ΤΕΑ παγκοσμίως και στη χώρα μας φανερώνει τις προσπάθειες που καταβάλλονται ιδίως μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης στην ισχυροποίηση των συνταξιοδοτικών συστημάτων μέσω του καθιερωμένου 2ου πυλώνα. Ο στόχος δεν είναι άλλος από την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αναδεικνύονται και αυτές δεν είναι άλλες από την αύξηση του προσδόκιμου διαβίωσης, την ενεργό δημογραφική γήρανση, την υπογεννητικότητα και την κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού παγκοσμίως.

Παγκόσμιες τάσεις στα συνταξιοδοτικά σχήματα Το 2019, το παγκόσμιο ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές ήταν 81,69 τρισ. δολ., με την αξία των περιουσιακών στοιχείων (ενεργητικού) των συνταξιοδοτικών-επαγγελματικών ταμείων παγκοσμίως να αντιστοιχεί στο 56,16% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερο από το μισό ΑΕΠ του πλανήτη βρίσκεται τοποθετημένο, ως κεφάλαια υπό διαχείριση, σε συνταξιοδοτικά ταμεία. Πιο συγκεκριμένα, τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία σε συνταξιοδοτικά σχήματα το 2019 έφτασαν στα 49,2 τρισ. δολ., από 23 τρισ. δολ. το 2008, αυξημένα κατά 2,14 φορές! Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (2020), η συνολική περιουσία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) του 2ου πυλώνα αυξήθηκε ταχύτερα από 50

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ. Μάλιστα, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, 8 από τις 37 χώρες είχαν περιουσιακά στοιχεία στο τέλος του 2019 άνω του 100% της οικονομίας τους, δηλαδή έχουν αποταμιεύσεις σε συνταξιοδοτικά ταμεία περισσότερες από μια ετήσια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών σε ετήσια βάση. Για παράδειγμα, σε χώρες όπως η Ισλανδία, το σωρευτικό ποσό περιουσιακών στοιχείων μπορεί να φαίνεται μικρό (σε όρους USD) σε σύγκριση με άλλες χώρες, αλλά μπορεί να είναι υψηλό σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας τους (178% του ΑΕΠ). Αναλυτικότερα, τα υψηλότερα συνολικά περιουσιακά στοιχεία σε συνταξιοδοτικά σχήματα ως ποσοστό του ΑΕΠ τους έχουν η Δανία (219,7% του ΑΕΠ), η Ολλανδία (194,4% του ΑΕΠ), η Ισλανδία (178,2% του ΑΕΠ), ο Καναδάς (159,5% του ΑΕΠ), η Ελβετία (158,7% του ΑΕΠ), οι ΗΠΑ (150,3% του ΑΕΠ), η Αυστραλία (137,5% του ΑΕΠ) και το Ην. Βασίλειο (123,2% του ΑΕΠ). Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ φτάνει στο 91,5% (βλ. Διάγραμμα 1). Όσον αφορά την κατανομή των επενδύσεων μεταξύ των εναλλακτικών περιουσιακών στοιχείων, όπως μετοχές, ομόλογα, ΟΣΕΚΑ κ.ά., οι επιλογές διαφοροποιούνται σημαντικά μεταξύ των οικονομιών. Για παράδειγμα, χώρες όπως η Πολωνία, η Λιθουανία, το Βέλγιο, η Αυστραλία επιλέγουν σημαντική τοποθέτηση σε μετοχές, ενώ άλλες οικονομίες δείχνουν σημαντική προτίμηση στα ομόλογα για τη μείωση της μεταβλητότητας του χαρτοφυλακίου τους σε κάποιο βαθμό. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η πολύ υψηλή τοποθέτηση σε ΟΣΕΚΑ σε χώρες όπως η Σουηδία και οι ΗΠΑ. Η Ελλάδα εμφανίζει ακόμα πιο αμυντικό χαρακτήρα ως προς την ανάληψη κινδύνων όσον αφορά την ακολουθούμενη επενδυτική πολιτική των επαγγελματικών της ταμείων.

Η θέση της Ελλάδας παγκοσμίως Στην κατάταξη αυτή η χώρα μας είναι ουραγός, με το ποσοστό των συνολικών περιουσιακών στοιχείων σε συνταξιοδοτικά σχήματα να προσεγγίζει μόλις το 0,8% του ΑΕΠ. Αναλυτικά, τα στοιχεία για τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία σε συνταξιοδοτικά σχήματα ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2009 (ή πρώτο έτος με διαθέσιμα στοιχεία) και το 2019 (ή πλέον πρόσφατο έτος με διαθέσιμα στοιχεία) για επιλεγμένες χώρες παρουσιάζονται στο Διάγραμμα 1. Χαρακτηριστική είναι η σημαντική αύξηση των αποθεματικών των συνταξιοδοτικών ταμείων στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών από το 2009 έως και το τέλος του 2019. Η σημαντική αυτή αύξηση των αποθεματικών αποτελεί βασικό καταλύτη όχι μόνο για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και της επάρκειας των συνταξιοδοτικών συστημάτων, αλλά και για την ισχυροποίηση των αναπτυξιακών προοπτικών των οικονομιών και της ευημερίας των πολιτών τους. Η ισχυροποίηση των πυλώνων ασφάλισης αποτελεί το κυρίαρχο «αντίδοτο» στις προκλήσεις που επιφέρουν το δημογραφικό πρόβλημα, η υπογεννητικότητα, κυρίως στις ανεπτυγμένες οικονομίες, και ο κίνδυνος μακροβιότητας. Η αναγκαιότητα του συνδυασμού του αναδιανεμητικού συστήματος με ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα είναι αναγκαία. Η σημαντική άνθηση του κλάδου των επαγγελματικών ταμείων στη χώρα

μας, που λειτουργεί συμπληρωματικά της κοινωνικής ασφάλισης (1ου πυλώνα), με τη συνεργασία-σύμπραξη εργοδοτών και εργαζομένων, αποτελεί ένα επιμέρους αναπόσπαστο κομμάτι του νέου κοινωνικού συμβολαίου που απαιτείται για τη χώρα μας. Πλέον, τα κεφάλαια υπό διαχείριση στον 2ο πυλώνα ασφάλισης φτάνουν το 1,57 δισ. ευρώ ή 0,84% ως ποσοστό του ΑΕΠ. Παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των ΤΕΑ αυξήθηκε και εντός του 2020, με το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων να φτάνει στο 4,1% επί του συνόλου των απασχολουμένων, τα επιτεύγματα του 2ου πυλώνα υστερούν σημαντικά έναντι των αντίστοιχων άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

έφτασε στο 4,81% του αριθμού των απασχολουμένων και στο 4% του ενεργά οικονομικού πληθυσμού της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο θεσμός ξεκίνησε με το πρώτο ΤΕΑ που ιδρύθηκε για τους εργαζομένους του Υπουργείου Οικονομικών (ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ) το 2004 και ακολούθησαν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης Οικονομολόγων (ΕΤΑΟ), Προσωπικού ΕΛΤΑ (ΤΕΑ ΕΛΤΑ), των Γεωτεχνικών (ΤΕΑ ΓΕ), του Προσωπικού Καζίνο, των Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Ελλάδος (ΤΕΑ-ΕΕΚΕ), του Ελληνικού Τμήματος Διεθνούς Ενώσεως Αστυνομικών (ΤΕΑ ΕΤΔΕΑ), του Προσωπικού των εταιρειών Johnson & Johnson και Janssen-CILAG (ΤΕΑ JandJ/JC) και το ΤΕΑ Interamerican.

Παράλληλα, απαιτείται η υιοθέτηση και η εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης δέσμης κινήτρων για τη μακροχρόνια αποταμίευση των εργαζομένων και την καλλιέργεια εμπιστοσύνης των ασφαλισμένων, και ιδίως των νέων, ώστε η χώρα μας να συγκλίνει στο επίπεδο των άλλων ανεπτυγμένων οικονομιών και να μπορέσει να διαχειριστεί τις προκλήσεις και τους κινδύνους που ελλοχεύουν μακροπρόθεσμα για τα συνταξιοδοτικά συστήματα.

Το 2013, με την Υπουργική Απόφαση Φ. 51020/5352/121/21.2.2013, στον θεσμό του ανεξάρτητου 2ου πυλώνα ενσωματώθηκαν με τη μορφή των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου και τα τέσσερα ταμεία υποχρεωτικής επαγγελματικής ασφάλισης, το Επικούρησης Ασφαλιστών και Προσωπικού Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων (ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ), των Υπαλλήλων Φαρμακευτικών Εργασιών (ΤΕΑ ΥΦΕ), των Υπαλλήλων Εμπορίου Τροφίμων (ΤΕΑ ΥΕΤ) και του Προσωπικού Εταιρειών Πετρελαιοειδών (ΕΤΕΑ ΠΕΠ). Τα επόμενα χρόνια, ακολούθησε η ίδρυση και άλλων ΤΕΑ προαιρετικής ασφάλισης, όπως το ΤΕΑ Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, το ΤEA ACCENTURE, των Αστικών Συγκοινωνιών ΠΑΣΙΑΛ & ΕΑ, του Ομίλου Τσάκου, της Interlife ΑΕΕΓΑ, της Βeta CAE Systems και του Ομίλου των Ελληνικών Χρηματιστηρίων.

Αυξάνεται το ενδιαφέρον για ίδρυση νέων ΤΕΑ Ενδεικτικό του μεγάλου ενδιαφέροντος είναι το γεγονός ότι, εντός του 2020, δύο νέα ΤΕΑ ήρθαν να προστεθούν στα 19 ΤΕΑ που ξεκίνησαν με τον Νόμο 3029/2002 για τη Μεταρρύθμιση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Τα δύο νέα ΤΕΑ είναι το ΤΕΑ της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών και το ΤΕΑ του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς. Και τα δύο εκπροσωπούν πολύ σημαντικές επαγγελματικές ομάδες (χρηματοπιστωτικό τομέα) και τομείς της ελληνικής οικονομίας (τραπεζικό). Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΕΤΕΑ (Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης-www.eletea.com.gr), η οποία αποτελεί το επίσημο θεσμικό όργανο για την ενιαία εκπροσώπηση των ΤΕΑ στην Ελλάδα, τα εγγεγραμμένα μέλη στα 25 συνολικά εν λειτουργία ΤΕΑ έφτασαν τους 184.769 εργαζομένους το πρώτο εξάμηνο του 2020. Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ενεργών ασφαλισμένων σε ΤΕΑ στη χώρα μας

Ο 2ος Πυλώνας Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη στη χώρα μας την τελευταία πενταετία, παρά την παρατεταμένη κρίση και την παγκόσμια αβεβαιότητα λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας. Πιο συγκεκριμένα, το 2019 ιδρύθηκαν πέντε νέα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και το 2020 άλλα δύο. Αναλυτικά, η ιστορική εξέλιξη του 2ου πυλώνα στην Ελλάδα παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 2, στο οποίο παρουσιάζονται τα 25 ΤΕΑ που λειτουργούν σήμερα στην αγορά της επαγγελματικής ασφάλισης.

Διάγραμμα 2: Ιστορική εξέλιξη της αγοράς επαγγελματικής ασφάλισης (2002-2020)

ΧΡΗΜΑ 51

άρθρο

Όσον αφορά την επενδυτική διαχείριση των ΤΕΑ στη χώρα μας, οι ανεξάρτητες διοικήσεις των ΤΕΑ και οι διαχειριστές, με την αρωγή και την ενεργό συμμετοχή των εργοδοτών και των εργαζομένων, έχουν επιτύχει πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα σε όρους αποδόσεων. Πιο συγκεκριμένα, στο Διάγραμμα 3 παρουσιάζονται οι ετήσιες επενδυτικές αποδόσεις Ελληνικών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) για την περίοδο 2011-2019. Η απόδοσή τους το 2019 έφτασε κατά μέσο όρο στο 10,7%. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αποτελεσματικής διαχείρισης είναι το ότι σε μια χαμένη δεκαετία για την ελληνική οικονομία, ο μέσος όρος ετήσιων επενδυτικών αποδόσεων των Ελληνικών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) έφτασε στο 4,9% κατά την περίοδο 2011-2019. Τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να κριθούν ιδιαίτερα ικανοποιητικά για όλο τον κλάδο, δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν στις παγκόσμιες αγορές, όπως τα ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια και η υψηλή οικονομική αβεβαιότητα. Αλλά και η εμπειρία των επενδυτικών επιδόσεων από τα άνω των 155.000 επαγγελματικά ταμεία που λειτουργούν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι εξίσου θετική για τα ασφαλισμένα τους μέλη, καθώς, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΙΟPA, κατά την περίοδο 20042018 η μέση ετήσια απόδοση των υπό διαχείριση αποθεματικών τους ήταν 4,7%. Τα κεφάλαια υπό διαχείριση φτάνουν το 1,57 δισ. ευρώ ή 0,84% ως ποσοστό του ΑΕΠ. Παρά την αύξηση του αριθμού των ΤΕΑ και εντός του 2020, με το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων να φτάνει στο 4,1% επί του συνόλου των απασχολουμένων, τα επιτεύγματα του 2ου πυλώνα υστερούν σημαντικά σε σύγκριση με τα αντίστοιχα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Λόγω της επίδρασης της πανδημίας στις διεθνείς αγορές και της παγκόσμιας αβεβαιότητας για την ύφεση των οικονομιών, το πρώτο εξάμηνο η αξία υποχώρησε ελαφρώς, κατά 2,5%, σε 1,534 δισ. ευρώ. Η συνολική αύξηση του ενεργητικού των ελληνικών ΤΕΑ για την περίοδο 2015 έως και το πρώτο εξάμηνο του 2020 άγγιξε σε ποσοστό το 35,1%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (Διάγραμμα 4). Η τρέχουσα συγκυρία φαίνεται να ευνοεί σημαντικά τον θεσμό, ωστόσο τα σημαντικά στοιχεία που εμπνέουν την εμπιστοσύνη των κοινωνικών εταίρων για τη μεταστροφή τους προς τον 2ο ασφαλιστικό πυλώνα είναι το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας, οι αυστηροί και διαφανείς κανόνες διαχείρισης των αποθεματικών και το συνολικό πλαίσιο λειτουργίας, που στοχεύει στη μεγιστοποίηση της ανταποδοτικότητας εισφορών-παροχών και τη διασφάλιση της μακροχρόνιας βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος. Η ισχυροποίηση του 2ου συμπληρωματικού πυλώνα και η εμπιστοσύνη που δείχνουν στον θεσμό όλο και περισσότερες επαγγελματικές ομάδες και μεγάλες κυρίως επιχειρήσεις αποτελούν μια σταθερή βάση για την επικείμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, όπως περιγράφτηκε στην έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη, με την υιοθέτηση του συστήματος των τριών πυλώνων, φαίνεται ότι ξεκίνησε να διαρθρώνεται και να παγιοποιείται, ως αποτέλεσμα της ανάγκης των εργαζομένων για μεγαλύτερα ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων, καλύτερη διαφοροποίηση και κεφαλαιοποίηση των εισφορών τους. 52

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Παράλληλα, η αξιοπιστία του θεσμού έγκειται στην ανεξαρτησία των διοικήσεων των ταμείων και στα αυστηρά κριτήρια στελέχωσης των διοικήσεων και των μελών των επενδυτικών επιτροπών, με τη συμμετοχή και εκπροσώπων των εργαζομένων, για την καλύτερη προάσπιση των μακροπρόθεσμων συμφερόντων τους. Οι δομές είναι σχεδιασμένες με σκοπό να περιορίσουν τους επενδυτικούς κινδύνους στο πλαίσιο του εφικτού και των στόχων των ΤΕΑ, ενώ η ανεξαρτησία των διοικήσεων διασφαλίζει τον περιορισμό στον πολιτικό κίνδυνο, ενώ οι δομές που βασίζονται στις επιταγές της νομοθεσίας στη μείωση του λειτουργικού κινδύνου. Εγγύηση για την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος και τη διασφάλιση των εισφορών των εργαζομένων αποτελεί η αυστηρή τριπλή εποπτεία που διεξάγεται από το Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων (Διεύθυνση Επαγγελματικής Ασφάλισης-αδειοδότηση ΤΕΑ), την Εθνική Αναλογιστική Αρχή για την αναλογιστική διαχείριση κινδύνων και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για την επενδυτική διαχείριση. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που καθιστά πλέον τον 2ο πυλώνα περαιτέρω ελκυστικό για τα ενδιαφερόμενα ασφαλισμένα μέλη είναι η σταδιακή διεύρυνση των παρεχόμενων υπηρεσιών που προσφέρουν στους ασφαλισμένους τους, κυρίως στον τομέα των συμπληρωματικών παροχών υγείας, με συγκριτικά ανταγωνιστικά οφέλη μέσω συμπράξεων. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ, που απευθύνεται στους εργαζομένους του Υπουργείου Οικονομικών και σε όλους τους εργαζομένους του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, το οποίο παρέχει αυτόνομο Κλάδο Υγείας στα ασφαλισμένα του μέλη, που τους εξασφαλίζει πρόσθετη, ολοκληρωμένη υγειονομική περίθαλψη σε πολύ ανταγωνιστική σχέση κόστους (εισφορών)-οφέλους (λήψης παροχών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης). Ο εν λειτουργία Κλάδος Υγείας του ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ αποτελεί φωτεινό παράδειγμα οικονομικής αποτελεσματικότητας παροχής συμπληρωματικών υπηρεσιών υγείας από εναλλακτικούς παρόχους, και δη από επαγγελματικά ταμεία, γεγονός που χρήζει αξιοποίησης από τους αρμόδιους κυβερνητικούς και πολιτικούς φορείς σε ένα πιο διευρυμένο πλαίσιο εφαρμογής, προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας (εργοδοτών-εργαζομένων).

Προοπτικές Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα είναι φανερό ότι διάγουν μια ανοδική φάση την τελευταία πενταετία, καθώς πολλά νέα ταμεία έχουν αδειοδοτηθεί και λειτουργούν αποτελεσματικά το συγκεκριμένο διάστημα, ενώ αρκετά ταμεία βρίσκονται σε τελική φάση αδειοδότητης από τις αρμόδιες εποπτικές αρχές. Κρίσιμο ρόλο στην περαιτέρω ενδυνάμωση του 2ου πυλώνα ασφάλισης αναμένεται να διαδραματίσουν τόσο η βελτίωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου λειτουργίας τους, μέσω της εξειδίκευσης και έκδοσης στο επόμενο χρονικό διάστημα της δευτερογενούς νομοθεσίας που απορρέει από την ενσωμάτωση της 2ης Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα επαγγελματικά ταμεία από το Υπουργείο Εργασίας, όσο και οι δρομολογούμενες μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες στο ασφαλιστικό εντός του 2021 από

ΧΡΗΜΑ 53

άρθρο την κυβέρνηση, με την εισαγωγή κεφαλαιοποιητικών στοιχείων στον 1ο Δημόσιο, Κοινωνικό Πυλώνα Ασφάλισης, και δη στο κομμάτι της επικουρικής ασφάλισης. Σε κάθε περίπτωση, σημαίνοντα ρόλο στη διάδοση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης, της φιλοσοφίας λειτουργίας του και των καταγεγραμμένων ωφελειών που αυτός παράγει για τους συμμετέχοντες ασφαλισμένους και τις εθνικές οικονομίες σε παγκόσμιο επίπεδο, αναμένεται να διαδραματίσει η ενημέρωση της κοινής γνώμης από τους αρμόδιους φορείς (κυβέρνηση, πολιτικό σύστημα, κοινωνικούς εταίρους, επαγγελματικούς φορείς, εκπαιδευτικό σύστημα κ.ά.). Η τρέχουσα συγκυρία, με την επικείμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση και

την ανάδειξη της σημασίας της παράλληλης λειτουργίας των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων σε ένα πολυπυλωνικό ασφαλιστικό σύστημα με αιχμή τον Διανεμητικό 1ο πυλώνα (Ελλάδα) και τη δυνατότητα αξιοποίησης πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αναγκαία συνοδευτική εκπαιδευτική και επικοινωνιακή στρατηγική, φαντάζει ιδανική για την προώθηση και την περαιτέρω ενίσχυση της επαγγελματικής ασφάλισης. Η ΕΛΕΤΕΑ, υπηρετώντας καθημερινά τον στόχο της διάδοσης του θεσμού των επαγγελματικών ταμείων, θα ξεδιπλώσει το νέο έτος επιθετική στρατηγική προς αυτήν την κατεύθυνση με δράσεις και ενέργειες που θα αναδεικνύουν τη σημασία του 2ου πυλώνα και θα επεκτείνονται έως τη χάραξη Εθνικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Ασφάλισης στη χώρα μας. • • •

Διάγραμμα 1: Συνολικά Περιουσιακά Στοιχεία σε συνταξιοδοτικά σχήματα ως % του ΑΕΠ το 2009 (ή πρώτο έτος με διαθέσιμα στοιχεία) και το 2019 (ή πλέον πρόσφατο έτος με διαθέσιμα στοιχεία)

Πηγή: OECD Global Pension Statistics; Bank of Japan.

Πηγή: Εθνική Αναλογιστική Αρχή, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, Επεξεργασία ΕΛΕΤΕΑ

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Πηγή: Εθνική Αναλογιστική Αρχή, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, Επεξεργασία ΕΛΕΤΕΑ

ΧΡΗΜΑ 55

άρθρο

Η πανδημία άνοιξε δρόμους, θα είναι κρίμα κάποιοι να σαμποτάρουν το «άρμα» που μας οδηγεί σε αυτούς κάποιοι θέλουν να αξιολογήσουν την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Ο κλάδος, λοιπόν, της φιλοξενίας δομήθηκε πάνω στην επιχειρηματική πρωτοβουλία και σε 7 βασικές παραδοχές:

του Αλέξανδρου Αγγελόπουλου, Διευθύνοντος Συμβούλου του Ομίλου Aldemar Resorts

2020:

Έτος πανδημίας για όλο τον πλανήτη, αλλά αυτό που θα μείνει μετά τις απώλειες ζωής και τα αισθήματα φόβου και ανασφάλειας θα είναι μια νέα τάξη πραγμάτων. Μια νέα πραγματικότητα για πολλά από όσα θεωρούσαμε δεδομένα.

τυχώς, ανάμεσα σε αυτά είναι και ο ρόλος που παίζει στην ελληνική οικονομία ο μέχρι σήμερα κύριος κλάδος ανάπτυξής της, η φιλοξενία, η οποία αποτελεί το «καύσιμο» για πολλούς από τους κύριους κλάδους της, όπως ο πρωτογενής τομέας, η μεταποίηση και η οικοδομή. Τα κίνητρα για τον παραγκωνισμό του κλάδου από τις αναπτυξιακές συζητήσεις και η εμμονική, από κάποιους, προσπάθεια να περιθωριοποιηθεί ο κλάδος σε ό,τι αφορά τον ρόλο του στην εθνική οικονομία μπορούν να χαρακτηριστούν αναίτια, ίσως και προμελετημένα. Οφείλουμε όμως, ως επαγγελματίες της φιλοξενίας και του τουρισμού, να θυμίσουμε: στον ελληνικό τουρισμό δεν χαρίστηκε κάτι. Σε κάποιους επιχειρηματίες, ανεξαρτήτως κλάδου, μπορεί. Καλό είναι να γίνεται αυτή η διάκριση όταν

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

1. Είμαστε μια χώρα με πολύ μεγάλες ακτογραμμές και έντονη παράκτια οικονομική δραστηριότητα. Η αλιεία και ο τουρισμός ήταν οι αυτονόητες επιλογές. 2. Οι κλιματικές συνθήκες, από την ηλιοφάνεια ώς και τα αποθέματα νερού –και η κακοδιαχείρισή τους– στον υδροφόρο ορίζοντα έστρεψαν το ενδιαφέρον πολλών στον τουρισμό. 3. Τα πολλά νησιά μας δεν επιτρέπουν τη σύσταση ενός εθνικού σχεδίου που να μη λαμβάνει υπόψη τις περιορισμένες εναλλακτικές σε κάποιες περιοχές και την ανάγκη στήριξης των κατοίκων αυτών των νησιών. 4. Η υπογεννητικότητα και ο αυξανόμενος μέσος όρος ηλικίας στη χώρα μας υπαγορεύουν μια στρατηγική που απαραίτητα περιλαμβάνει και τη φιλοξενία –σε όλες της τις μορφές–, αφού αυτή δεν περιορίζεται από την ηλικία, όπως συμβαίνει με πολλά επαγγέλματα. 5. Η αυξανόμενη ανεργία, που δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των ευρύτερων αλλαγών στο παγκόσμιο οικονομικό οικοδόμημα, αλλά και της αδυναμίας της χώρας να αντιμετωπίσει ρεαλιστικά τις προοπτικές της. 6. Η θέση της χώρας γεωπολιτικά και όχι απλά γεωγραφικά. Η τουριστική ενίσχυση των περιοχών της παραμεθορίου και οι συμπράξεις με ξένους επενδυτές σε ένα τέτοιο σχέδιο όχι μόνο οχυρώνουν τη χώρα από επίδοξους κατακτητές, αλλά και αποτελούν

τον απόλυτο εναλλακτικό τρόπο ζωής για την ασημένια ηλικία σε όλη την Ευρώπη. Δεν μιλάμε πια για τουρισμό, αλλά για τη “Florida” της Ευρώπης. 7. Κύρια παραδοχή όμως είναι και η φύση του μέσου Έλληνα, τον οποίο δεν πρέπει να βγάζουμε εκτός των υπολογισμών μας. Τα χαρακτηριστικά του οδηγούν τη χώρα σε έναν δρόμο που, χωρίς να παραγνωρίζει κανείς την εξέλιξη και την πρόοδο, πρέπει να κοιτάει και στο παρελθόν. Η ιστορία μάς διδάσκει πως δεν υπάρχει μέλλον που δεν «πατάει και με τα δύο πόδια» στο παρελθόν. Εκπλήσσει η ευκολία που κάποιοι, στην προσπάθεια να υποστηρίξουν έναν, σίγουρα απαραίτητο, εκσυγχρονισμό του μοντέλου οικονομικής αναδιάρθρωσης στη χώρα, απορρίπτουν στον λόγο και τις πράξεις τους το παραγόμενο από το ένα τρίτο του ενεργού πληθυσμού της Ελλάδας. Αυτό που της αναγνωρίζουν όλοι, μηδενός εξαιρουμένου, ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημά της: τη φιλοξενία της. Θέλει και αυτή εκσυγχρονισμό, θέλει προσαρμογή στις ανάγκες της εποχής, ψηφιακή αναβάθμιση, εναρμόνιση με τις περιβαλλοντικές επιταγές και σοβαρές εργασιακές αναθεωρήσεις, που να μην επιρρίπτουν τις ευθύνες όλες στον εργοδότη όταν το κράτος είναι όχι απλά συμμέτοχος, αλλά κύριος μέτοχος. Η πανδημία άνοιξε δρόμους. Θα είναι κρίμα, κάποιοι, ολίγοι, να σαμποτάρουν το «άρμα» που μας οδηγεί με ασφάλεια σε αυτούς. Με την ευκαιρία, το Ταμείο Ανάκαμψης σωστά αντιμετωπίζει το μέλλον ως μια ευκαιρία εκσυγχρονισμού. Ελπίζω στο τραπέζι των διαβουλεύσεων να κάθονται και εκείνοι που όχι μόνο κράτησαν τη χώρα όρθια στα δύσκολα, αλλά και εκείνοι που από τη θέση τους και την απαραίτητη προσαρμογή σε συνθήκες παγκόσμιου ανταγωνισμού έχουν στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη. • • •

ΧΡΗΜΑ 57

[αφιέρωμα] ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Η Ελλάδα στο κατώφλι μιας νέας εποχής σε ηλεκτρική ενέργεια και ΑΠΕ

έοι ορίζοντες ανοίγονται για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, ύστερα και από την εκκίνηση, τον περασμένο Νοέμβριο, του λεγόμενου “Target Model” (η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα στην ΕΕ που το εφαρμόζει) –του ενιαίου μοντέλου χονδρεμπορικής αγοράς που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης–, προωθώντας τόσο την άρση των περιορισμών στις συναλλαγές (ενοποίηση ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας) όσο και τη σύνδεση μεταξύ εθνικών αγορών, διασφαλίζοντας έτσι την πρόσβαση σε όλους με ίσους όρους, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό, αλλά και προσφέροντας ουσιαστικά οφέλη στον καταναλωτή. Η σύζευξη της ελληνικής αγοράς με την ιταλική, σε πρώτη φάση για την προημερήσια και σε επόμενη για την αγορά εξισορρόπησης, αποτελεί πλέον γεγονός, ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται και το

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

coupling με την αγορά της Βουλγαρίας στις αρχές του 2021, εξέλιξη που αναμφισβήτητα εκτιμάται πως θα διαμορφώσει μια νέα εποχή στον χώρο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς όταν υπάρχουν διαφορές τιμών μεταξύ των δύο αγορών, θα γίνεται αυτόματα ροή ενέργειας από τη φθηνότερη προς την ακριβότερη χώρα, προκειμένου να επέρχεται εξισορρόπηση. Επιπροσθέτως, ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα της χώρας αποτελεί πάντα η απολιγνιτοποίηση, καθώς οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, με τη συμβολή και του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, θα ανέλθουν σε 8-9 δισ. ευρώ. Αναφορικά με τον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, πολλά φαίνεται πως είναι τα ανοιχτά ζητήματα ως προς τις μελλοντικές προοπτικές και συνθήκες ανάπτυξής τους στη χώρα μας, στο πλαίσιο και των ενεργειακών-κλιματικών στόχων που έχει υιοθετήσει

η κυβέρνηση, με βασική παράμετρο για τον καθορισμό των περαιτέρω εξελίξεων να παραμένει το Ειδικό Χωραταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ. Η αξιολόγηση και αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου αποτελεί ένα από τα φλέγοντα ζητήματα που καλείται να διαχειριστεί το ΥΠΕΝ.

Ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά στοιχήματα της χώρας είναι σίγουρα η απολιγνιτοποίηση, καθώς οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, με τη συμβολή και του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, θα ανέλθουν σε 8-9 δισ. ευρώ, φθάνοντας στο ίδιο ύψος με τις επενδύσεις που υλοποιήθηκαν ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Μεγάλο, ωστόσο, ζητούμενο είναι να προωθηθούν έγκαιρα οι επενδύσεις και να καταστεί δυνατό να αναπληρωθούν πλήρως οι θέσεις εργασίας που θα χαθούν στις «λιγνιτικές» περιοχές. Η απολιγνιτοποίηση φέρνει τη μετάβαση σε μια ενέργεια που είναι κατά βάση εγχώρια και που θα σταματήσει να επιβαρύνει. Η μετάβαση σε ΑΠΕ σε μεγάλο βαθμό και, από την άλλη, η ηλεκτροκίνηση στα οχήματα, μαζί και με τις διασυνδέσεις στα νησιά, θα μειώσουν σημαντικά το κόστος της ενέργειας και αυτό θα οδηγήσει σε μια οικονομία πιο ανταγωνιστική, η οποία θα παράγει δικό της φθηνό καύσιμο. Ήδη, στα αποτελέσματα εννεαμήνου 2020 της ΔΕΗ φάνηκε ότι η λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ μειώθηκε κατά 50,6% ή 4.031 GWh, λόγω χαμηλότερων τιμών φυσικού αερίου και υψηλότερων τιμών CO2, που καθιστούν τις λιγνιτικές μονάδες λιγότερο ανταγωνιστικές. Ειδικά κατά το τρίτο τρίμηνο, η μείωση της λιγνιτικής παραγωγής ήταν ακόμα μεγαλύτερη και διαμορφώθηκε σε 57,9% ή 1.288 GWh. Σημειώνεται ότι η λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ το 2023 θα έχει μειωθεί κατά 54%, από τις 10,6 TWh το 2019 στις 4,8 TWh το 2023. Στην κατεύθυνση της έμφασης που δίνει η κυβέρνηση στο μέτωπο των ενεργειακών αποκρατικοποιήσεων κινείται επίσης και η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ που έλαβε χώρα στις 15 Δεκεμβρίου, κατά την οποία αποφασίστηκε να πωληθεί μειοψηφικό ποσοστό με αυξημένα ωστόσο δικαιώματα στο μάνατζμεντ, μέσω του διαγωνισμού που αναμένεται να ολοκληρωθεί στο πρώτο μισό του 2021.

Η σύζευξη της ελληνικής αγοράς με την ιταλική, σε πρώτη φάση για την προημερήσια και σε επόμενη για την αγορά εξισορρόπησης, αποτελεί πλέον γεγονός, ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται και το coupling με την αγορά της Βουλγαρίας στις αρχές του 2021.

Σύμφωνα με το επικαιροποιημένο επιχειρησιακό σχέδιο της ΔΕΗ, ο ΔΕΔΔΗΕ πρόκειται να υλοποιήσει 13 στρατηγικά project, υλοποιώντας συνδυασμένες επενδύσεις ύψους 1,6 δισ. ευρώ και αυξάνοντας κατά 500 εκατ. ευρώ τη ρυθμιζόμενη περιουσιακή του βάση μέχρι το 2023. Η επίπτωση στη λειτουργική κερδοφορία της ΔΕΗ θα φτάσει μέχρι τα 70 εκατ. ευρώ το ίδιο έτος. Επίσης, ο ΔΕΔΔΗΕ στοχεύει σε εξοικονόμηση ύψους 80 εκατ. ευρώ από βελτιώσεις στο κόστος λειτουργίας, που περιλαμβάνουν: μερική αντικατάσταση του προσωπικού που αποχωρεί λόγω συνταξιοδότησης, αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση σε λειτουργίες-«κλειδί», συστήματα ανάλυσης π.χ. για την πρόβλεψη φορτίων ΑΠΕ, υιοθέτηση εργαλείων διαχείρισης ζήτησης κ.λπ. Υπενθυμίζεται ότι, ήδη από τις αρχές Οκτωβρίου, όταν ανακοινώθηκε το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (masterplan) για τις λιγνιτικές περιοχές που προβλέπει επιδοτήσεις από 40% έως 80%, είχαν γίνει περισσότερες από 70 υποβολές προτάσεων για έργα, ενώ είχαν ανακοινωθεί και 16 μεγάλες επενδύσεις που βρίσκονται στα σκαριά. Το Master Plan εδράζεται σε πέντε πυλώνες ανάπτυξης (καθαρή ενέργεια, βιομηχανία, βιοτεχνία και εμπόριο, έξυπνη αγροτική παραγωγή, βιώσιμος τουρισμός, τεχνολογία και εκπαίδευση), που εναρμονίζονται με τους στόχους της πολιτικής της ΕΕ για μια «εξυπνότερη», πιο «πράσινη», πιο συνδεδεμένη και πιο κοινωνική Ευρώπη.

Επενδύσεις-ορόσημο Στις μεγάλες επενδύσεις εντάσσεται και η δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων από τον όμιλο ΔΕΗ, συνολικής ισχύος 2,3 GW, στη Δυτική Μακεδονία, μια επένδυση 133 εκατ. ευρώ, και στη Μεγαλόπολη ισχύος 0,5 GW. Παράλληλα, προβλέπεται η άμεση έναρξη κατασκευής του φωτοβολταϊκού πάρκου των ΕΛΠΕ στην Κοζάνη, μια επένδυση 130 εκατ. ευρώ. Η συνολική ισχύς του πάρκου θα φτάνει τα 240 MW και υπολογίζεται ότι θα είναι το μεγαλύτερο στην Ελλάδα και από τα πέντε μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Έως και το 1 δισ. μπορεί να αγγίξει η επένδυση στη Δυτική Μακεδονία, που αφορά την παραγωγή καύσιμου υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας της Solaris, ενώ σε νέο εργοστάσιο παραγωγής μπαταριών λιθίου στρέφεται ο Πάνος Γερμανός μέσω της εταιρείας Sunlight, θυγατρικής του Ομίλου Olympia. Παράλληλα, στα σκαριά φαίνεται πως βρίσκεται και η επένδυση της φαρμακοβιομηχανίας DEMO στην περιοχή της Τρίπολης, ύψους 250 εκατ. ευρώ. Επένδυση στη Δυτική Μακεδονία, ύψους 280 εκατ. ευρώ, σχεδιάζει η Eunice, για τη δημιουργία μονάδας κεντρικής αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας μέσω μπαταριών ιόντων λιθίου συνολικής ισχύος 250 MW. Το έργο βρίσκεται σε διαδικασία αδειοδοτικής ωρίμανσης, καθώς η εταιρεία υπέβαλε στη ΡΑΕ στα τέλη του Αυγούστου την αίτηση έκδοσης άδειας παραγωγής της μονάδας. Η μονάδα, που θα αποτελείται ΧΡΗΜΑ 59

ηλεκτρισμός και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Απολιγνιτοποίηση: Ένα επενδυτικό project με budget μεγαλύτερο από εκείνο των… Ολυμπιακών Αγώνων

ηλεκτρισμός και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

από 75 συγκροτήματα μπαταριών, προγραμματίζεται να κατασκευαστεί το 2022. Ενώ, τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το σχέδιο του Mr. Chipita, κ. Σπύρου Θεοδωρόπουλου, μέσω της Wonderplant, για εγκατάσταση μιας μονάδας θερμοκηπίων για υδροπονική καλλιέργεια ντομάτας, με παράλληλη ίδρυση μικρής μονάδας ηλεκτροπαραγωγής.

Τι προσφέρουν οι εταιρείες και ποιοι νέοι «παίκτες» θέλουν να μπουν στο παιχνίδι Στο κατώφλι των μεγάλων αλλαγών που συντελούνται στην αγορά, η ΔΕΗ και οι εναλλακτικοί πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας εξοπλίζονται, προκειμένου να μεγαλώσουν τα μερίδιά τους στην αγορά. Για την ώρα, στις βασικές τους υπηρεσίες: Στις αρχές Οκτωβρίου, παρουσιάστηκε το νέο λογότυπο της ΔΕΗ, που σηματοδοτεί μια αλλαγή σελίδας στην πορεία των 70 ετών της επιχείρησης ηλεκτρισμού και θα συνοδευτεί και από τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής της εταιρείας, αλλά και μεγάλες επενδύσεις στα «έξυπνα» δίκτυα και την ηλεκτροκίνηση, με την εγκατάσταση άμεσα 1.000 φορτιστών και 10.000 το επόμενο διάστημα. Όπως ανακοινώθηκε, επίσης, από την 1η Οκτωβρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου προσφέρεται δωρεάν πάγιο για όλους τους πελάτες της εταιρείας, με διπλασιασμό της έκπτωσης συνέπειας από τα 5 στα 10 ευρώ. Την ίδια ώρα, θα παρέχεται έκπτωση 8% στους ευάλωτους καταναλωτές και αντίστοιχη έκπτωση 8% σε οικιακούς πελάτες και επιχειρήσεις με καταναλώσεις πάνω από 2.000 κιλοβατώρες. Ακόμη, εκσυγχρονίζονται και τα 24 καταστήματα της εταιρείας σε όλη τη χώρα, τα οποία θα λειτουργούν με διευρυμένο ωράριο μέχρι τις 8 το βράδυ, ενώ σε άλλα η εξυπηρέτηση μπορεί να γίνεται με ραντεβού, χωρίς αναμονή. 60

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Καλύπτοντας μερίδιο άνω του 10% της εγχώριας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η Protergia είναι ο τομέας ενέργειας της Mytilineos, του μεγαλύτερου ιδιώτη παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, με ενεργειακό χαρτοφυλάκιο δυναμικότητας 1.200 MW θερμικών μονάδων και 200 MW Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η Mytilineos, μέσω της Protergia, δραστηριοποιείται στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, προσφέροντας σύγχρονες και αξιόπιστες υπηρεσίες και συνδυαστικά προϊόντα ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, με περισσότερες από 170.000 παροχές σε ολόκληρη τη χώρα. «Τρέχει» διαφορετικά προγράμματα οικιακής χρήσης για ηλεκτρική ενέργεια (Protergia Genius, Οικιακό, Οικιακό Ν, Οικιακό Benefit, e-Protergia οικιακό, Οικιακό-εξοχικό), όπως και υπηρεσίες για φυσικό αέριο (αυτόνομη-κοινόχρηστη χρήση). Τον εμπλουτισμό νέων πελατών επιδιώκει η αναπτυσσόμενη NRG, έχοντας ήδη ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο, που περιλαμβάνει μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και οικιακούς πελάτες. Με βασικό μέτοχο, πλέον, την οικογένεια της Motor Oil, η NRG διαμορφώνει καινούργιες, διαφοροποιημένες λύσεις στο νέο τοπίο της αγοράς ενέργειας. Η NRG προσφέρει τα προγράμματα BASIC (χωρίς νυχτερινό τιμολόγιο και πάγιο), BASIC N (με νυχτερινό τιμολόγιο και πάγιο), Electricity 4U (εξαιρετικά χαμηλή χρέωση κιλοβατώ-

ρας για το οικιακό ρεύμα όλο το 24ωρο για 2 ολόκληρα χρόνια) και το Electricity 4ALL (25% δωρεάν ρεύμα κάθε μήνα για 2 χρόνια). • Με ολιστική προσέγγιση και σύγχρονες λύσεις απαντά στον ανταγωνισμό η Watt & Volt, που τα τελευταία χρόνια κέρδισε μερίδια αγοράς. Με 9 χρόνια παρουσίας, 34 καταστήματα και πάνω από 125.000 πελάτες, η εταιρεία προσφέρει λύσεις για ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο σε σπίτια και επιχειρήσεις. Με επίκεντρο τις τεχνολογικές εξελίξεις, η εταιρεία προσφέρει υπηρεσίες όπως το smarteverything (για τη διαχείριση όλων των αναγκών μέσω IoT), το smartenergy (πλατφόρμα για τη διαχείριση του ενεργειακού αποτυπώματος), το smartwatt (για ένα smart home) κ.ά. • Έχοντας κληρονομήσει την εμπειρία, την τεχνογνωσία και την τεχνολογία από τις μητρικές της εταιρείες, Ελληνικά Πετρέλαια και Edison, η ELPEDISON είναι η εταιρεία ενέργειας που καταλαβαίνει την αγορά σε βάθος, προσδιορίζει όλους τους κρίσιμους παράγοντες που την επηρεάζουν και πράττει πάντα έχοντας ως στόχο το όφελος του τελικού καταναλωτή. Προσφέρει 2 σειρές προγραμμάτων: ElectricityHome-χωρίς πάγιο. Το πρόγραμμα χωρίζεται στο ημερήσιο (DAY), αν δεν έχετε μετρητή σε χρονοχρέωση, στο νυχτερινό και στο απλό (SIMPLE) με ενιαία χρέωση για ημέρα και νύχτα. Από την άλλη

Με βασικό μέτοχο της εταιρείας τον διεθνή κατασκευαστικό όμιλο AVAX, η Volterra δραστηριοποιείται στους τομείς της παραγωγής, της εμπορίας και της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά της Ελλάδας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Προγράμματα για ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο ή συνδυαστικά προσφέρει επίσης η Volterra. Το βασικό «μενού» για ηλεκτρική ενέργεια αποτελείται από 3 προγράμματα: Σπίτι Μου V1 (χωρίς νυχτερινό τιμολόγιο και χωρίς πάγιο), Σπίτι Μου V1 Νύχτα (με νυχτερινό τιμολόγιο ίδιο με της ΔΕΗ και χωρίς πάγιο), Τζίνι μου (με χαμηλή ενιαία χρέωση και υψηλό πάγιο συμβόλαιο 24 μηνών). Με τη σφραγίδα της συμμαχίας ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ENGIE και QPI, o καθετοποιημένος παραγω-

γός και προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας ΗΡΩΝ συνεχίζει να προσφέρει ποικίλες λύσεις και στο φυσικό αέριο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τον περασμένο Ιούνιο άνοιξε και το πρώτο φυσικό κατάστημα στην Αθήνα, επιδιώκοντας μια πιο πελατοκεντρική προσέγγιση, όπου προσφέρονται, πλέον, ολοκληρωμένες λύσεις smart home, αλλά και προηγμένες υπηρεσίες ηλεκτροκίνησης για εταιρικούς πελάτες. Δύο είναι οι βασικές σειρές προγραμμάτων στην ηλεκτρική ενέργεια: Home 1 και Home 1N (χωρίς πάγιο) και Νυχτερινή Χρέωση 24/7 με πάγιο, ενιαία χαμηλή χρέωση και 24 μήνες ελάχιστη διάρκεια συμβολαίου.

Οι νέοι… «παίκτες» Αξίζει να σημειωθεί ότι τρεις νέοι διεθνείς «παίκτες» έκαναν, τελευταία, την εμφάνισή τους, εκδηλώνοντας ενδιαφέρον για να δραστηριοποιηθούν στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού. Ο λόγος για τις εται-

ΔΙΝΟΥΜΕ ΟΛΗ ΜΑΣ

ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ

Στη ΔΕΠΑ Εμπορίας δίνουμε όλη μας την ενέργεια για την προστασία του περιβάλλοντος. Με μία επένδυση άνω των €3,2 δισ., φέραμε στην Ελλάδα το φυσικό αέριο, το πιο φιλικό προς το περιβάλλον από όλα τα ορυκτά καύσιμα, που μειώνει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Σήμερα, το φυσικό αέριο είναι η γέφυρα προς την απολιγνιτοποίηση και την ενεργειακή μετάβαση της χώρας και εμείς βγαίνουμε πάλι μπροστά, επενδύοντας σε καινοτόμες τεχνολογίες, που το φέρνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Παράλληλα, αναπτύσσουμε εναλλακτικά και φιλικά προς το περιβάλλον καύσιμα, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο και επεκτείνουμε τη δραστηριότητά μας σε στρατηγικούς ενεργειακούς τομείς. Γιατί στη ΔΕΠΑ Εμπορίας μάς γεμίζει ενέργεια το να στηρίζουμε την ανάπτυξη και την αειφορία.

ηλεκτρισμός και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

πλευρά, για νέους πελάτες υπάρχει η δυνατότητα εγγραφής στο «24 Ώρες Νυχτερινό Πρόγραμμα» με ιδιαίτερα χαμηλές τιμές και συμβόλαιο 24 μηνών.

ηλεκτρισμός και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Τρεις νέοι διεθνείς «παίκτες» έκαναν, τελευταία, την εμφάνισή τους εκδηλώνοντας ενδιαφέρον για να δραστηριοποιηθούν στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού. Ο λόγος για τις εταιρείες AXPO, AOT Energy και ΜΕΤ Group.

ρείες AXPO, AOT Energy και ΜΕΤ Group, οι οποίες προ ημερών κατέθεσαν αιτήσεις στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας για εξασφάλιση αδειών προμήθειας και εμπορίας. Πρόκειται για τρεις εταιρείες με έντονη διεθνή παρουσία στον τομέα των ενεργειακών commodities, η οποίες δείχνουν ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά, στο πλαίσιο και των πρόσφατων εξελίξεων και της υιοθέτησης του νέου μοντέλου λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού, του περίφημου target model.

Ποιες είναι όμως αυτές οι εταιρείες; H AXPO είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ΑΠΕ της Ελβετίας ενώ κατέχει ηγετική θέση στην αγορά εμπορίας και προμήθειας ενέργειας, με παρουσία σε 40 χώρες στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία. Το υποκατάστημα της Αθήνας σκοπεύει να προσφέρει μια σειρά από λύσεις διαχείρισης ρίσκου και πρόσβασης στην αγορά. Η εταιρεία σκoπεύει να συνεργαστεί με ανεξάρτητους παραγωγούς ΑΠΕ, αναλαμβάνοντας τις απαιτήσεις εξισορρόπησης και μακροπρόθεσμης τιμολόγησης, θα παρέχει σε προμηθευτές πρόσβαση σε ρευστότητα και προϊόντα αντιστάθμισης κινδύνου και θα προσφέρει συμβάσεις προμήθειας σε μεγάλους εμπορικούς και βιομηχανικούς καταναλωτές προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις τους. H AXPO υπέβαλε αίτηση για άδεια προ62

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

μήθειας συνολικής ισχύος 200 MW με διάρκεια ισχύος τα 20 έτη, με δυνατότητα παράτασης. Ο δεύτερος «παίκτης» που έκανε αίτηση για εξασφάλιση άδειας εμπορίας είναι η θυγατρική της MET Group, MET Energy Trading Bulgaria EAD. Ο όμιλος MET, με έδρα το Zug της Ελβετίας, δραστηριοποιείται στην αγορά των ενεργειακών commodities και έχει παρουσία σε 12 χώρες της Ευρώπης. Στην Ελλάδα η MET Group έγινε γνωστή από τη συμμετοχή της στην πρώτη φάση του διαγωνισμού για την πώληση της ΔΕΠΑ Εμπορίας, στον οποίο συμμετέχει έχοντας καταθέσει μη δεσμευτικό ενδιαφέρον. Στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού, η MET Energy Trading Bulgaria αναμένεται να δραστηριοποιηθεί στον τομέα της εμπορίας, έχοντας υποβάλει αίτηση για την εξασφάλιση άδειας συνολικής ισχύος 50 MW με διάρκεια ισχύος τα 20 έτη, με δυνατότητα παράτασης. Ο τρίτος «παίκτης», επίσης με έδρα το Steinhausen της Ελβετίας, είναι η εταιρεία AOT Energy, η οποία δραστηριοποιείται και αυτή στα ενεργειακά commodities, εμπορευόμενη προϊόντα όπως πετρέλαιο και παράγωγά του, ανανεώσιμα καύσιμα, πετροχημικά, φυσικό αέριο, LNG και άνθρακα. Η εταιρεία έχει παρουσία με γραφεία σε Ασία, Ευρώπη και Βόρειο Αμερική, ενώ στην Ελλάδα υπέβαλε αίτηση για την εξασφάλιση άδειας προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 100 MW.

Σήμερα, η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από ποικίλες πηγές ανανεώσιμης ενέργειας, όπως αιολική, υδροηλεκτρική, ηλιακή ενέργεια ή βιομάζα. Οι προσπάθειες για Έρευνα και Ανάπτυξη συνεχίζονται με στόχο την τελειοποίηση των τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί, και πιο συγκεκριμένα την αύξηση της αποδοτικότητας και τη μείωση του κόστους αυτών των τεχνολογιών. Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και η παγκόσμια προσπάθεια μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα στην καθαρή ενέργεια επιταχύνεται. Η Ευρώπη πρωτοστατεί, θέλοντας να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη (μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου) ήπειρος μέχρι το 2050. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα ακολουθούν, ανακοινώνοντας πως θα μηδενίσουν τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050, ενώ η Κίνα δεσμεύτηκε να το

καταφέρει πριν από το 2060. Θα μπορούσε άραγε η χώρα μας να αποτελέσει την έκπληξη, αξιοποιώντας αποτελεσματικά το τεράστιο δυναμικό της στις ανανεώσιμες πηγές και τις επιπλέον προοπτικές που ανοίγει η Ευρωπαϊκή Ένωση με τη νέα της στρατηγική για τα θαλάσσια (υπεράκτια) αιολικά πάρκα;

ηλεκτρισμός και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Η αγορά των ΑΠΕ διανύει περίοδο παγκόσμιας ανάπτυξης

Σύμφωνα με τον κ. Χάρη Δούκα, αναπληρωτή καθηγητή στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, η θαλάσσια αιολική ενέργεια αναμένεται να είναι η σημαντικότερη πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη το 2040. Η προώθησή της, μέσω πλωτών ανεμογεννητριών, είναι απολύτως κατάλληλη για τα ελληνικά ύδατα και μπορεί να μετατρέψει το Αιγαίο σε κέντρο παραγωγής και εξαγωγής καθαρής ενέργειας. Επιπλέον, μπορεί να ενισχύσει την εγχώρια προστιθέμενη αξία και την τοπική απασχόληση με την ανάπτυξη υποδομών σε όλο το εύρος της εφοδιαστικής αλυσίδας (λιμάνια, ναυπηγεία, βιομηχανία καλωδίων).

ΣΥΝ ΕΟΜΑΣΤΕ με το φυσικό αέριο

Συνδεόμαστε

με την

Οικονομία

με την

Ασφάλεια

με την

Ευκολία

με τo

Περιβάλλον

Συνδεόμαστε τώρα με το φυσικό αέριο και την ΕΔΑ Αττικής, που το διανέμει σε χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Συνδεόμαστε με ένα σύγχρονο, ασφαλές και διαρκώς αναπτυσσόμενο δίκτυο διανομής. Συνδεόμαστε με την ΕΔΑ Αττικής, που είναι δίπλα μας με τεχνογνωσία και αξιοπιστία, για να δίνει λύση σε κάθε μας ενεργειακή ανάγκη. Συνδεόμαστε για καλύτερη ποιότητα ζωής. 400.000 συνδεδεμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις 560 χλμ. στο πρόγραμμα επέκτασης δικτύου διανομής

Δείτε στο edaattikis.gr αν το δίκτυο έφτασε στην περιοχή σας

στα τέλη σύνδεσης

ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ: ΡΑΕ

ηλεκτρισμός και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Σε «θέσεις μάχης» οι εταιρείες Δυναμική θέση κατέχουν στην ελληνική αγορά των ΑΠΕ η γαλλική EDF, η ιταλική ENEL και η Τotal Eren, όπως και η ισπανική Iberdrola, αλλά και μικρότερου μεγέθους γερμανικές και αυστριακές εταιρείες. Την παρουσία τους επεκτείνουν και οι ελληνικές εταιρείες του κλάδου, όπως οι ΤΕΡΝΑ, Ρόκας, ΕΛΤΕΧ ΑΝΕΜΟΣ, ΕΝΤΕΚΑ, Mytilineos, Damco Energy (όμιλος Κοπελούζου), ενώ στρατηγικά βλέπουν πλέον την αγορά και οι πετρελαϊκοί όμιλοι, ΕΛΠΕ και Motor Oil, οι οποίοι βρίσκονται σε συζητήσεις για συνεργασίες και εξαγορές. Τόσο τα ΕΛΠΕ όσο και η Motor Oil διεκδικούν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της αγοράς ενέργειας με την έναρξη του target model, γι’ αυτό και έλαβαν άδεια από τη ΡΑΕ, Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ) για ισχύ 300 MW εκάστη. Ο μεσοπρόθεσμος στόχος των ΕΛΠΕ είναι η δημιουργία ενός χαρτοφυλακίου ΑΠΕ ισχύος 300-400 MW μέσα στην πενταετία, το οποίο μακροπρόθεσμα θα επεκταθεί στα 1.000 MW. Φιλόδοξους στόχους για την αγορά των ΑΠΕ έχει θέσει και η ΔΕΗ, στοχεύοντας στην εγκατάσταση 1.000 MW μέχρι το 2024, ισχύ που θα ανεβάσει το συνολικό της μερίδιο από 2% σήμερα στο 10-20%. Η ΔΕΗ θα επιδιώξει την αύξηση του μεριδίου της στις ΑΠΕ μέσω συ-

νεργασιών με ιδιωτικές εταιρείες και βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με πάνω από 10 εταιρείες. Ήδη, μάλιστα, υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με κοινοπραξία φινλανδικών και αραβικών συμφερόντων για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ τουλάχιστον 300 ΜW. Υπενθυμίζουμε ότι η διυπουργική επιτροπή στρατηγικών επενδύσεων είχε δώσει έγκριση τον περασμένο Δεκέμβριο σε δύο μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στις ΑΠΕ. Η πρώτη αφορούσε επενδυτικό σχέδιο της Total-Enren για την ανάπτυξη 16 σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 177 MW στους νομούς Σερρών και Βοιωτίας, με την επένδυση να ανέρχεται σε 172 εκατ. ευρώ. Η δεύτερη αφορούσε στο επενδυτικό σχέδιο της “Consortium Solar Power Systems SA”, συνολικού κόστους 214 εκατ. ευρώ, με στόχο την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών σταθμών με συνολική δυναμικότητα ηλεκτρικής ισχύος 284 MW σε 12 περιοχές της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας. Στα εμβληματικά έργα ΑΠΕ συγκαταλέγεται και ο σχεδιασμός της νορβηγικής Equinor (η πρώην κρατική Statoil) για την εγκατάσταση πλωτού αιολικού πάρκου στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Τήνου, Σύρου και Μυκόνου, με δυνατότητα να τροφοδοτεί με ηλεκτρικό ρεύμα 40.000 νοικοκυριά.

Η θαλάσσια αιολική ενέργεια αναμένεται να είναι η σημαντικότερη πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη το 2040. Η προώθησή της, μέσω πλωτών ανεμογεννητριών, μπορεί να μετατρέψει το Αιγαίο σε κέντρο παραγωγής και εξαγωγής καθαρής ενέργειας.

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Μεγαλώνει το αμερικανικό ενδιαφέρον για επενδύσεις σε ΑΠΕ στην ελληνική αγορά Ευκαιρίες τόσο σε παραδοσιακούς «πράσινους» τομείς, όπως τα αιολικά και φωτοβολταϊκά, όσο και σε νέους, όπως η ανάπτυξη θαλάσσιων πάρκων και μονάδων αποθήκευσης, εκφράζουν επιχειρήσεις με αιολική και φωτοβολταϊκή τεχνογνωσία, θεσμικοί επενδυτές και funds από τις ΗΠΑ. Άλλωστε η βούληση της κυβέρνησης ταυτίζεται με το παραπάνω, γεγονός που φάνηκε και από τις επαφές που έκαναν επιτελείς του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στην Θεσσαλονίκη με Αμερικανούς αξιωματούχους, στο περιθώριο της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών, Μ. Πομπέο, το φθινόπωρο. Επιπροσθέτως, το ενδιαφέρον από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού για την ελληνική αγορά των ΑΠΕ αυξάνεται. Προ Covid-19, άλλωστε, η Invenergy –ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αιολικών στη Βόρεια Αμερική– είχε γνωστοποιήσει το ενδιαφέρον της για δραστηριοποίηση στην ελληνική αγορά, όπως επίσης η 547 Energy (πλατφόρμα ΑΠΕ της Quantum Energy Partners) και η National Energy, αλλά και κατασκευαστές αιολικού εξοπλισμού, όπως η General Electric, πιστοποιώντας την ενίσχυση της αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα. • • •

ΧΡΗΜΑ 65

publi

ΕΥΔΑΠ, ως η μεγαλύτερη εταιρεία στην Ελλάδα στον τομέα της ύδρευσης και αποχέτευσης, με πάνω από 4 εκατομμύρια πελάτες, προχωρά σε διαρκείς επενδύσεις στην τεχνολογία και σε έργα βελτιστοποίησης των παρεχόμενων υπηρεσιών της. Με βασικό στόχο της Εταιρείας να αποτελεί η συνεχώς αμεσότερη εξυπηρέτηση των πελατών της, συνέχισε να εμπλουτίζει τις ψηφιακές υπηρεσίες της. Σήμερα, μέσω του eΕΥΔΑΠ, του ηλεκτρονικού καταστήματος της ΕΥΔΑΠ, οι πελάτες της Εταιρείας έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν πλήθος αιτημάτων από το σπίτι εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια, όπως ακριβώς θα συνέβαινε κατά την επιτόπια επίσκεψή τους σε ένα από τα Περιφερειακά της Κέντρα.

Διεκπεραίωση πλήθους συχνών αιτημάτων ηλεκτρονικά Το eΕΥΔΑΠ λειτουργεί ως ένα άρτιο ψηφιακό κέντρο εξυπηρέτησης της ΕΥΔΑΠ, μέσω του οποίου οι πελάτες της μπορούν να πραγματοποιήσουν με ταχύτητα και από την ασφάλεια του σπιτιού τους τα αιτήματά τους, χωρίς να είναι αναγκαία η φυσική παρουσία τους σε κάποιο από τα Περιφερειακά Κέντρα της Εταιρείας. Ενδεικτικά, μέσω της εγγραφής τους στο eΕΥΔΑΠ, οι χρήστες μπορούν να υποβάλλουν αίτημα για την υπαγωγή τους σε ειδικά τιμολόγια (φιλανθρωπικό, επαγγελματικό, πολυτέκνων, υπερηλίκων) και στο Έκτακτο Ειδικό Τιμολόγιο (ΕΕΤ), να προβούν σε διακανονισμό των οφειλών τους καθώς και να εξοφλούν τις δόσεις τους ηλεκτρονικά, να ενημερώνουν τα στοιχεία επικοινωνίας τους σε περίπτωση μεταβολής, να ενημερώνονται για παλαιότερους διακανονισμούς των οφειλών τους, αλλά και να πραγματοποιήσουν αίτημα για μείωση του λογαριασμού τους λόγω αφανούς διαρροής. Επιπλέον, μέσω του eΕΥΔΑΠ μπορούν να παρακολουθούν την εξέλιξη όλων των αιτημάτων τους ηλεκτρονικά. 66

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

eΕΥΔΑΠ: Ολοκληρωμένη ψηφιακή εξυπηρέτηση Πλήρης έλεγχος της κατανάλωσης και του λογαριασμού Στο eΕΥΔΑΠ οι χρήστες θα βρουν, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα ηλεκτρονικής πληρωμής του λογαριασμού τους (eBILL). Επιπλέον, μπορούν να επιλέξουν να λαμβάνουν τον λογαριασμό τους μέσω email ή/και sms, καταργώντας, εάν το επιθυμούν, την αποστολή του σε έντυπη μορφή, συμβάλλοντας επιπλέον στην προστασία του περιβάλλοντος. Η ολοκληρωμένη διαχείριση των παροχών των χρηστών δεν σταματάει εκεί, καθώς η ηλεκτρονική πληρωμή του λογαριασμού αποτελεί μόνο μία από τις πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρει το ηλεκτρονικό κατάστημα. Με την εγγραφή τους στο eΕΥΔΑΠ, οι πελάτες αποκτούν τον πλήρη έλεγχο των παροχών τους και των καταναλώσεών τους μέσω μιας πληθώρας προσφερόμενων υπηρεσιών, όπως ενδεικτικά η άμεση ενημέρωσή τους μέσω sms σε περίπτωση μεγάλων καταναλώσεων στις παροχές τους. Ειδικά στους ιδιοκτήτες των ακινήτων, το eΕΥΔΑΠ προσφέρει επιπλέον οφέλη, καθώς μπορούν να καταθέτουν ηλεκτρονικά το αίτημά τους για αφαίρεση μετρητή για λόγους ασφαλείας, κατάργηση παροχής, αλλά και για διακοπή υδροδότησης λόγω οφειλών.

Η ψηφιακή υπηρεσία eΕΥΔΑΠ προσφέρεται εντελώς δωρεάν και η εγγραφή πραγματοποιείται εύκολα και γρήγορα μέσα από την εταιρική ιστοσελίδα της ΕΥΔΑΠ. Το μόνο που χρειάζονται κατά την εγγραφή τους οι νέοι χρήστες είναι οι προσωπικοί κωδικοί εισόδου τους στο taxisnet, οι οποίοι θα χρειαστούν για την ταυτοποίησή του. Η στροφή στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες φέρνει μεγάλη διευκόλυνση στους πελάτες και την εξυπηρέτησή τους ενώ, ειδικά την εποχή που διανύουμε, αποτελεί βασικό σύμμαχο για την προστασία της δημόσιας υγείας. Δίνεται πια η δυνατότητα στους πελάτες της ΕΥΔΑΠ να επικοινωνούν ψηφιακά με την Εταιρεία και μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα της www.eydap.gr καθώς και μέσα από τις επίσημες σελίδες της ΕΥΔΑΠ στα social media Facebook, Twitter, Instagram και LinkedIn. Επιπλέον, στο κανάλι της ΕΥΔΑΠ στο YouTube και στα βίντεο της ενότητας «Μάθετε πώς…» δίνονται χρήσιμες πληροφορίες βήμα-βήμα για θέματα που σχετίζονται με το υδρευόμενο ακίνητο των πελατών. Στο περιεκτικό βίντεο «Μάθετε πώς… Να εγγραφείτε στο eΕΥΔΑΠ, το ηλεκτρονικό σας κατάστημα!», περιγράφονται τα βήματα για την εγγραφή σε ένα περιβάλλον υψηλής ασφάλειας και σύμφωνο με την προστασία προσωπικών δεδομένων. • • •

ΧΡΗΜΑ 67

[αφιέρωμα] τρόφιμα - ποτά

Βιομηχανία τροφίμων και ποτών: Mπορεί να αποτελέσει το σημείο επανεκκίνησης για την εγχώρια μεταποίηση Επιδεικνύει αντοχέςΜεγαλύτερο το πλήγμα για τα ποτά

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

υνηθίζεται να αναφέρεται –και δικαίως– ότι η βιομηχανία τροφίμων αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης της οικονομίας και, ως επί το πλείστον, μια «αμυντική» βιομηχανία, που επιδεικνύει αντοχές σε περιόδους κρίσεων. Η παρούσα ωστόσο κρίση, λόγω του παγκόσμιου χαρακτήρα της, δεν θα μπορούσε να αφήσει αλώβητο τον κλάδο, πλήττοντας σε μεγαλύτερο βαθμό την παραγωγή ποτών, καθώς η κατανάλωσή τους αφορά κυρίως το κανάλι Ho.Re.Ca. Στην παρούσα συγκυρία, η βιομηχανία τροφίμων και ποτών εστιάζει στον περιορισμό των όποιων απωλειών, αλλά ταυτόχρονα επιδεικνύει ευελιξία και προσαρμοστικότητα, αφουγκράζεται τις νέες καταναλωτικές ανάγκες και συμπεριφορές και ανταποκρίνεται σε αυτές, προσπαθώντας για ακόμη μία φορά να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία, με επίκεντρο τον εξωστρεφή της χαρακτήρα. Επισημαίνεται ότι τα ελληνικά τρόφιμα και ποτά έχουν ιδιαίτερα σημαντική θέση στην ελληνική μεταποίηση, αφού είναι ο μεγαλύτερος βιομηχανικός κλάδος στην Ελλάδα, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 30% της συνολικής απασχόλησης και των συνολικών εσόδων. Με βάση πρόσφατα στοιχεία του ΙΟΒΕ, η ελληνική βιομηχανία τροφίμων και ποτών αποτελεί

έναν κλάδο δυναμικό και ανταγωνιστικό, από τους σημαντικότερους της εγχώριας οικονομίας, με σημαντικές επενδύσεις, προοπτικές ανάπτυξης, έντονη εξωστρέφεια και ισχυρή επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια και σε όλη την Ευρώπη. Χαρακτηριστικά που αναδεικνύουν τον ρόλο της εγχώριας βιομηχανίας τροφίμων και ποτών στον παγκόσμιο χάρτη της μεταποίησης αποτελούν τα υψηλής ποιότητας προϊόντα, το ελληνικό brand name, καθώς και η οργανωμένη προώθηση των ελληνικών τροφίμων στις διεθνείς αγορές. Οι προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου τροφίμων και ποτών διαφαίνονται έντονες και σε συνδυασμό με την αποτελεσματικότερη συνεργασία των εκπροσώπων του κλάδου και των αρμόδιων φορέων μπορούν να συμβάλουν όχι μόνο στη βελτίωση της αποδοτικότητας, αλλά και στην ύπαρξη ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος, ενισχύοντας την ελληνική οικονομία. Στο μεταξύ, η ελληνική βιομηχανία τροφίμων και ποτών εκτιμάται ότι ανταποκρίνεται με επιτυχία στις αυξημένες ανάγκες που έχουν προκύψει στην αγορά, καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να προστατεύσει την υγεία των εργαζομένων της και να διασφαλίσει τον εφοδιασμό και την ομαλή λειτουργία της αγοράς, για την καλύτερη εξυπηρέτηση

Ευάγγελος Καλούσης Πρόεδρος του ΣΕΒΤ Ποιες είναι οι επιπτώσεις της πανδημίας στον κλάδο της βιομηχανίας τροφίμων και ποιες οι εκτιμήσεις σας για την πορεία και το μέλλον του κλάδου το επόμενο έτος; Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών, όπως όλοι οι κλάδοι της οικονομίας, βρέθηκε αντιμέτωπη με τις πρωτόγνωρες συνθήκες που έπληξαν τη χώρα μας. Με συνέπεια και ευθύνη καταβάλλουμε καθημερινά κάθε προσπάθεια για να διασφαλίσουμε τον εφοδιασμό και την ομαλή λειτουργία της αγοράς, για την καλύτερη εξυπηρέτηση των καταναλωτών μας, δείχνοντας πρωταρχικά την απαιτούμενη μέριμνα για την προστασία της υγείας των εργαζομένων μας. των καταναλωτών σε αυτήν την ιδιαίτερη συγκυρία. Την ίδια στιγμή, όπως είναι αναμενόμενο, ο κλάδος καλείται να αντιμετωπίσει προκλήσεις που σχετίζονται με δυσκολίες: • στις χερσαίες, θαλάσσιες και εναέριες εθνικές και διεθνείς μεταφορές και την ανάγκη διευκόλυνσής τους, • στην προμήθεια πρώτων υλών και υλικών συσκευασίας, • στη χρηματοοικονομική ροή των επιχειρήσεων και την ανάγκη στήριξης όσων πλήττονται,

Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών εστιάζει στον περιορισμό των όποιων απωλειών, αλλά ταυτόχρονα ανταποκρίνεται στις νέες καταναλωτικές ανάγκες.

• στις εξαγωγές, • στον τζίρο, που επηρεάζεται αρνητικά από τη διακοπή τροφοδοσίας σε σημαντικά κανάλια κατανάλωσης (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφετέριες κ.λπ.). Σε αυτές τις συνθήκες που επικρατούν στη βιομηχανία τροφίμων και στις περαιτέρω προοπτικές αναφέρεται στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Ευάγγελος Καλούσης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ).

Από την πρώτη στιγμή, ενημερώσαμε την Πολιτεία για συγκεκριμένα προβλήματα τα οποία προέκυψαν, με αντίκτυπο στη διαδικασία παραγωγής και εμπορίας των επιχειρήσεών μας, αλλά μακροπρόθεσμα και στη βιωσιμότητα του κλάδου μας. Οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης ήταν σημαντικές στις εθνικές και διεθνείς μεταφορές, στην προμήθεια πρώτων υλών, υλικών συσκευασίας και υγειονομικού υλικού για τους εργαζομένους μας, στη ρευστότητα των επιχειρήσεων του κλάδου, στις εξαγωγές, αλλά και στον τζίρο,

που επηρεάστηκε και ακόμη επηρεάζεται αρνητικά από τη διακοπή τροφοδοσίας σε σημαντικά κανάλια κατανάλωσης (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καφετέριες κ.λπ.). Με τον αξιοθαύμαστο ζήλο των εργαζομένων μας, αλλά και την ουσιαστική συμβολή της Πολιτείας, ανταποκρινόμαστε με επιτυχία στις αυξημένες απαιτήσεις της αγοράς, καλύπτοντας τις ανάγκες των καταναλωτών μας. Η βιομηχανία μας, όντας ο πιο δυναμικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας, ακόμη και στην ιδιαίτερη συγκυρία που βιώνουμε, μπορεί να αποτελέσει το σημείο επανεκκίνησης για την εγχώρια μεταποίηση. Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν για την αντιστάθμιση τυχόν επιπτώσεων στις επιχειρήσεις του κλάδου; Για να επιτευχθεί μια βιώσιμη επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν, είναι απαραίτητη η εφαρμογή ενός συντονισμένου πλάνου ανάκαμψης και στήριξης από την Πολιτεία, με στόχο τον μετριασμό των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού. Επιπλέον μέριμνα πρέπει να προβλεφθεί για τους κλάδους που συνεχίζουν να πλήττονται σοβαρά, όπως είναι η εστίαση και ο τουρισμός, με τους οποίους η βιομηχανία τροφίμων και ποτών έχει άμεση συνεργασία και αλληλεξάρτηση. Μέσα από τον μηχανισμό είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί για τις επιχειρήσεις όλων των κλάδων ρευστότητα και φορολογικές ελαφρύνσεις, αλλά και να προστατευθεί η απασχόληση. Πώς διαμορφώνεται η εξωστρέφεια του κλάδου στην Covid εποχή; Ποιες είναι οι νέες προκλήσεις; Η ελληνική βιομηχανία τροφίμων, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, είναι ο κλάδος εκείνος που μπορεί να δώσει και πάλι ώθηση στην οικονομία της χώρας μας και να στηρίξει τις εξαγωγές και την αγροτική μας παραγωγή. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, μέσα από τις νέες συνθήκες που προέκυψαν στις καταναλωτικές συνήθειες κατά την περίοδο ΧΡΗΜΑ 69

αφιέρωμα τρόφιμα - ποτά

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

αφιέρωμα τρόφιμα - ποτά

Απαραίτητη η εφαρμογή ενός συντονισμένου πλάνου ανάκαμψης και στήριξης από την Πολιτεία, με στόχο τον μετριασμό των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων.

της πανδημίας, είχαμε την ευκαιρία όχι μόνο να συντηρήσουμε, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και να αυξήσουμε τις εξαγωγές των ελληνικών προϊόντων διατροφής στις αγορές του εξωτερικού. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι αναγκαίο να προσεγγίσουμε περαιτέρω τους καταναλωτές στις αγορές του εξωτερικού, ώστε να συνεχίσουν να γνωρίζουν, να αγαπούν και να επιλέγουν τα ελληνικά προϊόντα. Μάλιστα, σε μια περίοδο που ο τουρισμός έχει πληγεί σημαντικά, τα Τρόφιμα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον συνδετικό κρίκο που θα κρατήσει ζωντανή την επαφή των καταναλωτών του εξωτερικού με τον τόπο μας. Μακροπρόθεσμα, αυτό θα μπορούσε να έχει θετικό αντίκτυπο τόσο στην εγχώρια βιομηχανία τροφίμων όσο και στον τουρισμό μας.

Παραγωγή ποτών Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την αγορά αλκοολούχων ποτών, τις επιπτώσεις της πανδημίας και τη δυνητική επίδραση από τη μείωση των φορολογικών συντελεστών που ισχύουν, πολύ ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία που αναδεικνύει η νέα μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Ο κλάδος των αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα». Όπως αναφέρεται, η συνολική συνεισφορά του κλάδου των αλκοολούχων ποτών είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς ο κλάδος συνεισφέρει 2,3 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας για το 2019, ενώ υποστηρίζει 66 χιλιάδες θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης. Οι υψηλοί φόροι στα αλκοολούχα ποτά τα χρόνια της κρίσης συνέβαλαν στην υποκατάσταση της νόμιμης αγοράς από παράνομα ποτά. Η μείωση της δαπάνης κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών μέχρι το 2019 οδήγησε σε μείωση του ΑΕΠ κατά 1,2 δισ. ευρώ και μείωση της απασχόλησης κατά 34 χιλιάδες άτομα σε σχέση με το 2009. Λόγω της πανδημίας Covid-19, ο κλάδος αλκοολούχων ποτών, που εντάσσεται στο ευρύτερο οικοσύστημα της επιτόπιας αγοράς, δηλαδή εστίαση και τουρισμό, υπέστη ισχυρό πλήγμα, εξαιτίας της συνολικής καθίζησης της οικονομικής δραστηριότητας που επέφερε το

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

πρώτο lockdown, με μείωση του ΑΕΠ, της συρρίκνωσης της δραστηριότητας στην εστίαση και της ραγδαίας μείωσης των τουριστικών ροών. Οι εκτιμώμενες απώλειες για το 2020 είναι μείωση των πωλήσεων κατά περίπου 40%, ενώ οι απώλειες εσόδων (ΕΦΚ, ΦΠΑ, φόροι εισοδήματος) αναμένεται να φτάσουν τα 380 εκατ. ευρώ. Καθώς η πανδημία έχει ανατρέψει τα δεδομένα, με σημαντική αβεβαιότητα να υπάρχει για τα επόμενα έτη, αναμένεται επίσης συρρίκνωση των μεγεθών της νόμιμης κατανάλωσης, με μη μετρήσιμες προεκτάσεις στο παράνομο εμπόριο, που εκτιμάται περίπου στο 11% της συνολικής αγοράς (410 χιλιάδες 9λιτρα κιβώτια ή 5,1 εκατ. φιάλες). Οι συνολικές απώλειες φορολογικών εσόδων εκτιμώνται στα 58,6 εκατ. ευρώ (31,1 εκατ. ευρώ από μη καταβολή ΕΦΚ, χωρίς το προϊόν των διήμερων αποσταγματοποιών και 27,5 εκατ. ευρώ από μη καταβολή ΦΠΑ). Αναφορικά με το προϊόν απόσταξης των διήμερων αποσταγματοποιών (το ευρέως γνωστό ως «χύμα τσίπουρο»), οι απώλειες από ΕΦΚ προσεγγίζουν τα 45,8 εκατ. ευρώ ετησίως ή και

άρθρο

«Έξυπνες» προσφορές μόνο για σένα από την AB Plus

Κοινώς, αν σου αρέσει στην πίτσα σου να βάζεις μανιτάρια, γιατί να μη σου προτείνουν προσφορά για αυτά; Κι αν έχεις αδυναμία στα γλυκά, θα ήθελες να κερδίζεις πόντους για την αγαπημένη σου λιχουδιά! Και επειδή θέλεις να σε προσέχουν, η ΑΒ Plus έρχεται να σου προσφέρει προσφορές και προνόμια «κομμένα και ραμμένα» στα δικά σου μέτρα.

Τι πρέπει να κάνεις; Η ΑΒ Plus «διαβάζει» τις αγοραστικές σου συνήθειες και τις μετατρέπει σε… επιπλέον πόντους για Μπες στο ab.gr, δημιούργησε τον δικό σου λογαριασμό και σύνδεσε να λαμβάνεις πιο γρήγορα 6ευρες επιταγές. Εσύ το σε αυτόν την κάρτα AB Plus. Ενεργοποίησε τη σχετική επιλογή ώστε η AB να σε γνωρίσει καλύτερα αναλύοντας τις αγορές σου και να σου μόνο που χρειάζεται είναι να είσαι ο εαυτός σου. Το καλάθι σου στο σούπερ μάρκετ είναι μοναδικό. Γιατί να μην είναι δικές σου –και μόνο– και οι προσφορές; Αυτό κάνει η ΑΒ Plus με τις «Έξυπνες» προσφορές μόνο για σένα! Και «Έξυπνες» γιατί «διαβάζουν» τις αγοραστικές σου συνήθειες. Και μόνο για σένα, αφού το δικό σου καλάθι δεν μοιάζει με κανενός άλλου. Με απλά λόγια, η AB Plus, η κάρτα-ορόσημο για την ανταμοιβή των «πιστών» πελατών της ΑΒ Βασιλόπουλος, σε επιβραβεύει για αυτό που θέλεις να είσαι. Έχει εξελιχθεί ώστε να σου προσφέρει περισσότερα προνόμια σε κάθε συναλλαγή σου στα καταστήματα ΑΒ, αλλά και στο ΑΒ Εshop.

παρέχει «προσωπικές» προσφορές και περιεχόμενο. Έτσι, κάθε εβδομάδα, θα λαμβάνεις ενημέρωση για 8 νέες προσφορές μέσω e-mail (ή viber). Με ένα κλικ, τις ενεργοποιείς (μέσω του online λογαριασμού σου στο ab.gr ή στο ΑΒ app), τις εξαργυρώνεις με την αγορά των προϊόντων από τα καταστήματα της ΑΒ ή το ΑΒ Εshop και οι επιπλέον πόντοι προστίθενται στην κάρτα σου ΑΒ Plus. Έτσι, φτάνεις γρήγορα στους 200 πόντους και κερδίζεις 6ευρες επιταγές έκπτωσης για τις επόμενες συναλλαγές σου (200 πόντοι = 6ευρη επιταγή). Γιατί η ΑΒ Plus θέλει να σε γνωρίζει καλύτερα και φροντίζει να σου προσφέρει ό,τι πραγματικά θέλεις και χρειάζεσαι! Γι’ αυτό που θέλεις να είσαι! Για να είσαι απλά ο εαυτός σου! • • • ΧΡΗΜΑ 71

αφιέρωμα τρόφιμα - ποτά

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Νίκος Καλογιάννης Πρόεδρος του ΣΕΑΟΠ Ποιες οι επιπτώσεις της πανδημίας στον κλάδο των αποσταγμάτων και ποιες οι εκτιμήσεις σας για την πορεία και το μέλλον του κλάδου;

τα 91,7 εκατ. ευρώ, αν ληφθεί υπόψη σχετικό πόρισμα του Υπουργείου Οικονομικών. Ο περιορισμός του λαθρεμπορίου αλκοολούχων ποτών, π.χ. μέσω μείωσης του ΕΦΚ, αλλά και με συντονισμένους ελέγχους, εκτιμάται ότι θα αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στα φορολογικά έσοδα, τη δημόσια υγεία, τη βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων και την απασχόληση, ενδυναμώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας των υγιών επιχειρήσεων. Ενδεικτικά, η μείωση του λαθρεμπορίου κατά 20% εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε επιπλέον έσοδα 28,6 εκατ. ευρώ από ΕΦΚ (17,4 εκατ. ευρώ) και ΦΠΑ (13,2 εκατ. ευρώ) ετησίως, ενώ μεγαλύτερη μείωσή του κατά 50% και μεταφορά αυτών των ποσοτήτων κατανάλωσης στη νόμιμη αγορά θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόσθετα έσοδα 71,3 εκατ. ευρώ από ΕΦΚ και ΦΠΑ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχει τον τρίτο υψηλότερο συντελεστή ΕΦΚ (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης) στην Ευρώπη και τον πρώτο υψηλότερο εντός ΕΕ-27, ενώ ταυτόχρονα είναι κατά 1.500 ευρώ υψηλότερος από τον μέσο όρο γειτονικών και τουριστικά ανταγωνιστικών χωρών. Στις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά και στην παραγωγή αλκοολούχων ποτών, όπως και στις ενδεδειγμένες ενέργειες, αναφέρεται στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Νίκος Καλογιάννης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ). 72

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Είναι γεγονός ότι αυτό που βιώνουμε με την πανδημία του Covid-19 είναι κάτι πρωτόγνωρο. Γνωρίζουμε όλοι, τόσο από το πρώτο lockdown όσο και την περίοδο την καλοκαιρινή, πόσο πολύ έχει πληγεί η οικονομία μας. Αναμενόμενο, λοιπόν, και ο κλάδος των αποσταγματοποιών να έχει πληγεί σημαντικά από τον Covid-19. Το βασικό κανάλι προώθησης των αποσταγμάτων κατά κύριο λόγο είναι το Ho.Re.Ca. (εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ, ξενοδοχεία κ.λπ.), το οποίο από την πρώτη στιγμή τέθηκε εκτός λειτουργίας λόγω των μέτρων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα περίπου το 30% των αποστακτηρίων να προχωρήσουν σε αναστολή λειτουργίας ενώ ένα μεγάλο μέρος τους προχώρησε σε αναστολή συμβάσεων εργασίας. Σημειώθηκε σημαντική πτώση του τζίρου (σε ποσοστό > 50%) στην πλειοψηφία των αποσταγματοποιών. Βέβαια, έτσι όπως έχει εξελιχθεί η πανδημία και με το δεύτερο lockdown, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων (περίπου 63%) θεωρεί ότι θα οδηγηθούν σε μείωση των μόνιμων θέσεων εργασίας. Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων στις επιχειρήσεις του κλάδου; Ο ΣΕΑΟΠ, πραγματοποίησε μια σειρά προτάσεων για την υποστήριξη και ενίσχυση του κλάδου, οι οποίες και έχουν κοινοποιηθεί στα αρμόδια υπουργεία. Κάποιες από αυτές είναι:

1. Μείωση του ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών κατά 30% και σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό

μέσο όρο (από 25 ευρώ/λίτρο αλκοόλης στα 18 ευρώ). Αυτό θα αποτελέσει ένα θετικό «σοκ» στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας και θα οδηγήσει στη μετακίνηση ικανού όγκου πωλήσεων από το παράνομο στο νόμιμο εμπόριο. Ένταξη των αλκοολούχων ποτών στον μειωμένο ΦΠΑ (13%) στον κλάδο εστία-

2. σης-τουρισμού. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί ώθηση στην κατανάλωση όχι μόνο των

αλκοολούχων ποτών, αλλά και της εστίασης εν γένει. Μια τέτοια υπαγωγή είναι νομικά δυνατή και οικονομικά επιβεβλημένη.

Βελτίωση ψηφιακών λειτουργιών των υπηρεσιών ελέγχου και εποπτείας των αλκοολούχων ποτών.

Δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου διήμερων αποσταγματοποιών και αμβυκούχων με δυνατότητα διασταύρωσης των στοιχείων παραγωγής, στοκ, σημείων πωλήσεων.

αφιέρωμα τρόφιμα - ποτά

Ο περιορισμός του λαθρεμπορίου αλκοολούχων ποτών, π.χ. μέσω μείωσης του ΕΦΚ και του ΦΠΑ, αλλά και με συντονισμένους ελέγχους, εκτιμάται ότι θα αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στα φορολογικά έσοδα, τη δημόσια υγεία, τη βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων και την απασχόληση, ενδυναμώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας των υγιών επιχειρήσεων.

Αναστολή καταβολής ΕΦΚ και ΦΠΑ για τα αλκοολούχα για δύο μήνες, ώστε οι επιχειρήσεις να αντισταθμίσουν την έλλειψη ρευστότητας από την καθυστέρηση είσπραξης των αξιογράφων, και εν συνεχεία καταβολή τους σε τρεις δόσεις. Σαφέστατα ανάλογες ρυθμίσεις, αναστολή και καταβολή με δόσεις πρέπει να ισχύσουν και για τους συναδέλφους οι οποίοι δεν διαθέτουν φορολογικές αποθήκες και, συνήθως, είναι μικρότερης δυναμικότητας.

Επίσης, έχουν γίνει και προτάσεις για την ανάπτυξη του κλάδου, όπως: α) Χρηματοδότηση χαμηλότοκων δανείων και υποχρεώσεων προς τράπεζες β) Υποστήριξη εξαγωγών/εξωστρέφειας, καθώς ο κλάδος μας είναι 70% εξαγωγικός. Πώς κινήθηκαν οι εξαγωγές κατά το 2020; Είναι γεγονός ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι εξωστρεφείς. Υπολογίζεται ότι το 60-70% του τζίρου τους πραγματοποιείται από τις εξαγωγές. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της EUROSTAT (Last update:13.11.20), που επεξεργάστηκε ο ΣΕΑΟΠ, οι ελληνικές εξαγωγές αλκοολούχων ποτών εμφανίζουν αύξηση κατά περίπου 5% σε όγκο για την περίοδο Ιαν-Αυγ. 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Κατά την περίοδο του πρώτου lockdown, υπολογίζεται ότι περίπου 50% των αποσταγματοποιών αντιμετώπισαν πτώση στις παραγγελίες τους από το εξωτερικό. Το τρίμηνο Ιουνίου-Αυγούστου είναι αυτό που βοήθησε να αλλάξει η εικόνα των εξαγωγών και υπερκάλυψε την πτώση της προηγούμενης περιόδου:

• Η αύξηση εμφανίζεται προς τρίτες χώρες, όπως είναι το Ιράκ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία. Στις αγορές της ΕΕ-27 παρουσιάζουν ανθεκτικότητα. Μικρή μείωση που πλησιάζει το 4%. Η Γερμανία, η Βουλγαρία και η Ολλανδία είναι κάποιες από τις χώρες που σημείωσαν αύξηση. • Συγκεκριμένα για το ούζο, οι εξαγωγές εμφανίζουν συνολικά αύξηση κατά περίπου 12,5% σε όγκο, την περίοδο Ιαν-Αυγ. 2020 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019: → Η μεγαλύτερη αύξηση εμφανίζεται στις αγορές τρίτων χωρών (κατά 53,4% σε ποσότητα), όπως το Ιράκ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία. → Η Γερμανία και η Βουλγαρία είναι κάποιες από τις χώρες εντός ΕΕ-27 που σημείωσαν αύξηση.

Ο κλάδος αλκοολούχων ποτών υπέστη ισχυρό πλήγμα, εξαιτίας της συνολικής καθίζησης της οικονομικής δραστηριότητας που επέφερε το lockdown. ΧΡΗΜΑ 73

αφιέρωμα τρόφιμα - ποτά Εξωτερικό εμπόριο τροφίμων και το εμπορικό του έλλειμμα από 1,7 δισ. ευρώ βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεών περίπου το 2017 σε 1,3 δισ. ευρώ το 2018. Η της και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας ποτών Με το δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού να πλήττει με σφοδρότητα τις ευρωπαϊκές αγορές, οι Έλληνες εξαγωγείς συνεχίζουν την προσπάθεια περαιτέρω διείσδυσης σε παραδοσιακές αγορές, αλλά και εξεύρεσης νέων αγορών, στις οποίες διαφαίνονται σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. Μια προσπάθεια που γίνεται υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, η οποία ωστόσο φαίνεται να αποδίδει καρπούς και σε πρώτη φάση να συγκρατεί τις πτωτικές πιέσεις. Σύμφωνα με την ανάλυση του ΠΣΕ, σε επίπεδο προϊοντικών κατηγοριών, θετικές επιδόσεις, με αύξηση εξαγωγών, καταγράφουν τα τυροκομικά προϊόντα –και ειδικότερα η φέτα–, τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας και τα κατεψυγμένα λαχανικά. Οι τάσεις αναδιάταξης του χάρτη των ελληνικών εξαγωγών αναμένεται να διατηρηθούν τους επόμενους μήνες, αλλά και για όσο διάστημα οι επιπτώσεις της Covid-19 θα ταλανίζουν το παγκόσμιο εμπόριο. Με βάση τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το πρώτο εννεάμηνο του 2020 για τις εξαγωγές, όσον αφορά στα αγροτικά προϊόντα, η αύξηση (12,7%) των εξαγωγών, σε 4.864,8 εκατ. ευρώ από 4.315,5 εκατ. ευρώ, οφείλεται στη σημαντική άνοδο των αποστολών όλων των υποκατηγοριών. Σημαντική ποσοστιαία άνοδος (38%) καταγράφεται στις αποστολές της υποκατηγορίας «λάδια & λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης» (395,7 εκατ. ευρώ από 286,7 εκατ. ευρώ), ενώ αυξημένες κατά 8,2% παρουσιάζονται και οι εξαγωγές της υποκατηγορίας «ποτά & καπνός» από 551,8 εκατ. ευρώ σε 597,2 εκατ. ευρώ στο πρώτο εννεάμηνο του 2020. Στην 4η θέση βρέθηκαν (από την 5η) τα άλλα τυριά (των οποίων το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών είναι η φέτα). Στην 5η θέση (από 4η) στη λίστα των κυριότερων εξαγώγιμων ελληνικών προϊόντων υποχώρησαν οι εξαγωγές των ιχθυηρών, στην 6η παρέμειναν τα μη κατεψυγμένα λαχανικά και στην 9η θέση το παρθένο ελαιόλαδο (το οποίο «σκαρφάλωσε» από τη 14η θέση στο εννεάμηνο του 2019). Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, σε όρους εξωτερικού εμπορίου, το 2018 ο κλάδος μεταποίησης των τροφίμων και ποτών μείωσε 74

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

μείωση στο εμπορικό έλλειμμα του κλάδου προήλθε από την υποχώρηση των εισαγωγών το 2018 και την ταυτόχρονη αύξηση των εξαγωγών. Συγκεκριμένα, οι εισαγωγές μεταποιημένων τροφίμων και ποτών ανήλθαν το 2018 σε 4,6 δισ. ευρώ (από 4,8 δισ. ευρώ το 2017), μειωμένες κατά 2,9%. Στον αντίποδα, οι εξαγωγές μεταποιημένων τροφίμων και ποτών αυξήθηκαν κατά 9,4%, με την αξία τους να διαμορφώνεται σε 3,3 δισ. ευρώ. Στο διεθνές εμπόριο, από τους βασικούς κλάδους τροφίμων και ποτών, τα επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά, τα έλαια και λίπη και τα αλευρώδη παρουσιάζουν πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο και το 2018. Συγκεκριμένα, το πλεόνασμα στα φρούτα και λαχανικά φθάνει τα 395 εκατ. ευρώ, όταν το 2017 ήταν χαμηλότερο (271 εκατ. ευρώ). Στα έλαια και λίπη, το αντίστοιχο εμπορικό πλεόνασμα έχει αυξηθεί στα 383 εκατ. ευρώ (από 224 εκατ. ευρώ το 2017). Οι υπόλοιποι κλάδοι καταγράφουν εμπορικό έλλειμμα το 2018, με το υψηλότερο να καταγράφεται και πάλι στον κλάδο επεξεργασμένου κρέατος (-1.049 δισ. ευρώ από -1.056 εκατ. ευρώ), το οποίο έχει οριακά μειωθεί σε σχέση με το 2017. Από τους υπόλοιπους κλάδους, τα σχετικά ελλειμματικά εμπορικά ισοζύγια είναι υψηλότερα στις ζωοτροφές, τα ψάρια και τα προϊόντα αμύλου. Ως προς το ποσοστό συμμετοχής κάθε κλάδου στο σύνολο των εμπορικών ροών των μεταποιημένων τροφίμων και ποτών, τα έλαια και λίπη καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό εξαγωγών (23%), ενώ ακολουθούν τα επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά, μαζί με τα γαλακτοκομικά (από 20%) και τα άλλα είδη διατροφής και τα ποτά (από 7%). Στις εισαγωγές, πρώτα στη σχετική κατάταξη το 2018 βρίσκονται ξανά το κρέας (25%), τα γαλακτοκομικά (17%) και τα άλλα είδη διατροφής (15%).

Βιώσιμη επιχειρηματικότητα Οι σύγχρονες κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις απαιτούν εγρήγορση, άμεση ανταπόκριση και συνεργασία, ώστε να μετατραπούν σε ευκαιρίες για όλους. Στρατηγική προτεραιότητα της ελληνικής βιομηχανίας τροφίμων, σύμφωνα με τον ΣΕΒΤ, αποτελεί η Βιώσιμη Ανάπτυξη, με στόχο τη

του κλάδου μέσα από την εφαρμογή ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών, την καλύτερη αξιοποίηση των πηγών (ενέργεια, νερό, πρώτες ύλες), την πρόληψη της σπατάλης των τροφίμων και τη βελτιστοποίηση των συσκευασιών που χρησιμοποιούνται στα προϊόντα διατροφής. Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων, θέλοντας να παίξει ουσιαστικό ρόλο στη μετάβαση της ελληνικής επιχειρηματικότητας προς τη βιωσιμότητα και την κυκλική οικονομία, αναλαμβάνει δράσεις, με πιο σημαντικές: • τη λειτουργία της Επιτροπής Περιβάλλοντος & Αειφορίας, με στόχο τη συζήτηση και διαχείριση σύγχρονων περιβαλλοντικών θεμάτων που αφορούν στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών και την ανάδειξη πράσινων τεχνολογιών για τον κλάδο, • τη διεξαγωγή έρευνας στα μέλη του για την αποτύπωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων, • τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά έργα, όπως το CIRCforBIO, που στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, μέσα από την αξιοποίηση των οικιακών και της βιομηχανίας τροφίμων αποβλήτων για την παραγωγή βιοκαυσίμων, • την υποστήριξη του έργου της Τράπεζας Τροφίμων, μέσα από τη συμμετοχή των μελών του στο πρόγραμμά της για την καταπολέμηση της σπατάλης των τροφίμων. Απώτερος στόχος της βιομηχανίας τροφίμων είναι η μετάβαση προς την κυκλική οικονομία για την παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων διατροφής, με βελτιωμένα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά και προστιθέμενη αξία, που καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις των καταναλωτών. Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών εργάζεται για να εξασφαλίσει ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι στην αλυσίδα τροφίμων φορείς, από τους παραγωγούς των πρώτων υλών μέχρι τους καταναλωτές, θα συνεργαστούν για την επίτευξη κοινών και ρεαλιστικών στόχων στο πλαίσιο της βιωσιμότητας. • • •

confidential

the insiderâ&#x20AC;&#x2122;s guide Ignore it, at your peril!

an subscription portal, the ultimate resource for news, analysis, opinions, data and exclusive behind-the-scenes content regarding the Greek NPLs and NPEs market

www.nplconfidential.com

po rt al

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ

Αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά η κρατικοποίηση της Τράπεζας Πειραιώς Την πρώτη εργάσιμη μέρα της νέας χρονιάς, αλλάζει η μετοχική σύνθεση στην Τράπεζα Πειραιώς. Οι μετατρέψιμες ομολογίες Cocos (Contingent Convertible Bonds) θα γίνουν μετοχές και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα ανεβάσει το ποσοστό του στην Τράπεζα Πειραιώς στο 61,3%. Η Τράπεζα απέστειλε σχετική δηλοποίηση προς το ΤΧΣ, με την οποία προσδιορίσθηκε η Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 2021 ως Ημερομηνία Μετατροπής σύμφωνα με το Πρόγραμμα Έκδοσης και την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου αριθ. 36/2015. Κατά την Ημερομηνία Μετατροπής, το

CoCo θα μετατραπεί αυτόματα σύμφωνα με το νόμο σε κοινές μετά ψήφου μετοχές της Τράπεζας Πειραιώς ΑΕ, με την έκδοση 394.400.000 ολοσχερώς καταβεβλημένων νέων μετοχών και αντίστοιχη τροποποίηση του περί μετοχικού κεφαλαίου άρθρου του Καταστατικού.

▶▶▶ H μεγαλύτερη ελληνική

κλήρωση της συμφωνίας, προσφέροντας τρία χρόνια παράταση στα δάνεια της Marfin Investment Group. Το σχέδιο σύμβασης αγοραπωλησίας μετοχών της Vivartia που συμφωνήθηκε με τη CVC προβλέπει την καταβολή 175 εκατ. ευρώ σε μετρητά. Από αυτά 161 εκατ. ευρώ αναλογούν στη MIG και τα υπόλοιπα στους μετόχους μειοψηφίας. Προβλέπει και την ανάληψη χρέους ύψους 425 εκατομμυρίων. Παράλληλα, σε μια ξεχωριστή συμφωνία, η Εθνική Τράπεζα, η Alpha Bank και η Eurobank συμφώνησαν με τη CVC Capital να της αποδεσμεύσουν τα cross collateral, δηλαδή τις αλληλένδετες εξασφαλίσεις μεταξύ των θυγατρικών της Vivartia («Δέλτα», «Μπάρμπα Στάθης», εστίαση) για τον δανεισμό της από αυτές, με την καταβολή 75 εκατομμυρίων σε μετρητά.

εταιρεία τροφίμων πέρασε στον έλεγχο του CVC Capital Partners

Στις σελίδες αυτές θα βρείτε τους τίτλους ειδήσεων και άρθρων που έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο μήνα στο portal

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

H μεγαλύτερη επιχειρηματική συμφωνία του 2020 στην Ελλάδα ολοκληρώθηκε. Το αμερικανικής καταγωγής επενδυτικό κεφάλαιο CVC Capital Partners συμφώνησε με τη Marfin Investment Group, μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, την εξαγορά της μεγαλύτερης ελληνικής εταιρείας τροφίμων, Vivartia, έναντι τιμήματος 175 εκατ. ευρώ. Ταυτόχρονα, το CVC Capital αναλαμβάνει και το βάρος των δανείων της Vivartia ύψους 425 εκατ. ευρώ, ανεβάζοντας έτσι το συνολικό τίμημα στα 600 εκατ. ευρώ. Η συμφωνία υπογράφτηκε αργά το απόγευμα της Δευτέρας 30 Νοεμβρίου, μετά από ομόφωνη απόφαση του ΔΣ της Marfin Investment Group, που ενέκρινε τη συναλλαγή. Από την πλευρά της η Τράπεζα Πειραιώς λειτούργησε ως καταλύτης για την ολο-

Οι νέες μετοχές, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας εισαγωγής τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών, θα πιστωθούν στη μερίδα του ΤΧΣ που τηρείται στην ΕΛ.Κ.Α.Τ., αυξάνοντας το ποσοστό συμμετοχής του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας σε 61,3%.

▶▶▶ Μια τεράστια επένδυση: Στην Ελλάδα το Παγκόσμιο

Intelligence, not just news.

Κέντρο Έρευνας/Ανάπτυξης IoT της Vodafone

Τη χώρα μας επέλεξε ο όμιλος Vodafone για τη δημιουργία ενός από τα Παγκόσμια Κέντρα Έρευνας και Ανάπτυξης που θα εστιάζει στο Internet of Things και συγκεκριμένα σε εφαρμογές ηλεκτρονικής υγείας (e-health), μέσω της ελληνικής εταιρείας Vodafone Innovus. Η Vodafone Innovus, μια θυγατρική της Vodafone Ελλάδας, υπήρξε η πρώτη εξαγορά startup από τον όμιλο Vodafone και η πρώτη εταιρεία πίσω από την οποία στοιχήθηκε η στρατηγική ΙοΤ του ομίλου. Ως ένα Παγκόσμιο Κέντρο για την Έρευνα και την Ανάπτυξη, η Vodafone Innovus θα αναλάβει την ανάπτυξη ολοκληρωμένων λύσεων Internet of Things, με δύο προϊόντα της να είναι ήδη έτοιμα προς εμπορική διάθεση στις διεθνείς αγορές. Η πρωτοβουλία, πέρα από τη σημασία της για τη συνολική στρατηγική του Ομίλου Vodafone στο Internet of Things, επιβεβαιώνει τη δέσμευση της εταιρείας να καλλιεργεί και να διατηρεί ταλέντο στην Ελλάδα. H Vodafone και η Vodafone Innovus απασχολούν περισσότερα από 650 στελέχη που ασχολούνται με την τεχνολογία και τα ψηφιακά επαγγέλματα, καταγράφοντας αύξηση 40% σε σχέση με το 2017. ▶▶▶ Στις 7 Ιανουαρίου 2021 η

«μονομαχία» στην Εθνική Οδό

Του Αϊ-Γιαννιού ανήμερα, οι διεκδικητές της διοίκησης της ΕΛΛΑΚΤΩΡ θα διασταυρώσουν τα μετοχικά τους «ξίφη». Ο ολλανδικός όμιλος Reggeborgh και η σημερινή διοίκηση Καλλιτσάντση, με αφορμή την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, θα αναμετρηθούν στην έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων, η οποία θα κληθεί επίσης να εκλέξει και νέο διοικητικό συμβούλιο. Στις 7 Ιανουαρίου 2021, ημέρα Πέμπτη και ώρα 11 το πρωί, η Γενική Συνέλευση της ΕΛΛΑΚΤΩΡ θα συζητήσει την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 50,4 εκατ. ευρώ, με καταβολή μετρητών και δικαίωμα

προτίμησης υπέρ των υφιστάμενων μετόχων. Τα κεφάλαια τα οποία θα αντληθούν από την προτεινόμενη αύξηση σχεδιάζονται να διατεθούν ως εξής: • Ποσό περίπου 9,6 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση νέων επενδύσεων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εντός ενός έτους από την ολοκλήρωση της ΑΜΚ. • Ποσό περίπου 40,8 εκατ. για τη συμμετοχή στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της 100% θυγατρικής ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, εντός 3 μηνών από την ολοκλήρωση της ΑΜΚ. • Ένα ποσό της τάξης των 20 εκατ. ευρώ θα αξιοποιηθεί για την κάλυψη υποχρεώσεων που απορρέουν από την έξοδό της από δραστηριότητες του εξωτερικού, κυρίως αυτές που σχετίζονται με την κατασκευή φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων και τα υπόλοιπα 20 εκατ. ευρώ για την κάλυψη υποχρεώσεων στην ελληνική αγορά. ▶▶▶ H Eυρωπαϊκή Τράπεζα

Επενδύσεων χρηματοδοτεί τη ΔΕΗ με 100 εκατ. ευρώ

Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ΑΕ ανακοίνωσε ότι σε συνέχεια της από 14 Οκτωβρίου 2020 σχετικής ανακοίνωσης υπέγραψε στις 2 Δεκεμβρίου 2020 νέα, 20ετούς διάρκειας, δανειακή σύμβαση ύψους 100 εκατ. ευρώ, από συνολική εγκεκριμένη γραμμή χρηματοδότησης ύψους 330 εκατ. ευρώ, με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), για την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό του δικτύου διανομής της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας. Ο Όμιλος ΔΕΗ διατηρεί μακρόχρονη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία αποτελεί στρατηγικό χρηματοδοτικό εταίρο, υποστηρίζοντας το επενδυτικό πρόγραμμα του ομίλου σε έργα μεγάλης σημασίας για την οικονομία, τους Έλληνες καταναλωτές, την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας και το περιβάλλον. ▶▶▶ Ο «κολοσσός» Google

«στρέφει το βλέμμα» στις ελληνικές επιχειρήσεις

Η Google Ελλάδος, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ξεκινά ένα νέο πρόγραμμα ψηφιακής ενδυνάμωσης για τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου. Σκοπός του προγράμματος είναι η υποστήριξη των επιχειρήσεων που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν την παρουσία τους στο Διαδίκτυο προκειμένου να λειτουργούν ψηφιακά. Η πρωτοβουλία αυτή από την Google περιλαμβάνει δωρεάν ομαδικά διαδικτυακά σεμινάρια, αλλά και κατ’ ιδίαν διαδικτυακή συμβουλευτική, προσαρμοσμένη στις ανάγκες κάθε επιχείρησης. Επιπλέον, έρχεται να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς την ανοιχτή δράση «Εργαλειοθήκη ανταγωνιστικότητας για μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ), του ΕΣΠΑ 2014-2020, του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, μέσω της οποίας επιχειρήσεις στους τομείς μεταποίησης, παροχής υπηρεσιών κ.ά. μπορούν να επενδύσουν στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό τους. Δεδομένων των τεράστιων προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο κλάδος του λιανικού εμπορίου σε αυτό το δεύτερο κύμα της πανδημίας, είναι πραγματικά ζωτική η ανάγκη προσαρμογής των μικρών, κυρίως, επιχειρήσεων του λιανεμπορίου στην ψηφιακή πραγματικότητα. Το πρόγραμμα ανάπτυξης δεξιοτήτων της Google, σε συνδυασμό και με τη δυνατότητα επιλογής των επιδοτούμενων σχετικών δαπανών της δράσης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, παρέχει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να σχεδιάζουν ιστοσελίδες προβολής των υπηρεσιών τους, να μάθουν τις αρχές δημιουργίας μιας διαδικτυακής επιχείρησης και ενός e-shop, να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά το ψηφιακό μάρκετινγκ, καθώς και να προωθούν τα προϊόντα τους μέσω Διαδικτύου. • • • ΧΡΗΜΑ 77

ανάλυση

DIAGEO PLC Εταιρεία Εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, Ηνωμένο Βασίλειο [Bloomberg Ticker: DGE:LN] [Reuters Ticker: DGE:L] Κλάδος Δραστηριότητας: Βασικά Καταναλωτικά Αγαθά

Τιμή Μετοχής 27 Νοεμβρίου 2020 Χρηματιστήριο (σε £p)

2.933,00

Αρ. Μετοχών (σε εκατ.) Χρ. Αξία (σε εκατ. £) Μέσος Ημ. Όγκος Συν. (52 εβδ.) Συντελεστής Beta

2.341,42 68.673,85 3.832.172 0,832

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Πορεία Τιμής Μετοχής (Τελευταίο Έτος, σε £) 3.400,00

30.000.000

2.500,00

22.500.000

1.700,00

15.00.000

850,00

7.500.000

0.00 27/11/19

14/1/20 26/2/20 4/9/20 28/5/20 10/7/20

24/8/20 7/10/20 19/11/20 Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Τιμή Μετοχής (σε $)

Όγκος συν/γών

Πορεία Τιμής Μετοχής & Δείκτη (Τελευταία 5 Έτη, Βάση = 100)

3.281,00 2.200,00 12,66% 2,55% -8,03%

Μέγ. 52 εβδ. ((£p) Χαμ. 52 εβδ. ((£p) Απόδ. 1-Μ Απόδ. 6-Μ Απόδ. 12-Μ

Πηγή: Η Εταιρεία, Χρηματιστήριο

ΕΤΑΙΡΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ Η Diageo PLC (DIAGEO) αποτελεί μια εταιρεία η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα των αλκοολούχων ποτών και αναψυκτικών. Οι παγκόσμιες δραστηριότητες του Ομίλου καλύπτουν τις γεωγραφικές αγορές της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης, της Ρωσίας και της Τουρκίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής, καθώς και της Ασίας και του Ειρηνικού. Αποτελέσματα Α’ Εξαμήνου 2020 & 2019 (Όμιλος, σε εκατ. £)

200

H1 2020

H1 2019

10.831

4,52%

10.363

Μικτό Κέρδος

4.498

2,23%

4.400

100

Κέρδη προ Τόκων και Φόρων

3.067

-1,73%

3.121

Κέρδη προ Φόρων

2.464

-6,20%

2.627

Καθαρά Κέρδη μφδμ

1.934

-6,43%

2.067

Κύκλος Εργασιών

150

0 8/12/15 25/5/16 4/11/16 21/4/17 4/10/17 19/3/18 3/9/18 14/2/19 S&P 500

Μετοχή

31/7/19 14/1/20

29/6/20

Πηγή: Χρηματιστήριο, Yahoo Finance.

Σημείωση: Το οικονομικό έτος της Εταιρείας ολοκληρώνεται στις 30 Ιουνίου.

Η πληροφόρηση που περιλαμβάνεται στο παρόν έγγραφο βασίζεται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από αναγνωρισμένες στατιστικές υπηρεσίες, δημοσιευμένες αναφορές ή πληροφορίες, ή άλλες πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες. Ωστόσο, η πληροφόρηση αυτή δεν έχει εξακριβωθεί από τη VRS και η VRS δεν παραθέτει δηλώσεις για την ακρίβεια και την πληρότητά της. Η πληροφόρηση αλλά και οποιαδήποτε δηλωθείσα άποψη δεν αποτελούν προσφορά για πώληση ή πρόταση για προσφορά πώλησης οποιωνδήποτε μετοχών, δικαιωμάτων προτίμησης, μετατρέψιμων αξιόγραφων ή δικαιωμάτων προαίρεσης των «καλυπτόμενων εταιριών» σε οποιαδήποτε περίπτωση.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ & ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

• Για τις ανάγκες σύνταξης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων βάσει των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων • Για την εξεύρεση της αξίας μιας επιχείρησης σε θέματα εξαγορών, συγχωνεύσεων και συμμετοχής στρατηγικού επενδυτή • Για θέματα φορολογικής συμμόρφωσης και για την ανάγκη ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίων

Βασικά Χρηματοοικονομικά Μεγέθη & Δείκτες, Περίοδος 2013 – 2019 (Όμιλος, σε εκατ. £)

Πωλήσεις

EBITDA

ΚΠΦ

ΚΜΦΔΜ

P/Ε (x)

P/BV (x)

EV / EBITDA (x)

ΔΑΝΕΙΑ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (x)

ROE %

2014

10.258

3.886

2.711

2.181

31,5

10,1

19,9

1,35

32%

2015

10.813

4.029

2.933

2.467

27,8

8,8

19,4

1,27

32%

2016

10.485

3.920

2.858

2.362

29,1

8,1

19,8

1,19

28%

2017

12.050

4.429

3.559

2.772

24,8

6,7

17,3

0,88

27%

2018

12.163

4.736

3.740

3.144

21,8

6,9

16,4

1,00

32%

2019

12.867

5.314

4.235

3.337

20,6

8,2

15,1

1,50

40%

2020

11.752

4.601

2.043

1.454

47,2

10,1

17,9

2,48

21%

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

Δείκτες Κεφαλαίου Κίνησης, Περίοδος 2015 – 2020 (Όμιλος, σε εκατ. £)

Πωλήσεις Κόστος Πωλήσεων (χωρίς αποσβ.) Μικτό Περιθώριο Κέρδους

Καθαρά Κέρδη μφδμ Καθαρό Περιθώριο Κέρδους

Ταμειακά Διαθέσιμα

Ημέρες Αποθεμάτων

Ημέρες

Αποθέματα Ημέρες Πελατών

Ημέρες

Πελάτες Ημέρες Προμηθευτών

Ημέρες

Προμηθευτές

2015

2016

2017

2018

2019

2020

10.813

10.485

12.050

12.163

12.867

11.752

4.610

4.251

4.680

4.634

4.866

4.654

57,37%

59,46%

61,16%

61,90%

62,18%

60,40%

2.467

2.362

2.772

3.144

3.337

1.454

22,8%

22,5%

23,0%

25,8%

25,9%

12,4%

472

1.089

1.191

874

932

3.323

362

393

373

395

410

453

4.574

4.579

4.788

5.015

5.472

5.772

2.435

2.686

2.592

2.678

2.694

2.111

233

290

278

311

315

289

2.943

3.372

3.563

3.950

4.202

3.683

Operating Cycle

Ημέρες

444

487

452

475

487

518

Cash Cycle (Ταμειακός Κύκλος)

Ημέρες

211

197

174

164

172

229

Πηγή: Επίσημες Ενοποιημένες Λογιστικές Καταστάσεις.

www.vrs.gr - Έτος Ίδρυσης: 2002 Αθήνα - Λουξεμβούργο, Τηλ. +30 210 3219557, +30 6945 851420, +352 661 337 023 Email: info@vrs.gr ; info@valueinvest.gr

Εξειδικευμένοι Χρηματοοικονομικοί Σύμβουλοι στη Δημιουργία Εταιρικής Αξίας και στους Τομείς των Εξαγορών & Συγχωνεύσεων. Έτος Ίδρυσης: 2002 ΧΡΗΜΑ 79

διά ταύτα. .

) * ( η σ α τ ό ρ π ή τ σ ω σ α ι Μ : Α Χ Ε Μ Σ Την αποκρατικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ μέσω του χρηματιστηρίου προτείνει ο ΣΜΕΧΑ. Σύμφωνα με τον σύνδεσμο των χρηματιστών, η σχετική διαδικασία πληροί όλες τις προϋποθέσεις ώστε να υλοποιηθεί μέσω της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, συμβάλλοντας στην προσπάθεια επανακατηγοριοποίησής της στις «αναπτυγμένες». Ο Διαχειριστής του Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας, λόγω του σημαντικού επενδυτικού προγράμματος που θα πρέπει να υλοποιήσει τα προσεχή χρόνια, αποτελεί τον πιο αξιόπιστο και αποτελεσματικό μηχανισμό για την άντληση των απαιτούμενων κεφαλαίων. Θυγατρική της εισηγμένης ΔΕΗ, σημαντικό δημόσιο περιουσιακό στοιχείο, διασφαλίζει την αμερόληπτη πρόσβαση όλων των καταναλωτών σε ηλεκτρική ενέργεια. Η πρόταση του ΣΜΕΧΑ είναι σωστή, καθώς μια ενδεχόμενη διαδικασία μέσω ΧΑΑ θα συνέβαλλε στην εμβάθυνση του «ρηχού» και στην ενίσχυση του αποψιλωμένου χρηματιστηρίου. 80

Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2020

Μάλιστα, με την προοπτική λειτουργίας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, των προσδοκιών που καλλιεργούνται για “Big Play” σε αυτόν τον νευραλγικό κλάδο για το επόμενο έτος, κάτι τέτοιο θα προσέδιδε περισσότερο «βάθος» και αξιοπιστία σε ένα χρηματιστήριο που πάσχει σε αυτά τα ζητήματα. Συνάδει δε απόλυτα με τις προτάσεις της Επιτροπής Πισσαρίδη, του αρμόδιου υπουργού, Γ. Ζαββού, για σύνδεση των αποκρατικοποιήσεων με την κεφαλαιαγορά. Η πρόταση των χρηματιστών είναι σωστή, «κουμπώνει» με τη συλλογικότερη προσπάθεια παραγόντων, φορέων κ.λπ. της ευρύτερης κεφαλαιαγοράς για ουσιαστική αναβάθμισή της. Ας την ακούσουν οι αρμόδιοι και –το σημαντικό– ας προχωρήσουν στην υλοποίηση της πρότασης. (*) Προς αναζήτηση «ευήκοων ώτων»…

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ONOMATΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ-ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ* ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ* ΟΔΟΣ Τ.Κ. ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε-ΜAIL ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ ΚΙΝΗΤΟ FAX ΑΦΜ* ΔΟΥ* * ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

Το ΧΡΗΜΑ καινοτομεί τεχνολογικά, κυκλοφορεί και ψηφιακά, με e-mail! Ο συνδρομητής μπορεί να ξεφυλλίσει και να διαβάσει το περιοδικό από την οθόνη του υπολογιστή του, με τρόπο παρόμοιο του εντύπου. Η τεχνολογία e-book προσφέρει δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, rich media (video, ήχος, flash animations), hyperlinks, ψηφιακές σημειώσεις, κι όλα αυτά... οικολογικά!

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Αποκλειστικά σε ψηφιακή μορφή) ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 15,00€ (Σε όλες τις συνδρομές συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α.)

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ☐ ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (089/470271-92 / ΙΒΑΝ GR46 0110 0890 0000 0894 7027 192) Βεβαιώνεστε πάντα ότι ο λογαριασμός στον οποίο καταθέτετε είναι της εταιρείας ethosMEDIA AE. Σημειώνετε πάντα το όνομά σας στο καταθετήριο. Παρακαλούμε, όπως αποστείλετε το καταθετήριο με fax στο 210 998 4953, υπόψη κ. Κωνσταντίνου Σαλβαρλή.

☐ ΕΠΙΤΑΓΗ ☐ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ *Διεύθυνση αποστολής επιταγών: ethosMEDIA SA, Λυσικράτους 64, Καλλιθέα Τ.Κ. 17674 Υπεύθυνος συνδρομών: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής, 210 998 4909, salvarlis.k@ethosmedia.eu Αποδέχομαι πως τα προσωπικά μου στοιχεία θα τηρηθούν από την ethosMEDIA Εκδοτική-Συνεδριακή AE για τις ανάγκες αποστολής του περιοδικού ΧΡΗΜΑ, στο οποίο είμαι συνδρομητής. Η αποστολή του περιοδικού γίνεται μέσω εταιρείας διανομής ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα προσωπικά σας στοιχεία, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Λαζαράκου Αναστασία, Σύμβουλο Διοίκησης, στο e-mail: lazarakou.n@ethosmedia.eu

ΧΡΗΜΑ

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (Σε έντυπη και ψηφιακή μορφή) ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΙΔΙΩΤΩΝ ☐ ΕΞΑΜΗΝΗ (3 ΤΕΥΧΗ) 20,00€

☐ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ (6 ΤΕΥΧΗ) 30,00€

☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 45,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 80,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ☐ ΚΥΠΡΟΣ (6 ΤΕΥΧΗ) 100,00€

☐ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ (6 ΤΕΥΧΗ) 150,00€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟMΙKΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ☐ ΕΤΗΣΙΑ (6 ΤΕΥΧΗ) 60,00€

☐ ΔΙΕΤΗΣ (12 ΤΕΥΧΗ) 110,00€