Η ταπετσαρία από το χθες στο σήμερα

ΜΑΡΙΑ ΧΑΝΤΖΙΚΟΥ

Η ιστορία της ταπετσαρίας τοίχου στο πέρασμα των αιώνων είχε πολλά σκαμπανεβάσματα. Από υπέρτατο στοιχείο μοναδικής πολυτέλειας και τέχνης έως και κιτς. Οι Κινέζοι εφηύραν την ταπετσαρία που χρονολογείται από τη δυναστεία Τσιν το 221πχ, κολλώντας ζωγραφισμένο στο χέρι ρυζόχαρτο σε τοίχους. Αργότερα οι ίνες λινού αντικατέστησαν το ρυζόχαρτο ώστε η βαφή και η εκτύπωση να γίνονται ευκολότερα. Η ταπετσαρία μέχρι τον 12ο αιώνα ταξίδεψε στη Δύση μέσω των εμπορικών συναλλαγών του μεταξιού. Το παλαιότερο δείγμα ευρωπαϊκής ταπετσαρίας που σώθηκε, βρέθηκε στο Christ College Cambridge το 1509. Κατασκευάστηκε από τον Hugo Goes και έχει ένα σχέδιο δαμάσκηνου με κομμένα ρόδια που αργότερα αντιγράφηκε σε ιταλικά και ισπανικά υφάσματα. Η πρόοδος της τεχνολογίας εκτύπωσης βοήθησε σημαντικά στην ευρεία χρήση της ταπετσαρίας. Οι εικόνες που τραβήχτηκαν από ταπισερί και άλλα ακριβά υφάσματα που χρησιμοποιήθηκαν από τους πλούσιους για να κοσμούν τους τοίχους τους, αντιγράφηκαν σε κομμάτια χαρτιού για φτωχότερα νοικοκυριά. Με την εφεύρεση της πρώτης μηχανής εκτύπωσης ταπετσαρίας το 1785, οι Γάλλοι κυριάρχησαν στη βιομηχανία. Από τους διασημότερους κατασκευαστές ήταν ο Jean-Baptiste Réveillon, ο οποίος είχε βασιλικό ένταλμα και παρήγαγε ακριβά χαρτιά για την αριστοκρατία στο εργοστάσιό του στο Παρίσι. Οι ταπετσαρίες περιείχαν λουλούδια, κύκνους, πουλιά και θηρία, και συχνά κρέμονταν σαν πίνακες, πλαισιωμένες με επιχρυσωμένες άκρες. Το κέρας της αφθονίας που ξεχειλίζει από φρούτα ήταν ένα δημοφιλές μοτίβο.

Οι ταπετσαρίες αυτές με πουλιά και λουλούδια είχαν έντονα χρωματισμένο φόντο και έγιναν το χαρακτηριστικό του αγγλικού εξοχικού σπιτιού. Την ίδια περίπου στιγμή, οι Κινέζοι εξήγαγαν τεράστιες ποσότητες τόσο υφασμάτων επίπλωσης όσο και ταπετσαριών, επίσης διακοσμημένα με ανατολίτικα Έγχρωμη εκτύπωση 1780 (Μουσείο Victoria & Albert ) λουλούδια, πουλιά και τοπία. Η Chinoiserie έγινε μανία και σε λίγο χρόνο τα σχέδια αντιγράφηκαν από τους Ευρωπαίους. Στα μέσα του 18ου αιώνα μια μαζική επέκταση κινεζικών εργαστηρίων που έκαναν εκτυπώσεις ταπετσαρίας ικανοποίησαν τη δυτική αγάπη για τα ανατολίτικα.

Το 1712 στην Αγγλία επιβλήθηκε φόρος ιδιοκτησίας στην ταπετσαρία υπό τη Βασίλισσα Άννα. Τα πλαστά αντίγραφα ταπετσαριών θε- ωρούνταν αδίκημα που τιμωρούνταν με θάνατο. Αποφεύγοντας τον φόρο και απλοποιώντας τα σχέδια οι Άγγλοι κατασκευαστές υστερούσαν από τους Γάλλους των οποίων το ρεπερτόριο ήταν ατελείωτο με αντίγραφα υφασμάτων, πανοραμικά τοπία, σκηνές μάχης, σπηλιές και σχέδια Gothic και Rococo Revival. Η κατάργηση του φόρου, μαζί με νέες τεχνικές μαζικής παραγωγής κατά τη βικτοριανή περίοδο, οδήγησαν την αγγλική ταπετσαρία σε βασικό διακοσμητικό στοιχείο. Τα σχέδια του Γουίλιαμ Μόρις αποτελούν την επιτομή της βικτοριανής εποχής. Η εταιρεία Zuber και ο De Gournay, δυο μεγάλα ονόματα στη γαλλική ταπετσαρία είναι γνωστά για τις ταπετσαρίες που κοσμούν τον λευκό οίκο αλλά και για τις πιο ακριβές ταπετσαρίες που έχουν καταγραφτεί στο βιβλίο Guinness και πλέον θεωρούνται αντίκες.

Η πορεία του πολυτελούς σχεδιασμού της ταπετσαρίας έχει δει μάρκες όπως Hermes, Versace, Roberto Cavalli, Louis Vuitton και Christian Lacroix στις μεγαλύτερες εκθέσεις design παγκοσμίως στις μέρες μας. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, η ταπετσαρία είχε καθιερωθεί ως ένα από τα πιο δημοφιλή είδη οικιακής χρήσης σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο αλλά από το 1930 περίπου η ταπετσαρία περνάει από τη μόδα και οι τάσεις επιβάλουν βαμμένους τοίχους. Στον 21ο αιώνα πλέον η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει ξαναφέρει την ταπετσαρία στις τοπ επιλογές των σχεδιαστών και μάλιστα έχει εκτοξεύσει τις δυνατότητές της. Νέες τεχνολογίες ψηφιακής εκτύπωσης inkjet χρησιμοποιώντας μελάνια υπεριώδους (UV) μπορούν να τυπώσουν κάθε κλίμακα με απίστευτη ευκρίνεια. Ταπετσαρίες με led που φωτίζουν εντυπωσιακά και ταπετσαρία που μπλοκάρει το σήμα κινητού τηλεφώνου και WiFi έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και χρήση. Το 2012, επιστήμονες στο Ινστιτούτο Στερεών Κατασκευών και Τεχνολογίας Υλικών Κατασκευών στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καρλσρούης ανακοίνωσαν ότι είχαν αναπτύξει μια ταπετσαρία που μπορεί να αποτρέψει το γκρέμισμα ενός τοίχου σε σεισμό. Η ταπετσαρία χρησιμοποιεί ενίσχυση από ίνες γυαλιού σε πολλές κατευθύνσεις και μια ειδική κόλλα που σχηματίζει ισχυρό δεσμό με την τοιχοποιία όταν στεγνώσει. Ποιος ξέρει τι μας επιφυλάσσει το αύριο στον σχεδιασμό και στην παραγωγή ταπετσαρίας!

Babylonia Nights του Christian Lacroix