VVF 2008 september-oktober by Fietsersbond

VogelVrije

Fietser september-oktober 2008 • jaargang 33 • no 5

Hofland over fietsen Goedkoopste lampje wint Wat willen vrouwen? Fietsen door pauperparadijs

18 REDACTIONEEL

Asterix en de Helvetiërs

Deze zomer moest ik aan Asterix en de Helvetiërs denken toen we een dagje in Basel waren. Een prachtige stad, waar de straten proper zijn en alles werkt zoals het behoort te werken. Ter controle namen we de tram en - jawel - die reed precies op tijd. Mijn indrukken kwamen overeen met de stereotypen over de Zwitsers die ik ken uit het avontuur van Asterix. In het stripverhaal zijn de Zwitsers continu aan het boenen en ze zijn bijzonder punctueel. Dat klopt dus. En zolang Obelix ze niet vernielt, zijn de kluizen van het neutrale Zwitserland een veilige plek om je bezittingen in te bewaren. Ook nu nog zullen de banken vast en zeker over je bezit waken. Zelfs op straat lijken je spullen veilig. In ieder geval veiliger dan in Nederland. Ik zag Zwitsers op prachtige, goed onderhouden fietsen rondrijden. En sommigen zetten met een gerust hart hun peperdure fiets zonder slot tegen een muurtje wanneer ze een paar boodschappen wilden doen. Dat zag er zo idyllisch uit; een stad waar je zonder zorgen even je fiets onbewaakt achterlaat. Waarom kan dat niet in Nederland, vroeg ik mij af. Waarom worden hier zelfs de meest roestige barrels nog gejat? Eenmaal weer in Nederland kreeg ik van journalist H.J.A. Hofland antwoorden op mijn vragen. We koesteren volgens Hofland onze fietsen niet meer. En dat heeft gevolgen. Hofland: ‘Een goed gebruiksvoorwerp dat geen waarde meer heeft, blijft gestolen worden.’ Lees meer op pagina 10, 11 en 12. Michiel Slütter slutter@fietsersbond.nl

VogelVrijeFietser

september / oktober 2008

22 10 Hofland over fietsen Journalist H.J.A. Hofland fietst al jaren niet meer, maar observeert wel met een scherp oog de fiets en de fietser. ‘De fiets nadert de volmaaktheid.’

14 Lampjestest Op 1 november mag het: een lampje aan je jas. Maar welke moet je kopen? TestKees zocht het uit. Het goedkoopste lampje is het best.

18 Fietsbalans opgemaakt Acht jaar onderzocht de Fietsersbond het fietsklimaat in Nederlandse gemeenten. ‘We laten gemeenten van elkaar leren.’

24 22 Fietsenmakers in den vreemde Europa ontdekt de fiets. En Nederlandse handelaren ruiken meteen kansen. Een serie over ondernemende fietsenverkopers.

34 Vrouw en fiets Vrouwen hebben andere wensen over fietsen dan mannen, merken fietsenverkopers. ‘Vrouwen houden de hand op de knip.’

24 Het pauperparadijs

38 Fietsersbond helpt Shell

Journalist Suzanna Jansen schreef een bestseller over haar familiegeschiedenis. Wie het wil, kan fietsen door het decor van Het pauperparadijs.

Het afgelopen jaar zijn er opvallend veel Shell-werknemers van de fiets gevallen. Het concern riep daarom de hulp in van docenten van de Fietsschool.

30 Nooit meer dolen Gps wint aan populariteit. TestKees onderzocht nieuwe apparaten en digitaal kaartmateriaal.

Rubrieken 4 Stelling

17 Column

42 Producten

4 Kort nieuws

29 DNA: Zuidoost Drenthe

46 Brieven

9 Rare Fratsen

41 Fietsvraag

48 Colofon

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

stelling Gratis bus haalt 65-plussers van de fiets

kort nieuws

Jan van der Meer, wethouder Mobiliteit bij de gemeente Nijmegen waar 65-plussers in 2008 gratis met de bus reizen: ‘In Nijmegen kunnen ruim 22.000 65-plussers gratis met de bus. Een goede zaak. Voor ouderen die vaker de bus pakken en daar zeer tevreden mee zijn. Voor het milieu omdat een kwart vaker de auto laat staan. Voor maatschappelijke, culturele en sportorganisaties waar meer gebruik van wordt gemaakt. En voor vrienden, familie en winkeliers, die vaker een bezoekje krijgen. Gaat dit ten koste van de gezondheid van onze ouderen? Heeft de stijging van het aantal ouderen dat de bus neemt (van 56 naar 78 procent) een negatief effect? Worden ze nu zo gepampered dat ze verder niet meer in beweging komen? Dat blijkt gelukkig niet uit de evaluatie van onze proef met gratis openbaar vervoer in 2007. Van de 65-plussers die voor de invoering van het gratis vervoer regelmatig de fiets pakten zegt 20 procent dat nu minder te doen. Van die 20 procent wijt tweederde dat aan het gratis reizen met de bus. Daar staat tegenover dat de ouderen over de hele linie aangeven dat ze vaker een wandel- of fietstocht maken en bijvoorbeeld meer sporten in verenigingsverband. Dat ze wat minder vaak de fiets naar de stad pakken als het regent of glad is, lijkt me dan niet zo erg. Ouderen weten zelf wat goed voor hen is.’

rare fratsen column dna fietsvraag producten brieven colofon

Hugo van der Steenhoven, directeur van de Fietsersbond: ‘Onderzoeken en experimenten wijzen uit dat gratis openbaar vervoer ervoor zorgt dat 65-plussers van de fiets en op de bus stappen. Jongeren trouwens ook; door de invoering van de OV-studentenkaart daalde het fietsgebruik in de jaren negentig flink. Slechte zaak. Voor met name 65-plussers is bewegen belangrijk, ze blijven dan langer fit en gezond. Vanuit gezondheidsoptiek is gratis busvervoer dus geen verstandige maatregel. Zeker nu de overheid meer beweging voor ouderen wil bevorderen. Vanuit verkeersoptiek is het ook geen goed initiatief. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat denkt dat gratis busvervoer het autogebruik terugdringt, maar haalt er juist mensen mee van de fiets. Het geld kunnen ze beter steken in maatregelen om 65-plussers langer en veiliger te laten fietsen, in de Fietsschool bijvoorbeeld. Of het aantrekkelijk maken voor 65-plussers om de elektrische fiets aan te schaffen. En in goed onderhouden fietspaden want een ongeluk door slecht onderhoud heeft voor 65-plussers vaak vervelender consequenties dan voor jongere mensen.’ Frank van der Aa, woordvoerder van de ouderenbond ANBO: ‘Wij betwijfelen of gratis busvervoer 65-plussers op korte afstanden van de fiets haalt. We zijn er juist heel positief over, het zorgt voor een grote toename van ouderen die de bus nemen en daardoor meer maatschappelijk actief zijn. Je kan het trouwens ook zien als ketenvervoer; op de fiets naar de bushalte. De ANBO vindt vooral de keuzevrijheid van gratis fiets of gratis bus belangrijk. Bovendien biedt de bus uitkomst voor 65-plussers op hoge leeftijd, want dat is een kwetsbare groep op de fiets. Zeker 70-plussers, zij zijn als fietser of voetganger het meest kwetsbaar in het verkeer. De ANBO juicht gratis busvervoer toe, maar wil zeker geen 65-plussers van de fiets hebben. De helft van de senioren beweegt te weinig, fietsen is dus nuttig. Daarom hebben sommige afdelingen fietsclubs in het leven geroepen. Om actief te zijn, beweging te krijgen en omdat het leuker is dan bingo. Maar het zijn ook een soort ontmoetingsgroepen, het sociale aspect is groot. Dat zal in een bus niet zo snel gebeuren.’

VogelVrijeFietser

ExperimentaDesign Dit najaar is Amsterdam het toneel van de ExperimentaDesign 2008, de grootste biënnale op het gebied van design, hedendaagse cultuur en architectuur in Europa. Het thema is ‘Space and place’ en met tentoonstellingen en interactieve objecten tonen internationale ontwerpers de stad als speelse ontmoetingsplek. De fiets speelt een belangrijke rol.

Zo kan je fietsend een ontdekkingstocht maken langs ‘landjes voor de spelende mens’, ontwikkeld door jonge ontwerpers en bewoners. Of met een Indiase ontwerpster oude fietsonderdelen omtoveren tot zitmeubels. En koop je een passe-partout voor diverse tentoonstellingen, dan krijg je er een leenfiets bij. De openingsweek is van 18 september tot en met 21 september, de biënnale van 18 september tot en met 2 november. Meer info: www.experimentadesign.nl 

Ook reageren? Ga naar: www.vogelvrijefietser.nl/stelling juli / augustus 2008

Na tien jaar actievoeren is afgelopen juli het Zwartepad, een belangrijke fietsverbinding tussen Schiebroek en Berkel en Rodenrijs, officieel geopend. Piet Mazure van de Fietsersbondafdeling Lansingerland was één van de actievoerders. ‘Het Zwartepad heeft een zwart verleden. Het is zeker 100 jaar oud en ontstond tijdens de aanleg van één van de oudste spoorlijnen van Nederland, de Hofplein spoorlijn. Er werd een karrenspoor aangelegd zodat boeren met paard en wagen hun land konden bereiken.’ Het pad was tevens de enige fietsen voetgangerroute voor kerkgangers uit Rodenrijs op weg naar de Pauluskerk in Schiebroek. ’s Nachts was het er erg gevaarlijk. Er vonden aanrandingen plaats, door een onoverzichtelijke bocht gebeurden er ongelukken en ’s winters was het pad spekglad. ‘Het Zwartepad was een heel slecht fietspad. En dat terwijl het een belangrijke fietsverbinding is voor scholieren, forenzen en verplegend personeel van het Rotterdamse Franciscus Gasthuis’, aldus Mazure. ‘Er zaten scheuren in het wegdek, er lag zwerfvuil, er was losliggende bestrating, overhangend groen en regenplassen bleven liggen. Daarnaast was het pad op veel plaatsen amper 1 meter breed met aan één kant een sloot. Daar ben ik met mijn vrouw in de rolstoelfiets nog een keer bijna in gevallen.’ Na bijna tien jaar actievoeren bij verschillende partijen, is Mazure blij dat er nu een geasfalteerd en verlicht fietspad ligt. ‘Het bleef lang onduidelijk wie verantwoordelijk was voor dit pad, er is heel erg veel gepraat.’ Mazure is onvermoeibaar. Hij zet zich alweer in voor een snelle fietsverbinding tussen de Hofvijver in Den Haag en het Hofplein te Rotterdam, waar het Zwartepad deel van uitmaakt. ‘We hopen dat die verbinding er in 2010 is.’ 

Kat in ’t bakkie Amstelveen is de eerste gemeente in Nederland met officiële parkeerplekken voor bakfietsen, inclusief parkeerbord.

september / oktober 2008

kort nieuws rare fratsen

column dna fietsvraag

producten brieven

colofon

Foto: Marie-Thérèse Claessen

Zwartepad

Nederlanders kopen steeds meer nieuwe fietsen, blijkt uit cijfers van het CBS. Zo lag het totaal in 2007 op 1,4 miljoen fietsen, bijna 80.000 meer dan het jaar daarvoor. Ook dit jaar is er sprake van een stijging, in het eerste kwartaal van 2008 werd ruim 3 procent meer omzet gedraaid dan in het eerste kwartaal van 2007. Niet slecht als je bedenkt dat het tweede kwartaal volgens het CBS traditioneel de beste verkoopperiode is. Daar komt bij dat de elektrische fiets, de zogenaamde e-bike, een ware opmars maakt. Gingen er in 2006 nog 45.000 over de toonbank, in 2007 verdubbelde dat aantal. ‘Eind 2008 verwachten we dat de teller op 121.000 staat’, aldus Arjan van der Knaap, woordvoerder van Bovag. ‘Detaillisten kunnen de vraag soms niet aan. Degenen die veel e-bikes hebben ingekocht doen goede zaken, zij die te weinig hebben ingekocht vissen achter het net.’ Uit een toekomstverkenning van TNO blijkt dat het stimuleren van elektrisch fietsgebruik gunstige effecten kan hebben op mobiliteit, gezondheid en CO2-uitstoot. Van der Knaap voorziet een gouden toekomst. ‘Ik verwacht er een heus sneeuwbaleffect gaat plaatsvinden in de verkoop van e-bikes.’ 

kort nieuws

Foto: Gerard Bovens

Fietsverkoop stijgt op alle fronten

VogelVrijeFietser

Mag het licht uit? Verkeerslichten zijn in Utrecht goed voor 95 procent van het oponthoud op de fiets. Goed nieuws dus dat enkele verkeerslichten gewoon uit kunnen. Jan van Embden van de Fietsersbondafdeling Utrecht maakte zich daar lange tijd hard voor. ‘De afgelopen twintig jaar is Utrecht veel autoluwer geworden. Je zou je kunnen afvragen ‘zijn al die verkeerslichten nog wel nodig?’’ De afdeling schreef er verschillende rapporten over. ‘Helaas negeerde de gemeente ze allemaal. In de daaropvolgende trajecten werd de Fietsersbond buitengesloten.’ Zo gebeurde het dat de verkeerslichten op de Neude bij wijze van proef opeens helemaal werden uitgezet. ‘Dat hadden wij nooit aangedurfd. Maar met de nieuwe wethouder De Weger vond een enorme mentaliteitsverandering plaats. Hij stak zijn nek uit en doofde de verkeerslichten op een fietspad waar dagelijks zo’n 20.000 fietsers rijden. En dat gaat goed, ik heb maar twee bezorgde reacties gehoord.’ Als blijkt dat de proef werkt, verdwijnen de verkeerslichten op de Neude helemaal. Ook andere punten komen aan de beurt. Hiervoor vroeg de gemeente de Fietsersbond onderzoek te doen. Daar kwamen maar liefst 33 kruispunten met op het eerste gezicht overbodige verkeerslichten uit. Deze maand gaat de gemeente met de suggesties aan de slag en zullen langzaamaan op meerdere plekken in Utrecht stoplichten uit of in de knipperstand worden gezet. Reden tot blijheid. Toch is er één maar volgens Van Embden: ‘De weginrichting, een belangrijk detail voor de verkeersveiligheid. Ik zou het fietspad op de Neude rood kleuren zodat duidelijk is dat het om een doorgaande route gaat waar fietsers voorrang hebben. Je moet het psychologisch en cosmetisch aanpakken. Door de fietsroute rood te maken, stoppen automobilisten vanzelf.’ Dat geldt ook voor de toekomstige punten waar verkeerslichten op non-actief gaan. ‘Met alleen de verkeerslichten uitzetten, ben je er niet. Je moet er iets tegenover stellen. Maak de fietspaden rood of leg plateaus aan, schilder desnoods haaientanden opnieuw en bekijk de borden nog eens.’ 

kort nieuws

kort nieuws rare fratsen column dna fietsvraag producten brieven colofon

Die zit! Geen liefhebber van Ikea-meubilair? Denk dan eens aan Bike Furniture. Sinds 1990 maakt de Amerikaanse ontwerper en fietsliefhebber Andy Gregg meubels van afgeschreven fietsonderdelen, groen design dus. Tafels, kapstokken, barkrukken, stoelen en wat dies meer zij. De meubels zien er kunstzinnig uit en pas na een tweede blik herken je een fietsstuur, velg of binnenband. Goedkoop is het niet. Surf voor meer informatie naar www.bikefurniture.com 

Cycling doctors Londen en Toronto gingen al voor en sinds kort heeft ook Utrecht een heuse ambulancedienst op de fiets, de ambubike. ‘Het gaat om een proef van een half jaar waarna een evaluatie volgt. Het loopt heel goed’, vertelt Marloes de Wit van RAVU (stichting Regionale Ambulance Voorzieningen Utrecht). De fietsende ambulance is in het leven geroepen omdat de binnenstad steeds minder goed bereikbaar wordt. Niet alleen door winkelpubliek, ook door omleidingen, wegopbrekingen, paaltjes en drukte. Iedere zaterdag rukken de fietsbroeders van de RAVU uit om slachtoffers van spoedeisende hulp te voorzien. ‘Dat gebeurt zo’n drie à vier keer per dag. De verpleegkundigen zijn binnen een paar minuten ter plekke, sneller dan een gemotoriseerde ambulance.’ De fietsende broeders rijden op een felgele mountainbike met het RAVU-logo. ‘Dezelfde als waar de politie op fietst, maar dan uitgerust met fietstassen met daarin medische apparatuur’, legt De Wit uit. Het gaat hier niet om een pleisterdoos op pedalen, de uitrusting van de fietsambulance is gelijkwaardig aan die van een gemotoriseerde ambulance. Zo kunnen de fietsende verpleegkundigen hartfilmpjes maken, een infuus aanleggen, defibrilleren, reanimeren, enzovoort. Het enige wat niet kan, is slachtoffers vervoeren. Wanneer het noodzakelijk is, wordt alsnog een gemotoriseerde ambulance opgeroepen. 

VogelVrijeFietser

september / oktober 2008

Fietsschuurtje terug in Bouwbesluit

kort nieuws

De fietsenberging keert terug in het Bouwbesluit. ‘We zijn hier ontzettend blij mee’, vertelt Wim Bot van de Fietsersbond. ‘Vanaf 2003, het moment waarop het fietsschuurtje uit het bouwbesluit werd geschrapt, hebben we gelobbyd om het terug te krijgen. We werkten actief samen met de vier grote steden, Vereniging Eigen Huis en VACpunt Wonen. In een tijd waarin de overheid zoveel mogelijk regeltjes schrapt, zijn we er na veel lobbywerk in geslaagd een nuttige regel weer terug te krijgen. We mogen wel spreken van een grote overwinning.’ De fietsenberging is belangrijk in de strijd tegen fietsdiefstal, want veel fietsen worden dichtbij huis gestolen. Het ontbreken van een berging was vooral een probleem in de nieuwe appartementsgebouwen in de grote steden. 

rare fratsen

column dna fietsvraag

producten brieven

colofon

Zevenmijlspump De uitbater van een schoenenzaak in Leersum wilde de renovatie van zijn winkel op een speciale manier vieren. Het resultaat is een fietsenrek in de vorm van een kolossale damespump. Rijst de vraag of stichting Fietsparkeur hier blij van wordt. Maar een winkelier die zijn fietsende klanten van stallingmogelijkheden voorziet, valt altijd toe te juichen. 

Berend Vonk

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Verander de wereld met een

FILMPJE

LLiNK helpt met een ton!

Ga naar WWW.LLINK.NL en kijk hoe jij kans maakt op geld voor jouw goede doel!

VOOR 1 APRIL 2009 HEEFT LLiNK 150.000 LEDEN NODIG. WORD LID VOOR € 5,73 PER JAAR. LLiNK STORT VOOR ELK NIEUW LID € 2,- IN HET ACTIEFONDS.

Sluipverkeer

rare fratsen

kort nieuws rare fratsen

column dna fietsvraag

producten brieven

colofon

Een prettige fietsroute door de bossen tussen Deurne en Helmond wordt verpest door illegaal sluipverkeer.

moeten de weg wel kunnen gebruiken. Niet elke auto is sluipverkeer.’

Op het meldpunt van de Fietsersbond kwam een klacht binnen over de Helmondseweg, de ‘oude’ weg tussen Helmond en Deurne: ‘Dagelijks rij ik met de fiets over de Helmondseweg door de bossen nabij het Rijtven, naar mijn werk in Deurne’, schrijft Ronald Boetzke. ‘Wanneer ik na mijn werk, tussen kwart voor vijf en half zes over dezelfde weg naar huis ga, kom ik heel regelmatig auto’s tegen die met zeer hoge snelheid - ik schat 80 à 100 kilometer per uur - over deze weg rijden, omdat er vertraging is op de N270. Maar officieel mogen zij hier helemaal niet komen.’ Boetzkes is niet de enige die klaagt over illegaal sluipverkeer, ook twee andere fietsende forenzen doen dat. Ton van Deursen schrijft zelfs dat hij aangevallen is toen hij met gebaren een automobilist duidelijk maakte dat hij hier niet thuishoort. En Van Deursen gebruikte daarbij echt zijn middelvinger niet.

De indruk is wel dat er meer sluipverkeer is als het druk is op de N270. ‘We hebben geen metingen gedaan. Ik denk eigenlijk dat het een tijdelijk probleem is geweest. De laatste maanden waren er een aantal omleidingen in de buurt waardoor het verkeer moeilijker doorstroomde op de N270. Ik werk hier al negen jaar en al die tijd is de situatie al zo. Het is ook een schoolroute. We krijgen eigenlijk nooit klachten binnen, behalve nu van die ene meneer.’

Luc Nijssen van de politie Deurne, Asten en Someren: ‘Ja, het probleem van het sluipverkeer is bekend. De weg is alleen toegankelijk voor gebruikers van de aanliggende percelen.’ Controleert u wel? ‘Er wordt wel gecontroleerd.’ Hoe vaak? Dat kan ik niet zeggen. Dat hangt af van het aantal mensen dat we in dienst hebben en de zaken die er liggen. Er wordt wel met enige regelmaat gecontroleerd. Maar waarom belt u niet met de gemeente. In overleg met de gemeente wordt bepaald wat prioriteit heeft.’ Daniëlle Wijnen verkeerskundige van de gemeente Deurne: ‘Ja, we kennen die situatie. Het is een kwestie van handhaving, dat is een zaak van de politie. We kunnen die weg niet afsluiten want gebruikers van de aanliggende percelen

september / oktober 2008

Tekst: Karin Broer Foto: Cofoto, Mario Coolen

Fietser Ton van Deursen: ‘Het bagatelliseren van een probleem lijkt bij de gemeente Deurne verheven te zijn tot beleid. Als de betreffende woordvoerster problemen afmeet aan het aantal klachten dat binnenkomt, wil ik haar graag een keer uitnodigen om dat gedeelte fietspad een maand lang zelf te fietsen, ‘s morgens rond half acht en ‘s avonds rond half zes en bij voorkeur in de winterperiode, dan kan ze zich hierna zelf een oordeel vormen.’ Zou de weg afsluiten voor het autoverkeer met een verzinkbare paal geen echte oplossing zijn? Wijnen van de gemeente Deurne: ‘De doorgang moet blijven. Een systeem met pasjes of een verzinkbare paal kost een hoop geld, daarnaast heeft deze weg geen hoge prioriteit. Fietsers kunnen ook het fietspad nemen langs de N270. Ze hebben een alternatief.’ Maar dit is nu juist een prettige fietsroute door de bossen. ‘Dan moet u ook accepteren dat er wat auto’s rijden. Zoals gezegd we kunnen die weg niet afsluiten.’ 

Komt u ook regelmatig een vreemde situatie tegen? Stuur hem naar de redactie van de Vogelvrije Fietser: info@fietsersbond.nl of postbus 2828 3500 GV Utrecht.

VogelVrijeFietser

‘De fiets is minder waard geworden’ Tekst: Michiel Slütter Foto’s: Maarten Hartman

Fietsen doet journalist H.J.A. Hofland al jaren niet meer. Zijn laatste fiets liet hij achter in de tuin van zijn vorige huis. ‘Misschien staat hij er nog wel.’ Maar ook al fietst hij niet meer, hij observeert wel met een scherp oog de fiets, de fietser en zijn gedrag.

De fiets is in Nederland zo gewoon als water uit de kraan. Bijna niemand verwondert zich over een alledaags vervoermiddel als de fiets. Maar Hofland, in 1999 uitgeroepen tot Nederlands journalist van de twintigste eeuw, bekijkt de fietsers zoals wellicht alleen buitenlandse bezoekers dat zouden kunnen. Over de overvolle fietsflat bij het Centraal Station in Amsterdam merkt hij op: ‘Het lijkt net een kerkhof van dode insecten. Het is ongelofelijk hoe je daar ooit je fiets terug zou kunnen

VogelVrijeFietser

vinden.’ En met verwondering kijkt hij naar fietsers op de smalle bruggen in de Amsterdamse binnenstad. ‘Ieder spitsuur is het een spontane jamsessie van fietsers. Er rijden zoveel fietsers, het is een wonder dat ze niet tegen elkaar opbotsen.’

Liggende fiets

Er is nog een verschijnsel waar iedereen gedachteloos aan voorbij gaat, maar waar Hofland aandacht voor wil vragen: de liggende fiets. ‘De fiets is als machine minder

waard geworden’, stelt Hofland. ‘Een teken van die depreciatie is de liggende fiets. Eind jaren vijftig liep ik in de Paleisstraat. Daar woei het een beetje. Voor mij liep een man die een omgewaaide fiets weer tegen het paaltje zette, en wel op zo’n manier dat die niet nog een keer om zou vallen. Ik wilde de man identificeren die zo vriendelijk was een fiets op te rapen. Toen ik hem inhaalde zag ik dat het burgemeester Samkalden was, een burgervader die zich ontfermt over liggende fietsen. Nou

september / oktober 2008

verwacht ik niet dat Cohen fietsen gaat oprapen. Dat kan ook niet meer, als er één fiets op de grond ligt zet je hem weer overeind. Maar als er twintig liggen, stop je met oprapen. Niemand kijkt meer op van liggende fietsen.’ De fiets blijft als zwerfvuil op de stoep liggen. Een treurig beeld, vindt Hofland. ‘Hier verderop stond een paars gespoten Raleigh met versnellingen en twee lekke banden. Hij lag op de grond, wel op slot maar niet ergens aan vast. Ik heb hem rechtge-

september / oktober 2008

zet. Op weg naar mijn werk kwam ik er dagelijks langs en ik beschouwde hem als mijn monument. Vreemd genoeg kwam niemand die prachtige fiets halen, hij heeft er uiteindelijk twee jaar gestaan. Toen ik na een verblijf in het buitenland terug kwam, was hij weg. Waarschijnlijk verwijderd door de wrakkenopruimingsdienst van de gemeente. Jammer. Het was een mooie fiets, een monument voor het vervoermiddel.’ Fietsdiefstal is ook een symptoom van waardevermindering. ‘Een goed

gebruiksvoorwerp dat geen waarde meer heeft, blijft gestolen worden. Als je fiets gestolen wordt, steel je er gewoon een terug. De fiets is collectief bezit geworden, waardoor we inmiddels het witte fietsenplan van Luud Schimmelpenninck naderen.’

Ordeloze bende

En er is Hofland nog iets opgevallen. ‘De fietsers zijn zich vrijmoediger gaan gedragen. Anarchistisch zijn Nederlandse fietsers altijd al geweest. In de jaren twintig was de Tsjech Ka-

VogelVrijeFietser

rel Papek in Nederland die het boek Over Holland schreef. Hij verbaasde zich over het individualisme en de elegantie van de Nederlandse fietser. Daar had hij gelijk in, je moet een elegante motoriek hebben, anders kun je niet fietsen.’ Volgens Hofland is dat ‘anarchistische levensgevoel’ van fietsers een constante in de Nederlandse cultuur. ‘Als ik naar buiten kijk, zie ik binnen een kwartier iemand aan de verkeerde kant over de stoep fietsen. Fietsers rijden ook vaak door rood. Ik geef ze trouwens geen ongelijk, ik blijf ook niet voor gek staan voor rood licht als er niks aan komt. Dat wachten duurt zo lang, dan kun je bij wijze van spreken een familie stichten.’ Maar gaandeweg zijn er wel meer onbehoorlijke fietsers bijgekomen. ‘Niet alleen de fietsers zijn zich slechter gaan gedragen, we zijn een ordeloze bende geworden. Ik beklaag me niet, ik ben geen mopperaar: het is zo. En geen mens kan er wat aan doen. Je ziet het op straat, in het persoonlijk verkeer en op internet. Nu.nl is mijn favoriete internetkrantje en daar is een rubriek Nujij.nl waar kunnen mensen hun mening achterlaten. De reacties zijn meedogenloos, het zijn gorilla’s. Het gedrag van de fietser past binnen deze ontwikkeling, het is een afspiegeling van onze cultuur.’ Al lijkt het gedrag van de fietsers soms erger dan het gemiddeld genomen is. ‘Als je de fietser als een beroepsgroep beschouwt dan wordt de fietser beoordeeld naar de slechtste vertegenwoordiger’, zegt Hofland. Hij spreekt uit ervaring. ‘Als er onder

VogelVrijeFietser

journalisten één handige leugenaar is, dan verspreidt dat gerucht zich razendsnel. Je merkt het als je als journalist ergens binnenkomt, mensen zien je als het snelle type dat met een half woord alles denkt te hebben begrepen.’ Zo is het ook met fietsers, de meest lompe fietser bepaalt het beeld dat andere weggebruikers van de fietser hebben.

Zegen

Maar wat men ook van fietsers mag vinden, we moeten ondanks het soms horkerige gedrag blij met ze zijn. ‘Dat er veel fietsers zijn, is een zegen voor het land. Stel je voor dat alle fietsers in een auto zouden gaan zitten. Dat past gewoon niet. Vroeger reed ik met mijn Volkswagen naar mijn werk in het centrum. Dat ging prima, je betaalde een paar cent aan benzine en ik kon altijd mijn auto parkeren. Nu is zo’n tocht een onmogelijke onderneming.’ Hofland verwacht dat de fiets in de Europese steden een glansrijke comeback zal maken. ‘De olie wordt duurder, dat is onomkeerbaar. Autorijden wordt daardoor fors duurder, daar is niks aan te doen. Voor de korte afstand zullen meer mensen de fiets pakken. Ook zijn we het punt van de autoverzadiging voorbij; de stad kan niet meer auto’s opnemen dan die nu al dagelijks verzwelgt. Niet iedereen kan in de tram, dus er zal wel meer gefietst moeten worden.’ Het succesvolle leenfietsenproject Vélib’ in Parijs dat bedoeld is om vervuiling en verkeersopstoppingen terug te dringen, toont al aan dat de fiets in Europa aan populariteit wint.

Vélib is geënt op het witte fietsenplan van Luud Schimmelpennink. De Franse initiatiefnemers hebben zijn ideeën bestudeerd en succesvol uitgevoerd. ‘Luud zou daarvoor moeten worden opgenomen in het Légion d’honneur’, vindt Hofland. ‘Ik heb alle vervoermiddelen die Luud heeft ontworpen getest, het waren vrijwel altijd goede concepten. Nu zijn er hybride auto’s, maar Luud heeft al veel eerder een hybride fiets gemaakt. Daar heb ik ook op gefietst, een mooi apparaat. Als je van een brug afreed, werd in de afdaling energie opgeslagen in een accu. Bij de volgende brug hielp een elektromotortje je weer om gemakkelijker tegen de helling op te fietsen.’ De fiets is nooit in productie gekomen. Van veel plannen van Schimmelpennink is überhaupt weinig terechtgekomen. Hofland: ‘Zijn ideeën zijn goed. Maar hij overschat het gezond verstand van mensen.’

Bijna volmaakt

Dat Hofland met plezier Schimmelpenninks vindingen testte, komt voor uit zijn belangstelling voor techniek. ‘Ik heb eens zelf een koekoeksklok - zonder vogeltje trouwens - gebouwd. Dat was best lastig. Ik heb vervolgens het raderwerk aangesloten op een voertuigje, maar dat kwam niet vooruit. Teveel frictie.’ De opgedane kennis is terechtgekomen in het boek Rederij Hofland uit 2000 waarin hij uitlegt hoe je met simpele materialen die je op straat kunt vinden wagentjes, bootjes en windmolens kunt maken. De fiets, waarvoor je ook de benodigde onderdelen op straat bij elkaar kunt scharrelen, is een apparaat dat zijn goedkeuring kan wegdragen. ‘Een fiets is een voertuig dat de volmaaktheid nadert. Het heeft twee wielen, geen motor en een eenvoudige en efficiënte overbrenging met twee tandwielen en een ketting. Daar valt niet veel aan te verbeteren; de essentie is goed geregeld.’ Alleen de armzalige verlichtingstechniek blijft Hofland verbazen. ‘Af en toe vind ik een lampje op straat. Geen enkele fabrikant slaagt er klaarblijkelijk in om degelijke verlichting te maken, terwijl het echt niet ingewikkeld is.’ 

september / oktober 2008

Onplatbaar Het blauwe wonder tegen lekrijden. De anti-leklaag bestaat uit een hoogelastisch speciaal caoutchouc. Zelfs een binnengedrongen punaise kan niet door deze beschermlaag heen. De Marathon Plus "loopt" even licht als een band zonder anti-leklaag. Anglo-Dutch B.V. 路 info@anglodutch.nl 路 www.schwalbe.com september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Goedkoopste koplampje brandt het best Fietslampjes, vanaf 1 november mag je ze aan je jas hangen.

testkees

Maar met welke ben je het beste zichtbaar? TestKees licht ons bij.

Tekst en foto’s: Kees Bakker

VogelVrijeFietser

Vorig jaar was er veel gedoe over fietslampjes. Mochten ze nu wel of niet? En op welke plek dan, alleen vastgemaakt aan de fiets of ook aan jas of tas? En hoe zat het met knipperende lampjes? Door alle discussie gaf het Ministerie van Verkeer en Waterstaat TNO de opdracht onderzoek naar de fietslampjes te doen. Daar kwamen verrassende resultaten uit. Met losse lampjes kun je beter zichtbaar zijn dan met de aloude dynamokoplamp. Maar let op: niet alle lampjes zijn goed.

Zichtbaarheid

TNO onderzocht de zichtbaarheid van acht ledlampjes in verschillende verkeerssituaties. Als referentielamp werd een traditionele dynamokoplamp gebruikt. Het Hema-lampje met drie witte leds, de Basta Comet IV, de Cordo Xena led-stuurlamp en de aluminium XC Light met negen leds waren beter zichtbaar dan de traditionele dynamokoplamp. Met een goedkoop ledlampje ben je dus net zo goed of beter zichtbaar dan met de traditionele dynamokoplamp. Maar jammer genoeg zijn er veel slechte lampjes op de markt. Uit de TNO-test blijkt dat je met de Knog Frog Super Bright Micro Light, de groene Smart led, de witte Smart Lighting Light en de gele Hema-led binnen de bebouwde kom slechter zichtbaar bent dan met de dynamokoplamp.

De test van TNO wijst verder uit dat witte ledverlichting beter zichtbaar is dan koplampjes met gele, groene of geeloranje leds. Nog een nadeel van geeloranje leds is dat ze dezelfde kleur hebben als natrium straatlantarens. Koop dus altijd een witte koplamp. Helaas is aan de verpakking de kleur van de lampjes slecht te zien. De Hema verkoopt bijvoorbeeld een geeloranje ledlampje die op de verpakking aangeduid wordt met ‘wit led waarschuwingslicht’. Maar met de achterlichtjes kun je gelukkig vrijwel geen miskoop doen. TNO onderzocht de zichtbaarheid van achterlichten door een groep waarnemers recht achter de lamp te plaatsen. Daaruit blijkt dat alle geteste ledverlichting beter zichtbaar is dan de traditionele achterverlichting met gloeilamp. Opvallend uit het TNO-onderzoek is dat een reflector pas bij een afstand van minder dan vijftien meter feller schijnt dan het achterlicht. Goedkope ledlampjes zijn niet bedoeld om zelf de weg goed te kunnen zien, maar in nood kun je op een onverlicht bospad nog wel iets onderscheiden met zo’n klein lampje. Je ziet de weg een stuk beter met duurdere batterijkoplampen zoals de Basta Comet IV en de Cateye HL-EL220. De prijzige batterijkoplampen als de B&M Ixon IQ of de Inoled Extreme 30 beschijnen de weg echt goed.

Batterijen

Bijna alle geteste lampjes gebruiken twee AAA batterijen. Jammer, AA batterijen zijn logischer. Die zijn namelijk even duur en de capaciteit is twee keer zo groot. Lampen waar afwijkende batterijen ingaan zijn sterk af te raden. Zijn ze kleiner dan AAA, dan kun je er van uitgaan dat of de lamp te weinig licht geeft of dat de batterijen razendsnel leeg zijn. Batterijen koop je altijd in een even aantal. Fietslampjes als de AIM waar een oneven aantal in moet zijn daarom niet praktisch. Oplaadbare batterijen zijn alleen aan te raden als je de lamp veel gebruikt. Ze hebben namelijk last van zelfontlading zodat je de lampen ook als je ze nauwelijks gebruikt elke twee weken moet opladen. Of batterijen leeg zijn, is lastig te zien. De opgave van fabrikanten is altijd sterk overdreven. Voordeel van ledverlichting is dat het licht geleidelijk zwakker wordt wanneer de batterijen bijna leeg zijn. Je komt altijd veilig thuis. Bij een halogeenlampje gaat het licht ineens – onderweg – helemaal uit wanneer de batterijen leeg raken.

Montage

De hoeveelheid licht die een koplamp uitstraalt, is sterk afhankelijk van de richting waarin hij schijnt. Het is dus zaak de lamp goed te monteren:

september / oktober 2008

De test horizontaal en recht naar voren. Door scheve montage (diagonaal, verticaal of voorover hellend aan bijvoorbeeld de stuurpen) vermindert de zichtbaarheid van de meeste lampen. Bij een rechte fietshouding is een lamp geplaatst op borst of rug net zo zichtbaar als op het stuur. Fiets je voorover, dan is dat af te raden. Let erop dat het licht niet wordt afgeschermd door een (fiets)tas. Of bij montage op de zadelpen door een lange jas. Zorg ervoor dat de lamp niet wiebelt.

Schakelaar

Batterijlampjes neem je makkelijk mee in een tas of jaszak. Je zou verwachten dat ze dan ook voorzien zijn van een schakelaar die je niet makkelijk indrukt. Helaas, alle tien geteste lampjes hebben een erg gevoelige schakelaar.

Niet knipperen

Bijna alle goedkope ledlampjes hebben een knipperstand. Dat lijkt zinvol omdat het batterijbesparend werkt en veel mensen denken dat je knipperend meer opvalt. TNO onderzocht in hoeverre knipperende verlichting bijdraagt aan de zichtbaarheid. Deze blijkt met knipperende voorverlichting toe te nemen, maar dat geldt vooral voor lampjes die in constante stand (dus niet in knipperstand) weinig opvallen. Bij achterlichten neemt de zichtbaarheid nauwelijks toe als ze knipperen. In landelijk gebied neemt deze zelfs af. Knipperen is bij wet verboden. TNO beveelt aan dit verbod te handhaven omdat • er voldoende voorverlichting bestaat die continu brandend opvallend genoeg is • knipperen de eigen oriëntatie kan verstoren • de koers van een fietser met knipperende verlichting moeilijk te volgen is • knipperende verlichting verwarrend kan werken voor andere weggebruikers omdat het knipperde licht bijvoorbeeld aangezien wordt voor een hulpdienst

september / oktober 2008

De wetswijziging

De belangrijkste wettelijke eisen die nu voor fietsverlichting gelden zijn: • Bij nacht moeten fietsers voor- en achterlicht voeren. Ook bij dag, indien het zicht ernstig wordt belemmerd. Wanneer het zicht ernstig wordt belemmerd, is niet gedefinieerd. De nacht is in de wet de periode tussen zonsondergang en zonsopgang. En niet zoals veel mensen denken een half uur na zonsondergang en een half uur voor zonsopgang. • Tweewielers en driewielers met één voorwiel, moeten één witte of gele lamp aan de voorzijde hebben. • Fietsen op meer dan twee wielen waarvan twee voorwielen, moeten twee witte of gele lichten aan de voorzijde hebben. • Het achterlicht moet rood zijn en voorzien van een goedkeuringsmerk. • Verlichting aan de fiets moet degelijk bevestigd en niet afgeschermd zijn. • Fietsverlichting mag niet verblinden. Wanneer verlichting verblindt, wordt niet nader gedefinieerd. • Fietsverlichting mag niet knipperen. • Fietsen mogen niet voorzien zijn van extra verlichting. Als alles goed gaat, wordt de verkeerswet voor fietsverlichting per 1 november 2008 gewijzigd. De regel dat fietsverlichting degelijk aan de fiets moet zijn bevestigd en niet afgeschermd mag zijn vervalt. Daarvoor in de plaats komen de regels: • De fietsverlichting mag niet of nauwelijks bewegen ten opzichte van fiets, rug of borst. • Het voorlicht moet voortdurend zichtbaar zijn voor tegemoetkomend verkeer. • Het achterlicht moet voortdurend zichtbaar zijn voor achteropkomend verkeer. • Het voorlicht mag door de bestuurder ook op de borst geplaatst worden. • Het achterlicht mag door de fietser of passagier ook op de rug bevestigd worden. • Het verplichte goedkeuringsmerk voor het achterlicht vervalt.

Omdat TNO een beperkt aantal fietslampjes onderzocht en de resultaten daarvan sterk variëren, bekeek ik de lichtkwaliteit van tien goedkope ledlampjes. De test bestond uit het meten van de lichtsterkte over een gebied van 180 graden. De vijf lampjes die als beste uit de test kwamen, staan hieronder kort beschreven. Maar eerst de afraders. De witte lampjes van de Hema, samen met een rood lampje verpakt in een knalgele doos voor een prijs van 4,99 euro, zijn van lage kwaliteit. Ook die van de Gamma scoorden slecht. En de White Bright van Torch is, ondanks vijf witte leds, de moeite van het aanschaffen niet waard. Hetzelfde geldt voor de lampjes van Dresco en de gele ledverlichting van Profile.

WINNAAR: Smart white E-line, 4,99 euro

Deze lamp bestaat uit één fel brandend ledje. Toch ben je hiermee goed zichtbaar. Recht vooruit schijnend scoorde deze lamp zelfs het beste. Ook heeft dit lampje de langste batterijduur. Na 24 uur was de verlichting nog 33 procent van de oorspronkelijke sterkte. Na 44 uur waren de batterijen wel duidelijk aan vervanging toe omdat de verlichting nog maar dertien procent van de oorspronkelijke sterkte bedroeg.

goedkoop lange batterijduur goed zichtbaar, vooral recht van voren 15

VogelVrijeFietser

AIM Ultra light headlight, 14,95 euro (setprijs met achterlicht)

Hema wit waarschuwinglicht, op doosje rood stickertje met de tekst ‘Brilliant white led technology’, 7,95 euro

Dit Hema-lampje scoorde zowel bij de TNO-test als bij mijn metingen goed. Vooral in een hoek van vijftien tot 40 graden straalt de lamp veel licht uit. Daarmee is deze lamp het beste zichtbaar van schuin opzij. Met de levensduur van de batterijen zit het ook goed. Na 24 uur heeft de lamp nog 28 procent van de oorspronkelijke sterkte. Na 44 uur slechts acht procent. Let op: zoek op de verpakking naar een rood stickertje met de tekst Brilliant white led technology. Een ander (geel) lampje in precies dezelfde verpakking is namelijk van beduidend mindere kwaliteit.

Een fietslampje dat op een zaklamp lijkt. Van de geteste lampen geeft de AIM de breedste felle lichtbundel. Hij verlicht de weg ook het beste. De levensduur van de drie AAA batterijen is lager dan bij de Smart en de Hema-lamp. Na 24 uur nog 25 procent en na 44 uur zeven procent. Handig is de geïntegreerde bevestiging waardoor je de lamp gemakkelijk op verschillende fietsen kan gebruiken.

Goed zichtbaar Ook zelf nog wat kunnen zien Bevestiging voor op fiets geïntegreerd in lamp Minder gevoelige schakelaar Lange batterijduur

drie batterijen Geen riembevestiging Duur

Schuin opzij het beste zichtbaar Lange batterijduur Verlicht de weg redelijk

Aanbod Hema nogal verwarrend Duur (vergeleken met de Smart)

VogelVrijeFietser

Basta Comet III, 14,95 euro (setprijs met achterlicht)

De Basta Comet III is van opzij het best zichtbaar. Maar de batterijen zijn al na twintig uur helemaal leeg. Ook vanwege de hoge prijs geen aanrader.

Van opzij het beste zichtbaar

Duur Batterijen snel leeg

september / oktober 2008

Oranjerijders

Mirage, 9,95 euro (setprijs met achterlicht)

De Mirage kost evenveel als de Smart. Het lampje is met drie witte leds echter minder goed zichtbaar. Groot verschil vormt de batterijduur. Die is na twintig uur helemaal uitgewerkt.

Goedkoop

Korte batterijduur Minder zichtbaar dan de Smart

kort nieuws

column

Met achterlichtjes kun je geen miskoop doen

Aan tafel kreeg ik er bijna ruzie over met die lieve E. In al mijn argeloosheid zei ik tegen haar dat ik het wel leuk vond, al die Amsterdamse fietsers die als het even kan linea recta door het rode licht heen rijden. Ik keek er, neem ik aan, tamelijk vrijgevochten bij. Maar E. ontstak in een authentieke en in haar geval uitzonderlijke boosheid. Wat nou leuk? Wist ik soms niet hoeveel fietsers er dusdoende met een gebroken been of erger in het ziekenhuis belanden? Met die semi-anarchistische jaren zestig praatjes hoefde ik bij haar niet aan te komen. Mooi voorbeeld hoor, voor die onschuldige hoofdstedelijke kleutertjes die het ook stoer vonden om zich op de tramrails in de Ferdinand Bolstraat dood te laten pletten. Alsof die wurmpjes het al niet moeilijk genoeg hadden met de dode hoekspiegel, het onverlichte rijwiel en de pizzakoerier. Ik veranderde spoorslags van onderwerp. Ossenhaas smaakt beter zonder heibel. En ik hield het vervolgverhaal dat ik wilde vertellen voor me. Dat ik vroeger, toen ik zelf nog zo’n peutertje was, honorair lid werd van een elitegezelschap dat zich ‘de Oranjerijders’ noemde. Een oranjerijder stelde er een eer in om elke kruispunt pas over te steken zodra het daar dienstdoende stoplicht op oranje was gesprongen. Het was soms een hele toer om je aan de oranjewet te houden. Dan bleven de stoplichten zo lang op groen staan dat je er een evenwichtskunstige surplace tegen aan moest gooien om de kalksteep op het wegdek niet met groen licht te bereiken. Ik bedoel: niks jaren zestig praat. Een beetje Amsterdammer is nu eenmaal anarchist van geboorte. In plaats van dat verhaal begon ik, veilig en harmonieus, hoog op te geven van een nieuwigheid die sommige Amsterdamse fietsstoplichten sinds kort hebben en die ze afgekeken hebben van China. Daar zijn alle stoplichten voorzien van een extra lichtje onder de groene lamp dat aftellend aangeeft hoeveel seconden het nog duurt voordat je naar de overkant mag. In Amsterdam zijn ze nog lang geen gemeengoed, en ze zijn er bij mijn weten louter en alleen als extra voor de fietsstoplichten. Sommigen beginnen bij 70 seconden af te tellen, maar er zijn er ook die het op 30 seconden houden. Hoe dan ook, dat tellertje veraangenaamt het wachten zeer. Zeker als je bovendien nog het geluk hebt om je rechterhand aan de stoplichtpaal vast te mogen houden, zodat je niet uit het zadel hoeft. Het wonderlijke is dat een minuut zonder zo’n aftellertje veel langer duurt dan een minuut met zo’n aftellertje. Of je wilt of niet, je telt mee en dus treedt er een bekend fenomeen in werking. Wachten is aangenamer als je hoofd er iets bij te doen heeft, en brengt ook minder stress teweeg dan wanneer je de tijd in ledigheid moet doorbrengen. Ik heb een paar proefondervindelijke waarnemingen gedaan en geloof me: geen mens en zelfs geen anarchistische Amsterdammer haalt in zijn hoofd om bij zo’n voortreffelijk toegerust stoplicht te vertrekken voordat het tellertje op nul staat en het lampje op groen springt. Zodra dat het geval is sprint iedereen naar voren alsof de duivel hem op de hielen zit, dat staat vast, Maar het is ook zeker dat de Eerste Hulpposten werktijdverkorting aan kunnen vragen wanner die aftellertjes wél gemeengoed zijn.. Dat verhaal viel gelukkig wel in goede aarde. Lieve E. nam me weer in genade aan. We bestelden iets lekkers bij de koffie. Pas toen ik op mijn onverlichte fiets terug naar huis reed, bedacht ik dat de oranjerijders indertijd sterke concurrentie ondervonden van een nóg elitairder gezelschap. De roodrijders. Maar dat zeg ik. Tot dat gezelschap zijn alle Amsterdammers inmiddels toegetreden. Dus alstublieft, stadsbestuur. Schiet een beetje op met het aanbrengen van die tellertjes. U spaart er levens mee.

rare fratsen

column dna fietsvraag

producten brieven

colofon

Tekst: Gerard van Westerloo

Gerard van Westerloo

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Fietsbeleid is volwassen Tekst: Astrid Standhardt Foto’s: Klara Schreuder DNB Astrid Standhardt, iStock

‘Op papier kun je niet fietsen,’ stelt Frank Borgman van de Fietsersbond, ‘maar zonder papier bereik je geen goed fietsklimaat.’ Borgman zag het fietsbeleid in Nederland flink veranderen en blikt terug op de afgelopen jaren. De Fietsersbond kijkt met onder andere het project ‘Fietsbalans’ kritisch naar wat er beter kan voor fietsers in Nederland op het gebied van fietscomfort, veiligheid, ruimte, enzovoort. De Fietsbalans is een grootschalig vergelijkend onderzoek naar het fietsklimaat in Nederland dat gemeenten stimuleert goed fietsbeleid te maken. ‘We laten gemeenten van elkaar leren. Ze moeten een drive krijgen om beter te worden dan andere gemeenten, daarom bedachten we de Fietsstadverkiezing’,

licht Frank Borgman, projectleider van de Fietsbalans, toe. ‘De eerste ronde van de Fietsbalans vond plaats tussen 2000 en 2004. In die periode onderzochten we de positie van de fiets in 125 gemeenten. In de tweede ronde hebben we sinds 2006 alweer ruim veertig gemeenten onder de loep genomen, waarvan de meeste dus voor de tweede keer. Hierdoor ontstaat een goed inzicht in de belangrijkste veranderingen en trends op fietsbeleid.’ Borgman zet ze op een rij.

1 De fiets op papier ‘Op papier is het fietsbeleid volwassen geworden’, aldus Borgman. ‘De fiets is belangrijk en vormt een ontwikkeld onderdeel van het lokale mobiliteitsbeleid. Duidelijk is dat beleidsmakers de Ontwerpwijzer Fietsverkeer gebruiken bij het opstellen van beleidsnota’s.’ De Ontwerpwijzer Fietsverkeer is opgesteld door CROW, een kenniscentrum voor verkeer en infrastructuur, en beschrijft de stappen die nodig zijn voor een fietsvriendelijke verkeersomgeving. ‘De meeste gemeenten leggen netwerken van hoofdfietsroutes aan waar de kwaliteitseisen van de Ontwerpwijzer voor gelden. Ook al loopt de uitvoering nog niet overal even soepel, de plaats van de fiets in het lokale mobiliteitsbeleid is tegenwoordig onomstreden.’ ‘Natuurlijk, op papier kun je niet fietsen’, vervolgt Borgman. ‘Maar als het beleid niet goed vastligt, is het veel moeilijker om geld te krijgen en een samenhangend en kwalitatief goed fietsklimaat te realiseren. Het feit dat de fiets in collegeprogramma’s wordt genoemd, is een grote vooruitgang. Ja, daar mag de Fietsersbond best trots op zijn, die heeft daar een belangrijk aandeel in gehad. Lokaal hebben de Fietsersbondafdelingen daar fantastisch werk verricht en mede door de Fietsbalans is er landelijk meer kennis over en aandacht voor de fiets gekomen. En dankzij veel lobbyen is het Rijk ook meer gaan doen.’

VogelVrijeFietser

2 Drukte op het fietspad In de grotere steden gaan inmiddels bijna alle ritten op de fiets sneller dan per auto. Ook ben je sneller bij je gestalde fiets dan bij je geparkeerde auto, de loopafstand is over het algemeen korter. Om nog maar over de hoge parkeertarieven te zwijgen. Redenen te over waarom steeds meer mensen de fiets pakken. Vooral in grote steden neemt het gebruik toe. Het is druk op het fietspad en het wordt alleen maar drukker. ‘Hierdoor zitten fietsers elkaar in de weg,’ legt Borgman uit, ‘soms kun je niet eens naast elkaar fietsen. Dan zijn er ook nog snelheidsverschillen tussen fietsers en is inhalen op sommige plekken lastig. De capaciteit van fietspaden is te klein. Voor een vaardige fietser is dat geen probleem, maar kinderen, ouderen en allochtonen hebben hier ontegenzeggelijk meer moeite mee.’

3 Duurzaam Veilig Met het initiatief ‘Duurzaam Veilig’ willen verschillende Nederlandse overheden de verkeersveiligheid vergroten, bijvoorbeeld door 30 kilometergebieden in te richten en op drukke wegen snel en langzaam verkeer van elkaar te scheiden door vrijliggende fietspaden. ‘Het gaat hier om duurzame, dus blijvende verkeersveiligheid’, verklaart Borgman. ‘Met weginrichting kun je het weggebruik en het gedrag van de verkeersdeelnemers veiliger maken. Gemeenten zijn hier heel druk mee geweest. Dat is prettig, maar op een aantal wegen past een bepaalde weginrichting net niet. Iedereen kent ze wel: straten waar mensen winkelen en wonen, waar doorgaand verkeer rijdt en een maximumsnelheid van vijftig kilometer per uur geldt. Vaak zijn dit ook nog busroutes zonder aparte fietspaden of waar mensen rechts naast smalle fiets-

september / oktober 2008

Fietsstad 2008 Op het symposium van de Fietsersbond wordt de winnaar van de Fietsstad 2008 bekendgemaakt. Hiervoor beoordeelt een vakjury verschillende gemeenten op onder meer stallingmogelijkheden, comfortabele fietspaden en verkeersveiligheid. Aan de hand daarvan wordt de winnaar gekozen. Ook jij kan meebeslissen. Vanaf half september staan de genomineerden op de site van de Fietsersbond en kunnen bezoekers hun favoriet kiezen. Surf naar www.fietsersbond.nl

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

stroken hun auto parkeren. Ik laveer daar probleemloos tussen, maar ik durf mijn dochtertje er niet alleen te laten fietsen. Dit soort wegen voelt met name voor kinderen en senioren onveilig. Terwijl juist hun veiligheid ook daar dominant zou moeten zijn aan de doorstroming van het verkeer. Een andere weginrichting kan die veiligheid bieden. Er zou een maximumsnelheid van 30 kilometer per uur moeten gelden en er zouden

‘De capaciteit van fietspaden is te klein’ drempels moeten liggen, bijvoorbeeld ‘punaises’: kleine ronde drempels waar de wielbasis van een bus geen hinder van ondervindt. Ook zouden er zo min mogelijk parkeerbewegingen moeten zijn. Of, wanneer je het in het geval van een busroute heel rigoureus wilt aanpakken, een bussluis. Doorgaand verkeer is dan niet mogelijk en snelheidsremmende maatregelen dus niet meer nodig.’

4 Meer asfalt Waren er eerst met name tegelfietspaden, tegenwoordig zie je steeds meer asfalt. Een goede ontwikkeling volgens Borgman. ‘Asfalt veroorzaakt minder trilling, het rijdt veel comfortabeler. Zelfs al zijn tegels pas gelegd, ze zijn ontzettend slecht voor het fietscomfort. Bovendien slijt asfalt nauwelijks. Bij gemeenten lopen veel programma’s voor asfaltering.’ Toch is er een maar: ‘Als asfalt slecht gefundeerd is, kun je last krijgen van boomwortels die omhoogkomen. Die veroorzaken scheuren en hobbels in het fietspad, soms is dat ronduit gevaarlijk. Gelukkig is er de laatste tijd meer kennis opgedaan over fundament.’ En dan is er nog de Telecomwet. Borgman: ‘Kabelaars mogen hun kabels onder een fietspad leggen, maar ze kunnen wel verplicht worden het weer mooi glad te strijken zonder dat het de gemeente een cent kost.’

VogelVrijeFietser

5 Tekort aan stallingen ‘Er is de afgelopen jaren veel gedaan aan fietsrekken’, blikt Borgman tevreden terug. ‘Was het in 2000 nogal ad hoc, tegenwoordig is het een belangrijk onderdeel van het lokale fietsen mobiliteitsbeleid. Er zijn overal meer rekken en klemmen gekomen, vooral in centra van dorpen en steden en bij stations. Zo zet ProRail in het kader van het project ‘Ruimte voor de fiets’ nieuwe rekken bij stations. Gemeenten plaatsen extra rekken in centra en in grote steden zijn er veel bewaakte stallingen bij gekomen, vaak ook nog gratis.’ Maar er zijn ook problemen. ‘Niet alle fietsrekken zijn van goede kwaliteit. Denk aan rekken zonder aanbindmogelijkheid. Die zijn erg diefstalgevoelig. Of slechte voorwielklemmen waardoor je zo een slag in je wiel hebt. En er zijn tekorten. Bij stations zijn die vaak ontzettend groot. Verdubbel je daar de capaciteit, dan staat het binnen twee maanden weer vol. Steeds meer mensen fietsen naar het station, de latente behoefte is enorm. Dat geldt ook voor het centrum. Iedereen wil zijn fiets veilig en dicht bij zijn bestemming stallen, niet te ver omlopen en de fiets mag niet omvallen of gestolen worden. Dat kost ruimte. In station- en winkelgebieden is dat dure grond. Ook op kleinere bestemmingen zoals wijkwinkelcentra en sportclubs is behoefte aan stallingvoorzieningen. Vaak is daar de kwaliteit van de rekken ook nog eens abominabel. Helaas krijgen dit soort bestemmingen minder aandacht, daar mag wel verandering in komen.’ Als er te weinig stallingvoorzieningen zijn, zoeken fietsers hun eigen oplossing. ‘Dat leidt tot irritaties. Al die fietsen, dat maakt een rommelige indruk. Met name winkeliers vertonen vaak een Pavlovreactie: ‘Die fietsen moeten weg, het is een puinhoop!’ Maar die fietsen zijn wel van hun klanten. En waar moeten ze dan heen? Er moeten goede oplossingen komen.’ Aan wat voor oplossingen denkt Borgman dan? ‘Fietsparkeerverboden op stoeptegels afbeelden, stewards die uitleg geven en een oplossing bieden om je fiets verderop te stallen, dat werkt. Het gaat om creatieve oplossingen. Neem Groningen, daar plaatsen ze op drukke dagen mobiele fietsrekken of leggen rode lopers voor voetgangers neer en surprise, surprise, niemand zet zijn fiets op de loper! Of Utrecht, waar de wijkbureaus over stallingvoorzieningen gaan. Dat werkt goed: bewoners weten het wijkbureau te vinden, de lijntjes zijn kort. En Amsterdam, daar staan op de stoep voor de Albert Heijn in de Jodenbreestraat fietsparkeervakken geschilderd waar fietsers zich aan houden. De opvatting dat fietsers anarchisten zijn, valt best mee.’ 

Fietsersbond symposium

Op 29 oktober vindt het Fietsersbond symposium plaats met als thema: Investeren in de fiets: gegarandeerd rendement. Het Auditorium van de Rabobank in Utrecht is de toepasselijke locatie. De dagvoorzitter is journalist en Jakhals Gideon Levy. Tijdens het symposium komen trends en vernieuwingen op fietsgebied aan bod en kunnen bezoekers hun kennis en ervaringen delen over onder meer gezondheid, bereikbaarheid, milieu en veiligheid. Wanneer: woensdag 29 oktober van 9.30-16.30. Waar: Auditorium Rabobank, Croeselaan 18, 3521 CB Utrecht (op 5 minuten loopafstand van Utrecht CS). Meer informatie en het aanmeldingsformulier is te vinden op www.fietsersbond.nl/symposium

september / oktober 2008

Specialist in: Specialist in:

• Aanhangfietsen • •Kinderkarren Aanhangfietsen • •Bagagekarren Kinderkarren • •Moederfietsen Bagagekarren • •Bakfietsen Moederfietsen • •Zadels op de buis Bakfietsen

• Zadels op de buis

Steco neemt méér mee!

• Vouwfietsen • •Tandems Vouwfietsen • •Trekkingfietsen Tandems • •Vakantie-tassen Trekkingfietsen • •Fiets kleding Vakantie-tassen • •Santos maatwerk Fiets kleding

• Santos maatwerk

De Steco Monkey-Mee - veilig op weg naar school - handig in gebruik - éénvoudige montage

PROFILE-KOK.NL PROFILE-KOK.NL Meer dan ﬁetsplezier

Nachtegaalstraat 51 Centrum-Oost Utrecht Meer dan fietsplezier t.030-2315780 info@profile-kok.nl Nachtegaalstraat 51 Centrum-Oost Utrecht Adv tromm 90 t.030-2315780 x60mm:Opmaak info@profile-kok.nl 1 14-12-2007 14:29

Steco Metaalwarenfabriek b.v. Wolweg 34, 3776 LP Stroe, Holland

Fax 0031 (0) 342 441584 E-mail: info@steco.nl Internet: www.steco.nl

Pagina 1

Een vouwfiets die beter fietst dan menig normale fiets, bestaat dat?

Ja! bij Tromm keus uit 35 verschillende vouwfietsen

een pakketje • opgevouwen van 57 x 55 x 25 cm • met 3 of 6 versnellingen TWEEWIELERS

Europaplein 45 \ 1078 GV \ Amsterdam \ Tegenover de RAI Tel.nr. 020-6642099 \ www.vouwfiets.nl \ info@tromm.nl

Fietsen in de nazomer! Herfstkleuren en oogsttijd

* Luxemburg, fietsen door bos en langs rivieren * Vallei van de Rijn, langs wijnstadjes in de Elzas * Moezel en Saar, langs wijngaarden en bossen * West-Bohemen, langs kuuroorden naar Praag

Eigen-Wijze Reizen Individuele Fiets- en Wandelvakanties Tel. 053 - 430 34 35 www.eigenwijzereizen.nl

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Fransen vallen voor Nederlandse stadsfiets De opmars van de fiets is in Europa onomkeerbaar, zei Europarlementariër Corien Wortmann in het vorige nummer. Nederlandse handelaren wisten dat allang en brengen fietsen over de grens aan de man. ‘Het komt regelmatig voor dat een man een fiets voor zijn vrouw koopt alsof het om een diamanten ring gaat.’

Tekst: Jossy Res Foto: Emile Gregoire

Omdat files en vervuiling de Franse steden blijven teisteren, voelen burgemeesters zich gedwongen zich van hun groene kant te laten zien. Nederlanders Bart Vos en Rob Lemmerlijn zagen in dit groene beleid commerciële kansen, ervan overtuigd dat door milieuvriendelijke maatregelen de Fransman steeds vaker de fiets zou pakken. Volgens de ondernemers was de Hollandse stadsfiets het ideale product en voilà, de eerste Holland Bikes-winkel was een feit.

burgemeester van Parijs, liet in 2002 fietspaden aanleggen. In navolging van trendsetter Parijs was in heel Frankrijk eenzelfde verandering in de infrastructuur te merken. ‘Frankrijk zit nog niet op het Nederlandse niveau, maar timmert hard aan de weg’, aldus Vos. ‘In navolging van de hoofdstad leggen ook andere gemeenten fietspaden aan. Er is zelfs een nationale coördinator benoemd, Hubert Peigné, om het fietsgebruik te stimuleren.’

Historisch feit

Keihard knokken

De Franse verkeersproblemen in de grote steden kwamen voor Vos en Lemmerlijn niet als een verrassing. ‘Rob en ik kennen elkaar uit de autoindustrie. We werkten samen op het Europese hoofdkwartier van Delphi, de onderdelendivisie van General Motors in Parijs. Daarna gingen we beiden de advieswereld in en maakten we strategische trendanalyses van vervoer en transport’, vertelt Vos. Uit deze analyses werd duidelijk dat er iets moest veranderen in Parijs. Toen gebeurde er iets historisch in het autogerichte beleid van de grote steden. Bertrand Delanoë,

VogelVrijeFietser

In dit groene klimaat vonden Vos en Lemmerlijn elkaar als zakenpartners onder de naam Holland Bikes. De meeste ondernemingen gaan binnen de eerste drie jaar failliet, voor het nieuwe bedrijf Holland Bikes moest dus keihard geknokt worden. ‘Toen we begonnen lag in Frankrijk de gemiddelde aanschafprijs voor een stadsfiets rond de 250 euro, terwijl men in Nederland gewend was om zeven à achthonderd euro voor een fiets te betalen. Je kunt je dus wel voorstellen dat de Fransen ons voor gek verklaarden’, legt Vos uit. Daar gingen de mannen dan, in hun

net gekochte busje vol Nederlandse fietsen, langs honderden Franse fietsenmakers. Vos: ‘Ze kwamen met een peuk in de mondhoek uit hun ‘atelier’ gelopen en na een snelle blik op het versnellingssysteem en de fiets in hun handen gewogen te hebben, verzochten ze ons vriendelijk de zaak te verlaten.’ Toch lieten Vos en Lemmerlijn zich niet uit het veld slaan en volhardden in hun geloof in een kwalitatief hoogwaardige stadsfiets. Met resultaat, want het concept sloeg uiteindelijk aan in Parijs. En zelfs de traditionele fietsenmakers die aanvankelijk de stadfiets hooghartig afwezen, beginnen belangstelling te krijgen.

Als hond en kat

Heeft de Nederlandse handelsmentaliteit nog geholpen bij het stijgende succes van Holland Bikes? Vos betwijfelt het: ‘Ik denk dat je met een Nederlandse mentaliteit alleen nergens komt in Frankrijk. Het gaat er juist om dat je een combinatie vindt tussen beide culturen. In het zakenleven merk je dat Fransen en Nederlanders dezelfde tragedie delen als

september / oktober 2008

Bart Vos: ‘In het begin werden we uitgenodigd voor tv-programma’s’

die van hond en kat: ze bedoelen het beiden goed, maar de signalen van de één hebben voor de ander vaak een tegenovergestelde betekenis.’ Volgens Vos is een Nederlander eerder zakelijk en opportunistisch ingesteld, terwijl een Fransman nadruk legt op de persoonlijke relatie. Een zakelijke relatie moet over meerdere lagen worden opgebouwd, maar is daarna veel duurzamer dan in Nederland. ‘Zakendoen in Frankrijk vraagt dus naast een goed product ook een politiek en cultureel correcte aanpak.’ Dat Vos en Lemmerlijn de kunst van het zakendoen verstaan, blijkt uit het succes dat Holland Bikes is geworden. De volhardendheid van de mannen leidde in 2008 tot nationale erkenning met het winnen van de Grand Prix du Vélo de Ville, een prijs die normaal gesproken is voorbehouden aan de nationale industrie.

Tv-programma’s

Door de toenemende vraag naar stadsfietsen openden steeds meer Holland Bikes-vestigingen de deuren. Na Parijs volgden Lille, Limoges, Lyon, Rennes en Bordeaux. Vos over de bedrijfsstrategie: ‘We hebben bin-

september / oktober 2008

nen het bedrijf besloten om verschillende Nederlandse fietsmerken te bundelen onder de naam Holland Bikes om een gezamenlijk front te vormen en de kwaliteiten van de Ne-

Stadsfiets steeds populairder onder Fransen

Serge Terrisse is bedrijfsleider van de Holland Bikesvestiging in Lyon. Volgens hem is Lyon nog niet zover als Parijs, maar wordt ook onder Lyonesen de stadsfiets steeds populairder. Terwijl Terrisse vertelt, lopen regelmatig klanten nieuwsgierig binnen. ‘Lyon is als fietsstad lastig omdat er twee hoge heuvels midden in het centrum liggen. Je fietst niet even naar boven. Dan is bijvoorbeeld een vouwfiets ideaal want die neem je gemakkelijk mee in de metro. We zien het als een uitdaging om klanten te onderwijzen in de kwaliteiten van de Nederlandse fiets. Geef de Fransen wat tijd, dan komen ze vanzelf wel.’

derlandse fiets als geheel te promoten.’ Slimme promotie is belangrijk, maar hoe kijkt de gemiddelde Fransman eigenlijk tegen zo’n Hollandse fiets aan? Waar men in Nederland de fiets met name ziet als een praktisch vervoermiddel, beschouwden de Fransen de fiets lange tijd vooral als een sportief voorwerp. Frankrijk is per slot van rekening het land van de Tour de France. Maar door de verkeersproblemen en de luchtvervuiling is de Franse fietscultuur aan het veranderen. Vooral in Parijs is de stadsfiets razend populair. ‘Wij hebben als team veel lol, want de meeste Fransen staan echt te kijken van de kwaliteit van onze fietsen. In het begin werden we uitgenodigd voor verschillende tv-programma’s waarin de fietsen werden gepresenteerd alsof het om iets heel speciaals ging, het luxe modehuis Lanvin toonde in één van haar Parijse winkels een expositie van onze fietsen en het komt regelmatig voor dat een man een fiets voor zijn vrouw koopt alsof het om een diamanten ring gaat.’ 

VogelVrijeFietser

Fietsen door het pauperparadijs Tijdens een zoektocht naar haar verborgen familiegeschiedenis stuitte journalist Suzanna Jansen op de gestichten van het Drentse Veenhuizen. Ze schreef er Het pauperparadijs over. Een fietstocht door het decor van een bestseller.

Tekst:

Dat mijn voorouders generaties op rij in Veenhuizen hadden gezeten, was bij ons in de familie een zorgvuldig verborgen geheim. Het was zo’n grote schande dat het in de overlevering was weggestopt achter een rookgordijn. Omdat ik wilde weten waarom er niet over gesproken mocht worden, en ook waarom Nederland destijds tienduizenden arme sloebers in heropvoedingsgestichten had gezet, ging ik op zoek naar de feiten.

Suzanna Jansen Foto’s: Gevangenismuseum, Het pauperpardijs Kaarten: Studio 28

Routes naar Veenhuizen VogelVrijeFietser

Cato Braxhoofden, mijn betovergrootmoeder, was dertien toen zij in 1828 de zware reis naar Veenhuizen maakte. Haar vader Tobias was in de veldslagen van Napoleon gewond geraakt en werd daarom overgeplaatst naar het barre Drenthe. Hij zou oppasser worden van de paupers en bedelaars in de ‘kolonie van Weldadigheid’ die daar juist was gebouwd. De pauperkolonie was bedacht door generaal Johannes van den Bosch. Er was in die tijd zoveel armoede, vooral in de steden, dat het kersverse Koninkrijk der Nederlanden ontwricht dreigde te raken. De generaal, een pragmaticus, bedacht dat Drenthe nog grotendeels onontgonnen was, en telde één plus één bij elkaar op: hij bracht de paupers naar dat afgelegen gewest om er landbouw te bedrijven. Door de fysieke arbeid in de gezonde buitenlucht zouden ze tegelijk gedisciplineerd raken, en zich daardoor aan de armoede kunnen ontworstelen.

september / oktober 2008

Het Derde Gesticht in 1826

De kolonie lag zo ver van de bewoonde wereld dat het al snel ‘Hollands Siberië’ werd genoemd. Er moest eerst een kanaal worden gegraven om de bouwmaterialen aan te voeren. (de Kolonievaart, zie kaart Routes naar Veenhuizen) Vervolgens waren er drie grote gestichten uit de grond gestampt die elk wel tweeduizend verschoppelingen konden herbergen. Toen Cato naar Drenthe reisde kon ze niet vermoeden dat ze 33 jaar in het Derde Gesticht zou blijven. En al helemaal niet dat ze daarna alle zeilen zou moeten bijzetten om die episode uit te wissen. In 1828 gold de overplaatsing van haar vader nog als een buitenkans: een invalide soldaat raakte afhankelijk van het armenhuis als het leger zich niet over hem ontfermde. Een groot avontuur was het, de tocht naar Drenthe kon je in die tijd gerust een landverhuizing noemen. Toen het gezin afscheid nam van de familie in Den Haag wist niemand of ze elkaar ooit weer zouden zien. Bij de stadsherberg scheepten ze in op de trekschuit: vader Tobias, moeder Christina, Cato, haar zusjes Marie en Stientje, de peuters Wim en Karel, en Freddie, die pas een paar weken eerder was geboren. Met zeven kilometer per uur voeren ze het ongewisse tegemoet. Eerst ging het naar Amsterdam, daarna staken ze de Zuiderzee over. In het ruim van het beurtschip plachten moeders hun zuigelin-

september / oktober 2008

gen extra stevig tegen zich aan te drukken, want vooral ’s winters kon de reis voor de kleinsten en zwaksten fataal uitpakken. Eenmaal in Meppel, veilig aan de overkant, kon het de passagiers niet meer ontgaan dat ze een andere wereld waren binnengestapt. De trekschuit die hen over de Drentse Hoofdvaart voerde, zag er wel hetzelfde uit als thuis, alleen heette ze hier een ‘snik’. De schipper, de ‘snikkevaarder’, gebruikte woorden waar de stedelingen geen wijs uit werden, en op het land stonden vreemde hutten, laag en donker, die wel bewoond leken. Tijdens de twintig uur durende tocht door Drenthe zag je weinig meer dan die plaggenhutten en de nog schamelere krotten van de turfstekers, die van heinde en ver waren gekomen om de veenlaag perceel voor perceel af te graven. Daartussendoor: veenmoeras zo ver het oog reikte. Na een volle dag varen in een kaarsrechte lijn boog het jaagpad tweemaal af naar links. Op de eerste meetkundig betrouwbare kaart van Nederland, waarvan het blad Drenthe in 1822 gereed kwam, is de Kolonievaart voor het eerst ingetekend: een smalle geul door niemandsland, die uitkomt op een eenzaam vierkantje zonder omgeving – de contouren van het Eerste Gesticht in aanbouw. Maar toen de snik het gezin Braxhoofden naar Veenhuizen bracht was

VogelVrijeFietser

1. De paupers werden vanaf 1823 in Veenhuizen ondergebracht in drie identieke gestichten. Het Tweede Gesticht staat er nog en herbergt nu het Gevangenismuseum. In het museum is ook een collectie opgenomen over de periode van Cato Braxhoofden, en die van Harmen Keijzer. 2. Op het vierkante weiland achter de huizen stond het Derde Gesticht, identiek aan het Tweede Gesticht. ‘Erfgoedlogies Bergveen’ was vroeger een van de eerste stoomfabrieken van Noord-Nederland, waarin Cato Braxhoofden mogelijk heeft gewerkt. De ‘Jachtweide’, ouder dan de bedelaarskolonie, functioneerde als herberg voor bezoekers uit binnen- en buitenland die het sociale experiment van Veenhuizen kwamen bewonderen. Het Eerste Gesticht stond op de plek waar nu gevangenis Norgerhaven is. 3. De begraafplaats heette onder de paupers spottend ‘het Vierde Gesticht’. De oude grafstenen markeren alleen de graven van het personeel. Anderen die dood gingen, de paupers en de militairen met een lage rang, verdwenen in de tijd van Cato Braxhoofden in een anoniem massagraf: de katholieken onder de zoden van het ene grasveldje, de hervormden onder het andere – 11.285 in totaal. Onder hen: zestien van mijn voorzaten.

daar langs de Kolonievaart nog niets van te zien. Menig reiziger was hier door de verstikkende eentonigheid van het landschap bij de keel gegrepen. En dan, te midden van die verlatenheid, doemden de gestichten op: kille muren van steen, nog zonder de vriendelijke aankleding van linden. (Het pauperparadijs) Het gezin Braxhoofden kreeg een eenkamerwoning toegewezen langs de buitenzijde van het Derde Gesticht, maar aan de binnenzijde woonden de paupers en de weeeskinderen in slaapzalen met tachtig bij elkaar. (nummer 2 op het kaartje Fietsroute Veenhuizen) Ze sliepen in hangmatten die ze ’s ochtends weer ophaalden om ruimte te hebben voor het dagelijks leven. Ze mochten de poort alleen uit als ze onder toezicht het land moesten bewerken. Ondanks de oprecht goede bedoelingen van Johannes van

VogelVrijeFietser

Fietsoute Veenhuizen den Bosch raakten veel bewoners alleen maar verder in de ellende. Op papier werden ze ‘opgevoed tot zelfstandigheid’, maar in de praktijk raakten ze hun zelfstandigheid juist kwijt. Vanaf het moment dat ze in de kolonie aankwamen, hadden ze niets meer over hun eigen leven te vertellen. De directeur besliste wanneer ze werkten, wat voor kleren ze droegen, hoeveel ze aten, en hoe ze met hun kinderen moesten omgaan. Veel gezinnen werden uit elkaar gehaald omdat de ouders niet fatsoenlijk genoeg zouden zijn om hun eigen kinderen op te voeden. Dan ging vader naar de mannenzaal, moeder naar de vrouwenzaal aan de andere zijde van het gebouw, en de kinderen werden toevertrouwd aan een ‘kindermoeder’ in een ander gesticht, een paar kilometer verderop. Eens per week, op zondagmiddag, mochten ze onder toezicht bij elkaar komen. Maar het ergste was misschien nog wel het negatieve beeld dat de buitenwereld van de gestichtsbewoners had. Hoewel sommige gezinnen vrijwillig waren gekomen, en anderen zich slechts hadden bezondigd aan het vragen van een aalmoes, werden ze allemaal weggezet als uitschot. Leeglopers waren het, hinderlijke types die een bord eten wilden zonder er echt hard voor te werken. Er werd zelfs gezegd dat de meisjes uit Veenhuizen waren voorbestemd voor de hoerenkast, en de jongens voor het tuchthuis. En al waren dat soort verhalen uit de lucht gegrepen, je stond machteloos als zo’n vooroordeel je trof: veel paupers die uit nood naar de kolonie waren getrokken, konden door dat stigma nauwelijks terugkeren in de gewone wereld. Zelfs Cato, dochter van een oppasser, kreeg met dat stigma te maken. Na haar huwelijk met een man uit Veenhuizen had het kersverse echtpaar zich buiten de kolonie gewaagd. Maar het was ze niet gelukt daar een bestaan op te bouwen: na een jaar keerden ze met hangende pootjes naar het Derde Gesticht terug. Naarmate ik meer te weten kwam over de geschiedenis van

september / oktober 2008

Veenhuizen, begon ik te begrijpen waarom deze episode bij ons in de familie verborgen had moeten blijven. Alleen als je erin slaagde de schandvlek van de pauperkolonie te verdoezelen kon je, misschien, elders een beter bestaan opbouwen. Ik vermoedde dat de kiem van dit goed bewaarde familiegeheim door Cato zelf was gelegd, bij haar vertrek uit de kolonie vele jaren later. Op 22 augustus 1861 stapte ze als weduwe met zes kinderen op de trekschuit naar Amsterdam. Ze moet zich hebben gerealiseerd dat de weg terug was afgesloten. Terwijl ze wegvoeren uit Drenthe had ze, dat kon haast niet anders, haar kinderen op het hart gedrukt Veenhuizen nooit meer te noemen. (Het pauperparadijs) Het verhaal had hier kunnen eindigen. Drie generaties van mijn voorouders die in de Drentse gestichten hadden geleefd, dat leek me meer dan genoeg. Maar zo gemakkelijk liet de kolonie haar bewoners niet los. De signalementkaart van veroordeelde nummer 5374 vermeldt dat hij 1 meter 50 lang is. Zijn gelaatspigment is wit-geel met een doorschijnende tint, de neusrug recht, het linkeroog middenblauw. Op de kaart staat verder dat zijn straf drie jaar bedraagt, en afloopt op 5 november 1903. Voor de zekerheid zijn er vier vingerafdrukken genomen van alle vingers aan de rechterhand, behalve de pink.

Daarna is 5374 gefotografeerd: zijaanzicht, vooraanzicht, zijn nummer steeds in beeld. Hij staart me aan, veroordeelde 5374, met een uitgebluste blik. Hij heeft niet eerder voor een camera gestaan. Tot slot vermeldt de signalementkaart van 5374 een naam: Harmen Keijzer. En een leeftijd: 48 jaar. Ik staar naar de man op de foto zoals hij naar mij staart. Dit is geen willekeurige zwerver, deze verlopen figuur is mijn overgrootvader. Op een maandag, een paar weken eerder, was hij gearresteerd. Het misdrijf zoals omschreven in het vonnis bestond eruit â&#x20AC;&#x2DC; dat beklaagde den 8 october 1900 te Utrecht heeft rondgeloopen en dat bij fouilleering door den verbalisant geen geld of geldswaarde op den beklaagde is bevonden.â&#x20AC;&#x2122; Onbezoldigd rijksveldwachter Van Zuthpen had proces-verbaal opgemaakt van landloperij en Harmen Keijzer was in verzekerde bewaring genomen. Voor de rechtbank was het een routineklus. Het vonnis was al voorgedrukt, de griffier hoefde alleen naam, datum en strafmaat met de hand in te vullen. De officier van Justitie eiste drie dagen hechtenis en anderhalf jaar plaatsing in de rijkswerkinrichting. Maar de rechter vond dat niet genoeg en besloot tot de maximale straf: drie jaar Veenhuizen. (Het pauperparadijs)

Slaapzaal met opgehangen hangmatten

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Harmen Keijzer was de man van Cato’s jongste dochter. Het was voor mij een schok te ontdekken dat ook hij in Veenhuizen had gezeten. Zijn vrouw had van jongs af aan geleerd haar achtergrond geheim te houden, en nu moest zij ook nog verhullen waar haar echtgenoot was, en ervoor zorgen dat haar kinderen er met niemand over zouden praten. Veenhuizen was in 1900 meer en meer een strafinrichting geworden. Gezinnen zaten er niet meer, alleen nog mannen die waren veroordeeld voor landloperij – de lastposten van de samenleving. Hun verblijf kwam neer op een verbanning, in heropvoeding geloofde niemand meer.

✁ • KORTINGSBON • KORTINGSBON • KORTINGSBON • Lezers van de Vogelvrije Fietser krijgen met deze bon twee euro korting op Het pauperparadijs. Actienummer Gecreëerd Auteur Titel ISBN Medium Prijs Korting

Actieprijs

Begindatum Einddatum

VogelVrijeFietser

901-54751 03/07/2008 Jansen, Suzanna Het pauperparadijs 9789050188210 Diverse media € 17,95 € 2,00

€ 15,95

12/09/2008 12/12/2008

Het Tweede Gesticht

De vooruitgang van de nieuwe eeuw viel af te lezen aan de nieuwe route naar Veenhuizen: de trekschuit was vervangen door het spoor. Vanaf station Assen ging het verder met de stoomboot. Een lotgenoot van Harmen had zijn aankomst beschreven: ‘Eindelijk komen de gestichten in ‘t gezicht. Geen pen is in staat te beschrijven, wat daar woelt en warrelt in ‘t hoofd van hem die eindelijk aangeland is in deze omgeving. De eerste indruk is niet gunstig. Een koude rilling bevangt u, nu ‘t oog valt op de ijzeren kooien, alkoven genaamd, die aan weerszijden van het vertrek zijn geplaatst, van afzonderlijke sloten voorzien. Nu gevoelt men eerst recht, dat men door de Regeering als een misdadiger beschouwd wordt. Alle herinneringen aan ‘t maatschappelijke leven, zooals photo’s, enz. worden u ontnomen. Daarna wordt de burgerkleeding genoteerd en een pak gestichtskleederen aangewezen. Meteen verwisselt men voor een nummer zijn naam.’ (Het pauperparadijs)

Fietsroute door het pauperparadijs

De fietsroutes door het decor van Het pauperparadijs zijn te downloaden op www.fietsersbond.nl/fietsroutes. Je kunt de route in je gps laden. Gewoon uitprinten kan natuurlijk ook. 

september / oktober 2008

dna

kort nieuws rare fratsen

column dna fietsvraag producten

Zuidoost-Drenthe wil op de hoogte zijn

brieven colofon

Tekst: Astrid Standhardt Foto: Jan Sibon

De Fietsersbond telt 145 afdelingen. Deze keer Zuidoost-Drenthe waar Nelly Barelds een VVDwethouder van automan in fietsfanaat zag veranderen. ‘Dankzij hem konden we veel realiseren op fietsgebied.’

Succes: Schoonebekerdiep

‘Een leuk succesje is dat de verkeerswethouder (VVD) eerst een echte automan was die niks met fietsen had, maar later helemaal omturnde tot fervent fietser. Misschien door ons goede voorbeeld of ook door de tijdsgeest. Dankzij hem konden we in al die jaren toch veel realiseren op fietsgebied, zoals de Fietsbalans, een Fietstotaalplan en het BYPAD onderzoek, een audit van het fietsbeleid in de gemeente Emmen. Jammer dat hij nu niet meer in de Raad zit. Een ander succes was onvoorzien. Bij het Provincieoverleg over het fietsplan van Drenthe, waar ik toen de Fietsersbond vertegenwoordigde, was de gemeente Emmen verhinderd. Daardoor kwam onze wens, een recreatief fietspad langs het Schoonebekerdiep, het grensriviertje met Duitsland, op de kaart, omdat ik de presentatie van dat gebied kon doen.’

Moeilijkheden: niet op de hoogte

‘Onze afdeling omvat drie gemeenten, twee steden en veel buitendorpen, met flinke onderlinge afstanden. Mensen pakken dus makkelijk de auto, ook omdat er ruimte is. We moeten goed opletten of de fiets wel in de beleidsplannen wordt meegenomen. Daarom is het jammer dat de verkeerscommissie in Emmen niet meer bijeenkomt. Daar kregen we plannen tijdig te horen. Nu kunnen we nog wel inspreken, maar vaak ben je dan te laat en zijn beslissingen al genomen. Een bizar voorbeeld gebeurde in Coevorden, een gemeente die niet fietsminded is en weinig overlegt. In samenwerking met Waterschap en Duitsland werden een fietsbrug en -tunnel aangelegd, zonder dat de afdeling daarvan op de hoogte was, ze waren er ineens! Fantastisch natuurlijk, maar jammer dat de afdeling er niet bij betrokken werd.’

Toekomst: meer vrijwilligers

‘We zijn maar met vijf actieve leden. Onlangs organiseerde kaderondersteuning hier een bijeenkomst waar veel mensen op afkwamen. Daar gaan we in september mee aan de slag. Blij zijn we dat ook jonge mensen interesse tonen. Als oudere denk ik wel eens ‘Ja, dat roep ik al dertig jaar!’, jonge vrijwilligers zijn nog fris en vol vechtlust, dat hebben we nodig. Verder willen we meer voorrang voor fietsers. Vooral op rotondes. De noordelijk provincies Friesland, Drenthe en Groningen geven de fietsers daar geen voorrang vanwege de uniformiteit. Maar ga je van Drenthe naar Overijssel, dan hebben de fietsers wél ineens voorrang en krijg je gevaarlijke situaties. We hebben er al een rechtszaak over gevoerd, helaas verloren. Maar de gedeputeerde die heel erg tegen was, zit niet meer op zijn post dus er gloort hoop!’

Op www.fietsersbond.nl/afdelingen staan alle adressen en contactpersonen van de afdelingen september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Nooit meer verdwalen Gps (global positioning system) wint aan populariteit. En dankzij de

fietsrouteplanner van de Fietsersbond kan een TomTom voor fietsers eindelijk werkelijkheid worden. TestKees onderzoekt alvast de mogelijkheden van nieuwe

testkees

gps-apparaten en digitaal kaartmateriaal.

Tekst en foto’s: Kees Bakker

VogelVrijeFietser

Gps voor fietsers staat op de drempel van een doorbraak naar een breed publiek. Door het gebrek aan geschikt kaartmateriaal waarmee je een route uitstippelt, kon je tot nu toe onderweg geen route plannen zoals bij navigatieapparatuur voor auto’s. Het is voor fietsers nog steeds omslachtig: eerst zet je op de computer een tocht uit die je vervolgens in je gps laadt. Maar daar komt verandering in. WayPoint, de grootste winkel voor navigatiesystemen, heeft de Onroute fietskaart gemaakt. Met deze digitale kaart kun je, zowel op pc als direct op Garmin toestellen, recreatieve fietsroutes berekenen. Minstens zo belangrijk is de fietsrouteplanner van de Fietsersbond. Deze bestrijkt inmiddels de provincies Utrecht, Gelderland, Friesland en Drenthe. De Fietsersbond maakt de fietsrouteplanner samen met vrijwilligers die alle ontbrekende fietsverbindingen invoeren en de wegen beoordelen op fietsvriendelijkheid. Dat heeft een indrukwekkende databestand opgeleverd, waarmee eenvoudig allerlei soorten – de snelste, de groenste, et cetera - routes berekend kunnen worden. De Fietsersbond hoopt dat de andere provincies binnenkort ook meedoen, zodat de fietsrouteplanner landelijk dekkend wordt. Een complete fietskaart voor in

de GPS is er nog niet. Maar vanaf volgend jaar is het waarschijnlijk mogelijk de hele fietsrouteplanner op mobieltjes, gps-apparaten en PDA’s (kleine handcomputer) te installeren. Dat betekent dat je onderweg nieuwe routes kunt uitstippelen. Een andere mogelijkheid is om via mobiel internet de fietsrouteplanner te raadplegen. Maar zover is het nog niet.

Fietsroutes en tracks

Om een fietsroute te volgen op je gps zijn er twee mogelijkheden. 1. De route berekenen op basis van de wegenkaart. Hiervoor geef je één bestemming op. Eventueel laat je de computer van tevoren de route berekenen of verfijnen door extra tussenpunten toe te voegen. De route volg je op de kaart, maar ook met gesproken informatie. Fiets je fout, dan berekent het toestel een nieuwe route. 2. Een route maken door een ‘kruimelspoor’ te tekenen, in gps-termen een track. Deze staat geheel los van de kaart en wordt daarop geprojecteerd. Je volgt een track door op de gps te kijken of je je nog op het kruimelspoor bevindt. Fiets je van het spoor af, dan geeft de gps dat aan. Tracks kun je al fietsend op je gps opslaan om ze thuis later in Google Earth te bekijken of te delen op internet. Omdat wegenkaarten niet alle

fietsverbindingen weergeven, zijn fietsroutes via gps bijna altijd tracks. Die kun je op de gps maken, maar dat is omslachtig. Beter is een track op de computer in te tekenen, op een digitale kaart. Dit is vergelijkbaar met het ouderwets intekenen van fietsroutes op een papieren kaart en werkt goed. Op internet staan zeer veel tracks. De twee bekendste sites met tracks in Nederland zijn www. gpstracks.nl en www.fietsen.123. nl. De routes van de fietsrouteplanner van de Fietsersbond kun je ook downloaden als track.

Fietsen met gps

Voor het fietsen met een gps heb je een klein toestel nodig. De meest logische keuze is een voor de buitensporter ontworpen gps. Daarvoor moet het apparaat waterdicht en schokbestendig zijn en de batterijen moeten lang meegaan. In Nederland heeft Garmin feitelijk het monopolie op het gebied van deze gps-apparatuur. De ‘grootste’ concurrent van Garmin is Magellan, maar die heeft al een tijdje geen nieuwe modellen op de markt gebracht en het aanbod kaartmateriaal is veel kleiner. 

september / oktober 2008

Garmin Edge 605, 399 euro Garmin eTrex Legend HCx, 199 euro (Vista HCx, 249 euro) De eTrex-serie van Garmin is bedoeld voor de buitensporter. De HCx en de Vista HCx zijn uitstekend voor op de fiets: honderd procent waterdicht, compact, helder kleurenscherm, mogelijkheid om geluidssignalen te geven en een lange batterijduur (30 uur voor de Legend HCx, twintig uur voor de Vista HCx). De ontvangst is sterk verbeterd. Bij oudere modellen liet het wel eens te wensen over, in het bos bijvoorbeeld. Met de nieuwe antennes heb ik geen ontvangstproblemen gehad. Beide toestellen zijn voorzien van een microSD geheugenslot, waar een geheugenkaartje van 2 gigabyte in past, genoeg voor de wegenkaart van Europa (900 megabyte) en een aantal topografische kaarten. Heel Nederland is goed voor 100 megabyte. Als extra heeft de Vista een barometer om op basis van luchtdruk de hoogte te bepalen en een kompas zodat de gps ook de richting weet als je stilstaat. Minpunt van de eTrexmodellen is de bevestiging aan de fiets. Deze lijkt kwetsbaar vanwege het batterijdeksel. De Edge en de Colorado van Garmin ogen steviger.

Goede prijs Alle functies die je nodig hebt als fietser Lange levensduur batterijen

Matige bevestiging fiets

september / oktober 2008

De Edge-modellen van Garmin zijn specifiek voor sportieve fietsers en wandelaars. De serie is dit jaar uitgebreid met de Edge 605 en 705. De 605 is het basismodel, de 705 heeft extra’s zoals een luchtdrukmeter voor hoogtemeting en een hartslagmeter. De Edge 605 is wat functie betreft gelijkwaardig aan de eTrex Legend HCx. Maar de Edge is kleiner en platter door de slanke Li-Polymeer accu. Die houdt het zo’n vijftien uur vol en wordt geladen via een usb-poort van de computer. Erg makkelijk want geen geklooi met losse laders voor oplaadbare batterijen. Maar in nood kun je geen losse batterijen gebruiken. Garmin heeft de Edge voor sportievelingen, op de voorkant zitten twee knopjes voor de stopwatch. Een opmerkelijk verschil is dat je in de Edge geen tracks kunt laden, deze worden omgezet in een route. Erg storend, omdat alle punten routepunten worden en je voor elk daarvan route-aanwijzingen krijgt. Wel kun je met speciale software tracks op de computer omzetten in ‘trainingskoersen’.

Klein, licht apparaat Goede bevestiging fiets Alle functies die je nodig hebt als fietser Opladen via usb-poort

Gebruik tracks in toestel verwarrend Werkt niet op batterijen Extra trainingsfuncties die voor de gewone fietser overbodig zijn

Garmin Colorado 300, 499 euro De Colorado is de gps van Garmin met de meeste nieuwe snufjes. ‘Wherigo’ bijvoorbeeld geeft op de plek waar je je bevindt relevante informatie met foto’s, geluidsfragmenten of puzzels. De techniek staat nog in de kinderschoenen, maar routes met multimedia-ervaringen gaan ongetwijfeld sterk groeien. Speciaal voor Wherigo is de Colorado uitgerust met een fotoviewer. Verder kun je via een draadloze verbinding routes met anderen delen. Het nut lijkt me niet groot, misschien handig als je in een groep fietsers met gps wilt dat iedereen dezelfde route rijdt. Je bedient de gps met een scrollwieltje. Makkelijk bij het in- en uitzoomen, een functie die je bij het fietsen veel gebruikt. Jammer alleen dat het wieltje boven aan het toestel zit en niet onder, zo is de gps fietsend niet makkelijk te bedienen met de duim.

Zeer compleet toestel Prettige bediening Goede bevestiging fiets

Duur Voor veel gebruikers onnodige extra’s

VogelVrijeFietser

ANWB Satmap Active 10, 399 euro (leden 349 euro) Topografische kaart 1:25000 Noord- of Zuid-Nederland 99 euro (eerste kaart bij toestel 50 euro) Dit jaar bracht de ANWB de Satmap Active 10 op de markt. Meest opvallend is dat deze gps niet werkt met vectorkaarten, maar met ouderwetse bitmapkaarten. Het verschil tussen deze twee kaarten merk je bij het inzoomen. Een vectorkaart past de informatie aan. Als je op detailniveau inzoomt, komen bijvoorbeeld straatnamen in beeld. Bij een bitmapkaart kan dat niet, want dat is niet meer dan een plaatje van een kaart. Het beeld blijft – bij in- en uitzoomen - altijd hetzelfde. Nog een voordeel van een vectorkaart is dat je er routes mee kunt uitstippelen, met de juiste software kun je tussen twee punten een route laten berekenen. Bij aanschaf van de Satmap Active 10 betaal je 50 euro voor één deel van de topografische kaart van Nederland (1:25000) en om de kaart te completeren betaal je 99 euro voor het andere deel. Op papier prachtige kaarten en je kunt er met een gps prima tracks mee rijden, maar zo’n plaatje heeft als nadeel dat je niet onbeperkt kunt in- en uitzoomen, vooral lastig in steden. Het toestel wordt verkocht als gebruiksvriendelijk plug and play-apparaat. Dat valt tegen. Ik vond de bediening met maar liefst zeven knoppen erg omslachtig. De ANWB beweert dat het toestel een

VogelVrijeFietser

routeplanner heeft waardoor je geen computer nodig hebt. Dat is ronduit misleidend. Omdat de gps geen vectorkaart heeft, kan hij geen routes plannen. De enige manier om zonder computer een track in het toestel te krijgen, is punt voor punt invoeren, totaal ongeschikt voor lange fietsroutes. De gebruiksaanwijzing rept met geen woord over communicatiemogelijkheden met computers. Gelukkig biedt de site van de fabrikant een simpel programmaatje waarmee je tracks kunt up- en downloaden. Je zou verwachten dat de ANWB haar bewegwijzerde routes meelevert. Dat is niet het geval. De Satmap is een waterdichte, robuuste PDA met ingebouwde gps-ontvanger. Zo zou het ook gebracht moeten worden: een PDA voor de buitensporter waarop je allerlei software kunt laden zoals een fotoviewer, mp3-speler, voicerecorder en navigatiesoftware.

Groot scherm Mooie kaart

Geen routeberekeningen Geen vectorkaarten Gebruiksonvriendelijke bediening Kaart niet te openen op computer Duur Maakt plug and play niet waar Bitmapkaart lastig te lezen in steden Nokia navigator 6110, 325 euro Extra software en kaartmateriaal: Top2Move 29,50 euro en 119 euro voor TOP25 Nederland, Navicore Wayfinder 99 euro inclusief Tele Atlas wegenkaart Benelux

Langzaam maar zeker evolueert het mobieltje zich tot een multifunctionele PDA. In het rijtje mp3-speler, zakagenda en camera past gpsnavigatie uitstekend. Veel mobieltjes hebben standaard een gps-functie. Je kunt er ook een gps-ontvanger ter grootte van een luciferdoosje draadloos op je mobieltje aansluiten. Navigeren met een mobieltje op de fiets is lastiger dan met een echte outdoor-gps. De telefoon kan niet op

het stuur, is niet waterdicht, de batterij is snel leeg, de navigatiesoftware kent alleen de opties ‘voetganger’ en ‘auto’ en je kunt er geen tracks in laden. Wel kun je zelf software op het mobieltje zetten. Na installatie van twee softwarepakketten was de telefoon goed bruikbaar voor fietsnavigatie.De software van Top2Move bezit outdoorfuncties, zoals het up- en downloaden van tracks. Voor Nederland kun je de TOP25-kaart kopen, deze zit ook in de ANWB Satmap Active 10. De navigatiesoftware van Navicore Wayfinder kent wel de optie ‘fiets’ en is zeer gebruiksvriendelijk. Een route maak je eenvoudig door de bestemming op te geven. Deze wordt snel berekend, bij fout rijden snel herberekend en fietsen met gesproken aanwijzingen via een oortje gaat erg makkelijk. Werkt redelijk, al blijft de berekende route een aangepaste route voor auto’s omdat specifieke fietsverbindingen ontbreken.

Goedkoop als je het als extra functie bij telefoon beschouwt Mogelijkheid om zelf software te installeren Routes volgen met oortje Geen extra apparaat nodig

Niet waterdicht en kwetsbaar Batterij snel leeg Standaard software ongeschikt voor fietsers

september / oktober 2008

Kaartmateriaal

Minstens zo belangrijk als het toestel is het kaartmateriaal. Momenteel bestaat de keuze uit een wegenkaart voor auto’s, een topografische kaart of een speciale fietskaart van WayPoint. Kaartmateriaal koop je meestal los bij het gps-apparaat.

hoogtelijnen en fietsen wandelpaden. Het is een vectorkaart waardoor je onbeperkt kunt in- en uitzoomen, maar je kunt geen routes berekenen. Ook ontbreken straatnamen en veel solitaire fietspaden. Voor de ANWB Satmap Active 10 (150 euro), de PDA (99 euro) en de mobiele telefoon (119 euro) kun je de topografische kaart als bitmapkaart kopen (schaal 1:25.000).

Topografische kaart

Voor Garmintoestellen koop je de topgrafische kaart van Nederland (99 euro). Deze bevat informatie over

september / oktober 2008

Vind een fietspad en win een prijs! Zeshonderd vrijwilligers werken dagelijks aan de landelijke fietsrouteplanner van de Fietsersbond. De planners voor Utrecht, Friesland, Gelderland en Drenthe zijn al klaar. Maar staan alle fietspaden er ook echt in? Wie een fietspad vindt dat niet in de fietsrouteplanner staat, maakt kans op een prijs! Ga naar www.fietsersbond.nl/wineenprijs en vul het formulier in. Als het door jou gevonden fietspad inderdaad in de planner ontbreekt, maak je kans op de Basiskaart netwerk LF-routes Nederland (winkelwaarde 27,50 euro).

Wegenkaart voor auto’s

Voor Garmintoestellen is er Citynavigator (245 euro) van Navteq, een wegenkaart die heel Europa beslaat. Op zowel computer als gps bereken je routes door autosnelwegen uit te zetten. Omdat er geen fietsverbindingen op de kaart staan, is het resultaat wisselend, vooral bij lange stukken. Voor korte stukken in de stad is de wegenkaart redelijk bruikbaar. Voor de mobiele telefoon koop je de Tele Atlaskaart van de Benelux die dezelfde beperking heeft.

Prijsvraag

(Kijk voor de voorwaarden op www.fietsersbond.nl/ prijsvraag)

Conclusie

Onroute fietskaart

Op basis van de standaard wegenkaart, tracks en knooppuntennetwerken, ontwierp WayPoint een speciale fietskaart voor recreanten (89 euro), waarmee je routes kunt plannen op de computer en op Garmin-toestellen. Via de kortste route over de wegenkaart word je naar het fietsnetwerk geleid. Die volgt dan weer de kortste route naar je eindbestemming. Mijn oordeel is redelijk positief. Fietsverbindingen buiten de bebouwde kom zitten er goed in. Het resultaat van de berekende routes wisselt echter sterk. Van Utrecht naar Putten krijg ik een mooie route door het bos en de Eempolder. Maar kies ik het centrum van Putten, dan gaat de route langs de N237 en dwars door Amersfoort.

Zoek je een gps voor op de fiets, kies dan tussen de verschillende modellen van Garmin, die zijn allemaal prima. Mij beviel de eTrex Legend HCx het beste en die is ook nog het minst duur. Maar uiteindelijk verwacht ik dat het mobieltje met gps de toekomst heeft. Een paar zaken moeten de fabrikanten nog oplossen: het toestel moet waterdicht zijn, een goede stuurhouder is gewenst en het mobieltje moet kunnen worden opgeladen met de naafdynamo. Op internet staan veel recreatieve fietsroutes. Dat neemt alleen maar toe met heel veel extra informatie bij de routes. Al fietsend ontvang je een multimediapresentatie met geluidsfragmenten, filmpjes, foto’s en tekst. De informatie start op het juiste moment op basis van een gpssignaal. Bijvoorbeeld vogelgeluiden van een zeldzame soort als je door een natuurgebied fietst. Of historische beelden van de Tour de France als je een bekende col in Frankrijk beklimt. 

VogelVrijeFietser

‘Mannen kiezen gaapverwekkende kleuren’ Veel vrouwen weten niet meer wat de boven- en onderkant van een rok is. Ze dragen er nooit één. Waarom worden de meeste damesfietsen dan nog steeds standaard met lage instap gemaakt? Over het verschil tussen mannen- en vrouwenfietsen. Vrouwenfiets Tekst: Suzanne Brink Illustraties: Berend Vonk

VogelVrijeFietser

Geleerden zijn het erover eens: een fiets met stang is het sterkst. Kees Bakker van de Fietsersbond: ‘Dat traditionele herenframe, het diamantframe, is stijver en lichter dan een damesframe met lage instap. Als je als vrouw soepel en lenig bent, kun je daar net zo goed op rijden. Een lage instap is handig als je wat ouder wordt. Of als je met kinderen fietst, want dan kan je die beenzwaai niet maken. Maar dat geldt voor zowel mannen als vrouwen.’ Het gaat niet om breken of niet. Breken doet een frame niet snel, maar het scheelt in stijfheid. Bakker: ‘Voor dagelijkse tochtjes maakt het niet veel uit. Je merkt het pas als je met veel bagage fietst of veel kracht zet, bijvoorbeeld berg op, of als je hard gaat, berg af. Dan krijg je het gevoel dat de fiets zwabbert.’ Ellen van Oost, universitair hoofddocent Gender en Technologie aan de Technische Universiteit Twente, kocht vorig jaar een trekkingfiets. Wat haar opviel: ‘Ze hebben voor die sportieve fietsen een tussenoplossing bedacht. De stang zit bij een vrouwelijk model zo’n beetje tussen hoog en laag in. Je

kunt je afvragen of het per se nodig is dat je nog ergens aan kunt zien dat het een fiets voor vrouwen is.’

Bang

Goeie vraag: waarom moet je aan een fiets kunnen zien dat hij voor een vrouw of een man is? Bij Snel Tweewielers in Utrecht maken ze sportfietsen op maat. Fietsenmaker Arie-Jan Groenewegen: ‘Ik zeg vaak genoeg

tegen vrouwen: ‘Neem nou een fiets met stang!’ Vrouwen zijn vaak toch al wat banger uitgevallen dan mannen en als een fiets met lage instap eerder zwabbert, voelt dat onveilig en durven ze niet meer zo hard.’ Groenewegen kan het verschil in rijgedrag goed zien in de werkplaats. ‘Bij vrouwen slijten de remmen het hardst. Bij mannen de ketting en het tandwiel.’

september / oktober 2008

Mannenfiets

Als vrouwen op een mannenfiets stappen, moeten ze wel opletten bij het kiezen van de framemaat. Groenewegen: ‘Vrouwen hebben relatief langere benen en kortere bovenlijven dan mannen. Daarom zitten ze al snel verder voorovergebogen dan leuk is en krijgen zo last van zadelpijn.’ Daar zijn oplossingen voor: het zadel hoger zetten en een kleinere framemaat kiezen waar de afstand tussen balhoofd en stuurpen korter is. Of een zogeheten vlinderstuur op de fiets zetten om te kunnen kiezen hoe ver voorovergebogen je wilt zitten.

Klachten

Het meest ideale is een fiets met stang die op de vrouwelijke maat is gemaakt. Die bestaat. Groenewegen ziet het aanbod de laatste jaren groeien. ‘Je ziet steeds meer jonge meiden op de sportfiets stappen. Ze beginnen op de fiets van hun vader of broer, maar na een tijdje krijgen ze allerlei klachten: rugpijn en klachten aan de schaamlippen, soms tot bloedens toe. Dan komen ze hier om te kijken wat daaraan te doen is. ’ Cube, Trek en Canondale hebben racefietsen met stang speciaal voor vrouwen. De verhoudingen zijn op die fietsen net iets anders: smaller stuur, kleinere afstand tussen stuur en rem/schakelhandle. En het zadel. Dat moet ronder en breder zijn. Want het verschil in de bekkenvorm is het meest wezenlijke in de bouw van mannen en vrouwen. Vrouwen krijgen door hun bouw eerder last van het zadel als ze ver voorover zitten. Doe dat dan niet, kun je zeggen. Maar als racefietsen je lief is, moet je wat. Groenewegen kent zelfs een fanatieke vrouw die haar schaamlippen voor het wielrennen heeft laten verkleinen. Niet dat de voorovergebogen zit voor mannen nou zo heilzaam is. Groenewegen: ‘Mannen kunnen een verdoofde urinebuis krijgen. Dan kunnen ze niet meer plassen of alleen met heel veel pijn.’

september / oktober 2008

Babypastelblauw

Een ander belangrijk verschil tussen de herenracefiets en de damesracefiets: de kleur. De damesracefietsen van Trek zijn opgewekt rood/wit of pastelblauw/wit. Dat maakt een heel andere indruk dat de strenge herenmodellen. Die zijn er alleen in zwart, wit of zilvergrijs. Groenewegen: ‘De meeste fietsen zijn in een beperkt aantal kleuren

De fietsindustrie is in handen van mannen verkrijgbaar, maar bij maatfietsen heb je meer keus in framekleuren.’ Dat windt mannen absoluut niet op. ‘Negen van de tien keer kiezen ze matzwart.’ Dan de vrouwen. ‘Als we een roze frame met groene balletjes hebben, kiezen ze voor roze met groene balletjes.’ Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Homo’s kiezen vaak zachtere kleuren

en een enkele vrouw gaat liever dood dan dat ze op een babypastelblauwe fiets gezien wordt. Maar over het algemeen gaat de vlieger wel op dat vrouwen sneller voor een uitgesproken kleur kiezen. Erg jammer dat die keus er niet altijd is. Van Oost: ‘Sla een willekeurige fietsbrochure open. Ik denk dat de fietsindustrie grotendeels in handen van mannen is. Fietsen hebben allemaal dezelfde gaapverwekkende kleuren: metallic-achtig verlopen blauw of zwart. En van een en hetzelfde model is er in die saaie kleur een vrouwenvariant met lage instap en een mannenfiets met stang. Dat straalt zo’n saaie degelijkheid uit. Alsof ze aan een grijs mannenpak met streepjes een vrouwelijke draai geven en dat is het dan. Zet daar een dwarse vrouwelijke ontwerper op die met kleuren en vormen experimenteert.’

Opleuken

Er zijn ontwikkelingen voor de kleurbeluste vrouwelijke fietser. Sparta brengt bijvoorbeeld vrolijke omafietsen op de markt met motief ‘kaas’ of ‘tulp’. Wie haar fiets vrouwelijke

VogelVrijeFietser

Homofiets

schwung wil geven, kan altijd naar de kwast grijpen, een bonte jasbeschermer haken, bloemenslinger om het stuur wikkelen of een felgekleurde

‘Vrouwen houden de hand op de knip, zelfs een extra bidonnetje kan er niet af’ mand voorop bevestigen. Dat wordt volop gedaan. Dat een fiets er vrouwelijk uitziet is voor het fietsgemak niet van belang, maar voor het fietsgenot wel degelijk. Mannen leuken hun fiets op een andere manier op. Groeneweg: ‘Vrouwen houden de hand op de knip. 700 tot 1100 euro en dan houdt het meestal wel op. Zelfs een extra bidonnetje kan er niet af. Maar het kan

september / oktober 2008

eraan liggen dat de vrouwen die ik zie vaak jonge meiden zijn, studentes nog. Mannen doen niet moeilijk over een paar honderd euro meer voor materiaal. Ze kopen eerder fietscomputers. Ze kicken ook op bijzondere spaakpatronen in de wielen en die zijn erg kostbaar.’

Uniseks

En dan is er nog de uniseks fiets zoals de in vele kleuren leverbare Batavus Personal Bike, razend populair bij vaders én moeders. Zelfs mannen en vrouwen zonder kinderen komen ermee weg. Vouwfietsen en ligfietsen kennen ook geen onderscheid naar sekse. Alle OV-fietsen hebben een lage instap. Mannelijke studenten en opoefietsen gaan al decennia goed samen. En wat betreft Marokkanen in een djellaba of Afrikanen in kaftans: die pakken liever een fiets met een lage instap. Toch denkt Ellen van Oost niet dat uniseks fietsen in Nederland toekomst hebben: ‘De meeste mensen die een nieuwe fiets kopen, kiezen toch voor een mannen- of een vrou-

wenfiets omdat ze een man of vrouw zijn.’ Mannelijkheid, vrouwelijkheid, het doet er toe. Kijk bijvoorbeeld ook naar de opkomst van de oermannelijke mountainbikes, de SUV onder de fietsen. Ze worden lang niet altijd gebruikt om daadwerkelijk mee door de bossen te raggen, maar ook van en naar school staat het mannelijk om op een ultiem geveerde fiets de suggestie te wekken dat je van de gebaande paden af durft. Zo’n fiets heeft natuurlijk geen bagagedrager of spatborden, dat zou maar praktisch zijn. En praktisch, dat is meer iets voor vrouwen, volgens Van Oost. Vrij filosoferend over wat er in de ontwikkeling van de fiets anders was gegaan als er meer vrouwen aan het roer hadden gestaan, zegt zij: ‘Er is opvallend lang weinig aan praktische dingen verbeterd. De verlichting ging voortdurend kapot. Daar komt nu eindelijk met de naafdynamo verbetering in. Ik vermoed dat vrouwen dat toch wat eerder hadden opgepakt.’ 

VogelVrijeFietser

Don’t follow the Dutch Veiligheid voor alles, is het credo van Shell. Zowel op olieplatforms als in het woon-werkverkeer. Vandaar dat de oliegigant de hulp van de Fietsersbond inriep om fietsles te geven aan de (buitenlandse) werknemers.

Tekst: Suzanne Brink Foto: Ries van Wendel de Joode

Om 11:30 is de enige kleur in de duistere Evenementenhal in Rijswijk het feloranje T-shirt van fietsdocent in spe Sjoerdt. Er staat een groot zwart kruis op, normaal gesproken te vinden op flessen chemische rotzooi. Daaronder, waarschuwend, de tekst: IRRITANT. Gelukkig is docent Sjoerdt niet zo gevaarlijk als hij er uitziet. Dan was hij niet eens door Shells safety check gekomen. De cursus aan de Shellmedewerkers is tegelijkertijd zijn ‘stage’. Hij heeft twee lesdagen in Utrecht achter de rug en als het vandaag goed gaat, krijgt hij zijn certificaat. Dat geldt ook voor Frank de Ridder, net als Sjoerdt fietsdocent in opleiding. Ze staan onder supervisie van ouwe rot Mario Kramer.

Peddling back brakes?

Hoe ervaren ook, zelfs voor Mario is fietsles geven in het Engels een novum. Voor de zekerheid heeft hij er zijn reizende dochter Alette bijgehaald, een ‘near native speaker’. Dat neemt niet weg dat ook zij moet zoeken naar de vertaling van bijvoorbeeld ‘terugtraprem’. ‘Peddling back brakes? Back-peddle brake?’ Voor Shell is het ook nieuw, de fietsles. De les is ingepast in het programma Lunch and learn, een terugkerend agendapunt in de kantoorweek van een Shellmedewerker. André Kooijman van Shell: ‘Binnen Shell gaan we voor honderd procent

VogelVrijeFietser

Zweten

veilig. Het afgelopen jaar zijn er wat incidenten geweest onder Shellmedewerkers die op de fiets van huis naar werk reden. Aanrijdinkjes, valpartijen. Vandaar deze fietsles.’ Er zijn ongeveer 25 Shellmedewerkers op komen dagen. Minstens de helft spreekt goed Nederlands en fietst, zo zal later blijken, of hij van zijn levensdagen niks anders gedaan heeft. Ze hebben eigen fietsen meegenomen. Later die dag kunnen ze bij de door de Fietsersbond ingehuurde fietsenmaker een veiligheids-check laten doen. ‘Regeltjes, regeltjes, regeltjes, we kunnen er in Nederland geen genoeg van krijgen’, begint Sjoerdt het theoretische gedeelte van de cursus. ‘Maar we houden ons er niet aan. We rijden met zijn drieën naast elkaar op het fietspad en snijden bochten af. Daarom: Don’t follow the Dutch!’

Er is vandaag maar één leerling die echt problemen heeft met fietsen. Dat is de roodharige Barbara, van origine Engels maar al 23 jaar woonachtig in Nederland. Ze kwam ‘s ochtends als eerste binnen, met haar dochter. Als de groep na het theoriegedeelte opstaat om het in de hal de uitgelegde parcours te gaan rijden, slaat ze de hand voor de mond: het gaat haar dus never nooit niet lukken om langs twee palen te rijden, onderweg een bekertje aan een ketting van een paal te pakken om die na een rondje weer terug te zetten. Vol bewondering ziet ze hoe haar collega’s onderdeel na onderdeel moeiteloos aftikken. ‘Vroeger fietste ik zoveel’, vertelt ze. ‘De eerste dertien jaar in Nederland deed ik alles met de fiets. Maar daarna deed ik alles met de auto en nu durf ik niet meer. Rechttoe rechtaan, ja, dat kan ik wel. Maar zodra er ander verkeer is en ik veel moet sturen, raak ik gestresst. Mijn schouders staan dan stijf van de spanning. Zweten. Als ik een bocht moet maken stap ik af.’ ‘Probeer het maar’, moedigen de fietsdocenten haar aan. ‘Het is niet erg als het niet helemaal goed gaat.’ Uiteindelijk pakt Barbara haar fiets. Tot hilariteit van de omstanders rijdt ze met een grote boog om het parcours heen. ‘Gaat goed, ze raakt geen enkel pionnetje’, zegt een Nederlandse collega.

september / oktober 2008

Een Noor achter hem met kinderzitjes voor en achter vindt het maar ongelofelijk wat Nederlanders op de fiets doen: ‘Roken, bellen, boodschappen vervoeren, zwaaien en hun kinderen rondrijden. En dat in hun mooiste kleren.’ De Nederlander lacht triomfantelijk: ‘En toch gaat het altijd goed.’ ‘Nou’, werpt de Noor tegen. ‘Er vallen anders wel een paar honderd fietsdoden per jaar. Dat hebben we net weer eens gehoord.’ Daar heeft zijn collega niet van terug.

Stadsjungle

Na de behendigheidsoefeningen in de hal is het tijd voor de stadsjungle van Rijswijk. De cursisten moeten onder begeleiding van Sjoerdt, Frank, Mario en Alette de straat op. De fotograaf en verslaggever kruipen noodgedwongen samen op één fiets, terwijl dat in de theorieles juist zwaar werd afgeraden. Het ontlokt een expat de verzuchting: ‘Hoe jullie Nederlanders achterop springen en er weer af, dat is ongelooflijk’. De kloof tussen theorie en praktijk doet zich op meer plekken voelen. Bij een verkeersomleiding over een druk kruispunt is onduidelijk hoe fietsers geacht worden over te steken. Even later staat een stoplicht eindeloos op rood terwijl in de verste verte

geen verkeer te bekennen is. Sjoerdt besluit wijselijk na vijf minuten toch maar eens over te steken. Bij afwijkende borden staat hij even stil. Hij wijst de deels Engelstalige groep op de toevoeging van bordjes met de tekst ‘Uitgezonderd fietsen.’

Techniek

De excursie naar buiten verloopt niet voor iedereen vlekkeloos. Aanstaand fietsdocent Frank komt ontredderd terug. Hij ging zo in zijn verhaal op dat hij tegen een stoeprand aanknalde. Bovendien is hij de helft van zijn groep kwijtgeraakt. Sommigen gingen gewoon terug naar kantoor. Achter zich hoorde hij tot zijn afgrijzen fluisteren dat de les een ‘waste of time’ was. Voor Barbara was het in elk geval geen tijdsverspilling. Ze heeft een belangrijke tip gekregen: afremmen als ze de bocht omgaat. ‘Zo simpel, maar ik heb er nooit aan gedacht. Het maakt het veel makkelijker.’ ‘Enneh...’ zegt Sjoerdt, ‘laat dat hand uitsteken nog maar even zitten. Ik mag het niet zeggen, maar dat doet toch bijna niemand. En het is voor jou nu even belangrijker dat je je evenwicht bewaart.’ Sjoerdt had graag van tevoren geweten dat het niveau van de groep zo hoog was. Dan had hij er beter op kunnen inspelen. ‘Zelfs gerouti-

neerde fietsers kunnen hun techniek verfijnen. Er waren bijvoorbeeld meer mensen die in de bochten hun handen beter aan de remmen kunnen houden.’ En dan is er nog die met helm en lichtgevend hesje uitgeruste expat die heel erg blij is met de uitleg van de borden. Of neem Barbara’s dochter, geboren en getogen in Nederland en in het bezit van een authentiek rammelende opoefiets. Tijdens een wedstrijd waarbij de behendigste fietser overbleef, stak zij met kop en schouders boven de anderen uit. Maar als de club naar buiten gaat om proef te draaien in de echte wereld, valt Sjoerdt toch een hiaat op in haar verder zo voorbeeldige rijgedrag. ‘Je rijdt te dicht langs auto’s en stoepranden.’ Dat verklaart direct haar klacht van die ochtend dat ze zo vaak bijna een portier tegen zich aankrijgt. Ruimte innemen is de boodschap. Frank knijpt hem een beetje. Hij is bang dat hij door de valpartij het certificaat voor fietsdocent mis zal lopen. Mario kan hem geruststellen. Zowel hij als Sjoerdt hebben het papiertje binnen. Ze zijn nu vrijwillige fietsdocenten die de Fietsersbond inzet om cursussen te geven aan scholieren, allochtonen, ouderen en wie verder maar wil. 

Na de behendigheidsoefeningen is het tijd voor de stadsjungle van Rijswijk september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Fiets de langste etappes met de trein

SCHADE?

> NIEUW: directe nachttreinen Amsterdam – Praag / Wenen / Milaan / Kopenhagen / Warszawa enkele reis + fietsreservering v.a. 29,- pp > Kinderen t/m 14 jaar gratis mee naar o.a. Italië, Duitsland en Zwitserland > Amsterdam – Parijs, fiets mee, in 6 uur via Lille > Avignon – Den Bosch (direct) e.r. + fietsvervoer en couchette v.a. 130,- pp TREINTICKETS – TREINVAKANTIES – TREINRONDREIZEN – AUTOTREINEN – TREIN & FIETS

SINGEL 393 – AMSTERDAM (BIJ HET SPUI) BREESTRAAT 57 – LEIDEN – 071 513 70 08

WWW.TREINREISWINKEL.NL

ERGERNIS?

Dagelijkse ergernis!

regeladvertenties Overnachten Bergen aan Zee: aan LF-route pension Stormvogel, J. Kalffweg 12. Bed&Breakfast : € 46 / 2 personen, tel. 072-5812734. ROTTIGE MEENTE in Z-W Friesland huisje te huur in natuurgebied van Staatsbosbeheer. 4-6 personen; geen rokers of huisdieren; voor natuurliefhebbers, € 50,- per dag zie: www. opderuumte.nl of bel 023-538 99 01 Met uw kinderen heerlijk fietsen langs de pittoreske Linge of de Achterhoek (en Duitsland) langs kleine campings, Brabant (en België) langs natuurkampeerterreinen Of door de afwisselende Auvergne of de Morvan. Langs ingerichte piramidetenten en mét bagagevervoer! Nieuw: de mooie IJsselvallei-route langs Stayokay Hostels! www.degeldersemorgen.nl Info of folder 0345 582000

O P LOplossing: O S S IBike-Safe! NG!

Gr/Fr/Dr-grensgebied, chalet/vak.huisje, part.erf/natuurterrein, max. 2 niet rokende rustzoekers. Tv, cv, terras rondom, parkeren bij chalet. Fietsen gratis beschikbaar. Geen huisd. tel. 0594-549531 donhof@kpnplanet.nl Drents-Friese Wouden karaktervol vakantiehuisje 2-4 personen. Fietsen-rust-bloemenvogels. Tel. 0516-515303 of kijk op www.dickerentoos.nl Voerstreek/Land van Herve: twee sfeervolle en comfortabele vakantiehuisjes (4 en 6 pers.) met open haard in prachtig fietsen wandelgebied. Tel. 003243766994 en www. au-chemin-de-la-fontaine.info Berlijn: te huur 4 pers. appartement. Vanaf 50 € per nacht. Rustig in centrum. Fietsen beschikbaar. Info: hermanvandebeek@zonnet.nl of 0318616266 Fietsvakanties De Vakantiefietser De specialist voor je fietsvakantie uitrusting – fietsen – reizen Westerstraat 216, 1015 MS Amsterdam tel. 020-6164091 www.vakantiefietser.nl Diversen Fietsen, wandelen of een bustocht door de fraaie stad Groningen o.l.v. een deskundige gids? Bel (050) 309 07 57 of zie: www.henkbakker.nl

BIKE-SAFE

Stuurdraagsystemen Bike-Safe

Stuurdraagsystemen Bike-Safe heeft verkoop, productie en montage in eigen beheer waardoor wij in staat zijn om een concurrerende prijsstelling te hanteren.

Bel voor meer informatie of bezoek onze internet-site. De prijs van regeladvertenties wordt berekend aan de hand van het aantal leestekens. € 22 voor 150 leestekens (1-3 regels); € 6 voor iedere volgende regel. Aanleveren met factuuradres via e-mail. Voor niet-digitaal aangeleverde advertenties wordt € 10 extra in rekening gebracht. Advertenties kunnen worden opgegeven bij de Fietsersbond, Patricia Rijkse, Postbus 2828, 3500 GV Utrecht, tel. 030-2918142, fax. 030-2918188, email: rijkse@fietsersbond.nl

Bike-Safe B.V. Koningshoek 15, 5094 CD Lage Mierde Tel: +31 (0)13 - 509 13 70 Fax: +31 (0)13 - 509 61 41 E-mail: info@bike-safe.nl Website: www.bike-safe.nl

Richtingaanwijzer voor de fiets Is er een richtingaanwijzer voor de fiets op de markt, vraagt Len Roozen uit Heemstede.

fietsvraag

kort nieuws rare fratsen

column

‘Bij het ouder worden is met de hand richting aangeven op de fiets lastig of zelfs onmogelijk. Bestaat er een fabrikant die richtingaanwijzers voor de fiets produceert? Nog mooier zou zijn als er een fiets op de markt komt met ingebouwde richtingaanwijzer’, schrijft Len Roozen. Een legitieme vraag. Als je erover nadenkt, vraag je je af waarom die richtingaanwijzer er nog niet is. Met een enorme groep vergrijzende fietsers moet er toch een markt voor zijn.

dna fietsvraag

producten brieven

colofon

Niet gek

Een zoektocht op internet wijst uit dat er inderdaad sinds kort iets dergelijks op de markt is: voor 59,95 euro kan je bij internetwinkel Gadgethouse twee lampensets kopen, bestaande uit gewone verlichting en een richtingaanwijzer, bediend via een knopje op het stuur. Het ziet er niet gek uit. Er moeten alleen wel heel veel batterijen in: vier AA en vier AAA. Een medewerker van de site fietsnieuws123 probeerde de richtingaanwijzer uit. Hij meldt dat de batterijen snel leeg zijn. De Amerikaanse Leah Buechley maakte een inventieve jas met ingebouwde knipperlichtjes (zie You Tube en http://www.cs.colorado.edu/~buechley/LilyPad/build/turn_signal_jacket.html), maar die is niet in de winkel te koop.

Alternatieven

Zijn er alternatieven? In de ligfietswereld wordt al langer nagedacht over richtingaanwijzers. Velomobielen zijn vaak uitgerust met richtingaanwijzers. Zo heeft de Quest keurig ingebouwde richtingaanwijzers. Zo’n bak heeft natuurlijk ruimte zat én al een deftig accupakket voor verlichting. Ook in de wereld van fietsen voor gehandicapten is het probleem richting aangeven niet nieuw. Specialist Van Raam verkoopt driewielers, maar ook de tweewielige Tavara met richtingaanwijzers. Een pakket met lampjes, bedieningspaneel en accu is los verkrijgbaar. Het kost wel 395 euro. Volgens consumentenvoorlichter Kees Bakker van de Fietsersbond hoeft het allemaal niet zo duur en is het technisch niet ingewikkeld. ‘Leds verbruiken weinig stroom en een knipperlicht hoeft maar kort aan. Het batterijverbruik zou dus niet heel hoog hoeven zijn. Wat wel lastig is, is de plek. Aan het uiteinde van het stuur is logisch, maar voor achterop komend verkeer bedek je met je lichaam een groot deel van het licht en ben je dus slecht zichtbaar.’ Broedt de fietsverlichtingbranche misschien op een mooi nieuw product? Axa niet. ‘Zolang een richtingaanwijzer niet verplicht wordt gesteld, is de vraag uit de markt mini-

september / oktober 2008

maal en wij willen een massaproduct verkopen’, laat een woordvoerster weten. Fietsfabrikanten hebben een ingebouwde richtingaanwijzer nog niet overwogen. Vincent Persoon van Sparta: ‘Er is nog nooit over richtingaanwijzers nagedacht, maar ik zeg niet meteen nee. We zien zeker dat er nieuwe behoeften ontstaan bij senioren. Volgens mij is er wel een juridisch probleem want ik dacht dat de hand uitsteken volgens de wet verplicht is.’

Tekst: Karin Broer Foto: SB Commerce BV

De wet

Wat zegt de wet eigenlijk? Persvoorlichter Jos Steehouder van Bureau Verkeershandhaving van het openbaar ministerie: ‘In het RVV (Reglement Verkeersregels en Verkeertekens, red.) staat dat bestuurders een teken met hun richtingaanwijzer moeten geven of hun hand moeten uitsteken. Dat betekent dat een richtingaanwijzer op de fiets niet op voorhand verboden is. Wat betreft de handhaving lijkt er geen term te zijn op grond waarvan fietsers aangesproken kunnen worden’. Maar dat is niet het hele verhaal, zegt Steehouder: ‘Het kan wel zijn dat er regelgeving is over welke lampen wel of niet mogen. Daarvoor moet je bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn.’ Daar zegt woordvoerder Willem Bonekamp: ‘Het mag niet. Het staat niet bij de in het Voertuigreglement toegestane toepassingen.’ Betekent dit dan dat, al zou er een goede richtingaanwijzer voor de fiets worden uitgevonden, het ding überhaupt niet mag? Het ministerie geeft toch hoop: ‘Het Voertuigreglement is geen in beton gegoten lijst, maar wordt continu aangepast in overleg met partners uit de verkeerswereld.’ Met andere woorden: als er een nieuw goed product verschijnt waarvan iedereen het nut inziet, dan is de kans groot dat het wel mag. Dus heren, dames, uitvinders aan de slag! 

VogelVrijeFietser

Basiskaart netwerk LF-routes Nederland

producten

kort nieuws rare fratsen column dna fietsvraag

De Basiskaart netwerk LF-routes Nederland van het Landelijk Fietsplatform is de opvolger van de succesvolle Basisgidsen Landelijke Fietsroutes deel 1 en 2. De kaart bevat Landelijke Fietsroutes (LF-routes), de daarop aansluitende regionale knooppuntennetwerken, nuttige tips en adressen. De nieuwe Basiskaart is een stuk compacter dan z’n voorganger. Omdat er alleen maar bewegwijzerde LF-routes zijn, zijn de uitvoerige beschrijvingen vervallen. De vouwbladen zijn aan twee zijden bedrukt op waterbestendig, scheurvast materiaal. Volgens het Fietsplatform is het resultaat een actuele, gebruiksvriendelijke en duurzame set kaarten voor iedereen die van tijd tot tijd een weekend- of vakantietocht op de fiets maakt. Schaal van de kaarten is 1:150.000. De complete set kost 27,50 euro. 

producten brieven

Moederstuur

colofon

Fietsen met een kinderzitje voorop is lastig. Je hebt weinig ruimte om te trappen, open afstappen is moeilijk en sturen gaat zwaar omdat het gewicht van het kind aan het stuur hangt. Het moederstuur lost al deze problemen op. Helemaal nieuw is het idee niet. Eind jaren zeventig bracht Union onder de naam Van Vliet-stuur een vergelijkbaar product op de markt. Het moederstuur heeft een uitsparing waarin je het kinderzitje hangt. Het zitje verschuift zo vijftien centimeter naar voren en biedt daardoor genoeg ruimte om open af- te stappen en de benen goed rond te trappen. Ook sturen gaat een stuk gemakkelijker doordat het zwaartepunt van het kind veel dichterbij het draaipunt van het stuur ligt. Monteren van het moederstuur is een klusje van tien minuten. Eerst haal je alle onderdelen van het oude stuur (handgrepen, remmen, enzovoort) en demonteer vervolgens het kale stuur inclusief stuurpen. Dan monteer je het

moederstuur en zet je de oude handvatten en dergelijke op het nieuwe stuur. Het kan lastig zijn de handvatten van je oude stuur los te maken; een nieuw setje handvatten kost 2,50 euro en is gemakkelijk op het stuur aan te brengen. Daarnaast kunnen de rem- of versnellingskabels te kort zijn. In dat geval is het handiger om het lagere oude stuur te blijven gebruiken of om langere kabels te plaatsen, maar dat vergt veel werk. Het moederstuur maakt de beloofde voordelen waar. Ik hield bij mijn knieën vijf centimeter ruimte over, ook als ik stopte en tussen zadel en zitje stond. Sturen en wandelen met de fiets in de hand en een kind in het zitje ging erg licht. Nadelen? De ruimte tussen kind en kinderstuurtje is krap. Daarnaast ligt het zwaartepunt van het kind enkele centimeters voor het draaipunt van het stuur waardoor het stuur de neiging tot omklappen heeft als je de fiets op de standaard parkeert. Ook het zwaartepunt van gehele fiets met fietser ligt een paar centimeter naar voren, wat hypothetisch een iets grotere kans geeft om over de kop te vliegen. Maar de nadelen wegen niet op tegen het prettiger fietsen, gemakkelijker open afstappen en beter manoeuvreren. Al met al een aanrader, zeker als je het vergelijkt met de aanschaf van een zeer lompe moederfiets. Het moederstuur kost 59 euro en is geschikt voor alle zitjes met stuurpenmontage. Voor kinderzitjes van het merk GMG is een stuurpenadapter nodig. Dealers staan op www.moederstuur.nl 

Fietstassen met persoonlijke layout Op www.tastik.nl kun je zelf je fietstas pimpen. Met een tekenprogramma plaats je tekst en/of foto’s op de flap van de tas. Deze meet 84 bij 42 centimeter. De fietstas heeft een inhoud van 26 liter en gemaakt is van bizonyl (veel gebruikt als zeildoek voor vrachtwagens). Tas en klep hebben een zeiloog zodat je de boel op slot kunt zetten. Een tas met klep kost 49,95 euro en zeven euro aan verzendkosten. Je kunt ook alleen een losse klep bestellen voor 26 euro. 

VogelVrijeFietser

september / oktober 2008

Fie tsers b o n d Ledenvo o rdeel

Waardebon I

Waardebon II

Gratis stallen in bewaakte fietsenstalling

Speciale actie voor Fietsersbond-leden

Alstublieft: u krijgt van NS Fiets twee waardebonnen om uw fiets in het weekend een dag veilig te stallen in ĂŠĂŠn van de 42 bemenste bewaakte fietsenstallingen van NS Fiets. Dit is de eerste. Probeer de stallingen eens uit en lever deze bon direct in bij de stallingbeheerder. Natuurlijk hopen wij dat u na het gebruik van deze waardebon enthousiast bent over onze fietsenstalling. Voor 2008 kost een maandabonnement â&#x201A;Ź 11,30 en jaarabonnement â&#x201A;Ź 92,00. U stalt uw fiets al voor â&#x201A;Ź 1,10 per dag met een dagkaartje!

Alstublieft: u krijgt van NS Fiets twee waardebonnen om uw fiets in het weekend een dag veilig te stallen in ĂŠĂŠn van de 42 bemenste bewaakte fietsenstallingen van NS Fiets. Dit is de tweede. Probeer de stallingen eens uit en lever deze bon direct in bij de stallingbeheerder. Natuurlijk hopen wij dat u na het gebruik van deze waardebon enthousiast bent over onze fietsenstalling. Voor 2008 kost een maandabonnement â&#x201A;Ź 11,30 en jaarabonnement â&#x201A;Ź 92,00. U stalt uw fiets al voor â&#x201A;Ź 1,10 per dag met een dagkaartje!

Zet je fiets veilig in de NS Fietsenstalling

Waardebon Fietsbond 185x125 mm F0 1

om uw fiets in het weekend een dag veilig te stallen

07-08-2008 10:00:31

BSUJLFMFO WPPS FFO BWPOUVVSMJKLF WBLBOUJF

XJOE FO XBUFSEJDIUF LMFEJOH XBUFSEJDIUF Âł FUTUBTTFO IFMNFO FO Âł FUTLMFEJOH WFSMJDIUJOH QPNQFO FO QMBLTFUKFT SFQBSBUJFUPPMT IBOETDIPFOFO FUD FUD

Alkmaar . Almere . Amersfoort . Amsterdam . Apeldoorn . Arnhem . Breda . Den Haag . Eindhoven . Enschede . Groningen Haarlem . Hengelo . Hilversum . Houten . Leeuwarden . Leiden . Maastricht . Nijmegen . Rotterdam . Steenwijk . Tilburg . Utrecht Zwolle . BelgiĂŤ: Antwerpen/Merksem . Kijk voor de adressen van Womens Outdoor World en Outlet Stores op www.bever.nl

Fiet s er s b o n d Ledenvo o rdeel

Waardebon II

Waardebon I

Deze waardebon is geldig tot 5 december 2008

Natuurlijk hopen wij dat u na het gebruik van deze waardebon enthousiast bent over onze fietsenstalling. Voor 2008 kost een maandabonnement € 11,30 en jaarabonnement € 92,00. U stalt uw fiets al voor € 1,10 per dag met een dagkaartje!

Kijk voor het overzicht van de deelnemende stallingen op www.fietsersbond.nl/ledenvoordeel

Zet je fiets veilig in de NS Fietsenstalling

Waardebon Fietsbond 185x125 mm F0 2

07-08-2008 10:00:32

NU BIJ ONS VERKRIJGBAAR: TEMPUR® FIETSZADELDEKJES Niet alleen in matrassen en kussens, maar ook in fietszadeldekjes is het unieke, door NASA ontwikkelde, TEMPUR materiaal verwerkt. Het TEMPUR materiaal zorgt voor extra comfort en drukverlaging tijdens lange fietstochten. Het fietszadeldekje is verkrijgbaar in 3 maten waardoor u op elk zadel ruimtevaarttechnologie kunt ervaren!

GA NAAR UW DEALER IN DE REGIO!

Kijk op www.fietszadeldekje.nl voor de dealers in uw regio.

Fietskaarten Amsterdam

kort nieuws

producten

Voor Amsterdam en omgeving verschenen twee nieuwe fietskaarten. De kaart Stadsregio Amsterdam op de fiets beslaat Amsterdam en wijde omgeving; van Alkmaar-Zuid tot Hilversum en van de Noordzee tot Marken en Almere-Stad. De kaart (1:50.000) toont snelle, veilige en comfortabele fietsverbindingen voor zowel dagelijks gebruik als recreatieve tochten en bevat bewegwijzerde knooppuntenroutes, inclusief het nieuwe routenetwerk Amstelland & Meerlanden. Handig ook dat fietsenmakers, fietsverhuurders, toeristische informatie en pontverbindingen met vaartijden zijn aangegeven. Ook de stadskaart Amsterdam op de fiets is vernieuwd. Hierop staan belangrijke fietsroutes en fietsvoorzieningen. De groene routes zijn het best. Beide kaarten worden uitgegeven door Citoplan en zijn gemaakt met de hulp van de Fietsersbond. De regiokaart kost 5,50 euro, de stadsplattegrond 3,85 euro. Leden krijgen bij aankoop op het kantoor in Amsterdam één euro korting op elke kaart. 

rare fratsen

column dna fietsvraag

producten brieven

colofon

Cordo Castor koplamp

Wishbone bike

Omafietsen zijn populair bij de schoolgaande jeugd. Helaas is de kwaliteit van de dynamoverlichting op de meeste fietsen bedroevend. Met de Castor-koplamp van Cordo (12,95 euro) vervang je de traditioneel vormgegeven dynamokoplamp simpel door een batterijlamp met één witte led, zonder dat het uiterlijk van de fiets verandert. De lamp werkt op twee AA-batterijen die zo’n vijftig uur voldoende licht geven. De lichtopbrengst is redelijk. Goed genoeg om gezien te worden, maar onvoldoende om zelf de weg goed te zien. 

De Wishbone bike (www.wishbonebike.com) is een loopfiets die je kind op drie manieren kan gebruiken. Vanaf 1 jaar werkt de fiets als driewieler met twee achterwielen. Als je kind gewend is aan het sturen en lopen met het fietsje, verwijder je het tweede achterwiel eenvoudig waardoor een meer traditionele loopfiets ontstaat. Door het frame om te keren kan het zadel hoger gesteld worden. Tot ongeveer 5 jaar crosst je kind rond op de Wishbone. Doordat je de loopfiets tot driewieler kan omtoveren, kunnen ook kinderen met een evenwichtsstoornis goed uit de voeten met de fiets. De Wishbone bike kost 169 euro. Voor verkoopadressen kijk op www.wheelybug.nl 

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Botsvriendelijk?

brieven

kort nieuws rare fratsen column dna fietsvraag producten brieven colofon

Laatst kwam ik dat woord weer tegen in de Vogelvrije Fietser: botsvriendelijk. Alsof ze ooit zullen bestaan, botsvriendelijke auto’s. Heeft u wel eens iemand gezien of gesproken nadat hij door een auto was geschept? Ik wel en ik kan u verzekeren: er is niets vriendelijks aan. Dit verandert niet wanneer auto’s airbags of andere technische snufjes krijgen. Ik zie de term ‘botsvriendelijk’ alleen maar in publicaties van de Fietsersbond. Wonderlijk! Ik verzoek u dringend het woord ‘botsvriendelijk’ te bannen en een woord te gebruiken dat wel op zijn plaats is. Een voorzet - niet fraai, ik geef het toe - maar wel de lading dekkend: ‘misschien doodvoorkomende en mogelijk letselbeperkende auto’s’. Henk Hilhorst

Onherstelbaar verbeterd

Fietsen is leuk, maar een lekke band is met die zogenaamde universeelpompjes een ramp. De ellende begint bij de ventielen. Die worden steeds weer onherstelbaar verbeterd. De kinderen hebben een ‘normaal’ ventiel, mijn vrouw een Frans, ik een dat op autobanden gebruikt wordt. Ik bezit een pompje, makkelijk mee te nemen en passend op elk ventiel, althans dat is mij verzekerd bij de aanschaf. Het zal wel aan mij liggen, maar ik krijg die universeelpompjes nooit aan de praat. Dopjes en tussenstukjes die erin of juist eruit moeten om een bepaald ventiel aan te kunnen, slingeren inmiddels door mijn reparatietasje. Nooit krijg ik op een fatsoenlijke manier lucht in mijn band. Wat een gepruts. Wat was er mis met het oude ventielmodel? Waarom zijn alle moderne fietsen uitgerust met een of ander exotisch mechanisme om je band op te pompen? Kan dat niet gewoon gestandaardiseerd zijn? Dat peperdure universeelpompje heb ik uit razernij door de schuur gesmeten en mijn toevlucht weer genomen tot de oude fietspomp die alleen op ‘normale’ ventielen past (en het dan ook prima doet). Met een tussenstukje kun je die onzin weer omtoveren in een ‘normaal’ ventiel. Hoop ik. Barthel Brussee, Leiden

VogelVrijeFietser

Fietsenrekken in Missoula, Montana, Verenigde Staten. Wout Kranendonk, Amsterdam

Trajectcontrole

Bij het lezen van het interview met Koos Spee vroeg ik me af waarom trajectcontrole in 30-kilometerzones niet aan de orde is geweest. Vooral bij lintbebouwing op het platteland is dat ideaal, ook ter voorkoming van sluipverkeer. Volgens mij is dat goedkoper dan verkeersremmende maatregelen. Als die niet goed worden uitgevoerd, komen fietsers in de verdrukking. In Hazerswoude Dorp moeten auto’s en fietsers steeds obstakels ontwijken. In de auto concentreer je je volledig op het slalommen over het autoparcours, als fietser moet je opletten of je de ruimte krijgt. Trajectcontrole verdient verreweg de voorkeur boven een inrichting als die van Spee. Dik Berkhout, Hazerswoude Dorp

Foutje

Fietsen naar het werk is vaak korter dan je denkt en je werkt meteen aan je conditie (Vogelvrije Fietser 3). Helemaal mee eens. De acht kilometer van Zaanstad naar Amsterdam op het kaartje beslaan echter een illegale route. De weg aan de westkant van de A8 is een busbaan waar je minstens twee dichte slagbomen passeert. De echte weg is iets langer en ligt aan de oostkant van de A8, kruist de A10 en komt uit op de Stellingweg. De echte barrière is de NDSM-pont naar Centraal. Afvaart elke vijftien minuten en een kwartier varen. Tijd voor rek- en strekoefeningen? Rik Mars, Amsterdam

Etiketjes

Bij het lezen van Kees van Stijns brief (Vogelvrije Fietser 4) bedacht ik me: al jaren heb ik etiketjes bij me met de tekst: ‘Geef FIETSERS de ruimte!’ Als een auto het fietspad blokkeert, plak ik er één op de ruit aan de chauffeurskant. Ik geloof dat ze lastig te verwijderen zijn. Des te beter. Nettie Roes, Amsterdam

Britten haten fietsers (1)

Onze ervaringen tijdens een fietsvakantie in Groot-Brittannië kwamen totaal niet overeen met het negatieve (vooral Londense?) beeld in het artikel ‘Britten haten fietsers’ (Vogelvrije Fietser 3). In vrijwel alle gevallen werd rekening met ons gehouden en gaven automobilisten zelfs blijk van waardering. Ook de fietsvoorzieningen zijn de laatste tien jaar uitgebreid. Er is een landelijk netwerk van verkeersluwe, fraai gelegen fietsroutes (zie www.sustrans.org.uk) en fietsers in grote steden als Edinburgh kunnen gebruikmaken van busbanen. Toch is Engeland minder veilig dan Nederland. Dat is geen kwade opzet, eerder het gevolg van slecht wegdek, onoverzichtelijke bochten en afdalingen, bestuurders die niet vertrouwd zijn met fietsers en verkeersdrukte op hoofdwegen. Marcel Bottema en Monica Staples, Lelystad

september / oktober 2008

Subjectief

hebben respect voor fietsers. Ik fiets elke ochtend naar mijn werk en krijg vaak bewonderende opmerkingen, auto’s blijven beleefd achter me tot er ruimte is om in te halen, het verkeer is minder gestresst dan in Nederland en daardoor toleranter. Ik doe het artikel niet als onzin af, er is zéker fietserhaat in Engeland, maar niet meer dan in Nederland en voornamelijk gedreven door onbegrip, uit onbekendheid met de situatie. Wanneer ik op het trottoir terechtkom doordat fietsroutes onlogisch, versnipperd en onduidelijk zijn of doordat de weg al vol staat met gemotoriseerd blik, hoor ik soms op arrogante toon ‘Excuse me, it’s illegal to cycle on the pavement’, een fietshater die zijn kans schoon ziet de onverlaat terecht te wijzen. Maar vaker zie ik een vriendelijke glimlach en gaan mensen voor mij opzij met de reactie ‘Ik zou hier ook niet op de weg durven fietsen!’ Tenslotte de pianosnaar, gebruikt op een fietspad in een achterbuurt in Bristol. Waarschijnlijk niet uit fietserhaat, maar uit balorigheid. Ik hoop dat het bezoekers aan dit mooie land niet afschrikt. Je kan hier mooi en prettig fietsen, de wielerorganisatie Sustrans breidt zijn fietsroutenetwerk steeds verder uit en van veruit de meeste Britten krijg je zeer positieve reacties. Max van de Kamp, Bath, Engeland

Redactieadres en landelijk bureau Fietsersbond Balistraat 59, 3531 PV Utrecht, Postbus 2828, 3500 GV Utrecht, ( 030-2918171, fax 030-2918188, e-mail: info@fietsersbond.nl internet: www.fietsersbond.nl Redactie Michiel Slütter (hoofdredacteur), Astrid Standhardt (redacteur) kort nieuws rare fratsen

Medewerkers aan dit nummer Kees column Bakker, Karin Broer, Suzanne Brink, Suzanna Jansen, Jossy Res en Gerard dna fietsvraag van Westerloo producten

Vormgeving Akimoto grafisch ontwerpers, Amersfoort

brieven

colofon

Drukwerk Hollandia, Heerhugowaard Contributie inclusief toezending van de Vogelvrije Fietser bedraagt e26,per jaar (jonger dan 25 jaar e10,-) en e13,- zonder dit blad (meer mag natuurlijk ook). Wanneer het lidmaatschap in de loop van het verenigingsjaar wordt beëindigd, blijft de jaarlijkse bijdrage in zijn geheel verschuldigd. Adreswijzigingen kunnen via de website (www.fietsersbond.nl/contact) worden doorgegeven of schriftelijk: stuur de adresband van dit blad met het nieuwe of verbeterde adres terug naar de Fietsersbond. Advertenties Patricia Rijkse (di, wo, do) 030 - 2918142, fax 030 - 2918188 Rijkse@fietsersbond.nl Oplage 30.000 ISSN 0166-0276

(

Sluitingsdatum kopij volgende VogelVrije Fietser: 27 september. Het nummer verschijnt begin november 2008.

Britten haten fietsers (2)

Voor wie na het lezen van ‘Britten haten fietsers’ niet meer op fietsvakantie durft naar dit mooie eiland: zo erg is het niet, verzeker ik als inwoner. Britten zijn bijzonder vriendelijk en

colofon

brieven

In de vorige Vogelvrije Fietser op pagina 34 weer de onverdiende warme voorkeur voor Brompton. Dat ongenuanceerde heulen met die vouwfiets is het blad niet waardig; de subjectieve testen en subtiele voorkeur door dit merk telkens als dé maatstaf te gebruiken voor andere vouwfietsen, maar niet omgekeerd. Ruim zes jaar geleden droeg ik het idee van de clip bij Brompton aan. Die vond het maar niets. Terwijl ik er niets voor wilde hebben en veel Bromptonrijders geïnteresseerd waren. Tevens wees ik op alle onvolkomenheden aan de Brompton, die in de loop der jaren erna overigens zijn verbeterd. Alles werd afgedaan als onbelangrijk. De schrijver van het artikeltje moet kritischer kijken of andere productontwikkelingen niet belangrijker zijn. Was de aanleiding een brief van Brompton dat dit zo de aandacht verdient? Het betreffende artikel beloont heel subtiel de conservatieve houding van Brompton door wat zij jaren geleden konden leveren nu als iets ‘nieuws’ te brengen en ook nog voor maar liefst vijftien euro, voor een simpele haak. De mijne was destijds gemaakt van een gevouwen spaak die met de zadelbout los- en vastgeklemd werd en achter de drager haakte tegen uitklappen. Rara, zou die van Brompton ook zo werken? Is dit nu groot nieuws? Beschamend na zoveel jaren stilstand, andere merken ontwikkelen veel beter. Wie maakt de selectie, toch niet één en dezelfde schrijver? Welke merken hebben voorkeur of ongemerkt invloed op de inhoud? Een onderzoek naar hoe vaak fietsmerknamen in het blad voorkomen, onderwerp van een artikel zijn en wie de auteur is, is een gezonde objectiviteitmeting. Martien

Fietsenrek in de omgeving van Mikolajki, Polen. Th.M. van Laak, Rotterdam

Het overnemen van artikelen is mogelijk na schriftelijke toestemming van de redactie. De artikelen geven niet noodzakelijk het standpunt van de Fietsersbond weer. Omslag: Maarten Hartman Jaarverslag: Het jaarverslag van de Fietsersbond staat op www.fietsersbond.nl/jaarverslag

De redactie heeft een voorkeur voor korte brieven en houdt zich het recht voor brieven in te korten of slechts gedeeltelijk te plaatsen.

september / oktober 2008

VogelVrijeFietser

Michelin Pilot City,

BUITENGEWOON BESTENDIG en BERESTERK!

+ puncture shield loopvlak + puncture shield zijwand

+ snake bite- of schokbestendig (zoals bij het rijden tegen een stoeprand)

+ levensduur

Distributeur

Shimano Benelux bv www.shimano-benelux.com