c;b eqKsh
o’kZ & 04 vd a & 02 ;kb-
03
nze -05
w[ZbLfJe ekghQjojh 35 o[ gJ/ 2017
www.fasalkranti.com
wJh
2018
yohc c;bK ftu J/ehfeqs g”Fe sZs gqpzXB ehNBkFeK Bkb ;zpzfXs GowK dk jZb rqkwhB y/so ftu eko'pkoh peoh gkbB g”d g”FD bJh fwZNh dh T[gikT{ Fesh tXkT[Dk io{oh
T[g:'r eo' wjkXzB tXkU nzB T[sgkdB gbKNpkfJUfNe; d/ T[sgkd ngBkU, r[DtZsk:[es T[gi gkU- XBzi/ J/vky/
ftFk ;{uh
c;b eqKsh
;bkjeko wzvb
wkf;e feqFh gZfsqek
;kb- 03
wJh
nze -04
2018
ftFk ;{uh
feqFh ;wkukoHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH6 ezgBh ;wkukoHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH14 ebhwT[bZkj d/ nzpK ~ t/y e/ jo e'Jh efjzdk j? ;[GkB nZbkjHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH22 T[g:'r eo' wjkXzB tXkU nzB T[sgkdBHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH23 gbKNpkfJUfNe; d/ T[sgkd ngBkU, r[DtZsk:[es T[gi gkU- XBzi/ J/vky/HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH24 g”d g”FD bJh fwZNh dh T[gikT{ Fesh tXkT[Dk io{ohHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH26 vkH;[Bhb e[wko dkXhu -vkH nfBb e'mkoh -Fqh ;[o/F e[wko s/bh
vkH i/Hn?;H ;zX{, T[g wjkfBd/Fe- y/sh, y/shpkVh wzsokbk vkHn?;HeHwbj'sok, nk:[es (y/sh) y/shpkVh wzsokbk vkH tkJhHnkoHwhBk, nk:[es (gq;ko), y/shpkVh wzsokbk Fqh ;[o/F rjbkts, nfsH feqFh fBd/Fe (gq;ko), jfonkDk ;oeko vkH J/He/H;qhtk;st, vkfJo?eNo ns/ e[bgsh, n?BHvhHnkoHnkJh gq'H UHghHfrZb, ;kpek e[bgsh, wHgqHeqHgq'HftHftH, T[d/g[o vkH pboki f;zx, e[bgsh, y/shpkVh :{Bhtof;Nh, i'Xg[o vkH vhHe/HFowk, vkfJo?eNo, ;hHn?;Hn?;HnkoHnkJh, eoBkb vkH Xhoi f;zx, vkfJo?eNo, ;o'QI nB[;zXkB fBd/Fkbk, Gosg[o vkH n?;He/Ho}k, vkfJoe?No, fJ;zNhfuTN{ nkc g;/Nh;kfJv ckowb { F/B seBhe, rV[rKt vkHn?wHn?bHikN, ;hBhno ftfrnkfBe, ;hHnkJhHn?wHn?wHtkJhHNh vkH tkJhHghHn?;Hvpk;, vkfJo?eNo, feqFh gq;ko, r'HpHgHeqHgq'HftHftH, gzs Bro vkHn?;Hn?;Hf;tku, nB[;zXkB fBd/Fe, u”HuHf;HjHfeqHftHftH fj;ko Fqh phHphHf;zx, ;jkfJe Tg[ nfXneF (ekogo'N/ ncn / o), NkNk ef?web; fbH Bf'Jvk vkH ;”fwso dk;, fBd/Fe- fJzvhnk fJzNoB?FBb fize n?;';hJ/FB vkH n?;Hn?BHG/Iv/, ezNoh n?ro'B'fw;N, w'i?e fJzvhnk gqkH fbH, r[VrKt
;zgkde wzvb
yohc c;bK ftu J/ehfeqs g”Fe sZs gqpzXBHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH28 vkH J/H e/H f;zx -vkHJ/He/Hfsqgkmh
ehNBkFeK Bkb ;zpzfXs GowK dk jZbHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH30 gq'c?;o UHghHf;zx
xo/b{ pkrtkBh ;/jswzd ihtB dk nkXkoHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH32 vkHJ/He/Hf;o'jh
rqkwhB y/so ftu eko'pkoh peoh gkbBHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH34 vkH ihtBokw ikN -vkH n?uHn?bH p[rkfbnk
wJh wjhB/ d/ y/sh ;pzXh io{oh ezwHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH36 vkH okw ;to{g pkBk- vkH fdB/F e[wko
w/oh o;’JhHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH38 ;/jsHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH40 e[b g/i ;zfynk - 44
fJ; w?r}hB ftu gqekfFs b/y ns/ ftuko b/yeK d/ fBZih jB, gqekFe_;zgkde fJ;d/ bJh T[ZsodkJh BjhI jB. gqekFe ns/ w[dqe e'ghIdo Bo/F d[nkok ;tkwh n?ro'e;h eokg; ;fbT{FB} gqkH fbH bJh o?ew' gq?; gqkJht/N fbfwN/v, ;h- 59, Uybk T[d:'fre y/so, c/;-1, BthI fdZbh-110020 s'I w[fdqs ns/ n?e;-96_1, rbh Bzpo 12, pqjwkg[oh, Fkjdok, fdZbh-110053 s'I gqekfFs, ;zgkde - whBkeFh
;zgoe
vkHphHn?;Hs'woL gqXkB ftfrnkfBe, Gkosh feqFh nB[;zXkB ;z;EkB vkH i/HghHn?;H vpk;L gqXkB ftfrnkfBe, Gkosh feqFh nB[;zXkB ;z;EkB vkH i/HghH f;zxL ;kpek ftGkr nfXneF, fwdqk ftfrnkB, uH”uHf;HjHfeHqftHftH, fj;ko vkHn?;Hn?;HbmtkbL gqXkB ftfrnkfBe, n?BHvhHnkoHnkJh, eoBkb vkHn?;He/HF[ebkL gqXkB ftfrnkfBe, Gkosh rzBk nB[H;z;H byBT{ vkH rikBzd ikNL ;jkH nkukfonk (fwqdk ftfrnkB), wHgqHfeqHgq'HftHftH, T[d/g[o vkH nkoHn?uHwhBkL ;jkH nkukfonk (fwqdk ftfrnkB), wHgqHfeqHgq”,ftHftH T[d/g[o Fqh okw fBtk; u”XohL ;jkHnB[ ftfrnkfBe, nkBzd feqFh ftHftH nkBzd ;z;Ekge fBd/Fe T[g fBd/Fe ;zgkde ;bkjeko n?;';hJ/N ;zgkde ;hBhno gZsoeko ;hBhno wkoehfNzr gqpzXe
-
wkoehfNzr n?r}hfeT{fNt
-
nekT{IN; gq;ko ;jkfJe
-
;'Fb whfvnk gqpzXe
-
fv}kJhfBzr nkfc; nf;;N?IN
-
J/-9, t?;N i:'sh Bro, d[orkg[oh u”Ie, Fkjdok, fdZbh- 110094
011&22815345
in.linkedin.com/in/fasal-kranti-972698129
info@fasalkranti.com
www.fasalkranti.com
facebook.com/fasalkranti
instagram.com/fasalkranti/
twitter.com/fasalkranti
+91 9012020804
Ksh 04 c;b eq wJh 2018
okitho f;zx e/H Bo/F Fkw f;zx vkH phHn?; s'wo nkoHe/Hs/tfsnk d/t/Ido f;zx t'jok ;'B{ fsnkrh fofse e[wko nc;kBk wfbe ;”ifBnk vh }/pk nz;koh nkfock ykB fFtKrh Fhpk nkfonk sZB{ f;zx nB[okr f;o'jh ;Bh u”Xoh o'fjs e[wko w'fjs f;zx f;XKs okDk fBokbh :kdt BfbBh ;ud/t Xow/Ido e[wko nzfes u”Xoh www.fasalkranti.com
;zgkdeh
;zgkdeh
lEiknd dh dye ls]
www.fasalkranti.com
G'iB ;[oZfynk bJh fNekT{ y/sh Gkos d[fBnk dh e[b 17% iB;zfynk ns/ 11% gF{ ;zfynk dk GoD-g”FD d[fBnk d/ f;oc 2H8% iwhB ns/ 4H2% ib-;o's dh g{zih Bkb eodk j?. tXdh iB;zfynk dh G'iB ;[oZfynk bJh G'iB T[sgkdB ftu brksko tkXk io{oh j?. f;zX{-rzrk d/ w?dkBh y/so dh ibtk:{ d/ nB[;ko M'Bk-eDe c;b uZeo dh T[sgkdB Fwsk 16 s'I 18 NB gqsh j?H jo ;kb nKeh rJh j?. go n;hI jkb/ th dkb ns/ ykD tkb/ s/b ftd/FK s'I nk:ks eod/ jK, fJj fuzsk dk ftFk j?. T[b/yD:'r j? fe brksko iB;zfynk d/ tkX/ eoe/ ;kv/ e[dosh ;z;kXB Bk f;oc xNd/ ik oj/ jB, ;r'I T[jBK dh r[DtZsk th ysw j' ojh j?. phs/ gzi dFeK ftu n;hI feqFh dk ;xBheoD ns/ ft;skoheoD f;oc finkdk w[Bkck ewkT[D bJh fXnkB e/Idfos eoe/ ehsk. feqFh ftek; nkX[fBe gZXsh o;kfJfDe feqFh fBt/FK- T[otoe, yogstkoBkFh ns/ ehN ns/ o'rBkFhnK d/ Bkb jh T[BZs feqFh wFhBoh ns/ feqFh :zsoK d/ T[g:'r ns/ rb'pb gZXo s/ tgko d/ tkX/ s/ nkXkfos j' rJh. feqFh ftek; d/ fJ; d”okB n;hI G'iB nksw fBoGosk dk beF sK jkf;b eo fbnk go fJj ;cbsk e[dosh ;z;kXBK dh ehws s/ ;zGt j' ;eh. M'Bk nkXkfos iK d{i/ phi nkXkfos ftF[ZX y/sh B/ sK y/sK dh gfo;fEsh dk o{g jh pdb fdsk ns/ fJ; Bkb fwZNh dh ;/js dk B[e;kB j'fJnk. fJ; c;b uZeo eoe/ iwhB d/ g”Fe sZsK d/ Bkb jh G{-ib dk pj[s finkdk d'jB j'fJnk ns/ ehV/fpwkoh ns/ yogstko dh ;wZf;nk tXh. G{-roG ib d/ pj[s finkdk d'jB eoe/, G{-ib gZXo s/ih Bkb j/mK fy;edk ik fojk j?. gzikp, jfonkDk ns/ gZSwh T[so gqd/F fi;~ n;hI G'iB dk ;[fBFfus eN'ok wzBd/ jK, T[E/ G{-ib dk gZXo 30 s'I 40 ;?HwhH gqsh ;kb dh do Bkb j/mK fy;edk ik fojk j?. Bfjoh-y/soK ftu gkDh dk ;[fB:'fis gqpzXB Bk j'D eoe/ Bfjo-;wkd/F ftu ibgbktB ns/ fwZNh-btDsk gZXo tXD dh ;wZf;nk g?dk j' rJh j?. fJ;d/ Bkb jh, ibtk:{ pdbkn eoe/ fes/ p/tes pkfoF fes/ pj[s finkdk pkfoF ns/ fes/ xZN
pkfoF d/ Bkb jh p/w”;w n”b/ dh wko Bkb y/sh T[sgkdB gqGkfts j' fojk j?. fNekT{ y/sh T[j y/sh j? fijVh brksko tXdh iB;zfynk bJh G'iB dh g{osh :ehBh eo ;e/ ns/ T[;dk tksktoD s/ fe;/ soQK Bkb p[ok n;o Bk gt/. jfos eqKsh s'I gfjbK ;kvh y/sh dk ;to{g g{oh soQK y[d s/ fBoGo ;h. T[; ;w/I feqFh T[sgkdB tXkT[D dh d{ih e'Jh yk; T[BZs gZXsh_seBhe dk ubB BjhI ;h. b'eb d/;h fwZNh-gqpzXD gZXshnK ngBkJhnK iKdhnK ;B ns/ ;ko/ y/sh d/ ezw wB[Zy ns/ gF{ w/jBs d[nkok jh g{o/ ehs/ iKd/ ;B. toswkB ;w/I ftu fiE'I se ;zGt j't/, M'B/ dk y/socb g{oth okiK ftu tXkfJnk ikJ/ fiE/ f;zukJh bJh b'VhIdk ib T[gbpX j? ns/ T[E'I dh ibtk:{ th M'B/ dh y/sh bJh nB[e{b j?. feT[Ife M'Bk ns/ eDe ;kvk w[Zy G'iB jB fJ; bJh ;k~ M'Bk nkXkfos c;b uZeo ~ fe;/ th dFk ftu B}onzdk} BjhI eo ;ed/. jK, b'V fJ; rZb dh j? fe n;hI ;G s'I T[Zsw feqFh gqpzXB seBhe ngBk e/ c;b uZeo dh T[sgkdesk d'r[Dh eo bJhJ/ fi;dh g{oh ;zGktBk j?, sKfe nfij/ ib ns/ g”Fe sZsK dh finkdk wzr tkb/ c;b uZeoK dk y/socb xZN ehsk ik ;e/ ns/ pkeh y/socb ftu feqFh ft;skoheoD dh ;[fB:'fis e'fFF j't/. G'iB ;[oZfynk bJh fNekT{ y/sh io{oh j?. G'iB ns/ g”FD ;[oZfynk bJh io{oh j? fe G'iB dh wksok b'VhIdh j't/ ns/ T[j g”FfNe th j't/. ;kvk ;G dk beF ns/ coi j'Dk ukjhdk j? fe ib, izrb ns/ iwhB dk ;jh T[g:'r j't/ sKfe fNekT{ y/sh Bkb ;kvh G'iB nksw fBoGosk pDh oj/ ns/ n;hI brksko fNekT{ ftek; tZb tXd/ ojKr/. GftZy ftu ;k~ Bk f;oc G'iB ;[oZfynk ;r'I g”FD, ;/js, tksktoD ns/ nkihftek d/ gqsh ;u/s ofjD d/ Bkb jh ;w/fes y/sh, fi; ftu c;bK d/ Bkb jh pkr, d[Xko{ gF{ ns/ S'N/ feqFh T[d:'r nwb ftu fbnKd/ ikD sK ;wkt/Fh ftek; ns/ fNekT{ dk ;[gBk ;keko j' ;edk j?. ;k~ feqFh tkXk do ~ 4-5% pDkJ/ oZyD bJh e[dosh ;z;kXBK dk ;[fB:'fis ;jh T[g:'r eoe/ jo ;zGt e'fFF eoBh j't/rh.
vkH e/Hn?BH fstkoh
c;b eqKsh 05 5 wJh 2018
feqFh ;wkuko nktkok gF{ d/ Bkb gXko', c;b ~ pukU T[so gqd/F d/ fe;kBK bJh okjs Goh ypo j?. ih jK, oki ;oeko dhnK e'fFFK Bkb nktkok x[zw oj/ gF{nK ~ d[oxNBk s'I pukT[D bJh fJe nbr gF{Fkbk pDkJh ik ojh j?. fJj ikDekoh oki d/ feqFh wzsoh ;{o/n gqskg Fkjh B/ fdZsh. oki ftu nktkok gF{nK d/ nksze Bkb fgzv d/ b'eK ftu o'F tXdk ik fojk j?. yk;eo fe;kB tor ~ fJjBK gF{nK eoe/ Gkoh B[e;kB M/bBk g? fojk j?. fi;d/ ubd/ fe;kBK dh fjzws itkp d/ ojh j?. fe;kBK d/ nB[;ko nktkok gF{ T[jBK dh y/sh ~ popkd eo oj/ jB. y/sK ftu fdB oks gfjok d/D d/ pkti{d th fJjBK gF{nK d/ nksze s'I S[Nekok BjhI fwb fojk. fe;kBK B/ fejk fe wfjzr/ ykd, phi BKb T[jBK ~ jikoK o[gJ/ you eo y/sK ftu c;bK dh fpikJh ehsh j?. go y/so ftu ;?IeV/ dh ;zfynk ftu x[zw oj/ nktkok gF{nK dk M[zv T[jBK dh y/sh popkd eo fojk j?. fe;kBK dk efjDk j? fe id'I s'I ;oeko B/ nt?X p{uVykB/ pzd ehs/ jB sd s'I jh nktkok gF{nK dh frDsh pj[s tX rJh j?. fe;kBK d[nkok brksko fFekfJsK fwbD Bkb ;oeko joes ftu nkJh j? fi;d/ ubd/ bfbsg[o ftu gF{Fkbk dk fBowkD j' fojk j?. fJ;dk T[dxkNB w[Zywzsoh :'rh nfdsnBkE d[nkok ehsk ikJ/rk. Fkjh B/ fejk fe ;oeko fe;kBK bJh jw/FK yVh j?. n;hI fe;kBK dk B[e;kB BjhI t/y ;ed/ fJ; bJh ;kvh ;oeko d[nkok gF{nK d/ nksze s'I w[esh fdbkT[D bJh bfbsg[o ftu tZvh gZXo s/ gF{Fkbk dk fBowkD ehsk ik fojk j?, fiE/ nktkok gF{nK ~ oZfynk ikJ/rk.
8,000 eo'V o[gJ/ dk tgko eo/rk ;pih phi T[d:'r jkJhfpqv ;hv; ~ ftef;s eoB d/ ubd/ xo/b{ ;pih phi T[d:'r d[nkok nrb/ gzi ;kb ftu nkgD/ tgko ~ brGr 8,000 eo'V o[gJ/ se eoB dh ;zGktBk j?, fijVh fe toswkB ;w/I dk d'r[Dk j't/rk. ;pih phi T[d:'r dk toswkB pkiko dk nkeko eohp 4,000 eo'V o[gJ/ j?. o/fNzr J/iz;h nkJh;hnkoJ/phn?; B/ nkgDh fog'oN ftu fejk j? fe fGzB fGzB nkjko ns/ g”FD ;zpzXh b'VK ~ g{ok eoB bJh finkdk ;pihnK dk T[gG'r eoB bJh ;pihnK dh wzr tX rJh j?. Gkos ~ nrb/ gzi ;kbK ftu ;pihnK d/ T[sgkdB ftu eohp 35 ch;dh d/ tkX/ dh b'V j't/rh. fog'oN d/ nB[;ko y/sh d/ y/so ftu tkX/ ~ b? e/ o[ektNK jB go g?dktko ftu tkX/ d/ ubd/ ftek; tX/rk. ;pih dh y/sh ftu jkJhfpqv phi ~ ngBkT[D bJh gqw[Zy G{fwek fBGkT[Dh j't/rh. o/fNzr J/iz;h B/ ;[Mkn fdsk fe d/F ftu fGzB fGzB feqFh- ibtk:{ gfo;fEshnK eoe/ BthnK ;EkB-yk;
wkbdk d/ nzpK dh fwmk; ikJ/rh :{og gZSwh pzrkb d/ wkbdk fib/ d/ nzpK ~ ibdh jh :{og d/ d/FK ftu fBo:ks ehsk ikJ/rk. oki ;oeko B/ :{BkfJN/v fezrvw, fJNbh,
Ksh 06 c;b eq wJh 2018
T[u T[gi tkbhnK ;zeo fe;kBK ~ ftef;s ehsk ikDk ukjhdk j?. ;zeo phi nB[;zXkB ns/ ftek; ftu fBt/F fJe wjZstg{oB sZs j? ns/ fJ;~ nZr/ tXkfJnk ikDk ukjhdk j?. fgSb/ d' dFeK ftu, Gkos ftu ;pihnK dhnK c;bK dh g?dktko brGr tXh j?. ;pihnK dh g?dktko ftZsh ;kb 1991-92 ftu 59 fwfbnB NB j'Jh j?.
coK; fij/ d/FK ftu nzpK ~ fBo:ks eoB bJh F[o{nksh ezw F[o{ ehsk j?. wkbdk fib/ dk nzp ;G s'I tfXnk wzfBnk iKdk j?. fJ;dh wzr ftd/FK ftu tZv/ g?wkB/ s/ ehsh iKdh j?. i{B d/ pknd s'I fjw;kro, bkJhnI?rok, ckibh, bZSwDG'r ns/ d{ihnK ;G s'I T[sw nzp dhnK fe;wK ~ :{og ftu fBo:ks ehsk ikJ/rk. pkrpkBh ;g?Ffb;NK d/ w[skfpe fJ; rowh d/ ;hiB ftu nzp dk T[sgkdB 400 whfNqe NB s'I finkdk j'D dh ;zGktBk j?. oki feqFh ftGkr d/ nfXekohnK B/ fejk fe fBo:ks j'D tkb/ nzpK ~ fXnkB Bkb u[BDk j't/rk. jo N[eV/ ~ 300 s'I 350 rqkw d/ ftu tiB eoBk g?Idk j?. ;k~ fJj th fXnkB oZyDk j[zdk j? fe cbK dh pkjoh s?n s/ e'Jh fBFkB BjhI j'Dk ukjhdk ns/ T[jBK ~ g?fezr d/ dpkn dk ;kjwDk eoB ns/ fJe fBFfus bzpkJh d/ bJh skik ofjD bJh g{ok gZeDk ukjhdk j?. nkX[fBe g?e/fizr jkT{; oki ;oeko d[nkok fBofws ehs/ ik oj/ jB fiE/ nzso-okFNoh wkBeK d/ nB[;ko cb g?e ehs/ ikDr/. feT[Ife wkbdk fib/ s'I finkdkso nzpK dk fBo:ks ehsk ik fojk j?, nfij/ ftu T[E/ g?e/fizr jkT{; ns/ cbK d/ T[guko dh ;[ftXk th gqdkB ehsh ik ojh j?. nfXekohnK B/ fejk fe oki ;oeko d[nkok ;z:[es oki nwohek ns/ ikgkB ~ fJE/ d/ nzp fBo:ks eoB dh :'iBk pDkJh ik ojh j?. www.fasalkranti.com
feqFh ;wkuko
feqFh y/so ~ fNekT{ ns/ bkGdkfJe pBkT[D bJh Btkuko egkj dh g?dktko ftu 10-15% dh ewh dh b'VL T[gokFNogsh fJ; ;kb Gkos ftu egkj dh y/sh dk y/so 10-15 gqshFs dh ewh d/ ubd/ T[gokFNogsh n?wH t?e:k BkfJv{ B/ n;w feqFh :{Bhtof;Nh d/ ;toB i:zsh ;wko'j ~ ;zp'fXs eod/ j'J/ fejk fe feqFh y/so ~ fNekT{ ns/ bkGdkfJe pBkT[D bJh fJ; ftu Btkuko d/ sohfenK ~ Fkfwb ehsk ikDk ukjhdk j?. fJ;d/ Bkb jh fe;kBK ~ y/sh dh fGzBsk ~ ngBkT[D d/ Bkb v/noh, w[orh ns/ wZSbh gkbD fij/ y/sh Bkb i[V/ ezw eoB/ ukjhd/ jB. T[gokFNogsh B/ fejk fe dbjDK ns/ fsbjDK d/ y/so ftu nksw-fBoGosk jkf;b eoBk d/F bJh tZvh u[B”sh j?. T[jBK B/ ftFtk; ikfjo ehsk fe ;kv/ fe;kBK d/ ;wogD ns/ ;kvhnK gq:'rFkbktK ftu ehs/ ik ojhnK BthnK s'I BthnK y'iK Bkb n;hI ibdh jh fJjBK d' c;bK ftu th nksw-fBoGosk jkf;b eo btKr/. T[jBK B/ fejk fe ;EkJh c{v ;[oZfynk bJh d/F ~ ;kv/ feqFh y/so dhnK pdbdhnK io{osK d/ nB[o{g gqGkth T[gkn eoB dh b'V j?. ibtk:{ pdbkn, fvrdh fwZNh dh ;/js, xZN j[zd/ ik oj/ ib ;z;kXB ns/ r[nkudh i?t-ftftXsk fijhnK toswkB ;wZf;nktK Bkb feqFh y/so gqGkfts j' fojk j?. T[jBK B/ fejk fe feqFh dk ezw finkdk youhbk pDdk ik fojk j? ns/ fJ; bJh b'e fJ; s'I d{o j' oj/ jB. T[g okFNogsh B/ fejk fe gfjbK d/ w[ekpb/ j[D xZN b'e y/sh eoBk g;zd eod/ jB. T[jBK B/ fejk fe ;k~ finkdk e[Fb, nfGgq/fos ftneshnK ns/ ;z;EkBK dh b'V j?, i' fe gozgokrs s'I jNe/ ;'u/ ns/ Btkuko ~ tXkJ/. T[gokFNogsh B/ ftfrnkfBeK ns/ ;oekoK ~ fejk fe T[j fe;kBK ~ fGzBsk ngBkT[D ns/ v/noh, w[orh, gSbh gkbB fij/ y/sh Bkb i[V/ ezw eoB bJh gq/fos eoB feT[Ife f;oc T[sgkdB tXkT[D Bkb jh b'eK ~ y/shpkVh d/ y/so ftu nkT[D bJh gq's;kfjs BjhI ehsk ik ;edk j?. T[jBK B/ fejk fe ;zg{oD g{ot-T[so y/so ftu v/noh ns/ wk; T[sgkdK dh ekch wzr j?, fijVh g{oh BjhI j' gkT[Idh fJ; bJh fJ; u[B”sh ~ w”e/ ftu pdbD dh b'V j?. y/sK ftu w/jBs eoB tkb/ fe;kBK ~ frnkB, ftZsh b'B, r'dkw ns/ phwk ;[ftXktK gqdkB eo wip{s ehsk ikDk ukjhdk j?. T[jBK B/ fejk fe ;k~ d'pkok ;'uD ns/ y/sh, f;Zfynk ns/ y'i ~ finkdk T{oiktkB pBkT[D dh b'V j?.
Ksh 08 c;b eq wJh 2018
egkj T[sgkdB ftu ewh j' ;edh j?. fe;kBK B/ egkj d/ pdb/ ;'fJnkphB dh fpikJh ftu tkXk ehsk j?. Gkos d/ ekZNB n?;';hJ/FB d/ u/now?B ns[b rBZso B/ fejk fe ;k~ brdk j? fe egkj d/ y/so ftu 10 s'I 15% s'I finkdk dh froktN j' ;edh j? fi; eoe/ 123 bZy J/eV s'I 110 bZy J/eV se dh ewh j' ;edh j?. wjkokFNo, s/bzrkBk ns/ nkXok gqd/F ftu r[bkph pkbtow ehV/ d/ jwb/ Bkb egkj dh g?dktko ns/ r[DtZsk fvZrh j?. T[;/ ;w/I ;'fJnkphB dhnK ehwsK fgSb/ e[M wjhfBnK ftu 2800 o[gJ/ s'I tXe/ 3800 o[gJ/ gqsh e[fJzNb se gj[zu rJhnK jB. finkdk ckfJd/wzd j'D d/ Bks/ fe;kB ;'fJnkphB ~ g;zd eo oj/ jB. ;'fJnkphB dhnK ehwsK xZN ;w/I ftu ;fEo ofjD dh ;zGktBk j? feT[Ife noiBNhBk ftu T[sgkdB 55 bZy NB s'I 40 fwfbnB NB se xZN frnk j?. jkbKfe e[M nfXekohnK dk efjDk j? fe fJ; Bkb egVk T[d:'r s/ e'Jh yk; n;o BjhI gt/rk.
MhIrk T[sgkdB ftu th ftFtr[o{ j't/rk Gkos Gkos 2018 ftu MhIrk T[sgkde ns/ fBo:kse d/ o{g ftu fJzNoB?FBb gZXo s/ nkgDh ;fEsh ~ wip{s eoB bJh fsnko j?. Gkos ftu MhIrk T[sgkdB 7 bZy NB se gj[zuD dk nB[wkB j?, fi; Bkb ehwsK ftu uzrk tkXk j'D dh ;zGktBk j?. ;';kfJNh nkc n?etkebuo gq'c?FBb; d/ u/now?B n?;H uzdoF/yo B/ fejk fe uhB s'I T[sgkdB d/ nfXekfoe nKeV/ gqkgs eoBk w[Ffeb j?, go fJj fejk ik ;edk j? fe uhB ftu 6 s'I 7 bZy NB MhIrk T[sgkdB j[zdk j?. uhB jkb d/ fdBK ftu y[d Gkos s'I MhIrk yohd fojk j?. ;ztofXs MhIrk dk w[Zy o{g Bkb 2016-17 ftu 37H871 eo'V o[gJ/ dk tgko j'fJnk ;h, fijVk ;w[zdoh G'iB fBo:ks ftu brGr 70% dh fjZ;/dkoh oZydk j?. nKXok gqd/F, UvhFk, gZSwh pzrkb ns/ r[ioks ftu MhIr/ dh g?dktko tXh j?. Gkos d/ MhIrk fe;kB ;zx d/ wjk;fut thH pkb;[pokwfBnw B/ fejk fe fgSb/ d' ;kb gfjbK d/F ftu e[b MhIrk y/sh dk y/so 2 bZy j?eN/no ;h fi; ftu j[D 20% dk n”;s tkXk j'fJnk j?, fi;d/ ubd/ jh MhIrk T[sgkdB ftu tkXk j'fJnk j?. uhB ns/ e[M dZyD g{oth J/FhnkJh d/FK ftu fiE/ MhIrk T[sgkde fpwkohnK eoe/ spkj j' oj/ jB, fJ;d/ T[bN Gkos tfXnk ns/ p/jso feqFh gqpzXB gqEktK okjhI nkgD/ T[sgkdB ~ pDk e/ oZyD d/ ekfpb fojk j?. www.fasalkranti.com
feqFh ;wkuko
s/I fJzNoB?N rsh Bkb fwb/rh wzvhnK ~ rsh T[so gqd/F dhnK 100 fJb?eNqkfBe B?FBb n?rohebuo wkoehNK (Jhn?BJ/n?w) ftu ibdh jh p/jso fJzNoB?N rsh fwbD bZr/rh feT[Ife oki ;oeko B/ fJjBK ftfB:fws E'e wzvhnK ftu bhi bkfJB dh ;EkgBk bJh ezw F[o{ eo fdsk j?. T[so gqd/F B/ d/F ftu 100 Jhn?BJ/n?w wzvhnK dh ;EkgBk ehsh j? fijVh j[D se 27H31 bZy gzihfeqs fe;kBK Bkb ezw eo ojh j?. toswkB ftu, fe;kB oki ftu wzvh d/ nzdo nkBbkfJB eko'pko eo oj/ jB. u[fBzdk wzvhnK ftu gkfJbN nkXko s/ fJzNo-wzvh No/fvzr dk th gohyD ehsk ik fojk j?. fJjBK wzvhnK ftu
fJzNoB?N eB?eNhftNh fJe tZvh ;wZf;nk j?. w'pkfJb c'B s/ ns/ fJZE'I se fe v?;eNkg s/ th Jhn?BJ/n?w n?gbhe/FB ;zukfbs eoB bJh fJzNoB?N dh T[fus ;ghv io{oh j? fijVh fe;kBK ~ BjhI fwb ojh j?. y/shpkVh wzsokb/ d/ fJe ;hBhno nfXekoh B/ fejk fe n;hI phn?;n?Bn?b ~ bh} bkfJBK ~ ;Ekfgs eoB bJh fJe fBftdk ikoh ehsh j?. ibdh jh fJ; s/ ezw F[o{ j' ikJ/rk ns/ wzvhnK ftu s/i rsh tkb/ fJzNoB?N dhnK ;/tktK gqdkB ehshnK ikDrhnK. Jhn?BJ/n?w fi;~ Jh-BK d/ BK Bkb th ikfDnk iKdk j?, Gkos Go ftu ngq?b 2016 ftu bKu ehsk frnk ;h. fJ;dk T[d/F fe;kBK ~ p/jso ehws dh y'i d/ Bkb wdd eoBk ns/ T[jBK d/ T[sgkd ~ ;[uko{ t/u bJh ;[ftXktK gqdkB eoBk j?. nfXekoh B/ nZr/ fejk fe T[so gqd/F ftu 100 Jhn?BJ/n?w wzvhnK ftu nkB bkfJB tgko ;jh soQK ftt;fEs j' fojk j?. F[o{ ftu bZrD tkbh p'bh f;;Nw ftu fFekfJsK ;B fijBK ~ d{o ehsk frnk j?. ;kcNt/no j[D pkd ftu fdshnK n?gbhe/FBK ;theko BjhI eodk. nkBbkfJB G[rskB d/ fJbktk fe;kBK ~ u?e d[nkok G[rskB ehsk iKdk j?. Gkt/I Jh-n?BJ/n?w d/ nkT[D Bkb ftu”bhnK dk g{oh soQK ;ckfJnk j' frnk j? go T[j wzvhnK ftu jkb/ th nkcbkfjB tgko ftu ;feqn jB. nfXekoh B/ fejk fe Gkt/I Jh-n?BJ/n?w d/ nkT[D Bkb ftu”bhnK dk g{oh soQK ;ckfJnk j' frnk j? go ;kohnK uhiK dk nkBbkfJB eko'pko Bk j'D Bkb T[j wzvhnK ftu jkb/ th nkcbkfJB tgko ftu ;feqn jB. oki ;oeko B/ fe;kBK d/ ftu wzvhnK dk d”ok ehs/ fpBK nkgD/ w'pkfJb c'B s/ Jhn?BJ/n?w n?g s/ tgko eoB bJh ikro[esk g?dk eo ojh j?. jkbKfe fJ;dh ;cbsk d{o-doki d/ y/soK ftu fJzNoB?N dh ;ghv s/ fBoGo j't/rh.
s/bzrkBk ftu M'B/ dh yohd bJh ;kohnK fsnkohnK g{ohnK s/bzrkBk d/ Bkrfoe ng{osh ftGkr B/ nkT[D tkb/ ;hiB ftu fe;kBK s'I eohp 36 bZy NB M'B/ dh yohd eoB dk c?;bk ehsk j?. Bkrfoe ng{osh d/ nk:[es ;hth nkBzd B/ fejk fe ngq?b d/ gfjb/ jcs/ s'I fe;kBK s'I M'Bk yohdD bJh ;G soQK d/ gqpzX ehs/ ik oj/ jB. nkBzd B/ f;ftb ng{osh GtB ftu M'B/ dh yohd d/ nfXekohnK Bkb fJe p?me ehsh. T[jBK B/ fejk fe fe;kBK ~ n?wn?;gh s/ M'B/ dh fteoh ftu e'Jh w[Ffeb Bk nkJ/ fJ; bJh ;ko/ io{oh edw u[Ze/ ik oj/ jB. T[jBK B/ fejk fe n?wn?;gh dk fe;kBK ~ io{o G[rskB ehsk ikDk ukjhdk j?. Bkowb M'B/ bJh n?wn?;gh w[Zb 1550 o[gJ/ j? id'I fe ro/v J/ bJh fJj 1590 o[gJ/ j?. M'B/ dh ngq?b wjhB/ ftu 12H74 bZy NB, wJh ftu 18H20 bZy NB ns/ i{B ftu 5H46 bZy NB g?dktko dh T[whd j?. M'B/ dh yohd bJh M'Bk yohd e/IdoK (ghgh;h) dk gqpzX ehsk ik fojk j?. 2016-17 s'I yohc ;hiB dh M'B/ dh yohd nkBbkfjB gq'feT[ow?IN w?B/iw?IN f;;Nw okjhI ehsh
iKdh j? ns/ f;ZX/ ftu”bhnK dh fjZ;/dkoh s'I puD bJh fe;kBK ~ nkBbkfJB G[rskB ehsk iKdk j?. fgSb/ yohc ;hiB ftu, 15 bZy fe;kBK s'I 72 bZy whfNqe NB M'Bk yohfdnk frnk ;h ns/ f;ZX/ jh T[jBK d/ yks/ ftu uko fdBK d/ nzdo G[rskB ehsk frnk ;h.
Gkos ftu uhBh dk foekov T[sgkdB toswkB ;hiB ftu Gkos dk uhBh T[sgkdB foekov 30 fwbhnB NB se gj[zuD dh T[whd j?, fijVk fe T[d:'r ns/ ;oeko d'jK bJh j?okBh dh rZb j?. fJ; tko T[so gqd/F ns/ wjkokFNo d'jK okiK ftu rzB/ dk pzgo T[sgkdB j'fJnk j? fi;d/ ubd/ uhBh T[sgkdB ftu pzgo tkXk t/yD ~ fwb fojk j?. wjkokFNo ftu gfjbK jh 10 fwfbnB NB, id'I fe T[so gqd/F ftu 9H3 fwfbnB NB dk uhBh T[sgkdB j'fJnk j?. Gkos dk gfjbk foekov T[sgkdB 2014-15 ftu ;h id'I uhBh fwZbK B/ 28H46 fwfbnB NB uhBh dk T[sgkdB ehsk ;h. iBtoh ftu ikoh nkgD/ gfjb/ nB[wkBK ftu, fJzvhnB F{ro fwb; n?;';hJ/FB (nkJhn?;n?wJ/) B/ 2017-18 ftu wkou d/ gfjb/ jcs/ ftu 29H5 fwfbnB NB T[sgkdB dk nB[wkB bkfJnk j?. T[so gqd/F ftu 10H513 fwfbnB NB, wjkokFNo ftu 10H13 fwfbnB NB ns/ eoBkNe ftu 3H545 fwfbnB NB dk T[sgkdB j'D dh ;zGktBk j?. pkeh okiK s'I th fjZ;/dkoh dh T[whd j?.
Ksh 10 c;b eq wJh 2018
www.fasalkranti.com
feqFh ;wkuko pekfJnk eoB tkbhnK uhBh fwZbK s/ fvZr/rh rki Gkos ;oeko B/ rzBk fe;kBK dh nFKsh ~ o'eD dh wzr ehsh j?, Bkb jh G'iB wzsokb/ ~ ;ko/ gqw[Zy okiK dhnK uhBh fwZbK ~ 2017-18 d/ w”;w ftu fe;kBK ~ nfrqw G[rskB bJh ;kohnK fwZbK ~ ;ys fBod/F ikoh eoB bJh fejk. T[d:'r d/ nB[wkB dZ;d/ jB fe Gkos uhBh ns/ fwmkJh dk ;G s'I tZvk T[gG'rsk j?, fJ;d/ pkti{d jkb/ se 17,000 eo'V o[gJ/ fe;kBK dk pekfJnk j?. G'iB T[sgkdB wzsoh okw ftbk; gk;tkB B/ oki ;oekoK ~ fJe gZso ftu i'odko FpdK ftu fejk j? fe ;kohnK uhBh fwZbK ibdh s'I ibdh fe;kBK dk pekfJnk u[ek d/D. fi; Bkb fe;kB rzBk T[rkT[D tZb gq/fos j' ;eD. T[jBK B/ ;oekoK ~ ;ys fBod/F ikoh eod/ j'J/ fejk fe oki ;oeko nfij/ wkwfbnK ftu dybnzdk}h eoB sKfe uhBh ;hiB 2017-18 d/ rzBk w[Zb pekfJnk ~ ssekb eZfYnk ik ;e/. T[jBK B/ fejk fe oki ;oeko ~ fvckbNo uhBh fwZbK d/ fybkc io{oh ekotkJh eoB s/ th ftuko eoBk ukjhdk j?. rzBk T[sgkde oki dhnK e[M fwZbK ftu fgSb/ ;kb d/ rzBk fe;kBK dk pekfJnk jkb/ th ub fojk j?. fJ;d/ fJbktk, ;kohnK uhBh fwZbK bJh w”i{dk uhBh ;hiB (2017-18) d/ pekJ/ ekch tX rJ/ jB. wzsokb/ d/ nfXekohnK d/ w[skfpe fJj gZso nKXo gqd/F, wZX gqd/F, fpjko, UvhFk, SZsh;rV, gzikp, r[ioks, g[d[u/oh, r'nk, sfwbBkv{, jfonkDk, s/bzrkBk, eoBkNe, T[so gqd/F, wjkokFNo ns/ T[sokyzv d/ w[Zywzsoh ~ G/i/ rJ/ jB.
d[ZX dh irQk ykd d/t/rh we?Bheb rK nkJhthnkonkJh, po/bh d/ ftfrnkfBeK B/ nkJhnkJhNh o[Veh Bkb fwbe/ fJe wFhBh rK pDkJh j?. p/FZe fJj rK dh soQK Bk fdydh j't/ go fJj rK dh soQK yogstko ykJ/rh ns/ pdb/ ftu i?fte ykd d/t/rh. wFhB dh ;zouBk rK d/ g/N Bkb w/b yKdh j? fJ; bJh fJ;dk BK we?Bheb ekT{ ezg';fNzr wFhB oZfynk frnk j?. nkJhthnkonkJh d/ gF{ nkB[tzfFeh ftGkr d/ gqXkB ftfrnkfBe vkH oDtho f;zx B/ fejk fe w?I i?r'gkb towhebuo seBhe ftef;s ehsh ;h fi;dh wdd Bkb i?fte ykd pBkT[D dh gqfeqnk 40 fdB ftu g{oh j' rJh. jkbKfe fJ; s'I th s/ih Bkb ykd pBkt[D bJh fo;ou ikoh ;h. fJ; d”okB ;kv/ i/jB ftu we?Bheb ekT{ ezg';fNzr wFhB dk ftuko nkfJnk. fJ;~ b? e/ nkJhnkJhNh o[Veh dh wdd bJh rJh ns/ wFhB rK ~ fsnko ehsk frnk. wFhB fsnko j'D d/ pknd s'I j[D se fJ; ftu brksko p/jso foibN bJh ezw ikoh j?. T[jBK B/ we?Bheb ekT{ d/ pko/ ikDekoh fdzd/ j'J/ dZf;nk fe fJj ezg';fNzr wFhB xZN' xZN ;Zs fdB ftu ykd fsnko eo fdzdh j?. i/ fJ; ftu o'i 100 feb'rqkw yogstko gkT[Dr/ sK nrb/ ;Zs fdBK d/ pknd s'I o'i 100 feb'rqkw ykd fwbDh F[o{ j' ikJ/rh. we?Bheb ekT{ ezg';fNzr wFhB Bkb ykd pBkT[D s'I gfjbK ;{eFw ihth ftef;s eoB ftu 40 s'I 50 fdB brd/ jB. o'Noh vqw ftu ;{eFw ihthnK d/ ftek; d/ pknd fJ; ftu yogstko, ;pihnK d/ euo/ gkJ/ ik ;ed/ jB. Bkb jh ftu ftu r'po, e{V/, euo/ ns/ gZshnK ~ fwe; eoe/ T[; s/ ;{eFwihthnK dk x'b gkfJnk ikdk j?. wFhB d/
o'Noh vqw ~ fdB ftu e[M fwzNK bJh x[wkT[Dk g?Idk j? sKfe e{Vk-euok nke;hiB ns/ ;{eFwihtK d/ ;zgoe ftu nk ikJ/. fJ; ftu o'i 120 feb'rqkw euok gkfJnk ik ;edk j?, fi; Bkb o'i 100 feb'rqkw i?fte ykd bJh ik ;edh j?. fi; soQK rK d/ g/N ftu eJh fjZ;/ j[zd/ jB T[;/ soQK we?Bheb ekT{ ezg';fNzr wFhB d/ o'Noh vqw ftu th eJh uoDK d/ pknd ykd pDdh j?. p; wFhB ~ jo o'i e[M fwzNK bJh x[wkT[Dk g?Idk j?. fJj wFhB fJe e'D s/ M[eh j[zdh j?. nZfrUI yogstko gkJ/ iKd/ jB ns/ fgZS'I ykd fBebdh j?. i?fte ykd pBkT[D bJh fe;kBK ~ ;pf;vh th fdsh ik ojh j?. nfij/ ftu we?Bheb ekT{ ezg';fNzr wFhB ekch ekoro j't/rh.
gF{ fufes;e wjk;zx dh t?p;kfjN dk F[G nkozG gF{gkbB, v/noh ns/ wSbh gkbB ftGkr d/ ;fut so[D FqhXo B/ BthI fdZbh ftu gF{ fufes;eK (vkeNoK) bJh t?p;kfJN dk F[G nkozG ehsk. fJj t?p;kfJN yk; s”o s/ gF{nK d/ vkeNoK bJh pDkJh rJh j?. s[oD FqhXo B/ fJ; w”e/ s/ gF{nK d/ vkeNoK Bkb fJ; t?p;kfJN dh ikDekoh ;KMk eoB ns/ vkNkp/; fsnko eoB d/ fJe gqGkth wzu d/ s”o s/ ftef;s eoB dk nB[o'X ehsk. FqhXoB B/ gF{ fufes;e wjk;zx d[nkok fe;kBK dh nkwdBh d'r[Dh eoB ftu gF{nK d/ vkeNoK dh G{fwek ftF/ s/ nk:'fis fJe ;Gk ~ ;zp'fXs eod/ j'J/ ejh. ;fut B/ gF{nK ftu oes;okt dk ysok g?dk eoB tkb/ ;?gfNe fJBc?eFB ns/ w[zjgZek ns/ y[ogZek dh fpwkoh s'I pukn bJh ;z:[es o{g Bkb fJe Nhek ftef;s eoB bJh ;ko/ gZyK d/ gqshfBXhnK ~ Fkfwb eod/ j'J/ fJe ;fwsh d/ rmB s/ ;fjwsh iskJh. T[jBK B/ Gkosh gF{ vkeNoK dh gfoFd Bkb ;zpzfXs w[ZfdnK s/ fXnkB d/D ns/ fJ; s'I fBgND bJh gqGkth edw u[ZeD dk nkFtk;B fdZsk. gF{ gkbB ftGkr d/ nk:[es B/ ftGkr dhnK gfo:'iBktK ns/ gF{ fufes;eK dh G{fwek s/ ft;Eko Bkb o”FBh gkJh ns/ fe;kB ;w[dkJ/ d/ Gb/ bJh finkdk ;wogD Bkb ezw eoB dh nghb ehsh. T[jBK B/ feqfsqw roGkXkB ns/ Go{D gqfsnko'gD d/ y/so ftu gF{ fufes;eK d[nkok seBheh frnkB ~ j'o T[BZs pBkT[D s/ th i'o fdsk.
Ksh 12 c;b eq wJh 2018
www.fasalkranti.com
fize dh wjZssk c;b T[sgkdB ftu fize sZs dk wjZstg{oB :'rdkB j?. g”fdnK ftu fize dh ewh Bkb c;b T[sgkdB s/ T[bNk n;o g?Idk j? fi; Bkb nBki T[sgkdB xZN j[zdk j?. fize dh ewh tkb/ y/soK ftu c;b T[sgkdB ftu 40 gqshFs se dh ewh t/yD ~ fwbh j? fi;d/ ekoB fe;kB GoktK dh nkofEe ;fEsh s/ th n;o g?Idk j?. ;zs[fbs T[otoe T[g:'r ftu fize ~ tXktk d/D dh io{os j? feT[Ife fJ; Bkb fwZNh dh ;/js ns/ c;bK d/ T[sgkdB ftu tkXk j[zdk j? fi;d/ cb;o{g ykd ns/ g”FD ;[oZfynk ;[fBFfus j[zdh j?.
fize g”Fe sZs ~ tXktk d/D Bkb fwZNh, c;b ns/ wB[ZyK ftu fize dh ewh dh g{osh j[zdh j?. fJ; jtkb/ ftu bzp/ ;EkJh jZb bJh fize :[es T[otoe nBki T[sgkdB ftu pj[s io{oh j?.
fize T[otoe d/ pko/ ikDekoh bJh ;zgoe eo'Lfize fBT{Nqhn?IN fJBhFhJ/fNt fJzNoB?FBb fize n?;';hJ/FB, n?cHJ/HnkJhH jkT{; 10, Fjhd ihs f;zx wkor, BthI fdZbh- 110067
ezgBh ;wkuko
@J/bkfJz; cko n?roh fJB't/FB# Bkb rohpK bJh todkB j? ;hw/I; seBheh j't/rk y/sh ftu fBT{ fJB't/FB nekdwh w'B;?IN', f;zi/Nk, ok;h ;hv; ns/ Fqhokw pkfJU;hv; fijhnK fJzNoB?FBb ns/ xo/b{ phi ezgBhnK B/ fJ; y/so Bkb ;zzpfXs Bhshrs w[Zd/ u[ZeD ns/ BthnK feqFh seBheK ~ tXkT[D bJh fJe Bt/I ;zx @J/bkfJz; cko n?roh fJB't/FB# dk rmB ehsk j?. pkfJo pkfJU;kfJz;, vkT{ n?ro' ;kfJzf;}, fvT{gKN gkfJUBhno, wfje' ns/ w/Nkj?fbe; th fJ;d/ w?Ipo jB. g?No'B?N ns/ okfJbNh d/ w[ZfdnK ~ b?e/ :{n?; pkfJUN?e gqw[Zy w'B;?IN' ns/ Gkosh cow B[i/thv{ ;hv; fbfwN/v d/ ftu ek~Bh bVkJh bJh fJ; Bt/I ;zx dk rmB ehsk frnk j?. jkb jh ftu, fdZbh jkJh e'oN B/ Gkos ftu phNh egkj d/ phi bJh g/N/IN bkr{ eoB bJh w'B;?IN' dh :kfuek ~ ykfoi eo fdsk j?. J/J/nkJh B/ fJe fpnkB ftu fejk fe fJj Gkosh fe;kBK bJh bkG d/ bJh BthInK ns/ T[GodhnK feqFh seBheK ~ tXktk d/D bJh fJe BtK T[d:'r ;zrmB j?. n?;';hJ/FB B/ fejk fe fJj Gkos ftu fe;kBK bJh w[Zb g?dk eoB bJh Gkos ftu feqFh i?t sebhe ns/ d{ihnK T[GodhnK j'Jh g”d gqiBB BtkukoK d/ ftek; s/ fXnkB e/Idfos eo/rk. fpnkB ftu fejk frnk j? fe J/J/nkJh fJe gfo;fEsh szso pBkT[D bJh ;ko/ fjsXkoeK Bkb ezw eo/rk fijVk p”fXe ;zgdk nfXeko (nkJhghnko) bJh ;[oZfynk gqdkB eodk j?. J/J/nkJh d/ ekoiekoh fBd/Fe fFt/Ido piki B/ fejk fe phi seBhe ftu Btkuko ~ tXktk d/D bJh w?Ipo fJeZm/ nkJ/ jB.
fizpkpt/ ;hv; ezgBh B/ wZeJh dh fe;w n?;;h 649 bKu ehsh Ksh 14 c;b eq wJh 2018
;hw/I; fJzvhnk B/ wz[pJh e'b ;fEs J/o'bh ftu ;hw/I; seBheh nekdwh dk T[dxkNB ehsk. fJj nekdwh T[jBK ftfdnkoEhnK bJh Bt/I nt;o gqdkB eo/rk fijV/ T[d:'r ns/ seBheh d/ y/so ftu nkgDk e?fono pBkT[Dk ukj[zd/ jB. fJ; nekdwh s'I Gkos ftu ;G s'I T[sw seBhe f;ybkJh gqkgs ftfdnkoEh :'rsk gkT[Dr/, fi; Bkb Gkos ;oeko d/ e”Fb Gkos-e[Fb Gkos dh :'iBk ~ BtK pb fwb/rk. fJj ;hw/I; iowBh v[J/b thJhNh gq'rokw s/ nkXkfos j?. ;hw/I; seBheh e?fono ftu fdbu;gh oZyD tkb/ ftfdnkoEhnK bJh p/jso nkgFB j't/rk. ;hw/I; f;ybkJh nekdwh d' tgkoK d/ ftu seBheh e”Fb gqdkB eodh j?. fJ; nekdwh ftu T[j rohp tor d/ ftfdnkoEh dkfybk b? ;ed/ jB fijV/ wfjzrhnK nekdwhnK ftu dkfybk BjhI b? ;ed/. fJb?eNqheb ns/ fcNo ftF/ ftu F[o{ j'Jh fJ; nekdwh B/ gfjb/ ;kb ftu 7500 o[gJ/ jo wjhBk, d{i/ ;kb ftu 8500 o[gJ/ jo wjhB/ d/ tihc/ dk nkgFB fdsk j?. ftfdnkoEhnK bJh e?BNhB ;fjs d{ihnK ;[ftXktK g{oh soQK Bkb w[cs jB. f;ybkJh g{oh j'D d/ pknd, ftfdnkokEh f;ZX/ fvgb'wk fJzihfBnfozr ftu dkfybk b? ;ed/ jB. dkfybk b?D tkb/ ftfdnkoEhnK bJh e[M nfijhnK :'rsktK jB fijBK ~ g{ok eoBk io{oh j't/rk fit/I- dkfybk b?D tkb/ ftfdnkoEh dh iBw skohy 1 iBtoh 2001 d/ pknd dh j'Dh ukjhdh j?. fJ;d/ fJbktk ngbkJh eoB tkb/ dk 10thI, 11thI ns/ 12thI gk; nkT{N iK nfgnfozr j'Dk th io{oh j?. finkdk ikDekoh bJh s[;hI www.siemens.co.in s/ ftf}N eo ;ed/ j'. fizpkpt/ phi ezgBh B/ BthI weZJh pi n?;;h 649 ~ bKu ehsk j?. fJj phi ebkJhw/N ;wkoN j? fijVk ibtk:{ ftu j'D tkb/ pdbkn d/ pknd th tfXnk T[gi d/t/rk. wZeh phi (n?;;h 649) dh BthI B;b, ibtk:{ ftu pdbkn Bkb ;zzpzfXs finkdkso fe;kBK dhnK u[B”shnK dk jZb eoB bJh j?. ezgBh d/ ft;Eko ;/tk gqpzXe ikB G;/ok B/ fejk fe fJj wZeh gqiksh fe;kBK bJh pj[s bkGdkfJe j't/rh. n?;;h 649 Bkb 16 NB gqsh j?eN/no dk T[sgkdB j'D dh ;zGktBk j?. fJ; s'I gfjbK fJe j'o wZeh jkJhfpqv fe;w ;h fi;~ n?;;h 419 fejk iKdk ;h, fi; ftu gqsh j?eN/no 14 NB se dh T[gi dh skes j[zdh j?. T[jBK B/ fejk fe d/F ftu j' oj/ ibtk:{ pdbkn ns/ tXdhnK fpwkohnK d/ ubd/ finkdkso fe;kB go/FkBhnK dk ;kjwDk eo oj/ jB, fJ; bJh BthInK fe;wK dk T[sgkdB eoBk wjZstg{oB ;h. n?;;h 649 phi ;[Ze/ ns/ eJh fpwkohnK ~ ;fjD eoB dh skes oZyd/ jB. fijV/ fJjBK fteN gfo;fEshnK dk ;kjwDk eod/ j'J/ finkdk T[sgkdB d/t/rk. ezgBh B/ fJj th fejk fe n;hI fJ; ;kb n?;;h BK dh pbkep;No ;'fJnkphB fe;w th g/F ehsh j?. fijVh gqsh j?eN/no 5H5 NB se dh T[gi fdzdh j?.
www.fasalkranti.com
ezgBh ;wkuko wzvhnK ftu eok; 35 ns/ cokZNk w{bh dk p'bpkbk ;'wkBh eBe ;hv; gqkJht/N fbfwN/v ezgBh dk BK ;pih d/ T[BZsFhb phiK bJh pV/ jh ;zwkB Bkb fbnk iKdk j?. ezgBh eJh soQK d/ ;pihnK d/ phiK ~ ftef;s eo fe;kBK dh nkwdBh ftu tkXk eo ojh j?. d/F d/ fGzB fGzB gqKsK d/ fe;kB ;'wkBh ezgBh d/ phiK dk gq:'r eoe/ finkdk bkG ewk oj/ jB. ezgBh dh Nhw B/ wzvhnK dk jkb ikBD bJh byBT{ dhnK e[M wzvhnK dk d”ok ehsk. fJ; d”okB Nhw d/ w?IpoK B/ gkfJnk fe ;'wkBh ezgBh d/ eok; 35 ns/ cokZNk fe;w dh XVZb/ Bkb fteoh j' ojh j?. fJe tgkoh B/ dZf;nk fe t?;/ sK rowh d/ ;hiB ftu w{bh dh wzr tX iKdh j? go eok; 35 ns/ coZkNk dh fteoh XVZb/ Bkb j' ojh j?. tgkoh B/ dZf;nk fe e'Jh th rkje tfXnk fe;w dh ;pih b?Dk g;zd eodk j?. fJE/ wzvh ftu eok; 35 ns/ cokZNk d/ w[ekpb/ e'Jh d{ih w{bh fNedh BjhI j?. fJjh ekoB j? fe eok; 35 ns/ cokZNk d/ T[sgkd ns/ T[; s'I fwbD tkb/ bkG ~ ;okfjnk. fe;kBK B/ fejk fe eok; 35 ns/ cokZNk w{bh dh ykf;ns fJj j? fe fJj d{ihnK t?okfJNhnK s'I finkdk ;c/d ns/ tZvh j[zdh j?. ykD ftu fJ;dk ;[nkd th pj[s tfXnk j?. w{bh dh soi s/ d{ihnK ;pihnK dh wzr th wzvhnK ftu tXdh ik ojh j?. d{i/ okiK s'I th fJ; t?okfJNh d/ p/jso Bshi/ dhnK ypoK nk ojhnK jB. fijV/ fe;kBK B/ eok; 35 ns/ cokZNk ~ nkgD/ y/sK ftu bkfJnk j? T[j fJ; t?okfJNh d/ T[sgkdB s'I y[F jB ns/ fJ;dh gqFz;k eo oj/ jB. fe;kBK B/ wzfBnk j? fe eok; 35 ns/ cokZNk w{bh ftu o'r gqsho'Xe Fwsk finkdk j'D eoe/ fJ; ftu o'r ns/ ehV/ bZrD dh ;zGktBk th xZN j[zdh j?. tkfJN ;B' d/ phiK dh nze[oD Fwsk finkdk j'D eoe/ fe;kB finkdk g?dktko b? oj/ jB.
id'I J/ih;hU j? Bkb sK fceo dh BjhI j? e'Jh rZb J/ih;hU, feqFh T[geoD dh fJe ftFt-ftnkgh fBowksk ns/ ftsoe ezgBh j?, fi;B/ feqFh T[geoDK dh fteoh tXkT[D bJh fe;kBK dk ;woEB eoB bJh ftZs fjZ;/dkoh dh ;EkgBk ehsh j?. J/ih;hU B/ okFNoh ftsoe phn?uphvpfbT{ ikwfpnk fbfwN/v ns/ ikwfpnk B?FBb ewofFnb p?Ie ghn?;h d/ ftu BthI ;KM/dkoh ehsh, fi;d/ sfjs J/ih;hU d/ w?;h cor:{;B poKv s'I wFhBoh yohdD tkb/ fe;kBK bJh y[dok ftZsh ;wkXkB gqdkB eo/rh. J/ih;hU d/ fJe nfXekoh B/ fejk fe fe;kBK ~ nkgD/ eko'pko ns/ T[sgkdB d/ ft;sko bJh ;jh T[geoD dh wjZstg{oD b'V j?. fJ; b'V ~ g{ok eoB bJh J/ih;hU fe;kBK Bkb yVh j?. fJ; ;KM/dkoh ~ feqFh T[d:'r dh ftfFFm io{osK ~ g{ok eoB bJh ;Ekfgs ehsk frnk j?. ezgBh fe;kBK ~ p/jso T[geoD d/D d/ Bkb jh T[jBK ~ ftZsh ;jkfJsk th gqdkB eo/rh. y[dok ftZs bJh ;kv/ rkjeK d/ tgko ftek; bJh fJe wjZstg{oB bkG j?, fi; Bkb T[jBK ~ nkgDh feqFh wFhBoh dh yohd, Bt/I T[geoDK ftu fBt/F eoB ns/ w”;wh wzrK ~ g{ok eoB ftu wdd fwb/rh.
pkfJo feqgNB n?e;go' Bkb eteK dk j't/rk ;ckfJnk pkfJo B/ noiBNhBk ftu w{zrcbh bJh nkgDk BtK eteBkFe feqgNB n?e;gq' ~ bKu ehsk j?. fJj T[sgkd w{zrcbh dhnK c;bK ~ eteK s'I f;ZX/ s”o s/ pukJ/rk. feqgNB n?e;gq' fJe FeshFkbh eteBkF ;wkXkB d/ s”o s/ fJiks ehsk frnk j? fijVk fp;kc/B, gq'fEUe'Bki'b ns/ NqkJhcb'e;h;Nq'fpB Bkb pfDnk j?. feqgNB n?e;gq' Bkb w{zrcbh dhnK c;bK ftu bZrD tkb/ eteK ~ BFN ehsk ik ;edk j?. fJj T[sgkd bzp/ ;w/I se eteK ~ ezNo'b eoB d/ ekfpb j?. fJ;d/ Bkb jh fJj T[sgkd T[sgkdB ~ tXkT[D ftu th wddrko ;kfps j't/rk. w{zrcbh fsbjD dhnK gqw[Zy c;bK ftu'I fJe j?, fi;dk T[sgkdB d/F-ftd/F ftu tZv/ g?wkB/ s/ ehsk iKdk j?. ehfVnK, eteK eoe/ w{zrcbh dhnK c;bK ~ Gkoh B[e;kB gj[zudk j?. fe;kBK dh fJ; ;wZf;nk ~ wZd/ B}o oZyd/ j'J/ pkfJo B/ fJ; T[sgkd ~ bKu ehsk j?. ezgBh B/ dkntk ehsk j? fe fJ; Bkb fe;kBK ~ pj[s okjs fwb/rh ns/ T[j nkgD/ T[sgkdB ~ fpBK fe;/ B[e;kB d/ tXk ;eDr/.
Ksh 16 c;b eq wJh 2018
www.fasalkranti.com
ezgBh ;wkuko o”Be towk pD/ ;hn?Bn?u d/ ezNoh w?B/io ;hn?Bn?u fJzv;Noh B/ Gkos ns/ ;koe bJh o”Be towk ~ ezNoh w?B/io fB:[es eoB dh x'FDk ehsh j?. o”Be towk r?pfonb fbT{ekB' dh irQk b? oj/ jB. r?pfonb fbT{ekB' d{i/ fjsK ~ ;kXD bJh ezgBh ~ SZv d/Dr/. fJ; ;fEsh ftu towk ;hn?Bn?u fJzv;Nohnb (fJzvhnk) ns/ e/; fBT{ jkb?Iv ez;NqeFB fJe[fJgw?IN (fJzvhnk) bJh ezNoh w?B/io dh G{fwek fBGkT[Dr/. towk ~ fpiB; n?vwfB;Nq/FB, nkgo/FB; ns/ ckJhBK; ftu 20 ;kb dk siopk j?. o”Be gfjbh tko ;kb 2001 ftu ezgBh ftu Fkfwb j'J/ ;B. fJ; s'I gfjbK towk gkos ftu ;hn?cU ns/ ftZsh ;/tk gqw[Zy d/ o{g ftu nkgDh ;/tk gqdkB eo u[Ze/ jB. ;hn?Bn?u T[d:”fre pkiko ftu fszB w?B{c?eufozr ;kfJN d/ Bkb w”i{d jB fi; ftu d' ;kfJN feqFh wFhBoh ~ ns/ fJe w?B{c?eufozr T[geoDK ~ fsnko eo fojk j?. fJ;d/ fJbktk, ezgBh feqFh ns/ fBowkD T[geoDK, fvg', gqFk;fBe dcsoK ns/ fJe ftnkge vhbo B?Ntoe bJh fszB nko n?Iv vh e/Ido ;zukfbs eodh j?, fijVh nkgD/ rkjeK ~ ;woEB d/D bJh g{o/ y/so ~ eto eodh j?. ;hn?Bn?u fJzv;Nqhnb ro[g fBT{ jkb?Iv ns/ e/; nkJhn?u poKv dh nrtkJh eodh j? fijVh feqFh T[geoDK ftu nkgDh nfjw EK oZydh j?.
fFgok dh fwou s'I fe;kB y[F phi y/so ftu fFgok t?ihN/pb n?Iv ro/B; gqkJht/N fbfwN/v dk BK gqw[Zysk Bkb fbnk iKdk j?. ezgBh d[nkok ftef;s jkJhfpqv fwou dh fe;w F'bk fe;kBK bJh todkB ;kfps j' ojh j?. Gkos d/ eJh okiK ftu jkJhfpqv fwou F'bk dh y/sh ehsh ik ojh j?. F'bk d/ T[sgkdB Bkb fe;kB p/jZd y[F jB. ezgBh dh nkr{ Ft/sk f;zx B/ dZf;nk fe F'bk d/ fJbktk ezgBh d[nkok ftef;s eJh d{ihnK fe;wK d/ T[sgkdB ns/ Bshi/ s'I fe;kB T[s;kfjs jB. F'bk d/ pko/ dZ;d/ j'J/ Ft/sk B/ fejk fe F'bk dh fpikJh nes{po s'I wkou d/ wjhB/ d”okB ehsh iKdh j?. fJ;d/ g”d/ bzp/ j[zd/ jB ns/ finkdk frDsh ftu NfjDhnK fBebdhnK jB fijBK s/ 6-8 ;?HwhH bzph fwou brdh j?. fwou dk ozr r{Vk jok ns/ fsZykgD Gog{o wksok ftu j[zdk j?. fJj fwou t/yD ftu finkdk fdbfyZuthI j[zdh j?. fJj fe;w T[u T[gi d/D tkbh j/. F'bk joh fwou skik pkikoK bJh T[g:[es j? ns/ fJ;~ d{o doki dhnK wzvhnK ftu th G/fink ns/ t/funk ik ;edk j?. fJe fe;kB B/ rZbpks d”okB dZf;nk fe w?I eJh fwou dhnK fe;wK bkJhnK go ckfJdk BjhI fwfbnk. fJ; tko F'bk d/ T[sgkdB s'I finkdk ckfJdk fwb fojk j?. w?I fFgok dh F'bk fwou s'I p/jZd y[F jK. fpjko oki d/ efNjko, noZfJnk, g{oDhnk ns/ ;[g”b fifbnK ftu F'bk fwou dk pj[s tZvk pkiko T[Go e/ nkfJnk j?. 2014 ftu fJ; jkJhfpqv dh 25 feb'rqkw wksok t/uh rJh go phs/ ;kb fJjBK pkikoK ftu fJ;dh fteoh d{ihnK jkJhfpqv d/ w[ekpb/ ftu nZr/ ojh.
;hnkJhnkJh e{b/e; 2018 dk ;cbskg{ote ;wkgB Gkosh T[d:'r gfo;zx (;hnkJhnkJh) d[nkok o/cohio/FB ns/ J/no ezvhFfBzr ;wkXkBK s/ nk:'fis w/rk gqdoFBh ;hnkJhnkJh e{b/e; 2018 phs/ fdBhI uzvhrV d/ fjwkub GtB ftu ;cbskg{ote g{oh j'Jh. fJe jh Ss j/mK 19 u'Nh d/ poKv tkbhnK ezgBhnK B/ nkgD/ T[sgkdK dk gqdoFB ehsk. fi;~ t/yD ns/ yohdD bJh d{o-doki d/ b'e gjz[u/ ;B. gqdoFBh d/ nkyoh fdB tZvh ;zfynk ftu yohddko Bt/I T[sgkdK bJh fjwkub GtB gj[zu/. ;hnkJhnkJh e{b/e; 2018 ftu w”i{d n?uthJ/;hnko T[d:'r d/ T[sgkdK B/ fJe ftbZyD p?Iuwkoe ;Ekfgs ehsk. nkrzs[e ~ o/cohio/FB, J/no ezvhFfBzr, t?INhb/FB, jhfNzr ns/ jhN gzg dhnK io{osK bJh fJe ;w/t/Fh e/Ido gqdkB eod/ j'J/ fJe Ss j/mK pkiko d/ nrqDh poKv d[nkok T[gbpZX eokJ/ rJ/. fJE/ T[sgkdK ~ Bk f;oc gqdofFs ehsk frnk ;r'I fJjBK d/ pko/ ikDekoh d/D d/ Bkb jh fJjBK dh yohd s/ yk; nkco ns/ S{N th fdsh rJh. e{b/e; 2018 ftu fjZ;k b?D tkbhnK ezgbhnK ftu pb{ ;Nko, e?fono, vkfJeB, r'do/i, jkfJo, fjs?uh, nkJhn?cph, n?bih, bkfJv, fws;[fpFh fJb?efNqe, fws;[fpFh j?th, UiBob, fjzvt/no, wjkokik tkfJNbkfJB, ;c/nokN, f;zcBh, T{Fk, ;ot'ekB nkfd Fkfwb oj/. ;hnkJhnkJh e{b/e; J/no ezvhFfBzr o?cohio/FB ns/ t?INhb/FB T[d:'r bJh fJe bk}wh feZsk ns/ gquko wzu pD frnk j? ns/ fJ; ftu fjZ;k b?D tkb/ poKv bJh fJE/ T[jBK d/ nB[e{b wkoehfNzr rshftXhnK j'JhnK. fJt/IN gq:'ie d/ o{g ftu pb{ ;Nko, fJt/IN ;fj- gq:'ie d/ o{g ftu fjs?uh, w[Zy gq:'ie fws;[fpFh fJb?efNqe, n?;';hJ/N gq:'ie bkfJv, n?;';hJ/N ;fj-gq:'ie nkJhn?cph ns/ n?bih b?B:kov ;gK;o oj/. ;hnkJhnkJh e{b/e; 2018 n?uthJ/;h ns/ o?cohio/FB T[d:'r bJh ;G s'I gqfsFms wzu ;kfps j'fJnk.
Ksh 18 c;b eq wJh 2018
www.fasalkranti.com
ezgBh ;wkuko
gkob/ d/ T[sgkdK Bkb tXkU c;b T[sgkdB gkob/ pkfJU e/no n?bn?bgh ezgBh fJe fbfwN/v bkJ/fpfbNh gkoNBofFg (n?bn?bgh) cow j?. fJj 13 i{B 2014 ~ w[zpJh ;fEs gkob/ ezgBh d/ Bkb gzihfeqs j'Jh. gkob/ pkfJU e/no dk w[Zy feZsk y/sh Bkb ;pzfXs ;/tk gqdkB eoBk j?. ezgBh nB/e gqeko d/ i?fte T[otoe, ehNBkFe, cc{zdBkFe ns/ g”Fe sZs pDkT[Idh j?. ezgBh d/ T[sgkdK ftu gkob/ r'bv fjT{fwe ;g?Fb, gkob/ r'bv ghihghnko, gkob/ r'bv ghn?;ph, gkob/ r'bv g'NkF, gkob/ r'bv fBzw e/no, gkob/ r'bv n?Bthe/, gkob/ r'bv ;[go i?fte ykd, gkob/ r'bv wkJhe'okik, gkob/ r'bv nwhB'i, gkob/ r'bv J/;hN' rzBk ;g?Fb, gkob/ r'bv B?u{ob ck;, gkob/ r'bv NqkfJe' gb; ns/ gkob/ r'bv ;{v' gbZ; jB. fJjBK ftu'I e[M T[sgkdK d/ pko/ dZ;d/ j'J/ vkH ;s/Ido f;zx B/ fejk fe ezgBh d[nkok ftef;s gkob/ r'bv ghn?;ph ;g?Fb g”fdnK bJh fJe wjZstg{oB T[sgkd j?. fJ; ftu ck;c/N x[bDFhb ihtkD{ j?. fJj ihtkD{ iwhB ftu p/eko gJ/ ck;c/N ~ x[bDFhb pDk e/ g”fdnK ~ T[gbpZX eokT[Idk j?. fJ;d/ gq:'r Bkb iwhB dh T[gikT{ Fesh tXdh j?. i/ c;bK s/ ehfVnK dk ezNo'b eoBk j? sK gkob/ dk r'bv fBzw e/no ;G s'I T[g:[es T[sgkd j?. fBzw e/no d/ gq:'r Bkb ;c/d wZyh, c[dek, M'Bk u[odk, sBk S/de, gZsh w'Ve, v'v/ dhnK ;[zvhnK, fwqzr, wFo{w wZyh, rohB jkT{; c;b, nkoBkw/BNb g”fdnK s/ ehfVnK ~ ezNo'b ehsk iKdk j?. gkob/ d[nkok gkob/ r'bv ;[go i?fte ykd th fe;kBK bJh bkGekoh T[sgkd j?. fJ;d/ gq:'r Bkb iwhB dh ib XkoD Fwsk ns/ T[gikT{ Fesh tX iKdh j? ns/ ghn?u wkB ;zs[fbs ofjzdk j?. fJ;d/ gq:'r Bkb o'r gqsho'Xe Fwsk tXdh j?, fi; Bkb ehfVnK ns/ fpwkohnk dk gqe'g xZN j[zdk j?.
n;gh d/ T[sgkd Bkb pD/rh fe;kBK dh rZb n;gh ezgBh nkgD/ p/jsohB T[sgkdK Bkb ;kb 1946 s'I y/sh ns/ fe;kBK dh ;/tk eo ojh j?. fJj ezgBh fGzB fGzB gqeko d/ ;g/qno;, o'Noh fNbZo, poF eNo, Nh gbeo, u?B ;kZ, ckfrzr wFhB, fJziB ns/ gzg;?N, gkto ;g/no;, vkJ/cokw gzg, fw;N pb'no n?Iv v;No; dk tZv/ g?wkB/ s/ fBowkD ns/ tzv eo ojh j?. ezgBh dh ;EkgBk ;kb 1946 ftu bZb{GkJh wkeBih gN/b B/ gbKN gq'N?eFB dh io{os dh gSkD ehsh. ;z;Ekge d/ ftukoK ~ nZr/ oZye/ fJj ezgBh toswkB ftu th nkgD/ BK dk Mzvk rZv e/ p?mh j?. ezgBh fe;kBK d/ ftu ;G s'I tfXnk gzg d/D tkbh ezgBh d/ o{g ftu gqf;ZX j? ns/ toswkB ftu fJj phs/ e[M ;kbK s'I ;gq/no; d/ fJbktk wFhBoh T[geoD th Bkb b? e/ nkJh j?. ezgBh d/ wkoehfNzr gqpzXe gqFKs BkokfJDeo B/ dZf;nk fe ezgBh d/ T[sgkd nkofEe o{g Bkb fe;kBK d/ nB[o{g ns/ fNekT{ jB. fJjh ekoB j? fe fe;kB ;kvh ezgBh d/ T[sgkd pj[s g;zd eod/ jB. n;gh B/ phs/ e[M ;kb gfjbK feqFh nB[;zXkB ns/ ftek; ckT{Iv/FB ns/ n;gh fo;ou fJz;NhfuT{N dh ;EkgBk 7H90 eo'V o[gJ/ dh bkrs Bkb ehsh. fJ; Bkb feqFh ns/ feqFh T[sgkdB ftu nB[;zXkB eoB ns/ feqFh ;w[dkJ/ ~ seBhe ~ tXktk d/D ftu wdd fwb/rh.
n?;ghn?b dk b?tbo, y/sK ~ pDkJ/ p/jso fwZNh dk ib gqpzXB @@e[dosh ;z;kXBK dh ;zGkb## dk gqw[Zy nkXko j?. fwZNh dk b?tb fizBk ;Nhe j't/rk T[Bh jh y/sh nk;kBh Bkb j't/rh ns/ f;zukJh :'r gkDh dh pus th j't/rh. n?;ghn?b N?eBkb'ih} gqkJht/N fbfwN/v Gkos dh gfjbh nfijh ezgBh j? fi; B/ ;G s'I gfjbK iwhB ~ b/}o ftXh Bkb b?tb eoB dh seBhe ~ g/F ehsk. ezgBh feqFh wFhBK ns/ T[geoDK fit/I fe b/}o b?Iv b?tbo, b?Iv b?tbo, gbKN ezpkfJB;, gbKN ;hvo, f;zrb o' ;hvo, gqhf;iB gbKN ;hvo nkfd fij/ feqFh wFhBK ns/ T[geoDK d/ fBowkD ns/ fBo:ks d/ y/so ftu nrqDh G{fwek fBGk ojh j?. fJj fo;ou ehsh rJh j? fe ezgBh dh BthBsw seBhe feqFh wFhBK ns/ n”ikoK dk T[g:'r T[gi ~ tXkT[D, gkDh dh pus eoB ns/ T{oik dh pus ftu wdd eodk j?. fe;kB fJjBK T[sgkdK dk gq:'r eo feqFh ftu finkdk bkG ewk oj/ jB.
Ksh 20 c;b eq wJh 2018
www.fasalkranti.com
;cbsk dh ejkDh
ebhwT[bZkj d/ nzpK ~ t/y e/ jo e'Jh efjzdk j? ;[GkB nZbkj T[so gqd/F d/ wfbjkpkd ftu ofjD tkb/ jkih ebhwT[bkZj ykB ~ w?Ir' w?B fejk iKdk j?. T[jBK B/ fJe o[y s/ fGzB fGzB nkfeqshnK, nkekoK ns/ ozrK d/ 300 s'I finkdk fe;wK d/ nzpK ~ g?dk eo fJe BthI fJpkos fbyh j?. fJ; T[gbpZXh bJh T[jBK ~ ;kb 2008 ftu Gkos ;oeko d[nkok gdw Fqh ;zwkB ns/ gqd/F ;oeko s'I T[fdnkB gzfvs d/ fyskp Bkb ;zwkfBs ehsk ik u[ek j?. id'I T[j nkgD/ d[nkok ftef;s eoB bJh 1987 ftu ezw eoBk F[o{ ehsk. wi/ dh rZb fJj j? fe T[jBK B/ ;ko/ nzpK d/ BK fe;/ Bk fe;/ gqf;ZX ftneshnK d/ BK s/ oZy/ jB. fJzBk jh BjhI e[M nzpK d/ BK T[jBK B/ nkgD/ gfotko d/ w?IpoK d/ BK s/ th oZy/ jB. ebhwT[bkZj fJ; s'I gfjbK @Bw' nkw# d/ fJbktk :'rh ns/ pkbht[v nfGB/soh n?Ftfonk okJ/ ns/ feqe/N d/ pkdFkj ej/ ikD tkb/ ;fuB s/Id[beo d/ BK s/ nzp dhnK gqikshnK d/ BK oZy u[e/ jB. ;kb 1957 s'I nzp dk T[sgkdB eo oj/ ebhwT[bkZj dk pkr wfbjkpkd ftu gzi J/eV ftu c?fbnk j'fJnk j/, fiE/ T[j nzp dhnK BthnK gqikshnK ftef;s eod/ jB. T[jBK B/ rZbpks d/ d”okB dZf;nk fe 80 d/ dFe ftu ;T[dh nop d/ fJe F/y B/ w?~ w/o/ tiB d/ pokpo ;'Bk d/D d/ pdb/ ;T[dh ftu ofje/ nzp
Ksh 22 c;b eq wJh 2018
d/ pkrkB bkT[D dh g/FeF fdsh ;h, go w?I nkgDh fwZNh dh w[jZps ftu T[;~ m[eok fdsk ;h. T[jBK B/ fJ;/ ;kb 2018 ftu gqd/F d/ w[Zywzsoh :'rh nkfds:BkE d/ BK s/ nzp dh fJe gqiksh dk BK @:'rh# nzp oZfynk j?. T[jBK B/ dZf;nk fe @:'rh nzp# t/yD ftu pj[s jh y{p;{os ns/ S'Nk j? ns/ g{oh soQK e[dosh sohe/ Bkb T[rkfJnk frnk j?. T[jBK d/ nzp dhnK e[M yk; fe;wK d/ BKj[;B nkok, Fopsh, g[yoki, tbjij g;zd, yk;[b yk;, wZyD, Fkw ;[zdo, fgqz;, ns/ fjw;kro jB.
ebhwT[Zbkj d/ nzp pj[s jh ;[nkd ns/ fwZm/ j[zd/ jB fijBK dh wzr d/F-ftd/F ftu y{p ehsh ik ojh j?. ebhwT[bZkj B/ nzp dh tZvh Bo;oh th fsnko ehsh j? fi; ftu nzp d/ g”fdnK dh yohd ehsh iKdh j?. ebhwT[bZkj nzp d[nkok XB ns/ BK d't/I tZv/ gZXo s/ ewk oj/ jB. ebhwT[bZkj dk BK nkw tgkohnK dh c/jfo;s ftu nZtb doi/ s/ fbnk iKdk j?. www.fasalkranti.com
ਇੰਟਰਿਵਊ
T[g:'r eo' wjkXzB tXkU nzB T[sgkdB fe;kBK ~ p/jso T[otoe gqdkB eoB bJh ;kb 1992 ftu dhge coNhbkfJ}o n?Iv g?No'e?fweb; ekog'o/FB fbfwN/v (vhn?cgh;hn?b) T[otoe T[d:'r dh F[o{nks ehsh ;h. go nZi fJj ezgBh ykd ns/ T[otoe dk fBowkD ns/ ;/b; dk ezw ;wkoNe/w N?eB'bkihi fbfwN/v (n?;Nhn?b) d/ sfjs eodh j?. ;wkoNe/w N?eB'bkihi fbfwN/v, vhn?cgh;hn?b dh g{oh wbehns tkbh ;jkfJe ezgBh j? fijVh Gkos dh ;G s'I tZv/ ns/ ;G s'I gqf;ZX T[otoe fBowksktK ftu'I fJe j?. ezgBh d[nkok T[otoeK ~ nkgD/ gqw[Zy poKv wjKxB d/ sfjs ;/b ehsk iKdk j?. rqkwhB Gkos ftu fe;kBK bJh feqFh d/ fes/ ftu finkdk T[sgkdB b? e/ gqsh J/eV ftu bkG ftu tkXk eoB bJh wjkXzB poKv ~ g”Fe sZsK dhnK io{osK bJh nfGBt ;wkXkB gqdkB eoB bJh pDkfJnk frnk j?. BthI seBhe ns/ o;kfJfDe frnkB dh m'; BhIj Bkb fsnko ehsk frnk @@wjkXzB## poKv fe;kBK d/ ftu ekch b'efgqn j?. @@wjkXzB## b'efgqnsk d/ fFyo s/ fJe okFNoh poKv d/ o{g ftu T[Gfonk j?. @@fJe nN[ZN foFsk## d/ nkgD/ nkdoF tke ~ ;w/N/ fJj wjkXzB :ehBB fe;kBK bJh XBT[gkoiB dk ezw eo fojk j?. c;b eqKsh dh Nhw B/ ezgBh d/ n?r}hfeT{fNt tkfJ; gq?}hv?IN Bo/F d/Fw[y Bkb rZbpks ehsh. fJ; d”okB T[jBK B/ fejk fe ;wkoNe/w N?eBkb'ih} fgSb/ 25 ;kbK s'I ykd ns/ T[otoe pBkT[D dk ezw eo ojh j?. ;kv/ T[sgkd dh wzr d/F d/ finkdkso okiK ftu j[zdh j?. ;wkoNe/w N?eBkb'ih} dk gqw[Zy T[sgkd wjkXzB 24-24www.fasalkranti.com
0 j?. n;hI fJ; T[sgkd d/ Bkb y/sh ftu ;/tk d/ oj/ jK. ;kv/ fJ; T[sgkd dh fJe ykf;ns j? fijVh fe;/ j'o T[sgkd ftu t/yD ~ BjhI fwbdh. T[otoe T[d:'r ftu fJj fJeZbk nfijk T[sgkd j? fi;d/ dkD/ fJe' fij/ w'sh tKr j[zd/ jB. fJ;d/ jo dkD/ ftu 24-24% BkJhNq'iB ns/ ck;c'o; j?. ;kv/ fJ; T[sgkd dh e'Jh NZeo BjhI j?. ;kvh ezgBh dh gSkD fJ;/ T[sgkd eoe/ j[zdh j?. fJj gq:'r eoB ftu ekch ;[ftXkiBe j?. fJjh ekoB j? fe fe;kB Gok fJ;~ jZE'I jZE b?Id/ jB. ;wkoNe/w N?eBkb'ih} fbfwN/v B/ fgSb/ 10 ;kbK ftu nkgD/ eJh ;G s'I T[sw T[otoeK dh bVh ~ pkiko ftu fbnKdk j?. ;kvh ezgBh Gkos ftu tfXnk T[otoe T[gbpZX eokT[D tkbh fJeZbh ezgBh j?. ;kvh ezgBh fvqg fJohr/FB ftu gq:'r j'D tkb/ tkNo ;'bT{pb T[otoeK dk fBowkD ns/ ;/b eodh j? ns/ d/F d/ ;ko/ okiK ftu w[jZfJnk eokT[Idh j?. ;kv/ T[otoeK ~ fe;kB Gok tZvh gZXo s/ g;zd eod/ jB. ;kv/ ;g?FbNh coNhbkfJ}o ftu d{ik wjZstg{oB T[sgkd p/BN'BkfJN ;bco j?. fJ; ftu 90% ;bco j?. fJj T[sgkd rzBk, fgnki, egkj ns/ fsbjDh c;bK fit/I ;{oiw[yh, w{zrcbh nkfd dh g?dktko tXkT[D bJh wjZstg{oB j?. n;hI fJ;~ 15 ;kbK s'I wjkXzB poKv d/ BK Bkb fe;kBK ~ T[gbpZX eok oj/ jK. T[jBK B/ fe;kBK ~ nB[o'X eod/ j'J/ fejk fe @@w?I fe;kBK ~ fJjh efjDk ukj[zdk jK fe c;b fpikJh d”okB s[;hI ukj/ fe;/ th T[otoe dk gq:'r feT[I Bk eo', go ;bco io{o gkU. fJ; Bkb s[jkvh g?dktko ftu ekch tkXk j't/rk##. fgSb/ ;kb ;wkoNe/w N?eB'bkihi fbfwN/v B/ w[zpJh e'b BthI n?BHghHe/ fJekJh dk fBowkD ehsk j?. fJ; Bkb ;kvh ezgBh dh T[sgkdB Fwsk tXe/ 10 bZy NB j' rJh j?. ;kvh ezgBh jw/FK s'I jh fe;kBK Bkb fwbe/ ezw eo ojh j?. n;hI fe;kBK dh g?dktko tXkT[D s/ i'o fdzd/ jK. t/fynk th ik fojk j? fe ;kv/ T[sgkd d/ gq:'r Bkb fe;kB nkgDk c;b T[sgkdB tXkT[D ftu ;cb th j'J/ jB. w?I ;ko/ fe;kB GoktK ~ nkT[D tkb/ c;b ;h}B bJh F[GekwBktK fdzdk jK fe T[j Bt/I c;b ;hiB ftu finkdk c;b T[sgkdB eoe/ d/F dh soZeh ftu nkgDk :'rdkB d/D.
c;b eqKsh 23 29 5 wJh 2018
ਇੰਟਰਿਵਊ
gbKNpkfJUfNe; d/ T[sgkd ngBkU, r[DtZsk:[es T[gi gkU- XBzi/ J/vky/ gbKNpkfJUfNe;, ikJ/N?e; ezgBh dk fJe vth}B j?, fijVk ftFtftnkgh rkje i[Vkt tkbh fJe ;Ekfgs Gkosh pkfJUN?e ezgBh j?. 1996 ftu ;Ekfgs fJ; ezgBh dh gfjbh e'fFF egVk T[d:'r bJh n?B}kfJwK dk T[sgkdB eoBk ;h. fgSb/ pkJh ;kbK s'I ezgBh d/F ftu i?t seBheh T[d:'r ftu nkr{ G{fwek fBGk ojh j?. ikJ/N?e; dh f;btk; ns/ pV”dk ftu w?B{c?eufozr ;[ftXktK jB fijVhnK xo/b{ ns/ pkikoK dh wzr ~ g{ok eodhnK jB. ikJ/N?e; T[sgkdK dk T[g:'r egVk, G'iB, p/fezr, gq;kXB ;wZroh, ckowkf;T{fNeb;, Fokp ns/ y/sh ftu ehsk iKdk j?. ikJ/N?e; d/ pkfJU n?roh vth}B ~ gbKNpkfJUfNe; d/ BK Bkb ikfDnk iKdk j?. c;b eqKsh dh Nhw B/ gbKN pkfJUfNe; d/ ;hJhU XBzi/ J/vky/ Bkb w[bkeks ehsh. fJ; d”okB T[jBK B/ dZf;nk fe gbKNpkfJUfNe;, ikJ/N?e; dk n?roh vth}B j?. fJ;dh F[o{nks n;hI 2014-15 ftu ehsh ;h. F[o{ ftu ikJ/N?e; dk w[Zy T[sgkdB y/so ckowk;{fNeb; ns/ fBT{Nqk;{fNeb; ;h. ezgBh dh w[Zy c'o; fijVh fe ihtkD{ ns/ cowBN/FB s/ nkXkfos j?, T[;d/ okjhI n;hI feqFh bJh e[M wjZstg{oB T[sgkdK ~ ftef;s ehsk j?. fJjBK ftu n;Ih fszB gqeko d/ T[sgkd i?fte g”FD, i?t ezNo'b ns/ fwZNh dh ;/js dk ekoe pDkT[Id/ jB. fJj fszB soQK d/ T[sgkd y/sh bJh pj[s io{oh jB.
Ksh 28 c;b eq 24 wJh 2018
;kvk w[Zy c'e; feqFh ns/ fe;kB jh oj/ jB. fe;kBK dh u[B”shnK ns/ wzrK ~ g{ok eoB bJh gbKNpkfJUfNe; brksko ezw eo ojh j?. w?I dknt/ Bkb efj ;edk jK fe ;kvhnK e'fFFK Bkb fe;kBK ~ y/sh eoB ftu nk;kBh j' ojh j?. nZieb y/sh ftu o;kfJDK d/ pj[s finkdk gq:'r Bkb fwZNh ns/ c;b d'jK ~ B[e;kB j' fojk j?. fJ;d/ Bkb jh gkDh th gqd{fFs j' fojk j?. gbKNpkfJUfNe; fJjBK ;ko/ w[ZfdnK ~ fXnkB ftu oZyd/ j'J/ fNekT{ y/sh s/ fXnkB d/ fojk j?. n;hI nkgD/ T[sgkd pDk oj/ jK fi; Bkb fe;kBK ~ finkdk bkG fwb ;e/. n;hI brksko nkgD/ T[sgkdK ~ b? e/ fe;kBK ftu gj[zud/ jK. n;hI fe;kBK ~ nkgD/ T[sgkdK d/ gq:'r d/ sohfenK pko/ th dZ;d/ jK fe fet/I fe;kB ;kv/ T[sgkd d/ gq:'r Bkb xZN bkrs ftu finkdk w[Bkck ewk ;ed/ jB. ;kv/ ;ko/ T[sgkd i?fte T[sgkd jB. ;kv/ ;ko/ T[sgkd fJe';oN d[nkok gqwkfDs jB. ;kv/ T[sgkd d/ gq:'r eoB Bkb fe;/ th soQK d/ o;kfJD dk ysok BjhI ofjzdk. fe;kBK ~ eJh soQK dhnK uh}K dk fXnkB oZyDk j[zdk j? fe fe; T[sgkd ~ fe; c;b ftu fezBk ns/ ed' gq:'r eoBk ukjhdk j?. n;hI uko ;kbK ftu fJ; y/so ftu ezw eo oj/ jK. fJjBK uko ;kbK ftu ;kv/ T[sgkd d/ gqsh fe;kBK dk ftFtk; tfXnk j? ns/ fe;kBK fJjBK dk gq:'r eoe/ pj[s ;zs[FN jB. T[jBK B/ fejk fe ;kvh jw/FK e'fFF oj/rh fe n;hI fe;kBK ~ tfXnk T[sgkd w[jZfJnk
eokJhJ/, fi; Bkb fe;kB xZN bkrs ftu finkdk T[sgkd b? ;eD. n;hI 2018 ftu nkgD/ T[sgkdK dh bVh ftu e[M Bt/I T[sgkdK ~ Fkfwb ehsk j?. n;hI jkb/ n?e;gb'oo rb'oh (e[dosh yfDi ns/ c;b tkXkekoe :[es wkfJe'okfJik dk fwFoD) ns/ fJBfeqb nbNqk (i?fte nzFK Bkb gfog{oD ns/ pj[s finkdk gqGktFkbh c;b toXe) dk gq;s[sheoD ehsk j?. fJj T[sgkd fijV/ fe i?t g”FD Fq/Dh s'I jB, T[j i?fte Fk;ts feqFh dh fdqFNh s'I nfsnzs T[g:[es ;kfps j'Dr/ ns/ T[j tksktoD dh fdqFNh s'I nB[e{b ns/ feckfJsh th j'Dr/. fJ;d/ fJbktk n;hI e[M j'o T[sgkdK ~ fJ; bVh ftu i'fVnk j? fijVh gq:'r eoB ftu pj[s nk;kB j?. fijV/ fe;kB fvqg fJohr/FB BjhI eod/ jB T[j th fJjBK T[sgkdK dk gq:'r eo ;ed/ jB. ;kvk fJBfeqb BK dk pj[s tfXnk T[sgkd j? fi;~ fe;kBK dh wzr ~ t/yd/ j'J/ g/F ehsk frnk j?. w?~ g{ok ftFtk; j? fe fe;kB fJ;dk T[g:'r eoe/ finkdk bkG gqkgs eo ;ed/ jB. fe;kBK ~ T[jBK B/ nB[o'X eod/ j'J/ fejk fe fe;/ th T[sgkd ~ gfjbK iKu goye/ gq:'r ftu fbnkT[Dk ukjhdk j?. id'I se fe;kB fe;/ T[sgkd dh gVskb BjhI eo/rk T[;~ tfXnk Bshik BjhI fwb ;e/rk ns/ ;jh rbs dk nzdk}k BjhI br gkJ/rk. e'Jh th T[sgkd gq:'r eoB s'I gfjbK fe;kBK ~ foNoB n?Iv fJBt?;Nw?IN th t/yDk ukjhdk j?. fJ;d/ nkXko s/ jh bkG ~ tXkfJnk ik ;edk j?. www.fasalkranti.com
y/shpkVh
g”d g”FD bJh fwZNh dh T[gikT{ Fesh tXkT[Dk io{oh id'I s'I y/sh F[o{ j'Jh sd s'I g”d g”FD ftu fwZNh dh T[gikT{gD dh wjZssk gsk br u[eh ;h. j”bh j”bh ftfrnkfBe y'i s'I fJj j'o wip{s j[zdh ubh rJh. y/s ftu r'po dh ykd dk gq:'r gqkuhB ekb s'I ufbnk nk fojk j? fijVk do;kT[Idk j? fe ykd Bkb fwZNh dh T[gikT{ Fesh tXdh j?. toswkB ftu rbs feqFh gZXshnK, xZNd/ tB y/so ns/ fwZNh ftu j' oj/ gqd{FD ns/ g”Fe sZsK d/ finkdk nt;'FD eoe/ fwZNh dh T[sgkdesk xZN j' ojh j? ns/ fwZNh dh ;/js xZN ojh j?. T[otok fwZNh fejVh j[zdh j?< - T[j fwZNh fi; ftu g”d/ bJh io{oh g”Fe sZs b'VhId/ nB[gks ftu j'D, b'VhId/ i?fte ekopB j'D, fwZNh dk ghn?u ns/ ftd[s ukbesk T[dk;hB j't/, fwZNh ftu ;{eFw ihtK dh ;zfynk g{oh j't/ ns/ b'VhIdh jtk d/ Bkb fwZNh ftu ib GoD Bk j't/. nkdoF fwZNh ftu n?BHghHe/H dk nB[gks 4L2L1 j[zdk j?. id'I fJe iK fJe s'I finkdk g”Fe sZsK dh fwZNh ftu ewh j' iKdh j? sK fwZNh dh T[gikT{ Fesh th xZN j' iKdh j?. Gkos dhnK fwZNhnK ftu BkJhNq'iB, ck;c'o;, g'NkF, i;sk ns/ b'j/ dh ewh j' rJh j?. j[D sK
Ksh 26 c;b eq wJh 2018
;bco, e?bFhnw, w?rBhFhnw ns/ p'o'B dh ewh th gfobefFs j'D bZrh j?. d/F dh fwZNh dh T[gikT{ Fesh ftu j' ojh ewh d/ ekoB- Gkos ;oeko d/ okFNoh G{wh fB:'iB ns/ G{-T[g:'r fpT{o', Bkrg[o d/ nB[;ko 164 fwfbnB j?eN/no y/so dh fwZNh dh T[sgkdesk BFN j' rJh j?. finkdk T[sgkdB tkbhnK ;zeo B;b dhnK c;bK, ;pihnK nkfd dh fpBk nB[;zfXs T[otoe d/ gq:'r eoe/ fwZNh dh T[gikT{ Fesh dk ykswk j' fojk j?. fwZNh dhnK ykJhnK ns/ T[sgkdesk ftu j' ojh ewh d/ gqw[Zy ekoB j/m fby/ jBT[u T[sgkdB c;bK d/ Bkb n;zs[fbs wksok ftu T[otoeK dk gq:'r- toswkB ftu brGr ;kohnK c;bK dhnK nfijhnK fe;wK ftef;s j' rJhnK jB fijBK dh T[sgkdB Fwsk finkdk j?. gfjbK eDe dh g?dktko 810 e[fJzNb_j?H ;h id'I fe j[D brGr 50-60 e[fJzNb gqsh j?eN/no j?. fJ;/ soQK ;G c;bK ftu T[gi finkdk j?. finkdk T[gi tkbh c;b dh g”Fe sZs wzr th finkdk j[zdh j? go fe;kB b'VhId/ g”Fe sZsK dk gq:'r BjhI eo gk oj/ jB. g”d/ bJh io{oh ;ko/ g”Fe sZsK dk ;jh nB[gks
ftu fwZNh ftu gq:'r BjhI ehsk ik fojk ns/ n;zs[fbs ns/ xZN wksok ftu T[otoeK d/ gq:'r eoB eoe/ nB/e g”Fe sZsK dh ewh j' rJh j?. n?BHghHe/H dk fwZNh ftu nkdoF nB[gks 4L2L1 BjhI ofj e/ 7L2H7L1 j' frnk j?. ;zB 1950 ftu fiE/ Gkos dhnK fwZNhnK ftu BkJhNq'iB dh ewh t/yh rJh ;h T[E/ j[D Gkos dhnK fwZNhnK ftu BkJhNq'iB, ck;c'o;, g'NkF, ;bco, p'okB, sKpk, b'jk, w?rBhi ns/ i;sk fij/ sZsK dh ewh th t/yh ik ojh j?. finkdkso fe;kB f;oc BkJhNq'iB iK ck;c'o;Xkoh T[otoeK dk gq:'r eod/ jB ns/ fpBK fwZNh iKu d/ jh eod/ jB. fJ; nzXkX[zX T[otoe gq:'r eoe/ fwZNh dh ;/js yokp j' ojh j?. Gkos ftu jo ;kb brGr 20 fwfbnB NB w[Zy g”Fe sZs c;bK d[nkok fwZNh s'I eZY bJ/ iKd/ jB. fgSb/ 50 ;kbK ftu fwZNh ftu g”Fe sZsK d/ gq:'r ns/ nt;'FD ftu 10 fwfbnB NB g”Fe sZsK dk nzso nk frnk j?. c;b ntF/FK ~ ykd pBkT[D dh pikJ/ ;kV e/ BFN eoBk- fijVk th g”dk iwhB ftu T[rdk j? T[j fwZNh s'I ;ko/ io{oh g”Fe sZs
www.fasalkranti.com
y/shpkVh rqfjD eodk j?. j[D i/ fJjBK ntF/FK ~ ;Vkrbke/ tkg; fwZNh ftu BjhI gkT[Id/ sK j”bh j”bh fwZNh ftu g”Fe sZsK dh ewh j'D brdh j? ns/ c;b ntF/FK ~ ;kVD Bkb nzss'rstk fwZNh d/ g”Fe sZsK dk B[e;kB j[zdk j?. fe;kB egkj, ;o'QI, nozvh, ;”Ic, uktb nkfd d/ c;b ntF/FK ~ ;kV e/ BFN eo fdzd/ j?. id'I fe fJjBK dk ezg';N ykd pDk e/ y/s ftu gq:'r eoBk ukjhdk j? fi; Bkb fwZNh ftu g”Fe sZsK dk ueqD ;jh oj/. Gkos ;oeko d/ gozgokrs T{oik wzsokb/ nB[;ko jo ;kb 500 fwfbnB NB c;b ntF/F fBebd/ jB fijBK ftu'I 125 fwfbnB NB ;kV e/ BFN eo fds/ iKd/ jB. ;G s'I finkdk c;b ntF/F T[so gqd/F, gzikp ns/ wjkokFNo ftu ;kV/ iKd/ jB. i?fte ykd pBkT[D dh ;jh ftXh dh ewhfe;kB r'po dh ykd ftfrnkfBe sohe/ Bkb Bk pDke/ r'po ~ fgzv d/ pkjo y[b/ ftu ;Ve d/ feBko/ gkT[Id/ jB fi; ftu'I BkJhNq'iB sZs X[Zg Bkb BFN j' iKdk j? ns/ d{i/ g”Fe sZs pkfoF nkT[D s/ pkfoF d/ gkDh Bkb tr e/ BdhnK BkfbnK ftu ub/ iKd/ jB fi; Bkb fe fwZNh s'I eZY/ rJ/ g”Fe sZsK dk ykswk j[zdk j?. c;b ntF/FK dh ns/ r'po d/ rZY/ pDk e/ ezg';N ykd pBkT[Dh ukjhdh j?. okFNoh G{-;ot/yD ns/ G{-fB:'iB fpT{o', Bkrg[o dh fog'oN d/ nB[;ko jo ;kb 3H7 fwfbnB j?eN/no iwhB ftu g”Fe sZsK dh ewh ns/ ykswk j' fojk j?. ehNBkFeK, cc{zdBkFeK ns/ yogstkoBkFeK dk finkdk gq:'r- ftF?b/ ehNBkFe ns/ cc{zdBkFeK d/ nzXkX[zX gq:'r Bkb fwZNh gqd{fFs j[zdh ik ojh j?. fwZNh ftu ofjD tkbk fe;kB dk fwZso e/Iu{nk ysw j' frnk j? ns/ nB/e bkGdkfJe ehV/ gszr/ ns/ ihtkD{ fwZ N h s' I BFN j[ z d / ik oj/ jB. ehNBkFe_cc{zdBkFeK dk nzXkX[zX gq:'r fwZNh dh ;/js s/ p[ok n;o gk fojk j?. wFhBheoD d/ fJ; d”o ftu wFhBheoD ns/ c;b feqnktK- finkdk c;b feqnktK eoe/ fwZNh dh ;zouBk ftrV ojh j? ns/ finkdk fNb/i eoe/ fwZNh y[bh ofjzdh j? fi; Bkb ekopfBe gdkoE dk ekopB vkJh-nke;kfJv r?; d/ o{g ftu ykswk j' fojk j? finkdk c;b feqnktK eoe/ fwZNh ftu'I e/Iu{nk ns/ d{i/ ihtkD{ th BFN j' oj/ jB ns/ g”Fe sZsK dk B[e;kB j' fojk j?. gbk;fNe ns/ euo/ Bkb gqd{FD-
www.fasalkranti.com
c?eNohnK s'I fBebD tkb/ euo/, ntfFFN gdkoE, Ffjoh euo/ ns/ gbk;fNe E?bhnK dk Gkos ftu ;jh fB;skoD Bk j' e/ y[b/ ftu ;[ZN fdsk iKdk j?, fJ; Bkb fwZNh gqd{fFs j' ojh j? ns/ T[gikT{ Fesh xN ojh j?. fwqdk ngodB- ib d[nkok fwqdk ngodB Bkb fwZNh dk B[e;kB ;G s'I finkdk j' fojk j?. jo ;kb d/F Go ftu 5H3 fpfbnB NB fwZNh ngodB d[nkok BFN j' ojh j?. 5H3 fpfbnB NB fwZNh dk ykswk brGr 29% fwZNh tr e/ ;w[zdo ftu ubh iKdh j? id'I fe 61% EK pdb b?Idh j? ns/ 10% ib nkfFnK ftu iwQK j' iKdh j?. fwZNh dk btDh_ykoh j'Dk- btDh ns/ yko/ ib d/ gq:'r eoe/ jo ;kb d/F dh ekch fwZNh btDh ns/ ykoh j' e/ nB-T[gikT{ j' ojh j?. ykoh_btDh_nwbh gqftqsh d/ T[otoeK d/ gq:'r eoe/ fwZNhnK th ykohnK, btDh iK nwbh j[zdhnK ik ojhnK jB. fwZNh T[otosk pDk e/ oZyD bJh eh eoBk j't/rk 1H y/sK dh pkfoF d/ w”;w s'I gfjbK w/Vpzdh eoBk. 2H fwZNh gohyD eoke/ nB[Fz;k d/ nkXko s/ ykd ns/ T[otoe gq:'r ns/ c;b dh u'D. 3H i?fte ykdK dk finkdk s'I finkdk gq:'r. 4H y/s ftu fe;kB d/ fwso e/Iu{J/ ~ tkg; fbnkT[Dk. 5H ehNBkFhnK dk gq:'r xZN eoe/ i?fte T[gkn ngBkT[Dk.
6H okJhi'fpnw, J/i'N'p?eNo, ghn?;ph ns/ tkw fij/ i?t-T[otoeK dk gq:'r. 7H btDh ns/ ykohnK fwZNhnK ~ ;[XkoDk. 8H wkBt fBofws euo/ ns/ gbk;fNe Bkb j'D tkb/ gqd{FD ~ o'eDk. 9H xZN' xZN fNb/i Ff;nktoXB. 10H c;b ntF/FK ~ ;kVDk pzd eoe/ ezg';N ykd pBkT[Dk ns/ r'po dh ftfrnkfBe sohe/ Bkb rfYnK ftu ykd pDk e/ g”Fe sZsK dk fwZNh ftu uZeoD pDk e/ oZyDk. 11H cb ;pih d/ euo/ s'I pkfJUr?; pDk e/ pkfJUr?; ;boh dk y/s ftu gq:'r eoBk. 12H c;buZeo- dkb tkbh c;b d/ pknd fpBk dkb tkbh c;b phiD Bkb fwZNh T[gikT{ pDh ofjzdh j? ns/ BkJhNq'iB ;fEoheoB j[zdk ofjzdk j? go brksko fpBk dkb tkbhnK c;bK phiD Bkb fwZNh dh T[gikT{ Fesh xZNdh j?. ;ko/ g”Fe sZsK dk e/tb fJe ;o's i?fte ykd- i?fte ykdK ftu g”fdnK bJh io{oh ;ko/ g”Fe sZs ;wkJ/ j[zd/ jB fJ; bJh fe;kB rZvk pDk e/ ftfrnkfBe sohe/ Bkb r'po dh ykd ns/ c;b ntF/FK dh ezg';N ykd fsnko eo e/ y/s ftu gq:'r eoB. i?fte ykd Bk f;oc g”Fe sZsK dh ng{osh eodh j? ;r'I nB-T[gbZpX g”Fe sZsK ~ T[gbpZX pDk e/ c;bK ~ gqdkB eodh j?. vkH;[Bhb e[wko dkXhu - vkH nfBb e'mkoh - Fqh ;[o/F e[wko s/bh pkokBh feqFh nB[;zXkB e/Ido, nkofink GhbtkVk (okiH) 311001
c;b eqKsh 27 5 wJh 2018
y/shpkVh
yohc c;bK ftu J/ehfeqs g”Fe sZs gqpzXB toswkB gfofdqF ftu ;hfws iwhB s'I fiE/ finkdk c;b T[sgkdB b?D dh b'V j? T[E/ d{i/ gk;/ T[go'es bJh fwZNh ftu tKfSs g”Fe sZsK dh g{osh eoBk p/jZd io{oh j? BjhI sK j”bh j”bh fwZNh ftu g”Fe sZsK dh ewh j' ikJ/rh, fi;dk T[sgkdB s/ v{zxk n;o gt/rk. t?;/ sK g”d/ d/ ftek; bJh 80 s'I finkdk g”Fe sZs rqfjD eod/ jB go T[j g”Fe sZs pj[s io{oh j[zd/ jB fijBK dh ewh iK ewh eoe/ g”d/ nkgDk ihtB uZeo g{ok BjhI eo gkT[Id/, fi; eoe/ c;bK ftu sZs dh ewh d/ yk; bZSD gqrN j'D brd/ jB. fe;/ fJe sZs dh g”fdnK ftu ewh d{i/ sZs d[nkok g{oh BjhI ehsh ik ;edh. fJ; soQK nfij/ sZsK ~ b'VhId/ g”d g”Fe sZsK dh Fq/Dh ftu oZfynk frnk j?. toswkB ftu e[b 17 g”Fe sZs nfij/ jB fijV/ g”fdnK bJh io{oh wzB/ rJ/ jB. fJjBK g”Fe sZsK ~ d' ro[ZgK ftu tzfvnk frnk j?. 1H tk:{wzvb ns/ ib s'I fwbD tkb/ sZsL ekopB vkfJnke;kfJv ns/ nke;hiB 2H fwZNh s'I fwbD tkb/ g”Fe sZsL fJjBK sZsK ~ fszB ro[ZgK ftu torhfeqs ehsk frnk j? · w[Zy g”Fe sZsL BsqiB, ck;c'o; ns/ g'NkF · r” D g” F e sZ s L e? b Fhnw, w?rBhFhnw ns/ rzXe · ;{eFw g”Fe sZsL i;sk, b'jk, sKpk, w?IrBh}, w'bhpv/Bw, p'okB, eb'ohB ns/ fBfeb ;ko/ feqFh ns/ pkrkBh c;bK ftu w[Zy g”Fe sZsK dh ;G s'I wksok ftu io{os j[zdh j?. r”D g”Fe sZsK dk nt;'FD fJjBK c;bK d[nkok w[Zy g”Fe sZsK d/ pknd finkdk wksok ftu ehsk
Ksh 28 c;b eq wJh 2018
iKdk j?. ;{eFw g”Fe sZsK dh nkw s”o s/ fJe s'I gzi feb'rqkw wksok gqsh j?H dh io{os j[zdh j?. fwZNh ftu fJjBK sZsK dh xkN j'D s/ g”fdnK ftu fJjBK dh ewh d/ bZSD gqrN j'D brd/ jB, fi;dk c;b T[sgkdB s/ rzGho n;o g?Idk j?. g”Fe sZsK dk J/ehfeqs ns/ ;zs[fbs gq:'r J/ehfeqs g”Fe sZs gqpzXB s'I Gkt j? fe g”fdnK bJh ;ko/ io{oh sZs io{os nB[;ko T[gbZpX ;o'sK d[nkok T[fus wksok ftu T[g:'r ehs/ ikD sKfe T[Zsw fwZNh dh ;/js pDkJ/ oZy e/ c;bK dk finkdk T[sgkdB gqkgs ehsk ik ;e/. c;bK ftu ;ko/ io{oh g”Fe sZsK dh g{osh f;oc T[otoeK d[nkok ;zGt BjhI j?, fJ; bJh i?fte ykdK ns/ i?t T[otoeK dk T[fus wksok ftu ;wkt/F ehsk ikDk io{oh j? fJ; Bkb T[otoeK d/ T[g:'r ~ xZN ehsk ik ;edk j? ns/ fJjBK dh T[g:'r Fwsk tXkJh ik ;edh j?. BsqiB :[es T[otoeK dk gq:'r 2-3 tko ftu eoBk ukjhdk j? ns/ ck;c'o; ns/ g'NkF :[es T[otoeK dk gq:'r nkXko o{g ftu ehsk ikDk ukjhdk j?. finkdk BsqiB ukj[D tkbhnK c;bK ftu BsqiB dh fJe fsjkJh wksok phiD d/ ;w/I ns/ pkeh yVh c;b ftu d' tko ftu eoBh ukjhdh j?. T[otoeK ~ phi d/ Bkb fwbke/ fpikJh eoB Bkb c;bK dk nze[oD gqGkfts j[zdk j?, fJ; bJh phi d/ Bkb T[otoeK ~ Bk fwbkU. c;b T[sgkdB s/ G?Vk n;o gkT[D tkb/ d{i/ ekoeK s/ fXnkB d/Dk io{oh j?, fJ; Bkb T[otoeK ftu ;wkJ/ g”Fe sZsK dk ;w[fus T[g:'r ehsk ik ;edk j?. T[Zsw c;b T[sgkdB bJh ;/jswzd ns/ tfXnk phi ns/ :E'fus g”d ;zfynk bJh g”d/ s'I g”d/ ns/ bkfJB s'I bkfJB dh d{oh nBFz;k nB[;ko ngBkT[Dh ukjhdh j?.
fJ;d/ fJbktk yogstko ezNo'b ns/ ehV/ ns/ fpwkohnK s'I pukn bJh T[fus T[gkn ;w/I f;o ehs/ ikD. fNekT{ c;b T[sgkdB ns/ ;fEo T[sgkdesk bJh feqFh o;kfJDK ns/ T[otoeK, ehNBkFhnK ns/ d{i/ o;kfJDK d/ n;zs[fbs ns/ nftt;fEs T[g:'r ~ ezNo'b eo io{os nB[;ko T[fus wksok ftu d{i/ ;o'sK d/ Bkb ;w/fes T[g:'r eoBk j't/rk sKfe fwZNh dh ;/js ns/ T[gikT{gD poeoko oj/. yohc c;bK ftu J/ehfeqs g”Fe sZs gqpzXB d/ xNe yohc3 c;bK ftu J/ehfeqs g”Fe sZs gqpzXB d/ fBwB xNe jB fijBK d/ T[g:'r Bkb w[Zy, r”D ns/ ;{eFw g”Fe sZsK dh g{osh ehsh ik ;edh j? ns/ fwZNh dk T[gikT{gD poeoko oZyd/ j'J/ c;bK dk p/jso T[sgkdB gqkgs ehsk ik ;edk j?. · ezg';N ns/ d{ihnK ekopfBe ns/ ihtKF ykd · joh ykd · i?t T[otoe (ihtkD{ ykd) · o;kfJfDe T[otoe ezg';N ns/ d{i/ ekopfBe ns/ ihtKF ykd ihtKF gdkoE fwZNh dk gqw[Zy ntnZ: j? fijVk fGzB gqeko dhnK i?fte gqfeqnktK bJh T[ZsodkJh j?. fwZNh ftu ihtKF gdkoE dk gZXo poeoko oZyD bJh ekopfBe ykdK ns/ r'po dh ykd, ezg';N, e/Iu{nk ykd, pkfJU r?; ;boh nkfd dk gq:'r brksko io{oh j?. fJjBK d/ gq:'r Bkb g”fdnK ~ io{oh g”Fe sZsK dh T[gbpZXsk d/ Bkb fwZNh dh ibXkoD Fwsk ns/ T[gikT{ Fesh ftu tkXk j[zdk j? ns/ fwqdk
www.fasalkranti.com
y/shpkVh eDkeko ns/ ;zouBk tfXnk pDh ofjzdh j?. fJ; bJh p/jso ns/ fNekT{ y/sh bJh ns/ fwZNh dh ;/js T[Zsw pDk e/ oZyD bJh fJj io{oh j? fe fGzB c;bK bJh io{oh g”Fe sZsK dh nB[Fzf;s wksok dk xZN' xZN shj% fjZ;k fJjBK ekopfBe ykdK okjhI gqdkB ehsk ikJ/. M'Bk (ibdh gZeD tkbh) d/;h fe;wK ftu ;w/fes sZs gqpzXB bJh 3-5 NB r'po dh ykd iK ezg';N iK 2 s'I 3 NB e/Iu{nk ykd (towhezg';N), wZXw ntXh dk M'Bk, p?Bh XkB, ;zeo ns/ ezg'fiN wZeh ftu 5-8 NB r'po dh ykd iK ezg'f}N wZeh ftu 5-8 NB r'po dh ykd iK ezg';N iK 3 s'I 5 NB e/Iu{nk ykd (towhezg';N) d/ gq:'r Bkb nB[Fzf;s T[otoeK dh fJe fsjkJh wksok ~ xZN eo T[fus T[sgkdB gqkgs ehsk ik ;edk j?. fJ; soQK dbjDh ns/ fsbjDh c;bK fit/I w{zr, T[Vd, nojo, ;'fJnkphB, w{zrcbh ns/ fsb ftu 3-5 NB ezg';N iK 2-3 NB towhezg';N d/ T[g:'r Bkb T[otoeK dh wksok ftu 30% dh ewh ehsh ik ;edh j?. joh ykd yohc c;bK d/ p/jso T[sgkdB ns/ tfXnk fwZNh dh ;/js bJh ekopfBe ;o'sK ftu joh ykd fJe T[Zsw nkgFB j? fi;d/ gq:'r Bkb fJjBK c;bK ftu T[otoeK dh b'V ~ nZXk xZN ehsk ik ;edk j?. joh ykd bJh ;BZJh ns/ Y?Iuk T[g:[es dbjDh c;bK jB, fijBK dh fpikJh ngq?b d/ nzs iK wJh wjhB/ d/ wZX se fpBk fe;/ y/s dh fsnkoh ns/ T[otoe T[g:'r eoe/ fJe wjhB/ dh c;b j'D s/ fwZNh gbN jb d[nkok fwZNh ftu T[es c;b ~ dpk e/ joh ykd fsnko ehsh ik ;edh j?. fi; y/s ftu fJe tko joh ykd pDkJh ikJ/ T[; ftu nkT[D tkb/ d' ;kb se joh iK d{ih ekopfBe ykd d/ gq:'r dh b'V BjhI g?Idh. joh ykd d/ gq:'r Bkb fwZNh d/ g”Fe sZsK d/ tkX/ d/ Bkb fwZNh dh ;zouBk tfXnk j' iKdh j? fi; Bkb fwqdk ;{eFwihtK ~ tfXnk tksktoD fwb iKdk j?. fJ; soQK fJj ;{eFwiht tk:{wzvb dh BsqiB dk ;fEoheoD eo yfDi BsqiB dh pus eod/ jB. i?t T[otoe (ihtkD{ ykd)- i?t T[otoe iK ihtkD{ ykd yk; soQK dh ihtkD{nK dk fJe yk; wZXw-e'fJbk, fwZNh, r'po dh ykd ftu nfijk fwFoD j? fi;~ phi fBt/FB iK r'po dh ykd_ezg';N ftu fwbk e/ fwZNh ftu fwbkT[D Bkb g”Fe sZsK dh wksok ftu tkXk j[zdk j?. fJjBK ftu w”i{d ihtkD{ fit/I okfJi'fpnw dbjDh c;bK dhnK iVK ftu rqzEhnK dk fBowkD eo tk:{ wzvbh BsqiB dk fwZNh ftu ;fEoheoD eod/ jB.
www.fasalkranti.com
fJ; soQK J/i'N'p?eNo ihtkD{ nBki c;bK dhnK iVK dh s?n ns/ fwZNh ftu nkikd o{g Bkb ofj e/ tk:{ wzvbh BsqiB ~ nw'Bhnk ftu pdb e/ g”fdnK ~ T[gbZpX eokT[Id/ jB ns/ fJ;d/ fJbktk 20-25 feHrqkH BsqiB gqsh j?eN/no fwNh ftu ;fEohfeqs eod/ jB. fJ; bJh fJjBK ihtkD{ ykdK d/ gq:'r Bkb T[otoe dh wksok ftu eN”sh ehsh ik ;edh j? ns/ iwhB dh G”fse dFk ftu ;[Xko eo fNekT{ y/sh bJh T[g:[es pDkfJnk ik ;edk j?. ;c[o x'be ihtkD{ (ghHn?;Hph) fwZNh ftu T[gbpZX ck;c'o; dk 80-85 gqshFs fjZ;k, fijVk g”fdnK bJh ;[bG BjhI j[zdk, ~ x[bDFhb d/ o{g ftu pdb e/ g”fdnK ~ gj[zukT[Id/ jB. phi fBt/FB bJh fJjBK i?t T[otoeK dh 5 s'I 10 rqkw wksok gqsh feb'rqkw phi ns/ fwZNh fBt/FB bJh 5 feHrqkH gqsh j?eN/no eoB Bkb bVhtko 10 s'I 15 ns/ 25 s'I 30% T[otoeK dk xZN T[g:'r eoe/ bkGdkfJe T[sgkdB gqkgs ehsk ik ;edk j?. fJjBK dk GzvkoD mzv/, Bw ns/ SK tkbh irQk s/ eoBk ukjhdk j?. phi fBt/FB th SK tkbh irQk s/ eo e/ T[;/ fdB fBt/fFs phi dh fpikJh eo d/Dh ukjhdh j? BjhI sK fJ; ftu w”i{d ihtkD{ BFN j' ikDr/. o;kfJfDe T[otoe- o;kfJfDe T[otoeK d[nkok BsqiB dh g{osh bJh :{fonk, nw'fBnw ;bc/N, e?bFhnw nw'fBnw BkJhNq/N, nw'fBnw eb'okfJv, ck;c'o; dh g{osh bJh ;[go ck;c/N, vkJh e?bFhnw ck;c/N, BsqiB ns/ ck;c'o; d'tK dh g{osh bJh vhHJ/HghH, :{HJ/HghH, nw'fBnw ck;c/N ;bc/N nkfd g'NkF dh g{osh bJh fwT{o/N nkc g'NkF, ;bc/N nkc g'NkF, fszBK sZsK dh g{osh bJh fJce', ;[cbk nkfd d/ rq/v/v T[otoe, rzXe bJh p/BN'BkfJN ;bco, fig;w nkfd, i;s/ bJh fize ;bc/N, p'okB bJh p'o/e; nkfd dk gq:'r eo ;ed/ jK. T[BZs feqFh ns/ J/ehfeqs g”Fe sZs gqpzXB bJh wjZstg{oB ;[Mkn · gqkEfwe g”Fe sZsK dh ;zs[fbs g{osh bJh fwZNh dk gohyD fJe ;kb d/ nzsokb s/ io{o eokU ns/ f;ckfoF d/ nB[;ko g”Fe sZsK dh g{osh eo'. · jo d' iK fszB ;kb pknd rowh d/ w”;w dh v{zxh i[skJh eo'. · fe;kB Gok r'po dh tfXnk ykd fsnko eoB, fJ;d/ bJh pkfJU r;? :f{BN bk e/ yd[ dh fJXzB dh ioo{s go{h eoe/ Ts[w rp'o dh ;boh fJe whNo v{zx/ rZY/ ftu gkU. · i/ pkfJU r?; :{fBN BjhI j? sK iwhB ftu fJe whNo rZvk pDkU ns/ T[;~ GoB bJh c;b ntF/FK ns/ ngfFFNK dk T[g:'r
·
·
·
·
·
·
·
·
eo', ;VD dh gqfeqnk s/i eoB bJh gqsh NB ntfFFN 8 feb'rqkw :{ohnk rZv/ ftu gkT[Dk io{oh j[zdk j?. Bkv/g gZXsh Bkb fe;kB tfXnk ezg';N ykd fsnko eo ;ed/ jB. T[es bJh io{os nB[;ko Bkv/g NKfenK dk fBowkD eoe/ c;b ns/ d{i/ ntF/FK ~ r'po d/ Bkb gos do gos gk e/ tfXnk ezg';N fsnko ehsh ik ;edh j?. iwhB dk ghHn?uHwkB i/ 8 s'I finkdk j? sK fig;w dk T[g:'r 2-5 NB gqsh j?eN/no dh do Bkb jo ;kb eoBk ukjhdk j?, i/ ghHn?uHwkB 6 s'I j/mK j? sK u{Bk gzi NB gqsh j?eN/no d/Dk io{oh j?. i?fte ykdK ~ i/ ;zGt j't/ sK jo c;b iK jo ;kb ns/ i/ ;zGt Bk j't/ sK d' ;kb pknd io{o 5-10 NB gqsh j?eN/no wksok i[skJh s'I gfjbK fdsh ikJ/. ib ns/ fwZNh ;[oZfynk bJh joh ykd ftu T[rkJhnK ikD tkbhnK c;bK ~ c;b uZeo ftu Fkfwb eo'. T[es c;bK ~ phiD d/ 30-45 fdB d/ pknd iwhB ftu fwbk fdU. w[Zy c;b dh p'Bh d/ d' jcs/ gfjbK iwhB ftu fwbke/ ;VkT[D Bkb T[g:[es ihtkD{ dh c;b d/ Bkb BsqiB bJh ;goXk Nkbh ik ;edh j? ns/ d{i/ io{oh g”d g”Fe sZsK dh b'VhIdh T[gbZpXsk :ehBh ehsh ik ;edh j?. c;b phiD ;w/I ihtkD{ ykd Bkb phi T[guko eo'. dbjDh c;bK bJh okJhi'fpnw ns/ d{ihnK c;bK bJh J/i'N'p?eNo, J/i';gfobw dk T[g:'r eo'. fJ;d/ Bkb Bkb ;c[o x'be ;{eFw iht Bkb th phi T[guko eoBk bkGdkfJe ofjzdk j?. o;kfJfDe T[otoe f;ckfoF wksok ftu th p'Bh d/ ;w/I fdU fi; Bkb fJjBK dh ekoi Fwsk tXdh j?. ;c[o, g'NkF dh g{oh wksok ns/ BsqiB dh nZXh wksok phiD d/ ;w/I d/Dk T[fus j?, pkeh BsqiB pknd ftu d' uoBK ftu pokpo wksok ftu fdU. T[otoeK dh bkrs xZN eoB ns/ T[Zsw fwZNh dh ;/js bJh ihtkD{ ykdK dk gq:'r io{o eo'. G{-eFoD o'eD bJh ;xB c;b uZeo ngBkU. vkH J/H e/H f;zx -vkHJ/He/Hfsqgkmh iHB/HfeqHftHftH, feqFh ftfrnkB e/Ido ;kro (wHgqH)
c;b eqKsh 29 5 wJh 2018
y/shpkVh
ehNBkFeK Bkb ;zpzfXs GowK dk jZb ;kv/ d?fBe nkjko ftu ehNBkFeK ns/ T[jBK d/ ntfFFNK dk T[g:'r fJe brksko tX ojh rb'pb fuzsk j?. nZi finkdkso b'e ;pihnK ns/ cbK dh r[DtZsk s/ gqFB u[Zed/ jB. T[jBK dk gqFB j?- eh jo o'} T[g:'r ftu nkT[D tkbhnK ;pihnK ns/ cb ;kc ;[Eo/ jB ns/ T[jBK ftu ehNBkFeK d/ ntfFFN (pkeh pu/) sK BjhI jB< feT[Ife e[M r?o-;oekoh ;zrmBK dk wzBDk j? fe T[jBK ftu ehNBkFeK d/ ntfFFN T[u wksok ftu j[zd/ jB. c;b tXkT[D ns/ p/jso r[DtZsk dk T[sgkd gkT[D bJh y/sK ftu finkdkso G'iB gdkoEK s/ ehNBkFeK dk T[g:'r ehsk iKdk j?. nkgD/ ;tkoE d/ ubd/ e[M r?o-;oekoh ;zzrmBK d[nkok ehNBkFeK d/ ntfFFNK d/ gqGkt s/ nctkjK c?bkJhnK ik ojhnK jB, fJ; bJh fJ;d/ gqsh b'eK dh okJ/ nbr nbr j?. c;b dh ;/js fGzB fGzB ekoeK s'I gsk ehsh iKdh j?, fit/I fwZNh dk T[gikT{gD, seBhe, f;zukJh dh ;[ftXk, tfXnk r[DtZsk d/ phi ns/ yogstko, o'rK ns/ ehfVnK Bkb c;bK dh ;[oZfynk. fqFh o;kfJDK d/ ckfJd/ ns/ wB[ZyK ns/ c;bK s/ fJjBK d/ gqGkt pko/ nctkjK ns/ p/p[fBnkdh ejkDhnK s/ ftFtk; eoB dh pikJ/ feqFh o;kfJDK d/ pkok/ ;g?Ffb;NK dh okJ/ ikBDk T[fus j't/rk. fcZeh fJe nfijk c'ow j?, fijVk c;b dh ;[oZfynk ns/ Gkosh fe;kBK dh pzgo g?dktko dh tekbs eodk j?. fJ;d/ jkfbnk fo;ou B/ ehNBkFeK d/ T[g:'r Bkb i[VhnK eJh GqKshnK ~ d{o ehsk j?. fJj wzBDk rbs j? fe ehNBkFeK Bkb c;b dh ;/js p/jso BjhI j[zdh
Ksh 30 c;b eq wJh 2018
j? ns/ fJj T[sgkdBFhbsk tXkT[D dk fJe FkoNeN j?. g?Nq'bhnw ns/ e?fweb; s/ ;EkJh ;fwsh dh 37thI fog'oN (2002) d/ nB[;ko Gkos ftu yogstko, ehN, o'r, iht-izs{ nkfd eoe/ nBki T[sgkdB ftu 28% dk B[e;kB j[zdk j? ns/ fJj oew jo ;kb 90,000 eo'V o[gJ/ j? ns/ toswkB n?wn?;gh eoe/ fJj B[e;kB 4,00,000 eo'V o[gJ/ jo ;kb j' ;edk j?. fJ; bJh ;EkJh ;fwsh B/ joph;kfJv ns/ czrh;kfJv dk T[g:'r tXkT[D dh ;bkj fdsh j?. y/sh d/ ;w/I ns/ eNkJh d/ pknd c;bK ~ B[e;kB j'D dk vo ofjzdk j?. ;kvh y/sh dh iwhB s/ 10,000 gqeko d/ ehV/ ns/ 30,000 gqeko d/ yogstko gkJ/ iKd/ jB. fJ;d/ fJbktk czrh, p?eNhfonk, tkfJo; ns/ ;{eFwiht th c;bK ~ B[e;kB gj[zukT[Id/ jB, feT[Ife fJj e[dosh g”Fe sZsK ~ fwZNh s'I g”d/ se BjhI gj[zuD fdzd/ ns/ c;b dk tkXk o[e iKdk j?. Gkos ftu eJh dFeK s'I nfijk j[zdk nkfJnk j?, fi; Bkb fe;kBK ~ pj[s B[e;kB j'fJnk j? ns/ Gkos dh tZvh iB;zfynk g”Fe G'iB d/ nfXeko s'I tzfus j'Jh j?. ehNBkFe c;bK d/ g”Fe w[Zb ~ pukT[Id/ jB ns/ T[sgkdB tXkT[Id/ jB. fit/I fe ;oeko B/ dZf;nk j?, fGzB fGzB ehfVnK, o'rK ns/ yogstko eoe/ c;b dh 10 s'I 30 gqshFs jkBh j[zdh j?. fJe d{ih XkoDk fJj j? fe fe;kB tZvh wksok ftu feqFh o;kfJDK dk T[g:'r eod/ jB, fi; Bkb c;b dh r[DtZsk yokp j[zdh j?. jkbKfe fJe nfXn?B d/ nB[;ko Gkos ftu ehNBkFeK dk T[g:'r d[fBnK ftu ;G s'I xZN j[zdk j?, fiE/ gqsh j?eN/no T[gG'r f;oc 0H6
feb'rqkw j?, fijVk nwohek (5-7 feb'rqkw gqsh j?eN/no) d/ w[ekpb/ pj[s xZN j?. fJ;d/ fJbktk fe;kBK ~ ehNBkFeK d/ t[g:'r ns/ c;bK s/ T[jBK d/ gqGkt pko/ tZv/ ekog'o/FB d[nkok tZv/ g?wkB/ s/ f;ybkJh th fdsh ik ojh j? sKfe T[jBK ~ fJjBK d/ bkGK dh ;jh ikDekoh j't/. T[jBK ~ y[oke dh ikDekoh j? ns/ e[Fb fe;kB c;b d/ tkX/ ftu ehNBkFeK dh G{fwek ~ ;wMd/ jB. jkbKfe y/sh dhnK nkX[fBe ftXhnK ~ ngBkT[D tkb/ fe;kB Gkosh feqFh y/so ~ BtK nk:kw d/ oj/ jB ns/ d/F ftu T[jBK dhnK e'fFFK dh ;okjBk th j' ojh j?. go pdfe;wsh Bkb T[Zso, g{ot, T[Zso-g{ot ns/ wZX Gkos ftu fgSV/ fe;kB jB, fiE/ seBhe dh gj[zu BjhI j? ns/ feqFh o;kfJDK dk xZN T[g:'r j[zdk j?, fi; Bkb Gkos d/ d{i/ fjZf;nK d/ w[ekpb/ fJE/ xZN c;b j[zdh j?. d/F ftu y/sh ftu j' oj/ pdbkn ~ t/yd/ j'J/ eJh b'eK ~ fJj fuzsk j? fe ehNBkFeK d/ ntfFFN Bkb e?I;o j[zdk j? go fJ;dk e'Jh ftfrnkfBe nkXko BjhI j?. jkb/ se ehNBkFe ns/ e?I;o d/ ftu e'Jh ;pzX ;Ekfgs BjhI j'fJnk j?. ofi;Nq/FB ns/ pkiko ftu nkT[D s'I gfjbK ;ko/ feqFh o;kfJDK dk em'o ftfnrkfBe N?;N j[zdk j?. Go';/:'r ;z;EkBK dh jkb dh fog'oN s'I f;ZX j'fJnk j? fe ehNBkFeK Bkb e?I;o iK iBwiks ftfeqsh BjhI j[zdh. e?I;o g?dk eoB tkb/ T[sgkdK dh vpfbT{ n?u U dh ;{uh ftu fe;/ ehNBkFe dk BK BjhI j?, fJ; bJh feqFh Bkb ;zpzfXs ;G s'I tv/ Gow ftu fJe fJj j? fe nkor?fBe y/sh ;ekJh j[zdh j?. vpfbT{n?uU d/ e?I;o ekoeK ftu'I szpke{, nbe'jb ns/ bkb www.fasalkranti.com
y/shpkVh
wk; nkfd jB. g{oh soQK nkor?fBe y/sh eoBk T[fus T[sgkdB bJh ;fji ns/ bkGgqd BjhI j?. fe;kBK d[nkok nkw s”o s/ J/fBwb vze iK J/fBwb w?BUo dk T[g:'r ehsk iKdk j?, fijVk fe feqFh wt/FhnK dh ;zfynk xND eoe/ d[obZG j' u[eh j?. feqFh bJh B'pb g[o;eko fiZsD tkb/ fJeZb/ ftfrnkfBe vkH Bkow/B p'obkZr B/ fJe tko fejk ;h, @@nZi ;kv/ rqfj s/ 6H6 fpfbnB b'e . nkor?fBe y/sh Bkb f;oc uko fpfbnB b'eK dk g/N Go ;edk j?. d' fpfbnB b'e feZE/ ikDr/<## toswkB ftu Gkos s/ iwhB ns/ c{v ;z;kXBK dk pj[s finkdk dpkn j?, feT[Ife fJE/ ;kb 2050 se 1H6 fpfbnB b'eK dk g/N GoBk io{oh j?. d/F d/ eJh fjZf;nK ftu nZi th b'e G[Zy ns/ e[g'FD Bkb ghfVs jB. fJ; bJh fJ; ;wZf;nk ~ d{o eoB ns/ b'VhId/ g”Fe G'iB dh wzr g{oh eoB dh b'V j?. e[dosh G{whnkXkfos ;z;kXB, e[dosh ib ns/ i?t fGzBsk s/ th Gkoh dpkn j?. g”Fe nkjko dh tXdh b'V ~ t/yd/ j'J/ y/sh d/ y/so ~ tXkT[Dk iK w”i{dk feqFh iwhB dh T[otosk ns/ T[sgkdB Fhbsk ftu ;[Xko io{oh j?. u{zfe y/sh :'r G{wh ;hfws j?, fJ; bJh T[sgkdBFhbsk tXkT[Dk jh f;oc fJe nkgFB j?. fJ;d/ bJh nkX[fBe feqFh seBheK, wFhBK ns/ fvqg ns/ f;fgqzebo f;zukJh, T[u T[gi tkb/ phiK, ykd ns/ ehNBkFeK dk ;jh T[g:'r j'Dk ukjhdk j?. fJe sZE fJj j? fe c;b tXD Bkb ehfVnK dk i'fyw th tX iKdk j?, fJ; bJh ehNBkFeK dk T[g:'r tXkT[Dk g?Idk j?. fJ; bJh Gkos ~ nkgD/
www.fasalkranti.com
fe;kBK s'I feqFh o;kfJDK d/ ;[oZfyns T[g:'r dk nkrqj eoBk ukjhdk j?. feqFh o;kfJDK ns/ T[jBK d/ T[g:'r s'I j'D tkb/ bkGK ~ t/yd/ j'J/ b'e fJjBK GqKshnK s'I puDr/. jkb jh ftu j'J/ nfXn?B dZ;d/ jB fe c;bK ~ o'rK s'I pukT[D bJh ehNBkFe io{oh jB. feqFh o;kfJD c;bK bJh t?;/ jh jB fit/I ckowkf;T{Nheb wkBt bJh jB, nk:[ot/d, j'fwUg?Eh ns/ :{BkBh fij/ fGzB T[guko T[gbpZX jB, go finkdkso b'e J/b'g?Eh jh ngBkT[Id/ jB. y/sh dk ;kvh ihvhgh ftu wjZstg{oB :'rdkB j?, fJ; bJh ;oeko ns/ BkrfoeK ~ d/F dh feqFh T[sgkdBFhbsk tXkT[D bJh fwbe/ ezw eoBk ukjhdk j?. XkB[ek n?rohN?e fbfwN/v nrqDh feqFh o;kfJD ezgBhnK ftu'I fJe j?, fijVh Gkosh fe;kB dh soZeh bJh e'fFF eodh j?. ezgBh B/ feqFh o;kfJDK d/ T[g:'r d/ ;zpzX ftu ikro[esk c?bkT[D bJh fJe nrqDh u?Bb Bkb rmpzXB ehsk j?. fJ;d/ jkb jh d/ n?gh;'v ftu feqFh o;kfJDK d/ T[g:'r Bkb i[V/ GowK ~ d{o ehsk frnk. ekog'o/N; d[nkok nfijhnK gfjbK Bkb feqFh T[d:'r fBFfus s”o s/ nZr/ tX/rk. fJ; n?gh;'v ftu vkH vhHekB{Br', foNkfJov J/vhih (;/js ns/ gfotko efbnkD wzsokb/) ns/ u/nogo;B, ;kfJzNhfce g?Bb nkB g? ; Nh;kfJv n? I v n?INhpkfJUfNe o/;hfvT{i, n?cn?;n?;J/nkJh B/ fejk, @@ehNBkFeK d/ ntfFFN d? f Be nkXko s/ b?D :'r wksok ftu j[zd/ jB, feT[Ife n?wnkon?b B/ d?fBe ;/tB dh ;hwk ~ 100 r[Dk finkdk dZf;nk j?.## ;w{fje uouk ftu vkH Fqhwsh ;zfXnk e[bFq/Fm, ;bkjeko, ;/js ;/tk wjkfBd/Fe (;hnkJhph ns/ nko;h dh ;kpek ;fut) B/ ofi;Nq/FB dh gqfeqnk s/ e/Idfos j' e/ fejk, @@ehNBkFe NkZef;e
j[zd/ jB, go ;oeko fJjBK dh ;[oZfynk iKu eo ojh j? ns/ wkgdzvK s/ yo/ j'D d/ pknd jh ;oeko fJjBK d/ T[g:'r dh nB[Fz;k eodh j?.## g?;Nh;kfJv o/;hfvT{ s/ nkJh;hJ/nkoJ/nkJhn?Bgh d/ B?Ntoe e'nkovhB/No vkH e/He/H Fowk B/ fejk, @@5 ;kbK ftu n;hI ;pihnK d/ 50000 Bw{fBnK dh iKu ehsh j? ns/ f;oc 2H5% Bw{B/ n?wnkon?b s'I T[s/ gkJ/ rJ/. fJ;/ soQK n;hI brGr 10,000 cbK dh iKu ehsh fijBK ftu'I 1H5% n?wnkon?b s'I T[go ;B, fijV/ fe d{i/ d/FK d/ w[ekpb/ pj[s xZN jB.## ;kv/ wkB:'r gqXkBwzsoh B/ 28 cotoh 2016 ~ fJe ;kotifBe ;Gk ftu ;kb 2022 se fe;kBK dh nkwdBh d'r[Dh eoB dh rZb ejh ;h. T[jBK B/ vkH nF'e dbtZJh ~ fe;kBK dh nkwdBh d'r[Dh eoB s/ pDh ew/Nh dk u/now?B fB:[es ehsk ;h fijBK B/ nkgDh fog'oN ~ gqekfFs ehsk j?. fJ; fog'oN ftu T[jBK B/ dZf;nk fe ehNBkFe dh bkrs 0H4% j?, id'I fe pqkihb ftu 10% j?. ;zy/g ftu ejhJ/ sK ehNBkFe phiK, wFhBK nkfd tKr feqFh bJh io{oh jB. fJj ;kv/ G'iB ~ pukT[Id/ jB ns/ fe;kBK dh nkwdBh tXkT[Id/ jB. gq'c?;o UHghHf;zx (ghn?uHvhH, n?cghghJ/nkJh) gq?}hv?IN, XkB[ek n?rohN?e fbfwN/v
c;b eqKsh 31 5 wJh 2018
y/shpkVh
xo/b{ pkrtkBh ;/jswzd ihtB dk nkXko cb, c[Zb, ;pih iK d{ih w?vh;Bb ns/ ;ihtNh g”fdnK ~ xo iK GtBK d/ nzdo iK pkjo fe;/ ;hfws EK s/ T[rkT[D ns/ T[jBK dh d/yGkb eoBk jh pkrtkBh j?. pkrtkBh ihtB ihT[D dk fJe e[dosh sohek j?, fi;B/ nkgD/ g{otiK ~ w'Nkg/ s'I puke/ ;/jswzd oZfynk ns/ nZr/ nkT[D tkbhnK ghVhnK ~ th ;/jswzd oZy/rh.i/ s[jkv/ e'b fiw ikD dk ;wK BjhI j? iK fco s[;hI fiw dh ch; BjhI Go ;ed/ sK fuzsk eoB dh e'Jh rZb BjhI. feT[Ife pkrtkBh jh fJe nfijk ezw j? fi; ftu s[;hI e[dos d/ Bkb ofjzd/ j'J/ fiw ikD s'I th finkdk ckfJdk b? ;ed/ j'. pkrtkBh dk fJfsjk; pj[s g[okDk j?. g[okD/ iwkB/ ftu th tZv/ tZv/ okik wjkokik nkgDh ;zgBsk dk fJ}jko pkr-prhu/ bk e/ eod/ ;B. nbr nbr T[d/FK bJh nbr nbr pkr pDkJ/ iKd/ ;B. fi;d/ e'b ;G s'I finkdk ns/ fGzB gqeko d/ pkr j[zd/ ;B T[j ;G s'I finkdk ;zgzB ;wfMnk iKdk ;h. nZi dh GZi d”V dh f}zdrh B/ b'eK e'b pkrtkBh bJh ;wK ns/ irQk d't/I xZN eo fdZshnK jB. go fco th pkrtkBh d/ F'ehB rwfbnK iK ftzv' pke; ftu xo d/ nzdo iK pkjo fe;/ th irQk s/ nkgDh io{os d/ fj;kp Bkb g”d/ bk ;ed/ jB, fiE/ xZN ;w/I ns/ irQk ftu th fJj ezw nk;kBh Bkb ehsk ik ;edk j?. efjzd/ jB fe fijV/ b'e pkrtkBh Bkb i[V/ jB T[j j'oK d/ w[ekpb/ finkdk ;/js d/ XBh j[zd/ jB. fJj ;kvh
Ksh 32 c;b eq wJh 2018
y[Fjkbh dk nkXko j? ns/ d{i/ FpdK ftu ejhJ/ sK pkrtkBh ;kvh fizdrh j?. prhu/ iK pkr ftu n;hI pj[s ;kohnK BthnK uh}K f;Zyd/ jK fit/I fe nbr nbr g”fdnK ns/ T[jBK s/ bZrD tkb/ ehfVnK ns/ fpwkohnK dh ikDekoh, nbr nbr gzShnK ns/ d{i/ ihtK dh ikDekoh. fJj b'eK d/ nkg; ftu fwbD dh irQk j?. pkr ftu n;hI nbr nbr b'eK Bkb fwbd/ jK ns/ Bt/I d';s pDkT[Id/ jK. fJj irQk ;kvhnK :kdK ~ skik pDkJ/ oZyD dh EK j?. ;k~ fJj rZb jw/FK :kd ofjzdh j? fe w?I T[; ftnesh Bkb gfjbh tko fJE/ fwfbnk ;h. pkrtkBh ;kv/ nk;/ gk;/ d/ tksktoD ~ ;z[dosk sK gqdkB eodh jh j?, fJ;d/ fJbktk th ;k~ pj[s e[M fdzdh j?. sK nkU ikDd/ jK fe pkrtkBh d/ eh eh ckfJd/ jBtfXnk ;ohoe ns/ wkBf;e ;/jspkrtkBh dk ezw fJe pj[s jh tfXnk e;os j?. fJj ;kvk w'Nkgk sK xZN eodh jh j? Bkb jh e'b?;Nq'b, fuzsk, nt;kd ~ xZN eodh j? ns/ pbv gq?Fo ~ Bkowb pDk e/ oZydh j?. 60 ;kb s'I xZN T[wo d/ b'eK ftu o'i pkrtkBh dk ezw eoB Bkb fdb d/ o'r dh ;zGktBk 30% se xZN j' iKdh j?. fdB Go p?m/ ofjDk ;/js bJh pj[s jh ysoBke j?. fJ; bJh fJe fdB ftu nZXk xzNk pkrtkBh dk ezw io{o eoBk ukjhdk j?. fJeZm/ nZXk xzNk iK fco 15 fwzN
;t/o/ ns/ 15 fwzN Fkw ~ th eo ;ed/ jK. fJe nfXn?B ftu nkgo/FB tkb/ wohiK ~ d' ro[ZgK ftu tzfvnk frnk. fJe ro[Zg d/ ;kjwD/ fyVeh s'I o[y fdy oj/ ;B sK d{i/ gk;/ fJZNK Bkb pDh dhtko. e[dos ~ t/yD tkb/ wohi ;koEe o{g Bkb ibdh mhe j'J/, ifNbsktK xZN fwbhnK ns/ T[jBK B/ g/B febo th xZN bJ/ id'I fe fJZN dh dhtko t/yD tkfbnK ftu ;G e[M fJ;d/ T[bN fwfbnk. pkrtkBh jh nfijk ezw iK e;os j? fijVh gkrbgB (Demen a) ~ 36% se xZN eo fdzdk j?. tXdh T[wo d/ Bkb jh ;kv/ jZEK dh skes ns/ ezw eoB dh skes xZN j[zdh iKdh j?. pkrtkBh fJe nfijk ;zGt ns/ nkBzdwZJh ezw j? fijVk fJ; gqfeqnk dh rsh ~ xZN eo fdzdk j?. fJj ;kvh skes ns/ :'rsk ~ g[Bo-ihfts eoB dk fJe pj[s jh ;koEe ns/ T[sgkde sohek j?. ;oho dk ;zs[bB pDk e/ oZyD bJh fJe fJe eoe/ d'jK jZEK dk T[g:'r eoB Bkb ;kvk fdwkr th feqnkFhb pfDnk ofjzdk j?. fcfiUEo?gh fijVhnK wk; g/FhnK dh e;os eoB dh ;bkj fdzdk j? pkrtkBh d[nkok ikD/-nBikB/ ftu T[jBK wK; g/FhnK dh e;os y[d jh j' iKdh j?. fo;ou s'I gsk brdk j? fe prhu/ iK g”fdnK ~ f;oc t/yD Bkb jh ;kv/ ;oho ftu eJh pdbkn nk iKd/ jB, fit/I fe f;o ns/ fdb dh feqnk-ftXh, wK;g/FhnK dk sBkn ns/ pbZv gq?Fo. fGzB fGzB c[Zb-g”fdnK dk ozr ns/ ;goF
www.fasalkranti.com
y/shpkVh jh ;k~ FKsh, ;d-GktBk ns/ y[Fh dk ;zd/F fdzdk j?. pkrtkBh dk ezw ykbh ;w/I ftu ;kvk uzrk wB bkT[D d/ Bkb jh ;kv/ ;oho ns/ nkswk dk fJbki th j?. o'r gqsho'Xesk ftu tkXk- pkrtkBh fJe tkfJbv ekov dh soQK j? fi;~ eod/ j'J/ ;k~ ;{oi dhnK feoBK s'I ftNkfwB vh fwbdk j? fJj fdb dh fpwkoh, nk;fNUg'o'f;;, e?I;o ns/ ;odh-i[ekw s'I ;kvk pukn eodk j?. prhu/ dh fwZNh ftu ;kvk fJe fwZso ihtkD{ wkJhe' p? e Nhohnw t/ Z e h (Mycobacterium vaccae) gkfJnk iKdk j? fijVk ;k~ n;Ewk, nboih ns/ nt;kd s'I pukT[Idk j?. ;kc-;[Eok tkskotD- n;hI jw/FK fJj sK ;[Dd/ ofjzd/ jK fe wB[Zy nkgDh nbr nbr io{osK ~ g{ok eoB bJh tksktoD ~ gqd[fFs eo fojk j? go pkrtkBh d[nkok :ehBB n;hI fJ; Xosh ~ jok Gok pDk oj/ jK. g”d/ pj[s jh tfXnk tk:{ F'Xe j[zd/ jB. fJj tk:{wzvb s'I ekopBvkJhnke;kfJv ns/ d{i/ gqd{FeK ~ nt;'fFs eoe/ ;k~ nke;hiB d/ Bkb Bkb tksktoD ~ y[FB[wk pBkT[D tkbh y[Fp{ th fdzd/ jB. g”fdnK dk ;xB nktoD ns/ nZSkdB fwZNh d/ Bkb Bkb g”Fe sZs ns/ d{i/ gdkoEK ~ nkgDh EK s/ pzB e/ oZydk j? :kBh fe fwZNh o[VD s'I o'edk j? ns/ fJ; gqeko sbSN ~ BdhnKBkfbnK ftu ikD iK o'v s/ izwB s'I o'edk j?. pkr-prhu/ pkfoF d/ gkDh ~ nt;'fFs eoe/
www.fasalkranti.com
T[;dk pjkn sK xZN eo jh fdzd/ jB Bkb jh ikBb/tk gqd{FeK ~ th iVK Bkb pzBQ e/ ib ;o's ftu ikD s'I o'ed/ jB ns/ d{i/ FpdK ftu ib ;o'sK ~ ;kc oZyD ftu ;kvh wdd eod/ jB. wB[Zy nkgD/ ;tkoE bJh tksktoD ~ brksko gqd{fFs eodk ik fojk j? go o[y ns/ g”d/ jw/FK T[jBK ~ ;kc jh eod/ jB. fe;/ th EK s/ g”d/ bkT[D Bkb tksktoD sK uzrk pDdk jh j? Bkb jh xZN you/ ns/ d/yGkb ftu nk;kBh Bkb ;kvhnK io{osK th g{ohnK j' iKdhnK jB. fJj sZE ;G ~ gsk j? fe fJe gqGkth tksktoDh b?Iv;e/g fvikfJB rowh ftu ;kv/ xoK ~ mzvk ns/ ;odh ftu row oZydk j?. fi; Bkb fpibh dk fpb nkgD/ nkg jh xZN j' ikdk j?. @gbKN; cko ebhB J/no ekT{If;b## d/ nB[;ko fJe n?Boih n?chFhn?IN b?Iv;e/fgzr ;kvh T{oik ygs ~ 20% se xZN eo fdzdh j? ns/ fJ; soQK ihtkFw fJzXB dh ;zGkb eodh j?. nksw ;zs[FNh- pkrtkBh iK b?Iv;e/fgzr ;jh sohe/ ftu fje gqeko dh ebk jh j?. pkrtkBh dk ezw-:'iBk ns/ fvikfJB pBkT[Dk, g”d/ bkT[Dk, nkgD/ jZEK Bkb phi/ j'J/ phiK ns/ g”fdnK ~ T[rd/ t/yDk ns/ tXd/ j'J/ t/yDk :ehBB jh fJB;kB ~ nksw ;zs[FNh ns/ wkB dk nfj;k; fdbkT[Idk j?. pkrtkBh fJe E?ogh th j?. fJj pj[s tfXnk uh}K dk w/b j?, fit/I fe ;ohoe feqnk d/ Bkb ;t/o/ g;hBk nkT[Dk, nk;/ gk;/ dh e[dosh tksktoD dk frnkB j'Dk,
p'X-gqfeqnk dk ;feqn j'Dk ns/ ezw eoB d/ pknd nksw ;zs[FNh j'Dk. ro'fJzr rohB- nZi d/ fJ; :[r ftu fiE/ ehNBkFeK ns/ d{i/ jkBhekoe o;kfJDK dk nzXkX[zX gq:'r j' fojk j?, j'w rkovfBzr d[nkok n;hI ehNBkFe ofjs ;kc ;[Eo/ ns/ skik cb, c[Zb ;pihnK nkfd nkgDh b'V d/ fj;kp Bkb gqkgs eo ;ed/ jK. pkiko ftu fiE/ sop{i ~ bkb ozr ftu gekT[D bJh nke;hN'f;B dk fJzi?eFB bk fdsk iKdk j? sK nzp ~ ibdh gekT[D bJh iZos Bkb finkdk e?bFhnkw ekopkfJv (CaC2) gk fdsk iKdk j?. fJj ;G o;kfJD ;kv/ ;oho bJh ifjo jB, e'Jh r[od/ ~ yokp eodk j? sK e'Jh d{i/ nzrK ~. nfij/ ftu i/ s[;hI nkgD/ pkr d/ cb c[b ykUr/ sK :ehBB d{finK d/ w[ekpb/ ;t;E oj'r/ ns/ nk;/ gk;/ dk tksktoD th ;kc oj/rk. gq'goNh dh ehws ftu tkXk- rkovfBzr iK b?Iv;e/fgzr ~ fJe fBt/F th fejk ik ;edk j?. fe;/ th ohnb n;N/N ftu b?Iv;e/fgzr jh T[;dh gfjbh fyZu j[zdh j?. fJe nkeoFe b?Iv;e/fgzr fe;/ th xo dh ehws ftu 15% se tkXk eo ;edh j? ns/ fJ; soQK uzrh soQK ftef;s xo ~ ;kXkoD xo d/ w[ekpb/ ibdh th t/funk ik ;edk j?. vkHJ/He/Hf;o'jh T[g fBd/Fe, c;b eqKsh
c;b eqKsh 33 5 wJh 2018
peoh gkbB
rqkwhB y/so ftu eko'pkoh peoh gkbB Gkos fJe y/sh gqXkB d/F j?. fJE'I dh 65-70 gqshFs iB;zfynk fgzvK ftu t;dh j?. T[jBK dh nkihftek dk w[Zy ;kXB feqFh ns/ gF{ gkbB j?. fJjBK b'eK ftu'I brGr fJe fsjkJh b'e rohph o/yk s'I j/mK ihtB p;o eod/ jB fijBK ftu finkdkso ;hwKs fe;kB ns/ feqFh wid{o nkT[Id/ jB. fJj b'e ;kXBK dh ewh eoe/ rK, wZM fij/ tZv/ ns/ youhb/ gF{ BjhI oZy ;ed/. peoh gkbB xZN youhbk ns/ finkdk bkGekoh j'D eoe/ T[jBK dh nkofEe ;fEsh ;[XkoD bJh todkB ;kfps j'fJnk j?. peoh fJe pj[- T[g:'rh ns/ f;ZXk-;kdk gF{ j?, fijVk nkgD/ S'N/ ed, jo soQK dh ibtk:{ ftu ofjD dh Fwsk ns/ ofjD-;fjD dhnK nk;kB nkdsK eoe/ nZi d/F d/ ;ko/ torK dk uj/sk gF{ j?. peoh rqkwhB noEftt;Ek dh ohV j? ns/ fJ; s'I gqkgs j'D tkbhnK t;s{nK d[ZX, tkb, uwVk ns/ i?fte ykd nkfd ;G soQK Bkb bkGdkfJe jB. fJ;d/ T[sgkd dh fteoh bJh pkiko jo EK T[gbZpX j?. fJjBK ekoBK eoe/ gF{XB ftu peoh dk fJe yk; EK j?. T[go'es r[DK d/ nkXko s/ peoh ~ rohp dh rK th efjzd/ jB. Gkos ftu peoh gkbB fuoekb s'I fgzv d/ G{whjhB ns/ rohp b'eK dh ihftekgkoiB dk wip{s ;kXB fojk j?, go j?okBh dh rZb j? fe nZi th peoh gkbe fJ;~ ftfrnkfBe Yzr Bkb BjhI gkb oj/ jB. peoh gkbe T[fus oZy-oykn, ;zs[fbs g'Fkjko ns/ p/jso gqpzXB d[nkok peohnK ~ o'rrq;s j'D s'I puke/ j/m fby/ gqeko Bkb nkofEe bkG gqkgs eo ;edk j?-
Ksh 34 c;b eq wJh 2018
· d[Xko{ peohnK ~ t/u e/ · d[ZX ns/ d[ZX d/ T[sgkd t/ue/ · pefonK ~ wk; d/ o{g ftu t/ue/ · T[B ns/ ykb d[nkok gqkgs nkwdBh · whIrfBnK ~ ykd d/ o{g ftu t/ue/ peoh dhnK gqw[Zy B;bK 1H wkotkVh- fJj B;b oki;EkB ftu Bkr”o, gkbh, i'Xg[o, ikb'o, i?;bw/o, pkVw/o ns/ phekB/o fifbnK ftu gkJh iKdh j?. fJj wZXw nkeko dh ekb/ ozr dh peoh j?. fJ;dk ;oho bzp/ tkbK Bkb YZfenk ofjzdk j?. ezB ugN/ ns/ wZXw nkeko d/ ns/ j/mK tZb bNe/ j[zd/ jB. wkdk dk n”;s ;oho Gko 25-30 feb'rqkw ns/ Bo dk ;oho Gkos 30-35 feb'rqkw j[zdk j?. fJjBK d/ ;oho s'I gqkgs tkbK s'I rbhu/_Bwdk nkfd pBkT[D d/ ezw nkT[Id/ jB. fJjBK dk d[ZX T[sgkdB 90-95 feb'rqkw j[zdk j?. 2H iwBkgkoh- fJj B;b w[Zy o{g Bkb T[so gqd/F d/ fJNktk fib/ d/ ueoBro ns/ rVg[ok fJbke/ ftu pj[sks ftu gkJh iKdh j?. fJj y/so iw[Bk ns/ uzpb BdhnK d/ eSko ftu ;fEs j?. fJj fJe d[ekih B;b j?. fJj fJe tZv/ nkeko dh peoh j? fi;dk ozr ;c/d j[zdk j? ns/ edh edh rb/ ns/ f;o s/ XZp/ th gkJ/ iKd/ jB. fJjBK dh BZe T[Goh j'Jh j[zdh j? fi;~ o'wB B'} efjzd/ jB. fJ; s/ tkbK d/ r[ZS/ j[zd/ jB. o'wB B'} ns/ iKxK d/ fgSb/ fjZ;/ ftu ;c/d tkb fJ; B;b dh w[Zy gSkD
jB. fJjBK d/ ezB ekch tZv/ ns/ bNe/ j'J/ j[zd/ jB. fJ; B;b d/ Bo dk n”;s ;oho Gko 42-44 feb'rqkw ns/ wkdk dk ;oho Gko 35-38 feb'rqkw j[zdk j?. fJ; B;b dhnK pZeohnK d[ZXekb ftu n”;sB 200 feb'rqkw d[ZX fdzdhnK jB. 3H f;o'jh- fJj B;b oki;EkB d/ noktbh gots wkbktK d/ B/V/ s/V/ d/ y/soK ftu ns/ f;o'jh, Bkr”o, niw/o, oki;wzd, T[d/g[o ns/ N'Ie fifbnK ftu w[Zy o{g Bkb gkJh iKdh j?. fJ; B;b ftu o'r gqsho'Xe Fwsk ns/ ;[ek ;fjD dh skes pkeh peohnK d/ w[ekpb/ finkdk j[zdh j?. fJ; B;b d/ gF{ dk nkeko wZXw ns/ ;oho rmhbk j[zdk j?. fJj B;b w[Zy s”o s/ d[ZX ns/ wk; bJh gkbh iKdh j?. fJjBK d/ ;oho dk ozr jbek ns/ r{Vk G{ok ns/ ;oho s/ ekb/, ;c/d ns/ r{V/ ekb/ ozr d/ XZp/ j[zd/ jB. e[M gF{nK ftu rb/ d/ j/mK T[Irbh torhnK d' r{boK ns/ w[zj d/ ipV/ d/ j/mK tZb dkVhB[wk tkb gkJ/ iKd/ jB. ezB ugN/, j/mK tZb bNe/ j'J/, bzp/ ns/ gZshB[wk j[zd/ jB. fJ; B;b d/ Bo dk n”;s ;oho Gko 30-35 feb'rqkw j[zdk j?. fJ; B;b dhnK peohnK d[ZXekb ftu 100 feb'rqkw n”;sB d[ZX fdzdhnK jB. 4H iyokBk- fJj B;b oki;EkB d/ nbto fib/ ns/ nk;/ gk;/ d/ y/soK ftu gkJh iKdh j?. fJj nkeko ftu tZvh ns/ ekb/ ozr dh j[zdh j?. fJjBK d/ w[zj ns/ ezBK s/ ;c/d ozr d/ XZp/ gkJ/ iKd/ jB. fJjBK dk d[ZX
www.fasalkranti.com
peoh gkbB T[sgkdB 120 feb'rqkw j[zdk j?. fJ; B;b d/ Bo dk n”;s ;oho Gko 55 feb'rqkw j[zdk j?. peoh gkbB ftu fXnkB oZyD :'r rZbK · peoh d/ ofjD dh EK ~ ;kc ;[Eok ns/ jtkdko oZy'. · peoh, yk; eoe/ pZfunK ~ mzv s'I pukU. · peohnK d/ nktk; ftu gqsh peoh 10-12 tor c[ZN dh irQk fdU ns/ fJe xo ftu fJeZm/ 20 peohnK s'I finkdk Bk oy'. · peok ns/ peoh ~ nbr nbr oZyDk ukjhdk j?. · peoh dk gfjbk gqiBB 8-18 wjhB/ dh T[wo d/ pknd jh eokU. · rkfGB pZeohnK ~ roG nt;Ek d/ nkyoh v/Y wjhB/ ftu uokT[D s'I fJbktk xZN' xZN 200 rqkw dkD/ dk fwFoD io{o fdU. · pZuk izwD d/ ;w/I peohnK ~ ;kc ;[Eoh EK s/ g[nkb nkfd s/ oZy'. · pZuk izwD ;w/I i/ wdd dh b'V j't/ sK ;kp[D Bkb jZE X' e/ wdd eoBh ukjhdh j.? · iBw d/ pknd X[zBh ~ 3 fJzu j/m'I pb/v Bkb eZN fdU ns/ fvNkb iK fNzuo nkfJUvhB iK t'ekfvB bk fdU. fJj dtkJh 2-3 fdBK se bkU.
www.fasalkranti.com
·
· · ·
· ·
· phi{ · ·
pZfunK ~ wK d/ Bkb oZy' ns/ oks ftu wK s'I nbr eoe/ N'eoh Bkb YZe e/ nbr oZy'. Bo pfunK dk pfXnkeoD 2 wjhB/ dh T[wo ftu eokU. pZuk d/D d/ 30 fdBK pknd jh rowh ftu nkT[D s/ rkfGB eokT[Dk ukjhdk j?. wd ekb ftu nkJhnK peohnK ~ wdekb (rowh) ftu nkT[D d/ 10-12 xzN/ pknd gfjbh tko rkfGB eokU. i/ peoh 24 xzN/ pknd th rowh d/ bZSD gqrN eodh j? sK d'pkok (10-12 xzN/) d/ nzsokb s/ th rkfGB eokfJnk ikJ/. peoh ns/ fJ;d/ pZfunK ~ fB:fws o{g Bkb feqwBkFe dtkJh fdU. peoh d/ pZfunK ~ ;w/I ;w/I s/ N/Nqk;kfJefbB dtkJh gkDh ftu fwbke/ fgbkU fi; Bkb fBw'Bhnk dk gqe'g xZN j't/rk. fszB wjhB/ s'I finkdk T[wo d/ jo pZu/ ns/ peohnK ~ fJzN/o'N'e;fwnK dk Nhek io{o btkU. peo/ dh u'D Bo F[ZX B;b dk j'Dk ukjhdk j?. B;b d/ nB[o{g nfXesw T[ukJh dk j't/.
;ohoe o{g Bkb g{oD ;t;E ns/ u[;s j't/. · nkjko ~ ;oho d/ Gkos ftu pdbD dh finkdk Fwsk j't/. · wK finkdk d[ZX d/D tkbh j't/. · fwbB eokT[D s/ peohnK ~ rofGs eodk j't/. · nkgD/ r[DK ~ nkgDh ;zssh ftu SZvD dh Fwsk j't/. · o'r rqf;s ns/ fJBc?efNv o'r dk tkje Bk j't/. peoh dh u'D eoBk · F[ZX B;b dh j'Dh ukjhdh j?. · d[ZX ns/ d[ZXekb tfXnk j'Dk ukjhdk j?. · B;b d/ nB[o{g nfXesw T[ukJh dh j'Dh ukjhdh j?. · ;ohoe o{g Bkb ;/jswzd j'Dh ukjhdh j?. · gqiBB Fwsk ( d' fpnKsK d/ ftu nzsokb ns/ i[VtK pZu/ g?dk eoB dh do) tfXnk j't/. ·
vkH ihtBokw ikN - vkH n?uHn?bH p[rkfbnk feqFh ftfrnkB e/Ido, pK;tkVk
c;b eqKsh 35 5 wJh 2018
feqFh ekoi
wJh wjhB/ d/ y/sh ;pzXh io{oh ezw vkH okw ;to{g pkBk- vkH fdB/F e[wko c;b ftfrnkB ftGkr, GkHfeqHnB[Hg- Gkosh feqFh nB[;zXkB ;z;EkB, BthI fdZbh- 110012 wJh wjhB/ ftu brGr ;kohnK c;bK dh eNkJh j'D Bkb y/s ykbh j' iKd/ jB. fJ; wjhB/ ftu w[Zy s”o s/ c;bK d/ GzvkoD dk ezw ns/ rowh d/ w”;w dh w{zr, T[Vd ns/ eZd{ tor dhnK ;pihnK dh d/yGkb dk ezw ofjzdk j?. Bkb jh rowh d/ w”;w dh i[skJh dk ezw th wJh wjhB/ ftu eo b?Dk ukjhdk j? fi; Bkb yohc dhnK c;bK dh fpikJh ;w/I s/ j' ;e/ ns/ yohc c;bK ftu o'r ns/ ehfVnK dk gqe'g xZN j't/. rowh ftu gkbs{ gF{ XB ~ T[u r[DtZsk :[es jok ukok fwb ;e/, fJ;d/ bJh uko/ tkbhnK c;bK dh fpikJh ns/ d/yGkb th fJ; wjhB/ dk w[Zy ezw j?. rowh d/ w”;w ftu T[Vd ns/ w{zr dh d/yo/y fJ; wjhB/ rowh d/ w”;w dh T[Vd_w{zr dh fpikJh g{oh j' iKdh j?. d/o Bkb fpikJh dh ;fEsh ftu wjhB/ d/ F[o{ se th eJh irQk fpikJh eod/ jB. T[Vd_w{zr dh T[g:[es phi do 15-20 feHrqkH_j?H j[zdh j?, go d/o Bkb fpikJh dh ;fEsh ftu 4-5 feHrqkH gqsh j?H finkdk phi dk T[g:'r eo'. i/ g”d/ ;zxD/ jB sK fpikJh d/ 15-20 fdB pknd gfjbh fBokJh r[vkJh d/ ;w/I e[M g”d/ T[ykV e/ g”d ;zfynk ;jh eo fdU. fpikJh s'I gfjbK phi dk F'XB 2H5 rqkw Ehow iK 2 rqkw Ehoe + 1 rqkw ekop/Bvkfiw gqsh feHrqkH phi dh do Bkb io{o eo' sKfe c;b dk iwkn tfXnk j't/ ns/ c;b o'rw[es oj/. fJ;d/ pknd gqsh 10 feHrqkH phi ~ okJhi'fpnw ebuo d/ 1 g?e/N Bkb T[gukfos eo b?Dk ukjhdk j?. fpikJh d/;h jb iK ;hvfvqb Bkb 30 ;?HwhH d{oh s/ bkfJBK ftu eoBh ukjhdh j?. fpikJh e{zv ftu 4-5 ;?HwhH v{zxkJh s/ eo'. fJjBK c;bK ~ F[ZX c;b d/ Bkb Bkb nzsL c;bK d/ o{g ftu th T[rkfJnk ik ;edk j?. p;zs d/ w”;w d/ rzB/ dhnK d' bkfJBK d/ ftu fJjBK dh fJe bkfJB ftu fpikJh ehsh ik ;edh j?. fpikJh bJh T[fus ib fBek; tkbh d'wN ns/ pb[Jh d'wN fwZNh
Ksh 36 c;b eq wJh 2018
;G s'I T[Zsw ofjzdh j?. fpikJh bJh jw/FK T[BZs fe;wK d/ phi dk gq:'r eoBk ukjhdk j?. T[Vd dhnK T[BZsFhb fe;wK jB- nk}kd T[Vd 1, nk}kd T[Vd 2, gzs T[Vd 19, gzs T[Vd 30, gzs T[Vd 35, gh vh :{ 1, e/H:{H 300, n?bH:{H 391, ns/ e/H:{HihH 479 nkfd. fJ; soQK w{zr dhnK T[BZsFhb fe;wK jB- gzs w{zr 2, Bo/Ido w{zr 1, ;Hn?wHn?b- 668, wkbthn, ikfrqsh, ;wokN, g{;k ftFkb, g{;k p?;kyh, ghHvhHn?wH 11, n?;Hn?wHn?bH 32 ns/ i:'sh nkfd. y/s dh fsnkoh bJh gfjbh i[skJh fwZNh gbND tkb/ jb Bkb eoBh ukjhdh j? ns/ fco d'-fszB i[skJhnK j?o' iK ebNht/No Bkb eo'. fwZNh gohyD dhnK ;z;s[shnK d/ nB[;ko jh T[otoeK dk gq:'r eoBk ukjhdk j?. i/ nfijk Bk j't/ sK 10-15 feHrqkh BkJhNq'iB, 40 feHrqkH ck;c'o; ns/ 20 feHrqkH g'NkF_j? dh do Bkb fpikJh d/ ;w/I gq:'r eo'. yogstkoK d/ o;kfJfDe ezNo'b bJh g/Ivhw/EkfbB 30 JhH;hH dh 3H3 bhNo wksok ~ 600 s'I 700 bhNo gkDh ftu x'be/ fpikJh d/ 2-3 fdB d/ nzdo iwkn s'I gfjbK gqsh j?eN/no dh do Bkb fSVekn eo fdU. ;w/I ;w/I s/ f;zukJh eod/ oj'. j' ;e/ sK gfjbhnK c;bK d/ ntF/FK dk nktoD gbtko d/ o{g ftu ftSk fdU, fi; Bkb c;b ftu gkDh dh puZs j[zdh j? ns/ finkdk skgwkB Bkb j'D tkb/ B[e;kB s'I pfunk ik ;edk j?. yohc c;bK dh fpikJh s'I gfjbK fsnkoh wjhB/ d/ nzs se yohc c;bK dh fpikJh s'I gfjbK fsnkoh F[o{ eo bU sKfe ;w/I s/ fpikJh ehsh ik ;e/. M'B/ dh Bo;oh i{B dh F[o{nks ftu gkT[Dk F[o{ j' ikdk j? fJ; bJh T[;d/ bJh th T[BZs phi, ykd, yogstkoBkFh, ehNBkFh nkfd dh yohd eoe/ oy'. y/s dh fsnkoh th gfjbK s'I jh eoe/ oZy'. nojo ns/ egkj dh fpikJh th ;w/I s/ j' ;e/ fJ;d/ bJh y/s dh i[skJh, T[BZs phi dh yohddkoh, fijhnK fsnkohnK ;w/I ofjzd/ eo bU fi; Bkb fe
fpikJh ftu d/o Bk j't/. fijVhnK c;bK dh wZX i{B se fpikJh eoBh j't/ T[jBK ftu r'po dh ykd, ezg';N nkfd fJ;/ wjhB/ y/s ftu gk e/ fwZNh ftu fwbk fdU. fijV/ y/s T[pV-ykpV jB T[jBK ~ ezfgT{No ukfbs b/}o ;wsbe Bkb ;wsb eo b?Dk ukjhdk j? sKfe nrbhnK c;bK ftu ib dh pus j' ;e/. joh ykd bJh c;bK dh fpikJh fwZNh ftu i?t gdkoE ns/ g”Fe sZsK dh T[gbZpXsk tXkT[D bJh joh ykd dk gq:'r bkGekoh j[zdk j?. joh tkB;gfse ;wZroh ~ T[;/ y/s ftu T[rke/ iK fe;/ d{ih EK s'I fbnk e/ y/s ftu fwbkT[D dh gqfeqnk ~ joh ykd d/Dk fejk iKdk j?. joh ykd d/ gq:'r Bkb yohc ftu bJhnK ikD tkbhnK c;bK dh g?dktko ftu tkXk j[zdk j?. T[g:[ews c;bK jB- ;BZJh Y?Iuk, rtko, b'fpnk, w{zr iK T[Vd nkfd. rowh d/ w”;w ftu joh ykd bJh ;BZJh ns/ Y?Iu/ d/ phi do bVhtko 60-70 ns/ 50-60 feHrqkH gqsh j?eN/no oZyh iKdh j?. T[go'es c;bK dh fpikJh wJh wjhB/ d/ F[o{ se io{o eo b?Dh ukjhdh j?. fpikJh d/ ;w/I y/s ftu b'VhIdh Bwh dk j'Dk io{oh j[zdk j?. fijVhnK fwZNhnK ftu ck;c'o; sZs dh ewh j't/ T[E/ ck;c'o; d/D Bkb fJjBK c;bK dk tkXk tfXnk j'D Bkb jo/ gdkoE dh finkdk g?dktko j[zdh j?. joh ykd dhnK c;bK dh y/s ftu gbNkJh fJjBK dh c[Zb pBD dh nt;Ek (fpikJh d/ brGr 50-60 fdB pknd) s/ ehsh ikDh ukjhdh j?. ;BZJh iK Y?Iu/ dh joh ykd eoB s/ fJe j?eN/no y/socb s'I brGr 20-25 NB joh ;wZroh fwbdh j?. ;pihnK · eZd{ tor dhnK ;pihnK dh fpikJh fJ; wjhB/ ysw eo b?Dh ukjhdh j?. fJjBK ;pihnK dhnK T[BZs fe;wK dh u'D eo' fijVhnK fJ; gqeko jB- yhok- ikgkBh} bKr rohB, g{;k ;z:'r ns/ g{;k T[d/, b”eh- g{;k BthB, g{;k ;zd/F, g{;k ;zs[FNh, www.fasalkranti.com
feqFh ekoi
·
·
·
g{;k ;fwqdh, ghHn?;HghHn?b ns/ g{;k jkJhfpqv-3, eo/bk- g{;k d' w”;wh, g{;k ftF/F, g{;k jkJhfpqv-2, fueBh s'oh, g{;k ;[fgqnk, g{;k ;B/jk, g{;k fueBh, Xkohdko s'oh- g{;k B;dko, ;sg[fsnk, g{;k B{sB, e'-1, uZgB eZd{, nk;Nq/fbnB rohB, g?Nh g/B, nobh :?b', g{;k nbzeko, g/mk-g{;k T[iZtb, yop{ik- g{ik wX[o;, jok wX{, gzikp ;[fBjoh, d[orkg[ok wX{, byBT{ ;c/dk ns/ gzikp ;zeo-1, sop{i- F{ro p/ph, n;kjh :kwks', noek ns/ i:'sh nkfd. T[go'es p/b tkbhnK ;pihnK ftu y/s dh fsnkoh d/ ;w/I 15-20 NB_r'po dh ykd ns/ 80 feHrqkH BkJhNq'iB, 50 feHrqkH ck;c'o; ns/ 50 feHrqkH g'NkF gqsh j?eN/no dh b'V j[zdh j?. y/s ftu brGr 45 ;?HwhH u”Vh ns/ 30-40 ;?HwhH v{zxhnK BkbhnK pDk bU. fJe Bkbh s'I d{ih Bkbh dh d{oh c;b dh t/b d/ tkX/ d/ nB[;ko 1H5 wh s'I 5H0 whNo se oZy'. fpikJh s'I gfjbK BkbhnK ftu gkDh bk fdU. id'I Bkbh ftu Bwh dh wksok phi fpikJh bJh T[g:[es j' ikJ/ sK T[jBK ftu phi phi'. fJjBK c;bK dh phi do fJ; gqeko j?yhok 2H2-2H5 feHrqkH, b”eh 4-5 feHrqkH, eo/bk 6-7 feHrqkH, eZd{ 3-4 feHrqkH, s'oh 5-5H5 feHrqkH, uZgB eZd{ 5-6 feHrqkH, yop{ik 1H5-2H0 feHrqkH, sop{i 2H5-3H0 feHrqkH gqsh j?eN/no. fGzvh dh nr/sh fpikJh bJh J/-4, gopBh eqKsh nkfd fe;wK dh fpikJh bJh y/sK dh fsnkoh eo'. phi dh wksok 20-25 feHrqkH gqsh j?eN/no oZy'. 2 rqkw e?gNkB iK Ehow Bkb gqsh feHrqkh phi ~ T[gukfos eo'. ;pihnK ftu u/Igk dh fBrokBh eod/ oj'.toswkB skgwkB ftu fJj ehVk ibdh BFN j' iKdk j?. i/ ehV/ dh ;zfynk finkdk j't/ sK fJfwvkeb'fgqv_ 0H25 fwHbhH gqsh bhNo gkdh dh do Bkb gZe/ cbK dh s[VkJh d/ pknd fSVekn, n;wkB ;kc j'D s/ eo'. ;pihnK dhnK c;bK s/ fSVekn d/ pknd xZN' xZN fJe jcs/ se s[VkJh Bk eo'. phi tkbhnK ;pihnK s/ u/Igk d/ jwb/ dk yk; fXnkB oZy'. fgnki dh c;b ftu jbeh f;zukJh eo'.
www.fasalkranti.com
·
·
·
·
· ·
c;b dh fJ; nt;Ek ftu T[otoe Bk fdU BjhI sK c;b d/ tB;gfse fjZ;/ dk finkdk tkXk j't/rk ns/ fgnki dh rzY xZN tX/rh. fgnki dh c;b ftu fEqg; d/ jwb/ dh brksko fBrokBh eod/ oj'. fEqg; ehN/ dh ;zfynk finkdk gkJ/ ikD s/ ekopkfob (2rqkw gqsh bhNo gkDh) iK fe;/ fugeD tkb/ gdkoE fit/I Nhg'b nkfd (1H0 rqkw gqsh bhNo x'b) ftu fwbke/ n;wkB ;kc j'D s/ fSVekn eo'. bj;[D ftu p?IrBh pb'u (XZpk) o'r ns/ fEqg; ehN dk jwbk j' ;edk j?. fJ; bJh y/s dh brksko fBrokBh eod/ ofjDk ukjhdk j?. o'r ns/ ehV/ d/ gkJ/ ikD s/ w?Ie'i/p (2 rqkw gqsh bhNo) ns/ ekZBchv'o (1fwHbhH gqsh bhNo) fe;/ fugeD tkb/ gdkoE fit/I Nhg'b nkfd (1 rqkw gqsh bhNo x'b) fwb fwbke/ fSVekn eo'. NwkNo d/ cbK ~ cbh S/de ehV/ s'I pukn bJh fe;kB y/s ftu gzSh p;/ok bkT[D. ehV/ Bkb BFN c;bK ~ fJeZmk eoe/ iwhB ftu dpk d/Dk ukjhdk j?. Bkb jh cb S/de ehV/ dh fBrokBh bJh c/o'w'B gqgzF_2-3 gqgzF gqsh J/eV dh do Bkb bkU. p?IrB dh c;b ~ gqo'j ns/ cb S/de ehV/ s'I pukn bJh rqf;s cbK ns/ gqo'jK ~ fJeZmk eoe/ BFN eo fdU. i/ ehV/ dh ;zfynk finkdk j't/ sK ehNBkFh ;fgB';/v 48 JhH;hH_1 fwHbhH gqsh 4 bhNo gkDh dh do Bkb fSVekn eo'. b'fpnk dhnK T[BZsFhb fe;wK fit/I g{;k e'wb iK g{;k ckr[Dh dh fpikJh eo'. nr/shnK phihnK rJhnK p/b tkbhnK ;pihnK ftu bkb fGzqr ehV/ d/ jwb/ dh ;zGktBk ofjzdh j?. i/ ehV/ dh ;zfynk finkdk j? sK vkJheb'otkb 76 JhH;hH (vhHvhHthHgh)_ 1 rqkw gqsh bhNo gkDh dh do Bkb fSVekn n;wkB ;kc j'D s/ eo'.
pkr · fJ; wjhB/ fe;kB Gok nzp d/ pkrK s'I fwbh pr ehV/ d/ nzfvnK ns/ Bt/I izfwnK ~ BFN eoB bJh i[skJh eo ;ed/ jB. o[y d/ w[Zy sB/ s/ brGr 1 whNo dh T[ukJh s/
gbk;fNe (1 c[ZN u”Vk) dk fJe ukdo sB/ d/ uko/ gk;/ bkU ns/ roh; Bkb ;G soQK d/ S/eK ~ pzd eo fdU. · w”;w ~ fXnkB ftu oZyd/ j'J/ fe;kB GoktK ~ ;bkj j? fe rowh d/ w”;w bJh r/Id/ dh fsnko g”d dh o'gkJh eo'. · w”;w ~ fXnkB ftu oZyd/ j'J/ fe;kB GoktK ~ ;bkj j? fe T[j nzr{o, nkV{ ns/ nkb{p[ykok nkfd cb o[yK ftu Bwh dh ewh j'D s/ f;zukJh eoB. · fiE'I se ;zGt j't/ fJ; wjhB/ fe;/ th ehNBkFh dk gq:'r nzp s/ Bk ehsk ikJ/, go nzp d/ G[Br/ dk pj[s finkdk gqe'g j'D dh ;fEsh ftu w'B'eq'N'ck; iK vkJhw/E'J/N d/ 0H05 gqshFs x'b dk fJe fSVekn eo ;ed/ jK. nzp ftu yZok o'r dk gqe'g j'D s/ fvB'e/g 0H05 gqshFs eteBkFh dk fSVekn io{oh j[zdk j?. G[Brk ehVk ns/ yoZk o'r dh o'eEkw bJh ehNBkFh ns/ eteBkFh ~ fJeZm/ fwbk e/ th fSVekn ehsk ik ;edk j?. rowh d/ w”;w dh i[skJh oph c;bK dh eNkJh d/ pknd i/ y/s ykbh gJ/ jB sK fJj ;jh ;wK j? y/sK ~ ;[XkoD dk. rqhFwekb ftu y/sK dh v{zxh i[skJh fwZNh gbND tkb/ jb Bkb iK pZyo ubk e/ eo ;ed/ jK. rowh ftu i[skJh eoB Bkb fwZNh ftu b[e/ ehfVnK d/ nzv/, bkotk nkfd pkjo nk iKd/ jB ns/ X[Zg ftu finkdk skgwkB eoe/ wo iKd/ jB. fJ;/ soQK eJh fwqdkifBs o'rK d/ o'rkD{ th iwhB ftu dZp/ ofjzd/ jB ns/ c;bK ~ B[e;kB gj[zukT[Id/ jB. i/ rowh ftu v{zxkJh i[skJh eod/ jK sK fJj o'rkD{ th wo iKd/ jB ns/ c;bK o'rw[es g?dk j[zdhnK jB. e[M pj[-toFh yogstkoK Bkb c;bK ~ pj[s B[e;kB j[zdk j? ns/ T[jBK dk ezNo'b th w[Ffeb j[zdk j?. rowh ftu v{zxh i[skJh eoB Bkb nfij/ yogstkoK dk ezNo'b nk;kBh Bkb ehsk ik ;edk j?. fijV/ y/s T[pV-ykpV jB T[jBK ~ ezfgT{No ukfbs b/}o ;wsbe Bkb ;wsb eo b?Dk ukjhdk j? sKfe nrbhnK c;bK ftu nze[oD tfXnk j't/, feqFh d/ ezw ;[ftXkiBe sohe/ Bkb g{o/ j'D ns/ gkDh dh pus j' ;e/. i/ ;zGt j't/ sK r'po dh ykd, ezg';N nkfd th fJ;/ wjhB/ fwZNh ftu fwbk fdU fi; Bkb T[jBK dk ;jh ngxNB j' ;e/.
c;b eqKsh 37 5 wJh 2018
w/oh o;’Jh
w/oh o;’Jh ;[nkdh nojo dkb sVek
nojo dh dkb sK jo xo ftu pDdh j?, go id'I n;hI dkb sVek Ykpk ;NkfJb ftu yKd/ jK sK T[;dk ;tkd jh nbr j[zdk j?. fJj fje gzikph o?f;gh j?, fijVh pBkT[D ftu pj[s nk;kB j? ns/ ykD ftu pj[s ;[nkdh. sK s[;hI th nojo dkb sVek pBkT[D dh ftXh ikD' ns/ fJ;~ pDk e/ t/y'. ;k~ g{ok :ehB j? fe fJj dkb sVek s[jk~ io{oh g;zd nkJ/rh. io{oh ;wZroh nojo dkbL 2 eZg NwkNoL 3 (pkohe eZN/ j'J/)
ftXhL ;G s'I gfjbK dkb ~ S' e/ thj fwzN bJh fGU e/ oy fdU. fGZih j'Jh dkb ~ gq?Fo e[eo ftu gk e/ T[; ftu io{os nB[;ko gkDh, jbdh ns/ Bwe fwbk e/ dkb gekU. gq?Fo e[eo ftu d' ;hNhnK nkt[D d/ pknd nKu xZN eo fdU ns/ shih ;hNh bZrD d/ pknd r?; pzd eo fdU. j[D eVkjh ftu fJe uwZu wZyD gk e/ row
Ksh 38 c;b eq wJh 2018
eo'. wZyD row j'D s/ T[; ftu fgnki, ndoe bj;[D g/;N ns/ joh fwou gk e/ G[zB'. fgnki ;[fBjok j'D se eVkjh ftu nwkNo gk e/ w[bkfJw j'D se gekU. fJ;d/ pknd T[; ftu bkb fwou ns/ XfBnk gkT[vo gkU ns/ wZXw nKu s/ d' fwzN se gekU. j[D eVkjh ftu T[pbh dkb gkU ns/ wZXw ;/e s/ d' fwzN gekU. T[;d/ pknd r?; pzd eo fdU. j[D fJe g?B
fgnkiL 2 (pkohe eZN/ j'J/) joh fwouL 3 (pkohe eZNhnK j'JhnK) XfBnk gkT{voL d' S'N/ uwZu jbdh gkT{voL 1 S'Nk uwZu bkb fwou gkT{voL 1 S'Nk uwZu ihokL 1 S'Nk uwZu ndoe-bj;[D g/;N- 1 uwZu fjzrL fJe u[Neh fg;h j'Jh ;kp[s bkb fwouL 2 wZyD fxUL 2 tZv/ uwZu BweL ;tkd nB[;ko
ftu pfunk wZyD row eo'. row j'D s/ T[; ftu ihok, yVh bkb fwou, fjzr dk sVek bkU. j[D r?; pzd eo fdu ns/ sVe/ ~ dkb ftu gk e/ ubk fdU. bU s[jkvh nojo dkb sVek pBkT[D dh ftXh g{oh j'Jh. j[D s[jkvh dkb sVek Ykpk ;NkfJb ftu fsnko j?. p; fJ;~ joh XfBnk Bkb rkofBF eo' ns/ row row go';'. www.fasalkranti.com
AGROXY CROPS SOLUTIONS PVT. LTD. A-9, West Jyoti Nagar, Durgapuri Chowk Shahdara, Delhi -94 Phone: 011 - 2281 5345 Email: info@fasalkranti.com, Website: www.fasalkranti.com
vc
}kjk Hkh lnL;rk â&#x20AC;&#x2DC;kqYd tek dj ldrs gaS
lnL;rk QkWeZ uke---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------firk dk uke---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------irk---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ftyk@'kgj-----------------------------------------------------------------------------------------------jkT;---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------fiudksM--------------------------------------------------- eksckbZy----------------------------------------------------------bZesy --------------------------------------------------------------------------------------------Year
Issue
Price (Rs.)
Discount (Rs.)
With Ordinary Post
1
12
420
0
420
870
2
24
840
90
750
1650
3
36
1260
210
1050
2400
5
60
2100
600
1500
3750
frfFk
GO FOR SOIL TESTING
www.fasalkranti.com
With Registerd Post
gLrk{kj
SAVE FERTILIZER
SAVE MONEY
SAVE EARTH
c;b eqKsh 39 5 wJh 2018
;/jsH
;/jswzd ihtB bJh ngBkU fJj sohe/ sKp/ d/ posB dk gkDh fgU i/ s[;hI gkDh ~ oks Go iK xZN' xZN uko xzN/ se sKp/ d/ posB ftu oy' sK fJj sKp/ d/ r[D nkgD/ ftu ;wk b?Idk j?. fJj gkDh yk; s”o s/ s[jkv/ bhto bJh ns/ nkw s”o s/ s[jkvh ;/js ns/ Fesh ;c[osh bJh T[sw j[zdk j?. i/ gkDh pVh s/ih Bkb gzg j' e/ nBfrDs w'VK d/ uZeo bk e/ b'j/ iK gbk;fNe dh gkfJg d/ ;jko/ s[jkv/ xo se gj[zudk j? sK fJjBK ;ko/ w'VK s'I orVKd/ - NeoKd/ r[ioB eoe/ T[; ftu ekch d'F nk iKdk j?. i/ s[;hI Bb d/ fJ; gkDh ~ fJe xzN/ se fpBk fjbkJ/ v[bkJ/ oy fdzd/ j' sK d'F nkgD/ nkg ysw j' iKd/ jB.
;oho ~ BhId BjhI, nkokw fdU s[;hI ;'D fe; t/b/ iKd/ j'< fJj sK s[jkv/ bkfJc ;NkfJb s/ fBoGo eodk j?, go wjZst fJ; rZb dk j? fe s[jk~ fezB/ xzN/ dh BhId dh b'V j?. ne;o fejk ikdk j? fe fdB ftu 8 xzN/ dh BhId b?Dh ukjhdh j?. s[jkv/ ;oho ~ fi; uh} dh b'V j?, T[j nkokw j?. i/ s[;hI g{ok fdB ;oho ~ nkokw fdU, i/ s[jkvk ezw, s[jkvh n?e;o;kfJ} ;G e[M s[jkv/ bJh fJe nkokw dh soQK j?, sK nkgD/ nkg jh s[jkvh BhId d/ xzN/ xZN j' ikDr/. s[jk~ BK sK G'iB dh wksok s?n eoB dh b'V j? ns/ Bk jh BhId d/ xzN/. w?~ fJzBh e?boh jh b?Dh j?, w?~ fJzB/ xzN/ dh BhId jh b?Dh j?, ihtB ihT[D bJh fJj ;G p/eko dhnK rZbK jB. nZi s[;hI fijVh ;ohoe w/jBs eo oj/ j', sK s[;hI e[M xZN ykU. eb i/ s[jk~ finkdk ezw eoBk j? sK s[;hI finkdk ykU. BhId Bkb th nfijk jh j?. fi; t/b/ s[jkv/ ;oho ~ g{ok nkokw fwb ikJ/rk, fJj T[m ikJ/rk.
Ksh 40 c;b eq wJh 2018
d' jcs/ ftu fJe tko T[gtk; eo' s[;hI ;oho d/ e[dosh uZeo Bkb i[Vh @wzvb# BK dh fJe uh} j[zdh j?. wzvb dk wsbp j? fe jo 40 s'I 48 fdBK ftu ;oho fJe yk; uZeo s'I r[iodk j?. jo uZeo ftu fszB fdB nfij/ j[zd/ jB fijBK ftu s[jkv/ ;oho ~ G'iB dh b'V BjhI j[zdh. i/ s[;hI nkgD/ ;oho ~ b? e/ ;ir j' ikUr/ sK s[jk~ y[d th fJ; rZb dk nfj;k; j' ikJ/rk fe fJjBK fdBK ftu ;oho ~ G'iB dh b'V BjhI j[zdh. fJjBK ftu'I fe;/ th fJe fdB s[;hI fpBK G'iB d/ nkokw Bkb ofj ;ed/ j'. 11 s'I 14 fdBK ftu fJe fdB nfijk th nkT[Idk j? id'I s[jkvk e[M th ykD ~ fdb BjhI eo/rk. T[; fdB s[jk~ BjhI ykDk ukjhdk. s[jk~ fJj ikDe/ j?okBh j't/rh fe e[Zs/ ns/ fpZbhnK d/ nzdo th fJzBh ;irsk j[zdh j?. edh r”o Bkb t/y', fe;/ yk; fdB T[j e[M BjhI yKd/. don;b, nkgD/ f;;Nw d/ gqsh T[j g{oh soQK ;ir j[zd/ jB. e[b fwbke/ rZb fJzBh j? fe p; nkgD/ f;;Nw d/ gqsh ikro[e j' ikD. i/ s[;hI tos oZyDk ukj[zd/ j' sK ;G s'I gfjbK nkgD/ ykB-gkB dhnK nkdsK ;[Xko'. gfjbK ;jh soQK dk ykBk ykD dh nkds gkU, T[d'I T[gtk; dh ;'u'. fgZm ~ f;ZXk oZye/ p?m' ;oho d/ finkdkso wjZstg{oB nzdob/ nzr Sksh ns/ g/N d/ fjZ;/ ftu j[zd/ jB. fJj ;ko/ nzr Bk sK ;ys iK eV/ j[zd/ jB ns/ Bk fJj BN iK p'bN Bkb fe;/ fJe irQk s/ ;fEo ehs/ rJ/ jB. fJj ;ko/ nzr fYZb/ ns/ fJe ikbh d/ nzdo M{b oj/ j[zd/ jB. fJjBK nzrK ~ ;G s'I finkdk nkokw sd jh fwb ;edk j? id'I s[;hI nkgDh ohV ~ f;ZXk oZyd/ j'J/ th nkgDhnK wk;g/FhnK ~ nkokw ftu ofjD dh nkds gk ;ed/ j'. fJj io{oh j? fe n;hI nkgD/ ;oho ~ fJ; soQK fsnko eohJ/ fe ohV ~ f;ZXk oZyd/ j'J/ ;kv/ ;oho dk YKuk ns/ ;Bk:{szso nkokw dh ;fEsh ftu pD/ ofjD.
www.fasalkranti.com