Literatur sormena 2015-16

Txingudi bhiko Literatur sormena IX 2015 - 2016 ikasturtea

Š Txingudi ikastolako Gurasoen Elkartea Lege gordailua: SS-582-2015 Fotokonposaketa eta inprimaketa: Antza Komunikazio Grafikoa • Lasarte-Oria

Sarrera Jarraitzen dugu, urtero bezala, gure ikasleen literatur sormena bultzatzen, motibatzen, eta horretarako bideak eskaintzen. Aurten ere, hiru lehiaketa jarri ditugu martxan, hau da, ASMA, ALGARAKA eta BERTSO PAPERAK; horiekin batera KRONIKAK eta gelan ekoiztutako hainbat lan ekarri ditugu orrialde hauetara. Euskara da, nola ez, ardatz nagusia eta pisu handiena duena lan bilduma honetan, baina ahaztu gabe, gero eta eleanitzago den mundu honetan, gure Ikastolan lantzen ditugun beste hizkuntzak.

Aurtengo uzta gustukoa izango duzuelakoan, hor doakizue literatur eskaintza hau.

LIBURU HONEK TXINGUDI GURASO ELKARTEAREN DIRU LAGUNTZA JASO DU. Txingudi BHIko Hizkuntza Normalkuntza Batzordeak eta Euskara Mintegiak bultzatutako ekimena.

aurkibidea || ASMA - Amane Legina Payo............................................................................................13 - Laia Orbegozo Aranburu...................................................................................16 - June Lizaso Agirre...............................................................................................18 - Nagore Lei Lizarraga...........................................................................................20 - Elene Sagardia Rodriguez.................................................................................25 - Beñat Perez de Arenaza Eizagirre.................................................................27 - Iraia Oskila Perez de Azpeitia...........................................................................30 - Elene Martinez Grijalba......................................................................................32 - Uxue Kerexeta Arza.............................................................................................34 - Ainhoa Fischer Tina.............................................................................................37 - Gorka Canpandegui Garcia..............................................................................40 - Iñaki Carracedo Flores.......................................................................................44 || ALGARAKA - Inge Txapartegi Egiluz ......................................................................................50 - Elene Sagarzazu Aizpuru .................................................................................52 - Nahia Francois Blazquez ..................................................................................54 - Beñat Perez de Arenaza Eizagirre ..................................................................56 - Nagore Lei Lizarraga ..........................................................................................60 - Kerman Legina Payo ..........................................................................................64 - Beñat Senar Usandizaga ..................................................................................66 - Iraia Oskila Perez de Azpeitia ..........................................................................69 - Intza Mendez Ursua ...........................................................................................73 - Paul Estonba Larzabal .......................................................................................75 - Beñat Oiartzabal Romero .................................................................................77 - Iñaki Carracedo Flores ......................................................................................80

|| BERTSO-PAPERAK - Maria Fernandez Morate ...................................................................................88 - Asier Lopez Trillo ................................................................................................89 - Eneko Lizarazu Oses .........................................................................................90 - Nagore Lei Lizarraga ..........................................................................................91 - Andoni Letamendia Alzaga ..............................................................................92 - Be単at Olabarri Kintana ......................................................................................93 - Uxue Kerexeta Arza ............................................................................................94 - Amaiur Estonba Cruz .........................................................................................95 - Maialen Susperregi Larrea ...............................................................................96 - Bego単a Urteaga Ugalde ...................................................................................97 - Gorka Lizaratzu Oses ........................................................................................98 - Maialen de Pablos Portugal .............................................................................99 || KRONIKAK - Zuberoako kronika (Janire Ugarte Ugarte, Maria Sarasua Tellechea)................................104 - Ingelesa kronika ( Comunicattion tailerreko ikasleek) ............................108 || EUSKAL KULTURA2015-2016 - ARGIA aldizkaritik ateratakoak...................................................................... 119

Asma 1. ebaluazioa

Emandako ipuin zatitik abiatuta, ASMA ezazu zeure ipuina.

Epea: 2015ko urriak 28, asteazkena Baloratuko dugu zuzentasuna, hiztegia, kohesioa eta originaltasuna.

Letra tipoa: Times New Roman 12.

Gutxienez orrialde bat. ‌ Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz. Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: - Zer nahi duzu gazte?

- Barkatu, baina... Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urduri zirudien; bat-batean, andrearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: - Baina, zer diozu? Nik ez dut semerik!

- Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

- Ez, Xabi orain dela urtebete desagertu zen.

- Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

11

DBH 1 Irabazlea Amane Legina Payo

...Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz. Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu, gazte?

– Barkatu, baina... Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urduri zirudien;, bat-batean, andrearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina, zer diozu? Nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen Xabi bizi?

– Ez, Xabi orain dela urtebete desagertu zen.

– Baina nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

Leire harrituta zegoen, ez zekien nor zen zurbil zegoen emakume hura, ez zuen sinisten andreak esandakoa.

– Eta zu, nor zara?- bota zion bat-batean emakumeak.

Neskak urduri eta ahopeka erantzun zion: – Leire dut izena, Xabiren lagun mina, eta burua altxatuz...

– Baina zu, nor zara zu?

Emakumea begira geratu zitzaion; aurpegiko zimurrak arintzen zituen bitartean hitz egiten hasi zen:

13

– Etorri nirekin txiki, sartu etxera, Miren naiz, Xabiren izeba.

Etxeko atea ireki zuen eta egongelara abiatu ziren. Mirenek keinu batez esertzera gonbidatu zuen.

– Nahi al duzu txokolate bero bat?

– Bai, eskerrik asko.

Miren korridorean desagertu zen. Leire kontu handiz altxatu egin zen. Ez zuen Xabiren etxea ezagutzen. Argazki batzuk ikusi zituen eta baita Xabi ere bere gurasoekin. Miren hurbildu egin zen txokolatearekin; makulua seinalatuz galdetu zion: – Zergatik hori?

– Erori egin nintzen. Barkatu baina Xabiren etxea ez zen horrelakoa. Zer gertatu zaio etxe honi? Orain ilunago dago.

– Bai, aldatu egin genuen, ez da argi asko sartzen baina horrela gustatzen zait.

Mirenek leihotik begiratuz zera xuxurlatu zuen: – Hotzak al zaude? Euria ari du.

– Ez, lasai, ondo nago.

– Lehengoarekin jarraituz, ba al daki inork hemen zaudela? Zure gurasoek?

– Ez, ez diot inori ezer esan...- Leire gorritu egin zen.

– Ongi da, ba al dakizu zure gurasoen telefonoa?

– Bai, hau da: Zenbakia eman zion.

– Ba deitu egingo diet lasaitzeko.- Eta aurpegia laztandu ondoren sukaldera joan zen deitzera.

– Bai, nor da?

– Kaixo, Xabiren izeba naiz, zuen alaba hemen da.

– Ongi da, bagoaz bila, eskerrik asko abisatzeagatik, oso kezkatuta geunden.

– Zer gertatu zaio Xabiri?- Telefonoa eseki zuen eta aurrez-aurre Leire zeukan.

14

Izeba Mirenen begiak malkoz bete ziren. – Ez du axola. Zenbat denbora egon zara ospitalean? – Ez dakit, ez naiz gogoratzen, ez naiz gogoratzen! –oihukatu zuen.

Leire zorabiatu egin zen eta konortea galdu baino lehenago, dena ikusi zuen: kamioia...Xabiren amaren eskuak...ODOLA – Xabi, Xabi! Oihu egin zuen Leirek.

Mirenek bere besoetan hartu eta muxu maitekor bat eman zion bekokian.

Eta orduan bai, gogoratu egin zen. Bost minutu pasa ondoren Leireren gurasoak agertu ziren eta besarkada bat emanez guztia kontatu zioten.

Arratsalde polit batean, lagunen plana, Leire eta Xabi elkarrekin, beti bezala, Xabi gurasoekin zinera, Donostiara. Autopistan trailer bat aurreratzean, gidariak kamioiaren kontrola galdu zuen bihurgune batean...Talka.

Xabi eta bere gurasoak hilda, Leire bere bizitzako urte bat heriotzaren magalean goxo baina borrokatzen aldi berean. Bizitzak irabazi zuen . Esnatu zenean, ospitalean gurasoek ezer ez esatea erabaki zuten, bakarrik ebakuntza jasan zuela hankan istripu batengatik. Baina, etxera bueltatu bezain pronto, Leire bere lagunaren bila joan zen beti bezala.

Hiru. urte pasa ondoren, Leire institutura zihoanean, oraindik, Xabi gogoan, malko batzuk erori zitzaizkion. Lagunak betirako dira.

15

DBH 1 Finalista Laia Orbegozo Aranburu

MAITE DETEKTIBEA XABI LALOLAREN BILAKETAN Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz.Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu, gazte?

– Barkatu, baina…Xabi etxean dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren.Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urduri zirudien. Bat-batean, andrearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina, zer diozu?Nik ez dut semerik!

– Nola?Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi orain dela urte bete desagertu zen.

– Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

– Ba esan dizudan bezala, duela urtebete mendira joan eta desagertu egin zen!

Maitek erantzun zion emakumeari: – Oraintxe bertan poliziarengana noa.

Komisaldegira iritsi zenean, zera esan zion: – Polizia jauna, nire laguna Xabi desagertu egin da. Atzo nirekin zegoen, baina gaur goizean bere etxeraino joan naiz eta bere amak orain dela urte bat desagertu zela esan dit.

16

– Nola desagertu daiteke egun batetik bestera mutiko bat?Mesedez, esan bere izen- abizenak ordenagailuan begiratzeko-esan zuen poliziak.

– Bere izen abizena Xabi Lalola da-erantzun zion Maitek.

– Barkatu, baina Xabi Lalola duela urte bete hil zen eta bere lur-ematea Italian egin zen bere gustukoa zelako zioen poliziak.

– Eskerrik asko, polizia jauna-esan zuen Maitek.

Maitek etxean gezurren bat kontatu behar izan zuen Italiara joateko, baina azkenean, gurasoak konbentzitu zituen.

Hegazkin bat hartu eta bi ordutan gure laguna Italian zegoen.Hegazkinetik jaitsi bezain laster, kanposantura joan zen eta Xabi Lalolaren hilobira abiatu zen. Ez zegoen nahasterik, han zegoen Xabi Lalola lurperatuta.

Bost minutu pasa ondoren, Maite denborak ibilaldi handi bat eman zuela konturatu zen.Hilobian Xabi 20 urterekin hil zela jartzen zuen eta berak eta Xabik elkar ikusi zuten aldian hamabi urte besterik ez zituzten. Ez hori bakarrik, orain Maitek, bere burua begiratzerakoan, helduarena ikusten zuen.

Maite pentsatzen jarri zen Xabi azkeneko aldian ikusi ondoren zer egin zuen,: – Etxera hurbildu eta segidan lotara joan nintzen-pentsatu zuen.

Biharamunean, esnatzean, arraro sentitu zen, baina ez zion garrantzirik eman eta egunero bezala bere lagunaren etxera joan zen, baina bat-batean dena ulertu zuen, bidaia lotan egin zuen eta etorkizuna ikusten ari zen.

Maite urduri zegoen, Xabi Lalolaren bizia bere esku artean zeukan, zerbait asmatu behar zuen bere bizia salbatzeko. Maitek,ezustean, ozen esan zuen: – Badakit, kontzentratuko naiz Xabi bere etxean utzi nuen unean eta ondoren, lo hartu eta berriro denboran bidaiatuko dut, baina atzerantz.

Maitek leku eroso bat aurkitu eta plana martxan jarri zuen.

Hurrengo goizean, Maite Xabi Lalolaren etxera joan eta txirrina jo zuen .Bat-batean, hamabi urteko mutil batek esan zion: – Kaixo, Maite, berandu zatoz!Non egon zara?

Maitek irribarre handi bat egin zion eta gauza askotaz hitz egin eta aldatu behar zituela esan zion, gehienbat bere mendiko txangoa. Baina, momentuz, frontoira pilota partidu bat jokatzera joan ziren.Maitek zortzi urte zituen aurretik Xabi Lalolaren etorkizuna aldatzeko.

17

DBH 1 Aipamen berezia June Lizaso Agirre

Irailaren 9-a zen, goizeko 8ak, bukatu zen uda, ikastolara berriro, lanak, azterketak … Jo zuen ikastolako txirrinak, hasi zen kurtsoa. Ikasleak gelarantz iristen ari ziren, horietako bat Maialen zen. Maialen neska alaia, jatorra eta kirolaria zen. Ikasle gehienak ezagunak ziren aurreko urteetatik. Gelan taldeak sortzen ari ziren, baina bazen mutil bat bakarrik zegoena, lotsaturik, izuturik. Maialeni aurpegiz ezezaguna egin zitzaion. Beragana abiatu zen esanez: – Kaixo ni Maialen naiz eta zu?

Ikasleak lotsaturik erantzun zion: – Kaixo ni Xabi naiz, berria naiz hemen.

– Asko pozten naiz zu ezagutzeaz, nahi baduzu zurekin egon naiteke lehenengo egun hauetan.

– Bai, ongi etorriko zait.

Biak hizketan geratu ziren, elkar ezagutzen. Xabi ere oso kirolaria zen eta bizikletan ibiltzea oso gustuko zuen. Hurrengo egunean, ikastola ondoren, Maialen, Xabiren etxera joango zela erabaki zuten, bizikletan ibiltzera joateko.

Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz. Heldu zenean atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu gazte?

– Barkatu baina … Xabi etxean al dago?

18

Une batez, emakumeren ezpainak dardarka hasi ziren, aurpegia era bat zurbildua zeukan eta oso urduri zirudien. Bat-batean, andrearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina zer diozu, nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi orain duela urte bete desagertu zen.

– Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

Emakumearen aurpegia erabat zurbildu zen. Halako batean emakumeak, Maialen besotik heldu eta indar handiz etxe barrura sartu zuen, atea golpe bortitz batez itxiaz. Maialen, izututa, hitzik gabe geratu zen, baina gero oihuka hasi zen, eroan gisa. Emakumea ere amorru handiz oihuka hasi zitzaion esanez: – Aizu neska! Hona etorriko zaren zure azkeneko aldia izango da eta hemendik aurrera ez duzu inor molestatuko, betiko isilik geratuko zara, betiko!

Halako batean, golpe handi batez Maialenen oihuak amaitu egin ziren eta dena isil-isilik geratu zen. Ez zen Maialenen oihu gehiago entzun.

Bost urte igaro dira eta ez da Maialenen inolako arrastorik ikusi, azkeneko aldiz emakumearen etxe inguruan ikusi omen zuten. Baina zein etxe?

Han ez dago etxerik!

19

DBH 2 Irabazlea Nagore Lei Lizarraga

NON ZAUDE? Asko gustatzen al zaizue amestea? Ze motatakoak? Badaude amets desberdinak: desirenak, etorkizunekoak, leku miragarrietakoak… baina, bada beste amets mota bat. Beldur ikaragarria ematen diguna gehienoi: amesgaiztoa.

Zer sentituko edo irudituko zitzaizuen zuen amets hoberenak errealitate bihurtzea? Noski, denoi gustatuko litzaiguke gure amets goxoenak errealitate bihurtzea. Hura bai mundu ederra! Baina… gure amets gaiztoenak benetakoak izango balira…?

Auskalo…

Beno, bada Bizkaiko Sukarrieta herriko Iratxe izeneko neska batek izandako gertaera oso arraro bat. Oraindik inork ez daki gertatu zena eta gainera, kontatuko balu, jendeak erotzat hartuko luke. Beno, inork… soilik nik (Arkaitz) eta Xabik, gertaera honen biktima, dakigu. Konfiantzazko lagunak gara. Guri esker ez balitz, Xabi aspaldi egongo litzateke hilda amets horren menpean. Hala ere, ez zaigu horrelakorik gertatu amets gaizto hori izan zenetik. Gure arteko istorioa honela izan zen…

– Egun on, ikasle maiteok! Gaur ariketa berezi bat ekarri dizuet -esan zigun literaturako irakasleak-. Ametsen gaietan sartuko gara. Itxi begiak, arnasa ongi hartzen joan eta zuen imajinazioaren bidez, pentsatu amets baten barruan zaudetela harrapaturik. Edozein amets mota izan daiteke.

Orain, hemendik aurrera sortu zuen egoera, pertsonak eta ingurune fisikoa.

Gero kontatuko didazue zer imajinatu duzuen.

20

Ikastola bukatzean, bakoitzak imajinatu genuenari buruz hitz egiten hasi ginen.

Dirudienez, Iratxek beldurrezko amets batean geundela hirurok, imajinatu zuen. Bertan, ametsetik irteteko helburua aurkitu behar genuen. Pasadizo horretan zehar, sekulako sustoak, egoera larriak, beldurrezko elementuak… agertzen ziren.

– Imajinatzen al duzue benetan harrapaturik gelditzen garela amets gaiztoan?-gehitu zuen Iratxek.

– Zirraragarria izango litzateke. Baina… a ze beldurra!-erantzun genion Xabik eta nik.

– Gaiaz aldatuta, bihar asteburua denez, gelditu nahi al duzue?-bota zuen-. Nahi baduzue, ni joango naiz zuen etxeetara.

Denok ados jarri ginen.

Iratxe eta Xabi bikoteak zirenez, Xabiri etxera joaten lagundu zion.

Iratxe, etxera iristean, gurasoekin batera afaltzen zegoen heinean, gelan egin zituzten gauzei buruz hitz egiten egon zen. Etxeko lanak bukatu ondoren, oheratu egin zen, hurrengo egunean ateratzeko irrikaz.

Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz. Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu gazte?

– Barkatu, baina... Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urduri zirudien; bat-batean, andrearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina, zer diozu? Nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi orain dela urtebete desagertu zen.

– Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

– Zu ametsetan zaude! Nola esan dezakezu duela urte bateko gertakizun bat atzo gertatu zela? Gainera ez iezadazu horrelakorik gehiago aipatu, oroitzapen txarrak ekartzen dizkit burura.

21

– Baina…

Emakumeak ez zion hitz egiteko aukera gehiagorik eman. Zartako batekin itxi zuen atea.

Ezin izan zuen sinetsi gertatzen ari zena. Nola desagertu zitekeen bere lagun maitea egun batetik bestera eta jendeak esan duela urte batekoa zela hori?

Nekane izeneko bere beste lagun bati deitu zion bere mugikorrez eta berdina esan zion. Desagertua omen zegoela.

Orduan, ziztu bizian nire etxera etorri zen eta gertatutako guztia kontatu zidan. Nik Iratxeren berdin pentsatzen nuen. Bat-batean, emakumeak esandako “zu ametsetan zaude!” esaldiaz gogoratu zen.

– Espero dut erotzat ez hartzea baina… uste dut gure arteko ametsen nahasketaren antzeko batean sarturik gaudela… eta irtenbide bakarra Xabi askatzea dela.

– Ongi… eta orain nondik hasiko gara!

– Ez dakit… Bakarrik dakit, bidean nindoan heinean zerua iluntzen zihoala.

– Ba orduan laino beltzei jarraitu behar diegu. Ez zaitez izutu baina… ametsa hastera doa… eta gure laguna salbatu behar badugu, zenbait arrisku igaroko ditugu…

Laino beltzek basora eraman gintuzten. Beldur pixka bat genuen. Baina gure laguna zen, eta lagunak laguntzeko daude! Betidanik hirurok menpean genuen esaldi bat: Zaindu maite duzun hori. Ba horixe zen guk egiten genuena! Zaindu! Bestela jai genuen!

Kontuak kontu, espero ez genuenean, hilerri batean geunden.

– Ba al zenekien hilerri bat zegoela baso artean? –galdetu nion nik.

– Ez. Hilobietan jarrita zeuden izenak begiratzen hasi zen. Bat-batean, hurbiltzeko eskatu zidan oihu batez. Ezin nuen sinetsi. Hilobian zera jartzen zuen: “Xabier Mintegia, herriaren arabera, deabruaren harrapakin”.

– Nola deabruak eramana? –aipatu zuen-. Eta… hilda dagoela? Ez… ezin du izan… hau hasiera besterik ez da. Ez, ezta pentsatu ere.

Ni ahotsik gabe nengoen, blokeatuta egongo banintz bezala.

22

– Hilda egotea edo ez egotea, fedearen arabera izango da –atzetik zetorren ahots batek hitz egin zigun.

– AAAAAAAAAAHHHHH!!!!!! – oihukatu zuen nire lagunak-. Nor zara zu?

Izuturik burua biratu nuen.

Zer zen hura! Pelikuletako giza munstroa zen! Gorputza grisa kolorekoa, begi gorriak, mantala zuri zikin batez jantzita eta gorputzean zehar odola zeukan. Eskuan aizto bat zeraman eta eraso egitera hurbildu zitzaigun. Korrika ziztu bizian atera ginen basotik barrena, zuhaitzak saihesten.

Orduan, Iratxeri eskutik heldu eta alde batera eraman nuen, haitzulo batera sartuz, honela esanez: – Ez gelditu! Jarrai dezagun korrika haitzuloan barrena!

Aurrez aurre, argi bat handitzen joan zitzaigun, begiak itsutzen gintuena.

Haitzulotik ateratzerakoan, beste leku batean geunden. Zuhaitzek osatutako igarobide batean, hain zuzen ere. Hala ere, guk korrika jarraitu genuen, baina munstroa atzetik ez zetorrela ikustean, oinez hasi ginen. Arnasestuka genbiltzan. Hotz egiten zuen.

Momentu horretan, zuhaitzen artean zaldi karrusel bat ikusi genuen. Herdoildua zegoen, barrakaren eskeletoa besterik ez zegoen, zabu batzuekin.

Oso zaharra zen. Hogeigarren mendekoa izango balitz bezala.

Hurbiltzean, umeen ahotsak entzun genituen irribarreka. Baina bertan ez zegoen inor. Sekulako sustoa hartu genuen, barraka musikarekin batera mugitzen hasi zelako biraka.

Zerbait gertatu baino lehen, shock egoeran ihesi atera ginen berriro. Bitarte horretan, oraingoan paisaia guztiz iluntzen joan zen. Bi pertsona ikusi genituen urrutitik. Bata guztiz beltzez jantzita eta beste bat lurrean etzanda zegoen. Xabi zen! Iratxe korrika joan zitzaion.

– Ai ama! Xabi maitea! Ondo al zaude? Zer egin dizute? Odoletan zaude… eta jipoiturik…!

– …Iratxe… hau poza zu ikusteak… aaa… ko… kontuz… -kostata erantzun zion mutilak.

– Ongi etorri azken txanpara. Zer moduzkoa izan duzue abentura hau?

–hitz egin zigun irribarre gaizto batekin Xabirekin zegoen gizon ilunak-. Zuek

23

sortutako ametsen arteko deabrua naiz. Zuek bezalako gizakiok ez duzue ezertarako balio! Gure menpe egon beharko zenuten! Orain zuen txanda da!

Madarikaziozko zerbait bota nahi izan zigun. Orduan lurrean zegoen ispilu antzeko kristal zati bat ikusi, hartu eta jaurti nion. Hortaz, madarikazio hura ispiluan islatu eta deabruarengana joan zen. Deabruak oihu handi bat bota zuen. Zuzenean, Iratxe eta Xabi besoen artean hartu eta korrika eraman nituen edonorantz. Tupustean, berriro ere argi itsugarri bat agertu zen zuhaitzen artean. Bertara jo nuen deabrua atzetik genuela.

– EEEEEEZZZZ!!! –oihukatu zuen gure deabru nazkagarriak.

Behingoan lortu nuen argi horren barrura sartzea.

Ustekabean, hirurok garrasika ireki genituen gure begiak. Gurasoekin kanpinean geunden. Egunsentia aurrez aurre genuela.

– Zer izan da hori? –galdetu zuen Xabik -. Aizue, ez dakit nola izan den hau, baina eskerrik asko niregatik egin duzuenarengatik. Oso lagun onak zarete. Ezin dut kontrako gauzarik esan zuei buruz.

– Guk ere ez dakigu zer gertatu den. Baina ezustean, zu salbatzera joan behar izan dugu. Gure ametsen barruan geunden –erantzun zion bere neskak -. Hau ezin diogu inori kontatu. Erotzat hartuko gaituzte eta.

– Eta… ze izenburu jarriko zeniokete pasadizo honi? –galdetu nien nik.

– Ba… ez dakit Arkaitz… Non zaude? –erantzun zidan.

– Non zaude…? Bikain! Mundiala! –esan genuen denok batera.

Orduantxe, gurasoak ez zeudela konturatu ginen…

24

DBH 2 Finalista Elene Sagardia Rodriguez

XABIREN BILA Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska (Leire) mutilaren etxerantz.

Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu gazte?

– Barkatu, baina... Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urduri zirudien; bat-batean, andrearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina, zer diozu? Nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi orain dela urtebete desagertu zen.

– Baina nik atzo berarekin hitz egin nuen, eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

Emakumeak ez zuen Leirek esandako ezer sinistu, eta atea itxi zuen kolpe bakar batez. Bat- -batean, X hizkia zuen lepoko bat lurrera erori zen atarian zegoen kaxa batetik eta Leire kezkatzen hasia zen jada. Leire korrika abiatu zen bere etxerantz eta bere lagun bati deitu zion. Bere laguna Markel zen, eta dena kontatu ondoren, oso arraroa iruditu zitzaion emakume horren portaera, bazekiten emakume horrek zerikusirik bazuela Xabirekin.

25

Iratzargailuak jo zuen eta Leireren lehen pentsamendua dena amets bat zela izan zen. Markeli deitu zion eta ez zuen tutik gogoratzen, bezperan bere lehengusuekin egon zelako bazkari batean eta egun osoan Leire ikusi ez zuelako. Baina, X hizkia zuen lepokoa bere logelako mahaian zegoen, beraz, zerbait arraroa gertatzen zela konturatu zen. Iunek, bere ahizpak, bere logelan sartu eta lepokoa aurkitu zuen. Leirek gertatuko guztia kontatu behar izan zion eta oso arraroa iruditzen zitzaion emakume horren etxeko atarian kasualitatez lepokoa aurkitzea, andre horrek Xabirekin zerikusirik ez bazuen. Baina Iuneri asko gustatzen zitzaion misterio eta gertakizun arraroak argitzea‌ eta erabaki zuen Leirekin batera gertatutakoari erantzun bat ematea.

Egunak eta egunak pasa zituzten lepokoa aztertzen, Xabirekin kontaktatu nahian‌ baina ez zuten ezer lortu. Ikastolatik bueltan, Iune Xabiren etxetik pasa zen eta familia bat ikusi zuen bertan bazkaltzen baina familia horrek ez zuen emakumearekin zerikusirik, Markel eta bere familia zeudelako bertan. Korrika eta presaka Leireri deitu zion eta.... iratzargailuak jo zuen.

-Berriro ametsetan! Esan zuen Leirek. -Ez da posible! Beti ametsetan nabil eta ez dut ezer berririk aurkitzen! Halako batean, Markelen mezu bat iritsi zitzaion mugikorrera. -Etxez aldatu naiz, arratsaldean etor zaitez bisita bat egitera, hau da helbidea: Gipuzkoa karrika 6- 3.A. Iuneri erakutsi zion mezua eta elkarrekin abiatu ziren Markelen etxera.

Iristerakoan, emakumearen etxea zela konturatu ziren eta Markel bere familiarekin zegoen bertan. Leireren ametsean bezala! Konturatu zenerako, bere iratzargailuak jotzen zuen bakoitzean amestutako guztia egunean zehar pasatzen zitzaion. Markelek bere logela ikustera gonbidatu zuen eta etxera sartzerakoan, emakumea ikusi zuen egongelako aulki batean eserita.

Leirek Markeli esan zion eta ez zegoen inor egongelan eserita, beraz, Markel kezkatu egin zen Leirek gauza arraroak ikusten zituelako.

Iratzargailuak jotzen du eta dena amets bat dela konturatzen da baina, ez Leire, Xabi baizik. Dena Xabiren amets bat izan da, baina‌ zergatik aurkitu du X hizkia duen lepokoa atariko kaxaren barruan?

26

DBH 2 Aipamen berezia Beñat Perez De Arenaza Eizagirre

EMAKUME MISTERIOTSUA … Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz. Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu, gazte?

– Barkatu, baina… Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urduri zirudien; bat-batean, emakumearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina, zer diozu? Nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi duela urtebete desagertu zen.

– Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

Orduan, neskak, Leirek, Xabiren amari, Amaiari, eskertu zion elkarrizketarengatik. Etxerako bidean zihoala, adineko andre bat ikusi zuen.

Hasieran, Leirek ez zion kasurik egin, baina andreak zera esan zion: – Uste dut badakidala zer den egin behar duzuna.

Orduan, Leire harrituta geratu zen, ez zekielako zertaz hitz egiten ari zitzaion eta esan zion: – Nahi duzu zure etxera deitzea? Oso berandu da, eta gainera, gaur ekaitza dator.

27

– Ez, neska, nik ez dut etxerik, eta gainera, gaur ez dator ekaitzik.

Leire harrituta geratu zen esan zuenarekin, eta bat-batean, andrea desagertu eta agenda moduko koaderno bat erori zitzaion. Leirek ez zuen izan beste erremediorik, eta hartu zuen.

Etxean zegoela, koadernoa irekitzeko tentazioa izan zuen, baina hurrengo egunean goiz esnatu behar zenez eskolara joateko, aste bururako utzi zuen. Astea, betikoa izan zen: lehenengo gosaldu zuen; gero, dutxatu zen, eta jantzi zen; azkenik, eskolara joan zen, eta eskola ondoren, saskibaloiko entrenamendura. Hori guztia Xabi non ote zegoen pentsatzen zuen bitartean. Beraz, koadernoa irekitzeko mementoa iritsi zen, eta oso urduri zegoen Leire. Lehenengo orrian, andre horren istorioa jakin zuen eta berarenaren antzekoa zela iruditu zitzaion; Ander izeneko mutil bat ezagutu zuen, baina bakarrik berak ikus zezaken mutil hori. Gainera, koadernoaren zati bat irakurri gabe utzi zuen. Orduan, andre horrek lagundu ahal izango ziola pentsatu zuen. Azkar oheratu zen, hurrengo egunean, larunbatean, goiz esnatzeko eta andrea aurkitu ahal izateko.

Iratzargailua goizeko seietan jotzeko jarri zuen, baina bera lehenago esnatu zen.

Bi ogitarteko prestatu eta motxila batean sartu zituen. Andreak etxerik ez zuela esan zionez, ez zekien nondik hasi bilatzen, eta orduan, herri guztian zehar bilatzea pentsatu zuen. Arratsaldeko seiak ziren, eta oraindik ez zuen inor aurkitu; eta, bere gurasoak kezkatuta egongo zirenez, etxera bueltatzea pentsatu zuen. Bertan, bere gurasoak nora joan zen galdetu zioten eta bere lagunekin mendira joan zela esan zien. Gainera, zergatik ez zien abisatu esan zioten, eta Leirek ez zituela esnatu nahi esan zien.

Afaldu zuten, eta Leirek, berriz, egun hartako plan bera zuen. Goiz esnatu zen, berriz ere, eta herrian bila hasi zen. Arratsaldeko zazpiak ziren eta etsita zegoen, ez zekien zer egin. Baina, bat-batean, emakumearen ahotsa entzun zuen mendi aldetik eta horra joatea pentsatu zuen. Bertan zegoela, hau esan zion: – Mesedez, laguntza behar dut, ez dakit zer egin!

– Ikusi zintudan lehenengo aldian, arazoa konpontzeko behar zenituen pista guztiak eman nizkizun.

Eta emakumea desagertu zen aurrekoan bezala. Orduan, Leire, andreak esan zionaren inguruan bueltak ematen hasi zen, eta pentsatu zuen; – Baina hitz egin genuen lehenengo aldian ez zidan ezer esan…

28

Etxerako bidean, lehenengo aldian esan zionari buruz pentsatzen zebilen eta ondorioztatu zuen esan, ezer ez ziola esan, baina eman... Eta koadernoa nahita utzi bazuen?

Orduan, etxera ziztu bizian joan zen. Iritsi bezain pronto, afaldu gabe, koadernoan irakurtzeko falta zitzaiona bukatu zuen. Bertan, hitz arraro batzuk ateratzen ziren eta iruditu zitzaion hitz horiek esateak zerbait egingo zuela. Beraz, esan zituen, urduri samar. Bat- -batean emakumea agertu zitzaion aurrean eta beste mundu batera eraman zuen. Bertan, bere adineko beste pertsona batzuk zeuden, eta horien artean Xabier. Pertsona horiek guztiak aukeratu zituzten horra joateko, eta oso arraro portatzen ziren. Leire, normala den bezala, oso izututa eta harrituta zegoen, eta hau esan zuen: – Baina… zer gertatzen zaie hemen dauden pertsonei?

– Pertsona hauek guztiak aukeratuak izan dira beste baten aurka borrokatzeko -esan zuen andreak.

– Baina nola borrokatzeko? Nik ez dut inoren aurka borrokatu nahi!

– Inork ez du nahi, baina ez badira borrokatzen, madarikatuta geldituko dira betirako.

– Eta… nor da pertsona hori? Esan nahi dut... Noren aurka borrokatu behar dut?

– Kar, kar… Ni naiz pertsona hori! -esan zuen andreak.

– Zu zarela?

– Bai, ongi entzun duzu.

Orduan, borrokatzen hasi zen Leire, gogoaren kontra, bestela, andreak esan bezala, betirako madarikatuta geldituko zen. Beraz, borrokatzen hasi ziren, eta hasieran, Leirek ez zekien zer egin, baina, oso azkarra zenez, esan zion ez zela borrokatuko eta bere aliatua izan nahi zuela. Andrea berarengana hurbildu zen eta baietz esan zuen. Orduan, Leirek, emakumea despistatua zegoenean, bere lepokoa kendu zion eta atzetik bultzatu zuen zulo batean behera. Berehala, beste aukeratuei madarikazioa kendu zien emakumearen lepokoarekin eta Xabier besarkatu zuen.

Mundu hartatik atera bezain pronto, Xabier eta Leire etxera bueltatu ziren, eta Amaiak Xabier ikusi zuenean, negarrez hasi zen emozioz, eta besarkatu zuen. Gero, gertatutako guztia azaldu, eta Leireri eskerrak eman zizkion herri guztiaren izenean, beste gazteak ere salbatu izateagatik.

29

DBH 3 Irabazlea Iraia Oskila Perez de Azpeitia

AMETSEN GORDINTASUNA Abenduak 20 zituen, oker ez banago ostirala, eta nire lehengo urtea zen unibertsitatean; gauzak ondo bidean bi egun baino ez ziren geratzen Gabonetako oporrak hartzeko. Hasiera arrotza eta zaila izanagatik, jadanik ohitzen hasia nintzen bizitza berri zein ezberdin hartara. Ez nengoen irrikaz eguna noiz helduko zain oporretara alde egiteko, gezurra badirudi ere; arrazoia: Bezpera... Gelak antolatutako afari-meriendara joan nintzen ikasturtearen lehen hiruhilekoaren amaiera iristear baitzegoen, hain zuzen ere; gelakide batzuekin dantzan eta solasean ari nintzela mutil eder bat gerturatu zitzaidan…

– Nahi al duzu nirekin dantzan egin?

– Nola ez!,egiari zor haren edertasunak txunditurik utzi ninduen.

Dantzan ari ginela, nire gela berean zegoela eta Xabier deitzen zela komentatu zidan, baina Xabi deitzeko, laguntzat hartu baininduen.

– Ene bada! Eta ni konturatu gabe, nola zen posible? beno hori edonori gerta dakioke, neurekiko esan nuen. Ni Am… – Bai, badakit Amane deitzen zarela. Aho bete hortz gelditu nintzen.

Garrantzirik gabeko gauzez jardun genuen mintzatzen. Festa bukatzear zegoenez etxera laguntzeko gonbita egin eta non bizi nintzen azaldu ondoren, bere gurasoen etxea nirea baino bi etxadi beherago zegoela aipatu zidan.

– Jakin bazekien non bizi nintzen; beraz, zu hurbilago bizi zarenez, bertan agurtu eta gero nik nire etxerako bidea jarraituko dut. Zin egiten dizuet ibilbidea laburregia egin zitzaidala.

– Amane hau duzu nire etxea.

Hura ikusterakoan liluratuta geratu nintzen; etxe baten ordez jauregi eder bat zirudien. Egunero bide honetatik pasatzen naiz unibertsitatera joateko

30

eta horrelako etxe batez ez ohartzea ere… Hiri berri honetan bizitzearen nahasteen ondorioa izango da, pentsatu nuen.

Etxea arrosa gorriz jositako lorategi miresgarri batez inguratuta zegoen, bertako leihatilak gorriz margotuta zeuden, atea berriz morez, teilatua berdez, etxearen aurrealdea zuri-zuriz… ederra benetan.

Elizako ezkilek zortziak zirela iragartzen zuten, iluntzen ari zen; pena handiz agurtu baino lehen, biharamunean Xabiren etxe atarian lauretan elkartzekotan geratu ginen.

Egunak euritsu argitu zuen, zerua ilun zegoen eta hotz handia egiten zuen; udazken gorriko eguna dudarik gabe, iristeko zegoenaren bihozkada. Armairuan nituen arropa dotoreenak jantzi eta Xabiren etxerantz abiatu nintzen; harekin egoteko irrikan nengoen. Heldu bezain laster, arratsalde-gauean ikusitako etxe hura erabat desberdina zela jabetu nintzen; leihatilak orain horiak ziren, atea laranja, etxearen aurrealdea urdin iluna, lorategiaren ordez parke bat… Ezin nuen sinetsi ikusten ari nintzena eta, gaitz erdi, hala ere, sarrerako ate gainean 36 zenbakia zeraman plakak bertan jarraitzen baitzuen, bezperan nik mugikorrean idatzitako zenbaki berdina, etxez ez nahasteko. Erreparatuko zenutenez, nahiko oharkabetua naizela, beraz, Xabiren etxea zen, ez zegoen inongo zalantzarik. Nire barnean itoaldi antzeko batekin atariko eskailerak igo eta ate alboan aurkitzen zen txirrina sakatu nuen; halako batean adin ertaineko emakume batek atea zabaldu zuen.

– Zer nahi duzu gazte?

– Barka, baina… Xabirekin elkartzekoa nintzen.

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren, zurbil zegoen eta urduri zirudien; nola-hala nireganatu zenean, bere aurpegiak zoritxarrak eragindako tristezia islatzen zuen.

– Baina, zer diozu? galdetu zidan emakumeak malkotan urtuta, Xabi bada urtebete desagertuta dagoela.

– Nola? Baina, nik atzo berarekin arratsalde osoa igaro nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion… Zur eta lur geratu nintzen. Entzundako bere hitzek bihotza erdibitu zidaten; egoera latz hartan ez nekien zer esan, ezta zer egin, zeharo urduri bainengoen. Edozer egingo nuke emakume haren samina arintzeko, bai eta hura lasaitzeko, baina… nik bai lasaitu ederra hartu nuena bat-batean nire amaren oihu ozena entzuterakoan: “Amane arren, zazpiak eta bost dira, zure iratzargailuak n-garren aldiz jo du, jaiki behingoz eta mugi zaitez! Ez zera eta ikastolara garaiz iritsiko”.

– Uf! Izan zen nire erantzun bakarra.

31

DBH 3 Finalista Elene Martinez Grijalba

EGIPTON AZTARRIKA Orduantxe, Olaia esnatu zen.

– Betiko amets gaizto bera amestu dut -esan zuen amorruz Olaiak.

Xabi desagertu zenetik, neskak amets gaizto bera amestu du. Nazkaturik, amets horiekin amaitu behar zuela erabaki zuen beraz, Xabierren desagerpena ikertzen hasi zen.

Guraso, irakasle, lagun eta herritar guztiei galdeketa bat egin zien.

– Eskertzen dizut bilaketan laguntzea -hasi zen Xabiren ama hizketanbaina poliziak ez badu lortu zu bezalako neskato batek ez dut uste lortuko duenik.

– Izan daiteke, baina amets gaiztoekin amaitu nahi dut -erantzun zuen neskak.

– Esango al zenidake zer edo zer ikerketarekin hasi ahal izateko?

– Ongi da, desagertu baina lehenago, telefonoz deitu eta Egiptoko piramideei buruzko informazio harrigarria aurkitu zuela esan zidan eta berehala zientzialariei kontatu behar ziela baina, oso kezkatua zirudien.

– Baina, poliziak ba al daki hau?

– Bai, baina ikertu eta ez zuten ezer aurkitu. Behintzat hori esan zidaten, baina ni ez nago oso ziur horretaz -erantzun zidan Karmelek.

32

Xabik, hogei urte zituen jada eta bakarrik bizi zen herriaren kanpoaldean.

Olaia haren etxera joan zen. Bere ordenagailuan sartu eta Egiptora bidaia bat egin zuela jakin zuen. Ordenagailua ikertzen jarraitu eta dokumentu batzuk ireki zituen. Dokumentu horretako batean, hitz batzuk eta koordenada batzuk zeuden azpimarratuta. Neskak, hitz guztiak elkartu eta esaldi hau osatu zuen: “lur azpian hilobia eta altxorra”.

Hegazkin bat hartu eta Egiptora abiatu zen, poliziak, koordenada horietan ezer ez zegoela esan zion arren, susmo txarra zuen.

Koordenadek esaten zuten puntu zehatzera heldu zen. Konturatu gabe, hondar artean zegoen botoi bat zapaldu eta ate bat ireki zen bere zangoen azpian. Sartzerakoan, hilobi bat eta altxor ikaragarri bat ikusi zituen. Hilobiaren ondoan, laborategi baten antza zuen gela bat ikusi zuen eta geroz eta susmo txarragoa zuen. Zerbaitekin estropezu egin eta beltzez jantzitako emakume batzuek harrapatu zuten. Kalabozo batean sartu eta …

– Olaia! Zertan ari zara hemen? -esan zuen txundituta ahots ezagun batek.

– Xabi? Azkenean aurkitu zaitut! -erantzun zuen neskak negar batean.kontaidazu dena!

Xabik, Olaiak orain arte zekiena eta gehiago esan zion. Mutilak, Tutankamonen benetako hilobia aurkitu zuela esan zion, duela urte batzuk aurkitutakoa faltsua baitzen. Olaiak, hila zegoela uste zuela esan zion baina Xabierrek, beste hilobi batzuk aurkitzeko bere laguntza behar zutela erantzun zion eta horregatik ez zutela hil.

– Aski zenuen nire bila ez etorri izana.

– Lasai irtengo gara. Gogoratzen zara Erpurutxoren ipuinaz?

Bat-batean, sekulako danbatekoa entzun zen. Polizia sartu zen laborategian. Olaiak, zientzialari batzuei aurkitu zuen eta ematen zituen pausu guztiak kontatzen zizkien. Horregatik poliziak, gertatutakoaren berri jakin eta erreskatatu zituzten.

Etxera itzuli, gurasoen besarkadak jaso eta denak lasaitu ondoren, honako hau esan zion neskak: – Hurrengoan, lan bat egin behar duzunean, elkarrekin egingo dugu.

33

DBH 3 Aipamen berezia Uxue Kerexeta Arza

ITURRIAREN BESTE ALDEKO GIZONA Atea nire begien aurrean itxi zela ikusi nuen. Oso nahasturik nengoen eta ez nekien nora joan. Banekien etxera ez nintzela joango, ez nuelako familiarekin egoteko gogorik. Orduan, atzo Xabirekin egondako parkera abiatzea erabaki nuen.

Parkera iristean, iturriaren ondoko banku batean eseri nintzen. Ume asko zeuden jolasean, eta umeen gurasoak beren artean hitz egiten ari ziren, umeei jaramonik egin gabe. Iturriaren beste aldeko bankuan gizon bat zegoen. Berrogeita hamar inguru zituen nire ustez. Gabardina marroi gastatu bat eta txapel gris bat zituen soinean. Lurrera begira zegoen, pentsakor.

Bi ordu eta erdi egon nintzen parkean, Xabi agertuko zen esperantzarekin, baina Xabi ez zen agertu. Ez nuen etxera joan nahi, baina ez nuen beste erremediorik, jada gurasoak deika nituen eta. Ez nien telefonoa hartu, ez nuen jendearekin hitz egiteko gogo handirik. Etxera iristean gurasoei esan nien liburutegian etxeko lanak egiten ari nintzela. Afaldu ondoren hortzak garbitu nituen eta ohera joan nintzen.

Hurrengo egunean eskolatik bueltatzean, parkera joan nintzen, Xabi ikusteko fedearekin. Baina ez nuen Xabi ikusi, gabardinadun gizona baizik.

Lurrera begira zegoen berriro ere.

Beste hiru egunetan joan nintzen parkera, eta beti gizon hura ikusten nuen, iturriaren beste aldeko bankuan.

Atzo egunkarian poliziek Xabiren kasua laster utziko zutela atera zen.

Beraz, azken aldiz parkera joatea erabaki nuen. Beti esertzen nintzen ban34

kuan eseri ondoren, iturriaren beste aldeko gizona begiratu nuen. Egunkaria irakurtzen ari zen, Xabiren kasuaren orrialdean. Malko batzuk erortzen hasi zitzaizkion eta harengana hurbildu nintzen.

– Ezagutzen duzu Xabier? – galdetu nion.

– Bai, nire iloba zen, baina duela urte asko ez naizela berarekin egon.

Zuk ezagutzen zenuen? - ez zitzaidan esan zuen modua gustatu, hila egongo balitz bezala. Hala ere oso harritua geratu nintzen Xabiren osaba zelako.

– Bai, ezagutzen dut. – ondo markatu nuen dut hori. – desagertu baino egun bat lehenago etxeraino lagundu nuen. Hurrengo egunean bere etxera joan nintzen, elkarrekin gelditu ginen eta. Baina haren amak Xabi duela urtebete desagertu zela esan zidan.

– Xabier ez zen duela urtebete desagertu. Gainera, duela urtebete desagertu balitz egunkarian agertuko zen, aste honetan agertu zen bezala.

Poliziek bilatzeari oso azkar utzi diotela pentsatzen dut, baina hori nire arreba, Xabierren ama, hartu dutelako izan da.

– Eta zergatik esan zidan gezur hori? – oso nahasturik nengoen.

– Oso pertsona urduria da. Duela hamabost urte haur bat izan zuen.

Baina haurrari birikak ez zitzaizkion guztiz osatu eta bi egunetara hil zen.

Amak, nire arrebak, depresioa izan zuen denboraldi batez. Hobetu zenean etxera joan zen. Ni harekin joan nintzen, ez ziotelako bakarrik joaten uzten eta ez zeukan beste inor (senarra haurdun zegoen bitartean hil zen). Etxera bidean gelditzeko esan zidan. Emakume bat T.A.O - a jartzen eta haurra auto barruan zeukan. – gizonak tristura aurpegia jarri zuen. - Bi aldiz pentsatu gabe autoko atea ireki zuen eta haurra hartu zuen. Gero, korrika joan zen, ni han bakarrik utzita. Haurraren ama ez zegoen oso urruti baina ez zuen ezer ikusi. Ni harriturik nengoen, eta ez nekien zer egin, alde egitea erabaki nuen.

Handik aurrera gure harremana ez zen berdina izan, baina ni Xabierrekin jolastera joaten nintzen berdin-berdin. Nire arreba oso urduri jartzen zen gaiaz hitz egiten nionean eta poliki-poliki harremana galtzen hasi ginen.

Arrebak pilulak hartzen zituen urduritasunarengatik eta beste arrazoiengatik. Batzuetan pilula gehiegi hartzen zituen eta semerik ez zuela esaten zuen.

Ez nekien zer esan, gizonak (arraroa egin zitzaidan baina ez zidan izena esan) Xabirekin parkera etortzen zela esan zidan. Iluntzen ari zen eta etxera

35

joatea erabaki nuen. Gurasoek niretzako eskutitz bat iritsi zela esan zidaten eta ireki egin nuen. Epaiketara joateko eskutitza zen. Xabi ikusi nuen azkenetako pertsona bat izan nintzelako.

Gaur epaiketara joango naiz. Prestatua daukat zer esango dudan. Xabiren amak atea itxi zidanetik eskutitza iritsi zitzaidan arte egin nuena kontatuko dut. Xabiren osabak kontatutakoa eta guzti.

Epaiketa gogorra izan da baina azkenean bukatu da. Xabiren amak egia esan omen zion, eta Xabi asko haserretu zen. Orduan etxetik alde egin zuen. Baina gaur aurkitu egin dute, beste herri bateraino joan zen. Emakume batek bere etxean lo egiten utzi zion. Atzo emakumeak Xabi polizia-etxera eraman zuen, ez zuelako etxera joan nahi.

Ez nuen gizona berriro ikusi, baina pozik nengoen Xabi ondo zegoelako.

36

DBH 4 Irabazlea Ainhoa Fischer Tina

NIRE AUKERA, NIRE ERANTZUKIZUNA Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz. Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu gazte?

– Barkatu, baina... Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urduri zirudien; bat-batean, andrearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina, zer diozu? Nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi orain dela urtebete desagertu zen.

– Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

– Ezinezkoa da! Broma bat bada ez dauka inolako graziarik. Alde hemendik, mesedez!

– Baina, egia da eta!

Emakumeak, ordea, ez zuen neska entzun, atea itxi baitzuen berehala. Neska urduritasun hutsez bete zen, eta zer egin jakin gabe gelditu zen une batez.

Halako batean, esku batek ahoa tapatu eta beste batek gerritik heldu zuen. Garrasi egiten saiatu zen, baina ezezagunak ahalegin guztiak deuseztatu zizkion. Beldurraren beldurrez ez zen konturatu nor zen pertsona ezezagun hura, buelta eman eta begietara begiratu zuen arte.

– Lasai, ni naiz.

37

– Xabi!

– Ez egin zaratarik, mesedez! Inork ezin du jakin hemen nagoela. Goazen beste edonora lasaiago hitz egitera, arren.

– Noski, baina ez dut ezer ulertzen. Ez al zen hura zure ama?

– Bai eta ez. Geroago azalduko dizut, orain zatoz.

Bikotea bizkor aldendu zen etxeko ataritik herriko tabernarantz. Bertan nahiko baztertuta zegoen mahai batean lekua hartu eta edateko zerbait eskatu zuten.

– Niretzat ron pixka bat, mesedez. – Eskatu zuen Xabik.

– Noski, eta zuk, neskato?

– Kas bat, mesedez.

– Oraintxe bertan.

Zerbitzaria aldentzean, neskak harriduraz begiratu zuen Xabi.

– Nolatan eska dezakezu ron bat, trukean aurpegi txarrik jaso gabe?

– Zergatik jaso beharko nuke horrelako aurpegirik? Hamasei urte dauzkat.

– Horregatik! Debekatuta dago hemezortzi urte beherakoek alkohola kontsumitzea.

– Eta niri zer? Nire aukera, nire erantzukizuna. Debekuak nire gain neuk jarri ditzaket soilik.

– Eta Legea zer?

– Eta Legea zer, zer? Ezin ditut bete existitzen diren arau guztiak, nork idatzi dituen jakin gabe. Eta jakinda ere, niri zer? Zergatik egin beharko nioke kasu ni bezalako pertsona bati, nigan boterea duela pentsatzen duenari? Zergatik eduki beharko luke edozein pertsonak nigan boterea? Utz nazatela lasai bizitzen, inor molestatzen ez badut.

Neska pentsakor geratu zen, baina ezin izan zuen erantzunik aurkitu.

– Suposatzen dut ez dakizula zer esan eta ulergarria da, baina egiten dudan guztiak dauka arrazoi logikoren bat neure bizitzarako. – Hasi zen berriro.

– Hasteko, lehengoak zure etxea eta ama ziren ala ez?

– Legearentzat bai, emakume hura baita nire legezko tutorea. Baina nire gurasoak kanpotarrak dira eta ezin nindutenez hezi, abandonatu egin ninduten. Familia asko saiatu dira ni adoptatzen, baina inork ez du hilabete pare bat baino gehiago jasan nirekin. Emakume hura saiatzen laugarrena da, duela urtebete aske izateko aukera oparitu zidana.

38

– Askatasuna oparitu zizula diozu?

– Bai. Familia guztietan iritsi orduko arauez betetzen zidaten burua. Familiak baino gehiago, kartzelak ziruditen, eta ni, iritsi orduko haien presoa.

“Hau, hori, hura egitea gaizki dago Legearen ikuspuntutik” esaten zidaten beti, “kontuz ibili”. Eta noski, nik ezin nuen preso jardun hainbeste denboran, beraz, alde egiten nuen, familiak nitaz nekatu arte.

– Eta emakume honek ez zizkizun arauak ezarri?

– Hasieran bai, baina beranduago ni mutil ona nintzela ikusi zuen. Legeari aurre egitea zen nire akats nabarmenena beste familientzat. Emakume honek, ordea, ez zuen Legea gustoko eta are gutxiago honen mende zegoen jendea. Biok begiratzen genuen bizitza beste modu batez, modu askeago batez. Horregatik, urte bat inguru elkarrekin bizi ondoren, nahi nuena egiteko aske nintzela esan zidan, bera ez zela inor nire bizitzako aukerak markatzeko edo nolabait manipulatzeko. Aske nintzen edozein aukera hartzeko, eta aste batzuen inguruan, neure kabuz bizitzen saiatuko nintzela esan nion.

– Eta zergatik esan dit desagertu egin zinela? Eta zergatik ezin zuen berak jakin zu han zinela?

– Desagertzearena bion artean adostu genuen, Legearen aurka joateko modu bat zelako. Hamasei urterekin Legearen aurrean tutore bat beharko nuke, baina gazte desagertu batek ez dauka horren beharrik, ulertzen didazu? Eta ez nuen nahi elkar ikustea, berekin bueltatzeko eskaera ikusiko nukeelako bere begietan. Eta oraingoz ez dut nahi, aukera bat egin nuelako eta erantzukizun bat bete behar dudalako.

– Ulertzen dut... Eta ondo bizi zara? Uste duzu jendea Legearen aurka joan daitekeela?

– Bai. Baina gainontzekoen bizitzekiko errespetuz jokatzen beti ere. Nire ustez edonor bizi daiteke nahi duen modura, beste inor molestatzen ez badu bere ekintzekin. Horrelako aukera bat hartzen duenak, erantzukizun sendo bat baitauka.

– Eta orain aske zarela esango zenuke? Pozik bizi al zara?

– Bi aldiz bai. Banekien askatasuna erregutuz ez nuela ezer lortuko, horregatik egin nuen borroka. Orain gauzak aldatu nahian nabil, ixilpean, aukera hau aprobetxatzen, egunen batean mundua aldatu ahal izateko. Egunen batean, desagertutako mutilak Legea desagerrarazi duela irakurtzeko han eta hemen.

Hau azaldu ondoren, azken galdera bat bururatu zitzaidan: – Nik ere eska al dezaket ron pixka bat?

39

DBH 4 Finalista Gorka Campandegui Garcia

SEMERIK? …Biharamunean, prestu abiatu zen gure neska mutilaren etxerantz. Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu gazte?

– Barkatu baina… Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia oso zurbil zeukan eta oso urduri zirudien; bat-batean, emakumearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina, zer diozu? Nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi orain dela urtebete desagertu zen.

– Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atariraino lagundu nion!

– Neska, sar zaitez barrura eta konta iezadazu mesedez zer gertatu zitzaizun atzo Xabirekin.

Izaskun barrurantz abiatu eta egongelara iritsi arte ingurua ahalik eta ongien miatu zuen: etxea dotorea zen, baina nolabaiteko itxura zaharkitua antzeman zion. Egongelan emakumeak besaulki batean esertzeko keinua

40

egin eta neska bertan eseri zen. Emakumea, urduri, bere aurrean jarri eta hitz egiten hasi zitzaion: – Duela urte bat gertatu zen dena. Xabi bere lagunekin geratu zen disko -festa batera joatekotan; beti bezala niri muxu bat eman eta alai atera zen etxetik. Hori izan zen nire semea ikusi nuen azkeneko aldia. Hurrengo egunean agertu ez izanak harrituta utzi ninduen, oso mutil arduratsua baitzen, baina benetan larritu ninduena bigarren egunean agertu eza izan zen. Ertzainari deitu nion eta hau Xabi bilatzen hasi zen; sei hilabete beranduago kasua itxi eta nire semea desagertutzat jo zuten.-emakumeak eten bat egin eta mesfidantzaz begiratu zuen Izaskun- Orain, esan iezadazu, zer gertatu zitzaizun atzo?

Izaskunek bere denbora behar izan zuen bart gauekoaz ondo gogoratzeko; lagunekin hitz egin, etxetik atera, disko-festara abiatu, mutil bat ezagutu, telefonoa zenbakiak elkartrukatu eta mutilari etxera lagundu,… Bat -batean, gure neskaren buruak informazio guztia prozesatzen ari zenean, bere atzean pauso batzuk entzun eta instintiboki begirada bueltatu zuen pausuak zetozen lekurantz. Mutil altu eta gihartsu bat ikusi zuen, ilehoria eta eztiaren koloreko begiekin… Ez al da hau bart gauean ezagutu nuen mutila?! Ez al da hau Xabi?! Honetaz ohartzerakoan, neskaren aurpegia zurbildu egin zen eta konturatu zen bere eztarritik ezin zela hitzik atera.

Emakumeari begiratu eta haren aurpegian irribarre maltzur bat ikusi zuen, eta handik segundo erdira poltsa bat nabaritu zuen bere buruan, eta indarrez jarrita gainera. Arnastu ezinean hasi zen, eta gainera gero eta urduriago zegoen, ezin zuen arnasarik hartu; airea falta zait, ezin dut arnastu, bularrak erretzen dit, buruko min izugarria, arnasa, mina, airea hartu , urduri, sua, arnastu, erre, kolpea, minaaa… *

*

*

Lau egun igaro ziren Izaskunek konortea galdu zuenetik berriro begiak ireki zituen arte. Bakarrik zegoen, ospitaleko gela bat zirudien leku batean: zuriz margotua, bere alboan beste ohe huts bat, tantaz-tantako bana ohe bakoitzean,… Halako batean, erizain bat sartu zitzaion gelan oihal mordoa zeramala eskuartean. Izaskun esna ikustean, buelta eman eta medikuari dei egin zion. Hau gelara sartu eta Izaskun agurtu zuen: – Kaixo, ni zure medikua naiz, Ubiria doktorea.

– Egunon, Ubiria jauna.-agurtu zuen neskak.

41

– Lau egun daramatzazu koman. Dirudienez itoaldi batean galdu zenuen konortea, kolpe handi baten ondoren, baina jada ederki zaude, fisikoki behintzat. Nabarituko duzun gauza bakarra buruan daukazun ubeldu bat izango da. Orain nire lankide bat etorriko da, psikologo bat, galdera batzuk egitera.

Zuriz jantzitako berrogeita hamarren bat urteko gizon bat sartu zen gelara karpeta eta boligrafo batekin, eta Izaskuni aurkeztu ondoren honi galdezka hasi zitzaion: – Gogoratzen al duzu nola galdu zenuen konortea?

– Ez, ez dut ideiarik ere, medikuak esan didana baino ez dakit: itoaldi batean galdu nuela golpe baten ondoren.

– Basoan aurkitu zintuzten arropa baino ez zeramala. Ba al dakizu zergatik?

– Ez, ez dut ideiarik ere, ez nekien basoan aurkitu nindutenik ere.

– Gogoan duzu zer egin zenuen konortea galdu zenuen goiz horretan?

– Ez, ez dut gogoratzen.-esan zuen Izaskunek denbora luzean pentsatu ondoren.

– Esango al zenidake zure familiari buruzko zerbait?

– Zein familia? -atera zitzaion Izaskuni barrutik.

Hura esan zuela konturatzerakoan oraindik urduriago jarri zen; ez zuen ezer gogoratzen. Ez zuen bere familia gogoratzen, ez bere izena, ez zergatik zegoen han,…

– Badirudi amnesia baten menpe gaudela.-esan zuen psikologoak luze hausnartu ondoren.- Lasai egon zaitez, denboraren poderioz dena gogoratuko duzu. Orain atseden hartu behar duzu, bihar hasiko gara zure familiarekin memoria ariketa batzuk egiten, pixkanaka-pixkanaka gogora dezazun zure familia eta ingurua. *

*

*

Urteen poderioz, Izaskunek memoria guztia berreskuratu zuen. Bere lagunekin ibiltzen zen, bere senideak asko maite zituen, mutil-laguna aurkitu zuen eta haur bat eduki zuen berarekin. Baina bazegoen oraindik gogoratzen ez zuen gauza bat: nola galdu zuen memoria.

42

Udara zen, eta goizez bero gehiegi egiten ez zuenez, bere semearekin paseotxo bat ematera joan zen ondoko herrira. Hara-hona ibili ziren biak alai herritik, eta halako batean amari aurpegia zurbildu zitzaion etxe baten atarira iristerakoan.

– Zer gertatzen zaizu, ama? –galdetu zion semeak.

– Gogoratzen duzu nola behin kontatu nizun memoria galdu nuenekoa?

– Bai, gogoan dut.

– Eta gogoratzen zara nola ez nintzen akordatzen nola galdu nuen memoria?

– Bai, hortaz ere akordatzen naiz.

– Ba orain gogoratzen naiz nola galdu nuen memoria.

– Eta nola izan zen, ama?

– Hogei urte nituenean, asko ateratzen ginen gauez ni eta nire lagunak.

Gau horietako batean Xabi izeneko mutiko eder bat ezagutu nuen; gihartsua, ilehoria, ezti koloreko begiak,... Berarekin ederki pasa nuen, eta berandu egin zitzaigunez bere etxera lagundu nuen. Hurrengo goizean, nire poltsikoan bere sakelako telefonoa aurkitu nuen, eta bere etxera joan nintzen. Bertan, amak, urduri, esan zidan ez zeukala semerik. Nik esan nion Xabirekin egon nintzela aurreko gauean, eta etxe barrura sartu ginen Xabiren amak bere semearekin gertatutakoa konta ziezadan. Halako batean Xabi agertu zen eta poltsa bat ipini zidan buruan, eta golpe indartsu bat eman zidan. Nik konortea galdu eta koman sartu nintzen; lau egun ondoren ospitale batean esnatu nintzen. Psikologo batek esan zidana kontuan hartuta, uste dut mutil hark bere mugikorra nahita sartu zuela nire jertsearen poltsikoan, hurrengo goizean bere etxera joan nendin. Amaren laguntzaz etxera sarrarazi eta konortea galarazi zidaten, baita ni itotzen ere buruan golpe bat emanez. Ondoren, bere mugikorra hartu eta nire gauzak lapurtu zizkidaten, eta hilik nengoela pentsatuz basora eraman ninduten.-Izaskunek geldiune bat egin eta bere semeari aholkatzen hasi zitzaion- seme, ez iezaiezu kasurik egin itxurei, iruzurtiak baitira.

43

DBH 4 Aipamen berezia Iñaki Carracedo Flores

AHOBELTZEKO D ESAGERPENA …Biharamunean, prestu abiatu zen Amaia metilaren etxerantz.

Heldu zenean, atariko txirrina jo zuen eta berrogeiren bat urteko emakume bat etorri zitzaion: – Zer nahi duzu gazte?

– Barkatu, baina… Xabi etxean al dago?

Une batez, emakumearen begiak dardarka hasi ziren. Aurpegia erabat zurbil zeukan eta oso urdiri zirudien, bat-batean, anderearen ezpain mamitsuak ireki ziren esanez: – Baina zer diozu? Nik ez dut semerik!

– Nola? Ez al da hemen bizi Xabi?

– Ez, Xabi orain dela urtebete desagertu zen.

– Baina, nik atzo berarekin hitz egin nuen eta etxe honen atarira arte lagundu nion!

Amaia erabat harrituta etxerantz abiatu zen. Hauen herria Mendizulo deitzen zen. Amaia herriko plaza ingurutik zebilela, Anderrekin topatu zen, bere lagun mina.

– Epa! Amaia ze habil… ez zinen zure azukre kozkorraren etxera joan behar?

– Ixilik egon hadi, ez nagok txantxetarako Xabiren etxera joan nauk eta hango emakumeak esan zidak Xabi desagertu dela.

– Nola? Baina atxo egon ginen ba berarekin.

44

– Bai baina hori ez duk okerrena, ez duk ikusi gaurko egunkaria? Ahobeltzeko mendiko basoan gazte baten gorputzaren aztarnak aurkitu omen ditiztek.

– Ahobeltzen gertatzen dena, Amaia, Ahobeltzen geratzen dun.Asko ausartu ditun hor sartzen.

– Beno beno, ba bihar ikusiko gaituk.

Amaia etxera iritsi zenean, ez zuen ezta afaldu ere egin. Bere gelara sartu zen eta pentsatzen hasi zen, nola joan zitekeen Xabiren bila. Gau erdia eman zuen planak egiten, mapak begiratzen… batzuetan burura etortzen zitzaion Anderrek esandakoa zeren, herrian esaten zutenez, Ahobeltz madarikatuta zegoen, baina berak ez zuen horretaz sinisten.

Hurrengo egunean, Amaia korrika abiatu zen Anderren etxera. Bere amak ireki zion atea, eskailerak igo eta bere gelan sartu zen.

– Egun on Ander, aizak, pentsatzen aritu nauk gau osoan eta Ahobeltzera joatea erabaki dut.

– Zeeer! Baina burutik jota hagon ala? Ez ditun entzun sorgina eta espirituaren kondairak? Esaten dutenez, norbait basoan sartzen ausartzen bada, segituan ilun egingo zaio, bakarrik itzalak eta gauza arraroak ikusi eta entzungo ditun, zuhaitz odolduak, pertsona zintzilikatuen itzalak, negar ahotsak. Eta bat-batean zerbaitek hartu eta kobazulo batera eramango hau eta hor sorgin akelarre batean torturatu ondoren infernura bidaliko haute.

Izpiritu batek hartu eta adar batean odolustuko hau bizirik hagoen bitartean.

– Isilik egon hadi, atso kontuak dira eta.

– Hik ikusiko dun zer egin, baina nik abisatu dinat.

– Nirekin etorri nahi?

Anderrek bekaina altxatu eta esan zion: – Benetan esaten dinat, hi ez hago burutik sano.

– Mesedeez, eta lortuko niken Idoia hirekin irtetea. Esan zidanan nahiko ederra haizela.

– Benetan? Horrela bada hartuko ditinat nire sorgin eta espirituen kontrako senfdagarriak.

– Oso ondo, ba prestatu hadi bihar goizean hemen izango nauk eta.

Gau horretan, Amaia dena prestatzen aritu zen, ogitartekoak, edaria, linternak, labaina bat… Anderrek aldiz, bere izpirituen kontrako zerak hartu eta sorginkeriaren kontrako edabeak eta konjuruak prestatzen aritu zen.

45

Hurrengo goizean bi lagunak Ahobeltzerantz abiatu ziren. Han zirela, normal-normal ibiltzen hasi, eta segituan ilundu zen; bakarrik ilargiaren argiarekin eta beraien linternen argiarekin ikusten zuten baina hala ere zaila zen ikustea lanbrotzarra zegoen eta. Ibiltzen ari zirela, biak isil isilik, hontzen, otsoen eta haizearen soinua entzuten zen soilik.

– Amaia, Amaia mesedez goazeman hemendik mesedez, arren , beldurra daukat.

Baina bat-batean Amaiak makil bat zapaldu zuen eta biak izutu ziren, eta lurrera begiratu zutenean hezur bat ikusi zuten; elkarri begiratu eta korrika joan ziren etxera. Basotik ateratzen ari zirela denetatik ikusten hasi ziren, itzalak, odola, buruhezurrak… herrira iritsi zirenean ez zioten elkarri ezer esan.

Hurrengo egunean Amaia Anderren etxera joan zen, txirrina jo, eskailerak igo eta bere gelan sartu zen.

– Kaixo Ander zer moduz habil, aizak atzokoa… beno zera, arrazoi huan baina bueltatu behar gaituk.

– Bueltatu. Benetan ari haiz? Amaia, seko pitzatuta hago! Mikel hilda zagon ez eman buelta gehiago mesedez. Hi laguntzeko prest nagon beti baina hau gehiegizkoa dun, badakin horrek beldur handia ematen didala.

– Bai arrazoia duk baina…

– Amaia lasai, beno igual pixka bat pasatu egin naun, agian ez zagon hila baina nork daki, bizirik badago bueltatuko dun.

Hortik aurrera, hortaz ahaztu eta betiko bizitzarekin jarraitu zuten, lagunekin gelditu, eskolara joan…

Hilabete bat geroago, Amaia bere etxeko lanetan ari zela, bere ama joan zitzaion gutun batekin.

– Amaia, zure izena jartzen du gutun honetan.

Amaia Mikel naiz, hau irakurtzen duzunerako hilda egongo naun. Eskertzen dinat nire bila joan izana, baina ez nian besteak bezalakoa. Nik ere hitaz maiteminduta nengoen eta maiteminduta jarraituko dinat . Sentitzen dinat ezer ez esan izana baina beldurra hinan eta ez nindunan ausartzen ezer esatera… Baina beti geratuko zaigun egun eder hori ni mendian nintzela nire abesti gustukoena kantatzen eta hi agertu hintzen nirekin batera abesten ahots eder horrekin,gainera gogoratzen naun nire atzetik agertu hintzela eta begiratzerakoan eguzkia bizkarrean huela eta momentu batez aingeru bat hintzela uste nian… Hemen bidaltzen dinat kanta hau nitaz ez ahazteko.

46

Algaraka 2. ebaluazioa

Nola: Emandako argazkitik abiatuta, asma ezazu zeure ipuina.

Epea: 2016ko otsailak 12, ostirala Baloratuko duguna: Zuzentasuna, hiztegia, kohesioa eta UMOREA. Letra tipoa: Times New Roman 12. Gutxienez orrialde bat.

1. ZIKLORAKO ARGAZKIA

2. ZIKLORAKO ARGAZKIA

49

DBH 1 Irabazlea Inge Txapartegi Egiluz

Gauza guztiekin edo eta gehienekin gertatzen den bezala , xomorroak hiltzeko ere milaka produktu eta marka desberdin daude. Gure lagun batzuen baserrian esaterako , beti ezagutu izan ditut “kill-paff” markako xomorro hiltzaileak, baina horrek ez du esan nahi orain ere berdina erosten dutenik. Gau gogorrak pasa ondoren gertatu zen dena. Marka aldatzea erabaki zuten. “Raid” markak indar handiagoa zuelakoan.

Oso gustura zeuden betiko markarekin baina ez zen eraginkorra euliak hiltzeko. Marka aldatuta ere ez pentsa gauzak aldatu zirenik.

Ni joaten naizen aldiro, uda baldin bada behintzat , gauero izaten ditut euliak barra-barra nire gelan.

Gau batean ametsetan nintzen euliak, eltxoak eta gainontzeko xomorroekin: Nik ametsetan hauekin hitz egin ahal nuen , eta oso lagun ona egin nintzen.

Euliak orokorrean oso alaiak ziren, baina batek bereziki txorakeri asko egiten zituen, “Txiriok”; froga pila bat asmatu zituzten beraien artean eta ni, nola ez, prest edozertarako.

Behin lasterketa bat egitea bururatu zitzaien. Klera hartu eta lurra marraztu zuten, lasterketarako prestatzeko.

Txiriok zera esan zuen: – Ea nor ausartzen den lasterketa honetan parte hartzera!- harropuzkeria handiz.

50

Frogan lau eulik eta nik hartu genuen parte. Txiriok helmugaren azken tartean, estropuzu egin eta lurrera erori zen. Orduan, froga ikusten ari ziren eltxoak barrez lehertzen hasi eta ez zitzaien beste gauzarik bururatu, euliaren gainean jarri eta saltoka hastea. Euli gaixoa! Zazpi bat eltxo gainean izatera iritsi zen.

– Ai, ai, ai! - hasi zen Txirio,minez.

Txirioren sabelak ezin zuen gehiago jasan eta puzker bat bota zuen, barre egiten zuen bitartean. Eltxoek, orduan, ez zuten birritan pentsatu eta gainetik alde egin zuten.

– Baina, zertan zabiltza Txirio, zer usain txarra!- esan zuten eltxoek aho batez.

– Baina zuek zer uste duzue? Sabela horrenbeste zapalduz zer uste zenuten ba?- esan zuen Txiriok.

– Hau bai ez genuela espero!!! Zuk beti duzu denetarako erantzuna eta, oraingoan, a zer erantzuna gainera!- esan zuen eltxo batek.

Lasterketa irabazle batekin bukatu zen. Nola ez !!

Ez dakizue nola bukatu zen froga? Eta nork irabazi zuen lasterketa?

Parte hartu zuten euliek eta ni, barrez tripak bota beharrean, Txirioren gainera salto egin zuten ikusleek bere ondotik ihesi.

Irabazle nor izan zen argi gelditu zela esan genezake. Txiriok beti zekien berearekin ateratzen, nahiz eta lurrera erori.

Gainontzeko baserriko gauak ez bezala, gau hau bikaina izan zen niretzat. Sekulako ametsa izan zen niretzat! Abenturaz jositakoa, alegia!

Nire loak eta nire ametsak aurrera jarraituko zuten, ama ez balitz nire gelan sartu eta esnatzeko oihuekin hasiko. Baina, bizitzan denak dauka hasiera eta denak bukaera. Xomorroak akabatzeko “Kill-Paff” izen edo “Raid” izen argi dago euliak oso gogorrak direla eta ez direla erraz hiltzen. Nik igarotako gau honekin esan dezaket euliekin bizitzeak ere bere xarma baduela. Ez dakit baserrira lotara berriz noiz bueltatuko naizen, baina agian, hurrengoan, xomorroak hiltzeko, beste produktu bat aurkituko dut bertan.

Ea zer gertatzen den!!

51

DBH 1 Finalista Elene Sagarzazu Aizpuru

Gizon heldu bat, Patxi, txikitatik baserrian bizi izan zen pertsona bat da.Haurra zenetik, baserrian armiarma asko izan dituzte, tarantula antzekoak etab. Baina, gauean baserrian zeudelarik osabari armiarma batek koskatu eta garrasika hasi zen.

– Mina, mina, mina, mina,… laguntza behar dut, MESEDEZ!!!

Familia guztiak loarena egin zuen altxatzeak nekatu egingo zituelakoan.

Horrek, osabak garrasi gehiago egitea sortarazi zuen. Hala ere, ez ziren altxatu, askotan txorakeriak egiten zituela aitzakia bezala hartuta. Gauak aurrera egin zuen, oilarraren kukurrukua entzun arte. Patxi, goizean goiz gosaltzera joan eta usain txarra zegoela konturatu zen, simaurra antzekoa, baserriko behia zelakoan kantari joan zen bere logelara. Jarraian amona Joxepa altxatu zen.Oso erretxina zen. Bera esnatu eta, kristoren garrasia jo zuen zegoen usain nazkagarriagatik; amona kexatzen hasi zen, etenik gabe.

Orduan, denak altxatu eta berari kasu egitera joan ziren. Ama, Joxeparengana zihoala, osaba lurrean ikusi zuen more-more.

– Ai ama, osaba hilda dago, osaba Joan!!!- esan zuen amak.

– ZER??-garrasika esan zuten denek.

Korrika bizian 112-ra deitu eta anbulantzian eraman zuten. Kontsultara joan, eta iristerakoan, armiarma arriskutsu bat beraien baserrian zegoela esan zieten familiari, horregatik hil zela osaba Joan, hain zuzen. Denak negarrez ari ziren, tristurak jota. Etxera iritsi eta bi aldiz pentsatu gabe, fumigatzaileari deitu zioten armiarma hil nahian. Patxi, gauza arraroak gertatzen ari zirela konturatu zen. Fumigatzailea hurrengo egunean iritsi eta egun oso baten ostean, ez zuten aurkitu armiarma, eta hala espezialistak ezinezkoa izango zela esan zien. Ordundik, etxean armiarma hiltzeko sprayarekin moldatu behar izan ziren. Urteek aurrera egin ahala, etxean gaixotasunak jota hiltzen ziren.

52

Gure Patxi etxean gelditu zen bakarrik, neska lagun bat izatea pentsatu zuen, festak eta festak egin zituen neskatxa bat lortu nahian. Azkenean, 1996 Urtezahar gauean Amaia izeneko neskatxa batez maitemindu zen. Urte berria ederki hasi zuen. Urte batzuk igaro eta umetxo bat izan zuten Lur izenekoa.

Hala ere, armiarmak hiltzeko spraya beti berarekin zeraman; bere alabari, hau da, Lurri, armiarmarena kontatu zion berak ere ohitura hori izateko nahian.

Udarako gau batean, armiarma bat sukaldetik zebilelakoan, bera hiltzeko prest joan zen; bat-batean gogoratu zen aurreko egunean Lurrek jolastuaz spraya gastatu zuela. Spray berria eskuratzeko, sotora joan behar zen, han gutxienez hamar bote spray zituela gordeak. Sotora joateak ikaratu egiten zuen, armiarmak koska egin eta hil egingo zuelakoan.

Baina, baikor jokatuz, beherantz abiatu zen. Hara iristerakoan, poza galanta izan zuen, bizirik atera baitzen. Berriro, gertatzen ari zenaz pentsatu eta korrika bizian spraya hartu zuen armiarma hartzeko asmoz; linterna piztu eta ez zuen aurkitu, eta ohera joatea erabaki zuen. Gauak aurrera egin zuen, goizeko lauak iritsi eta berriro armiarma soinutxoa nabarmendu zen, ustez. Horrek berriro altxarazi zuen Patxi, argia piztu eta ezohiko armiarma bat zela konturatu zen; izugarrizko oihua egin zuen denak altxaraziz. Patxik txikitan ikusi ohi zuen pertsonaia famatu bat zela konturatu zen.

– Amaia, Lur, Spider Man hil dut !!!!

– Ez esan txorakeriarik.-esan zuen Amaiak.

– Txoratuta al zaude?-esan zuen Lurrek berriz.

– Ezetz ba, egia dela!-erantzun zuen garrasika Patxik.

– Oraintxe noa, ameslari.-esan zion Amaiak haserre.

Hiruak batera zeuden Spider Man zegoen lekuan, eta egia zen bai, hilda zegoen. Beldurtu egin ziren balizko ondorioengatik. Inori ez kontatzea erabaki zuten, baina hala ere lurperatzea aukeratu zuten famatu bat zela pentsatuz. Lurperatu eta urteak pasa ahala, Spider Man 4 pelikula egitea erabaki zuen zuzendari famatu batek, baina horretarako Spider Man behar zen. Horrek sekulako arazoan sartzea ekarri zuen, baina, ordurako Patxi eta Amaia hilak zeuden, famatuaren ondoan lurperatuak. Pelikula atera nahian zeuden Hollywoodeko zinemagileak, baina arazo bat zegoela konturatzerakoan Spider Manen bila bidali zituzten poliziak. Lurrek alde egitea pentsatu zuen, beste lan bat hartzeko. Ozeaniara iritsi zen eta, kasualitatez, poliziak ere hortik ibiliak ziren; harrapatuko zutelakoaren beldurrez lan arraro bat hartzea pentsatu zuen, zer eta, pailazo.

53

DBH 1 Aipamen berezia Nahia François Balzquez

SPIDERMAN 5 AZKENEKO FROGA Goiz iluna zen. Peter lasai asko zegoen metroan eserita. Bere geltokira iristera zegoenean eztanda bat entzun zen. Metroaren atzeko aldetik zetorren. Bat-batean, bere bagoian entzun zen eta denak lurrean etzan ziren.

Altxatu zirenean atea puskatuta zegoen. Jendea bagoitik jaitsi eta korrika atera zen geltokitik. Peterrek Iratxo Berdea ikusi zuenean azkar Spiderman bihurtu eta jazarpena hasi zen.

New Yorken erdiko alderaino jarraitu zion. Iratxo berdeak bat batean gelditu eta txistu bat egin zuen.

Zerutik, gizagaineko ahalmenak dituen Rhino, errinozeronte maltzurra, atera zen. Bere atzetik Areazko Gizon indartsua zetorren.

Ondoren, Olagarro Doktorea, zientzialaria azkarra, metalezko burdin jantzitik atera zen bere zortzi beso astinduz. Bere ondora, Elektro 100.000 boltio pilatzeko gai den gaiztoa agertu zen ere bai.

Spiderman zur eta lur geratu zen. – Iritsi da ordua Spiderman. Laster akabatuko zaitugu- esan zuen Iratxoak. – Bai, azkenean luzaroan egon gara prestatzen eta hau aguantatzeko energia behar da gero eta hori nik sobera daukadala!- esan zuen Elektrok Rhinori begiratuz.

54

– Hori entzun behar...! Kexaka eta jendea elektrokutatzen ibiltzen denaesan zuen Rhinok purrustaka.

– Hori ez da kontua mutilok !!!-esan zuen Olagarro Doktoreak oso haserre- borrokatzera etorri gara ez gure kontuak esatera tea hartzen!!!Mesedez ez gara neskatilak!!!

– Ondo da, ez izan marmartia, iruzkin bat besterik ez zen- esan zuen Elektrok oso lotsatuta.

– Beno harira!Gure mendekua hartuko dugu behingoz. Denak zure aurka joateko errazagoa izango baitugu.

– Lehenengo harrapatu beharko nauzue!!!- esan zuen Spidermanek burlati- Zeinen motelak zareten!!!

Olagarro Doktorea bere beso batekin harrapatzen saiatu zen baina Spiderman azkarregia zen berarentzat.

– Barregarriak eta penagarriak zarete. Kar, kar, kar!!! Utzidazue barre egiten Spidermanek trufa eginez.

– Oraintxe ikusiko duzu mendekua! Areazko Gizona!!!!!!!!! -egin zuen garrasi Iratxo Berdeak – Ez egin garrasirik niri, ez zaitut ikusten eta. Badakit zer egin behar dudan ez naiz motza!!!-esan zuen purrustaka Areazko Gizonak.

Iratxo Berdeak bere bonbak botatzen zituen bitartean, atzetik Areazko Gizonak Raid izeneko spray bota zion Spidermani eta lurrera erori zen.

“Akabatzen ditu, ondo akabatuta.

Hegan dabilenak eta igokariak ere bai” – Eta … Moztu!!!!!!!! Oso ondo bihar estreinatuko dugu trailerra -esan zuen zuzendariak.

55

DBH 2 Irabazlea Beñat Perez De Arenaza Eizagirre

AI AMONA KARMEN… Bazen behin, 18 urteko Karmen izeneko andre bat New Yorkera bizitzera joan zena bere senarrarekin. Hasieran, ez zuten tutik ere ingelesez hitz egiten, ezta ulertzen ere, baina hamabost urte igaro ondoren “euskaldun ingelesa” ikasi zutela esan genezake, hau da, ingelesa baina haien modura.

Bere senarra, Juan Joxe, nahiz eta ez uste, kontalaria zen New Yorkeko banku garrantzitsu batean. Karmen, berriz, jostuna zen eta Chanel edo Louis Vuitton markentzat lan egitera iritsi zen, beraz, gure euskaldunek Estatu Batuetan ospe handia izan zutela esan dezakegu.

Egun batean, haien bizitzei buruz hitz egiten hasi ziren eta konturatu ziren nahiko lan ona zutela, etxebizitza handia zutela, eta hori gutxi izango balitz, New Yorken bizi zirela, jende askoren ametsetan bezala. Beraz, Karmeni bururatu zitzaion txikia zenetik buruan zerabilen gai bat aipatzea. Gai hori umeak izatea zen eta ordura arte ez zion gai horrekin zerikusirik zuen ezer esan Juan Joxeri, beldurra baitzuen nola erantzungo zuen jakitean. Baina une aproposa zela uste zuen eta bi aldiz pentsatu gabe bota zion: – Bueno, Juan Joxe, badakizu niri beti gustatu izan zaizkidala umeak. Gogoratzen zara nire ahizpa gaztea zenean beti nik zaintzen nuela.

– Bai -esan zuen Juan Joxek interes handirik gabe jarriz.

– Bueno ba… honekin esan nahi dizudana da ume bat izatea gustatuko litzaidakeela.

– Nola???-esan zuen Juan Joxek kristoren saltoa emanez.

56

– Bai, ongi entzun duzu, haur bat izatea gustatuko litzaidake. – Nola esan duzu? Zure ahizpa zaintzen zenuela? Baina ez zara gogoratzen apalategi bat bota zeniola hankaren gainean eta hilabete batez igeltsua jarri behar izan ziotela?. Edo tarta bat egiten ari zinetenean suhiltzaileei deitu behar izan zietela zuen gurasoek etxea sutan zegoelako???. – Arrazoia izan dezakezu, baina ume bat izan nahi dut -esan zuen haserre. – Ez jarri horrela, nahi baduzu izango dugu, baina gogoratu ez dela jostailu bat, ongi zaindu behar dela.

Orduan, Karmen dena prestatzen hasi zen haurra zaintzeko eta hilabeteak aurrera egin ahala, astebete gelditzen zitzaion haurra izateko eta ez zuen ezer prestatu, ezta haurraren izena ere. Juan Joxek lehenengo unetik bazekien Karmen ez zegoela oso prestatua haurra edukitzeko, baina aurrera jarraitu zuten haurdunaldiarekin.

Haurrari Leire izena jarri zioten eta lehenengo bi urteetan bai Karmenek, baita Juan Joxek ere, lana utzi zuten haurra ongi zaintzeko. Bi urte igaro ondoren lanera bueltatu zen baina Karmen ez zen itzuli, umea ahalik eta hobekien zaindu nahi zuelako. Urteak igaro ahala, Leire nahiko ona zen ikasketetan eta Lehen Hezkuntza arazorik gabe pasa zuen; Bigarren Hezkuntza modu beretsuan. Gero, batxilergoa egin zuen eta azkenik, unibertsitatera joan zen.

Leire etxetik kanpo bizitzera joan zenean, Karmen eta Juan Joxek sekulako bidaia egin zuten eta mundu guztia korritu zuten: Australiatik, Txinatik, Indonesiatik, eta dudarik gabe, Euskal Herritik ere pasa ziren dena ongi jarraitzen zuela ikusteko. Gainera, bi urteko bidaiatik bueltatzean, New Yorken erdialdean zuten bizilekua saldu eta kanpoaldeko etxe batera joan ziren lasaiago bizi ahal izateko. Orduan, Leireri bisita bat egitea bururatu zitzaien, jakiteko nor izango ote zen bere mutil laguna edo nortzuk izango ote ziren bere lagunak, gurasoek hori dena jakin behar dutelako edo agian apur bat kuxkuxeroak zirelako. Baina, kontua da, Leireren etxera joan zirela eta ez zekitela zer aurkituko zuten.

Helbidea interneten aurkitu zuten eta abiatu egin ziren. Atea jo zutenean, oso urduri zeuden, eta bat-batean, andre batek ireki zien atea. Leireren gurasoak nahiko despistatuak zirenez, hasieran pentsatu zuten Leire zela, baina gero konturatu ziren beraien adineko andre bat zela eta ez zuela zentzurik.

Orduan, barkamena eskatu zioten eta pareko atera joan ziren. Atea jo zuten eta gizon batek ireki zuen. Nahiz eta despistatu xamarrak izan, konturatu ziren Leire ez zela, eta handik ateratzen ari zirenean, ezagutu zuten ahots bat entzun zuten. Bira erdia eman zuten eta Leireren aurpegia zuen andre nahiko gizen 57

bat ikusi zuten eta hasieran pentsatu zuten asko gizendu zela, baina konturatu ziren haurdun zegoela eta ez berriki. Hainbesteko sorpresa hartu zuen Karmenek, konortea galdu zuela. Juan Joxek bazekien zergatik zorabiatu zen, amona izateko gazteegia ikusten zuelako bere burua eta bere lagunen artean zaharragoa egingo ziolako. Baina Juan Joxe barrura sartu zen eta Leirek esan zion bere senarra, atea ireki zuena, Josu zela eta astebete gelditzen zitzaiola haurrak jaiotzeko.

– Haurrak??? -Galdetu zuen aitak harriturik.

– Bai, hirukiak dira.- Esan zuen burua makurtuz.

– Ba zure amak hori jakitean ospitale bat eraiki beharko diozu hil ez dadin.

– Ez da hainbesterako izango.

– Gainera, nork zainduko ditu haurrak?- Esan zuen Juan Joxek kezkaturik.

– Bueno,horrela eskatzen badidazu… Bai, zuek zaindu ditzakezue.

– Hori ikusi beharko dugu…- Esan zuen aitak.-Bueno, eta bestela zer, dena ondo?

– Bai, ondo esan beharko- Esan zuen interes handirik gabe Leirek.

Egunak joan ahala, Leirek haurrak izateko eguna iritsi zen eta Karmenek oraindik ez zekien hiru zetozela, zekien gauza bakarra zen amona izango zela.

Egun hori Karmenentzat oso berezia zen, nahiz eta ez zirudien. Goizean ile apaindegira joan zen. Gero, traje polit bat erostera joan zen eta azkenik ospitalera. Karmen eta Joan Joxe iritsi zirenean haurrak jadanik jaioak ziren, eta ikustera joan ziren. Gela batean sartu zirenean eta haur asko ikusi zituenean, esan zuen Karmenek: – Hau da nire iloba-eskuekin seinalatuz.

– Bai - esan zuen Leirek.

– Ikusten nola nagoen prestatuta amona izateko? Gainera, beste bi haur hauek oso itsusiak dira.

– Ba… beste bi haur “itsusi” hauek ere badira zure ilobak.- esan zuen Leirek.- Gainera, denak berdin-berdinak dira,beraz, ezin duzu esan bat itsusia dela eta besteak ez.

– Zer???? Hiru iloba ditudala. Ba… banekien. -esan zuen amonak gezurretan.

58

– Agian bazenekien baina haurrak ezin ditut nik zaindu eta… beste leku batera bidaliko ditut- Esan zuen Leirek erdi negarrez.

– Nola??? -gelditu zen amona Karmen.

– Zuk badiozu, zuk zaindu ditzakezu. Benetan, ez duzu eskertu beharrik.

Orduan, Karmen eta bere senarra hiru haurrekin bueltatu ziren etxera.

Karmenek oso serio hartu zuen umeak zaintzearena eta bakoitzari traje bat egin zion. Gainera, egunero bazkaria egiten zien eta medikuarengana eramaten zituen. Benetan amona bikaina ematen zuen, super heroi baten antzera. Baina bazegoen gauza bat ez zitzaiona gustatzen eta zen intsektuek haurrak ziztatzen zituztela, eta nahiz eta sendagileak emandako krema jarri intsektuek berdin jarraitzen zuten.

Orduan, amona “bikaina” zenez, ideia bikaina bururatu zitzaion ere eta ideia hori intsektuak bezala pentsatzea zen. Hau da, hegan egitea, eta abar. Baina laupabost alditan hegan egiten saiatu ondoren, konturatu zen euli edo eltxo izatea ezinezkoa zela, eta orduan armiarma bat izatea pentsatzen hasi zen,armiarmek hegan egiten ez zutelako. Ez zekien zehazki nola egin armiarmaren papera, baina telebistan ipini zuen begirada haurrak ikusten ari ziren “Spider Man” izeneko telesail bat zegoenean, eta bururatu zitzaion Spider Man-en mozorroa janztea. Beraz, amona bikainetik Spider Man izatera pasa zen. Intsektu guztiak harrapatzen saiatzen zen, baina alperrik, ez zuen lortzen intsektu bat bera ere harrapatzea.

Astebete egon zen berdina egiten haurrak eulien ziztadarik eduki ez zezaten, baina ezinezkoa zen. Uste zuen porrot egin zuela amona bikainaren paperean.

Ez zekien zer egin, Raid markako intsektuen aurkako produktu bat aurkitu arte.

Orduan, horrelako 10.000 pote enkargatu zituen eta “Intsektu Woman” izena jarri zion bere buruari. Ez zuen intsektu bat bera era etxean sartzen uzten.

Spider Man-en jantzia jarri zuen eta pote batzuk hartu zituen eskuetan. Intsektuak etxera sartzen ziren bezain pronto, Intsektu Womanek hiltzen zituen, konturatu zen arte agian zerbaitengatik etorriko zirela intsektuak,beraz, sukaldera joan zen. Sukaldean bakarrik Karlos Arguiñanok egin zuen errezeta bat zegoen. Orduan, lapikoa ireki zuen eta milaka intsektu zeuden barruan.

Momentu hartan konturatu zen zergatik zeuden hainbeste etxe barruan.

Pozik jarri zen, inoiz egin zuen platerik arrakastatsuena izan zelako eta telebistan ere agertu zen, etxe batean inoiz egon diren intsektu gehienen munduko errekorra hautsi zuelako. Handik egun batzuetara, Karmenen etxea erre zen, Martin Berasategiren plater bat egiten saiatzerakoan, baina zorionez, ez zegoen inor etxean.

59

DBH 2 Finalista Nagore Lei Lizarraga

SALTSAN BERRIRO ERE? Arropa garbitu, erratza pasa, erosketak eta janaria egin, goizero lanera joan… Ufa! Zenbat lan! Hala zebilen egunero-egunero ama. Egunero hasperenka. Hala ere, aita antzera zebilen baserriko lanekin eta baserritik kanpokoekin. Azken finean, biak zebiltzan erlojupeko lasterketa bat izango balitz bezala, lanean tximista bat bezain azkar.

– Egun on, maitea! –agurtu ninduten gurasoek.

– Mmmbff… egun on! –erantzun nien erdi lokarturik.

– Anima zaitez! Eutsi goiari… gutxi falta da oporrak iristeko… Hala ere, egia esan oso goiz esnatu behar izaten duzu goizero…. –esan zidan aitak nire aurpegia ikusirik.

– Bai, badakit.

Sukaldeko mahaian eseri, gosaltzen hasi eta leihora begiratu nuen. Laranja kolorezko zeru oskarbia zegoen egunsentiarengatik eta zuhaitzak hostoz beterik zeuden beren fruitu ederrekin. Ez zuen hotzik egiten. Oso ongi antzematen zen uda laster zetorrela.

Orduantxe, amona Karmentxu eta aitona Bixente agertu ziren. Bi muxurekin agurtu ninduten.

– Oi-oi-oii!! Gaur zer? Berriro ere ekaitzarekin? –galdetu zuen aitonak zirikatzaile. Nik ezezkoa adierazi nion buruarekin.

– A bai! Joxe eta besteok, etxeko lanekin gora eta behera nabil, dena txukun-txukun. Baina zenbait xomorro ikusten ari naiz egun hauetan, batez ere sukaldean. Behin aulkian eserita nengoela, labezomorro bat ikusi nuen 60

eta egundoko ezustekoa hartu nuen! Ia ia lurrera zilipurdika oihu batez erori nintzen lurrera! Zorionez, pauso batean mahai gainera salto egin nuen eta la sevillana dantzatuko banu bezala saltoka hasi nintzen –kexatu zen ama -.

Takoiak eta haizemailea besterik ez zitzaizkidan falta! Zer egin behar dugu?

Inork ez zekien zer egin. Aitonak telebista piztuta zuen jada, bolumen handiarekin. Egia esan, aitonari zertxobait kosta egiten zaio ongi entzutea.

Baina urte asko izan arren mutiko bat bezain arina eta bihurria da; eta hala ere, bere hankako minaz soilik kexatzen da! Demontre! Ba zorte handia du, oso aitona gutxi iristen dira bere adinera eta hain osasuntsu!

Antza denez, goiz hartan Euskal Telebistan abeslari holandar batzuk Xalbadorren Heriotzean abestia kantatzen ari ziren euren azentuarekin, ingelesen antzera. Abeslariek “Urepeleko artzaina” esaterakoan, “artzaina” hitza modu arraroan ahoskatu zuten, beste hitz bat ematen zuena. Orduan, aitonaren belarrietatik hitz hark ez zuen ihes egin eta deiadar handia eman zion.

– Ertzaina! Ertzaina! –oihukatu zuen bere munduan galduta egongo balitz bezala.

– Eh?! Non?! Non?! Zer egin dugu?! –larritu zen aita.

Ni panorama guztia ikusten ari nintzen, erdi barrezka.

– Aittona! –oihukatu nion. Guk familiako norbaiti deitzean, beti izen hori ahal den goxoen ahoskatzeko ohitura dugu.

Aitonak ez zuen ongi aditu oraingoan.

– Aittona Bixente!

– Eup! –azkenean erantzun zidan.

– Azkenean zer egin behar dugu labezomorrorekin?

– Ez dakit. Ba! Akabatu eta kito!

– Bai, baina nola? Bueno, berdin dio. Banoa ikastolara. Aio pelaio!

Familia osoa agurtu eta ikastolara joan nintzen, azkenean nahiko gogotsu, futbol partida bat genuela oroitu nintzelako.

Ikastolatik itzultzean, baserriko lanetan laguntzera joan nintzen. Dagoeneko aitak irtenbide bat ekarri zuen etxera labezomorro nazkagarriak akabatzeko. Iragarkietan agertzen diren likido horietako bat ekarri omen zuen.

Momentu hartan, aitonak ikusi ninduen: – Zer moduz futbol partida, pittirriña?

61

– Ondo esan beharko, berdinketa egin dugu. Hori bai! Baten batekin estropezu eta erori egin naiz! Baina gero berriro ere jaiki egin behar izan dut.

– Kaben xotx! Oso ondo Alaiñe! Indagga indagga! –animatu zidan aitonak esku bat bilduz -. Beno, ni txabolara noa. Traktoreak aberia handia dauka eta.

Hantxe zihoan gure aitona kanpoko baserriko zapata zaharrekin, hankak arrastaka. Oroitzen dut behin batean sukaldeko lurrean egunkaria jarri genuela eroritako ura xurgatzeko, eta aitonak handik igarotzerakoan konturatu gabe, hanka batean eraman zuela berarekin batera arrastaka. Beranduegi konturatu zen.

Aitona txabolara iritsi baino lehen, amak Alazne ahizpa txikia besoetan zeramala, presaka likido berria apalean utzi zuen. Orduan, ahizpa bitartean platanoa jaten ari zenez, lurrera bota omen zuen haren azala.

Aitona iristean, bere marradun eskularruak jarri zituen lanean hasteko.

Motorra aztertzen hasi eta olio pixka bat falta zitzaiola konturatu zen. Lehen aipatutako apalera hurbildu eta olioa hartu beharrean, labezomorroak hiltzeko produktua hartzera zihoan!

Baina Alaznek jaurtitako platano azalarekin irrist egin eta sekulako ipurdikoa hartu ondoren, zapaldutako platano azalak hegan egin zuen eta… Flak!

Bere aurpegira erori zen. Ez dakit zergatik, baina luzaroan iraun zuen lurrean etzanda. Era berean, likido berriaren botila erori zen. Zoritxarrez, tapoia erdi irekia zegoenez, aitonaren eskularru batera erori zen likido hura. Eskerrak!

Gure aitona Bixentek eskularrurik izango ez balu, sekulako kaltea egingo luke bere larruazalean! Ondorioz, bere eskularrua kolore gorria hartzen joan zen.

Ni amonarekin eta aitarekin nengoen, belartzarrak kentzen. Hazi eta hazi besterik ez ziren egiten baratzean. Gure aurkako gerra bat egin nahi zutela zirudien.

– Non dago aittona? –galdetu zidan aitak.

– Txabolara joan da traktorea konpontzera… -erantzun nion nik.

– Esan nion ba nik… ez konpontzera joateko! Bere gerriko eta hankako minaz kexatzen ari da beti eta! –haserretu zen amona -. Zure attak egin zezakeen ba… Ezta hala, Joxetxo? Gizon hau beti saltsan dabil!

– Bai… noski –erantzun zion aitak ziurtasun ezarekin.

– Goazen hara, ea zer nahasi duen oraingoan –proposatu zuen amonak.

Gauza guztiak utzi eta txabolarantz jo genuen. Niri ez zitzaidan hainbesterako iruditu. Orduantxe, ama eta Alaznerekin topatu eta denok batera joan ginen.

Bertara iristean, amona lehenengo sartu zen.

62

– Ui ama! Jainko mattia! Baina zer da hau! –oihukatu zuen amonak.

Orduan, Alazne korrika bizian sartu zen. Amonarengana gerturatu eta harriturik gelditu zen ikusi zuenarekin.

– Aiba la India! Spiderman eta nire platanoa! Ama! Zer ari da nire platanoarekin? –asaldatu zen Alazne.

– Ez, ez da armiarma gizona, maitea… zure aitona da lo seko zurrungaka eta platanoa aurpegian duela! –esan zion amak -. Argi dago gaur ekarritako likidoa zorionez eskularrura erori zaiola eta ondoren siesta ederra bota duela gizonak!

Platanoa aurpegitik kendu eta basokada bat ur bota zion amonak.

– Bablglgl! –esan zuen aitonak bat-batean esnatzean.

Altxatzen lagundu genion eta sekulako marmarrak bota zituen: – Aiaiaiaiaiaiii!! Mekaben somario! Gerriko mina!

Beno, kontuak kontu, segituan errekuperatu zen, eta beti bezain bihurri jarraitu zuen ahizpa eta biokin. Alaznek, ohikoenetan bezala, hari txapela kentzen saiatzen zen eta aitonak “Kita! Kita!” esanez zirikatzen zion.

Gogoan dut, ni txikia nintzenean aitonarekin jolasean ari nintzela eta ahoan txikle bat nuela. Honekin burbuila handi bat egin eta aitonak bi aldiz pentsatu gabe, eskua jarri zuen haren gainean, nire muturrerantz zapalduz.

Noski, orain datorrena honezkero jakingo duzue. Ba bai, txikle guztia muturraren inguruan gelditu zitzaidan eta denbora pila bat eraman behar izan nuen txiklea kentzen.

– Alaiñe, gose zara? –galdetu zidan aitonak bere zirikari hasiera emanez.

-Ba… ez dakit… pixka bat –erantzun nion nik, bere intentzioa irakurriz.

Aita panorama ikusirik, irribarre bat atera zitzaion.

-Ba… ez dago afaririk! Ze pena! Jejeje… -gaineratu zuen gure Bixentek sorbaldak bildurik.

Niri orduan, aitona zirikatzea bururatu zitzaidan, ea ulertzen ninduen ikusteko: -A bai, portzierto aittona! Ba al duzu wifirik?

-Eh? Zer? Whiski? –esan zuten amonak eta aitonak batera.

Denok barrezka hasi ginen. Egun hartan ikara txiki nahiko barregarri harekin ez genuen hain egun txarra igaro. Gure aitonarekin primeran pasatzen dugu bere bihurrikeriekin eta ateraldiekin, eta amonaren errieta txikitxoekin egunero-egunero. Aiii! Aitona eta amona…ez daitezela inoiz aldatu!

63

DBH 2 Aipamen berezia Kerman Legina Payo

INAUTERIAK Hona hemen gure protagonista umila, langilea eta inuzentea: Joxe Egiguren. Mutil puska bat zen gure Joxe, beti lan eta beti gose (je, je).

Baserrian lanean aritu zen txikitatik, egunero patatak eramaten, tomateak ekartzen, oiloak zaintzen, behiak jezten, artilea saltzen… Lan eta lan egunero, egunsentitik ilunabarra arte.

Joxe pozik eta lasai bizi zen bere bakardadean. Lagunekin gutxitan joaten zen herrira pilota partiduak ikustera baina, eskolako lagun horiek bera ikusten zuten bakoitzean, adarra jotzen zioten bai egun batean baita hurrengoan ere. Gehienetan halako bromak ondo onartzen zituen gure Joxek baina guztiok barruan dugun pazientzia-zakua, urteren poderioz, betetzen joan zen, geroz eta gehiago, geroz eta azkarrago. Trufa asko egiten zizkioten: itxura zela, janzkera zela, animali usaina zela, umorea zela…

Egunak joan, egunak etorri gure Joxek bere bizitza arruntarekin jarraitzen zuen baina urteak pasatzen ziren heinean, koadrilako lagunak gero eta astunagoak izaten ari ziren beraien ezkontzekin, seme-alaben bataioekin, Jaunartzeekin, urtemugekin eta Joxek betiko leloa entzun behar: eta zuk, noiz?

Eta zuk, zergatik ez? Sikiera etorri gurekin parrandaz!

Berrogeita hamabost zituelarik, Joxeren barneko pazientzia-zakua…

BUMMM!!!, lehertu egin zen. Ezin zuen gehiago jasan eta buruari bueltak ematen hasi zen egoera harekin bukatzeko asmoz. Eta horrela, hurrengo batean, telefono mugikorra hartu eta koadrilako lagun bati deitu zion: “Aittu, Tolosako inauterietara joango nauk; zer diok, ondo deritzok?” Mugikorraren 64

beste aldean ez zen ezta haizea ere entzuten. Joxe, bitartean, barrez lepo zegoen isilpean, lagunaren erantzunaren esperoan. “Beno, txo! Zertan ari haiz? Asper-asper eginda naukak; lanera noak! Egidak mesede bat eta lagunei erran. Berriz deituko diat” Lagunak, Joxeren proposamena entzutean zur eta lur gelditu ziren; Joxe ez zen halako gonbidapenak egiten zituen horietako pertsona bat bezalakoa eta, harrituta, Tolosako inauterietara joateko adostu zuten. Esan beharra dago, eta oraindik ere arraroagoa izan zen, azaldutako sormen puntu hura eltxoz mozorrotzeko eskatu ziela Joxek… Lagunek ez zekiten zergatik (akaso kakaren inguruan ibiltzen zirela haiek, Joxeren inguruan…). Beste aldetik, Joxek, bere planarekin jarraitzeko eta kuriositatea pizteko, bere baserritik pasatzeko eskatu zien eta han bertan elkartuko zirela Tolosa aldera joateko.

Koadrilakoak, baserriko bidaian, bromatan ari ziren Joxeren mozorroaren inguruan: akaso txerri berde bat bezalakoa agertuko zela bota zuen batek; bere eguneroko arroparekin jantzita, txorimalo bat emango zuela besteak, Tolosan itsu baten bat egongo balitz , Joxe ez ikustean, ukuilu oso bat hurbiltzen ari zela pentsatuko lukeela esan zuen hirugarrenak…

Azkenik baserrira iritsi ziren baina ez zuten inondik ere Joxe ikusi. Presa handirik ez zeukaten eta, kotxetik ateratzen, etxera hurbildu ziren; atea irekita zegoen eta oihuka sartu ziren egongelan: “Joxe, non sartu haiz? Damututa ala? Bat batean, Joxe lurrean ikusi zuten, etzanda, zerraldo ematen zuen; isiltasunak etxe osoa bete zuen, hasieran behintzat, lagun batek Joxe Spidermanez jantzita ikustean, barre ez egiteko, puzkerra bota zuen arte... egoera larria bazen ere. Une horretan koadrilako kide guztiak egoeraz ohartuta Joxerengana hurbildu ziren, beldurrak jota, benetan hilda zegoelakoan. Joxeren inguruan gelditu ziren, ezer esan gabe, egoera sinistu gabe, isilik, hamar minutu lehenago Joxeri buruz esandako gauza guztiak beraien buruetatik ezabatu nahian…

Derrepente Joxe, benetako Spiderman izango balitz bezala, salto batez zutik jarri zen eta lagunen aurrean, erdi makurtuta, sorbaldan ezkutatuta zeukan Raid intsektizida horietako pote bat astinduz, begietara bota zien pozoia. Itsututa, minduta, zorabiatuta, harrituta, banan-banan lurrera erori ziren eltxoak, bata bestearen gainean, armiarma-sare erraldoi batean eroriak egongo balira bezala. Eta aurrean, zutik, Joxe-Spiderman barre algaraka, lagunak konortea berreskuratzen zuten bitartean, hauek lotsatuta…

Eltxoak armiarmaren sarera etorri eta han bertan erori! Nortzuk dira orain inuzenteak?

65

DBH 3 Irabazlea Be単at Senar Usandizaga

Brobdingnag-eko abentura Gulliver bere bidetik hiriko portura itzuli zenean jende guztia hurbildu zitzaion esploratu zituen uharteen berri jakin nahian baina, inork ez zion sinetsi ipotxen lurralde bat , Liliput, erraldoien beste bat, Brobdingnag, eta beste hainbat existitzen zirenik. Horren aurrean, Gulliverri bere konfiantzako lagun batzuk eramatea bururatu zitzaion beraiek sinetsiko ziotela ustez.

Urte baten buruan abiatu zen gure heroia bere lagunekin uharte misteriotsuetara.

Bidean ekaitz gogorrek astindu zuten itsasontzia baina, zorionez Brobdingnag-en lehorreratzea lortu zuten, bertan bizi baitziren Gulliverrek aurreko bidaian ezagututako erraldoi adiskidetsuak. Pixkanaka itsasontzitik irteten hasi zirenean hondartza eder eta polit batean zeudela ikusi zuten, bere lagunek azkenean onartu zuten existitzen zirela berak esandako lekuak lur planetan.

Gulliverren lagun zen Victorrek oihu bat bota zuen minaren minez eta hanka bat hautsi zuela konturatu ziren, hori zela bide abenturazaleak erraldoien erreinuko hiriburu zen Velux hirira eraman zituen bertan lagun zuen errege Lotusi laguntza eskatzeko.

Hirira iritsi zirenean paisaia erabat desberdina zen Gulliverrek gogoratzen zuenarekiko, etxe handi eta ederrak egon ordez orain odol arrastoz beteta zeuden etxe zatiak zeuden han-hemenka eta erraldoi hilak ikus zitezkeen lurrean botata. Bidaiariek ezin zuten sinetsi bertan gertatutako suntsiketa. Zerk eragin lezake halako txikizioa horrelako hiri handi batean?

66

Kale isil eta triste horietan ibili ziren oinez erdi hilik zegoen erraldoi aurkitu arte. Korrika abiatu ziren beregana gertatu zenaz jakin nahian eta erraldoiak esan zien Caronte izena zuela eta azaldu zien nola Gulliver joan zenetik erraldoi batzuk barazkiak jateko ohitura galtzen joan ziren eta gero eta haragi gehiago jaten zuten hasi zirela ahalik eta erresuman animaliarik geratu ez zen punturaino. Orduan, bata bestea jaten hasi zirenez batzuek hiritik ihes egitea erabaki zuten baina, beste erraldoi batzuk haragi-jale horiek kontrolatzen saiatu ziren, bera horien artean, ezer lortu gabe.

Beranduago haragi-jaleak koroaren aurka joan ziren eta Lotus gaixoa hil zuten gero berarekin otordu bat egiteko, ordurako berrogeita hamar erraldoi geratzen ziren eta nahiz eta goseak egon nola hala moldatzen ziren besteak ez jaten saiatzeko.

Historia triste hori entzun ondoren zeramaten janari apurrak eman zizkioten erraldoiari eta aurrera jarraitu zuten erraldoi arriskutsu horiekin hitz egiteko eta arazoa kontrolatzeko asmoarekin.

Hiru ordu zeramatzaten hirian bueltaka inor gehiago aurkitu gabe ahalik eta erraldoi batzuen haserre oihua entzun zen arte. Sei erraldoi agertu ziren kale izkin batetik korrika gure lagunak harrapatu eta jateko asmoz. Oso handiak eta indartsuak zirenez ezin izan zuten ihes egin eta erraldoiek beren kanpamendura eraman zituzten.

Ordu batzuk atxilotuta eduki zituzten beraiekin zer egin erabaki arte, eta aspertzen hasi zirenean bahitzaileen nagusiak jakinarazi zien zein zen Gulliver eta bere lagunen kondena: momentu hartan bertan lapikoan sartu eta jatea. Orduan, bi erraldoik lapiko handi bat jarri zuten kanpamenduaren erdian eta sua piztu zuten bere azpian, jarraian, urez bete eta bidaiariak bertan sartu zituzten.

Protagonistek hura izango zela euren azkena uste zuten, erraldoi anker batzuek irentsita amaituko zutela pentsatzen hasiak ziren. Baina, halako batean Caronte azaldu zen arineketan Gulliver eta besteak erreskatatzera eta lagunak bere poltsikoan sartuta egin zuen ihes beste erraldoiek atzetik haserre bizian zituela. Suntsituta zegoen etxe baten arrastoetan ezkutatuta lortu zuten besteei izkin egitea, behin giroa lasaituta Carontek benda batzuk jarri zizkon zangoan Victorri honela hobera egin zezan.

Gero, gertatutakoa kontatu zioten erraldoiari eta berak arreta handiz entzun zuen, historia kontatzen amaitu zutenean erraldoia etxe arrastoetatik irteten hasi zen erraldoiekin hitz egiteko asmoz. Ez zitzaion axola hil 67

eta jaten bazuten, jada oso gaizki zegoen-eta, poliki-poliki atera zen kalera.

Hamabost minutu pasatu zirenean hiriko plaza nagusira iritsi zen, bertan lehengo erraldoi haragi-jale batzuk aurkitu zituen, bere buruari adore emanez, Caronte haiengana hurbiltzen hasi zen.

Erraldoiek burua biratu zuten bera zegoen aldera eta begirada ilunak bota zizkioten, momentu hartan Carontek bere bizitako hitzaldirik onena bota zuen, besteek arretaz entzuten zioten bitartean.

Hitzaldian Veluxek zuen edertasunari, bertako bizimodu alaiari eta beraien erraldoi guztien arteko adiskidetasunari buruz hitz egin zuen.

Hitzaldia amaitzean erraldoiek ingurura begiratu eta eragin zuten txikizioa ikusi zuten: etxe suntsituak, odol arrasto beldurgarriak... ondoren negar batean hasi ziren egindako akatsez ohartuta eta Caronteri eskerrak eman zizkioten begiak irekitzeagatik. Hori eta gero, Gulliver eta besteengana joan ziren dena bukatu zela abisatzeko eta barkamena eskatzeko erraldoien uhartea hain egoera txarrean egoteagatik eta behar bezalako egonaldia ezin eskaintzeagatik.

Gulliverrek eta besteek ez zuela axola esan zuten eta itzuliko zirela Velux berreraikitzean, oraindik lan asko baitzegoen egiteko: beste erraldoiak kontzientziatzea, basora ihes egin zutenak aurkitzea, hiria konpontzea... Protagonistek zin egin zuten egunen batean bertan elkartuko zirela eta hiri hobeago bat ezagutuko zutela, aurreko Velux baino ederragoa izango zen bat, alegia.

Agurren garaia iritsi zen, eta Gulliver eta bestek agur esan behar izan zioten erraldoien uharteari, etxera iristeko gogoz eta abentura eta lagun berri bat bihotzean zeramatela agurtu zuten Brobdingnag.

68

DBH 3 Finalista Iraia Oskila Perez de Azpeitia

OPORRETAKO GORA-BEHERAK Aste Santuko oporrak iristear daude eta, nola ez, nire etxean hasi dira jada komeriak, nora eta nola joan ala ez , hau edo bestea egin, eta ni urtero bezala saltsaren erdian.

Beste familia askotan gertatu ohi den bezala, gai honetan, nire gurasoek ikuspuntu zeharo desberdinak dituzte. Nire aitak mendia gustukoa duenez, etxalde batera joan nahiko luke bakea eta lasaitasun bila; Nire amak aldiz, hegazkina hartu eta eguzkia egiten duen paradisu liluragarri batera abiatzea nahiago du; Esan gabe doa horren helburu bakarra beltzaran jartzea eta ikatza baino beltzago etxera itzultzea dela . Nik ordea , hemen lagun artean gelditzeko ideia gehiago maite dut; Aitzitik, nire gurasoei hau esanez gero, ederrak entzungo nituzke: “ Zuk zeure buruan bakarrik pentsatzen duzu, nahiago duzu lagunekin geratu gurekin oporrak igaro baino…” Gurasoen bururapen eta pentsamendu bitxiak”.

Horrez gain, aurrekontuengatik ere hasi dira beraien arteko eztabaidak, zenbat dugun ez dugun gastatzeko, udako oporretarako zenbat utzi ez utzi… Buruhausteak-buruhauste eta lepoa lehengo burutik, kotxea hartu eta bidaia bulego batera joan ginen han lagundu eta ondo aholkatuko ziguten itxaropenez. Bertako langile batek hainbat eskaintza eta egonaldi erakutsi ondoren, azkenean nire aitari gustatutakoa aukeratu genuen akordio batera heldu eta gero: Aste Santuko oporrak berak aukeratuko zituela, baina udakoak berriz, nire amak eta nik neuk. Beraz, bost eguneko egonaldia Errioxako herrixka bateko bainuetxe zahar batean aukeratu zuen; Nire iritziz, lekuak zeken xamarra zirudien eman zizkiguten foiletoen arabera, eta bai, 69

jakin badakit gaur egungo “ SPA “k modan daudela, bai, baina nire aita horrelakoxea da “ klasista “, antzinako xarma eta tankera gustatzen zaio. Egonaldi merkea zenez, etxeko izeba neskazaharra ere gurekin eraman genuen.

Egunen joan-etorrian, azkenean ikastolako txirrinak jo zuen , lagunak agurtu eta nire gurasoak, izeba barne, atarian zeuden nire zain. Aste santuko oporretara abiatu ginen. Esperientzia berri bat, pentsatu nuen neurekiko. Orduak igaro eta asper-asper bukatu ondoren, bost egunez gure etxea izango zen tokira iritsi baino lehen bertako herri batean gelditu ginen inguruak ezagutzeko eta zerbait ahora eramateko asmoz; aldi berean eguna ederki ustiatu genuen Errioxako ardoak, txorizoak eta piperrak erosten; Nik ere nire lagunentzat giltzatako batzuk aukeratu nituen oroigarri moduan.

Kotxera berriz ere igo eta jendeari galdezka hasi ginen ea bazekiten bainuetxe hura non zegoen. Ia denek harriduraz begiratzen gintuzten, eta batek bide-zidor bat seinalatu eta hura bera jarraitzeko agindu zigun. Jirabiraka ibili ondoren, azkenean iritsi ginen gure helburura. Bainuetxeak, egia esan, ez zuen ez itxura ederrik, abandonatua eta utzita zirudien, bai bainuetxeak zein inguruko lurrak, jolas tokiak eta aparkalekuak. Kotxea bazter batean utzi eta bainuetxeko sarreran zegoen herdoildutako ate handi baterantz gerturatu ginen; Ate hura ireki nahian heldulekua eskuan geratu zitzaion nire aitari; “ Primeran hasi ditugu oporrak “! Pentsatu genuen amak eta biok hura guztia ikusterakoan; Nire aita, aldiz, mutuak baino mutuago zegoen, zer egin – zer esan jakin gabe. Halako batean zer gutxiago espero eta laurogeita hamar bat urteko emakume bat gerturatu zitzaigun, eta nola ez, goitik behera zikin-zikin eginda eta zeharo axolagabetua, bainuetxearekin bat egiteko noski. Erdaraz mintzatzen hasi zitzaigun… “ Buenas tardes, imagino que ustedes son los clientes que tienen reservadas dos habitaciones en el balneario “. Nire aita eta izeba emakumearekin hitz egiten hasi ziren eta honek bainuetxean zeuden bi gela onenen giltzak eman zizkien.

Gela bateko atea ireki eta hara non ikusten dugun gure begi aurrean oheak pasaratutako maindire zimurtu batzuekin estaliak, armairua armiarma sarez josita, leihoak zelofan zatiekin konponduta eta mahaitxo baten gainean lore zimeldu bat… Aitari ez genion ezer aurpegiratu, ikusten genuen eta errudun sentitzen zela. Lehenengo gaua ahal izan genuen moduan pasa genuen, hori bai, oheek ( bi gelatakoek ) alde batera eta bestera mugitzen ginenean ateratzen zuten zarata desatsegin hura herri osoa esnatzeko modukoa zen.

Egunak behingoz argitu zuen, bainu jantziak, txankletak eta bainu-txanoak hartu eta gosaltzeko pentsamenduz “ buffet “ antzeko itxura zuen 70

mahai handi batera hurbildu ginen, baina prestatutako jakiek ez zuten inongo itxura onik: kafea izoztuta zegoen eta berotzeko inongo modurik ez, jogurtak eta zukuak berriz iraungita, mahaiak euliz beteta eta aulkien eserlekuak puskatuta‌ ( Pelikula beldurgarri baten aurrekaria zirudien ). Barruak ez zuen laguntzen gosari mota hura irensten; Ahalegin guztiak eta bi egin genituen ahora zerbait eramateko eta halako batean amona zaharra etorri zen osasun zirkuitua hastear zegoela iragartzeko; bai ongi irakurri duzue , osasun zirkuitua egoera hartan!, hori bai paradoxa‌ eta harrera gelara lagundu gintuen bakoitzari bainu-txebusin bana eman ondoren‌ ( nire ustez errezel zati handi batzuk josita besterik ez ziren ). Bi minutu ez ziren pasa eta horra non azaldu zitzaigun makulua zeraman gizon zahar bat, errenka eta totelka; emakumeak hari jarraitzera gonbidatu gintuen, bera izango baitzen gure monitorea zirkuitu termalean. Zutik egon ezin zuen agure zahar gizajo hura gure monitorea?, ezin genuen sinetsi.

Gu ginen bainuetxe osoko bezero bakarrak. Behin eta berriro erregutzen genion aitari handik berandu baino lehen alde egiteko, baina berak ezetz, ordaindu egin zuela eta bertan jarraituko genuela; Zer egingo diogu ba! Pentsatzen genuen. Agure zaharrak zirkuitua hastear zegoela aditzera eman zuen.

Lehenengo saioa hotz-beroko kontrastea zen, eta zer izango eta tutu malgu bat besterik ez; Hark tutu malgua esku artean hartu eta ur izoztuarekin goitik behera ureztatzen hasi zitzaigun. Hotzez kikilduta geratu ginen eta kontraste hotz-bero horretan murgiltzeko bainuetxean zegoen futbol zelai bati sei bira ematera behartu gintuen.

Bigarrena berriz, zerbikalen erlaxazioa ur jauzien bidez. Bainuetxe alboan menditik zetorren ur-jauzi baten azpian eduki gintuen zerbikalak ez nabaritu arte; Gogor gogorrak geratu zitzaizkigun, eta honen ondoren, lokatz bainua tokatu zitzaigun, eta zer ikusiko eta gure monitore aditua bere baratzeko lurra urarekin nahasten lokatz bihurtzeko eta bertan etzanda jartzeko agindu zigun; Txerri talde bat genirudien lokatzetan plisti-plasta.

Azkeneko saioa ur eta burbuila beroko jakuzzia izan zen, beraien arabera zirkuituko erregea; Jakuzzi gunera abiatu ginen eta bertan, zelai erdian, emakume zaharra genuen gure zain eltze handi baten ondoan eta barruan sartu ginen. (nik, gurekin salda bero bat prestatzeko asmoa bakarrik zuela iruditu zitzaidan). Eltzea egurrezko lau makiletan esekita zegoen eta azpian bost bat enbor zati handi; Atsoak bere txabusineko poltsiko batetik pospolo kaxa bat atera eta inongo kezkarik gabe egurrei sua eman zien, eta

71

oihuka hasi: ordu laurden barru ura irakiten hasten denean burbuila eta ur beroaren onurak nabarituko dituzue!( Eltzearen inguruan falta ziren bakarrak kanibalak ziren )… Atso berak egin zigun argazkian ederki ikus dezakezue jakuzziaren itxura. Ederra benetan, ezta? Eta gu lauak barruan ezer gertatuko ez balitz bezala.

Oporrak bukatu baino lehen gure etxe bero eta erosora itzuli ginen.

Orain nire aitari zer bururatuko eta bidaia-bulegoari salaketa bat jartzea; “ Baina aita nola jarriko diezu salaketa bat argi aski jartzen du eta eman zizkiguten foiletotan “ las vacaciones que nunca podrá olvidar “, eta bakoitzari berea; Benetan ahaztezinak izan ziren!; Hori bai, argazkia ere ordaindu behar izan genuen.

Eta nire amonak esan ohi duen bezala, “ MERKEA BETI GARESTI “.

72

DBH 3 Aipamen berezia Intza Mendez Ursua

LEKU LILURAGARRIAK Telebista ikusten nengoen, ez zegoen pulamentuzko ezer. Kateak pasa eta pasa nenbilen, probetxuzko zerbait aurkitzearren. Topatu nuen azkenean ikusteko zerbait, telesail bitxia benetan. Telesaileko aurkezlea, mundu osoko bazterrak miatzen zihoan jatetxe, hotel edota bainuetxe berezi eta arraroak aurkitzeko asmotan. Nora joan eta bertan zegoen eguraldia bost axola zitzaion, nahi zuena leku zirraragarriak bilatzea zen.

Abentura hasi zen. Lehenik, hotelekin hasi zen. Ipar polora abiatu zen, han, izotza besterik ez dago ezta? Ba hotel honen paretak ere izotzezkoak ziren! Oso bitxia zen, eraikin osoa zegoen izotzez egina eta nola ez, izotza urtu egiten da, ba hotel hau, berezia da udan urtu eta neguan berriro eraikitzen dutelako. Bezeroek, neguan, udaberri hasieran eta udazken bukaeran soilik bisita dezakete. Gainera, hotel honek hainbat ekintza eskaintzen zituen ipar poloan soilik egin zitezkeenak. Aurkezleak, ipar poloko ur hotzetan sartzeko ekintza probatu zuen eta ezetz asmatu zer gertatu zitzaion?

Betaurrekoekin sartu zen uretara eta barrura salto egitean, betaurrekoak hondora joan zitzaizkion! Gaixoa, uretatik atera eta ezer ikusi gabe zegoen.

Eskerrak beste betaurreko batzuk zituen! Hotel honek ezkontzak ere prestatzen zituen ezkondu nahi zuenarentzat, oso leku berezi eta polita zen ezkontza bat egiteko. Bukatu zitzaion hotel honetan geratzeko denbora eta Ingalaterran zegoen bainuetxe berezi batera joan zen erlaxatzeko asmoz.

Iritsi zen Ingalaterrako bainuetxera. Dena oso bitxia zen, Antzinarokoa zela ematen zuen zituen eraikinak ikusita baina barruan, gaur egungo altzairuak etab. zeuden. Hainbat txabolaz beteta zegoen, batzuk handiak eta 73

beste batzuk txikiak. Txabolez gain, kanpoan ur hotzeko igerileku bat eta jakuzzi arraro bat zeuden. Irrikatan zegoen dena probatzeko eta horretan hasi zen. Bisita gidatu bat egin zuen, gauza guztiak disfrutatzekotan. Lehenengo ur epeleko igerileku batean murgildu zen eta igerileku barruan, musika zegoen hidromasajeaz gain. Igerilekutik atera eta txokolatezko masaje bat eman zion berarekin zegoen neska ederrak. Txabola horretatik atera ziren eta kanpoaldeko jakuzzira abiatu ziren biak. Gauza oso bitxia zen, eltze erraldoi moduko bat ematen zuen hiru makiletan zintzilikaturik eta horren azpian sua zegoen. Biak sartu ziren barruan eta normala den bezala ura berotzen hasi zen, gero eta gehiago suaren ondorioz. Momentu bat iritsi zen, non aurkezleak izugarrizko jauzia eman eta kanpora erori zen uraren berotasunagatik. Zorionez, ez zitzaion ezer larririk gertatu. Horren ondoren, beste txabola guztiak bisitatu zituen, batean, ur gaziko igerilekua bestean, lokatzarekin emandako masajea hurrengoan, sauna‌ Azkenean bukatu zuen eta zeharo erlaxatuta atera zen bainuetxetik.

Azkenik, Maldiva irletan dagoen jatetxe batera joan zen. Sartu eta ur azpian zegoen gela bat zen, kristalezko sabaia zuena. Marrazoak eta edozein motatako arrainak ikus zitezkeen, baita zerbitzatutako janariaz gozatu ere.

Hori bai, ez zuten haragirik zerbitzatzen, arraina soilik eta fresko-freskoa gainera. Zerbitzariak bezeroen aurrean prestatzen zituen plater guztiak, izugarria benetan!

74

DBH 4 Irabazlea Paul Estonba Larzabal/

“MATXINADA” Gaur gauean, EITB1-en Duela ordubete inguru utzi dugu gure kanpamendu apala. 13 egun daramatzagu dagoeneko Patagoniako mendi harritsuetan, “reality show” batean parte hartuz. Mundu amaierako konkistatzaile izateko asmoz gaude hemen. 6 egunez egon behar izan gara “kanpamendu txiroan”. Gose, hotz eta egarri gara. Gure kapitaina, Korta, ez dut inoiz orain bezain haserre ikusi, ezta telebistatik ere. Aurtengo edizioa inoiz baino gogorragoa da, EITB-k azken urteotan galduriko audientzia berreskuratu nahian, froga latzagoak eta bizi baldintza urriagoak jarri dizkigu.

Iristen ari gara ibaira, Julian Iantzi dugu erreka bazterrean zain. Ezin dut gizon hau jasan! Telebistatik gogaikarria bazirudien ere, hemen are gehiago da.

– Ongietorriak 8. frogara. Juanito, Korta, Maritxalar, zer moduz joan zaizue zuen kanpamenduetan?

– Nola nahi duzu joatea? -asaldatu da Juanito- Kanpamendu aberatsean platerkada bat algarroba besterik ez diguzue utzi 9 lagunentzat eta zuek emandako ura edan dutenek beherakoa eta sukarra dute orain!

– Isil hadi! -agindu dio Maritxalarrek- Erdi mailakoan ez dugu ez janaririk ez urik eta aurreko egunean uretan hipotermiak jota geratu zirenak oso ahul daude orain. Sendagileren bat bidal zeniezaieketen, bederen.

– Zuek bai ahulak, zuek! -jarraitu du Kortak- Gu oihan sakonean geratu behar izan gara, inolako babeslekurik gabe. Hiruk aluzinazioak dituzte eltxo xelebreren batek zizta egin dielako eta beste bati suge batek hozka egin eta Laponiako oreinen erreinuko printze hegalaria dela uste du orain!

– Biziraupen erronka bat da hau, ez 5 izarreko hotela -erantzun dio Iantzik-. Zuen kasa moldatu beharko zarete txikikeria horiek konpontzeko.

75

Gaur gauean hobeto lo egin nahi baduzue, badakizue zer egin: irabazi froga. Beno, gaurkoan 75 metroko amildegia jaitsi behako duzue soka mehar hauekin, gero, geyserren eta area mugikorren zelaia zeharkatu, eta ondoren, pirainen eta kaimanen ibaia larru gorritan zeharkatu. Azkenik, 100 metroko sekuoia igo beharko du zuetako batek, bandera har dezan. Bandera eroriz gero, berriro eskalatu beharko du zuhaitza.

– Baina Sekuoiak ipar Amerikan hazten dira -esan du Maritxalarren taldeko batek.

– Bai baina genetikoki aldatu dugu hemengo lurrean haz dadin -azaldu du Iantzik-. Ah! Eta kontuz! Adar mutanteak dauzka eta zuek jotzen saiatuko da.

Froga ankerra da benetan, entretenimendu hutsagatik sufriarazi nahi digute! Baina ez gara kexatu, plan hobeak baititugu Euskal Herri osoaren aurrean geure burua makurraraztea baino.

– Beno, froga hastera doa: hiru... bi... bat... aurrera! -Isiltasunak hartu du lautada. Iantziren aurpegitik bere irribarre sumingarria ezabatu da, inork ez baitio jaramonik egin. Urduritzen hasia da gu bere aurrean geldirik ikusitaEa ba, hartu sokak!

Oraingoan bai, sokak hartu ditugu, baina ez gara amildegirantz joan.

Julian Iantzi eta telebistako gainontzeko langileak lotu ditugu. Amaitu da “reality”-a, guk dugu orain boterea.

– Zertan zabiltzate? Aska nazazue oraintxe bertan! Ezin duzue hau egin!

– Bukatu da lehiaketa, Iantzi -esan dio Juanitok irribarre maltzur bat ahoan duelarik-. Mundu amaiera konkistatu dugu. Eta zure mendiko txalet eder hori ere, kar kar kar.

Goseak amorratzen geunden eta otordu oparoa prestatu digute Julianen “Gurani” tribuko zerbitzariek. Gu guztiontzat pare bat hilabetetarako janari eta edari nahikoa zegoenez, erregeen gisan bizi izan gara azken egunetan. Zabuak eraiki ditugu arnesak adarretara lotuz, baita kanoa ibilaldiak antolatu ere, eta gauetan guaraniek musika jotzen digute afaldu bitartean. Ah! eta bainuetxe moduko bat egin dugu ur-jauziko txorrota eta lapiko erraldoi batekin eginiko jakuzzyarekin.

Seguraski, produktoreek, eltze hura frogaren batean erabiltzeko asmoa zuten.

Ez dakit zenbat denbora igaroko den EITB-koak gure bila etorri arte eta ondorioak zeintzuk izango diren, baina, Julian Iantzi gure menpe egotea bizitzan behin bakarrik gerta daitekeenez, goazen momentua bizitzera eta gero gerokoak; carpe diem.

76

DBH 4 Finalista BeĂąat Oiartzabal Romero

KOLONIAKO PROBAK Danimarka eta Alemania banatzen dituen mugatik hurbil, Tolken izeneko tribu bat bizi da. Beste tribuekin antza du, baina kontuz! Ezin daiteke heuretaz fidatu. Hangoxeak dira oraindik aurkeztu ez ditudan eta istorioko protagonistak diren hiru heroiak: Bhalthasar Kast, Bastian Kast eta Hermine Schult. Hirurak alemaniarrak ziren, hain zuzen ere, Koloniakoak. Lehenengo biak anaiak ziren: bata, indartsua, adoretsua eta armetan trebea; bestea, berriz, kontrakoa. Hala ere, indarrik eta adorerik izan gabe ere, anaiak ez zuen gaitasuna zuen Bastianek: buru argia izatea. Azkenekoa, txikitako laguna zen eta Bastianek gogoko zuen –asko gainera–: maite zuen neskatxa zen Hermine; pazientzia handiko neska polita.

Kolonian bizi zen aztiak esan zien hiru erlikia aurkitu behar zituztela, bertan egiten ziren jokoak irabazteko eta, irabaziz gero, heuren familiak aberatsak izango zirela. Lehenengo erlikia eskuizkribu bat zen; bigarrena, mineral bat; eta, hirugarrena, ezpata bat. Lehenengo pausoa Tolkenera joatea eta hangoei galdetzea izan zen. Ah! Ia ahaztu zait esatea! Ni, narratzailea, Bastianen ondorengoa naiz. Aipatu ez dudan beste gauza bat ere badago. Mundu hau zuenaren berdina da, baina zuenean aurkitzen ez diren izaki batzuk bizi dira hemen: herensugeak. Badakit zer ari zaren pentsatzen: herensuge gaiztoak! Ez. Hauek ez dira gaiztoak; hauek zakur edo, hobeto esanda, zaldi baten modukoak dira.

Zergatik zaldiak? Herensugeak, zaldien antzera, igo eta gidatu ahal daitezkeelako. Orain, gainera, azkarragoak dira. Gure hizkuntza erakutsi diegu eta haiek guri beraiena, baina horrek ez du garrantzirik istorio honetan. Herensuge bat edukitzea ez da gauza erraza, herriko jokoak irabazi behar baitira horretarako.

77

Istoriora bueltatuta, Balthasarrek 4 zaldi prestatu zituen: bat kargak eramateko eta beste hiruak heurentzat. Gero, bidaiari ekin zioten. Gaua iritsi zenean, geldialdi bat egitea erabaki zuten eta umorezko kontakizunekin igarotzen zituzten gauak, bidaia motzagoa egiteko asmoz. Bi aste eta hiru eguneko bidaia bukatutakoan, berriro ere, Tolkeneko aztiarekin hitz egin zuten. Honek erlikia bakoitzak zer esan nahi zuen eta norberak lortzeko zer proba gainditu behar zuten adierazi zien: – Lehenengoak, eskuizkribua, azkartasuna eta argitasuna erakusten du.

– Hori niretzat! –esan zuen Bastianek–.

– Ongi. Bigarrenak, minerala: harriaren pazientzia erakusten du, mendeak pasa arren harriak han jarraitzen baitu. –Aztiak, bigarrenez–.

– Beste hori nirea da! –zioen Herminek–.

– Izan dadila! Hirugarrenak, ausardia eta indarra erakutsi nahi du eta ezpataren erabileraren noblezia. –Azkeneko aldiz aztiak–.

– Hori nire kargu! –Balthasarrek–.

Bakoitzak bere proba egin zuen, Bastianek izan ezik. Herminen proba hurrengoa zen: gela batean sartu behar izan zuen eta hormak bera zapaldu arte egongo zen bertan. Egin behar zuen gauza bakarra itxoitea zen, ezer egin gabe. Balthasarrena gladiadore antzeko batzuei borroka irabaztea.

Biek erraz lortu zuten, baina Bastianek ez zuen hain erraz erdietsi; izan ere, enigma baten emaitza lortu behar izan zuen: – Dena suntsitzen du: Hegazti, pizti, lore eta landare, Burdin, harri eta mendi, Errege, hiri eta herrialde….

Zer da?

Bastianek ez zekien zer zen. Hermine ikusi eta elkarrekin pasatu zuten une guztietan pentsatu zuen, burura zera etorri zitzaion arte: – Denbora! Denbora da erantzuna.

– Egia. Irabazi duzue! Joan zaitezte Koloniara eta erakutsi erlikiak aztiari, aberats izango zarete! –Aztiak, oso harro–.

78

Hermine liluraturik zegoen, Bastian hain zen argia eta, zer demontre, baita polita ere. Etxera iristerakoan, musu eman zion eta saria lortu zuten: – Zer gehiago nahi dut nik? –Bastianek–.

– Nik jakuzzi bat nahi dut! Eta herensuge bat! –Balthasarrek, algaraka–.

Denek etxea, herensugea, eta etxeen erdian jakuzzi bat zuten. Ah! Eta, esan dizuedan moduan, Bastianen eta Herminen ondorengoa naiz. Ikusten duzuen argazkia Alduinek, nire herensuge maiteak egin zuen, nire familia eta ni jakuzzian ginela, kar kar kar kar……

79

DBH 4 Aipamen berezia Iñaki Carracedo Flores

URBIZIKO PASADIZOAK Pello, Maite, Txomin eta Edurne Iruñean bizi ziren eta, koadrilakoak izateaz gain, ume-umetatik ezagutzen zuten elkar. Txikitan, ikerketak egiteko ohitura zeukaten: gertakizun arraroak, espirituak… beti saltsaren batean sartuta.

Hemeretzi urterekin, unibertsitate sasoian, Pello eta Maite elkarrekin ateratzen hasi ziren eta, handik gutxira, beste biak. Euren ikertzaile senari jarraituz, unibertsitateko ganbarara igotzeko eskailerak itxita zeudenez, aztertzea erabaki zuten. Liburutegi zaharreko artxiboetan begiratu zuten, baina ez zutenez ezer berezirik aurkitu, debekaturiko eskailera haietan gora egitea erabaki zuten. Gela ederra aurkitu zuten: lanpara eta alfonbra handiak, liburuz betetako paretak, marmolez egindako tximinia erraldoia eta larruzko hiru sofa. Sekretua inorekin ez partekatzea eta ikasteko gelatzat erabiliko zutela erabaki. Hilabete batzuetara, bertan zeudela Maitek zera esan zuen: “Helduak garenean, 45 urterekin, gutxi gorabehera, zergatik ez gara joango Euskal Herriko herri txiki misteriotsu batera han gure ikerketak egitera eta hauei buruz liburu bat idatzi?”. Gainontzekoei ideia ona iruditu zitzaien, baina Txominek zalantza zuen han nola bizi zitezkeen. Erantzuna aldez aurretik zeukan prest Maitek: “Zergatik uste duzu adin horretan joateko esan dudala? Bada, lanbide onak izango ditugu eta aurrezkiez biziko ginateke, baita liburuen salmentatik ere. Ez duk uste?”. Hori esan eta gero laurak elkarri begira geratu ziren eta zin egin zuten esandakoa beteko zutela.

Heldu zen gaztetan agindu zutena betetzeko unea. Lan oso onak zituztenez, diru asko zeukaten aurreztuta eta herritxo bat bilatzen hasi ziren. Bata eta bestearen artean ibili ostean, azkenean, Urbizi herria aukeratu zuten.

Herri txiki eta polita zen, 200 biztanleetara ez zen iristen, baina historian eta kondairetan oso aberatsa zen. Herri misteriotsu eta magikoa zela esaten zen, baita sorginak zeudela ere: beraientzat herri aparta.

80

Azaro aldera beraien gauza guztiak bildu eta Urbizirantz abiatu ziren. Hara joateko bidea oso ederra zen, zeru oskarbi zegoen eta laino artetik udazkeneko eguzki izpiak ikusten ziren. Ezkerreko leihotik, mendi ederrak ikusten ziren eta, eskuinean, haritz eta pinuzko baso magiko bat. Herrira hurbiltzen ari zirela, errepidearen maldaren gainetik kanpandorrea ikusten hasi ziren.

– Ez du eliza normala ematen- esan zuen Edurnek.

– Ez arrazoia dun, baina erdi kristaua dun - erantzun zion Pellok.

Jarraian, herrian sartu ziren.

– Zeinen polita! Ipuinetako herrixka dirudi, oso lasai biziko gara hemenMaitek moztu zuen.

Arrazoia zeukan, ipuinetako herria zirudien: etxe txikiak, oso garbia, naturala… eta jende gutxi ikusten zen herriko kaleetan. Bi minutu geroago, bi baserritxo ikusi zituzten: erdi abandonatuak ziruditen, baina oso politak.

Batek, altuenak, Eskortza zuen izena eta zabalenak, Gaintzaberri.

– Begira hauek dira gure etxeak. Esan zien Edurnek lagunei.

– Altuena, Eskortza, gurea duk Txomin eta zabalena, Gaintzaberri, zuena.

Egun hartan ez ziren etxeetatik atera. Baina Txintxarrenean bizi zen emakumeak argiak ikusi zituen gau hartan bere gortinen atzetik zelatan zegoela.

Hurrengo goizean, Axunek, Txintxarreneako emakumeak, oilarrak kantatzen hasi aurretik joan zen plazara bere barazki postua prestatzeko. Handik gutxira, herriko jendea plazan agertzen joan zen igandeko merkatuan erosketak egitera. Adineko emakume koadrila bat hurbildu zen Axunengana. Ezer esan baino lehen Axunek esan zien: – Ikusi al duzue? Gaintzaberrin eta Eskortzan argia zegoen bart.

– Ez esan! nortzuk izango ote? Bota zuen beste batek – Ez dakit, baina enteratuko naiz- erantzun zion Axunek.

Bitartean, gure lagun koadrilak ohean jarraitzen zuen. Hamaikak aldera esnatu eta bueltatxo bat ematera joan ziren. Plazara nahigabe iritsi eta azokan janaria erosi ondoren Axunen postura iritsi zirenean, elkar agurtu zuten, baina Axun begira geratu zitzaien.

– Gaintzaberri eta Eskortzakoak zarete ezta?galdetu zien, begirada kendu gabe.

Baietz erantzun zuten eta Axunek galdezka jarraitu zuen: – Eta zer ari zarete hemen? Herri hau ez du inork ere ezagutzen 81

– Misterio eta kondaira zaharren bila gatoz. Erantzun zion Pellok.

– Ui, bada, hemen, beste zerbait faltako da, baina hori ez. Irribarre maltzur bat bota zuen Axunek.

– Nahi baduzue etor zaitezte ilunabarrean bistan Txintxarreneara, eta kontatuko dizuet zer edo zer. Jarraitu zuen emakume zaharrak.

Esan bezala, iluntzean, Txintxarreneara joan ziren lau lagunak eta Axunekin batera eseri ziren tximinia inguruan. Orduan, Edurnek esan zion: – Ze istorio kontatuko diguzu Axun – Orain dela lau urte, gizon bat etorri zen hona bizitzera, Señor Tomax deitzen genion: txikia, traketsa eta lodia zen, baita harroa ere. Txotx garaia zenean, lagunekin joan zen sagardotegira. Normalean, nahiko harroxkoa bazen, imajinatu mozkortzen zenean! Orduan, berak ordainduko zuela esan zuen. Afaltzen ari zirela, gure gizonak pixa egitera kanpora zihoala esan zuen eta, orduan, lagunek putakeria bat egitea pentsatu zuten. Isil-isilean, bere atzetik joan ziren. Tomax ukuilura hurbildu zen eta pixa egiten ari zela, behi hotsa entzun zuen. Korrika atera zen lagunak topatu arte. Aieneka bueltatu zen eta lagunak galdetu zioten ea izutu egin zen. Orduan, berak zera erantzun zien: “Izutu? Izutu, ez! Baina kristoren harramazka egin dit behi batek pixa egiten ari nintzela eta zera miazkatu dit”. Zer nolako barrea algarak egin zituzten lagunek hori kontatu eta gero.

Axunek kontatu ondoren, gure koadrila ere algaratan hasi zen. Axunek esan zien sorgin bat zegoela herrian, Prudentxi, errekatik behera jarraituta errotatxo batean aurkitu zezaketena. Hurrengo egunean, hara abiatu ziren.

Errota, Zurrunbilo deitzen zen. Prudentxirekin beraien intereseko gauzez hitz egiten hasi ziren. Horrela egun dezente igaro zituzten, Prudentxiren istorioak entzuten eta idazten. Hurrengo larunbatean, lagunak gosaltzen ari ziren bitartean, esan zuen Maitek: “Zergatik ez diogu Prudentxiri jakuzzi bat eskatzen?

Sorgina denez egin dezake”. Lagunak ados zeuden Maitek esandakoarekin eta Zurrunbilora joan ziren. Oparitzat ardo-goxo botila eraman zioten – Kaixo, Prudentxi: Begira, oparitxo bat dakargu zuretzat.

– Zer da hori, ardo-goxoa? Uiuiui… mozkortu egin nahi nauzue ala?.

Barrezka esan zien.

– Eskerrak emateko da eta jakin nahiko genuke ea jakuzzi bat egin ahal diguzun, sorgina zarenez… Baietz erantzun zien Prudentxik, baina hurrengo egunean zuela esan zien, herriko festak hastear zirela aprobetxatuko zuela.

82

Hurrengo egunean, abenduak 13an, Santa Luzia Egunean, Prudentxi erdi mozkortuta agertu zen lagunen etxeetan.

– Lagunaaaak. Mozkor garrasia egin zuen.

Lauak etxetik atera ziren Prudentxirekin biltzeko.

– Goazemak plazara kantariak eta mandoak daude-eta. Esan zuen animatua.

– Baina ez zenigun “jakuzzia” egin behar?. Maitek erantzun zion.

– A, bai, egia. Hemen duzue. Esan zuen Prudentxik.

Ondoren, eskuak astindu eta, etxe atzean, ibai ondoan, burdinazko lapiko handi bat agertu zen su baten gainean. Lagunak harrituta geratu ziren hori ikusita, eta Maitek lapikoari begirada kendu gabe esan zion Prudentxir: – Baina hori ez da jakuzzi bat.

– Nola ezetz? hau jakuzzi natural bat dun, gazte. Gogoratzen naiz, orain dela urte pilo bat, meza ondoren, Don Martinengana hurbildu nintzela. Hitz egiten hasi ginen eta, bitartean, bion artean ardo-goxo botila handi bat edan genuen. Sakristiatik atera ginen eta gauza batek bestera eraman gintuen: sotanak gora sotanak behera, gonak gora eta gonak behera, horrelako jacuzzi batean bukatu genuen…

Barrezka bukatu zuten bostak istorio hori kontatu ondoren.

Segituan, herriko plazara joan ziren. Postutxoz eta mandoz beteta zegoen eta, erdi-erdian, Imuntzo eta Beloki jartzen zuen eszenatoki bat. Egun hartan gertatu zenarekin gure lagunak beraien liburuarentzat pasadizo bat lortu zuten eta, Imuntzo eta Belokik abesti bat egitea lortu zuten.

Hamabiak zirela, mandoak epaitzeko ordua zen eta Puzkazarretako Mañuel tratulari harroputza, handikeriaz puztuta, mando handi batengana hurbildu zen. Bere urteak jakin nahian, hortzetatik heldu zion eta mandoak hozka egin. Han utzi zuen bi behatz moztuta. Orduan, behatzak patrikan sartu eta 4 latasean korrika abiatu ziren Mañuel ospitalera eramatera. Han, zirujau jaunak zekien guztia jarri behar izan zuen praktikan. Azkenean, ondo bukatu zuen gure tratulariak, baina bere handikeriak jaitsi zitzaizkion: hurrengorako eskularruak erabiliko zituen badaezpada ere.

Urte bete baino gehiago pasatu zen gure lagun koadrilak euren liburua bukatu zutenerako. Argitaratu eta hilabete batera, best seller bihurtu zen: Euskal Herriko etxe eta ikastola guztietan bazen ale bat. Horrela jarraitu zuten lau lagunek: Urbiziko jende xelebreak elkarrekin bizi zituzten istorio bitxiak idazten

83

Bertso-paperak 3. ebaluazioa

Ahozkotasunaren garrantzia,gure eguneroko jardunean, begi-bistakoa da eta zer esanik ez bat-batekotasuna eta erabilera bultzatu nahi badugu. Bertsolaritzak ingurune ludiko, dibertigarri, hezigarria eskaintzen digu hitzen jolasen bidez; zeharka, izpiritu hori helarazi nahi diegu gure ikasleei, hots, hitzaren, bertsoaren eta musikaren bidez euskaraz bizi gaitezkeela, gustura, alai.... edo triste.

GAIA: EUROPA ETA ETORKINAK/ERREFUXIATUAK

87

DBH 1 Irabazlea Maria Fernandez Morate

Siriarrak dituzte herritikan bota samina da handia daude minez jota A ze injustizia txarrantxa pareta demokrazia handiak egin du porrota

88

DBH 1 Finalista Asier Lopez Trillo

Siriarrek injustizia dute bere hitza laguntza behar dute baitaukate hotza Beraien egoera da benetan latza non dira eskubideak ta gure bihotza?

89

DBH 1 Aipamen berezia Eneko Lizarazu Oses

Europara datozte Gerratik ihesi eta bidean daude milaka harresi Notizia entzunda nago ezin bizi telebista piztu ta milaka notizi

90

DBH 2 Irabazlea Nagore Lei Lizarraga

Ikusten al duzue hau da mundu beltza Siriatik etorkinek dute zorigaitza Zuek berriz duzue aberatsen antza kendu dagoen beldurra ta eman laguntza

91

DBH 2 Finalista Andoni Letamendia Alzaga

Siriar herriak galdu ditu bere lurrak gerraren ondorioz etorri beldurrak Baina euro-herritarrak badira maltzurrak Turkian kartzelatu bailiran txakurrak

92

DBH 2 Aipamen berezia Be単at Olabarri Kintana

Mediterraneoko beste bokalean patera edo ontzi batzuen gainean Gerratikan ihesi Europa nahiean nola ez ospa egin han tiro artean

93

DBH 3 Irabazlea Uxue Kerexeta Arza

Haien herritik ihes egin kezkatuta etorkizuna hobe dela pentsatuta Herrialde batzuek ezetz kexatuta oraintxe mugan daude ezin pasatuta

94

DBH 3 Finalista Amaiur Estonba Cruz

Siriatik datozte errefuxiatuak inork lagundu gabe hor daude gaixuak Mugetan geldituta haur ta helduak Europara heltzeko desesperatuak

95

DBH 3 Aipamen berezia Maialen Susperregi Larrea

Siriatik ihesi Europara sartu Lesbosko irlatxoan guztiak elkartu Irtenbiderik gabe den-denak juntatu Europak ez ditu nahi herrietan hartu

96

DBH 4 Irabazlea Bego単a Urteaga Ugalde

Agur ene amatxo agur ene herria Europa zain daukagu bizitza berria Ez dut gehio ikusiko nik odol gorria Nire haurrek daukate bake egarria

97

DBH 4 Finalista Gorka Lizarazu Oses

Mohamed datorrela Siriako landatik nire etxeko ateak zabaldu dizkiot nik Txalupa handi batean sartu zen Murtziatik bere semeak daude errefuxiaturik

98

DBH 4 Aipamen berezia Maialen de Pablos Portugal

Izkututa gabiltza beti ilunpetan harriak ta odola ditugu oinetan Pentsamendu bakarra gure buruetan ez gaude ez seguru inoren etxean

99

Kronikak

Atal honetan gure ikasleek egindako hainbat bidairen azalpena, kronikaren bidez, jasotzen dugu.

103

DBH 3 Maria Sarasua eta Janire Ugarte

XIBEROAKO KRONIKA Otsailaren 6 zen, igandea, eta Xiberorantz abiatu ginen bertan hiru egun eta bi gau pasatzera. Goizeko bederatzietan Irungo San Juan enparantzatik abiatu zen gure autobusa. Handik gutxira Donibane Garazin gelditu eta Lezoko eskolakoekin batera bazkaldu genuen. Bazkaldu ondoren autobusa hartu eta maskarada bat ikustera joan ginen.

Bi ordu zain egon ginen hasi zen arte. Emanaldiak hiru ordu iraun zuen eta entretenigarria bazirudien ere, momentu batzuetan aspergarria suertatu zitzaigun. Hitz egiten zutena ez genuen ondo ulertzen, guk xiberotarrez ez baitakigu. Antzezleak mozkorrak zeudela iruditu zitzaigun eta antzeztu behar ez zutenean beti erretzen ari ziren. Jarrera horrek asko harritu gintuen. Gainera antzezleak publikoan sartu eta jendea ateratzen zutela esan zigun irakasleak. Horrek tentsio handia eragin zidan, ez ateratzea errespetu falta omen zen eta nik bertan ateratzea nahi ez nuenez, ba... Nahiko luzea egin zitzaigun eta azkenean zorionez ez zuten inor atera.

Zazpiak aldera aterpetxera iritsi eta geletan banatu ginen. Gu zortziko koadrila bat gara eta denak gela bakar batean sartzea pentsatu genuen, ez genuen inor bakarrik utzi nahi. Gelak zazpikoak ziren eta zazpiko gela batean zortziak sartzea pentsatu genuen, baina irakasleek ez ziguten utzi.

Azkenean bi eta seiko geletan jarri ginen.

Ordu bat genuen nahi genuena egiteko eta batzuk dutxatzen ziren bitartean, besteak kartetan aritu ziren. Ordua pasata, afaltzera joan ginen eta janaria paregabea ez bazen ere, nahiko ona zegoen. Entsalada eta arroz

104

esnea nahiko bereziak ziren eta ez zitzaizkidan asko gustatu. Afaria bukatu ondoren berriro ere geletara joan ginen eta musika bozgorailua jarrira, dantzatzen hasi ginen diskofesta txiki bat egin genuelarik. Hamaiketan bolumena jaitsi egin behar zen eta hamabitan denak ohean eta isilik. Gure lagun bat, sonanbuluarena egiten hasi zen Nora izutzeko asmoz, baina denok izutu gintuen. Gauaren erdian argia itzalita zegoen, dena beltza, ohetik jaitsi, mahaiaren ertzarekin belauna jo eta sekulako kolpea hartu nuen, Zelako mina! Etzan eta mina jasan nuen, zer egin bestela? Hamar minutu beranduago denok lokartu ginen.

Hurrengo egunean, zazpitan jaiki eta gosaltzera joan ginen. Ondoren mendiko botak, eskularruak eta beroki potoloa jantzi eta autobusez elurretara joan ginen. Lehenengo hamar minututan, argazki polit batzuk ateratzen genituen bitartean, izoztu ginen eta kafetegira hurbildu ginen txokolate bero bat goxo-goxoa edateko asmoz. Hortik, bazkaltzera joan ginen. Izoztuak geunden eta ezin genituen oinetako behatzak mugitu. Horrez gain, kanpoan bazkaldu behar izan genuen, ezin baikinen autobusean sartu. Ez genuen ia ezer jan, bokata ez baitzitzaigun gustatu. Azkenean, txoferrak autobusean sartzen utzi zigun.

105

Arratsaldean, bi herritara joan ginen. Lehenengoan eta kotxeak pasatu arren, zubi batean abesten egon ginen. Ondoren ikastola batera hurbildu ginen, bertan eta lauki moduko leiho batzuetan argazkiak atera genituelarik. Beranduago hurrengo herrira joan ginen. Bertan, eskultura bat ikusi genuen eta gure lagunak bizkor bizkor Lidl-era joan ziren, janari goxoa erostera.

Aterpetxera iritsi eta lehenengo eguneko gauza berbera egin genuen, dutxatu, nahi genuena egin eta gero afaltzera. Egun horretan, Niko Etxart etorri zen. Afaltzera joan ginenean, mutilen gela bateko komuna urez bete eta aterpetxeko sirenak jo zuen. Denbora batez denak aterpetxe kanpoan gelditu behar izan genuen.

Dena konpondutakoan, Niko Etxarten kontzertua izan genuen eta guk uste baina dibertigarriago eta politagoa izan zen, oso ondo pasa genuen. Azken gau hortan, nire lagun batek hankan min hartu

106

zuen eta horregatik builaka hasi zen. Horren ondorioz gelatik bota zuten bera eta bere laguna ere. Itzuli zirenean, eta nahiz eta gaupasa egin nahi izan, berehalaxe geratu ginen denak lo.

Azken egunean, Irunera itzuli baina lehenago, gaztandegi batera joan ginen gazta goxoa erostera, nire gurasoak gazta hori probatzeko gogoz baitzeuden. Bueltako bidaia, niretzako, Janirerentzako, bidaiako momenturik dibertigarriena izan zen, barre asko egin genuen baita lo asko ere,jeje‌ Baiona ezagutzea ere asko gustatu zitzaigun, oso polita iruditu zitzaigun eta‌ Bazkaldu eta batzuk lurrean bota ginen lo kuluxka bat botatzeko, besteak berriz, bideoak egiten egon ziren. Arratsaldeko seietan iritsi ginen Irunera, pena eman zigun bidaia hau bukatzeak, baina esperientzia berri bat izan da.

107

ENGLISH EXCHANGE CHRONICLES IN RIJEKA-CROATIA/SUNDAY, 6th March 2016 We met at the bus station so early in the morning and we drove to Bilbao to catch the plane to go to Munich. For some of us it was the first time flying and we were nervous and excited.

When we landed in Munich we changed the plane and took the one which brought us to Zagreb. We landed at 16:05 and after it we took our baggage and we drove to Rijeka by bus.

We had a really good time in the bus because we were singing and dancing our songs the whole time. We arrived at Rijeka school at 19:45 and we firstly did a short school tour. After that, we entered a room where our partners were waiting for us. There we got in touch with the partners and they gave us a kind of personalized cards to travel by bus without paying and with information about the week timetable and the currency (kuna) exchange to euros. There was also a typical song of Rijeka on the card, which we had to sing the following days. We sat down with the Croatians and the Croatian teacher gave us a small presentation about the city and what we were going to do there. Finally, we went to our partner’s house and there we met the host family and had a typical incredible Croatian dinner. And after taking some contact with the family we went to bed because we were extremely tired.

108

MONDAY, 7th of March We started the day at 9:00 in the school. We went to a class and there they showed us some presentations about the geography and customs of Croatia, the lakes, coast, islands,… also they shown us a presentation about the banknotes to know how to use the money there.

After that, we had a walk around the city with our partners and they showed us some different buildings and landmarks. At 11.30 we took a double decker tour bus to Opatija, a famous town near Rijeka, called the Pearl of the Adriatic. There we went to a park which is famous because of a wall which has famous people’s portraits, for example, Robert Deniro and Albert Einstein. We saw a statue on the sea which is the “Madonna del mar” the virgin of the sea in English. The virgin is pointing the West where the sea is. After listening to some explanations about the town, we had free time, so some of us went to a luxury hotel which is famous because of the desserts and specially, because of their chocolate choice. We were there for more or less an hour. The town was really tidied up, clean and colourful.

At 12.30, we had lunch in a typical restaurant and we had something similar to baked beans with sausages and vegetables.

In the afternoon, we took the bus again to return to Rijeka. We stayed in the bus for 15 minutes and then we went up the mountain and we arrived at Rijeka old castle, called Trsat.

It has some parts in ruins and other

109

parts are tidied up. It was raining but we took a lot of photos. And to finish the organized trip, we went to a church which was really old and it has a corridor in which you had to pass 3 times to be lucky.

Finally, in the afternoon, some of us went home to eat something and to relax, watch a film.

Another of us, went to a bar to take a coffee and at 19.30 more or less, we went home to have dinner. At 18.30, more or less, most of us went to the shopping centre by bus. The shopping centre was very far and it took us some time to arrive. It was big, with a lot of different shops and bars. Before it closed, we returned walking along the dark streets.

To sum up, it was a very interesting and amusing day. We had fun and started to speak with more Croats. This first day helped us to start a relationship with them.

TUESDAY, 8th march 2016 This day, we woke up early in the morning in order to go to school and start the activities which were planned for that day. We had breakfast and we prepared the bag. We caught the bus and went to school. In the school, we saw a presentation about Glagolitic letters and croatian culture. Then the Croatians made us questions about the presentations, and the ones who knew the answer won some chocolate and sweets. After that, they gave us some old pictures of the city landmarks, and we had to find those landmarks on our own and take them a picture with us in it. When we finished this, we went back to the school and we met all again.

Later, we went to the Natural Museum to see the different animals of the region. A guide gave us a tour with explanations inside the museum. There were 3 floors, the first was about fish and sea animals. When we entered to the room, we got shocked because of a big shark which was at the front. The second floor was about insects, mammals and birds and we saw a documentary about insects and then the guide gave us an explanation about the typical animals there. Then we went to play handball to a big stadium where some of us and others from Rijeka’s team played against a female selection, and we lost the match!

Later on, we had lunch at home and we had free time. Some stayed at home, others went to the city center and the rest to the shopping centre. Then we met at the Opera House at 19:30 and we took some photos there. We entered the building and it was amazing inside. The play started and some uniformed guys appeared because we were “making noise” and they told us to shut up. When the first part finished we decided to go home because we were bored.

WEDNESDAY, 9th march We met at a very early time at the train station of Rijeka, so we had to get up early and didn’t have much time to have breakfast and prepare everything. There we took a train to Delnice, and it took us about 1 hour to arrive there. Some of us spent the trip sleeping because they were very tired. The trip was nice because we played some good music.

When we arrived at Delnice, we could see that the village was really snowy and cold. There were some deers which we could touch and feed. We also played with the snow, throwing big balls to each other, creating a big snow fight. As you can imagine, we had a great time together but unfortunately, some students got cold.

Later, we went to the swimming pool on foot , where we did some water activities. They were three swimming races, each one in different swimming styles. The first one consisted

110

on swimming in a different modality each team’s competitor. In the second one, we had to swim like if we were dogs and it was embarrassing. The challenge in the last one was to swim in pairs, holding your partner’s hand. Not everyone took part and some students were just watching the competitions.

At midday, we had lunch at a nice and comfortable restaurant. The food was good but it took a long time to serve us the meal. Also, there wasn’t enough place for everyone to sit down properly.

We sat with our Croatian partners and we talked all together, laughing and doing the stupid. The lunch was fine.

When we finished eating, we walked to the bowling alley and each group played for 30 minutes, because we were divided in two parts. Aimar played his music for cheering up. Everyone enjoyed watching him dancing. At first, we were very bad players but then we improved our bowling skills. It was very funny and we wanted to continue playing. It was in the afternoon when we took the train to return to Rijeka.

In the train, the Croatians had prepared a quiz with questions about their country. We guessed almost every question, so that meant that we payed attention in their presentations.

We also played some music there so it wouldn’t be boring.

When we were at Rijeka, we walked a long way to the Tower Center, the main shopping centre in the city. The way was nice because Aimar played the music again and we were dancing through the streets of the city. We visited the shops, which were very cheap and bought some souvenirs. At night, we watched a film in English in the cinema. We were able to understand everything!

Finally, we went to our correspondents’ houses, had dinner with the family and rested for the next day.

THURSDAY, 10th march On Thursday, we started the day going to the most important observatory in Croatia. We woke up at 7 o’clock and we took the bus at 8:30. We watched a video about our planet, and we learnt something more about meteorites, everything in English of course!. In our opinion, it was a little bit boring. On the one hand, because we weren’t too interested and on the other hand, because it was almost the last day, and we were very tired.

After the observatory, we had very short time left to get to the bus and we nearly missed it.

We went to the school of Croatian people to learn a typical song from the region. It was called “Najdraža rijeko” and in my opinion, it was quite ugly. When we finished learning that song, we sang some other songs in English all together, and some Basque songs too. Some of us realized that we had very bad voices and because of that we didn’t sing any more there.

Later, we went to play volleyball with our partners. It was very funny, and we laughed a lot, although our group lost. While we were playing, Enara and Maider were painting a wall in the English class. When the “competition” finished, we played dodgeball (zelai errea). They won us because they didn’t explain the game very well and they played with their own rules.

Anyway, we had a good time.

When we finished playing games and changing, everyone went to his partner’s house to have lunch. In the afternoon, Oier and Jon went to the port and they stayed there for almost three hours. Osertz stayed with them, but he stayed only for two hours. They have

111

had lunch at six o’clock. Amets and Enara, were playing cards and they tried to do a potato omelette. And then, they went to Tower Centre. Iñaki, Jon Zubieta and Asier went to Tower Centre to buy some presents. Lorena visited a small village with her partner and she says that it was very beautiful. Eider went with her partner and her partner’s family to a bakery and she had a nice afternoon with them. Eñaut and Julen went home together and they stayed all the afternoon in Julen’s partner’s house. Naiale visited another village and Maddi met her partner’s friends and had dinner with one of them named Eva. She was very nice! We all met at 8 o’clock and we stayed a little bit in the port and after that, we went to a park to have fun!!

FRIDAY, 11th March At first, we went to the football field. My partner and I and Oier and his partner arrived late because we missed the bus and we had to take the next one. The first thing we did was take a photo with the football team pet and after that, we went into the press room. There they gave us a T-shirt, a flag of the team and a small book of the football team players names (which was in Croatian so it wasn’t very useful). In the press room, one member of the football team said some things to us and we sang the Croatian song that we had learnt. Then, we went to the football field and we saw the team training. We were sitting in the stadium chairs until we left the field. Then, we went walking to the first bus station which was very far away of the stadium. We were too many people and we had to divide the group in two parts because only half of us could enter the bus. When all of us arrived at the literature museum it was very late but we were hungry so we went to eat something. After that, we finally went to the museum and saw the views of the house (the house was the museum). We went into the house and we had the most boring presentation I have ever had. It was about literature and important people. Most of them about writers because the house belonged to a writer and he was very interested in literature, so he had a small library at home, with ancient original books. Next, we went to the city centre and had our last lunch in Croatia. They gave us the awards for all the activities we had done during the week there and we had a fantastic lunch. In the afternoon we had free time and I went to Oier’s partner house to have lunch

112

again. We had a barbecue and it was so good that we ate everything, even if we were full!

Then, we went to the city centre and we met the others. We spent the afternoon in the city centre having a walk, eating, chatting and watching the shops,... My partner and I had to go home to have dinner but the others stayed there having fun. I had dinner,and I had a great time with all the family. Finally, I had a shower and I went to bed because the next day we were waking up early.

SATURDAY, 12th March 2016 It was the last day in Rijeka, We met at 8:00 in front of the church with some tears in our eyes. We took some photos all together and we gave off with pity because we wanted to stay more time with them. But the travel hadn’t finished. We went to the capital city of Croatia which is Zagreb. But we have to mention that in that travel we sat down in the places that Croatian Football Team players used to sit down in European Champions Football Cup. We arrived at Zagreb at 10:30 and firstly we had amazing views from different places of the city, like the church or the parliament building. We also took some interesting photos and had a short explanation by the teacher called Anita. After having a general tour and explanation about Rijeka, we had a short free time. Some of us had lunch in McDonalds and others in other international restaurants. When we finished with the dessert, we went to buy some souvenirs for our families, like the typical necklace, earrings and this type of traditional jewellery.

We met at 14:00 in the city centre to take the bus to the airport, but two of our Basque girls, were lost and we got a bit nervous. But finally some minutes later they appeared and we got calm.

We drove to the airport and there we took the plane to fly to Munich. When we landed in Munich, we had some free time that most of us used to take some food and drink some chocolate, which was free. At 20:00 we met in front of the gate and finally we entered the plane that would take us to Bilbao! We got to Bilbao at 21-21:30 more or less and after taking our luggage, we took the bus to Irun. We were tired and we didn’t have strength to sing, so we only wanted to stay down and take a nap.

To conclude our trip, we arrived in Irun at 22:30. With this we concluded our exchange trip, but ‌..it was another one coming soon!

113

MONDAY 11th of April Monday was the first day that the Croatians were here int the Basque Country after we were in Croatia. We had to stay at the train station at a quarter past nine because it´s supposed that the Croatians arrived at twenty-five past nine, but their train was late so they arrived at 10 o’clock.

We greeted each other and we went home to rest and leave the luggage. After, we had a bus to our school to do the history presentation and show them the school with a little tour around it.

In the history presentation the Croatians learnt some Basque basic words and things about our culture and traditions.They also learnt a little bit of the history of Spain, like Franco’s dictation and the map of the Basque Country years ago.

Osertz, Julen and Eñaut played San Marcial anthem and at the end of the presentation the Croatians said some tongue-twisters. They made a dialogue with the help of the Basque students who were doing the presentation.

We stayed at the school for two hours and then we took another bus to show them the centre of the city with some explanations, We saw the most popular streets and squares of Irun, like Ensanche square, the town hall and the Junkal’s church. Then, we had free time and some people decided to take a walk and go to Mendibil shopping centre . Other people went to have a nap because they were so tired because of their train trip. They went to Germany, France and Irun.

The day was good, we were so happy to see our partners again because we had a lot to talk about.

At the end of the day we went home, we had dinner and finally we went to sleep to be ready and relaxed for the next day.

TUESDAY 12th April This day was the sports day.In the morning, we started with the presentation of the sports group .They explained to the Croatian students the sports that we practice here, the traditional ones and the modern ones. When we finished, we went to the pilota court to watch two students from the 4th grade of the school, Gorka and Kimetz playing Basque ball. After that, we played some traditional games like cob gathering, sack race, tug of war and pala.

At approximately 10:15 we took the bus to Hondarribia. We met a woman, the tour guide at the entrance of the old town. While she was explaining, we saw a video about the history of this town. Then, we did the rally through the walled city that the teachers had prepared for us.

114

We had to answer the questions that we had in the questionnaire. We walked around the old town searching for the answers. And in some cases, we asked to the people who lived there.

All of us wanted to win the game, because there was a special price for the winners. We had to say that the winners were the folklore team.

When we finished the game, we walked through the town and we went to the port that is next the beach. There, we took a boat trip at Txingudi Bay. The guide of the tour didn’t know English. So, some Basque students of the exchange had to translate all the things that she was explaining. The translators were Julen, Enara and Maddi. We think that they did a good job translating, because it was very difficult.

One hour later, we had lunch at the famous Italian restaurant called Ilcapo. All of us ate a delicious pizza and a fizzy drink that we had chosen before. After we had lunch, the teachers gave us the prices of the rally.

In the afternoon, we had free time and we had the option to stay in the beach with the permission of our parents. We stayed all the afternoon playing games at the beach because the Croatians liked the beach too much. It started to rain so we had to move. We went to the centre of the town and ate a snack.

At 8.00 each partner’s went to their homes by bus or car, to have dinner.

In our opinion, we had a nice and interesting day doing different activities.

WEDNESDAY, 13th April On Wednesday we started the day by meeting at the train station at ten o’clock.

We took the train at a quarter past ten to go to Donostia and we arrived at a quarter to eleven more or less.

When we arrived there, we did a tour starting from Zurriola beach crossing Maria Cristina bridge and ending in Igeldo mountain. We saw the cathedral and other places like the port and when we arrived at the mountain we took the funicular, had a walk there and took some photos. After that we had free time for eating the food packed from home in the beach and some Croatians played in the water.

At half past two it was planned to go to Chillida’s “Comb of the wind” sculpture but it was closed because of the weather and we didn’t have the chance to see it.

115

We decided to meet at the Hotel Londres and took the bus to go to Txuri Urdin ice rink.

Croatians were really excited because they didn’t have an ice rink in their town. The monitors gave us a little class of how to ice skate and we were able to skate freely. They put music and lights and we had a lot of fun.

When we finished the teachers told us that we had free time all the afternoon. Some Croatians wanted to buy souvenirs and clothes and other just wanted to relax so we divided in groups and some went to the beach to be in the water and others went shopping.

We met at eight o’clock in the Hotel Londres again to take the train and some ate an ice cream. The train arrived at five past nine and then some went to the kebab to have dinner and others went home.

Summarising, we had a great time because it was a sunny day and we had a lot of time to do all we wanted to.

THURSDAY, 14th April 2016 In the morning, we came to the school and the “folklore” team did their presentation. They explained the most popular Basque songs, dances and carnivals. Some of of them danced “Agurra”, “Arin Arin” and “Fandango”. Other students show them how to play different types of instruments, and Igauri, sang us verse composition. It was interesting topic for us, and we enjoyed it. First we did a “Kale jira” to go out from the auditorium to the playground. We were dancing there with all the students of the school. It was funny to see Croatians dancing different dances for them, we laughed a lot. Then we took the bus and we went to Baiona. There, we visited the Basque museum and we explained the things that there were in the museum to Croatian students. It wasn’t much interesting, we got bored a lot. We had homepack lunch there. Later we took the bus again and we went to Biarritz to see the beach. Then nobody wanted to visit Hendaye so the bus left us in Ensanche square.

In the afternoon we had free time so people did their plans, for example some of them went home, others went shopping and others went to a pub.

At 20.00 we met at Zaisa to go to have dinner at Xaia cider house. There our Basque teacher Joseba was waiting for us. For dinner, we had the typical cider house menu, that consisted of some salad, cod omelette, steak with fried chips and peppers, and to finish apple cake and cheese. It was delicious. After dinner, we were singing and dancing Basque typical dances like “Muxikoak”, “Fandango”, “Kale jira”, “Arin arin” and more. It was a great time. To finish the day at 23.00 our parents were waiting for us to go home. This day was tiring, but we enjoyed and laughed a lot!!

116

FRIDAY, 15th April 2016 In the morning at 8:45 we met at school. We took a very beautiful photo all together at school. We took the bus at 9:00 and we went to Astigarraga. Thirty minutes later, we arrived in Astigarraga and we visited the cider museum. We saw how they made cider and we tasted a delicious cider and grape-juice. When we finished at the cider museum, we took the bus and we returned to Irun. When we arrived we had free time but gastronomy group and more people needed to leave the food in the gastronomy club called Batzoki that it is near the town hall. The members of gastronomy group went to buy the bread for lunch. After, we went to the town hall and some councillors of different political parties received us and gave to the Croatians a figure and to all of us a pen. We took a photo with the councillors in the town hall and then the gastronomy group did the presentation in the gastronomy club and we saw that the Croatian teacher was sleeping. When they finished, gastronomy group and their partners cooked some typical starters like a txistorra pintxo and the folklore group laid the table. The others had free time.

When they finished preparing the typical starter, they told the others to go to gastronomy club.

We sat in the tables depending on the groups, because each Basque person had prepared something to have lunch. In each group there were two potato omelettes, two first dishes and two desserts. The lunch was entertaining and all of us were laughing. The food was very tasty and all of the Croatians liked the food. It was a great time because we were all together. When we finished eating, the sports group picked up all of the tables and the history group cleaned all the dishes that we had used. Our teachers gave blue t-shirts with the logo of the school to the Croatians and they liked the t-shirts so much because they were beautiful.

In the afternoon, some people went home to sleep because we were so tired and others wanted to go shopping, so they went to the city center to buy clothes and souvenirs. We met at seven o´clock and had dinner. Some of us ate a kebab and others ate a sandwich. At night, we went to a bar to dance and later we went to a park. We had a very great time and it was very funny.

SATURDAY, 16th April JON Z: I woke up at 8am and got up at 12am because I was tired. Irja, my Croatian, got up with me and we had breakfast. After an hour resting, we had a little lunch and went to rest again until 5pm, the time when we met the others at San Juan square. ASIER: I woke up at 10 o’clock and I went to have breakfast. Then I switched on the TV and the PS4 and I started to play. At 1 o’clock I had a shower and I got dressed and I with my family went to have lunch to a gastronomy club with Maider, Nerea, Amets, Maddi, Osertz, Jon, Julen and June and their families too. We ate a meat Paella and strawberries for dessert. ENARA: I went to train from 10am until 11.30am while my Croatian was sleeping. Then, she got up, we had breakfast and she asked me to go to La Tahona to drink a “cola -cao” and a “palmera”. After that, we had lunch and had a nap until 5pm to go to buy a “penny” with Amets and her partner for their Croatian brother.

When we bought it in “Deportes Gonzalez” we met the others in San Juan square. AIMAR: My partner got up at 8am and I don’t know what he did because I got up at 11.30am. I had breakfast and then, we went to the lighthouse of Hondarribia to take photos. After going to San Marcial to take more photos, it started to rain and we went home to have lunch. In the afternoon, we met Oier and his partner in my house and we played in my PS until supper (Oier and

117

his partner, too). My partner went to bed and we took some photos with his camera. Then we went to sleep. IÑAKI: I got up at 10.30am and my partner at 11am more or less. We went to San Sebastian by car with my father and we visited the aquarium before having a “pintxo”. Then, we ate at the restaurant “Olaizola” in Oiartzun and returned home. While my partner was sleeping, I watched TV and at 5pm we met the most of the others at San Juan square. EIDER: I woke up at 10am with my partner. We had breakfast and then we watched TV until we went to “Asador Iñaki” in Santiago street. Then, we met Naiale and her partner in her house to go to Lorena’s house. We spent there all the afternoon until the evening when we went to Super Amara supermarket to buy pizzas and and eat them at Naiale’s house. We went home at midnight. MAIDER: I got up at 11o’clock and I had a shower and I went to the bakery La Tahona to have breakfast. After that, I made-up and my Croatian did the same. Then I went to a park near my house to met some of my friends because they wanted to know Darija. Then, I went to a gastronomy club like Asier has said before. LORENA: I got up at 10:30 and I had breakfast. Then I watched the TV with my Croatian and we went to a Chinese shop to buy things. At 2 we had lunch with my parents and 2 hours later Naiale and Eider came to my house with their partners and we played Twister and Just Dance. We watched a film but we didn’t like it. After we went to the center by bus and we bought some pizzas in Super Amara. We had dinner at Naiale’s house and we went back home. NAIALE: I got up at 11 and I had breakfast. We stayed all the morning speaking with my family and the we had lunch. In the afternoon I stayed with Lorena. JULEN: I got up at 8 and I went training at 9. After that I went to the Gastronomy club with Asier and the others. MADDI: I went to train to San Sebastian at 10am and I returned at 12am. We had lunch near La Salle and we stayed there until 5pm. Then we went to San Juan square. BEÑAT: I got up at 11am and I played in the PC until my partner got up at 1.30pm. We had lunch in a restaurant and we stayed there. At 5pm we met the most of the others in San Juan square. AIXA: We got up at 10am and we had breakfast. Then, we went to Pasaje San Juan and have lunch at the Rock and Meat. At 5pm we went to San Juan square. OIER: I got up at 10am and I watched TV until my partner got up at 1.30pm. We had lunch and then we went to Aimar’s house to play in his PS until supper. We took some photos with his partner’s camera and then we went to sleep. NEREA: I got up at 11:30 and I have breakfast. While I was having shower and getting dressed my partner did de wallet. Then I went to a Gastronomy club with Asier. EÑAUT: I got up at 11:30 and I had breakfast. Later I played PS4. At 2 I went to my grandmother´s house to have lunch with my family. JUNE AND AMETS: We got up at 11 and we had breakfast. We all had shower and got dress and we went to a Gastronomy club with Asier. LIDE: I got up at 11 and I had breakfast. Then I met my father and we went to Pikoketa to visit my grandparents. Later on we went to Alcampo and we bought wine to my partner to give it to her parents. At 2 we visited my farm and we had lunch there. HIRUNE: We got up at 11 and we had breakfast. We had shower and we went to Donostia to had lunch with my aunt. After lunch we visit to Ulia mountain. In the afternoon we walked around Donostia and we went shopping. We ate an ice-cream and crepes and we went back to Irun. After we had dinner and met the others.

In the afternoon, the people who met in San Juan square, stayed there for four hours more or less and then, we returned home to pack the luggage and sleep for a long journey .

118

Kultura/Gizartea, 2015-16an ARGIA aldizkaritik ateratako informazioa

120

121

122

123

124

125

Liburu honek TXINGUDI IKASTOLAKO GURASOEN ELKARTEKO DIRU-LAGUNTZA JASO DU. Hizkuntza Normalkuntza eta Euskara mintegiari ezker sortutako ekimena Irun, 2015-16 ikasturtea

126