Online periodiko 2 by Excalibur Greece

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015 – ΤΕΥΧΟΣ 2 – www.defencenews.gr

ΕΛΛΑΔΑ VS. ΤΟΥΡΚΙΑ Περιγραφή των επιχειρήσεων στα θέατρα Αιγαίου & Θράκης

ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ

CH-47D CHINOOK ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

Ενίσχυση της αεροκίνησης του ΕΣ

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ:

ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΙΣΧΥΟΣ Η µελλοντική δοµή δυνάµεων, η απειλή και οι αλλαγές µεσοπρόθεσµα

ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕΚΟ-200HN MOD.3

Οι δυνητικές επιλογές

ΠΥΡ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ • ΠΕΡΙΠΟΛΟΙ ΚΑΙ ΕΝΕ∆ΡΕΣ •

EDITORIAL

«Προσφυγικά» αδιέξοδα Ελλάδα και Ιταλία δέχονται μια συνεχή και αυξανόμενη ροή εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα είναι σχεδόν αδιέξοδο, αφού εκατομμύρια Σύριοι εγκαταλείπουν την πατρίδα τους, περνούν στην Τουρκία, από εκεί στην Ελλάδα (με την … ευγενική χορηγία Τούρκων δουλεμπόρων και του τουρκικού κράτους!), και μέσω των Βαλκανικών χωρών καταλήγουν στη Δυτική Ευρώπη. Η Άγκυρα χρησιμοποιεί τους πρόσφυγες ως μοχλό πίεσης προς την ΕΕ για να κερδίσει πολιτικά και οικονομικά οφέλη. Από την άλλη πλευρά η Ελλάδα ούτε μπορεί, ούτε έχει τη δυνατότητα να τους φιλοξενήσει και να τους απορροφήσει, διότι πολύ απλά ούτε δουλειές υπάρχουν, ούτε οι δομές του κράτους μπορούν να αντέξουν την αύξηση του πληθυσμού της χώρας κατά 2-3.000.000 ανθρώπους! Άρα τι πρέπει να γίνει; Για ένα τόσο σοβαρό και ταυτόχρονα εμφανώς διακρατικό ζήτημα θα πρέπει να υπάρξει εθνική αλλά και ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική. Ολοκληρωμένη και συγκεκριμένη! Η διαφαινόμενη πλην όμως εσκεμμένη κωλυσιεργία, εκ μέρους της ΕΕ, που έχει ως στόχο να χαθεί όσο περισσότερο χρόνος γίνεται και οι πρόσφυγες να εγκλωβιστούν στις πύλες εισόδου, δηλαδή στην Ελλάδα και την Ιταλία, καθιστά την εφαρμογή μιας σύγχρονης εθνικής μεταναστευτικής πολιτικής αναγκαία, χωρίς ανόητες και ανούσιες ιδεοληψίες, με μοναδικό γνώμονα τη δυνατότητα και την ικανότητα παροχών του κράτους, την κοινωνική συνοχή και την αλληλεγγύη προς όσους πρόσφυγες την έχουν πραγματικά ανάγκη. Εάν ευσταθούν, και μάλλον ευσταθούν, οι πληροφορίες ότι 2.500.000 περίπου Σύριοι βρίσκονται στην Τουρκία, έτοιμοι να μεταναστεύσουν, με κάθε μέσο και τρόπο, στη Δυτική Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας, Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια «βόμβα» η οποία θα οδηγήσει, με μαθηματική ακρίβεια, σε σοβαρή ανθρωπιστική κρίση ή τραγωδία. Είναι προφανές ότι η Ελλάδα με 11.000.000 πληθυσμό, εκ των οποίων το 10% περίπου είναι οικονομικοί μετανάστες, και με 1.500.000 περίπου ανέργους είναι αδύνατο να δεχθεί και να ενσωματώνει 2-3.000.000 ανθρώπους. Όχι γιατί οι Έλληνες είμαστε ρατσιστές ή αφιλόξενοι. Διότι πολύ απλά οι δομές της χώρας δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε μια τόσο μεγάλη αύξηση του πληθυσμού σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα: Που θα εργαστούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Σε ποια σπίτια θα μείνουν; Ποιο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) και με τι κόστος για τα ασφαλιστικά ταμεία θα μπορέσει να τους προσφέρει αξιοπρεπή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη; Σε ποια σχολεία θα πάνε τα προσφυγόπουλα; Ας είμαστε ειλικρινείς: η Ελλάδα δεν έχει τις δυνατότητες να υποστηρίξει την εγκατάσταση και την ενσωμάτωση τόσο πολλών προσφύγων στην επικράτεια της. Άλλωστε οι άνθρωποι αυτοί έχουν δηλώσει, σαφώς και με κάθε ειλικρίνεια, ότι δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα, αλλά θέλουν να πάνε και να εγκατασταθούν στη Δυτική Ευρώπη. Η ΕΕ οφείλει να το εξετάσει σοβαρά αυτό και να μην έχει ως στόχο να επιβάλει τη λύση της «αποθήκευσης» αυτών των ταλαιπωρημένων ανθρώπων στην Ελλάδα και την Ιταλία. ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ 1

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΠΕΔΙΟ ΜΑΧΗΣ: ΕΛΛΑΔΑ VS. ΤΟΥΡΚΙΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Η «εξ ανατολών» απειλή κατά της Ελλάδας διατηρείται αμείωτη εδώ και δεκάδες χρόνια, ενώ η φύση των ελληνοτουρκικών συνόρων καθιστά την τουρκική στρατιωτική απειλή ενεργή τόσο στο χερσαίο, όσο και στο νησιωτικό μέτωπο.

ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕΚΟ-200HN MOD.3

ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ CH-47D CHINOOK ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Οι αεροκίνητες επιχειρήσεις είναι ειδικές επιχειρήσεις και έχουν ως αντικειμενικό σκοπό την ταχεία μεταφορά, κυρίως με τη χρήση ελικοπτέρων, προσωπικού, υλικών και υλικών στο χώρο διεξαγωγής των επιχειρήσεων.

ΠΥΡ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ

Το πυρ υπήρξε ανέκαθεν ένα από τα κυριότερα συστατικά της στρατιωτικής ισχύος. Ακόμα και σήμερα το κύριο χαρακτηριστικό της μάχης, που διεξάγει ο στρατιώτης, είναι το πυρ και η κίνηση.

Παρουσίαση, ανάλυση και αξιολόγηση των επιλογών του Πολεμικού Ναυτικού σε σχέση με το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN Mod.3 κλάσης «Ύδρα».

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ: ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΙΣΧΥΟΣ 26

ΠΕΡΙΠΟΛΟΙ ΚΑΙ ΕΝΕΔΡΕΣ

Προβληματισμός επικρατεί, εδώ και καιρό, σχετικά με την ανανέωση και ενίσχυση του στόλου μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας, σε συνάρτηση με τις υφιστάμενες και μελλοντικές απειλές που καλείται να αντιμετωπίσει.

Μία περίπολος έχει ως αποστολή την εμπλοκή σε μάχη, την αναγνώριση ή και τα δύο, ενώ ενέδρα ονομάζεται ένα στρατιωτικό τμήμα, εγκαταστημένο σε κατάλληλες θέσεις, το οποίο έχει ως στόχο την αιφνιδιαστική προσβολή μιας εχθρικής δύναμης.

Το περιοδικό «ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ» είναι ιδιοκτησία και συντάσσεται από την δημοσιογραφική ομάδα της ιστοσελίδας www.defencenews.gr. Διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ και δεν ΠΩΛΕΙΤΑΙ. Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις του περιοδικού. 2

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Ελλάδα vs. Τουρκία Το πεδίο μάχης σε Έβρο και Αιγαίο

ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

Η «εξ ανατολών» απειλή κατά της Ελλάδας διατηρείται αμείωτη εδώ και δεκάδες χρόνια. Η φύση των ελληνοτουρκικών συνόρων καθιστά την τουρκική στρατιωτική απειλή ενεργή τόσο στο χερσαίο μέτωπο (Έβρος) όσο και στο νησιωτικό (Αιγαίο). Σε στρατιωτικό επίπεδο η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να εκτελέσει επιθετικές ενέργειες κατά της Θράκης, νησιού ή νησιών του Αιγαίου ή κατά και των δύο ταυτόχρονα.

Του Κωνσταντίνου Γερμανού

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Αιφνιδιασμός Η έναρξη ενός πολέμου προϋποθέτει αιφνιδιασμό. Αυτό είναι ένα από τα βασικότερα δόγματα του πολέμου. Τα παραδείγματα είναι πολλά: Η Γερμανία αιφνιδίασε τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία τον Μάιο του 1940 με αποτέλεσμα την κατάρρευση του Δυτικού Μετώπου μέσα σε ένα μήνα. Τον Ιούνιο του 1941 ο Χίτλερ αιφνιδίασε τον Στάλιν και έφτασε στις πύλες της Μόσχας. Τον Ιούνιο του 1967 το Ισραήλ αιφνιδίασε του Άραβες και κατάφερε μεγάλη νίκη, για να αιφνιδιαστεί με τη σειρά του, τον Οκτώβριο του 1973, από την Αίγυπτο και τη Συρία. Οι παράγοντες, που αποτρέπουν μια αιφνιδιαστική επίθεση είναι η ποιότητα και η ορθή αξιολόγηση των διαθέσιμων πληροφοριών, καθώς και η αντίληψη της ηγεσίας ως προς τις προθέσεις του αντιπάλου. Βέβαια οι μυστικές υπηρεσίες πληροφοριών δεν είναι πάντοτες ικανές να αντιληφθούν και να προβλέψουν τα επερχόμενα γεγονότα. Έτσι υπάρχουν πολλά παραδείγματα αποτυχιών (αποτυχία πρόβλεψης της πτώσης του Ιρανού Σάχη το 1979, της ιρακινής εισβολή στο Κουβέιτ το 1990, των μεγάλων τρομοκρατικών επιθέσεων της 9ης Σεπτεμβρίου 2001 και μετά, την άνοδο του Ισλαμικού Χαλιφάτου κ.ά.). Άρα ο αιφνιδιασμός είναι μια υπαρκτή υπόθεση εργασίας. Ωστόσο, αυτό που μπορεί να αποτραπεί είναι ο πλήρης αιφνιδιασμός, ο οποίος συνήθως συνοδεύεται από την σχεδόν ολοκληρωτική κατάρρευση του αμυνομένου. Παλαιότερα, όταν ο πόλεμος ήταν ποιο «αργός», ακόμα και ο πλήρης αιφνιδιασμός μπορούσε να απορροφηθεί εάν υπήρχε «στρατηγικό βάθος». Ότι δηλαδή έγινε στο Ανατολικό Μέτωπο στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Β’ ΠΠ). Ο πλήρης αιφνιδιασμός της Σοβιετικής Ένωσης πρακτικά απορροφήθηκε από τη μεγάλη έκταση της χώρας. Οι Σοβιετικοί αντάλλαξαν χρόνο με χώρο, μέχρι να απορροφήσουν τις μεγάλες απώλειες τους, να αναδιοργανωθούν και να εξαπολύσουν την αντεπίθεση τους. Σήμερα ωστόσο η συνθήκη αυτή δεν ισχύει για πολιτικούς λόγους. Ελλάδα και Τουρκία είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Εδώ και δεκαετίες το ΝΑΤΟ (κυρίως οι ΗΠΑ) επεμβαίνουν πυροσβεστικά σε κάθε ελληνοτουρκική κρίση, έτσι ώστε να μην γίνει πράξη η εκτίμηση ότι σε περίπτωση ελληνοτουρκικού πολέμου η νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ θα καταρρεύσει. Η γενικότερη εκτίμηση είναι ότι σε περίπτωση που τα πράγματα ξεφύγουν από τον έλεγχο του 6

ΝΑΤΟ και υπάρξει ελληνοτουρκικός πόλεμος, αυτός δεν θα ξεπεράσει σε διάρκεια τις 2-3 ημέρες, διότι με την έναρξη των εχθροπραξιών η Συμμαχία θα «πέσει» πάνω σε Ελλάδα και Τουρκία και να πιέσει ή θα επιβάλει την κατάπαυση του πυρός και την έναρξη διαπραγματεύσεων για την ειρηνική επίλυση της διαφοράς. Το ερώτημα είναι πως οι Έλληνες επιτελείς μπορούν να ελαττώσουν όσο το δυνατό το φαινόμενο του αιφνιδιασμού. Ένας ριζοσπαστικός τρόπος είναι η αλλαγή δόγματος. Σήμερα το ελληνικό δόγμα είναι αμυντικό. Δηλαδή η Ελλάδα θα αμυνθεί σε περίπτωση επίθεσης (άρα το πλεονέκτημα της έναρξης των εχθροπραξιών βρίσκεται στη φαρέτρα του αντιπάλου). Εάν το δόγμα μας αλλάξει και γίνει ποιο ευέλικτο, δηλαδή υιοθετηθεί το δόγμα των προληπτικών επιχειρήσεων, τότε η χώρας μας θα έχει το πλεονέκτημα του πρώτου πλήγματος, άρα της εξάλειψης του στοιχείου του αιφνιδιασμού από τον εχθρό. Αλλά κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Άρα τη απομένει; Το ζητούμενο για την Ελλάδα είναι η βελτίωση της διαδικασίας συλλογής και ανάλυσης όλων των πληροφοριών με στόχο τη μείωση ή τουλάχιστον την ελαχιστοποίηση των σφαλμάτων που προκύπτουν κατά την διαδικασία της αξιολόγησης και της εκτίμησης του μεγέθους της απειλής. Για παράδειγμα, στον τομέα της αεροπορίας, αυτό μεταφράζεται στη διάθεση ενός πυκνού και σύγχρονου δικτύου έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου ή, στον τομέα της παράκτιας άμυνας, της δημιουργίας ενός αντίστοιχου δικτύου επιτήρησης ακτών (φίλιων και εχθρικών). Η ορθή εκτίμηση και πρόληψη μιας αιφνιδιαστικής επιθετικής ενέργειας είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση, ιδιαίτερα για μια χώρα σαν την Ελλάδα, η οποία, όπως είπαμε, διατηρεί σε ισχύ αμυντικό δόγμα. Η δυσκολία ή το πρόβλημα δεν είναι στο πως θα συλλεχθούν περισσότερες ή έστω περισσότερο αξιόπιστες πληροφορίες, αλλά στο πως αυτές οι πληροφορίες θα αναλυθούν και θα αξιολογηθούν σε επιχειρησιακό επίπεδο. Για παράδειγμα, εάν η Ελλάδα αποκτήσει τα επιχειρησιακά σχέδια της Τουρκίας και γνωρίζει εκ των προτέρων ότι η κύρια επιθετική προσπάθεια της Τουρκίας θα πραγματοποιηθεί στο βόρειο τμήμα των ελληνοτουρκικών συνόρων στον Έβρο, τότε η πληροφορία αυτή δεν αξίζει τίποτα εάν δεν συνοδευτεί με έργα, δηλαδή με

ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

Η έναρξη ενός πολέμου προϋποθέτει αιφνιδιασμό, άρα το ερώτημα είναι πως οι Έλληνες επιτελείς μπορούν να ελαττώσουν όσο το δυνατό το φαινόμενο του αιφνιδια¬σμού. Μετά από κάθε ελληνοτουρκική κρίση και μέχρι την επόμενη η Ελλάδα φαίνεται να μην προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα και να επιμένει μονότονα σε αμυντικό δόγμα, την ίδια στιγμή που η Τουρκία προσαρμόζει τις ελληνοτουρκικές κρίσεις ανάλογα με τις επιδιώξεις της, όπως έγινε στα Ίμια το 1996.

την κατάλληλη και αθόρυβη ενίσχυση του υπό απειλή μετώπου. Η αδυναμία ορθής ανάλυσης πληροφοριών οδηγεί, στις περισσότερες των περιπτώσεων, σε αποτυχίες (π.χ. αδυναμία των ΗΠΑ να προβλέψουν την εισβολή της Βόρειας Κορέας και της Κίνας στη Νότιο Κορέα το 1950, αδυναμία της Ινδίας να προβλέψει την πακιστανική εισβολή το 1965, αδυναμία των αραβικών κρατών να προβλέψουν την ισραηλινή εισβολή του 1967 και του Ισραήλ να προβλέψει την συντονισμένη επίθεση της Αιγύπτου και της Συρίας το 1973 κ.ά.). Αλλά δεν είναι μόνο οι πληροφορίες. Είναι και η αντίδραση μετά από κάθε αποτυχία. Μετά το 1923, και ιδιαίτερα μετά το 1945, Ελλάδα και Τουρκία έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με πολλές κρίσεις. Ωστόσο, από την επαύριον της κρίσης και μέχρι την επόμενη η Ελλάδα φαίνεται να μην προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα και να επιμένει μονότονα στο αμυντικό της δόγμα, την ίδια στιγμή που η Τουρκία όχι μόνο διατηρεί ένα άκρως επιθετικό δόγ-

μα, αλλά προσαρμόζει τις ελληνοτουρκικές κρίσεις ανάλογα με τις επιδιώξεις της, όπως έγινε στην Κύπρο (το 1974) και στα Ίμια (το 1996). Μόνο στην περίπτωση της κρίσης του 1987 η Τουρκία οπισθοχώρησε μόλις η Ελλάδα κατέστησε σαφές ότι είναι πρόθυμη για γενικευμένο πόλεμο προκειμένου να υπερασπίσει τα εθνικά κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο. Αλλά υπάρχει και άλλος λόγος για τον οποίο η εκτίμηση και πρόληψη μιας αιφνιδιαστικής επίθεσης είναι μια περίπλοκη υπόθεση. Ο πόλεμος εμπεριέχει την ανάγκη συνεκτίμησης πολλών παραγόντων, διπλωματικών, πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών, κοινωνικών, ιδεολογικών κ.ά. Βέβαια, με δεδομένο ότι η συλλογή και η ανάλυση πληροφοριών είναι μια διαρκείς και αδιάκοπη διαδικασία, η επιτυχία σε μια χρονική στιγμή δεν εγγυάται και την επιτυχία σε ύστερο χρόνο. Για παράδειγμα, η ορθή αντίληψη και κρίση των ισραηλινών το 1967 και η επιτυχία στον Πόλεμο των Έξι Ημερών οδήγησε σε λαν7

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

θασμένη αντίληψη και κρίση λίγα χρόνια αργότερα, το 1973 (Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ). Σε γενικές γραμμές, οι Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες θα έχουν στη διάθεση τους ακριβείς πληροφορίες μεγάλης αξιοπιστίας, θα βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση, δεδομένου ότι θα μπορούν να προβλέψουν με σχετική ακρίβεια τις εχθρικές προθέσεις, άρα και μια αιφνιδιαστική επίθεση. Αλλά ποια είναι η πλέον ακριβής πληροφορία; Η ξεκάθαρη απειλή από τον εχθρό! Και σ’ αυτόν τον τομέα η Ελλάδα είναι «τυχερή» που έχει έναν τόσο φλύαρο και υπερφίαλο αντίπαλο, ο οποίος δεν κρύβει τις προθέσεις του. Έτσι η Ελλάδα γνωρίζει, με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο, ότι η Τουρκία θα επιτεθεί στην χώρα μας εάν επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια (Casus Belli) ή εάν προσπαθήσουμε να ελευθερώσουμε τα κατεχόμενα κυπριακά εδάφη. Βέβαια πάντα υπάρχει και το ενδεχόμενο της παραπλάνησης, αλλά στην ελληνοτουρκική περίπτωση οι δηλώσεις της Άγκυρας είναι πραγματικές. Το ότι η Τουρκία διατηρεί εν ισχύ το Casus Belli στο Αιγαίο μπορεί να δείχνει τετελεσμένο, αλλά σε δεύτερη ανάλυση μπορεί να εξελιχθεί σε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Ελλάδα, όχι μόνο να προλάβει μια τουρκική αιφνιδιαστική επίθεση, αλλά και να την αποτρέψει αποτελεσματικά. Με μια βασική προϋπόθεση: την αλλαγή δόγματος! Η Τουρκία έχει διαμηνύσει ότι η επέκτασης των εθνικών χωρικών υδάτων της Ελλάδας είναι αιτία πολέμου. Θα μπορούσαμε και εμείς να αντιτάξουμε τη θέση, στο πλαίσιο του δόγματος του ισοδύναμου τετελεσμένου που ισχύει μετά τα Ίμια: «αφού εσείς θεωρείτε την άσκηση ενός διεθνούς αναγνωρισμένου κυριαρχικού μας δικαιώματος ως αιτία πολέμου και μας απειλείται, τότε και εμείς σας γνωστοποιούμε ότι όταν αποφασίσουμε να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια θα αμυνθούμε των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με προληπτικά πλήγματα εναντίων σας». Αλλά κάτι τέτοιο, όπως είπαμε, προϋποθέτει αποφασιστική ηγεσία, ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις και αλλαγή επιχειρησιακού δόγματος… Είναι προφανές ότι οι αιφνιδιαστικές επιθέσεις συμβαίνουν πολύ συχνά, αλλά δεν είναι αναπόφευκτες. Η στρατιωτική ιστορία διδάσκει πολλά για το κατά πόσο και πως μια χώρα μπορεί να αποτρέψει μια αιφνιδιαστική επίθεσης εναντίων της. Σε κάθε 8

ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

περίπτωση το ζητούμενο είναι η μείωση της πιθανότητας και το μέγεθος της έκτασης του αιφνιδιασμού. Αυτό πρακτικά σημαίνει αξιόπιστες πληροφορίες και έγκαιρη προειδοποίηση: Η γνώση μιας επικείμενης επίθεσης, πριν από την εκδήλωση της, προσφέρει τον απαραίτητο και πολύτιμο χρόνο προετοιμασίας και ο απαραίτητος χρόνος προετοιμασίας ελαχιστοποιεί τις συνέπειες του πρώτου πλήγματος. Έβρος Το χερσαίο μέτωπο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου είναι η Θράκη, Δυτική και Ανατολική, εκατέρωθεν του ποταμού Έβρου, που είναι το φυσικό σύνορο μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Ο ποταμός Έβρος έχει μήκος, από το βόρειο άκρο του προγεφυρώματος της Αδριανούπολης μέχρι τις εκβολές του, 204 χιλιόμετρα περίπου και το πλάτος του κυμαίνεται από τα 50 έως τα 100 μέτρα. Το βάθος του είναι περί τα δύο μέτρα. Η ροή του είναι κανονική (προς το αργό) και ομαλή (κατά το καλοκαίρι), ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα η ροή του επιταχύνεται και γίνεται εντονότερη. Εκατέρωθεν του Έβρου, αλλά όχι σε όλο το μήκος του, σχηματίζεται πεδινή έκταση πλάτους 15-30 χιλιομέτρων (το καλοκαίρι), ενώ το χειμώνα, και εφόσον σημειωθούν πλημμύρες ή υπερχείλιση του ποταμού, αυτές οι πεδινές εκτάσεις περιορίζονται κατά 25-35% περίπου. Το έδαφος της Δυτικής Θράκης χαρακτηρίζεται ως ορεινό, αλλά με αρκετές πεδινές εκτάσεις. Η συ-

Το χερσαίο μέτωπο ενός ελληνοτουρκικού πολέμου είναι η Θράκη, Δυτική και Ανατολική, εκατέρωθεν του ποταμού Έβρου. Το έδαφος της Δυτικής Θράκης χαρακτηρίζεται ως ορεινό με αρκετές πεδινές εκτάσεις, ενώ το έδαφος της Ανατολικής Θράκης χαρακτηρίζεται ως πεδινό έδαφος με αρκετούς παραπόταμους (ιδιαίτερα στις κεντρικές και δυτικές περιοχές), οι οποίοι καταλήγουν στον Έβρο.

Το Αιγαίο είναι ένα ευρύ μέτωπο, πολλαπλάσιο του Έβρου. Αλλά εφόσον πρόκειται για θάλασσα το μέτωπο περιορίζεται στα δεκάδες μεγάλα νησιά και τις εκατοντάδες άλλα, μικρότερης έκτασης, νησιά, νησίδες και βραχονησίδες.

νοριακή γραμμή Ελλάδας-Βουλγαρίας, από το ύψος του ποταμού Νέστου έως το χωριό Ορμένιο στα βόρεια του Νομού Έβρου, καλύπτεται από την ογκώδη οροσειρά της Ροδόπης (στην Ελλάδα ανήκει η Νότια Οροσειρά, η οποία χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες κορυφές χαμηλού σχετικά υψομέτρου). Στο νότο οι ακτές της Δυτικής Θράκης βρέχονται από το Αιγαίο Πέλαγος (κατά μήκος των ακτών σχηματίζονται πολλές μικρές πεδινές εκτάσεις). Στο βόρειο Έβρο, οι παραπόταμοι Άρδας (άξονας Μηλέα-Αδριανούπολη) και Ερυθροπόταμος (άξονας Πόλια-Διδυμότειχο) ενώνονται με τον Έβρο στο ύψος της Αδριανούπολη και του Διδυμοτείχου αντίστοιχα. Το μέτωπο της Δυτικής Θράκης είναι ορεινό και στενό (μεταξύ 40-60 χιλιομέτρων), σε όλη την έκταση του από τον άξονα Θέρμες-Ξάνθη έως τον άξονα

Μικρό Δέρειο-Αλεξανδρούπολη και ανατολικότερα έως τον άξονα Λάβαρα-Δέλτα Έβρου. Από τον άξονα Μικρό Δέρειο-Ορμένιο και βορειότερα το μέτωπο υπερδιπλασιάζεται στα 135 χιλιόμετρα (άξονας Μοναστηράκι-Ορμένιο), ενώ το έδαφος είναι ομαλότερο και ποιο πεδινό. Συνεπώς, το μέτωπο του Νότιου Έβρου αποτελεί εξαιρετική αμυντική τοποθεσία, δεδομένου του ορεινού εδάφους, της στενότητας του μετώπου και του επιχειρησιακού βάθους που υπάρχει δυτικά της Αλεξανδρούπολης (Κομοτηνή, Ξάνθη και Μακεδονία). Το κύριο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο της περιοχής έχει διεύθυνση τον άξονα Καβάλας-Αλεξανδρούπολης και από εκεί κατευθύνεται βόρεια ακολουθώντας το ρου του Έβρου. Το οδικό και το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι κατασκευασμένα παράλληλα προς την ακτογραμμή και το ρου του Έβρου, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια του σε περίπτωση πολέμου. Είναι ξεκάθαρο ότι σε περίπτωση ενός πολέμου το οδικό δίκτυο του άξονα Αλεξανδρούπολης-Ορεστιάδας και βορειότερα θα αποτελεί διαρκεί στόχου του εχθρικού πυροβολικού. Συνεπώς η κίνηση των φίλιων δυνάμεων από και προς τον Έβρο αναμένεται να πραγματοποιηθεί από άλλες διαδρομές. Πιθανότατα εναλλακτικές διαδρομές υπάρχουν για την κίνηση των φίλιων δυνάμεων από την Καβάλα μέχρι την Αλεξανδρούπολη. Σε γενικές γραμμές η Ανατολική Θράκη χαρακτηρίζεται ως πεδινό έδαφος με αρκετούς παραπόταμους, οι οποίοι καταλήγουν στον Έβρο. Ο κύριος παραπόταμος είναι ο Εργίνης, ο οποίος δεσπόζει, μαζί με τους πάμπολλους παραποτάμους του, στις κεντρικές και δυτικές περιοχές της Ανατολικής Θράκης και καταλήγει στον Έβρο στο ύψος του χωριού Τυχερό. Συνεπώς οι κεντρικές και δυτικές περιοχές της Ανατολικής Θράκης παρουσιάζουν σημαντικά υδάτινα καλύμματα. Στο νότο η Ανατολική Θράκη βρέχεται από το Αιγαίο και την Προποντίδα, η οποία προστατεύεται από την ορεινή χερσόνησο της Καλλίπολης. Η Ανατολική Θράκη, από τον Έβρο μέχρι την Κωνσταντινούπολη χαρακτηρίζεται από συνεχώς μειούμενο μέτωπο. Κατά συνέπεια, οι κεντρικές και δυτικές περιοχές της Ανατολικής Θράκης ενδείκνυται για τη χρήση ελληνικών μηχανοκίνητων και τεθωρακισμένων δυνάμεων, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι οι ελληνικές δυνάμεις έχουν διατηρήσει αδιάσπαστο το μέτωπο του Έβρου, έχουν επιφέρει 9

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

σημαντικές απώλειες στις τουρκικές δυνάμεις και επιθυμούν να εκτελέσουν ευρείας κλίμακας αντεπίθεση και μεταφορά των εχθροπραξιών σε εχθρικό έδαφος. Σε μια τέτοια περίπτωση ο στόχος θα ήταν η δημιουργία εδαφικών τετελεσμένων υπέρ της Ελλάδας. Την άμυνα του Έβρου έχει αναλάβει το 4ο Σώμα Στρατού (4 ΣΣ) της 1ης Στρατιάς, το οποίο αποτελείται από δύο Μηχανοκίνητες Μεραρχίες Πεζικού, μια Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού και μια Τεθωρακισμένη Μεραρχία. Συγκεκριμένα, από βορρά προς νότο, έχουν αναπτυχθεί η 16η Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού (16 Μ/Κ ΜΠ), την οποία αποτελούν η 3η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία Πεζικού (3 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ), η 30 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ και η Τακτική Διοίκηση/21ο Σύνταγμα Πεζικού (ΤΔ/21 ΣΠ), η 50 ΤΑΞ ΠΖ και η 12 Μ/Κ ΜΠ, την οποία αποτελούν η 7 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ και η 31 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ. Η 20η Τεθωρακισμένη Μεραρχία (20 ΤΘΜ) αποτελείται από την 21η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία (21 ΤΘΤ), την 23 ΤΘΤ και την 25 ΤΘΤ. Στα μετόπισθεν σταθμεύει, σε ρόλο στρατηγικής εφεδρείας, η 2 Μ/Κ ΜΠ, την οποία αποτελούν η 33 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ, η 34 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ και η 24 ΤΘΤ. Απέναντι, η Τουρκία έχει αναπτύξει την 1η Στρατιά, η οποία αποτελείται από τρία Σώματα Στρατού. Συνολικά η 1η Στρατιά συγκροτείται (κατά προσέγγιση) από οκτώ Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ, πέντε ΤΘΤ και δύο Συντάγματα Πυροβολικού, περίπου δηλαδή όσες και οι ελληνικές δυνάμεις. Βέβαια η Τουρκία μπορεί να μεταφέρει στην Ανατολική Θράκη δυνάμεις (μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες) από τη 2η και την 3η Στρατιά (συνολικά, περί τις 19 Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ, τρείς ΤΘΤ και πέντε Συντάγματα Πυροβολικού). Το μεγάλο μειονέκτημα για την Τουρκία είναι ότι η μετακίνηση οποιουδήποτε σχηματισμού από την τουρκική ενδοχώρα προς την Ανατολική Θράκη περνά αναγκαστικά από τη μόνη διαδρομή που είναι διαθέσιμη, δηλαδή τον άξονα Άγκυρα-Κωνσταντινούπολη-Έβρος. Συνεπώς η μετακίνηση των όποιων τουρκικών στρατευμάτων περνά από την ακεραιότητα των δύο γεφυρών που ενώνουν την ασιατική με την ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου. Πιθανή έγκαιρη καταστροφή αυτών των δύο γεφυρών θα απαγορεύσει τη μετακίνηση τουρκικών στρατευμάτων προς την Ανατολική Θράκη, τουλάχιστον για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το να κάνουμε υποθέσεις για τα επιχειρησιακά 10

σχέδια των Τούρκων θα ήταν άτοπο. Το μόνο επιχειρησιακό σχέδιο που έχει δει το φως της δημοσιότητας (το 2010) είναι το Σχέδιο «Βαριοπούλα». Η επιχείρηση αυτή σχεδιάστηκε το 2003 με στόχο την αποσταθεροποίηση και τελικά την πτώση της κυβέρνησης Ερντογάν. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα μια παράμετρος του Σχεδίου «Βαριοπούλα» ήταν και ο πόλεμος με την Ελλάδα. Οι επιχειρησιακοί παράμετροι του Σχεδίου «Βαριοπούλα» ουσιαστικά επαλήθευσαν την γενικότερη εκτίμηση της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης ότι η κύρια προσπάθεια της Τουρκίας θα γινόταν στον κεντρικό και το βόρειο τομέα του Έβρου, με δύο ταυτόχρονες επιθετικές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, μια επιθετική ενέργεια θα έχει ως στόχο τη διείσδυση των τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή μεταξύ του Ερυθροποτάμου και του Ποτιστικού Ρέματος (πρόκειται για ένα μέτωπο μήκους 16 χιλιομέτρων, άξονας Διδυμότειχο-Μάνδρα). Η συγκεκριμένη περιοχή έχει το πλεονέκτημα για την Τουρκία, και μειονέκτημα για την Ελλάδα, ότι δεν έχει στρατηγικό βάθος δεδομένου ότι από τα σύνορα της Ελλάδας με τη Βουλγαρία έως τον Έβρο ποταμό η απόσταση είναι μόλις 20 χιλιόμετρα, άρα βρίσκεται εντός του βεληνεκούς οποιουδήποτε πυροβόλου, και σίγουρα των τουρκικών T-155 Firtina (αυτοκινούμενα πυροβόλα διαμετρήματος 155mm, έκδοχο του νοτιοκορεατικού K-9 Thunder). Σε περίπτωση επιτυχίας, οι τουρκικές δυνάμεις θα έχουν καταφέρει να αποκόψουν εντελώς την 16 Μ/Κ ΜΠ και να δυσκολέψουν μια πιθανή ελληνική αντεπίθεση από το νότο, καθώς θα μεσολαβεί το Ποτιστικό Ρέμα, δηλαδή μια φυσική αμυντική τοποθεσία. Ταυτόχρονα, πάντα σύμφωνα με τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας σε σχέση με το Σχέδιο «Βαριοπούλα», μια δεύτερη τουρκική επιθετική ενέργεια θα έχει ως στόχο την καθήλωση της 16 Μ/Κ ΜΠ, στα βόρεια του Ερυθροποτάμου, την φθορά της και τελικά την καταστροφή ή την παράδοση της, πάντα σε σχέση και συνάρτηση με την πρόοδο και την επιτυχία της επιθετικής ενέργειας στο κεντρικό τομέα του μετώπου. Λόγο της ποσοτικής υπεροπλίας, την οποία απολαμβάνει η Τουρκία, είναι σε θέση να ανοίξει και τα δύο μέτωπα στη Θράκη, ίσως και ένα τρίτο κάπου στο Αιγαίο. Στόχος θα είναι φυσικά η εξασθένηση και η μεγαλύτερη δυνατή φθορά της ελληνικής αμυντικής προσπάθειας και η ταχύτερη δυνατή δη-

ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

Η ακριβέστερη πληροφορία είναι η ξεκάθαρη απειλή από τον εχθρό. Σ’ αυτόν τον τομέα η Ελλάδα είναι «τυχερή» που έχει έναν τόσο φλύαρο και υπερφίαλο αντίπαλο (Τουρκία), ο οποίος δεν κρύβει τις προθέσεις του να επιτεθεί στην χώρα μας εάν, για παράδειγμα, επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια.

μιουργία εδαφικών τετελεσμένων. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι και οι τουρκικές δυνάμεις θα επιμεριστούν σε πολλαπλά μέτωπα με αποτέλεσμα τον περιορισμό της ισχύος τους. Για την περίπτωση του Έβρου, το χειρότερο σενάριο για την Ελλάδα είναι σίγουρα η ταυτόχρονη εκδήλωση επιθετικών ενεργειών στον κεντρικό και το βόρειο τομέα του μετώπου. Αιγαίο Το Αιγαίο, που είναι το φυσικό θαλάσσιο σύνορο μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, είναι ένα ευρύ μέτωπο, πολλαπλάσιο του Έβρου. Εφόσον όμως πρόκειται για θάλασσα το μέτωπο περιορίζεται στα δεκάδες μεγάλα νησιά και τις εκατοντάδες άλλα, μικρότερης έκτασης, νησιά, νησίδες και βραχονησίδες. Η φύση του Αιγαίου δημιουργεί επιχειρησιακές δυσχέρειες τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα. Η Τουρκία θα πρέπει να δεσμεύσει σημαντικές στρατιωτικές, αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις για την κατάληψη ενός μεγάλου ελληνικού νησιού, ενώ από την άλλη η Ελλάδα θα αναγκαστεί να διαμοιράσει

τις δικές της δυνάμεις ώστε να αμυνθεί σε ολόκληρο το μήκος του μετώπου στο Αιγαίο. Στα μεγαλύτερα νησιά οι στρατιωτικές δυνάμεις είναι επιπέδου ενισχυμένης Μεραρχίας, ενώ στα μικρότερα νησιά είναι επιπέδου ενισχυμένης Ταξιαρχίας ή Τάγματος. Η τακτική κατάληψης ενός νησιού, μεγάλου ή μικρού, είναι μια συγκεκριμένη διαδικασία, με συγκεκριμένα επιχειρησιακά βήματα, διότι το νησί έχει συγκεκριμένη και δεδομένη γεωγραφία. Η κατάληψης ενός νησιού βασίζεται: στον αποκλεισμό (αεροπορικό και ναυτικό), στις αεραποβάσεις (για τη δημιουργία προγεφυρωμάτων και την εκτέλεση καταδρομικών επιχειρήσεων στα μετόπισθεν των φίλιων δυνάμεων) και στην απόβαση στρατευμάτων (για την κατάληψη του νησιού). Με ποιο τρόπο και με ποια συχνότητα θα εφαρμοστούν αυτά τα στάδια εναπόκειται στην κρίση του επιτιθέμενου, αναλόγως με το δόγμα που έχει υιοθετήσει (δηλαδή εάν τα τρία στάδια εφαρμοστούν διαδοχικά, το ένα μετά το άλλο, ή ταυτόχρονα). Σε κάθε περίπτωση ο επιτελικός σχεδιασμός, η οργάνωση και η εκτέλεση επιχειρήσεων 11

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Σύμφωνα με τους βασικούς άξονες του Σχεδίου «Βαριοπούλα» η κύρια προσπάθεια της Τουρκίας εστιάζεται στον κεντρικό και το βόρειο τομέα του Έβρου, με δύο ταυτόχρονες επιθετικές επιχειρήσεις. Μια επιθετική ενέργεια θα έχει ως στόχο τη διάσπαση του μετώπου στην περιοχή μεταξύ του Ερυθροποτάμου και του Ποτιστικού Ρέματος και τη διείσδυση προς το Μικρό Δέρειο, ενώ η δεύτερη επιθετική ενέργεια θα έχει ως στόχο την καθήλωση της 16 Μ/Κ ΜΠ, στα βόρεια του Ερυθροποτάμου.

κατάληψης ενός νησιού είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική υπόθεση, σε αντίθεση με τις επιχειρήσεις κατάληψης μικρών και ακατοίκητων νησίδων και βραχονησίδων. Ο αεροπορικός αποκλεισμός πρακτικά σημαίνει τοπική αεροπορική υπεροχή, υπέρ των εχθρικών δυνάμεων, δηλαδή αδυναμία των φίλιων αεροπορικών δυνάμεων να συνδράμουν την αμυντική προσπάθεια. Ο αεροπορικός αποκλεισμός έχει ως κύριο στόχο την απομόνωση των φίλιων δυνάμεων από κάθε προσπάθεια ενίσχυσης ή ανεφοδιασμού τους. Επίσης, μέσο των αεροπορικών βομβαρδισμών, στόχος είναι η φθορά της άμυνας μέσω της φυσικής καταστροφής του στρατιωτικού προσωπικού και της αμυντικής υποδομής όπως είναι οι διαβιβάσεις, οι ενεργειακές εγκαταστάσεις, τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, οι οδικοί κόμβοι κ.ά. Ο αεροπορικός αποκλεισμός μπορεί να αποφευχθεί με την παρουσία φίλιων μαχητικών αεροσκαφών και τη δημιουργία ενός καλά οργανωμένου και κλιμακούμενου τοπικού αντιαεροπορικού δικτύου το οποίο θα συνδυάζει συστήματα πολύ μικρού, μικρού και μέσου βεληνεκούς, καθώς και φορητούς εκτοξευτές αντιαεροπορικών βλημάτων, τα οποία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά εναντίων μεταφορικών και επιθετικών ελικοπτέρων. 12

Επικουρικά, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και πλοία με δυνατότητες αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής. Ο στόχος του ναυτικού αποκλεισμού είναι παρόμοιος με τον στόχο του αεροπορικού αποκλεισμού, δηλαδή η παρενόχληση της ενίσχυσης της άμυνας του νησιού και η προστασία της κυρίως αποβατικής δύναμης μέσω της δημιουργίας μιας ασφαλούς διόδου κίνησης των αποβατικών πλοίων. Μετά την πραγματοποίηση της απόβασης της κύριας δύναμης (πεζοναύτες ή πεζικό) το εχθρικό ναυτικό συνεχίζει να διατηρεί τον ναυτικό αποκλεισμό προκειμένου να εξασφαλιστεί τον συνεχόμενο και αδιάκοπο ανεφοδιασμός των εν ακτή πλέον εχθρικών δυνάμεων. Εάν δε τα εχθρικά πολεμικά πλοία είναι εφοδιασμένα με βλήματα κατά πλοίων με δυνατότητα προσβολής στόχων εδάφους (για παράδειγμα MM-40 Exocet Block.3, RBS-15 Mk.3), τότε η επιχειρησιακή αξία του ναυτικού αποκλεισμού αυξάνει. Ο ναυτικός αποκλεισμός μπορεί να αποφευχθεί με την χρήση αεροναυτικών μέσων όπως είναι η χρήση υποβρυχίων, πλοίων επιφανείας, αεροσκαφών και ελικοπτέρων συνεργασίας, εφοδιασμένων με κατάλληλα μέσα, όπως είναι τα βλήματα ΑΜ-39 Exocet Block.2, τα οποία βρίσκονται σε υπηρεσία από το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ).

ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

Οι αεραποβάσεις πραγματοποιούνται συνήθως στα μετόπισθεν των φίλιων δυνάμεων με κύρια αποστολή τη δημιουργία προγεφυρωμάτων. Στόχος αυτών των προγεφυρωμάτων είναι ο κατακερματισμός της αμυντικής προσπάθειας των φίλιων δυνάμεων και η φθορά της εφεδρείας, έτσι ώστε η παράκτια αμυντική γραμμή να αντιμετωπίσει την κύρια αποβατική δύναμη χωρίς τη δυνατότητα ενίσχυσης. Εκτός από τη δημιουργία προγεφυρωμάτων οι εχθρικές αεραποβατικές δυνάμεις μπορούν να αναλάβουν σειρά καταδρομικών επιχειρήσεων όπως είναι η προσβολή σταθμών διοικήσεως, εγκαταστάσεων επικοινωνιών, σταθμών ανεφοδιασμού, αποθηκών κ.ά. Η δημιουργία προγεφυρωμάτων μπορεί να αποσοβηθεί με ενέργειες όπως είναι οι αντιαεροπορικές βολές κατά των μεταφορικών ελικοπτέρων, η τοποθέτηση ναρκών κατά ελικοπτέρων σε πιθανά σημεία προσγείωσης κ.ά. Σε περίπτωση δημιουργίας του προγεφυρώματος, τότε η μόνη λύση είναι η προσβολή και καταστροφή του. Οι αποβατικές δυνάμεις αποβιβάζονται στη φίλια ακτή και με την κλασσική τακτική του πυρ και κίνηση προσβάλουν την παράκτια αμυντική γραμμή και, εφόσον τη διασπάσουν, κινούνται και προσπαθούν να συνενώσουν τα σημεία απόβασης με τα προγεφυρώματα στο εσωτερικό του νησιού. Οι αποβατικές δυνάμεις, επειδή η κίνηση τους όταν βρίσκονται εν πλω είναι αργή, μπορούν να προσβληθούν κλιμακωτά από την ακτή συγκεντρώσεως, εν πλω και επί της ακτής. Η τακτική αυτή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι εχθρικές αποβατικές δυνάμεις ενεργούν με περιορισμένο βαθμό κάλυψης, με περιορισμένες έως ελάχιστες δυνατότητες ελιγμού και για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθιστούν τις αποβατικές δυνάμεις ευάλωτες, άρα ο αμυνόμενος έχει σημαντικό πλεονέκτημα. Βέβαια είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα της μάχης επί της ακτής εξαρτάτε απόλυτα από το αποτέλεσμα των ενεργειών που έχουν προηγηθεί ή που λαμβάνουν χώρα ταυτόχρονα με την απόβαση (αεροναυτικός αποκλεισμός και δημιουργία προγεφυρωμάτων). Όλα τα παραπάνω στάδια, δηλαδή ο αεροναυτικός αποκλεισμός, η δημιουργία προγεφυρωμάτων, η εκτέλεση καταδρομικών επιχειρήσεων και η αποβίβαση της κύριας αποβατικής δύναμης αποτελούν μια “επιχειρησιακή αλυσίδα” με κρίκους αλληλένδετους και αλληλοεξαρτώμενους. Η επιτυχία ή αποτυ-

χία της τελικής αποβατικής προσπάθειας προϋποθέτει την επιτυχία ή αποτυχία ενός τουλάχιστον από τα παραπάνω στάδια. Και αυτό είναι το τακτικό πλεονέκτημα του αμυνόμενου. Χωρίς την αεροπορική υπεροχή ο ναυτικός αποκλεισμός είναι αδύνατος διότι τα εχθρικά πολεμικά πλοία θα μπορούν να πληγούν από τις φίλιες αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις. Ομοίως, χωρίς ναυτικό αποκλεισμό η εκτέλεση της απόβασης δεν είναι εφικτή. Και εφόσον ο εχθρός δεν θα είναι σε θέση να εκτελέσει απόβαση τότε το πιθανότερο είναι ότι δεν θα προσπαθήσει να δημιουργήσει προγεφύρωμα διότι η εξάλειψη του θα είναι θέμα χρόνου. Χωρίς την αεροναυτική πίεση η εφεδρεία και, στην περίπτωση της Ελλάδας οι Ειδικοί Μηχανοκίνητοι Λόχοι (ΕΜΛ), θα έχουν όλο τον απαραίτητο χρόνο να προσβάλουν τα όποια εχθρικά προγεφυρώματα. Μόνο οι καταδρομικές επιχειρήσεις μπορούν να εκτελεστούν αλλά και αυτές θα υπόκεινται στη συνεχή αναζήτηση και προσβολή από τις φίλιες δυνάμεις. Τέλος, η προσπάθεια απόβασης στρατιωτικής δύναμης χωρίς την εξασφάλιση αεροναυτικού αποκλεισμού και τη δημιουργία προγεφυρωμάτων στην ενδοχώρα του νησιού είναι καταδικασμένη καθώς τα φίλια πυρά από αέρα, θάλασσα και ξηρά θα προσβάλουν τα εχθρικά αποβατικά σκάφη από την ακτή επιβίβασης έως και την ακτή απόβασης. Σε αντίθετη περίπτωση, με εξασφαλισμένο τον αεροναυτικό αποκλεισμό, ακόμα και χωρίς την δημιουργία προγεφυρωμάτων η παράκτια άμυνα είναι

Η Τουρκία έχει το αριθμητικό πλεονέκτημα και, λόγω της ελληνικής αδράνειας, σε ορισμένους τομείς έχει και το ποιοτικό. Με άλλα λόγια έχει την ικανότητα και τη δυνατότητα να εκδηλώσει επιθετικές ενέργειες είτε μεμονωμένα (στον Έβρο ή στο Αιγαίο) ή συνδυαστικά σε δύο σημεία ή περισσότερα σημεία.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ζήτημα χρόνου να υποκύψει αφού οι συνεχόμενες αεροναυτικές προσβολές και τα διαδοχικά αποβατικά κύματα θα άρουν, αργά ή γρήγορα, την αμυντική προσπάθεια επί της ακτής. Εάν η ακτή εκκαθαριστεί τότε και το εσωτερικό του νησιού θα καταληφθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των νησιών του Αιγαίου, ακόμα και των μεγάλων, είναι ότι στερούνται επαρκούς επιχειρησιακού βάθους, άρα δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ελιγμών. Συνεπώς, οι εχθρικές δυνάμεις, με συνδυασμένες ενέργειες, θα εκκαθαρίσουν, αργά ή γρήγορα, κάθε εστία αντίστασης. Επίλογος Η τουρκική απειλή είναι υπαρκτή. Η Τουρκία έχει το αριθμητικό πλεονέκτημα και, λόγω της ελληνικής αδράνειας, σε ορισμένους τομείς έχει και το ποιοτικό. Με άλλα λόγια έχει την ικανότητα και τη δυνατότητα να εκδηλώσει επιθετικές ενέργειες είτε μεμονωμένα (στον Έβρο ή στο Αιγαίο) ή συνδυαστικά σε δύο σημεία (μια στον Έβρο και μία στο Αιγαίο ή δύο στον Έβρο ή δύο στο Αιγαίο). Μια τουρκική επί-

θεση μπορεί να εκδηλωθεί κάτω από οποιοδήποτε πρόσχημα, εφόσον βεβαίως έχουν καλλιεργηθεί και δημιουργηθεί οι κατάλληλες πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες. Οι αιφνιδιαστικές επιθέσεις δεν οργανώνονταν και δεν εκτελούνται μέσα σε 24 ώρες, ούτε ξεσπούν εν ψυχρό. Είναι πράξεις και επιχειρήσεις καλά οργανωμένες και σχεδιασμένες. Για παράδειγμα, το πρωινό της 5ης Ιουνίου του 1967, το Ισραήλ επέλεξε να προσβάλει την Αίγυπτο στις 08:45 διότι οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας είχαν παρατηρήσει ότι εκείνη την ώρα τα μαχητικά αεροσκάφη της Αιγύπτου ήταν καθηλωμένα στο έδαφος ενώ η αιγυπτιακή στρατιωτική και πολιτική ηγεσία βρισκόταν καθ’ οδών προς τις μονάδες. Τα ισραηλινά αεροσκάφη πέρασαν στο αιγυπτιακό έδαφος από τη Μεσόγειο τηρώντας σιγή ασυρμάτου και πετώντας χαμηλά έτσι ώστε να μην γίνουν αντιληπτά από τα αιγυπτιακά ραντάρ. Ο αιφνιδιασμός ήταν απόλυτος και μέσα σε λίγες ώρες η ισραηλινή αεροπορία είχαν καταστρέψει 309 από 340 μαχητικά αεροσκάφη της Αιγύπτου. Έπειτα οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις ει-

Ο αεροπορικός αποκλεισμός σημαίνει τοπική αεροπορική υπεροχή, υπέρ των εχθρικών δυνάμεων, άρα αδυναμία των φίλιων αεροπορικών δυνάμεων να συνδράμουν την αμυντική προσπάθεια. Ως κύριο στόχο έχει την απομόνωση των φίλιων δυνάμεων από κάθε προσπάθεια ενίσχυσης ή ανεφοδιασμού τους.

ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

σέβαλαν και κατέλαβαν, μέσα σε έξι ημέρες, τη Λωρίδα της Γάζας και τη χερσόνησο του Σινά (από την Αίγυπτο), τη Δυτική Όχθη (από την Ιορδανία) και τα υψώματα Γκολάν (από τη Συρία). Ομοίως η κρίση, η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα προηγηθεί μιας τουρκικής εισβολής, θα λειτουργήσει παράλληλα και ως χρόνος προετοιμασίας για την Τουρκία, η οποία, υπό το πρόσχημα της κρίσης, θα κινητοποιήσει τα στρατεύματα της στην Ανατολική Θράκη και τα Μικρασιατικά παράλια. Παράλληλα βέβαια, ο χρόνος αυτός θα λειτουργούσε προπαρασκευαστικά και για την Ελλάδα, η οποία θα είχε το χρόνο να κινητοποιήσει τις δικές της δυνάμεις. Εντός αυτού του πλαισίου ασφαλείας η χώρα μας δεν έχει άλλη επιλογή από το να προετοιμάζεται συνεχώς και μεθοδικά για μια πιθανή στρατιωτική αναμέτρηση με την Τουρκία: • Συνεχείς αναβάθμιση της στρατιωτικής ισχύος με τη σχεδίαση και υλοποίηση μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων εξοπλιστικών προγραμμάτων (αγορά νέων και προηγμένων τεχνολογικά συστημάτων και εκσυγχρονισμός των εν υπηρεσία). Παράλληλα θα πρέπει να υπάρξει στροφή και γενίκευση της χρήσης ηλεκτρονικών συστημάτων επιτήρησης, παρατήρησης, αναγνώρισης, συλλογής πληροφοριών, κατάδειξης και πρόσκτησης στόχων. Βέβαια το οικονομικό κόστος μιας τέτοιας προσέγγισης είναι υψηλό, ιδιαίτερα στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία, είναι όμως απολύτως απαραίτητο (με τα σημερινά δεδομένα νέα εξοπλιστικά προγράμματα δεν πρόκειται να υλοποιηθούν πριν το 2020). • Ανάπτυξη και διεύρυνση του δικτύου συλλογής πληροφοριών και έγκαιρης προειδοποίησης. Η έγκαιρη συλλογή πληροφοριών και η ορθή αξιολόγηση τους είναι σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας για κάθε πολεμική επιχείρηση. Ο τομέας αυτός έχει να επιδείξει σημαντική τεχνολογική πρόοδο, ιδιαίτερα στους τομείς των μη-επανδρωμένων συστημάτων και των ραντάρ επιτήρησης εδάφους και ακτών. • Διοικητική Μέριμνα (ΔΜ). Η δημιουργία ενός άρτιου δικτύου ΔΜ θα πρέπει να έχει ως γνώμονα την επαρκεί και διαρκεί υποστήριξη των φίλιων δυνάμεων στον Έβρο και τη δημιουργία συνθηκών αμυντικής αυτάρκεια για τα νησιά του Αιγαίου. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των νησιών του Αι-

Τόσο η θητεία όσο και η εκπαίδευση του Ελληνικού Στρατού πρέπει να αλλάξει και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Το να συνεχίζουμε να εκπαιδεύουμε τους στρατιώτες μας με πίνακα, κιμωλία και αναλόγιο στην εποχή της προσομοίωσης είναι τουλάχιστον αναποτελεσματικό. Στον τομέα της θητείας θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα πλαίσιο και μια νομοθεσία με στόχο το ποσοστό επάνδρωσης των μονάδων να είναι ή να προσεγγίζει το 100%, διότι καμία μονάδα δεν είναι μάχιμη με 30% ή 40% επάνδρωση.

γαίου, τα οποία ενδέχεται να παραμείνουν απομονωμένα και αποκομμένα για ολόκληρη τη διάρκεια των εχθροπραξιών, θα πρέπει να διαθέτουν, ήδη από τον καιρό της ειρήνης, επάρκεια σε εφόδια, καύσιμα, πυρομαχικά και άλλα εφόδια. • Θητεία και εκπαίδευση. Η τεχνολογία στον τομέα της εκπαίδευσης έχει κάνει τεράστια βήματα προόδου, ιδιαίτερα στην προσομοίωση. Το να συνεχίζουμε να εκπαιδεύουμε τους στρατιώτες μας με πίνακα, κιμωλία και αναλόγιο στον 21ο αιώνα είναι τουλάχιστον αναποτελεσματικό εάν όχι τραγικό! Επίσης θα πρέπει να αναθεωρηθούν και να επανεξεταστούν τα αντικείμενα εκπαίδευσης και η συχνότητα εκτέλεσης εκπαιδευτικών βολών για κάθε στρατιώτη κατά την διάρκεια της θητείας του. Στον τομέα της θητείας και της επάνδρωσης των μονάδων, η επιστράτευση εφέδρων είναι μια διαδικασία αποτελεσματική σε περιπτώσεις μακροχρόνιων συγκρούσεων, αλλά όχι βραχυχρόνιων. Σε περιπτώσεις πολεμικών συγκρούσεων διάρκειας 2-3 ημερών η επιστράτευση δεν πρόκειται να γίνει, διότι πολύ απλά δεν θα προλάβει ο έφεδρος να πάει στη μονάδα. Ο πόλεμος θα έχει ήδη τελειώσει! Άρα η επάνδρωση, ιδιαίτερα των νησιών, αλλά και του Έβρου, θα πρέπει να είναι ή να προσεγγίζει το 100%. Καμία μονάδα δεν είναι μάχιμη με 30% ή 40% επάνδρωση. ◼ 15

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

To πρόγραµµα εκσυγχρονισµού των φρεγατών MEKO-200HN Mod.3 Των Ευθυμίου Λάζου και Ιωάννη Νικήτα

Στο προηγούμενο τεύχος της «ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ» αναλύσαμε τις επιλογές του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) σε σχέση με τις φρεγάτες Standard και την πιθανότητα αντικατάστασης τους. Στο παρών τεύχος θα αναλύσουμε τις επιλογές του ΠΝ σε σχέση με το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN Mod.3.

MEKO-200HN Mod.3 H σύμβαση, συνολικού ύψους $ 1.232.000.000 (σε τιμές 1989), για τη ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN Mod.3 (κλάση «Ύδρα») των γερμανικών ναυπηγείων Blohm+Voss, υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 1989. Σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης το πρώτο πλοίο ναυπηγήθηκε στη Γερμανία, ενώ τα υπόλοιπα τρία πλοία ναυπηγήθηκαν στην Ελλάδα. Η ονομασία «ΜΕΚΟ» είναι συντομογραφία του όρου «Mehrzweck Kombination» που μεταφράζεται ως «συνδυασμός πολλαπλών χρήσεων», ευθεία αναφορά στη σπονδυλωτή κατασκευή των πλοίων που επιτρέπει την εγκατάσταση οπλικών και ηλεκτρονικών συστημάτων ανάλογα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη. Η πρώτη φρεγάτα (F-452 «Ύδρα») καθελκύστηκε στις 25 Ιουνίου 1991, παραδόθηκε στο ΠΝ στις 15 Οκτωβρίου 1991 και κατέπλευσε στην Ελλάδα στις 28 Ιανουαρίου 1993, αφού πρώτα ολοκλήρωση με επιτυχία όλες τις προβλεπόμενες δοκιμές και αξιολογήσεις. Η φρεγάτα F-453 «Σπέτσαι» καθελκύστη16

κε στις 9 Δεκεμβρίου 1993 και παραδόθηκε στις 24 Οκτωβρίου 1996. Ακολούθησαν η F-454 «Ψαρά», η οποία καθελκύστηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1994 και παραδόθηκε στις 30 Απριλίου 1998, και η F-455 «Σαλαμίς», η οποία καθελκύστηκε στις 15 Μαΐου 1995 και παραδόθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1998. Οι διαστάσεις των πλοίων είναι (μήκος x πλάτος x βύθισμα) 117 μέτρα x 14,8 μέτρα x 4,1 μέτρα. Αντίστοιχα, το μήκος της ίσαλου γραμμής είναι 109 μέτρα και το πλάτος της είναι 13,8 μέτρα. Το εκτόπισμα τους είναι 3.350 τόνοι και απαιτούν πλήρωμα της τάξεως των 189 ατόμων. Ο σκελετός και η υπερκατασκευή των πλοίων είναι κατασκευασμένα από χάλυβα. Η υπερκατασκευή διαιρείται σε 12 υδατοστεγή τμήματα (διαμερίσματα) και ενσωματώνει χαρακτηριστικά περιορισμού της διατομής ραντάρ και περιορισμού του υπέρυθρου ίχνους. Σχετικά με τις ενδιαιτήσεις, υπάρχουν διαμερίσματα των εννέα και των 18 κλινών για τους ναύτες και τεσσάρων, οκτώ, δύο ή μίας κλίνης για τους υπαξιωματικούς και τους αξιωματικούς. Εκτός 17

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

των ενδιαιτήσεων, τα πλοία διαθέτουν όλους εκείνους του χρηστικούς χώρους, οι οποίοι είναι απαραίτητοι σε περιπτώσεις μακράς παραμονής στη θάλασσα (εγκαταστάσεις αφαλάτωσης θαλασσίου ύδατος, μαγειρεία και τραπεζαρία, ιατρείο με χειρουργείο, τουαλέτες, υποδομή ανεφοδιασμού εν πλω κ.ά.). Η πρόωση των πλοίων επιτυγχάνεται μέσω συστήματος διάταξης CODOG (Combined Diesel or Gas), το οποίο αποτελείται από δύο πετρελαιοκινητήρες τύπου LM-2500-30 συνολικής ισχύος 2 x 29.893 ίππων (στις 3.600 στροφές), δύο πετρελαιοκινητήρες τύπου MTU-20V956-TB83 συνολικής ισχύος 2 x 5.134 ίππων και δύο συστήματα μετάδοσης της κίνησης σε ισάριθμες προπέλες (η μέγιστη ισχύς των κινητήρων επιτυγχάνεται σε διάστημα 90 δευτερολέπτων) Και οι τέσσερις κινητήρες βρίσκονται εντός ηχομονωτικών θαλάμων, έτσι ώστε να μην επιβαρύνεται το ακουστικό ίχνος του πλοίου κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους. Η υποδομή ενέργειας του πλοίου συμπληρώνεται από τέσσερις ηλεκτρογεννήτριες τύπου MTU-8V396-TB53 συνολικής ισχύος 4 x 655 kW, οι οποίες παράγουν ρεύμα

τάσεως 440 V. Η μέγιστη εμβέλεια των πλοίων, με ταχύτητα 20 κόμβων/ώρα (37 χιλιομέτρων/ώρα), είναι 4.000 ναυτικά μίλια (7.408 χιλιόμετρα), ενώ η μέγιστη ταχύτητα τους είναι της τάξεως των 31 κόμβων/ώρα (57,4 χιλιομέτρων/ώρα). Η ηλεκτρονική υποδομή των πλοίων περιλαμβάνει σονάρ τρόπιδας μεταβλητού βάθους τύπου DE1160HM, συρόμενο σονάρ τύπου DE-1160VDS, ραντάρ επιφανείας/αέρος τύπου MW-08, ραντάρ επιφανείας τύπου DA-08, δύο συστήματα ελέγχου πυρός τύπου STIR-1.8, σύστημα αναγνώρισης φίλου ή εχθρού (IFF = Identification Friend or Foe) τύπου Mk.12 Mod.4, σύστημα ηλεκτρονικών μέτρων υποστήριξης (ESM = Electronic Support Measures) τύπου AR-700 (παρέχει υποστήριξη στη ζώνη συχνοτήτων 0,5-18 GHz), σύστημα ηλεκτρονικών αντιμέτρων τύπου APECS ΙΙ, σύστημα εκτόξευσης αναλωσίμων τύπου Mk.36 Mod.2 SRBOC των 130mm (τέσσερις μονάδες εκτόξευσης με έξι εκτοξευτές έκαστη μονάδα), σύστημα παραπλάνησης τορπιλών τύπου Nixie ΑΝ/SLO-25, συστήματα ζεύξης δεδομένων Link.11 και Link.14, ραντάρ ναυτιλίας τύπου 2690BT και σύστημα διαχείρισης μάχης τύπου

Η αναβάθμιση των ΜΕΚΟ-200 είναι μονόδρομος, συνεπώς το μέγα ερώτημα είναι πόσο εκτεταμένη θα είναι η αναβάθμιση, πόσο θα κοστίσει και πότε θα ξεκινήσει.

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

STACOS Mod.2 (βασίζεται σε υπολογιστές τύπου SMR-4 και οκτώ κονσόλες πολλαπλών λειτουργιών τύπου MOC Mk.1 των 20 ιντσών). Τα συστήματα του STACOS Mod.2 διασυνδέονται μεταξύ τους μέσω της αρτηρίας δεδομένων MICE/DAIL και της διπλής αρτηρίας δεδομένων IEEE 802.3. Το STACOS Mod.2 εκτελεί τις εξής λειτουργίες: προσδιορισμό και παρουσίαση τακτικής κατάστασης, ναυτιλία, εναέριο έλεγχο, αυτόματη αξιολόγηση και ιεράρχηση επερχόμενων απειλών, διαχείριση ηλεκτρονικών μέσων και οπλικών συστημάτων (και του ελικοπτέρου ναυτικής συνεργασίας συμπεριλαμβανομένου), προσομοίωση για εκπαιδευτικούς λόγους, εμπλοκή στόχων, υποστήριξη διαδικασιών διοίκησης κ.ά. Ο εξοπλισμός μάχης των πλοίων περιλαμβάνει δύο τριπλούς εκτοξευτές τορπιλών διαμετρήματος 324 χιλιοστών τύπου Mk.32 Mod.5 με πίνακα ελέγχου Mk.264 Mod.3, για χρήση τορπιλών τύπου Mk.46 Mod.5 ενεργητικής και/ή παθητικής καθοδήγησης, μέγιστης εμβέλεια 11 χιλιομέτρων με ταχύτητα 45 κόμβων/ώρα (83,3 χιλιομέτρων/ώρα) σε βάθος 15 μέτρων ή 5,5 χιλιομέτρων με ταχύτητα 40 κόμβους/ώρα (74,1 χιλιόμετρα/ώρα) σε βάθος 460 μέτρων. Το απόθεμα του πλοίου σε τορπίλες είναι 16 (12 για το πλοίο και τέσσερις για το ελικόπτερο S-70B-6 Aegean Hawk). Τα ελικόπτερα S-70B-6 Aegean Hawk μπορούν να παραμείνουν σε απόσταση 92,6 χιλιομέτρων από το πλοίο, για 3,5 ώρες, εξοπλισμένα με τορπίλες Mk.46 Mod.5 ή βλήματα Penguin Mk.2 Mod.7 (μέγιστου βεληνεκούς 34 χιλιομέτρων). Εκτός των τορπιλών, οι φρεγάτες εξοπλίζονται και με δύο τετραπλούς εκτοξευτές (τύπου Mk.141) βλημάτων επιφανείας-επιφανείας τύπου RGM-84C Block.1B Harpoon μέγιστης εμβέλειας 148 χιλιομέτρων. Το κύριο πυροβόλο των πλοίων είναι το Mk.45 Mod.2A διαμετρήματος 127mm με κάνη τύπου Mk.19 μήκους 54 διαμετρημάτων και διάρκεια ζωής 7.000 βολών. Το πυροβόλο επιτυγχάνει μέγιστο ρυθμό βολής της τάξεως των 20 βολών/ λεπτό, και έχει τόξο ανύψωσης της κάννης -15ο/+65ο. Το μέγιστο βεληνεκές του είναι 23,68 χιλιόμετρα. Το κύριο αντιαεροπορικό σύστημα των πλοίων αποτελείται από τον κάθετο εκτοξευτή τύπου Mk.48 Mod.2 GMVLS (Guided Missiles Vertical Launch System) και 32 βλήματα τύπου RIM-162 ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) μέγιστου βεληνε-

κούς άνω των 50 χιλιομέτρων. Το πρόγραμμα εγκατάστασης του συστήματος ESSM ξεκίνησε το 2007 και αφορούσε, εκτός από την εγκατάσταση του ESSM, την αναβάθμιση του συστήματος ελέγχου πυρός STIR-1.8. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με επιτυχία στα τέλη του 2008. Μέχρι το 2008 τα πλοία χρησιμοποιούσαν βλήματα τύπου RIM-7M Sea Sparrow μέγιστου ύψους εμπλοκής 6,1 χιλιόμετρα και μέγιστου βεληνεκούς 26 χιλιόμετρα. Η έσχατη γραμμή άμυνας των πλοίων είναι τα δύο συστήματα CIWS (Close-In Weapon System) ανά πλοίο τύπου Phalanx Mk.15 Block.1, βάση του οποίου είναι το πυροβόλο Gatling τύπου M-61A1 με έξι κάννες διαμετρήματος 20 χιλιοστών. Τα όρια ανύψωσής του είναι -25ο/+80ο . Ο μέγιστος ρυθμός βολής φθάνει τις 4.500 βολές/λεπτό (το απόθεμα πυρομαχικών ανέρχεται σε 1.550 βλήματα). Το Phalanx ελέγχεται από το ραντάρ παλμικού Doppler τύπου VPS-2, το οποίο λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων «Κu» (1218 GHz). Το μέγιστο βεληνεκές του Phalanx είναι 1,37 χιλιόμετρα. Πρόγραμμα εκσυγχρονισμού Σήμερα οι φρεγάτες MEKO-200 έχουν ηλικία από 20 χρόνια (το νεότερο πλοίο) ως 24 χρόνια (το γηραιότερο). Είναι προφανές ότι χρειάζονται άμεσα ένα πρόγραμμα αναβάθμισης μέσης ζωής, το οποίο θα τα καταστήσει ικανά να επιχειρούν στο Αιγαίο για 15 χρόνια. Υπό κανονικές συνθήκες το πρόγραμμα αυτό θα έπρεπε να είχε προγραμματιστεί για την πενταετία 2005-2010 ή το αργότερο για την πενταετία 2010-2015. Ωστόσο, η σοβαρή οικονομική κρίση που έπληξε, και συνεχίζει να πλήττει, τη χώρα μας έχει ως αποτέλεσμα το ουσιαστικό «πάγωμα» κάθε νέου εξοπλιστικού προγράμματος. Αυτό, σε συνδυασμό με τη διαχρονική και ολοκληρωτική έλλειψη μακροχρόνιου εξοπλιστικού σχεδιασμού από τις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης (ΥΠΕΘΑ) δεν επέτρεψε την υλοποίηση κανενός προγράμματος αναβάθμισης των ΜΕΚΟ-200, εκτός από την εγκατάσταση των ESSM. Έτσι, για μια ακόμα φορά, το ΠΝ καλείται να λύσει έναν ακόμα «γρίφο» με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η αναβάθμιση των ΜΕΚΟ-200 είναι μονόδρομος, δεδομένου ότι χρήματα για τη ναυπήγηση νέων φρεγατών δεν υπάρχουν, και ούτε πρόκειται να υπάρξουν πριν το 2020 (στο πλέον αισιόδοξο σενάριο). Το ερώ19

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

τημα είναι πόσο εκτεταμένη θα είναι η αναβάθμιση, πόσο θα κοστίσει και πότε θα ξεκινήσει. Η επιλογή της αντικατάστασης των ΜΕΚΟ-200 με άλλα πλοία (μεταχειρισμένα) θα ήταν παράλογη επιλογή καθώς τα πλοία είναι ιδιαίτερα ικανά και αξιόπιστα. Συνεπώς η μόνη εφικτή επιλογή είναι ο εκσυγχρονισμός τους και μάλιστα όσο το δυνατό συντομότερα, διότι μετά το 2020 τα πλοία αυτά θα θεωρούνται παλαιά (η ηλικία τους θα κυμαίνεται μεταξύ 22 και 29 ετών) και ο εκσυγχρονισμός τους θα είναι ασύμφορος, τόσο σε οικονομικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο. Το βέβαιο είναι ότι και στην περίπτωση των ΜΕΚΟ-200, όπως και στην περίπτωση των Standard, ο παράγων «κόστος» είναι καταλυτικός. Ιδανικά, το όποιο πακέτο αναβάθμισης επιλεγεί θα πρέπει να είναι εκτεταμένο και να περιλαμβάνει το σύστημα διοίκησης και ελέγχου, τους αισθητήρες, τα ηλεκτρονικά συστήματα και τα οπλικά συστήματα, έτσι ώστε τα αναβαθμισμένα πλοία να παραμείνουν σε υπηρεσία για το επιθυμητό χρονικό διάστημα των 15 ετών. Σύμφωνα με πληροφορίες, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, το ΥΠΕΘΑ έχει προϋπολογίσει το ποσό των € 400 εκατομμυρίων. Το ποσό αυτό, δηλαδή € 100 εκατομμύρια ανά πλοίο, είναι αρκετό για την αναβάθμιση του συστήματος διοίκησης και ελέγχου, των αισθητήρων και των ηλεκτρονικών συστημάτων, αλλά όχι και των οπλικών συστημάτων. Με άλλα λόγια, τα € 400 εκατομμύρια επαρκούν για την εφαρμογή ενός προγράμματος αναβάθμισης ανάλογης φιλοσοφίας με το πρόγραμ-

Οι τέσσερις φρεγάτες τύπου MEKO-200HN Mod.3 κλάσης «Ύδρα» ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1991-1998, δηλαδή έχουν ηλικία από 20 ως 24 χρόνια. Είναι προφανές ότι χρειάζονται άμεσα ένα πρόγραμμα αναβάθμισης μέσης ζωής, το οποίο θα τα καταστήσει ικανά να επιχειρούν στο Αιγαίο για τα επόμενα 15 χρόνια.

μα που εφαρμόστηκε για τις έξι φρεγάτες Standard. Με βάση τα διεθνή προγράμματα αναβάθμισης πλοίων επιπέδου φρεγάτας το κόστος ανά πλοίο αναμένεται να κυμανθεί γύρο στα € 200 εκατομμύρια (στην περίπτωση ενός εκτεταμένου προγράμματος αναβάθμισης) ή στα € 100 εκατομμύρια ανά πλοίο (στην περίπτωση ενός περιορισμένου προγράμματος αναβάθμισης). Για την πρώτη περίπτωση παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα εκτεταμένης αναβάθμισης των 12 φρεγατών κλάσης «Halifax» του Καναδά, συνολικού κόστους $ 3,1 δις (€ 2,29 δις σε τιμές του 2007), δηλαδή περίπου € 190 εκατομμύρια ανά πλοίο, ενώ για τη δεύτερη περίπτωση παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα αναβάθμισης των οκτώ φρεγατών κλάσης «ANZAC» της Αυστραλίας, συνολικού κόστους $ 810 εκατομμυρίων (€ 600 εκατομμυρίων, σε τιμές 2005), δηλαδή περίπου € 75 εκατομμύρια ανά πλοίο. Άρα ένα εκτεταμένο πρόγραμμα αναβάθμισης των ΜΕΚΟ-200 αναμένεται να κοστίσει περί τα € 750 εκατομμύρια. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες για το πρόγραμμα αναβάθμισης, εκτός από την απόφαση να υπάρξει τελικά εκσυγχρονισμός των πλοίων, μόνο εικασίες και υποθέσεις μπορούν να γίνουν. Το πιθανότερο σενάριο είναι το ΠΝ να επιλέξει ένα πρόγραμμα αναβάθμισης, παρόμοιο με τα προγράμματα τα οποία εφαρμόζονται σήμερα από την Αυστραλία και τον Καναδά (η περίπτωση της Αυστραλίας είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση καθώς μιλάμε για πλοία του ίδιου τύπου). Βέβαια, υπάρχει και η εναλλακτική επιλογή της υιοθέτησης ενός συγκερασμού των δύο προγραμμάτων, με πιθανή συμμετοχή και άλλων εταιριών από την Αμερική, την Ευρώπη ή το Ισραήλ. Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της Αυστραλίας αφορά στην αναβάθμιση οκτώ φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ-200ΑΝΖ κλάσης «ANZAC», οι οποίες ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1996-2006 (δύο πλοία του ίδιου τύπου ναυπηγήθηκαν το 1997 και το 1999 αντίστοιχα για λογαριασμό της Νέας Ζηλανδίας). Τον Δεκέμβριο του 2003 η Αυστραλία ανακοίνωσε την απόφαση της να προχωρήσει στην αναβάθμιση των φρεγατών ΜΕΚΟ-200ΑΝΖ. Το σχετικό συμβόλαιο (συνολικού κόστους $ 810 εκατομμυρίων ή € 600 σε τιμές 2005) υπογράφηκε τον Μάιο του 2005, μεταξύ του Υπουργείου Άμυνας της Αυστραλίας και των εταιριών Tenix Defence (πλέον BAE

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

Η έσχατη γραμμή άμυνας των πλοίων είναι τα δύο συστήματα CIWS Phalanx Mk.15 Block.1, βάση του οποίου είναι το πυροβόλο Gatling τύπου M-61A1 με έξι κάννες διαμετρήματος 20 χιλιοστών. Ο μέγιστος ρυθμός βολής των συστημάτων φθάνει τις 4.500 βολές/λεπτό, ενώ το μέγιστο βεληνεκές τους είναι 1,37 χιλιόμετρα.

Systems) και της σουηδικής Saab. Το πρόγραμμα αφορά στην αναβάθμιση του συστήματος διοίκησης και ελέγχου τύπου 9LV Mk.3 της Saab στο επίπεδο 9LV Mk.3E, στην εγκατάσταση του υπέρυθρου συστήματος έρευνας και ιχνηλάτησης στόχων τύπου Vampir-NG της Sagem (το σύστημα επιτρέπει την ανίχνευση και την ιχνηλάτηση χαμηλά ιπτάμενων αεροσκαφών και πυραύλων κατά πλοίων), στην εγκατάσταση του τρισδιάστατου ραντάρ ενεργής διάταξης φάσης τύπου CEAFAR της CEA Technologies (λειτουργεί στις ζώνες συχνοτήτων «E» και «F») για βελτιωμένες επιδόσεις ελέγχου πυρός (αντικατέστησε το ραντάρ Sea Giraffe της Saab) και στην εγκατάσταση του ραντάρ ενεργής διάταξης φάσης τύπου CEAMOUNT της CEA Technologies για την καθοδήγηση μέσης φάσης πτήσης και φώτισης του στόχου κατά την τερματική φάση των βλημάτων ESSM. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό όλα τα νέα συ-

στήματα εγκαταστάθηκαν στο πλοίο HMAS «Perth» (Ιανουάριος-Οκτώβριος 2010), το οποίο υποβλήθηκε σε εκτεταμένες δοκιμές για να διαπιστωθεί η ορθή λειτουργία των νέων συστημάτων (ολοκληρώθηκαν τον Ιούλιο του 2011). Μετά την επιτυχημένη ολοκλήρωση του προγράμματος αναβάθμισης του HMAS «Perth» αποφασίστηκε, τον Νοέμβριο του 2011, η επέκταση του προγράμματος και για τα υπόλοιπα επτά πλοία. Οι εργασίες αναβάθμισης ξεκίνησαν το 2012 και μέχρι σήμερα έχουν αναβαθμιστεί πέντε πλοία, ενώ το πρόγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2017. Από την άλλη πλευρά, η Νέα Ζηλανδία, η οποία διατηρεί σε υπηρεσία δύο φρεγάτες κλάσης «ANZAC», έχει στρέψει την προσοχή της στο καναδικό πρόγραμμα αναβάθμισης των φρεγατών «Halifax» (το οποίο είναι ποιο εκτεταμένο από το αυστραλιανό). Στόχος της Νέας Ζηλανδίας είναι η αναβάθμιση των δύο φρεγατών κλάσης «ANZAC» 21

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

με στόχο να παραμείνουν επιχειρησιακές έως το 2030, οπότε και έχει προγραμματιστεί η αντικατάσταση τους με νέα πλοία. Στο πλαίσιο αυτό, τον Μάιο του 2014, το Υπουργείο Άμυνας της Νέας Ζηλανδίας υπέγραψε συμβόλαιο, συνολικής αξίας € 272,4 εκατομμυρίων, με την Lockheed Martin Canada για το πρόγραμμα αναβάθμισης μέσης ζωής δύο φρεγατών κλάσης «ANZAC». Ουσιαστικά το πρόγραμμα που έχει επιλέξει η Νέα Ζηλανδία είναι όμοιο με το πρόγραμμα που εφαρμόζεται στις «Halifax» (λεπτομέρειες παρουσιάσαμε στο τεύχος Σεπτεμβρίου 2015). Επιγραμματικά μόνο, σημειώνουμε ότι το καναδικό πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010, αφορά σε 12 πλοία, είναι συνολικού κόστους $ 3,1 δις και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2017. Στην περίπτωση που η πρόθεση του ΠΝ μετουσιωθεί σε πρόσκληση για την κατάθεση προσφορών, είναι βέβαιο ότι ενδιαφέρον αναμένεται να εκφράσουν η ισραηλινή ΙΑΙ (Israel Airspace Industries) και η γαλλική Thales (τα τελευταία χρόνια, αμφότερες οι εταιρίες, έχουν να επιδείξουν σημαντική τεχνολο-

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

γική πρόοδο στον τομέα των ναυτικών ηλεκτρονικών συστημάτων). Για την ισραηλινή πρόταση δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες, αλλά το πιθανότερο σενάριο είναι ότι η πρόταση των ισραηλινών θα κινηθεί γύρο από το δίδυμο ELM-2248 MFSTAR και Barak-8 (αμφότερα τα συστήματα αποτελούν τη τεχνολογική «ναυαρχίδα» της ΙΑΙ στον τομέα των ναυτικών συστημάτων). Το ELM-2248 MFSTAR είναι ένα ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών, επιτήρησης, ανίχνευσης και καθοδήγηση, μέγιστου βεληνεκούς της τάξεως των 120 km. Ενσωματώνει τεχνολογία πολλαπλών δεσμών, παλμικού Doppler και προηγμένες τεχνικές μέσων ηλεκτρονικών αντί-αντιμέτρων και έχει τη δυνατότητα εντοπισμού στόχων με μικρή διατομή ραντάρ και χαμηλά ιπτάμενους σε περιβάλλον έντονων ηλεκτρονικών παρεμβολών. Το βλήμα Barak-8 έχει μέγιστο βεληνεκές 70 χιλιόμετρα, ενώ υπό ανάπτυξη είναι η έκδοση Barak-8ER με μέγιστο βεληνεκές 150 χιλιόμετρα. Από την άλλη, η Thales αναμένεται να βασίσει την πρόταση της στο ραντάρ Smart-S Mk.2. Για το ελικοδρόμιο των πλοίων θα μπορούσε να εξεταστεί η περίπτωση δημιουργίας της κατάλληλης υποδομής για την υποδοχή και εξυπηρέτηση ενός UAV, η χρήση του οποίου θα αφαιρούσε, ιδιαίτερα εν καιρώ ειρήνης, σημαντικό φόρτο εργασίας από το οργανικό ελικόπτερο του πλοίου με σημαντικά οικονομικά οφέλη.

Για το κύριο πυροβόλο Mk.45 Mod.2A υπάρχει η δυνατότητα αναβάθμισης του στο επίπεδο Mod.4, δηλαδή η υιοθέτηση κάνης μήκους 62 διαμετρημάτων για υψηλότερη ταχύτητα και αυξημένο βεληνεκές (37 χιλιόμετρα).

Οι επιλογές του ΠΝ Ουσιαστικά το ΠΝ έχει μπροστά του έναν μονόδρομο και μια διασταύρωση. Ο μονόδρομος είναι η επιτακτική ανάγκη εκσυγχρονισμού των τεσσάρων MEKO-200, ενώ η διασταύρωση είναι ο βαθμός έκτασης του εκσυγχρονισμού. Στην πράξη, το βάθος και η έκταση του εκσυγχρονισμού θα εξαρτηθεί από το διαθέσιμο κονδύλι. Εάν τελικά δεσμευτούν € 400 εκατομμύρια, τότε το πακέτο αναβάθμισης θα περιοριστεί στο σύστημα διοίκησης και ελέγχου, τους αισθητήρες και τα ηλεκτρονικά συστήματα του πλοίου, ενώ τα οπλικά συστήματα θα παραμείνουν ως έχουν, δηλαδή ότι έγινε με τις φρεγάτες Standard. Σ’ αυτή όμως την περίπτωση το ΠΝ θα έχει κερδίσει 5-10 χρόνια πίστωσης χρόνου, καθώς, εάν υποθέσουμε ότι το πρόγραμμα αναβάθμισης ολοκληρωθεί το 2020, ήδη τα οπλικά συστήματα του πλοίου, με εξαίρεση το σύστημα ESSM, θα είναι σχεδόν 30 ετών, ενδεχομένως δε να είναι ξεπερασμένα τεχνολογικά και επιχειρησιακά. Άρα, θα τεθεί εκ νέου θέμα αντικατάστασης τους με νέα πλοία από το 2025 και μετά, εκτός εάν τότε αποφασιστεί η αναβάθμιση

και των οπλικών συστημάτων. Από την άλλη πλευρά, εάν το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού συμπεριλάβει και τα οπλικά συστήματα των πλοίων, τότε μιλάμε για μια δαπάνη της τάξεως των € 750 εκατομμυρίων περίπου. Όμως, στην περίπτωση αυτή, τα πλοία (ουσιαστικά θα πρόκειται για νέα πλοία) θα μπορούν να παραμείνουν σε υπηρεσία τουλάχιστον έως το 2030-2035. Δεδομένης της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, στην οποία βρίσκεται η χώρα μας, και έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του προγράμματος εκσυγχρονισμού των Standard, η λογική λέει ότι για τις ΜΕΚΟ-200 θα πρέπει να επιλεγεί και να εφαρμοστεί ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, το οποίο θα περιλαμβάνει το σύστημα διοίκησης και ελέγχου, τους αισθητήρες και τα ηλεκτρονικά συστήματα (ραντάρ, σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου, επικοινωνίες, σονάρ κ.ά.) και τα οπλικά συστήματα των πλοίων. Το θετικό είναι ότι το ΠΝ έχει τη δυνατότητα να επιλέξει από μια πλειάδα συστημάτων για τον καθένα τομέα ενδιαφέροντος. Έτσι, στον τομέα του συ23

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

στήματος διοίκησης και ελέγχου υπάρχει η επιλογή της Saab (9LV Mk.3E) ή το σύστημα TACTICOS, το οποίο εξοπλίζει σήμερα τις περισσότερες μονάδες του ΠΝ. Για τα ραντάρ υπάρχει η επιλογή του SMART-S Mk.2 ή μια αναβαθμισμένη έκδοση του ραντάρ MW-08. Στον τομέα των οπλικών συστημάτων, ιδιαίτερα στον κρίσιμο τομέα της αντιαεροπορικής άμυνας, η επιλογή είναι η διατήρηση του συστήματος εκτόξευσης Mk.48 Mod.2 GMVLS ή η αντικατάσταση του από το σύστημα κάθετης εκτόξευσης Mk.41. Η διαφορά είναι ότι κάθε Mk.41 μπορεί να δεχτεί έως και τέσσερα βλήματα RIM-162 ESSM, συνεπώς η υιοθέτηση του θα αυξήσει την αναχορηγία βλημάτων RIM-162 ESSM από τα 32 που είναι σήμερα σε 64. Εναλλακτικά μπορεί να υιοθετηθεί και ο συνδυασμός βλημάτων RIM-162 ESSM και SM-2, δεδομένου ότι ο εκτοξευτής Mk.41 μπορεί να υποστηρίξει βλήματα της οικογένειας SM-2 (βέβαια εάν υιοθετηθεί η επιλογή της προμήθειας βλημάτων SM-2 το κόστος του προγράμματος θα αυξηθεί κατακόρυ-

φα). Στον τομέα των CIWS η επιλογή είναι μεταξύ της διατήρησης του συστήματος Phalanx, αλλά με πρόβλεψη αναβάθμισης στο επίπεδο Block.1B (εγκατάσταση συστήματος FLIR, προσθήκη αυτόματου συστήματος ανίχνευσης και πρόκτησης στόχων, βελτιωμένες κάνες και πυρομαχικά), της υιοθέτησης του νεότερου τεχνολογικά και ικανότερου συστήματος RAM (Rolling Airframe Missile) ή της υιοθέτησης του πυροβόλου τύπου GDM-008 Millennium διαμετρήματος 35 χιλιοστών. Για το κύριο πυροβόλο Mk.45 Mod.2A υπάρχει η δυνατότητα αναβάθμισης του στο επίπεδο Mod.4, δηλαδή η υιοθέτηση κάνης μήκους 62 διαμετρημάτων για υψηλότερη ταχύτητα και αυξημένο βεληνεκές (37 χιλιόμετρα). Άλλες επιλογές αφορούν στην εγκατάσταση τηλεχειριζόμενων πυροβόλων διαμετρήματος 20, 25 ή 30 χιλιοστών και την εγκατάσταση κοινών πολυβόλων διαμετρήματος 7,62 χιλιοστών, τα οποία είναι ιδιαίτερα χρήσιμα κατά πειρατών, εφόσον το πλοίο συμμετέχει σε επιχειρήσεις κατά της θαλάσσιας πειρατείας.

Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες για το πρόγραμμα αναβάθμισης των ελληνικών MEKO-200, το πιθανότερο σενάριο είναι το ΠΝ να επιλέξει ένα πρόγραμμα αναβάθμισης, παρόμοιο με τα προγράμματα τα οποία εφαρμόζονται σήμερα από την Αυστραλία και τον Καναδά, ενώ υπάρχει και η εναλλακτική επιλογή της υιοθέτησης ενός συγκερασμού προγραμμάτων, με πιθανή συμμετοχή και άλλων εταιριών από την Αμερική, την Ευρώπη ή το Ισραήλ.

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

Στη διεθνή αγορά υπάρχουν συστήματα UAV, πιστοποιημένα για ναυτική συνεργασία, όπως είναι το Camcopeter S-100 της αυστριακής Schiebel, τα οποία μπορούν να μεταφέρουν και οπλισμό (το Camcopter S-100 μπορεί να μεταφέρει δύο πυραύλους τύπου LMM μέγιστου βεληνεκούς 8 χιλιομέτρων).

Για το ελικοδρόμιο θα μπορούσε να εξεταστεί η περίπτωση δημιουργίας της κατάλληλης υποδομής για την υποδοχή και εξυπηρέτηση ενός μη-επανδρωμένου συστήματος (UAV = Unmanned Aerial Vehicle), η χρήση του οποίου θα αφαιρούσε, ιδιαίτερα εν καιρώ ειρήνης, σημαντικό φόρτο εργασίας από το οργανικό ελικόπτερο του πλοίου με σημαντικά οικονομικά οφέλη (οικονομία στα καύσιμα, μικρότερη καταπόνηση του ελικοπτέρου, άρα και μικρότερες ανάγκες συντήρησης και κατανάλωσης ανταλλακτικών κ.ά.). Επιχειρησιακά, η διάθεση ενός μη-επανδρωμένου συστήματος θα επέτρεπε στο πλοίο να επιτηρεί από αέρος προς δύο διαφορετικές κατευθύνσεις. Επιπλέον, υπάρχουν μη-επανδρωμένα συστήματα, πιστοποιημένα για ναυτική συνεργασία, όπως είναι το MQ-8B Fire Scout της αμερικανικής Northrop Grumman ή το Camcopeter S-100 της αυστριακής Schiebel, τα οποία μπορούν να μεταφέρουν και οπλισμό. Συγκεκριμένα, το MQ-8B Fire Scout μπορεί να μεταφέρει, εκτός από έναν κύριο αισθητήρα, δύο ρουκέτες καθοδήγησης λέιζερ τύπου APKWS (Advanced Precision Kill Weapon System) μέγιστου βεληνεκούς 5 χιλιομέτρων (πρόκειται για μια συλλογή τροποποίησης των

μη-κατευθυνόμενων ρουκετών τύπου Hydra-70 σε κατευθυνόμενα πυρομαχικά), ενώ το Camcopter S-100 μπορεί να μεταφέρει δύο πυραύλους τύπου LMM (Lightweight Multirole Missile) μέγιστου βεληνεκούς 8 χιλιομέτρων. Το ΠΝ έχει να αντιμετωπίσει μια σοβαρή πρόκληση, που δεν είναι άλλη από την καλύτερη δυνατή αναβάθμιση των τεσσάρων φρεγατών MEKO200HN Mod.3 με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Δύο άλλοι εξίσου σημαντικοί παράγοντες είναι ο χρόνος ολοκλήρωσης του προγράμματος (δηλαδή η ελαχιστοποίηση του χρόνου παράδοσης των εκσυγχρονισμένων πλοίων), και η μέγιστη δυνατή συμμετοχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας (ναυπηγεία) στο πρόγραμμα. Το βέβαιο είναι ότι εφόσον το πρόγραμμα προχωρήσει θα ανατεθεί σε κύριο ανάδοχο (για την απευθείας εκτέλεση του μεγαλύτερου και σημαντικότερου ίσος μέρους του προγράμματος) σε συνεργασία με υπό-κατασκευαστές, οι οποίοι θα εκτελέσουν επιμέρους τμήματα του προγράμματος. Βέβαια, δεν αποκλείεται το όλο πρόγραμμα να μην εφαρμοστεί σε κάποιο από τα ελληνικά ναυπηγεία, αλλά στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας. ◼ 25

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

Πρόκληση ανάκτησης ισχύος μέχρι το 2020

Του Απόλλωνα Λεονταρίτη

Προβληματισμός επικρατεί εδώ και αρκετό καιρό σχετικά με την εξέλιξη ανανέωσης και ενίσχυσης του στόλου μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) σε συνάρτηση με τις υφιστάμενες και μελλοντικές απειλές που καλείται να αντιμετωπίσει, προκειμένου να προασπίσει τα εναέρια σύνορα της χώρας. Έπειτα από μια δεκαετία αδιαμφισβήτητης ποιοτικής υπεροχής απέναντι στην Τουρκική Αεροπορία (THK) σε εκπαίδευση και μέσα (που αποκτήθηκε με πολύ κόπο αλλά και οικονομικό κόστος), η κατάσταση σταδιακά ανατρέπεται. Η απειλή εξελίσσεται ραγδαία και ο διαθέσιμος χρόνος εξαντλείται γοργά καθώς σύντομα θα βρεθούμε στη δυσάρεστη θέση -ως χώρα- να υστερούμε δραματικά στο ισοζύγιο αεροπορικής ισχύος με προφανείς και επικίνδυνες επιπτώσεις στην Εθνική Ασφάλεια.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Με δεδομένη την πλήρη ασφυξία σε δημοσιονομικό επίπεδο (που έχει επιβάλει την αναστολή κάθε προσπάθειας ενίσχυσης των Ενόπλων Δυνάμεων) αλλά και προβλήματα στην ομαλή λειτουργία υφιστάμενων δομών και μέσων, η ΠΑ καλείται να ανταπεξέλθει απέναντι σε ένα συνεχώς εξελισσόμενο αντίπαλο, που σε λίγα χρόνια έχει δρομολογήσει την είσοδο σε υπηρεσία μαχητικών 5ης γενιάς στους ουρανούς του Αιγαίου. Η αλματώδης πρόοδος της τεχνολογίας στο αεροπορικό Όπλο σε συνδυασμό με την συστηματική ενίσχυση της ΤΗΚ, δημιουργούν μια πραγματικότητα που δυστυχώς δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί άλλο από όσους ευθύνονται για τον Εθνικό Αμυντικό Σχεδιασμό σε επίπεδο στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας. Η τελευταία δυστυχώς έχει αποδείξει διαχρονικά ότι στερείται παντελώς μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής Εθνικής Άμυνας χωρίς καμία αίσθηση επίγνωσης των ευαίσθητων αμυντικών ισορροπιών αλλά και των δυσμενέστατων επιπτώσεων που έχει η καθολική αδράνεια λήψης αποφάσεων σε βάθος χρόνου. Την ίδια στιγμή η ΠΑ είναι διαρκώς αναγκασμένη

να διατηρεί υψηλή ετοιμότητα απέναντι σε δεδομένη απειλή που εξελίσσεται, δεσμευόμενη από μειωμένους πόρους σε λειτουργικά κόστη, ανύπαρκτη πρόβλεψη για νέες προμήθειες ενώ παράλληλα η σταδιακή απόσυρση παλαιότερων τύπων επιφέρει αναπόφευκτα μείωση στην οροφή δυνάμεων μαχητικών. Η «χρυσή» δεκαετία της ποιοτικής αναβάθμισης Η περίοδος 2000-2010 αποτέλεσε περίοδο καθοριστικής ενίσχυσης με παραλαβή νέων αεροσκαφών από τις παραγγελίες που έγιναν από το 1999 και μετά, καλύπτοντας σημαντικές υστερήσεις που παρουσίαζε η ΠΑ έναντι της τουρκικής. Οι παραγγελίες αυτές ήταν το αποτέλεσμα μιας κρίσιμης επιτελικής μελέτης του 1997, η οποία προσδιόρισε τον ελάχιστο αριθμό μαχητικών νέας γενιάς που θα έπρεπε να επιχειρούν μέχρι το 2012 σε 150. Η μελέτη αυτή ελάμβανε υπόψη της τα τουρκικά δεδομένα και τις επικείμενες κινήσεις (όπως θα αναλυθεί πιο κάτω) της ΤΗΚ, όπως και το πρόβλημα που διαμόρφωνε για την ΠΑ η σταδιακή απόσυρση μέχρι και 200 αεροσκαφών δεύτερης γενιάς. Με βάση αυτή τη μελέτη, διαμορφώθηκε με την

Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του στόλου των ελληνικών F-16 φαίνεται πλέον ως η μόνη ρεαλιστική μέθοδος ανάκτησης των ισορροπιών.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

έγκριση του ΑΑΣ και του ΚΥΣΕΑ το πρόγραμμα του Νέου Μαχητικού Αεροσκάφους (ΝΜΑ), το οποίο ως γνωστόν προχώρησε με την κατάρτιση λίστας υποψηφιοτήτων στην οποία περιλαμβάνονταν τα αεροσκάφη F-15E, F-16C/D Block 52+, Mirage 2000-5, Eurofighter-2000, και Su-30. Μετά τη διαδικασία του διαγωνισμού, τον Απρίλιο του 1999 το ΚΥΣΕΑ έλαβε μία απόφαση με δύο σκέλη: Αρχικά την αγορά 50 και εν συνεχεία συν 10 νέων F-16C/D Block 52+ (πρόγραμμα Peace Xenia III) παράλληλα με την αγορά 15 νέων μαχητικών Mirage 2000-5 Mk2 και την αναβάθμιση 10 διαθεσίμων Mirage 2000 σε αυτό το επίπεδο. Επιπλέον υλοποιήθηκε με επιτυχία η αναβάθμιση 36 F-4E Phantom II σε επίπεδο ΑUP (πρόγραμμα Peace Icarus 2000), ενώ στον κρίσιμο τομέα της εκπαίδευσης αποφασίστηκε η αγορά 45 Τ-6 Texan II που κάλυψαν τις πιεστικές ανάγκες τόσο της αρχικής όσο και της βασικής εκπαίδευσης χειριστών, επιτρέποντας την απόσυρση των πεπαλαιωμένων εκπαιδευτικών Τ-37. Συνδυαστικά καλύφθηκε με τον καλύτερο τρόπο η αναβάθμιση των δυνατοτήτων αερομεταφοράς με την προμήθεια 12 αεροσκαφών μέσης μεταφορικής ικανότητας C-27J Spartan (τελικώς παραδόθηκαν τα 8 με δυσεπίλυτα προβλήματα υποστήριξης μέχρι σήμερα), ο εκσυγχρονισμός του στόλου των C-130B/H Hercules σε επίπεδο AUP, μαζί με παράλληλη απόκτηση 4 αεροσκαφών ΑΣΕΠΕ τύπου ΕΜΒ-145H ERIEYE, που αναβάθμισαν καθολικά την ικανότητα εναέριας επιτήρησης εναέριου χώρου και ελέγχου αεροπορικών επιχειρήσεων της ΠΑ! Το ανεκπλήρωτο σκέλος του ΝΜΑ για μαχητικά 4ης γενιάς Οι επιτελείς της ΠΑ, υπολογίζοντας και τις αντίστοιχες κινήσεις της απέναντι πλευράς, εκτίμησαν ορθώς ως επιβεβλημένη τα επόμενα χρόνια, την απόκτηση αεροσκαφών 4ης γενιάς. Τότε λοιπόν για τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες της ΠΑ, είχε προωθηθεί (όπως πολλοί θα θυμούνται) η συμμετοχή στην κοινοπραξία Eurofighter με στόχο την απόκτηση 60 έως 90 αεροσκαφών του τύπου EF-2000. Ενώ όμως οι διαπραγματεύσεις βρίσκονταν εν εξελίξει, το πρόγραμμα «πάγωσε» με κύριο λόγο τις περικοπές των αμυντικών δαπανών. Το «πάγωμα» της απόφασης για το Eurofighter είχε μια ουσιαστι-

κή συνέπεια: Ανέτρεψε τον σχεδιασμό του ΓΕΑ και του ΚΥΣΕΑ για την απόκτηση των προβλεπόμενων 150 μαχητικών 4ης γενιάς. Φυσικά «ουδέν κακό αμιγές καλού» αφού ενδεχόμενη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα του ευρωμαχητικού, θα απομυζούσε εντελώς την ΠΑ από όλα τα διαθέσιμα κονδύλια για την αγορά των πανάκριβων Eurofighter, που αποδείχτηκαν επιπλέον και εξαιρετικά ακριβά στην υποστήριξη τους-ακόμη-και από τις ίδιες χώρες-χρήστες της κοινοπραξίας που υλοποίησε την παραγωγή του μαχητικού. Μάλιστα μια δεκαετία αργότερα, ο τύπος εξακολουθεί να μην έχει ολοκληρωμένες δυνατότητες πολλαπλών ρόλων, περιοριζόμενος από τους περισσότερους χρήστες σε ρόλο αεροπορικής υπεροχής με υποτυπώδεις δυνατότητες αέρος εδάφους. Κάτι που αναδείχτηκε εμφανώς στη κρίση της Λιβύης το 2011 (με τα παλαίμαχα βρετανικά και ιταλικά Tornado να καλύπτουν το κενό ) γεγονός που κρίνεται φυσικά εντελώς απαράδεκτο για ένα σύγχρονο μαχητικό 4ης γενιάς. Αντί αυτού η ΠΑ προχώρησε τελικά το 2007 στην ασφαλή λύση ενίσχυσης της υφιστάμενης δύναμης μαχητικών F-16, παραγγέλνοντας 30 προηγμένα μαχητικά F-16C/D Block 52+ Advanced (πρόγραμμα Peace Xenia IV) που άρχισαν να παραδίδονται το 2009 (εκμεταλλευόμενα πλήρως την υφιστάμενη υποδομή υποστήριξης), με αποτέλεσμα την κρίσιμη ενίσχυση της συνολικής Δομής Δύναμης μαχητικών. Κρίσιμη λεπτομέρεια ήταν ότι η αρχική πρόθεση της ΠΑ, αφορούσε την άσκηση προαίρεσης για 10 επιπλέον μαχητικά που δυστυχώς ουδέποτε ασκήθηκε, επιφέροντας μείωση του κενού που κλήθηκαν να καλύψουν τα Advanced από τα αντίστοιχα F-4E SRA και A-7H (που είχαν προ πολλού αποσυρθεί από την ενεργό υπηρεσία). Αυτή ήταν και η τελευταία προσθήκη νέων μαχητικών στην ΠΑ. Το τελικό αδιέξοδο στη διαδικασία επιλογής ΝΜΑ Ο προσανατολισμός του ΓΕΑ για την ενίσχυση της ΠΑ με μαχητικά αεροσκάφη, επιβεβαιώθηκε ενδιαμέσως στις 22 Απριλίου 2008, έπειτα από σύσκεψη του ΣΑΓΕ. Τότε αποφασίστηκε η υλοποίηση τριών προγραμμάτων, τα οποία αφορούν: • Την προμήθεια μαχητικών επομένης γενιάς. • Την προμήθεια μαχητικών για αντικατάσταση απωλειών. 29

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

κού Rafale, θεωρώντας ότι έχουν τις καλύτερες επιδόσεις βάσει κριτηρίων του ΓΕΑ, σε άμεση συνάρτηση με τη σχέση κόστους προς απόδοση. Σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο ήταν η Πολεμική Αεροπορία να αρχίσει να παραλαμβάνει το Νέο Μαχητικό της, το συντομότερο δυνατόν με ολοκλήρωση των παραδόσεων το 2015. Τελικώς οι εξελίξεις άφησαν μετέωρη την προσπάθεια που παραπέμφθηκε στις καλένδες, εξαιτίας της κακής δημοσιονομικής κατάστασης της ελληνικής οικονομίας που επηρέασε αρνητικά την εξέλιξη του προγράμματος, σε συνδυασμό με την πλήρη αναποφασιστικότητα σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στο σημερινό αδιέξοδο.

Η επιλογή αναβάθμισης των Mirage 2000 στο επίπεδο -5Mk2 είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει η ΠΑ ένα μαχητικό κορυφαίων επιδόσεων στην εναέρια μάχη όσο και στον ειδικό ρόλο υπο-στρατηγικής κρούσης.

• Τον εκσυγχρονισμό του στόλου των υφιστάμενων μαχητικών για επίτευξη ομοιοτυπίας και πλήρους επιχειρησιακής εκμετάλλευσης Τυπικά λοιπόν ξεκίνησε νέα περίοδος «επιλογής» για το πρόγραμμα Νέου Μαχητικού με αμέσως επόμενο βήμα τη σύσταση επιτροπής της Πολεμικής Αεροπορίας, για τον καθορισμό των κριτηρίων και των προδιαγραφών που απαιτούνται για την κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών. Μερικά από τα βασικότερα κριτήρια για το Νέο Μαχητικό όπως αναφέρονταν αναλυτικά στην λίστα καθορισμού ειδικών κριτηρίων του ΓΕΑ, ήταν να βρίσκεται σε παραγωγή, να διαθέτει μεγάλη ακτίνα δράσης ώστε να καλύπτει συνολικές αποστάσεις της τάξεως των 1.100nm σε προφίλ Hi-Low-Low-Hi, να έχει τη δυνατότητα χρήσης σύμμορφων δεξαμενών, παθητικό σύστημα υπέρυθρης ανίχνευσης FLIR, ικανότητα χρήσης υφιστάμενων οπλικών συστημάτων αέρος-αέρος και αέρος εδάφους που διαθέτει ήδη η ΠΑ στο οπλοστάσιο της, κάσκα στοχοποίησης για το χειριστή (ανάλογη του συστήματος JHMCS), ζεύξη δεδομένων Link 16, ραντάρ τεχνολογίας 30

AESA με ταυτόχρονη παρακολούθηση 8 στόχων και εμπλοκή με 4 από αυτούς, σύγχρονο πιλοτήριο Glass Cockpit κ.α. Βασική επίσης απαίτηση για το αεροσκάφος ήταν να είναι πολλαπλού ρόλου ικανό για εκτέλεση πολλαπλών αποστολών αναχαίτισης, κρούσης, αναγνώρισης, μέρα ή νύχτα σε οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες. Ειδικότερα προβλεπόταν ότι η δομική κατασκευή θα πρέπει να ανταποκρίνεται σε ένα φάσμα αποστολών που θα καλύπτει 65% αποστολές αέρος-εδάφους, 25% επιχειρήσεις αέρος-αέρος και ένα γενικό προφίλ το υπόλοιπο 10%. Τα αεροσκάφη έπρεπε να έχουν στιγμιαίο και παρατεταμένο βαθμό στροφής, τουλάχιστον ισοδύναμο με αυτόν που έχουν σήμερα τα αεροσκάφη 3ης/4ης γενιάς που βρίσκονται στο οπλοστάσιο της ΠΑ, με λόγο ώσης προς βάρος σε επίπεδο 1:1 για αποστολές αέρος-αέρος, με το 50% του καυσίμου και αναρτημένα δύο βλήματα τύπου ΑΙΜ-9. Ανεπίσημα οι ενδείξεις έδειχναν ως πλέον προτιμητέα την επιλογή, είτε μιας έκδοσης αντίστοιχης του αμερικανικού F-16E/F Block 60, είτε του γαλλι-

F-4E AUP/RF-4E Phantom II: Πολύτιμη συνδρομή με συγκεκριμένο ορίζοντα Παραμονές του 2016, η Πολεμική Αεροπορία διατηρεί περί τα 237 μαχητικά αεροσκάφη ως πραγματική οροφή. Ένας αριθμός μειωμένος κατά 30-33% σε σχέση με την Δομή Δυνάμεων των 300 αεροσκαφών που ίσχυσε από το 1974 μέχρι σήμερα. Εξ αυτών τα 111 μπορούν να θεωρηθούν ως τα

πλέον σύγχρονα υψηλών επιδόσεων μαχητικά ενώ τα υπόλοιπα 126 αφορούν εκδόσεις των F-16 παλαιότερων Block με υποδεέστερες επιδόσεις, τα μη εκσυγχρονισμένα Mirage 2000EGM/BGM καθώς και τα εκσυγχρονισμένα F-4E AUP, τα οποία αποτελούν πλέον (έπειτα από την απόσυρση των Α-7E/ ΤΑ-7C Corsair II το 2014) τα παλαιότερα μαχητικά 1ης γραμμής που διαθέτει η ΠΑ. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα 12 αναγνωριστικά RF-4E Phantom II της 348 Μοίρας Τακτικής Αναγνώρισης που απομένουν σε υπηρεσία και υποφέρουν λόγω παλαιότητας, μειωμένη επιχειρησιακή ικανότητα και επιβιωσιμότητα στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον, ενώ επιπλέον επιβαρυντικός παράγοντας είναι το υψηλό κόστος χρήσης. Ενδεικτικά, το κόστος ανά ώρα πτήσης του δικινητήριου RF-4E έχει υπολογιστεί σε € 16.350, όταν το αντίστοιχο κόστος του F-16 Block 50 ανέρχεται σε € 6.019. Ο παροπλισμός των προαναφερόμενων τύπων αεροσκαφών υλοποιείται σταδιακά με τη συμπλήρωση του προβλεπόμενου αριθμού ωρών πτήσης για Προγραμματισμένη Εργοστασιακή Συντήρηση (PDM).

Έπειτα από την απόσυρση των Α-7E/ΤΑ-7C Corsair II το 2014 το κενό στην οροφή μαχητικών μεγάλωσε για την ΠΑ. Η ειρωνεία είναι ότι ανεκπλήρωτο πρόγραμμα ΝΜΑ προέβλεπε την ολοκλήρωση των παραδόσεων το.. 2015.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Σύμφωνα με τις ισχύουσες εκτιμήσεις τα εκσυγχρονισμένα F-4E AUP που σήμερα επιχειρούν με την 338Μ (κρούση) και την 339Μ (αναχαίτιση) αναμένεται να βγουν από την ενεργό δράση το αργότερο μέχρι το 2020 έχοντας συμπληρώσει 46 χρόνια υπηρεσίας από το 1974. Ο «Θρύλος» φυσικά έχει πλέον μετά τον εκσυγχρονισμό του από τις αρχές το 2003 και έπειτα σημαντικά αναβαθμισμένες επιχειρησιακές δυνατότητες, με σύγχρονο ραντάρ APG-65GY, ατρακτήδιο σκόπευσης LITENING II και ικανότητα μεταφοράς βλημάτων AIM-120B σε συνδυασμό με ευρεία γκάμα σύγχρονων όπλων αέρος εδάφους που το καθιστά κυριολεκτικά πολύτιμο asset-ιδιαίτερα-υπό το πρίσμα της σημερινής δυσμενούς συγκυρίας. Γνώμη του γράφοντος είναι ότι το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού που επικρίθηκε ως καθυστερημένο χρονικά, απέδωσε στην ΠΑ έναν τύπο με πλήρεις ικανότητες εναέριου αγώνα BVR και κρούσης ακριβείας παντός καιρού με κατευθυνόμενα πυρομαχικά, προσφέροντας τελικώς πολύτιμη συνδρομή στην ελληνική αεροπορική ισχύ. Σενάρια συγχώνευσης της 338 και 339 Μοίρας

με έδρα την 117ΠΜ/Αεροπορική Βάση Ανδραβίδας, με σκοπό τη συγκέντρωση των 34 αεροσκαφών F-4E PI2000 σε μία ενισχυμένη Μοίρα με πρωτεύοντα ρόλο τη Δίωξη-Βομβαρδισμό δεν επαληθευτήκαν μέχρι στιγμής. Μια τέτοια εξέλιξη όμως δεν αποκλείεται πλησιάζοντας το ορόσημο του 2018-2020, όταν και ο τύπος μοιραία θα έχει ολοκληρώσει τον κύκλο προσφοράς του στην ΠΑ, οδεύοντας προς απόσυρση (όπως συνέβη άλλωστε με την περίπτωση των Α-7E). Κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα να προκληθεί ένα επιπλέον-βαρύ-έλλειμμα 35 μαχητικών στη Δομή της ΠΑ. Mirage 2000EGM: Ειδικές ικανότητες σε αβέβαιο πλαίσιο Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος και με δεδομένη την απόφαση της ΠΑ για επένδυση σε δύο διαφορετικούς τύπους μαχητικών (διπλή γραμμή προμήθειας), η επιλογή αναβάθμισης των Mirage 2000 στο επίπεδο -5Mk2 αποτέλεσε-παρά το ιδιαίτερα υψηλό κόστος-μια απόφαση που είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει η ΠΑ ένα μαχητικό κορυφαίων επιδόσεων στην εναέρια μάχη με βλήματα MICA EM/IR όσο

Τα εκσυγχρονισμένα F-4E AUP που σήμερα επιχειρούν με την 338Μ (κρούση) και την 339Μ (αναχαίτιση) αναμένεται να βγουν από την ενεργό δράση το αργότερο μέχρι το 2020.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

και στον ειδικό ρόλο υπό-στρατηγικής κρούσης με τα βλήματα cruise τύπου Scalp EG. Η εκκρεμότητα που έμεινε με τα 19 Mirage 2000 EGM/BGM ήταν πραγματικά μια πολύ ατυχής έκβαση, στερώντας μια επιπλέον Μοίρα με τις ικανότητες των -5Mk2, αφήνοντας δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του στόλου των Mirage της ΠΑ σε τροχιά τεχνολογικής απαξίωσης. Αναμφίβολα τα Mirage 2000EGM/BGM της 332 Μ (κωδικός κλήσης «Γεράκι»), έχουν εκτελέσει με ιδιαίτερη επιτυχία αναρίθμητες αναχαιτίσεις στα 26 χρόνια επιχειρησιακής δράσης της Μοίρας. Η συμβολή τους ήταν καθοριστική στη διατήρηση της εναέριας κυριαρχίας της ΠΑ πάνω από το Αιγαίο, ενώ μετά την είσοδο σε υπηρεσία των Mirage 2000-5 Mk2 επικεντρώθηκαν κυρίως στον ρόλο της ναυτικής κρούσης (αποστολές TASMO) εφοδιασμένα με βλήματα κατά πλοίων τύπου ΑΜ-39 Exocet. Η ύπαρξη αυτής της κατηγορίας ειδικών όπλων στο οπλοστάσιο της ΠΑ αποτελεί κρίσιμο παράγοντα αποτροπής και ισχυρό μέσο κρούσης εναντίον εχθρικών μονάδων επιφανείας, καθιστώντας στην κυριολεξία πολύτιμα τα Mirage 2000 EGM, παρά την υστέρηση τους σε ηλεκτρονικά συστήματα (ραντάρ, πιλοτήριο) συγκριτικά με τα -5Mk2. Μάλιστα οι τεχνικοί της 114ΠΜ διατηρώντας εφευρετικότητα και θέληση για υπεροχή, προχώρησαν τα τελευταία χρόνια σε σειρά μικρών αλλά ουσιαστικών βελτιώσεων σε επιχειρησιακό εξοπλισμό, που υποβοηθούν τον ιπτάμενο στη διευκόλυνση της αποστολής του. Ειδικότερα ολοκληρώθηκε με επιτυχία η αντικατάσταση της παλαιάς οθόνης HDD, από τη νέα έγχρωμη οθόνη HDD-55L, τύπου Active Matrix LCD της ελληνικής εταιρίας Miltech. Επίσης στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού των Mirage 2000, αφαιρέθηκε το παλαιό σύστημα ναυτιλίας (INS) των EGM από το Sextant Totem 3000, με ενσωματωμένο δέκτη GPS της Sagem. Με αυτό εφοδιάστηκε το σύνολο των -5Μk2 αλλά και των μη εκσυγχρονισμένων EGM. ‘Έτσι αναβαθμίστηκαν οι επιδόσεις τους σε αποστολές αναχαίτισης και TASMO με συντομότερους χρόνους για προετοιμασία του μαχητικού για απογείωση αλλά μειώνοντας το κόστος υποστήριξης λόγω ομοιοτυπίας υλικού. Συμπληρωματική του συστήματος ναυτιλίας, αποτελεί η προθήκη συστήματος GPS με έγχρωμη οθόνη ακριβώς κάτω από το HUD. Το σύστημα είναι

τύπου «tablet»/GPS της Garmin, στη θέση του Head Level Display, που χρησιμοποιείται ως σύστημα απεικόνισης ναυτιλίας, ενώ παράλληλα με τη χρήση λογισμικού αποθηκεύονται στοιχεία για αξιολόγηση της εκπαιδευτικής εξόδου κατά την απενημέρωση! Παράλληλα τα μαχητικά της Μοίρας απέκτησαν αυξημένη ικανότητα νυχτερινής κρούσης θαλάσσιων στόχων ενώ διατηρούν αναλλοίωτα τα εξαίρετα αεροδυναμικά χαρακτηριστικά της σχεδίασης που συνδυάζεται με τον ισχυρό Μ53-Ρ2 των EGM και μονάδα ψηφιακού ελέγχου κινητήρα FADEC από τα -5Μk2. Σε ότι αφορά τις επιδόσεις τους σε ρόλο αέρος αέρος, δυστυχώς υποβαθμίστηκαν ως αποτέλεσμα της απαξίωσης αρχικά των βλημάτων SHARH τύπου R-530 (στερώντας τους το μοναδικό όπλο BVR) ενώ και τα βλήματα κλειστής αερομαχίας Magic II, αποσύρθηκαν σταδιακά λόγω εξάντλησης του ορίου ζωής που δίνει ο κατασκευαστής. Σταθμίζοντας το κόστος επαναπιστοποίησης των Magic, το ΓΕΑ επέλεξε τον εφοδιασμό των Mirage 2000EGM με βλήματα MICA IR, τα οποία είναι μεν υψηλότερων επιδόσεων αλλά δεν δύναται η πλήρης εκμετάλλευση των δυνατοτήτων τους, εξ αιτίας ασυμβατότητας με τον υπολογιστή και το ραντάρ του μαχητικού. Από κει και πέρα το ραντάρ RDM-3 σε διαμόρφωση έρευνας επιφανείας, παρουσιάζει ακόμη αξιόλογες επιδόσεις (εμβέλεια εντοπισμού της τάξης των 60 ν.μ./110 χλμ.) αλλά φυσικά και υστερεί τεχνολογικά λόγω ηλικίας σε σχέση με το RDY των Mirage 2000-5 Mk2. Προτάσεις για την αναβάθμιση των Mirage 2000EGM/BGM υπήρξαν κατά καιρούς αλλά όλες προσκρούουν στο ζήτημα του απαγορευτικού κόστους. Σε επιχειρησιακό επίπεδο η ΠΑ συνεχίζει να εξετάζει την επέκταση των ειδικών ρόλων που μπορούν να καλύψουν με το ενδεχόμενο προσθήκης των ατρακτιδίων καταγραφής ηλεκτρονικών εκπομπών ASTAC (που φέρονται σήμερα από τα παλαίμαχα RF-4E) και λογικά θα μπορούσαν να πιστοποιηθούν και στα Mirage 2000EGM μετά την απόσυρση των RF Phantom. Αναφορές περί μη συμβατότητας, αφορούν τη μικρή απόσταση του αναρτημένου ατρακτηδίου (στον κοιλιακό φορέα) από το διάδρομο αλλά η χρήση του ASTAC από τον ίδιο τύπο στη γαλλική Αεροπορία, 33

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Το ΓΕΑ επέλεξε τον εφοδιασμό των Mirage 2000EGM με βλήματα MICA IR καθώς τα βλήματα Magic II, αποσύρθηκαν σταδιακά λόγω εξάντλησης του ορίου ζωής.

επιτρέπει ασφαλώς την μελλοντική εφαρμογή του στα Mirage της ΠΑ ως μια ρεαλιστική επιλογή. Μία επιπλέον πιθανή αποστολή που θα μπορούσαν να αναλάβουν τα Mirage 2000EGM είναι αυτή της υπό-στρατηγικής κρούσης με βλήματα Scalp EG. Η δυνατότητα αυτή είναι επίσης ρεαλιστική καθόσον το σύστημα ναυτιλίας INS/GPS Τotem 3000 είναι κοινό με τα -5MkII και απαιτείται μονάχα τοποθέτηση αρτηρίας δεδομένων, ώστε να δύναται η εξαπόλυση τους από τα μη εκσυγχρονισμένα Mirage. Η κίνηση αυτή θα επέτρεπε την αποδέσμευση επιχειρησιακού έργου από την 331Μ, επιτρέποντας την επικέντρωση στον κύριο ρόλο αναχαίτισης/αεροπορικής υπεροχής. Συνδέεται όμως με το τι ακριβώς θέλει η ΠΑ από τα μαχητικά αυτά και κατά συνέπεια, τον χρόνο που θα παραμείνουν σε υπηρεσία, ώστε μια τέτοια επένδυση να έχει λογική. Άποψη του γράφοντος είναι ότι τα Mirage 2000EGM παρά τα όσα αναφέρονται, έχουν ακόμη πολύ δρόμο από το να χαρακτηριστούν ως «πεπαλαιωμένα» και «περιορισμένoυ ρόλου» με μοναδικό παράγοντα προβληματισμού την ηλικία τους (που μοιραία εγείρει ζητήματα υποστήριξης κύριων συστημάτων). 34

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

νη την ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού του στόλου των F-16 της THK και την πλήρη αδυναμία υλοποίησης προγράμματος Νέου Μαχητικού, ενώ από το 2020 αναμένεται η απόκτηση των πρώτων μαχητικών F-35 Lightning II που θα εξοπλίσουν την πρώτη Μοίρα, με εκτίμηση επίτευξης αρχικής επιχειρησιακής ικανότητας, περίπου 2 χρόνια αργότερα, δηλαδή το 2022. Σε κάθε περίπτωση η ομοιοτυπία για μείωση του κόστους υποστήριξης του στόλου των F-16 είναι απαραίτητη όπως επίσης απαραίτητη είναι αναβάθμιση συστημάτων αλλά και όπλων, προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως η επένδυση που έγινε για την αγορά τους ώστε να μην απαξιωθούν επιχειρησιακά όπως συνέβη στο παρελθόν με άλλους τύπους μαχητικών (ειδικά όσον αφορά τα Block 30). Το F-16C/D Block 30 (πρόγραμμα Peace Xenia I) όχι μόνο προσέφερε στην ΠΑ το πρώτο πραγματικό μαχητικό πολλαπλών ρόλων με πρωτόγνωρες ικανότητες στην αναχαίτιση αλλά εξακολουθεί μέχρι σήμερα να προσφέρει πολύτιμες επιχειρησιακές δυνατότητες. Με δεδομένο όμως ότι τα Block 30 στερούνται

της ικανότητας μεταφοράς προηγμένων όπλων κρούσης, ο οπλισμός τους περιορίζεται στην άφεση συμβατικών βομβών ελεύθερης πτώσης των 500, 1000 και 2000 lbs, με αποτέλεσμα οι δυνατότητες τους να μην μπορούν να καλύψουν απαιτήσεις νυχτερινής κρούσης ή κρούσης υψηλής ακρίβειας. Συνεπώς περιορίζονται σε ημερήσια κρούση εναντίον τακτικών στόχων περιοχής πεδίου μάχης και εγκαταστάσεων υποδομής. Επιπλέον παντελής είναι η έλλειψη ειδικών όπλων όπως βλήματα AGM-65G ή βλημάτων αντί-ραντάρ AGM-88B. Σημειωτέον τα Block 30 υπέστησαν τροποποιήσεις, ώστε να είναι ικανά για τη μεταφορά βλημάτων AIM-120Β AMRAAM, με επεμβάσεις στο ραντάρ AN/APG-68 (V) 5 το οποίο εκπέμπει στη ζώνη X και διαθέτει 22 διαφορετικές λειτουργίες σε διαμόρφωση αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους. Βεβαίως οι επιδόσεις του είναι (μοιραία λόγω ηλικίας) σαφώς υποδεέστερες των νεότερων εκδόσεων (V) 7 και (V) 9-στα Block 50 και Block 52+ αντίστοιχα-με ότι αυτό συνεπάγεται στην ικανότητα να εμπλακούν σε εναέρια μάχη-ιδιαίτερα εναντίον πολλαπλών απειλών.

Από δομικής πλευράς πάντως δεν φαίνεται καμία ένδειξη ότι ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πρόβλημα (αντίστοιχη ήταν η εμπειρία και με τα Mirage F-1CG) ενώ οποιαδήποτε απόφαση απόσυρσης τους από την ενεργό δράση, εκτιμάται ότι θα γίνει, μόνο εφόσον η ΠΑ είναι σε θέση να αντικαταστήσει την υφιστάμενη δύναμη από ένα νέο τύπο, που θα αναλάβει να καλύψει τους αντίστοιχους ρόλους που σήμερα υλοποιεί η 332Μ. F-16C/D Block 30: CCIP Lite έναντι απαξίωσης Η Πολεμική Αεροπορία βασίζεται στο F-16 το οποίο αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του στόλου μαχητικών. Διαθέσιμα σε 8 Μοίρες πρώτης γραμμής υπηρετούν 32 μαχητικά F-16C/D Block 30 (330Μ 111ΠΜ), 39 μαχητικά Block 50 (341Μ/347Μ/111ΠΜ), 65 μαχητικά Block 52+ (340Μ/343Μ 115ΠΜ + 337Μ/ 110ΠΜ) συν 30 Block 52+ Advanced (335Μ/336Μ 116ΠΜ). Επιγραμματικά λοιπόν η ΠΑ διαθέτει συνολικά ένα στόλο 157 μαχητικών του τύπου, τα οποία όμως ανήκουν σε διαφορετικά Block παραγωγής. Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του στόλου των ελληνικών F-16 φαίνεται πλέον ως η μόνη ρεαλιστική μέθοδος ανάκτησης των ισορροπιών, με δεδομέ-

Η ύπαρξη αυτής των βλημάτων anti ship ΑΜ-39 Exocet αποτελεί κρίσιμο παράγοντα αποτροπής και ισχυρό μέσο κρούσης εναντίον εχθρικών μονάδων επιφανείας, καθιστώντας στην κυριολεξία πολύτιμα τα Mirage 2000 EGM.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Παράλληλα υλοποιήθηκε το πρόγραμμα δομικής αναβάθμισης Falcon Up και στη συνέχεια τα Block 30 υποβλήθηκαν σε ένα άλλο πρόγραμμα αυτό της εγκατάστασης του συστήματος αυτοπροστασίας ASPIS. Αν και η παραλαβή των αεροσκαφών ξεκίνησε το 1989, τα F-16 πετούσαν αποστολές αναχαίτισης μέχρι και το 1999, χωρίς την παρουσία δέκτη προειδοποίησης σημάτων ραντάρ RWR. Σήμερα παρά τις παραπάνω βελτιώσεις η συμβολή τους στον αεροπορικό αγώνα περιορίζεται από πλήρη έλλειψη αναβάθμισης με νεότερους αισθητήρες και όπλα που θα τους επέτρεπαν να αντιμετωπίσουν με αξιώσεις την αναβαθμισμένη τουρκική απειλή. Σε συνδυασμό με την ηλικία τους η ΠΑ θα πρέπει να αποφασίσει-ίσως πολύ σύντομα-προς ποια κατεύθυνση επιθυμεί να κινηθεί, προκειμένου είτε να προχωρήσει σε κάποια μορφής αναβάθμιση, είτε να τα αφήσει στην παρούσα κατάσταση, μέχρις να αποσυρθούν από υπηρεσία ίσως κάπου στο 2020. Άποψη του γράφοντος είναι ότι η άφεση των Block 30 στην οριστική απαξίωση θεωρείται πολυτέλεια από τη στιγμή που απλώς δεν υπάρχει κανένα ορατό σενάριο αντικατάστασης από νέο τύπο.

Συνεπώς η πιο ρεαλιστική λύση θα ήταν η αναβάθμιση τους με απάρτια των Block 50 που θα αφαιρεθούν (δηλαδή ραντάρ ΑΝ/APG-68 (V) 7 και υπολογιστές GAC, επιτυγχάνοντας τουλάχιστον μια εντελώς οριακή αναβάθμιση ικανότητας. Η προσθήκη τερματικού ζεύξης δεδομένων Link 16 επίσης κρίνεται απολύτως απαραίτητη σε συνδυασμό με ένα ελαφριάς μορφής πρόγραμμα εκσυγχρονισμού στα πρότυπα του CCIP Lite (νέος υπολογιστής αποστολής, έγχρωμες οθόνες CMFD, αρτηρία δεδομένων, πιστοποίηση JDAM/JSOW και κάσκα JHMCS). F-16C/D Block 50/52+: Μονόδρομος η αναβάθμιση με AESA Πρόκειται για την ραχοκοκαλιά του στόλου των Fighting Falcon της ΠΑ που αποκτήθηκαν τα μεν Block 50 το 1997 (Peace Xenia II), τα Block 52+ το 2003 (Peace Xenia III) και τα Block 52+ Advanced το 2009 (Peace Xenia IV). Αρχική πρόθεση της ΠΑ (που δεν προχώρησε εξ αιτίας δημοσιονομικού προβλήματος και της επακόλουθης πολιτικής αστάθειας) ήταν η αναβάθμιση 56

Η άφεση των Block 30 στην οριστική απαξίωση θεωρείται πολυτέλεια από τη στιγμή που απλώς δεν υπάρχει κανένα ορατό σενάριο αντικατάστασης από νέο τύπο.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

αεροσκαφών F-16C/D Block 52+ και 39 F-16C/D Block 50 ώστε να επιτευχθεί ομογενοποίηση του στόλου, στο ικανότερο πρότυπο των 30 Block 52+ Advanced του Αράξου. Για τα F-16C/D Βlock 52+ το πρόγραμμα περιλάμβανε τοποθέτηση υπολογιστή αποστολής MMC 7000 στη θέση του MMC 5000, ολοκλήρωση του συστήματος Link 16 με τοποθέτηση τερματικού MIDS, προηγμένη μηχανική ολοκλήρωση του IRIS-T με την εισαγωγή τριών πρόσθετων χαρακτηριστικών έναντι των υπαρχόντων στα Βlock 52+ και ενσωμάτωση δυνατότητας ACMI. Στα παλαιότερα όμως F-16C/D Βlock 50 το πρόγραμμα προέβλεπε μεγαλύτερου εύρους επεμβάσεις, προκειμένου να αναβαθμιστούν στο επίπεδο Advanced (κάτι που ισχύει και στην περίπτωση αναβάθμισης σε επίπεδο F-16V). Αντίθετα για τα Block 30 δεν προβλεπόταν καμία αναβάθμιση, κάτι που επιβεβαιώθηκε στην ενημέρωση που έγινε στην Διαρκή Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων στις 19 Ιανουαρίου 2014. Όμως οι απανωτές αναβολές στην λήψη απόφασης καθώς και παρατεταμένη έλλειψη αποφασιστικότητας από πλευράς ΥΕΘΑ για ένα πρόγραμμα που εκκρεμούσε-ειδικά για τα Block 50-από το 20072010, ενδεχομένως είχαν εντελώς απροσδόκητα μια ευεργετική επίδραση για την ΠΑ. Η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος που συντελέστηκε στο μεταξύ και η εξέλιξη της απειλής, συνέτειναν στην αντίληψη ότι η-όποια-προσέγγιση της ΠΑ για την αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών για τα επόμενα 10-15 χρόνια, προϋποθέτει την υιοθέτηση ενός πακέτου αναβάθμισης δυνατοτήτων, ανώτερο του αντίστοιχου του CCIP των τουρκικών F-16C/D Block 40/50. Αυτό σημαίνει την υιοθέτηση ενός ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης AESA που θα επιτρέψει με αξιώσεις την αντιμετώπιση και μαχητικών 5ης γενιάς (F-35A). Η άποψη αυτή αποτελούσε από ένα σημείο και μετά κοινή λογική, χωρίς όμως διατυπωμένη συγκεκριμένη πρόταση με τα ειδικά αυτά χαρακτηριστικά, μέχρις ότου η κατασκευάστρια Lockheed Martin παρουσίασε επίσημα τον Σεπτέμβριο του 2015, την έκδοση F-16V Viper (βλέπε αναλυτική παρουσίαση στην ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥ, Τεύχος 1). Κεντρικός άξονας της πρότασης εκσυγχρονισμού

είναι το ραντάρ AESA τύπου AN/APG-83, κεντρικής οθόνης CDU για αναβάθμιση της απεικόνισης τακτικής κατάστασης στο πιλοτήριο και με απαραίτητη προϋπόθεση, την ενσωμάτωση ζεύξης δεδομένων Link 16 που θα καλύψει το κρίσιμο επιχειρησιακό κενό συγκριτικά με το στόλο μαχητικών της THK. Η αναβαθμισμένη έκδοση του F-16V, αποτελεί ουσιαστικώς την «πρόταση του «πακέτου εκσυγχρονισμού» της αμερικανικής εταιρείας προς την ΠΑ, για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση του στόλου των ελληνικών F-16C/D τεσσάρων διαφορετικών εκδόσεων και αντίστοιχων προγραμμάτων, προκειμένου αυτή να μπορέσει «να αντιμετωπίσει τις απειλές του 21ου αιώνα, με υψηλή διαθεσιμότητα και οικονομικότερη υποστήριξη και αύξηση του επιχειρησιακού χρόνου ζωής των για 30 και πλέον χρόνια». Η λύση λοιπόν εκσυγχρονισμού των Block 52+ και Block 52+ Advanced σε επίπεδο F-16V με ραντάρ AESA, θα επιτρέψει τη διοχέτευση απαρτίων των δύο εκδόσεων στα Block 50 και εν συνεχεία των Block 30 με διαδικασίες που σε κάθε περίπτωση απαιτούν ξεχωριστές πιστοποιήσεις με ότι αυτό συνεπάγεται. Στο σενάριο αυτό τα Block 50 θα αποκτήσουν νέο ραντάρ APG-68(V)9 στη θέση του APG-68(V)7, τοποθέτηση 2 νέων έγχρωμών οθονών πολλαπλών λειτουργιών, δυνατότητα χρήσης έγχρωμου κινούμενου χάρτη, υπολογιστή ΜΜC-7000, συμβατότητα με NVG, ενσωμάτωση δυνατότητας JHMCS, μεταφορά του βλήματος IRIS-T, δυνατότητα Link-16 με τερματικό MIDS και ενσωματωμένη δυνατότητα ACMI. Επιπλέον στο πακέτο αναβάθμισης αναμένεται να συμπεριληφθεί η πιστοποίηση JDAM και JSOW για τα Block 52+. Ένα δεύτερο σενάριο αποτελεί τη βέλτιστη αλλά ακριβή λύση εκσυγχρονισμού σε επίπεδο F-16V με ραντάρ AESA όλων των Block 50/52+/52+ Advanced, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλεόνασμα ραντάρ AN/ APG-68 (V)9 και υπολογιστών MMC-5000 για τοποθέτηση (από τα Block 52+) στα Block 30. Η ανατροπή ισορροπίας στο Αιγαίο Ιδανικά λοιπόν η ΠΑ θα πρέπει μα είναι σε θέση περί το 2020 να αντιπαραθέσει ένα σύνολο 125 μαχητικών σε επίπεδο F-16V Viper συνεπικουρούμενα από τα 25 Mirage 2000-5Mk2 (σύνολο 150 μαχητικά) μαζί με τα εναπομείναντα 32 F-16C/D Block 30 και 37

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

τα 19 Mirage 2000EGM που -εφόσον δεν αναβαθμιστούν- θα οδεύουν οριστικά προς της Δύση της καριέρας τους. Μέχρι τότε θα βρίσκονται λογικά εκτός υπηρεσίας και τα F-4E AUP. Προϋπόθεση φυσικά για όλα αυτά, είναι να υπάρχει εξέλιξη στο όλο θέμα εκσυγχρονισμού των F-16 με άμεση υπογραφή συμβάσεων εντός του 2016 (κάτι δυστυχώς που δεν φαίνεται ιδιαίτερα πιθανό), ώστε να υπάρχει το απαιτούμενο διάστημα υλοποίησης σε βάθος 4ετίας που θα αποδώσει το ζητούμενο αποτέλεσμα. Που θα βρισκόμαστε όμως τότε από πλευράς απειλής; Ήδη τη στιγμή που γράφονται αυτές οι λέξεις, η ΤΗΚ έχει στη διάθεση της 30 νέα μαχητικά F-16C/D Block 50+ Advanced και 166 εκσυγχρονισμένα αεροσκάφη F-16, από τα οποία 97 είναι F-16C/D Block 40 και 69 F-16C/D Block 50. Στο σύνολο τους διαθέτουν ραντάρ APG-68(V)9, έγχρωμες οθόνες CMFD με κινούμενο χάρτη, υπολογιστή αποστολής MMC-7000, δυνατότητα JHMCS, πιστοποίηση χρήσης διοπτρών νυκτερινής πτήσης AN/AVS-9, ζεύξη δεδομένων Link-16, σύστημα IFF APX-113 και σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου SPEWS II AN/ALQ-178 (V) 5+ της BAE Systems. Το σύνολο του στόλου δύναται να φέρει βλήματα stand-off SLAM-ER, AGM-154C/A-1 JSOW κατευθυνόμενα πυρομαχικά JDAM και την τουρκικής κατευθυνόμενη με GPS βόμβα τύπου HGSS, με συνδυασμένη χρήση ατρακτιδίων σκόπευσης Sniper και LANTIRN. Δηλαδή ένας στόλος 166 +30 μαχητικών F-16

της THK είναι σήμερα συγκριτικά ανώτερος σε ποιοτικό επίπεδο σε σχέση με τα παλαιότερα Block 30/50 ακόμα και τα Block 52+ της ΠΑ με τους ειδικούς να αποδίδουν ιδιαίτερη έμφαση στην καθολική υιοθέτηση ζεύξης Link 16, που αναβαθμίζει καθοριστικά την απειλή για τα φίλια μαχητικά, εξαιτίας της αυξημένης επίγνωσης τακτικής κατάστασης που απολαμβάνουν πλέον οι τούρκοι χειριστές. Η απειλή της 5ης γενιάς Σε ότι αφορά τα μαχητικά 5ης γενιάς, οι αρχικές εκτιμήσεις έκαναν λόγο για συνολικά 8 μαχητικά F-35A τα οποία θα είχαν παραδοθεί για την έναρξη πτητικής εκπαίδευσης στις ΗΠΑ, με επιπλέον άλλα 4 μαχητικά (σύνολο 12) μέχρι το 2018. Παράλληλα με την εκπαίδευση στις ΗΠΑ άλλα 20 μαχητικά θα αποδίδονταν σταδιακά από τη γραμμή παραγωγής και εν συνεχεία θα ακολουθούσε η μετάβαση στην Τουρκία για την απευθείας παράδοση τους στην THK. Οι εμπλοκές όμως σε ότι αφορά την ομαλή εξέλιξη του προγράμματος ανάπτυξης του F-35, ώθησαν την Τουρκία να αναθεωρήσει τα σχέδια της, με συνεπακόλουθες επιπτώσεις στο χρονοδιάγραμμα ένταξης σε υπηρεσία σε Μοίρες της ΤΗΚ. Τα νέα δεδομένα ανακοινώθηκαν στις 5 Ιανουαρίου 2013 από την Εκτελεστική Επιτροπή Αμυντικής Βιομηχανίας (SSIK) της Τουρκίας με μετάθεση της παραγγελίας των δύο πρώτων F-35A για την παρτίδα LRIP 9. Αυτό πρακτικά σημαίνει την μετατόπιση του χρονοδιαγράμματος αρχικών παραδόσεων κατά

Τα 32 F-16C/D Block 30 μαζί με τα 19 Mirage 2000EGM - εφόσον δεν αναβαθμιστούν - θα οδεύουν οριστικά προς της Δύση της καριέρας τους το 2020.

ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

Πόσοι άραγε συνειδητοποιούν ότι η ΠΑ θα είναι η πρώτη αεροπορική δύναμη του ΝΑΤΟ που θα πρέπει να αντιμετωπίσει μαχητικά 5ης γενιάς!

2 χρόνια δηλαδή το 2020. Η κίνηση αυτή ναι μεν ανέτρεψε τον αρχικό επιχειρησιακό σχεδιασμό της THK αλλά εξασφάλισε χαμηλότερο κόστος απόκτησης των νέων μαχητικών με τιμή $ 94,8 εκ. ανά μονάδα (χωρίς να περιλαμβάνεται ο κινητήρας). Ακολούθως ο κύριος όγκος των μαχητικών που θα παραλάβει η Τουρκία, θα αρχίσει να κατασκευάζεται μετά την LRIP 11, όταν δηλαδή η παραγωγή του F-35 θα έχει εισέλθει σε πλήρη ανάπτυξη. Η τουρκική Αεροπορία αναμένεται λοιπόν ότι θα έχει έτοιμη την πρώτη επιχειρησιακή Μοίρα μαχητικών 5ης γενιάς στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου το 2021-2022 και (εκτός απροόπτου) θα παραλάβει μέχρι το 2025 περί τα 100 Διακλαδικά Μαχητικά Κρούσης F-35A 5ης γενιάς, με ενσωματωμένη ικανότητα Stealth. Η φιλοσοφία σχεδίασης του F-35 περιλαμβάνει την απαίτηση διείσδυσης βαθιά στο εχθρικό έδαφος, αντιμετωπίζοντας τις πιο φονικές απειλές πυραύλων εδάφους-αέρος. Το αεροσκάφος έχει επίσης σχεδιαστεί για να καταστρέφει στόχους κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, αντιμετωπίζοντας μαχητικά 4ης και 5ης γενιάς, τα οποία όμως θα προτιμήσει να αποφύγει αθέατο, παρά να εμπλακεί μαζί τους.

Όλα αυτά θα συνθέσουν την υπέρτατη πρόκληση για την ΠΑ που θα είναι ίσως η πρώτη αεροπορική δύναμη του ΝΑΤΟ που θα πρέπει να αντιμετωπίσει μαχητικά 5ης γενιάς! Επίλογος Η απειλή μιας τουρκικής Αεροπορίας με μαχητικά F-35A (ακόμα και αν δεν αποκτηθεί τελικά ο φιλόδοξος αριθμός των 100 μαχητικών), θα αποτελέσει ουσιαστικό παράγοντα αποσταθεροποίησης. Πέραν όμως του απαραίτητου εκσυγχρονισμού μαχητικών F-16 στο επίπεδο Viper, θα πρέπει να αναζητηθεί σε δεύτερη φάση μετά το 2020 ένα νέο μαχητικό επίσης 4+ η 5ης γενιάς, ώστε να καλυφθεί και το επιπλέον κενό απόσυρσης των F-4E AUP σε ρόλο κρούσης και αναχαίτισης που θα προκύψει από την απόσυρση τους. ‘Όλα δυστυχώς συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι η εξέλιξη του «ακήρυχτου αεροπορικού πολέμου» στο Αιγαίο, έχει λάβει πλέον νέα τροπή με μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες για την Ελλάδα σε ότι αφορά την ισορροπία δυνάμεων. Εκτός και αν εντός του 2016 ληφθούν άμεσες αποφάσεις που θα ανατρέψουν αυτή την πορεία. ◼ 39

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

Μεταχειρισµένα CH-47D Chinook για την Ελλάδα Ενίσχυση της αεροκίνησης του ΕΣ Του Κωνσταντίνου Γερμανού

Όπως έγινε γνωστό το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) προχώρησε τελικά στην κατακύρωση της προμήθειας δέκα μεταχειρισμένων μεταφορικών ελικοπτέρων τύπου CH-47D Chinook από τα αμερικανικά αποθέματα. Το συνολικό κόστος του προγράμματος είναι της τάξεως των $ 125.840.802 και καλύπτει όλες τις εργασίες επιθεώρησης και αποκατάστασης των ελικοπτέρων (πριν την παράδοση τους), την προμήθεια των κινητήρων και των λοιπών υλικών και συστημάτων υποστήριξης. Η απόκτηση τους αναμένεται να αυξήσει σημαντικά τις δυνατότητες αεροκίνησης του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ).

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Η επιχειρησιακή αξία των ελικοπτέρων Σήμερα η Αεροπορία Στρατού (ΑΣ) διαθέτει έναν μεικτό στόλο αποτελούμενο από επιθετικά και μεταφορικά ελικόπτερα. Στον πόλεμο η ΑΣ θα αναλάβει μια σειρά σημαντικών αποστολών (αναγνώριση, επίθεση, εγγύς υποστήριξη, συνοδεία και προστασία μεταφορικών ελικοπτέρων, ειδικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης κ.ά.). Ο χώρος που θα κληθεί να επιχειρήσει η ΑΣ είναι η Θράκη και το Αιγαίο. Η Δυτική Θράκη παρουσιάζει ορεινές εδαφικές εξάρσεις, γεγονός που ευνοεί τον αμυντικό αγώνα, ενώ η Ανατολική Θράκη παρουσιάζει ομαλή εδαφική γεωγραφία, κάτι που ευνοεί τις επιθετικές ενέργειες. Στο Αιγαίο η ελληνική άμυνα επιμερίζεται σε μεγάλο αριθμό νησιών, νησίδων και βραχονησίδων, τα οποία παρουσιάζουν διαφορετικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά (όπως έκταση, μορφολογία εδάφους κ.ά.). Τα περισσότερα νησιά βρίσκονται κοντά στις Μικρασιατικές ακτές, ενώ μεσολαβεί μεγάλη απόσταση από τον χερσαίο ελλαδικό χώρο. Το Αιγαίο προσφέρεται για εχθρικές επιθετικές ενέργειες καθώς η πληθώρα των νησιών δημιουργεί κατάλληλες προϋποθέσεις αεροναυτικού αποκλεισμού. Από την άλλη, η εγγύτητα των ελληνικών νησιών με τις απέναντι ακτές της Μικρά Ασίας προσφέρει το πλεονέκτημα της έγκαιρης προειδοποίησης και της προσβολής των εχθρικών αεροκίνητων δυνάμεων. Σε σχέση με τη χρήση ελικοπτέρων η εδαφική δι-

αμόρφωση της Ελλάδας προσφέρει τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα. Η ορεινή μορφολογία της ηπειρωτικής Ελλάδας προσφέρεται για τη χρήση ελικοπτέρων, καθώς σε ορεινό περιβάλλον τα ελικόπτερα μπορούν να καλυφθούν καλύτερα (οι πολλοί ορεινοί όγκοι δημιουργούν στα εχθρικά ραντάρ πολλαπλούς νεκρούς τομείς, λόγω της μη γραμμικής εδαφικής κατατομής). Από την άλλη όμως, οι συχνές και συνεχείς αλλαγές πορείας και η συχνή μεταβολή του ύψους πτήσης (λόγω των εδαφικών εξάρσεων), επηρεάζουν τη δυνατότητα ελιγμών των ελικοπτέρων και αυξάνουν τον συνολικό χρόνο πτήσης, άρα και το χρόνο έκθεσης των ελικοπτέρων σε κίνδυνο (εχθρική αντιαεροπορική άμυνα). Επιπλέον, η πτήση σε μεγάλα ύψη επηρεάζει αρνητικά τον όγκο του μεταφερόμενου φορτίου, ενώ η εναλλαγή των καιρικών φαινομένων (οροφή των νεφώσεων, ένταση του ανέμου κ.ά.) είναι συχνό φαινόμενο σε ορεινές περιοχές και μπορούν ακόμα και να αναστείλουν την εκτέλεση μιας αποστολής. Η πτήση ενός ελικοπτέρου πάνω από το Αιγαίο έχει εξίσου σημαντικά μειονεκτήματα (η ανίχνευση και ο εγκλωβισμός του είναι ευκολότερος). Επιπλέον, οι συνθήκες ορατότητας στο Αιγαίο είναι συνήθως μειωμένες, ιδιαίτερα κατά τους θερμούς μήνες, ενώ αυξάνεται σημαντικά και η αντανάκλαση των μεταλλικών μερών των ελικοπτέρων, κάτι που τα καθιστά εύκολα αναγνωρίσιμους στόχους. Μια οργανωμένη, επαρκώς εξοπλισμένη και καλά

Στον πόλεμο η ΑΣ θα αναλάβει μια σειρά αποστολών όπως είναι η αναγνώριση, η επίθεση, η εγγύς υποστήριξη, η συνοδεία και προστασία μεταφορικών ελικοπτέρων, οι ειδικές επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, η μεταφορά υλικού και προσωπικού κ.ά. Για το λόγω αυτό διαθέτει έναν μεικτό στόλο αποτελούμενο από επιθετικά και μεταφορικά ελικόπτερα.

ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

Το πρόγραμμα προμήθειας των 20 μεταφορικών ελικοπτέρων τύπου NH-90 TTH «βολοδέρνει» μεταξύ γραφειοκρατίας, αδυναμίας διαχείρισης και έλλειψης δαπανών εδώ και 12 χρόνια. Έτσι, μέχρι σήμερα έχουν παραληφθεί μόλις 11 από τα 20 ελικόπτερα και παραμένει αβέβαιο το εάν και το πότε θα παραληφθούν τα υπόλοιπα εννέα.

εκπαιδευμένη ΑΣ μπορεί με τη δράση της να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τη μετατροπή ενός αμυντικού αγώνα σε επιθετικό. Στον πόλεμο τα επιθετικά ελικόπτερα, μαζί ή σε συνεργασία με τα αντιαρματικά συστήματα, θα προσβάλουν τις εχθρικές δυνάμεις (τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες). Η επιτυχία της αποστολής της ΑΣ θα έχει ως πιθανό αποτέλεσμα την ανάσχεση της επίθεσης και την πιθανή υπαναχώρηση (μερικής ή ολικής) του εχθρού προς ανασύνταξη, αναδιοργάνωση και ανεφοδιασμό. Έτσι έχει δημιουργηθεί η βασική προϋπόθεση για την εκτέλεση αντεπίθεσης από τις φίλιες δυνάμεις. Και σ’ αυτή την περίπτωση, τα επιθετικά ελικόπτερα θα προσπαθήσουν να πλήξουν τις δυνάμεις ελιγμού και τις οχυρωματικές θέσεις του εχθρού. Η φύση των μέσων που διαθέτει η ΑΣ (επιθετικά και μεταφορικά ελικόπτερα) επιτρέπει την άμεση και γρήγορη συγκέντρωσή τους σ’ ένα σημείο, καθώς και την άμεση και γρήγορη διασπορά τους από ένα σημείο. Αυτό επιτρέπει στους διοικητές να επιλέξουν είτε τη μαζική χρήση (συγκέντρωση σ’ ένα σημείο του μετώπου), είτε τη μερική χρήση ελικοπτέρων (διασπορά σε πολλές θέσεις και πολλά σημεία του μετώπου). Η χρήση ελικοπτέρων σε μικρούς σχηματισμούς

ίσως να ανταποκρίνεται περισσότερο στην ελληνική πραγματικότητα, αφενός διότι τα διαθέσιμα μέσα είναι λιγότερα από τον επιθυμητό αριθμός, αφετέρου διότι οι απώλειες σε επιθετικά και μεταφορικά ελικόπτερα, που είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν, είναι φύση αδύνατο να αναπληρωθούν άμεσα. Ίσως η ποιο σημαντική ικανότητα της ΑΣ είναι η δυνατότητα της άμεσης ενίσχυσης των φίλιων δυνάμεων σε όλο το μήκος και πλάτος του μετώπου. Η ορθή χρήση των ελικοπτέρων μπορεί να καλύψει, έως έναν βαθμό, τα μειονεκτήματα και τις αδυναμίες των δυνάμεων ελιγμού, εξισορροπώντας έτσι τη μαχητική ικανότητα και την επιβιωσιμότητα τους στο πεδίο της μάχης. Από την άλλη, η δυνατότητα γρήγορης μεταφορά στρατευμάτων σ’ ένα σημείο του μετώπου σημαίνει ικανότητα άμεσης αντιμετώπισης μία μη αναμενόμενης εχθρικής επιθετικής ενέργειας ή την ικανότητα συγκέντρωσης μεγάλης ισχύος πυρός σ’ έναν συγκεκριμένο τομέα του μετώπου που δέχεται ισχυρή πίεση. Εκτός από πλεονεκτήματα τα ελικόπτερα έχουν και μειονεκτήματα. Το σημαντικότερο μειονέκτημα του ελικοπτέρου είναι το γεγονός ότι είναι ευάλωτο στα φορητά αντιαεροπορικά συστήματα (MANPADS : 43

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Man-Portable Air Defense Systems). Η απειλή αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί με την εκτεταμένη χρήση του αεροπορικού ελιγμού, τη χρήση ολοκληρωμένων συστημάτων αυτοπροστασίας και τον περιορισμό του χρόνου έκθεσης του ελικοπτέρου εντός των επιχειρησιακών ορίων του εχθρικού αντιαεροπορικού πυροβολικού. Όπως έχουμε αναφέρει, η ΑΣ διατηρεί σε υπηρεσία επιθετικά και μεταφορικά ελικόπτερα. Κάθε τύπος ελικοπτέρου ενδείκνυνται για διαφορετικές αποστολές. Το επιθετικό ελικόπτερο είναι ευκίνητο, ταχύ, μεταφέρει μεγάλο όγκο πυρός και μπορεί να επιχειρεί ημέρα και νύκτα, κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες, σε μεγάλες αποστάσεις. Επίσης, μπορεί να επιχειρήσει πάνω από έδαφος ή θάλασσα και έχει το πλεονέκτημα της προσγείωσης και απογείωσης χωρίς να απαιτείται διάδρομος. Μπορεί επίσης να αναπτύξει ταχύτητες μεγαλύτερες από οποιαδήποτε μηχανοκίνητη ή τεθωρακισμένη δύναμη. Ο εξοπλισμός του αποτελείται από αντιαρματικά βλήματα, ρουκέτες, πολυβόλα, πυροβόλα και βλήματα αέρος-αέρος μικρού βεληνεκούς. Η κύρια αποστολή των επιθετικών ελικοπτέρων είναι η καταστροφή μηχανοκίνητων και τεθωρακισμένων δυνάμεων, επικοινωνιών, κέντρων διοίκησης και ελέγχου κ.ά. Τα επιθετικά ελικόπτερα μπορούν να προσβάλουν, να καταλάβουν και να διατηρήσουν μια περιοχή ζωτικού ενδιαφέροντος, όπως είναι οι συγκοινωνιακοί κόμβοι ή ένα ύψωμα στρατηγικής σημασίας, ενώ μπορούν να εκτελέσουν και επιχειρήσεις υπερκέρασης (κάθετα ή πλευρικά της εχθρικής διάταξης) και υπέρβασης φυσικών και τεχνιτών εμποδίων και κωλυμάτων (οχυρές θέσεις, πολυβολεία, ναρκοπέδια κ.ά.). Μπορούν επίσης να ενισχύσουν την παράκτια άμυνα επιχειρώντας εναντίον εχθρικών προγεφυρωμάτων. Τέλος, σημαντικός είναι ο ρόλος των επιθετικών ελικοπτέρων σε αποστολές συνοδείας αεροκίνητων δυνάμεων. Τα μεταφορικά ελικόπτερα χρησιμοποιούνται για την μεταφορά προσωπικού και υλικού από και προς το πεδίο μάχης. Οι επιχειρήσεις μεταφοράς προσωπικού (αεροκίνηση) διεξάγονται εναντίον περιοχών, οι οποίες κατέχονται από οργανωμένες εχθρικές δυνάμεις. Οι αεροκίνητες είναι εξειδικευμένες επιχειρήσεις που έχουν συγκεκριμένο αντικειμενικό σκοπό, άρα θα πρέπει να έχει προηγηθεί συστηματική συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών (διάταξη εχθρικών δυνάμεων, καιρικές συνθήκες, πιθανά και εναλλακτικά ση44

μεία πρόσβασης, ύπαρξη ή μη οχυρωματικών έργων, ύπαρξη κωλυμάτων, ιδιομορφία εδάφους κ.ά.). Η ΑΣ μπορεί να εκτελέσει αεροκίνητες ενέργειες για τη μεταφορά ενισχύσεων σε οποιοδήποτε νησί του Αιγαίου ή στη Θράκη. Μια αεροκίνητη ενέργεια αποτελείται από πέντε φάσεις: Συγκέντρωση, φόρτωση, κίνηση, προσγείωση και αποχώρηση. Η ασφάλεια κατά τη φάση της συγκέντρωσης προϋποθέτει εναέρια αναγνώριση, η οποία πραγματοποιείται κατά μήκος των επιλεγμένων αεροδιαδρόμων, διότι ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι η αναγνώριση, εκ μέρους του εχθρού, του άξονα κίνησης των φίλιων δυνάμεων και η πραγματοποίηση της σχετικής προετοιμασίας για την αιφνιδιαστική προσβολή τους. Η ασφάλεια κατά τη φάση της φορτώσεως έχει μεγάλη σημασία, αφενός διότι τα ελικόπτερα είναι ευάλωτα τη στιγμή που είναι στο έδαφος, αφετέρου διότι υπάρχει μαζική συγκέντρωση στρατευμάτων ή ευαίσθητων στρατιωτικών υλικών (πυρομαχικά, εκρηκτικά κ.ά.). Η φόρτωση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: (α) Τα ελικόπτερα προσγειώνονται και φορτώνουν μαζικά (η φόρτωση διαρκεί λίγο, αλλά υπάρχει κίνδυνος προσβολής και καταστροφής μεγάλου αριθμού ελικοπτέρων) και (β) Τα ελικόπτερα προσγειώνονται και φορτώνουν ένα-ένα (εδώ ο κίνδυνος προσβολής μειώνεται, αλλά αυξάνεται η διάρκεια της ενέργεια). Κατά τη διάρκεια της κίνησης τα επιθετικά ελικόπτερα προπορεύονται των μεταφορικών και παρέχουν προστασία. Κατά τη φάση της προσγείωσης τα επιθετικά ελικόπτερα εκτελούν αναγνώριση της ευρύτερης περιοχής. Σε περίπτωση έντονης και ισχυρής εχθρικής παρουσίας, χρησιμοποιείται άλλη (προεπιλεγμένη) περιοχή προσγείωσης. Εναλλακτικά, πριν την προσγείωση της αεροκίνητης δύναμης, πραγματοποιούνται πυρά εκκαθάρισης και εξουδετέρωσης του εχθρού. Στη φάση της προσγείωσης και μέχρι να αναφερθεί πλήρης ανάπτυξη των φίλιων δυνάμεων, τα επιθετικά ελικόπτερα εκτελούν αποστολές απαγόρευσης προσέγγισης του εχθρού. Αμέσως μετά την αποβίβαση της αεροκίνητης δύναμης τα μεταφορικά ελικόπτερα αποχωρούν άμεσα. Η σημαντικότερη απειλή για μια αεροκίνητη δύναμη είναι τα συστήματα MANPADS και οι νάρκες κατά ελικοπτέρων, οι οποίες μπορεί να τοποθετηθούν σε πιθανές περιοχές προσγείωσης. Οι νάρκες κατά ελικοπτέρων ενεργοποιούνται είτε με τον ήχο της έλικας του ελικοπτέρου (ακουστικά) είτε από την προσέγγι-

ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

ση του ελικοπτέρου σε συγκεκριμένη και προκαθορισμένη ακτίνα από τη νάρκη (προσέγγισης). Ομοίως, οι βολές πυροβολικού μπορούν να δημιουργήσουν ικανές συνθήκες ανάσχεσης μιας αεροκίνητης ενέργειας προσβάλλοντας με πυκνά και συνεχή πυρά την πιθανή περιοχή προσγείωσης. Αεροπορία Στρατού Ως ανεξάρτητο Όπλο η ΑΣ συγκροτήθηκε σχετικά πρόσφατα, μόλις το 1997. Σήμερα η ΑΣ διαθέτει στο σύνολο 186 αεροπορικά μέσα. Συγκεκριμένα διαθέτει 29 επιθετικά ελικόπτερα, 114 ελικόπτερα τακτικών μεταφορών, 31 εκπαιδευτικά ελικόπτερα και 12 αεροσκάφη. Τα 29 επιθετικά ελικόπτερα ανήκουν στην οικογένεια των ελικοπτέρων τύπου AH-64 Apache της αμερικανικής Boeing (19 είναι της έκδοσης AH-64A+ Apache, επτά της έκδοσης AH-64D Apache και τρία της έκδοσης AH-64D Longbow Apache). Η σύμβαση ύψους $ 505.000.000, για την προμήθεια 12 AH64A+ Apache, υπογράφηκε το Δεκέμβριο του 1991, ενώ τον Αύγουστο του 1992 ασκήθηκε το δικαίωμα προαίρεσης για την προμήθεια οκτώ επιπλέον ελικοπτέρων. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν τον Αύγουστο και ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο του 1995 (σήμερα σε

υπηρεσία παραμένουν 19 ελικόπτερα). Ακολούθησε η σύμβαση ύψους $ 593.546.882, για την προμήθεια 12 ελικοπτέρων, εννέα της έκδοσης AH-64D Apache και τριών της έκδοσης AH-64D Longbow Apache, η οποία υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2003 (το συνολικό κόστος αυξήθηκε στα $ 663.226.963 κατόπιν της προμήθειας 12 ολοκληρωμένων συστημάτων αυτοπροστασίας τύπου HIDAS : Helicopter Integrated Defensive Aids System). Οι παραδόσεις ξεκίνησαν το Φεβρουάριο και ολοκληρώθηκαν το Μάιο του 2007. Ωστόσο, λόγω της εμφάνισης κάποιων τεχνικών προβλημάτων, η επίσημη παραλαβή τους έγινε τον Αύγουστο του 2009 (επτά ελικόπτερα) και το Νοέμβριο του ίδιου έτους (πέντε ελικόπτερα). Η σύμβαση του 2003 προέβλεπε και δικαίωμα προαίρεσης για την προμήθεια τεσσάρων επιπλέον ελικοπτέρων (τριών AH-64D Apache και ενός AH-64D Longbow Apache), η οποία όμως δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Από τα εννέα AH-64D Apache σε υπηρεσία παραμένουν επτά, μετά την απώλεια δύο ελικοπτέρων. Για τον εξοπλισμό των AH-64 Apache, ο ΕΣ έχει προμηθευτεί τουλάχιστον 1.357 αντιαρματικά βλήματα τύπου AGM114 Hellfire της αμερικανικής Lockheed Martin (βεβαιωμένες παραλαβές). Συγκεκριμένα, το 1991 αγοράστηκαν 446 βλήματα της έκδοσης AGM-114A1

Το επιθετικό ελικόπτερο, όπως το εικονιζόμενο AH-64A+ Apache του ΕΣ, είναι ευκίνητο, ταχύ, μεταφέρει μεγάλο όγκο πυρός και μπορεί να επιχειρεί ημέρα και νύκτα, κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες, σε μεγάλες αποστάσεις.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Μια αεροκίνητη ενέργεια μπορεί να εκτελεστεί για τη μεταφορά προσωπικού ή για τη μεταφορά υλικών και εφοδίων. Η αεροκίνηση αποτελείται από τις φάσεις της συγκέντρωσης, της φόρτωσης, της κίνησης, της προσγείωσης και της αποχώρησης.

Basic Hellfire μέγιστου βεληνεκούς 8 χιλιομέτρων (παρελήφθησαν το 1995), ενώ το 1998 αγοράστηκαν άλλα 248 βλήματα της έκδοσης AGM-114K Hellfire II (παρελήφθησαν την περίοδο 2000-2001). Το 2007 αγοράστηκαν άλλα 663 βλήματα (παρελήφθησαν την περίοδο 2009-2010), εκ των οποίων τα 633 είναι της έκδοσης AGM-114K1 Hellfire II, τα 24 είναι της έκδοσης AGM-114Μ1 Hellfire II (για χρήση από τα ελικόπτερα ναυτικής συνεργασίας τύπου S-70B/-70B6 Aegean hawk), τρία είναι εκπαιδευτικά βλήματα τύπου M-36E και τρία είναι βλήματα τύπου Μ-34 εκμάθησης διαδικασιών. Ομοίως, το 1991 αγοράστηκαν 5.520 ρουκέτες τύπου Hydra-70 διαμετρήματος 70mm και μέγιστου βεληνεκούς 10,5 χιλιομέτρων (8 χιλιόμετρα είναι το δραστικό βεληνεκές) της αμερικανικής General Dynamics, ενώ το Μάρτιο του 1997 αγοράστηκαν άλλες 11.000 περίπου ρουκέτες του ίδιου τύπου (οι αριθμοί αφορούν σε βεβαιωμένες παραλαβές). Στον τομέα των ελικοπτέρων τακτικών μεταφορών η ΑΣ διατηρεί σε υπηρεσία 15 ελικόπτερα της οικογένειας CH-47 Chinook της αμερικανικής Boeing (εννέα της έκδοσης CH-47CG Chinook και έξι της έκδοσης CH-47SD Chinook), 12 ελικόπτερα τύπου NH90 TTH της ευρωπαϊκής κοινοπραξίας NH Industries, 46

24 ελικόπτερα τύπου UH-1H Iroquois της αμερικανικής Bell Helicopter, 62 ελικόπτερα τύπου AB-205 της ιταλικής AgustaBell (πλέον AgustaWestland, κατασκευάζονταν στην Ιταλία κατόπιν αδείας της Bell Helicopter), εκ των οποίων 23 της έκδοσης AB-205 και 39 της έκδοσης AB-205A1 και ένα ελικόπτερα τύπου AB-212. Η προμήθεια των δέκα ελικοπτέρων τύπου CH47C Chinook αποφασίστηκε το 1980 της αμερικανικής Boeing (κατασκευάστηκαν στην Ιταλία). Οι παραδόσεις ξεκίνησαν το 1981 (παραδόθηκαν πέντε ελικόπτερα) και ολοκληρώθηκαν το 1988 (παράδοση των υπολοίπων πέντε ελικοπτέρων). Το 1983 σημειώθηκε ατύχημα όταν ένα CH-47C Chinook είχε “βαριά προσγείωση” στη Σάμο κατά τη διάρκεια μεταφορά ενός συστήματος ραντάρ. Το ελικόπτερο δεν επισκευάστηκε και δεν αποκαταστάθηκε στην υπηρεσία, αλλά χρησιμοποιήθηκε ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών. Το 1992 αποφασίστηκε η αναβάθμιση των ελικοπτέρων στο επίπεδο CH-47CG Chinook. Οι εργασίες αναβάθμισης (πραγματοποιήθηκαν τη διετία 1994-1995), αφορούσαν στην αντικατάσταση των κινητήρων τύπου T55-L-11, μέγιστης ισχύος 3.750 ίππων, από τους κινητήρες τύπου T55-L-714A μέγιστης ισχύος 4.867 ίππων, την αναβάθμιση του συστή-

ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

ματος μετάδοσης της κίνησης, την αντικατάσταση των ελίκων με νέες, κατασκευασμένες από σύνθετα υλικά, τη βελτίωση της εργονομίας του πιλοτηρίου, την αντικατάσταση τμημάτων των ηλεκτρικών και των υδραυλικών συστημάτων, την τοποθέτηση νέων δεξαμενών καυσίμου μεγαλύτερης χωρητικότητας καυσίμου, την εγκατάσταση νέου συστήματος ανάρτησης εξωτερικού φορτίου τριών σημείων, την αναβάθμιση του συστήματος ελέγχου και σταθεροποίησης της πτήσης και την αναβάθμιση των συστημάτων επικοινωνίας και ναυτιλίας. Το 1999 αποφασίστηκε η προμήθεια επτά ελικοπτέρων της έκδοσης CH-47SD Chinook, οι παραδόσεις των οποίων ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2001 και ολοκληρώθηκαν αργότερα το ίδιο έτος. Σήμερα, σε υπηρεσία παραμένουν εννέα CH-47CG Chinook και έξι CH-47SD Chinook. Όπως προαναφέραμε, το ΥΠΕΘΑ προχώρησε στην κατακύρωση της προμήθειας δέκα μεταχειρισμένων CH-47D Chinook, αυξάνοντας έτσι (στο εγγύς μέλλον) τον αριθμό των εν υπηρεσία ελικοπτέρων στα 25. Η προμήθεια αναμένεται να αυξήσει σημαντικά την ικανότητα αεροκίνησης του ΕΣ και να μειώσει την καταπόνηση του ήδη πεπαλαιωμένου και γερασμένου στόλου των UH-1 Iroquois και AB-205/-205A1. Η σύμβαση ύψους $ 657.523.069, για την προμήθεια των 20 ελικοπτέρων NH-90 TTH (Tactical Transport Helicopter), υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2003. Από τα 20 ελικόπτερα τα 16 είναι της έκ-

δοσης τακτικών μεταφορών και τέσσερα της έκδοσης ειδικών επιχειρήσεων (η σύμβαση προβλέπει και την παράδοση τεσσάρων συλλογών μετατροπής ισάριθμων ελικοπτέρων της έκδοσης τακτικών μεταφορών σε ελικόπτερα διακομιδής τραυματιών). Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η παράδοση του πρώτου ελικοπτέρου θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί το Δεκέμβριο του 2005, έξι ελικόπτερα έπρεπε να παραδοθούν το 2006, πέντε το 2007, έξι το 2008 και δύο το 2009. Ωστόσο, λόγω της εμφάνισης τεχνικών προβλημάτων, η αρχική σύμβαση τροποποιήθηκε (τον Αύγουστο του 2010), με αποτέλεσμα, το μεν κόστος του προγράμματος να μειωθεί κατά € 70.000.000 περίπου, το δε χρονοδιάγραμμα υλοποίησης να επιμηκυνθεί κατά έξι χρόνια. Έτσι, δύο ελικόπτερα παραδόθηκαν τον Ιούνιο του 2011, ενώ μέχρι τον Δεκέμβριο του 2014 είχαν παραληφθεί συνολικά 11 ελικόπτερα. Το 12ο ελικόπτερο επρόκειτο να παραληφθεί τον Φεβρουάριο του 2015, αλλά ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Πάνος Καμμένος, ενημέρωσε πως δεν πρόκειται τελικά να παραληφθεί. Έκτοτε το πρόγραμμα βρίσκεται στον «αέρα». Εννοείται πως το δικαίωμα προαίρεσης για την προμήθεια 14 επιπλέον ελικοπτέρων του τύπου (12 της έκδοσης τακτικών μεταφορών και δύο της έκδοσης ειδικών επιχειρήσεων) δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Τριάντα (30) UH-1H Iroquois παραχωρήθηκαν το 1992 από τις ΗΠΑ με τη μορφή δωρεάν στρατιωτικής

Η πιθανότητα προμήθειας μεταχειρισμένων UH-60 Black Hawk από τις ΗΠΑ δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα, δεδομένων των συνθηκών, και θα μπορούσε να εξεταστεί στο μέλλον, αρκεί να εξοικονομηθεί το σχετικό κονδύλι.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

και ενός της έκδοσης C-12AP Huron, υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2000. Τα αεροσκάφη παρελήφθησαν τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του 2003 αντίστοιχα. Το C-12R Huron χρησιμοποιείται σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων, ενώ το C-12AP Huron, χρησιμοποιείται σε ρόλο αεροφωτογράφισης και είναι εξοπλισμένο, μεταξύ άλλων, με το αναλογικό σύστημα φωτομηχανής τύπου RMK Top ASMS (Airborne Sensor Management System) της αμερικανικής Digital Mapping. Το U-17A Sky Wagon αποτελεί τη στρατιωτική έκδοση του αεροσκάφους Cessna-185Ε Sky Wagon. Πενήντα (50) αεροσκάφη παραχωρήθηκαν από τις ΗΠΑ το 1963 ως δωρεάν στρατιωτική βοήθεια, τα οποία παρελήφθησαν την περίοδο 19651967. Λόγω παλαιότητας, ο ΕΣ απέσυρε 30 εξ αυτών (το 1982), ενώ σήμερα σε υπηρεσία παραμένουν εννέα αεροσκάφη, τα οποία αναμένεται να αποσυρθούν σύντομα. Η μελλοντική προσθήκη των δέκα μεταχειρισμένων CH-47D Chinook θα αυξήσει τον αριθμό των εν υπηρεσία ελικοπτέρων από τα 15 στα 25, άρα και την ικανότητα αεροκίνησης του ΕΣ.

βοήθειας. Τα ελικόπτερα παρελήφθησαν την περίοδο 1992-1993, αφού πρώτα υπέστησαν εργασίες γενικής εργοστασιακής επιθεώρησης και επισκευής στις ΗΠΑ. Σήμερα, σε υπηρεσία παραμένουν 24 ελικόπτερα του τύπου, μετά την απώλεια τεσσάρων και την δωρεάν παραχώρηση δύο ελικοπτέρων στα Σκόπια (στις αρχές του 2001). Τα AB-205/-205A1 (ουσιαστικά πρόκειται για ελικόπτερα τύπου UH-1H Iroquois) αποκτήθηκαν στη δεκαετία του ’60 και του ’70. Συγκεκριμένα, το 1967 αγοράστηκαν 25 ΑΒ-205 (παρελήφθησαν τη διετία 1969-1970), ενώ το 1975 και το 1977 αγοράστηκαν 15 και 35 ΑΒ-205A1 αντίστοιχα. Τα 15 AB-205A1 του 1975 παρελήφθησαν το αυτό έτος, ενώ τα 35 AB-205A1 του 1977 παρελήφθησαν τη διετία 1978-1979. Σήμερα σε υπηρεσία παραμένουν 23 ΑΒ-205 και 50 AB-205A1, εκ των οποίων τα 39 υπηρετούν στον ΕΣ (σε ρόλο τακτικών μεταφορών) και 11 στην Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) σε ρόλο έρευνας και διάσωσης. Το ΑΒ-212 (πρόκειται για ελικόπτερο τύπου UH1Ν Twin Huey) ένα από τα οκτώ ελικόπτερα του τύπου που απέκτησαν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις σε διαδοχικές παραγγελίες το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70. Συγκεκριμένα δύο ελικόπτερα αγοράστηκαν το 1975 και παρελήφθησαν το 1976, τέσσε48

ρα αγοράστηκαν το 1978 και παρελήφθησαν την ίδια χρονιά και δύο αγοράστηκαν το 1980 και παρελήφθησαν το 1981. Σήμερα, σε υπηρεσία παραμένουν πέντε ελικόπτερα, εκ των οποίων ένα χρησιμοποιεί ο ΕΣ, σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων, και τέσσερα χρησιμοποιεί η ΠΑ στον ίδιο ρόλο. Είκοσι (20) ελικόπτερα AB-206Β (πρόκειται για ελικόπτερα τύπου Bell-206B) αγοράστηκαν το 1971 και παραδόθηκαν το 1973. Τα 14 που παραμένουν σε υπηρεσία χρησιμοποιούνται σε ρόλο πτητικής συντήρησης. Το 1985 υπογράφηκε η σύμβαση ύψους $ 3.000.000 για την προμήθεια 20 ελικοπτέρων τύπου S-300C της αμερικανικής Sikorsky. Τα ελικόπτερα παρελήφθησαν τη διετία 1985-1986 και χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση (σε υπηρεσία παραμένουν 17 ελικόπτερα). Το δυναμολόγιο της ΑΣ συμπληρώνουν 12 αεροσκάφη (τρία τύπου C-12 Huron και εννέα τύπου U-17A Sky Wagon). Το πρώτο C-12 Huron (στην έκδοση C-12A Huron) αγοράστηκε το 1978 και παραδόθηκε το ίδιο έτος (χρησιμοποιείται σε ρόλο μεταφοράς υψηλών προσώπων). Το 1988 το αεροσκάφος αναβαθμίστηκε στο επίπεδο C-12C Huron (αντικαταστάθηκαν οι κινητήρες του). Η σύμβαση ύψους $ 11.400.625, για την προμήθεια δύο αεροσκαφών C-12 Huron, ενός της έκδοσης C-12R Huron

Οι προκλήσεις του μέλλοντος Τόσο σε σχέση με τα επιθετικά όσο και σε σχέση με τα μεταφορικά ελικόπτερα της ΑΣ η κατάσταση παραμένει προβληματική. Τα 29 επιθετικά ελικόπτερα μόλις και με τα βίας καλύπτουν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του ΕΣ συν το γεγονός ότι τα 19 ελικόπτερα της έκδοσης AH-64A+ Apache θα πρέπει να υποστούν ένα πρόγραμμα αναβάθμισης, δεδομένου ότι βρίσκονται σε υπηρεσία εδώ και 20 χρόνια και ενσωματώνουν τεχνολογία της δεκαετίας του ’80 (στις ΗΠΑ τα πρώτα AH-64A Apache εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1986). Ως προς τα μεταφορικά ελικόπτερα, από το 1996 μέχρι σήμερα η μόνη ουσιαστική ενίσχυση της ΑΣ είναι η προμήθεια των επτά (πλέον έξι) CH-47SD Chinook και των 11 NH-90 TTH. Παρά την σημαντική ενίσχυση με την επικείμενη παραλαβή των δέκα CH47D Chinook το πρόβλημα παλαιότητας και γήρανσης των 86 UH-1H Iroquois και ΑΒ-205A/-205A1 παραμένει άλυτο και θα παραμείνει εάν δεν υπάρξει προμήθεια μεταχειρισμένων μεταφορικών ελικοπτέρων, γιατί για την προμήθεια νέων ελικοπτέρων δεν τίθεται θέμα, λόγω οικονομικής αδυναμίας. Σε επίπεδο αεροκίνησης, σήμερα ο ΕΣ μπορεί να μεταφέρει, σε μια έξοδο και με τη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων (κάτι που σε πραγματικές συνθήκες μάχης είναι αδύνατο να συμβεί, μια υπόθεση εργασία κάνουμε), 660 στρατιώτες σε μια απόσταση 741 χιλιομέτρων (με τα CH-47 Chinook), 220 στρατι-

ώτες σε μια απόσταση 834 χιλιομέτρων (με τα NH90 TTH) και 688 στρατιώτες σε μια απόσταση 507 χιλιομέτρων (UH-1 Iroquois και ΑΒ-205A/A1). Σύνολο 1.568 στρατιώτες. Ομοίως, σε επίπεδο φορτίου ο ΕΣ μπορεί να μεταφέρει, επίσης σε μια έξοδο και με τη χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων, 160 τόνους σε μια απόσταση 741 χιλιομέτρων (με τα CH-47 Chinook), 46,2 τόνους σε μια απόσταση 834 χιλιομέτρων (με τα NH-90 TTH) και 151,5 τόνους σε μια απόσταση 507 χιλιομέτρων (με τα UH-1H Iroquois και AB-205/-205A1). Σύνολο 357,7 τόνους φορτίου. Περιττό να σημειώσουμε ότι οι αντίστοιχες δυνατότητες της Τουρκίας είναι πολλαπλάσιες των ελληνικών! Η επικείμενη έλευση των δέκα CH-47D Chinook θα βελτιώσει λίγο την κατάσταση (στη συνολική ικανότητα μεταφοράς θα προσθέσει 440 στρατιώτες ή 106,5 τόνους φορτίου), αλλά δεν θα επιλύσει το χρόνιο πρόβλημα της αντικατάστασης των 86 UH-1H Iroquois και ΑΒ-205A/-205A1 (ενδεχομένως με την έλευση των δέκα μεταχειρισμένων CH-47D Chinook να αποσυρθούν τα 24 UH-1H Iroquois). Η παραλαβή και των υπολοίπων εννέα NH-90 TTH θα βελτίωνε ακόμα περισσότερο την κατάσταση και θα επέτρεπε την απόσυρση 10-20 AB-205/-205A1, αλλά κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Σε κάθε περίπτωση το μείζον και επείγον πρόβλημα για την ΑΣ είναι η αντικατάσταση των UH-1H Iroquois και ΑΒ-205A/A1. Χρήματα όμως δεν υπάρχουν και η μόνη χώρα που μπορεί να διαθέσει μεταχειρισμένα μεταφορικά ελικόπτερα είναι οι ΗΠΑ με τα εκατοντάδες UH-60 Black Hawk που διαθέτει. Το 2014 είχε ακουστεί, ως δημοσιογραφική φήμη, η πιθανότητα παραχώρησης από τις ΗΠΑ περί των 50 UH-60 Black Hawk, αλλά η πληροφορία δεν επιβεβαιώθηκε και παρέμεινε φήμη. Πάντως η πιθανότητα προμήθειας μεταχειρισμένων UH-60 Black Hawk δεν είναι καθόλου άσχημη ιδέα, δεδομένων των συνθηκών, και θα μπορούσε να εξεταστεί στο μέλλον, αρκεί να εξοικονομηθεί το σχετικό κονδύλι. Η απόσυρση των UH-1H Iroquois και μέρους ή ολόκληρου του στόλου των ΑΒ-205A/A1 σε συνδυασμό με την παραλαβή των δέκα μεταχειρισμένων CH-47D Chinook και των εννέα υπό παράδοση NH-90 TTH θα οδηγούσε σε πολλαπλά οφέλη (αύξηση της ασφάλειας πτήσεων, περιορισμός του οικονομικού κόστους τεχνικής υποστήριξης και συντήρησης, αύξηση της διαθεσιμότητας του στόλου κ.ά.). ◼ 49

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Πυρ

ΠΕΖΙΚΟ

Θεωρία και πράξη

Του Ευθυμίου Λάζου

Τα κύρια χαρακτηριστικά της μάχης, που διεξάγει ο στρατιώτης, είναι το πυρ και η κίνηση. Μια καλά μελετημένη κίνηση θα πρέπει να εξασφαλίζει την αθέατη ή τουλάχιστον την χωρίς σοβαρές απώλειες προώθηση των στρατιωτών, προς θέσεις όσο το δυνατόν εγγύτερα προς τις εχθρικές δυνάμεις, από τις οποίες θα είναι δυνατή η εκδήλωση ισχυρού και φονικού πυρός εναντίον των εχθρικών δυνάμεων.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Το πυρ υπήρξε ανέκαθεν, από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα, ένα από τα κυριότερα συστατικά της στρατιωτικής ισχύος. Εάν όντος «ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα», όπως ισχυρίστηκε ο Πρώσος στρατηγός και θεωρητικός του πολέμου φον Κλάουζεβιτς, τότε το πυρ είναι κορωνίδα του πολέμου. Όλα τα όπλα στηρίζονται στο πυρ και η αξία τους στο πεδίο της μάχης είναι ευθέος ανάλογη με τον όγκο πυρός που μπορούν να εκτοξεύσουν ανά πάσα στιγμή και σε συγκεκριμένο χρόνο. Το πυρ είναι ικανό να μετριάσει την αριθμητική υπεροχή του εχθρού ή να τον εξουδετερώσει σε τέτοιο βαθμό ώστε η επίθεση του να απολέσει σημαντικό μέρος της ισχύος της ή ακόμα και την ορμή της. Για παράδειγμα, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Β’ ΠΠ) η ισχύς πυρός των γερμανικών αρμάτων μάχης και των αεροσκαφών κάθετης εφόρμησης Ju-87 Stuka, σε συνδυασμό με την ταχύτητα (των αρμάτων μάχης) και την ακρίβεια προσβολής (των Ju-87 Stuka) είχαν ως αποτέλεσμα τη κυριαρχία της ναζιστικής Γερμανίας στα ευρωπαϊκά πεδία των μαχών, από το 1939 (έναρξη του πολέμου) μέχρι το 1944 (απόβαση των συμμάχων στη Νορμανδία). Το πυρ έχει έκφραση σε όλα τα Όπλα των Ενόπλων Δυνάμεων, ιδιαίτερα στο Πεζικό, τα Τεθωρακισμένα και το Πυροβολικό, ενώ τα περισσότερα υποστηρικτικά Όπλα και Σώματα έχουν ως κύρια αποστολή την υποστήριξη των μαχόμενων φίλιων δυνάμεων έτσι ώστε η ισχύς πυρός τους να μην εξασθενίσει. Βέβαια από μόνο του το πυρ δεν μπορεί να κερδίσει πολέμους ή μάχες. Η ορθή χρήση του πυρός είναι αυτή που συμβάλει αποφασιστικά στην έκβαση μιας μάχης. Ένας στρατιωτικός ηγέτης θα πρέπει να γνωρίζει επακριβώς το πόση ισχύ πυρός έχει στη διάθεση του, πως θα τη χρησιμοποιήσει, που και γιατί. Από μόνη της η χρήση του πυρός είναι μάλλον εύκολη υπόθεση, αλλά η χρήση του πυρός την κατάλληλη στιγμή, εναντίων των κατάλληλων στόχων και εντός του πλαισίου ενός κατάλληλου και καλά σχεδιασμένου πολεμικού σχεδίου είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Ο σωστός τρόπος εκλογής και προσβολής των στόχων στο πεδίο της μάχης, μπορεί να υποδειχθεί από τους διοικητές των Ομάδων, των Διμοιριών ή των Λόχων, αλλά θα πρέπει, αυτό το αντικείμενο, να είναι μια από τις κορυφαίες ικανότητες του στρατιώτη, ο οποίος συχνά θα υποχρεωθεί να εκλέξει μό52

νος του τον στόχο και ν’ αποφασίσει για τον ενδεικνυόμενο τρόπο χρήσης των πυρών που έχει στη διάθεση του. Συνεπώς η εκπαίδευση του στρατιώτη στα της μάχης θα πρέπει να είναι διττή: Εφ’ ενός η ατομική εκπαίδευση θα πρέπει να επικεντρώνει στις ατομικές βολές μάχης, ενώ η ομαδική εκπαίδευση θα πρέπει να περιλαμβάνει τη διοίκηση πυρός και τις βολές μάχης του συνόλου της Ομάδας, της Διμοιρίας ή του Λόχου. Πριν εμβαθύνουμε στη θεωρητική και πρακτική εφαρμογή των πυρών στο πεδίο της μάχης, είναι σκόπιμο να αναλύσουμε τη φύση του πυρός σε επίπεδο Ομάδας Πεζικού, δηλαδή την τροχιά της βολίδας (δηλαδή του φορέα πυρός) και την βολή αυτή καθεαυτή (δηλαδή τη διαδικασία έναρξης του πυρός) Τροχιά Τροχιά καλείται η καμπύλη που διαγράφει η βολίδα κατά την εναέρια διαδρομή της, δηλαδή από τη στιγμή της εξόδου από το στόμιο της κάνης έως το τέλος της πορείας της, είτε αυτό είναι εύστοχο είτε άστοχο. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σήμερα ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ) χρησιμοποιεί φυσίγγια διαμετρήματος 7,62mm (με τα τυφέκια εφόδου γερμανικής προέλευσης τύπου G-3) και διαμετρήματος 5,56mm (με τα τυφέκια εφόδου αμερικανικής προέλευσης τύπου M-16). Η κάθε τροχιά βολίδας υποδιαιρείται στο ανοδικό τμήμα, στην κορυφή και το καθοδικό τμήμα (το ανοδικό τμήμα είναι περισσότερο ευθυτενές και μεγαλύτερου βεληνεκούς σε σχέση με την κορυφή ή το καθοδικό τμήμα). Το βεληνεκές της βολίδας είναι η απόσταση που καταγράφει από το στόμιο της κάνης μέχρι το σημείο πτώσης του φυσιγγίου. Το βεληνεκές διακρίνεται σε μέγιστο ή ανώτατο (δηλαδή όση απόσταση διανύει η βολίδα από το στόμιο της κάνης έως το σημείο στο οποίο εξαντλείται η κινητική της ενέργεια), σε ωφέλιμο (όση απόσταση αναγράφεται στη βαθμονόμηση του κλισιοσκοπίου, δηλαδή 100, 200, 300 ή περισσότερα μέτρα) και σε δραστικό (όσο είναι το διάστημα στο οποίο ολόκληρη η τροχιά της βολίδας αποτελεί επικίνδυνη ζώνη για στόχο ύψους ενός όρθιου άνδρα, δηλαδή περίπου 175 εκατοστά σε ύψος). Ένας παράγοντας που επηρεάζει την πορεία της βολίδας, την ευστοχία ή την αστοχία της, είναι η περιστροφική της κίνηση. Έτσι παρουσιάζεται το ενδε-

ΠΕΖΙΚΟ

χόμενο της παρέκκλισης της βολίδας ή της παρεκτροπής της. Παρέκκλιση είναι η πλευρική απόσταση του σημείου πτώσης της βολίδας σε σχέση με το σημείο της στόχευσης. Όπως προείπαμε, η παρέκκλιση οφείλεται στην περιστροφική κίνηση της βολίδας και σημειώνεται στα δεξιά ή στα αριστερά εφόσον οι ραβδώσεις της κάνης είναι δεξιόστροφες ή αριστερόστροφες αντίστοιχα. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η παρέκκλιση εξουδετερώνεται ή μηδενίζεται στις μικρές αποστάσεις, υπό την προϋπόθεση της κατάλληλης διάταξης των σκοπευτικών οργάνων του τυφεκίου. Μια βολή χαρακτηρίζεται εύστοχη όταν είναι συγχρόνως ακριβής (δηλαδή όταν βρίσκει το στόχο και όσο μικρότερες είναι οι αποστάσεις τόσο ακριβέστερη είναι η βολή) και κανονική (δηλαδή, όταν το μέσο σημείο της συγκέντρωσης πυρός συμπίπτει με τον στόχο). Πρακτικά, η ευστοχία μιας βολής εκφράζεται με το λόγο του αριθμού των βολίδων που πέτυχαν το στόχο τους προς τον αριθμό των βολίδων που εβλήθησαν (άρα η απόλυτη ευστοχία ορίζεται από τη σχέση 1-προς-1, δηλαδή μια βολίδα σε έναν

στόχο). Βέβαια η ευστοχία δεν συνεπάγεται αυτόματα και την εξουδετέρωση του στόχου. Αυτό εξαρτάτε από τη φύση του στόχου. Για παράδειγμα εάν ένας στρατιώτης αδειάσει μια γεμιστήρα χωρητικότητας 20 φυσιγγίων σε ένα τεθωρακισμένο όχημα το αποτέλεσμα θα είναι μεν 100% ευστοχία, αλλά ο στόχος θα παραμείνει εν ενεργεία, καθώς καμία βολίδα των 7,62mm δεν μπορεί να διατρήσει τη θωράκιση ενός τεθωρακισμένου οχήματος. Πέραν της ευστοχίας και της παρέκκλισης, μια βολίδα μπορεί να αποκλίνει του στόχου. Η απόκλιση μιας βολίδας διακρίνεται επί των στόχων σε κατακόρυφη ή οριζόντια παρατήρηση, ενώ σε σχέση με το έδαφος διακρίνεται κατά βεληνεκές και κατά διεύθυνση. Στην πράξη όμως διακρίνονται επί του στόχου μόνο η πιθανή κατακόρυφη και οριζόντια απόκλιση, και επί του εδάφους η πιθανή απόκλιση κατά βεληνεκές και κατά διεύθυνση. Ο εξοστρακισμός αφορά σε βολίδες που αναπηδούν μετά την πρόσκρουση τους στο έδαφος ή σε ένα εμπόδιο και συνεχίζουν τη διαδρομή τους. Οι εξοστρακισμοί είναι δυνατό να λάβουν χωρά σε οποιαδήποτε επιφάνεια,

Μια βολή χαρακτηρίζεται εύστοχη όταν είναι συγχρόνως ακριβής και κανονική. Πρακτικά, η ευστοχία μιας βολής εκφράζεται με το λόγο του αριθμού των βολίδων που πέτυχαν το στόχο τους προς τον αριθμό των βολίδων που εβλήθησαν.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

άλλα είναι λιγότερο πιθανοί σε μαλακό έδαφος (νωπό χώρα) παρά σε σκληρό (τσιμέντο). Θεωρία της βολής Το φυσίγγιο των τυφεκίων εφόδου αποτελείται από τον κάλυκα, το γέμισμα και τη βολίδα. Ο κάλυκας ενσωματώνει στεφάνη στον πυθμένα με την οποία εισάγεται και εξάγεται από τη θαλάμη. Περιέχει το γέμισμα και φέρει το αναφλεκτικό σύστημα. Με τη διαστολή των τοιχωμάτων του κατά την εκπυρσοκρότηση, εξασφαλίζει την αναγκαία έμφραξη της θαλάμης. Το γέμισμα αποτελείται από πυρίτιδα. Η βολίδα είναι αιχμηρή. Το πλεονέκτημα του επιμήκους σχήματος της βολίδας έγκειται στο ότι το βάρος της είναι πάντοτε μεγαλύτερο σε αναλογία προς την πλήττουσα επιφάνεια αέρα και συνεπώς μπορεί και καταβάλλει την αντίσταση του αέρα. Με αυτό τον τρόπο υποβοηθείται η ταχύτητα της βολίδας και επιτυγχάνεται μεγαλύτερο βεληνεκές και ισχυρότερη κρούση επί του στόχου. Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες, οι οποίοι επενεργούν επί της βολίδας, τόσο πριν όσο και μετά την έξοδο της από την κάνη. Πριν την έξοδο της βολίδας από τη κάνη επενερ-

γεί η δύναμη της έκρηξης. Όταν ένα φυσίγγιο βληθεί, τα εκ της καύσης του γεμίσματος παραγόμενα αέρια ωθούν την βολίδα προς τα εμπρός μέσω του κοίλου της κάνης, προς το στόμιο και στη συνέχεια έξω απ’ αυτό. Όταν αναφλέγει το γέμισμα ή βολίδα ωθείται επί των αυλακώσεων σε όλο το μήκος της κάνης και συνεπώς, κατά την έξοδο της από το στόμιο, έχει προσλάβει περιστροφική κίνηση. Αυτή η περιστροφική κίνηση τείνει να τηρεί τη κορυφή της βολίδας προς τα εμπρός και να της εξασφαλίζει σταθερότητα και ακρίβεια κατά την πτήση της. Όταν το όπλο βάλλει η έκρηξη μαζί με τη βιαία κίνηση της βολίδας κατά μήκος της κάνης, προκαλεί κραδασμό, από τον οποίο ενδεχομένως να προκύψει διαφορά μεταξύ της προέκτασης του άξονα της κάνης (πριν από την πυροδότηση) και της γραμμής προβολής της πορείας της βολίδας κατά την έξοδο της από την κάνη. Αυτή η διαφορά είναι γνωστή με τον όρο «γωνία ανυψώσεως» και αντισταθμίζεται με την εργοστασιακή ρύθμιση του όπλου. Επίσης, εάν βληθούν φυσίγγια με λαδωμένη κάνη προκαλείται το φαινόμενο του άρρυθμου κραδασμού και κατά συνέπεια της ελαττωματικής βολής. Εάν το φυσίγγιο ή η κάνη

Τα πυρά των τυφεκίων εφόδου μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες ανάλογα με τη σχέση πυρός και μετώπου και ανάλογα με τη σχέση πυρός και εδάφους.

ΠΕΖΙΚΟ

είναι λαδωμένη ή υγρή (π.χ. από νερό), δημιουργείται επιπλέον πίεση στο κλείστρο, λόγω της έλλειψης του φαινομένου της τριβής μεταξύ του κάλυκα και της θαλάμης. Αυτή η προς τα πίσω ώθηση επιδρά επί του κραδασμού και έτσι προκύπτει ελαττωματική βολή. Μετά την έξοδο της βολίδας από τη κάνη επενεργεί η αντίσταση του αέρα. Αυτή συντελεί στη γρήγορη μείωση της ταχύτητας της βολίδας. Η ελάττωση αυτή είναι συνάρτηση της πυκνότητας του αέρα, του διαμετρήματος της βολίδας, της μορφής της βολίδας κ.ά. Επίσης, και ο φυσικός νόμος της βαρύτητα επενεργεί επί της βολίδας, αμέσως μόλις η τελευταία εγκατάλειψη την κάνη, έλκοντας την προς τα κάτω. Άλλοι παράγοντες που επενεργούν επί της βολίδας είναι η δύναμη του ανέμου και οι επικρατούσες ατμοσφαιρικές συνθήκες. Η επίδραση του πλευρικού άνεμου επί της διαδρομής της βολίδας είναι σημαντική, ιδιαίτερα για τις μεγάλες αποστάσεις (σε περίπτωση μετωπικού ή οπίσθιου ανέμου, μέχρι την απόσταση των 1.500 μέτρων, δεν χρειάζεται διόρθωση). Βέβαια, σε συνθήκες μάχης δεν λαμβάνονται υπ’ όψιν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες, πλην του ανέμου (εξαίρεση αποτελεί η βολή σε μεγάλα υψόμετρα, όπου ο αέρας είναι αραιότερος). Οι μεταβολές της θερμοκρασίας δεν είναι ανάγκη να λαμβάνονται υπ’ όψιν, έκτος εάν τα φυσίγγια έχουν υπερθερμανθεί από τον ήλιο (έκθεση σε περιβάλλον καύσωνα). Ο αέρας και η βαρύτητα είναι οι παράγοντες που συντελούν ώστε η βολίδα να ακολουθεί καμπύλη τροχιά. Προς αντιστάθμισμα των επιρροών της αντίστασης του αέρα και της βαρύτητας, απαιτείται να κατευθυνθεί η νοητή γραμμή βολής κατά άτι πάνω από τον στόχο, τόσο όσο η βολίδα θα έπεφτε κάτω του στόχου, εάν ο άξονας της νοητής στόχευσης ήταν το κέντρο του στόχου. Αυτή η προς τα πάνω κίνηση της κάνης, προς αντιστάθμιση της καμπυλότητας της τροχιάς, καλείται ύψωση. Προϋπόθεση της ύψωσης είναι ο στόχος να είναι ορατός και το τυφέκιο να φέρει σκοπευτικά όργανα, με τα οποία ο στρατιώτης θα μπορεί να δώσει την απαιτούμενη ύψωση, χωρίς να σταματήσει να τηρεί την οπτική επαφή με τον στόχο. Για τη σχέση σκόπευσης-ύψωσης όλες οι κατασκευάστριες εταιρίες τυφεκίων εφόδου έχουν υπολογίσει, σε περιβάλλον πεδίου βολής, έναν μέσο

όρο ύψωσης για κάθε βεληνεκές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η βαθμονόμηση των σκοπευτικών οργάνων του κάθε τυφεκίου αφορά στο μέσο όρο ύψωσης, όπως αυτός προκύπτει από τις εργοστασιακές δοκιμές. Κάθε όπλο δοκιμάζεται σε μικρές αποστάσεις (έως τα 100 μέτρα) πριν την παράδοση του, ενώ όλα τα σκοπευτικά του όργανα ρυθμίζονται, έτσι ώστε να πλήττει τον στόχο εντός ορισμένων μικρών ορίων ανοχής. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι το κάθε τυφέκιο παρουσιάζει μικρές κατασκευαστικές διαφορές, απότοκο της μεγάλη κλίμακα παραγωγής. Άλλες διαφορές προκαλούνται λόγω της φθοράς των μερών, καθώς και από χαλάρωση ή τη σύσφιγξη των κοχλιών. Οι ανισότητες αυτές προσδίδουν σε κάθε τυφέκιο ατομικότητα, η οποία εκδηλώνεται με μικρή διαφορά επί της απαιτούμενης ύψωσης. Υπό ιδανικές συνθήκες ο κάθε στρατιώτης θα πρέπει να μελετήσει και να γνωρίζει τις βλητικές ιδιαιτερότητες του όπλου του, αλλά κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στον ΕΣ, δεν συμβαίνει. Εναλλακτικά μπορεί, στο πλαίσιο ετήσιας συντήρησης για παράδειγμα, να επιτευχθεί η επαναφορά των τυφεκίων στις εργοστασιακές τους προδιαγραφές. Πυρά Τα πυρά των τυφεκίων εφόδου μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες ανάλογα με τη σχέση πυρός και μετώπου και ανάλογα με τη σχέση πυρός και εδάφους. Ανάλογα της κατεύθυνσης του πυρός, σε σχέση προς το μέτωπο του στόχου, έχουμε τα μετωπικά πυρά (όσα δηλαδή εκτελούνται σε ορθή γωνία προς το μέτωπο του στόχου), τα πλευρικά πυρά (όσα εκτελούνται κατά του πλευρού του στόχου) και τα πλάγια πυρά (όσα εκτελούνται προς κατεύθυνση λοξή προς τον μεγάλο άξονα του στόχου). Ανάλογα της κατεύθυνσης του πυρός, σε σχέση προς το έδαφος και την θέση των φίλιων τμημάτων, έχουμε τα θεριστικά, τα εμπρηστικά και τα υπερκείμενα πυρά. Τα πυρά χαρακτηρίζονται θεριστικά εφόσον η τροχιά τους δεν είναι άνω του εδάφους περισσότερο του μέσου ύψους ενός όρθιου άνδρα (τα τυφέκια εφόδου όταν βάλλουν από θέση πρηνηδόν δίνουν θεριστικά πυρά, οπωσδήποτε, μέχρι της απόστασης των 600 μέτρων). Εμπρηστικά χαρακτηρίζονται τα πυρά κατά τα οποία η γωνία πτώσης των βολίδων είναι μεγάλη και το επικίνδυνο διάστημα περιορίζεται πρακτικά στη βαλλόμενη ζώνη, της οποίας το 55

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

μήκος μικραίνει (τα πυρά που εκτελούνται με αρνητική γωνία θέσεως, σε μεγάλη απόσταση ή εναντίον στόχου που βρίσκεται σε απότομη κλιτή, ονομάζονται εμπηκτικά). Τέλος, υπερκείμενα είναι τα πυρά, τα οποία εκτελούνται υπεράνω των φίλιων τμημάτων (για την εκτέλεση των υπερκείμενων πυρών θα πρέπει να υπάρχει βεβαιότητα για τη μη πρόκληση απωλειών στις φίλιες δυνάμεις, οι οποία θα πρέπει να είναι επαρκώς και διαρκώς καλυμμένες). Αναγνώριση και κατάδειξη στόχων Για να εξασφαλισθεί η ομαλή και ασφαλής κίνηση και γενικά για να ευοδωθεί η προσπάθεια της Ομάδας, της Διμοιρίας ή του Λόχου, θα πρέπει να καταστραφούν τα εχθρικά μέσα πυρός, για την κάλυψη και απόκρυψη όμως των οποίων ο εχθρός, είναι βέβαιο, ότι έχει λάβει μέτρα, άρα και η ανάγκη εξοικείωσης των στρατιωτών στις μεθόδους αναγνώρισης και κατάδειξης στόχων. Οι διοικητές των μονάδων πυρός θα πρέπει να έχουν επαρκείς γνώσεις, ώστε να επιλέγουν τους κατάλληλους στόχους αλλά και την κατάλληλη στιγμή για να τους προσβάλουν, καθώς και τον ορθό τρόπο κατάδειξης τους (ο τρόπος

κατάδειξης με τη χρήση τροχιοδεικτικών φυσιγγίων έχει το μειονέκτημα ότι προδίδει την θέση του όπλου που βάλλει, αλλά και τις προθέσεις του στρατιώτη). Όσο εγγύτερα προς τον στόχο βρίσκονται οι θέσεις βολής της Ομάδας, της Διμοιρίας ή του Λόχου τόσο αποτελεσματικότερο θα είναι το πυρ, κάτι για το οποίο οι στρατιώτες θα πρέπει να λαμβάνουν και να έχουν ικανοποιητική εκπαίδευση, ιδιαίτερα στους τομείς της ορθής χρήσης του εδάφους και της πειθαρχίας πυρός. Αμέσως μόλις αποκαλυφθεί ένας εχθρικός στόχος θα πρέπει άμεσα να καταδειχθεί και στη συνέχεια ο ηγήτορας ν’ αποφασίσει εάν, που και πως θα προσβληθεί ο στόχος έχοντας υπ’ όψιν του τους εξής παράγοντες: (α) Εάν ο στόχος είναι περιορισμένης έκτασης (μικρό μήκος μετώπου) μπορεί να εξουδετερωθεί με τη συγκέντρωση πυρός ενός τμήματος επιπέδου Ημι-ομάδας (β) Εάν είναι μεγάλης έκτασης (ευρύ μήκος μετώπου) θα απαιτηθεί η συγκέντρωση πυρός τμήματος επιπέδου Ομάδας (γ) Εάν υπάρχει ελεύθερος σκοπευτής κρυμμένος σε φύλλωμα δένδρου θα πρέπει να εξουδετερωθεί με εκτέλεση πυρών οπλοπολυβόλου κατά του δένδρου, από τη ρίζα μέχρι τη κορυφή (δ) Το πυρ

Τα πυρά εφόδου θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα βίαια και συγκεντρωτικά και να εκτελούνται από μικρές αποστάσεις, δηλαδή από το τελευταίο άλμα επίθεσης (δηλαδή από 0 έως 150 μέτρα). Σκοπός της εκτέλεσης των πυρών εφόδου είναι ή καταστροφή ή εξουδετέρωση ή ο εξαναγκασμός των εχθρικών δυνάμεων σε φυγή.

ΠΕΖΙΚΟ

της Ομάδας είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό, εναντίον κινουμένων στόχων, επιγείων (προσωπικό ή οχήματα) και εναέριων, υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις (ε) Η μεγαλύτερη απόσταση που επιτρέπεται να γίνει χρήση των πυρών της Ομάδας είναι τα 600 μέτρα (στ) Σε εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες, επιτρέπεται να γίνεται χρήση πυρών οπλοπολυβόλου και σε αποστάσεις μεταξύ 600-1.200 μέτρων (ζ) Τα πυρά των όπλων της Ομάδας δεν κατευθύνονται μόνο κατά των εχθρικών δυνάμεων, αλλά και κατά πιθανών ύποπτων θέσεων. Το πυρ κατά την επίθεση και την άμυνα Τα διαδοχικά στάδια εξέλιξης μιας επιθετικής ενέργειας είναι ο συνδυασμός πυρός και κίνησης, τα πυρά εφόδου και ο αγώνας σώμα με σώμα (εκ του συστάδην). Μία καλά εκπαιδευμένη Ομάδα, Διμοιρία ή Λόχος θα πρέπει να είναι σε θέση να μπορεί να συγκεντρώσει μεγάλο όγκο εύστοχου πυρός επί ορατών και μη, διακρινόμενων ή κρυμμένων εχθρικών θέσεων. Γενικά, η κύρια αποστολή του Ομαδάρχη, του Διμοιρίτη ή του Λοχαγού κατά την επίθεση, είναι να συγκεντρώσει αποτελεσματικά πυρά κατά ενός επιλεγμένου στόχου. Το οπλοπολυβόλο, το οποίο είναι το κύριο όπλο της Ομάδας, χρησιμοποιείται για να προσβάλει κατάλληλους και υψηλής αξίας εχθρικούς στόχους όπως είναι οι υπηρέτες βαρέων και αυτομάτων όπλων. Τα πυρά εφόδου θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα βίαια και συγκεντρωτικά και να εκτελούνται από τμήματα επιπέδου Ομάδας και από μικρές αποστάσεις, δηλαδή από το τελευταίο άλμα επίθεσης (δηλαδή από 0 έως 150 μέτρα). Σκοπός της εκτέλεσης των πυρών εφόδου είναι ή καταστροφή ή εξουδετέρωση ή ο εξαναγκασμός των εχθρικών δυνάμεων σε φυγή. Οι τυφεκιοφόροι εκτελούν πυρά εκ της θέσεως του όρθιου και εν κίνηση. Ομοίως και το οπλοπολυβόλο εκτελεί πυρά εν κίνηση, το δε πυρ του συντηρείται με τη συνδρομή του γεμιστή, ο οποίος δεν εκτελεί πυρά τυφεκίου, προκειμένου να μην μείνει το οπλοπολυβόλο χωρίς πυρομαχικά και να σιγήσει. Ό ηγήτορας και ο βοηθός δεν εκτελούν πυρά εφόδου, αλλά από θέσεις πίσω από την ακροβολισμένη κινούμενη Ομάδα ελέγχουν την ευθυγράμμιση της και την γενική πορεία την εφόδου. Ο αγώνας σώμα με σώμα διεξάγεται με τη λόγχη και με χειροβομβίδες (εφόσον οι εχθρικές δυνάμεις

βρίσκονται εντός σκέπαστρων) και αποφεύγεται η εκτέλεση άλλων πυρών, έτσι ώστε να μη επιφέρουν απώλειες στις φίλιες δυνάμεις. Κατά την άμυνα ο σκοπός του πυρός είναι ν’ απαγορεύσει στον εχθρό να καταλάβει τις κατεχόμενες από τις φίλιες δυνάμεις θέσεις (κατά την επίθεση το πυρ διευκολύνει μόνον τη κίνηση του επιτιθέμενου τμήματος). Η διαφορά αυτή, χωρίς να μεταβάλει τις μεθόδους προσαρμογής των πυρών της Ομάδος, επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό το ζήτημα της εκλογής της θέσης, η οποία θα πρέπει να προσφέρει επαρκεί κάλυψη, απόκρυψη και εκτεταμένα πεδία βολής. Συχνά μπορεί να ανατεθεί στην Ομάδα η απόκρουση της εφόδου του εχθρού με εκτέλεση θεριστικού πυρ κατά μήκος των τελικών προστατευτικών γραμμών. Σ’ αυτή την περίπτωση, κατά την επιλογή της θέσης άμυνας, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε αυτή να επιτρέπει την εκτέλεση θεριστικών πυρών. Ο ρυθμός βολής των διαφόρων οπλών της Ομάδας μπορεί ν’ αυξηθεί μέχρι το όριο της δυνατότητας εκτέλεσης εύστοχης βολής από τα μέλη της Ομάδας. Κατά τη διάρκεια του αμυντικού αγώνα δεν είναι δυνατό να συντηρηθεί επί μακρό ένας ταχύτατος ρυθμός βολής, λόγω της μεγάλης κατανάλωσης πυρομαχικών, που συνεπάγεται. Αποτελεί κανόνα η αρχική προσβολή ενός στόχου να εκτελείται με ταχύτατο ρυθμό, στη συνέχεια ο ρυθμός να επιβραδύνεται μέχρι του σημείου που εξασφαλίζει υπέροχη πυρός έναντι του εχθρικού πυρός. Η επιβράδυνση της βολής διευκολύνει και τη προσαρμογή του πυρός. Προσαρμογή πυρός Με τον όρο προσαρμογή πυρός νοείται η κατεύθυνση των πυρών σε όλη την έκταση του στόχου. Εάν ο στόχος είναι γραμμικός ή περιοχής, τότε προσαρμόζεται σε αυτόν καταμεριστικό πυρ. Κατά των γραμμικών στόχων κάθε στρατιώτης βάλλει τη πρώτη του βολή επί του αριστερού τμήματος του στόχου, σε σχέση με τη θέση του, καλύπτοντας όσο τμήμα του στόχου μπορεί, χωρίς όμως να μετακινηθεί από τη θέση του. Τα πυρά των τυφεκιοφόρων κατευθύνονται σε σημεία που κατέχονται αποδεδειγμένα ή πιθανά από τον εχθρό. Οι ακραίοι τυφεκιοφόροι, κατευθύνουν τα πυρά τους και λίγο έκτος του στόχου, ώστε να υπάρχει βεβαιότητα ότι τα πλευρά του στόχου καλύπτονται με πυρά και ότι υφίσταται επικά57

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

λυψη των πυρών των γειτονικών Ομάδων. Το οπλοπολυβόλο κατανέμει τα πυρά του επί οποιουδήποτε σημείου του στόχου, του οποίου η εξουδετέρωση θα διευκόλυνε περισσότερο την ενέργεια της Ομάδας. Εάν σε όσο χρόνο προσβάλλεται ένας γραμμικός στόχος, παρουσιαστή ανάγκη προσβολής και άλλου στόχου, ο Ομαδάρχης αποφασίζει για το τρόπο και τα όπλα με τα οποία θα προσβάλει το νέο στόχο. Τα πυρά της Ομάδας κατά στόχου περιοχής κατανέμονται κατά πλάτος και βάθος, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η τύφλωση και η εξουδετέρωση του στόχου. Κάθε τυφεκιοφόρος εκτελεί πυρά κατανεμημένα κατά μέτωπο, όπως και στους γραμμικούς στόχους, ενώ συγχρόνως κατανέμει αυτά τα πυρά και κατά βάθος. Το οπλοπολυβόλο προσβάλλει τα πιθανότερα και ισχυρότερα σημεία, που μπορεί να κατέχονται και σε ολόκληρη την περιοχή του μετώπου. Σε μερικές περιπτώσεις προσαρμόζονται τα πυρά της Ομάδος επί εδαφικού τμήματος, στο όποιο δεν έχει σημειωθεί παρουσία εχθρού. Η ενέργεια αυτή λέγεται κανονισμός βολής και έχει το μειονέκτημα ότι δεν εξασφαλίζει αιφνιδιασμό.

ΠΕΖΙΚΟ

Πειθαρχία πυρός Η πειθαρχία πυρός συνίσταται στην εκτέλεση των εξής ενεργειών: (α) Κανονική τοποθέτηση κλισιοσκοπίου (β) Κανονική σκόπευση επί του καθορισμένου στόχου (γ) Άμεση έναρξη πυρών κατόπιν σχετικής διαταγής (δ) Άμεση παύση του πυρός κατόπιν σχετικής διαταγής. Ένας στρατιώτης με υψηλή πειθαρχία πυρός έχει την ικανότητα της ορθής εκτέλεσης των παραγγελμάτων βολής, καθώς και τη δυνατότητα να ενεργεί σωστά, σε περιπτώσεις επείγουσας ανάγκης όπου θα υποχρεωθεί να εκτέλεση πυρά μόνος του. Εάν ένας στρατιώτης απομονωθεί, για οποιοδήποτε λόγο από την υπόλοιπη Ομάδα, ενεργεί ανεξάρτητα, ιδιαίτερα στην περίπτωση που πιστεύει, κρίνει ή εκτιμά ότι με αυτό τον τρόπο θα βοηθήσει στην εκπληρώσει της αποστολής της Ομάδας του. Σε διαφορετική περίπτωση οφείλει να κινηθεί ανεξάρτητα και να παρουσιαστεί στο πλησιέστερο φίλιο στρατιωτικό τμήμα. Ότι ισχύει για την εκτέλεση των πυρών από την Ομάδα ισχύει και για την περίπτωση της Διμοιρία, όταν αυτή ενεργεί ως μονάδα πυρός ενός Λόχου.

Με καλή διοίκηση πυρός εξασφαλίζεται η επίκαιρη και αιφνιδιαστική συγκέντρωση του απαιτουμένου όγκου πυρός και η καταστροφή ή εξουδετέρωση του στόχου.

Με τον όρο προσαρμογή πυρός νοείται η κατεύθυνση των πυρών σε όλη την έκταση του στόχου, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις στόχου περιοχής, όπου τα πυρά κατανέμονται κατά πλάτος και βάθος, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η τύφλωση και η εξουδετέρωση του στόχου.

Διοίκηση πυρός Διοίκηση πυρός είναι η από το διοικητή της μονάδας πυρός, με παραγγέλματα βολής, ρύθμιση της έντασης και κατανομής του πυρός, προς επίτευξη δραστικού και ταχέως αποτελέσματος επί του στόχου. Με καλή διοίκηση πυρός εξασφαλίζεται η επίκαιρη και αιφνιδιαστική συγκέντρωση του απαιτουμένου όγκου πυρός και η καταστροφή ή εξουδετέρωση του στόχου. Το οπλοπολυβόλο αποτελεί το κύριο όπλο της Ομάδας, τα δε τυφέκια εφόδου εξασφαλίζουν το πυκνό πυρ και την εκτέλεση πυρών ακριβείας κατά μεμονωμένων εχθρών. Η Ομάδα μπορεί να εκτελέσει τα ακόλουθα είδη πυρών: (α) Καταμεριστικό πυρ (κατευθύνεται κατά διαφόρων στόχων, είτε γραμμικών είτε επιφανείας) (β) Συγκεντρωτικό πυρ (συγκεντρώνεται σε ένα σημείο του στόχου) (γ) Ομαδικό πυρ (το πυρ του συνόλου των όπλων της

Ομάδας) και (δ) Ατομικό πυρ (εκτελείται ατομικά από τους στρατιώτες Ομάδας). Σε γενικές γραμμές για τη διοίκηση πυρός ισχύουν η διεύθυνση πυρός (είναι η από το διοικητή της μονάδας πυρός, με διαταγές, κοινοποίηση στα υπ’ αυτόν τμήματα, μέρους του σχεδίου πυρός, του οποίου η εκτέλεση ανατίθεται σ’ αυτούς), τα παραγγέλματα βολής (οι σύντομες εντολές εκτελέσεως πυρός) και η πειθαρχία πυρός (η εκτέλεση των πυρών συμφώνα με τα παραγγέλματα του διοικητή της μονάδας πυρός ή τους ισχύοντες κανόνες εμπλοκής). Τόσο η καλή διεύθυνση όσο και η αποτελεσματική διοίκηση είναι αναγκαία χαρακτηριστικά για την ορθή διεξαγωγή οποιαδήποτε μορφής επιχείρησης και εξασφαλίζονται τόσο καλά επιμελημένα και οργανωμένα, στη μικρότερη δυνατή λεπτομερή, επιχειρησιακά σχέδια. ◼ 59

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Περίπολοι και Ενέδρες Του Λαζάρου Σαραντόγλου

Περίπολος καλείται ένα στρατιωτικό τμήμα, το οποίο αποστέλλεται (μέσω ξηράς, θαλάσσης ή από αέρος) σε μια συγκεκριμένη περιοχή με στόχο την εμπλοκή σε μάχη, την αναγνώριση ή και τα δύο. Σε κάθε περίπτωση η περίπολος είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη επιχειρήσει, η οποία απαιτεί πολύ καλή και λεπτομερή οργάνωση και προπαρασκευή. Ενέδρα ονομάζεται ένα στρατιωτικό τμήμα, το οποίο είναι εγκαταστημένο σε κατάλληλες και καλά καλυμμένες θέσεις με στόχο την αιφνιδιαστική προσβολή διερχομένης από εκεί εχθρικής δύναμης.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Περίπολος Μετά τη λήψη της σχετικής διαταγής, η περίπολος μεταβαίνει σε ένα απομονωμένο μέρος όπου ασχολείται με τη λεπτομερή σχεδίαση, οργάνωση και την προετοιμασία της περιπόλου. Μια λεπτομερής μελέτη της αποστολής θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλαπλούς τρόπους ενεργείας για την εκτέλεσή της (εναλλακτικές). Είναι προφανές ότι ένα σημαντικό μέρος της προπαρασκευαστικής μελέτης της αποστολής θα πρέπει να περιλαμβάνει λεπτομερή μία επισταμένη μελέτη και ανάλυση του χάρτη και του διαθέσιμου χρόνου. Ομοίως, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στην επίγεια ή εναέρια αναγνώριση, όταν και όπου μπορεί να γίνει (πιθανά βοηθήματα είναι οι φωτογραφικές μηχανές, οι κάμερες και τα μικρά κασετόφωνα για την καταγραφή των πληροφοριών). Έμφαση θα πρέπει να δοθεί και στη σύνθεση και στον εξοπλισμό της περιπόλου. Ιδανικό θα ήταν πριν ξεκινήσει η αποστολή να εκτελεστούν δοκιμές, επιθεωρήσεις και έλεγχος οπλισμού και υλικών (εφόσον υπάρχει διαθέσιμος χρόνος).

Άμεση αντίδραση περιπόλου Μια περίπολος με κύρια αποστολή της αναγνώριση θα πρέπει να αποφεύγει, σε κάθε περίπτωση, την επαφή με τον εχθρό. Συνεπώς ο επικεφαλής της περιπόλου θα πρέπει να επιλέξει σωστά δρομολόγια. Ωστόσο, εάν η περίπολος έρθει τελικά σε επαφή με τον εχθρό τότε τα μέλη της θα πρέπει να γνωρίζουν ακριβώς τι θα κάνουν. Ενέργειες και κινήσεις άμεσης αντίδρασης εφαρμόζονται σε περίπτωση που η περίπολος πέσει σε μια εχθρική ενέδρα, όταν η περίπολος αναπαύεται ή όταν υπάρχει τυχαία επαφή με τον εχθρό. Οι ενέργειες αυτές είναι ουσιαστικά το πυρ και η κίνηση της περιπόλου προς τα πίσω με σκοπό, όχι να εξουδετερωθεί ο εχθρός, αλλά να απαγκιστρωθεί η περίπολος από την εμπλοκή. Η πρώτη και βασική ενέργεια είναι η βολή αμέσου αντιδράσεως, η οποία είναι μια διπλή βολή που εκτελεί όποιος αντιληφθεί πρώτος την εχθρική δύναμη. Η διπλή βολή εκτελείται από όρθια θέση, δεδομένου ότι η περίπολος βρίσκεται εν κινήσει. Βασική προϋπόθεση για την ορθή εκτέλεση της βολής αμέσου αντιδράσεων είναι οι άνδρες της περιπόλου

Μια περίπολος με κύρια αποστολή της αναγνώριση θα πρέπει να αποφεύγει, σε κάθε περίπτωση, την επαφή με τον εχθρό. Ωστόσο, εάν η περίπολος έρθει τελικά σε επαφή με τον εχθρό τότε τα μέλη της θα πρέπει να γνωρίζουν ακριβώς τι θα κάνουν.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

να κρατούν τα όπλα τους στη σωστή στάση περιπόλου, με το κοντάκιο στηριγμένο στον ώμο και τον αντίχειρα έτοιμο να απασφαλίσει και να εκτελέσει τη βολή. Η βολή άμεσης αντίδρασης εκτελείται μόνο από αυτός που θα αντιληφθεί την εχθρική δύναμη. Μετά τη διπλή βολή άμεσης αντίδρασης αυτός που αντιλήφθηκε τον εχθρό αναφέρει στα υπόλοιπα μέλη της περιπόλου την κατεύθυνση της επαφής (δηλαδή το σημείου που βρίσκεται η εχθρική δύναμη). Αμέσως μετά ο άνδρας που αντιλήφθηκε την εχθρική δύναμη κινείται και λαμβάνει θέση κάλυψης, πλησίον της αρχική του θέσης και εκτελεί πυρά κατά της εχθρικής δύναμης (η θέση κάλυψης μπορεί να είναι όρθια, γονυπετώς η πρηνηδόν). Οι υπόλοιποι άνδρες της περιπόλου κινούνται σε θέσεις αριστερά και δεξιά του πρώτου άνδρα και εκτελούν πυρά. Ανάλογα με το είδος της επαφής, οι θέσεις αυτές έχουν προκαθοριστεί με σχετική διαταγή του επικεφαλής της περιπόλου. Σε καμία περίπτωση πάντως η περίπολος δεν κινείται προς τον εχθρό. Έχοντας επιτύχει την κάλυψη της η περίπολος εκτελεί πυρ και κίνηση προς τα πίσω σε Ημι-ομάδες. Μια Ημι-ομάδα κινείται προς τα πίσω όταν αντιληφθεί ότι η άλλη Ημι-ομάδα έχει αρχίσει πυρ. Η κίνηση προς τα πίσω είναι γρήγορη και με την πλάτη γυρισμένη στον εχθρό. Κατά την κίνηση προς τα πίσω η Ημι-ομάδα θα πρέπει να ψάχνει για κατάλληλες θέσεις κάλυψης, να παρατηρεί τις θέσεις των ανδρών της άλλης Ημι-ομάδας και να συνεννοείται με τους άλλους άνδρες της δικής του Ημι-ομάδας. Κατά τη διάρκεια της κίνησης προς τα πίσω η επικοινωνία μεταξύ των ανδρών της Ημί-ομάδας, η οποία εκτελεί την κίνηση προς τα πίσω, έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού θα πρέπει να κινούνται σχετικά παράλληλα μεταξύ τους, να μην χάνουν την επαφή, να μην απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον, και να μην διασταυρώνονται μεταξύ τους (για την ασφάλεια τους). Όλοι θα πρέπει να ψάχνουν για θέσεις οι οποίες παρέχουν ικανοποιητική κάλυψη και απόκρυψη, όπως είναι η πυκνή βλάστηση και τα δέντρα. Σε περίπτωση κάλυψης πίσω από ένα δέντρο η βολή θα πρέπει να γίνεται 1-2 μέτρα πίσω από τον κορμό του δένδρου για καλύτερη ορατότητα. Η απόσταση μεταξύ των Ημι-ομάδων ποικίλει ανάλογα με το έδαφος και την ορατότητα. Σε κάθε περίπτωση αυτή η απόσταση δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 30 μέτρα,

έτσι ώστε να μην χαθεί η επαφή, να μην μείνει αρκετή ώρα εκτεθειμένη η Ημι-ομάδα που υποχωρεί και η Ημι-ομάδα που εκτελεί πυρ να έχει τη δυνατότητα υποστήριξης χωρίς τον κίνδυνο να μείνει από πυρομαχικά. Επίσης ανάλογα με το έδαφος και την ορατότητα ποικίλει και ο αριθμός των αλμάτων. Αν, για παράδειγμα, η ορατότητα είναι μικρή, με 1-2 άλματα από κάθε Ημι-ομάδα η περίπολος μπορεί, με σχετική ευκολία, να απαγκιστρωθεί με την προϋπόθεση ότι έχει επισημανθεί έγκαιρα ένα καλό σημείο συγκέντρωσης κοντά στο σημείο επαφής. Κατά την κίνηση η χρήση των πυρομαχικών γίνεται με φειδώ και προσοχή και σε καμία περίπτωση με ριπές. Ένα πολύ βασικό σημείο αυτής της διαδικασίας είναι να μην υπάρχουν νεκρά διαστήματα, δηλαδή διαστήματα κατά τα οποία κανένας άνδρας της περιπόλου δεν εκτελεί βολές κατά του εχθρού. Ένα και όταν κάποιος άνδρας της περιπόλου αντιληφθεί κάποιο ασφαλές σημείο συγκέντρωσης κοντά του ενημερώνει σχετικά τα υπόλοιπα μέλη της περιπόλου. Η κίνηση προς το σημείο συγκέντρωσης αρχίζει από τον πιο απομακρυσμένο, προς το σημείο συγκέντρωση, άνδρα. Καθένας που αποχωρεί από τη θέση του θα πρέπει να ειδοποιεί τον επόμενο, είτε με φωνή είτε με φυσική επαφή. Πριν αρχίσει η κίνηση προς το σημείο συγκέντρωση η περίπολος θα πρέπει (εάν αυτό και εφικτό) να βρίσκεται σε μια νοητή ευθεία γραμμή για την καλύτερη δυνατή επικοινωνία και συντονισμό μεταξύ των ανδρών. Στο σημείο συγκέντρωσης ο επικεφαλής ελέγχει την κατάσταση της περιπόλου για απώλειες δίνει οδηγίες για τις περαιτέρω ενέργειες. Σε κάθε περίπτωση, βασικός σκοπός της περιπόλου είναι η διακοπή της επαφής με την εχθρική δύναμη. Αν όμως αυτό δεν είναι δυνατό, τότε η περίπολος λαμβάνει θέσεις άμυνας και μάχεται. Αν κάποιος άνδρας λείπει από το σημείο συγκέντρωση, είτε είναι τραυματίας ή νεκρός ή έχει καθηλωθεί στην αρχική του θέση, τότε εναπόκειται στην κρίση του επικεφαλής της περιπόλου, και ανάλογα με την τακτική κατάσταση που επικρατεί, αν θα μεταβεί τμήμα της περιπόλου να τον περισυλλέξει ή θα τον διατάξει να κινηθεί μόνος του, με κάλυψη πυρών από την περίπολο, προς το σημείο συγκέντρωσης. Όπως έχουμε προαναφέρει, πολλές φορές η περίπολος θα αναγκαστεί, εκ των πραγμάτων, να κινηθεί σε μονοπάτι και σε υποχρεωτικές διαβάσεις, 63

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

όπως είναι οι χαράδρες και οι στενωποί, όταν η κίνηση έξω από αυτές τις διαβάσεις είναι αδύνατη ή καθυστερεί την πορεία ή την πρόοδο της περιπόλου. Και σε αυτές τις περιπτώσεις η περίπολος θα πρέπει να απαγκιστρωθεί προς τα πίσω από το ίδιο δρομολόγιο. Σε περίπτωση εχθρικής επαφής εμπρός (κατά μέτωπο) ο πρώτος που θα αντιληφθεί την εχθρική δύναμη εκτελεί διπλή βολή αμέσου αντιδράσεως και ειδοποιεί τους υπόλοιπους. Αμέσως μετά εκτελεί βολές κατά των εχθρικών θέσεων, ρίχνει χειροβομβίδες και καπνογόνα με στόχο να τυφλώσει τον εχθρό και αποχωρεί προς τα πίσω έξω από το πεδίο βολής του εχθρού σε ένα σημείο συγκέντρωσης (κατά τη διάρκεια αυτής της κίνησης, εάν ο δεύτερος στη σειρά άνδρας έχει καλό πεδίο βολής εκτελεί και αυτός βολές κατά των εχθρικών θέσεων). Μόλις ο 64

πρώτος άνδρας περάσει δίπλα από τον δεύτερο αποχωρεί και αυτός προς το σημείο συγκέντρωσης. Ακολουθεί ο τρίτος, ο τέταρτος κ.ο.κ. Μόλις όλη η περίπολος συγκεντρωθεί στο σημείο συγκέντρωσης αποχωρεί. Εάν η περίπολος είναι πολυμελής μόνο οι τρεις ή οι τέσσερις πρώτοι στρατιώτες εφαρμόζουν την παραπάνω τεχνική. Οι υπόλοιποι αποχωρούν μαζικά προς τα πίσω, συγκεντρώνονται στο σημείο συγκέντρωσης και αναμένουν τη συγκέντρωση όλης της περιπόλου. Σε περίπτωση πλάγιας επαφής η περίπολος είναι πολύ πιθανό να βρίσκεται εντός φονικής ζώνης μιας εχθρικής ενέδρας. Οι προβλεπόμενες ενέργειες άμεσης αντίδρασης εφαρμόζονται από την περίπολο που βρίσκονται μέσα στη φονική ζώνη ως εξής: Ο πρώτος που θα αντιληφθεί την εχθρική δύναμη εκτελεί βολές αμέσου αντιδράσεως και ειδοποιεί την περίπολο για την κατεύθυνση της προσβολής. Αμέσως μετά εκτελεί πυρά. Μόλις τα υπόλοιπα μέλη της περιπόλου εκτελέσουν πυρά ο πρώτος άνδρας αποχωρεί προς την αντίθετη κατεύθυνση κινήσεως ειδοποιώντας τον επόμενο (με φωνή ή με φυσική επαφή). Κάθε άνδρας της περιπόλου αποχωρεί με τον ίδιο τρόπο. Η περίπολος συγκεντρώνεται έξω από τη φονική ζώνη του εχθρού και απομακρύνεται. Όσοι δεν εισήλθαν στη φονική ζώνη αποχωρούν προς τα πίσω στο σημείο συγκέντρωσης και αναμένουν. Όσοι έχουν περάσει τη φονική ζώνη δεν εισέρχονται σε αυτήν, αλλά από άλλο δρομολόγιο συναντούν την περίπολο στο σημείο συγκέντρωσης ή σε άλλο σημείο αναφοράς. Όταν μια περίπολος πέσει στη φονική ζώνη μιας εχθρικής ενέδρας, τότε η ιδανική συνθήκη θα είναι να απαγκιστρωθεί και να απομακρυνθεί από το σημείο συγκέντρωσης χωρίς απώλειες. Πολλές φορές όμως αυτό δεν είναι δυνατό, διότι ο εχθρός έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και μπορεί να επιφέρει απώλειες ή τραυματισμούς στην περίπολο. Όλα τα μέλη της περιπόλου θα πρέπει να γνωρίζουν ότι κανένας τραυματίας δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί στα χέρια του εχθρού, και θα πρέπει να γίνει ότι είναι δυνατό για να μεταφερθεί ο τραυματίας προς τα πίσω μαζί με την υπόλοιπη περίπολο ώστε να του παρασχεθούν οι Α’ Βοήθειες. Ο συνεχής έλεγχος της προόδου της αποστολής της περιπόλου, το επιθετικό πνεύμα, η οικονομία στα πυρομαχικών, η συνεργασία και η επικοινωνία μεταξύ των ανδρών απο-

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

κτούν στην περίπτωση ενός τραυματισμού ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Ομοίως, η καλή φυσική κατάσταση, η ταχεία παροχή Α’ Βοηθειών και η χρήση καπνογόνων είναι στοιχεία απολύτως απαραίτητα για την επιτυχή απαγκίστρωση της περιπόλου. Σε περίπτωση τραυματισμού, η περίπολος σταματά αμέσως τη σύμπτυξη της και ο νοσοκόμος της περιπόλου μαζί με τον πιο κοντινό στον τραυματία άνδρα κινούνται προς αυτός. Οι υπόλοιποι τους καλύπτουν με πυρά και ρίχνουν καπνογόνα ώστε να διακοπεί η οπτική επαφή μεταξύ του τραυματία και του εχθρού. Γίνεται διάγνωση και εφόσον η θέση που βρίσκεται ο τραυματίας παρέχει απόκρυψη, τότε παρέχονται επί τόπου οι Α’ Βοήθειες, αλλιώς αυτό γίνεται στην επόμενη καλυμμένη θέση. Εάν η περίπολος αποτελείται από τέσσερις μόνο άνδρες, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη και η μόνη ενδεδειγμένη επιλογή είναι δύο άνδρες να μεταφέρουν τον τραυματία και ο τρίτος να καλύπτει την κίνηση τους. Για την ξεκούραση των ανδρών, περισσότερο όμως για την αλλαγή του γεμιστήρα και τη συνέχεια των πυρών κάλυψης, οι άνδρες που μεταφέρουν τον τραυματία εναλλάσσονται. Ο τραυματίας σύρε-

ται από τους δύο άνδρες προς τα πίσω (το όπλο και το σακίδιο του τραυματία μεταφέρονται ή όχι ανάλογα με την τακτική κατάσταση που επικρατεί, με εξαίρεση την περίπτωση που τραυματιστεί ο διαβιβαστής, οπότε το σακίδιο με το διαβιβαστικό υλικό δεν εγκαταλείπεται ποτέ). Μετά το σημείο συγκέντρωσης ο τραυματίας μεταφέρεται στους ώμους και όσο το δυνατό πιο γρήγορα μακριά από την επικίνδυνη περιοχή. Τα ατομικά υλικά του τραυματία και του τραυματιοφορέα μοιράζονται και μεταφέρονται από τους υπολοίπους. Αν υπάρχουν δύο ή περισσότεροι τραυματίες, τότε για να επιτευχθεί η απαγκίστρωση της περιπόλου θα πρέπει να υπάρχει ικανός αριθμός ανδρών για τη μεταφορά και κάλυψη των τραυματιών. Εάν η περίπολος αποτελείται μόνο από 4-5 άνδρες, τότε επαφίεται στην κρίση του επικεφαλής (και ανάλογα με την εχθρική δύναμη) αν η υπόλοιπη περίπολος θα υπερασπιστεί τους τραυματίες επί τόπου ή θα αποχωρήσει. Περίπολος και επικίνδυνες περιοχές Επικίνδυνη περιοχή είναι κάθε τοποθεσία ή δρομολόγιο το οποίο μπορεί να εκθέσει ένα φίλιο τμήμα στην

Σε τακτικό επίπεδο η ενέδρα έχει ως στόχο την καταστροφή υλικού του εχθρού, την πρόκληση απωλειών, την καθυστέρηση ή την παρακώλυση της γραμμής ανεφοδιασμού του εχθρού κ.ά. Σε στρατηγικό επίπεδο η ενέδρα έχει ως στόχο τη πτώση του ηθικού του εχθρού, της μαχητικής ικανότητας και του επιθετικού του πνεύματος, καθώς και την ανύψωση του ηθικού των φίλιων δυνάμεων.

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

Επικίνδυνη περιοχή είναι κάθε τοποθεσία ή δρομολόγιο το οποίο μπορεί να εκθέσει ένα φίλιο τμήμα στην εχθρική παρατήρηση, το εχθρικό πυρ ή και τα δύο. Η περίπολος θα πρέπει πάντα να επιδιώκει την αποφυγή των επικίνδυνων περιοχών. Αν δεν είναι δυνατή η παράκαμψη τους, η περίπολος θα πρέπει να περάσει από την επικίνδυνη περιοχή με εξαιρετική προσοχή και το ταχύτερο δυνατόν.

εχθρική παρατήρηση, το εχθρικό πυρ ή και τα δύο (ανοιχτές περιοχές, δρόμοι και μονοπάτια, χωριά, εχθρικές θέσεις, ναρκοπέδια, ρυάκια, συρματοπλέγματα, φυσικά ή τεχνητά κωλύματα κ.ά.). Η περίπολος, είτε πρόκειται για Ομάδα είτε για Διμοιρία θα πρέπει πάντα να επιδιώκει την αποφυγή των επικίνδυνων περιοχών. Αν δεν είναι δυνατή η παράκαμψη τους, η περίπολος θα πρέπει να περάσει από την επικίνδυνη περιοχή με εξαιρετική προσοχή και το ταχύτερο δυνατόν. Σε ανοιχτές περιοχές το πρώτο και βασικό ζητούμενο είναι η απόκρυψη της περιπόλου στο πλησιέστερο δυνατό σημείο. Στη συνέχεια ακολουθεί η εγκατάσταση των τμημάτων ασφαλείας για την παροχή έγκαιρης προειδοποίησης και η αποστολή ενός τμήματος για την αναγνώριση της περιοχής. Μετά την αναγνώριση, ακολουθεί η διάβαση της περιπόλου από το στενότερο σημείο το ταχύτερο δυνατόν. Σε δρόμους και μονοπάτια η διάβαση θα πρέπει να λαμβάνει χώρα κοντά σε υπάρχουσα καμπή, στο στενότερο και το χαμηλότερο σημείο του μονοπατιού. Η διάβαση ενός χωριού γίνεται αρκετά μακριά 66

από αυτό (παράκαμψη) ενώ η διάβαση μιας εχθρικής θέσης γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, λόγω της πιθανής ύπαρξη παγίδων ή ναρκών. Ως προς τα ναρκοπέδια επιδιώκεται η παράκαμψη τους, αλλά εάν αυτό δεν είναι δυνατόν τότε εκτελείται διάσπαση ναρκοπεδίου. Για τα ρυάκια επιλέγεται το στενότερο σημείο το οποίο παρέχει κάλυψη-απόκρυψη και στις δύο όχθες. Πριν από τη διάβαση θα πρέπει να προηγηθεί η εγκατάσταση τμημάτων ασφαλείας εκείθεν και εντεύθεν και να εκκαθαριστεί η εκείθεν όχθη. Ως προς τα συρματοπλέγματα και τα φυσικά ή τεχνητά κωλύματα θα πρέπει να γίνεται αποφυγή αυτών, εάν είναι δυνατόν, δεδομένου ότι τα κωλύματα σχεδόν πάντοτε καλύπτονται με παρατήρηση και πυρά. Όταν μια περίπολος διασχίζει μια επικίνδυνη περιοχή, είτε ως ανεξάρτητη δύναμη είτε ως τμήμα μιας μεγαλύτερης δύναμης θα πρέπει, πριν τη διάβαση της επικίνδυνης περιοχής να επισημανθεί-καταδειχθεί το σημείο συγκέντρωσης, να έχει εξασφαλιστεί η εγγύς περιοχή και έχει αναγνωριστεί και να

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

εξασφαλιστεί η εκείθεν περιοχή. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις εκτελείται η διάβαση της επικίνδυνης περιοχής. Αρχικά ο επικεφαλής αποφασίζει τον τρόπο διέλευσης ανάλογα του διατιθέμενου χρόνου, το μέγεθος της περιπόλου, το μέγεθος της επικίνδυνης περιοχής, τους τομείς βολής και το βαθμός επικινδυνότητας της αποστολής. Για παράδειγμα, ένα μικρό τμήμα μπορεί να διέλθει με μια κίνηση, σε ζεύγη ή ένας στρατιώτης τη φορά. Κατά τη διάβαση μιας γραμμικής επικίνδυνης περιοχής ο επικεφαλής καθορίζει το σημείο και τον σχηματισμό διέλευσης. Μετά τη διέλευση γίνεται καταμέτρηση προσωπικού και υλικού. Σε περίπτωση που το προπορευόμενο τμήμα αναφέρει επικίνδυνη περιοχή, η περίπολος σταματά και ασφαλίζει την περιοχή. Ο επικεφαλής κινείται εμπρός και διαπιστώνει εάν όντος πρόκειται για επικίνδυνη περιοχή. Στη συνέχεια αποφασίζει την τεχνική με την οποία θα γίνει η διάβαση. Σε περίπτωση περιπόλου επιπέδου Διμοιρίας ο επικεφαλής (Διμοιρίτης) ενημερώνει τους Ομαδάρχες για την κατάσταση καθώς και για τα εγγύς και απομακρυσμένα σημεία συγκεντρώσεως. Εγκαθίσταται το τμήμα ασφαλείας (συνήθως μια Ομάδα), ενώ ο Διμοιρίτης αναγνωρίζει την περιοχή από την θέση του και επιλέγει το καταλληλότερο σημείο διέλευσης. Πριν από τη διέλευση της περιπόλου ο Διμοιρίτης διατάζει την εγκατάσταση τμήματος εκείθεν ασφάλειας. Το τμήμα της εκείθεν ασφάλεια, αναγνωρίζει και εκκαθαρίζει την περιοχή. Στη συνέχεια αρχίζει η διάβαση της περιπόλου (Διμοιρίας). Μετά το πέρας της διαδικασίας διάβασης γίνεται καταμέτρηση και η περίπολος συνεχίζει προς το αζιμούθιο κινήσεως (η διαδικασία αυτή εκτελείται και για τμήματα μικρότερα του μεγέθους Διμοιρίας). Κατά τη διάβαση μιας ευρείας επικίνδυνης περιοχής η διάβαση εκτελείτε με διαδοχικά άλματα των Ομάδων (μια ευρεία επικίνδυνη περιοχή είναι μία περιοχή αρκετά ευρεία ώστε να μην επιτρέπει η παράκαμψη της από την περίπολο). Κατά τη διάβαση μιας περιορισμένου μεγέθους επικίνδυνης περιοχής υπάρχουν δύο τεχνικές (η επικίνδυνη περιοχή περιορισμένου μεγέθους είναι μια περιοχή η οποία επιτρέπει την παράκαμψη της, σε ικανό χρόνο, για τη εκπλήρωση της αποστολής). Η πρώτη είναι η παράκαμψη με την χρήση αζιμούθιου (με την προσθαφαίρεση 90ο μοιρών στο αζιμούθιο κίνησης, η περίπολος κινείται μέχρι το εκείθεν ση-

μείο της επικίνδυνης περιοχής). Η δεύτερη αφορά κίνηση στο περίγραμμα της επικίνδυνης περιοχής. Στην περίπτωση αυτή ο επικεφαλής καταδεικνύει ένα σημείο συγκέντρωσης πέραν της επικίνδυνης περιοχής, αλλά πάντα επί του αζιμούθιου κίνησης. Κατόπιν αρχίζει η κίνηση στο περίγραμμα της περιοχής. Όταν όλα τα τμήματα της περιπόλου αφιχθούν στο σημείο συγκέντρωσης συνεχίζεται η κίνηση επί του αζιμούθιου κίνησης. Σε γενικές γραμμές η κίνηση μιας περιπόλου μέσα από επικίνδυνες περιοχές είναι μια δύσκολη διαδικασία, δεδομένου ότι ο πρωταρχικός στόχος της περιπόλου είναι να παραμείνει αθέατη από τα εχθρικά βλέμματα. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση δεδομένου ότι μια περίπολος, από τη φύση της, καλείται να επιχειρήσει σε εχθρικό περιβάλλον. Συνεπώς χρειάζεται καλή οργάνωση, εμπειρία και ικανότητα ταχείας και ορθής εκτίμησης της τακτικής κατάστασης και αντίδρασης. Ενέδρα Ο σκοπός μιας ενέδρας είναι διττός και εκφράζεται τόσο σε τακτικό όσο και σε στρατηγικό επίπεδο. Σε τακτικό επίπεδο η ενέδρα έχει ως στόχο την καταστροφή υλικού του εχθρού, την πρόκληση απωλειών, τη σύλληψη προσωπικού, την καθυστέρηση ή την παρακώλυση της γραμμής ανεφοδιασμού του εχθρού, την απομόνωση μιας περιοχής για περιορισμένο χρονικό διάστημα, τη μείωση των περιπολιών του εχθρού και την πύκνωση των κινήσεων του εχθρού σε άλλα δρομολόγια, γνωστά στις φίλιες δυνάμεις. Σε στρατηγικό επίπεδο η ενέδρα έχει ως στόχο τη πτώση του ηθικού του εχθρού, της μαχητικής ικανότητας και του επιθετικού του πνεύματος, καθώς και την ανύψωση του ηθικού των φίλιων δυνάμεων. Οι ενέδρες, ανάλογα με τον χρόνο που διατίθεται, χαρακτηρίζονται ευκαιρίας ή προπαρασκευασμένες. Η διάταξη των φίλιων δυνάμεων μπορεί να είναι σχήματος «Ι» (ευθεία ή γραμμική διάταξη), σχήματος «Γ» (διάταξη γωνίας), σχήματος «Π» (διάταξη πετάλου), σχήματος «V» (διάταξη βέλους) ή σχήματος «Ο» (κυκλική ή κυκλωτική διάταξη). Μια ενεδρευτική δύναμη αποτελείται από το τμήμα διοίκησης, το τμήμα κρούσης (αποτελείται από το στοιχείο εφόδου, το στοιχείο καταστροφών, το στοιχείο σύλληψης αιχμαλώτων, το στοιχείο ακινητοποίησης του πρώτου και του τελευταίου οχήματος και το στοι67

ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ – ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

χείο εξουδετέρωσης της εμπροσθοφυλακής και της οπισθοφυλακής), το τμήμα υποστήριξης και το τμήμα ασφαλείας (αποτελείται από το στοιχείο αποκοπής, το στοιχείο ασφαλείας χώρου αρχικής ανασυγκρότησης και το στοιχείο ασφάλειας πλευρών τμήματος κρούσης). Μια ενέδρα ευκαιρίας υφίσταται όταν μια Ομάδα ή μια Διμοιρία έχει οπτική επαφή με τον εχθρό και διαθέτει ικανό χρόνο ώστε να εγκαταστήσει ενέδρα χωρίς να γίνει αντιληπτή απ’ αυτόν. Αρχικά, με τη χρήση οπτικών σημάτων κάθε άνδρας του τμήματος ενημερώνεται για την παρουσία του εχθρού. Το τμήμα σταματά την κίνηση του και παραμένει ακίνητο. Ο επικεφαλής επιλέγει την καταλληλότερη πλησιέστερη τοποθεσία για ενέδρα και με σηματοδοσία των χεριών καθορίζει την ακριβή θέση κάθε άνδρα και καταδεικνύει τη φονική ζώνη. Στη συνέχεια εγκαθίστανται τα τμήματα ασφαλείας στα πλευρά και πίσω της φίλιας δύναμης, αφού πρώτα ενημερωθούν για το χρόνο επιστροφής τους στο κυρίως τμήμα. (μετά την παύση των πυρών για παράδειγμα). Η ενέδρα εκδηλώνεται με την εκτόξευση όγκου πυρός, όταν ο κύριος όγκος του εχθρικού τμήματος βρίσκεται εντός της φονικής ζώνης. Αν κάποιος άνδρας εντοπιστεί πρώτος από τον εχθρό, τότε αρχίζει τα πυρά,

τα οποία αποτελούν και το συνθηματικό έναρξης της ενέδρας. Ο επικεφαλής διατάζει παύση πυρός όταν ο εχθρός έχει καταστραφεί ή δεν δύναται να συνεχίσει τον αγώνα. Έπειτα διατάζει την κίνηση του τμήματος κρούσης εντός της φονικής ζώνης για έρευνα των νεκρών, ενώ η υπόλοιπη δύναμη παραμένει στη θέση της. Στη συνέχεια επιστρέφουν τα τμήματα ασφαλείας και η φίλια δύναμη αναχωρεί για το σημείο συγκέντρωσης. Σε σχέση με την ευκαιριακή, η προπαρασκευασμένη ενέδρα είναι μια ποιο σύνθετη επιχείρηση. Αρχή της είναι η αναγνώριση του στόχου από τον επικεφαλή και τους επικεφαλής των τμημάτων υποστήριξης, ασφαλείας και κρούσης. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναγνώρισης γίνεται καθορισμός του σημείου όπου θα στηθεί ο σταθμός διοίκησης, το σημείο συγκέντρωσης, επιβεβαιώνεται ο ΑΝΣΚ (Αντικειμενικός Σκοπός) και η φονική ζώνη, καθορίζονται τα δρομολόγια επιστροφής και εκδίδεται ο επιχειρησιακό σχέδιο εκτέλεσης της ενέδρας. Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός θα πρέπει να περιλαμβάνει την κάλυψη ολόκληρης της φονικής ζώνης με πυρά, την εκτεταμένη χρήση φυσικών και τεχνιτών κωλυμάτων, την ολόπλευρη προστασία των φίλιων τμημάτων και τον λεπτομερή σχεδιασμό των πύρων καμπύλης τροχιάς με

Η κίνηση μιας περιπόλου μέσα από επικίνδυνες περιοχές είναι μια δύσκολη διαδικασία, δεδομένου ότι ο πρωταρχικός στόχος της περιπόλου είναι να παραμείνει αθέατη από τα εχθρικά βλέμματα. Συνεπώς χρειάζεται καλή οργάνωση, εμπειρία και ικανότητα ταχείας και ορθής εκτίμησης της τακτικής κατάστασης και αντίδρασης.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Μια ενέδρα ευκαιρίας υφίσταται όταν η φίλια δύναμη έχει οπτική επαφή με τον εχθρό και διαθέτει ικανό χρόνο ώστε να εγκαταστήσει ενέδρα χωρίς να γίνει αντιληπτή απ’ αυτόν, ενώ η προπαρασκευασμένη ενέδρα είναι μια ποιο σύνθετη επιχείρηση.

στόχο την αποκοπή της φονικής ζώνης και την διαφυγή των τμημάτων. Η πρώτη κίνηση κατά την εκτέλεση του επιχειρησιακού σχεδίου μιας ενέδρας είναι η ανάπτυξη και εγκατάσαση του τμήματος ασφαλείας (αποκοπή), αφού πρώτα έχει καθοριστεί ο τρόπος αναφοράς του εχθρού (δύναμη, σύνθεση κ.ά.). Μετά την εγκατάσταση των τμημάτων ασφαλείας, ακολουθεί η εγκατάσταση του τμήματος υποστήριξης, αφού πρώτα του καταδειχθεί το ακριβές σημείο της ενέδρας, έτσι ώστε τα πυρά του να μην πλήξουν τις φίλιες δυνάμεις. Ακολουθεί η εγκατάσταση του τμήματος κρούσης, στο οποίο μετέχει και ο επικεφαλής. Η εκδήλωση της ενέδρας ξεκινά με την έναρξη πυρών από τον ίδιο τον επικεφαλή. Το μαζικό πυρ κατά του στόχου διαρκεί από 30 δευτερόλεπτα έως δύο λεπτά. Μετά τον τερματισμό των μαζικών πυρών ακολουθεί η έφοδος του τμήματος κρούσης και ο έλεγχος της φονικής ζώνης και των νεκρών για έγγραφα, χάρτες, πίνακες, συχνότητες ασυρμάτου και άλλες πληροφορίες. Πριν από την αναχώρηση της φίλιας δύναμης, τοποθετούνται εκρηκτικά (εφ’ όσων απαιτείται) και στη συνέχεια η φίλια δύναμη αποχωρεί προς το σταθμό διοίκησης για αναφορά, καταμέτρηση υλικών κ.ά. Στη περίπτωση που μια δύναμη επιπέδου Ομάδας ή Διμοιρία εισέλθει σε φονική ζώνη και ο εχθρός εξαπολύσει ενέδρα, το φίλιο τμήμα ενεργεί ανάλογα με τη φύση της ενέδρας. Σε μικρής απόστασης ενέδρα (δηλαδή εάν η απόσταση των φίλιων και των εχθρικών δυνάμεων είναι κάτω των 35 μέ-

τρων), οι άνδρες που δέχονται τα πυρά, τα ανταποδίδουν, καταλαμβάνουν θέσεις μάχης που παρέχουν κάλυψη και πετούν κατά του εχθρού χειροβομβίδες (θραυσμάτων ή καπνού). Αμέσως μετά την έκρηξη των χειροβομβίδων, οι άνδρες εντός της φονικής ζώνης, ενεργούν αντεπίθεση με πυρ και κίνηση κατά του εχθρού, ενώ οι άνδρες εκτός της φονικής ζώνης παρέχουν πυρά υποστήριξης (με προσοχή για να μην υπάρξουν απώλειες στα φίλια τμήματα). Στην περίπτωση ενέδρας από μεγάλη απόσταση (δηλαδή άνω των 35 μέτρων), οι άνδρες που δέχονται πυρά, ανταποδίδουν, καταλαμβάνουν θέσεις μάχης που παρέχουν κάλυψη και με καταιγιστικό πυρ επιδιώκουν την καταστροφή ή την διακοπή πυρός των βαρέων όπλων του εχθρού και τη δημιουργία προπετάσματος καπνού. Οι άνδρες οι οποίοι δεν έχουν εμπλακεί σε μάχη με τον εχθρό, κινούνται από καλυμμένο δρομολόγιο στο ευάλωτο πλευρό του εχθρού και ενεργούν έφοδο με πυρ και κίνηση. Παράλληλα, οι άνδρες εντός της φονικής ζώνης συνεχίζουν να εκτελούν καθηλωτικά πυρά και τα μεταφέρουν όταν οι επιτιθέμενοι, από το πλευρό, εκτελούν πυρ και κίνηση για να προσεγγίσουν τις εχθρικές θέσεις (τα πυρά τους διακόπτονται εντελώς όταν εκτελείται η έφοδος). Ο επικεφαλής αιτείται πυρά υποστηρίξεως από τους όλμους του προϊσταμένου κλιμακίου, εάν αυτό είναι εφικτό. Κατόπιν της παύσης πυρός, ο επικεφαλής αναφέρει στο προϊστάμενο κλιμάκιο, αναδιοργανώνει τις δυνάμεις του (εάν αυτό απαιτείται) και συνεχίζει την αποστολή του. ◼ 69

Η εξέλιξη των απειλών δεν σταματά ποτέ.

Ούτε αυτή των F-16. Στη Lockheed Martin δημιουργούμε ένα καλύτερο αύριο. Με 14 εκατομμύρια ώρες πτήσης, το F-16 Fighting Falcon έχει αποδείξει ότι υπερέχει έναντι οποιουδήποτε αντιπάλου, τόσο στον αέρα όσο και στους συνεχώς συρρικνούμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς. Με την αναβάθμιση και ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών από τη Lockheed Martin, οι οποίες συνεχίζουν να επεκτείνουν τις δυνατότητες του, το καλύτερο μαχητικό των τελευταίων δεκαετιών προχωρά δυνατό στο μέλλον.