3. INTERNACIONALNI NAUČNO-STRUČNI SKUP
GNP 2010 ŽABLJAK, 15-19 FEBRUARA 2010
Kosta Kočkov1, Goce Dimeski2, Sašo Bardakoski3, Kosta Antovski4
KROVNA KONSTRUKCIJA NOVE SEVERNE TRIBINE NACIONALNE SPORTSKE ARENE U SKOPJU Rezime U toku 2008 god započela je izgradnja nove severne tribine nacionalne sportske arene u Skopju. Glavni izvođač radova bio je ADG Beton Skopje, a AD Fakom je projektovao, izradio i montirao čeličnu krovnu konstrukciju. Kompletni projekat arene za oko 50.000 gledaoca obuhvata i rekonstrukciju postojeće južne tribine i izgradnju nove zapadne i istočne tribine i treba da bude završen 2011 god. Nova severna tribina je data u upotrebu na Ilinden, 2 avgusta 2009 god, a prvom manifestacijom 12 avgusta 2009 - fudbalskom utakmicom između reprezentacija Makedonije i Španije obeležena je proslava 100godišnjice fudbala u Makedoniji. Ključne riječi Sportska arena, Čelična krovna konstrukcija, Izgradnja
ROOF STRUCTURE OF NEW NORTH STANDS OF NATIONAL SPORT ARENA IN SKOPJE Summary In 2008 started the construction of new north stands of the national sport arena in Skopje. The main contractor was ADG Beton Skopje, while AD Fakom designed, manufactured and erected the steel roof structure. The complete project of the arena for cca 50.000 spectators which is to be completted by 2011, also includes the reconstruction of existing south stands as well as construction of new east and west stands. The new north stands was completed by August 2, 2009, the National day Ilinden, while the first official event hold on August 12, 2009 – the football game between the national teams of Macedonia and Spain, marked the celebration of 100th anniversary of playing football in Macedonia. Key words Sport arena, Steel roof structure, Construction 1
Glavni projektant, AD FAKOM Skopje, e-mail: kosta.kockov@fakom.com.mk Direktor RE Montaža, AD FAKOM Skopje, e-mail:goce.dimeski@fakom-montaza.com.mk 3 Rukovodilac izgradnje, RE Montaža, AD FAKOM Skopje, e-mail: saso.bardakoski@fakom.com.mk 4 Direktor RE Proizvodstvo, AD FAKOM Skopje, e-mail: proizvodstvo@fakom.com.mk 2
1.
O NACIONALNOJ SPORTSKOJ ARENI U SKOPJU
Gradski stadion u Skopju (danas Nacionalna sportska arena) bio je izgradjen, na istoj lokaciji u Gradskom parku deleke 1953 god. Prema tadašnjim merilima, imao je kapacitet od 30.000 gledalaca i bio je prvi stadion u Makedoniji sa atletskom stazom i ostalim pogodnostima i rekvizitima za atletska takmičenja. Više od pedeset godina bio je domaći stadion za fudbalske klubove Vardar i Rabotnički koji su se, sa promenjlivim uspehom, takmičili u tadašnjoj prvoj i drugoj fudbalskoj ligi Jugoslavije, a igrane su medjunarodne fudbalske utakmice i održavana atletska takmičenja. Krajem osamdesetih godina, samodoprinosom gradjana Skopja za sportske i rekreacione objekte započela je izgradnja južne tribine, ali je zbog nedostatka sredstava bila izgradjena samo betonska konstrukcija i pojedine pod-tribinske funkcije. Kompletna krovna čelična konstrukcija i pokrivanje finalizirani su 1991 god, a posle prijema Makedonije u FIFA i UEFA, prva zvanična utakmica za kvalifikacije za EP 1996 izmedju Makedonije i Danske (1:1) odigrana je septembra 1994 . U toku 2008 god započela je izgradnja nove severne tribine. Glavni izvođač radova bio je ADG Beton Skopje, a AD Fakom je projektovao, izradio i montirao čeličnu krovnu konstrukciju. Kompletni projekat arene za oko 50.000 gledaoca obuhvata i rekonstrukciju postojeće južne tribine, izgradnju nove zapadne i istočne tribine i kompletnu obnovu sportskih borilišta i treba da bude završen 2011 god. Severna tribina je data u upotrebu na Ilinden, 2 avgusta 2009 god, a prvom manifestacijom 12 avgusta 2009 - fudbalskom utakmicom između reprezentacija Makedonije i Španije obeležena je proslava 100-godišnjice fudbala u Makedoniji.
2.
KONSTRUKCIJA
Betonska konstrukcija Severne tribine pretstavlja, ustvari, petospratni objekat u okvirnoj konstrukciji sa snažnom kosom gredom preko koje je postavljeno gledalište sa 50 redova sedišta i sa bogatim sportskim i poslovnim sadržajem u podtribinskom prostoru. Glavni prilazi i izlazi na gledalište su na drugom spratu, povezani na pešačku saobraćajnicu na odbranbenom nasipu na desnoj obali Vardara i pešački most . Čelična krovna konstrukcija ima nepravilan zakrivljen oblik u osnovi sa različitim radijusima unutrašnjeg i spoljnjeg ruba površine krova, simetričan u odnosu na poprečnu osu (Slika 1. i 2). Zbog toga, svaki par od ukupno 22 glavna nosača ima različne raspone. U konstruktivnom smislu, glavni nosači su grede sa dugim konzolnim prepustom, sa rasponom
Slika 1. Početak izgradnje Severne tribine (ljubaznošću MUP Makedonije)
59
54
51
50 797 0
7915 286 15
8065 29775
8000 30000
8000 30000
Transparentni krovni pokriva č (Lexan )
29315
45
44 7800 27925
46
43
42
Profilisani lim F38/158
7 48 0 2 65 14
47
6 94 0
2 51 20
48
41
2 18 67
49
6 54 5
2 36 9 5
40 5 6 02 2 02 75
39 38
Slika 2. Nacionalna sportska arena (Gradski stadion) u Skopju Čelična krovna konstrukcija Severne tribine. Dispozicija nosećih elemenata: Glavnih nosača, rožnjača, horizontalnih spregov a i lokacije oslonaca. Dispoziciono rešenje je slično kao kod postojeće Južne tribine, ali sa kompletnim preprojektovanjem prema principima “Cost Effective Design”
58
57
56
55
52
0 5 49 19 32 6
53
49 15
1
2 3
16
26 27
2050
650
12 0 0
250
250
250 250
16 (12 )
250
400 400
Presek 14
250
7
Presek 1
4 5
1100
6
25 25
16
16
32
25
16
950
7
8 x 26 30
250 250
12
250
301 32
"Širok" gornji pojas sa podužnim montažnim šavom Gornji pojas sa d=32mm, donji pojas sa d=25 mm
9
11 12
23 35
13
25 40
14
15
10000 (6915 - 10000)
16
10038 3 x 25 10
17
2000
25 08
18
15 0
Slika 3. Nacionalna sportska arena (Gradski stadion) u Skopju. Čelična krovna konstrukcija Severne tribine. Karakteristični detalj glavnih nosača (red 48 i 49)
10
20 0
Vertikalni lim d=12mm sa zadebljanjem d=16 mm kod gornjeg i donjeg pojasa Podužna ukrućenja vert ikalnog lima
30000 (19325 - 30000)
Presek 17-18
Gornji i donji pojas d=16 mm, vertikalni lim d=7 mm
2050
2050 400 6150
8
polja od cca 4,90m do 10,0m i konzolom od cca 19,30m do 30,00m, odnosno sa ukupnom dužinom od cca 25,50 do 40,0m. Glavni nosači su konstruisani kao "blizni" – po dva nosača sa identičnim poprečnim presekom, sa promenjljivom visinom od cca 2,00m iznad srednjeg oslonca i 0,65m na oba kraja (Slika 3). Rožnjače su zavareni čelični nosači visine 240mm upuštene izmedju glavnih nosača. Prosečan raspon iznosi 8,00m i, osim izmedju redova 45 do 52 varira u zavisnosti od zakrivljenosti krova. Za stabilizaciju konstrukcije u ravni krova predvidjeni su podužni horizontalni spregovi (iznad srednjeg oslonca i na krajevima glavnih nosača) i poprečni horizontalni spregovi izmedju redova 41-42, 48-49 i 55-56. Podužni vertikalni spreg predvidjen je izmedju glavnih nosača iznad srednjeg oslonca. Celokupna čelična konstrukcija izradjena je od konstrukcionog čelika Č.0361 (S 235JRG2 prema EN 10025). Krovni pokrivač izradjen je od trapezno profiliranog čeličnog lima F38/158 s=0,6mm dok je na većem delu iznad gledališta predvidjen transparentni "Lexan" debljine 16mm.
3.
PROJEKTOVANJE I MONTAŽA
Pri projektovanju glavnih nosača primenjen je princip "Projetovanja za najnižu cenu" (Cost Effective Design) [1]. Nažalost, zbog imperativa da se tehničko rešenje strukturalno i vizuelno uklopi u postojeću Južnu tribinu ali i zbog drugih razloga, ovaj princip nije mogao biti ispoštovan dosledno i u potpunosti, naročito u pogledu sekundarne konstrukcije i veza. Neosporno je, medjutim, da ovaj princip može dati pozitivne efekte kako za izvodjača čelične konstrukcije tako i za investitora. Treba istaći da su u Projekat čelične konstrukcije Severne tribine ugradjena konstruktivna poboljšanja i odstranjeni odredjeni nedostatci koji su se javili u toku korišćenja Južne trinine [2]. Inicijalnim Projektom montaže bilo je predvidjeno da se glavni krovni nosači maksimalne dužine 40m i maksimalne težine cca 22,5t izrade kompletno u radionici AD FAKOM-a od koje je gradilište udaljeno oko 5km. Medjutim, problem je nastao zbog dozvole za korekciju krivine kod pomoćnog terena neposredno pre ulaza u gradilište. Zbog toga je prevoz glavnih nosača vršen u segmentima, a na gradilištu je vršeno okrupnjavanje (predmontaža) za koje je dopunski potrošeno preko 800 radnih sati uz permanentno angažovanje dopunske auto-dizalice od 40t. Objektivno, ovi dopunski troškovi bili su veći od troškova za korekciju krivine i vraćanje pomoćnog terena u prvobitno stanje.
Slika 4. Nacionalna sportska arena u Skopju u gradnji
Slika 5. Nacionalna sportska arena u Skopju na dan predaje u upotrebu
Izrada čelične konstrukcije u radionici odvijala se je u zimskim mesecima 2008-09, a montaza je otpočela početkom marta 2009 i pratila je "u stopu" izradu betonske konstruk-
cije. Najpre su montirani i stabilizovani centralni nosači KN48 i KN49, a zatim je u zavisnosti od gotovosti betonske konstrukcije nastavljena montaža glavnih nosača, sekundarne konstrukcije i "mačjih staza" sa tempom od max 6 dana za jedno polje krovne konstrukcije. Za montažu glavnih nosača korišćena je 150 tonska auto-dizalica DEMAG TC600/150 sa pomoćnom strelom, a za montažu sekundarne konstrukcije 80 tonska dizalica sa velikim dohvatom i gradjevinski kran. Svi radovi su završeni u predvidjenom roku. U krovnu konstrukciju ugradjeno je oko 580 tona čelika.
4.
IZGRADNJA SE NASTAVLJA
Na nacionalni praznik Ilinden, 2 avgusta 2009 god Severna tribina svečano je predata u upotrebu. Odmah posle toga, počelo je raščiščavanje terena i pripremni radovi za izgradnju Istočne i Zapadne tribine. Početak radova na montaži čelične konstrukcije planiran je za sredinu 2010 god, a kompletan završetak radova 2011 god. Kada bude završena, Nacionalna sportska arena biće, verujemo, objekat dostojan ugledu makedonskih neimara.
Slika 6. Kompjuterska animacija Nacionalne sportske arene posle završene izgradnje (Ljubaznošću Makedonija-proekt Skopje)
LITERATURA [1] [2]
G.Todoroski, N..Georgiev: "Projektovanje za najnižu cenu. Primer Nacionalne sportske arene u Skopju", 3 Internacionalni simpozium GNP-2010, Žabljak, 15-19 februara 2010 T.Nikolovski, Z.Desovski: "Gradski stadion Skopje. Izveštaj za izvršeniot uvid na sostojbata i potrebnite merki za popravka (sanacija) na del od čeličnata konstrukcija", Izveštaj GFSk br.12/3-470, avgust 2003 (na makedonskom)