c;b eqKsh
o’kZ & 04 vd a & 02 ;kb-
02
nze -06
w[ZbLfJe ekghQjojh 35 o[ gJ/ 2017
www.fasalkranti.com
i{B
2017
ndkwk d/ d' nue{ jfEnko Bofe; ns/ ns/ Bwo egkj dh c;b ftu ehN gqpzXB rzB/ dh g/Vh bJh T[BZs xkj dhnK feqnktK NwkNo dh j[D ;zg{oB ;[oZfynkH
ftFk ;{uh
c;b eqKsh
;bkjeko wzvb
wkf;e feqFh gZfsqek
i{B 2017
;kb- 02
nze -06
ftFk ;{uh feqFh ;wkukoHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH6 ezgBh ;wkukoHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH10 fe;kBK dk GftZy, ;kvk wzst- okxt r[gskHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH18 y/sh d/ ft;EkoheoB ns/ j'o wip{sh Bkb tXh fe;kB dh nkwdBhHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH20 egkj dh c;b ftu ehN gqpzXBHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH22 XtBh Fowk- no[DkG i'Fh
vkH i/Hn?;H ;zX{, T[g wjkfBd/Fe- y/sh, y/shpkVh wzsokbk vkHn?;HeHwbj'sok, nk:[es (y/sh) y/shpkVh wzsokbk vkH tkJhHnkoHwhBk, nk:[es (gq;ko), y/shpkVh wzsokbk Fqh ;[o/F rjbkts, nfsH feqFh fBd/Fe (gq;ko), jfonkDk ;oeko vkH J/He/H;qhtk;st, vkfJo?eNo ns/ e[bgsh, n?BHvhHnkoHnkJh gq'H UHghHfrZb, ;kpek e[bgsh, wHgqHeqHgq'HftHftH, T[d/g[o vkH pboki f;zx, e[bgsh, y/shpkVh :{Bhtof;Nh, i'Xg[o vkH vhHe/HFowk, vkfJo?eNo, ;hHn?;Hn?;HnkoHnkJh, eoBkb vkH Xhoi f;zx, vkfJo?eNo, ;o'QI nB[;zXkB fBd/Fkbk, Gosg[o vkH n?;He/Ho}k, vkfJoe?No, fJ;zNhfuTN{ nkc g;/Nh;kfJv ckowb { F/B seBhe, rV[rKt vkHn?wHn?bHikN, ;hBhno ftfrnkfBe, ;hHnkJhHn?wHn?wHtkJhHNh vkH tkJhHghHn?;Hvpk;, vkfJo?eNo, feqFh gq;ko, r'HpHgHeqHgq'HftHftH, gzs Bro vkHn?;Hn?;Hf;tku, nB[;zXkB fBd/Fe, u”HuHf;HjHfeqHftHftH fj;ko Fqh phHphHf;zx, ;jkfJe Tg[ nfXneF (ekogo'N/ ncn / o), NkNk ef?web; fbH Bf'Jvk vkH ;”fwso dk;, fBd/Fe- fJzvhnk fJzNoB?FBb fize n?;';hJ/FB vkH n?;Hn?BHG/Iv/, ezNoh n?ro'B'fw;N, w'i?e fJzvhnk gqkH fbH, r[VrKt
;zgkde wzvb
rzB/ dh g/Vh bJh T[BZs xkj dhnK feqnktKHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH24 g[Fg/Ido e[wko- e'fNbn u”Xoh
HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH26 vkH dhge e[wko i?B- vkH J/Hn?;Hi'Xk- vkH j/wzs ;tkwh
d[Xko{ gF{nK dk ;zs[fbs nkjko fet/I pDkU ns/ ytkU<HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH32 i{B wjhB/ d/ y/sh d/ ezwHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH36 vkH okw ;to{g pkBk- vkH fdB/F e[wko
w/oh o;’JhHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH40 e[b g/i ;zfynk - 44
fJ; w?r}hB ftu gqekfFs b/y ns/ ftuko b/yeK d/ fBZih jB, gqekFe_;zgkde fJ;d/ bJh T[ZsodkJh BjhI jB. gqekFe ns/ w[dqe e'ghIdo Bo/F d[nkok ;tkwh n?ro'e;h eokg; ;fbT{FB} gqkH fbH bJh o?ew' gq?; gqkJht/N fbfwN/v, ;h- 59, Uybk T[d:'fre y/so, c/;-1, BthI fdZbh-110020 s'I w[fdqs ns/ n?e;-96_1, rbh Bzpo 12, pqjwkg[oh, Fkjdok, fdZbh-110053 s'I gqekfFs, ;zgkde - whBkeFh
vkHphHn?;Hs'woL gqXkB ftfrnkfBe, Gkosh feqFh nB[;zXkB ;z;EkB vkH i/HghHn?;H vpk;L gqXkB ftfrnkfBe, Gkosh feqFh nB[;zXkB ;z;EkB vkH i/HghH f;zxL ;kpek ftGkr nfXneF, fwdqk ftfrnkB, uH”uHf;HjHfeHqftHftH, fj;ko vkHn?;Hn?;HbmtkbL gqXkB ftfrnkfBe, n?BHvhHnkoHnkJh, eoBkb vkHn?;He/HF[ebkL gqXkB ftfrnkfBe, Gkosh rzBk nB[H;z;H byBT{ vkH rikBzd ikNL ;jkH nkukfonk (fwqdk ftfrnkB), wHgqHfeqHgq'HftHftH, T[d/g[o vkH nkoHn?uHwhBkL ;jkH nkukfonk (fwqdk ftfrnkB), wHgqHfeqHgq”,ftHftH T[d/g[o Fqh okw fBtk; u”XohL ;jkHnB[ ftfrnkfBe, nkBzd feqFh ftHftH nkBzd ;z;Ekge fBd/Fe T[g fBd/Fe
-
;zgkde n?;'f;J/N ;zgkde
-
;hBhno gZsoeko ;hBhno ;/b; gqpzXe ;/b; gqpzXe
-
wkoehfNzr n?r}hfeT{fNt
-
;'Fb whvhnk gqpzXe
-
fv}kfJfBzr
-
okitho f;zx e/H Bo/F Fkw f;zx vkH J/He/H f;o'jh whBkeFh d/t/Ido f;zx t'jok w’fBek wbj’sok ;kro wbj'sok fofse e[wko fgqnk ;/mh ;fosk f;zx :'frsk u”jkB fgqnk fsqgkmh whB{ w?Bh gqXkB fBokbh :kdt ;'Bw gkme ;fuB towk
nkfc; nf;;N?IN
-
nzfes u”Xoh
;zgoe J/-9, t?;N i:'sh Bro, d[orkg[oh u”Ie, Fkjdok, fdZbh- 110094
011&22815345
in.linkedin.com/in/fasal-kranti-972698129
info@fasalkranti.com, www.fasalkranti.com facebook.com/fasalkranti twitter.com/fasalkranti
04 c;b eqi{BKsh 2017
instagram.com/fasalkranti/ +91 9012020804
www.fasalkranti.com
;zgkdeh
pkfoF d/ gkDh dh ;KG
n
;zgkdeh
fijk nzdk}k bkfJnk ik fojk j? fe GftZy ftu iB;zfynk tkXk ns/ nkofEe ftek; d/ Bkb Bkb ykD-ghD d/ gdkoEK ns/ d{ihnK fiB;K dh wzr tX/rh. fJ; bJh y/shpkVh d/ Bkb jh xo/b{ ns/ T[d:'fre T[g:'r bJh gkDh dh wzr ftu :ehBh fJikck j't/rk. d/F dh ;N?Ifvzr ;p ew/Nh B/ fGzB fGzB y/soK bJh gkDh dh io{os ns/ T[gbpZXsk dk nzdkik bkfJnk j?. fJ; nfXn?B d/ nB[;ko ;kb 2050 se gkDh dh e[b wzr 1447 fpfbnB feT{fpe whNo (ph;hn?w) j't/rh fi; ftu 1072 ph;hn?w f;oc feqFh y/so dh j?. fJ;d/ T[bN ib dh e[b T[gpbXsk 1121 ph;hn?w j't/rh. fJ; bJh ;gFN j? fe gkDh dh wzr ns/ T[gbpXsk ftu 326 ph;hn?w dk coe j?. gkDh dh wzr ns/ ng{osh ftu nzso fdB'-fdB tXdk ik fojk j?. gkDh dh wzr ns/ T[gbpXsk d/ fJ; nzso ~ g{ok eoBk fJe pj[s tZvh u[B”sh j?. G{-ib d/ nzXkX[zX ns/ p/sjkFk d'jB Bkb eJh y/soK ftu G{-ib dk b?tb BhtK ubk frnk j? ns/ fJ; Bkb gkDh dh r[DtZsk th gqGkfts j'Jh j?. izrb eZND eoe/ tkFgheoB Bk j'D Bkb pkfoF BjhI j' gkT[Idh ns/ d{i/ G{-ib ;[Zed/ iKd/ jB. fJ; bJh o[Zy bkT[Dk gkDh dh ;zGkb ftu p/jZd io{oh G{fwek fBGkT[Idk j?. ;tkb f;oc gkDh dh wksok dk BjhI j?, T[;dh r[DtZsk th d/F dh fuzsk dk ekoD pDh j'Jh j?. G{-ib dk pj[s finkdk d'jB ns/ T[;dk fvrdk b?tb ns/ ;kc ib ;z;kXB d/ tXd/ gqd{FD B/ ;fEsh ~ j'o rzGho pDkfJnk j?. fJe soQK ns/ rb'pb ib ;zeN d/ erko s/ yV/ jK ns/ fJj th fejk ik fojk j? fe nrbk ftFt :[ZX i/ j'fJnk sK T[j gkDh bJh j't/rk. gkDh d/ e[gqpzXB dh ;wZf;nk Bkb Gkos i/ ibdh Bk fBgfNnk sK GftZy ftu ;fEsh j'o ysoBke j' ikJ/rh. nfij/ ftu ;fEsh dh rzGhosk ~ t/yd/ j'J/ gkDh dh ygs s/ ezNo'b ns/ ib gqpzXB dh T[fus Bhsh j'Dk ;w/I dh wzr j?. n;hI G{-ib dk T[g:'r th eod/ ojhJ/ ns/ Gzvko ykbh th Bk j'D, fJ;d/ bJh io{oh j't/rk fe T[jBK ftu xZN' xZN UBk gkDh sK gj[zudk jh oj/, fizBk n;hI d'jB eo oj/ jK. fJj pkfoF d/ gkDh dh ;KG Bkb jh j' ;edk j?. pkfoF d/ gkDh dh ;zGkb fGzB fGzB T[g:'rK bJh pkfoF dk gkDh o'eD ns/ fJeZmk eoB dh ftXh j?. fJ;dk T[g:'r G{-ib Gzvko ~ GoD bJh th ehsk iKdk j?. gfjbK fgzvK, e;fpnK ns/ BroK dh ;hwk s/ iK fes/ j/mbh s?n s/ skbkp io{o j[zd/ ;B, fijBK ftu ;[Gkfte o{g ftu wkB;{B dh pkfoF dk gkDh fJeZmk j' iKdk ;h. Bkb jh nB-T[g:'rh gkDh th skbkp ftu iKdk ;h, fi;~ wZShnK ns/ vZv{ nkfd ;kc eod/ ofjzd/ ;B ns/ gkDh g{o/ fgzv d/ gF{nK nkfd d/ ezw nkT[Idk ;h. io{oh j? fe fgzvK, e;fpnK ns/ BroK ftu S'N/-tZv/ skbkp pDk e/ pkfoF d/ gkDh dh ;KG ehsh ikJ/. fe;kBK ~ @y/s dk gkDh y/s ftu ns/ fgzv dk gkDh fgzv ftu# ;zGkbD dk ;zebg b?Dk ukjhdk j? sKfe pkfoF d/ gkDh dh ;jh ;KG ns/ T[g:'r ;zGt j' ;e/. fJj ezw sK jh ;cb j' ;edk j? id'I fgzv ftu skbkp ns/ i'jV j'D ns/ T[E/ se po;ks dk gkDh gj[zuD ns/ fJeZm/ j'D ftu fe;/ soQK dh w[Ffeb Bk j't/. y/s dk gkDh y/s ftu jh fJeZmk j't/, fJ;d/ bJh io{oh j? fe pkfoF s'I gfjbK jh y/sK dh w/Vpzdh ;[fBFfus eo bJh ikJ/ sK fe pkfoF dk gkDh tr e/ fJe y/s s'I d{i/ y/s ftu Bk ik ;e/. fJ;d/ Bkb jh fJj th wjZstg{oD j't/rk fe pkfoF s'I gfjbK y/s dh i[skJh io{o j'Jh j't/ sKfe pkfoF d/ gkDh ~ fwZNh ;'y ;e/. fJj xZN bkrs ns/ gkfo;fEseh nB[e{b ftXh j? fi; d[nkok gkDh dh jo p{zd ~ ;KGD bJh pkfoF d/ gkDh ~ Bbe{gK, rZfvnK ns/ y{jK ftu fJeZmk ehsk iKdk j?.
www.fasalkranti.com
gkDh dh wzr ns/ T[gbpZXsk dh fJ; u[B”sh dk ;kjwDk eoB bJh ;k~ f;zfus y/soK ftu xZN gkDh Bkb finkdk T[sgkdB dh oDBhsh fsnko eoBh j't/rh. fJj sd jh ;zGt j' ;edk j? id'I n;hI T[gbpX f;zukJh ib dk w[;s?dh Bkb T[g:'r eohJ/ sKfe ib T[g:'r Fwsk ftu ;koEe tkXk j' ;e/. ;oeko B/ jo p{zd finkdk T[gi dk ;zebg fbnk j? fi;d/ bJh Nge f;zukJh ns/ cZtkok f;zukJh bJh tXktk fdsk ik fojk j?. fJj fJ; fdFk ftu fJe ;okjD:'r edw j?. d{ik sohek fJj j't/rk fe nfij/ feqFh-gkfo;fEseh y/so fiE'I dh T[gi gZXo xZN j't/, T[E/ T[sgkdesk tXkT[D bJh ekoro T[gkn nwb ftu fbnkT[Id/ ikD. nfij/ y/soK ftu pkokBh y/sh tkb/ y/so ns/ ib gbkfts Fkfwb j'Dr/. shik T[gkn fJj j'Dk ukjhdk j? fe ro/-G{-ib gZXo tkb/ y/soK ftu gkDh dk ;hfws T[g:'r eoe/ finkdk s'I finkdk gkDh T[g:'r Fwsk dk beF jkf;b eod/ j'J/ ;G s'I T[Zsw fwqdk ib ns/ c;b- gqpzXB d[nkok finkdk T[sgkdB gqkgs ehsk ik ;e/. j[D ;[nkb fJj T[Zmdk j? fe f;zfus y/soK ~ fet/I tXkfJnk ikJ/. i/ n;hI f;zukJh ;z;kXBk dh ftef;s Fwsk ns/ T[g:'r Fwsk ftu nzso ysw eoB ftu ;cb j' ikJhsK sK f;zfus y/socb ftu py{ph tkXk j' ;edk j?. fJ;d/ bJh f;zukJh Bkb ;zpzfXs ;ko/ ftGkrK ~ fJe i[N j' e/ ;fj-gqpzXB gZXsh ngBk e/ tZvh ns/ wZXw f;zukJh gfo:'iBktK dh f;zuB-Fwsk ftu ;koEe tkXk eo ;ed/ jK. ;G ~ gsk j? fe finkdkso f;zukJh gfo:'iBktK 35-40 gqshFs T[g:'r Fwsk s/ ub ojhnK jB id'I fe ;sjh ib dh Fwsk 5060% j'Dh ukjhdh j?. fJ; bJh ;gFN j? fe jkb/ f;zukJh gqDkbh dh T[sgkdesk tXkT[D dh ekch r[zikfJF j?. fJ; beF dh gqkgsh bJh seBheh ns/ ;wkfie wdd dh nfjw G{fwek j't/rh. nfijk nzdkik j? fe i/ f;zukJh gfo:'iBktK dh Fwsk ftu 10% dk tkXk j' ikJ/ sK e[b f;zfus y/s d/ fJbktk 40 bZy j?H y/so bJh f;zukJh ib T[gbpX j' ikJ/rk. fJ; ezw ~ ;zgzB eoB ftu BthI f;zukJh gfo:'iBk d/ w[ekpb/ you th pj[s xZN j't/rk. f;zfus y/so tXkT[D dk shik T[gkn fJj j? fe T[d:'rK, feqFh ns/ xo/b{ T[g:'r d/ pknd gqkgs p/eko gkDh ~ d[pkok gq:'r ftu fbnKdk ikJ/. gsk oj/ fe e[M y/soK ftu G{-roG ib btDhnsk ns/ ykohns dh ;wZf;nk j? ns/ T[jBK ftu G{-ifBs cb'okfJv ns/ nko;?fBe dk pkj[b j?. fJjBK ~ T[fus o;kfJfDe T[guko d/ pknd y/sh bJh T[g:'r ftu fbnKdk ik ;edk j?. nZi ;w[zdo d/ yko/ gkDh ~ ghD :'r pDkfJnk ik fojk j?. r[ioks d/ dtkoek nkfd BroK ftu jo xo ftu g/nib d/ Bkb Bkb xo/b{ ezwK bJh yko/ gkDh dk gq:'r eoe/ F[ZX gkDh dh ;KG ehsh ik ojh j?. xo dh SZs s/ pkfoF dk gkDh fJeZmk eoB bJh fJe iK d' NzehnK pDk e/ T[jBK ~ wip{s ikbh iK fcbNo egV/ Bkb Yfenk ikJ/ sK gkDh dh ;KG ehsh ik ;e/rh. tZvhnK BdhnK dh fB:fws ;ckJh p/jZd io{oh j?. tZvhnK BdhnK d/ gkDh dh fo;ou eoe/ ghD d/ gkDh d/ o{g ftu gq:'r ehsk ikn ;edk j?. pkfoF d/ gkDh dh ;KG ~ eJh d/FK ftu ;cbsk Bkb niwkfJnk ik u[Zek j?. j[D tkoh Gkos dh j?. ib ;zeN dh ;wZf;nk Bkb fBgND bJh nwb ftu fbnkT[Dk jh j't/rk. ;k~ gkDh dh ehws gSkDd/ j'J/ T[;d/ d[o-T[g:'r s'I th puDk j't/rk.
vkH n?BHe/H fstkoh
c;b eqKsh 05 5
i{B 2017
feqFh ;wkuko pco ;Nke ftu dkbK ~ ;zGkbDk j'fJnk w[Ffeb
wX{wZyh gkbD Bkb fe;kBK dh nkwdBh ftu j't/rk tkXk
dk
gq
bK dhnK tXdhnK ehwsK Gkos ftu ofjD tkb/ b'eK ~ go/FkB eo ojhnK jB ns/ d{i/ gk;/ eJh ;kbK s'I ;oeko dkbK ~ pco ;Nke ftu ;KG ojh j?. dkbK ~ pco ;Nko ftu ;zGkbDk ;oeko bJh pj[s jh w[Ffeb ezw j' frnk j? feT[Ife pco ;Nke ftu nk:ks j'JhnK dkbK yokp j'D dh erko se gj[zu rJhnK jB ns/ fdB gqshfdB T[jBK dh g{oh soQK yokp j'D dk ysok tXdk ik fojk j?. dkbK ~ pco ;Nke ftu ;zGkbD dk c?;bk ;oeko bJh pj[s jh Gkoh g? frnk j?. dkbK dk ftFk T[gG'rsktK d/ Bkb Bkb ;oeko bJh th ekch fuzsk dk ftFk pfDnk j'fJnk j?. fJj ;G t/yd/ j'J/ e/Ido ;oeko B/ okiK d/ ;kjwD/ dkbK ~ ;;shnK doK s/ t/uD dk c?;bk ehsk j?. pco ;Nko ftu brGr uko bZy NB nk:ks ehshnK dkbK gJhnK jB fijBK ftu'I ;G s'I finkdk v/Y bZy NB s'I finkdk nojo dh dkb j?. pkeh w;o, uBk ns/ wKj dh dkb j?. ;oeko dk c?;bk j? fe dkbK ~ g{oh soQK yokp j[zd/ j'J/ Bk t/ye/ fJ; s'I uzrk fe dkbK ~ wZd/ B}o oZyd/ j'J/ ykd wzsokb/ ~ T[jBK ~ okiK ~ t/uDk ukjhdk j?. i/ fJ; c?;b/ ftu okiK B/ nk:ks ehshnK dkbK dh yohd ftu e'Jh fdbu;gh Bk ftykJh. pco ;Nke ftu e[b 19H91 bZy NB dkbK dh yohd j' u[eh j?. go fJ; ftu'I e/tb 1H31 bZy NB dkbK jh t/uhnK ik ;ehnK jB. pkeh dkbK dk e'Jh yohddko BjhI j?. dkbK ~ t/uD bJh eJh soQK dhnK fonkfJsh x'FDktK ehshnK ik ;edhnK jB.
ftfdnkoEhnK B/ y/shpkVh wzsoh ~ x/fonk
wZ
Xgqd/F ftu feqFh fvroh b?D tkb/ ;ko/ ftfdnkoEh B”eoh bZG oj/ jB. ;ko/ go/FkB ftfdnkoEhnK B/ nkgDk r[Z;k fwbe/ jkb jh ftu feqFh wzsoh r”ohFzeo fp;/B s/ eZfYnk. T[jBK B/ feqFh wzsoh ~ x/fonk ns/ T[jBK d/ ;kjwD/ iwhB s/ b/N rJ/. T[jBK ~ x/oD d/ pknd ftfdnkoEhnK B/ nkgDh wzr oZyd/ j'J/ fejk fe n;hI s[jk~ T[d'I se BjhI ikD fdnKr/ id'I se s[;hI feqFh ftGkr ftu 8487 ykbh gdK ~ GoD dk n?bkB BjhI eo'r/. fJzBk ;G j' ikD d/ pknd w”e/ s/ g[fb; nkJh ns/ g[fb; B/ ;ko/ ftfdnkoEhnK ~ jNkT[D dh e'fFF ehsh go ftfdnkoEhnK dk i'F t/y e/ g[fb; eowukoh th FKs j' rJ/. wzsoh B/ T[jBK dh n?v s/ jh fbye/ fdZsk fe ibdh jh n?vtoNkfJ}w?IN ikoh eoe/ ykbh gd Go fds/ ikDr/.
06 c;b eqi{BKsh 2017
XkBwzsoh Bo/Ido w'dh B/ fe;kBK dh nkwdBh gzi ;kb ftu d'r[Dh eoB dk c?;bk fdZsk ;h ns/ t/fynk ik fojk j? fe ;oeko B/ fJ; gk;/ ezw eoBk th F[o{ eo fdsk j?. fe;kBK dh nkwdBh ~ d'r[Dk eoB bJh ;oeko B/ nfjw edw u[Ze/ jBns/ T[;dk ;G s'I finkdk i'o T[sgkdK dk bkGekoh w[Zb dtkT[D, gqXkBwzsoh c;b phwk :'iBk, gqXkBwzsh feqFh f;zukJh :'iBk, Jh-Bkw, fwqdk ;tk;E ekov, feqFh tkfBeh ns/ wX{wZyh gkbD s/ j?. wX{wZyh gkbB ftu xZN bkrs ns/ gokrD Bkb c;bK d/ T[sgkdB ftu j'D tkb/ tkX/ d/ wZd/B}o fJ; :'iBk d/ piN ftu Gkoh tkXk ehsk frnk j?. wX{-wZyh gkbB Bkb fe;kBK dh nkwdBh ftu th tkXk j't/rk. gqXkBwzsoh c;b phwk :'iBk, pkfoF d/ gkDh dh ;zGkb, ;{eFw f;zukJh :'iBk ns/ fJBkw :'iBk d/ pj[s jh tfXnk Bshi/ ;kjwD/ nkJ/ jB ns/ fe;kBK dh fJjBK :'iBktK gqsh fyZu tXh j?. Bkb jh fe;kBK ~ fJjBK :'iBktK s'I ekch bkG th gqkgs j' fojk j?. :'iBktK dk fieo eod/ j'J/ ;{soK d/ w[skfpe dZf;nk frnk fe gqXkBwzsoh c;b phwk :'iBk fgSb/ ;kb yohc ;hiB ftu F[o{ ehsh rJh ;h. d/F ftu gfjbh tko c;bK bkT[D s'I gfjbK ns/ eNkJh s'I pknd e[dosh ftZgshnK Bkb j'D tkb/ B[e;kB dh GogkJh eoB bJh phw/ ftu T[g:[es gqktXkB fds/ rJ/ jB. fe;kBK ~ bkGekoh w[Zb dtkT[D ns/ ftu”fbnK ~ fJ; tgko s'I nbr eoB bJh okFNoh feqFh wzvh (Jh-Bkw) :'iBk th F[o{ ehsh rJh. okFNoh feqFh wzvh d/ sfjs fe;kBK ~ d/F dhnK fGzB fGzB wzvhnK ftu c;bK d/ w[Zb dh ikDekoh nkB bkfJB fwbdh j? ns/ T[j fiE/ ukj[D nkgDh c;b t/u ;ed/ jB. fe;kBK d/ yks/ ftu nkBbkfJB G[rskB ehsk iKdk j?. fJ; :'iBk d/ sfjs 13 okiK dhnK 417 wzvhnK ~ i'fVnk frnk j? fiE/ brGr 38 bZy fe;kBK B/ ofi;No/FB eokfJnk j?. ftfdnkoEhnK dh rZb ;[BD d/ pknd wzsoh B/ fejk fe e?pB/N B/ c?;bk fbnk j? fe gqd/F ftu ;oekohnK B”eohnK ftu j[D wZXgqd/F d/ w{b fBtk;hnK dh T[wo ftu fonkfJs fdZsh ikJ/rh. gaqd/F d/ pkjo d/ nkt/deK bJh ;oekoh B”eoh ftu n?gbhe/FB dh nfXesw T[wo ;hwk 25 ;kb id'I fe gqd/F d/ w{b fBtkf;nK bJh 40 ;kb oj/rh. fJ; x'FDk d/ pknd ftfdnkoEhnK dk r[Z;k FKs j'fJnk ns/ wzsoh ~ ikD fdZsk.
www.fasalkranti.com
feqFh ;wkuko feqFh ;wZf;nktK dk nkBbkfJB jZbL Jh-feqFh ;ztkd g'oNb
feq
Fh wzsoh okXkw'jB f;zx B/ jkb jh ftu fJzNoB?N nkXkfos Jh-feqFh ;ztkd g'oNb dh g/FeF ehsh j?. fJ; Jh-feqFh ;ztkd g'oNb Bkb feqFh y/so ftu fe;kBK ns/ ;ko/ nzFXkoeK dhnK ;wZf;nK dk f;ZXk ns/ gqGkth jZb j' ;e/rk. r”osbp j? fe ;kXkoB wB[Zy Gkosh feqFh nB[;zXkB gfoFd (nkJh;hJ/nko) dh t?p;kfJN nkJh;hJ/nkoHUnkoihH fJjBK s/ f;ZXk ;zgoe eo ;ed/ jB ns/ ftFk-t;s{ d/ ;g?Ffb;NK ns/ ;z;EkBK s'I t?p iK nbg ;zd/F ;/tk (n?;n?wn?;) d/ ifoJ/ T[g:[es ;wkXkB gqkgs eo ;ed/ jB. nzFXkoe c;b, gF{, wt/Fh iK wZShnK dhnK fpwkohnK Bkb ;zzpfXs c'N' ~ fJ; s/ gk ;ed/ jB ns/ ;g?Ffb;nK s'I fJedw fJ;dk ekoD gsk bkT[D d/ fJbktk fJbki dk gsk th eo ;ed/ jB. fijV/ b'eK e'b w'pkfJb s/ fJzNoB?N dh ;[ftXk j? T[j th fJ; dk bkG b? ;ed/ jB.
feqFh s/ BjhI N?e; dh :'iBk- no[D i/Nbh
ftZ
s wzsoh no[D i/Nbh B/ fJe fJzNoftT{ ftu ;kc FpdK ftu fejk j? fe y/shpkVh dk y/so w[Ffeb ftu j? ns/ feqFh d/ ezw s/ N?e; bZrD dk ;tkb jh BjhI g?dk j[zdk. fJ; bJh XBh fe;kBK s/ N?e; bkT[D dk e'Jh fJokdk BjhI j? ns/ Bkb jh e/Ido ;oeko dh feqFh nkwdBh s/ N?e; bkT[D dh e'Jh :'iBk BjhI j?. Bkb jh fJj th fejk frnk fe ftob/ jh fe;kB nwho jB. nfij/ ftu id'I fe s[jk~ w[Ffeb ftu gJ/ fqFh y/so dh wdd dh io{os j?, T[E/ eo bkT[D dh e'Jh rZb BjhI j' ;edh. ftZs wzsoh B/ fejk fe fe;kBK s/ eo bJh bkfJnk ikDk ukjhdk ;r'I T[jBK dh wdd eoBh ukjhdh j?. ;{soK d/ w[skfpe dZf;nk frnk fe no[D i/Nbh B/ fJj th fejk fe w?I gfjbK jh fJ;dk yzvB eo u[Zek jK. w?I gfjbK jh efj u[Zek jK fe n;hI fJ;d/ jZe ftu bJhI jK. nfij/ ftu y/sh s/ N?e; BjhI bkfJnk ik ;edk. ftZsh wzsoh d/ w[skfpe, Gkos ftu nwho fe;kBK dh ;zfynk p/jZd xZN j?. fe;kB dk nwho j'Dk e'Jh nkw rZb BjhI ;r'I ngtkd j?. fJjh BjhI, fe;/ th o{g ftu e/Ido ;oeko e'b N?e; bkT[D dk nfXeko BjhI j?. feqFh nkwdBh s/ N?e; bkT[D dk nfXeko okiK dk j?. w/ok nkgDk ftuko fJj j? fe e'Jh th oki nfijk BjhI eo/rk.
fJ; ;kb ;G s'I finkdk tfXnk egkj dk T[sgkdB
jk
b jh ftu nkJh fJe fog'oN d/ fj;kp Bkb gZsk bZrk j? fe 2016-17 ftu egkj dhnK ehwsK ekch wfjzrhnK ojhnK jB ns/ nzdkik bkfJnk ik fojk j? fe nkT[D tkb/ ;kbK ftu th egkj dhnK ehwsK T[uhnK jh ofjDrhnK. fJj ;G t/yd/ j'J/ nkT[D tkb/ ;kb ftu finkdkso fe;kB egkj dh y/sh jh eoDr/ ns/ T[;d/ bJh ekch T[s;kfjs th ofjDr/ ns/ egkj dhnK T[uhnK ehwsK ~ t/ye/ fe;kBK ~ ekch gq's;kjB fwfbnk j? sK ikfjo fijh rZb j? fe j[D nkT[D tkb/ ;kbK ftu egkj dh c;b ftu ekch tkXk j't/rk. egkj dh wzr sK tX jh ojh j? Bkb jh fwZbK dh wzr th ekch s/ih Bkb tX ojh j?. ;{soK d/ w[skfpe dZf;nk ik fojk j? fe 2017-18 ftu egkj ;kb
(i[bkJh-i{B) d/ d”okB egkj d/ nzsors e[b y/so ftu fJzNoB?FBb o{g Bkb 5 gqshFs dk fJikck j't/rk ns/ fJj tXe/ 3H08 eo'V j?eN/no j' ikJ/rk. Bkb jh fJj th dZf;nk ik fojk j? fe fJ; ;kb egkj ftu fJedw nbr ;hiB Bio nk fojk j?. egkj ftu tkX/ dk w[Zy ekoB fJj j? fef J; ;kb ;hiB ftu egkj dhnK ehwsK xZN BjhI j'JhnK fJ; bJh fwZbK ~ xZN ehwsK s/ yohd dk w”ek BjhI fwfbnk. fJ; ftu ;G s'I wjZstg{oB G{fwek oki;EkB d/ fe;kBK B/ fBGkJh. gzikp ns/ jfonkDk ftu eZuh egkj dhnK ehwsK tXhnK. Bkb jh fJj th dZf;nk frnk fe eohp 60 bZy NB d/ T[sgkdB Bkb Gkos ~ uhB ns/ nwohek s'I ekch wkoiB Bkb nZr/ fBebD ftu wdd fwb/rh.
uktb dhnK ehwsK 15 o[gJ/ gqsh se tXhnK jB. d/jokd{B uktb dhnK ehwsK 80 o[gJ/ gqsh eb'rqkw s'I tXe/ 90 o[gJ/ gqsh feb'rqkw s/ gj[zu frnk j?. esoBh uktb dhnK ehwsK 60 o[gJ/ gqsh feb'rqkw s'I tXe/ 75 o[gJ/ gqsh feb'rqkw se gj[zu rJhnK jB. fJ; ;kb fJokB ftu uktb dk n?e;g'oN finkdk j'fJnk j?. fJokB ftu eohp S/ bZy whfNqe NB uktb n?e;g'oN j'fJnk j? fijVk fe fgSb/ ;kb d/ w[ekpb/ 1H5 bZy NB finkdk j?. fJ;d/ fJbktk Fkdh d/ ;hiB ftu th xo/b{ pkiko ftu uktbK dhnK finkdk wzr tXh j? ns/ fJ;d/ ubd/ th uktb dhnK ehwsK tXhnK jB.
uktbK dhnK ehwsK ftu j'fJnk tkXk eb'
Gk
os ftu wfjzrkJh fdB'-fdB tXdh ik ojh j? ns/ d{i/ gk;/ uktbK dhnK ehwsK ftu pj[s jh finkdk T[Skb nkfJnk j?. fJj th efj ;ed/ jK fe uktbK dh ehwsK n;wkB S{j ojhnK jB. fdZbh-n?B;hnko, gNBk fij/ tZv/ FfjoK ftu pk;wsh j't/ iK BkB-pk;wsh ;G soQK d/ uktb dhnK ehwsK y[dok pkiko ftu 5 o[gJ/ s'I b? e/ 15 o[gJ/ se tX rJhnK jB. uktbK dhnK ehwsK d/ tXD dk w[Zy ekoB fJj j? fe uktbK dh wzr finkdk tX ojh j? ns/ T[;~ t/yd/ j'J/ ;gbkJh xZN j?. ;{soK d/ w[skfpe dZf;nk frnk fe E'e pkiko ftu ;kXkoD uktb 200-300 o[gJ/ gqsh e[fJzNb wfjzrk j' frnk j?. id'I fe y[dok pkiko ftu ;kXkoD uktb 5 o[gJ/ gqsh eb' wfjzrk j'fJnk j?. TE/ jh y[dok pkiko ftu pk;wsh
08 c;b eqi{BKsh 2017
www.fasalkranti.com
ezgBh ;wkuko ;bco fwb} fbfwN/v dk bZeh vokn ;zgzB
ns/ g[o;feqs ehsk frnk. fi; ftu g[o;eko Fq/Dh ftu gfjbk fJBkw Fqh wkfJnk feqFh wzfdo, Bhw/ ih ~ fdZsk frnk. d{i/ ftu Fqh Bo/Ido e[wko, fdB/F e[wko ghgfbnk wzvh ns/ shik wkT{fwnk J/iz;h ~ fwfbnk. fJ; w”e/ s/ Fqh gqekF ;rhsok B/ ezgBh d/ fdZb fyZut/I N{o ns/ r'bv ;ehw ~ th bKu ehsk, fi; Bkb fteq/sk pzX{nK ftu BtK T[sFkj nkfJnk. gq'rokw dk ;wkgB Fqh ;[o/F Fowk ih d/ ;zwkB Bkb j'fJnk.
;
bco fwb} fbfwN/v dk bZeh vokn gq'rokw 20 wJh 2017 ~ j'Nb fpqbhn?IN eBt?BFB ftu g{ok j'fJnk. gq'rokw ftu w[Zy w/jwkB Fqh oke/F e[wko (wkoehfNzr w?B/io) w[zpJh ns/ wjkokFNo i'B d/ w?B/io Fqh xBFkw ih th w”i{d ;B. gq'rokw dk ;zukbB fJzd”o y/so d/ ;/b; w?B/io ;[o/F Fowk B/ ehsk. Fqh xBFkw B/ ezgBh d/ nkX[fBe seBhe s'I pD/ ipod;s T[sgkd vpfbT{HvhHihH ns/ n?;HH;h seBhe d/ pko/ dZf;nk. ;tkrs ;wko'j ftu ezgBh B/ wZX gqd/F d/ u[fBzdk fteq/sk GoktK ~ ;zwkfBs ehsk. gq'rokw d/ d”okB wZX gqd/F ftu cofN; u?IfgnB ~ ;zwkfBs
fe;kBK ~ j't/rk j[D j'o th finkdk w[Bkck- sgZf;nk r'fJb
feq
seBhe ~ fXnkB ftu oZye/ pDkJ/ iKd/ jB. T[jBK B/ dZf;nk fe fJjBK ;ko/ T[sgkdK ftu'I nofgs ;G s'I w[Zy T[sgkd j?, feT[Ife fJj gbKN ro'E o?r{b/No j? ns/ fJ;d/ eoe/ g”fdnK dh g?dktko ns/ T[jBK dh gqshoZfynk gqDkbh th wip{s j[zdh j?. fJj w[Zy o{g Bkb uktb ns/ eDe bJh pDkfJnk frnk j? ns/ fe;kB Gok fJ;dk fJ;s/wkb d{ihnK c;bK bJh th eo ;ed/ jB. n?ughn?w dh n?rihfeT{fNt vkfJo?eNo sgZf;nk r'fJb B/ dZf;nk fe fJj ;ko/ T[sgkd fe;kBK dh wzr ~ t/yd/ j'J/ eZY/ rJ/ jB. fJjBK T[sgkdK dk fJ;s/wkb eoe/ T[j finkdk s'I finkdk w[Bkck ewk ;eDr/ ns/ ;ko/ T[sgkd c;bK bJh ekch bkGdkfJe jB.
Fh y/so dh Bkwh pj[-okFNoh ezgBh n?ughn?w ;ko/ fe;kBK d/ fdb s/ SkJh j'Jh j?. ezgBh nkgD/ T[sgkdK d/ r[DtZsk:[es j'D eoe/ okFNoh ns/ nzso-okFNoh gZXo s/ ezw eo ojh j?. ezgBh B/ jkb jh ftu e'beZsk ftu 5 Bt/I n?ro' e?fweb gq'veN bKu ehs/ jB fijBK d/ BK jB- fgqfveN, sZwk, skJ/c'B, o'p'e'g ns/ nofgs. e'beZsk ftu T[sgkdK ~ bKu eoB bJh ezgBh B/ gq'rokw dk nk:'iB ehsk. gq'rokw d/ nzsors brGr 80 fpiB; n?;';hJ/N;, vhbo; ns/ F/no j'bvo; B/ fjZ;k fbnk. ezgBh B/ pj[s jh fo;ou d/ pknd fJjBK T[sgkdK ~ pkiko ftu fbnKdk j?. ezgBh d[nkok pDkJ/ rJ/ ;ko/ T[sgkdK Bkb fe;kBK ~ nkgDk fpiB; tXkT[D ftu wdd fwbh j?. ezgBh w[Zy o{g Bkb yogstkoBkFe, cc{zdBkFe, ns/ ehNBkFe feqFh T[sgkd dk ezw eodh j?. ezgBh d/ u/now?B nF'e nrotkb B/ dZf;nk fe ezgBh d/ T[sgkd BthI
10 c;b eqi{BKsh 2017
www.fasalkranti.com
fize dh wjZssk c;b T[sgkdB ftu fize sZs dk wjZstg{oB :'rdkB j?. g”fdnK ftu fize dh ewh Bkb c;b T[sgkdB s/ T[bNk n;o g?Idk j? fi; Bkb nBki T[sgkdB xZN j[zdk j?. fize dh ewh tkb/ y/soK ftu c;b T[sgkdB ftu 40 gqshFs se dh ewh t/yD ~ fwbh j? fi;d/ ekoB fe;kB GoktK dh nkofEe ;fEsh s/ th n;o g?Idk j?. ;zs[fbs T[otoe T[g:'r ftu fize ~ tXktk d/D dh io{os j? feT[Ife fJ; Bkb fwZNh dh ;/js ns/ c;bK d/ T[sgkdB ftu tkXk j[zdk j? fi;d/ cb;o{g ykd ns/ g”FD ;[oZfynk ;[fBFfus j[zdh j?.
fize g”Fe sZs ~ tXktk d/D Bkb fwZNh, c;b ns/ wB[ZyK ftu fize dh ewh dh g{osh j[zdh j?. fJ; jtkb/ ftu bzp/ ;EkJh jZb bJh fize :[es T[otoe nBki T[sgkdB ftu pj[s io{oh j?.
fize T[otoe d/ pko/ ikDekoh bJh ;zgoe eo'Lfize fBT{Nqhn?IN fJBhFhJ/fNt fJzNoB?FBb fize n?;';hJ/FB, n?cHJ/HnkJhH jkT{; 10, Fjhd ihs f;zx wkor, BthI fdZbh- 110067
ezgBh ;wkuko ;[fwb e?fweb fJzv;Noh} B/ nk:'fis ehsh ekBcoz;
jk
b jh ftu byBT{ ftu ;[fws e?fweb fJzv;Nqh} d[nkok ftsoe ekBcoz; dk nk:'iB ehsk frnk fi; ftu brGr 75 s'I finkdk b'eK B/ fjZ;k fbnk. fJ; ekBcoz; ftu ezgBh tb'I Fqh J/He/Hf;zx (ohiBb w?B/io), j?v nkfc; s'I Fqh fjs/Ido w/jsk (w?B/io ewofFnb), ezgBh d/ ;hHn?cHJ/H Fqh nkoHvhHeg{o ih ns/ ;[fwb e?fweb fJzv;Noh}, byBT{ ohiB d/ ;ko/ ;/b; nfXekohnK B/ fjZ;k fbnk.
Fqh ftG'o ih (;/b; nfXekoh) B/ ekBcoz; ftu w”i{d ;ko/ b'eK dk ;tkrs ehsk. Bkb jh Fqh J/He/Hf;zx B/ ezgBh d/ ckow{b/FB seBhe pko/ ft;Eko ftu ikDekoh fdZsh. ekBcoz; d”okB Fqh f;zx B/ ezgBh d/ ;?INob ns/ Jh;NoB :{HghH ftu ezgBh dh gqrsh ns/ nrb/ d' ;kb d/ beF, ftsoe pzX{nK Bkb ;KMk ehs/. Fqh fjs/Ido w/jsk ih B/ Gkosh y/sh ftu nkT[D tkbhnK u[B”shnK d/ pko/ uouk ehsh ns/ T[;d/ jb bJh e?fweb r'bv dh T[g:'frsk pko/ ikDekoh fdZsh. w/jsk
ih B/ e?fweb r'bv pko/ ft;Eko Bkb ikDekoh fdZsh. e?fweb r'bv Bkb y/sh ftu j'D tkb/ ckfJd/ th dZ;/. Fqh J/He/Hgf;zx B/ d{i/ ;ko/ ckow{b/FB seBheh d/ nkXko s/ pD/ T[sgkd fit/I gq';go, thtk, pb{i/o, N/t[i, e/Nk ns/ Bkt/b d/ pko/ ftsoeK ~ ikDekoh fdZsh. fv;NqhfpT{No pzX{nK d/ Bkb ;B/j G'i d/ pknd bZeh vokn gkodofFs sohe/ Bkb g{ok j'fJnk, fi; ftu'I e[b 41 fJBkw eZY/ rJ/ fi; ftu w?;o; w'ohnk phi Gzvko, wT{ dk gfjbk fJBkw w'No ;kfJeb fBefbnk. ekBcoz; d/ nzs ftu Fqh nkoHvhHeg{o ih B/ nkJ/ j'J/ ;ko/ ftsoe pzX{nK dk XzBtkd ehsk.
:{ghn?b B/ pkiko ftu fbnKdk- wZe/ohBk B/gkb dhnK c;bK Bkb i[fVnk gbtb dk ftFtk; Nq?eNo
d/
F ftu tfXnk r[DtZsk d/ phi ns/ ehNBkFe dtkJhnK dhnK io{osK ~ t/yd/ j'J/ :{ghn?b fbfwN/v dh ;EkgBk 1969 ftu j'Jh. ezgBh ;w/I nB[;ko BthBsw seBhe tkb/ T[sgkd pkiko ftu fbnKdh ofjzdh j?. jkb jh ftu ezgBh B/ fe;kBK dh wdd bJh n?efNt ezgkT{Iv seBhe s/
ft
nkXkfos fJe BtK T[sgkd wZe/ohBk gq;s[s ehsk j?. wZe/ohBk gfjbk c;b p[ZXh T[sgkd j? fi;~ fBT{No' pqKv d/ nzsors pkiko ftu fbnKdk frnk j?. fJj T[sgkd c;b dh r[DtZsk ns/ T[sgkdB ftu tkXk eodk j?. :{ghn?b B/ fJj T[sgkd jkb jh ftu fJzd”o ftu fJe ekBcoz; d/ d”okB bKu ehsk. gq/;hv?IN ;/b; n?Iv wkoehfNzr Fqh ;[o/F o/vh, wZX-gqd/F d/ i'Bb fpiB; j?v vkH:{HJ/H gkok;ok, fpiB/; vkfJo?eNo Fqh nkoHe/Hr'fJb th fJ; w”e/ s/ w”i{d ;B. ezgBh d/ T[sgkdK d/ p/jso Bshi/ ;G irQk s'I gqkgs j'J/ jB fijV/ fe;kBK dh y[Fjkbh fpnkB eod/ jB.
12 c;b eqi{BKsh 2017
Ftk; Nq?eNo s/ fe;kBK dk ftFtk; pfDnk j'fJnk j?. ezgBh dh ;EkgBk 2012ftu j'Jh. 2012 ftu ezgBh B/ Nq?eNo d/ vthiB ftu ezw eoBk F[o{ ehsk. T[Vh;k, n?wHghH Mkoyzv, :{HghH, r[ioks, jfonkDk, oki;EkB, fpjko ns/ SZsh;rV ftu ezgBh d/ Nq?eNo dh tfXnk wzr j?. B/gkb d/ b'e th fJ; Nq?eNo ~ t/yD gbtb gj[zu/. T[E/ b'eK ~ Nq?eNo ekch tfXnk bZr/ ns/ fJjh ekoB j? fe ftFtk; Nq?eNo ftu fsnko j' oj/ e[b Nq?eNoK ftu nZX/ B/gkb, Fqhbzek ns/ pzrbkd/F yohde/ fbikJ/ ik u[Ze/ jB. B/gkb d/ fe;kB gbtb ftu nke/ brGr 250 Nq?eNo yohde/ fbik u[e/ jB ns/ T[E'I fJjBK Nq?eNoK dh fvwKv fdB gqshfdB tXdh ik ojh j?. ezgBh dk dkntk j? fe Nq?eNo d/ fBowkD ftu tfXnk T[geoDK dk fJ;s/wkb ehsk frnk j?. fJ;dh ehws th d{i/ Nq?eNo d/ nB[;ko xZN oZyh rJh j?. Nq?eNo finkdk Gko u[ZeD dh skes oZydk j? ns/ Bkb jh Gkoh j'D eoe/ T[ukJh s/ uVQd/ ;w/I fJj nfrUI T[mdk BjhI j?. fJjh ekoB j? fe ftFtk; Nq?eNo rkjeK ftu b'efgqn j[zdk ik fojk j?. www.fasalkranti.com
ezgBh ;wkuko ;tkb B/ bKu ehsk cc{zdBkFe fvt'Bk
fe
;kBK dh ;G s'I tZvh ;wZf;nk ;/p dhnK c;bK ~ cc{zd s'I pukT[Dk j[zdh j?. fJ; ;wZf;nk dk jZb ;tkb ekog'o/FB fbfwN/v B/ jkb jh ftu eZfYnk j?. ;/p dh c;b ~ cc{zd s'I pukT[D bJh @@fvt'Bk## BK dk cc{zdBkFe e[Zb{ ftu 4 wJh ~ pkiko ftu fbnKdk. fe;kBK d[nkok ehsh rJh eVh w/jBs Bkb T[rkJh ikD tkbh ;/p dh c;b ~ cc{zd Bkb j'D tkb/ B[e;kB s'I pukT[D ns/ g”fdnK d/ tkX/ ftu fJj T[sgkd
rq'N?e d/ T[sgkdK Bkb tXkU T[sgkdB
r'
rq'
N?e n?roh ;kfJz; n?Iv fo;ou gqkJht/N fbfwN/v dh F[o{nks fJe yk; T[d/F Bkb j'Jh ;h. ezgBh dk fXnkB F[o{ s'I jh fe;kBK ~ T[fus ehws ftu finkdk r[DtZsk:[es ns/ Jhe' co?Ivoh T[sgkd T[gbpX eokT[Dk j?. fe;kBK ~ fXnkB ftu oZyd/ j'J/ ezgBh T[otoeK dk fBowkD eodh j? ns/ ezgBh d/ T[sgkdK dk fJ;s/wkb eoe/ ;ko/ fe;kB xZN bkrs ftu finkdk bkG ewk ;ed/ jB. rq'N?e dh BhIj 2007 ftu oZyh rJh ns/ ezgBh w[Zy o{g Bkb pkfJU-coNhbkfJ}o;, pkfJU-g? ; Nh;kfJv, p'N?fBeb g/;Nh;kfJv, B?u[ob n?INhtkfJob, pkfJUczrh;kfJv, gbKN ro'E o?r{b/No;, wkfJeq'fBT{Nqhn?IN; ns/ d{ihnK c;bK bJh bkGdkfJe T[sgkdK dk T[sgkdB eodh j?. c;b tkX/ bJh fJj ;ko/ T[sgkd pj[s jh bkGdkfJe jB. ezgBh nkgD/ Bt/I T[sgkdK ns/ seBhe d/ ftek; d/ wkwb/ ftu brksko tkXk eo ojh j?. ezgBh d/ w?B/fizr vkfJo?eNo j/woki nko e'; B/ c;b eqKsh ~ dZf;nk fe nZi d/ d”o ftu c;bK ~ pukT[Dk ns/ T[jBK s'I uzrh T[sgkdesk b?Dk fJe ;G s'I tZvh u[B”sh j?, go fJ; u[B”sh ~ rq'N/e n?roh ;kfJz; n?Iv fo;ou B/ 2007 s'I wzi{o eo nfij/ T[sgkdK dh bVh g/F ehsh j? fijVh fe c;bK dhnK ;kohnK ;wZf;nktK bJh T[g:[es j?. fe;kBK ~ ikro[e eoB bJh ezgBh ;w/I ;w/I s/ fe;kBK dh ekBcoz; eodh ofjzdh j?, fi; Bkb fe fe;kBK ~ T[sgkdK dh g{oh ikDekoh fwbdh oj/ ns/ T[j T[jBK dk Gog{o bkG b? ;eD.
14 c;b eqi{BKsh 2017
nfjw G{fwek fBGkJ/rk. fvt'Bk cc{zd s/ g{ok ezNo'b oZydk j? ns/ c;b dh ;[oZfynk dh g{oh rkozNh fdzdk j? fi; Bkb fe c;b joh-Goh ns/ ;[oZfyns ofjzdh j?. ezgBh B/ T[sgkd ~ bKu eod/ ;w/I fJe ;zw/bB nk:'fis ehsk fi; ftu :{ghn?b fJzvhnk d/ ohiBb vkfJo?eNo ;who NzvB, ;tkb fJzvhnk d/ fpiB; j?v fti/ e[wko GZN, ;tkb fJzvhnk d/ coNhbkfJ}o fpiB; j?v :'r/F uzdo ns/ uzvhrV d/ i'Bb w?B/io ;s/Ido f;zx w”i{d ;B. ;zw/bB ftu w”i{d b'eK ~ ezgBh dh BthI seBhe tkb/ T[sgkdK dh ikDekoh fdZsh rJh ns/ dZf;nk frnk fe ;tkb ekog'o/FB fbfwN/v d/ T[sgkd g{o/ Gkos d/ fe;kBK se gj[zu oj/ jB ns/ ezgBh d/ T[sgkdK dk fJ;s/wkb eoe/ finkdk s'I finkdk fe;kB bkG th ewk oj/ jB. fgSb/ ;kb ezgBh B/ 21 i{B 2016 ~ @@t[e;b## BK dk T[sgkd eZfYnk ;h fijVk fe ;/p dhnK c;bK bJh ekch bkGdkfJe fojk ns/ fe;kBK bJh T[j T[sgkd ekch wddrko ;kfps j'fJnk. fJ;/ bVh ftu ezgBh nkgD/ T[sgkd bKu eodh oj/rh, fi; Bkb fe fe;kBK dh c;b y/s ftu bfjbjkT[Idh oj/ ns/ T[jBK ~ jw/FK bkG gqkgs j[zdk oj/.
jo fe;kB dk ;[gBk r'ftzd o'Nkt/No j't/ nkgDk
ftzd fJzv;Noh} feqFh :zso pBkT[D tkbh gqw[Zy ezgBh j? ns/ ezgBh dk w[Zy T[sgkd r'ftzd o'Nkt/No j?. r'ftzd o'Nkt/No dh yk; rZb j? fe fJj d{i/ feqFh :zsoK d/ w[ekpb/ ftu fJe iK d' jh i[skJh ftu iwhB ~ phiD bJh fsnko eo fdzdk j?, fi; Bkb fe 40% vhib ns/ 60% ;w/I dh pZus j[zdh j?. fJ;dk ;G s'I nkdoF T[g:'r fJj j? fe pkfoF ftu fwZNh d/ frZb/ j'D s/ th fJj nk;kBh Bkb i[skJh eo fdzdk j?. r'ftzd o'Nkt/No Nq?eNo ubkT[D d/ ;jkfJe j'D d/ Bkb Bkb eZN/ j'J/ rzB/, e/b/, egkj, xkj-gks ns/ d{ihnK c;bK tkbh iwhB bJh th ;G s'I finkdk T[g:'rh j?. gkozgfoe sohfenK Bkb y/sK ~ fsnko eoB bJh brGr 10 s'I 15 fdBK dk ;wK br iKdk j? go fJ; o'Nkt/No d/ fJ;s/wkb Bkb y/s fpikJh bJh s[ozs fsnko j' iKdk j?. r'ftzd o'Nkt/No fwZNh ~ fpikJh bJh s[ozs fsnko eo fdzdk j?, fio; Bkb fgSbh c;b dh fwZNh dh Bwh p/eko BjhI iKdh ns/ fJ; s'I fJj ib gqpzXB ftu th wdd eodk j?. fJ;dh w[Zy ykf;n; fJj j? fe fJ; ftu r/no pke;, pke; co/w, Nq/fbzr p'ov, ghHNhHUH FkcN, fNbo pb/v ns/ ;kfJv NqK;fwFB th T[gbpX j?.
wfjzdok B/ ehsh fJe BthI F[o{nks
w
fjzdok n?Iv wfjzdok B/ jkb jh ftu fe;kBK dh io{os ~ t/yd/ j'J/ fJe BthI F[o{nks ehsh j?. ezgBh B/ BthI seBhe dk S'Nk Nq?eNo fe;kBK ~ T[gbpZX eokfJnk j? fi; Bkb fe fe;kB nk;kBh Bkb Nq?eNo yohd ;eD. ezgBh B/ nkgDh Nq?eNo dh o/Ii ~ nZr/ tXkT[Id/ j'J/ T[; ftu fJe j'o BtK BK i'V fdZsk j? fi;dk BK j? iht'. ezgBh B/ 24 n?uHghH dk wfjzdok iht' bKu ehsk j?. wfjzdok iht' o' eokg ns/ jkoNhebuo ckofwzr d'jK bJh T[g:[es j?. iht' d[nkok pkrpkBh eoB tkfbnK bJh ezw eoBk nk;kB j' iKdk j?. yk; fvikfJB ftu fsnko ehs/ j'J/ iht' Nq?eNo ftu 24 n?ugh dk fJziB gkto ns/ 22 n?ugh dk ghNhU gkto T[gbpZX j?. fJ;dh ehws 3H90 bZy s'I F[o{ j' e/ 4H05 bZy se j?. fcbjkb wfjzdok iht' Nq?eNo wjkokFNo ns/ r[ioks ftu T[gbpX j? ns/ nZr/ nkT[D tkb/ wjhfBnK ftu fJj eoBkNe ns/ wZX gqd/F ftu th T[gbpX j't/rk. www.fasalkranti.com
ezgBh ;wkuko
e'o'wzvb d/ fe;kBK tZb tXd/ edw dk nk:'iB d' ftGkrK ftu ehsk frnk. gfjbk nk:'iB fi; ftu fe ezgBh d/ oki;EkB ns/ jfonkDk d/ vhbo w”i{d ;B. d{ik nk:'iB 28 ns/ 29 ngq?b ~ j'fJnk fi; ftu fe :{HghH, gzikp, izw{ eFwho ns/ fjwkub gqd/F d/ vhbo w”i{d ;B. fJ; ekoiFkbk ftu 300 vhbo ns/ ezgBh d/ 50 eowukoh w”i[d ;B. ezgBh d/ BkoE ns/ Jh;N d/ iBob w?B/io Fqh ;shF fstkoh ih B/ ekBcoz; ftu BkoE d/ fpiB; d/ pko/ dZf;nk ns/ Bkb jh izw{ dh Nhw ~ th ;okfjnk. T[jBK B/ fejk fe izw{ Nhw d[nkok ehsh rJh ;ys w/jBs Bkb e'o'wzvb ;G s'I finkdk BkoE J/ohnk ftu ;G s'I nr/ tX ojh j?. BkoE ftu e'o'wzvb B/ 2017-18 ftu 100 eo'V s'I finkdk dk bkG gqkgs ehsk j?. BkoE ftu ezgBh B/ j?e;k;Nkg, c/Ivb ns/ fgokBjk ~ bKu ehsk ;h fijVk fe;kBK bJh ;G s'I finkdk wddrko T[sgkd ;kfps j'J/. nzfwqs;o ftu j'Jh vhbo ekBcoz; ftu ezgBh B/ bK;hnk ns/ gq';g?e d' Bt/I T[sgkdK ~ bKu ehsk j?. ezgBh d[nkok ehsh rJh fo;ou ns/ fvt?bgw?IN d/ pknd jh ezgBh B/ fJjBK d' T[sgkdK ~ bKu ehsk j?. ezgBh ~ T[whd j? fe fJj d' T[sgkd th GftZy ftu fe;kBK bJh ekch wddrko ;kfps j'Dr/.
e'
o'wzvb fJzNoB?FBb feqFh y/so dh pj[-okFNoh ezgBh j?. ezgBh B/ Gkos ftu n?ro'-e?fweb d/ y/so ftu 5t/I Bzpo s/ ;EkB rqfjD ehsk j'fJnk j?. e'o'wzvb ro[g ~ w[o[rZgk ro[g d/ BK Bkb th ikfDnk iKdk j?. ezgBh ;w/I ;w/I s/ Bt/I T[sgkd bKu eodh ofjzdh j? fi; Bkb fe fe;kBK dh c;b ~ B[e;kB j'D s'I pukfJnk ik ;e/. ezgBh B/ jkb jh ftu nzfwqs;o ftu o?fv;B pb{ j'Nb ftu vhboK dh ekBcoz; dk nk:'iB ehsk. ekoiFkbk
ndkwk d/ d' nu{e jfEnko
d[
^^
fBnk ftu wFj{o ezgBh ndkwk B/ d' FeshFkbh T[sgkd @@Bofe;## ns/ @@swo## Gkosh pkiko ftu fdZs/ jB. ndkwk feqFh o;kfJDK dh ft;fsqs T[sgkd bVh ns/ BthInK BthnK y'iK bJh ikDh iKdh j?. fJj T[sgkd fJ}okfJbh seBhe s/ nkXkfos jB, fijV/ M'B/ dh c;b ftu j'D tkb/ yogstkoK dk ezNo'b eodk j?. @@Bofe;## dh 100 fwHbhH_J/eV dh wksok Bkb M'B/ dh c;b ftu j'D tkb/ brGr ;G
16 c;b eqi{BKsh 2017
Bofe;
ns/
Bwo
soQK d/ yogstkoK ~ ezNo'b ehsk ik ;edk j?. ndkwk dk d{ i k nu{ e yogstkoBkFe @@swo## j?. fijVk rzB/ dh c;b ftu j'D tkb/ finkdkso yogstkoK ~ ezNo'b eodk j?. swo dk gq:'r eoB tkb/ fe;kBK dk efjDk j? fe rzB/ ftu fJ; s'I ;;sk yogstkoBkFe BjhI j?. fe;kB swo dk gq:'r eoe/ xZN you ftu c;b dh uzrh g?dktko b? oj/ jB.
^^ www.fasalkranti.com
ezgBh ;wkuko ehfVnK ns/ gszfrnK s'I fwb/rh bzp/ ;w/I se okjs- b?pokv'o
c
;bK ftu fpwkoh dh ;wZf;nk s'I fe;kB ne;o i{Md/ ofjzd/ jB fi;dk ekoB j? c;bK ~ ;jh soQK g”Fe sZsK dk Bk fwbDk. fe;kBK dh fJ;/ ;wZf;nk ~ t/yd/ j'J/ Gkos fJB;?eNh;kfJv B/ jZb eZfYnk j?. ezgBh B/ jkb jh ftu b?pokv'o BK dk T[sgkd eZfYnk j?, fi;d/ T[g:'r Bkb fe;kBK dh c;b ;[oZfyns oj/rh ns/ fJj ehfVnK s/ n;odko j't/rk. fJj fJe BthI seBhe dk BtK T[sgkd j? fi;d/ ;feqn sZs S'N/ S'N/ pkohe e?g;{b ftu pzd ofjzdk j? ns/ fJj sd jh pkjo nkT[Idk j? id'I fSVekn dh p{zd ehfVnK d/ ;oho ns/ gZfsnK dh s?n s/ fvZre/ ;[Ze iKdh j/. fJj egkj ns/ M'B/ dhnK ;[zvhnK d/ ezNo'b bJh pj[s bkGekoh j?. b?pokv'o dk w[Zy ckfJdk fJj j? fe fJj e?g;{b ftu pzd ;feqn sZs j”bh j'bh ftxfNs j[zd/ jB fi; eoe/ fJj bzp/ ;w/I se ehfVnK s/ gqGkth ezNo'b eodk j?. tkfJgo gb;, N'eh, fpbg'N, s'jck nkfd ezgBh d/ w[Zy T[sgkd jB.
gF{nK d/ ;/js, y[Fjkbh dh pjko- nkJhHghHn?b
g
F{ d/ ihtB fBotkj bJh, d[ZX T[sgkdB ns/ gqiBB feqnk bJh fGzB fGzB g”FfNe sZsK fit/I gq'NhB, ekop'jkJhvq/N, t;k, ftNkfwB, yfDi, btD nkfd dh io{os j[zdh j?, fi;~ g{ok eo ojh j? Gkos dh 50 ;kb g[okDh ezgBh nkJhHghHn?b. jkb jh ftu g{;k feqFh w/b/ ftu yk; w[bkeks d”okB ezgBh d/ gqshfBXh B/ dZf;nk fe ezgBh dk ;kbkBk eko'pko 3288 eo'V dk j? ns/ nkJhHghHn?b ekch s/ih Bkb nZr/ tX ojh j?. nkJhHghHn?b fJe ;z:[es fJekJh j? fijVh fe gF{ gkbeK ~ T[sw r[DtZsk tkb/ ;zs[fbe gF{ nkjko T[gbpZX eokT[Idh j?. ezgBh d[nkok pDkJ/ rJ/ ;G soQK d/ T[sgkd gF{ gkbeK bJh ekch bkGkdfJe f;ZX j'J/ jB. nkJhHghHn?b ;zs[fbs gF{ nkjko ftu Fkfwb jopb g”Fe sZs fit/I n/Bhchv fi; ftu ;”Im, nitkfJB, w/Eh, Fskto neoeok nkfd iVh p{NhnK ns/ T[jBK d/ neo dk fwFoD j[zdk j? fi; Bkb gF{nK dk jkiwk mhe ofjzdk j?, d[ZX d/ pjkn ~ EBK ftu tXkT[Idk j? ns/ d[ZX g?dk eoB dh gqfeqnk ~ gq's;kfjs eodk j?. jopb g”Fe sZs gF{nK dh uoph tXkT[D dh pikJ/ d[ZX tXkT[D ftu ;jkfJe j[zd/ jB. fJ; bJh nkJhhghHn?b fJe ;zs[fbs ;[nkdh, g”FfNe, gkuBFhb gF{ nkjko j? fi;d/ fybD Bkb gF{-gkbeK dh y[Fjkbh ;[fBFfus j?. www.fasalkranti.com
tfXnk c;b bJh ngBkU fe;kB i?fte T[otoe -B?FBb coNhbkfJio; fbfwN/v
o
;kfJfDe ykdK d/ brksko ns/ n;zs[fbs gq:'r Bkb ;kvh y/sh tkbh iwhB ns/ tksktoD s/ gqshe{b n;.o g? fojk j?. fwZNh ftu ihtKF dh wksok xZND Bkb T[;dh T[gikT{ Fesh xNdh ik ojh j?. ;kv/ ibnkF/ ns/ iwhB d/ j/mK dk gkDh gqd{fFs j' fojk j?. i?fte T[otoeK d/ gq:'r Bkb fJ; gqd{FD ~ ekch jd se xZN ehsk ik ;edk j?. g”Fe sZsK dh ewh g{oh eoB bJh o;kfJfDe ykdK d/ gqshe{b gqGkt ~ xZN eoB bJh ftfrnkfBeK dh okJ/ j? fe y/s s/ T[gbpX ;G soQK d/ gdkoE fit/I fe r'po dh ykd, e/Iu{J/ dh ykd, joh ykd ns/ i?fte ykd dk gq:'r eo'. fJ; ~ t/yd/ j'J/ B?FBb coNhbkfJ}o fbfwN/v B/ fe;kB i?fte T[otoe ~ bKu ehsk j?. i?fte T[otoe bkGekoh ihtkD{nK dk T[j T[sgkd j? fijVk fwZNh ns/ jtk Bkb w[Zy g”Fe sZsK fit/I BkJhNq'iB ns/ ck;c'o; dk d'jB eo g”fdnK ~ T[gbpX eokT[Id/ jB. B?FBb coNhbkfJ}o fbfwN/v fszB soQK d/ i?fte T[otoeK dk T[sgkdB eodk j?. fe;kB okJhi'fpnw, fe;kB J/i'N'p?eNo, fe;kB ghHn?;HphH fszB soQK d/ i?fte T[otoe jB· fe;kB okJhi'fpnw i?fte T[otoe w[Zy o{g Bkb ;ko/ dbjDh ns/f sbjDh c;bK ftu ;fjihth d/ o{g ftu ofj e/ g”fdnK ~ BkJhNq'iB dh g{osh eodk j?. fe;kB okJhi'fpnw d/ phiK d/ Bkb fwFfos eoB d/ pknd phiD s/, ihtkD{ iVK ftu dkfyb eoe/ S'NhnK S'NhnK rzvK pDk b?Id/ jB. rzvK ftu ihtkD{ pj[s finkdk wksok ftu ofjzd/ j'J/ e[dosh BkJhNq'iB ~ tk:[wzvb s'I rqfjD eoe/ g”Fe sZsK ftu pdb e/ g”fdnK ~ T[gbpX eokT[Id/jB. g”fdnK dhnK iVK ftu fizBhnK finkdk rzvK j[zdhnK jB, g”dk UBk jh ;/jswzd j[zdk j?. fJ;dk T[g:'r dbjDh ns/ fsbjDh c;bK fit/I nojo, uB, w{zr, T[Vd, wNo, w;o, ;'fJnkphB, w{zrcbh ns/ ;/w nkfd ftu ehsk iKdk j?. · fe;kB J/i'N'p?eNo iwhB ns/ iVK dh s?n ftu w[es o{g Bkb ofjzd/ j'J/ tk:{wzvbh BkJhNq'iB ~ g”Fe sZsK ftu pdb e/ g”fdnK ~ T[gbpX eokT[Idk j?. fe;kB J/i'N'p?eNo ;kohnK dbjDh c;bK ftu gq:'r ehsk ik ;edk j?. · fe;kB ghHn?;Hph iwhB d/ nzdo dh nx[bDFhbsk ck;c'o; ~ x[bBFhb nt;Ek ftu pdb e/ g”fdnK ~ T[gbpX eokT[Idk j?. fe;kB ghHn?;HphH dk T[g:'r ;kohnK c;bK ftu eo ;edk j?.
c;b eqKsh 17 5
i{B 2017
fJzNoftT{
fe;kBK dk GftZy, ;kvk wzst- okxt r[gsk
fe
;kBK d/ jo/-Go/ y/sK dhnK tXhnK c;bK ftu i/ ehV/ dk gqe'g br ikJ/ sK fe;/ th jkbs ftu e'Jh th fe;kB uzrk bkG gqkgs BjhI eo ;edk. ne;o t/fynk iKdk j? fe finkdkso fe;kB nkgDhnK c;bK dk pukn tZv/ ikBtoK s'I sK eo b?Id/ jB go johnK-GohnK c;bK ~ ehfVnK d/ gqe'g s'I pukT[Dk pj[s jh w[Ffeb j?. ehVk br ikD Bkb fe;kBK ~ pj[s ;kohnK w[;hpsK dk ;kjwDk eoBk g?Idk j? ns/ fi; eoe/ T[j finkdk bkG BjhI ewk gkT[Id/. fJj ;koh ;wZf;nk fe;kBK Bkb F[o{ sI' jh ubdh nk ojh j? ns/ fJj' fijhnK ;wZf;nktK ~ ysw eoB bJh fJzv'-eqkg ;fbT{FB; gqkJht/N fbfwN/v d/ Fqh okxt r[gsk ih (;hHJhHU) B/ phHN?e we?Bheb fJzihfBnfozr ehsh. f;Zfynk gqkgs eoB d/ pknd ;Nhohnk wbNhB?FBb ezgBh ftu ezw ehsk. Bkb jh T[jBK B/ ftd/F ftu th ezw ehsk. B”eoh ekch tfXnk ub ojh ;h go T[j t/y oj/ ;B fe fdB-gqshfdB fe;kBK dh d[odFk j[zdh ik ojh j?. T[;d/ pknd T[jBK B/ c?;bk fbnk ns/ fe;kBK dhnK ;wZf;nktK jZb eoB bJh nkgDh S'N/ Gok Fqh e/Ft pz;b (ckJhB?I; vkfJo?eNo) fijBK B/ n?wHphHJ/H ehsk j?, T[jBK Bkb fwbe/ fJe ezgBh dh F[o{nks ehsh. ezgBh dk Bkw fJzv'-eqkg ;fbT{FB; fbfwN/v oZfynk frnk. fi;dk w[Zy T[d/F fe;kBK ~ xZN ehws s/ tfXnk ehNBkFe ns/ ykd w[jZfJnk eokT[Dk fojk j? fi; Bkb fe fe;kBK dh ;fEsh ftu ;[Xko nkJ/ ns/ T[j finkdk s'I finkdk bkG gqkgs eo ;eD. jkb jh ftu c;b eqKsh Nhw dh T[jBK Bkb w[bkesk j'Jh ns/ c;b eqKsh Nhw B/ T[jBK s'I ezgBh Bkb ;zpzfXs ;tkb g[ZS/. rZbpks d”okB T[jBK B/ dZf;nk fe fe;kBK dk ;[fBjok GftZy jh ;kvk beF j?. T[jBK Bkb j'Jh rZbpks d/ w[y nzF gq;s[s jBfJzv'-eqkg ;fbT{FB; gqkJht/N fbfwN/v d/ pko/ e[M dZ;'< fJzv'-eqkg ;fbT{FB; dh F[o{nks fszB ;kb gfjbK 2014 ftu j'Jh. ezgBh dh F[o{nks dk w[Zy beF fe;kB jB. fe;kBK d/ fjs bJh fJzv'-eqkg tfXnk e[nkfbNh d/ ns/ r[DtZsk Bkb Go/ ehNBkFe T[sgkd w[jZfJnk eok ojh j?. T[sgkdK dh F[o{nks ;G s'I gfjbK T[Zsogqd/F ns/ T[sokyzv d/ okiK s'I ehsh rJh. T[so-gqd/F ns/ T[sokyzv d/ fe;kBK ~ fJzv'-eqkg d/ ehNBkFe T[sgkd ekch g;zd nkJ/ fijV/ fe T[jBK bJh ekch bkGdkfJe f;ZX j'J/. nZr/ tXd/ j'J/ ibdh jh 2018 ftu ezgBh d/ T[sgkd wZXgqd/F, SZsh;rV, wjkokFNo ns/ r[ioks ftu th gj[zuD
18 c;b eqi{BKsh 2017
tkb/ jB. ezgBh dk beF nkgD/ T[sgkdK dh gj[zu okFNoh ns/ nzso-okFNoh gZXo se gj[zukT[Dk j?. ezgBh d[nkok fezB/ T[sgkd pDkJ/ iKd/ jB ns/ T[jBK ftu'I w[Zy T[sgkdK pko/ dZ;'< ezgBh e'b jkb/ w[Zy o{g ftu 104 T[sgkdK dh T[usw etkfbNh dh o/Ii T[gbpX j?, fijBK ftu'I 65 T[sgkd wkoehN ftu w”i{d jB. ehNBkFeK dh rZb ehsh ikJ/ sK ezgBh e'b pkx, w?efNB, fgNkok, g'b'-50, d;-Ne, pgo'-gbk;N ns/ fJwhvB gkto w[Zy o{g Bkb T[gbpX jB. joph;kfJv ftu ezgBh e'b nktki, ih-N/e, rfocN, fJzv' eftN ns/ rfocN T[ g bpX jB. czrh;kfJv d/ yk; t[sgkd w/Nkbke, c[osh e'Bki'b ns/ Fo/;sok gb; jB. tfXnk ns/ BthI seBhe tkb/ T[sgkd fe;kBK ~ w[jZfJnk eokT[D bJh ezgBh d[nkok fejV/ nfjw edw u[Ze/ ik oj/ jB< fJzv' eokg ;fbT{FB; fe;kBK ~ Bt/I ns/ tfXnk T[sgkd gqdkB eoB bJh ;w/I ;w/I s/ ezgBh whfNzr eodh ofjzdh j?, fi; ftu fe ;ko/ ;g?Ffb;N nkT[Id/ jB ns/ T[sgkdK pko/ jo ftnesh s'I ;bkj bJh iKdh j?. jkb jh ftu ezgBh B/ B?Bhskb ftu th fJe whfNzr nk:'fis ehsh ;h. fe;kBK dh ;jkfJsk bJh e'Jh ;zd/F< ;G s'I gfjbK sK w?I fe;kBK ~ fJjh dZ;Dk ukjKrk fe fJzv'-eokg d/ T[sgkdK ~ fJ;s/wkb eoe/ fe;kB xZN s'I xZN ehws dh bkrs Bkb finkdk s'I finkdk bkG ewk ;ed/ jB sK w?I ;ko/ fe;kBK ~ fJjh ;bkj d/Dk ukj[zdk jK fe ezgBh d[nkok fBofws ehNBkFeK dk fJ;s/wkb eo' ns/ finkdk s'I finkdk ckfJdk bU ns/ i/ fe;kB e'Jh th ehNBkFe T[sgkd yohddk j? sK ;G s'I gfjbK T[;dh uzrh soQK iKu eo' ns/ T[;~ ;jh ftXh Bkb gq:'r eo'.
fJzv' eokg ;fbT{FB; gqkJht/N fbfwN/v d/ gqFk;fBe nfXekohrD
SRI. VIRENDAR KR. BANSAL (CHAIRMAN)
SRI. ARVIND KR. BANSAL (MANAGING DIRECTOR)
SRI. A.K.GUPTA (DIRECTOR MARKETING)
SRI. KESHAV BANSAL (DIRECTOR FINANCE)
www.fasalkranti.com
igyk dne tehu mipkj nwljk dne Qly mipkj de ykxr equkQk T;knk
Indo Crop Solutions (P) Limited ISO 9001:2015 C-1/3D/4, Model Town III, Delhi - 110009 I Customer Care No. : 8586870095 I Email: indocropsolutions@gmail.com
;cbsk dh ejkDh
T[
y/sh d/ ft;EkoheoB ns/ j'o wip{sh Bkb tXh fe;kB dh nkwdBh
BZkt iBgd d/ phrkg[o ftek; yzv dk ;G s'I finkdk gqufbs c;b uZeo M'Bk-eDe j?. fJ;d/ fJbktk fe;kB dbjB ns/ fsbjB dh th y/sh eod/ jB fijBK dh T[sgkdesk ekch xZN j?. nfijk wfj;{; ehsk frnk j? fe f;oc c;bK dhnK fe;wK ftu pdbkn eoB Bkb T[sgkdB, T[sgkdesk ns/ fe;kBK dh nkwdBh ftu T[b/yD:'r tkXk j' iKdk j?, nfijh jh ;cbsk dh ejkDh j? gokB{ dh, fijVk fe fJ; ftek; yzv d/ gkjh fgzv d/ fJe S'N/ fe;kB jB. fijBK e'b f;oc 2 J/eV y/sh :'r G{wh j?. gokB{ d/ y/s dh fwZNh T[;ohbh j? fJ; bJh T[j M'Bk-eDe c;b uZeo ngBkT[Id/ jB ns/ T[;dh T[sgkdesk ekch xZN j?. fJ;dk w[Zy ekoB fojk fe T[j T{;o ;fjBFhb M'Bk-eDe dhnK fe;wK dh ;jh u'D BjhI eod/ ;B ns/ T[jBK dk T[otoe gq:'r th ;jh BjhI ;h. gfjbK T[j M'B/ dh d/;h pk;wsh fe;w dh o'gkJh eod/ ;B ns/ eDe dh finkdk T[gi d/D tkbh, phih ikD tkbh gqiksh th btD ;fjDFhb BjhI ;h. fJce' dh gfo:'iBk dh wdd Bkb T[jBK ~ M'B/ dh ;hHn?;HnkoH30 fijh btD ;fjBFhb fe;w d/ phi T[gbpX eokJ/ rJ/ ns/ c;b ftu ;zs[fbs T[otoe gq:'r bJh fwZNh gohyD d/ nkXko s/ T[otoeK dh ;z;s[sh d/ Bkb jh 40% feqFe nzFdkB d/ pknd phi ns/ T[otoeK dh ng{osh ehsh rJh. f}eo:'r j? fe gokB{ d/ y/s dh fwZNh dk ghn?u wkB 8H9 ns/
20 c;b eqi{BKsh 2017
ftd[s ;zukbesk 1H2 v/;h;kfJwB;_whNo ;h. ;kb 2015-16 ftu M'B/ dh T[sgkdesk 16 e[zsb gqsh J/eV j' rJh id'I fe d/Fh pk;wsh fe;w dh T[gi f;oc 6 e[zsb gqsh j?H j[zdh ;h. gokB{ B/ M'B/ ftu BkJhNq'iB, ck;c'o; ns/ g'NkF dk gq:'r 50L25L20 feb'rqkw ns/ fize ;bc/N w'B'jkJhvq/N dk gq:'r 10 gqsh J/eV dh do Bkb ehsk. M'B/ d/ pknd eDe dh b'e-1 fe;w btD ;fjBFhb j'D eoe/ T{;o iwhB bJh yk; T[g:[es ofjzdh j?. eDe ftu BkJhNq'iB, ck;c'o; ns/ g'NkF dk gq:'r M'B/ d/ pokpo jh ehsk frnk ns/ fize ;bc/N dk gq:'r fJ; bJh BjhI ehsk frnk fe ntfFFN fize s'I eDe dh fize dh io{os g{oh j' iKdh j?. gokB{ dh eDe T[sgkdesk 14 e[zsb gqsh J/eV ojh, id'I fe fJ;d/ gfjbK fJj 10 s'I 12 e[zsb gqsh J/eV jh ofjzdh ;h. gokB{ B/ fJe J/eV y/s m/e/ s/ fbnk j'fJnk j?, fi; ftu ;oQ'I ns/ okwdkBk dh fwbtK y/sh ehsh ;h. fJ;dk siopk j? fe J/ekeh c;b d/ w[ekpb/ okwdkBk dh fwbtK y/sh Bkb finkdk bkG j[zdk j?. fJjBK BshfinK d/ nkXko s/ fJj f;ZNk fBebdk j? fe c;b dhnK fe;wK d/ pdbkn ns/ ;G s'I T[Zsw feqFh gqpzXB Bkb S'N/ fe;kB th nkgD/ y/sK dh s;tho ns/ nkgDh sedho pdbD ftu fBFfus o{g Bkb ;cb j' ;ed/ jB.
www.fasalkranti.com
y/shpkVh
egkj dh c;b
ftu ehN gqpzXB
e
gkj dh c;b yohc dh fJe w[Zy Brdh c;b j?. egkj yohc d/ ;hiB ftu ekch tZv/ y/socb ftu phih iKdh j?. fJ; c;b ftu fpikJh s'I c;b dh u[DkJh se brGr 2530 ehfVnK dk gqe'g j[zdk j?. fJjBK ehfVnK ~ w[Zy s”o s/ d' fjZf;nK ftu tzfvnk ik ;edk j?. fijBK ftu fJe sK T[j ehV/ nkT[Id/ jB fijV/ c;b d/ cbdko ns/ tB;gsh fjZf;nK s/ jwbk eod/ jB ns/ d{ih soQK d/ ehV/ c;b dk o; u{; e/ B[e;kB gj[zukT[Id/ jB. gfjbh fe;w d/ ehfVnK dk Bowk egkj dh phNh -1 ns/ 2 f;wK dh fpikJh d[nkok ekch jd se ezNo'b ehsk ik u[ek j?. u{;D tkb/ ehfVnK dk jkb/ se gqGkth ezNo'b BjhI ehsk ik ;fenk. fJ; bJh Bowk egkj d/ o; u{;D tkb/ ehfVnK dk ezNo'b fJzN?ro/fNv ftXhnK d[nkok ekch jd se ehsk ik ;edk j?. Bowk egkj dh c;b (phNh, nwoheB ns/ d/;h) ftu j/m fby/ o; u{;D tkb/ ehfVnK dk gqe'g j[zdk j?1H jok s/bk (i/f;v)2H ;c/d wZyh 3H Efog; (u[ovk) 4H u?Igk 5H v;eh ns/ bkb pr nkfd. Bowk egkj dh c;b d/ jkBhekoe ehfVnK dh gSkD ns/ B[e;kB d/ bZSD 1H jok s/bk (i/f;v)L fJ; ehV/ dk ozr jok j[zdk j? ns/ fJj 5 fwbhbhNo nkeko dk j[zdk j?. fJj t/yD ftu j?bhekgNo tork j[zdk j? ns/ g”fdnK dhnK gZshnK s/ N/Yk w/Yk (fir i?r) ubdk j?. B[e;kB d/ bZSDL fJj ehVk g”fdnK dhnK gZshnK dh j/mbh s?n s/ fFoktK d/ e'b'I o; u{;dk ofjzdk j?, fi; Bkb
22 c;b eqi{BKsh 2017
www.fasalkranti.com
y/shpkVh gZshnK d/ feBko/ ghb/ g? iKd/ jB ns/ gZshnK feBkfonK s'I j/mK tZb w[VD bZrdhnK jB. fJj ehVk egkj dh c;b ftu i[bkJh s'I f;szpo wjhB/ se ;feqn ofjzdk j?. 2H ;c/d wZyhL fJj fJe ;c/d jbek ghb/ ozr dk pj[s jh S'N/ nkeko dk ehVk j?. fi; dk nkeko d' fwbhwhNo j[zdk j?. tZv/ ehV/ gzy ;fjs ns/ S'Nk ehVk yzG ofjs jz[dk j?. fJj ehVk th gZshnK dh j/mbh sfj s'I o; u{;dk ofjzdk j?. B[e;kB d/ bZSDL fJj ehVk g”fdnK dhnK gZshnK dh j/mbh sfj s'I o; u{;dk ofjzdk j?. Bkb jh Ffjd fijk fugfugk gdkoE SZvdk ofjzdk j? fi; s'I cc{zd g?dk j' iKdh j?. i/ c;b s/ ehfVnK dk finkdk gqe'g j' ikJ/ sK gZshnK s/ oky tork gdkoE iwk j' iKdk j? ns/ gZshnK s/bh B}o nkT[IdhnK jB. 3H Efog; (u[ovk) ehVkL fJj ehVk th jo/ ozr dk j[zdk j?. B[e;kB d/ bZSDL fJ; ehV/ d/ i[nkB ns/ pZu/ d't/I jkBhekoe j[zd/ jB fijV/ g”dhnK dhnK gZshnK ns/ cbK ~ y[oue/ jo/ gdkoE ~ yk iKd/ jB fi;d/ Bshi/ ti'I gZshnK T[go tZb w[V iKdhnK jB ns/ uKdh fijhnK ;c/d B}o nkT[IdhnK jB. 4H u?Igk ehVk (J/fcv)L fJj fJe jo/ ns/
www.fasalkranti.com
G{o/ ozr dk pj[s S'Nk ehVk j? fijVk fe yzG ;fjs ns/ yzG ofjs j[zdk j?. fJj ehVk f;ZXk pZu/ g?dk eodk j? fi;~ fBzc efjzd/ jB. B[e;kB d/ bZSDL fJj ehVk g”d/ dh F[o{nksh nt;Ek ftu o; u{; e/ B[e;kB gj[zukT[Idk j?. o; u{;D tkb/ ehfVnK dk fJBN?ro/fNv ehN ezNo'b 1H phi T[gukoL Bowk egkj dh fpikJh s'I gfjbK phi ~ gzi rqkw fJfwvkeb'fgqv (70 W.S.) dtkJh Bkb gqsh feb'rqkw phi T[guko eoB Bkb o; u{;D tkb/ ehfVnK dk gqGkth ezNo'b ehsk ik ;edk j?. 2H ehNo'Xh fe;wK dh u'DL Bowk egkj dh c;b ftu o; u{;D tkb/ ehfVnK s'I pukn dk ;G s'I nk;kB sohek j? ehNo'Xh fe;wK dh fpikJh eoBk fit/I- jok s/bk ehV/ s'I pukn bJh phekB/o Bowk, nkoHn?;HNhH-9, nkoHn?;H 810, ;c/d wZyh s'I pukn bJh nkoHn?;H 815, phekB/o Bowk ns/ wo{ ftek; nkfd. 3H bkfJB s'I bkfJB dh d{ohL i/ bkfJB s'I bkfJB dh d{oh 67H5 ;?HwhH s'I finkdk Bk oZyh ikJ/ sK i?f;v ehV/ dk geqg' xNZ jdz[k j.? 4H c;b uZeoL y/s ftu ;kb do ;kb Bowk egkj dh c;b BjhI T[rkT[Dh ukjhdh.
5H Bowk egkj dh c;b ftu w'Vh c;b BjhI b?Dh ukjhdh. 6H ;c/d wZyh ~ :/b';fNeh Nq/g 8 s'I 12 gqsh thrk dh do Bkb y/s ftu bkT[D Bkb fJe sK ehV/ d/ ;feqn ekb dk gsk bkfJnk ik ;edk j? ns/ d{ik ehV/ dh ;zfynk ~ th xZN ehsk ik ;edk j?. 7H i?fte ezNo'b d[nkok jkBhekoe ehfVnK ~ nkofEe B[e;kB s'I j/mK oZfynk ik ;edk j?. 8H Bowk egkj dh c;b s/ goGeFh fij/ eokJh;'gk 10-12 jiko gqsh thrk dh do Bkb y/s ftu SZvD s/ ;c/d wZyh ns/ i/f;v dk ezNo'b ehsk ik ;edk j?. o;kfJfDe ezNo'bL Bowk egkj dh c;b s/ fJe jh ehNBkFe ns/ f;zE/fNe gkJho/EkJhv; ehNBkFeK dk fSVekn BjhI eoBk ukjhdk. fJwhvkeb'fgqv 17H8 n?;Hn?b dtkJh ~ 0H2 s'I 0H3 fwbhbhNo gqsh bhNo gkDh, EkfJUw/E'rikw 25 vpfbT{HihH dk 0H5 fwbhbhNo rqkw gqsh bhNo gkDh d/ fSVekn Bkb ehVk dk n;odko eNzob ' ehsk ik ;edk j.? XtBh Fowk- no[DkG i'Fh nkDfte iht ftfrnkB ns/ i?t seBheh ftGkr oki;EkB feqFh :{Bhtof;Nh, T[d/g[o, oki;EkB Email :dhwanisharma@gmail.com
c;b eqKsh 23 5
i{B 2017
y/shpkVh
rzB/ dh g/Vh bJh T[BZs xkj dhnK feqnktK fe
;kB rzBh dh g/Vh c;b dk T[fus gqpzXB BjhI eod/ jB fi;d/ Bshi/ ti'I g/Vh c;b dh T[gi T[whd s'I xZN fwbdh j?. i/ g/Vh c;b dk ftfrnkfBe ftXh g{ote gqpzXB ehsk ikJ/ sK rzB/ dh g/Vh c;b dh T[sgkdesk ftu ekch tkXk ehsk ik ;edk j?. fe;kBK d[nkok g/Vh c;b s'I finkdk T[sgkdB gqkgs eoB bJh j/m fby/ nB[;ko gqpzXB eoBk ukjhdk j?. eoD feqnktK- w[Zy c;b dh eNkJh d/ pknd y/s ftu pDhnK w/VK s'V e/ y/s ~ ;wsb eoe/ f;zukJh eo d/Dh ukjhdh j?. f;zukJh d/ pknd UN nkT[D s/ g”d/ d/ feBko/-feBko/ jb ubke/ g[okDhnK iVK dh SNkJh eoB d/ pknd g{o/ y/s ~ uzrh soQK i's d/Dk ukjhdk j?. ykbh irQk ftu g”d/ GoBk- w[Zy c;b ftu jh g”fdnK dh ;zfynk xZN j'D s/ iK fco g/Vh c;b ftu m{zfmnK d/ ;[Ze ikD Bkb y/s ftu g”fdnK dh ;zfynk xZN B}o nkT[Idh j?. i/ ykbh ;EkBK ~ g/Vh c;b d/ F[o{ ftu jh nze[fos rzB/ d/ N[efVnK Bkb Go fdsk ikJ/ sK g/Vh c;b s'I uzrh g?dktko bJh ik ;edh j?. T[otoeK dh wksok- fe;kB rzB/ dh g/Vh c;b ftu T[otoeK dk ;zs[fbs wksok ftu gq:'r BjhI eo gkT[Id/ jB, fi; d/ Bshi/ ti'I g/Vh c;b dh T[gi xZN gqkgs j[zdh j?. i/ g/Vh- rzB/ dh T[fus d/yGkb ehsh ikJ/ ns/ ftfrnkfBe ftXh g{otoe T[otoeK ns/ f;zukJh dk gqpzX ehsk ikJ/ sK rzB/ dh g/Vh c;b dh T[sgkdesk ftu ekch tkXk ehsk ik ;edk j?. rzB/ dh g/Vh c;b s'I finkdk T[gi b?D bJh 200 feHrqkH BsqiB, 60 feb'rqkw ck;c'o; ns/ 60 feb'rqkw g'NkF gqsh j?eN/no dh do Bkb gq:'r eoBk ukjhdk j?. BsqiB dh nZXh wksok, ck;c'o; ns/
24 c;b eqi{BKsh 2017
g'NkF dh ;zg{oB wksok g/Vh c;b dh gfjbh i[skJh d/ ;w/I jh jb d[nkok iwhB s'I brGr 10 ;?HwhH j/mK dpk d/Dk ukjhdk j?. BsqiB dh pkeh wksok 60 fdB d/ pknd d/Dh ukjhdh j?. f;zukJh dk gqpzX- rzB/ dh g/Vh c;b dhnK iVK w[Zy c;b d/ w[ekpb/ T[Ebh ns/ xZN v{zxkJh s/ j[zdh j? fi; eoe/ Bwh dh ewh j'D s/ g/Vh c;b gkDh ~ iwhB s'I finkdk v[zxkJh Bkb BjhI gqkgs eo ;edh. fJ;bJh g/Vh c;b ftu 1015 fdB d/ nzsokb s/ f;zukJh eoBh ukjhdh j?. g/Vh c;b ~ pkfoF s'I gfjbK 6-8 ns/ pkfoF d/ pknd 1 iK d' f;zukJhnK dh io{os j[zdh j?. fwZNh uVkT[Dk ns/ c;b dh pzXkJh- c;b ftu eZfbnK d/ finkdk fpnKs d/ pkfoF s'I gfjbK g”fdnK dhnK iVK s/ fwZNh uVkT[Dk pj[s io{oh j?. rzB/ dhnK iVK ftu fwZNh uVkT[D Bkb rzBk fvrdk BjhI j? ns/ yogstko th BFN j' iKd/ jB. pkfoF d/ w”;w ftu rzB/ ~ fvZrD s'I pukT[D bJh io{oh j? fe rzB/ dh pzXkJh eo fdU. rzB/ d/ fvr ikD s/ rzB/ dh g?dktko sK xZN j' jh iKdh j? Bkb jh rzB/ d/ o; ftu fwmk; dh wksok th xZN iKdh j?. g/Vh c;b dh gfjbh pzXkJh i[bkJh ftu ns/ d{ih pzXkJh nr;s-f;szpo wjhB/ ftu eoBh ukjhdh j?. c;b ;[oZfynk u'Nh p/Xe (Nkg F{N p'oo)- fJ; ehV/ dk gqe'g wkou s'I f;szpo se j[zdk j?. fJ; ehV/ d/ gqe'g Bkb rzB/ ftu gZshnK ;[Ze e/ v/v joN pDk fdzdhnK jB ns/ rzB/ dh wZX fFok ftu fJe bkb Xkoh fijh pD iKdh j?. ftef;s rzB/ ftu f;ok MkVhB[wk j' ikdk j?. fJ; ehV/ dh o'eEkw bJh wkou s'I i[bkJh se NqkJhe'rqkwk d/ 10 ekov gqsh j?H do do Bkb 15 fdB d/ nzsokb s/
gq:'r eoBk ukjhdk j? iK ekop'fcT{okB 3% ;hHihH iK c'o/N 10% ;hHihH dk 30 feHrqkH gqsh j?H dh do Bkb p[oekn eoBk ukjhdk j?. sBk p/Xe (;N?w p'oo)- sBk p/Xe dk gqe'g pkfoF d/ pknd ib Gokn dh ;fEsh ftu finkdk j[zdk j?. fJj ehVk sB/ ftu S/e eoe/ nzdo dkfyb j' iKdk j? ns/ nzdo dk r[Zdk yk iKdk j?, fi; eoe/ T[gi ftu ewh nk iKdh j?. fJ; ehV/ dh o'eEkw bJh th NqkJhe'rqkwk d/ 10 ekov gqsh j?H dh do Bkb 15 fdB d/ nzsokb s/ gq:'r eoBk ukjhdk j? iK ekop'fcT{okB 3% ;hHihH iK c'o/N 10% ;hHihH dk 30 feHrqkH gqsh j?H dh do Bkb p[oekn eoBk ukjhdk j?. gkfJfobk- rzB/ dh c;b ftu gkfJfobk dk gqe'g i[bkJh s'I f;szpo se j[zdk j?. fJj rzB/ dhnK gZshnK s'I o; u{;e/ c;b ~ B[e;kB gj[zukT[Id/ jB. fJ; ehV/ dh o'eEkw bJh
www.fasalkranti.com
y/shpkVh
eb'ogkfJohck; 20% JhH;hH dh 1H5 bhNo wksok ~ 800-1000 bhNo gkDh ftu x'be/ gqsh j?eN/no d/ fj;kp Bkb fSVekn eoBk ukjhdk j?.
wksok ~ 800-1000 bhNo gkDh ftu x'be/ gqsh j?eN/no d/ fj;kp Bkb fSVekn eoBk ukjhdk j? iK ekop'fcT{okB 3% ;hHihH iK c'o/N 10% ;hHihH dk 30 feHrqkH gqsh j?eN/no dh do Bkb p[oekn eoBk ukjhdk j?.
dhwe- dhwe d/ gqe'g Bkb F[o{ ftu gZshnK ;[e iKdhnK jB ns/ pknd ftu g{ok rzBk BFN j' iKdk j?. dhwe s'I gqGkfts g”fdnK s'I pdp{ BjhI nkT[Idh ns/ g”dk fyZuD s/ nk;kBh Bkb T[yV iKdk j?. dhwe dh o'eEkw bJh eb'ogkfJohck; 20% JhH;hH dh 2H5 bhNo wksok ~ 800-1000 bhNo gkDh ftu x'be/ gqsh j?H d/ fj;kp Bkb fSVekn eoBk ukjhdk j?.
o'eEkw- gqGkfts g”fdnK ~ BFN eo d/Dk ukjhdk j? sKfe ;jh rzfBnK ftu fJBc?eFB Bk nkJ/.
r[po?bk- fJ; ehV/ dh frVko ;c/d wNw?b/ ozr dh j[zdh j?. frVko g”d/ dh iV ~ yk e/ BFN eo fdzdh j? fi; eoe/ g{ok g”dk BFN j' iKdk j?. fJ; ehV/ dh o'eEkw bJh eb'ogkfJohck; 20% JhH;hH dh 1H5 bhNo
bkb ;VB- fJ; o'r dk gqe'g c;b ftu i[bkJh s'I c;b d/ nzs se ofjzdk j?. o'r dh F[o{nksh nt;Ek ftu T[go dhnK 3-4 gZshnK ;[Ze iKdhnK jB ns/ pknd ftu T[go dk jok Gkr ;[Ze iKdk j?. rzB/ d/ T{se bkb j' iKd/ jB
www.fasalkranti.com
ezv[nk o'r- fJ; o'r dk gqe'g c;b ftu ngq?b s'I wJh se j[zdk j?. or' d/ gqe'g Bkb gZshnK gsbhnK, B[ehbhnK ns/ g'ohnK bzphnK j' iKdhnK jB.
ns/ fJjBK s/ bzphnK ;c/d XkohnK g? iKdhnK jB fijBK ~ ;[zxD s/ Fokp fijh pdp{ nkT[Idh j?. o'eEkw- gqGkfts g”fdnK ~ BFN eo d/Dk ukjhdk j? sKfe ;jh rzfBnK ftu fpwkoh Bk nkt/. g/Vh c;b d/ Bkb ;fj- c;bh y/sh- rzB/ dh g/Vh c;b s'I gqsh fJekJh finkdk bkG ewkT[D bJh g/Vh rzB/ dhnK d' bkfJBK d/ ftu w{zr, T[Vd ns/ b'fpnk dhnK d' bkfJBK ;fjc;b d/ o{g ftu bkJhnK ik ;edhnK jB. T[gi- T[Zso Gkos ftu g/Vh dh c;b s'I 250-300 e[zsb ns/ dZyDh Gkos ftu 500-600 e[zsb gqsh j?eN/no se T[gi gqkgs ehsh ik ;edh j?. g[Fg/Ido e[wko- e'fNbn u”Xoh uzdo F/yo nk}kd y/shpkVh ns/ seBheh :{Bhtof;Nh, ekBg[o, T[HgqH
c;b eqKsh 25 5
i{B 2017
y/shpkVh
NwkNo dh j[D ;zg{oB ;[oZfynk N
wkNo dh y/sh g{ok ;kb ehsh ik ;edh j?. T[sgkdB ns/ g”Fesk dh fdqFNh s'I NwkNo fJe wjZstg{oB ;pih dh c;b j?. NwkNo d/ fpBk ;pihnK dk ;tkd nX{ok fijk brdk j?. NwkNo ftu ftNkfwB J/ ns/ ;h dh wksok finkdk j[zdh j?. fJ;dk T[g:'r ski/ cb d/ o{g ftu iK T[jBK ~ gek e/, vZpkpzdh eoe/ nuko, uNBh, ;{g, e?unZg ns/ ;kZ; pBkT[D ftu th ehsk iKdk j?. Gkos ftu NwkNo ~ 8H65 bZy j?eN/no ftu T[rkfJnk iKdk j?. fi; Bkb 168H26 bZy w?fNqe NB T[sgkdB ns/ T[sgkdesk 19H5 fwfbnB NB j?eN/no j? (2010-11) go pdB;hph Bkb bZrD tkb/ ehfVnK ns/ fpwkohnK pko/ nfrnkBsk Bkb fe;kBK ~ pj[s B[e;kB j[zdk j?. fi; Bkb fe;kBK ~ pj[s w/jBs d/ pknd th bkG BjhI fwb gkT[Idk. fJ; bJh g/F j? NwkNo ftu bZrD tkb/ ehfVnK ns/ fpwkohnK ns/ T[jBK d/ T[fus gqpzXB dh ikDekoh-
gqw[Zy ehV/ 1H cb S/de ehVk- fJj fJe pj[-GeFh ehVk j? fijVk fe NwkNo (22 s'I 38% B[e;kB) d/ Bkb Bkb fwou, fGzvh, p?IrB, wZeh, egkj ns/ dbjBh c;bK ftu Gkoh B[e;kB gj[zukT[Idk j?. wkdk gszr/ gZshnK dh T[gobh ns/ j/mbh s?n s/ fJe fJe eoe/ nzv/ fdzdh j?, fijBK s'I johnK-G{ohnK ;[zvhnK fBebdhnK jB fijVhnK F[o{ ftu gZshnK ~ yKdhnK jB Bkb jh wZX fFok ns/ sB/ ftu th S/e eodhnK jB, fco cb ftu r'b S/e pDk e/ nkgD/ ;oho dk nZXk fjZ;k nzdo tkV e/ r[Zdk yKdhnK ofjzdhnK jB. fi; eoe/ cb ;V iKdk
NwkNo d/ gqw[Zy BkFihtK bJh nkofEe jkBh dk gZXo (JhHNhHn?b) BkFhiht
nkofEe jkBh dk b?tb
cb S/de ehN
8 nzv/_15 g”d/ iK 1 bkotk_g”dk iK 2% ;zeqfws cb iK 6 Bo gqsh c/okw'B Nq/g
goD ;[ozre
2-5 ;[ozr_g”dk iK 26 ;[ozr_6 NqkJhc'fbJ/N/; iK 6 itkB_ 6
;c/d wZyh
bkfJBK uko itkB_gZsh
ewyxzUFkh jksx
1-2 bkotk_rqkw fwZNh B'NL fGzB ehfVnK dh w”i{drh JhHNhHn?b gZXo s'I finkdk j'D s/ jh o;kfJDK dk gq:'r ehsk ikJ/.
26 c;b eqi{BKsh 2017
www.fasalkranti.com
y/shpkVh NwkNo dhnK ;kEh_gqsho'Xh fe;wK_;zeo BkFhiht
;kEh_gqsho'Xh fe;wK_;zeo
g{oD ;ze[uB
fj;ko, nBw'b, FeshwkB, t?Gt, T[sw,nBZBnk,gkoGBh, n?u n?;- 24
nr/sh M[b;k
J/ Nh n?u-1, J/ Nh th- 2, ;toD ;fwqdh, ;toD ;zgdk, rfowk
ihtkDfte w[oMkB
noe nkGk, noe nkb'e, Fesh, noe, nfGihs, noe Fq/Fm, ;toeFk, w[esh, nBx, ;toD bkfbwk, ;toD BthB noe nkFhF
u{oDh fwbfvT{ fcT{i/fonw w[oMkB ns/ toNhf;fbnw
gzs pjko, t?Fkbh, o[gkbh, oFwh, BthB, g{;k Fhsb, oiBh, nkJhHJ/Hn?uHn?;H88-1, th ;h-48-1
iVrKm ;{sofeqwh
fj;ko bfbs, n?;Hn?b-120, noe todkB, g{;k jkJhfpqv-2, g{;k-120, wzrbk, n?BHn?;-503, n?BHn?; 504
j? ns/ T[;dh pikoh r[DtZsk ysw j' iKdh j?. ;[zvhnK d/ ;oho s/ bzphnK rfjohnK G{ohnK ekbhnK wNw?bhnK XkohnK j[zdhnK jB. tZv/ ehV/ d/ ;oho s/ pdkwh G{o/ ozr d/ tkb j[zd/ jB, nZr/ dk yzG ghbk G{ok j[zdk j?, fi;dk ftubk fjZ;k ekbk ns/ fgZS/ d/ yzGK dk ozr wNw?bk ;c/d j[zdk j?. o'eEkw· rqf;s cbK ns/ ;[zvhnK ns/ nzfvnK ~ fJeZm/ eoe/ BFN eo d/Dk ukjhdk j?. · y/s dh v{zxh i[skJh eo' fi; Bkb fwZNh ftu w”i{d fgT{gk ns/ ;[zvhnK gzSh yk b?D. · NwkNo d/ Bkb wZeh ns/ wZeh d/ y/s e'b NwkNo Bk phi'. · 1L10 (jikokL NwkNo) ftu 40 fdB g[okDh jiko/ dh g”d ns/ 25 fdB g[okDh NwkNo dh g”d fJeZmh bkU. · c/o'w'B Nq/g 15 gqsh j?H c;b Bkb fJe c[ZN T[s/ bkU fi; ftu e?g;[b iK fbT{o (j?bhfbT{o) bkU fi; ~ 15 fdB pknd pdb'. · c[Zb nt;Ek s/ Fkw d/ ;w/I 50 jiko gqsh j?H 7 fdB d/ nzsokb s/ 6 tko nzv goihth NqkJhe'rqkwk feb'Bh; gqsh j?H SZv'. · j/bhe'togk n?BHghHthH 250 n?bHJh d/ Bkb 300 rqkw egkj phi s/b fwbke/ fSVe'. · p/;hb; E{fofBi?nBh; (vkJhg/b-8 n?b) ~ d' rqkw gqsh bhNo Bkb fwE'fwb 40 n?;HghH 1 rqkw fwbke/ gqsh bhNo gkDh d/ fj;kp Bkb fSVe'. · fpT{t/fonk p/f;nkBk (fv;g/b) ete ~ 1 fwHbhH gqsh bhNo fSVe'. · nkofEe B[e;kB gZXo (8 nzv/ gqsh 15 g”d/ iK 1 bN gqsh g”dk iK 6 Bo gqsh c/okw'B Nq/g) s'I T[go B[e;kB gj[zukT[D s/ j/m fby/ ehNBkFeK dk gq:'r eo'w?bkfEnkB ekoNg jkJhvq'eb'okfJv fwEkfJb fvw/NkB J/wkw/efNB p/Bi'J/N eb'o/BNqkBhbhgq'b c/Btbo/N gq'c/B'ck;
·
50 JhH;hH 50 n?;HghH 25 JhH;hH 5% 18H5% 20 JhH;hH 50 JhH;hH
2 fwbhH gqsh bhNo gkDh 2 rqkw gqsh bhNo gkDh 2 fwbhH gqsh bhNo gkDh 0H75 rqkw gqsh bhNo gkDh 0H75 fwbhH gqsh bhNo gkDh 0H5 fwbhH bhNo gqsh gkDh 2 fwbhH gqsh bhNo gkDh
fXnkB oj/ ehNBkFeK d/ fSVekn s'I gfjbK cbK ~ s'V bU, yokp j' u[Ze/ cbK ~ BFN eo fdU, ehNBkFeK dk gq:'r pdb pdb e/
www.fasalkranti.com
eo'. fJe jh ehNBkFe dk gq:'r pko-pko fSVekn ftu Bk eo'. 2H szpke{ dh ;[zvh- fJj th fJe pj[GeFh (g'bhc/r;) ehVk j?, fi;dhnK ;z[vhnK uwehbhnK johnK-ekbhnK j[zdhnK jB, fJjBK d/ ;oho s/ bzphnK ghbhnK Bkozrh XkohnK ns/ T[do d/ d't/I gk;/ ekb/ XZp/ j[zd/ jB fijV/ fe NwkNo dh c;b ~ Gkoh B[e;kB gj[zukT[Id/ jB. nzfvnK ftu'I fBebhnK ;[zvhnK F[o{ ftu ro[g ftu ofj e/ gZshnK dh T[gobh s?n ~ y[ou e/ yKdhnK jB. pkd ftu ftef;s bN gZshnK ~ eZNe/ yKdh j? ns/ fJj oks d/ ;w/I finkdk ;feqn j[zdh j?. finkdk jwb/ Bkb gZshnK dh f;oc ftubh fFok jh pkeh ofj iKdh j?. o'eEkw· y/s dh v{zxh i[skJh eo' sKfe rowh Bkb fgT{gk BFN j' ikJ/. · oks ftu bkfJN Nq?g ns/ 10 s'i 12 c/o'w'B No/g gqsh j?eN/no bkU fi; ftu e?g;{b iK fbT{o (;g'v'fbT{o) bkU. · ;g'v'gN/ok n?BHghHthH 250 n?bHJhH gqsh j?eN/no d/ fj;kp Bkb Fkw d/ ;w/I fSVe', x'b ftu E'Vh eZuh FZeo ns/ Nhg'b fwbkU. · Nq/g c;b (Sbktk c;b) d/ og{ ftu novzh iK ;o{iwy[h th bk ;ed/ jK. · feT{Bkbck; 25 JhH;hH 2 fwHbhH gqsh bhNo gkDh d/ fj;kp Bkb fSVekn eo'. · fwEkfJb g?okfEnkB 2% u{oD 20 feb'rqkw gqsh j?eN/no dk G{oekn th gqGkth j?. 3H ;c/d bN (tkfJN rqp) - fe;kB Gok fJ;~ frv'ok th efjzd/ jB, fijVk fe NwkNo dh c;b dhnK iVK ~ eZN fdzdk j? fi; Bkb g”dk ;[Ze iKdk j? ns/ wo iKdk j?. fJ; soQK fJj ehVk pj[s B[e;kB gj[zukT[Idk j?. o'eEkw· rowh ftu v{zxh i[skJh eo' ns/ ;Vh r'po dh ykd ezw ftu fbnkU. · c'o/N 10 ih iK ekop'fcT{okB 3 ih ~ 20 feHrqkH gqsh j?H dh do Bkb o'gkJh s'I gfjbK bkfJBK ftu g”fdnK dhnK iVK e'b gkU.
c;b eqKsh 27 5
i{B 2017
y/shpkVh 4H eNtk bN iK eN[nk- fJ; ehV/ dhnK bNK oks ~ iwhB ftu'I pkjo nk e/ S'N/ S'N/ g”fdnK ~ iwhB dh s?n d/ pokpo eZN e/ v/r fdzdhnK jB. fdB ftu fJj fwZNh d/ Y/fbnK d/ EZb/ iK dokoK ftu b[eh ofjzdh j?. o'eEkw· Fkw d/ ;w/I feT{Bkbck; 1H5% u{oD iK NqkJheb'o'c'B 5% u{oD 25 feb'rqkw gqsh j?eH dh do Bkb G[oe'. 5H o; u{;e ehVk (;c/d wZyh, jok s/bk, w'fJbk ns/ Efog;)fJjBK ehfVnK d/ itkB ns/ pZu/ d't/I jh gZshnK ns/ g”fdnK d/ e'wb nzrK s'I o; u{;d/ jB ns/ Bkb jh tkfJo; ifBs o'r th c?bkT[Id/ jB. fJjBK Bkb g”d/ dk tkXk o[e iKdk j?, cb-c[Zb pj[s xZN nkT[Id/ jB ns/ g?dktko xZN j[zdh j?. o'eEkw- vkJhw/E'J/N 30 JhH;hH iK J/;hc/N fJe fwbhbhNo gqsh bhNo gkDh d/ fj;kp Bkb fSVekn eo'. fJj fSVekn 15-20 fdB d/ nzsokb s/ d'jokU. 6H bhc wkfJBo- fJ; ehV/ dhnK bNK gZshnK d/ ftu jok gdkoE (goD jfos) iK eb'o'fcb ~ yk iKdh j?, fi; Bkb ;ofgbk nkeko nfB:fws nkeko dhnK ;[ozrK pD iKdhnK jB. gqe'g s/i j'D s/ g”dk nkgDk g{ok G'iB BjhI pDk gkT[Idk ns/ ewi'o j' iKdk j?, fi; eoe/ xZN cb brd/ jB. o'eEkw- NqkJhi'ck; 2 fwHbhH gqsh bhNo gqsh bhNo gkDh d/ fj;kp Bkb fSVekn eo'. fJj fSVekn 10-15 fdB d/ ck;b/ s/ d'jokU. gqw[y fpwkohnKT) nkodorbB (v?Ifgzr nkc)- NwkNo ftu fJj o'r fGzB fGzB fe;w dhnK ete gqikshnK (fgfEnw, ckfJN'gE'ok, fcT{i/fonw, okJhi'eN'fBnk ns/ ;eb/o'fFnw) Bkb j[zdk j? go fJjBK ftu'I fgfEnw w[y j?. o'r d/ gqe'g Bkb g”d/ dk iwhB dh s?n s/ ;fEs sB/ dk Gkr ekbk g? iKdk j? fi; Bkb g”dk fvr iKdk j?. fJj o'r y/s ftu e[M irQk iK edh edh g{o/ y/s ftu t/fynk ik ;edk j?. fJj o'r Btiks g”fdnK s/ finkdk brdk j? ns/ tksktoD ftu finkdk nkodosk j'D s/ gqe'g finkdk j[zdk j?. fJj o'r iwhB ns/ phi d/ ftu'I c?bdk j?, efjD dk wsbp fJj o'r d' Gkr (c/;) ftu j[zdk j?. 1H gqh fJwoi?I; c/;- fJ; o'r ftu nze[fos j'D d/ pknd g”dk iwhB dh s?n s/ gj[zuD s'I gfjbK jh wo iKdk j?. 2H g';N fJwoi?I; c/;- nze[fos j'D d/ pknd iwhB dh s?n s/ ;fEs sB/ dk fjZ;k ekbk g? iKdk j? ns/ g”dk fvr iKdk j?. o'eEkw· Bo;oh B/V/ s/V/ dh iwhB s'I 4-6 fJzu T[[mh j'Jh iwhB ftu pDkU. · phi ~ 3 rqkw EkfJokw iK 3 rqkw e?gNkB iK 6 rqkw NqkJhe'vowk Bkb gqsh feHrqkH phi dh do Bkb T[gukfos eo phi'. · Bo;oh ftu fpikJh s'I gfjbK EkfJokw iK e?gNkB 4 s'I 5 rqkw gqsh tor whNo dh do Bkb iwhB ftu fwbkU. · i/ fe;/ ekoB eoe/ fJj T[guko Bk j' ;e/ sK nze[oD d/ pknd iwhB
28 c;b eqi{BKsh 2017
dh s?n s/ io{os j't/ sK Bo;oh ftu p'ov' fwFoD 2L2L50 iK ekgo nke;heb'okfJv 3 rqkw gqsh bhNo iK EkfJokw iK e?gNkB 2 s'I 3 rqkw gqsh bhNo gkDh dh do Bkb 5 s'I 8 fdB ftu fSVekn eo'. i/ n;wkB ftu pZdb SkJ/ jB sK 0H2% w/Nkb/ef;b dk fSVekn eo'. 2H wbkBh (ftbN)- fJj o'r d' gqeko dk j[zdk j?T) fcT{i/fonw wbkBh- fJj o'r fcT{i/fonw nke;h;g'ow T[g iksh bkJhe'gof;eh BK d/ cc{zd s'I j[zdk j?. fJ;d/ gqGkt Bkb gZshnK F[o{ ftu ghbhnK g?D brdhnK jB. BthnK gZshnK woD brdhnK jB, E'V/ fdBK ftu gZShnK d/ vzYb th ;[e iKd/ jB, gZshnK bNe iKdhnK jB ns/ nzs ftu fvr iKdhnK jB ns/ g”dk ;[e e/ wo iKdk j?. g”d/ s/ o'riBe ete dk ete ikb th t/fynk ik ;edk j?. o'r d/ bZSD e[M NfjDhnK iK ;zg{oB g”d/ s/ t/y/ ik ;ed/ jB. r) toNhf;fbnw wbkBh- fJj o'r toNhf;fbnw gqiksh d/ ete s'I j[zdk j?. ;G s'I gfjbK j/mK dhnK gZshnK ghbhnK j'D brdhnK jB. fJj ghbkgD j”b/ j”b/ T[go tZb tXDk F[o{ eo fdzdk j?, pknd ftu gZshnK fvr iKdhnK jB. cbK dk nkeko S'Nk ofj iKdk j? ns/ g”d/ dk tkXk o[e iKdk j?. o'eEkw· ykdnzB c;bK d/ Bkb c;b uZeo ngBkU. · rqf;s g”fdnK ~ T[ykV e/ BFN eo fdU ns/ T[E/ ekopBvkfiw (0H1%) Bkb v?Ifuzr eo'. · phi T[guko NqkJhe'vowk iK EkfJokw iK e?gNkB Bkb 3 rqkw gqsh feb'rqkw phi Bkb phi T[guko eo'. 3H M[b;k iK nzrwkoh (pbkfJN)- fJ; o'r Bkb NwkNo d/ g”fdnK dhnK gZshnK s/ rfjo/ ozr d/ G{o/ XZp/ g? iKd/ jB. fJj o'r d' gqeko dk j[zdk j?(e) nr/sh M[b;k (nobh pbkfJN)- fJ; o'r ~ nbNoB/fonk ;'b/BkJh Bkwe cc{zd c?bkT[Idk j?. fJj o'r o'gD d/ pknd B}o nkT[Idk j?. o'r rqf;s g”fdnK dhnK gZshnK s/ yk; eo g[okDhnK gZshnK s/ rfjo/ G{o/ ozr iK ekb/ ozr d/ e'b ;ze/Idfos XZp/ (p/b dh nZy tor/) B}o g?Id/ jB. fJ; soQK d/ XZp/ sB/ ns/ cbK s/ th t/y/ ik ;ed/ jB. fJ; o'r d/ gqGkt Bkb gZshnK ;[Ze e/ fvr iKdhnK jB. o'r d/ fteokb j'D s/ eZu/ cb ibdh fvr iKd/ jB. ewi'o g”fdnK s/ fJ; o'r dk jwbk finkdk j[zdk j?. o'r d/ o'rkD{ (;g'o) jtk, gkDh ns/ phi Bkb c?bd/ jB. (y) gS/sh M[b;k (b/N pbkfJN)- fJj o'r ckfJN'cE'ok fJBc/;N?I; BK d/ cc{zd Bkb j[zdk j?. fJ; o'r Bkb gZshnK d/ feBko/ S'N/ S'N/ ibkf;es G{o/ ozr d/ XZp/ B}o nkT[Id/ jB. ibdh jh fJj XZp/ g{oh gZsh ~ YZe b?Id/ jB. Bshi/ ti'I gZshnK ekbhnK j' e/ ;V iKdhnK jB. cb s/ th fJ; o'r
www.fasalkranti.com
y/shpkVh d/ bZSD B}o nkT[Id/ jB. fJj o'r T[Zso Gkos ftu finkdk j[zdk j?. id'I tksktoD ftu xZN skgwkB ns/ finkdk nkodosk j[zdh j?, T[ro nt;Ek ftu g{oh c;b u”gN j' iKdh j?, nr/sh s'I fJj o'r pknd ftu nkT[Idk j?. o'eEkw· fiE'I se ;zGt j't/ f;zukJh BkbhnK iK fvqg okjhI eo'. y[bh (Utoj?v) f;zukJh Bk eo'. i/ Utoj?v f;zukJh eo oj/ j' sK ;t/o/ d/o Bkb eo' sK fe Fkw s'I gfjbK g”d/ ;[Ze ikD. · w?Ie'i/p d' rqkw iK ekgo nke;heb'okfJv 3 rqkw iK eb'o/E/b'fBb d' rqkw iK fov'fwb n?w i/v 2 rqkw gqsh bhNo gkDh ftu x'b e/ fSVekn eo'. fJj fSVekn 10-15 fdB d/ tec/ s/ cb nkT[D s/ eo'. · 3-4 ;kb dk c;b uZeo ngBkU ns/ ;'b/B/;h e[b dhnK c;bK Bk T[rkU. 4H ekbo okZN- fJj o'r ;eb/o'f;nw o'bc;kJh BK dh cc{zd s'I j[zdk j?. fJ; o'r ftu iwhB dh s?n d/ e'b ;fEs sB/ s/ pdozr XZp/ B}o nkT[Id/ jB fi; Bkb sBk ;V iKdk j? ns/ nzs ftu g”dk fvr e/ wo iKdk j?. fJjBK XZfpnK s/ ete ikb ns/ ekb/ ozr d/ ete phikD{ gkJ/ iKd/ jB. tksktoD ftu nkodosk ns/ fJedw skgeqw dk tX ikDk fJ; o'r bJh nB[e{b j[zdk j?. o'eEkw- phi T[guko e?gNkB iK EkfJokw iK pkft;fNB d' rqkw gqsh feb'rqkw phi Bkb eo'. 5H gZsh XZpk iK ;/gN'fonk goDfuZsh o'r- NwkNo dh c;b ftu fJj o'r ;/gN'fonk bkfJe'gof;eh BK d/ ete s'I j[zdk j?. fJ; o'r d/ gqGkt Bkb gZshnK dh j/mbh s?n s/ r'b S'N/ ibkf;es XZp/ B}o nkT[Id/ jB. fit/I fit/I XZp/ dk nkeko tXdk iKdk j?, T[jBK d/ ftu dk Gkr X{;o ozr dk ns/ feBkok rfjo/ G{o/ ozr dk j' iKdk j?. fJjBK XZfpnK s/ ekb/ ozr d/ S'N/ fgeBhvhnk th B}o nkT[Id/ jB. fJ; soQK d/ XZp/ gZshnK d/ fJbktk goDtqs s/ th B}o nkT[Id/ jB. o'eEkw · rqf;s g”d/ ~ T[ykVe/ ;kV fdU. · phi T[guko EkfJokw iK n?w-45 ( d' rqkw gqsh feb'rqkw phi) dh do Bkb eo' iK yVh c;b ftu n?w-45 ~ d' rqkw gqsh bhNo gkDh d/ fj;kp Bkb fSVe'. 6H cbrbB- fJj o'r ckJhN'cN'ok g?okf;fNek BK d/ ete Bkb j[zdk j?. NwkNo d/ cbK s/ ghb/ G{o/ ozr d/ ;ze/Idfos tbn :[es XZp/ gqeN j[zd/ jB. F[o{ ftu fJj XZp/ nkeko ftu S'N/ jz[d/ jB, go pknd ftu cb d/ finkdkso fjZ;/ ~ YZe b?Id/ jB. fJ; o'r ftu cb dk fSbek sK BjhI rbdk go cbK dk r[Zdk nzdo'I e/Ido se pdozr j' iKdk j?. finkdkso gqGkfts gZe/ cb rbe/ BFN j' iKd/ jB. pkfoF d/ w”;w ftu fJ; o'r dk gqe'g finkdk j[zdk j?. fJ; o'r dk
www.fasalkranti.com
jwbk NwkNo dh c;b s/ T[; ;w/I j[zdk j? id'I g”fdnK ftu cb nkT[Dk F[o{ j' iKdk j? iK cb br oj/ j[zd/ jB. nkw s”o s/ fJj o'r T[jBK ;kohnK irQk s/ gkJ/ iKd/ jB, fiE/ Bwh finkdk j[zdh j? ns/ y/sK ns/ fenkfonK ftu ib fBek; dk T[fus gqpzXB BjhI j[zdk. id'I phiK ns/ so[D Bt'dfGzdK iK g”fdnK ~ Bo;oh ftu jh, edh edh o'gkJh d/ pknd y/s ftu BFN eo fdZsk iKdk j?, T[d'I fJ; o'r dk B[e;kB j'o finkdk gquzv o{g b? b?Idk j?. o'eEkw· Bo;oh iK g”dFkbk ftu ib fBek; dk T[fus gqpzX eo'. fJ;d/ bJh fenkfonK 15-20 ;?HwhH iwhB s'I T[uhnK pBkT[DhnK ukjhdhnK jB. · phi phiD s'I gfjbK Bo;oh fwZdh dh s?n s/ M'B/ dh s{Vh 6 feb'rqkw gqsh tor whNo d/ fj;kp Bkb ;kV fdU, fi; Bkb fwZNh dh s?n ftu w”i{d o'rkD{ wo ikD. · phiK ~ fpikJh s'I gfjbK pbkfJNke;- 50 iK ckJN'bkB d/ 0H2% (d' rqkw gqsh bhNo gkDh) d/ x'b Bkb T[gukfos eoe/ jh phiDk ukjhdk j?. · fwZso cc{zd (NqkJhe'vowk) dh 250 rqkw wksok ~ 15 bhNo gkDh ftu fwbke/ NwkNo g”d ~ bkT[D s'I gfjbK 15 fwzN v[p' e/ phi'. · c;b d/ T[s/ pkfoF d/ w”;w d/ e[M fdB gfjbK vkJhE/B n?w-45 dk 1H5 rqkw gqsh bhNo gkDh dk x'b pDke/ fSVekn eo'. · g”fdnK ~ f;ckfoF nB[;ko jh d{oh s/ phiDk ukjhdk j?. finkdk ;zxDk bkT[D Bkb y/s ftu nkodosk ns/ ete (cc{zd) o'rkD{ finkdk s/ih Bkb gBgdk j?. 7H FnkwtoD (n?IEo/eB'i)- fJj o'r e'b/Nq'NqkJhew gqiksh BK d/ ete s'I j[zdk j? fi; Bkb gZshnK s/ S'N/ S'N/ rfjo/ ekb/ XZp/ pD iKd/ jB ns/ gZshnK MVD brdhnK jB. T[ro nt;Ek ftu NfjDhnK FhoF s'I j/mK tZb ;[ZeD (vkJhp?e) bZrdhnK jB. gZe/ cbK s/ th ekb/ XZp/ B}o nkT[Id/ jB. o'eEkw· 2-3 ;kb dk c;b ueo ngBkU ns/ ;w/I ;w/I s/ yogstkoK, rqf;s cbK ~ BFN eo fdU. · wbfuzr eo', g”fdnK ~ ;jkok fdU. y/s ftu T[fus d{oh s/ g”d/ bkU ns/ ;w/I ;w/I s/ cc{zdh BkFe dtkJhnK fit/I vkfJE/B n?w-45 dk 2 rqkw gqshbhNo gkDh ftu x'b pDk e/ fSVe'. 8H cb fvrDk- pj[sh tko NwkNo ftu cb-c[Zb nkT[Id/ ;w/I gZeD s'I gfjbK fvr iKd/ jB. fJ; ;wZf;nk bJh pbkfJNke; 50 ~ fszB rqkw gqsh bhNo fSVe' iK gb'B'fce; jkow'B; ~ fJe fwbh bhNo gqsh 4-5 bhNo gkDh ftu x'b pDk e/ fSVekn eo'. (p) ihtkD{ ifBs o'r1H ihtkD{ gZsh XZpk o'r (p?eNhfonb bhc ;gkN)- fJj o'r i/BE'w'Bk; e/wg/;fNq;
c;b eqKsh 29 5
i{B 2017
y/shpkVh T[giksh t/;he/N'fonk BK d/ ihtkD{ s'I j[zdk j?. finkdk nkodosk, finkdk pkfoF fJ; o'r bJh nB[e{b ofjzdh j?. gqGkfts gZshnK s/ S'N/, G{o/ ib:[es r'b nkeko d/ XZp/ j[zd/ jB fijBK d/ uko/ gk;/ ghbkgD j[zdk j?. o'r dh T[ro nt;Ek ftu gZshnK fvr iKdhnK jB ns/ g”dk wo iKdk j?. jo/ cbK s/ th S'N/ ib :[es G{o/ XZp/ pDd/ jB fijV/ fe pknd ftu fJe u”EkJh fJzu se c?b iKd/ jB. o'eEkw· c;b uZeo ngBkU ns/ o'r w[es phiK ~ ezw ftu fbnkU. · phi T[guko wofeT{foe eb'okfJv (1L 1000) Bkb eo'. · ekgo ns/ nkor?fBe eteBkFh ~ fwbke/ fB:w Bkb gzi s'I d; fdB d/ coe s/ fSVekn eo'. · n?ro'wkfJ;h; 100 ghHgHn?w iK ;Nq/gN';kfJefbB fJe rqkw gqsh 5 bhNo gkDh d/ fj;kp Bkb 10 fdB d/ nzsokb s/ fszB tko fSVekn eo'. · ihtkD{ ifBs o'rK bJh g”fdnK dh o'r ~ o'gkJh s'I gfjbK 10-12 xzN/ se ;Nq/gN';kfJefbB (1 rqkw gqsh 5 bhNo gkDh) ftu x'b pDke/ v[p'e/ o'gkJh eo'. 2H ihtkD{ wbkBh (p?eN/fonb ftbN)- fJj o'r f;T{v'w'Bk; ;'b/B/f;J/ow BK d/ ihtkD{ s'I j[zdk j?, fijVk fe NwkNo dk pj[s ysoBke o'r j?. nukBe g”d/ dk w[oMkBk ns/ nzs ftu ;[Ze ikD fJ; d/ bZSD jB. ;ztjB y/so s/ ihtkD{ jwbk eod/ jB. fi; Bkb fgE ns/ ekoN/e; ghb/ ns/ ozrjhD j' iKd/ jB. gqGkfts g”d/ ~ eZNe/ t/yD s/ ;c/d ihtkD{ eN/ fjZ;/ Bkb fBebdk j?. o'eEkw· fJ; o'r dh o'eEkw bJh j/m fbfynk c;b uZeo gqGkth gkfJnk frnk j?. utbk-wZeh-gZskr'Gh, fGzvh-utbk-wZeh, wZeh-utbk-wZeh ns/ pkiok-p?IrB (;) ;{sofeqwh o'r 1H w{brqzEh iK o{NBkN o'r- fJj o'r fwb'fJv'rkfJB gqiksh d/ ;{sofeqwh s'I j[zdk j?. fJj ;{sofeqwh g”d/ d/ w{bnro ~ BFN eoe/ iVK ftu dkfyb j' iKd/ jB fi;d/ Bshi/ ti'I g”d/ dhnK iVK ftu irQk irQk s/ nfB:fws neko dhnK rzYK pD iKdhnK jB. o'rh g”d/ dk tkXk o[e iKdk j?. g”d/ ghb/ g?D brd/ jB ns/ nzs ftu w[oMk iKd/ jB ns/ wo iKd/ jB. gqGkfts g”dk nk;kBh Bkb T[ykfVnk ik ;edk j?. o'eEkw· gqsho'Xh fe;wK fit/I eoBkNe jkJhfpqv, ;b?eFB-120, fj;ko bfbs ns/ o'fBsk phi phi'. · gqsnko'fgs ;pihnK dh g”dFkbk ~ rowhnK ftu 15-20 fdB se gsbh gkodoFe gkbhfEB Bkb fpikJh s'I gfjbK YZe'. · rowhnK ftu 10-15 fdB d/ nzsokb ftu 2-3 v{zxhnK i[skJhnK eo'. · g”dFkbk ~ ekop'fcT{okB iK c'o/N eD Bkb 10 rqkw gqsh tor whNo Bkb T[gukfos eo' iK fpikJh d/ ;w/I iwhB ftu fwbkU.
30 c;b eqi{BKsh 2017
o'rrq;s y/sK ftu fBzw, eozi, wj[nk nkfd ybK ~ 5 e[fJzNb gqsh j?H dh do Bkb fpikJh s'I gfjbK fwbkU. (d) tkfJo; ifBs o'r1H fuZsho'r iK w'i/e- fJj o'r N'p?e' w'i/e tkfJo; (NhHn?wHth) BK d/ ftFkD{ s'I j[zdk j?. gqGkfts g”d/ dhnK gZshnK fusepohnK j' iKdhnK jB. fJj fusepokgB (w'i/e) nfB:fws nkeko d/ jbe/ jo/ iK ghb/ ozr d/ XZfpnK d/ o{g ftu j[zdk j?. gZshnK d/ feBko/ j/mK M[e e/ eV/ j' iKd/ jB, fJj ftFkD{ o; (;/g) s'I c?bdk j?. rq;s ns/ ;/jswzd g”fdnK d/ nkg;h xoFD Bkb ns/ s'Vd/ ;w/I fe;kB d/ rqf;s jZE Bkb ;t;E g”fdnK s/ bZrD Bkb th fJj o'r c?bdk j?. 2H goDe[zuB iK bhceob-fJj o'r N'p?e' tkfJo;-16 d[nkok j[zdk j?, fijVk fe ;c/d wZyh d[nkok c?bdk j?. fJ; o'r d/ gqGkt Bkb gZshnK S'NhnK ofj iKdhnK jB ns/ j/mK tb w[VhnK j'JhnK ns/ fJe jh irQk s/ fJeZmhnK j'JhnK B}o nkT[IdhnK jB fit/I r[ZSk pD frnk j't/ iK wkEk pzB frnk j't/, gZshnK fteqs j' iKdhnK jB, rqf;s g”d/ dhnK gZshnK y[odohnK ns/ w'NhnK j' iKdhnK jB. 3H coBgoD- NwkNo dh c;b s/ bZrD tkbk fJj o'r e[ezpo w'i/e tkfJo; (;hHn?wHth) d[nkok j[zdk j? fi;~ wkj{ iK n?fcv c?bkT[Id/ jB. o'rrq;s g”d/ dhnK gZshnK gsb/ Xkr/ tKr B}o nkT[IdhnK jB. nzs ftu e/tb wZX fFok jh ofj iKdh j?. fJ;dk w[Zy bZSD gZshnK j/mK tb w[VdhnK jB, Btiks gZshnK ghbhnK fdykJh fdzdhnK jB ns/ pknd ftu T[j th w[VD brdhnK jB. tkfJo; ifBs o'rK Bkb g”d/ p'B/ ofj iKd/ jB ns/ MkVhB[wk brd/ jB. o'eEkw· Bo;oh ns/ yVh c;b ftu gqGkfts g”fdnK ~ T[ykV e/ ;[ZN fdU. · c;b uZeo ngBkU. fXnkB oj/ NwkNo, p?IrB, fwou, szpke{ nkfd c;bK ~ c;b uZeo ftu Bk bU. · gqsho'Xh fe;wK fit/I g{;k r”ot, g{;k fdtnk, g{;k jkJhfpqv-1, g{;k jkJhfpqv-2, Fesh, g{;k-120, nftBkF ns/ gzspjko nkfd fe;wK phi'. · fpikJh s'I fJe fdB gfjbK phiK ~ 50 fvroh ;?Hr/qH row gkDh ftu 25 fwzN se oZy' ns/ fco NqkJh ;'vhnw ck;c/N (90 rqkw gqsh bhNo gkDh) d/ x'b ftu gk e/ T[gukfos eo phiDk ukjhdk j?. g”d o'gD d/ 15-20 fdB pknd vkfJw/E'J/N 30 JhH;hH 1 fwbhH gqsh bhNo gkDh dh do Bkb fSVekn eo'. fJj fSVekn 15-20 fdB d/ nzsokb s/ d'jokU. cb nkT[D d/ pknd w?bkfEnkB 50 JhH;hH 1 fwbhH gqsh bhNo gkDh d/ fj;kp Bkb fSVe'. ·
vkH dhge e[wko i?B- vkH J/Hn?;Hi'Xk- vkH j/wzs ;tkwh feqFh ftfrnkB e/Ido, pVrKv, T[d/g[o ehN ftfrnkB ftGkr, oki;EkB feqFh :{Bhtof;Nh T[d/g[o
www.fasalkranti.com
ਪਸ਼ੂ ਪਜਨਨ
d[Xko{ gF{nK dk ;zs[fbs nkjko fet/I pDkU ns/ ytkU< ;z
s[fbs nkjko T[; G'iB ;wZroh ~ efjzd/ jB fijVk fe;/ yk; gF{ dh 24 xzN/ dh fBoXkfos g”FkfDe io{os dh g{osh eodk j?. fi; ftu ;ko/ io{oh g”Fe sZs fJe T[fus nB[gks ftu fwbkJ/ iKd/ jB, ;zs[fbs okFB ftu ekopB, t;k ns/ gq'NhB d/ nkg;h yk; nB[gks bJh fejk frnk j?. ;zs[fbs gF{ nkjko pBkT[D bJh T[u r[DtZsk d/ nBki rtkofwb, nBki G{;h, Fhok, Bwe, yfDi btD ns/ ftNkfwBK dk gq:'r ehsk iKdk j?. fJ;~ gF{ pV/ ukn Bkb yKd/ jB ns/ fJj wfjzrk th BjhI j[zdk. d[Xko{ gF{nK d/ nkjko ~ ;zs[fbs okFB ftu fwFoD d/ fGzB fGzB gdkoEK dh wksok w”;w ns/ gF{ Gkos ns/ T[;dh T[sgkdB Fwsk d/ nB[;ko oZyh iKdh j?. fJe okFB dh gfoGkFk fJ; gqeko ehsh ik ;edh j? @fJe wZM 24 xzN/ ftu fizBk G'iB nzso-rqfjD eodh j?, T[j okFB ejkT[Idk j?. ;zs[fbs nkjko gF{ ~ mhe ;w/I s/ mhe wksok ftu g”Fe sZs gqdkB eodk j?. d[Xko{ gF{nK d/ nkjko ftu gq'NhB, ekop'jkJhvq/N;, fwBob; ns/ ftNkfwBK dh wksok gF{ dh io{os nB[;ko T[fus wksok ftu oZyh iKdh j?. gF{ ~ fijVk nkjko ytkfJnk iKdk j? T[; ftu fJj
32 c;b eqi{BKsh 2017
rZb fXnkB ftu oZyDh ukjhdh j? fe T[;~ io{os d/ nB[;ko y[Fe gdkoE, gkue gq'NhB ns/ e[Zb gkue sZs T[gbpX j' ;eD. rK ftu y[Fe gdkoE dh ygs gqshfdB 2H0 s'I 2H5 feb'rqkw gqsh 100 feb'rqkw ;oho Gko d/ nB[;ko j[zdh j?. fJ;dk wsbp fJj j'fJnk fe 400 feb'rqkw tiB dh wZM ~ o'i 8-10 feb'rqkw y[Fe gdkoE dh io{os j[zdh j?. fJ; y[Fe gdkoE ~ n;hI uko/ ns/ dkD/ ftu tzv eohJ/ sK y[Fe gdkoE dk brGr fJe fsjkJh fjZ;k dkD/ d/ o{g ftu ytkT[Dk ukjhdk j?. T[sgkdB ns/ d{ihnK io{osK d/ nB[;ko id'I n;hI gkue gq'Nh ns/ e[b gkue sZsK dh wksok eZYd/ jK sK fJj frDsh ekch w[Ffeb j' iKdh j?. fJ;dk fJe gqw[Zy ekoB fJj j? fe fijVk ukok gF{ ~ ytkfJnk iKdk j? T[; ftu gkue gq'NhB ns/ e[b gkue sZsK dh wksok gsk bkT[Dk fe;kB bJh brGr n;zGt j?. nfijk fJ; bJh j? fe gkue gq'NhB ns/ e[b gkue sZsK dh wksok jo uko/ bJh nbr j[zdh j?. fJj uko/ dh T[wo_gZeD nB[;ko pdb iKdh j?. pj[sh tko T[gbZpXsk d/ nkXko s/ eJh soQK dk ukok fJeZm/ fwbk e/ ytkT[Dk g?Idk j?. fe;kB uko/ ~ edh th s'be/ BjhI ytkT[Idk. fJjBK gfo;fEshnK ftu ;G s'I n;kB sohek fJj j? fe
fe;kB d[nkok ytkJ/ ikD tkb/ uko/ dh rBDk fJj wzB e/ ehsh ikJ/ fe gF{ ~ uko Go g/N fwbdk oj/. j[D gF{ dh io{os d/ nB[;ko gkue gq'NhB ns/ e[b gkue sZsK ftu ewh dh wksok ~ dkBk fwFoD d/ e/ g{ok ehsk ik ;edk j?. gq'NhB ;o's- fit/I ;oQ'I ybh, w{zrcbh ybh, egkj ybh, ;{oiw[yh ybh, rtkowhb nkfd. T{oik ;o's- eDe, wZeh, pkiok, i”I nkfd. fJj gF{nK dh gqiBB Fesh, d[ZX T[sgkdB ns/ c?N T[sgkdB ftu th tkXk eodk j?. tZS/-tZShnK ~ 1 s'I 1H5 feb'rqkw gqshfdB ;zs[fbs gF{ nkjko T[jBK d/ tkX/ bJh fdU. fpnkj[D tkbh rK_wZM ~ fJe feb'rqkw gF{ njko ns/ 1 feb'rqkw uzrh r[DtZsk dh ybh roGnt;Ek d/ nzfsw d' wjhB/ ftu finkdk d/Dh ukjhdh j?. nfijh rK fijVh 6 bhNo d[ZX o'i fdzdh j? T[;~ 2H5 feb'rqkw d[ZX bJh ;/jswzd ofjD bJh 2 feb'rqkw, fJ; soQk e[b 4H5 feb'rqkw gF{ njko o'i fdU. roG nt;Ek d/ nkyoh d' wjhB/ ftu 3 feb'rqkw gqshfdB ;zs[fbs gF{ nkjko d/ fJbktk fJe feb'rqkw uzrh r[DtZsk tkbh ybh dh io{os j[zdh j?.
www.fasalkranti.com
ਪਸ਼ੂ ਪਜਨਨ nkw s”o s/ M'Bk ns/ eDe dh s{Vh ftu gkue gq'NhB dh wksok brGr iho' j[zdh j?. s{Vh dk :{ohnk Bkb T[guko eoB Bkb T[;dh g”FfNesk tXe/ 4-5% j' iKdh j?. s{Vh ftu e[b gkue g”Fe sZs dh wksok brGr 30-40 gqshFs j[zdh j? go id'I s{Vh ~ :{ohnk Bkb T[gukfos ehsk iKdk j? sK fJ;dh wksok tXe/ brGr 48-50% se j' iKdh j?. gF{nK ~ ;[uko{ o{g Bkb T[gukfos ukok ytkT[D s/ T[;~ fB:fws fds/ ikD tkb/ gF{ nkjko ftu 30% se dh ewh ehsh ik ;edh j?. nkjko pBkT[D dh ftXh xo ftu jh gF{ nkjko pBkT[D bJh ;G s'I gfjbK ybh ~ pkohe e[ZN bU. i/ s[jk~ ybh e[ZND ftu fdZes nkT[Idh j? sK T[;~ fJe fdB gfjbK gkDh ftu fGU bU fco d{i/ fdB T[;~ ;[ek e/ w;b e/ pkohe pDk bU. T[;d/ pknd wZeh, eDe, i”I nkfd ~ db bU. wFhB Bkb finkdk pkohe Bk gh;'. j[D yb ns/ M'B/ ~ pokpo wksok ftu coF iK gkb s/ oZy fdU ns/ T[; ftu u'eo fwbkU. fJ; fwFoD ftu dkbK
www.fasalkranti.com
d/ fSbe/ fwbkU fco yfDi btD ns/ Bwe gqsh 50 feb'rqkw ftu 450 rqkw Bwe fwbkU ns/ Bkb jh ftnkfwB fwbke/ uzrh soQK fjbke/ fwFoD fsnko eo bU. j/mK fdZsh rJh fe;/ th fJe ftXh Bkb fJj dkBk fwFoD pDkfJnk ik ;edk j? go fJ; s/ th fBoGo eodk j? fe fejVh uh} ;;sh ns/ nk;kBh Bkb fwbdh j?. j/mK fdsk frnk e'Jh th ;zs[fbs nkjko s{Vh d/ Bkb th ytkfJnk ik ;edk j?. fJ;d/
Bkb xZN' xZN 4-5 feb'rqkw jok ukok d/Dk io{oh j?. ;zs[fbs nkjko d/ r[D ns/ bkG · fJj ;[nkdh ns/ g”FfNe j?. · finkdk gkue j?. · fJeZb/ yb, fpB”bk iK uB/ s'I fJj ;;sk g?Idk j?. · gF{nK dh ;/js mhe oZydk j?. · fpwkohnK s'I puD dh skes fdzdk j?.
;wZroh
wksok
1H ybh-w{zrcbh, ;oQ'I, ;'fJnkphB, fe;/ th soQK dh
25 s'I 35 febrqkw se
2H dkBk-eDe, wZeh, i”I, M'Bk nkfd
25 s'I 35 feb'rqkw se
3H u'eo (dfbnk)
10 s'I 25 feb'rqkw se
4H dkbK d/ fSbe/-T[Vd uBk nkfd
5 s'I 20 feb'rqkw se
5H ;'fJnkphB dk fSbek
1s'I 4 feb'rqkw
6H yfDi btD
1 feb'rqkw
7H ftNkfwB J/ ns/ vh 3
20 s'I 30 rqkw se
c;b eqKsh 33 5
i{B 2017
ਪਸ਼ੂ ਪਜਨਨ ;wZroh
· · ·
wksok
;wZroh
wksok
1H wZeh_i”I_iZJh
40 feb'
1H i”I
30 feb'
2H fpB”b/ dh yb
16 feb'
2H ;oQ'I dh yb
25 feb'
3H w{zrcbh dh yb
15 feb'
3H fpB”b/ dh yb
22 feb''
4H eDe dh u”eo
25 feb'
4H eDe dh u”eo
20 feb'
5H fwBob fwe;uo
2 feb'
5H fwBob fwe;uo
2 feb'
6H ;kXkoD Bwe
1 feb'
6H ;kXkoD Bwe
1 feb'
e[b
100 feb'
e[b
100 feb'
d[ZX ns/ fxU ftu th tkXk eodk j?. wZM finkdk ;w/I se d[ZX fdzdh j?. eZN/ iK eZNhnK ~ ibdh itkB eodk j?.
d[Xko{ gF{nK ~ ;zs[fbs dkBk fwFoD fezBk ytkfJnk ikJ/ ;oho dh d/yGkb bJh · rK bJh 1H5 feHrqkH gqshfdB ns/ wZM bJh 2 feb'rqkw gqshfdB. d[Xko{ gF{nK bJh · rK jo 2H5 bhNo d[ZX bJh 1 feb'rqkw dkBk · wZM jo 2 bhNo d[ZX bJh 1 feb'frqkw dkBk · finkdk d[ZX T[sgkdB eoB tkb/ gF{nK ~ jo/ uko/ d/ Bkb dkBk fwFoD j'o finkdk tXkT[Dk ukjhdk j?. · dbjBh jo/ uko/ dh T[gbpXsk ofjD s/ S/ feb'rqkw d[ZX T[sgkdB se dkBk fwFoD d/D dh io{os BjhI j[zdh. rkfGB rK iK wZM bJh · S/ wjhB/ s'I T[go dh rkfGB rK iK wZM ~ 1 s'I 1H5 feb'rqkw dkBk gqshfdB ckbs{ d/Dk ukjhdk j?. · roG nt;Ek d/ nkyoh wjhB/ ftu gF{nK d/ njko dk brGr 2_3 fjZ;k fwFoD dkBk ytkT[D Bkb d[ZX T[sgkdB T[; nB[;ko j[zdk j?. · roG ekb d/ nkyoh jcs/ ftu finkdk ue'o iK oF// tkbk dkBk ytkT[Dk ukjhdk j?. tZS/ iK tZShnK bJh · 1 feb'rqkw s'I 2H5 feb'rqkw se dkBk jo o'} T[jBK dh T[wo iK tiB d/ nB[;ko
34 c;b eqi{BKsh 2017
d/Dk ukjhdk j?. · tZShnK ~ iBw d/D d/ pknd rK d/ njko ftu dkBk fwFoD dh wksok j”bh j”bh tXke/ brGr fJe s'I d' jcs/ pknd ekch wksok ftu ytkT[D Bkb gF{nK ftu eJh fpwkohnK s'I pukn j[zdk j?. pbdK bJh · y/sK ftu ezw eoB tkb/ pbdK bJh d' s'I YkJh feb' o'i. · fpBk ezw eoB tkb/ pbdK bJh fJe feb' o'i. B'N- id'I jok ukok b'VhIdh wksok ftu T[gbpX j't/ sK T[go fbyh e[b d/D tkb/ dkD/ ftu'I nZX/ s'I fJe feb'rqkw se xNkfJnk ik ;edk j?. ;[Zek ukok- uko/ ftu nkw s”o s/ ;G s'I finkdk s{Vh dk fJ;s/wkb ehsk iKdk j?. fJ; ftu pj[s xZN g”FfNe sZs j[zd/ jB. gF{ ~ ;jh g”FD fwb/ fJ;d/ bJh okfJ; pqkB, u'eo ns/ uBk fdZsk ikDk io{oh j?. Bkb jh jo/ uko/ ~ T[;d/ njko ftu io{o Fkfwb eo' fijVk fe ;[Ze/ uko/ s'I finkdk tfXnk j[zdk j?. uzrh B;b dh w[Zok wZM iK j'b;fNB cohfinB rK dk tiB 450 s'I 500 feb'rqkw j?. T[; dh uzrh ;/js ns/ b'VhIdh wksok ftu d[ZX T[sgkdB bJh jo 100 feHrqkH Gkos s/ 2H5 ferqkH ;[Zek ukok d/D dh io{os j[zdh j?. eohp 12H5 ferqkH gF{ d/ fJe fdB d/ njko ftu Fkfwb j'Dk ukjhdk j?. fJ; ftu ;[Ze/ ns/ jo/ uko/ dk nB[gks 50L50 ch;dh :kBh pokpo j'Dk ukjhdk j?. id'I gF{ d[ZX bJh fsnko j' fojk j't/ sK T[;d/ ;zs[fbs nkjko ftu ;[Zek ukok, jok ukok ns/ dkBk fwbk e/ d/Dk io{oh j?. fi; ftu ;[Zek ukok 6H5 feHrqkH, jok
ukok eohp 30 feHrqkH ns/ dkBk fJe feHrqkH jo o'i d/Dk ukjhdk j?. id'I gF{ d[ZX d/D bkfJe j' ikJ/ sK ;[Zek ukok ns/ jok ukok UBk jh oZy' go dkB/ ~ tXk e/ uko feb'rqkw ns/ roG nt;Ek ftu dkBk xNke/ 2 feb'rqkw eo fdU. jok ukok- jok ukok gF{ ukn Bkb yKd/ jB. fJj ;[Ze/ uko/ d/ w[ekpb/ ibdh gudk j? ns/ d[ZX dk T[sgkdB tXkT[Idk j?. fJ; ftu ;{vkB xkj, pkiok, i”I, weuoh, iJh ns/ po;hw nkfd Fkfwb jB. gF{ gkbeK ~ ukjhdk j? fe T[j jo/ uko/ ftu dfbnk iK dbjBh d't/I soQK d/ uko/ Fkfwb eoB. fJ; Bkb gF{nK ftu gq'NhB dh ewh pVh nk;kBh Bkb g{oh ehsh ik ;edh j?. 8 s'I 10 xzN/ d/ nzso s/ ukok io{oh ykD/ ftu ;[Zek ukok, jok ukok ns/ gF{ nkjko ~ Fkfwb eo' sKfe ;ko/ g”Fe sZs ;jh wksok ftu fwb ;eD. cbhdko ;pih th bkGekoh j[zdh j?. po;hw, foiek, rtko nkfd ;[Ze/ uko/ ftu fwbk e/ ytkU. fJjBK cbhnK ~ fpBk uko/ d/ ytkT[D Bkb gkuB feqnk ftu rVpV ns/ nckok o'r j'D dh ;zGktBk ofjzdh j?. gF{ fJe fdB ftu 35 s'I 40 bhNo gkDh ghIdk j?. fJ; bJh ;kc gkDh jw/FK T[gbpX j'Dk ukjhdk j?. nkjko ftu gq'NhB gF{nK d/ tkX/ ns/ uzrh ;/js bJh, ekop'jkJhvq/N; Fesh d/D bJh ns/ ;oho ~ row oZyD ftu wdd eodk j?. fJj szdo[;sh ns/ T[fus gqiBB bJh io{oh j[zdk j?. N[ZNh j'Jh eDe, i”I iK pkio/ d/ dfbJ/ ~ uzrh soQK T[pkb e/ Bwe, r[V iK Fho/ ftu fwbk e/ ybh, yfDi btD Bkb d/D Bkb uzrk T[sgkdB fwb ;edk j?. nkJhn?;nkJh fBoXkfos gF{ nkjko bJh wkBe · 20-21 ch;dh gq'NhB · 2H5-3 ch;dh fueBkJh · 1 ch;dh e?bFhnw · 0H5 ch;dh ck;c'o; · 4 ch;dh ;?Iv f;fbek · 12 ch;dh ckfJpo · 3 ch;dh yfDi btD · 5000 nkJh:{_e/ih ftNkfwB J/_vh okie[wko - fjs/F fjzx - G/o{bkb e[wjko -;hwk ikN - irdhg e[wko ;odko tbZG GkJh gN/b feqFh ns/ seBheh :{Bhtof;Nh, w/om- 250110
www.fasalkranti.com
feqFh ekoi
i{B wjhB/ d/ y/sh d/ ezw vkH okw ;to{g pkBk- vkH fdB/F e[wko c;b ftfrnkB vthiB GkHeqHnB[gH Gkosh feqFh nB[;zXkB ;z;EkB, BthI fdZbh- 110012
i{B dk wjhBk y/shpkVh d/ ezwK dh fdqFNh s'I pj[s wjZstg{oB j?. fJ; wjhB/ yohc c;bK dh fpikJh dk ezw F[o{ j' iKdk j? feT[Ife i{B ftu d/F d/ finkdkso fjZf;nK ftu wkB;{B ;feqn j' iKdk j?. wkB;{B ~ fXnkB ftu oZye/ fe;kB fJ; wjhB/ fGzB fGzB nBki, dbjBh, fsbjBh, ;pih ns/ ukok c;bK dh fpikJh eo ;ed/ jB. fiE/ wkB;{B BjhI th gj[zu ;edk T[E/ th yohc c;bK dh fpikJh dh fsnkoh g{oh oZyDh ukjhdh j?. y/s dh i[skJh, ykd dk T[g:'r, T[otoe ns/ o;kfJD yohd nkfd wkB;{B nkT[D s'I gfjbK jh eo b?Dh ukjhdh j? fi; Bkb pkfoF j'D d/ fJedw pknd fpikJh dk ezw F[o{ ehsk ik ;e/. fJ;d/ fJbktk fJ; wjhB/ M'B/ dh g”dFkbk dh fpikJh ns/ T[fus d/yGkb ns/ egkj ns/ nojo dh y/sh dk ezw w[Zy ezw j? fi;~ uzrh soQK eoBk ukjhdk j?. i/ M'B/ dh g”d dh fpikJh jkb/ se Bk ehsh j't/ sK fJ; wjhB/ d/ gfjb/ gytkV/ ftu fJ; ~ io{o eo bU. fJ; wjhB/ d/ nzs ftu e[M fe;kB M'Bk o'gkJh dk ezw th F[o{ eo fdzd/ jB. fgSb/ wjhB/ phihnK rJhnK c;bK dh T[fus d/yGkb th fJ; wjhB/ dk fJe wjZstg{oB feqFh ezw j?. fJ; bJh gq;s[s b/y ftu T[go'es ftfFnK s/ ft;Eko Bkb uouk ehsh ik ojh j?. M'B/ dh o'gkJh_f;ZXh fpikJh M'B/ dh y/sh w[Zy o{g Bkb j/mbhnK iwhBK ftu ehsh iKdh j?. Bkb jh M'B/ ~ T[uhnK iwhBk ns/ v{zx/ gkDh ftu th T[rkfJnk iKdk j?. M'Bk T[rkT[D dh fGzB fGzB ftXhnK ftu'I T[Zsoh Gkos bJh M'Bk ;xBsk gZXsh, J/o'fpe MkB gZXsh ns/ o'gkJh ftXh finkdk wjZstg{oB j?. fJ; bJh T[go'es fszBK ftXhnK dk T[b/y ft;Eko Bkb ehsk ik fojk j?. M'Bk xDsk ftXh (n?;nkonkJh gZXsh) fJ; gZXsh ~ f;;Nw nkc okfJ; fJBN?I;hfce/FB (n?;HnkoHnkJh) iK M'Bk xDsk gZXsh d/ BK Bkb ikfDnk iKdk j?. fJ; ftXh Bkb M'Bk T[rkT[D Bkb gozgokrs M'Bk gZXsh Bkb M'Bk T[rkT[D d/ w[ekpb/ ftu 30-40% xZN gkDh dh io{os j[zdh j?. fJ; gZXsh Bkb M'Bk T[rkT[D bJh g”d dh o'gkJh :'r T[wo 8-11 fdB iK finkdk s'I finkdk d' jcs/ dh ;z;s[sh fdZsh rJh j?. fJ;
36 c;b eqi{BKsh 2017
nt;Ek dh g”d ~ T[ykVD ns/ y/s ftu bkT[D d/ ftu xZN s'I xZN ;wK j'Dk ukjhdk j?. y/s dh fsnkoh gozgokrs sohe/ Bkb ehsh iKdh j?. y/s ftu gkDh yVk eoe/ fwZNh gbND tkb/ jb iK gvbo Bkb d' s'I fszB tko i[skJh eoe/ gkNk bk fdzd/ jB. g”d dh o'gkJh 25 ;?HwhH pkJ/ 25 ;?HwhH iK 30 ;?HwhH pkJ/ 30 ;?HwhH d{oh s/ ehsh iKdh j? ns/ fJe irQk s/ fJe jh g”dk o'fgnk iKdk j?. fJ; ftXh dh ykf;ns fJj j? fe y/s ftu yVk gkDh (ibkeqKs) BjhI oyd/ jB ;r'I y/s ~ jw/FK Bwh :[es oZyDk io{oh j?. xVh w[Vh e[M nzsokb s/ jbeh ns/ fB:fws f;zukJh eoBk ns/ y/s ~ gkDh Gokn ofjs oZyDk g?Idk j? sKfe fwZNh ftu b'VhIdk tk:{-;zuko j' ;e/. M'Bk xDsk gZXsh ftu g”Fe sZsK dh g{oh i?fte ;o'sK fit/I ezg';N, r'po dh ykd ns/ joh ykd nkfd Bkb ehsh ikDh ukjhdh j?. i/ i?fte ;o's b'VhIdh wksok ftu T[gbpX Bk j'D sK io{oh g”Fe sZsK dh g{osh T[otoeK ns/ i?fte ;o'sK d'jK d/ J/ehfeqs gq:'r d[nkok ehsh ik ;edh j?. yogstko ezNo'b bJh jZE Bkb uZbD tkb/ iK Fesh ukfbs @o'N/fNzr# j' iK @e'B'-thvo# dk gq:'r dZf;nk frnk j?. fJ; ftXh Bkb yogstko ezNo'b d/ Bkb Bkb fwZNh ftu jtk dk ;zuko tXdk j? fi; Bkb fe iVK dk ftek; tfXnk j[zdk j?. Bkb jh yogstko fwZNh ftu fwb ikD d/ pknd T[; ftu i?t-gdkoE dh wksok tXkT[Id/ jB fijV/ fe bkGdkfJe ;{eFw - ihtK dh ;zfynk ftu tkXk eodk j?. J/o'fpe (tkJ/thn) M'Bk_f;zfus dFk ftu f;ZXh fpikJh fJj M'Bk T[rkT[D dh fJe nkX[fBe ftXh j? fi; ftu xZN gkDh dh io{os j[zdh j? feT[Ife J/o'fpe M'B/ dh ib-T[sgkdesk wFj{o ftXh Bkb M'Bk T[rkT[D d/ w[ekpb/ finkdk j[zdh j?. J/o'fpe (tkJ/thn) ftXh Bkb M'Bk T[rkT[D bJh finkdk T[gi d/D tkbhnK gqikshnK_;zeoK dh b/tofjs (nB-g?vbv) dFk ftu ;hv fvqb iK d/;h jb Bkb f;ZX/ y/s ftu fpikJh eod/ jB ns/ eDe dh soQK M'Bk T[rkfJnk iKdk j?. y/s ftu gkDh Gfonk j'fJnk oZyD dh pikJ/ f;oc Bw oZfynk iKdk j? ns/ io{os nB[;ko brksko nzsokb s/ c;b ftu f;zukJh th eod/ ofjzd/ jB. ;hv-fvqb Bkb
fpikJh eoB s/ 20-25 feHrqkH_j?H phi dh io{os j[zdh j?. bkfJB s'I bkfJB dh d{oh 25 ;?HwhH oZyDh ukjhdh j?. i/ y/s ftu Bwh b'VhIdh Bk j't/ sK c;b ~ gb/tk eoB d/ pknd phfink ik ;edk j? iK fpikJh d/ s[ozs pknd fJe jbek gkDh bkT[Dk ukjhdk j?. T[Zsoh Gkos ftu fJ;dh fpikJh dk T[g:[es ;wK i{B dk wjhBk j?. J/o'fpe M'B/ bJh fwZNh dh T[gisk d/ fj;kp nB[;ko 120-150 feHrqkH BkJhNq'iB, 60 feHrqkH ck;c'o; ns/ 40-60 feHrqkH g'NkF gqsh j?H dh f;ckfoF ehsh rJh j?. fJe fsjkJh BkJhNq'iB ns/ ck;c'o; ns/ g'NkF dh g{oh wksok fpikJh d/ ;w/I e{VK ftu gkT[Dh pj[s bkGekoh j?. BkJhNq'iB dh pkeh d'-fsjkJh wksok ~ d' pokpo fjZf;nK ftu tzv e/ eZb/ pDd/ ;w/I ns/ c[Zb nkT[D dh nt;Ek s/ d/Dk ukjhdk j?. J/o'fpe M'B/ ftu nkw s”o s/ b”j sZs dh xZN T[gbpXsk dh ;wZf;nk nk ;edh j?. b”j sZs dh ewh d/ bZSD g”fdnK s/ fJ; gqeko jB- gZshnK dhnK fFoktK d/ ftu ghbkgD nkT[Dk, j”bh j”bh g{ohnK gZshnK dk ghbk j' ikDk ns/ nzs ftu g”fdnK d/ pkeh fjZ;/ dk ghbk j' ikDk. fijVhnK fwZNhnK ftu b”j sZs dh ewh j't/ ns/_iK c;b ftu b”j sZs dh ewh B}o nkJ/ sK d' gqshFs c/o; ;bc/N dk x'b eZb/ c[ZND d/ pknd 15 fdB d/ nzsokb s/ io{os nB[;ko 2-3 tko fSVe d/Dk ukjhdk j?. J/o'fpe M'B/ ftu yogstkoK dk tkXk th nkw s”o s/ fJe rzGho ;wZf;nk j[zdh j?. fpikJh d/ 2-3 fdB d/ nzdo g?Ivhw?EkfbB 1 feHrqkH_j?H iK gq/Nhbkeb'o 0H75 feHrqkH_j?H dh do Bkb fSVeD s/ yogstkoK dh ;wZf;nk ~ xZN ehsk ik ;edk j?. fpikJh d/ 20 fdB pknd fp;gkfJohp/e-;'vhnw 20 rqkH_j?H dk fSVekn eoe/ pknd ftu T[rD tkb/ yogstkoK dh o'eEkw th ehsh ik ;edh j?. J/o'fpe M'B/ ftu fBw/N'v; d[nkok B[e;kB dh jh gqpb ;zGktBk pDh ofjzdh j?. fJjBK d/ ezNo'b bJh ekop'fcT{okB 3 ih dh 25-30 feHrqkH_j?H wksok dk gq:'r eo'. M'B/ dh gozgokrs o'gkJh ftXh M'B/ dh g”d dh fpikJh ns/ d/yo/y- ;w/I s/ fpikJh ;[fBFfus eoB bJh M'B/ dh g”d dh fpikJh dk ezw wZX i{B se io{o eo b?Dk ukjhdk j?. feT[Ife i/ g”d ewi'o ns/ o'r-rqf;s j' iKdh j? sK
www.fasalkranti.com
feqFh ekoi nfijh g”d o'gkJh :'r BjhI ofjzdh. fJ;bJh g”dFkbk dh d/yGkb ftfrnkfBe sohe/ Bkb eoBk io{oh j?. g”dFkbk ftu phiK ~ Bw oy' ns/ fJ;d/ pknd j”bh j”bh gkDh d/ b?tb ~ tXkT[Id/ j'J/ 3-4 ;?HwhH pDkJ/ oZy'. d[gfjo d/ ;w/I gkDh bkT[D Bkb finkdk skgwkB eoe/ g”d/ M[b; iKd/ jB fJ; bJh g”dFkbk ftu f;zukJh Fkw ~ eo'. Bo;oh ftu yogstko g”d ~ ekch B[e;kB gj[zukT[Id/ jB. fJ; bJh ;w/I ;w/I s/ jZE d[nkok yogstko eZYd/ oj'. i/ fJj ;zGt Bk j't/ sK o;kfJDK dh wdd Bkb th yogstkoK dk ezNo'b ehsk ik ;edk j?. gq'Nhbkeb'o gbZ; ;/cBo (0H75 efHrqkH ;feqn sZs_j?H) dh io{oh wksok ~ 40-50 feHrqkH pkohe o/s ftu fwbke/ gqsh j?H dh do Bkb gq:'r eo'. fXnkB oj/ fJ; FkeBkFh o;kfJD dk gq:'r fpikJh d/ fszB s'I uko fdB d/ nzdo io{o eo bU ns/ fJ; ;w/I Bo;oh ftu gkDh dk b/tb 1-2 ;?HwhH s'I finkdk BjhI j'Dk ukjhdk. g”dFkbk ftu ehfVnK dk gqe'g j'D s/ eb'ogkfJohck; iK fJfwvkeb'fgqv ehNBkFh d/ 0H5 feHrqkH ;feqn sZs dk gqsh j?H dh do Bkb fSVekn eo'. i/ g”d 10-15 fdB dh j' rJh j? sK T[; ftu 6-10 feHrqkH :{ohnk gqsh 1000 tor whNo Bo;oh y/s ftu p[oekn eo'. i/ g”dFkbk ftu i;s/ (fize) dh ewh d/ bZSD gqshs j'D sK 0H5 gqshFs fize ;bc/N ns/ 0H25% p[M/ j'J/ u{B/ d/ x'b dk io{os d/ fj;kp Bkb fSVekn eo'. i/ g”d dh, yk;eo T[gobhnK gZshnK ghbhnK j'D d/ pknd ;c/d j' e/ ;[Ze ikD sK fJj b”j (nkfJoB) dh ewh dk bZSD j?. fJ;d/ fJbki bJh 1% c?o; ;bc/N ns/ 0H5% u{B/ d/ x'b dk fJe jcs/ d/ nzsokb s/ 2-3 tko fSVekn eo'. eJh tko Bo;oh ftu brksko gkDh yVk oZyD Bkb th b”j sZs dh ewh d{o j' iKdh j?. M'B/ dh g”d dh o'gkJh- o'gkJh bJh g”d T[ykVD s'I fJe fdB gfjbK Bo;oh ftu gkDh bk fdU ns/ g”d/ T[ykVd/ ;w/I ;ktXkBh oy'. g”fdnK dhnK iVK ~ X'Id/ ;w/I B[e;kB Bk j'D fdU ns/ g”fdnK ~ ekch j/m'I cV'. g”d dh o'gkJh bkfJBK ftu eo'. bkfJB s'I bkfJB dh d{oh 20 ;?HwhH ns/ g”d/ s'I g”d/ dh d{oh 10 ;?HwhH oZyDh ukjhdh j?. fJe irQk s/ d' s'I fszB g”d/ jh bkU. fJ; soQK fJe tor whNo ftu brGr 50 g”d/ j'D/ ukjhd/ jB. finkdk T[gi ns/ iwhB dh T[gikT{ Fesh pDk e/ oZyD bJh joh ykd iK r'po iK ezg';N dk gq:'r eoBk ukjhdk j?. joh ykd bJh ;BZJh iK Y?Iuk dk gq:'r ehsk frnk j't/ sK BkJhNq'iB dh wksok xZN ehsh ik ;edh j? feT[Ife ;BZJh iK Y?Iuh s'I brGr 50-60 feHrqkH BkJhNq'iB gqsh j?H gqkgs j[zdh j?. T[otoeK dk gq:'r iwhB gohyD d/ nkXko s/ eoBk ukjhdk j?. M'B/ dhnK p”BhnK fe;wK bJh
www.fasalkranti.com
120 feHrqkH BkJhNq'iB, 60 feHrqk ck;c'o;, 40 feHrqkH g'NkF ns/ 25 feHrqkH fize ;bc/N_j?H pk;wsh fe;wK bJh 100-120 feHrqkH BkJhNq'iB, 50-60 feHrqkH ck;c'o;, 40-50 feHrqkH g'NkF ns/ 20-25 feHrqkH fize ;bc/N_j?H ns/ ;zeo M'B/ bJh 130-140 feHrqkH BkJhNq'iB, 60-70 feHrqkH ck;c'o;, 50-60 feHrqkH g'NkF ns/ 25-30 feHrqkH fize ;bc/N_j?H f;ckfoF ehsk frnk j?. BkJhNq'iB dh gfjbh fsjkJh wksok dk gq:'r o'gkJh d/ 5-8 fdB pknd eo' id'I g”d/ uzrh soQK iV cV b?D. d{ih fJe-fsjkJh BkJhNq'iB dh wksok eZb/ c[ZNd/ ;w/I (o'gkJh d/ 25-30 fdB pknd) ns/ pkeh fJe fsjkJh fjZ;k c[Zb nkT[D s'I gfjbK (o'gkJh s'I 5060 fdB pknd) yVh c;b ftu fSNe fdU. ck;c'o; dh g{oh wksok f;zrb ;[go ck;c/N iK vkJh-nw'fBnw ck;c/N (vhHJ/Hgh) d[nkok g'NkF dh th g{oh wksok fwT{o/N nkc g'NkF okjhI ns/ fize ;bc/N dh g{oh wksok M'B/ dh o'gkJh eoB s'i gfjbK uzrh soQK fwZNh ftu fwbk d/Dh ukjhdh j?. i/ fe;/ ekoB eoe/ g”d/ o'gd/ ;w/i fize ;bc/N ykd Bkb gkfJnk frnk j't/ sK fJ;dk fSVekn th ehsk ik ;edk j?. fJ;d/ bJh 15-20 fdBK d/ nzsokb s/ 3 fSVekn 0H5 gqshFs fize ;bc/N ns/ 0H25% p[M/ j'J/ u{B/ d/ x'b Bkb eoBk ukjhdk j?. gfjbk fSVekn o'gkJh d/ fJe wjhB/ pknd eo'. w[{zrcbh dh fpikJh w{Pzrcbh dh c;b dh fpikJh dk T[fus ;wK i{B dk d{ik gytkVk iK i[bkJh dk gfjbk jcsk j?. nf;zfus y/sk ftu fiE/ fpikJh pkfoF d/ pknd ehsh iKdh j?, i[bkJh d/ gfjb/ gytkV/ ftu fpikJh d/ ezw ~ g{ok eo bU. r[ZS/dko fe;wK ftu phi dh wksok 100 s'I 125 feHrqk gqsh j?H j? id'I fe wZXw ns/ finkdk c?bD tkbhnK fe;wK ftu 80 s'I 100 ns/ 60 s'I 80 feHrqkH gqsh j/H gq:'r eo'. T[so Gkos bJh w{zrcbh dhnK w[Zy fe;wK jBw[esk, gqekF, fusok, thJ/:{ 13, gzikp w{zrcbh Bz 1, n?;ih 44, n?;ih 84, n?un?Bih10, n?wn?u 4, n?w 335, nkJh;hihn?; 37, nkJh;hihn?;1, vhnkoih 17, n?wJ/ 16, n?w 522, ;hn?;n?wih 841 (nzpo) nkfd. phi ~ d' iK fszB rqkw Ehow iK ekop/Bvkfiw gqsh feHrqk phi dh do Bkb fwbk e/ T[gukfos eo'. fJ; T[guko d/ 5-6 xzN/ pknd, phi ~ fJe yk; soQK d/ T[g:[es okJhi'fpnw ebuo Bkb T[gukfos eo'. T[guko bJh fJe fNB d/ u”V/ posB ftu nZXk bhNo gkDh bU ns/ T[; ftu 50 rqkw r[V fwbke/ jbek fijk T[pkb' ns/ fJedw mzvk eo bU. fco fJ; x'b ftu 200250 rqkw okJhi'fpnw ebuo fwbkU. fJ; fsnko x'b d/ fwFoD ~ 10 feHqrkH phi d/ T[s/ ;wkB o{g Bkb fSVee/ jbe/ jZE Bkb fwbkU. T[guko d/
pknd phi ~ SK ftu ;[ekU ns/ ibdh jh fpikJh bJh T[g:'r eo'. w{zrcbh dh fpikJh ;hv fvqb d[nkok eoBh T[g:'rh ofjzdh j? feT[Ife bkfJB s'I bkfJB ns/ phi s'I phi dh d{oh f;ckfoF nB[;ko n;kBh Bkb ekfJw ehsh ik ;edh j? ns/ fJZfSs g”fdnK dh ;zfynk gqkgs j[zdh j?. r[ZS/dko fe;wK ftu bkfJB s'I bkfJB dh d{oh 30 ;?HwhH ns/ g”d/ s'I g”d/ dh d{oh 10 ;?HwhH oy'. c?bD tkbhnK fe;wK ftu bkfJB s'I bkfJB dh d{oh 45 s'I 60 ;?HwhH ns/ g”d/ s'I g”d/ dh d{oh 10-15 ;?HwhH oy'. i/ ;zGt j't/ sK w{zrcbh dh fpikJh w/VK s/ eo'. phi dh fpikJh 4-6 ;?HwhH dh v{zxkJh s/ eoB Bkb uzrk nze[oD fwbdk j?. o;kfJfDe T[otoeK d/ T[g:'r d/ Bkb Bkb 5 s'I 10 NB gqsh j?H r'po dh ykd dk T[g:'r eo'. 20 s'I 25 feHrqkH BkJhNq'iB gqsh j?H gq:'r eo'. 40-60 feHrqkH ck;c'o; ns/ 30-40 feHrqkH g'NkF gqsh j?H dk gq:'r eo'. rzXe ns/ e?bFhnw dh g{osh bJh 200-400 feHrqkH fig;w gqsh j/H dh do Bkb gq:'r eo'. BkJhNq'iB, ck;c'o; ns/ g'NkF dh g{oh wksok ns/ fig;w dh nZXh wksok fpikJh d/ ;w/I fwZNh ftu uzrh soQK fwbk fdU. fig;w dh pkeh wksok ~ c[b nkT[D dh nt;Ek d/ ;w/I 5 ;?HwhH v{zxkJh s/ g”d/ d/ e'b fdZsk ikDk ukjhdk j?. pkokBh y/soK ftu 15-20 feHrqkH BkJhNq'iB, 30-40 feHrqkH ck;c'o; ns/ 20-25 feHrqkH g'NkF_j?H dh do Bkb gkU. i;s/ dh ewh dh g{osh bJh 25 feHrqkH fize ;bc/N dk gqsh j?H gq:'r eo'. w{zrcbh d/ y/s ~ 25 s'I 45 fdB d/ ;w/I se yogstkoK s'I w[es oZyDk ukjhdk j?. fJ;d/ bJh xZN' xZN d' tko fBokJh r[vkJh, gfjbh 2025 fdB ns/ d{ih 40-45 fdB s/ ehsh ikDh ukjhdh j?. wid{oh dh ;wZf;nk j'D s/ g/Ivhw?EkfbB iK J/bkeb'o 1-1H5 feHrqkH ;feqn sZs_j/H dk fpikJh d/ pknd d{i/ fdB 600-700 bhNo gkDh ftu x'be/ fSVekn eo'. nojo dh fpikJh f;zukJh dh ;[ftXk T[gbpX j'D s/ i{B d/ gfjb/ gytkV/ ftu fpikJh eoBk bkGgqd ofjzdk j?. T[Zsoh-gZSwh y/soK fit/I gzikp, jfonkDk, oki;EkB, fdZbh ns/ gZSwh T[so gqd/F d/ fJbke/ ftu i{B d/ d{i/ jcs/ ftu gb/tk eoe/ nojo dh nr/sh fe;wK dh fpikJh eo'. T[so-g{oth y/soK fit/I fpjko, pzrkb ns/ g{oth T[sogqd/F ftu nojo dh fpikJh wkB;{B dh gfjbh po;ks d/ pknd i{B d/ nkyoh jcs/ ftu F[o{ j[zdh j?. T[Zso gZSwh y/so (T[sogqd/F, jfonkDk, gzikp ns/ T[soh oki;EkB) bJh nojo dh T[g:[es fe;wK jB- g{;k 992, g{;k 991, g{;k 2001 ns/ g{;k 2002, ns/ T[soh g{oth y/so (wZXw ns/ g{oth T[Zso gqd/F, fpjko, gZSwh pzrkb ns/ nk;kw) bJh nojo dhnK T[g:[es fe;wK jB- nkikd, fto;k
c;b eqKsh 37 5
i{B 2017
feqFh ekoi nojo-1, Bo/Ido nojo-1, phH7 (Ft/sk), T[Vd dhnK T[BZsFhb gqikshnK jB- nk}kd T[Vd n?wHJ/Hn?b 13 nkfd. phi phiD s'I gfjbK T[;~ 1, nkikd T[Vd 2, gzs T[Vd 19, gzs T[Vd 30, ihtkD{ Nhek ns/ cc{zdhBkFe dtkJh Bkb T[gukfos gzs T[Vd 35, n?bH:{H 391, ns/ e/H:{H ihH 479 eo'. gfjbK phi ~ cc{zdhBkFe dtkJh pkft;fNB nkfd. fJ;/ soQK w{zr dhnK T[BZsFhb gqikshnK 2 rqkw gqsh feHrqkH phi dh do Bkb T[gukfos jB- gzs w{zr 2, Bo/Ido w{zr 1, wkbthn, ikfrqsh, eoBk ukjhdk j?. T[;d/ pknd jh ihtkD{ Nhe/ ;wqkN, g{;k ftFkb, g{;k 9351, e/H 851 ns/ i:'sh Bkb T[gukfos eo'. phi dh wksok 15-20 nkfd. y/s dh fsnkoh bJh d'-fszB i[skJhnK j?o' feHrqkH_j?H j'Dh ukjhdh j? fijVh fe phi d/ nkeko iK ebNht/No Bkb eo'. T[Vd_w{zr dh T[g:[es ns/ fpikJh ftu bkfJBk ns/ g”fdnK dh d{oh s/ phido 15 feHrqkH j?H j[zdh j?. phi dk F'XB 2H5 fBoGo eodh j?. xZN ;w/I ftu gZeD tkbhnK rqkw Ehow iK 2 rqkw Ehow ns/ fJe rokw (nbgekfbe) fe;wK bJh g”d nzsoD 40-60 ekop/Bvkfiw gqsh feHrqkH phi dh do Bkb eo'. ;?HwhH pkJ/ 10-15 ;?HwhH ns/ bzph ntXh ftu gZeD fJ;d/ pknd gqsh 10 feHrqkH phi ~ okJhi'fpnw tkbhnK fe;wK bJh 60-120 ;?HwhH pkJ/ 15-20 ebuo d/ fJe g?eN Bkb T[gukfos eo b?Dk ;?HwhH T[g:[es j?. pb{Jh d'wN iK d'wN fwZNh ukjhdk j?. ftu, fiE/ BkJhNq'iB dh wksok xZN j't/, gqsh ;'fJnkphB dh fpikJh j?eN/no 20 s'i 30 feHrqkH BkJhNq'iB gkT[Dk io{oh ;'fJnkphB dh ;cb y/sh bJh T[gikT{, j[zdk j?. ck;c'o; ns/ g'NkF dh wksok i/ fwZNh tfXnk ib fBek;h tkbh, btD-ofjs, wZXw s'I ftu xZN j't/ sK gqsh j?H 80 s'I 100 feHrqkH Gkoh d'wN fwZNh dh io{os j[zdh j?. y/s dh fsnkoh ck;c'o; ns/ 40 s'I 60 feHrqkH g'NkF gkT[Dh bJh fJe tko v{zxh i[skJh ns/ d' tko ebNht/No ukjhdh j?. nojo dhnK nr/shnK fe;wK bJh iK j?o' ubke/ gkNk bk d/Dk ukjhdk j? sKfe y/s gqsh j?H 20 feHrqkH BkJhNq'iB, 60 feHrqkH ck;c'o; ;wsb j' ikJ/. ;'fJnkphB dh yohc c;b dh ns/ 40 feHrqkH g'NkF dh f;ckfoF ehsh rJh j?. fpikJh i{B-i[bkJh ftu ehsh iKdhn j?. y/so i{B d/ gfjb/ jcs/ ftu phih rJh c;b ~ pkfoF ftF/F ftu fpikJh dk T[g:[es ;wK fJ; gqeko j?F[o{ j'D s'I gfjbK d' iK fszB jbehnK f;zukJhnK T[soh gjkVh y/so- i{Bl T[soh w?dkBh y/so- i{B d/DhnK io{oh jB. i/ pkfoF mhe soQK Bk j'Jh ns/ wZX s'I i{B i[bkJh wZXl wZX y/so- i{B wZX s'I w”;w bzp/ ;w/I se ;[Zek oj/ sK fJe f;zukJh c[Zb i[bkJh wZXl dZyDh y/so- i{B wZX s'I i[bkJh wZXl nkT[D ;w/I ns/ d{ih T[;d/ pknd cbhnK pDd/ ;w/I dyDh y/so- i{B wZX s'I i[bkJh nzsl ns/ T[so d/DhnK ukjhdhnK jB. y[ogh iK e;'bk iK eZ;h g{oth y/so- i{B wZX s'I i[bkJh wZX. ;'fJnkphB dh d[nkok c;b fpikJh d/ 30 ns/ 45 fdB pknd d' ;cb y/sh bJh phi dh T[g:[es wksok j'Dh fBokJh-r[vkJh eoe/ yogstkoK s/ ezNo'b ehsk ik ukjhdh j?. i/ phi d/ izwD dh skes xZN j? sK ;edk j?. o;kfJfDe yogstko ezNo'b bJh phi dh wksok T[;/ fj;kp Bkb tXk d/Dh ukjhdh J/bkeb'o (2 feHrqkH_j?H) iK g?Ivhw?EkfbB (1 j?. phi do phi d/ nkeko fJ; soQK oZy'- S'Nk feHrqkH_j?H) iK g?Ivhw?EkfbB (1 feHrqkH_j?H) 600 dkDk- 60 s'i 65 feHrqkH gqsh j?Hl wZXw dkDk- 70 bhNo gkDh ftu x'b pDke/ fpikJh d/ s[ozs pknd s'I 75 feHrqkH gqsh j?H ns/ w'Nk dkDk 80 s'I 85 fSVe fdU. feHrqkH gqsh j?eN/no fpikJh s'I gfjbK phi ~ 2 w{zr ns/ T[Vd dh fpikJh rqkw Ehow ns/ fJe rqkw ekop/Bvkfiw gqsh feHrqkH wkB;{B ;w/I s/ nkT[Idk j? sK fJ; wjhB/ d/ phi d/ fj;kp Bkb uzrh soQK T[gukfos eo b?Dk nzs se w{zr ns/ T[Vd dh fpikJh ehsh ik ;edh ukjhdk j?. fJ;d/ pknd okJhi'fpnw ns/ ghn?;ph j?. fpikJh bJh ;w[fus ib fBek; tkbh d'wN ihtkD{ Nhe/ Bkb phi ~ T[gukfos eo'. ;'fJnkphB ns/ pb{Jh d'wN fwZNh ;G s'I tfXnk ofjzdh j?. dh fpikJh bkfJBK ftu eoBh ukjhdh j?. bkfJB d/F d/ fGzB fGzB y/soK bJh ;'fJnkphB dhnK T[ZBs fe;wK
y/so
s'I bkfJB dh d{oh T[so Gkos d/ y/soK ftu 45-60 ;?HwhH ns/ d{i/ y/soK ftu 30-45 ;?HwhH ns/ g”d/ s'I g”d/ dh d{oh 5 ;?HwhH j'Dh ukjhdh j?. fpikJh 3-4 ;?HwhH v{zxkJh s/ eoBh ukjhdh j?. ;'fJnkphB dk uzrk T[sgkdB b?D bJh brGr 5-10 NB gqsh j?H tfXnk ;Vh j'Jh r'po dh ykd fpikJh s'I brGr 20-25 fdB gfjbK y/s ftu uzrh soQK fwbk d/Dh ukjhdh j?. fJ;d/ fJbktk ;'fJnkphB phi d/ ihtkD{ Nhe/ Bkb th T[gukfos eoBk ukjhdk j?. ;'fJnkphB dh y/sh bJh g”Fe sZsK dh wksok j?BkJhNq'iB 20-25 feHrqkH ck;c'o; 60-80 feHrqkH g'NkF 40-50 feHrqkH ns/ rzXe 20-25 feHrqkH gqsh j?H. yogstko ezNo'b bJh g?Ivhw?EkfbB iK w?Nkbeb'o 1 feHrqkH gqsh j?H 750-800 bhNo gkDh ftu x'be/ fpikJh d/ s[ozs pknd fSVekn eo'. ;'fJnkphB dhnK T[BZsFhb fe;wK dk T[b/y skfbek fJe ftu fdsk frnk j?. egkj dh d/yGkb egkj dh fpikJh d/ pknd fJ;dh brksko fBrokBh ns/ v{zxh d/yGkb eoBh ukjhdh j?. feT[Ife egkj ekch c?bD tkbh ns/ tkX/ tkbh c;b j? sK fJ; ftu wkB;{B dh pkfoF d/ ;w/I i/ s/i jtk j[zdh j? sK g”d/ fvr iKd/ jB. g”d/ fvZrD Bkb g?dktko xZN iKdh j? ns/ r[DtZsk th p[o/ sohe/ gqGkfts j[zdh j?. egkj fvZrD Bkb iVK ~ Gkoh B[e;kB gj[zudk j?. T[jBK d[nkok g”Fe sZsK dk nt;'FD xZN iKdk j? Bshi/ ti'I c;b dk tkXk o[e iKdk j?. fJ; bJh io{oh j? fe egkj ~ f;ZXk yVk oZfynk ikJ/. fJ;d/ bJh egkj d/ g”d/ d/ d't/I gk;/ fwZNh uVkJh iKdh j?. fwZNh uVD dk ezw c;b id'I 60 fdB dh j' ikJ/ sK g{ok eo b?Dk ukjhdk j?. fJj feqnk d/;h jb, w/V pBkT[D tkb/ :zso ns/ e;”b/ Bkb ehsh ik ;edh j?. nfijk eoB Bkb fwZNh uVkT[D d/ Bkb Bkb yogstko th BFN j' iKd/ jB. gfjbh f;zukJh jw/FK jbeh j'Dh ukjhdh j? feT[Ife T[; ;w/I g”d/ S'N/ j[zd/ jB ns/ T[jBK dhnK iVQK v{zxhnK BjhI j[zdhnK. fJ;d/ pknd pkfoF Bk j'D s/ fszB uko jcs/ d/ nzsokb s/ gkDh d/Dk ukjhdk j?. gfjbh iK d{ih f;zukJh d/ pknd gfjbh fBokJh r[vkJh y[ogh iK e;'b/ Bkb
T[BZs fe;wK
T[so gjkVh y/so
g{;k 16, fFbkihs, thn?b ;'fJnk 47, jok ;'fJnk, gkbw ;'fJnk, ghHn?;H 1241, ghHn?; 1092, ghHn?;H1347, thHn?bHn?;H59, thn?bn?; 63, gzikp 1
T[so w?dkBh y/so
ghHe/H 416, g{;k 16, n?;Hn?bH295, n?;Hn?bH525, ghHn?;H1024, ghHn?;H1042, ghHn?;H 1024, ghHn?;H 1241, ghHn?;H1347, gzikp 1, vhHn?;H 9712, vhHn?;H 9814
wZX Gkos
;fwqdh, i/Hn?;H 93-05, i/Hn?;H 95-60, i/Hn?;H335, i/Hn?;H 80-21, n?wHJ/H:{Hn?; 81, n?BHnkoH;hH37
T[so g{oth Gkos
fpo;k ;'fJnkphB 1, fJzdok ;'fJnk 9, gqskg ;'fJnk 9, i/Hn?;H 80-21,n?wHJ/H:{H n?;H71
38 c;b eqi{BKsh 2017
www.fasalkranti.com
feqFh ekoi eoBh ukjhdh j?. d{ih fBokJh e;”bk iK d/;h jb Bkb ehsh ik ;edh j?. nf;zfus y/soK ftu eJh tko fBokJh ehsh iKdh j?, sKfe iwhB ftu Bwh pDkJh oZyh ik ;e/. dZyDh Gkos d/ nf;zfus y/soK ftu uko gzi tko se fBokJhnK ehshnK iKdhnK jB. FkeBkFhnK d/ gq:'r d[nkok th yogstkoK dk ezNo'b ehsk ik ;edk j?. egkj dh c;b ~ gfjb/ 8 jcs/ se yogstkoK s'I w[es oZyDk pj[s io{oh j?. yogstkoK d/ o;kfJfDe ezNo'b bJh g/Ivhw?EkfbB (1 feHrqkH ;feqn sZs_j?H) dk 600 bhNo gkDh ftu x'b pDke/ fpikJh d/ s[ozs pknd y/s ftu fSVekn eo fdU. fsb dh fpikJh yohc ftu fsb dh fpikJh i{B d/ nkyoh jcs/ s'I b? e/ i[bkJh d/ gfjb/ jcs/ d/ ftu T[g:[es j[zdh j?. fe;w dh j'D d/ Bkb Bkb phi dh r[DtZsk, fsb T[sgkdB ftu pj[s wjZstg{oD j?. fpikJh s'I gfjbK phi ~ cc{zdBkFe fit/I Ehow iK pkft;fNB Bkb 3 rqkw gqsh feHrqkH phi d/ fj;kp Bkb T[gukfos eo'. nkw s”o s/ fsb ~ fSVe e/ phfink iKdk j?. fSVe e/ fpikJh eoB Bkb finkdk phi dh io{os g?Idh j?, y/s ftu ;jh g”d ;zfynk gqkgs BjhI j[zdh ns/ yogstko ezNo'b mhe soQK BjhI j[zdk. finkdk T[gi b?D bJh ns/ fBokJh r[vkJh ftu nkn;kBh bJh fsb ~ bkfJBK ftu phiDk ukjhdk j?. eskoK d/ ftu dh d{oh 30 s'I 45 ;?HwhH oZy'. fpikJh d/ 15 s'I 20 fdB pknd g”fdnK dh SNkJh eod/ ;w/I g”d/ s'I g”d/ dh d{oh 10 s'I 15 ;?HwhH oZy'. fpikJh d/ ;w/I phi ~ 1H5 s'I 2H5 ;?HwhH dh v{zxkJh s/ phi'. fsb dk phi pj[s S'Nk j[zdk j? fJ; bJh phi ~ pokpo o{g Bkb bkfJB ftu phiD bJh 15-20 feHrqkH pkohe ;[Zeh o/s iK fwZNh iK SDh j'Jh ezg';N dh ykd ftu fwbk e/ phiDk ukjhdk j?. fwZNh dh iKu ;zGt Bk j'D dh jkbs ftu f;zfus y/soK ftu 40-50 feHrqkH BkJhNq'iB, 20-30 feHrqkH ck;c'o; ns/ 20 feHrqkH g'NkF gqsh j?H d/Dh ukjhdh j? go pkfoF nkXkfos c;b ftu 20-25 feHrqkH BkJhNq'iB ns/ 15 s'I 20 feHrqkH gqsh j?H ck;c'o; dh wksok dk gq:'r eo'. f;zfus y/soK ftu BkJhNq'iB dh nZXh wksok ns/ d{i/ T[otoeK dh g{oh wksok id'I fe nf;zfus y/soK ftu ;ko/ T[otoeK dh g{oh wksok fpikJh d/ ;w/I phi s'I 3-4 ;?HwhH v{zxkJh s/ gq:'r eo'. BkJhNq'iB dh nZXh wksok ~ fpikJh d/ 30-35 fdB pknd yVh c;b ftu gq:'r eo'. ukok c;bK dh fpikJh ukok c;bK fit/I i”I, pkiok, wZeh, b'fpnk, rtko nkfd ~ fJ; w”;w ftu ;cbskg{ote T[rkfJnk ik ;edk j?. uzrh g?dktko bJh ukok c;bK dhnK T[BZs fe;wK dh u'D eo'. phi
www.fasalkranti.com
T[guko bJh Ehow iK pkft;fNB dh 2H5 rqkw wksok dk gq:'r 1 feHrqkH phi bJh eoBk ukjhdk j?. fJ; Bkb phi ifBs eteh o'rK s'I pfunk ik ;edk j?. Bkb jh ukok c;bK d/ phiK ~ ihtkD{T[otoeK d/ NhfenK Bkb T[gukfos eoe/ T[otoeK dh pus ehsh ik ;edh j?. joh ykd dh gbNkJh joh ykd dh c;b s'I finkdk bkG b?D bJh joh ykd dh gbNkJh dk T[g:[es ;wK c[b nkT[D dh nt;Ek ;G s'I T[sw ofjzdk j?. fJj nt;Ek finkdkso c;bK ftu fpikJh d/ brGr 50-55 fdB pknd nk iKdh j?. Y?uk dh 8 jcs/ pknd finkdkso tB;gfse tkXk j' u[ek j[zdk j? ns/ 60-70 fdB ftu gbND :'r j' iKdh j?. yVh c;b ~ gfjbK gkNk ubk e/ fwZNh s/ v/r fdsk iKdk j?. fJ;d/ pknd st/dko j?o'_fwZNh gbN jb Bkb i[skJh eoe/ fwZNh ftu fwbk fdsk iKdk j?. fJj ezw p?b ukfbs :zso Bkb th eo ;ed/ jK. i/ joh ykd tkbh c;b d/ vzYbK dh 25 ;?HwhH d/ N[efVnK ftu eZND tkb/ :zso Bkb gbNkJh eohJ/ sK yk; bkG fwbdk j?. nfijk eoB Bkb c;b d/ ;VB-rbB ftu xZN ;wK brdk j?. fXnkB oj/ fe gbNkJh T[g:[es Bwh, v{zxkJh s/ jh eo'. gbNkJh d/ s[ozs pknd yohc c;bK dh fpikJh iK o'gkJh ehsh ik ;edh j?. ;pihnK fJ; wjhB/ fGzvh dh fpikJh bJh y/s dh fsnkoh F[o{ eo fdU. nzfsw i[skJh s'I gfjbK fwZNh ftu 50 feHrqkH BkJhNq'iB, 50 feHrqkH ck;c'o; ns/ 50 feHrqkH g'NkF gqsh j?H dh do Bkb fwbk fdU. fGzvh dh fpikJh bJh T[g:[es phi do 8-10 feHrqkH_j?H id'I fe fpikJh dh T[g:[es d{oh 45-60 ;?HwhH j?. fJ; wjhB/ p?IrB ns/ c[br'Gh dh g”d fsnko eo'. iwhB dh u'D ftu fXnkB oZy' fe T[; ftu ib fBek; T[fus j't/. fenkohnK ;[ftXk nB[;ko bzphnK ns/ 1H0-1H25 whNo u”VhnK ns/ 15 ;?HwhH T[uhnK j'D. Ehow iK e?gNkB (d' rqkw_feHrqkH phi) Bkb phi T[guko io{o eo'. fJj T[guko c;b ~ o'rK s'I pukT[Idk j?. fwou dh o'gkJh fJ; wjhB/ io{o g{oh eo bU. o'gkJh bJh g”d dh T[g:[es T[wo 30-40 fdB j[zdh j?. fwou bJh 120 feHrqkH BkJhNq'iB, 50 feHqrkH ck;c'o; ns/ 60 feHrqkH g'NkF gqsh j?H dh f;ckfoF ehsh rJh j?. BkJhNq'iB dh nZXh wksok ns/ d{i/ T[otoeK dh g{oh wksok fpikJh d/ ;w/I gq:'r eo'. BkJhNq'iB dh nZXh wksok c[Zb fBebD s'I gfjbK yVh c;b ftu gq:'r eo'. toswk ;w/I fgnki dh g”d fsnko eoB dk th
j?. fJ;d/ bJh 8-10 feHrqkH phi_j?H dh do Bkb g”dFkbk ftu fpikJh eo'. fenkohnK s'I tXhnk ib fBek; bJh T[jBK dh T[ukJh 15 ;?HwhH oZy'. eZd{ tor dhnK c;bK dh ;w/I ;w/I s/ fBrokBh eo'. io{os nB[;ko f;zukJh eod/ oj' ns/ Bkb jh c;bK ~ ehfVnK d/ p[o/ n;o s'I pukT[D bJh T[fus edw u[Ze'. fsnko cbK dh s[VkJh eoe/ pkiko ftu G/id/ oj'. fJ; ;w/I p/b tkbhnK ;pihnK ftu cb wZyh d[nkok jkBh j' ;edh j?. i/ fJ;dk gqGkt B}o nkJ/ sK 1H0 bhNo w?bkfEnkB ~ 800-1000 bhNo gkDh ftu x'be/ T[;dk fSVekn eo'. b'phnk dh c;b s'I johnK cbhnK b?D bJh y/s dh fsnkoh eo'. fpikJh d/ ;w/I 20-25 feHrqkH BkJhNq'iB 50-60 feHrqkH ck;c'o; ns/ 30-40 feHrqkH g'NkF gqsh j?H gq:'r eoB dh f;ckfoF ehsh rJh j?. pkr fJ; wjhB/ nzp d/ Bt/I g”d/ fsnko eoB bJh ebw uVkT[D dk ezw F[o{ eo fdU. fe;/ ekoB eoe/ i/ y[dkJh dk ezw g{ok Bk j'fJnk j't/ sK ibdh eo bU. T[;d/ pknd gqsh rZvk 30-40 feHrqkH r'po dh rbh ;Vh ykd, 1 feHrqkH fBzw dh ybh ns/ rZv/ s'I fBebh nZXh fwZNh ftu fwbk e/ Go fdU. rZv/ iwhB dh s?n s/ 1520 ;?HwhH T[ukJh se Go'. T{;o iwhB ftu nKtb/ dk pkr bkT[D bJh gqsh rZvk 50 feHrqkH r'po dh rbh ;Vh ykd, 1520 feHrqkH pkb{ io{os nB[;ko sbkp dh fwZNh ns/ 5-10 feHrqkH fig;w Go fdU. fJ; ezw ~ fJ; wjhB/ d/ nzs se io{o g{ok eo bU. p/bk dh c;b ftu f;zukJh eo' ns/ pknd ftu fBokJh r[vkJh eoe/ yogstko ezNo'b eo'. g[okD/ pkrK ftu jbdh ns/ ndoe dh c;b dh fpikJh dk ezw fJ; wjhB/ d/ nzs se io{o ysw eo bU. oiBhrzXk ftu gqsh ;gkfJe c[bK (cb'o/N;) dh ;zfynk ns/ ;gkfJe dh bzpkJh tXkT[D bJh fipo/fbe n?f;v (nwb) 40 fwHrqkH_bhNo gkDh dk x'b pDke/ fSVekn eo'. oiBhrzXk ns/ r[bkp dhnK c;bK ftu yogstkoK dk ezNo'b eo'. Bkb jh fJjBK c;bK ftu io{os nB[;ko T[go'es c;bK dh f;zukJh th eod/ oj'. r[bdkT{dh dh efNzr fsnko eoB dk fJj ;jh ;wK j?. p/o dh eNkJh ns/ SNkJh dh ezw io{o g{ok eo'. Bkb jh f;ckfoF ehs/ nB[;ko g”Fe sZsK dk gq:'r th eo'.
c;b eqKsh 39 5
i{B 2017
w/oh o;’Jh
o;'Jh fet/I pDkJhJ/ ;/p dk g[bkU
fsnkoh dk ;wKL 31 s'I 40 fwzN ykDk gekT[D dk ;wKL 1920 fwzN ;oftzrL 4 n?gb g[bkU bJh io{oh ;wZrohL jo/ ;/pL 2 uktb fGZi/ j'J/L 1H5 eZg fxUL 2 tZv/ uwZu
fgnki ;bkfJ; ehskL 1 nBkodkBkL 1 tZvk uwZu bkb fwou gkT{voL 1 S'Nk uwZu Bwe ;tkd nB[;ko G[zB/ j'J/ fgnkiL fJe u”EkJh eZg ;ikT[D bJh ski/ g[dhB/ dhnK NfjDhnKL 2-3 ;ikT[D bJh ftXhL
40 c;b eqi{BKsh 2017
fJe Bkb ;fNZe g?B ftu fxU row eo'. T[; ftu s/i gZs/, ekbh fwou, dkbuhBh, S'Nh fJbkfJuh, b”Ir, pdkw, eki{, ndoe, ;”Ic ns/ joh fwou gkU ns/ ;[rzfXs j'D se G[zB'. fco fgnki gkU ns/ ;[fBjok j'D sZe G[zB'. j[D ;/p ftu'I phi eZY' ns/ S'N/ N[efVnK ftu eZNe/ g?B ftu gkU ns/ fwbkU. fco nBkodkBk, bkb fwou gkT{vo ns/ Bwe gkU, fwbkU ns/ fJe
s/i gZskL 2-3 ekbh fwouL 12-24 dkbuhBhL 1 S'Nh fJbkfJuhL 6-7 b”IrL 4-5 pdkw eZN/ j'J/L nZXk eZg eki{ eZN/ j'J/L nZXk eZg ndoe pohe eZfNnk j'fJnk ;”IcL 1 uZwu joh fwou eZNh j'JhL 3-4
fwzN bJh gekU. j[D SkD/ j'J/ uktb gkU ns/ fwbkU. fco nKu s/i eo' ns/ fszB eg gkDh gkU fwbkU ns/ Ye e/ uktb d/ gZeD se gekU. fco sb/ j'J/ fgnki gkU ns/ uzrh soQK fwbkU. j[D fJe pkT[b ftu 2-3 g[dhB/ d/ vzYb oZy' ns/ T[s/ g[bkU gkU, fco g[dhB/ d/ vzYb ns/ sb/ j'J/ fgnki Bkb ;ik e/ row row go';'.
www.fasalkranti.com
Haryana: 7087438486