TXINGUDIKO KAZETARIA IRUNGO IKASTOLA AINTZINDARIAREN ASTEKARIA
GORKA CAMPANDEGUI 4.A
AURKIBIDEA 3. Elkarrizketa eta inkestaren proposamena High rise 6. Dossierra: Ur likidoa marten 13. Collagea 14. Ura dago Marten 15. Paint Argazkiak editatzeko programa 17. Inkesta: tratu txarrak animaliei 18. Photofunia 20. Betti Gotti EKE
1.1.NOR ELKARRIZKETATUKO ZENUKE ETA ZERGATIK? Ikastolako eta Goi Batzordeko Zuzendaria Sergio Arnaiz elkarrizketatu nahi dut aurtengo Santo Tomas ez izatearen kontuaren inguruan galdetzeko. 1.2.ZER INKESTA PROPOSATZEN DUZU? LOMCEren baliagarritasunaren inguruan inkesta bat egitea gustatuko litzaidake.
GORKA CAMPANDEGUI 4.A
DOSIERRA: UR LIKIDOA MARTEN
http://www.berria.eus/paperekoa/1736/014/001/20150929/marten_ura_dagoela_berretsi_dute.htm
(BERRIA) Marten ura dagoela berretsi dute Irudietan ikusitako aztarna beltzak gatz hidratatuak direla baieztatu dute zientzialariek
Marte Eguzki sisteman Lurra ez da ura duen planeta bakarra. AEBetako NASA agentziak atzo jakinarazi zuenez, Marten ere badago. Eta gazia da, gainera. NASAren Ames ikerketa zentroak, John Hopkins Laborategiak, Arizonako Unibertsitateak, Southwest Ikerketa Institutuak eta Nantesko Planetologia eta Geodinamika Laborategiak egindako ikerketaren emaitza da aurkikuntza; Nature Geoscience zientzia aldizkarian argitaratu dute laburpena. Asteon aurkeztuko dute osorik Nantesen (Frantzian) egingo den Planeten Zientziaren Europako Jardunaldietan. MRO Mars Reconnaissance Orbiter zundak 2014an RSL Recurring Slope Lineae izenez ezagutzen diren ildo batzuk aurkitu zituen, Marteko lau eremutan. Planetaren gainazalean uraren joanetorriak eragindakoak izan zitezkeela aipatu zen orduan. Baina irudien bereizmenak ez zuen hainbestean baieztatzeko aukerarik ematen. Atzo irmoago eutsi zioten hipotesi horri. Izan ere, beste pauso bat eman dute: MRO zundak hartutako irudiak CRISM izeneko espektometro batekin aztertu dituzte. Gailu horri esker, Marten dauden mineralak eta bestelako elementuak identifikatu ditzakete. MRO zundak hartutako irudietako pixel bakoitza ikertu dute espektometroarekin. Hala, orain badakite irudietan agertzen den gainazala zein elementuk osatuta dagoen. Eta ez dute zalantzarik: gatz hidratatua dago Marten. RSLak marka estuak dira: metro erdi eta bost metro arteko zabalera izaten dute. Marteko krater batzuetan agertu dira. Ez edozeinetan. Hain zuzen, baldintza hauek betetzen dituztenetan aurkitu dituzte: hogei gradu baino gehiagoko malda dute, eta planetaren ekuatoreari begira daude. Gainera, gehienak planetaren hego hemisferioan agertu dira; alegia, lurpean izotz kopuru handia
dagoela uste den tokietan. Oraingo honetan, Palikir, Hale eta Horowitz eta Coprates Chasma kraterrak ikertu dituzte —denak hego hemisferioan—. Gatza, bizitzaren oinarri MRO zunda 2005ean bidali zuten espaziora. Harrezkero argazkiak egiten ibili da. Urte sasoi batzuetan antzeman dituzte RSL direlako aztarna ilun horiek. Horregatik, urtaroak eragin zuzena izan dezakeela pentsatu dute. Hau da, uda aldian agertzen direnez, tenperatura beroek izoztutako ura likido bihurtzen dute, eta maldetan behera erotzen denean sortzen dira ildoak. Gatzari esker, ura likido mantentzen da udan ere, tenperatura hotza izan arren. Apirilean beste ikerketa batek antzeko ondorioak izan zituen. Curiosity robotak Gale kraterra aztertu zuen. Zientzialarien arabera, kraterrean ur likidoa sor daiteke, perklorato izeneko gatz batzuei esker. Atzo jakinarazitako aurkikuntza ikertu dutenek ere perkloratoak eta kloratoak aipatu dituzte. Dena den, ez daude ziur ura nondik datorren. Argi dute gainazalean bertan ez dagoela. Beraz, akuiferoetan egon daiteke, edo lurpean izoztuta; atmosferan kondentsatutako lurruna ere izan daiteke. Martek ozeanoa izan zuen duela 4.500 urte, eta haren gainazalaren %19 betetzen zuen. Baina ura aurkitzea nahikoa al da bizitza badagoela baieztatzeko? Atacamako basamortuak (Txile) Marteren pareko baldintzak ditu. Gatzaren presentziak mikrobio taldeak bizitzea ahalbidetzen du. Baina, ikerlariek diotenez, Marteko gatz hezearen jarduna ahulegia da bizitza sortzeko. Dena den, ur likidoa aurkitzea itxaropentsutzat jo dute, etorkizunean gizakia Marten bizi ahal izateko.
http://www.eitb.eus/es/noticias/sociedad/detalle/3503510/aguamartelanasaconfirmahay agualiquidamarte/ (eitb) La NASA ha confirmado que ha obtenido las "pruebas más solidas" hasta la fecha de la presencia de agua líquida salada en Marte . Concretamente, ha confirmado que este líquido es el causante de los conocidos como surcos lineales (RSL), presentes en las laderas de los cráteres en las estaciones más cálidas del planeta. Este hallazgo, publicado por Nature Geoscience , y anunciado en rueda de prensa por el director de ciencia planetaria de la NASA, Jim Green, se ha producido a través de las observaciones realizadas con el orbitador MRO de la NASA. "Fluye durante el verano y parte de la primavera" del planeta rojo, según ha explicado el directivo de la NASA y astronauta John Grunsfeld. En este sentido, apunta que es la sal la que permite que el agua no se congele a pesar de unas temperaturas que en la Tierra son de extremo frío. La NASA ha recordado que "el agua es esencial para la vida tal y como la conocemos" , y ha añadido que "la presencia de agua líquida en Marte tiene implicaciones astrobiológicas, geológicas e hidrológicas y puede afectar a la exploración humana del futuro". Los expertos explican que aún no se sabe el origen de este agua que forma los RSL, de hecho, extraña entre los expertos la extrema aridez en el entorno de estos surcos. Se baraja diversas posibilidades, como que el agua se formase en las capas subterráneas del planeta y que saliera 'a la luz' tras la fusión del hielo en el verano marciano, aunque existen datos que echarían abajo esta teoría. Del mismo modo, apuntan a que el agua se pueda formar a través del vapor de agua expulsado por la atmósfera del planeta. En este caso tampoco está claro si Marte puede suministrar suficiente vapor de agua cada año como para crear los RSL. Tampoco se descarta la presencia de un acuífero.
Los científicos de la NASA ya habían determinado que Marte tuvo un océano hace unos 4.500 millones de años que ocupó el 19 por ciento del planeta, y que podría esconder bajo su superficie un depósito de agua o de hielo, pero la nueva investigación agrega nuevos datos en este sentido
http://www.elmundo.es/ciencia/2015/09/28/5609556322601d28138b45a1.html (El mundo) Uno de los principales objetivos de la exploración planetaria de Marte es la búsqueda de condiciones de habitabilidad que permitieran la existencia de vida extraterrestre. Y la presencia de agua es una de las condiciones indispensables para la vida tal y como la conocemos . Por ese motivo, desde hace décadas los equipos de científicos que trabajan en este campo han ideado decenas de estrategias para detectar la presencia de agua en el planeta rojo tanto en el pasado, como hoy en día. Pero muy pocos trabajos han podido demostrar que existe agua fluyendo por la superficie de Marte. Hace pocos meses, el vehículo marciano 'Curiosity' detectaba en el Cráter Gale los primeros indicios de agua líquida en las primeras capas de la superficie del planeta, resultados que se publicaron en un trabajo liderado por investigadores españoles. Pero en aquella ocasión no pudieron ver de forma directa las rocas de sal hidratadas de las que hablaba la investigación, ya que sólo ocurren por la noche y el rover no funciona a esas horas debido a las bajas temperaturas, que oscilan entre los 50 y los 80 grados bajo cero. Ahora, otro trabajo liderado por investigadores del Instituto de Tecnología de Georgia (EEUU) ha encontrado nuevas evidencias de la presencia de agua líquida fluyendo por la superficie de Marte en la actualidad. Pero no es tan sencillo como mirar por un telescopio y ver ríos o cataratas cayendo por las montañas marcianas. De la misma forma que en el trabajo publicado gracias al análisis ambiental realizado por 'Curiosity', los investigadores han encontrado sales hidratadas en unas misteriosas manchas de formas alargadas que aparecen en los taludes de la superficie marciana durante el verano del planeta rojo. Los investigadores que trabajan analizando Marte llevan años preguntándose qué podría modelar esos extraños surcos que aparecen y desaparecen con el cambio de estación. Hasta ahora se preguntaban si serían flujos de arena o marcas de dióxido de carbono o quizá agua... El trabajo recién publicado por la revista Nature Geosciences y liderado por Lujendra Ojha, investigador del Departamento de Ciencias de la Tierra y la Atmósfera del Instituto de Tecnología de Georgia, zanja por fin el debate . En concreto, analizaron cuatro puntos del planeta en los que se producen este tipo de surcos, que los investigadores llaman RSL, por la siglas en inglés de Líneas recurrentes en pendiente: los cráteres Hale, Palikir,y Horowitz.
Animación de la evolución de las misteriosas manchas (RSL) en los taludes de cráter Horovitz. Según han podido demostrar los investigadores, se trata de sales cloratos de magnesio y percloratos de magnesio y sodio hidratadas por lo que los autores consideran agua líquida que circula por la superficie en la actualidad cuando la temperatura en el planeta es más favorable. "Tiene que haber un ciclo del agua en Marte ", sentencia a este diario el autor principal del estudio, Lujendra Ojha. "El problema es que aún no lo comprendemos", reconoce. Las conclusiones apuntan en la misma dirección que el estudio realizado en el Cráter Gale, aunque, como señala Ojha, de una "forma menos teórica mediante el hallazgo de percloratos con rasgos de estar en presencia de agua líquida". Pero no se trata de un descubrimiento como se podría producir en la Tierra, de forma directa. Los investigadores llegaron a esta conclusión después de analizar la absorción espectral de esos materiales presentes en las misteriosas marcas presentes en las laderas inclinadas de Marte gracias a un instrumento un espectrómetro de la sonda Mars Reconnaissance de la NASA, que pudo reconocer estos percloratos y cloratos en el rango de los infrarrojos. "La gran concentración de sales hace que este espeso líquido sea poco volátil y rebaja su punto de congelación en unos 80 grados, respecto al del agua pura, lo que permite que subsista en fase líquida aún en las extremas condiciones marcianas ", asegura el astrónomo Rafael Bachiller, director del Observatorio Astronómico Nacional. ¿Pero de dónde viene ese agua? "Todavía no está claro de dónde proviene ese agua y qué ciclo sigue. ¿Es agua que proviene de la atmósfera? ¿O de la primera capa bajo la superficie? ¿O quizá surge desde un acuífero?", se pregunta Ojha. Para otros colegas, hay unas teorías que serían más plausibles que otras. "Marte podría estar geológicamente vivo y eso es muy importante para la vida", comenta el geólogo planetario del Instituto de Geociencias (IGEO) de la Universidad Complutense de Madrid y el CSIC Jesús Martínez Frías. "La actividad geológica modifica los ambientes desde un punto de vista físico y químico y eso puede determinar las condiciones para la habitabilidad ", afirma Martínez Frías. Aunque el estudio de Ojha y sus colegas demuestra la presencia de agua líquida aunque sea de una forma efímera en cuanto a su duración en superficie, un posible ambiente para la vida no tendría lugar en la superficie. La radiación ultravioleta que
hay en Marte prácticamente destruiría cualquier tipo de materia orgánica conocida. Pero esa no es la única opción. De hecho, un estudio llevado a cabo por el equipo del propio investigador español Martínez Frías ya demostró que hace falta un espesor muy pequeño de algún material como el basalto, el yeso o la jarosita (todos ellos presentes en Marte) para proteger de la radiación a una posible bacteria candidata a habitar bajo la superficie del planeta rojo. "Aunque Curiosity ya ha realizado algún orificio, sería necesario poder seguir horadando el suelo del planeta rojo para examinar el material bajo tierra, pues en el subsuelo del planeta las condiciones podrían ser mucho más idóneas que las superficiales para contener agua líquida", explica Bachiller. Sin embargo, para tener la prueba irrefutable tanto de la presencia de ese posible flujo de agua bajo la superficie marciana como de una posible forma de vida en Marte haría falta prácticamente que los científicos puedan coger con sus propias manos esos materiales y perforar su superficie . "Y es algo que espero ver con mis propios ojos", dice Martínez Frías. "Es posible que en el año 2030 o 2035 se haga una misión tripulada a Marte...".
http://www.lemonde.fr/cosmos/article/2015/09/28/deleausaleesecouleraitsurlap lanetemars_4775502_1650695.html (Le Monde) La NASA avait fait miroiter il y a quelques jours une « découverte scientifique majeure » concernant Mars. Depuis, les spéculations allaient bon train sur la webosphère, toujours prête à s’enflammer lorsqu’il est question de la Planète rouge : détection d’une forme de vie, de sources d’eau liquide ? Le suspense a pris fin avec la mise en ligne d’ un article présenté lors du Congrès européen de science planétaire, qui se tient à Nantes jusqu’au 2 octobre. Parallèlement, la revue Nature Geoscience a publié, lundi 28 septembre, des travaux de la même équipe détaillant les observations conduites par la sonde américaine Mars Reconnaissance Orbiter (MRO). Quel était donc ce « mystère martien » enfin résolu, évoqué par l’agence américaine – à qui il a pu arriver de «
survendre » certaines découvertes ? Il concerne la nature de coulées saisonnières sombres observées sur des pentes de Mars, lorsque la température y devient plus clémente. Selon Lujendra Ojha (Georgia Tech, Atlanta) et ses collègues, ces écoulements sont constitués de saumures de différentes compositions, faites de chlorate et perchlorate de magnésium et de perchlorate de sodium, mêlés à un peu d’eau.
Un mélange salé pour rester à l’état liquide
La découverte de telles saumures n’étonnera guère les spécialistes : MRO et son prédécesseur Mars Global Surveyor ont observé depuis longtemps des coulées qui ravinent Mars, en été, sur les versants expos és au soleil. Or on sait que les conditions de température et de pression à la surface de Mars ne permettent pas la stagnation ou l’écoulement en surface d’eau liquide, qui soit gèle, soit s’évapore immédiatement. Il a donc fallu imaginer des combinaisons de sels qui maintiennent le mélange à l’état liquide : sulfate de fer, sels de sodium et d’ammonium, etc. Plusieurs modélisations avaient été avancées ces dernières années. Parallèlement, l’atterrisseur de la NASA Phoenix – actif près de la calotte polaire Nord de Mars en 2008 – y avait confirmé la présence de perchlorates, également subodorée sur les sites d’atterrissage des missions Viking, lors de nouvelles analyses des données datant de la fin des années 1970. Enfin, en mai 2015, la revue Nature Geoscience annonçait déjà la présence de telles saumures dans l’ environnement du rover Curiosity.
Pourraientelle être sources de vie, sachant que sur Terre, la vie n’a été possible que grâce à la présence d’eau liquide ? « Si nous combinons ces observations avec la thermodynamique de la formation de ces saumures et à nos connaissances actuelles sur les organismes terrestres, estil possible pour des organismes de survivre sur ces saumures martiennes ?, s’interrogeait Vincent Chevrier (université de l’Arkansas), qui avait cosigné cette
étude. Ma réponse est non. » Son appréciation est aujourd’hui plus nuancée: s’il salue les observations de ses
collègues, qui « fournissent un lien direct entre le modèles théoriques et les observations géomorphologiques » , il invite aussi à aborder la question de la vie sur Mars « avec de grosses pincettes » , tant l’environnement sur cette planète, en termes de température et d’humidité, reste inhospitalier.
« L’ACTIVITÉ DE L’EAU DANS LES SOLUTIONS DE PERCHLORATE POURRAIT ÊTRE TROP FAIBLE POUR SERVIR DE SUPPORT À LA VIE TELLE QUE NOUS LA CONNAISSONS SUR TERRE » La nouvelle étude de Nature Geoscience ne dit pas autre chose : « L’activité de l’eau dans les solutions de
perchlorate pourrait être trop faible pour servir de support à la vie telle que nous la connaissons sur Terre » , rappelletelle, même si elle mentionne une sorte d’analogue sur Terre, dans le désert de l’Atacama, où des
bactéries extrêmophiles parviennent à survivre. Mais elles n’y sont pas soumises à des conditions aussi hostiles et intermittentes que celles rencontrées sur Mars. L’étude détaille la façon dont une nouvelle méthode d’analyse des données recueillies par le spectromètre de MRO a permis de déterminer la composition des coulées intermittentes. « Ce que le spectromètre a analysé, ce
ne sont pas les coulées liquides ellesmêmes , précise Marion Massé, du laboratoire Planétologie et
géodynamique (université de NantesCNRS), cosignataire de l’article, mais la signature des sels une fois l’eau évaporée. »
Le mécanisme imaginé, dit de « déliquescence », est le suivant : les chlorates et perchlorates présents dans le sol agiraient comme les sels utilisés sur les routes pour prévenir le verglas, ou ceux employés pour lutter contre la condensation dans certaines pièces humides. Ils absorberaient la rosée du soir et du matin, en quantité suffisante pour alourdir le sol et entraîner son écoulement lent sur des pentes dépassant 30°. Il ne faut donc pas imaginer des ruisseaux de printemps dévalant les pentes martiennes, mais plutôt une imprégnation des premiers centimètres d’un sol spongieux. « Nous allons tenter de reproduire ce phénomène en laboratoire » , précise
Marion Massé, qui insiste sur la nécessité de vérifier que la faible teneur en eau de l’atmosphère martienne ne contredit pas cette théorie. Et de procéder avec prudence, les perchlorates ayant une fâcheuse tendance à exploser ... D’autres explications sont avancées, comme la présence de réservoirs de glace d’eau souterraine qui deviendrait liquide au contact des sels quand la température s’élève. Mais il faudrait expliquer comment ils se rechargent, qui plus est au sommet des pentes, alors qu’on imagine plus volontiers l’eau au fond des vallées. Contrairement à ce que laissait supposer la NASA, le mystère n’est donc pas entièrement résolu. Ces résultats portent sur quatre sites, dont les signataires de l’étude estiment qu’il serait « justifié » de les explorer pour valider cette hypothèse. Nul doute que l’agence américaine, toujours en quête de crédits pour ses missions
d’exploration, veillera à relayer cette demande. Même si elle risque de se heurter aux précautions en usage en matière de protection de Mars : la communauté scientifique souhaite en effet éviter une contamination accidentelle de la Planète rouge par des microbes terrestres. Dans la mesure où il est délicat et coûteux de stériliser entièrement les engins spatiaux, ceuxci sont en principe interdits d’approche des terrains les plus susceptibles d’accueillir la vie. Il pourrait ensuite être impossible de déterminer si la matière organique détectée ne proviendrait pas tout bêtement de la Terre. Ces précautions voleront de toute façon en éclats le jour où une mission humaine se posera sur Mars : impossible de désinfecter totalement Homo sapiens, qui ne pourrait survivre sans les milliards de microbes avec lesquels il vit en symbiose, et qu’il excrète en permanence.
Mais en attendant cette colonisation, qui n’est pas prévue avant les années 2030, plusieurs robots doivent arpenter Mars. Curiosity luimême pourrait tenter de se rapprocher , à distance raisonnable, d’une coulée sur les flancs du cratère Gale, a indiqué James Green, directeur des sciences planétaires à la NASA, en marge de la conférence de presse, rapporte le New York Times . Il lui faudrait deux ans pour aller y voir .
TXINGUDIKO KAZETARIA IRUNGO IKASTOLA AINTZINDARIAREN ASTEKARIA GORKA CAMPANDEGUI 4.A
AURKIBIDEA NOMADAK TX…………………………………………………….3 ASIER ALTUNA…………………………………………………...4 IRTEERA PRESTATZEN……………………………………….5 IRTEERAREN KRONIKA……………………………………...6 IKASBI……………………………………………………………….9 16 URTEKO BOTOA…………………………………………….11
NOMADAK TX Igor eta Harkaitz dira Nomadak TX dokumentalaren protagonistak, bi txalapartari hauek mundu osotik beste musika motak bilatzen dituzte, euskal musikarekin fusionatzeko. Harkaitzek eta Igorrek txalaparta elkarrizketa bat bezala ikusten dute, jarrera moduan, eta inoiz ezin da jakin, hauen usteetan, zer aterako den. Ideia hauekin hasi zuten bere bidaia India, Zirkulu Polar Artikoa, Sahara eta Mongoliatik. Bidean zehar txalaparta berriak eraikitzen dituzte material ezberdinez: izotzez Zirkulu Polar Artikoan, harriz Saharako basamortuan,... Eta honekin batera pertsona ezberdinak, oso ezberdinak, ezagutzen dituzte: Tindoufeko (Argelia) Saharauien errefuxiatu eremuko Garazi, Bereber herriko Ichoud, Said eta Youssuf, Saami herriko Yana, Ygor,... Baina bidai honetan, musikarekin batera, laguntasuna eta gizatasuna dira gaiak: ikusleari pentsarazteko dokumental moduan ere dago pentsatua Nomadak TX.
ASIER ALTUNA Asier Altuna Iza bergararra euskal zinemako zuzendaririk ospetsuenetako bat da bere lanengatik: Amama, Aupa Etxebeste eta Urteberrion Amona dira bere film ezagunenak. Zinema zuzendari hau 1969ko maiatzaren 4ean jaio zen Bergaran, eta zinema ikasi zuen. Zine teknikari moduan ibili zen hamar urtez eta ondoren zuzendari bihurtu zen. Bere lehen film luzea 2005ean grabatu zuen Telmo Esnalekin batera, Aupa Etxebeste izenekoa. Asier Altuna, Aupa Etxebeste! , Urteberrion, amona! eta Amama film luzeetaz gain dokumental eta laburmetraien munduan ibilia da ere. Bere film laburretako batzuk Artaldea eta Hamaiketakoa dira. LABURMETRAIAK Lehenengoan artzai bat ikusi dezakegu hiri batean, pertsonak ardien moduan tratzen. Jendea pixkanakapixkanaka hurbiltzen hasten zaio eta ibiltzen hasten dira artalde bat bezala. Beste artzaiekin egiten dute topo, eta hor kaosa hasten da. Metafora bikain bat bezala har dezakegu, bizitzaren esparru askotan gainera. Bigarren laburmetraiean ikusi dezakegu nola hiru adineko emakume taberna baten terrazan eserita dauden hamaiketakoa hartzen. Ondoko mahaian beste adineko gizon bat dago, eta bigarren bat agertzen da bapatean. Elkarri zaunka egiten diote eta azkenean bietako bat tabernatik joango da.
BAZTAN ETA BERE KOMUNIKABIDEAK Nafarroako iparraldean euskarazko komunikabide lokalik ez da falta: TtipiTtapa aldizkaria Lesakan, Xaloa telebista MugairiOronozen, Xorroxin irratia Elizondon,... Baztan Nafarroa Garaiko harana eta udalerria da, Iruñeko merindadean kokatuta dagoena. Hamabost herriz osatuta dago, eta 7850 biztanle inguru bizi dira bertan. Prentsa idatziaren munduan TtipiTtapa aldizkariak 659 ale publikatu ditu jada. Bortziri, Malekar, Sara eta Senperen lan egiten du eta 1996ean Euskal Herrian bere edukia interneten zintzilikatzen duen lehen aldizkaria izan zen. 6.000 aleko tirada du eta 26.000 irakurle inguru. Xaloa telebista 1997an sortu zen, euskarazko telebista hurbilaren zerbitzua eskaintzeko xedearekin. Gaur egun Oronoz Mugairin aurkitzen da eta zazpi pertsonako taldea da, baina hasieran hiruren artean eraman zuten telebista hau. Baztandarren irratia Xorroxin da, Nafarroako euskarazko lehen irratia eta 1981an hasitakoa. FM 88.0, 107.1 eta 107.5 frekuentzietan entzun daiteke gaur egun.
Gorka Campandegui 4.A
Galderak XALOA telebistari: Zein da zuekin egon den elkarrizketaturik famatuena? Diru laguntza askorik jasotzen al duzue? Hurbileko telebista dela esatean zer esan nahi duzue? XORROXIN irratiari: Zenbat entzule izan ohi dituzue? Zeintzuk dira irratisaio garrantzitsuenak edo entzunenak? Zenbat kazetarik egiten dute lan Xorroxin irratian? TTIPITTAPA aldizkariari Zenbat pertsonen artean eramaten duzue aurrera aldizkaria? Nor izan da elkarrizketatu duzuen pertsona famatuena? Aldizkarian Euskal Herri osoko edo munduko berriak ere agertzen al dira? 3.1.Zer da Baztan? Baztan hamabost herrik eta 7850 biztanle inguruk osatutako udalerria eta harana da, Iruñerriko merindadean kokatua. Nafarroako eta Euskal Herriko udalerririk zabalena da 376,8 kilometro karraturekin. 3.2.Zer da Bortziri? Bortziriak edo Bortzerriak (gazteleraz Cinco Villas) Nafarroa Garaiko iparmendebaldeko eskualdea da. Arantza, Bera, Etxalar, Igantzi eta Lesaka herriek osatzen dute eta Lapurdi eta Gipuzkoarekin muga egiten du. 3.3.Gure komunikabideak non daude kokatuak?
Xaloa telebista OronozMugairin aurkitzen da, TtipiTtaparen egoitza nagusia Etxalarren dago eta Xorroxin irratia Baztanen kokatzen da. 3.4.Zer esan nahi du KOMUNIKABIDE LOKALAk? Komunikabide bat lokala izango da herri edo eskualde bati edo batzuei eskaintzen badizkio bere zerbitzuak hurbiltasun handiarekin.
PRENTSA TAILERREKO IRTEERA Joan den asteazkenean prentsa tailerreko ikasleek Ttipittapa aldizkaria, Xaloa telebista eta Xorroxin irratia bisitatu genituen. Joan baino lehen hiru komunikabide hauei buruzko informazioa bilatu genuen tailerreko orduan: non zeuden, nolakoak ziren, noiz sortu ziren,... Apirilak 20a izan zen aukeratutako eguna irteera egiteko. Goizeko 8:15 etan autobusa hartu eta Lesakarantz abiatu ginen; bertan herritik bueltatxo bat eman genuen eta Maritxalarren dorretxea eta erreka ikusi genituen. Bederatziak aldera Ttipittapa aldizkaria bisitatzera igo ginen; bertan aldizkariaren historiaz, hau egiteko prozesuaz,... hitz egin ziguten. Ondoren, OronozMugairira joan ginen eta bertan Xaloa telebistaren bulegoetako batean egon ginen. Bertan Xaloa izenaren zergatia, telebistaren historia,... azaldu ziguten eta telebistako elkarrizketa saio bat grabatu genuen. Gure azken komunikabidea Elizondon zegoen; Xorroxin irratia. Bertan ere azalpenak eman eta bi ikaslek irratisaio labur bat grabatu zuten. Gero Elizondon denbora librea izan genuen eta ordubatetan Irunerantz abiatu ginen.
Gorka Campandegui 4.A
IKASBI 2016 Pasa den apirilean laugarren mailako ikasleak ikasbidaira joan ginen; hona hemen 4.Ako Maialen de Pablosen eta 4.Eko Joane Petrikorenaren esperientzia. Zer egin zenuten lehen egunean? M.D.P.: Goizeko seietan San Juanetik autobusa hartu genuen eta bederatziak aldera raftinga egiten hasi ginen, ondoren paintballa egin genuen nahiz eta eguraldia txarra izan. Gero autobusa hartu eta hotelera joan ginen. Zer ikusi zenuten Bartzelonan? J.P.: Autobusean bisita gidatu bat egin genuen, pixka bat aspergarria batzuentzat, eta Sagrada Familia, Estadio Olinpikoa,... ikusi genituen. Gero denbora librea izan genuen eta alde zaharretik ibili ginen. Asteazkenean tirolinak, kayaka eta banana egin zenuten; zein izan zen gehien gustatu zitzaizuen ekintza? M.D.P.: Nahiz eta ura hotzegia egon bananan oso ondo pasa genuen, baina gehien gustatu zitzaidana tirolinak izan ziren. Port Aventuran zein izan zen gehien gustatu zitzaizuen atrakzioa? J.P.: Orokorrean denak gustatu zitzaizkidan, baina gehiena Furious Baco izan zen, bere abiaduragatik. Hala ere, denak oso ondo egin ziren. M.D.P.: Niri denak; Furious Baco, Shambala, Dragon Khan,...
Gauean denbora librea izaten zenuten, zein ordura arte egoten zineten? Zer egiten zenuten? J.P.: Gauean ordubatak aldera arte egoten ginen, eta hondartzan egoten ginen, buelta bat ematen genuen, hotelaren ondoan zegoen lokal batean egoten ginen,... Irakasleak ondo portatu al ziren? M.D.P.: Bai,oso oso ondo portatu ziren. Zer izan zen gutxien gustatu zitzaizuena? J.P.: Neri gutxien gustatu zitzaidana paintballa izan zen, euria egiten zuelako ezin izan genuen ondo aprobetxatu. Eta gehien gustatu zitzaizuena? M.D.P.: Azken eguna dudarik gabe, Port Aventuran oso ondo pasa genuen eta gauean ere. Helburua ondo pasatzea zen, lortu al zenuten? J.P.: Bai, super ongi pasa genuen.
16 URTETIK AURRERAKO BOTOA Duela aste batzuk kongresuak lege proposamen berri bat atera zuen;
16 urtetik aurrerako gazteei bozkatzeko aukera ematea. Diputatuen kongresua gobernu faltagatik desegitean, lege proposamen hau guztiz deuseztatua gelditu da; hala ere, laugarren mailako bozkatzeko aukera izango luketen ikasle batzuei galdetu diego beraien iritzia jakiteko asmoz. Beñat Oiartzun: Nik uste dut hamasei urtetik aurrerako botoa ondo legokela hamasei eta hamazazpi urteko gaztediaren zati bat prestatua dagoela bozkatzeko, eta ezkerreko alderdiek indarra hartuko luketelako. Nik bozkatuko nuke. Lide Vazquez: Nire ustez hamasei urtekin gazteegiak gara horrelako gauzak serio hartzeko; nik ez nike botoa emango. Paul Estonba: Hamasei urtekin zenbait ardura ematen dizkigute, jada lan egin dezakegu, gure ekintzen burujabe gara, hauek ondorio penalak dituzte eta hezkuntzan jarraitzen dugu, eta aukera izan behar dugu Madriletik inposatzen dituzten legeei ezetz esateko. Gainera, ez ginateke Europako lehen estatua izango, Austriak eta beste batzuek, Eskoziako erreferendumaren kasuan bezala, jada uzten dutelako. Nik jakina bozkatuko nukeela, uste dut gazteak politikan sartzen hasi behar garela. Begoña Urteaga: Nik uste dut ondo legokela, hamasei urtekin gure etorkizunari buruz erabakitzeko gai bagara, aukera eman behar zaigulako politikoki ere gure etorkizunari buruz erabakitzeko. Nik argi daukat bozkatuko nukela, baita zein alderdiri ere. Mikel Suarez: Nik uste dut gure adinean bozkatzea eskubidea badela lege guztiek gure gain eragina dutelako. Nik bozkatuko nuke. Ainhoa Garcia: Nire aburuz hamasei urteko neskamutil asko prestatuak daude hain garrantzitsua den erabaki bat hartzeko, halaber, uste dut askok ez luketela botoa serio hartuko, horregatik uste dut hemezortzi urteak ongi daudela
bozkatzeko. Nik bozkatuko nuke, eta gainera argi daukat zezenen indarkeriaren aurkako alderdiari emango niokela botoa, uste dudalako gu baino lehenago animaliak atera behar ditugula krisialditik.
“IKASTOLAKO BERRIRIK FRESKOENAK”
“IKASTOLAKO BERRIRIK FRESKOENAK”