Service og samferdsel Vg1 Temaoppgaver NYN

SERVICE og SAMFERDSEL Vg1 N

Temaoppgåver

ynorsk

Temaoppgåver inneheld oppgåver med ulik vanskegrad til kvart kapittel i Temaboka, som saman med IT-guiden dekkjer læreplanmåla til dei tre programfaga i service og samferdsel på Vg1: planlegging, drift og oppfølging og kommunikasjon og service.

Vg1

Temaoppgåver

Temaboka samlar teorien i dei tre programfaga i éi bok, medan IT-guiden tek for seg den grunnleggjande opplæringa i tekstbehandling, rekneark, presentasjonsverktøy, bruk av Internett og e-post o.l.

Til læreverket høyrer dessutan nettressursar for lærarar og elevar, og desse bøkene: • • •

SERVICE og SAMFERDSEL

Lars Ottesen, Alf H. Øyen, Per Nørgaard, Kyrre Romuld, Siv Sandøy, Nils Petter Johnsrud

Ressursbok Lovsamling (felles for Vg1 og Vg2) Lærarrettleiing på nett

www.fagbokforlaget.no ISBN 978-82-11-01254-8

,!7II2B1-abcfei!

NYN

Lars Ottesen, Alf H. Øyen, Per Nørgaard, Kyrre Romuld, Siv Sandøy, Nils Petter Johnsrud

SERVICE og SAMFERDSEL Temaoppgåver

Vg1 N ynorsk

490071.book Page 4 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

490071-Tittel.fm Page 1 Tuesday, June 28, 2011 8:26 AM

Lars Ottesen, Alf H. Øyen, Per Nørgaard, Kyrre Romuld, Siv Sandøy og Nils Petter Johnsrud

Service og samferdsel Vg1 Temaoppgåver

Nynorsk

490071-Tittel.fm Page 2 Thursday, July 30, 2009 8:56 AM

© FAGBOKFORLAGET 2006 2. utgåva 2009 ISBN 978-82-11-01254-8 Materialet er verna etter åndsverklova. Utan uttrykkjeleg samtykke er eksemplarframstilling berre tillate når det er heimla i lov eller avtale med Kopinor.

Spørsmål om denne boka kan rettast til Fagbokforlaget Postboks 6050, Postterminalen 5892 BERGEN Tlf.: 55 38 88 00 Faks: 55 38 88 01 E-post: fagbokforlaget@fagbokforlaget.no Fagbokforlaget på Internett: www.fagbokforlaget.no

Grafisk produksjon: John Grieg AS, Bergen Layout og sats: Laboremus Sandefjord AS Omsetjing: Per Arvid Ølmheim Omslagsdesign ved forlaget Illustrasjonar på framsida av omslaget: Kristian Viken Figurar: David Keeping Omslagsfoto: Jupiterimages/Getty Images/Flash Press Media

490071.book Page 3 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

Forord Temaoppgåver inneheld oppgåver med ulik vanskegrad til kvart kapittel i Temaboka, som saman med IT-guiden dekkjer læreplanmåla til dei tre programfaga i service og samferdsel på Vg1: planlegging, drift og oppfølging og kommunikasjon og service.

Temaboka samlar teorien i dei tre programfaga i éi bok, medan IT-guiden tek for seg den grunnleggjande opplæringa i tekstbehandling, rekneark, presentasjonsverktøy, bruk av Internett og e-post o.l.

Til læreverket høyrer dessutan desse bøkene: • Ressursbok • Lovsamling Ressursboka inneheld ulikt nyttig stoff til undervisninga, mellom anna eit stort utval ekstraoppgåver og integrerte oppgåver.

Lovsamlinga er ei felles utgåve for service og samferdsel Vg1 og for programområda sal, service og tryggleik og reiseliv på Vg 2.

Til rekneskapsoppgåvene og enkelte andre oppgåver er det utarbeidd ei digital «arbeidsbok» i Excel, som du finn på www.okforlaget.no.

Til læreverket er det også ei felles digital lærarrettleiing for dei tre programfaga på Vg1.

Lærarrettleiinga gir nokre metodiske råd og tips, løysingsforslag til oppgåvene og tilgang til løysingsfiler i Excel som forfattarane har brukt i utarbeidinga av løysingsforslag til taloppgåvene.

Fleire lærarar har gitt oss nyttige innspel. Her er det på sin plass å rette ei spesiell takk til Jan-Ludvig Levinsen, som har gitt oss verdifulle tilbakemeldingar. Vi takkar også Nils Petter Johnsrud, Egil Rosenkilde Fauske og Eigil Wessel, som har arbeidd ut delar av oppgåvestoffet.

Juni 2009 Forfattarane

490071.book Page 4 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

490071.book Page 5 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

Innhald DEL 1 PLANLEGGJE EI BEDRIFT Kapittel 1 Arbeide for andre eller skape sin eigen arbeidsplass? . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Kapittel 2 Forretningsplanen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Kapittel 3 Marknadsføring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Kapittel 4 Finne prisen på produktet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Kapittel 5 Budsjett . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Kapittel 6 Finansiere bedrifta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Kapittel 7 Føretaksformer og registrering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Kapittel 8 Skaffe medarbeidarar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 DEL 2 DRIVE EI BEDRIFT Kapittel 9 Rekneskapen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Kapittel 10 Meir om rekneskapen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Kapittel 11 Kontorarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Kapittel 12 Tryggleik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Kapittel 13 HMS-arbeid og personvern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Kapittel 14 Litt om IKT-bruk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 DEL 3 KOMMUNIKASJON OG SERVICE Kapittel 15 Kommunikasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 16 Behov, motiv og kjøpsprosess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 17 Gjennomføre eit sal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 18 Andre salsaktivitetar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 19 Service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 20 Enkle serviceoppdrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 21 Lov og rett i kjøp og sal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 22 Yrkesetikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

130 135 140 146 152 161 163 174

DEL 4 SAMFERDSEL OG REISELIV Kapittel 23 Samferdsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 24 Trafikktryggleik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 25 Logistikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kapittel 26 Reiseliv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

180 184 188 192

490071.book Page 6 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

490071.book Page 7 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

Kapittel 1

Arbeide for andre eller skape sin eigen arbeidsplass?

SAMANDRAG Yrke i sals- og servicenæringane

• • • • • • •

Butikkarbeid Kontorarbeid Resepsjon Reiseliv Vektar Drift av IKT-system Transport og logistikk

Typiske personlegdoms- • Stor vilje til å ta risiko trekk hjå ein etablerar • Liker utfordringar • Er ein leiartype – liker å ta initiativ • Har eit sterkt ønske om å skape noko • Er sjølvstendig • Er fleksibel og tilpassingsdyktig Forretningsidear kan mellom anna kome frå

• • • • • • • •

Udekte behov Spesielt interessante bransjar Ferdigutvikla forretningsidear Kopiere forretningsideen til andre Ny kunnskap eller ny teknologi Nye lover og reglar Nye marknader Naturressursar

Framgangsmåte for idéutvikling

1 Finne fram til mogelege alternativ 2 Vurdere alternativa 3 Velje det alternativet vi har mest tru på

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

490071.book Page 8 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

TEST DEG SJØLV 1 Kva jobbar er aktuelle etter at du har fullført studieretninga for service og samferdsel?

2 Nemn nokre fordelar med å jobbe for andre som etablerarar går glipp av.

3 Nemn nokre eigenskapar ein etablerar bør ha.

4 Kva vil det seie at ein forretningsidé er a) produktbasert b) marknadsbasert 5 Nemn nokre måtar å få fatt i forretningsidear på.

6 Korleis kan vi gå fram når vi skal finne fram til ein god idé?

OPPGÅVER

1.1 Prøv å finne døme på bedrifter i nærmiljøet ditt som er baserte på a) ein forretningsidé andre har ferdigutvikla b) naturressursar c) ny kunnskap eller ny teknologi

1.2 Du har kjent Jens Jensen i mange år. På skolen var Jens lite interessert.

«Eg orkar ikkje alt slitet med leksene,» var ein kommentar som stadig gjekk igjen. Jens gav opp etter eit halvt år i den vidaregåande skolen.

Han var svært avhengig av å vere saman med gjengen og kjende seg utanfor når han var åleine. Han var lojal mot kameratane og var gjerne med på det som andre fann på. Men han veik unna dersom det dukka opp problem, og han var lite interessert i å ta i eit tak når det trongst.

Ein dag kjem Jens til deg og fortel at han vil setje i gang med kjøp og sal av rullebrett for leik og fritid. «Eg treng kr 50 000 for å kome i gang.

Dersom du kan skaffe kronene, skal du få 20 % rente per år,» seier han.

Kva vurderingar vil du gjere, og kva blir svaret ditt?

8

Kapittel 1

490071.book Page 9 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

Gruppearbeid De høyrer denne samtalen mellom Olav og Kari: Olav:

Det er mykje betre å vere tilsett enn å starte for seg sjølv. Ei jamn og sikker inntekt gjer at du heile tida veit kva du har, og kva du kan bruke. Det gjer i alle fall nattesøvnen min betre. Tenk når vi får familie ein gong. Ei eiga bedrift krev jobbing nesten heile døgnet. Det blir truleg ikkje tid til å ta seg av familien.

Kari:

Eg vil gjerne starte for meg sjølv. Tenk kva framtidsutsikter du har. Går det bra, kan du bli skikkeleg rik og tillate deg det meste.

Olav:

Begynner du for deg sjølv, tek det ofte lang tid før pengane kjem – dersom dei i det heile kjem. Ein nabo av meg jobba døgnet rundt før han gjekk konkurs etter fem år. I dag eig han ikkje nåla i veggen, og kona har reist frå han.

Kari:

Det kan vel hende kona hadde reist i alle tilfelle. Kanskje var det ein fordel å bli kvitt ei som ikkje kunne støtte deg når livet er vanskeleg. Driv du for deg sjølv, er du din eigen herre og vel sjølv kva du ønskjer å drive med. Eg trur det er spennande og interessant.

Olav:

Vanlegvis får du meir interessante jobbar hjå andre. Ein etablerar jobbar kanskje åleine i ein periode før ho kan tilsetje nokon. Det kan bli einsamt. Får du jobb i ei større bedrift, jobbar du saman med andre. Dessutan er jobben ofte meir avansert og interessant enn alle dei trivielle arbeidsoppgåvene som ein etablerar må slite med.

Kari:

Vi snakkast om nokre år. Då køyrer eg rundt i ein Jaguar!

Drøft ulike argument for og imot å etablere eiga bedrift.

Kven er de mest samde med, Olav eller Kari?

Arbeide for andre eller skape sin eigen arbeidsplass?

9

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

1.3

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

490071.book Page 10 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

1.4 Gruppearbeid Du og tre av medelevane dine har som oppgåve å planleggje etablering av ei bedrift, men de har førebels ingen idear om kva bedrifta skal drive med. a) Set i gang ein idédugnad, der målet er at de skal kome med så mange forslag til forretningsidear som mogeleg. b) Vurder dei ulike forslaga som kom fram under idédugnaden. De skal sitje igjen med to eller tre forslag som de meiner er realistiske, og som de har lyst til å arbeide vidare med. Gjer greie for desse forretningsideane.

10

Kapittel 1

490071.book Page 11 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

Kapittel 2

Forretningsplanen

SAMANDRAG Forretningsplanen

Forretningsplanen er ein systematisk gjennomgang og ei vurdering av etableringsplanane. Forretningsplanen skal gi svar på om det er mogeleg at drifta kan bli lønsam. Planen gir dermed eit skriftleg grunnlag for å avgjere om du skal etablere bedrifta.

Forretningsideen

Forretningsideen rettar fokus mot kunden. Han skal klargjere • kven kunden er • kva behov hjå kunden vi tek sikte på å dekkje • kva produkt vi ønskjer å tilby for å dekkje desse behova

Marknadsføring

• Kartleggje behov i marknaden og finne fram til produkt som dekkjer desse behova.

• Informere om tilbodet og påverke kundane til å kjøpe produktet.

• Avslutte eit sal og sørgje for at kunden tek mot produktet.

Marknad

Alle personar som kan tenkjast å kjøpe eit produkt.

Produkt

Anten ei vare eller ei teneste. Det avgjerande er ikkje produktet i seg sjølv, men behovet som produktet skal tilfredsstille.

Marknadsplan

Ein plan for korleis marknadsføringa skal vere for ein periode.

Lokale og utstyr

Viktige spørsmål når vi skal velje lokale: • Kor tilgjengeleg må vi vere for kundane?

• Kor stor plass treng verksemda?

• Kva har vi råd til?

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

490071.book Page 12 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

Organisering og arbeidsfordeling

Ein organisasjon er ei gruppe menneske som arbeider saman mot eit felles mål. Organisering er fordeling av arbeidsoppgåver, ansvar og makt.

Økonomi

Viktige økonomioppgåver for ein etablerar er mellom anna å • skaffe oversikt over dei faste kostnadene • kalkulere prisen på produktet • budsjettere resultatet og vurdere om prosjektet er lønsamt • rekne ut kapitalbehovet og skaffe kapital Økonomi tek vi for oss i kapitla 4–6.

TEST DEG SJØLV Forretningsplanen: 1 Kva er ein forretningsplan?

2 Kvifor er det viktig at ein etablerar lagar forretningsplanen sjølv?

3 Kva bør ein forretningsplan innehalde?

4 Kva kan forretningsplanen brukast til?

Forretningsideen: 5 Kva er ein forretningsidé?

6 Kva tre element omfattar forretningsideen?

7 Kva vil det seie at forretningsideen skal uttrykkje særpreget til bedrifta?

8 Kvifor bør ein forretningsidé vere vid?

9 Kva vil det seie at forretningsideen skal vere ei leiestjerne for bedrifta?

12

Kapittel 2

Marknadsføring: 10 Kva er marknadsføring?

11 Kva forstår vi med ein marknad?

Gi døme.

12 Kva er eit produkt?

13 Kva er skilnaden på ei vare og ei teneste? Gi døme.

14 Kva er ein marknadsplan?

15 Kva element inneheld ein marknadsplan?

16 Kvifor er det viktig å arbeide ut ein marknadsplan?

Produktet: 17 Nemn nokre døme på produkt som er varer.

18 Nemn nokre døme på produkt som er tenester.

19 Er produktet tryggleik, som Hytteservice AS sel, ei vare eller ei teneste?

490071.book Page 13 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

Lokale og utstyr: 20 Kva spørsmål bør ein etablerar stille seg når han skal velje lokale?

21 Kva krav meiner du er viktigast når vi skal velje eit a) butikklokale b) produksjonslokale c) lager d) kontorlokale 22 Kva meiner vi med at lokala understrekar bedriftsprofilen? Nemn gjerne døme.

23 Kva er det viktig å passe på når vi skriv

leigekontrakt med ein huseigar?

24 Kva vil det seie at leigekontrakten gir rett til framleige? Kvifor er det viktig?

25 Kva bør ein etablerar gjere før han kjøper inn utstyr og innreiing til bedrifta? Økonomi: 26 Kva er ei inntekt? Nemn døme!

27 Kva er ein kostnad? Nemn døme!

28 Korleis finn vi overskotet (resultatet)?

29 Forklar omgrepa kapitalbehov og finansiering.

OPPGÅVER Fleire av oppgåvene i dette kapitlet eignar seg godt til gruppearbeid.

2.1 Ein forretningsidé byggjer ofte på ein visjon, det vil seie ei slags overordna målsetjing som bedrifta ønskjer å strekkje seg mot.

TINE har denne visjonen: «Vi skal vere den viktigaste verdiskaparen i Noreg.»

Ut frå visjonen har bedrifta formulert denne forretningsideen: «TINE Gruppa skaper verdiar i eit nært samspel mellom natur, landbruk og marknad. TINE Gruppa foredlar reine og naturlege råvarer til god og sunn mat som forbrukarane vil ha, og er den leiande leverandøren av næringsmiddel i landet.»

Oppfyller forretningsideen til TINE dei tre krava vi stiller til ein forretningsidé?

Forretningsplanen

13

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

490071.book Page 14 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

2.2 Ei sportsforretning på ein mindre stad i Oppland fylke har denne forretningsideen: «AS Sport skal dekkje det behovet idrettsutøvarar i distriktet har for sportsartiklar av god kvalitet.»

Gå ut frå at forretninga er den einaste sportsforretninga på staden. a) Meiner du forretningsideen er dekkjande for den verksemda ei sportsforretning på ein liten stad bør drive? b) Foreslå ein forretningsidé som du meiner er betre.

2.3 Kai er ein nevenyttig ung mann. For nokre veker sidan bygde han ei flott leikestove i hagen til naboen. Han fekk 1 500 kroner for jobben og tykte det var bra betalt, sidan naboen heldt materiala. Etterpå har han fått fleire førespurnader. Det ser ut til å vere ein marknad for slike leikestover, og Kai vurderer å etablere ei bedrift som skal produsere leikestover.

Han har funne ut at ingen andre leverandørar leverer innreiing til leikestovene. Mot eit tillegg i prisen kan han levere bord, stolar, benker og hyller som er tilpassa leikestova. Han tek i første omgang sikte på nærmarknaden og leverer leikestovene ferdig oppsette.

Lag eit forslag til forretningsidé for Kai.

2.4 Siri Hansen, Kvernhusvegen 13, Narvik, skal starte ein fotterapeutklinikk i sentrum av byen. Ho har tenkt å drive med fotterapi, hudbehandling og soneterapi. I tillegg skal ho marknadsføre seg som spesialist på behandling av sår på føtene som kjem av diabetes. Ho har skaffa lokale i fjerde etasje i eit nytt og moderne bygg med fin utsikt mot hamna.

Kvar måndag skal ho ha heimeteneste. Då reiser ho heim til dei pasientane som bestiller heimeteneste, først og fremst pasientar som ikkje kan ta seg til klinikken på eiga hand. Ho reknar seg eit fast tillegg på kr 90 innanfor byen og kr 140 i områda litt utanfor byen.

Klinikken har opningstid tysdag til fredag frå kl. 1000 til kl. 1600, og kvar laurdag frå kl. 1000 til kl. 1400.

Foreslå ein forretningsidé for Siri.

14

Kapittel 2

490071.book Page 15 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

Finn ut om desse tilfella er ein del av marknadsføringa: a) Ei sportsforretning har registrert auka etterspurnad etter syklar som kan leggjast saman, og begynner å søkje etter eit produkt som dei tilsette meiner har størst sjanse for å slå an hjå kundane. b) Ei gruppe elevar søkjer etter ein forretningsidé for ei ungdomsbedrift. Elevane kjem fram til at det er behov for datakurs for eldre.

Dei set i gang med å definere eit passande kursinnhald. c) Rekneskapskonsulent Per Fredriksen fører og avsluttar rekneskapen for januar og februar. d) Truckførar Ida Iversen ryddar på lageret. e) Ei båtforretning sender tilbod på ein ny type gummibåt til hytteeigarane i området. f ) Butikktilsett Ansgar Allum prøver å finne fram til ei jakke som han meiner passar for ein kunde.

2.6 Forklar kvifor kvar av desse oppgåvene er ei marknadsføringsoppgåve: a) Skaffe nok parkeringsplass for kundane i tilknyting til eit varehus. b) Kjøpe 200 genserar i ulike storleikar og fargar for sal i butikken. c) Informere om næringsinnhaldet på etiketten til dei djupfryste fiskefiletane.

2.7 Avgjer om produkta under er ei vare eller ei teneste. a) b) c) d)

Kunderådgivar Truls Hansen gir råd om pengeplassering.

Ein bonde sel grønsaker frå eit gardsutsal.

Ein frisør klipper, vaskar og fønar håret til ein kunde.

Ein restaurant arrangerer ein jazzkveld der det også blir servert mat og drikke.

2.8 Korleis vil du forklare desse påstandane: «Når ein kunde kjøper eit bor, kjøper han ikkje bor, men hol.»

«Når ein kunde kjøper eit målingsspann, kjøper han ikkje eit målingsspann, men ein nyfarga vegg.»

Forretningsplanen

15

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

2.5

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

490071.book Page 16 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

2.9 I temaboka finn du ei oversikt med døme på krav ein etablerar bør stille til eit lokale. Kva krav er viktige for deg dersom du ønskjer å etablere a) b) c) d) e)

ei moteforretning eit reisebyrå ei fotoforretning eit vaktselskap eit rådgivingskontor for etablerarar

2.10 Nemn nokre fordelar og ulemper med a) å eige lokala sjølv b) å leige lokale

2.11 Gruppearbeid De skal etablere dykkar eiga bedrift. Vel sjølv kva bedrift de ønskjer å etablere. a) Forklar kort kva bedrifta skal drive med. b) Lag ei teikning av lokala. c) Kva slags utstyr og innreiing treng de? Teikn inn kvar utstyret skal stå og set opp ei oversikt. d) Få tak i prisar og set opp eit kostnadsoverslag.

Tips: Leverandørar av utstyr og innreiing har eigne sider på Internett.

2.12 Ei ungdomsbedrift ved Hystad vidaregåande skole har eit samarbeid med nokre elevar på naboskolen. På fritida lagar elevane innsatsar til utegrillar i jern. Ungdomsbedrifta planlegg å kjøpe innsatsane for kr 300 per stk. I tillegg reknar dei med desse kostnadene per månad: Salskostnader (annonsering o.l.)

Leige av rom på skolen Diverse administrasjonskostnader Løn til administrasjon

16

Kapittel 2

kr 1 200 kr 300 kr 500 kr 1 800

490071.book Page 17 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

a) Rekn ut resultatet for april når elevane reknar med å selje 30 innsatsar denne månaden. b) Meiner du prosjektet ser akseptabelt ut? Kor stor nedgang i salet kan ungdomsbedrifta tole utan å tape pengar?

2.13 Dorte Christensen skal starte frisørsalong. Ho har gjort desse utrekningane: Pengereserve Diverse utgifter Eigenkapital Inventar og utstyr Lån i Sparebanken

kr kr kr kr kr

20 000 15 000 57 000 87 000 ?

Kor stort kapitalbehov har Dorte rekna med, og kor mykje pengar må ho låne i Sparebanken?

Du finn mange fleire oppgåver i økonomitema i kapitla 4, 5 og 6.

Forretningsplanen

17

PLANLEGGJE EI BEDRIFT

Ei enkel marknadsundersøking tyder på at det er mogeleg å selje innsatsane for kr 450 per stk.

490071.book Page 4 Monday, July 27, 2009 10:53 AM

SERVICE og SAMFERDSEL Vg1 N

Temaoppgåver

ynorsk

Temaoppgåver inneheld oppgåver med ulik vanskegrad til kvart kapittel i Temaboka, som saman med IT-guiden dekkjer læreplanmåla til dei tre programfaga i service og samferdsel på Vg1: planlegging, drift og oppfølging og kommunikasjon og service.

SERVICE og SAMFERDSEL

Lars Ottesen, Alf H. Øyen, Per Nørgaard, Kyrre Romuld, Siv Sandøy, Nils Petter Johnsrud

Vg1

Temaoppgåver

Temaboka samlar teorien i dei tre programfaga i éi bok, medan IT-guiden tek for seg den grunnleggjande opplæringa i tekstbehandling, rekneark, presentasjonsverktøy, bruk av Internett og e-post o.l.

Til læreverket høyrer dessutan nettressursar for lærarar og elevar, og desse bøkene: • Ressursbok • Lovsamling (felles for Vg1 og Vg2) • Lærarrettleiing på nett

www.fagbokforlaget.no ISBN 978-82-11-01254-8

,!7II2B1-abcfei!

NYN

Lars Ottesen, Alf H. Øyen, Per Nørgaard, Kyrre Romuld, Siv Sandøy, Nils Petter Johnsrud

SERVICE og SAMFERDSEL Temaoppgåver

Vg1 N ynorsk