Boka byr både på eit teoretisk og eit metodologisk grunnlag for kvalitativ forskingsdesign og nyttar ein del praksisnære casar og døme for å gjere stoffet meir relevant for lærarstudentar. I nokre av kapitla er det også lagt vekt på å kontrastere kvantitativ og kvalitativ forsking, nettopp for at lærarstudenten lettare skal forstå eigenarten ved kvalitativ metode og dei moglegheitene og avgrensingane metoden gir.
Boka er relevant for alle fagdisiplinar innanfor grunnskulelærarutdanninga og andre lærarutdanningar. Boka kan nyttast på både bachelor og masternivå i lærarutdanninga. Ho er særleg relevant for grunnskulelærarstudentar som møter kvalitative metodar både på bachelor og masternivå i utdanninga si. RUNE JOHAN KRUMSVIK er professor (dr.philos.) i pedagogikk ved Universitetet i Bergen og professor II ved Høgskulen i Volda. Krumsvik har vore instituttleiar ved Institutt for pedagogikk, UiB (2010–2017), og er forskingsgruppeleiar for forskingsgruppa Digitale læringsfellesskap ved Universitetet i Bergen. Krumsvik er òg forskingskule leiar for forskarskulen Western Norway Graduate School of Educational Research II (WNGER II) og Honorary Research Fellow ved University of Bristol. Han har publisert ei rekke bøker og vitskaplege artiklar innan pedagogikk, digital kompetanse, metode, klasseleiing, IKT og læring både nasjonalt og internasjonalt. Han har brei undervisnings erfaring frå både vidaregåande skule og universitets og høgskulesektoren, mellom anna innan kvalitativ metode, Mixed Method Research og litteraturreviews frå både bachelor, master og doktorgradsnivå ved ulike universitet og høgskular.
ISBN 978-82-450-2766-2
,!7II2E5-achggc!
Kvalitativ metode i lærarutdanninga
Kvalitativ metode i lærarutdanninga handlar om å gjere lærarstudenten i stand til å meistre det metodiske handverket gjennom lærarutdanninga. For å lære dette metodiske handverket er det viktig at ein evnar å skifte frå ein normativ til ein analytisk tenkjemåte. Gjennom ni bokartiklar med fokus på det mest essensielle for å utvikle ein god og koherent forskingsdesign gir boka lærar studentane god trening i nettopp dette.
Rune Johan Krumsvik (red.)
Kvalitativ metode i lærarutdanninga er ei metodebok som rettar merksemda mot korleis ein som lærarstudent kan utvikle ein heilskapleg forskings design innanfor kvalitativ forskingsmetode. Boka byggjer særleg på Nasjonale retningslinjer for grunnskolelærerutdanning og Lærerutdanning 2025. Nasjonal strategi for kvalitet og samarbeid i lærerutdanningene, som legg vekt på kor viktig god metodekompetanse er hjå morgondagens lærarar.
o s jd
A
Kvalitativ metode i lærarutdanninga Rune Johan Krumsvik (red.)
o s jd
A
Kvalitativ metode i lĂŚrarutdanninga Rune Johan Krumsvik (red.)
Copyright © 2019 by Vigmostad & Bjørke AS All Rights Reserved 1. utgåva / 1. opplaget 2019 ISBN: 978-82-450-2766-2 Grafisk produksjon: John Grieg, Bergen Omslagsdesign ved forlaget Boka er støtta med stipend frå Norsk Faglitterære Forfatterforening (NFFO).
Spørsmål om denne boka kan rettast til: Fagbokforlaget Kanalveien 51 5068 Bergen Tlf.: 55 38 88 00 Faks: 55 38 88 01 e-post: fagbokforlaget@fagbokforlaget.no www.fagbokforlaget.no
Materialet er verna etter åndsverklova. Utan uttrykkjeleg samtykke er eksemplarframstilling berre tillate når det er heimla i lov eller avtale med Kopinor.
Forord Denne boka rettar merksemda mot kvalitativ forsking og kvalitativ metode i lærarutdanninga. Føremålet med boka er å gi ei innføring i desse temaa for lærarstudentar i dei nye femårige lærarutdanningane. Boka løftar fram både det vitskapsteoretiske, det teoretiske og det metodologiske grunnlaget for kvalitativ forsking gjennom ni fagfellevurderte bokartiklar. Desse er utforma på ein slik måte at dei kan nyttast anten einskildvis eller samla, ut frå kva behov ein har som lærarstudent. Boka som heilskap dekkjer dei viktigaste aspekta ved kvalitativ forsking, men har ikkje som ambisjon å ta opp alle dei mange ulike syna og debattane omkring kvalitativ forsking. Ein vil finne meir djupneforståing av kompleksiteten innanfor kvalitativ forsking i dei mange primærkjeldene boka syner til, og slik sett er intensjonen at boka skal fungere som ei metodebok i lærarutdanninga, men også som eit «springbrett» til den internasjonale metodelitteraturen på området. På dette bakteppet er Kvalitativ metode i lærarutdanninga (GLU) ei forskingsbasert metodebok som retter merksemd mot korleis ein som lærarstudent kan utvikle ein heilskapleg forskingsdesign innan kvalitativ forskingsmetode. Den er særskilt relevant for grunnskulelærarstudentar som møter kvalitative metodar både på bachelor- og masternivå i si lærarutdanning. Boka bygger derfor spesielt på Nasjonale retningslinjer for grunnskolelærerutdanning (Universitets- og høgskolerådet, 2016) og Lærerutdanning 2025. Nasjonal strategi for kvalitet og samarbeid i lærerutdanningene (Kunnskapsdepartementet, 2017), som nettopp legg vekt på viktigheita av god metodekompetanse blant dagens lærarstudentar og morgondagens lærarar. Språkleg sett har ein valt å ha ei pluralistisk tilnærming der ein nyttar både nynorsk, bokmål og engelsk gjennom boka. Dette er delvis tufta på at det språklege mangfaldet i dagens lærarutdanningar og blant lærarstudentar er større enn før, der desse tre skriftspråka i dag blir meir nytta om einannan i eit stadig meir digitalisert utdanningssystem. Dei nasjonale styringsdokumenta nemner også at lærarstudentar i større grad enn før skal halde seg meir til den
6
Kvalitativ metode i lærarutdanninga
internasjonale forskingsfronten, der det engelskspråklege er ein stadig viktigare del av dette kunnskapsgrunnlaget. Dette ser ein til dømes igjen i kapittel 5 i boka; når lærarstudentar skal utføre litteraturreviewer, så går dette i stor grad føre seg i engelskspråklege databasar og der ein ender opp med mest engelskspråkleg litteratur. Ein ser også at den digitale utviklinga innan kvalitativ metode førebels har kome noko lenger på engelsk enn på norsk. Til dømes ser ein at ved engelskspråklege intervju og fokusgrupper kan ein no nytte digitale verktøy som klarer tale-til-tekst svært bra, og som kan vere svært god hjelp i transkriberinga av intervjua. Slike digitale verktøy er ofte heilt gratis eller rimelege prismessige, som til dømes https://speechnotes.co/ og https://www. speechtexter.com/, og som gjer at lærarstudentar no har nye moglegheiter på denne digitale fronten enn for få år sidan. Ei anna side ved dette er at innan forskingsmetodeundervising blir det understreka at primærkjelder alltid er å føretrekke for å unngå for mykje sekundærlitteratur, men også for å auke transparensen og unngå feiltolking av primærkjeldene. Bruk av primærkjelder er difor ein styrke for å unngå for mange fortolkingsledd og semantiske utfordringar (t.d. ved oversettelse frå engelsk til norsk). Derfor har ein i denne boka lagt vekt på å behalde og løfte fram ein del av dei engelskspråklege primærkjeldene slik som dei originalt framstår i engelsk språkdrakt. Bokas ni bokartiklar har fokus på dei mest essensielle delane når ein skal utvikle ein god og koherent forskingsdesign. Artiklane sentrerer rundt både det teoretiske og det metodologiske grunnlaget for kvalitative forskingsdesignar og nyttar ein del praksisnære casar og døme for å gjere stoffet meir praksisnært for lærarstudentar. Boka legg også vekt på å kontrastere kvantitativ og kvalitativ forsking i nokre av kapitla, nettopp for at lærarstudenten lettare skal forstå eigenarten til kvalitativ metode og dei moglegheitene og avgrensingane metoden gir. Kvalitativ metode i lærarutdanninga (GLU) handlar om at ein som lærarstudent blir i stand til å meistre det metodiske «handverket» gjennom lærarutdanninga. For å lære dette metodiske «handverket» er det viktig at ein evner å skifte frå ein normativ til ein analytisk tenkjemåte, og boka gir lærarstudentar god trening i nettopp dette gjennom dei ni fagfellevurderte artiklane. I boka er det òg nytta små historier og anekdotar med jamne mellomrom for å illustrere ulike fenomen. Desse er tidvis utforma på ein litt karikert måte – nett for å spisse bodskapen dei har i seg, for lesaren. Nokre av dei er fiktive, men er delvis tufta på studiar med klare likskapstrekk. Andre er henta frå forskingsstudiar.
7
Forord
Det er også to nettressursar til denne boka der lærarstudentar kan finne aktuelle ressursar om kvalitativ forsking: https://www.facebook.com/Psyk102/ og https://www.facebook.com/Psyk202-Kvalitativ-Metode-187138117981767/. Eg ønskjer å takke mine medforfattarar for godt samarbeid i denne bokprosessen. Eg ønskjer òg å takke redaktør Roald Valle i Fagbokforlaget og fagfellane for verdifulle innspel til boka. Ein særleg takk til mi kjære kone Lise og våre barn, Johan og Hedda. Bergen, 28.03.2019 Rune Johan Krumsvik
Innhold Kapittel 1
Kva er kvalitativ forsking i lærarutdanninga? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Lise Øen Jones, Universitetet i Bergen Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Kva er eigentleg metode? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Kva er kvalitativ forsking? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Kvalitative forskingsomgrep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Kvalitativ metode som eigenart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Kvalitativ forsking – eit handverk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Kapittel 2
Kvalitativ forskingsmetode og masteroppgåva si posisjonering i grunnskulelærarutdanninga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Viktigheita av koherens i forskingsdesignen Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Posisjoneringa og kontekstualiseringa i masteroppgåva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Å meistre vitskapsteorien på fagområdet – nokre ontologiske, aksiologiske og epistemologiske betraktningar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Koherens i ei masteroppgåve – praktiske implikasjonar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Implikasjonar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Oppsummering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Avslutning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Kapittel 3
Kvalitativ forskingsdesign i grunnskulelærarutdanninga . . . . . . . . . . . . . . . 67 Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Lise Øen Jones, Universitetet i Bergen Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Forskingsmål. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Mål med studien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Oppsummering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
10
Kvalitativ metode i lærarutdanninga
Kapittel 4
Forskingsspørsmål i kvalitativ forsking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Generelle forskingsspørsmål og partikulære forskingsspørsmål . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Instrumentelle forskingsspørsmål og realistiske forskingsspørsmål. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Variansspørsmål og prosesspørsmål. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Oppsummering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Kapittel 5
Hvordan finne kunnskapsfronten?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Litteraturreview i masteroppgaven i grunnskolelærerutdanningen Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Fredrik Mørk Røkenes, NTNU Innledning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Bakgrunn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Reviewtyper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Hvordan utføre en litteraturreview? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Forskningsdesign, søkeord, og kriterier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Databaser og søk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Dokumentasjon av funn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Dataanalyse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Presentasjon av funn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Implikasjoner for masterstudiet i lærerutdanning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Avslutning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Anbefalt litteratur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Referanser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Kapittel 6
Bruk av teori i kvalitativ metode i lærarutdanninga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Teori i masteroppgåva. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Oppsummering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Kapittel 7
Kvalitative metodar i lærarutdanninga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Kvalitativ forskingsdesign og kvalitativ metode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Det kvalitative forskingsintervjuet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Semistrukturerte intervju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
11
Innhold
Tematisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Planlegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Intervjuing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 Transkripsjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 Intervjureliabilitet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Intervjuvaliditet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Intervjuetikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Førebuing til intervjuanalyse og analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Grounded theory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Andre kvalitative metodar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Fokusgruppeintervju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Observasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Feltarbeid, feltsamtalar og feltnotat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Dokumentanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Oppsummering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Kapittel 8
Validitet i kvalitativ forsking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 Konvergens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Inkonsistens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Kontradiktorisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Reliabilitet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Generaliserbarheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 Oppsummering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Kapittel 9
Forskingsetikk i kvalitativ forsking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Rune Johan Krumsvik, Universitetet i Bergen og Høgskulen i Volda Innleiing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Forskingsetikk i fortid, notid og framtid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Oppsummering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Referansar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Bildeliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Boka byr både på eit teoretisk og eit metodologisk grunnlag for kvalitativ forskingsdesign og nyttar ein del praksisnære casar og døme for å gjere stoffet meir relevant for lærarstudentar. I nokre av kapitla er det også lagt vekt på å kontrastere kvantitativ og kvalitativ forsking, nettopp for at lærarstudenten lettare skal forstå eigenarten ved kvalitativ metode og dei moglegheitene og avgrensingane metoden gir.
Boka er relevant for alle fagdisiplinar innanfor grunnskulelærarutdanninga og andre lærarutdanningar. Boka kan nyttast på både bachelor og masternivå i lærarutdanninga. Ho er særleg relevant for grunnskulelærarstudentar som møter kvalitative metodar både på bachelor og masternivå i utdanninga si. RUNE JOHAN KRUMSVIK er professor (dr.philos.) i pedagogikk ved Universitetet i Bergen og professor II ved Høgskulen i Volda. Krumsvik har vore instituttleiar ved Institutt for pedagogikk, UiB (2010–2017), og er forskingsgruppeleiar for forskingsgruppa Digitale læringsfellesskap ved Universitetet i Bergen. Krumsvik er òg forskingskule leiar for forskarskulen Western Norway Graduate School of Educational Research II (WNGER II) og Honorary Research Fellow ved University of Bristol. Han har publisert ei rekke bøker og vitskaplege artiklar innan pedagogikk, digital kompetanse, metode, klasseleiing, IKT og læring både nasjonalt og internasjonalt. Han har brei undervisnings erfaring frå både vidaregåande skule og universitets og høgskulesektoren, mellom anna innan kvalitativ metode, Mixed Method Research og litteraturreviews frå både bachelor, master og doktorgradsnivå ved ulike universitet og høgskular.
ISBN 978-82-450-2766-2
,!7II2E5-achggc!
Kvalitativ metode i lærarutdanninga
Kvalitativ metode i lærarutdanninga handlar om å gjere lærarstudenten i stand til å meistre det metodiske handverket gjennom lærarutdanninga. For å lære dette metodiske handverket er det viktig at ein evnar å skifte frå ein normativ til ein analytisk tenkjemåte. Gjennom ni bokartiklar med fokus på det mest essensielle for å utvikle ein god og koherent forskingsdesign gir boka lærar studentane god trening i nettopp dette.
Rune Johan Krumsvik (red.)
Kvalitativ metode i lærarutdanninga er ei metodebok som rettar merksemda mot korleis ein som lærarstudent kan utvikle ein heilskapleg forskings design innanfor kvalitativ forskingsmetode. Boka byggjer særleg på Nasjonale retningslinjer for grunnskolelærerutdanning og Lærerutdanning 2025. Nasjonal strategi for kvalitet og samarbeid i lærerutdanningene, som legg vekt på kor viktig god metodekompetanse er hjå morgondagens lærarar.
o s jd
A
Kvalitativ metode i lærarutdanninga Rune Johan Krumsvik (red.)