Online periodiko 1 by Excalibur Greece

EDITORIAL

Στα «χαρακώματα»: Ελλάδα vs. Γερμανία ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015 – ΤΕΥΧΟΣ 1 – www.defencemews.gr

ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ TOY ΣΤΟΛΟΥ ΤΩΝ F-16 ΤΗΣ ΠΑ

Από το 2010, όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, Ελλάδα και Γερμανία βρίσκονται σε διαρκή αντιπαράθεση. Από τη μια είναι οι «τεμπέληδες» Έλληνες που προτιμούν να «λιάζονται στις παραλίες αντί να δουλεύουν», ενώ από την άλλη είναι οι «νεοναζί» Γερμανοί που θέλουν να μας εξαθλιώσουν και να μας καταστρέψουν. Ξεχνούν ότι μας προκάλεσαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Β’ ΠΠ). Άρα δεν τους χρωστάμε τίποτα. Αντίθετα μας χρωστάνε πολλά, πάρα πολλά και πρέπει να πληρώσουν. Προφανώς οι Έλληνες δεν είμαστε τεμπέληδες. Απλά έχουμε μια πολύ κακή Δημόσια Διοίκηση με δαιδαλώδη γραφειοκρατία, σχεδιασμένη ώστε να εξυπηρετεί τη βασική και μόνη αρχή της ελληνικής πολιτικής σκηνής: Διορισμοί και αργομισθίες … υπέρ κομματικών φίλων! Από την άλλη οι Γερμανοί δεν είναι οι «νεοναζί» που θέλουμε να πιστεύουμε ούτε θέλουν να μας εξοντώσουν. Αν το ήθελαν θα το είχαν κάνει ήδη όταν είχαν την ευχέρεια να μας οδηγήσουν σε χρεωκοπία και έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) με οδυνηρές συνέπειες για εμάς. Άρα «προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός»; Το πρόβλημα στις Ελληνογερμανικές σχέσεις είναι ότι η Ελλάδα συνεχίζει να βλέπει τη Γερμανία με ψυχροπολεμικούς όρους, ενώ η Γερμανική εξωτερική πολιτική ασκείται πλέον με νέους όρους. Η ελληνική αριστερά είχε μια πάγια προσέγγιση σε σχέση με τη Γερμανία: Το Βερολίνο θα πρέπει να μην επεμβαίνει στα εσωτερικά άλλων κρατών και να … μας πληρώνει κατά το δοκούν … ελέω Β´ ΠΠ!

ΑΣ

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙ

ΠΕΖΙΚΟ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΜΑΧΗΣ ΠΕΖΙΚΟ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ν ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΜΥΝΤΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Αυτό που δεν έχει καταλάβει η αριστερά στην Ελλάδα είναι ότι η Γερμανία τα έχει βρει με το παρελθόν της και πλέον δεν αποδέχεται εκβιασμούς και τετελεσμένα με αναφορές στα γεγονότα του Β’ ΠΠ. Από το 1949 έως το 1990 η εξωτερική πολιτική της Γερμανίας ασκούνταν εντός του πλαισίου της «συλλογικής ιστορικής ευθύνης της Γερμανίας». Έτσι η Γερμανία έδωσε έμφαση στην εσωτερική και όχι στην εξωτερική πολιτική (κυρίως έδωσε έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη και την ισχυροποίηση της εντός της ΕΕ). Ωστόσο, η ενοποίηση της χώρας το 1990, η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου «αποδέσμευσε» τη Γερμανία από τα ιστορικά υπαρξιακά της προβλήματα και σύνδρομα. Οι νέες γενιές των Γερμανών δεν αντιλαμβάνονται γιατί θα πρέπει να απολογούνται διαρκώς για ένα έγκλημα που έγινε 70 χρόνια πριν και όχι από αυτούς, ούτε από τους γονείς τους! Αυτή η σύγκρουση αντίρροπων επιχειρημάτων, σε συνδυασμό με την σκληρότητα των μνημονίων και την αδυναμία του ελληνικού πολιτικού συστήματος να μεταρρυθμίσει τη χώρα, είναι που έχει φέρει την Ελλάδα και τη Γερμανία στα «χαρακώματα». DEFENCE NEWS

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η ενεργειακή ασφάλεια της Τουρκίας

Οι διευθετήσεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, μετά τον Α’ ΠΠ άφησαν ανοικτά ζητήματα. Από αυτήν την άποψη, το Ανατολικό Ζήτημα επανέρχεται με την Τουρκία να προσπαθεί να ωφεληθεί.

Απόκτηση μεταχειρισμένων μονάδων επιφάνειας για το ΠΝ

Πεζικό και βασικές τακτικές μάχης

Η Διμοιρία Πεζικού θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελέσει αποτελεσματικά μια σειρά βασικών τακτικών, τις οποίες ο μαχητής θα κλιθεί να εφαρμόσει στην πράξη.

Πεζικό και αστικές περιοχές 12

Οι εννέα φρεγάτες κλάσης “Έλλη” του ΠΝ, είναι προφανές, ότι χρήζουν αντικατάστασης, διότι δεν ικανοποιούν πλέον τις σύγχρονες επιχειρησιακές απαιτήσεις.

Εξοπλισμοί Ειδικών δυνάμεων

Οι Ειδικές Δυνάμεις έχουν καταρτίσει σχέδια για την κάλυψη των αναγκών τους, τα οποία, λόγω του δημοσιονομικού, παραμένουν «ως έχουν». Ωστόσο η απειλή γιγαντώνεται ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις καθορίζουν πλέον την αποτελεσματικότητα των ειδικών επιχειρήσεων.

F-16 Viper

Στο σύγχρονο πεδίο μάχης το Πεζικό θα κλιθεί να εκτελέσει μια σειρά αποστολών, όπως οι επιχειρήσεις σε αστικές περιοχές και η εκκαθάριση κτιρίων. Συνεπώς οφείλει να προσαρμόσει τις τακτικές του.

Εξορθολογισμός αμυντικών δαπανών και ελληνική αμυντική βιομηχανία

Η οικονομική κρίση δημιούργησε τεράστια δημοσιονομικά προβλήματα και μείωση των αμυντικών δαπανών. Αυτό, σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος των νέων τεχνολογιών δημιουργεί ένα ασφυκτικό περιβάλλον και επηρεάζει την αποτρεπτική ικανότητα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Με δεδομένη την αναβάθμισης 163 μαχητικών F-16 Fighting Falcon της Τουρκίας, η μόνη απάντηση φαίνεται ότι βρίσκεται στην αναβάθμιση του στόλου των ελληνικών F-16 Fighting Falcon στο επίπεδο F-16 Viper.

Το περιοδικό «ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ» είναι ιδιοκτησία και συντάσσεται από την δημοσιογραφική ομάδα της ιστοσελίδας www.defencenews.gr. Διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ και δεν ΠΩΛΕΙΤΑΙ. Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις του περιοδικού. 2

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η ενεργειακή ασφάλεια της Τουρκίας Των Γιάννη Καρκαζή & Ιωάννη Βιδάκη

Σε μία επίκαιρη γεωπολιτική ανάλυση, σχετικά με την Μέση Ανατολή, επιβεβαιώνεται ότι οι διευθετήσεις στην περιοχή μετά τον Α’ Παγκόσμιος Πόλεμο (Α’ ΠΠ) άφησαν ανοικτά ζητήματα. Το κουρδικό έμεινε άλυτο και οι συνοριακές γραμμές των αραβικών χωρών καθορίστηκαν πρόχειρα: «Η Άγκυρα έχασε τότε, την πετρελαιοφόρο περιοχή της Μοσούλης … Δεν ενδιέφερε ούτε τους Άγγλους, ούτε τους Γάλλους η σύνθεση των πληθυσμών, που θα ανήκαν στα τεχνητώς διαμορφωμένα κράτη αλλά, το πετρέλαιο και η … εξόρυξή του. Έτσι … άλλαξαν την πληθυσμιακή σύνθεση των περιοχών που τους ενδιέφεραν. Όλα αυτά, όμως, κάποτε θα αναζητούσαν τη λύση τους … Από αυτήν την άποψη, το Ανατολικό Ζήτημα επανέρχεται … Και η Τουρκία … προσπαθεί … να ωφεληθεί από την επαναφορά του ζητήματος αυτού…». 4

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Παρά τα έντονα εσωτερικά της προβλήματα, τις κοινωνικές και πολιτικές αντιθέσεις, η Τουρκία επιχειρεί διαρκώς να προβάλει την εικόνα μίας δυναμικής «χώρας-γέφυρας», η οποία φιλοδοξεί μέχρι το 2023, (στην 100ή επέτειο από την ίδρυσή της), να περιλαμβάνεται στη λέσχη των δέκα πιο ισχυρών οικονομικά χωρών του πλανήτη. Με ονομαστικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) το οποίο υπερβαίνει τα $ 800 δις, είναι ήδη η 17η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, ενώ ο στρατός της είναι αριθμητικά ο δεύτερος σε μέγεθος στο ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ. Αυτοί οι παράγοντες, σε συνδυασμό με την καίρια γεωστρατηγική θέση της χώρας, τροφοδοτούν αρχικά, μία αισιόδοξη προοπτική για το μέλλον της γειτονικής χώρας. Σ’ αυτό το πλαίσιο εγκαινιάστηκε και η υποθαλάσσια σιδηροδρομική σήραγγα, (μήκους 1,4 χλμ. και κόστους € 3 δις), η οποία ενώνει την ευρωπαϊκή και την ασιατική ακτή του Βοσπόρου, εντασσόμενη σε μία σειρά φαραωνικών και συχνά αμφιλεγόμενων σχεδίων, τα οποία φιλοδοξούν να μεταβάλλουν το πρόσωπο της χώρας, όπως η κατασκευή ενός τρίτου αεροδρομίου της Κωνσταντινούπολης (το μεγαλύτερο στον κόσμο σύμφωνα με τους σχεδιαστές του), η κατασκευή ενός παράλληλου στον Βόσπορο καναλιού μήκους 45 χλμ., η κατασκευή μίας τρίτης σύγχρονης γέφυρας στο Βόσπορο, καθώς και τριών πυρηνικών σταθμών ως το 2023.1 Όλα αυτά θα έχουν βέβαια τεράστιο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος, αλλά ο μεγαλομανής Ερντογάν, επιδιώκει να μείνει στην ιστορία της Τουρκίας ως το ισλαμιστικό αντίστοιχο του Κεμάλ Ατατούρκ. Ωστόσο η Άγκυρα δεν διαθέτει την πολιτική και στρατιωτική επάρκεια, την οικονομική αντοχή και την ενεργειακή υποστήριξη, για να υλοποιήσει το μεγαλόπνοο όραμά της.2 Το παρόν κείμενο καταδεικνύει συνοπτικά, ορισμένες βασικές αδυναμίες και ελλείψεις του ενεργειακού και ειδικότερα του πετρελαϊκού τομέα της χώρας. Σε επόμενο άρθρο θα αναλυθεί ο κλάδος του φυσικού αερίου και της αντίστοιχης στρατηγικής. Ενεργειακή-πετρελαϊκή ασφάλεια και στρατηγική Η μεταπολεμική ενδυνάμωση της ΕΣΣΔ και η έναρξη του Ψυχρού Πολέμου συνέδραμε στην προσέγ6

γιση της Τουρκίας με την Δύση, (δόγμα Τρούμαν και οικονομική βοήθεια μέσω του «Σχεδίου Μάρσαλ» το 1947), εξυπηρετώντας άμεσα την αμερικανική εξωτερική πολιτική, η οποία επιδίωκε τον περιορισμό της επιρροής της γειτονικής Σοβιετικής Ένωσης. Το 1952 εντάχθηκε με την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ και προσέγγισε τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Στις αρχές του 21ου αιώνα η Τουρκία στοχεύει να καταστεί μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) πλέον. Ωστόσο η πορεία της χώρας προς την Ευρώπη φέρεται να εξελίσσεται σε μια επίπονη και χρονοβόρα διεργασία, που αναγκαστικά θα τη μεταλλάξει. Ο Ερντογάν σταδιακά αποστασιοποιείται από τον κεμαλισμό, θεωρώντας ότι για να αποκτήσει βαρύτητα η Τουρκία στην Ευρώπη, πρέπει να αναδειχθεί σε μία σημαντική δύναμη στην Εγγύς Ανατολή. Παρουσιάζονται όμως προβλήματα όταν η τουρκική γεωγραφική και η ιστορική θέση ανάμεσα στην Ανατολή και την Δύση, ενέχει εκτός από οφέλη και πολλά τρωτά σημεία, αντιμετωπίζοντας αντιφάσεις. Σε αντίθεση με

Ο Ταγίπ Ερντογάν, Πρόεδρος της Τουρκίας, σταδιακά αποστασιοποιείται από τον κεμαλισμό, θεωρώντας ότι για να αποκτήσει βαρύτητα η Τουρκία στην Ευρώπη, πρέπει να αναδειχθεί σε μία σημαντική δύναμη στην Εγγύς Ανατολή.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

την έμφαση που απέδιδε ο Ατατούρκ στην εσωστρέφεια και στις ένοπλες δυνάμεις, ο Ερντογάν ακολούθησε τον Οζάλ, αξιοποιώντας την «εύπλαστη και ήπια δύναμη» του πολιτισμού και των οικονομικών σχέσεων για να διαμορφώσει μία πιο «διακριτική εκδοχή» της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από την Βόρεια Αφρική έως και την Κεντρική Ασία, χωρίς να κατορθώνει πάντα την αποφυγή ακραίων συμπεριφορών. Η αξιοζήλευτη οικονομική μεγέθυνση, αντανακλάται και στην εξωτερική πολιτική, με κύριο εμπνευστή και εκφραστή τον Αχμέτ Νταβούτογλου, (ΥΠΕΞ από το 2009 και διάδοχο στην πρωθυπουργία το 2014). Το δόγμα του Νεο-Οθωμανισμού, με κύρια χαρακτηριστικά την πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» με τις γειτονικές χώρες, (εξοικονόμηση πολύτιμων δυνάμεων) και τη συστηματική, μέσω της «ήπιας γεωοικονομικής δύναμης», ανάδειξη της Τουρκίας στην περιφέρειά της, δημιουργεί ερωτηματικά για τις προθέσεις της Άγκυρας για την ένταξη στην ΕΕ. Το δόγμα αυτό φέρεται να προτάσσει, αντί για την πλήρη ενσωμάτωση στους Δυτικούς θεσμούς και στην ΕΕ, την παράλληλη ανάπτυξη αυτόνομων και πολύπλευρων σχέσεων με τις Αραβικές χώρες, το Ιράν, την Ρωσία.3 Παρά τα έντονα εσωτερικά της προβλήματα, τις κοινωνικές και πολιτικές αντιθέσεις, τον δυισμό σε πολλαπλά επίπεδα, η Τουρκία επιχειρεί διαρκώς να προβάλει την εικόνα μίας δυναμικής χώρας-γέφυρας, η οποία φιλοδοξεί μέχρι το 2023, να περιλαμβάνεται στη λέσχη των δέκα ισχυρότερων οικονομικά χωρών του πλανήτη. Οι εξαιρετικές τουρκικές οικονομικές επιδόσεις της τελευταίας δεκαετίας, φέρεται να έχουν έντονη σχέση με την πολιτική κατάσταση: ένα κράτος με ασταθή πολιτική, η οποία χαρακτηριζόταν από συνεχώς μεταβαλλόμενες κυβερνήσεις συνασπισμού, όταν κατάφερε να αποκτήσει μία μονοκομματική κυβέρνηση, ικανή να υλοποιήσει αναγκαίες πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, «μετατράπηκε σε σταθερή και αξιόπιστη» χώρα. Ωστόσο η Τουρκία εξακολουθεί να εξαρτάται από ευμετάβλητες, βραχυπρόθεσμες επενδύσεις, για την χρηματοδότηση του μεγάλου ελλείμματος των τρεχουσών συναλλαγών της. Το τελευταίο, το τρωτό νόμισμά της και η συνεχόμενη αναταραχή στην γειτονιά της, την αφήνει ευάλωτη, σε αποσταθεροποιητικές αλλαγές

της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Αν και ενισχύει το εμπόριο με τους ανατολικούς της γείτονες, απέχει από τον μεγάλο όγκο συναλλαγών που έχει με την Ευρώπη. Στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία, η Τουρκία αναζητά προσβάσεις λόγω γεωγραφικής και γλωσσικής συγγένειας, αν και η Ρωσία συνεχίζει να ασκεί σημαντική επιρροή στην περιοχή. Επιπλέον, την Άγκυρα βαρύνει το ιστορικό παρελθόν, απέναντι σε όλους τους γείτονες και δεν διαθέτει το πλεονέκτημα της αραβικής γλώσσας, η οποία θα την ενίσχυε πολιτιστικά. Η Τουρκία γεωγραφικά βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το 72% των παγκόσμιων βεβαιωμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου και το 73% των πετρελαϊκών αποθεμάτων, στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Κασπίας. Με αυτά τα δεδομένα, η Τουρκία αποτελεί μία «φυσική γέφυρα» μεταξύ των χωρών κατόχων πηγών ενέργειας και των αγορών των καταναλωτών κρατών και θεωρείται ως μια χώρα-κλειδί για την διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας, μέσω της διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού και των διαδρομών, ζητήματα τα οποία έχουν αποκτήσει αυξημένη σημασία για την Ευρώπη (βλέπε Χάρτη Νο.2). Μεγάλα έργα αγωγών έχουν πραγματοποιηθεί και άλλα είναι υπό κατασκευή, τα οποία φέρεται να συμβάλλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και να ενισχύουν τον ρόλο της Τουρκίας ως μια χώρα διέλευσης για τον ενεργειακό άξονα της Ευρασίας και ως ενεργειακού κόμβου στην περιοχή. Για τον σκοπό αυτό, η Τουρκία έχει επικεντρώσει τις προσπάθειές της στη μεταφορά των υδρογονανθράκων της Κασπίας προς τις δυτικές αγορές-υλοποίηση Ενεργειακού Διαδρόμου Ανατολής-Δύσης. Ορισμένοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι ασφαλείς και εμπορικά κερδοφόροι αγωγοί θα συμβάλλουν στη σταθερότητα και την ευημερία στην περιοχή. Σκοπός της Άγκυρας αποτελεί η ανάδειξή της στην τέταρτη κύρια αρτηρία ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης, μετά τη Νορβηγία, την Ρωσία και την Αλγερία, ώστε να μπορέσει μεταξύ άλλων να διαμορφώσει ένα νέο πλαίσιο για τη συνεργασία της με την ΕΕ (βλέπε Χάρτη Νο.2). Η Τουρκική Ενεργειακή Πολιτική έχει σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο μετά τη Σύνοδο στο Ελσίνκι του 1999, όπου η Τουρκία ανακηρύχθηκε υποψήφια για ένταξη χώρα στην ΕΕ. Η Άγκυρα αποδί7

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

δει μεγάλη σημασία στην ορθολογική και αποδοτική λειτουργία της ενέργειας για την προώθηση της ανταγωνιστικότητας της εθνικής της οικονομίας. Σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί, όσον αφορά στην αναδιάρθρωση και στην απελευθέρωση της τουρκικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, σύμφωνα και με τις οδηγίες της ΕΕ. Αναλυτικότερα η Τουρκία, αποτελεί μία από τις αναδυόμενες αγορές, με την ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας να αναπτύσσεται ταχύτερα από τις περισσότερες άλλες χώρες. Η ζήτηση έχει διπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, και η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί, με μια προβλεπόμενη αύξηση 4% ετησίως. Ο ρυθμός αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας ήταν υψηλή και με ανάλογα ποσοστά μεγέθυνσης η χώρα αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον τομέα της ενέργειας, τουλάχιστον για τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Η στενή σχέση που παρατηρείται μεταξύ της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και του ΑΕΠ της χώρας είναι σχεδόν γραμμική. Το 2012, το φυσικό αέριο είχε το μεγαλύτερο μερίδιο της κατανάλωσης με 32,2%, ενώ το ποσοστό του άνθρακα ήταν 30,3%. Το 29% της ακαθάριστης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας προήλθε από λιθάνθρακα (14%) και λιγνίτη (15%). Από το υπόλοιπο, το 43,3% καλύφθηκε από το φυσικό αέριο, το 24% από την υδροηλεκτρική ενέργεια, το 0,7% από το πετρέλαιο και το υπόλοιπο 3% από την αιολική ενέργεια και άλλες ΑΠΕ. Η Άγκυρα στοχεύει να αυξήσει την εγχώρια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με την κατασκευή νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής αν και ο μέσος όρος χρήσης της παραγωγικής ικανότητας των ενεργειακών μονάδων παραμένει στο 69%. Ωστόσο, η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα τα οποία προέρχονται από ξένες πηγές, αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο στην βιώσιμη μεγέθυνση: η κατανάλωση ενέργειας της Τουρκίας έχει αυξηθεί πολύ πιο γρήγορα από την παραγωγή της, αυξάνοντας την εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές ενέργειας. Ακόμη και το ήμισυ περίπου του άνθρακα που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, εισάγεται. Ειδικότερα οι εγχώριοι ενεργειακοί πόροι της Τουρκίας, αποτελούνται σχεδόν αποκλειστικά από λιγνίτη και μικρές ποσότητες λιθάνθρακα και η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου ακόμη και λι8

θάνθρακα, (ορυκτά καύσιμα). Οι καθαρές εισαγωγές της αντιπροσωπεύουν το 72-74% του συνόλου των πρωτογενών ενεργειακών αναγκών και το εμπορικό έλλειμμα της χώρας αυξάνεται από την απουσία εγχώριων πηγών υδρογονανθράκων-σε μεγάλο βαθμό εισαγόμενοι (άνω του 90%) από την Ρωσία και το Ιράν. Η αξία των εισαγωγών ενέργειας στην Τουρκία το 2013, έφθασε τα $ 56 δις, το 22,2% του συνόλου των εισαγωγών και 56% του συνολικού ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Μία αύξηση $ 10 το βαρέλι στην τιμή του αργού, προσθέτει $ 4 δις ετησίως στον λογαριασμό των εισαγωγών της. Σύμφωνα με αξιόπιστα στοιχεία η Τουρκία υπερβαίνει το «Κατώφλι Τρωτότητας», καθόσον ικανοποιεί ποσοστά πολύ μεγαλύτερα του 33%, από την κατανάλωση υδρογονανθράκων στη συνολική της παραγωγή ενέργειας και στην εισαγωγική της εξάρτηση στο άθροισμα κάλυψης των αναγκών της σε υδρογονάνθρακες. Ως αποτέλεσμα η Τουρκία αποδίδει ύψιστη προτεραιότητα στην περαιτέρω διαφοροποίηση των εισαγωγών της, τόσο στο είδος όσο και στην προέλευση. Εάν η Τουρκία αξιοποιήσει εναλλακτικές πηγές ενέργειας, θα μειώσει σημαντικά τα ενεργειακά ελλείμματα. Στο πλαίσιο αυτό έχουν ενταθεί οι δραστηριότητες έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων4 και η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της ενεργειακής ασφάλειας καθίστανται στόχοι υψηλής προτεραιότητας. Η Άγκυρα στοχεύει σε πλήρη αξιοποίηση των αποθεματικών σε άνθρακα, της υδρο-ισχύος και άλλων ΑΠΕ (αιολική και ηλιακή ενέργεια), για την κάλυψη της αύξησης της ζήτησης κατά τρόπο βιώσιμο. Η πυρηνική ενέργεια στο τουρκικό ενεργειακό μίγμα θα είναι επίσης ένα από τα κύρια εργαλεία για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, αποφεύγοντας την επέκταση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα. Πυρηνικοί σταθμοί, οι οποίοι αντιστοιχούν σε μια συνολική εγκατεστημένη δυναμικότητα 5.000 MW, αναμένεται να λειτουργήσουν μετά το 2020. Συνεπώς η Τουρκία στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, (παραγωγή του 30% των αναγκών του ηλεκτρισμού από τις ΑΠΕ μέχρι το 2023 και πυρηνική ενέργεια άνω των 10.000 MW μέχρι το 2030). Επισημαίνεται ο κύριος (υπεραισιόδοξος) στόχος της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου (TPAO), να μπορέσει να ανταποκριθεί στην ζήτηση υδρογονανθράκων της χώρας,

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η Τουρκία γεωγραφικά βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το 72% των παγκόσμιων βεβαιωμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου και το 73% των πετρελαϊκών αποθεμάτων, στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Κασπίας. Με αυτά τα δεδομένα, η Τουρκία αποτελεί μία «φυσική γέφυρα» μεταξύ των χωρών κατόχων πηγών ενέργειας και των αγορών των καταναλωτών κρατών και θεωρείται ως μια χώρα-κλειδί για την διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας, μέσω της διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού και των διαδρομών, ζητήματα τα οποία έχουν αποκτήσει αυξημένη σημασία για την Ευρώπη.

έως το 2023. Σχεδιάζοντας την ετήσια μείωση κατά $ 5 δις της καταβολής για την εισαγωγή ενεργειακών πόρων για τα προσεχή έτη, η ηγεσία της ισχυρίζεται ότι θα οδηγήσει σε μια τόσο σημαντική βελτίωση για την Τουρκία, ώστε να αναδειχθεί μεταξύ των πρώτων δέκα χωρών στην παγκόσμια οικονομία το 2023. Πρόσθετα η TPAO θεωρεί ότι θα είναι σε θέση να ανταγωνιστεί τους διεθνείς ομίλους πετρελαίου, ώστε να διαθέτει την ταυτότητα μιας αποτελεσματικής και ολοκληρωμένης εταιρείας πετρελαίου. Αυτά τα οράματα αποδεικνύουν μεταξύ άλλων και την αξία που προσδίδει η Τουρκία στον κλάδο της ενέργειας-τον θεωρεί ζωτικής σημασίας για το μέλλον της και το μέσον για να «αναρριχηθεί σε καλύτερη θέση, στην παγκόσμια κατάταξη των ισχυρών». Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να τονιστεί η συμβατότητα της εν λόγω επιδίωξης με το υπόδειγμα της Γεωενέργειας: οι Τούρκοι ιθύνοντες θεωρούν ότι η αποφασιστική καλυτέρευση του ενεργειακού τομέα

της χώρας αποτελεί την ικανή και αναγκαία συνθήκη για την περαιτέρω προώθηση της οικονομίας και την αύξηση της ισχύος της. Αυτή είναι η πραγματική κατάσταση η οποία αναγκάζει την Τουρκία να διαμορφώσει καλές σχέσεις με τα πλούσια σε ενέργεια, γειτονικά της κράτη και να ακολουθήσει δραστήρια και συνεπή εξωτερική ενεργειακή πολιτική. Τα Υπουργεία Ενέργειας και Εξωτερικών είναι οι κορυφαίοι φορείς στον καθορισμό της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Οι εκθέσεις αυτών των δύο Υπουργείων σχετικά με τα θέματα της ενέργειας, τονίζουν την ανάγκη της διαφοροποίησης της προσφοράς, ως ζωτικής σημασίας για μία χώρα η οποία καλύπτει άνω του 75% των ενεργειακών της αναγκών από ξένους πόρους. Η ανάγκη για διαφοροποίηση των πηγών ενεργειακού εφοδιασμού εκτός του ότι δηλώνει την έλλειψη της ενεργειακής ασφάλειας και της ασφαλούς προμήθειας για την Τουρκία, προκαλεί μία σειρά από αντιφατικές πο9

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

λιτικές, λόγω της συνθετότητας και της δυναμικότητας των εξελίξεων στον ενεργειακό κλάδο καθώς και των γεγονότων στην ευρύτερη περιοχή. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι η υποκατάσταση του πετρελαίου με φυσικό αέριο είχε μηδενικό βαθμό επιτυχίας, όσον αφορά στην διαφοροποίηση των ειδών καυσίμου, καθόσον η εξάρτηση από το φυσικό αέριο είναι μεγαλύτερη. Η Τουρκία στόχευσε επίσης στην διαφοροποίηση των πηγών του εφοδιασμού της σε πετρέλαιο, συμμετέχοντας και σε διάφορα έργα κατασκευής αγωγών. Ωστόσο παραμένει διαχρονικά εξαρτημένη από τις εισαγωγές αργού από την Ρωσία και το Ιράν, (σε μεγέθη άνω του 50%), με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, (σε περίπτωση αυξημένων τιμών, μείωση ανταγωνιστικότητας και προβλήματα στο εμπορικό ισοζύγιο). Η χώρα διαθέτει δύο εγχώριους και ισάριθμους διεθνείς αγωγούς αργού πετρελαίου, για την κάλυψη της ζήτησης και τις εξαγωγές. Όμως η διακίνηση μέσω του πετρελαιαγωγού BTC εξαρτάται από τις σχέσεις Αζερμπαϊτζάν και Γεωργίας με τη Μόσχα και του αγωγού Κιρκούκ-Τσεϊχάν με την κατάσταση με τους Κούρδους, με το Ιράκ και τις εξελίξεις στο πεδίο Ιράκ-Συρίας, (αυξημένοι κίνδυνοι αποτελεσματικής λειτουργίας). Η Τουρκία εμπλέκεται επίσης σε έναν από τους πολυσύχναστους σταθμούς πετρελαϊκού ελέγχου παγκοσμίως, τα Στενά και φέρεται να αναζητεί εναλλακτικές λύσεις για παράκαμψη και διευκόλυνση της συμφόρησης στην περιοχή, δίχως φυσικά να μειωθούν τα έσοδά της από τα τέλη διέλευσης και να περιοριστεί η γεωστρατηγική της αξία. Φυσικά θα την ωφελούσε ένας αγωγός εντός της επικράτειάς της, του οποίου τα τέλη διέλευσης θα υπερκάλυπταν τη μείωση των εσόδων από την ανάλογη ελάττωση της διάπλευσης των Στενών. Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία δεν έχει δηλώσει επίσημα το κόστος των εισαγωγών πετρελαίου της από το 2002, είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια, 16 έως 18 εκατ. τόνοι αργού εισάγονται σε ετήσια βάση, με το κόστος αυτών να ανέρχεται σε περίπου $ 13-14 δις. Σύμφωνα με τον ΔΟΕ, οι εισαγωγές αργού αναμένεται να διπλασιαστούν την επόμενη δεκαετία. Ενδεχόμενη έστω και σταδιακή-μερική επαλήθευση αυτής της πρόβλεψης, εκτιμάται ότι θα ενισχύσει την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας. Οι μειωμένες τιμές πετρελαίου αναμένεται να ακυρώσουν οποιαδήποτε σχέδια υποκατάστασης του αργού στην τουρκική οικονομία, με άκρως δυσμενείς 10

επιπτώσεις στην περίπτωση μελλοντικής τους υψηλής αύξησης, (στρέβλωση ενεργειακής στρατηγικής). Εκτός από τις εισαγωγές πετρελαίου, η Τουρκία είναι καθαρός εισαγωγέας των προϊόντων πετρελαίου, καθώς η εγχώρια παραγωγή των διυλιστηρίων της Τουρκίας ήταν ανεπαρκής για την ικανοποίηση της εγχώριας ζήτησης. Με την ολοκλήρωση των έργων αναμένεται ότι το 6-7% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου θα διέρχεται από την Τουρκία και το Τσεϊχάν θα αποτελέσει τον μεγαλύτερο τερματικό σταθμό εξαγωγής αργού στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο η γεωγραφική θέση του Τσεϊχάν, στην νοτιοανατολική Τουρκία, παρά την κατοχή της αντικρινής Βόρειας Κύπρου από τουρκικά στρατεύματα, παραμένει ευάλωτη και τρωτή. Επίσης η συγκέντρωση στο Τσεϊχάν ενεργειακών υποδομών και δραστηριοτήτων (οικονομίες κλίμακας), του προσδίδει αξία ενός ελκυστικού στόχου για επιθέσεις, με αυξημένο κόστος των ενδεχομένων πληγμάτων και συνιστά καταστρατήγηση του όρου της διαφοροποίησης. Ο πίνακας συνοψίζει ορισμένα βασικά πρόσθετα στοιχεία και συμπεράσματα από τον τομέα του πετρελαίου της Τουρκίας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Κύρια Συμπεράσματα του Πετρελαϊκού Τομέα της Τουρκίας

Το πετρέλαιο αποτελεί μία από τις κύριες πηγές ενέργειας στην Τουρκία-περίπου το 28% του συνολικού πρωτογενούς ενεργειακού εφοδιασμού της.

Η Τουρκία βασίζεται σε σημαντικό βαθμό σε ξένες πηγές πετρελαίου και εισάγει σχεδόν το 90% του αργού που χρησιμοποιεί. Η πλειοψηφία των εισαγωγών αργού προέρχεται από το Ιράν και τη Ρωσία.

Επισημαίνεται κατ΄ αρχήν όσον αφορά στο πετρέλαιο, η μεγάλη αντίφαση μεταξύ των ισχυρισμών της Άγκυρας, περί μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης με την είσοδο της Τουρκίας σ’ αυτήν-μίας χώρας εξαρτημένης από τις εισαγωγές Ρωσικού και Ιρανικού «μαύρου χρυσού». Οι μελλοντικές προγνώσεις για τις πετρελαϊκές ανάγκες της χώρας επιτείνουν το πρόβλημα της ενεργειακής της ασφάλειας και της εξάρτησης.

Η χρήση αποθεμάτων αποτελεί κεντρικό στοιχείο της πολιτικής αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης της χώρας, η οποία μπορεί να συμπληρωθεί βραχυχρόνια, με μέτρα περιορισμού της ζήτησης. Οι μακροπρόθεσμες λύσεις και επιλογές αφορούν στην κατάλληλη αξιοποίηση των εγχώριων πηγών.

Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία δεν αποτελεί πετρελαιοπαραγωγική χώρα, ο ρόλος της ως ένα αυξανόμενης σημαντικότητας κέντρο διακίνησης πετρελαίου, της προσδίδει αξία για την παγκόσμια 5. αγορά πετρελαίου. Η Τουρκία διαδραματίζει έναν ενισχυόμενο ρόλο στην διαμετακόμιση πετρελαίου από Ρωσία, Κασπία και Μέση Ανατολή στην Ευρώπη, λόγω της στρατηγικής της θέσης. Επιπλέον, γεωγραφικά ελέγχει έναν από τους πιο πολυσύχναστους σταθμούς διέλευσης του κόσμου, τα Στενά (Βοσπόρου και Ελλησπόντου).

Από τη σκοπιά της ενεργειακής ασφάλειας, τα Στενά (Βοσπόρου και Δαρδανελίων) είναι σημαντικάμεταφέρουν το 3,7% της καθημερινής διεθνούς κατανάλωσης αργού και η Τουρκία επιχειρεί να το εκμεταλλευτεί. Επιδιώκει επίσης να διαμορφώσει το Τσεϊχάν ως περιφερειακό ενεργειακό κόμβο, με διυλιστήρια στον τερματικό σταθμό πετρελαίου και την προσθήκη εσόδων πέρα από τα τέλη διέλευσης, μέσω και ιδιωτικών επενδύσεων, παρά τον κανόνα της διαφοροποιήσεως όλων των παραγόντων του κλάδου της ενέργειας.

Για να διευκολυνθεί η αύξηση της κυκλοφορίας του πετρελαίου μέσω των Στενών και με δεδομένη τη μελλοντική αύξηση του όγκου του πετρελαίου της Κασπίας, μία σειρά από επιλογές παράκαμψης 7. του Βοσπόρου είναι υπό εξέταση από τα παράκτια κράτη, (Βουλγαρία, Γεωργία, Ουκρανία, Ρουμανία, Ρωσία) και την Τουρκία.

Η εξάρτηση της Τουρκίας από τα ορυκτά καύσιμα τα οποία προέρχονται από ξένες πηγές, αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο στην βιώσιμη μεγέθυνση: η κατανάλωση ενέργειας της Τουρκίας έχει αυξηθεί πολύ πιο γρήγορα από την παραγωγή της, αυξάνοντας την εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές ενέργειας.

Σημειώσεις: 1. Στις 29 Οκτωβρίου 2014, στην επέτειο της ίδρυσης της τουρκικής δημοκρατίας, εγκαινιάστηκε το νέο προεδρικό μέγαρο: ονομάζεται Ak Saray, (Λευκός Οίκος) και είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, (έκτασης 300 στρεμμάτων-το προηγούμενο μεγαλύτερο ήταν το παλάτι του Σουλτάνου του Μπρουνέι, του πλουσιότερου άνθρωπου του κόσμου, 200 στρεμμάτων). Το Ak Saray υπολογίζεται ότι έχει κοστίσει $ 444 εκ. και ήταν στο επίκεντρο μιας απίστευτης διαμάχης μεταξύ του Ερντογάν και της τουρκικής δικαιοσύνης, όπου αγνοήθηκαν όλες τις αποφάσεις των δικαστηρίων για παύση των σχετικών εργασιών. 2. Μια σημαντική ρίζα ενός διαχρονικού προβλήματος είναι εν μέρει γεωγραφική: βουνά και υψίπεδα δεσπόζουν στην χερσόνησο της Ανατολίας-χερσαία γέφυρα ανάμεσα στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή, όπου στο νοτιοανατολικό της τμήμα δημογραφικά κυριαρχούν οι Κούρδοι, οι οποίοι γειτνιάζουν με ομοεθνείς τους στη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν. Το κουρδικό πρόβλημα και το ζήτημα της διατήρησης της ταυτότητας και της επιδίωξης αυτοδιάθεσης των Κούρδων πολιτών της Τουρκίας, (το 20% του πληθυσμού), δημιουργούν εύλογες ανησυχίες στην Άγκυρα, καθώς το πρόβλημα θα πρέπει να επιλυθεί με βαθύ εκδημοκρατισμό ή με αυτοδιάθεση-και τα δύο θα αποτελέσουν την «ταφόπλακα κάθε νέο-οθωμανικής φιλοδοξίας». 3. Ο Νταβούτογλου αναφέρεται και στα Βαλκάνια και στην ανάγκη της Άγκυρας να περικλείσει την περιοχή, χρησιμοποιώντας τις μουσουλμανικές χώρες και μειονότητες, ενώ αποδέχεται ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα τουρκικά συμφέροντα είναι η διαμόρφωση μιας Σερβο-ελληνικής ή Σερβο-ελληνο-βουλγαρικής συμμαχίας. 3. Στις αρχές του 2013, η TPAO απέκτησε το πρώτο πλοίο σεισμικών ερευνών της χώρας από τη Νορβηγία, το οποίο ονομάστηκε «Barbaros Hayrettin Pasha» ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι σύντομα θα αρχίσει την εξερεύνηση στα ανοικτά της Τουρκίας, της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Απόκτηση μεταχειρισμένων μονάδων επιφανείας για το ΠΝ

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

Οι φρεγάτες κλάσης “Έλλη” (κλάση “Kortenaer” σε ολλανδική υπηρεσία) τύπου S (Standard) αποκτήθηκαν μεταχειρισμένες από το Πολεμικό Ναυτικό της Ολλανδίας, σταδιακά, στις δεκαετίες του 1980, του 1990 και του 2000. Συνολικά το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) παρέλαβε και ενέταξε σε υπηρεσία δέκα πλοία του τύπου, αν και σήμερα παραμένουν σε υπηρεσία εννέα πλοία (μετά τον παροπλισμό της φρεγάτας F-463 “Μπουμπουλίνα” το 2013) εκ των οποίων έξι αναβαθμισμένα. Σήμερα, είναι προφανές, ότι τα πλοία αυτά χρήζουν αντικατάστασης, διότι δεν ικανοποιούν πλέον τις σύγχρονες επιχειρησιακές απαιτήσεις. Ας εξετάσουμε λοιπόν τις επιλογές του ΠΝ.

Του Ευθυμίου Λάζου

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Πλοία εν υπηρεσία Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 το ΠΝ προμηθεύτηκε δύο φρεγάτες τύπου Standard εκτοπίσματος 3.630 τόνων (ναυπηγήθηκαν στα Royal Schelde για λογαριασμό της Ολλανδίας). Το ολλανδικό πρόγραμμα απέδωσε συνολικά 12 πλοία και διήρκεσε από τον Απρίλιο του 1975 έως τον Οκτώβριο του 1983. Το ΠΝ αγόρασε το 6ο και το 7ο πλοίο του προγράμματος, τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία ως F-450 “Έλλη” (πρώην F-812 “Pieter Florisz”) και F-451 “Λήμνος” (πρώην F-813 “Witte de With”). Η ναυπήγηση της “Έλλης” ξεκίνησε την 1η Ιουλίου του 1977 (καθελκύστηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 1979) και εντάχθηκε στο ΠΝ στις 10 Οκτωβρίου του 1981. Η ναυπήγηση της “Λήμνου” ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου του 1978 (καθελκύστηκε στις 27 Οκτωβρίου του 1979) και εντάχθηκε στο ΠΝ στις 18 Σεπτεμβρίου του 1982. Την περίοδο 1993-1997 το ΠΝ ενέταξε σε υπηρεσία τέσσερις ακόμα φρεγάτες τύπου Standard ενώ, την περίοδο 2001-2004, εντάχθηκαν στο στόλο τέσσερις ακόμα φρεγάτες του αυτού τύπου. Πιο συγκεκριμένα, η φρεγάτα F-459 “Αδρίας” (πρώην F-808 “Callenburgh”) εντάχθηκε στο ΠΝ στις 30 Μαρτίου του 1994 (έναρξη ναυπήγησης: 30 Ιουνίου του 1975, καθέλκυση: 12 του Μαρτίου 1977), η F-460 “Αιγαίον” (πρώην F-810 “Banckert”) εντάχθηκε στις 14 Μάιου του 1993 (έναρξη ναυπήγησης: 25 Φεβρουαρίου του 1976, καθέλκυση: 13 Ιουνίου του 1978), η F-461 “Ναβαρίνο” (πρώην F-809 “Van Kinsbergen”) εντάχθηκε την 1η Μαρτίου του 1995 (έναρξη ναυπήγησης: 2 Σεπτεμβρίου του 1975, καθέλκυση: 16 Απριλίου του 1977), η F-462 “Κουντουριώτης” (πρώην F-807 “Kortenaer”) εντάχθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 1997 (έναρξη ναυπήγησης: 8 Απριλίου του 1975, καθέλκυση: 18 Δεκεμβρίου του 1976), η F-463 “Μπουμπουλίνα” (πρώην F-826 “Pieter Florisz”) εντάχθηκε στις 14 Δεκεμβρίου του 2001 και παροπλίστηκε στις 18 Φεβρουαρίου του 2013 (έναρξη ναυπήγησης: 21 Ιανουαρίου του 1981, καθέλκυση: 8 Μάιου του 1982), η F-464 “Κανάρης” (πρώην F-825 “Jan Van Brakel”) εντάχθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 2002 (έναρξη ναυπήγησης: 16 Νοεμβρίου του 1979, καθέλκυση: 16 Μάιου του 1981), η F-465 “Θεμιστοκλής” (πρώην F-823 “Philips van Almonde”) εντάχθηκε στις 24 Οκτωβρίου του 2003 (έναρξη ναυπήγησης: 3 Οκτωβρίου του 1977, καθέλκυση: 11 Αυγούστου του 1979) και η F-466 “Νικηφόρος Φωκάς” (πρώην 14

F-824 “Bloys Van Treslong”) εντάχθηκε στις 19 Νοεμβρίου του 2004 (έναρξη ναυπήγησης: 27 Απριλίου του 1978, καθέλκυση: 15 Νοεμβρίου του 1980). Οι Standard έχουν διαστάσεις (μήκος x ύψος x πλάτος) 130,2 μέτρα x 14,4 μέτρα x 6,2 μέτρα. Το σύστημα πρόωσης των πλοίων είναι διαμόρφωσης CODAG (Combined Diesel and Gas) και αποτελείται από δύο κινητήρες τύπου Olympus TM3B της RollsRoyce συνολικής ισχύος 2 x 25.700 ίππων, δύο κινητήρες τύπου Tyne RM1C, επίσης της Rolls-Royce, συνολικής ισχύος 2 x 4.900 ίππων, τέσσερις γεννήτριες συνολικής ισχύος 4 x 750 kW και δύο έμβολα, τα οποία καταλήγουν σε ισάριθμες προπέλες. Η μέγιστη ταχύτητά τους ανέρχεται στους 30 κόμβους/ ώρα (55,6 km/h). Με ταχύτητα πλεύσης 16 κόμβους/ώρα (29,6 km/h) η αυτονομία τους ανέρχεται στα 4.700 ναυτικά μίλια (8.704,4 km). Οι απαιτήσεις επάνδρωσης είναι της τάξεως των 198 ατόμων. Ο εξοπλισμός μάχης περιλαμβάνει ένα πυροβόλο διαμετρήματος 76mm/62 Compatto της OTO Melara (από δύο στις φρεγάτες F-450 “Έλλη” και F-451 “Λήμνος”) μέγιστου βεληνεκούς 16 km, έναν οκταπλό εκτοξευτή τύπου Mk.29 GMLS (Guided Missile Launching System) με ισάριθμα αντιαεροπορικά βλήματα τύπου RIM-7Ρ Block-1 Sea Sparrow με ελάχιστο/μέγιστο βεληνεκές τα 1,22/16,55 km, δύο τετραπλούς εκτοξευτές βλημάτων επιφανείας-επιφανείας τύπου RGM-84D Block1C Harpoon και RGM-84G Block-1G Harpoon σε διάταξη “X” με σύστημα ελέγχου βολής τύπου SWG1A(V)9/-1A(V)10 και μέγιστο βεληνεκές 124+ km, ένα σύστημα CIWS (Close-In Weapon System) τύπου Phalanx Mk.15 Mod.12 διαμετρήματος 20mm με ελάχιστο/μέγιστο βεληνεκές 91/2.187 μέτρα (από δύο στις φρεγάτες F-450 “Έλλη” και F-451 “Λήμνος”), δύο διπλούς εκτοξευτές τορπιλών τύπου Mk.32 διαμετρήματος 324mm, ενώ μπορούν να φιλοξενήσουν έως και δύο ελικόπτερα ανθυποβρυχιακού πολέμου τύπου AB-212 ASW/EW (AntiSubmarine Weapon/Electronic Warfare). Ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός των μη αναβαθμισμένων πλοίων περιλαμβάνει το σύστημα διεύθυνσης βολής τύπου WM-25/STIR-180, το οποίο είναι τμήμα του συστήματος SEWACO II (Sensor and Weapon Command) και αποτελείται από το ραντάρ έρευνας αέρος και/ή επιφανείας και παρακολούθησης στόχων τύπου WM-25 και το μονοπαλμικό ραντάρ κατάγαυσης στόχου συνεχούς κύματος (Continues Wave Illuminator = CWI) τύπου

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

Σήμερα το ΠΝ διατηρεί σε υπηρεσία εννέα φρεγάτες τύπου Standard κλάσης «Έλλη», εκ των οποίων οι έξι είναι αναβαθμισμένες. Μια απλή ανάγνωση των ημερομηνιών ναυπήγησης είναι αρκετή για να συμπεράνουμε ότι οι Standard είναι πλοία παλιά, 36 ετών το νεότερο και 40 ετών το γηραιότερο!

STIR-180. Το ραντάρ δύο διαστάσεων (2-D) έρευνας αέρος και/ή επιφανείας τύπου LW-08 Jupiter λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων D (1-2 GHz) και επιτυγχάνει μέγιστη εμβέλεια 260 km για στόχους με διατομή ραντάρ ίση ή μεγαλύτερη των δύο τετραγωνικών μέτρων. Ο λοιπός ηλεκτρονικός εξοπλισμός αυτοπροστασίας των Standard αποτελείται από το ραντάρ επιφανείας τύπου ZW-06, το σονάρ τρόπιδας τύπου ΑΝ/SQS-505, το σύστημα εκτόξευσης αναλώσιμων τύπου Mk.36 SRBOC (Super Rapid Bloom Off-board Countermeasures, τέσσερα συστήματα επί έξι εκτοξευτές για τις φρεγάτες F-450 “Έλλη” και F-451 “Λήμνος” και από δύο συστήματα για τις υπόλοιπες φρεγάτες) και το σύστημα παραπλάνησης τορπιλών τύπου AN/SLQ-25Α Nixie. Πρόγραμμα αναβάθμισης Το πρόγραμμα αναβάθμισης των έξι Standard υπογράφηκε στις 12 Φεβρουαρίου του 2003 με κόστος € 381.578.580 (το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με επιτυχία το 2010). Τα πλοία που αναβαθμίστηκαν είναι τα: F-450 “Έλλη”, F-451 “Λήμνος”, F-459 “Αδρί-

ας”, F-460 “Αιγαίον”, F-461 “Ναβαρίνο” και F-462 “Κουντουριώτης”. Πριν από την υλοποίηση του κύριου προγράμματος αναβάθμισης, κάθε πλοίο υποβλήθηκε σε προκαταρκτικό πρόγραμμα προετοιμασίας ώστε να διευκολυνθεί η διαδικασία της κύριας αναβάθμισης. Το πρόγραμμα προετοιμασίας περιελάμβανε δραστηριότητες επιθεώρησης και δοκιμών ώστε να γίνει αντιληπτό σε τι κατάσταση βρισκόταν το υπό αναβάθμιση πλοίο (γενική επιθεώρηση και καταγραφή επιδόσεών του πλοίου, χωροταξικός σχεδιασμός εσωτερικών χώρων και έλεγχος ευστάθειας). Στη συνέχεια υλοποιούνταν οι κύριες εργασίες αναβάθμισης, οι οποίες αφορούσαν:  Στην εγκατάσταση του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης μάχης τύπου TACTICOS, το οποίο εκτελεί διαδικασίες αξιολόγησης επερχόμενης απειλής και ανάθεσης όπλων και αισθητήρων. Το σύστημα TACTICOS διαθέτει έξι σταθμούς εργασίας.  Στην εγκατάσταση συστήματος ζεύξης δεδομένων τύπου Data Link-11.  Στην εγκατάσταση του ηλεκτροπτικού αισθητήρα 15

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

εντοπισμού και ελέγχου πυρός τύπου Mirador FD με κάμερα LLTV.  Στην αναβάθμιση του ραντάρ LW-08 Jupiter με την εγκατάσταση ψηφιακού εφεδρικού πομπού, ο οποίος επιτρέπει στο αναβαθμισμένο ραντάρ την αυτόματη παρακολούθηση 100 εναέριων στόχων ή την χειροκίνητη παρακολούθηση 60 εναέριων στόχων.  Στην αναβάθμιση του συστήματος διεύθυνσης βολής WM-25/STIR-180, ώστε να επιτυγχάνει καλύτερες επιδόσεις στη φάση του εγκλωβισμού. Με την αναβάθμιση το ραντάρ μπορεί να παρακολουθεί ταυτόχρονα 16 στόχους αέρος και/ή επιφανείας. Σε σχέση με το σύστημα STIR-180 εγκαταστάθηκε μια τηλεοπτική κάμερα με δυνατότητα αυτόματης ηλεκτροπτικής παρακολούθησης στόχων.  Στην αντικατάσταση του ραντάρ επιφανείας ZW06 με το SCOUT Mk.II LPI BridgeMaster E (Low Probability of Intercept).  Στην αντικατάσταση του συστήματος ηλεκτρονικών μέτρων υποστήριξης (Electronic Support Measures = ESM) με το CS-3701 της EDO.  Στην αντικατάσταση του συστήματος ενεργών ηλεκτρονικών αντιμέτρων με το Salamander B3.  Στην αναβάθμιση του συστήματος εκτόξευσης αναλώσιμων παραπλάνησης τορπιλών μέσω της

διασύνδεσης του συστήματος Mk.36 SBROC με το νέο σύστημα ALEX (Automatic Launching of Expendables). Μέσω αυτής της διασύνδεσης το σύστημα Mk.36 SBROC διασυνδέθηκε με το σύστημα ESM του πλοίου, το σύστημα ναυτιλίας και τους μετεωρολογικούς αισθητήρες. Στο πλαίσιο της αναβάθμισης του συστήματος αυτοπροστασίας των πλοίων εγκαταστάθηκαν δύο εξαπλοί εκτοξευτές αναλώσιμων τύπου Mk.136 διαμετρήματος 130mm.  Στην αντικατάσταση των δύο γυροσκοπικών πυξίδων τύπου Mk.23/.29 από μία πυξίδα τύπου Mk.39. Εκτός από την αλλαγή των γυροσκοπικών πυξίδων, οι φρεγάτες ενισχύθηκαν και με τα εξής συστήματα ναυσιπλοΐας: δύο δέκτες παγκόσμιου προσδιορισμού θέσεως (Global Positioning System = GPS) εκ των οποίων ο ένας ανήκει στην κατηγορία DGPS (Differential GPS), ένα ηλεκτρομαγνητικό σύστημα κλειδώματος ταχύτητας, ένα σύστημα κατανομής δεδομένων του πλοίου, δύο συστήματα αδρανειακής ναυτιλίας με ισάριθμους σταθμούς εργασίας και μία μαγνητική πυξίδα.  Στην αντικατάσταση του συστήματος επικοινωνιών τύπου ICS 3 με νεότερο, το οποίο περιλαμβάνει πομποδέκτες VLF/LF/HF/UHF, ψηφιακό σύστημα μετάδοσης φωνής και δεδομένων, σύστη-

Οι τέσσερις γερμανικές φρεγάτες τύπου F-123 κλάσης «Brandenburg» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1992-1995 και αποτελούν μια ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για το ΠΝ. Ωστόσο, μας είναι άγνωστο εάν η Γερμανία θα παροπλίσει τελικά τα πλοία πριν το 2025 ή μετά. 16

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

μα μεγαφώνων και εγκατάσταση συστήματος δορυφορικών επικοινωνιών INMARSAT. Επίσης, όλα τα επιμέρους συστήματα επικοινωνιών ολοκληρώθηκαν σε ένα κοινό σύστημα.  Στην αντικατάσταση του συστήματος ενδοεπικοινωνίας τύπου MSC-2000 από το FOCON. Εκτός από τις παραπάνω αναβαθμίσεις το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού προέβλεπε και εργασίες, οι οποίες άπτονται την ομαλής λειτουργίας του πλοίου. Μεταξύ άλλων, εγκαταστάθηκε το σύστημα IPMS (Integrated Platform Management System), το οποίο ελέγχει την πρόωση του πλοίου, την παροχή ισχύος και το σύστημα πυρόσβεσης, αντικαταστάθηκαν οι συσκευές ατμού, οι μετατροπείς 400 MHz, τα συστήματα αέρος υψηλής και χαμηλής πίεσης, το σύστημα διαχωρισμού ύδατος, οι αντλίες πυρόσβεσης και το σύστημα διαχείρισης αποβλήτων. Επίσης, εκτελέστηκαν εργασίες συντήρησης και γενικής επισκευής, έτσι ώστε τα πλοία να επανέλθει σε επίπεδο εργοστασιακών προδιαγραφών. Πρόγραμμα αντικατάστασης Μια απλή ανάγνωση των ημερομηνιών ναυπήγησης είναι αρκετή για να συμπεράνουμε ότι οι Standard είναι πλοία παλιά, δεδομένου ότι το νεότερο σε υπηρεσία πλοίο είναι σήμερα 36 ετών, ενώ το γηραιότερο είναι 40 ετών! Δηλαδή όλα τα πλοία, αναβαθμισμένα ή μη βρίσκονται στο όριο της επιχειρησιακής τους ζωής. Σε νατοϊκό επίπεδο το «σύνηθες» είναι τα πολεμικά πλοία να παραμένουν σε υπηρεσία 15-20 χρόνια από τη στιγμή της ναυπήγησης, να εκσυγχρονίζονται εκτενώς, να παραμένουν σε υπηρεσία για 15-20 χρόνια και στη συνέχεια να αντικαθίσταται νε νέες ναυπηγήσεις. Με άλλα λόγια ακόμα και με τις πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις οι μη αναβαθμισμένες Standard θα πρέπει να αντικατασταθούν έως το 2020 και στη συνέχεια να αντικατασταθούν οι αναβαθμισμένες Standard (μετά το 2020 και έως το 2025). Μια τέτοια εξέλιξη, σε συνδυασμό με μια πιθανή αναβάθμιση των φρεγατών τύπου MEKO-200 θα έδινε στο ΠΝ πολύτιμες χρονικές «ανάσες» και θα του επέτρεπε να σχεδιάσει τη μελλοντική του δομή και τα μελλοντικά ναυπηγικά του προγράμματα ποιο αποτελεσματικά και με μεγαλύτερη άνεση χρόνου. Αλλά δεν είναι μόνο η ηλικία των πλοίων. Είναι και το γεγονός ότι πλέον δεν ανταποκρίνονται στις

σύγχρονες επιχειρησιακές απαιτήσεις του Αιγαίου. Αποστολή των φρεγατών είναι να προσβάλουν στόχους στον αέρα και στη θάλασσα (επί και υπό). Ομοίως θα πρέπει να μπορούν να αμυνθούν εναντίων απειλών προερχομένων από τον αέρα, τη θάλασσα (επί και υπό) και τη ξηρά. Οι μη αναβαθμισμένες Standard διατηρούν ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα τεχνολογίας της δεκαετίας του 1980, συνεπώς είναι ξεπερασμένες τεχνολογικά από κάθε άποψη. Από την άλλη πλευρά και οι αναβαθμισμένες Standard αντιμετωπίζουν επιχειρησιακά προβλήματα, ιδιαίτερα στον οπλισμό τους. Η αναβάθμιση ή ο εκσυγχρονισμός των πολεμικών πλοίων για να είναι αποδοτικός θα πρέπει να καλύπτει τρείς κύριους τομείς: τους αισθητήρες του πλοίου, τα οπλικά του συστήματα και το σύστημα διοίκησης και ελέγχου. Το πρόγραμμα αναβάθμισης των Standard αφορούσε στους αισθητήρες και το σύστημα διοίκησης και ελέγχου του πλοίου, ενώ τα οπλικά συστήματα παρέμειναν τα ίδια σε μια εποχή όπου άλλες ναυτικές δυνάμεις τα αντικαθιστούσαν με νεότερες εκδόσεις, σαφώς με καλύτερες επιδόσεις. Για παράδειγμα τα αντιαεροπορικά βλήματα τύπου RIM-7 Sea Sparrow μέγιστου βεληνεκούς 16,55 km και μέγιστης ταχύτητας Mach 2+ αντικαθίσταται με τα νέα βλήματα τύπου RIM-162 ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) μέγιστου βεληνεκούς άνω των 50 km και μέγιστης ταχύτητας Mach 4+. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το σύστημα CIWS Phalanx μέγιστου βεληνεκούς 2,2 km αντικαθίσταται από το σύστημα RAM (Rolling Airframe Missile) μέγιστου βεληνεκούς 9 km. Είναι λοιπόν προφανές ότι οι Standard χρήζουν αντικατάστασης. Βέβαια το ιδανικό για το ΠΝ θα ήταν η ναυπήγηση 4-6 νέων φρεγατών. Έτσι και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών να αναβάθμιζε δραματικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες του ΠΝ, αλλά και τα ελληνικά ναυπηγεία θα είχαν φόρτο εργασίας για 10-15 χρόνια. Ωστόσο, δεδομένου ότι το κόστος μιας σύγχρονης φρεγάτας είναι μεταξύ των € 500 και € 700 εκατομμυρίων, ένα πρόγραμμα ναυπήγησης 4-6 νέων πλοίων θα ξεπερνούσες σε κόστος τα € 2-3 δισεκατομμύρια, ίσων δε να πλησίαζε τα € 3-4 δισεκατομμύρια εάν συνυπολογιστούν και τα κόστη εκπαίδευσης, τεχνικής υποστήριξης και απόκτησης οπλισμού. Είναι προφανές ότι με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα και την ασφυκτική πίεση του αμυντικού προϋπολογισμού καμία κυβέρνηση δεν πρόκειται να 17

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Οι καναδικές φρεγάτες κλάσης «Halifax» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1987-1996 και επί του παρόντος αναβαθμίζονται με σύγχρονα ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα.. Ο παροπλισμός τους έχει προγραμματιστεί για το 2016 και μετά.

δεσμεύσει ένα τέτοιο ποσό για αμυντικούς εξοπλισμούς, διότι τόσα πολλά χρήματα απλά δεν υπάρχουν. Ακόμα και εάν το τρίτο μνημόνιο υλοποιηθεί κανονικά, χωρίς αναβολές και παλινωδίες, είναι αμφίβολο εάν η χώρα μας θα μπορέσει να υλοποιήσει νέα εξοπλιστικά προγράμματα πριν το 2020. Συνεπώς η έλλειψη χρημάτων καθιστά αδύνατη τη ναυπήγηση νέων μονάδων. Τι απομένει; Η προοπτική απόκτηση μεταχειρισμένων πλοίων. Το ευτύχημα για το ΠΝ είναι ότι στη διεθνή αγορά υπάρχουν αρκετές και αξιόλογες περιπτώσεις φρεγατών, οι οποίες αναμένεται να αποσυρθούν από το 2020 και μετά λόγω της εισόδου σε υπηρεσία νέων ναυπηγήσεων. Η πρώτη επιλογή του ΠΝ είναι οι τέσσερις γερμανικές φρεγάτες τύπου F-123 κλάσης «Brandenburg». Οι φρεγάτες αυτές ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1992-1995, είναι δηλαδή σήμερα πλοία ηλικίας 2023 ετών. Επί του παρόντος τα πλοία τελούν υπό ένα πρόγραμμα περιορισμένης αναβάθμισης με κύριο άξονα την εγκατάσταση του προηγμένου Συστήματος Διαχείρισης Μάχης τύπου TACTICOS. Επιπλέον θα αναβαθμιστεί το σύστημα αναγνώρισης φίλου ή εχθρού (IFF = Identification Friend or Foe) των πλοίων, ενώ θα εγκατασταθεί και το ραντάρ τύπου MSSR-2000. Η αποδέσμευση των F-123 συνδέεται άμεσα με την πρόοδο του προγράμματος ναυπήγησης των φρεγατών τύπου F-125, το οποίο βρίσκεται 18

σε πλήρη εξέλιξη και τα πλοία αναμένεται να ενταχθούν σε υπηρεσία την περίοδο 2016-2019 (συνολικά τέσσερα πλοία). Σε υπηρεσία θα αντικαταστήσουν τις τρείς παλαιές φρεγάτες τύπου F-122 κλάσης «Bremen», ενώ στη συνέχεια αναμένεται να ξεκινήσει η διαδικασία απόσυρσης των φρεγατών τύπου F-123. Μια εξίσου ελκυστική επιλογή για το ΠΝ είναι και οι δύο εναπομείναντες ολλανδικές φρεγάτες κλάσης «Karel Doorman» ή M (Multi-purpose). Το πρόγραμμα ναυπήγησης αφορούσε σε οκτώ πλοία, τα οποία ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1985-1995. Από τα οκτώ πλοία έξι πωλήθηκαν σε τρίτες χώρες (δύο στο Βέλγιο, δύο στη Χιλή και δύο στην Πορτογαλία). Τα δύο εν υπηρεσία πλοία ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1987-1993 και 1991-1994 αντίστοιχα. Την περίοδο 2012-2015 τα πλοία αναβαθμίστηκαν (σε ένα κοινό πρόγραμμα μεταξύ της Ολλανδίας και του Βελγίου) με την εγκατάσταση του ραντάρ έρευνας επιφανείας διάταξης φάσης τύπου SeaWatcher 100 και με την εγκατάσταση του ηλεκτροπτικού συστήματος επιτήρησης τύπου Gatekeeper. Μια άλλη επιλογή για το ΠΝ είναι οι καναδικές φρεγάτες κλάσης «Halifax». Σήμερα σε υπηρεσία διατηρούνται 12 πλοία της κλάσης, τα οποία ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1987-1996. Τον Οκτώβριο του 2011 ο καναδική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει με την υλοποίηση ενός προγράμματος

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

ναυπήγησης 15 νέων φρεγατών με στόχο την αντικατάσταση των κλάσεων «Halifax» και «Iroquois», αρχής γενομένη από το 2016. Εντωμεταξύ, σε εξέλιξη βρίσκεται ένα πρόγραμμα αναβάθμισης και των 12 πλοίων συνολικού κόστους $ 3,1 δις το οποίο ξεκίνησε το 2010 και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2017. Με την ολοκλήρωση του προγράμματος αναβάθμισης οι «Halifax» θα φέρουν σύγχρονο οπλισμό και ηλεκτρονικά συστήματα και θα μπορούν να παραμείνουν σε υπηρεσία για 15-20 χρόνια. Οι κύριοι άξονες του προγράμματος αναβάθμισης αφορούν: (α) Στην εγκατάσταση του υπέρυθρου ραντάρ έρευνας και ανίχνευσης τύπου Sirius (β) Στην εγκατάσταση ενός νέου Συστήματος Διαχείρισης Μάχης, βασισμένο στο σύστημα 9LV Mk.4 της Saab (CanACCS-9LV) (γ) Στην εγκατάσταση των συστημάτων διεύθυνσης και κατεύθυνσης πυρός τύπου CEROS-200 (δ) Στην αναβάθμιση των πυροβόλων τύπου Bofors 57mm Mk.2 στο επίπεδο Mk.3 (ε) Στην αναβάθμιση του ραντάρ τύπου SG150HC για βελτιωμένες επιδόσεις (στ) Στην εγκατάσταση του συστήματος αυτοπροστασίας τύπου

MASS (Multi Ammunition Soft-kill System) (ζ) Στην εγκατάσταση συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου (η) Στην εγκατάσταση του ραντάρ έρευνας και κατάδειξης στόχων μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς τύπου Smart-S Mk.2 (θ) Στην εγκατάσταση του ραντάρ ναυτιλίας τύπου Pathfinder ST Mk.2 (ι) Στην εγκατάσταση συστήματος παθητικών ηλεκτρονικών αντιμέτρων και (ια) Στην αναβάθμιση του CIWS τύπου Phalanx στο επίπεδο Block.1B Baseline.1. Η τέταρτη επιλογή του ΠΝ είναι οι βρετανικές φρεγάτες Type-23. Συνολικά η Μεγάλη Βρετανία ναυπήγησε 16 φρεγάτες του τύπου μεταξύ των ετών 1985-2002. Σήμερα σε υπηρεσία βρίσκονται 13 πλοία τα οποία ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1987-2002 (τρία πλοία πωλήθηκαν στη Χιλή). Η αντικατάσταση των Type-23 έχει δρομολογηθεί και προγραμματιστεί για το 2021 και μετά από τη νέα γενιά πλοίων τύπου Type-26 GCS (Global Combat Ship). Σύμφωνα με τον προγραμματισμό το πρώτο πλοίο Type-26 GCS θα ξεκινήσει να ναυπηγείται το 2016 και αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία το 2021. Ομοίως, η πρώτη φρεγάτα Type-23 αναμένε-

Οι γαλλικές φρεγάτες κλάσης «Cassard» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1982-1991 και αποτελούν την αντιαεροπορική έκδοση των φρεγατών κλάσης «George Lyegges» (φωτογραφία), οι οποίες ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1974-1990. Και τα επτά πλοία των κλάσεων «Cassard» και «George Lyegges» θα αντικατασταθούν από φρεγάτες τύπου FREMM. 19

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

ματα τύπου CAMM(M) (Common Anti-Air Modular Missile) ή Sea Ceptor μέγιστου βεληνεκούς 25+ km.

Η αντικατάσταση των 12 βρετανικών φρεγατών Type-23 έχει δρομολογηθεί και προγραμματιστεί για το 2021 και μετά. Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με τον προγραμματισμό, η πρώτη φρεγάτα Type-23 αναμένεται να αποσυρθεί το 2023 ενώ η τελευταία το 2036.

ται να αποσυρθεί το 2023 ενώ η τελευταία το 2036. Στο μεταξύ οι φρεγάτες Type-23 βρίσκονται σε πρόγραμμα εργοστασιακής συντήρησης και βελτίωσης διάρκεια 12-18 μηνών (αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2016). Το πρόγραμμα αφορά σε δομικές αλλαγές στην υπερκατασκευή των πλοίων με στόχο την αύξηση της μέγιστης ταχύτητας κατά έναν κόμβο με παράλληλη μείωση της κατανάλωσης καυσίμου κατά 13%. Παράλληλα, στο πλαίσιο του προγράμματος αναβάθμισης SWMLU (Sea Wolf Mid Life Update) προβλέπεται η αναβάθμιση των ηλεκτρονικών αισθητήρων και των συστημάτων ελέγχου και κατεύθυνσης πυρός των οπλικών συστημάτων των πλοίων καθώς και η βελτίωση της άμυνας σημείου των πλοίων με την εγκατάσταση δύο τηλεχειριζόμενων πυροβόλων διαμετρήματος 30mm. Επίσης, βελτιώσεις αναμένεται να δεχθεί και το κύριο πυροβόλο τύπου Mk.8 διαμετρήματος 114,3mm ή 4,5 ιντσών, το οποία αναμένεται να αναβαθμιστεί στο επίπεδο 20

Mod.1 (μεταξύ άλλων θα εγκατασταθεί ένα νέο πλήρως ηλεκτρικό σύστημα γέμισης, ενώ η υπερκατασκευή του πυροβόλου θα τροποποιηθεί έτσι ώστε να μειωθεί το ίχνος του στο ραντάρ). Πέραν του 2016 προβλέπεται η εφαρμογή του προγράμματος επέκτασης ζωής LIFEX (Life Extension) προκειμένου τα πλοία να διατηρήσουν τις επιδόσεις μέχρι τη στιγμή του παροπλισμού τους. Υπενθυμίζουμε ότι οκτώ από τα 13 εν υπηρεσία πλοία (αυτά του ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1991-2002) αναβαθμίστηκαν την περίοδο 2004-2012 με την εγκατάσταση του σονάρ τύπου Sonar 2087, ενώ από το 2012 έχει ξεκινήσει και ένα πρόγραμμα εγκατάστασης του ραντάρ τύπου Insyte Type-997 Artisan (ιδιαίτερα ικανό σε παράκτιο περιβάλλον). Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το 2016, παράλληλα με το πρόγραμμα LIFEX, θα υλοποιηθεί και το πρόγραμμα αντικατάστασης των αντιαεροπορικών βλημάτων τύπου Sea Wolf μέγιστου βεληνεκούς 10 km με τα ικανότερα βλή-

Άλλες εναλλακτικές επιλογές Εκτός από τις παραπάνω επιλογές, υπάρχουν και άλλες, ίσως λιγότερο ελκυστικές, αλλά που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Πρόκειται για τις ιταλικές φρεγάτες κλάσης «Maestrale» και τις γαλλικές κλάσης «Cassard» και «George Lyegges». Οι οκτώ ιταλικές φρεγάτες κλάσης «Maestrale» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1981-1985 και αποτελούν αναβαθμισμένη έκδοση των φρεγατών κλάσης «Lupo». Αμφότερες οι κλάσεις «Lupo» και «Maestrale» αναμένεται να αντικατασταθούν από δέκα φρεγάτες τύπου FREMM (η Ιταλία έχει ήδη παραλάβει τέσσερις φρεγάτες, ενώ οι υπόλοιπες έξι αναμένεται να ενταχθούν σε υπηρεσία την περίοδο 2015-2021, μια ανά έτος). Το μειονέκτημα των «Maestrale» είναι το γεγονός ότι από τη στιγμή της εισαγωγής τους σε υπηρεσία δεν έχουν υποστεί κάποιο πρόγραμμα αναβάθμισης η εκσυγχρονισμού. Άρα διατηρούν ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα τεχνολογίας της δεκαετίας του 1980. Οι γαλλικές φρεγάτες κλάσης «Cassard» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1982-1991 (δύο πλοία) και αποτελούν την αντιαεροπορική έκδοση των φρεγατών κλάσης «George Lyegges», οι οποίες ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1974-1990 (επτά πλοία, εκ των οποίων δύο παροπλίστηκαν το 2014 και 2015 αντίστοιχα). Οι επτά φρεγάτες των κλάσεων «Cassard» και «George Lyegges» αναμένεται να αντικατασταθούν από φρεγάτες τύπου FREMM. Σύμφωνα με τον αρχικό αμυντικό σχεδιασμό της Γαλλίας για την περίοδο 2014-2019 επρόκειτο να ναυπηγηθούν 11 συνολικά FREMM. Ωστόσο το 2015 η Γαλλία αποφάσισε να ναυπηγήσει οκτώ FREMM (έξι με έμφαση στις ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις, προς αντικατάσταση των «George Lyegges», και δύο με έμφαση στην αντιαεροπορική άμυνα περιοχής, προς αντικατάσταση των «Cassard»). Η μείωση αυτή αποφασίστηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ναυπήγησης πέντε φρεγατών «μέσου μεγέθους», κατά τη γαλλική ορολογία, με στόχο την αντικατάσταση των έξι φρεγατών κλάσης «La Fayette» αρχής γενομένης από το 2023 (πρόγραμμα FTI). Σε κάθε περίπτωση η Γαλλία ήδη έχει παραλάβει τρεις FREMM, η τέταρτη αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία στα μέσα του 2016, ενώ η πέμπτη καθελκύστηκε το 2012 και βρίσκεται υπό ναυπήγηση. Οι γαλλικές φρεγά-

τες, ιδιαίτερα της κλάσης «Cassard» φέρουν σύγχρονο εξοπλισμό μάχης (βλήματα αντιαεροπορικής άμυνας τύπου SM-1MR, βλήματα κατά πλοίων τύπου MM-40 Exocet και σύστημα CIWS βασισμένο στο βλήμα εγγύς αντιαεροπορικής άμυνας τύπου Mistral). Τα πλοία της κλάσης «George Lyegges» δεν φέρουν αντιαεροπορικά βλήματα, καθώς σχεδιάστηκαν πρωτίστως για ανθυποβρυχιακό και πόλεμο επιφανείας. Ωστόσο αμφότερες οι κλάσεις, δεν έχουν υποστεί κάποιο πρόγραμμα αναβάθμισης ή εκσυγχρονισμού, συνεπώς υστερούν σε σύγχρονους αισθητήρες και ηλεκτρονικά συστήματα, καθώς ενσωματώνουν τεχνολογίες της δεκαετίας του 1980. Η υλοποίηση του προγράμματος FTI και η παράλληλη απόσυρση των «La Fayette» θα μπορούσε να αποτελέσει για το ΠΝ μια ακόμα εναλλακτική ευκαιρία. Οι φρεγάτες κλάσης «La Fayette» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1990-2001 (έξι πλοία) και φέρουν σύγχρονο εξοπλισμό μάχης και ηλεκτρονικά συστήματα, αλλά η προγραμματισμένη αποδέσμευση τους για το έτος 2023 ή αργότερα αποτελεί βασικό μειονέκτημα. Μια άλλη εναλλακτική επιλογή για το ΠΝ είναι οι ιταλικές κορβέτες κλάσης «Minerva». Τα συγκεκριμένα πλοία έχουν εκτόπισμα 1.285 τόνους και φέρουν εξοπλισμό προσανατολισμένο στις ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις: ένα πυροβόλο των 76mm, οκτώ βλήματα αντιαεροπορικής άμυνας τύπου Aspide και έξι τορπίλες διαμετρήματος 324mm. Συνολικά η Ιταλία ναυπήγησε οκτώ πλοία την περίοδο 1985-1991 εκ των οποίων δύο παροπλίστηκαν το 2012 και 2013 αντίστοιχα. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί και η περίπτωση των δύο σουηδικών πλοίων κλάσης «Göteborg» (οι Σουηδοί τα χαρακτηρίζουν κορβέτες αλλά ουσιαστικά πρόκειται για Σκάφη Κατευθυνόμενων Βλημάτων). Συνολικά η Σουηδία ναυπήγησε τέσσερα πλοία την περίοδο 1986-1993 εκ των οποίων δύο έχουν παροπλιστεί. Με μέγιστο εκτόπισμα 425 τόνους (τυπικό εκτόπισμα : 380 τόνους) τα πλοία της κλάσης «Göteborg» σχεδιάστηκαν αποκλειστικά για ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις. Έχουν μήκος 57 μέτρα και πλάτος οκτώ μέτρα, ενώ το βύθισμα τους είναι δύο μέτρα. Ενσωματώνουν τρείς πετρελαιοκινητήρες συνολικής ισχύος 3 x 2.856 ίππων, επιτυγχάνουν μέγιστη ταχύτητα της τάξεως των 30 κόμβων/ώρα και εμβέλεια της τάξεως των 3.704 ναυτικών μιλίων. Υπηρετούνται από 41 άτομα πλήρωμα. Φέρουν σύγχρονο ηλεκτρονικό εξοπλισμό ο οποίος αποτελείται από ένα ραντάρ έρευνας 21

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Οι οκτώ ιταλικές φρεγάτες κλάσης «Maestrale» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1981-1985. Το μεγάλο τους μειονέκτημα είναι το γεγονός ότι από τη στιγμή της εισαγωγής τους σε υπηρεσία δεν έχουν αναβαθμιστεί ή εκσυγχρονιστεί.

τύπου Sea Giraffe-150HC, ραντάρ ναυτιλίας τύπου PN-621, δύο συστήματα ελέγχου πυρός τύπου CS3701 και σύστημα αντιμέτρων τύπου MASS. Ο εξοπλισμός μάχης αποτελείται από ένα πυροβόλο τύπου Bofors 57mm Mk.2, ένα πυροβόλο τύπου Bofors 40mm, οκτώ βλήματα κατά πλοίων τύπου RBS-15 Mk.2 μέγιστου βεληνεκούς 70+ km, τέσσερις τορπίλες διαμετρήματος 400mm και τέσσερις εκτοξευτές ανθυποβρυχιακών βομβίδων, ενώ έχει την δυνατότητα εξαπόλυσης βομβών βυθού και ναρκοθέτησης. Πρόκειται για δύο σύγχρονα και ιδιαίτερα ικανά πλοία, τα οποία θα μπορούσαν να επιλεγούν ως αντικαταστάτες ισάριθμων μη εκσυγχρονισμένων Σκαφών Κατευθυνόμενων Βλημάτων τύπου La Combattante IIIB. Παρατηρήσεις Η πραγματικότητα για το ΠΝ είναι σχεδόν δεδομένη: Η προβλεπόμενη οροφή των 12 φρεγατών και η παλαιότητα του στόλου των Standard καθιστά επιτακτική την ανάγκη αντικατάσταση των εννέα Standard με οκτώ ικανότερα πλοία έως το 2025. Οι τεχνολογικές αδυναμίες των φρεγατών κλάσης «Maestrale», «Cassard» και «George Lyegges» σημαίνει ότι η ένταξη τους σε υπηρεσία δεν πρόκειται να προσφέρει κάτι νέο στο ΠΝ σε σχέση πάντα με τις Standard. Δεν πρόκειται δηλαδή να κάνουν τη διαφορά. Από την άλλη οι φρεγάτες κλάσης «Karel 22

Doorman» έχουν το μειονέκτημα του αριθμού με μόλις δύο πλοία σε υπηρεσία. Συνεπώς οι πλέον πρόσφορες επιλογές είναι οι φρεγάτες τύπου F-123, κλάσης «Halifax» και Type-23. Και οι τρείς περιπτώσεις αφορούν σε σύγχρονα πλοία με σύγχρονα οπλικά και ηλεκτρονικά συστήματα. Μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η απόκτηση των τεσσάρων φρεγατών τύπου F-123 και τεσσάρων «Halifax» ή Type-23. Εναλλακτικά, προκειμένου να υπάρξει οικονομία κλίμακας, θα μπορούσε να επιλεγεί η απόκτηση οκτώ πλοίων «Halifax» ή Type-23. Βέβαια οι F-123, ως σχεδιάσεις, βρίσκονται ποιο κοντά στις ΜΕΚΟ-200, άρα μπορεί, μέσω ενός προγράμματος αναβάθμισης ή εκσυγχρονισμού, να επιτευχθεί ομοιοτυπία σε μεγάλο βαθμό. Το μειονέκτημα με τις F-123 είναι το γεγονός ότι μας είναι άγνωστο εάν η Γερμανία θα παροπλίσει τα πλοία πριν το 2025 ή μετά. Από την άλλη οι «Halifax» θα αρχίσουν να παροπλίζονται σύντομα, από το 2016, δηλαδή μόλις ολοκληρωθεί το πρόγραμμα αναβάθμισης τους και ξεκινήσει το πρόγραμμα ναυπήγησης 15 νέων φρεγατών. Είναι προφανές ότι το ΠΝ έχει μπροστά του μια χρυσή ευκαιρία να επιλέξει πλοία 20-25 ετών, εκσυγχρονισμένα και ικανά. Ας ελπίσουμε ότι και αυτή η ευκαιρία δεν θα πάει χαμένη, δεδομένου ότι δεν είναι μόνο η Ελλάδα που ενδιαφέρεται για μεταχειρισμένα πλοία!

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ F-123

Karel Doorman (M)

Halifax

Type-23

Maestrale

Cassard

Georges Leygues

Χώρα

Γερμανία

Ολλανδία

Καναδάς

Μεγάλη Βρετανία

Ιταλία

Γαλλία

Πλοία (σε υπηρεσία)

Ναυπήγηση

1992-1996

1987-1995

1987-1996

1985-2002

1981-1985

1982-1991

1975-1990

Εκτόπισμα

3.600 τόνοι

2.800 τόνοι

4.795 τόνοι

4.500 τόνοι

3.550 τόνοι

Εκτόπισμα (πλήρης φόρτος)

4.490 τόνοι

3.320 τόνοι

5.032 τόνοι

4.900 τόνοι

3.100 τόνοι

5.000 τόνοι

4.500 τόνοι 139 μέτρα

Μήκος

138,85 μέτρα

122,3 μέτρα

134,2 μέτρα

133 μέτρα

122,7 μέτρα

139 μέτρα

Πλάτος

16,7 μέτρα

14,4 μέτρα

16,5 μέτρα

16,1 μέτρα

12,9 μέτρα

14 μέτρα

Βύθισμα

6,3 μέτρα

6,1 μέτρα

7,1 μέτρα

7,3 μέτρα

4,2 μέτρα

6,5 μέτρα

5,7 μέτρα

Πρόωση

CODOG

CODAG

CODOG

CODLAG

CODAG

Diesel

CODOG

Κινητήρες (πετρελαίου)

Τύπος κινητήρων (πετρελαίου)

MTU 20V 956 TB92

Stork-Werkspoor

SEMT Pielstick

Paxman Valenta 12CM

Grandi Motori Trieste BL-230-20-DVM

SEMT Pielstick 18PA6-V280 BTC

SEMT Pielstick 16PA6-V280

Ισχύς

2 x 10.916 ίπποι

2 x 4.895 ίπποι

1 x 8.800 ίπποι

4 x 2.025 ίπποι

4 x 10.500 ίπποι

2 x 5.200 ίπποι

Κινητήρες (αεροστρόβιλοι)

Τύπος κινητήρων (αεροστρόβιλοι)

General Electric LM-2500

Rolls-Royce Spey-1A

General Electric LM-2500

Rolls-Royce Spey-1A

General Electric LM-2500

Rolls-Royce Olympus TM3B 2 x 26.000 ίπποι

Ισχύς

2 x 50.959 ίπποι

2 x 16.700 ίπποι

2 x 47.370 ίπποι

2 x 16.700 ίπποι

Κινητήρες (ηλεκτρικοί)

Τύπος κινητήρων (ηλεκτρικοί)

Ισχύς κινητήρων (ηλεκτρικοί)

2 x 2.200 ίπποι

Μέγιστη ταχύτητα

29 κόμβοι/ώρα

30 κόμβοι/ώρα

29 κόμβοι/ώρα

28 κόμβοι/ώρα

33 κόμβοι/ώρα

29,5 κόμβοι/ώρα

30 κόμβοι/ώρα

Εμβέλεια (18 κόμβοι/ώρα)

4.000 ναυτικά μίλια

5.000 ναυτικά μίλια

7.100 ναυτικά μίλια

7.800 ναυτικά μίλια

6.000 ναυτικά μίλια

8.000 ναυτικά μίλια

8.500 ναυτικά μίλια

Πλήρωμα

219 άτομα

154 άτομα

225 άτομα

185-205

225

244

235

Ραντάρ έρευνας αέρος

LW-08

SMART-S Mk.2

1 x DRBJ-11B 1 x DIBV-2A

DRBV-26

Ραντάρ έρευνας επιφανείας

SMA SPS-702

Ραντάρ έρευνας αέρος/επιφανείας

SMART-S

SMART-S Mk.1

Sea Giraffe HC-180

ES RAN-10S/SPS-774

DRBV-51C

Ραντάρ έρευνας επιφανείας και ιχνήλασης

SeaWatcher-100

Type-997

Η/Ο σύστημα επιτήρησης

GateKeeper

Ραντάρ ελέγχου πυρός

STIR-1.8

CEROS-2000

2 x Type-911 1 x SeaArcher-30

1 x SPG-75 2 x SPG-74

1 x DRBC-33A 2 x SPG-51C

DRBC-32E

Ραντάρ ναυτιλίας

Redpath

Scout

Pathfinder ST Mk.2

Type-1007 Type-1008

SMN SPS-703

2 x DRBN-34

2 x KH-1007

Σονάρ (σταθερό)

DSQS-23BZ

PHS-36

AN/SQS-510

Type-2050

DE-1160B

DUBV 24C

Σονάρ (συρόμενο)

Anaconda DSBV61 VLF

AN/SQR-501 CANTASS

Type-2031Z Type-2087

DE-1164

DUBV-23 DUBV-43C

ESM

Vigile APX

Ηλεκτρονικά αντίμετρα

FL-1800S

Scorpion

MM/SLQ-746

ARBB-33

ARBR-16

Ανθυποβρυχιακές ρουκέτες

SCLAR

Mk.36 SBROC

SCLAR

Αναλώσιμα αντίμετρα

TKWA/MASS

Syllex

Πυροβόλα

1 x 76mm 2 x 20mm

1 x 76mm 2-4 x 12,7mm 2-6 x 7,62mm

1 x 57mm 6 x 12,7mm

1 x 114,3mm 2 x 30mm 2 x 7,62mm

1 x 127mm 2 x 2 x 40mm

1 x 100mm 2 x 20mm 4 x 12,7mm

AA Άμυνα

16 x RIM-7 Sea Sparrow

16 x ESSM

32 x Sea Wolf

4 x Aspide

40 x SM-1MR

26 x Crotale EDIR

CIWS

2 x 21 RAM

Goalkeeper

Phalanx

Seagnat

78 x Mistral

12 x Mistral

Βλήματα κατά πλοίων

4 x ΜΜ-38 Exocet

8 x RGM-84 Harpoon

4 x Teseo Mk.2

8 x MM-40 Exocet

4 x MM-40 Exocet

Τορπίλες

4 x 324mm

24 x 324mm

4 x 324mm

2 x 533mm 6 x 324mm

10 x 533mm

Ελικόπτερα

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Εξοπλισμοί Ειδικών Δυνάμεων Οι επιχειρησιακές ανάγκες σε μνημονιακό «πάγο» Του Απόλλωνα Γ. Λεονταρίτη

Ανεξάρτητα από τις δυσκολίες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην οικονομία, η απαίτηση για ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας των Ε.Δ είναι διαρκώς παρούσα και ανελαστική. Οι Ειδικές Δυνάμεις ως βασικός πυλώνας του αμυντικού επιχειρησιακού σχεδιασμού των ΕΔ, έχουν εδώ και πολλά χρόνια καταρτίσει σχέδια για την κάλυψη των αναγκών τους, αλλά με δεδομένο ότι οποιοσδήποτε προγραμματισμός έχει ανατραπεί (εξ αιτίας του δημοσιονομικού), παραμένουν «ως έχουν». Αντίθετα η απειλή γιγαντώνεται ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν πλέον καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα των Ειδικών Επιχειρήσεων.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Ο εντοπισμός των επιχειρησιακών αναγκών έχει πρωταρχική σημασία για κάθε στρατιωτικό σχηματισμό προκειμένου να καλύψει υφιστάμενες απαιτήσεις που θα επιτρέψουν να εκπληρώσει την αποστολή του, όσο και να προβλέψει τις τακτικές και τεχνολογικές εξελίξεις βάσει των οποίων θα σχεδιάσει τις μελλοντικές απαιτήσεις του σε μέσα, υλικά και εξοπλισμό. Υπό αυτό το πρίσμα κάθε Κλάδος των Ε.Δ είχε σχηματίσει εικόνα για τους στόχους που ήθελε να καλύψει στο πλαίσιο του (ξεχασμένου πλέον) Δεκαπενταετούς Σχεδίου Εξοπλιστικών Στόχων (ΔΕΣΕΣ) το οποίο κάλυπτε την περίοδο 2006-2015 με εξοπλιστικά προγράμματα συνολικού ύψους 52 δισ. ευρώ. Η βάση των αναγκών κατανεμήθηκε σε προγράμματα προτεραιότητας, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν κρίσιμες επιχειρησιακές απαιτήσεις των Ειδικών Δυνάμεων του ΕΣ, του ΠΝ και της ΠΑ. Οι προσδοκίες φυσικά ήταν μεγάλες μεν, αλλά για απολύτως απαραίτητες προμήθειες συστημάτων και μέσων με σκοπό την κάλυψη κρίσιμων υφιστάμενων κενών. Κενών τα οποία δυστυχώς παραμένουν μέχρι σήμερα «ανεκπλήρωτοι πόθοι» με δεδομένη την πλήρη αναστολή οποιασδήποτε εξοπλιστικής προσπάθειας καθώς η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε «μηχανική υποστήριξη». Οι σχετικές ανάγκες όμως δεν έχουν πάψει να υφίστανται και είναι σίγουρο ότι η επ’ αόριστον αναβολή τους θα δημιουργήσει ακόμη πιο πιεστικές ανάγκες μελλοντικά, υπονομεύοντας την επιχειρησιακή ικανότητα των Ειδικών Δυνάμεων. Είναι δε κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι εφόσον οι Ειδικές Δυνάμεις αποτελούν έναν από τους μηχανισμούς που έχουν 100% πιθανότητα εμπλοκής σε οποιαδήποτε κατά-

Η παραμονή ενός εκπαιδευόμενου σε εξομοιωτή Parasim με αθροιστική διάρκεια 35 λεπτά, ισοδυναμούν με την εμπειρία που αποκομίζει κανείς σε 9 εκπαιδευτικά άλματα (ανάλογης διάρκειας) με προφανή τα πλεονεκτήματα περιστολής δαπανών σε καύσιμα αεροσκαφών και ελικοπτέρων. 26

Εφόσον οι Ειδικές Δυνάμεις αποτελούν έναν από τους μηχανισμούς που έχουν 100% πιθανότητα εμπλοκής σε οποιαδήποτε κατάσταση κρίσης ή πολέμου, είναι απλώς θέμα χρόνου και συγκυριών το πότε θα κληθούν να επέμβουν. Ως εκ τούτου γίνεται αντιληπτό από τον καθένα ότι οι ανάγκες τους θα πρέπει κάποτε να ικανοποιηθούν.

σταση κρίσης ή πολέμου, είναι απλώς θέμα χρόνου και συγκυριών το πότε θα κληθούν να επέμβουν. Ως εκ τούτου γίνεται αντιληπτό από τον καθένα ότι οι ανάγκες τους θα πρέπει κάποτε να ικανοποιηθούν προκειμένου να αποφευχθούν δυσάρεστες καταστάσεις που θα προκύψουν - όχι από έλλειψη ικανού προσωπικού - αλλά λόγω έλλειψης κατάλληλων μέσων που θα τους επιτρέψουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις. Το παράδειγμα των Ιμίων άλλωστε υπάρχει για να υπενθυμίζει σε όλους τι συμβαίνει σε περίπτωση που τα μέσα υστερούν.. Η Δεκαετής απραξία υπονομεύει την επιχειρησιακή ικανότητα Στη σημερινή χρονική συγκυρία όπου η οικονομική δυσπραγία έχει εμφανίσει τις συνέπειες της σε όλους τους τομείς της οικονομίας, η κρίση έχει συνέπειες που δυστυχώς επηρεάζουν και την αμυντική δυνατότητα της χώρας. Σε επίπεδο Ε.Δ η στρατιωτική ηγεσία προβληματίζεται συνεχώς για την αποτρεπτική ικανότητα απέναντι στη κύρια απειλή και καταβάλλεται τις περισσότερες φορές αθέατα από τη κοινή γνώμη, κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρηθεί το Εθνικό αμυντικό σύστημα σε υψηλά επίπεδα. Χωρίς όμως την ικανότητα χρηματοδότησης νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων και ανάπτυξη υποδομών στη παρούσα φάση, οι Ειδικές Δυνάμεις βαδίζουν στο μέλλον με όλες τις ανεπάρκειες του παρελθόντος (σε μέσα και εξοπλισμό) ενώ η μεγάλη περίοδος εφησυχασμού που πέρασε η χώρα για δε-

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

καετίες, συνέβαλε στην αδιαφορία για την υλοποίηση τέτοιων σχεδιασμών. Ενδεικτικό του εύρους των αναγκών που παραμένουν μέχρι σήμερα, είναι τα προγράμματα που προέβλεπε το ΔΕΣΕΣ 2006-2015 με το χρόνο υλοποιήσεως να έχει φυσικά παρέλθει, χωρίς σχεδόν καμία από τις επιχειρησιακές ανάγκες να έχει καλυφθεί. Πρακτικά η 10ετία που πέρασε είχε να επιδείξει μόνο μικρές και αποσπασματικές αγορές υλικών και μέσων, αφήνοντας τις Ειδικές Δυνάμεις σε μια κατάσταση «στάσης» χωρίς εξοπλιστικές προσθήκες που θα επέτρεπαν την απαραίτητη αύξηση της επιχειρησιακής δυνατότητας τους. Άλλωστε η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι η εξέλιξη της εκπαίδευσης και του τρόπου δράσης, επέρχεται με την προσθήκη νέων μέσων και υλικών που προσδίδουν νέες δυνατότητες στο προσωπικό και του επιτρέπουν να εξελίξει τη σκέψη του με νέες τακτικές. Στην περίπτωση της Ελλάδας, διαπιστώνουμε ότι η εξ Ανατολών απειλή, σε συνδυασμό με τις ασύμμετρες απειλές σε νησιά και Έβρο, έχουν αναδείξει την επιλογή των Ειδικών Δυνάμεων ως την κατ εξοχήν λύση για την αντιμετώπιση τους. Καμία όμως ουσιαστική προσπάθεια δεν έχει συντελεστεί προς την κατεύθυνση αναβάθμισης τους, με τα όποια σχέδια να προσκρούουν στην τρέχουσα απαγορευτική οικονομική πραγματικότητα. Δύο είναι τα σημεία που θα πρέπει να θυμόμαστε. Το πρώτο είναι ότι οι δαπάνες που απαιτούνται για τα προγράμματα των Ειδικών Δυνάμεων αποτελούν ένα απειροελάχιστο κλάσμα σε σχέση με άλλα κύρια εξοπλιστικά προγράμματα του ΠΝ και της ΠΑ,

Οποιαδήποτε επένδυση στις Ειδικές Δυνάμεις αποτελεί δαπάνη που έχει αντιστρόφως ανάλογη επιχειρησιακή αξία στο πεδίο της μάχης, αφού μικρές σε μέγεθος δυνάμεις μπορούν (λόγω του τρόπου δράσης τους) να πετύχουν καθοριστικά αποτελέσματα για την έκβαση των επιχειρήσεων.

Οι φορητές διόπτρες αποτελούν πρωταρχικό μέσο επιτήρησης εντοπισμού από τον παρατηρητή που καθοδηγεί προφορικά το σκοπευτή του Μ-82A1 στο στόχο του.

με αποτέλεσμα να είναι συγκριτικά πολύ πιο εύκολο να υλοποιηθούν. Το δεύτερο σημείο είναι ότι οποιαδήποτε επένδυση στις Ειδικές Δυνάμεις αποτελεί δαπάνη που έχει αντιστρόφως ανάλογη επιχειρησιακή αξία στο πεδίο της μάχης, αφού μικρές σε μέγεθος δυνάμεις μπορούν (λόγω του τρόπου δράσης τους) να πετύχουν καθοριστικά αποτελέσματα για την έκβαση των επιχειρήσεων. Αν δει κανείς όλες τις πρόσφατες πολεμικές συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο θα διαπιστώσει ότι οι Ειδικές Επιχειρήσεις έγιναν πλέον κυρίαρχο μέσο διεξαγωγής πολέμου - κυρίως διότι μεταβλήθηκαν οι απειλές από συμβατικές σε μη συμβατικές. Πολλές φορές ο αντίπαλος δεν είναι καν γνωστός ενώ η πρώτη γραμμή του μετώπου είναι επίσης ασαφής. Στην Ελλάδα αν και οι κίνδυνοι είναι γνωστοί, εξακολουθούμε να αντιμετωπίσουμε αδιάκοπα την απειλή πάσης φύσεως αιφνιδιασμού και ασύμμετρης απειλής ενώ σε ότι αφορά το δόγμα ανορθόδοξου πολέμου, αυτό ταιριάζει κυριολεκτικά «γάντι» στο περιβάλλον του Αρχιπελάγους στο Αιγαίο αλλά και τη Θράκη. Κατά συνέπεια οι δαπάνες για την επαύξηση των επιχειρησιακών απαιτήσεων των Ειδικών Δυνάμεων είναι ορθολογικά σωστές και επιχειρησιακά απολύτως επιβεβλημένες. Το ζήτημα είναι ο χρόνος της υλοποίησης τους. Πιο απλά δεν είναι ζήτημα για το ΑΝ θα γίνουν αλλά για το ΠΟΤΕ θα υλοποιηθούν, ευχόμενοι να μην συμβεί αυτό «κατόπιν εορτής».. Προγράμματα 1ης προτεραιότητας για το ΓΕΕΘΑ Σήμερα μονάδες Ειδικών Δυνάμεων έχουμε ενταγμένες και στους τρεις Κλάδους των ΕΔ. Σε αυτές συγκαταλέγονται οι Μοίρες Αμφίβιων Καταδρομών, η Ζ ΜΑΚ και το ΕΤΑ (13η ΔΕΕ), οι Δυ27

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Οι τακτικές επικοινωνίες των μονάδων με τη Διοίκηση προϋποθέτουν αυτονομία, αντοχή σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου, πλήρη κρυπτασφάλιση και ικανότητα μεταφοράς εικόνας υψηλής ανάλυσης και μάλιστα σε πραγματικό χρόνο.

νάμεις Ορεινών Καταδρομών , Αλεξιπτωτιστών (1η Ταξιαρχία Καταδρομών-Αλεξιπτωτιστών), οι Πεζοναύτες (32 ΤΑΞΠΝ) του ΕΣ, η Διοίκηση Υποβρυχίων Καταστροφών (ΔΥΚ) του ΠΝ και η 31η Μοίρα Επιχειρήσεων Έρευνας και Διάσωσης (31η ΜΕΕΔ) της ΠΑ. Οι μονάδες αυτές διαθέτουν κατά κανόνα διαφορετικό επιχειρησιακό προσανατολισμό - πλην όμως - διατηρούν αρκετά κοινά στοιχεία εκπαίδευσης, η οποία προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες επιχειρησιακές απαιτήσεις που καλούνται να φέρουν εις πέρας, με το ΔΕΣΑΑ να χρησιμοποιεί επιλεκτικά τις δυνάμεις τους σε περίοδο κρίσης η πολέμου. Το Διακλαδικό Επιχειρησιακό Στρατηγείο Άμεσης Αντίδρασης (ΔΕΣΑΑ) αλλιώς γνωστό και ως «Δύναμη Δ» βρίσκεται ως γνωστόν υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του ΓΕΕΘΑ, με στόχο την ταχεία και αποτελεσματική αντίδραση σε περίοδο κρίσεων για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε απειλής, την άμεση επέμβαση κατά ασύμμετρων απειλών και την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Μεγάλη πρόκληση για την Διακλαδική Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων αλλά και για το ΓΕΕΘΑ είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων, ώστε σταδιακά εντός των επόμενων ετών να εξασφαλιστούν τα απαραίτητα κονδύλια για να ξεκινήσει επιτέλους ο εφοδιασμός με σύγχρονα υλικά τηλεπικοινωνιών, ποιοτικό ιματισμό, εξειδικευμένο οπλισμό και υλικά Αυτός είναι ένας τομέας που παραμελήθηκε αδικαιολόγητα στο παρελθόν από όλες τις ηγεσίες που θα πρέπει να αντιληφθούν ότι αφορά μια διαρκή διαδικασία και όχι αποσπασματικές κινήσεις. Επικοινωνίες Συγκεκριμένα το ΔΕΣΕΣ 2006-2015 προέβλεπε εκσυγχρονισμό επικοινωνιών των Ειδικών Δυνάμεων 28

ύψους € 260.000 με σκοπό την κάλυψη των απαιτήσεων με σύγχρονα συστήματα. Αν και η εισαγωγή ασυρμάτων με τεχνολογία αναπήδησης συχνοτήτων έχουν εφοδιάσει μεγάλο μέρος των μονάδων, υπάρχει ακόμα ένα σημαντικό ποσοστό που στηρίζεται σε τεχνολογικά παρωχημένους ασυρμάτους, με περιορισμένη εμβέλεια και ενεργειακή αυτονομία. Μεγάλες είναι επίσης οι ανάγκες σε συστήματα επικοινωνίας σε επίπεδο Ομάδας - Διμοιρίας προκειμένου να διατηρείται η επαφή μεταξύ των μελών επίλεκτων τμημάτων κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων, με τα – όποια- μέσα να διατίθενται σε περιορισμένους αριθμούς, στις μονάδες όπως το ΕΤΑ και η Ζ ΜΑΚ. Επίσης οι τακτικές επικοινωνίες των μονάδων με τη Διοίκηση προϋποθέτουν αυτονομία, αντοχή σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου, πλήρη κρυπτασφάλιση ενώ με βάσει τις εξελίξεις στην τεχνολογία θα πρέπει να είναι σε θέση να μεταφέρουν εικόνα υψηλής ανάλυσης από το πεδίο μάχης προς τα επιτελεία και μάλιστα σε πραγματικό χρόνο. Mini UAV Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτει η απόκτηση μη επανδρωμένων UAV, τόσο σε επίπεδο Ταξιαρχίας-Συντάγματος όσο και σε επίπεδο μονάδας - τμήματος, προκειμένου να καλύπτονται αυτόνομα οι ανάγκες αναγνώρισης που έχουν οι Ειδικές Επιχειρήσεις. Η εξέλιξη της σχετικής τεχνολογίας μόλις τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει νέους ορίζοντες στις Ειδικές Επιχειρήσεις με αποτέλεσμα την ευρεία χρήση τους στις Ειδικές Δυνάμεις του ΝΑΤΟ.

Το ΕΤΑ διαθέτει ένα ζεύγος επίγειων καταδεικτών λέιζερ τύπου GLTD II και 7 καταδείκτες PAL της ισραηλινής (EL OP) το 2001, οι οποίοι έχουν βελτιωμένες επιδόσεις (αλλά και μεγαλύτερο βάρος που πρακτικά καθιστά δυσχερή τη μεταφορά τους από περιπόλους μακράς ακτίνας δράσεως).

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Το μικρό κόστος τους διευκολύνει την απόκτηση τους σε μεγάλους αριθμούς ενώ το μικρό μέγεθος και βάρος τα καθιστά εύκολα στη μεταφορά και τη χρήση στο πεδίο της μάχης, επιτυγχάνοντας επιτήρηση και εντοπισμό απειλών, μέρα και νύχτα προτού γίνει η εμπλοκή του στόχου. Συστήματα UAV όπως το RQ-11 Raven που χρησιμοποιούν οι Ειδικές Δυνάμεις του Στρατού και των Πεζοναυτών των ΗΠΑ, ή τα ακόμη μικρότερα Microdrones md4-200 που εισάγουν σε υπηρεσία οι βρετανικές Ειδικές Δυνάμεις, είναι μερικά μόνο δείγματα σε έναν τομέα ταχέως εξελισσόμενο που θα κυριαρχήσει στα επόμενα χρόνια στη Διεξαγωγή Ειδικών Επιχειρήσεων, αλλά και σε υπηρεσίες επιβολής του νόμου και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών. Ο ΕΣ φυσικά έχοντας την κακή συνήθεια του πλήρους..απομονωτισμού από κάθε λογής τεχνολογικές εξελίξεις, θα πρέπει να αντιληφθεί τις δυνατότητες που προσφέρουν τα mini UAV, εάν επιθυμεί με πολύ μικρός κόστος να αναβαθμίσει δραματικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες των Ειδικών Δυνάμεων. Υποβρύχια Μέσα διείσδυσης Οι αποστολές διείσδυσης των αμφίβιων Καταδρομέων σε εχθρικό έδαφος – ακτή, περιορίζονται μέχρι σήμερα σε πλωτά μέσα με τα οποία έχουν τη δυνατότητα να κινούνται με μέσες – υψηλές ταχύτητες. Αν και κρίνονται ως κατάλληλα για κάλυψη των αναγκών δεν εξασφαλίζουν τις βέλτιστες επιδόσεις σε σενάρια απαίτησης αφανούς διείσδυσης που εξασφαλίζεται μόνο με υποβρύχια προσέγγιση κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Τα UAV είναι ένας τομέας ταχέως εξελισσόμενος που θα κυριαρχήσει στα επόμενα χρόνια στη Διεξαγωγή Ειδικών Επιχειρήσεων. Ο ΕΣ φυσικά έχοντας την κακή συνήθεια του πλήρους.. απομονωτισμού από κάθε λογής τεχνολογικές εξελίξεις, θα πρέπει να αντιληφθεί τις δυνατότητες τους.

Η «ελεύθερη πτώση» έχει παραμένει για πολλά χρόνια στις Ειδικές Δυνάμεις του ΕΣ ένα «σπορ για λίγους» την ώρα που σε διεθνές επίπεδο, θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για το σύνολο των μελών που στελεχώνουν επιχειρησιακές ομάδες

Για τις ανάγκες αυτές προβλεπόταν πρόγραμμα ύψους 5,14 εκ ευρώ, για απόκτηση ειδικών υποβρυχίων οχημάτων SDV σε συνδυασμό με συστήματα υποβρύχιας επικοινωνίας ομάδας βατραχανθρώπων. Ο τομέας αυτός παραμένει μέχρι σήμερα ακάλυπτος. Συστήματα PLB Αποτελούν βασικό εργαλείο για διεξαγωγή Ειδικών Επιχειρήσεων καθώς επιτρέπουν τον άμεσο και ακριβή εντοπισμό ομάδας από εναέριο μέσο (ελικόπτερα NH-90/CH-47D) ώστε αυτά να προχωρήσουν σε περισυλλογή για την απαγκίστρωση ομάδας Ειδικών Δυνάμεων από εχθρική περιοχή. Οι ασύρματοι Personal Locator Beacon (PLB), χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τερματικό σύστημα εντοπισμού που εφοδιάζει τα εναέρια μέσα, ώστε να έχουν οι χειριστές τη δυνατότητα με ακρίβεια να φτάσουν στην περιοχή που αναμένει η ομάδα για περισυλλογή ανεξαρτήτως ορατότητας, καιρικών συνθηκών, μέρα και νύχτα. Παρόμοια προμήθεια εκκρεμεί –δυστυχώς εδώ και πολλά χρόνια και για τον εφοδιασμό χειριστών μαχητικών της ΠΑ. Μέσα διείσδυσης από αέρος Μεγάλο κενό εμφανίζεται στην πληρότητα αλεξιπτώτων ελευθέρας πτώσεως που χρησιμοποιούν οι μονάδες Ειδικών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα η μεν εκπαίδευση και η συντήρηση ικανότητας να βασίζεται σε αλεξίπτωτα της ΣΧ.ΑΛ, αλλά να μην υπάρχει επάρκεια για όλο το προσωπικό σε επίπεδο μονάδας για επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό υπονομεύει την επιχειρησιακή ικανότητα σε περίοδο κρίσης- πολέμου αλλά και τη 29

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Οι διόπτρες προσφέρουν υψηλά ποσοστά ευστοχίας με την πρώτη βολή σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, ικανότητα εστίασης σε διαφορετικές αποστάσεις για εμπλοκή πολλαπλών στόχων..

διαθέσιμη δύναμη στελεχών που μπορεί να εκπαιδευτεί σε μια κρίσιμη μέθοδο διείσδυσης. Συνεπώς η «ελεύθερη πτώση» έχει παραμένει για πολλά χρόνια στις Ειδικές Δυνάμεις του ΕΣ ένα «σπορ για λίγους» την ώρα που σε διεθνές επίπεδο, θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για το σύνολο των μελών που στελεχώνουν επιχειρησιακές ομάδες ανεξάρτητα με την ειδικότητα τους. Η ενίσχυση σε αυτόν τον τομέα είχε προβλεφθεί με διάθεση κονδυλίου ύψους € 2,14 εκ. Ανάλογες είναι οι απαιτήσεις σε εξοπλισμό υποστήριξης (τράπεζες οξυγόνου για άλματα HALO/ HAHO) όσο και ένας εξομοιωτής εκπαίδευσης σε άλματα ελεύθερης πτώσης PARASIM που θα αναβαθμίσει την ποιότητα εκπαίδευσης στη ΣΧ.ΑΛ και θα ενισχύσει την ασφάλεια του προσωπικού. Ο εκπαιδευόμενος δύναται να αντιμετωπίσει καταστάσεις εμπλοκών σε εξομοίωση αλμάτων μεγάλων και πολύ μεγάλων υψών, διαδικασίες ανάγκης και ενεργοποίηση εφεδρικού, ενέργειες προ της προσγείωσης σε διάφορα είδη εδάφους. Χάρις τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή προβάλλεται επί30

σης εικονικά η παρουσία και άλλων αλεξιπτωτιστών, ώστε να είναι δυνατή και η εκπαίδευση σε τήρηση αποστάσεων ασφαλείας, η τήρηση σχηματισμού και η συγκέντρωση σε συγκεκριμένο σημείο προσγείωσης. Η επαφή των Ειδικών Δυνάμεων με ανάλογα συστήματα έγινε σε κοινή συνεκπαίδευση του ΕΤΑ με αλεξιπτωτιστές της 182 Ταξιαρχίας του Αιγυπτιακού Στρατού το Νοέμβριο του 2004, ενώ όπως και σε άλλες συνεκπαιδεύσεις που έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία 10 χρόνια στο εξωτερικό, έχει διαπιστωθεί η αναγκαιότητα απόκτησης εκπαιδευτικής εγκατάστασης εξομοίωσης αλμάτων HAHO/HALO με χρήση «τουρμπίνας» αέρα. Με τη χρήση μιας τέτοιας εγκατάστασης, επιτυγχάνεται τεράστια οικονομία κλίμακας. Ενδεικτικά η παραμονή ενός εκπαιδευόμενου σε αιώρηση με αθροιστική διάρκεια 35 λεπτά, ισοδυναμούν με την εμπειρία που αποκομίζει κανείς σε 9 εκπαιδευτικά άλματα (ανάλογης διάρκειας) με προφανή τα πλεονεκτήματα περιστολής δαπανών σε καύσιμα αεροσκαφών και ελικοπτέρων που χρησιμοποιούνται για ρίψεις αλεξιπτωτιστών! Επιπλέον με τη χρήση αυτής της απλούστατης εγκατάστασης οι εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν με απόλυτη ασφάλεια, τεχνικές στάσης του σώματος κατά τη διάρκεια της ελεύθερης πτώσης ενώ έχουν την πολυτέλεια να μάθουν

Από το 1994 που ξεκίνησε ο σταδιακός εφοδιασμός του ΕΣ με κράνη Kevlar, έχουν αποκτηθεί μέχρι σήμερα, τέσσερις διαφορετικοί τύποι (αμερικάνικα PASGT, ισραηλινά Rabintex και βρετανικά RBR) για κάλυψη μόνο μέρους των αναγκών των Ειδικών Δυνάμεων.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Δυστυχώς στις ελληνικές ΕΔ τα αντιβαλλιστικά γυαλιά θεωρούνται διακοσμητικά στοιχεία - παρά προστατευτικά μέσα που σώζουν ζωές - με αποτέλεσμα όσοι τα φέρουν να τα έχουν προμηθευτεί με ιδία έξοδα από το εμπόριο, μαζί φυσικά με πολλά άλλα υλικά που αδυνατεί να χορηγήσει η υπηρεσία..

από λάθη (που σε πραγματικές συνθήκες θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τους). Εν έτη 2015 η ΣΧ.ΑΛ δυστυχώς εξακολουθεί να στερείται ανάλογων εκπαιδευτικών εγκαταστάσεων και συστημάτων συνεχίζοντας παραδοσιακές μεθόδους με περιορισμένες δυνατότητες σε μέσα και αριθμού εκπαιδευόμενων σε άλματα HAHO/HALO. Νυχτερινές διόπτρες - σκοπευτικά Το πρόγραμμα με συνολικό προϋπολογισμό 32 εκ ευρώ αφορά την προμήθεια 11.733 σκοπευτικών διοπτρών νυκτός για χρήση τους με όλη τη γκάμα φορητού οπλισμού που χρησιμοποιούν οι Ειδικές Δυνάμεις. Ειδικότερα όπως είχε γίνει γνωστό, 8.000 διόπτρες προορίζονται για εφοδιασμό τυφεκίων M-16A2 και αραβίδων Μ-4 των 5,56mm, 1.200 διόπτρες προορίζονται για τα πολυβόλα MAG διαμετρήματος 7,62mm, 1.200 διόπτρες αφορούν τον εφοδιασμό των βαρέων πολυβόλων Μ2HB διαμετρήματος 12,7mm, 633 διόπτρες προορίζονται για τα βομβιδοβόλα GMG των 40mm. Στα πλεονεκτήματα τους περιλαμβάνεται η κατακόρυφη βελτίωση της φονικότητας και της ευστοχίας πυρών, καθώς οι διόπτρες προσφέρουν υψηλά ποσοστά ευστοχίας με την πρώτη βολή σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, ικανότητα εστίασης σε διαφορετικές αποστάσεις για εμπλοκή πολλαπλών στόχων και βελτιωμένη ικανότητα αναγνώρισης στόχου σε μεγάλες αποστάσεις. Σε ότι αφορά τα πολυβόλα υποστηρίξεως Μ-249, επελέγησαν οι διόπτρες NS-685C της ελληνικής εταιρίας Θέων Αισθητήρες, ως τμήμα της προμήθειας 750 πολυβόλων Minimi για τις Ειδικές Δυνάμεις.

Ο ίδιος τύπος επιλέχθηκε και για την προμήθεια 2.320 πολυβόλων των 5,56mm (μετά παρελκόμενων) για εφοδιασμό μονάδων Πεζικού, σε σύμβαση που υπογράφτηκε τον Ιανουάριο του 2006 με τα ΕΑΣ ύψους 61,8εκ. ευρώ. Οι διόπτρες NS-685C προσφέρουν μεγέθυνση 4Χ και 6Χ με ενίσχυση ειδώλου 3ης γενιάς ενώ προσαρμόζεται σε ειδική διάταξη συμβατή με βάση Picatinny. Θετική ήταν επίσης η προσθήκη 87 σκοπευτικών ερυθράς κουκίδας CompM της Aimproint για αραβίδες Μ-4, έπειτα από την προμήθεια με ανοιχτό διαγωνισμό που έγινε το Δεκέμβριο του 2011 για κάλυψη αναγκών μονάδων της 13ης ΔΕΕ. Υπενθυμίζεται ότι ήδη από το 2003 οι Μονάδες Ειδικών Επιχειρήσεων όπως το ΕΤΑ και η Ζ ΜΑΚ, εφοδιάστηκαν με σκοπευτικά λέιζερ τύπου AR-2A για χρήση σε αραβίδες Μ4, με μικρές διαστάσεις και βάρος, προκειμένου να αποκτηθεί η ικανότητα ταχείας σκόπευσης σε απόλυτο σκοτάδι, σε συνδυασμό με διόπτρες νυχτερινής όρασης NVG. Η ενεργοποίηση τους γίνεται μέσω αφής από διάταξη στο χειροφυλακτήρα, ενώ προσαρμόζεται σε ειδική βάση επί της κάνης του Μ4. Φορητές διόπτρες ΟΝΥΠΑΡ Οι φορητές διόπτρες νυχτερινής παρατήρησης αποσκοπούν στην ικανότητα επιτήρησης πεδίου μάχης τη νύχτα από μονάδες Ειδικών Δυνάμεων, με τον τομέα αυτό σήμερα να παραμένει σαφώς ακάλυπτο, σε σχέση με το σύνολο των απαιτήσεων. Στο ΔΕΣΕΣ υπήρχε πρόβλεψη για προμήθεια 73 φορητών συστημάτων, ύψους 0,40 εκ ευρώ με τεχνολογία λυχνίας 3ης γενιάς.

Οι Μονάδες Ειδικών Επιχειρήσεων όπως το ΕΤΑ και η Ζ ΜΑΚ, εφοδιάστηκαν με σκοπευτικά λέιζερ τύπου AR-2A για χρήση σε αραβίδες Μ4, με μικρές διαστάσεις και βάρος, προκειμένου να αποκτηθεί η ικανότητα ταχείας σκόπευσης σε απόλυτο σκοτάδι. 31

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Άγνωστο παραμένει το γιατί δεν προχώρησε η διαδικασία για την παραγωγή από το 700ΣΕ, ελληνικής παραγωγής σύγχρονου άρβυλου μάχης για τις Ειδικές Δυνάμεις αλλά και το σύνολο του προσωπικού του ΕΣ. Συγκριτικά με τα υφιστάμενα άρβυλα (που κρίνονται ως απαράδεκτα από κάθε άποψη), τα νέου τύπου θα προσφέρουν άνεση , υγιεινή και καλύτερη ανατομία διευκολύνοντας τη μετακίνηση των στρατιωτών στο πεδίο της μάχης.

Φορητές διόπτρες ελεύθερου σκοπευτή Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ύψους 3,84 εκ ευρώ, με στόχο να εφοδιαστούν οι ομάδες ΕΣΕΑ (ελεύθερου σκοπευτή ειδικών αποστολών και του παρατηρητή) που χρησιμοποιούν τα τυφέκια Μ-82A1 Barret (τυποποιημένο από τον στρατό των ΗΠΑ ως M107). Οι φορητές διόπτρες αποτελούν πρωταρχικό μέσο επιτήρησης εντοπισμού από τον παρατηρητή που καθοδηγεί προφορικά το σκοπευτή του Μ-82A1 στο στόχο του. Εκτός από την ικανότητα μεγέθυνσης μπορεί να προσφέρει εικόνα περιβάλλοντος μέρα και νύχτα, συνδυάζοντας πυξίδα με αποστασιόμετρο λέιζερ για μετρήσεις ακριβείας απόστασης ενώ μπορεί να συνδεθεί με τερματικό GPS και αισθητήρα μέτρησης διεύθυνσης- ταχύτητας ανέμου. Επίγειοι καταδείκτες λέιζερ Αν και επισήμως δεν έχει διατυπωθεί στο παρελθόν δημόσια η απαίτηση προμήθειας φορητών επίγειων καταδεικτών λέιζερ, είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι τα υφιστάμενα συστήματα σε χρήση είναι μικρά στον αριθμό για να καλύψουν τις ανάγκες για κατάδειξη στόχων α) σε βόμβες GBU που φέρουν μαχητικά αεροσκάφη F-16C/D και F-4E AUP της ΠΑ και β) σε βλήματα Hellfire που εξοπλίζουν επιθετικά ελικόπτερα AH64A Apache και Apache Longbow της ΑΣ. Για την ιστορία θα αναφέρουμε ότι η πρώτη κατάδειξη στόχου από καταδρομείς σε ελικόπτερο AH32

64A για βολή βλήματος AGM-114, έγινε τον Μάιο του 2001 στο πλαίσιο της άσκησης «ΤΑΜΣ ΣΑΡΙΣΑ 2001» με την εκπαίδευση να συνεχίζεται μέχρι και σήμερα αλλά σε περιορισμένη κλίμακα. Με την διεύρυνση του δόγματος επιχειρήσεων προωθημένων ελεγκτών JTAC που καθιερώθηκε το 2015 στις ασκήσεις τύπου ΗΝΙΟΧΟΣ της ΠΑ, οι μονάδες του ΕΤΑ και της 31ης ΜΕΕΔ που εξειδικεύονται σε αυτό το ρόλο, είχαν την ευκαιρία εκτεταμένης συνεργασίας με αμερικανούς JTAC της USAF. Σημείο αναφοράς ήταν η μεταφορά δογμάτων και επιχειρησιακής εμπειρίας από τις πρόσφατες συρράξεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, που ανέδειξε την επιχειρησιακή απαίτηση για διεύρυνση της εκπαίδευσης των JTAC στο ΝΑΤΟ, με ανάλογες κινήσεις να εφαρμόζονται και στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Σε ότι αφορά τον ειδικό εξοπλισμό, το ΕΤΑ διαθέτει ένα ζεύγος επίγειων καταδεικτών λέιζερ τύπου GLTD II που αποκτήθηκαν για αξιολόγηση το 1999. Το GLTD II περιλαμβάνει θερμική διόπτρα παρατήρησης της FLIR Systems για κατάδειξη στόχων σε μαχητικά ακόμη και τη νύχτα. Ακολούθησε η προμήθεια 7 καταδεικτών PAL της ισραηλινής (EL OP) το 2001, οι οποίοι έχουν βελτιωμένες επιδόσεις (αλλά και μεγαλύτερο βάρος που πρακτικά καθιστά δυσχερή τη μεταφορά τους από περιπόλους μακράς ακτίνας δράσεως). Η απόκτηση νεότερων συστημάτων μικρότερου βάρους για κατάδειξη στόχων σε μεγαλύτερες αποστάσεις, θεωρείται ότι περιλαμβάνεται στις επιχειρησιακές ανάγκες του ΕΤΑ, με τη χρηματοδότηση να παραμένει ο κύριος ανασταλτικός παράγοντας που στην παρούσα φάση αποτρέπει αύξηση των συστημάτων σε υπηρεσία. Εξοπλισμός μαχητή Το σχετικό πρόγραμμα ύψους 50 εκ ευρώ προβλέπεται να καλύψει ανάγκες προμήθειας υλικών ένδυσης, υπόδησης, εξαρτήσεων μάχης για το προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων. Συγκεκριμένα η στολή παραλλαγής του ΕΣ αν και κρίνεται γενικότερα πετυχημένη για το ανάγλυφο που καλείται να επιχειρήσει το προσωπικό, υποφέρει από έλλειψη ποιότητας ραφής, υλικών, αναχρονιστικό σχεδιασμό ενώ δεν δύναται να προσαρμοστεί αποτελεσματικά σε διαφορετικό περιβάλλον πλην αυτού της υπαίθρου με πυκνή βλάστηση. Μέχρι σήμερα έχουν αξιολογηθεί προτάσεις νέων σχεδίων ψηφιακής παραλλαγής του ΕΣ, σε μεμονωμένη βάση και μικρές ποσότητες με κύριο ζη-

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

μαζί φυσικά με πολλά άλλα υλικά που αδυνατεί να χορηγήσει η υπηρεσία..

Σκηνή από τα παλιά που παραμένει δυστυχώς πραγματικότητα για την 32η ΤΑΞΠΝ. Μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχθεί λύση στο πρόβλημα αντικατάστασης των ΑΒΑΚ που έχουν χαμηλή αξιοπιστία, μέτρια μεταφορική ικανότητα και ανύπαρκτη επιβιωσημότητα στο σύγχρονο πεδίο μάχης.

τούμενο την ποιότητα υλικών, την αντοχή των ραφών και την καλύτερη προσαρμοστικότητα σε ερημικό-ξηρό περιβάλλον που κατά κανόνα συναντάμε στα νησιά του Αιγαίου και σε πολλές περιοχές της υπαίθρου στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά τη διάρκεια του θέρους. Προφανώς στις ανάγκες εφοδιασμού ατομικών υλικών μαχητή περιλαμβάνεται ο εφοδιασμός με σύγχρονα κράνη Kevlar, καθώς οι συνολικές ανάγκες ουδέποτε καλύφθηκαν επαρκώς ενώ την κατάσταση επιδείνωσε ο - κατά καιρούς - δανεισμός τμήματος των διαθέσιμων αποθεμάτων, σε μονάδες που συμμετείχαν σε διεθνείς ειρηνευτικές αποστολές σε Κόσσοβο και Αφγανιστάν. Ενδεικτικό του ανορθολογισμού είναι ότι από το 1994 που ξεκίνησε ο σταδιακός εφοδιασμός του ΕΣ με κράνη Kevlar, έχουν αποκτηθεί μέχρι σήμερα, τέσσερις διαφορετικοί τύποι (αμερικάνικα PASGT, ισραηλινά Rabintex και βρετανικά RBR) για κάλυψη μόνο μέρους των αναγκών των Ειδικών Δυνάμεων. Ομοίως υπάρχει πλήρης έλλειψη πρόβλεψης για αντιβαλλιστικά γυαλιά που προστατεύουν αποτελεσματικά το προσωπικό από θραύσματα εκρήξεων στην ευαίσθητη περιοχή του προσώπου στο ύψος των οφθαλμών. Στατιστικές στον πόλεμο του Ιράκ έδειξαν ότι πάνω από το 15% απωλειών του μάχιμου προσωπικού, προήλθε αποκλειστικά από σοβαρούς τραυματισμούς στα μάτια, γεγονός που θα είχε αποτραπεί με τη χρήση αντιβαλλιστικών γυαλιών προστασίας. Δυστυχώς στις ελληνικές ΕΔ θεωρούνται διακοσμητικά στοιχεία παρά προστατευτικά μέσα που σώζουν ζωές με αποτέλεσμα όσοι τα φέρουν να τα έχουν προμηθευτεί με ιδία έξοδα από το εμπόριο,

Άρβυλα μάχης Δεν υπάρχει φυσικά κανένα σχόλιο για τον απαράδεκτο εφοδιασμό με τα απαρχαιωμένα άρβυλα, που συνεχίζεται στο προσωπικό των Ειδικών Δυνάμεων ο ΕΣ. Η μειωμένη αντοχή, ποιότητα κατασκευής, η έλλειψη αδιαβροχοποίησης και η απαράδεκτη σχεδίαση από ανατομικής πλευράς δεν επιδέχονται σοβαρής κριτικής, με επιτακτική την απαίτηση για άμεση έναρξη εφοδιασμού των μονάδων με ένα σύγχρονης ποιότητας άρβυλο μάχης. Τονίζεται ότι το μαύρο χρώμα απορροφά τον ήλιο, αυξάνει τη θερμότητα και δημιουργεί υπεραιμία στα πόδια του στρατιωτικού προσωπικού, ιδίως κατά τις μετακινήσεις - πορείες και για το λόγο αυτό, θα αντικατασταθεί με χρώμα που θα αντανακλά τον ήλιο, (γκρι ή αμμώδες), καλύπτοντας με καλύτερο τρόπο τις απαιτήσεις του σύγχρονου μαχητή. Η υπόθεση της προμήθειας νέων αρβυλών για τον ΕΣ παρουσιάζει ενδιαφέρον και «σκοτεινό» παρασκήνιο καθώς το 2007, στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης του 700ΣΕ που είχε αποφασίσει η τότε κυβέρνηση, εκδόθηκε η υπ’ αριθμόν 47/22-08-2007 εντολή για την προμήθεια μιας μηχανής βουλκανισμού με 24 σταθμούς έκχυσης ελαστικού παραγωγής αρβυλών. Η προμήθεια κατακυρώθηκε στην γερμανική εταιρεία KLOCKNER DESMA GMBH (Σύμβαση 0050Α/2009) έναντι κόστους άνω των 1.500.000 ευρώ. Ακολούθως η μηχανή μεταφέρθηκε και εγκαταστάθηκε στο 700 ΣΕ τον Δεκέμβριο του 2009 αλ-

Δεν μπορούμε να μιλάμε για Ειδικές Επιχειρήσεις ευρείας κλίμακας, εφόσον δεν υπάρχει τουλάχιστον ένας στόλος 8 ελικοπτέρων με εξειδικευμένο προσανατολισμό και εκπαίδευση χειριστών σε νυχτερινές πτήσεις χαμηλού ύψους. 33

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

λά λόγω του ότι «δεν πληρούσε κάποιες προδιαγραφές», η επιτροπή παραλαβής εξακολουθεί να μην την παραλαμβάνει παρά τις παρατάσεις που έχουν δοθεί και ως εκ τούτου δεν έχει τεθεί σε λειτουργία. Με έγγραφο του ΓΕΣ/ΔΥΠ από 24-3-2011 συγκροτήθηκε νέα επιτροπή με σκοπό να εξετάσει τα αίτια καθυστέρησης ολοκλήρωσης της σύμβασης προμηθείας της μηχανής βουλκανισμού και να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες ώστε αυτή να παραληφθεί από την αρμόδια επιτροπή παραλαβής. Άγνωστο παραμένει το γιατί δεν προχώρησε από τότε μέχρι και σήμερα η διαδικασία για την παραγωγή του από το 700ΣΕ ελληνικής παραγωγής σύγχρονου άρβυλου μάχης για τις Ειδικές Δυνάμεις αλλά και το σύνολο του προσωπικού του ΕΣ, τα οποία

ρική ικανότητα και ανύπαρκτη επιβιωσημότητα στο σύγχρονο πεδίο μάχης.

Οι ανάγκες εστιάζονται σε ένα όπλο της κατηγορίας του Μ110 SASS των 7,62mm της Knights Armament Co (εφοδιασμένο με σιγαστήρα) που εξόπλισε ευρέως μονάδες του αμερικανικού Στρατού στο Αφγανιστάν

βλέπεται να καλύψει η απόκτηση 72 συστημάτων A/T Kornet για τα οποία έχει δρομολογηθεί δαπάνη 78,50 εκ ευρώ. Το πρόγραμμα καλύπτει επίσης την απόκτηση 72 οχημάτων φορέων τύπου Hummer, πυρομαχικών, 72 θερμικών σκοπευτικών και 20 εξομοιωτών.

Η προμήθεια φορητού οπλισμού ύψους 2,58 εκ ευρώ περιλαμβάνει συμπλήρωση αποθεμάτων τυφεκίων Μ-4 καθώς και σκοπευτικά βοηθήματα, διόπτρες νυκτός, σιγαστήρες αλλά και εξειδικευμένα τυφέκια ελεύθερου σκοπευτή.

θα ταιριάζουν καλύτερα στις κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας ( 8 μήνες ηλιοφάνειας), ενώ συγχρόνως θα προσφέρουν μεγαλύτερη άνεση , υγιεινή και καλύτερη ανατομία για τη μετακίνηση των στρατιωτών στο σύγχρονο πεδίο της μάχης. Επιπλέον έχει εκτιμηθεί ότι θα υπάρξει σημαντική εξοικονόμηση χρημάτων, δεδομένου ότι ένα σημερινό ζευγάρι άρβυλου κοστίζει 73 ευρώ, ενώ αυτό του νέου τύπου θα κοστίζει περίπου 45 ευρώ (απαιτούνται 50.000 ζευγάρια το χρόνο, συμπεριλαμβανομένων των σπουδαστών των Σχολών και στελεχών). Επιπλέον, εξοικονομούνται 60.000 ευρώ το χρόνο από βούρτσες και κάμελ βαφής.. Αντιαρματικά (Α-Τ) συστήματα Την απαίτηση ενίσχυσης της αντιαρματικής ικανότητας μονάδων Ειδικών Δυνάμεων στη Β. Ελλάδα, νησιά του Αν. Αιγαίου και μονάδων Πεζοναυτών, προ34

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Φορητά Α/Τ συστήματα Αφορά την αντικατάσταση των Α/Τ Strim από 180 φορητούς εκτοξευτές βλημάτων Α/Τ πολλαπλού ρόλου με σκοπευτικά νυκτός, με προϋπολογισμό δαπάνης 55 εκ ευρώ. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ύψιστης σημασίας καθώς προσδίδει αυξημένη μαχητική ισχύ σε ομάδες Ειδικών Δυνάμεων απέναντι σε σκληρούς – οχυρωμένους στόχους όπως άρματα, οχήματα, κτήρια προκειμένου να αντικατασταθούν τα αξιόπιστα -αλλά παρωχημένα πλέον- Strim. Όλμοι Νέας γενιάς Αφορά 288 συστήματα Όλμων διαμετρήματος 120mm που θα εφοδιάσουν Μοίρες Αλεξιπτωτιστών, Ορεινών και αμφίβιων Καταδρομών, προκειμένου να ενισχύουν την ικανότητα αυτόνομης παροχής πυρών υποστηρίξεως σε μαχόμενα τμήματα Ειδικών Δυνάμεων. Η επικρατέστερη υποψηφιότητα είναι το ελληνικής κατασκευής Ε-56 (σε βελτιωμένη έκδοση) των ΕΑΣ. Αυτοκινούμενα Πυροβόλα Το πρόγραμμα ύψους 34 εκ. ευρώ περιλάμβανε την απόκτηση 12 αυτοκινούμενων πυροβόλων των 155mm για τον εξοπλισμό της 32 Ταξιαρχίας Πεζοναυτών, προκειμένου να αποκτήσει ενισχυμένη ικανότητα παροχής πυρών υποστηρίξεως σε μαχόμενες μονάδες πεζοναυτών πέρα από την ακτή απόβασης.

Θετική εξέλιξη αποτέλεσε το καλοκαίρι του 2015, η επίσημη ένταξη στη ΔΥΚ ενός εξελιγμένου ταχύπλοου σκάφους τύπου RHIB και του πρωτότυπου ταχύπλοου σκάφους «ΟΚΥΑΛΟΣ» προερχόμενο από το πρόγραμμα σχεδίασης και ανάπτυξης σκαφών ανορθόδοξου πολέμου.

Ελικόπτερα Ειδικών Επιχειρήσεων Με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός Λόχου 12 Ελικοπτέρων για Ειδικές Επιχειρήσεις, το ΓΕΣ προσανατολιζόταν αρχικά στην απόκτηση 8 επιπλέον ελικοπτέρων NH-90 προκειμένου να συμπληρωθεί η δύναμη των 4 που έχουν παραγγελθεί (και εξακολουθούν να μην έχουν ακόμη παραληφθεί στο σύνολο τους). Τελικώς ο στόχος αναθεωρήθηκε στη συνέχεια στην απόκτηση μόνο 4, ώστε να δημιουργηθεί τελικά μια δύναμη 8 NH-90 Ειδικών Επιχειρήσεων. Με το πρόγραμμα να έχει περάσει από διάφορα στάδια λόγω καθυστέρησης στο χρονοδιάγραμμα πιστοποιήσεων, έλλειψης χρηματοδότησης, αναβολών στις πληρωμές και πλήρη έλλειψη υποστήριξης (FOS),

Με δεδομένο ότι η απαίτηση ήταν πιεστική χωρίς καμία πιθανότητα άμεσης υλοποίησης, ο ΕΣ προχώρησε το 2014 στον εφοδιασμό της 32 ΤΑΞΠΝ με αυτοκινούμενα πυροβόλα M-109A3 GE, καλύπτοντας με αποτελεσματικό τρόπο το κενό με χρήση συστημάτων που προέρχεται από γερμανικά αποθέματα. Αμφίβια Τεθωρακισμένα Το σίριαλ των αμφίβιων τεθωρακισμένων που θα αντικαταστήσουν τα «μουσειακά» ΑΒΑΚ που χρησιμοποιεί η 32 ΤΑΞΠΝ για διεξαγωγή αμφίβιων αποβατικών επιχειρήσεων δε φαίνεται μετά από τόσα χρόνια να έχει ορατή λύση. Με απαίτηση για απόκτηση 50 αμφίβιων τεθωρακισμένων αξίας 100 εκ ευρώ, ο ΕΣ επέλεξε να μην προχωρήσει σε απόκτηση μεταχειρισμένων AAV-7 από τα αποθέματα του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ προφανώς συνυπολογίζοντας ότι πρόκειται για οχήματα μεγάλης ηλικίας που απαιτούν πέραν του κόστους απόκτησης ( περίπου 907.000 έως 1.451.000 $ εκ) πολυέξοδο πρόγραμμα αναβάθμισης –εκσυγχρονισμού RAM/RS (που σχεδόν διπλασίαζε το κόστος απόκτησης) για να επανέλθουν σε υπηρεσία. Από την άλλη οι – όποιες- εναλλακτικές όπως τα BMP-3F κρίνονται επιχειρησιακά ανεπαρκείς ενώ τα οχήματα νέας γενιάς εμπεριέχουν ιδιαίτερα υψηλό κόστος απόκτησης. Αποτέλεσμα είναι ότι μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχθεί λύση στο πρόβλημα αντικατάστασης των ΑΒΑΚ που έχουν χαμηλή αξιοπιστία, μέτρια μεταφο-

Η χρήση των Glock περιορίζεται αριθμητικά σε μικρές παρτίδες για μέρος μόνο του προσωπικού. Η απαίτηση για ένα νέο πιστόλι είναι επιτακτική με καταλληλότερο το Glock 21 διαμετρήματος 45ACP.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Κρίσιμο ζήτημα είναι η διάθεση κονδυλίων για πυρομαχικά εκπαιδεύσεως. Μεγαλύτερο πρόβλημα συναντάται σε κατηγορίες φορητού οπλισμού που υπάρχει σε μικρούς αριθμούς στο οπλοστάσιο των μονάδων όπως τα πιστόλια Glock 17/18 των 9mm και τα υποπολυβόλα MP-5Α/3 SD επίσης των 9mm.

ο ΕΣ ελπίζει σε αυτή τη φάση «απλώς» να καταφέρει να ολοκληρωθούν επιτέλους οι παραδόσεις. Από κει και πέρα το μεγαλύτερο ζήτημα αφορά την αύξηση της διαθεσιμότητας των ελικοπτέρων η οποία βρίσκεται σε απαράδεκτα χαμηλό σημείο με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας (προηγούμενης και νυν). Σε κάθε περίπτωση δεν μπορούμε να μιλάμε για Ειδικές Επιχειρήσεις ευρείας κλίμακας εφόσον δεν υπάρχει τουλάχιστον ένας στόλος 8 ελικοπτέρων με εξειδικευμένο προσανατολισμό και εκπαίδευση χειριστών σε νυχτερινές πτήσεις χαμηλού ύψους. ΓΕΝ Υλικά – εξοπλισμός Το πρόγραμμα ύψους 50 εκ. ευρώ προβλέπεται για την κάλυψη αναγκών της Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών (ΔΥΚ) του ΠΝ. Εκτιμάται ότι η απόκτηση πάσης φύσεως υλικού περιλαμβάνει μεγάλο εύρος αναλώσιμων ειδών όπως πυρομαχικά, εκρηκτικά, εξαρτύσεις μάχης, στολές μάχης, ατομικά υλικά. Γνωστές οι μεγάλες ανάγκες που υπάρχουν σε ότι αφορά συσκευές τηλεπικοινωνιών (για την επικοινωνία μελών σε επίπεδο ομάδας), δορυφορικά συστήματα επικοινωνίας καθώς και εξοπλισμό για νυχτερινό αγώνα (όπως διόπτρες νυχτερινής όρασης και συσκευές υπέρυθρης παρατήρησης-επιτήρησης). Φορητός οπλισμός Εξίσου σημαντικές είναι οι ανάγκες σε ότι αφορά την ενίσχυση του οπλοστασίου των βατραχανθρώπων της ΔΥΚ. Η προμήθεια φορητού οπλισμού 36

ύψους 2,58 εκ ευρώ περιλαμβάνει συμπλήρωση αποθεμάτων τυφεκίων Μ-4 καθώς και σκοπευτικά βοηθήματα, διόπτρες νυκτός, σιγαστήρες αλλά και εξειδικευμένα τυφέκια ελεύθερου σκοπευτή. Η ΔΥΚ ήδη χρησιμοποιεί σε μικρούς αριθμούς, το βαρύ τυφέκιο Μ-82A1/ Μ-95 Barret (έκδοση “bullpup”, κινητού ουραίου )για προσβολή στόχων υλικού και πλωτών μέσων ενώ οι ανάγκες εστιάζονται επίσης και σε ένα όπλο της κατηγορίας του Μ110 SASS των 7,62mm της Knights Armament Co (εφοδιασμένο με σιγαστήρα) που εξόπλισε ευρέως μονάδες του αμερικανικού Στρατού στο Αφγανιστάν ενώ σημειωτέον το έχει ήδη προμηθευτεί και η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων του τουρκικού Στρατού. Υποβρύχια Οχήματα Η απόκτηση υποβρύχιων οχημάτων διείσδυσης SDV είναι μια από τις κύριες κατηγορίες υλικού που εκκρεμεί να ολοκληρωθεί για περισσότερο από μια δεκαπενταετία! Με δεδηλωμένες ανάγκες τουλάχιστον 4 οχημάτων το ΔΕΣΕΣ προέβλεπε πίστωση ύψους 10 εκ. ευρώ για την αντικατάσταση των πεπαλαιωμένων ΥΠ.ΟΧ τα οποία βρίσκονται εδώ και πολλά χρόνια εκτός ενέργειας δυστυχώς χωρίς αντικαταστάτη. Προσωπικό τη ΔΥΚ έχει αξιολογήσει κατά καιρούς διάφορες προτάσεις συμπεριλαμβανομένων των SDV που διαθέτουν οι SEALS στις ΗΠΑ χωρίς όμως να έχει επιτευχθεί η προμήθεια λόγω χαμηλής προτεραιότητας που έδινε μέχρι σήμερα το ΠΝ σε δαπάνες που προορίζονται για εξοπλιστικά προγράμματα της ΔΥΚ. Σκάφη Ειδικών Επιχειρήσεων Το ενδεχόμενο υιοθέτησης σκαφών τύπου Mark V που χρησιμοποιούν οι SEAL;s του αμερικανικού Ναυτικού, τέθηκε το 2012 για ενίσχυση του στόλου των ΣΑΠ της ΔΥΚ με ένα εξειδικευμένο τύπο Σκάφους Ειδικών Επιχειρήσεων που αποσκοπεί στην επαύξηση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων . Ως γνωστόν ένας στόλος ετερόκλητων σκαφών χρησιμοποιείται σήμερα από τη ΔΥΚ σε αποστολές ανορθόδοξου πολέμου, προερχόμενα από δωρεές εφοπλιστών στο ΠΝ (σκάφη νέας κατασκευής) όσο και από κατασχέσεις σκαφών υψηλών επιδόσεων από λαθρέμπορούς που κατέληξαν μέσω του ΟΔΔΥ στη ΔΥΚ. Η υπόθεση των Mark V ωστόσο δεν απέδωσε καρπούς καθώς μέρος των σκαφών αυτών βρίσκονταν σε κατάσταση μακράς απόθεσης με τα υπόλοιπα να αναμένουν να αποσυρθούν πλήρως από την ενεργό υπηρεσία μέσα στο 2013.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Η στρατιωτική ηγεσία προβληματίζεται συνεχώς για την αποτρεπτική ικανότητα απέναντι στη κύρια απειλή και καταβάλλεται τις περισσότερες φορές αθέατα από τη κοινή γνώμη, κάθε δυνατή προσπάθεια για να διατηρηθεί το Εθνικό αμυντικό σύστημα σε υψηλά επίπεδα.

Παράγοντες που αφορούν το κόστος ενεργοποίησης, ανταλλακτικών, συντήρησης αλλά και επιχειρησιακής καταλληλότητας (αναφέρθηκε μέτρια συμπεριφορά ευστάθειας σε κατάσταση θάλασσας 5) οδήγησαν στην απόφαση να εγκαταλειφθεί το εγχείρημα με τη ΔΥΚ με αποτέλεσμα να παραμένει χωρίς εξειδικευμένα σκάφη της εν λόγω κατηγορίας. Θετική εξέλιξη αποτέλεσε το καλοκαίρι του 2015, η επίσημη ένταξη ενός εξελιγμένου ταχύπλοου σκάφους τύπου RHIB, δωρεά της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών προς το Πολεμικό Ναυτικό και του πρωτότυπου ταχύπλοου σκάφους «ΟΚΥΑΛΟΣ» προερχόμενο από το πρόγραμμα σχεδίασης και ανάπτυξης σκαφών ανορθόδοξου πολέμου για τις ανάγκες της Διοικήσεως Υποβρυχίων Καταστροφών (ΔΥΚ). Ο σχεδιασμός και η κατασκευή του ταχύπλοου πολεμικού σκάφους έγινε αποκλειστικά για τις επιχειρησιακές ανάγκες των ειδικών δυνάμεων και το έργο ανέλαβαν μόνο ελληνικές εταιρείες. Το κόστος

για τη ναυπήγηση του σκάφους εκτιμάται περίπου στις 500.000 ευρώ και χρηματοδοτήθηκε με δωρεά των εταιρειών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Το πρωτότυπο αυτό σκάφος αποτελείται εξ ολοκλήρου από αλουμίνιο, δεν ξεπερνά σε μήκος τα 14 μέτρα και έχει πλήρωμα τεσσάρων ατόμων. Αναπτύσσει μεγάλη ταχύτητα και έχει μεγάλη αυτονομία. Η μέγιστη ταχύτητα του σκάφους είναι 45 κόμβοι με επιχειρησιακό φορτίο και η εμβέλειά του ανέρχεται σε περίπου 300 ναυτικά μίλια. Έχει τη δυνατότητα να επιχειρεί σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Ανήκει στην κατηγορία «Β», η οποία περιλαμβάνει σκάφη που έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν σε περιβάλλον με ύψος κύματος τεσσάρων μέτρων και άνεμο έντασης έως 8 μποφόρ. Το νέο σκάφος είναι ειδικά εξοπλισμένο για τις ανάγκες των μονάδων υποβρυχίων καταστροφών και διαθέτει ρομποτικό σύστημα έδρασης, κίνησης, κατεύθυνσης, τηλεχειρισμού και σκόπευσης, για πολυβόλο Browning διαμετρήματος 0,50 ιντσών (12,7mm). Σύμφωνα με αξιωματικούς του ΓΕΝ, το συγκεκριμένο πρόγραμμα βρίσκεται πλέον ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων του Πολεμικού Ναυτικού, ωστόσο αναζητούνται οι απαραίτητες πιστώσεις. Όπως εκτιμούν, το κόστος του προγράμματος δεν μπορεί να υπολογιστεί, καθώς εξαρτάται από τον τελικό αριθμό των σκαφών ναυπήγησης καθώς και από τις αλλαγές που ενδεχομένως προκύψουν στον σχεδιασμό μετά τις δοκιμές που πραγματοποιεί το πρωτότυπο σκάφος. Πλοίο Διοίκησης Υποστήριξης Αφορά την προσθήκη ενός σκάφους αμφίβιων επιχειρήσεων, κατηγορίας αποβατικού δεξαμενόπλοιου - πλωτής δεξαμενής για τη μεταφορά αμφίβιων τεθωρακισμένων με κατάστρωμα πτήσης ικανό να φιλοξενήσει 2-4 μεταφορικά ελικόπτερα για αερομεταφορά πεζοναυτών στην ακτή και πέρα από αυτήν, με εκτεταμένες δυνατότητες διοίκησης και ελέγχου. Με προϋπολογισμό 150εκ. ευρώ το νέο αυτό σκάφος θα αναλάμβανε καίριο ρόλο στη διεξαγωγή αποβατικών επιχειρήσεων ενταγμένο στη Διοίκηση Αμφίβιων Δυνάμεων (ΔΑΔ) του ΠΝ εξυπηρετώντας τη μεταφορά δυνάμεων της 32 Ταξιαρχίας Πεζοναυτών. ΓΕΑ Ελικόπτερα SAR Με προϋπολογισμό 234 εκ ευρώ, το πρόγραμμα αφορούσε την απόκτηση 15 ελικοπτέρων για αποστολές SAR καλύπτοντας το σύνολο της ελληνικής 37

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ρώ για το σύνολο του στόλου, που θα τα καθιστούσε πλήρως ικανά να επιχειρούν πάνω από εχθρικό έδαφος. Τα ελικόπτερα ανήκουν στην 384 Μοίρα Έρευνας Διάσωσης (ΜΕΔ) που έχει ως αποστολή την Έρευνα και Διάσωση σε καιρό ειρήνης και την Έρευνα και Διάσωση Μάχης σε καιρό έντασης και πολέμου.

Κενό εμφανίζεται στην πληρότητα αλεξιπτώτων ελευθέρας πτώσεως που χρησιμοποιούν οι μονάδες Ειδικών επιχειρήσεων όπως το εικονιζόμενο MC-4.

επικράτειας ειδικά στην ευαίσθητη περιοχή του Αιγαίου. Παράλληλα μέρος του στόλου θα μπορούσε άνετα να εξυπηρετήσει τις τεράστιες σήμερα ανάγκες Ειδικών Επιχειρήσεων και αποστολές Έρευνας και Διάσωσης Μάχης (CSAR) μεταφέροντας ομάδες της 31ης ΜΕΕΔ που σήμερα υστερεί σε ικανότητα αερομεταφοράς, λόγω της μειωμένης διαθεσιμότητας των υφιστάμενων μέσων. Συστήματα αυτοπροστασίας Το μεγάλο κενό στον εξοπλισμό των 6 ελικοπτέρων AS532C1 Super Puma που αποκτήθηκαν καινούργια από την ΠΑ ήταν η απουσία συστήματος αυτοπροστασίας. Στο ΔΕΣΕΣ προβλεπόταν η προμήθεια συστημάτων πλήρους σύνθεσης (RWR, παρεμβολέας, σύστημα προειδοποίησης επερχόμενου βλήματος MWR, αναλώσιμα αντίμετρα) με δαπάνη ύψους 20εκ. ευ38

Υλικά – οπλισμός Η 31η ΜΕΕΔ εκτός από καθήκοντα CSAR/SAR για διάσωση προσωπικού και παροχή πρώτων βοηθειών στο πεδίο της μάχης, διαθέτει προσωπικό πλήρως ικανό να εκτελέσει Ειδικές Επιχειρήσεις όπως κατάδειξη στόχου ως προωθημένοι ελεγκτές για μαχητικά κρούσης της ΠΑ, διάσωση ομήρων εντός και εκτός ελληνικής επικράτειας, μάχη σε κατοικημένες περιοχές και αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις. Ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται είναι ανάλογος με τις υπόλοιπες μονάδες Ειδικών Δυνάμεων του ΕΣ και του ΠΝ. Αποκτήθηκε το 2003, με την επιλογή του Μ-4A1 των 5,56mm με προσθαφαιρούμενο συγκρότημα χειρολαβής, βάση για ράγες Picatinny (όπου δύναται η προσθήκη σκοπευτικών βοηθημάτων ερυθράς κουκίδας και λέιζερ), με επιλογέα 3 θέσεων βολής και πτυσσόμενο κοντάκι. Τα όπλα συνοδεύονται από σιγαστήρες, σκοπευτικά λέιζερ και ξιφολόγχες ενώ αποκτήθηκε και μικρός αριθμός πιστολιών Glock 17/18/21 για ατομικό οπλισμό των επιχειρησιακών ομάδων. Εξακολουθούν όμως να απαιτούνται κρίσιμες προσθήκες, ώστε να συμπληρωθεί ο οπλισμός όλων των κύριων κατηγοριών( ατομικός οπλισμός πιστόλια 9mm και 0,45’, επιπλέον τυφέκια Μ-4A1 και πολυβόλα Μ-249 έκδοσης Para με πτυσσόμενο κοντάκιο και βραχύτερη κάνη. Ιδιαίτερη μέριμνα οφείλεται να επιδειχθεί σε ότι αφορά τα τυφέκια ελεύθερου σκοπευτή, μια απαίτηση που έχει διατυπωθεί εδώ και πολλά χρόνια με προτίμηση στο τυφέκιο Accuracy International διαμετρήματος .338 Lapua (8.6×70mm ή 8.58×70mm) Magnum με γεμιστήρα 5 φυσιγγίων και δραστικό βεληνεκές 1.400μ. Η απόκτηση τους θα προσδώσει ικανότητα προσβολής στόχων σε μεγάλες αποστάσεις ενώ επιχειρησιακή εφαρμογή προβλέπεται και για χρήση εναντίον εχθρικών στόχων από ελικόπτερο σε αποστολές CSAR. Επιπλέον η 31 ΜΕΕΔ έχει απόλυτη ανάγκη από προηγμένα συστήματα δορυφορικών τηλεπικοινωνιών με κρυπτασφάλιση, συστήματα επικοινωνίας

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Ομάδας αλλά και επιχειρησιακό εξοπλισμό σε ότι αφορά φορητούς καταδείκτες λέιζερ (για κατάδειξη στόχων σε μαχητικά αεροσκάφη), καταδυτικές συσκευές και αλεξίπτωτα ελεύθερης πτώσης. Σε μια σχετικά πρόσφατη εξέλιξη η 31η ΜΕΕΔ έχει αποφασίσει την ομογενοποίηση του προσωπικού σε ότι αφορά τη στολή παραλλαγής υιοθετώντας σταδιακά εντός του 2015, τόσο την παραλλαγή του ΕΣ όσο και τη MultiCAM των Πεζοναυτών των ΗΠΑ, ως καταλληλότερη (ιδίως για τους θερινούς μήνες), προς αντικατάσταση της αγγλικής DPM, η οποία άλλωστε παύει σταδιακά να χρησιμοποιείται και από τον κύριο χρήστη της το βρετανικό Στρατό. Αποσπασματικές προσθήκες σε υλικά και εξαρτήσεις έχουν γίνει κατά καιρούς για την κάλυψη των απολύτως πιεστικών αναγκών για το προσωπικό, επιδεικνύοντας ευελιξία και ορθολογικά κριτήρια επιλογής. Οι ανάγκες παρόλα αυτά παραμένουν, καθώς ζητήματα ατομικών υλικών και ιματισμού έχουν το χαρακτήρα του αναλώσιμου (λόγω της αναπόφευκτης φθοράς) με συνέπεια την απαίτηση για συνεχή κάλυψη των αναγκών.. Κάτι που φυσικά ισχύει για όλες τις μονάδες των Ειδικών Δυνάμεων. Πυρομαχικά Ένα κρίσιμο ζήτημα που αφορά τόσο την εκπαίδευση όσο και την επιχειρησιακή ικανότητα του προσωπικού των Ειδικών Δυνάμεων και των 3 Κλάδων των Ε.Δ είναι η διάθεση κονδυλίων για πυρομαχικά. Οι δυσκολίες προμήθειας των απαραίτητων ποσοτήτων πυρομαχικών εκπαιδεύσεως αποτελούσε για περισσότερη από δύο δεκαετίες «αμαρτωλή ιστορία» για τις Ειδικές Δυνάμεις, με την κατάσταση να βαίνει συνεχώς επιδεινούμενη λόγω της οικονομικής κρίσης που επέβαλε περιορισμούς στα κονδύλια για λειτουργικά έξοδα των ΕΔ την τελευταία 5ετία. Μεγαλύτερο πρόβλημα συναντάται σε κατηγορίες φορητού οπλισμού που υπάρχει σε μικρούς αριθμούς στο οπλοστάσιο των μονάδων όπως τα πιστόλια Glock 17/18 των 9mm καθώς επίσης και τα υποπολυβόλα MP-5Α/3 SD επίσης των 9mm. Υπενθυμίζεται εδώ ότι οι Ειδικές Δυνάμεις του ΕΣ απέκτησαν το 2004 περί τα 3.000 υποπολυβόλα MP-5 (2.500 MP-5A3 με σπαστό κοντάκι, 250 MP3SD με ενσωματωμένο σιγαστήρα, 200 MP-5 PDW έκδοση μικρών διαστάσεων με μειωμένο μήκος κάνης). Χρησιμοποιούνται σε ειδικές αποστολές όπου απαιτείται αφάνεια και ευελιξία με ελαφρύτερο οπλισμό μικρότερων διαστάσεων από τα τυπικά τυφέκια εφόδου.

Η ΔΥΚ ήδη χρησιμοποιεί σε μικρούς αριθμούς, το βαρύ τυφέκιο Μ-82A1/ Μ-95 Barret (έκδοση “bullpup”, κινητού ουραίου )για προσβολή στόχων υλικού και πλωτών μέσων.

Με δεδομένο ότι τι βασικό όπλο ατομικής προστασίας σε ΕΣ, ΠΑ και ΠΝ, παραμένει το «αειθαλές» Colt M1911A1 διαμετρήματος 0,45΄’, οι ποσότητες πυρομαχικών υφίστανται σε μεγάλα αποθέματα πλην όμως ο τύπος υστερεί σε απόδοση σε σχέση με νεότερες σχεδιάσεις. Η χρήση των Glock περιορίζεται αριθμητικά σε μικρές παρτίδες για μέρος μόνο του προσωπικού μονάδων Ειδικών Επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα η απαίτηση για ένα νέο πιστόλι να είναι επιτακτική και για τους τρείς Κλάδους, με καταλληλότερο το Glock 21 διαμετρήματος 45ACP, το οποίο θα πρέπει τουλάχιστον σε πρώτη φάση να αποκτηθεί σε μικρούς αριθμούς για διευκόλυνση της εκπαίδευσης και εν συνεχεία να δρομολογηθεί επιτέλους πρόγραμμα αντικατάστασης των Μ1911. Το πρόβλημα όμως στα πυρομαχικά υφίσταται και στο διαμέτρημα των 5,56mm αποτέλεσμα των μειωμένων προμηθειών ενώ την ίδια ώρα τα ΕΑΣ έχουν έλλειψη παραγγελιών κινδυνεύοντας με λουκέτο. Σε κάθε περίπτωση η εκπαίδευση του προσωπικού σε βολές δεν μπορεί να θεωρείται επαρκής στα επίπεδα που έχει καταλήξει σήμερα και απαιτείται ριζικός επαναπροσδιορισμός του ελάχιστου απαιτούμενου ορίου κατανάλωσης σε βολές σε εβδομαδιαία βάση (τουλάχιστον σε πρώτη φάση για το προσωπικό μονάδων Ειδικών Επιχειρήσεων) με σταδιακή επέκταση στο σύνολο των μονάδων Ειδικών Δυνάμεων, μόλις το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

F-16 Viper Ανάκτηση ποιοτικής υπεροχής μέσω αναβάθμισης των Fighting Falcon της ΠΑ

Του Απόλλωνα Γ. Λεονταρίτη

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

Με δεδομένο ότι η Τουρκία έπειτα από απόφαση καθολικής αναβάθμισης των μαχητικών F-16C/D Fighting Falcon, διαθέτει πλέον έναν ομοιογενή στόλο από 163 μαχητικά, επιπέδου αντίστοιχου με τα F-16 Block 52+ Advanced της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ). Η ποιοτική ανατροπή εις βάρος της ΠΑ έχει πλέον συντελεστεί. Οι προοπτικές όμως είναι εξαιρετικά δυσοίωνες, αφού σε λίγα χρόνια τα πρώτα τουρκικά F-35A Lightning II θα ενταχθούν σε υπηρεσία, εισάγοντας στο Αιγαίο την απειλή των μαχητικών 5ης γενιάς. Από την άλλη πλευρά η ΠΑ είναι δεδομένο ότι δεν έχει πρακτικά καμία δυνατότητα στην παρούσα φάση να προχωρήσει σε υλοποίηση προγράμματος Νέου Μαχητικού. Συνεπώς η μόνη απάντηση φαίνεται ότι βρίσκεται στην αναβάθμιση του στόλου των ελληνικών F-16 Fighting Falcon. Το ενδιαφέρον συγκεντρώνει η απόλυτη εξελικτικά έκδοση του μαχητικού της Lockheed Martin, που υπόσχεται να προσφέρει στην ΠΑ ευρύ φάσμα δυνατοτήτων 5ης γενιάς, στον υφιστάμενο στόλο μαχητικών που διαθέτει.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Η ρεαλιστική θεώρηση του προβλήματος διατήρησης αξιόπιστης αεροπορικής αποτροπής από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ), έχει κατ’ αρχήν ως δεδομένο ότι δεν υπάρχει καμία δυνατότητα περεταίρω απώλειας χρόνου. Οι εκτιμήσεις υπήρχαν εδώ και πολύ καιρό διαθέσιμες, καθιστώντας σαφές ότι η ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού του στόλου των F-16 Fighting Falcon της THK, θα οδηγήσει αναγκαστικά την ΠΑ σε ένα κρίσιμο χρονικό σημείο, στο οποίο η ικανότητα αποτροπής, θα αρχίσει να βαίνει συνεχώς μειούμενη. Με το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας να θέτει αμείλικτους περιορισμούς στον μελλοντικό επιχειρησιακό σχεδιασμό, έχει πλέον εδραιωθεί η άποψη ότι η υλοποίηση ενός προγράμματος εκσυγχρονισμού για το στόλο των μαχητικών F-16 Fighting Falcon, αποτελεί την μοναδική αξιόπιστη και ρεαλιστική δυνατότητα προκειμένου η ΠΑ να συμβαδίσει με την εξέλιξη της απειλής και να αντιμετωπίσει τις επερχόμενες επιχειρησιακές προκλήσεις. Η απόφαση εκσυγχρονισμού αποδεικνύεται ενδεδειγμένη πρακτική -όχι μόνο από την Τουρκία- αλλά και από άλλους μεγάλους διεθνείς χρήστες του

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

F-16 Fighting Falcon οι οποίοι έχουν προχωρήσει, ή προτίθενται να υλοποιήσουν σύντομα προγράμματα αναβάθμισης για τους στόλους που έχουν σε υπηρεσία, με στόχο να παραμείνουν στην πρώτη γραμμή τουλάχιστον για τα επόμενα 20 χρόνια! Στην Ελλάδα οι ειδικές συνθήκες που δημιούργησαν η έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού σε επίπεδο στρατιωτικής ηγεσίας, σε συνδυασμό με την οικονομική και πολιτική αστάθεια, προκάλεσαν μια καθυστέρηση σε επίπεδο χρονικής υλοποίησης της αναβάθμισης των μαχητικών F-16 Fighting Falcon, επιτρέποντας στην Τουρκία να ανακτήσει το χαμένο έδαφος των τελευταίων 12 ετών, προκειμένου να ισοσταθμίσει ποιοτικά στο στόλο μαχητικών της. Φαίνεται όμως ότι η μνημειώδης αναβλητικότητα της ελληνικής πλευράς (τουλάχιστον αυτή τη φορά) ενδέχεται να δημιουργήσει ένα στρατηγικό πλεονέκτημα που θα επιτρέψει στην ΠΑ να βρεθεί και πάλι μπροστά από τις εξελίξεις. Με την Τουρκία να βασίζει το πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 Fighting Falcon που διαθέτει στο πρότυπο CCIP (Common Configuration Implementation Program), επέλεξε να επενδύσει μεν σε ομογενοποίηση στόλου και αναβάθμιση μαχητικών ικανοΤο ιδανικό σενάριο για την ΠΑ είναι η αναβάθμιση των Block 50 (PX II), Block 52+ (PX III) και Block 52+ Advanced (PX IV), στο επίπεδο της έκδοσης F-16V (Viper) με ενσωμάτωση ραντάρ AESA και κεντρικής οθόνης CDU για αναβάθμιση της απεικόνισης τακτικής κατάστασης στο πιλοτήριο και ενσωμάτωση ζεύξης δεδομένων Link 16.

τήτων σε ένα χρονικό σημείο που βρισκόταν, προ των νέων τεχνολογικών εξελίξεων που είναι σήμερα διαθέσιμες στην αγορά και είναι σε θέση να αλλάξουν ριζικά τους κανόνες διεξαγωγής αεροπορικού αγώνα. Κλειδί των δυνατοτήτων αυτών βρίσκεται στην ανάπτυξη της δυνατότητας ενσωμάτωσης στο F-16 Fighting Falcon, ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης τεχνολογίας AESA (Active Electronically Scanned Array) που παρέχει (όπως θα δούμε) δραματική αναβάθμιση της μαχητικής ισχύος, με εγκλωβισμό περισσότερων στόχων σε μεγαλύτερες αποστάσεις και διαφορετικά ύψη, ενώ είναι σε θέση να εντοπίζει ακόμη και δύσκολους στόχους με χαμηλό ίχνος RCS (όπως είναι τα βλήματα cruise και τα μαχητικά 5ης γενιάς)!

Οι διεθνείς εξελίξεις

Η νέα διαμόρφωση στοχεύει στην υλοποίηση της σε ένα στόλο, που συνολικά φτάνει τα 2000 αεροσκάφη με ηλεκτρονικά που αποτελούν το απώτερο εξελικτικό βήμα της οικογένειας F-16. 42

Σημαντικές εξελίξεις που δυνητικά επηρεάζουν το ελληνικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού ήταν το πρόγραμμα αναβάθμισης 134 KF-16C/D Block.52 της Νοτίου Κορέας ύψους € 1,1 δις που κατακυρώθηκε αρχικά στην BAE Systems με τον υπολογιστή CFCC και ραντάρ AESA αλλά εν συνεχεία ακυρώθηκε εξ αιτίας υπερβάσεων στον προϋπολογισμό του προγράμματος και την φαινομενική αδυναμία της BAE

Systems να ολοκληρώσει τα συστήματα χωρίς την υποστήριξη του αρχικού κατασκευαστή-δηλαδή της Lockheed Martin. Επίσης η περίπτωση της Ταιβάν που εκσυγχρονίζει 145 F-16A/B Block.20 σε ένα πρόγραμμα ύψος $ 5,3 δις (εάν υλοποιηθεί πλήρως), περιλαμβάνει το ραντάρ ενεργής ηλεκτρονικής σάρωσης ΑΕSA (το RACR της Raytheon είτε το SABR της Northop Grumman), τερματικά Link-16, JHMCS, ικανότητα βολής προηγμένων όπλων JDAM, JSOW, GBU, WDMD, AIM-9X Sidewinder, AIM-120C AMRAAM, ατρακτήδιο σκόπευσης Sniper-XR, NVG, ατρακτήδια ECM AN/ALQ-211(V)9 AIDEWS κ.ά. Πρόκειται ουσιαστικά για τον πρώτο εξαγωγικό πελάτη που υιοθετεί ραντάρ AESA αναλαμβάνοντας τελικά και το κόστος ενσωμάτωσης, καθιστώντας διαθέσιμο το σύστημα και σε άλλους δυνητικούς πελάτες. Παράλληλα ο αριθμός των μαχητικών πλησιάζει και τον αντίστοιχο επιθυμητό των μαχητικών της ΠΑ που δύναται να εκσυγχρονιστούν με AESA-αν και θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι από τεχνικής πλευράς αφορά εντελώς διαφορετικές εκδόσεις. Τέλος άλλοι δύο χρήστες η Σιγκαπούρη και το Ισραήλ σκοπεύουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να προχωρήσουν σε αναβάθμιση ικανοτήτων 43

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

υιοθέτησης ενός ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης AESA ενώ πέραν της δραματικής αύξησης μαχητικής ισχύος (απέναντι και σε μαχητικά 5ης γενιάς) ο στόλος θα επωφεληθεί και από την επίτευξη ομοιοτυπίας και οικονομιών κλίμακας σε όλο τον κύκλο ζωής του τύπου που αναμένεται να ξεπεράσει το 2030!

Η έκδοση F-16V Viper

H νέα οθόνη CPD (Center Pedestal Display) αποτελεί το πλέον εξέχον χαρακτηριστικό του προγράμματος αναβάθμισης Viper και μεταμορφώνει το πιλοτήριο, ώστε να υποστηρίζει τις προηγμένες ικανότητες που παρέχουν τα συστήματα αποστολής του F-16V.

των F-16 C/D Block.52+ και F-16I που διαθέτουν αντίστοιχα με ενσωμάτωση ραντάρ τεχνολογίας AESA.

Διαφορετικές εκδόσεις-προδιαγραφές με ραντάρ AESA

Ο ελληνικός στόλος F-16 Fighting Falcon όλων των Block, ο οποίος κατανέμεται σε 8 μοίρες, αποτελεί σήμερα την ραχοκοκαλιά της δύναμης μαχητικών της ΠΑ. Ιδιαίτερα οι εκδόσεις Block.52+ και Block.52+ Advanced αποτελούν την αιχμή του δόρατος που συμπληρώνεται από τα επίσης ικανότατα αλλά περιορισμένα στον αριθμό (25) Mirage-20005Mk.2 που αρκούν για τον εξοπλισμό μίας Μοίρας. Παράλληλα ο κίνδυνος απαξίωσης σύγχρονων σχετικά μέσων όπως τα F-16 Block.30 και Block.50 του προγράμματος Peace Xenia Ι και II (που έχουν να προσφέρουν πολλά ακόμα στο ελληνικό οπλοστάσιο και ειδικότερα στην ελληνική αεράμυνα), ελλοχεύει με αποτέλεσμα η γήρανση του στόλου να πιέζει την ΠΑ προς τη λήψη απόφασης. Δυστυχώς τα Block αυτά διατηρούν (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) τις δυνατότητες που διέθεταν από την εποχή ένταξής τους σε υπηρεσία (το 1989 και 1997 αντίστοιχα). Η κατάσταση αυτή αποδίδεται στην «κακή σχέση» που έχει η ΠΑ με τις διαδικασίες 44

αναβάθμισης όταν για όλες τις προηγμένες αεροπορικές δυνάμεις της Δύσης, δεν αποτελούν κάτι αποσπασματικό αλλά συνδέονται άμεσα με το κύκλο ζωής του μαχητικού και προβλέπονται σε όλο τον ορίζοντα επιχειρησιακής αξιοποίησης. Ως γνωστόν προτάσεις για την αναβάθμιση των F-16 Fighting Falcon υπάρχουν ήδη εδώ και τέσσερα περίπου χρόνια, με την ΠΑ να εστιάζει αρχικά στα Block.50 και Block.52+, τα οποία σκόπευε να αναβαθμίσει σε επίπεδο Block 52+ Advanced. Παράλληλα προβλεπόταν ένας ελαφρύτερος εκσυγχρονισμός για τα Block.30 που απέμειναν από την αρχική προμήθεια Peace Xenia I. Σήμερα είναι πλέον προφανές ότι η ανάληψη ενεργειών πρέπει να γίνει σε πολλαπλά επίπεδα, εστιάζοντας πρωταρχικά στην ενσωμάτωση προηγμένων δυνατοτήτων στο στόλο των F-16 Fighting Falcon της ΠΑ που θα προσφέρουν την επιθυμητή εξισορρόπηση της απειλής. Ένας αντίστοιχος εκσυγχρονισμός στα πρότυπα του CCIP που εφάρμοσε η Τουρκία -απλώς δεν θα είναι αρκετός για να σταθμίσει το μέγεθος της απειλής. Η υιοθέτηση ενός ποιοτικότερου πακέτου αναβάθμισης των δυνατοτήτων των ελληνικών «γερακιών» θα πρέπει να εστιάζει στην ενσωμάτωση προηγμένων ικανοτήτων που θα προέλθουν μέσω της

H έκδοση “Viper” αναπτύχθηκε αρχικά από την Lockheed Martin προκειμένου το F-16 Fighting Falcon να συμμετέχει με αξιώσεις απέναντι στον ανταγωνισμό για τον διαγωνισμό νέου μαχητικού MMCA της Ινδίας το Φεβρουάριο του 2012. Η επικράτηση του Rafale έναντι του F-16 Fighting Falcon στον ινδικό διαγωνισμό μπορεί να μην απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα στην εταιρία, αλλά η επένδυση σε ότι αφορά το κόστος ανάπτυξης φαίνεται ότι θα απέδιδε καρπούς λίγο αργότερα αφού ο βασικός χρήστης του F-16 Fighting Falcon (η USAF), ανακοίνωσε την απαίτηση για την αναβάθμιση 350 περίπου, F-16C/D Block.40/42 και 50/52 ύψους $ 2,13 δισ. Η USAF εκτιμούσε την περίοδο εκείνη ότι θα δαπανήσει $ 3,2 εκ. για κάθε αεροσκάφος για την τοποθέτηση ενός ολοκληρωμένου ραντάρ AESA

και είχε ζητήσει την υλοποίηση εκσυγχρονισμού των F-16 Fighting Falcon στο οικονομικό έτος 2013. Το πρόγραμμα όμως έλαβε απρόσμενη τροπή τον Ιανουάριο του 2014 καθώς ακυρώθηκε λόγω περικοπών στον προϋπολογισμό Άμυνας των ΗΠΑ (με άκρως πιθανό το ενδεχόμενο να επανέλθει προς υλοποίηση όταν οι συνθήκες χρηματοδότησης είναι ευνοϊκές). Σύμφωνα με την Lockheed Martin η νέα διαμόρφωση στοχεύει πλέον στην υλοποίηση της σε ένα στόλο, που συνολικά φτάνει τα 2.000 αεροσκάφη με ηλεκτρονικά που αποτελούν το απώτερο εξελικτικό βήμα της οικογένειας F-16 Fighting Falcon.

Ραντάρ AESA

Το πρόγραμμα F-16 Viper σχεδιάστηκε εξ αρχής ώστε να είναι συμβατό με τα δύο ανταγωνιστικά και υπό ανάπτυξη προγράμματα ανάπτυξης ραντάρ ενεργούς σάρωσης AESA. Έτσι η USAF και όλοι οι λοιποί χρήστες διατηρούν το πλεονέκτημα επιλογής μεταξύ του SABR της Northrop Grumman και του RACR της Raytheon. Αμφότερα προβλέπεται να αντικαταστήσουν είτε τα APG-68(V)5 των Block.50/52 είτε τα εξαγωγικά APG-68(V)7 και APG-68(V)9.

Το πρόγραμμα F-16 Viper σχεδιάστηκε εξ αρχής ώστε να είναι συμβατό με τα δύο ανταγωνιστικά και υπό ανάπτυξη προγράμματα ανάπτυξης ραντάρ ενεργούς σάρωσης Active Electronically Scanned Array (AESA). 45

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

και εικόνα από τη διαμόρφωση συνθετικού διαφράγματος SAR. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρία η νέα διαμόρφωση με την υιοθέτηση οθόνης CPD, θα επιτρέψει την βέλτιστη παρουσίαση δεδομένων για την απεικόνιση τακτικής κατάστασης, που θα έχει ως συνέπεια την ανώτερη αντίληψη της διάταξης του πεδίου της μάχης και τελικά την συνεπαγόμενη αύξηση της επιβιωσημότητας του μαχητικού. Φυσικά στο πλαίσιο της αναβάθμισης προβλέπεται η πλήρης ενσωμάτωση του Διακλαδικού Συστήματος Προβολικής Απεικόνισης επί Κάσκας JHMCS (Joint Helmet Mounted Cueing System) καθώς και φωτισμός πιλοτηρίου πλήρως συμβατός με Διόπτρες Νυχτερινής Όρασης (NVG : Night Vision Google).

Βελτιωμένο πακέτο συστημάτων

Τα απάρτια των Block 50 που θα αφαιρεθούν (δλδ ραντάρ ΑΝ/APG-68 (V) 7 και υπολογιστές GAC), θα μπορούσαν να βρουν το δρόμο όμως στα Block 30, επιτυγχάνοντας τουλάχιστον μια εντελώς οριακή αναβάθμιση ικανότητας, οπωσδήποτε καλύτερης από τη σημερινή!

Το APG-83 επιδεικνύει σύμφωνα με πληροφορίες εξαιρετική απόδοση εντοπισμού στόχων σε μεγάλες αποστάσεις ακόμη και στις πλέον δύσκολες συνθήκες σε περιβάλλον ηλεκτρονικών παρεμβολών, με 3-5 φορές μεγαλύτερη αξιοπιστία και χαμηλότερο κόστος συντήρησης σε σχέση με τα ραντάρ μηχανικής σάρωσης. Ειδικότερα στα χαρακτηριστικά του περιλαμβάνεται ικανότητα ιχνηλάτησης πολλαπλών στόχων (20)+ σε διαφορετικά ύψη και ταχύτητες, ικανότητα δημιουργίας εικόνας υψηλής ανάλυσης SAR (Synthetic Aperture Radar) για κρούση παντός καιρού, προηγμένες διαμορφώσεις αέρος επιφανείας και το πιο σημαντικό όλων. Ταυτόχρονη ικανότητα διαμορφώσεων αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους που προσφέρει αυξημένη επίγνωση τακτικής κατάστασης, επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα και υψηλότερη επιβιωσημότητα κοντά στα επίπεδα ενός μαχητικού 5ης γενιάς όπως το F-35.

Νέα διαμόρφωση πιλοτηρίου

H νέα οθόνη CPD (Center Pedestal Display) αποτελεί το πλέον εξέχον χαρακτηριστικό του προγράμματος αναβάθμισης Viper και μεταμορφώνει το πι46

λοτήριο, ώστε να υποστηρίζει τις προηγμένες ικανότητες που παρέχουν τα συστήματα αποστολής του F-16V. Η οθόνη CPD διαστάσεων 6 x 8 in, τοποθετείται κεντρικά στο ύψος του pedestal και απαλείφει τα παραδοσιακά αναλογικά όργανα ταχύτητας, ύψους τεχνητού ορίζοντα και απεικόνισης οριζόντιας κατάστασης HIS που συναντάμε στα F-16C/D Fighting Falcon. Χάρις αυτήν πλέον, ο χειριστής του F-16V θα έχει στη διάθεση του προβολή εικόνας πολύ υψηλής ευκρίνειας, έγχρωμου βίντεο, χάρις την νέα προηγμένη γεννήτρια παραγωγής συμβολογίας IPDG (Improved Programmable Display Generator). Η λειτουργία του IPDG θα είναι κρίσιμη για την μαχητική ικανότητα του F-16V καθώς είναι υπεύθυνη για την προβολή εικόνας από το ραντάρ AESA, δεδομένων από τη ζεύξη δεδομένων Link-16, και εικόνα από τον κινούμενο χάρτη υψηλής ανάλυσης CMM (Color Moving Map). Τοποθετήθηκε έπειτα από την διαπίστωση ότι οι δύο οθόνες CCMFD στα Block.52+ και Advanced δεν επαρκούν σε επιθυμητό μέγεθος και ανάλυση προκειμένου να προβάλουν με ευκρίνεια εικόνα από το ραντάρ, το ατρακτήδιο σκόπευσης Sniper αλλά

Το πακέτο αναβάθμισης ηλεκτρονικό στο επίπεδο F-16V, περιλαμβάνει την αναβάθμιση σπονδυλωτού υπολογιστή αποστολής MMC προερχόμενο από εμπορικά απάρτια (COTS), ψηφιακό υπολογιστή ελέγχου πτήσης DFLCC όπως επίσης μια νέα αρτηρία δεδομένων υψηλής ταχύτητας (High Speed Data Bus) που θα μεταφέρει αμφίδρομα δεδομένα από αισθητήρες και ζεύξη δεδομένων Link-16. Παράλληλα η ενσωμάτωση λογισμικού Μ6 θα

ολοκληρώσει τις προηγμένες λειτουργίες της ζεύξης Link-16 με απεικόνιση απειλών, διάταξη φίλιων δυνάμεων, στοιχεία για όπλα πυρομαχικά καύσιμα, δεδομένα στοχοποίησης και αυτόματη ανάθεση τομέων έρευνας-εμπλοκής. Σε ότι αφορά την ικανότητα σκόπευσης το F-16 Viper διαθέτει πρόβλεψη για πλήρη ενσωμάτωση του ατρακτηδίου σκόπευσης Sniper Advanced Targeting Pod με προηγμένες διαμορφώσεις FLIR,TV,IR, καταδείκτη λέιζερ και διαμόρφωση Laser Spot Tracer (εντοπισμός δέσμης από εναλλακτικό εναέριο ή επίγειο καταδείκτη), διαμόρφωση αναγνώρισης Recce και καταγραφής έγχρωμης εικόνας ενώ υπάρχει η ικανότητα εντοπισμού χρονικά ευαίσθητων στόχων με χρήση Data Link και εγκλωβισμού εναέριων στόχων για οπτική ταυτοποίηση από μεγάλες αποστάσεις. Στα προηγμένα συστήματα που ενσωματώνει η διαμόρφωση Viper περιλαμβάνονται το προηγμένο σύστημα ναυτιλίας LN-260 EGI, νέο σύστημα ταυτοποίησης APX-126 AIFF ικανότητας Mode 5, καθώς επίσης και σύστημα Auto GCAS που αποτρέπει την ελεγχόμενη συντριβή στο έδαφος, με αυτόματη εκτέλεση ελιγμού ανάκτησης σε ύψος ασφαλείας σε περίπτωση λάθος εκτίμησης ύψους ή αποπροσανατολισμού του χειριστή.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

εισαγωγή τριών πρόσθετων χαρακτηριστικών έναντι των υπαρχόντων στα Βlock.52+ και ενσωμάτωση δυνατότητας ACMI. • Για τα F-16 Βlock.50 το πρόγραμμα προβλεπόταν να είναι πιο εκτεταμένο καθώς τα αεροσκάφη είναι παλαιότερα και οπωσδήποτε απαιτούν μεγαλύτερο εύρος εργασιών και κόστος, προκειμένου να αναβαθμιστούν στο επίπεδο Advanced. Τα παραπάνω περιλαμβάνονταν στην μελέτη σκοπιμότητας για την αναβάθμιση 56 αεροσκαφών F-16C/D Block.52+ και 39 F-16C/D Block.50, η οποία εξετάστηκε από την διαρκή Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων στις 19 Ιανουαρίου 2014 υπό τον τότε υπουργό Εθνικής Άμυνας Δημήτρη Αβραμόπουλο. Το επιδιωκόμενο επίπεδο των αεροσκαφών που θα βρίσκονταν μετά τον εκσυγχρονισμό, ήταν αυτό των F-16 Block.52+ Advanced, χωρίς να περιλαμβάνεται στα σχέδια της ΠΑ η αναβάθμιση των Block.30 . Για την ιστορία θα αναφέρουμε ότι η αρχική πρόταση της Lockheed Martin το 2009 κόστους $ 1,3 δις αφορούσε συνολικό εκσυγχρονισμό του στόλου

των Block.50/52+ σε επίπεδο Advanced ενώ προέβλεπε και την εφαρμογή στα Block.30 του επιπέδου «CCIP Lite» με κόστος $ 400 εκ (η πρόταση περιλάμβανε αναβάθμιση ραντάρ APG-68 στο επίπεδο (V) 9 και υπολογιστή αποστολής MMC-7000-χωρίς όμως υποδομή για JHMCS και Link-16). Η ανανεωμένη προσφορά το 2013 με προϋπολογισμό $ 900 εκ είχε αφαιρέσει εντελώς το κομμάτι των Block.30 του “CCIP Lite” εστιάζοντας μόνο στην αναβάθμιση των Block.50/52+, διατηρώντας συμβατικό ραντάρ στην έκδοση (V) 9 και υπολογιστή MMC-7000. Ήταν προφανές ότι η Lockheed Martin προσάρμοσε τα δεδομένα της προσφοράς της, στην απόφαση της ΠΑ να μην αναβαθμίσει τα F-16 του Peace Xenia I προκειμένου να μειωθεί το κόστος του προγράμματος.

Οι σημερινές εναλλακτικές λύσεις: 1ο Σενάριο

Το ιδανικό σενάριο για την ΠΑ είναι η αναβάθμιση των Block.50/.52+ και Block.52+ Advanced, στο επίπεδο της έκδοσης F-16V (Viper) με ενσωμάτωση ραντάρ AESA και κεντρικής οθόνης CDU για αναβάθμιση της απεικόνισης τακτικής κατάστασης στο πιλοτήριο και με απαραίτητη προϋπόθεση την ενσωμάτωση ζεύξης δεδομένων Link-16 που θα καλύψει

Ο κίνδυνος απαξίωσης σύγχρονων σχετικά μέσων όπως τα F-16 Block 30 και Block 50 του προγράμματος Peace Xenia Ι και II είναι άμεσος με αποτέλεσμα η γήρανση του στόλου να πιέζει την ΠΑ προς τη λήψη απόφασης.

Τέλος το πρόγραμμα αναβάθμισης δίνει σε παλαιότερα F-16 Fighting Falcon την δυνατότητα μεταφοράς όλων των πιστοποιημένων βλημάτων αέρος-αέρος και όπλων προσβολής στόχων εδάφους, κυρίως όμως των προηγμένων πυρομαχικών JDAM και βλημάτων Stand-Off JSOW, μετατρέποντας το F-16V σε μια ικανότατη πλατφόρμα αναχαίτισης και κρούσης, με επιδόσεις που προσεγγίζουν σε αρκετά σημεία αυτές του F-35 Lightning II! Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι κατασκευάστρια εταιρία Lockheed Martin δίνει έμφαση στο απολύτως λογικό επιχείρημα, ότι εφόσον είναι ο αρχικός κατασκευαστής (Original Equipment Manufacturer) του μαχητικού F-16 Lockheed Martin, είναι και η πλέον αρμόδια και ικανή να φέρει εις πέρας ένα τόσο απαιτητικό-από πλευράς εύρους δυνατοτήτων-πρόγραμμα αναβάθμισης. Για το λόγο αυτό έχει στη διάθεση της πλήρη μηχανολογικά στοιχεία, για δομικές επεμβάσεις και πιστοποίηση νέων ηλεκτρονικών και οπλικών συστημάτων, ενώ διαθέτει τις εγκαταστάσεις και την υποδομή διεξαγωγής των απαραίτητων δοκιμών μαζί με τις απαραίτητες διαδικασίες. Επιπλέον η προϋπάρχουσα εμπειρία σε τέτοιου είδους προγράμματα εξασφαλίζει την επιτυχή ολοκλήρωση εργασιών εκσυγχρονισμού. 48

Έμπρακτη απόδειξη αποτελεί η διαδικασία της ετήσιας αξιολόγησης ικανότητας CPAR (Contractor Performance Assessment Report) που έχει καθιερώσει η αμερικανική κυβέρνηση για τους αναδόχους προγραμμάτων του Πενταγώνου, και έχει βαθμολογήσει ως εξαίρετη την εκτέλεση των προγραμμάτων αναβάθμισης MLU και CCIP-τόσο για λογαριασμό της USAF-όσο και για έξι διεθνείς χρήστες F-16 Lockheed Martin που χρησιμοποίησαν προγράμματα FMS (Foreign Military Sales).

Παράγοντες που επηρεάζουν τον ελληνικό εκσυγχρονισμό Σε ότι αφορά την αναβάθμιση των μαχητικών F-16 Lockheed Martin της ΠΑ, η κύρια παράμετρος είναι ότι η ΠΑ διαθέτει τέσσερις συνολικά εκδόσεις F-16 Lockheed Martin (30/50/52+/52+ Advanced) με σημαντικές διαφορές στον μεταξύ τους εξοπλισμό. Υπενθυμίζεται ότι η αρχική πρόθεση του ΥΕΘΑ αναφορικά με τον εκσυγχρονισμό F-16 προέβλεπε: • Για τα μεν F-16 Βlock.52+ τοποθέτηση υπολογιστή αποστολής MMC-7000 στη θέση του MMC-5000, ολοκλήρωση του συστήματος Link-16 με τοποθέτηση τερματικού MIDS, προηγμένη μηχανική ολοκλήρωση του IRIS-T με την

Η υιοθέτηση ενός ποιοτικότερου πακέτου αναβάθμισης των δυνατοτήτων των ελληνικών «γερακιών» θα πρέπει να εστιάζει στην ενσωμάτωση προηγμένων ικανοτήτων. 49

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

ως ρεαλιστική αλλά ούτε ως πρακτική σε σχέση κόστους-απόδοσης. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να αναφερθεί το αυτονόητο: Η πολυπλοκότητα της διαδικασίας με εργασίες και πιστοποιήσεις που θα πρέπει να γίνουν σε F-16 Fighting Falcon διαφορετικών εκδόσεων Block παραγωγής, προϋποθέτει-εκ των πραγμάτων-την επιλογή του αρχικού κατασκευαστή για την υλοποίηση του εκσυγχρονισμού (δηλαδή την Lockheed Martin), σε συνδυασμό με την εφαρμογή μέτρων δομικής αναβάθμισης-ενίσχυσης για ασφαλή επέκταση του ορίου ζωής της ατράκτου των μαχητικών.

Οπλικά συστήματα-ατρακτήδια σκόπευσης

Στο πακέτο αναβάθμισης θα πρέπει απαραιτήτως να περιλαμβάνεται τόσο για τα Block 50 αλλά και για τα Block 30, πιστοποίηση κατευθυνόμενων πυρομαχικών GBU-31/32 JDAM καθώς και βλημάτων Stand Off τύπου AGM-154A/C JSOW.

το κρίσιμο επιχειρησιακό κενό συγκριτικά με το στόλο μαχητικών της THK. Σε περίπτωση που υιοθετηθεί η βέλτιστη (αλλά ακριβή) λύση εφοδιασμού ραντάρ AESA στο σύνολο των Block.50/52+/52+ Advanced, θα υπάρχει ως συνέπεια πλεόνασμα ραντάρ AN/APG-68(V)9 και υπολογιστών MMC-5000 για τοποθέτηση στα Block.30 (από τα Block.52+). Κατά το 2ο σενάριο, με κυρίαρχη παράμετρο το κόστος, η ΠΑ θα μπορούσε να εξετάσει εναλλακτικά τη λύση εκσυγχρονισμού μονάχα των Block.52+ και Block 52+ Advanced με AESA στο επίπεδο F-16V. Στην περίπτωση αυτή τα απάρτια των δύο εκδόσεων (ραντάρ ΑΝ/ΑPG-68(V)9 και υπολογιστές MMC5000/-7000, θα μπορούσαν να εφοδιάσουν τα Block.50 αλλά και τα Block.30, με διαδικασίες φυσικά που σε κάθε περίπτωση απαιτούν ξεχωριστές πιστοποιήσεις. Τα Block.50 σε αυτό το σενάριο θα αποκτήσουν νέο ραντάρ APG-68(V)9 στη θέση του υφιστάμενου APG-68(V)7, δύο νέες έγχρωμες οθόνες πολλαπλών λειτουργιών, δυνατότητα χρήσης έγχρωμου κινούμενου χάρτη, υπολογιστή ΜΜC-7000, συμβατότητα με NVG, ενσωμάτωση δυνατότητας JHMCS, μεταφορά του βλήματος IRIS-T, ζεύξη δε50

δομένων Link-16 με τερματικό MIDS και ενσωματωμένη δυνατότητα ACMI. Επιπλέον στο πακέτο αναβάθμισης θα πρέπει απαραιτήτως να περιλαμβάνεται τόσο για τα Block.50 αλλά και για τα Block.30, πιστοποίηση κατευθυνόμενων πυρομαχικών GBU-31/32 JDAM καθώς και βλημάτων Stand Off τύπου AGM-154A/C JSOW. Μια άλλη επιλογή (3ο σενάριο, μονάχα ως λύση ανάγκης) για την ΠΑ θα ήταν μόνο η αναβάθμιση των Block.50/52+ σε επίπεδο Block.52+ Advanced αλλά χωρίς AESA, επιτυγχάνοντας σε ότι αφορά την ομογενοποίηση στόλου και μερική αύξηση ικανοτήτων. Εάν επιλεγεί αυτή η λύση χαμηλότερου κόστους, τότε τα απάρτια των Block.50 που θα αφαιρεθούν, δηλαδή τα ραντάρ ΑΝ/APG-68(V)7 και οι υπολογιστές GAC, θα μπορούσαν να βρουν το δρόμο τους στα Block.30, επιτυγχάνοντας τουλάχιστον μια εντελώς οριακή αναβάθμιση ικανότητας-οπωσδήποτε καλύτερης από τη σημερινή! Δεν θα αποκτηθούν όμως τα συγκριτικά τεχνολογικά πλεονεκτήματα που προσφέρει το AESA κυρίως απέναντι σε απειλές μαχητικών 5ης γενιάς, συνεπώς η λύση αυτή εκ των πραγμάτων δεν λογίζεται

Το ζήτημα πιστοποίησης και απόκτησης προηγμένων οπλικών συστημάτων και ατρακτιδίων σκόπευσης σε ικανούς αριθμούς στο στόλο των F-16 Fighting Falcon είναι ένα πρόβλημα που ταλανίζει την ΠΑ εδώ και πολλά χρόνια. Ενδεικτικό είναι ότι ήδη από το 2009 που παραλάβαμε τα 30 μαχητικά F-16C/D Block.52+ Advanced, τόσο οι μικρές ποσότητες κατευθυνόμενων πυρομαχικών JDAM/JSOW όσο και η περικοπή του σκέλους προμήθειας που αφορούσε δέκα επιπλέον μαχητικά αλλά και τα απαραίτητα ατρακτήδια σκόπευσης, προκάλεσαν σημαντικά κενά στην επιχειρησιακή αξιοποίηση τους. Είναι δεδομένο φυσικά ότι οι ανάγκες της ΠΑ-ειδικά σε ότι αφορά τα ατρακτήδια σκόπευσης-είναι πολύ μεγάλες, γεγονός που δημιουργεί υστέρηση σε κρίσιμο φάσμα των αποστολών τακτικής κρούσης. Επιπλέον το ίδιο πρόβλημα σε συνδυασμό με την πλήρη απουσία πρόβλεψης των 39 Block.50 και των 56 Block.52+ που βρίσκονται σήμερα σε υπηρεσία, να μεταφέρουν κατευθυνόμενες βόμβες JDAM/ JSOW, επιβάλουν σημαντικές προσθήκες που θα πρέπει συνοδευτούν από τις απαραίτητες πιστοποιήσεις (σε ενδεχόμενο πρόγραμμα αναβάθμισης σε επίπεδο F-16V). Σε ότι αφορά την πιστοποίηση χρήσης του σκοπευτικού JHMCS στα Block.30 και 50 (στο πλαίσιο οποιασδήποτε αναβάθμισης τους), θα πρέπει να συνοδευθεί και από ανάλογη παραγγελία νέων σκοπευτικών επί κράνους, καθώς τα υπάρχοντα δεν επαρκούν ούτε αριθμητικά άλλα ούτως η άλλως για τεχνικούς λόγους δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλα αεροσκάφη. Η προμήθεια ικανής ποσότητας ατρακτιδίων σκόπευσης AAQ-33 XR Sniper ή LITENING, θα πρέπει φυσικά να θεωρείται δεδομένη, ώστε να προσφέρουν πλήρη εκμετάλλευση σε ότι αφορά την ικανότητα στοχοποίησης για τα κατευθυνόμενα πυρομα-

Η νέα διαμόρφωση με την υιοθέτηση οθόνης CPD, θα επιτρέψει την βέλτιστη παρουσίαση δεδομένων για την απεικόνιση τακτικής κατάστασης, που θα έχει ως συνέπεια την ανώτερη αντίληψη της διάταξης του πεδίου της μάχης και τελικά την συνεπαγόμενη αύξηση της επιβιωσημότητας του μαχητικού.

χικά που θα που θα πρέπει να είναι σε θέση να μεταφέρουν τα εκσυγχρονισμένα F-16 Fighting Falcon της ΠΑ! Τέλος μια πτυχή που λίγοι έχουν αναλογιστεί μέχρι σήμερα είναι η ικανότητα συνεργασίας του F-16 Fighting Falcon με μαχητικά 5ης γενιάς και συγκεκριμένα με το Διακλαδικό Μαχητικό Κρούσης (JSF) F-35 Lightning II. Ήδη ο υπάρχον στόλος F-16 Fighting Falcon της USAF προετοιμάζεται για την νέα εποχή με την έλευση του F-35 Lightning II να είναι πλέον γεγονός, ενώ και οι δύο τύποι θα λειτουργούν συνδυαστικά σε αεροπορικές επιχειρήσεις τουλάχιστον για τα επόμενα 15-20 χρόνια. Το μοντέλο αυτό συνεργασίας F-16 Fighting Falcon/F-35 Lightning II θα ακολουθήσουν-εκτός των ΗΠΑ-άλλες επτά χώρες σε Ευρώπη και Ασία που θα διαθέτουν τους δύο τύπους μαχητικών (μεταξύ των οποίων και η Τουρκία). Συνεπώς το γεγονός αυτό θα πρέπει να προβληματίσει τους επιτελείς της Πολεμικής Αεροπορίας, ώστε να σχεδιάσουν με ρεαλισμό, τα επόμενα βήματα προς την κατεύθυνση διατήρησης του ισοζυγίου αεροπορικής ισχύος. 51

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΠΕΖΙΚΟ Βασικές τακτικές μάχης

Του Ευθυμίου Λάζου

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Η Διμοιρία Πεζικού (ΠΖ) είναι το μικρότερο τμήμα του Πεζικού, το οποίο μπορεί να ελίσσεται, δηλαδή να συνδυάζει τη δράση περισσότερων από ένα συγκροτημένων τμημάτων (Ομάδων), για την επίτευξη του Αντικειμενικού Σκοπού (ΑΝΣΚ). Για το λόγω αυτό θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελέσει αποτελεσματικά μια σειρά βασικών τακτικών, τις οποίες ο μαχητής θα κλιθεί να εφαρμόσει στην πράξη.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Αντίδραση κατά την επαφή Όταν μια Ομάδα Πεζικού (αποτελείται από οκτώ στρατιώτες), κινείται σε φάλαγγα κατ’ άνδρα (δηλαδή ο ένας στρατιώτης προχωράει πίσω από τον άλλο) και λάβει επαφή με μία εχθρική δύναμη ο προπορευόμενος στρατιώτης βάλλει προς την κατεύθυνση του εχθρού και ενημερώνει την υπόλοιπη Ομάδα, η οποία αναπτύσσεται ταχύτατα σε γραμμική παράταξη (κατά μέτωπο, δηλαδή παράλληλα προς την γραμμή επαφής με τον εχθρό). Για να καλυφθεί αυτή η κίνηση ανάπτυξης εκτελούνται βολές προς την κατεύθυνση των εχθρικών δυνάμεων, με στόχο να τον καθηλώσουν, ενώ ρίχνονται και καπνογόνα ώστε να διακοπεί η οπτική επαφή του εχθρού με τις φίλιες δυνάμεις. Στη συνέχεια ο Ομαδάρχης αφού εκτιμήσει την τακτική κατάσταση που επικρατεί αποφασίζει αν θα εφαρμόσει την τακτική πυρ και κίνηση για να άρει την εχθρική αντίσταση ή θα ξεκινήσει τη διαδικασία απεμπλοκής της Ομάδας. Η ίδια διαδικασία γίνεται και στην περίπτωση όπου η Ομάδα κινείται σε σχηματισμό βέλους ή ρόμβου. Εφαρμογή της τακτικής Πυρ και Κίνηση Εφόσον ο Ομαδάρχης αποφασίσει να εκτελέσει πυρ και κίνηση, πρώτα εκτιμά επαρκώς την επικρατούσα τακτική κατάσταση, έτσι ώστε να αποφασίζει ποια από τις δύο ημιομάδες (κάθε Ομάδα Πεζικού αποτελείται από δύο ημιομάδες των τεσσάρων στρατιωτών) θα κινηθεί πρώτη και ποια θα υποστηρίξει με πυρά. Η τακτική πυρ και κίνηση εκτελείται με τη μια ημιομάδα και εκτελεί πυρά καλύψεως σ’ όλο τον τομέα βολής της Ομάδας ενώ η δεύτερη ημιομάδα κινείται, με σύντομα άλματα προς τα εμπρός (το κάθε άλμα δεν πρέπει να ξεπερνά τα 2-3 μέτρα σε απόσταση). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα φίλια πυρά υποστηρίξεως εκτελούνται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρξουν απώλειες από φίλια πυρά. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρι το σημείο έναρξης της τελικής εφόδου. Όταν ο Ομαδάρχης κρίνει ότι πρέπει να ξεκινήσει η έφοδος, φέρνει την Ομάδα του σε γραμμική διάταξη. Στη συνέχεια εκτελείται η έφοδος. Εφόσον η έφοδος είναι επιτυχείς και καταλειφθεί ο ΑΝΣΚ ο Ομαδάρχης διατάσσει παύση εφόδου και αμέσως ξεκινά τις διαδικασίες σταθεροποίησης και αναδιοργάνωσης της Ομάδας του επί του ΑΝΣΚ προς αντιμετώπιση της εχθρικής αντεπίθεσης, η οποία είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσει. Αν ο Ομαδάρχης αποφασίσει να ενεργήσει ελιγμό υπερφαλάγγισης του ΑΝΣΚ τότε η μια ημιομάδα ξεκινά γρήγορη κίνηση με άλματα μέχρι να βρεθεί 54

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

στο πλευρό του ΑΝΣΚ και όσο το δυνατό κάθετα προς την δεύτερη ημιομάδα η οποία εκτελεί πυρά υποστηρίξεως. Μόλις η ημιομάδα καταφέρει να σταθεροποιηθεί στο πλευρό του ΑΝΣΚ αρχίζει να κινείται προς τον ΑΝΣΚ με διαδοχικά άλματα των δύο ανδρών. Παράλληλα η ημιομάδα υποστηρίξεως μεταφέρει τα πυρά της αριστερά ή δεξιά (ανάλογα της κατεύθυνσης κίνησης της ημιομάδας η οποία εκτελεί τον ελιγμό υπερφαλάγγισης). Στη συνέχεια γίνεται άρση πυρών προκειμένου να εκτελεστεί η τελική έφοδος προς τον ΑΝΣΚ. Εάν η έφοδος είναι επιτυχημένη και η ημιομάδα ελιγμού καταλάβει τον ΑΝΣΚ ξεκινά την σταθεροποίηση του, ενώ η ημιομάδα υποστηρίξεως κινείται ταχύτατα προς τον ΑΝΣΚ έτσι ώστε να συμμετάσχει και αυτή στη διαδικασία σταθεροποίησης και αναδιοργάνωσης. Διακοπή της επαφής Η τακτική διακοπής της επαφής με τον εχθρό είναι μια διαδικασία η οποία εξαρτάτε από την εδαφική διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Σε χαράδρες ή άλλες εδαφικές διαμορφώσεις όπου η ομάδα δεν μπορεί να αναπτυχθεί κατά μέτωπο ο προπορευόμενος στρατιώτης εκτελεί βολή προς την κατεύθυνση των εχθρικών δυνάμεων και ενημερώνει σχετικά την Ομάδα. Αμέσως μετά την εκτέλεση της βολής αποχωρεί ταχύτατα προς τα πίσω. Τότε ο δεύτερος στη σειρά στρατιώτης αρχίζει αμέσως να βάλλει κατά των εχθρικών θέσεων και στη συνέχεια φεύγει και αυτός προς τα πίσω. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρις ότου ο Ομαδάρχης να επισημάνει ένα Σημείο Ανασυγκρότησης (ΣΑΝ) όπου η Ομάδα μπορεί να καταφύγει και να ανασυνταχθεί. Στην περίπτωση που η Ομάδα μπορεί να αναπτυχθεί κατά μέτωπο ο προπορευόμενος στρατιώτης εκτελεί βολή προς την κατεύθυνση του εχθρού και ενημερώνει την Ομάδα. Η Ομάδα αναπτύσσετε είτε κατά μέτωπο είτε σε σχηματισμό βέλους, με κατεύθυνση πάντα προς τον εχθρό, και εκτελεί βολές κατά των εχθρικών θέσεων προκειμένου να τις καθηλώσει. Στη συνέχεια οι δύο ημιομάδες της Ομάδας εκτελούν πυρ και κίνηση προς τα πίσω ανά ζευγάρια και πάντα υπό την κάλυψη καπνού. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρις ότου ο Ομαδάρχης να επισημάνει κάποιο ΣΑΝ όπου η ομάδα μπορεί να καταφύγει και να ανασυνταχθεί. Εκκαθάριση γραμμής χαρακωμάτων Στην περίπτωση της άρσης γραμμής χαρακωμάτων η Διμοιρία ενεργεί στα πλαίσια μιας μεγαλύτερης δύναμης (Λόχου). Αρχικά γίνεται αναγνώριση του στό-

Όταν μια Ομάδα Πεζικού κινείται σε φάλαγγα κατ’ άνδρα και λάβει επαφή με μία εχθρική δύναμη ο προπορευόμενος στρατιώτης βάλλει προς την κατεύθυνση του εχθρού και ενημερώνει την υπόλοιπη Ομάδα, η οποία αναπτύσσεται ταχύτατα σε γραμμική παράταξη.

χου και των εχθρικών δυνάμεων. Στη συνέχεια η Διμοιρία τοποθετεί και αναπτύσσει μια βάση πυρός (μια Ομάδα ή 1-2 στοιχεία πολυβόλων), ενώ ο Διμοιρίτης αποφασίζει εάν έχει στη διάθεση του αρκετή ισχύ πυρός για να ελιχθεί και να επιτεθεί στα χαρακώματα. Σε περίπτωση που αποφασιστεί επιθετική ενέργεια ο Διμοιρίτης διατάσει μια Ομάδα να εισέλθει στο χαράκωμα και να εξασφαλίσει ένα «προγεφύρωμα», δηλαδή ένα προσωρινό σημείο το οποίο θα χρησιμεύσει ως σημείο εισροής ενισχύσεων προς το χαράκωμα. Πριν την έναρξη την επίθεσης ο Διμοιρίτης θα πρέπει να έχει καταδείξει με ακρίβεια το σημείο εισόδου στο χαράκωμα καθώς και το δρομολόγιο προσέγγισης. Παράλληλα τα στοιχεία υποστήριξης της Διμοιρίας τάσσονται με τέτοιο τρόπο ώστε να απομονώσουν με πυρά το σημείο εισόδου και να καθηλώσουν τον εχθρό εντός του χαρακώματος. Ο Ομαδάρχης της επιτιθέμενης Ομάδας διατάσει τη μια ημιομάδα να επιτεθεί (ημιομάδα ελιγμού) και την άλλη να υποστηρίξει με πυρά και στην συνέχεια να ακολουθήσει και να υποστηρίξει την κίνηση της επιτιθέμενης ημιομάδας. Ο Ομαδάρχης μαζί με την ημιομάδα ελιγμού προωθούνται προς το σημείο εισό-

δου, σε θέσεις οι οποίες παρέχουν τη μεγαλύτερη δυνατή κάλυψη και απόκρυψη. Στη συνέχεια ο Ομαδάρχης ζητά από τη Διμοιρία να μετατοπίσει τα πυρά της μακριά από το σημείο εισόδου και πλευρικά αυτής, έτσι ώστε να συνεχίζει να πλήττει και να καθηλώνει τις εχθρικές θέσεις. Ο επικεφαλής του τμήματος εισόδου και ο ελεύθερος σκοπευτής της Ομάδας λαμβάνουν θέσεις και παρέχουν συνεχή πυρά κάλυψης. Οι δύο εναπομείναντες στρατιώτες της ημιομάδας ελιγμού κινούνται προς το σημείο εισόδου. Οι δύο στρατιώτες της ημιομάδας ελιγμού κινούνται προς την άκρη του χαρακώματος και παράλληλα προς αυτό. Χρησιμοποιούν χειροβομβίδες τις οποίες ρίχνουν μέσα στο χαράκωμα. Μετά τις εκρήξεις εισέρχονται στο χαράκωμα και εκτελούν συνεχείς βολές κινούμενοι όμως προς αντίθετες κατευθύνσεις. Η αντίθετη κίνηση συνεχίζεται έως την πρώτη γωνία ή διασταύρωση του χαρακώματος, όπου σταματούν και λαμβάνουν θέσεις μάχης έτσι ώστε να εμποδίσουν οποιαδήποτε εχθρική αντεπίθεση. Με την είσοδο στο χαράκωμα, ο Ομαδάρχη και ο ελεύθερος σκοπευτής εισέρχονται και αυτοί στο χαράκωμα. Κινούνται ταχύτατα προς μια από τις δύο 55

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Η τακτική διακοπής της επαφής με τον εχθρό είναι μια διαδικασία η οποία εξαρτάτε από την εδαφική διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου.

ασφαλισμένες γωνίες ή διασταυρώσεις για να αντικαταστήσουν τον στρατιώτη που βρίσκεται εκεί, ο οποίος στη συνέχεια μεταβαίνει στο απέναντι σημείο του χαρακώματος για να συναντήσει τον εκεί τυφεκιοφόρο (πλέον και τα δύο σημεία στήριξης του χαρακώματος ελέγχονται από δύο στρατιώτες έκαστο). Στη συνέχεια ο Ομαδάρχης αναφέρει στον Διμοιρίτη ότι έχει εξασφαλίσει το προγεφύρωμα και προετοιμάζεται να ξεκινήσει τη διαδικασία εκκαθάρισης της γραμμής χαρακωμάτων. Έτσι διατάσει ένα από τα στοιχεία της βάσης πυρών (π.χ. μια Ομάδα) να κινηθεί μέσα στο χαράκωμα για να ξεκινήσει την εκκαθάριση του. Η επιτιθέμενη Ομάδα προσπερνά το σημείο στήριξης του προγεφυρώματος και πραγματοποιεί την εκκαθάριση του χαρακώματος με τη μέθοδο της εναλλαγής των δύο ημιομάδων (η ημιομάδα που ακολουθεί διατηρεί οπτική επαφή με τον τελευταίο στρατιώτη της προπορευόμενης ημιομάδας). Κατά τη διάρκεια αυτής της τεχνικής οι στρατιώτες της προπορευόμενης ημιομάδας εναλλάσσονται στην πρώτη θέση έτσι ώστε να υπάρχει συνεχείς ροή πυρός (η συνεχείς εναλλαγή του προπορευόμενου στρατιώτη παρέχει συνεχές πυρ και διατηρεί το ρυθμό επίθεσης και εκκαθάρισης του χαρακώματος). Ο προπορευόμενος στρατιώτης ρίχνει μια χειροβομ56

βίδα και μετά την έκρηξη της προχωρά βάλλοντας συνεχώς. Η υπόλοιπη ημιομαδα ακολουθεί μέχρι την επομένη γωνία ή διασταύρωση. Κατά τη διαδικασία αυτή της διαδικασίας ο Ομαδάρχης βρίσκεται πάντα πίσω από τον προπορευόμενο στρατιώτη και εναλλάσσει τις ημιομάδες όταν κρίνει ότι αυτό είναι απαραίτητο έτσι ώστε διατηρηθεί ο ρυθμός της επίθεσης. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται για κάθε γωνία ή διασταύρωση με την ημιομάδα που ακολουθεί να ασφαλίζει τις διασταυρώσεις και να επισημαίνει το δρομολόγιο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της κίνησης ο Ομαδάρχης αναφέρει την πρόοδο της επιχείρησης στη Διμοιρία έτσι ώστε η βάση πυρός να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τη θέση της προπορευόμενης ημιομάδας μέσα στο χαράκωμα. Παράλληλα ελέγχει πως τα φίλια τμήματα εισέρχονται στο χαράκωμα από το καθορισμένο σημείο εισόδου. Όπως και ο Ομαδάρχης σε επίπεδο Ομάδας, έτσι και ο Διμοιρίτης σε επίπεδο Διμοιρίας εναλλάσσει τις Ομάδες ώστε να διατηρηθεί η ορμητικότητα της επίθεσης. Ο βοηθός του Διμοιρίτη εξασφαλίζει τη συνεχή ροή των πυρομαχικών. Όταν το χαράκωμα είναι εξασφαλισμένο ή όταν δεν υπάρχει πρόοδος ο Διμοιρίτης αναφέρει σχετικά στο ανώτερο κλιμάκιο (Λόχος).

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Διάσπαση ναρκοθετημένου συρματοπλέγματος Κατά τη διάσπαση ναρκοθετημένου συρματοπλέγματος η Διμοιρία ενεργεί ως τμήμα μεγαλύτερης δύναμης (Λόχος). Όταν η προπορευόμενη Ομάδα εντοπίσει κώλυμα συρματοπλέγματος παγιδευμένο με νάρκες, το όποιο δεν μπορεί να παρακαμφθεί, ο Διμοιρίτης με την Ομάδα Διοικήσεως προωθούνται και λαμβάνουν επαφή με τον Ομαδάρχη της προπομπού Ομάδας. Στη συνέχει ο Διμοιρίτης αποφασίζει τον τρόπο ενεργείας του συνεκτιμώντας: (α) Το κώλυμα και τις εχθρικές θέσεις οι οποίες το καλύπτουν με πυρά (β) Το μέγεθος τον εχθρικών δυνάμεων (δηλαδή τον αριθμός των ομαδικών όπλων, την παρουσία ή όχι τεθωρακισμένων οχημάτων κ.ά.) και (γ) Το πόσο ισχυρά καλύπτεται με πυρά το πιθανό σημείο διάσπασης. Σε περίπτωση που ο Διμοιρίτης αποφασίσει επίθεση διατάσει μια Ομάδα να καλύψει την κίνηση των άλλων δύο Ομάδων, οι οποίες κινούνται προς το σημείο διάσπασης. Παράλληλα ορίζει τη μια Ομάδα ως Ομάδα Διάσπασης και την άλλη ως Ομάδα Εφόδου, η οποία θα ενεργήσει, σε ύστερο χρόνο, αφού πρώτα γίνει η διάσπαση (η Ομάδα Εφόδου ακολουθεί το δρομολόγιο της Ομάδας Διάσπασης και επιτίθεται αμέσως μετά τη δημιουργία του ρήγματος). Η ορισμένη Ομάδα Διάσπασης κινείται και εγκαθιστά μια βάση πυρός, τη διοίκηση της οποίας αναλαμβάνει ο βοηθός του Διμοιρίτη. Στόχος αυτής της βάσης πυρός είναι να καταστρέψει ή να καθηλώσει τα ομαδικά όπλα του εχθρού και να καλύψει την εχθρική περιοχή με καπνό. Ο Διμοιρίτης καταδεικνύει το σημείο της διάσπασης και οδηγεί τις Ομάδες Εφόδου και Διάσπασης προς αυτό ακλουθώντας κεκαλυμμένο δρομολόγιο. Ο παρατηρητής της Διμοιρίας αιτείται και κατευθύνει τα πυρά καμπύλης τροχιάς, όπου αυτά διατάσσονται από το Διμοιρίτη. Η Ομάδα Διάσπασης εκτελεί τις κατάλληλες ενέργειες για τη διάσπαση του

Ως προς την άρση γραμμής χαρακωμάτων, κατόπιν αναγνωρίσεως και εφόσον ο Διμοιρίτης αποφασίσει να εκτελέσει επιθετική ενέργεια, διατάσει μια Ομάδα να εισέλθει στο χαράκωμα και να εξασφαλίσει ένα «προγεφύρωμα», δηλαδή ένα σημείο το οποίο θα χρησιμεύσει ως σημείο εισροής ενισχύσεων προς το χαράκωμα.

κολλήματος. Αρχικά ο Ομαδάρχης διατάσει τη μια ημιομάδα να καλύψει την κίνηση της άλλης η οποία κινείται προς το σημείο διάσπασης. Παράλληλα, και ενώ ο Ομαδάρχης έχει αναγνωρίσει το σημείο της διάσπασης, η βάση πυρών συνεχίζει να παρέχει υποστήριξη με στόχο να απομονώσει το σημείο διάσπασης. Η δεύτερη ημιομάδα, μαζί με τον Ομαδάρχη, μετακινούνται στο σημείο διάσπασης ακολουθώντας κεκαλυμμένο δρομολόγιο. Ακολουθεί η κύρια προσπάθεια διάσπασης όπου ο Ομαδάρχης και ο βοηθός του Διμοιρίτη καλύπτουν με καπνό το σημείο διάσπασης. Η βάση πυρός της Διμοιρίας μεταφέρει τα πυρά της μακριά από το σημείο διάσπασης και συνεχίζει να πλήττει παράπλευρες εχθρικές θέσεις. Ο παρατηρητής της Διμοιρίας αίρει τα πυρά καμπύλης τροχιάς ή τα μεταφέρει πίσω από το κώλυμα. Ο βοηθός Ομαδάρχη μαζί με το οπλοπολυβόλο λαμβάνουν θέσεις πριν από το συρματόπλεγμα έτσι ώστε να παρέχουν υποστηρικτικά πυρά. Ο τυφεκιοφόρος βομβιστής και το οπλοπολυβόλο της δεύτερης ημιομάδας ερευνούν για νάρκες και διανοίγουν το συρματόπλεγμα ανάλογα με τον τύπο του συρματοπλέγματος και τα μέσα που έχουν στη διάθεση τους. Μόλις το κόλλημα διασπαστεί ο βοηθός Ομαδάρχη και το οπλοπολυβόλο διέρχονται μέσα από το ρήγμα και καταλαμβάνουν θέσεις ώστε να παρέχουν συνεχή πυρά καλύψεως. Ο βοηθός Ομαδάρχη ειδοποιεί τον Ομαδάρχη, όταν είναι στη θέση του και έτοιμος να παράσχει πυρά υποστήριξης. Ο Ομαδάρχης διατάσει την πρώτη ημιομάδα να κινηθεί διαμέσου του ρήγματος και να ενωθεί με την δεύτερη ημιομάδα η οποία έκανε την διάσπαση (πίσω αφήνει δύο τυφεκιοφόρους προκειμένου να οδηγήσουν την υπόλοιπη Διμοιρία μέσα από το ρήγμα). Χρησιμοποιώντας το ίδιο κεκαλυμμένο δρομολόγιο η πρώτη ημιομάδα κινείται δια μέσου του ρήγματος και καταλαμβάνει θέσεις κάλυψης. Ο Ομαδάρχης αναφέρει στον Διμοιρίτη και ανασυγκροτεί την Ομάδα του εάν αυτό χρειάζεται. Τέλος, ο Διμοιρίτης οδηγεί την Ομάδα Εφόδου, δια μέσου του ρήγματος, και την τοποθετεί πέρα από αυτό για να καλύψει την κίνηση της υπόλοιπης Διμοιρίας ή να επιτεθεί στις εχθρικές θέσεις οι οποίες συνεχίζουν να καλύπτουν με πυρά το κώλυμα. O Διμοιρίτης αναφέρει την κατάσταση στο Λόχο και διατάσει το στοιχείο βάσης πυρός να περάσει μέσα από το ρήγμα. Ο Διμοιρίτης αφήνει οδηγούς για να κατευθύνουν τον Λόχο μέσα από το σημείο διάσπασης, ενώ ο Λόχος ακολουθεί τη Διμοιρία καθώς αυτή διεξάγει την διάσπαση και συνεχίζει την επίθεση εναντία στις εχθρικές θέσεις. 57

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Πεζικό και αστικές περιοχές Τακτικές εκκαθάρισης κτιρίου

Του Ευθυμίου Λάζου

Στο σύγχρονο πεδίο μάχης το Πεζικό θα κλιθεί, είτε κατ’ επιλογή είτε κατ’ ανάγκη, να εκτελέσει μια σειρά αποστολών, στις παρυφές του φακέλου εμπλοκής των Ειδικών Δυνάμεων. Μια εξ’ αυτών είναι και οι επιχειρήσεις σε αστικές περιοχές και η εκκαθάριση κτιρίων. Συνεπώς το Πεζικό οφείλει να προσαρμόσει τις τακτικές του ώστε να μπορεί να φέρει εις πέρας την αποστολή του. Η πρώτη παράγραφος είναι Η εμπλοκή του Πεζικού (ΠΖ) στην εκκαθάριση ενός κτιρίου λαμβάνει χώρα σε επίπεδο Διμοιρίας. Από τη στιγμή του εντοπισμού μιας εχθρικής δύναμης η οποία έχει οχυρωθεί στο εσωτερικού ενός κτιρίου ή μιας οικίας, η προτιμότερη και πλέον αποτελεσματική μέθοδος εισόδου σ’ αυτό είναι με τη χρήση βλήματος άρματος μάχης ή η χρήση βλημάτων πυροβολικού ή η χρήση αντιαρματικών όπλων με στόχο τη διάνοιξη εισόδου και την άμεση εκκαθάριση του πρώτου δωματίου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι κάποιες στρατιωτικές επιχειρήσεις σε αστικές περιοχές απαιτήσουν μεγάλη και συνεχείς ισχύ πυρός. Αυτό βέβαια δεν ισχύει σε ένα περιβάλλον αστικό, όπου ο εχθρός έχει αναμειχθεί με τον άμαχο πληθυσμό, διότι η παρουσία πολιτών περιορίζει τη χρήση πυρών και μειώνει τη διαθέσιμη μαχητική ισχύ μιας Διμοιρίας ή ενός Λόχου έτσι ώστε να αποφευχθούν οι παράπλευρες απώλειες. Με άλλα λόγια οι κανόνες εμπλοκής μπορεί να απαγορεύουν τη χρήση συγκεκριμένων όπλων μεγάλης ισχύος μέχρις ότου λάβει χώρα η εχθρική ενεργεία. Επιπλέον η χρήση χειροβομβίδων και κατασταλτικών πυρών για την είσοδο σε δωμάτια μπορεί να απαγορευτούν προκειμένου να αποφευχθούν απώλειες σε άμαχο πληθυσμό ή άλλες παράπλευρες απώλειες. Το τμήμα της Διμοιρίας το οποίο διατηρεί την επαφή με τις εχθρικές δυνάμεις (συνήθως πρόκειται για μια Ομάδα) εγκαθιστά μια βάση πυρός η οποία έχει ως αποστολή να καταστείλει τον εχθρό που βρίσκεται μέσα ή/και γύρω από το κτίριο. Ο Ομαδάρχης αποφασίζει εάν μπορεί να ελιχθεί αφού πρώτα αναγνωρίσει: (α) Το κτίριο και πιθανά κωλύματα πέριξ αυτού (β) Το μέγεθος της εχθρικής δύναμης που το υπερασπίζεται ή/και το υποστηρίζει (γ) Ένα σημείο εισόδου (ένα είναι εφικτό το σημείο εισόδου θα πρέπει να βρίσκεται στο ψηλότερο δυνατό ση58

μείο του κτιρίου) και (δ) Ένα δρομολόγιο το οποίο να παρέχει όσο το δυνατό μεγαλύτερη κάλυψη και απόκρυψη ως το σημείο εισόδου. Από την άλλη πλευρά το τμήμα που βρίσκεται σε επαφή με τον εχθρό καταστρέφει ή καταστέλλει τα ομαδικά όπλα του εχθρού (κατά προτεραιότητα) ενώ, παράλληλα, καλύπτει τη θέση των φίλιων δυνάμεων με τη χρήση καπνογόνων. Στη συνέχεια ο Ομαδάρχης κατευθύνει το τμήμα επαφής και υποστηρίζει την είσοδο του αλλού τμήματος μέσα στο κτίριο. Εάν χρειαστεί το τμήμα υποστηρίξεως επανατοποθετείται, όχι όμως για να απομονώσει το κτίριο αλλά για να συνεχίσει να εκτελεί αποτελεσματικά κατασταλτικά πυρά. Ο Ομαδάρχης καθορίζει το σημείο εισόδου στο κτίριο ενώ η Διμοιρία και η Ομάδα μεταφέρει τα πυρά όπλων ευθυτενούς τροχιάς στις παρακείμενες του κτιρίου εχθρικές θέσεις με στόχο να καθηλώσει το εχθρικό πυρ και να απομονώνει το κτίριο. Παράλληλα, ο Διμοιρίτης αίρει τα πυρά καμπύλης τροχιάς ή τα μεταφέρει πέρα από το κτίριο. Στη συνέχει ο Ομαδάρχης και το τμήμα επίθεσης πλησιάζουν το κτίριο και τοποθετούνται σε κάθε πλευρά της εισόδου (η είσοδος δεν θα πρέπει να είναι πόρτα ή παράθυρο διότι αυτά συνήθως είναι παγιδευμένα). Ο επικεφαλής του τμήματος εφόδου ρίχνει μια χειροβομβίδα στο κτίριο και, μετά την έκρηξη, ξεκινά τη διαδικασία εισόδου. 59

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Η είσοδος στο κτίριο Το τμήμα εφόδου (συνήθως μια ημιομάδα των τεσσάρων στρατιωτών) κινείται προς την προεπιλεγμένη είσοδο σε ακροβολισμό ή σε αραιή φάλαγγα και με γρήγορη κίνηση, καλύπτοντας τη στέγη, τα παράθυρα και τις πόρτες. Εάν η είσοδος είναι πόρτα (ελλείψει άλλης εναλλακτικής) τότε οι στρατιώτες της ημιομάδας κινούνται προς την ίδια πλευρά της πόρτας χωρίς να περνούν από μπροστά της. Κατά κανόνα οι πόρτες των κτιρίων ή των σπιτιών ανοίγουν προς τα μέσα γι’ αυτό ένας στρατιώτης λαμβάνει θέση στο σημείο στήριξης της πόρτας με τον τοίχο έτσι ώστε κατά την είσοδο του στο κτίριο να εκμεταλλευτεί την πρόσκαιρη κάλυψη που του προσφέρει η ανοιγμένη πόρτα (δύο άλλοι στρατιώτες στοιχίζονται πίσω του). Ο τέταρτος στρατιώτης λαμβάνει θέση στην απέναντι πλευρά, για να ανοίξει την πόρτα (εισέρχεται τελευταίος). Εάν η είσοδος δεν είναι πόρτα, αλλά μια οπή στον τοίχου τότε η ημιομάδα λαμβάνει θέση από την ίδια μεριά, αυτή που κατά την είσοδο εξυπηρετεί και προσφέρει

τη μεγαλύτερη δυνατή κάλυψη. Ο τελευταίος στρατιώτης συνήθως καλύπτει τα νώτα της ημιομάδας, εάν δεν υπάρχει αρκετή κάλυψη από το τμήμα υποστηρίξεως, ενώ ο δεύτερος και ο τρίτος στρατιώτης καλύπτουν τη στέγη και τα παράθυρα άνωθεν. Ο προπορευόμενος στρατιώτης καλύπτει συνεχώς την είσοδο. Οι στρατιώτες βρίσκονται σε συνεχή επαφή ο ένας με τον άλλο, έτσι ώστε να αποτελούν ένα ενιαίο σώμα. Εφόσον η είσοδος είναι μια οπή στον τοίχο η ημιομάδα εισέρχεται με σειρά παράταξης, ενώ εάν πρόκειται για μια κλειστή πόρτα, ο προπορευόμενος στρατιώτης την ανοίγει και στη συνέχεια η ημιομάδα εισέρχεται με σειρά παράταξης. Σε περίπτωση που η πόρτα βρίσκεται στο κέντρο του τοίχου, μόλις ανοίξει ο προπορευόμενος στρατιώτης, εκμεταλλευόμενος την πρόσκαιρη κάλυψη που του προσφέρει, εισέρχεται ευθεία εμπρός εκκαθαρίζοντας την απέναντι του δεξιά γωνία. Πορεύεται και λαμβάνει θέση στον απέναντι κάθετο της εισόδου τοίχο καλύπτοντας τον δεξιό τομέα. Στη συ-

Για την είσοδο στο κτίριο το τμήμα εφόδου κινείται προς την προεπιλεγμένη είσοδο σε ακροβολισμό ή σε αραιή φάλαγγα και με γρήγορη κίνηση, καλύπτοντας τη στέγη, τα παράθυρα και τις πόρτες. 60

ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

νέχεια εισέρχεται ο δεύτερος στρατιώτης (σχεδόν ταυτόχρονα με τον προπορευόμενο) και ακολουθεί αντίθετη πορεία, εκκαθαρίζοντας την αριστερά του γωνία, στη συνέχεια την απέναντι αριστερή γωνιά και πορεύεται λαμβάνοντας θέση αντιδιαμετρικά του πρώτου στρατιώτη, καλύπτοντας τον αριστερό τομέα. Στη συνέχει εισέρχεται ο τρίτος και ο τέταρτος στρατιώτης (επίσης σχεδόν ταυτόχρονα με τον δεύτερο) και λαμβάνουν θέσεις εκατέρωθεν της εισόδου καλύπτοντας τις νεκρές ζώνες του δωματίου. Σε περίπτωση που η πόρτα βρίσκεται σε γωνία, ο προπορευόμενος στρατιώτης εισέρχεται ευθεία και λαμβάνει θέση στην απέναντι αριστερή γωνία καλύπτοντας τον αριστερό τομέα του δωματίου. Στη συνέχεια εισέρχεται ο δεύτερος στρατιώτης (σχεδόν ταυτόχρονα με τον πρώτο), στρέφει δεξιά και λαμβάνει θέση στην απέναντι δεξιά γωνία, αντιδιαμετρικά με τον πρώτο στρατιώτη καλύπτοντας έτσι τον δεξιό τομέα. Οι άλλη δύο στρατιώτες εισέρχονται στο κτίριο σχεδόν ταυτόχρονα με τον πρώτο και τον δεύτερο στρατιώτη και λαμβάνουν θέσεις εκατέρωθεν της εισόδου καλύπτοντας τους νεκρούς τομείς. Αφού και οι τέσσερις στρατιώτες της ημιομάδας λάβουν τις θέσεις τους, αφήνοντας απόσταση μισό περίπου μέτρο από τα τοιχώματα, και εκκαθαρίσουν τον τομέα τους αναφέρουν με τη σειρά εισόδου τους την πρόοδο της επιχείρησης. Αφού το δωμάτιο εκκαθαρισθεί επιτυχώς από κάθε εχθρική παρουσία ή αντίσταση, ο επικεφαλής του τμήματος επιθέσεως ενημερώνει τον Ομαδάρχη του ότι το δωμάτιο είναι εκκαθαρισμένο και ασφαλές. Στη συνέχεια ο Ομαδάρχης εισέρχεται στο κτίριο, αφού πρώτα σημειώσει το σημείο εισόδου. Ακολούθως ο Ομαδάρχης θα πρέπει να αποφασίσει εάν η Ομάδα του θα συνεχίσει και θα εκκαθαρίσει τα υπόλοιπα δωμάτια του κτιρίου ή όχι. Ο Ομαδάρχης και το τμήμα επιθέσεως κινούνται προς την είσοδο του επομένου δωματίου προκειμένου να το εκκαθαρίσουν και τοποθετούνται σε κάθε μια από τις δύο πλευρές της εισόδου. Η Ομάδα εισέρχεται και εκκαθαρίζει τα επόμενα δωμάτια επαναλαμβάνοντας τις ίδιες ενέργειες, όπως κατά την αρχική είσοδο και εκκαθάριση του πρώτου δωματίου. Ο Ομαδάρχης κατευθύνει την Ομάδα του και συνεχίζει να εκκαθαρίζει το κτίριο, δωμάτιο προς δωμάτιο. Κατά την διάρκεια των διαδοχικών εκκαθαρίσεων ο Ομαδάρχης εναλλάσσει τα προπορευόμενα τμήματα, ανά

Μετά την επιτυχημένη εκκαθάριση ενός δωματίου ακολουθεί η διαδικασία εκκαθάρισης και των υπόλοιπων δωματίων του κτιρίου.

τακτά διαστήματα προκειμένου να διατηρήσει την κεκτημένη ταχύτητα της επίθεσης και να «διαμοιράσει» τους κινδύνους ίσα ανάμεσα στους στρατιώτες του. Καθ’ όλη τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων ο Ομαδάρχης ακολουθεί το προπορευόμενο τμήμα (δηλαδή αυτό που πραγματοποιεί την εκκαθάριση) προκειμένου να εξασφαλίσει ότι οι εκκαθαρισμένοι θάλαμοι είναι ορθά σημειωμένοι συμφωνά με τις σχετικές οδηγίες που έχει λάβει οπό το προϊστάμενο κλιμάκιο (Διμοιρία). Στη συνέχει ο Ομαδάρχης εκτιμά την τακτική κατάσταση συνυπολογίζοντας τις απώλειες που έχει υποστεί η Ομάδα και αποφασίζει εάν θα συνεχίσει την εκκαθάριση του υπόλοιπου κτιρίου ή όχι. Αναφέρει την κατάσταση στον Διμοιρίτη, ενώ η Ομάδα σταθεροποιεί τη θέση της εντός του κτιρίου και μετά αναδιοργανώνεται, αναμένοντας διαταγές. 61

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Εξορθολογισμός αμυντικών δαπανών και ελληνική αμυντική βιομηχανία Η διπλή πρόκληση της εποχής μας Του Ευάγγελου Αντωνιάδη

Είναι γεγονός πως η πρωτοφανής σε ένταση και διάρκεια οικονομική κρίση δημιούργησε τεράστια δημοσιονομικά προβλήματα στο σύνολο σχεδόν των κρατών της υφηλίου περιορίζοντας δραματικά τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Συνέπεια των δυσμενών εξελίξεων στην διεθνή οικονομία είναι και η μείωση των πιστώσεων για την εξυπηρέτηση αμυντικών δαπανών και ειδικότερα των πολυδάπανων εξοπλιστικών προγραμμάτων. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το συνεχώς αυξανόμενο κόστος των νέας τεχνολογίας οπλικών συστημάτων δημιουργεί ένα πραγματικά ασφυκτικό περιβάλλον και επηρεάζει την αποτρεπτική ικανότητα των περισσοτέρων κρατών.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

Αναμφίβολα η Ελλάδα αποτελεί τον πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατάστασης, που έχει διαμορφωθεί στην παγκόσμια αγορά στρατιωτικών εξοπλισμών και υπηρεσιών άμυνας και ασφάλειας, καθώς την εξοπλιστική φρενίτιδα της περιόδου 1996-2001, που δυστυχώς συνοδεύτηκε από κραυγαλέα κρούσματα διαφθοράς και διασπάθισης εθνικών πόρων, ακολούθησε μία δεκαετής περίοδος (2004-2015) πλήρους στασιμότητας με την δημοσιονομική κατάσταση της χώρας να καθιστά αδύνατη την χρηματοδότηση νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων, ακόμα και την αποπληρωμή παλαιοτέρων στα πλαίσια των χρονοδιαγραμμάτων που είχαν συμφωνηθεί. Όσοι έχουν κατανοήσει την αλληλεξάρτηση μεταξύ της οικονομίας και των ενοποιημένων στη σύγχρονη εποχή εννοιών της άμυνας και της ασφάλειας αντιλαμβάνονται και την ανάγκη ισόρροπης επίτευξης ευρύτερων στρατηγικών στόχων. Με άλλα λόγια η σχέση κρατικών φορέων και προμηθευτή είναι μία πολυεπίπεδη σχέση αλληλεξάρτησης, καθώς οι τεχνοκράτες και τα πολιτικά πρόσωπα που καθορίζουν την δημοσιονομική πολιτική αλλά και το ύψος των πιστώσεων που πρόκειται να εγκριθούν είναι υποχρεωμένοι να συνυπολογίσουν τα επιτόκια, τον πληθωρισμό, τις συναλλαγματικές ισοτιμίες αλλά

και την εξάρτηση βασικών μεγεθών του κρατικού προϋπολογισμού. Την ίδια στιγμή οι στρατιωτικές ηγεσίες είναι απαραίτητο να συνυπολογίσουν το χρονοδιάγραμμα πληρωμών σε συνάρτηση με τις προβλέψεις των ετήσιων προϋπολογισμών του υπουργείου άμυνας, το κόστος του κύκλου ζωής, τις εγκαταστάσεις, τους πιθανούς εκσυγχρονισμούς αλλά και το λειτουργικό κόστος, το κόστος εκπαίδευσης του προσωπικού, των καυσίμων, των αναλωσίμων και των ανταλλακτικών που είναι απαραίτητα για την λειτουργία ενός οπλικού συστήματος. Ενώ η κυβέρνηση είναι απαραίτητο να συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό αλλά και τους ευρύτερους σχεδιασμούς της, τα μακροοικονομικά μεγέθη, τους στρατηγικούς και πολιτικούς στόχους, τις επιπτώσεις στη διεθνή θέση της χώρας, το ποσοστό συμμετοχής της εγχώριας βιομηχανίας στην παραγωγή του οπλικού συστήματος και την οικονομική ανάπτυξη. Τέλος την εξίσωση συμπληρώνει ο δυνητικός προμηθευτής του οπλικού ή των οπλικών συστημάτων που απαιτεί την αποπληρωμή της σύμβασης, την εξέλιξη του κόστους παραγωγής αλλά και την επίτευξη στρατηγικών και επιχειρηματικών του στόχων. Αναμφίβολα κορυφαίο πεδίο έρευνας των μεικτών ομάδων ανάλυσης είναι η διαχείριση κινδύνου (risk management) καθώς στην εποχή της κρίσης

Μετά από μια πενταετία εξοπλιστικής φρενίτιδας, που δυστυχώς συνοδεύτηκε από κραυγαλέα κρούσματα διασπάθισης εθνικών πόρων, ακολούθησε και ακολουθεί μία δεκαετής περίοδος πλήρους στασιμότητας, με δυσμενή οικονομικά αποτελέσματα για την ελληνική αμυντική βιομηχανία. 64

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

και της ύφεσης είναι απαραίτητο αυτό να εκτείνεται σε ολόκληρο το χρονικό διάστημα υλοποίησης της προμήθειας από την αρχική φάση της πρόσκλησης ενδιαφερομένων για την υποβολή προσφορών μέχρι και την περίοδο μετά την οριστική παραλαβή του οπλικού συστήματος που συνήθως αφορά την ανάθεση συμβολαίων στους επιμέρους τομείς της λογιστικής υποστήριξης, της εκπαίδευσης και κυρίως τις μελλοντικές αναβαθμίσεις. Παράλληλα η διαχείριση κινδύνου σχετίζεται κυρίως με την ελαχιστοποίηση της επίδρασης εξωγενών παραγόντων και είναι πολύ αποτελεσματική όταν ενσωματώνεται στην αρχική πρόταση. Κύριοι εξωγενείς παράγοντες είναι οι συναλλαγματικές ισοτιμίες, ειδικά σε περιπτώσεις που ο προμηθευτής επιθυμεί την αποπληρωμή σε άλλο νόμισμα από εκείνο της χώρας του αγοραστή, τα επιτόκια, τις τιμές των πρώτων υλών, άμεσα αν στο κόστος τους περιλαμβάνεται στο συμβόλαιο προμήθειας του συστήματος ή έμμεσα όταν ο προϋπολογισμός του αγοραστή συνδέεται ή εξαρτάται από το κόστος των εξαγομένων ή εισαγομένων πρώτων υλών όπως είναι ο χαλκός και τα καύσιμα, παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την τελική τιμή και την ομαλή εξυπηρέτηση του συμβολαίου. Ειδικά στην πρώτη περίπτωση των συναλλαγματικών ισοτιμιών στην οποία ο προμηθευτής θέτει ως όρο να πληρωθεί σε διαφορετικό νόμισμα από αυτό της χώρας του αγοραστή για παράδειγμα σε αμερικανικά δολάρια αντί σε ευρώ, τότε απαραίτητος είναι ένας μηχανισμός ανταλλαγής (swap) με τον οποίο οι πληρωμές του αγοραστή θα μετατρέπονται στο νόμισμα του προμηθευτή. Μάλιστα στον μηχανισμό αυτό δυνητικά μπορεί να ενσωματωθεί η δυνατότητα ο αγοραστής να λαμβάνει μερίσματα, δηλαδή το όφελος από πιθανές ευνοϊκές εξελίξεις ισοτιμιών ή να προστατεύεται από μία δυνητικά αρνητική εξέλιξη τους. Ταυτόχρονα και προφανώς σε έναν πιο σύνθετο επίπεδο είναι δυνατόν να δημιουργηθούν χρηματοδοτικά εργαλεία τα οποία αξιοποιούν τον συσχετισμό μεταξύ της εξέλιξης των τιμών και των ισοτιμιών. Νευραλγικής επίσης σημασίας είναι η αποπληρωμή προγραμμάτων. Ακριβώς σ’ αυτόν τον τομέα απαραίτητη είναι η δημιουργία προτύπων που αφενός θα συνδυάζουν την απαίτηση των κυβερνήσεων για άμεση προμήθεια του υλικού και προέκταση του διαστήματος αποπληρωμής του προγράμματος σε βάθος χρόνου και προφανώς μετά την παράδοση του υλικού σε προκαθορισμένα επίπεδα όσον αφορά το ύψος των καταβολών.

Γίνεται σαφές πως με αυτά τα χρηματοδοτικά εργαλεία οι κυβερνήσεις μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δυσχέρειες που δημιουργούν οι περιορισμένοι προϋπολογισμοί οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις περιλαμβάνουν μεγάλου ύψους και σχεδόν πάντα ανελαστικά κόστη λόγω τρεχουσών εμπλοκών σε συνδυασμό βέβαια και με τις αυξημένες απαιτήσεις προμήθειας νέων συστημάτων και μέσων που έχουν υψηλό κόστος αγοράς και συντήρησης. Σταδιακά λοιπόν και με βάση τις παρούσες οικονομικές συνθήκες αλλά και τις τεράστιες ανάγκες που προκύπτουν για την διασφάλιση της αποτρεπτικής ικανότητας της Ελλάδος, της άμυνας και της ασφάλειας της είναι απαραίτητο να προκαθοριστεί ένα ευρύτατο φάσμα προτάσεων και εναλλακτικών επιλογών όπως η έκδοση ομολόγων. Είναι προφανές πως με λύσεις που μπορούν να σχεδιαστούν ή να προσφερθούν οι κυβερνήσεις μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τις επιλογές τους στην κατεύθυνση βέλτιστων χρηματοδοτικών λύσεων. Δίχως άλλοι οι αμυντικοί εξοπλισμοί και ευρύτερα η χρηματοδότηση της εθνικής άμυνας σχεδιάζονται για να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες κάθε κράτους, να ενισχύουν την αποτρεπτική του ικανότητα και να δημιουργούν αίσθημα ασφάλειας στον λαό. Αντικειμενικά λοιπόν όταν αναφερόμαστε σε προγράμματα απόκτησης κύριου αμυντικού υλικού, καμία κυβέρνηση δεν πρόκειται να εκχωρήσει στρατιωτικό υλικό, την διαχείριση του ή έστω την διαχείριση ενός τμήματος του σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ή άλλους ιδιωτικούς φορείς και ιδιώτες που δυνητικά μπορούν να αναλάβουν την αποπληρωμή του, την χρηματοδότηση από άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα ακόμα και την ενεργό συμμετοχή μεγάλων διεθνών επενδυτικών οργανισμών. Πέρα από κάθε αμφιβολία η καταλληλότητα του προτεινόμενου χρηματοδοτικού πλάνου εξαρτάται από τους αντικειμενικούς σκοπούς, τις προτεραιότητες, τις ανάγκες τόσο του αγοραστή όσο και του προμηθευτή ή των προμηθευτών. Νομοτελειακά λοιπόν αντικειμενικός σκοπός της Task Force που σχεδιάζει και υλοποιεί το πρόγραμμα οφείλει να είναι η βέλτιστη λύση που θα ικανοποιεί και τις δύο πλευρές. Συμπερασματικά λοιπόν καθίσταται απολύτως σαφές πως η κρίση χρέους, η κατάρρευση των δημόσιων οικονομικών και η ένταξη της χώρας στους μηχανισμούς στήριξης διαμόρφωσαν μία νέα κατάσταση στην οποία είναι αναγκαίο να προσαρμο-

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015

στούν οι δαπάνες εξοπλιστικών προγραμμάτων και γενικά τα οικονομικά της άμυνας και της ασφάλειας προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις αυξανόμενες ανάγκες ενός ολοένα και πιο ασταθούς γεωπολιτικού περιβάλλοντος. Τους τελευταίους μήνες παράλληλα κυριαρχεί στον δημόσιο διάλογο η συζήτηση αλλά και ο προβληματισμός για το μέλλον των ελληνικών αμυντικών βιομηχανιών καθώς η απαίτηση της τρόικα για την διακοπή λειτουργίας τους σωστά συνάντησε την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης. Είναι προφανές πως διαχρονικά οι κυβερνήσεις θέλουν να κρατήσουν σε λειτουργία τις αμυντικές βιομηχανίες ΕΑΣ (επιχείρηση που προέκυψε από συγχώνευση των ήδη προβληματικών ΠΥΡΚΑΛ και ΕΒΟ) και ΕΛΒΟ αλλά και τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά καθώς και την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) προσδοκώντας στην διατήρηση θέσεων εργασίας και την παραγωγή ή την συντήρηση οπλικών συστημάτων για τις ανάγκες των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας. Όμως ο απολογισμός της κρατικής διαχείρισης και των οικονομικών των δύο επιχειρήσεων δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας καθώς τα ΕΑΣ έχουν συσσωρευμένα χρέη προς το δημόσιο ύψους € 1,1 δις κυρίως, λόγω καταπτώσεων εγγυήσεων τραπεζικών δανείων. Ταυτόχρονα το δημόσιο έχει αυξήσει το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας κατά € 243 εκατομμύρια τα τελευταία χρόνια με σκοπό να καλύψει τα ελλείμματα. Μολαταύτα τα ίδια κεφάλαια των ΕΑΣ έχουν αρνητικό πρόσημο και αδυνατούν να αποπληρώσουν υποχρεώσεις ύψους € 140 εκατομμυρίων προς εργαζομένους, προμηθευτές και το ΙΚΑ. Την ίδια στιγμή η αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή είναι ουσιαστικά αδύνατη καθώς κανείς δεν πρόκειται να επενδύσει σε ζημιογόνα επιχείρηση, ενώ ο φετινός προϋπολογισμός προβλέπει μείωση παθητικού από τα € 59 στα € 45 εκατομμύρια. Η άλλη αμυντική βιομηχανία της χώρας η ΕΛΒΟ είναι σαφώς μικρότερη και έχει λιγότερες απλήρωτες υποχρεώσεις που ανέρχονται στα € 53 εκατομμύρια, παρά τις συνεχόμενες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, ενώ με βάση τον φετινό προϋπολογισμό η επιχείρηση θα επανέλθει στην κερδοφορία με κέρδη που θα αγγίξουν τα € 15 εκατομμύρια. Αναμφίβολα οι αιτίες που προκάλεσαν την συνολική κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας είναι η πτώση της παραγωγής, το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, η κρατική σπατάλη, το πελατειακό κράτος που έχτισαν συνδικαλιστές, κυβερνήσεις και κομματικοί μηχανισμοί και οδήγησαν στην ευνοιοκρατία

και τον κρατικοδίαιτο καπιταλισμό της παρέας, καταλύοντας την αξιοκρατία και τον εξωστρεφή χαρακτήρα που οφείλουν να έχουν οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με τους όρους ελεύθερης οικονομίας και εκτίθενται στον διεθνή ανταγωνισμό. Ανάμεσα στις δύο ακραίες επιλογές της διακοπής λειτουργίας της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας και της συνέχισης της δυσβάσταχτης αιμορραγίας του κρατικού προϋπολογισμού υπάρχει και η επιλογή της ιδιωτικοποίησης ή της λειτουργίας με ιδιωτικοοικονομικούς και πραγματικά εθνικούς όρους. Εύκολα γίνεται αντιληπτό πως η περεταίρω λειτουργία της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας είναι κρίσιμη για την άμυνα και την ασφάλεια της πατρίδας μας. Γι αυτό το λόγο απαιτεί πολιτική υπευθυνότητα, μακροπρόθεσμο σχεδιασμό αλλά και την ανάλυση και μελέτη των διεθνών γεωπολιτικών εξελίξεων. Επομένως το κράτος είναι απαραίτητο να έχει την υψηλή εποπτεία παραγωγής οπλικών συστημάτων καθώς οφείλει να χαράσσει την αμυντική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας του με βάση τα γεωπολιτικά δεδομένα και να παρακολουθεί όσο γίνεται στενότερα τις εξελίξεις στον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα της παραγωγής όπλων, της έρευνας και της καινοτομίας σ αυτόν. Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις το κράτος έχει την δυνατότητα μέσα από αυστηρές προδιαγραφές που αφορούν τα οπλικά συστήματα να κατανείμει ορθολογικά και με βάση τις πραγματικές ανάγκες για τις ενοποιημένες στην εποχή μας έννοιες της άμυνας και της ασφάλειας. Με αυτόν τον τρόπο και μέσα από το φιλτράρισμα της διάδοσης προς τον εμπορικό τομέα της τεχνολογικής καινοτομίας που προκύπτει από την επιστημονική έρευνα των πολεμικών τεχνολογιών το κράτος ανάγεται σε ρυθμιστή της οικονομίας της άμυνας. Δίχως άλλο η αμυντική βιομηχανία είναι χρήσιμη στην οικονομία μόνο όταν λειτουργεί ανταγωνιστικά και παράγει αξιόπιστα οπλικά συστήματα, στρατιωτικά οχήματα, ανταλλακτικά, πυρομαχικά και λοιπό εξοπλισμό σε ανταγωνιστικές τιμές. Είναι προφανές πως για να συμβεί αυτό η ελληνική αμυντική βιομηχανία οφείλει να διεκδικήσει σημαντικό μερίδιο της διεθνούς αγοράς καθώς είναι αδύνατο να είναι κερδοφόρα αν βασίζεται αποκλειστικά στις προμήθειες που καλύπτουν τις ανάγκες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Όμως όσο οι αμυντικές βιομηχανίες ελέγχονται ασφυκτικά από το κράτος ή ταυτίζονται απόλυτα με τον δημόσιο τομέα παραμένοντας φέουδα κομματικών ανταγωνισμών δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον διεθνή ανταγωνισμό.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Οι αιτίες που προκάλεσαν τη συνολική κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας, όπως η πτώση της παραγωγής, το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, η κρατική σπατάλη, το πελατειακό κράτος που έχτισαν συνδικαλιστές, κυβερνήσεις και κομματικοί μηχανισμοί, κατέστρεψαν την αξιοκρατία και τον εξωστρεφή χαρακτήρα που οφείλουν να έχουν οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με τους όρους ελεύθερης οικονομίας και εκτίθενται στον διεθνή ανταγωνισμό.

Στην εποχή μας η εύρυθμη λειτουργία της αμυντικής βιομηχανίας δεν σχετίζεται μόνο με τις στρατηγικές ανάγκες μίας χώρας αλλά και με την οικονομίας της. Είναι προφανές πως η συγκυρία αφήνει ζωτικό χώρο για την ανάπτυξη ιδιωτικών επιχειρήσεων που θα ασχολούνται με την συναρμολόγηση, την συντήρηση, την επισκευή και την παραγωγή νέων οπλικών συστημάτων και την ανάπτυξη νέων πολεμικών τεχνολογιών. Στην μεταβατική κατάσταση που διαμόρφωσαν για την Ελλάδα οι μνημονιακές πολιτικές και για να βγει η ελληνική αμυντική βιομηχανία από το μακροχρόνιο τέλμα οφείλει καταρχήν να αξιοποιήσει το επιστημονικά καταρτισμένο και ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που δυστυχώς μεταναστεύει στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα είναι επιβεβλημένη η άμεση και δυναμική εκμετάλλευση των εισαγωγών που πραγματοποιεί η χώρα μέσω αντισταθμιστικών ωφελημάτων, με σκοπό οι εισαγωγές από ζημιογόνες για τον κρατικό προϋπολογισμό να καταστούν κερδοφόρες και ίσως οικονομικός πολλαπλασιαστής για την ελληνική οικονομία. Νευραλγικής σημασίας είναι η συμπαραγωγή οπλικών συστημάτων που θα διατίθενται στην εγχώρια και διεθνή αγορά.

Συμπερασματικά λοιπόν οι κρατικές δαπάνες προς την αμερικανική βιομηχανία είναι απαραίτητο να καταστούν συμπληρωματικές των κοινωνικών δαπανών, να υπάρξει δηλαδή μία ουσιαστική και άμεση σύνδεση της παραγωγής οπλικών συστημάτων και της καινοτομίας που παράγεται μέσα από την ανάπτυξη της γνώσης και την συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα την ανάπτυξη της γνώσης και την συνεργασίας με εκπαιδευτικά ιδρύματα της ανώτατης, της τεχνολογικής και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς θεμέλιος λίθος της αμυντικής βιομηχανίας είναι η αναπαραγωγή της επιστημονικής γνώσης αλλά και οι παραγωγικές και εξωστρεφείς με την έννοια της αύξησης του συνολικού πλούτου (ΑΕΠ) της χώρας. Για να μπορέσει η Ελλάδα να σταθεί στον διεθνή ανταγωνισμό πρέπει να πάψει να συντηρεί ζημιογόνες επιχειρήσεις, να άρει τον προστατευτισμό προς αυτές και να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας τους ώστε να τις καταστήσει κερδοφόρες. Ήρθε η ώρα να αρθεί επιτέλους το ρυθμιστικό, γραφειοκρατικό και φορολογικό περιβάλλον που αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη απελευθερώνοντας πολύτιμα κεφάλαια που θα διαμορφώσουν ένα καλύτερο αύριο για την πατρίδα μας.

Η εξέλιξη των απειλών δεν σταματά ποτέ.

Ούτε αυτή των F-16. Στη Lockheed Martin δημιουργούμε ένα καλύτερο αύριο. Με 14 εκατομμύρια ώρες πτήσης, το F-16 Fighting Falcon έχει αποδείξει ότι υπερέχει έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου, τόσο στον αέρα όσο και στους συνεχώς συρρικνούμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς. Με την αναβάθμιση και ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών από τη Lockheed Martin, οι οποίες συνεχίζουν να επεκτείνουν τις δυνατότητες του, το καλύτερο μαχητικό των τελευταίων δεκαετιών προχωρά δυνατό στο μέλλον.