Vogelvrije Fietser by Fietsersbond

VogelVrije

Fietser november - december 2009 â&#x20AC;˘ jaargang 34 â&#x20AC;˘ no 6

Kopenhagen wint

18 27

REDACTIONEEL

Denen pakken onze fiets af

Kaas, klompen, koeien of tulpen? Als ik moet kiezen is de fiets ons ultieme nationale symbool. Maar waarschijnlijk zijn we te laat. Er kan maar één land de fiets als nationaal symbool voeren en de Denen zijn er mee aan de haal. Bestuurders van Londen tot Mexicostad en Melbourne roepen de hulp van Kopenhagen in om hun stad te hervormen tot een mensvriendelijke fietsstad. Copenhagenizen heet dat. Ze hebben er nog een slimme term voor ook. De ene Amerikaanse delegatie is nog niet weg of er staat een club applaudisserende Australiërs op de Kopenhaagse stoep. Want o, wat pakken die Kopenhagenaars dat fantastisch aan! Fietssnelwegen voor forensen door de stad. Een groene golf voor fietsers. Twee stroken fietspad naast elkaar, een voor de snelle fietsers en een voor de nog snellere (want snel zijn ze). Elk jaar levert de auto parkeerruimte in ten faveure van de fiets. Op verschillende plekken in de stad zijn fietstellers neergezet. Leuk en grappig, maar zo’n teller zegt meer. Fietsers doen ertoe in Kopenhagen. Ze zijn niet marginaal of zo normaal dat je er geen rekening mee hoeft te houden. Hoe meer fietsers, hoe beter het is voor de stad. Dat zegt die teller. In een gemeente die zich tot doel heeft gesteld ervoor te zorgen dat in 2015 50% van alle ritjes gefietst wordt. En Nederland maar mopperen op wildgeparkeerde fietsen. Kopenhagen is al op verschillende plekken uitgeroepen tot ‘s werelds beste fietsstad. Ja, wij krijgen heus ook nog wel eens bezoek hoor, maar wat lopen we wel niet mis? Laten we ons dat zomaar gebeuren? Den Haag, word wakker. En nu krijgen de Denen ook nog de klimaattop op bezoek in december. Het zit ze ook wel mee he. Suzanne Brink

VogelVrijeFietser

november | december 2009

38 36

Special over Kopenhagen

10 ‘De beste stad voor fietsers’ Kopenhagen koestert haar fietsers. De ambities werken aanstekelijk. Wereldwijd willen bestuurders hun steden nu ook copenhagenizen.

14 Denen dol op helmen Stijlvol geklede Denen schamen zich niet voor een helm. Niet iedereen is blij met de populariteit van de helm.

16 Denemarken vs Nederland Er zijn grote verschillen tussen de Deense en de Nederlandse fietscultuur. Gezellig naast elkaar fietsen is er in Kopenhagen niet bij.

18 Copenhagenize.com Drie jaar geleden zette Mikael ColvilleAndersen een foto van een doodgewone fietsende vrouw op zijn blog. Nu is hij de ongekroonde fietsambassadeur van Kopenhagen.

22 Cykelmageren ‘Geld interesseert me totaal niet’, roept Rasmus Gjesing. Ondertussen maakt hij wel fietsen voor bedragen november | december 2009

waar de Nederlandse fietser steil van achterover slaat.

24 ‘Amsterdam voorbij’ Hij was al bekend als acteur in een Deense tv-serie. De afgelopen jaren had Klaus Bondam het fietsbeleid onder zijn hoede. Dat hebben de inwoners van Kopenhagen geweten.

28 Gehl Architects Gehl Architects adviseert New York, Londen, Mexico City en Melbourne hoe deze steden duurzamer kunnen worden. In elk plan speelt de fiets een belangrijke rol.

31 Baisikeli Baisikeli in Kopenhagen verhuurt fietsen voor een goed doel. De opbrengsten gaan naar een fietsreparatiebedrijf in Tanzania.

32 Bullitt De Bullitt is misschien wel de snelste bakfiets ter wereld. Fietskoeriers zijn er dol op. Deense moeders moeten er nog aan wennen.

34 Wrakkenimago Kopenhagen timmert aan de weg. En onze steden zuchten onder studenten-

wrakken. Hugo van der Steenhoven, directeur van de Fietsersbond, over het imago van de fiets.

En verder:

36 Sterke groei OV-fiets

Sinds het succes van Vélib’ in Parijs zijn leenfietsen internationaal in de mode. ‘OV-fiets is het enige leenfietsensysteem dat rendabel is te exploiteren.’

38 Heuvelfilosofie Schrijver Ilja Leonard Pfeijffer en zijn vriendin, de fotografe Gelya Bogatishcheva, fietsten naar Rome. Ze maakten er een boek over: De filosofie van de heuvel, op de fiets naar Rome.

Rubrieken 4 Kort nieuws 9 Rare Fratsen 17 Column 44 Lokaal 40 Producten 45 Fietsvraag 46 Brieven 3

VogelVrijeFietser

Oproep Oproep Oproep Fiets in trein De Fietsersbond ontvangt ineens meer klachten over fietsvervoer in treinen. Het probleem is vaak dat er te weinig ruimte is. Dat leidt dan onvermijdelijk tot irritatie en overlast. Heb je zelf ook vervelende ervaringen, laat het ons weten. Mail dan naar: fietsintrein@fietsersbond.nl 

kort nieuws

kort nieuws rare fratsen column lokaal fietsvraag producten brieven colofon

Foto: Arthur van Beveren

Regenjassen. De meeste regenjassen zijn lelijk en zweterig en het is gedoe. Veel mensen worden liever gewoon nat. We gingen op zoek naar lange regenjassen die het zonlicht verdragen, dus: mooi en daarnaast ook comfortabel in droog weer. Voor tochtjes van en naar de stad. Bij www. happyrainydays.nl hebben ze zulke jassen. Ze zijn alleen verkrijgbaar via internet. Wie eerst wil voelen voor hij bestelt kan voor 2,25 euro een lapje stof op laten sturen. Wij testten een vrolijk rood/wit gestippelde trenchcoat met een zuidwester en hoedje in dezelfde kleur. Over het hoedje kunnen we kort zijn: een zuchtje wind en foetsie. Maar de zuidwester werkt prima. Enig minpuntje is dat het katoenen touwtje zo langzaam droogt. De jas komt jammer genoeg niet tot over de knieën. Voor forse hoosbuien zou je daarom toch weer op een regenbroek aangewezen zijn. Verder is het een fijn jasje.

VogelVrijeFietser

Op de site staat dat de jassen een waterdampdoorlaatbaarheid hebben van 5000 gram/m2 per 24 uur. Dat is vergelijkbaar met die van een ademende Agu-regenjas, Prijs van een trenchcoat: 94,95 euro. Zuidwester: 17,95 euro. Wie dat te duur vindt, kan voor de actieprijs van 50 euro een zwarte, glanzende ‘4-seasons trenchcoat’ van de succesvolle modeontwerpster Elsien Gringhuis kopen bij de Hema. Gringhuis won in 2008 de Hema ontwerpprijs. Leuk detail: de jas is gemaakt van gerecycled materiaal, waarvan 60 procent petflessen. Ademend vermogen: 3,3 liter/m2/24 uur. Dat betekent: ietsje minder ademend dan de jassen van Happy Rainy Days. Voordeel is dat hij minder opkruipt dus een groter deel van de bovenbenen droog houdt. Wees er wel snel bij. De jas is alleen de eerste twee weken van november te koop. 

Fietsersbond verhuist De fiets zit in de lift. Dat betekent – gelukkig - veel werk voor de Fietsersbond. Onze werkplek werd dan ook te krap. Daarom verhuizen we. Per 1 januari 2010 is ons onderkomen op de Kanaalweg 50 in Utrecht. Het postadres blijft hetzelfde. Iets verder van het station maar toch slechts 10 minuten OV-fietsen of 10 minuten met de bus.

november | december 2009

Dikke buik is uit

Foto: Ries van Wendel de Joode

de Fietsersbond, denkt niet dat de fiets veel promotie nodig heeft. ‘Jullie voeren een gewonnen strijd. Die kun je niet verliezen. Hij gelooft dat de Fietsersbond profiteert van een fundamentele culturele verandering. ‘Een gezond lichaam levert meer status op dan een BMW. In de VS is de elite erg met gezondheid bezig. In die kringen kan een dikke buik echt niet meer. Jullie hebben daarom de wind in de rug’. Hij ziet één probleem: ‘Jullie zijn te ongeduldig. Met allerlei campagnes willen jullie het versnellen. Maar dat werkt niet, op school leer je al reclamepraatjes door te prikken.’ Lees meer over Kamermans ervaringen met de elektrische fiets op: www.fietsfilevrij.nl 

kort nieuws

Martijn Kamermans, directievoorzitter van ConQuaestor, is de eerste winnaar van de Executive Award. Hij heeft deze prijs, een elektrische fiets van Koga Miyata, verdiend door regelmatig naar zijn werk te fietsen, en door het stimuleren van fietsgebruik van zijn werknemers via een mobiliteitsbudget. Hiermee geeft hij het goede voorbeeld aan zijn werknemers. Kamermans heeft de fiets tot voorjaar 2010 in bruikleen; daarna geeft hij hem door aan de volgende leidinggevende. De prijs is onderdeel van Fiets filevrij. Dit is een project om snelle fietsverbindingen te maken die een alternatief vormen voor de vastgelopen snelwegen. Kamermans, in zijn jonge jaren een actief lid van

rare fratsen

column lokaal fietsvraag

producten brieven

colofon

Ecoduct goed voor fietsers en dieren Gaat dat wel goed: fietsers en wandelaars op ecoducten? Veel natuurbeschermers houden ecoducten liever potdicht voor recreanten. Maar de dieren lijken minder huiverig. In 2006 werd het 800 meter lange ecoduct bij Zanderij Crailoo geopend. De bedoeling was dat dieren daarover van het Gooi naar de Utrechtse Heuvelrug konden lopen. Ook fietsers konden via het ecoduct op een prettige manier de provinciale weg en het spoor oversteken. Twee jaar lang is intensief onderzocht of de natuurbrug inderdaad het gewenste effect had. Vrijwilligers telden sporen in het zand. De uitkomst is erg positief. Reeën, vossen, konijnen, maar ook das en boommarter

vonden hun weg over het ecoduct. Die laten zich kennelijk niet weerhouden door de 3000 recreatieve passanten op fiets of te voet per week. De dieren gebruiken het ecoduct vooral in de schemer en nacht, recreanten zijn er overdag. De beheerder, het Goois Natuurreservaat, is zeer verheugd over het goed functioneren van haar ecoduct. Ook de Fietsersbond is blij. Behalve over het ecoduct bij Crailoo wordt al gefietst over het ecoduct bij Marum over de A7 en fietsers mogen straks ook over het ecoduct Den Dolder, dat in 2010 gebouwd wordt. De Fietsersbond pleit voor nog meer openstellingen van ecoducten op plaatsen waar dat geen probleem is voor de fauna.

Beat the Heat Now In december komen de wereldleiders bij elkaar voor de klimaatconferentie in Kopenhagen. Om nog maar eens duidelijk te maken dat er dringend oplossingen voor het klimaatprobleem moeten komen, is op 12 december in Utrecht een ‘nationaal klimaatevenement’: Beat the Heat Now. De Fietsersbond is ook van de partij, want de fiets is natuurlijk het meest klimaatvriendelijke vervoermiddel. De Fietsersbond rijdt ook mee in de Beat the Heat Nowexpress die op 12 december naar Kopenhagen rijdt. Meer informatie: www.beattheheatnow.nl 

©Goois Natuurreservaat / foto: W. Metz

november | december 2009

VogelVrijeFietser

Steco neemt méér mee!

Adv tromm 90 x60mm:Opmaak 1 De Steco Buggy-Mee de Luxe

14-12-2007

14:29

Pagina 1

De Steco Monkey-Mee

Een vouwfiets die beter fietst dan menig normale fiets, bestaat dat?

Ja!

De Steco Attaché-Mee

bij Tromm keus uit 35 verschillende vouwfietsen een pakketje • opgevouwen van 57 x 55 x 25 cm • met 3 of 6 versnellingen TWEEWIELERS

Steco Metaalwarenfabriek b.v. Wolweg 34, 3776 LP Stroe, Holland

Fax 0031 (0) 342 441584 E-mail: info@steco.nl Internet: www.steco.nl

Europaplein 45 \ 1078 GV \ Amsterdam \ Tegenover de RAI Tel.nr. 020-6642099 \ www.vouwfiets.nl \ info@tromm.nl

Stap over op een OV-fiets Met OV-fiets hebt u overal een fiets. Zo kunt u uw reis vervolgen zoals u zelf wilt. U bepaalt uw vertrektijd, de route, het tempo en u komt precies aan waar u wilt zijn.

OV-fiets in het kort • • • • •

Abonnee voor € 9,50 per jaar Slechts € 2,85 per rit (per 20 uur) Geen borg of formulieren Achteraf betalen per incasso Al bijna 200 huurlocaties

Abonnee worden? Kijk op ov-ﬁets.nl

OVF_adv_Vogelvfietser_185x125_nw1 1

14-07-2009 20:07:00

Community tv

Foto: Ries van Wendel de Joode

Fietsridders Het fietsteam van Rotterdamse politie heeft de Vergulde Fietsketting gewonnen. De prijs is een blijk van waardering van de Fietsersbond voor de effectieve strijd van de agenten tegen fietsdiefstal. In een jaar tijd is het aantal aangiften van fietsendiefstal in het centrum van Rotterdam gedaald van 720 naar 300. Het aantal mensen dat is opgepakt voor het rijden op een gestolen fiets nam af van 130 naar 50. Dat is vooral te danken aan het project Fietsridder. Dat richt zich met name op de aanpak van heling in het centrum van Rotterdam. Het fietsteam is bijvoorbeeld alert op grote mensen die op te kleine fietsen rijden die wel eens niet van henzelf zouden kunnen zijn en op sloten die niet origineel zijn. Dagelijks brengt het fietsteam verdachten van heling naar het bureau. De Fietsridders wordt elk kwartaal uitgereikt aan het team dat de meeste verdachten van heling heeft opgebracht. ‘De Fietsersbond is blij dat de Rotterdamse politie zo serieus werk maakt van de aanpak van helers. Die zijn namelijk een belangrijke schakel in de diefstalketen. Zonder helers, geen stelers’, aldus Van der Steenhoven. 

kort nieuws

Dublin heeft sinds kort een fietsambtenaar, Ciaran Fallon, voorheen politicus voor De Groenen. Fallon is vast van plan het aantal ritjes dat met de fiets gedaan wordt in Dublin van 3,5 procent nu naar 20 procent in 2020 te brengen. Dat gaat niet vanzelf. Om inspiratie op te doen, maar vooral ook om Dublinners te laten zien hoe de stad kan worden, maakte hij met een cameraploeg opnamen in Londen, Amsterdam en Utrecht. Fallon: ‘We willen een aantal ballonnen doorprikken, bijvoorbeeld dat Nederlanders nou eenmaal fietsen omdat het ze in de genen zit. Dat is natuurlijk niet zo. Het is hard werken, een kwestie van planning en organisatie en van lange adem.’ Daar kon Theo Zeegers van de Fietsersbond Fallon het een en ander over vertellen. Fallon ging ook naar Londen. Daar wordt hard gewerkt om bewoners op te fiets te krijgen en in sommige delen van de stad slaat dat verrassend goed aan. ‘In Hackney, een wijk ten noorden van het centrum van Londen is fietsen erg hip. Er is zelfs een fietscafé, Lock 7, waar je iets kunt drinken terwijl je fiets gerepareerd wordt.’ Kijk op: www.lock-7.com. Dublin neemt onder andere het idee van Cycling Fridays uit Londen over. Mensen die fietsen eng vinden kunnen op vrijdagen in groepen naar de stad fietsen. Fallon: ‘In het verleden legden we fietspaden aan, maar lieten de communicatie liggen. Dat werkte niet. Het gaat om de combinatie van verschillende maatregelen.’ Meer info: www. dublincycling.com 

rare fratsen

column lokaal fietsvraag

producten brieven

colofon

Berend Vonk

november | december 2009

VogelVrijeFietser

regeladvertenties De prijs van regeladvertenties wordt berekend aan de hand van het aantal leestekens. € 22 voor 150 leestekens (1-3 regels); € 6 voor iedere volgende regel. Aanleveren met factuuradres via e-mail. Voor niet-digitaal aangeleverde advertenties wordt € 10 extra in rekening gebracht. Advertenties kunnen worden opgegeven bij de Fietsersbond, Patricia Rijkse, Postbus 2828, 3500 GV Utrecht, tel. 030-2918142, fax. 030-2918188, email: rijkse@fietsersbond.nl

SCHADE?

Overnachten ROTTIGE MEENTE in Z-W Friesland huisje te huur in natuurgebied van Staatsbosbeheer. 4-6 personen; geen rokers of huisdieren; voor natuurliefhebbers, €50,- per dag zie: www.opderuumte.nl of bel 023-538 99 01 Bergen aan Zee: aan LF-route pension Stormvogel, J. Kalffweg 12. Bed&Breakfast : € 46 / 2 personen, tel. 072-5812734. www.pensionstormvogel.nl

ERGERNIS?

Dagelijkse ergernis!

Gr/Fr/Dr-grensgebied, chalet/vak.huisje, part.erf/natuurterrein, max. 2 niet rokende rustzoekers. Tv, cv, terras rondom, parkeren bij chalet. Fietsen gratis beschikbaar. Geen huisd. tel. 0594-549531 donhof@kpnplanet.nl

Fietsvakanties Fietsreizen in een groep, individueel en/of gezin, Global Cyclist biedt het aan in en buiten Europa. Tel: 026-3391720 WWW.GLOBALCYCLIST.COM Met uw kinderen of gezellig met z`n beiden toe aan een ludieke manier van op vakantie gaan? Kijk dan op: www.meteenbakfietsopvakantie.nl Goed voor de conditie en leuk om te doen. Met uw kinderen heerlijk fietsen langs de pittoreske Linge of de Achterhoek (en Duitsland) langs kleine campings, Brabant (en België) langs natuurkampeerterreinen Of door de afwisselende Auvergne of de Morvan. Langs ingerichte piramidetenten en mét bagagevervoer! Nieuw: de mooie IJsselvallei-route langs Stayokay Hostels! www.degeldersemorgen.nl Info of folder 0345 582000 De Vakantiefietser De specialist voor je fietsvakantie uitrusting – fietsen – reizen Westerstraat 216, 1015 MS Amsterdam tel. 020-6164091 www.vakantiefietser.nl

O P LOplossing: O S S IBike-Safe! NG!

Kennismaking “Frisse wind”, sportieve, opgewekte vrouw 54, ac.opl, wil relaxte fietstochten met sportieve, integere man, die ook verder samen wil. rustruimtestilte@live.nl

Diversen Voor liefhebber: Tandem Burley Rock ‘n Roll 21 versn. verende zadelpen plus Vittorio imperiaal voor liggend transport op autodak: € 1000 all in. 024 355 48 50 Te koop: RIH damesfiets, sportmodel, 21 versnellingen. Kleur donkerblauw. Zeer goede staat. € 260,-, Breda. kdekam@versatel.nl Te Koop: Burley “Rock ‘n Roll” ATB tandem met spatborden en verlichting, inclusief autodakdrager. Vraagprijs 1200 euro. Reacties naar roelof.hadders2@gmail.com

BIKE-SAFE

Stuurdraagsystemen

Fietsen, wandelen, steppen of een bustocht door de fraaie stad Groningen o.l.v. een deskundige gids? Bel (050) 309 07 57 of zie: www.henkbakker.nl

Bike-Safe

Fiets de langste etappes met de trein > NIEUW: directe nachttreinen Amsterdam – Praag / Wenen / Milaan / Kopenhagen / Warszawa enkele reis + fietsreservering v.a. 29,- pp > Kinderen t/m 14 jaar gratis mee naar o.a. Italië, Duitsland en Zwitserland > Amsterdam – Parijs, fiets mee, in 6 uur via Lille > Avignon – Den Bosch (direct) e.r. + fietsvervoer en couchette v.a. 130,- pp TrEINTIcKETs – TrEINvAKANTIEs – TrEINroNDrEIzEN – AUToTrEINEN – TrEIN & FIETs

sIngeL 393 – AmsterDAm (bIj het spuI) breestrAAt 57 – LeIDen – 071 513 70 08

WWW.TrEINrEIsWINKEl.Nl

Stuurdraagsystemen Bike-Safe heeft verkoop, productie en montage in eigen beheer waardoor wij in staat zijn om een concurrerende prijsstelling te hanteren.

Bel voor meer informatie of bezoek onze internet-site. Bike-Safe B.V. Koningshoek 15, 5094 CD Lage Mierde Tel: +31 (0)13 - 509 13 70 Fax: +31 (0)13 - 509 61 41 E-mail: info@bike-safe.nl Website: www.bike-safe.nl

rare fratsen

kort nieuws rare fratsen

column lokaal fietsvraag

producten

Soms wel linksom, dan weer niet In de Amersfoortse nieuwbouwwijk Vathorst ligt een verwarrend soort rotonde. Fietsers mogen een deel van de rotonde in twee richtingen rijden, een ander deel niet. Vathorst in Amersfoort barst van de rotondes. Op de Hanzeboulevard ligt een aantal rotondes die er zo uit zien: op de helft van de rotonde mag je zowel links als rechts, maar op de andere helft is er een verplichte rijrichting. Dat laatste wordt afgedwongen door een abrupte versmalling van het fietspad. ‘Nog nooit vertoond’, schrijft de afdeling Amersfoort op haar weblog (fietseninkeistad.blogspot.com). Cor Bakker, fietscoördinator van de gemeente Amersfoort: ‘Liefst hebben we geen fietsers van twee richtingen op een rotonde. Daar is de Fietsersbond het ook mee eens. Automobilisten verwachten namelijk fietsers uit de andere richting niet zo gauw. Het is toch wat minder veilig.’ Waarom is hier dan een rotonde aangelegd die deels wel in twee richtingen mag worden befietst? ‘Dat is zo ontstaan omdat er op de fietspaden langs de Hanzeboulevard in twee richtingen mag worden gefietst. Bij de rotonde heeft dat een vervolg gekregen. Fietsers die rechtdoor willen en aan de linkerkant van de weg rijden, kan je niet bij de rotonde een hele omweg laten maken. Dat soort moeilijke bewegingen maken ze toch niet. De zijwegen van de Hanzeboulevard die ook op de rotonde uitkomen, hebben geen tweerichtingenfietspaden, dus daarom is de andere helft van de rotonde gewoon als één richting vormgegeven.’ Het zijn zo wel rare rotondes. ‘Volgens mij komen ze op meer plekken voor. Het probleem, zo’n doorlopende weg met een tweerichtingenfietspad, is namelijk niet uniek. Of er discussie over is, weet ik niet. Dat moet je even vragen aan mijn collega Sijtse van der Woude.’

november | december 2009

brieven

colofon

Tekst: Karin Broer

Theo Zeegers van de Fietsersbond ‘Als Fietsersbond zijn wij inderdaad in het algemeen geen voorstander van een tweerichtingenfietspad op een rotonde. Een oversteek naar links is vier keer zo gevaarlijk voor fietsers als een oversteek naar rechts. Dat geldt op fietspaden en op rotondes. Wij zeggen: binnen de bebouwde kom zo min mogelijk tweerichtingenfietspaden, want je krijgt problemen op de kruisingen of op de rotondes.

Foto: Fietsersbond Amersfoort

Pieter de Jong, afdeling Amersfoort van de Fietsersbond ‘Wij vinden dat áls er een tweerichtingenfietspad ligt, dat er dan ook een logisch vervolg op de rotonde moet volgen. Zo’n halve oplossing als hier is onzinnig. Maak dan de hele rotonde in twee richtingen te befietsen.’ Sijtse van der Woude, wijkverkeerskundige van Vathorst ‘Persoonlijk vind ik dit niet de meest heldere oplossing. Toen Vathorst werd opgezet was het idee dat de fietspaden parallel aan de Hanzeboulevard in twee richtingen over de rotondes door zouden lopen. De oversteek van de Hanzeboulevard zou maar in één richting worden vorm gegeven, omdat er ook geen vervolg in twee richtingen is. Maar het is niet uniform. Er zijn ook plekken waarbij de oversteek van de Boulevard wel een vervolg heeft in twee richtingen. We praten er nu over of we alle rotondes in zijn geheel twee richtingen voor fietsers kunnen maken, maar dat is financieel een behoorlijke klus. We kijken waar we dat met beperkte middelen zouden kunnen realiseren. Dan moet je denken aan asmarkering (een middenstreep op het fietspad red.) en bebording, waarmee we automobilisten attenderen op de fietsers.’  Komt u ook regelmatig een vreemde situatie tegen? Stuur hem naar de redactie van de Vogelvrije Fietser: info@fietsersbond.nl of postbus 2828 3500 GV Utrecht.

VogelVrijeFietser

Kopenhagen, ‘de beste stad voor fietsers’ Kopenhagen koestert haar fietsers. ‘We zouden wel gek zijn als we het fietsen niet zouden promoten.’ De ambities werken aanstekelijk. Wereldwijd willen bestuurders hun steden nu ook copenhagenizen. Tekst: Michiel Slütter Foto’s: Michiel Slütter

VogelVrijeFietser

Ambtenaren en politici uit Amerikaanse steden slaakten een zucht van opluchting toen ze zesbaanswegen in Kopenhagen zagen. Dat kenden zij thuis ook, en toch was het de Denen gelukt om mensen op de fiets te krijgen. Dat gaf hoop. ‘Daarvoor waren de Amerikanen in Amsterdam geweest’, vertelt Andreas Rohl, die het fietsbeleid in Kopenhagen onder zijn hoede heeft. ‘Amsterdam beschouwden ze als een sprookje. Kopenhagen vinden ze realistischer.’ Een stad als Amsterdam met nauwe straatjes leent zich perfect voor de fiets. Maar wat kun je bereiken in een stad waar je met de auto overal gemakkelijk kunt komen? Maar het is Kopenhagen dus gelukt. En de Amerikanen putten inspiratie uit de aanpak van de Denen. Fietsen is wereldwijd in de mode bij ambtenaren en politici om problemen van de grote stad en het moderne leven op te lossen, zoals overgewicht, opstoppingen en vervuiling. In veel metropolen begint men enthousiast met fietsprojecten. Die belangstelling zou een uitgelezen kans voor Nederland moeten zijn om de wereld op fietsgebied de weg te wijzen.

Maar de Denen gaan er met de internationale aandacht vandoor. Amsterdam stond jarenlang als vanzelfsprekend wereldwijd bekend als de fietsstad. Maar nu kijkt men naar Kopenhagen. In een BBC-reportage van afgelopen zomer over Kopenhagen wordt de stad al ‘the most popular place in Europe for cyclists’ genoemd. En ook cameraploegen van CNN en ABC schuimen de fietspaden van Kopenhagen af voor reportages over de stad die zichzelf ten doel stelt om ‘the world’s best city for cyclists’ te worden. Die aandacht is terecht. Kopenhagen laat het niet bij ambitieuze woorden,

Special over Kopenhagen

In december zijn de ogen van de wereld op Kopenhagen gericht vanwege de klimaattop. Het zal alle delegaties en de internationale pers dan niet ontgaan dat veel Denen zich - volledig CO2-neutraal - per fiets verplaatsen. Dat is geen toeval, want de stad spant zich bijzonder in voor fietsers. Over zes jaar moet de helft van de forensen op de fiets komen. Het verfrissende fietsbeleid werkt inspirerend. Wereldwijd slaan steden aan het copenhagenizen. De Vogelvrije Fietser probeert het geheim van Kopenhagens succes te ontrafelen en sprak met de burgemeester, een cultblogger en een stadsplanner. Op www. vogelvrijefietser.nl nog meer foto’s (onder andere een helmenshow, Long Johns, Bullitts en andere Kopenhaagse beauty’s) en filmpjes van de aankoop van een Sögreni designbel en het fietsen op de groene golf. november | december 2009

Foto: Mikael Colville-Andersen/copenhagenize.com

maar doet ook veel voor fietsers. In de beleidsstukken van de gemeente tref je geen gemopper over slordig gestalde fietsers of over anarchistisch rijgedrag. De stad koestert haar fietsers, luistert naar de wensen van fietser. De stad wil namelijk graag dat er meer wordt gefietst. Nu komt 37 procent van alle mensen die in Kopenhagen werken of studeren op de fiets. Het doel voor 2015 is gesteld op 50 procent. ‘Ik weet zeker dat we dat gaan halen’, zegt Klaus Bondam. Hij is ‘techniek- en milieuburgemeester’ van Kopenhagen, een soort wethouder. Net na de hoofdburgemeester is zijn functie één van de meest prestigieuze posten in het stadsbestuur. Bondam heeft zich geprofileerd op fietsbeleid en heeft het voor elkaar gekregen om een meerderheid in de raad te vinden voor de ambitieuze doelstellingen. Wat vindt hij ervan dat Amsterdam haar glans verliest? ‘We zeiden vroeger altijd dat we in een vriendelijke competitie met Amsterdam waren, maar nu in verkiezingstijd zeg ik: we zijn Amsterdam voorbij.’ Klaus Bondam vertelt het lachend, maar er

november | december 2009

 11

VogelVrijeFietser

is een serieuze ondertoon. Hij wil de aanpak van Kopenhagen uitventen. ‘We waren in Denemarken altijd in onszelf gekeerd. Ik besloot dat ik een sterke internationale strategie wil hebben.’

Het geheim

Maar eerst: wat is het geheim van Kopenhagen? Het huidige fietsvriendelijke klimaat begon met voetgangers. In 1962 stelde de Deense stedenbouwkundige Jan Gehl bij wijze van experiment voor om van een straat in de binnenstad een voetgangersgebied te maken. De winkeliers klaagden, maar er werd geruststellend gezegd dat het om een proef ging. Gehl zou nauwkeurig de bezoekers tellen. Gehl geloofde dat voetgangersgebieden de stad aangenamer zouden maken om in te leven. De proef slaagde, uit de cijfers bleek dat de winkeliers over aanloop niets te klagen hadden. Er kwamen vijf keer meer bezoekers. De oude binnenstad is nu grotendeels autovrij. Gehl heeft op zijn filosofie van een leefbare en toegankelijke stad een stedenbouwkundig bureau opgebouwd. We spreken met Helle Søholt, één van de medeoprichters van het bureau, over Gehls stedenbouwkun-

Op de Dronning Louises Bro wordt elke fietser geteld

dige aanpak. ‘Door de voetgangerszone veranderde de stadscultuur’, vertelt Søholt. ‘Langzaam aan werd er ruimte van de auto weggehaald. En daardoor worden mensen ineens zichtbaar in de stad. Als mensen elkaar in de ogen kunnen kijken, krijg je een vriendelijke stad.’

Oliecrisis

In de jaren zeventig kwam de fiets in beeld. ‘Door de oliecrisis stegen de prijzen extreem’, zegt Søholt. ‘Op zondagen mocht er niet gereden

Feiten en cijfers - Van alle forensen die voor werk of studie naar Kopenhagen komen, pakt 37 procent de fiets. - Maar van de inwoners van de gemeente Kopenhagen gaat 55 procent op de fiets naar werk, school of universiteit. - 1 Procent fietst voor een betere wereld. De meerderheid fietst omdat het snel en gemakkelijk is. - Fietsers in Kopenhagen rijden elke dag 1,2 miljoen kilometer. - Ruim een op de twintig huishoudens heeft een bakfiets. - Een kwart van alle gezinnen met twee kinderen in Kopenhagen heeft een bakfiets. - Toch ergert maar 2 procent van de fietsers zich aan al die bakfietsen. - De Denen fietsen stevig door. Voor een groene golf van fietsverkeerslichten gaan de planners uit van een gemiddelde fietssnelheid van 20 kilometer per uur. - De Louisebrug is volgens burgemeester Klaus Bondam de drukste fietsverbinding van Europa. Er rijden dagelijks 36.000 fietsers. Een extra rijbaan voor fietsers moet opstoppingen voorkomen. - Het aantal ernstige verkeersslachtoffers onder fietsers is gehalveerd van 252 in 1996 tot 121 in 2008. De gemeente wil dit aantal binnen zes jaar nog eens halveren. - Elke twee jaar belt de gemeente met ruim 1000 inwoners om te vragen of ze nog tevreden zijn over het fietsbeleid. - Een fiets mag best wat kosten. Studenten trekken gemiddeld 400 tot 550 euro uit voor een fiets. Een doorsnee Kopenhagener is bereid om 650 tot 800 euro te besteden aan een fiets. - Alle taxi’s hebben een fietsendrager. Voor drie euro mag je fiets mee.

VogelVrijeFietser

worden. En op basis van de nummerplaten mocht telkens maar de helft van de auto’s de stad in.’ De bewoners kwamen in opstand. Het inperken van het autoverkeer riep geen woede op, maar de burgers eisten een fatsoenlijk alternatief en vroegen om fietsvoorzieningen. ‘Er was veel aandacht voor duurzaamheid, voor soft mobility, dat is lopen en fietsen. Je zou kunnen zeggen dat de crisis een zegen voor de stad was.’ Er werden vervolgens verwoed fietspaden aangelegd. Søholt benadrukt dat er geen alomvattend masterplan was. ‘Het groeit organisch.’ Telkens werd er iets aangelegd en gekeken of het werkt. Alleen de feiten tellen, je moet weten hoeveel fietsers gebruik maken van een fietspad. Nederland zat dertig jaar geleden op hetzelfde spoor als Denemarken. ‘Nederland liep voorop met traffic calming.’ Woonwijken werden verkeersluwer en auto’s moesten langzamer rijden. Maar die voortrekkersrol is Nederland kwijt. Nederlanders zijn alleen nog bezig met verkeersmanagement. ‘Verkeer is deel van het stadsleven, niet andersom.’ Het gaat Søholt om een aangename openbare ruimte. In de werkkamer van burgemeester Klaus Bondam echoot deze boodschap in bijna dezelfde bewoordingen. ‘Het gaat er ons alleen om hoe je een prettige en veilige stad kunt creëren waar iedereen zich veilig voelt.’ De fiets blijkt daar toevallig een goed middel voor. En ook de les van Gehl over het tellen heeft hij in zijn oren geknoopt. ‘Wij weten van elke straathoek precies hoeveel fietsers en voet-

Sujit Patwardan (midden) en Nahmla Jaxa (rechts) november | december 2009

Snelle fietsen

De fietsers in Kopenhagen houden niet van treuzelen. Het fietstempo ligt fors hoger dan wij gewend zijn. Dan moet je natuurlijk een snelle fiets hebben. Sportieve modellen zijn daarom populair. Fixies (doortrappers) ook. Kopenhagen zal waarschijnlijk de stad zijn met de meeste fixies ter wereld.

november | december 2009

gangers er langs komen. Het gaat om de feiten, die zijn belangrijker dan meningen.’ Bondam kent de feiten. Hij somt uit zijn hoofd de verkeerstellingen op de Nørrebrogade op, een verkeersader die hij heeft afgesloten voor doorgaand autoverkeer.

Strategische communicatie

Dit omstreden project is één van de vele plannen, die de stad aantrekkelijk moet maken voor fietsers. Rohl, de fietsambtenaar, vertelt over snelle fietspaden die vanuit de buitenwijken de stad inleiden, meer groene golven, investeringen in veilige fietsroutes naar school, comfortabele fietspaden en fietsles voor allochtonen. Dat is voor Nederlanders bekende kost. Maar er is meer. Rohl vindt ‘strategische communicatie’ belangrijk. ‘We zouden wel gek zijn als we het fietsen niet zouden promoten. Investeringen in fietsers leveren veel op.’ De gemeente heeft het laten narekenen. Elke afgelegde fietskilometer levert een maatschappelijk voordeel op van 1,22 Deens kronen (16 eurocent) en een autokilometer kost 0,69 Deense kronen (9 eurocent). Van deze berekeningen gaat waarschijnlijk niemand extra kilometers fietsen. Wat wel helpt, tenminste daar gaat de gemeente van uit, zijn de fietstellers die op drukke plaatsen zijn neergezet. Op de Dronning Louises Bro (brug) bijvoorbeeld. Daar zijn sinds juni al meer dan anderhalf miljoen fietsers gepasseerd. De boodschap van de gemeente: ‘wij vinden het belangrijk dat je fietst’. De gemeente bedenkt van alles om de fietser in de watten te leggen. Toen

een brug wegens werkzaamheden afgesloten was werd een tijdelijke brug aangelegd die op het water leek te drijven. Een bijzondere ervaring, aldus Rohl. ‘We hebben ook een fietsbrug over een drukke toegangsweg aangelegd. Iedere automobilist ziet die brug, speciaal voor fietsers. We doen ons best om zo’n brug er mooi uit te laten zien.’ Het is telkens dezelfde boodschap: Kopenhagen wil laten zien dat de fietser gewaardeerd wordt. Die positieve en optimistische aanpak slaat aan, ook internationaal. Het Deense fietsbeleid wordt overgenomen en een stad wordt dan ge-copenhagenized. Dit begrip is bedacht door Mikael Colville-Andersen. Deze filmer en fotograaf begon een blog met de titel copenhagenize.com (zie pagina 18). Deze Engelstalige blog gaat over het fietsen in Kopenhagen en inmiddels over alles wat wereldwijd met alledaags fietsen te maken heeft. Hij krijgt veel aandacht en vliegt de wereld rond voor lezingen. De Britse krant The Independent spreekt over een cult blog. In Kopenhagen moet Colville-Andersen zo kort voor de klimaatconferentie wekelijks de internationale pers te woord staan over de zegeningen van het alledaagse fietsen in Kopenhagen. En zo staan de Denen, die volgens politicus Bondam altijd in zichzelf gekeerd waren, ineens in het middelpunt van de belangstelling. Colville-Andersen zegt grappend dat Kopenhagen nu aan ‘schaamteloze zelfmarketing’ doet. 

VogelVrijeFietser

De helmenkwestie Denen vinden het heel gewoon om met een helm op naar de bakker te fietsen. Precieze cijfers zijn er niet over het aantal helmfietsers. Maar wie in Kopenhagen op straat gaat tellen, komt al gauw op een kwart of een derde van de fietsers. En het zijn niet de angstige types. Tekst en foto’s: Michiel Slütter en Suzanne Brink

VogelVrijeFietser

Stijlvol geklede mannen en vrouwen schamen zich niet voor een helm. Niet iedereen is blij met de populariteit van de helm. Mikael Colville-Andersen van copenhagenize.com (zie pagina 18) windt zich er enorm over op zijn blog. Hij vindt dat fietsers onnodig angst wordt aangejaagd. De cijfers geven hem gelijk. Want zo gevaarlijk is het niet in Kopenhagen. De laatste tien jaar is het aantal verkeerslachtoffers onder fietsers gehalveerd. En tegelijkertijd nam het aantal fietsers sterk toe. De ambtenaren van de gemeente Kopenhagen zullen het niet hardop zeggen, maar ze vinden het eigenlijk niet erg dat ColvilleAndersen de discussie over het nut van de helm zo fel voert. De gemeente benadrukt wel dat helmen voor kinderen verstandig is. ‘Maar ik ben geen voorstander van een verplichte helm’, zegt Klaus Bondam. Hij is de techniek en milieuburgemeester die verantwoordelijk is voor het fietsbeleid. En wat vindt de Deense fietsersbond, de Dansk Cyklist Forbund (DCF)? Lise Bjørg Pedersen van de DCF wil ook geen wettelijke verplichting, maar ze is zeker geen tegenstander van de fietshelm. Ze gelooft niet dat de helm het fietsen ontmoedigt. ‘In de winter zet je toch ook een muts op om je te beschermen tegen de kou. Dan denk je toch ook niet: de winter is slecht voor mij?’  14

Helmenwinkel

De fietswinkel op de Gammelkonveyj heeft een keur aan helmen. Helmen in alle kleuren van de regenboog, sommige met bloemetjes. Het gaat goed met de helmenzaken, vertelt de verkoper. In het verleden heeft een bekend Deense politicus met een groot hoofd de zaak van de helm behoorlijk geschaad. Die sporthelm van hem zag er niet uit, vonden veel Denen, en ze gruwden van de gedachte op hem te lijken. Vervolgens won de helm toch aan populariteit toen de skaters mooie gekleurde helmpjes kregen. Het merk Bell, een eenvoudige potvorm, vliegt de winkels uit. Die had als nadeel dat de ventilatie slecht is, maar er is nu een variant met meer luchtgaten. Wat de verkoper echt een gotspe vindt zijn de kale helmen waar je zelf een modieus hoesje op kan zetten. ‘Ze zien toch wel dat je een helm op hebt. Waarom zou je dat verdoezelen?’ Kijk voor meer helmen op: vogelvrijefietser.nl

november | december 2009

Fietsproblemen in úw omgeving? De Fietsersbond helpt!

Word nú lid van de Fietsersbond en ontvang 20 kaarten met 4.500 km fietsroutes gratis! Vul de coupon in en stuur deze nu op. Of meld u aan via www.fietsersbond.nl/vvf2009. Dan ontvangt u als nieuw lid helemaal gratis 20 fietsroutekaarten met een winkelwaarde van e 27,50. Op deze kaarten vindt u fietsroutes met een GRATIS: 20 fietsroutetotale lengte van 4.500 kilometer, allemaal bewegwijzerd en verspreid over kaarten. heel Nederland. Tevens ontvangt u uw Fietsersbond-pas met vele extra Word nú lid! voordelen, zoals kortingen in fietsenwinkels.

�

5 redenen om lid te worden

2 3

A N T W O O R D K A A R T

Meer en betere fietsvoorzieningen. Meld uw klachten over onveilige of oncomfortabele fietsroutes op www.fietsersbond.nl/meldpunt!

Ja, ik word lid van de Fietsersbond en ontvang

Elke 2 maanden het tijdschrift ‘Vogelvrije Fietser’, boordevol interessante en praktische informatie. Met testen van o.a. fietsen, fietssloten en fietsroutes. Korting voor leden op fietsen, fietsaccessoires, overnachtingen, kaarten en gidsen, buitensportartikelen en reparaties onderweg. Kijk op: www.fietsersbond.nl/ledenvoordeel

4 Fietsrouteplanner. Stel uw route samen

Fietsen, fietsroutes, overnachtingsmogelijkheden etc. Kijk voor een schat aan informatie over alles wat met fietsen te maken heeft op: www.fietsersbond.nl

�

met de fietsrouteplanner van de Fietsersbond. Kijk op: www.fietsersbond.nl/routeplanner.

20 fietsroutekaarten gratis thuis.

Ik machtig de Fietsersbond om maandelijks, voor een periode van minimaal één jaar, tot wederopzegging het volgende bedrag van mijn giro- of bankrekening af te schrijven:

� e 2,50 � e 3,50 � e 5,� Ik geef een ander bedrag, namelijk: e ............... (minimaal e 2,17 per maand) NAAM:

M/V

STRAAT:

HUISNR:

POSTCODE:

PLAATS:

TELEFOON:

GEBOORTEDATUM:

E-MAIL: GIRO- OF BANKREKENING:

(BIJ AUTOMATISCHE INCASSO)

DATUM: HANDTEKENING:

� Ik betaal liever per acceptgiro. Stuur mij er eentje toe s.v.p. Stuur deze coupon op naar de Fietsersbond, antwoordnummer 4309, 3500 VE Utrecht (postzegel niet nodig). Let op: deze aanbieding is geldig t/m 31 december 2009 09.vvf.618

U kunt ook lid worden via www.fietsersbond.nl/vvf2009

De Deense fietser versus de Nederlandse fietser

Tekst en foto’s: Michiel Slütter

In Kopenhagen is een fiets net zo’n alledaags vervoermiddel als in Nederland. Maar er zijn grote verschillen tussen de Deense en de Nederlandse fietscultuur. Lise Bjørg Pedersen van de Dansk Cyklist Forbund (de Deense fietsersbond) was afgelopen voorjaar in Nederland. Een paar dingen vielen haar op. - De Denen hebben betere fietsen. - Nederlanders fietsers rijden beduidend langzamer dan de Denen. - Voor veel Denen is de fiets een on-

derdeel van de identiteit. In Kopenhagen is het niet ongebruikelijk om veel geld in je oude fiets te steken en hem bijvoorbeeld opnieuw te laten spuiten in opvallende kleurcombinaties. - In Nederland hebben zelfs kinderen tot Pedersens verbazing geen fietshelm op. In Kopenhagen is de helm in de mode. Het laatste jaar explodeerde de verkoop. Fietsenwinkels waren ineens door hun voorraad heen.

En wat viel ons op?

- Roestige stadsbarrels zijn in Kopenhagen inderdaad een onbekend fenomeen. De Denen rijden rond op luxere fietsen. - En misschien rijden de Denen daarom een stuk harder. Dat schiet lekker op. Maar gezellig naast elkaar fietsen is er niet bij. Als iemand in de weg fietst, klinkt er meteen belgerinkel. Dat kwam op ons vinnig over, maar de Denen verzekeren ons dat het niet vervelend bedoeld is.

Høfligheden

‘Aan de kant, ouwe man!’ Tekening: Mette Dreyer VogelVrijeFietser

Ook in Denemarken maakt men zich zorgen over het (vermeende) wangedrag van de fietsers. In Cyklister, het magazine van de Deense fietsersbond, komt Peter Olesen aan het woord. Hij schreef een boek over omgangsvormen: Høfligheden. Aan de fietsers wijdt hij een apart hoofdstuk. ‘Ik ben een fanatieke fietser’, zegt Olesen tegen Cyklister, ‘maar ik race niet. Daardoor vallen de agressieve inhaalmanoeuvres en de ik-mentaliteit op het fietspad mij zo op. Ik heb buitenlandse vrienden die, als ze zich op het fietspad wagen, schrikken van de agressie. Ze hebben meegemaakt dat ze nageroepen werden. Daarom is het hoofdstuk een hint: wees als fietsers wat vriendelijker tegen elkaar.’ De Fietsersbond in Nederland signaleert hetzelfde gedrag en begint daarom komend voorjaar met een gedragscampagne.

november | december 2009

In Amerika Eigenlijk ben ik meer een Europa-man, maar deze zomer moest het er dan toch maar eens van komen: Amerika! Ik was benieuwd. We kozen maar meteen voor het Wilde Westen: vanuit Californië naar Nevada, Utah, en Arizona en weer terug. We bezochten een paar prachtige Nationale Parken, die verder overigens worden omringd door uitgestrekte dorre vlaktes. Dat de fiets in opkomst is in Amerika was in deze contreien niet te merken. Begrijpelijk, want in deze woestijnachtige streken, ‘where the snakes and scorpions run’, en waar je honderd mijl kunt rijden zonder een nederzetting te passeren, doe je niet zo veel met een fiets. Ik was in ieder geval zelf erg blij dat ik in een automobiel met airco zat. Ik ben ook bang dat de ‘regular folks’ in het republikeinse Westen niet veel op hebben met fietsen. Dat associëren zij toch vooral met types als studenten, vegetariërs, Obamastemmers en andere democratische losers.

Bakfietsen De gemeente van Kopenhagen verleent soepel vergunningen voor straatverkoop met een bakfiets. Dat heeft geleid tot een toevloed van bakfietsenkraampje waar je kranten, koffie, fruit of ijs kunt kopen. In de binnenstad kun je flensjes laten bakken op een bakfiets die is uitgerust met elektrische kookplaten. Gemeentewerkers, postbodes, iedereen gebruikt een bakfiets.

november | december 2009

column

- De Denen fietsen gedisciplineerd. Spookrijden komt bijna niet voor, door rood rijden gebeurt zelden, bijna niemand rijdt slingerend of onnodig links, en als Denen afremmen steken ze hun hand in de lucht om achteropkomende fietsers te waarschuwen. - Een passagier op de bagagedrager meenemen, dat doen de Denen niet. Daar hebben ze bakfietsen voor. 

kort nieuws rare fratsen

column lokaal fietsvraag

producten brieven

colofon

Geheel anders ligt dat in de grote steden, zoals wij aan het begin en aan het einde van onze reis mochten ervaren. In San Francisco en Los Angeles is de fiets inmiddels een vertrouwde verschijning geworden en het aantal ‘bike trails’ (exclusieve fietspaden) en ‘bike lanes’ (gemarkeerde fietsstroken op de weg) is sterk toegenomen. Voor ons heel gewoon misschien, zo’n fietsstrook, maar in Amerika een zwaar bevochten verworvenheid. De automobilisten moeten er nog steeds aan wennen. Zoals wij in Nederland borden hebben met ‘overstekend wild’, hebben ze daar borden die waarschuwen voor fietsers op de rijweg. In de steden is een groot aanbod aan fietsverhuurders. In San Francisco huurden we voor 28 dollar een fiets bij ‘Blazing Saddles’: een knipoog naar de gelijknamige bruine bonenwestern van Mel Brooks. Niet goedkoop, maar daar kreeg je wel een helm, een slot en twee broekspijpelastieken bij. Want aan tierelantijnen als spatborden, kettingkasten en jasbeschermers doen ze niet in Amerika. De helm was overigens niet verplicht voor personen boven de achttien jaar. Dit tot diepe verontwaardiging van de jongeren in ons gezelschap, die naar eigen zeggen beter konden fietsen dan hun ouders. En daar hadden ze zeker een punt.

Tekst: Kees Volkers

Het geijkte tochtje in San Francisco is ‘Biking the Bridge’: langs de baai over de Golden Gate Bridge tot Sausalito of Tiburon, en vandaar met de ferry terug. Het was dan ook vrij druk op de brug en we moesten goed opletten dat we niet van de sokken werden gereden door zo’n zwalkende fietstoerist uit Tokio of andere debutanten die zo’n rijwiel wel eens wilden uitproberen. In Los Angeles verbleven we aan de kust, in het geweldige Santa Monica. Onder de pier huurden we een fiets voor slechts 18 dollar, inclusief slot. Onder Santa Monica loopt een 22 mijl lange ‘bike trail’ langs de kust van LA en bekende stranden als Muscle Beach en Venice Beach. Het vrij liggende fietspad is formeel ‘only for bikes’, maar ook joggers, skaters, segways en ‘billenwagens’ maken er gretig gebruik van. Dat de fiets terrein wint in Amerika is wel duidelijk. Aan de andere kant blijft het toch vooral een ‘fun activity’. Vaak krijg je nog het idee dat de fiets niet helemaal serieus wordt genomen. Zo mogen fietsers in Californië nog gewoon op het trottoir rijden, dat heeft men blijkbaar liever dan ze toe te laten op de weg. In feite lijdt de fiets in Amerika nog steeds aan het autopedsyndroom. Kees Volkers

VogelVrijeFietser

Mikael copenhagenizes the world Drie jaar geleden zette fotograaf en filmer Mikael Colville-Andersen een foto van een doodgewone fietsende vrouw op zijn blog, die tot een hausse aan reacties leidde. Nu is hij de ongekroonde fietsambassadeur van Kopenhagen. Tekst: Suzanne Brink Foto’s: Michiel Slütter en Mikael ColvilleAndersen

VogelVrijeFietser

‘De Deense Fietsersbond moet wel voor de helm zijn. Anders krijgen ze geen geld meer’. Kopenhagens onofficiële Fietsambassadeur Mikael Colville-Andersen is niet vies van een provocatie hier of daar richting fietsorganisaties in Kopenhagen. Hij kan het zich permitteren. ‘Ik ben de enige die onafhankelijk is. Ik vertel jullie de waarheid’, zegt hij met een knipoog. Want Colville-Andersen maakt geen deel uit van welke organisatie dan ook. Een aanbod om deel uit te maken van de Deense fietsambassade sloeg hij af. Maar officiële functie of niet, niemand die naar Kopenhagen komt en iets over fietsen wil weten kan niet om hem heen. Hij wordt uitgenodigd voor

internationale congressen over fietsen in New York en Frankrijk en adviseert steden in onder andere Oost-Europa hoe ze het fietsen moeten verkopen aan hun burgers. ‘Volgende week ga ik naar Frankrijk. Ik ben samen met de burgemeester van San Sebastian eregast. Ongelooflijk toch.’ Hij heeft al zo’n honderdvijftig mensen rondgeleid van over de hele wereld die zich met de fiets bezig houden. Ook de redactie van de Vogelvrije Fietser valt de eer te beurt.

Conversatiepad

We hebben afgesproken bij Baisikeli, een Deens fietsverhuurbedrijf dat zijn opbrengsten naar Afrika stuurt (zie

pagina 31). Het eerste dat hij doet is ons een button overhandigen met het fraaie fietslogo dat overal in de stad te vinden. Het logo is ontworpen door Troels Heien, de compagnon met wie Colville-Andersen een fietsadviesbureau heeft. Een van de classics op zijn rondleidingen is de fietsenteller op de Dronning Louises Bro (brug). Hij moet hard lachen als hij ziet dat iemand een sticker onder de teller heeft geplakt die zegt: u bent fixie nummer 06969. Fixies zijn in Kopenhagen veel populairder dan in Nederland. ColvilleAndersen: ‘Ik sta hier dus heel vaak met mensen te kijken naar die teller en de fietsers op dit fietspad en ik heb vaak genoeg gezien dat mensen zich

november | december 2009

VogelVrijeFietser

Colville-Andersen: ‘In plaats van de fietsers, moet je de automobilisten waarschuwen.’

echt verbaasden. Veel mensen weten niet eens dat Kopenhagen zo bijzonder is vanwege het grote aantal fietsers. Als ze dat eenmaal zien zijn ze trots.’ Het fietspad is pas verbreed. ‘Eerst had de gemeente het over een snelfietsstrook, maar ze noemen nu het oudste deel het conversatiepad.’

Copenhagenize

Het begon drie jaar geleden met een simpele zwartwit foto met tegenlicht: vrouw in rok stapt af voor stoplicht. Meer was het niet. Maar blogger Colville-Andersen kreeg er veel reacties op, vooral uit Amerika. ‘Het was voor mij wat een iglo is voor een eskimo. De moeite van het fotograferen amper waard.’ Maar daar dachten met name Amerikanen heel anders over. Het regende reacties. Hoe was het mogelijk dat iemand kon fietsen met een rok aan. Waar was de helm? Waar het veiligheidsvestje?’ ‘I hit a nerve’, zegt Colville-Andersen die van huis uit filmer, fotograaf en grafisch ontwerper is. De tijd is rijp. Het broeit in de steden over de wereld. Het verkeer loopt vast en fietsen lijkt de oplossing. Toen hij zijn bezoekersaantallen zag stijgen moest hij kiezen. ‘Als je een blog hebt moet je daar elke dag iets op zetten. Anders heeft het geen zin. Dus ik moest stoppen of er serieus werk van maken.’ Bovendien moet je reageren. Elke dag stroomt zijn inbox vol met mailtjes, vooral van Amerikanen.’ Als er in New York iets gebeurt op fietsgebied heb ik de volgende dag vijftig mailtjes. Zijn lezers sturen hem foto’s en filmpjes over de langste fietsbrug van de wereld in

VogelVrijeFietser

Spanje of over een Australische vrouw tegen wie een rechtzaak wordt aangespannen omdat ze weigert een helm te dragen. Op copenhagenize.com staat internationaal fietsnieuws en schrijft hij beschouwingen. De blog Copenhagenize.com noemen bleek een briljante zet. To copenhagenize is een werkwoord dat beleidsmakers over de hele wereld gebruiken en staat voor het inrichten van een stad zodat je er net zo goed kunt fietsen als in Kopenhagen. Op copenhagenize.com windt Colville-Andersen zich op over de angstcultuur van de Denen en campagnes om helmen te dragen die volgens hem het streven naar meer fietsen ondermijnt. ‘En stel je voor dat

‘Hoe was het mogelijk dat iemand kon fiet-

sen met een rok aan?’ je een auto zou proberen te verkopen door te zeggen: het is wel gevaarlijk hoor. Gordels om. Dat werkt niet.’

Actievoeren met humor

Mikael Colville-Andersen is een eigentijdse actievoerder. Drammen jaagt mensen alleen maar in het harnas. Hij zegt het met humor. Hij geeft een twist aan de hele helmkwestie door filmpjes te maken die pleiten voor helmgebruik thuis tijdens het computeren. De meeste ongelukken gebeuren tenslotte thuis. Of die laten zien dat je helmen

beter voor iets anders kunt gebruiken: als je hem onder je bagagedrager stopt kun je er twee biertjes in kwijt. Plak twee helmen aan elkaar en je kunt ermee voetballen. Hij wijst op zijn pakje sigaretten: ‘Kijk, het is wettelijk verplicht om dertig procent van de verpakking van sigaretten te wijden aan waarschuwingen. Stel dat je dat in zou voeren op auto’s, het werkelijke gevaar. Dertig procent van de auto volplakken met waarschuwingen: Driving kills. Dan zou de charme er snel vanaf zijn.’ Een ander idee, reclameborden met de tekst: ‘Please don’t kill or maim any pedestrian or cyclists with your car today. Now stop reading and concentrate.’ ‘Draai het om.’ Bang om voor antiauto versleten te worden, is hij niet. ‘Benadruk de nadelen van auto’s. Maar doe het met humor.’ Humor, dat is ook de Slow Bicycle Movement, opgericht als tegenwicht tegen de mensen die fietsen als sport zien. Op slowbicyclemovement.org zijn filmpjes te vinden, waarin mensen hun best doen zo lang mogelijk te doen over een paar luttele meters. Hij neemt het onder meer op tegen de Amsterdamse Marc van Woudenberg. Wie in Kopenhagen gefietst heeft, weet dat Nederlanders zo’n competitie in langzaam fietsen gemakkelijk winnen. Denen fietsen snel. Van Woudenberg is ook de man achter Amsterdamize. com. Er zijn veel fietsblogs van strijdbare fietsactivisten. Oosteuropeanen, Australiërs, veel Amerikanen en een enkele Afrikaan. Zie de links op copenhagenize.com.

november | december 2009

Cycle chic

Foto: Mikael Colville-Andersen/copenhagenize.com

Met de term Cycle Chic heeft ColvilleAndersen minstens dertien anderen geïnspireerd om ook stijlvol geklede mensen (lees: vrouwen) op de fiets te fotograferen. Naaldhakken, korte rokjes, blote jurkjes, maar ook hoge bivakmutsen en stijlvolle winterkleding. Dat is een heel verschil met drie jaar geleden toen één foto van een vrouw met rok op de fiets zoveel reacties losmaakte. Voor Nederlanders is een vrouw in rok op de fiets natuurlijk gesneden koek,

die iglo voor een eskimo. De boodschap die wij eruit op zouden kunnen maken zou eerder zijn: trek eens iets feestelijks aan op de fiets in plaats van die eeuwige spijkerbroek. En hadden wij maar zo’n aansprekend fietslogo om het fietsen aan de man te brengen. In zijn blogs deelt Colville-Andersen onvermoeibaar pluimen en terechtwijzingen uit. Bangmakerij van de overheid: fout. Humor: goed. Hij wijst bijvoorbeeld op het verschil tussen een lichtjescampagne in Denemarken en in Nederland. In Denemarken fietste

een doodshoofd door het duister met een groot rood kruis er doorheen. Het Nederlandse spotje heeft hij op zijn eigen anti-helmsite gezet. In dat spotje worden een jongen en een meisje betrapt terwijl de jongen net de bloes van het meisje omhoog sjort. Op hun ruggen branden fietslampjes. ‘Denk er aan ze aan te doen, maar ook om ze uit de doen’, zegt de voice-over. Nederland gidsland? De Nederlandse Fietsersbond kan in elk geval geen kwaad doen. ‘Jullie moeten een dependance openen in Kopenhagen.’ 

Deze voor ons heel onschuldige foto maakte drie jaar geleden veel reacties los.

november | december 2009

VogelVrijeFietser

Cykelmageren: je eigen unieke fiets

De fiets van mode ontwerper Paul Smith

‘Geld interesseert me totaal niet’, roept Rasmus Gjesing baldadig op zijn site. Ondertussen maakt hij wel fietsen voor bedragen waar de Nederlandse fietser steil van achterover slaat. Denk aan minimaal 1000 euro. Tekst: Suzanne Brink Foto’s: Cykelmageren en Suzanne Brink

VogelVrijeFietser

‘Je kan bij ons een fiets in elke kleur krijgen’, vertelt manager Lailah Roswall. Ze laat een stevige kleurenwaaier zien, waar die van doe-het-zelf groothandels bij verbleken. ‘En je hoeft je niet tot één kleur te beperken. Alle metalen onderdelen kunnen we in andere kleuren spuiten.’ Rasmus Gjesing begon zijn winkel na jarenlang met groeiende ergernis barrels van ondermaatse kwaliteit te hebben gerepareerd. Hij was opgeleid in de jaren tachtig toen nog aan duurzaamheid en degelijkheid werd gehecht. Manager Roswall vertelt dat de winkel niet aan reclame doet. Dat past niet bij de fietsen. Het laatste wat ze ook wil, is iemand in de winkel overhalen om een fiets te kopen. ‘We maken mooie, goede fietsen en dat vertellen mensen aan elkaar door.’ Een klant die veel andere

klanten over de streep heeft getrokken is kledingontwerper Paul Smith. Nadat hij in Kopenhagen was geweest bestelde hij een knalrode herenfiets. Een paar maanden later stond hij in de New York Times met zijn favoriete voorwerpen. Waaronder de rode handgemaakte fiets van Rasmus Gjesing. Het zorgde voor een golf aan mailtjes vanuit Amerika die Rasmus niet allemaal zelf kon beant-

woorden. Dat is een van de redenen waarom Roswall drie jaar geleden mee ging helpen in de winkel.

Nederlanders gefascineerd door sloten

Of er wel eens Nederlanders langs komen? Dat wel, maar ze kopen meestal niks. Verkoper Klaas Dekker heeft een jaar in Nederland gewoond en spreekt een paar woordjes Nederlands. Hij weet te vertellen dat Nederlanders gefascineerd zijn door de sloten. Denen gebruiken amper kettingen en zetten hun fiets gewoon los tegen de gevel van hun huis of in fietsrekken. Ze hebben veel minder last van fietsdiefstal. Volgens Dekker komen er wel eens busjes met Oosteuropeanen langs die een hele straat leegroven. ‘Dan kijk je ‘s ochtends de lege straat in en weet

november | december 2009

Lailah Roswall en Klaas Dekker

je: die is weg.’ Bij Cykelmageren hebben ze een aardig Basta-slot dat in dezelfde kleur als het frame gespoten kan worden en dat erkend is door de verzekering. Een fiets van Gjesing is uniek. Het is de enige fiets zonder merkstickers dus iedereen weet ook dat hij bij Cykelmageren vandaan komt. Wie een fiets komt kopen, maar niet weet wat hij moet kiezen kan inspiratie putten uit de voorbeeldmodellen in de showroom. De medewerkers van de fietsenmaker zijn verrukt van een model dat nog in de steigers staat. Het frame is in een zachte petrolkleur gespoten, terwijl de velgen knaloranje zijn. ‘Maar’, zegt Lailah, ‘Rasmus kijkt zelf altijd even de bestelling na. Als hij denkt: deze fiets wordt spuuglelijk, belt hij de klant. Het zijn natuurlijk zijn fietsen. Hij wordt er ook op aangekeken.’ 

november | december 2009

Mannenmandje In Denemarken is de bagagedrager een ondergewaardeerd fietsonderdeel. De meeste Denen vervoeren hun spullen voorop, in een mandje of in de bak van hun bakfiets. Voor een zo populair item is er wel weinig variatie aan mandjes. Het gros is van zwart gaasmetaal, een enkele keer opgesierd met bloemen. Daarnaast zijn er rieten mandjes. Rasmus Gjesing van Cykelmageren wil in de komende jaren meer fietsonderdelen zelf ontwerpen. Misschien dat daar wat uit komt. Hij denkt over een ‘mannenmandje’.

VogelVrijeFietser

‘We zijn Amsterdam voorbij’

Hij was landelijk bekend als acteur in een populaire Deense tv-serie. Maar Klaus Bondam is ook politicus. De afgelopen drie jaar had hij als milieuburgemeester het fietsbeleid onder zijn hoede. Dat hebben de inwoners van Kopenhagen geweten.

Tekst en foto’s: Michiel Slütter

VogelVrijeFietser

Als de inwoners van Kopenhagen hem nog niet kenden als acteur zullen ze nu zeker weten wie hij is. Burgemeester Klaus Bondam heeft het – tot vreugde van veel fietsers - aangedurfd om een drukke verbindingsweg (de Nørrebrogade) af te sluiten voor doorgaand autoverkeer. ‘Veel mensen

haten me erom. Mensen schrijven brieven naar kranten. Het was prima zoals het vroeger was, staat er dan. Het is belachelijk wat hij heeft gedaan; we moeten hem stoppen.’ Een kwestie als de afsluiting van de Nørrebrogade is waar het volgens Bondam nu in de grote steden om

gaat. ‘In het nationale parlement wordt er veel gediscussieerd over moslims en de islam. In de stad gaat de belangrijkste discussie over de toegang tot de stad en de verdeling van de ruimte’, zegt Bondam. Hij is er trots op dat hij ondanks alle tegenstand de Nørrebrogade toch heeft

november | december 2009

niet bij de Nørrebrogade. Hij wil het autoverkeer verder aan banden leggen. Hij is een verklaard voorstander van een tolheffing zoals die in Londen is ingevoerd. ‘75 Procent van de inwoners van Kopenhagen is er voor. Het bedrijfsleven ook. Alleen de regering staat het ons niet toe.’ Hij heeft zijn hoop gevestigd op de oppositie die naar Bondams inschatting na de volgende verkiezingen zal gaan regeren. ‘We hebben die tolheffing nodig, want met het huidige verkeer

‘We hebben die

tolheffing nodig’ kunnen we niet aan de EU-eisen voldoen op het gebied van fijn stof en geluidsoverlast.’

Wilt u echt de auto aan banden leggen? ‘Ja! Er is geen seconde twijfel in mijn stem.’ afgesloten. Het fietsverkeer schoot vervolgens van 30.000 naar 36.000 fietsers per dag. En daarmee is het volgens Bondam de drukste fietsverbinding van Europa. Ook is er een groene golf ingesteld. Voor twaalf uur ’s middags kun je zonder stoppen naar de binnenstad rijden. En daarna keert de groene golf om en fiets je zonder stoppen naar de buitenwijken. De Deense planners zijn van een straf tempo uitgegaan; met een vaartje van zo’n twintig kilometer per uur ben je verzekerd van groen licht. Als het aan Bondam ligt, blijft het

november | december 2009

In Nederland durven veel politici hun vingers niet te branden aan het drastisch inperken van de vrijheid van de auto. ‘Dan vraag ik me af of je als politicus dan wel je uiterste best doet om mensen te overtuigen.’ En wilt u dan de fietser meer ruimte geven. Door bijvoorbeeld de fietspaden te verbreden ten koste van de auto? ‘Dat is inderdaad de belangrijkste kwestie. Het gaat over prioriteiten stellen en niet accepteren dat auto’s

de meeste plek krijgen op de straten van onze stad.’

Waarom is het fietsen zo belangrijk voor u? ‘De fiets is een middel en geen doel. Ik wil graag een prettige stedelijke omgeving, waar ruimte is voor iedereen. Dankzij de fietsen zijn we niet verdronken in de auto’s.’ In december is de klimaatconferentie in Denemarken. Wilt u deze gelegenheid aangrijpen om de wereld te laten zien wat er bereikt is? ‘Dat doen we al. Elke week komen er gasten die willen weten wat we bereikt hebben en wat onze doelen zijn.’ Is de aanpak van Kopenhagen te kopiëren? ‘Melbourne en New York zijn al aan het copenhagenizen. Ze leggen fietspaden aan zoals in Kopenhagen. Wij zijn een voorbeeld voor andere steden. Toen de burgemeester van Chicago hier eind september op bezoek was, wilde hij meteen op de fiets de stad in.’ Waarom vindt u het zo belangrijk om het fietsbeleid van Kopenhagen internationaal uit te dragen? ‘Ik was twee jaar geleden op de klimaatconferentie in Bali. Op een bijeenkomst van steden werd Kopenhagen de hemel in geprezen door Nick Gavron, voormalig loco-burgemeester van London. Daarna zei ik maar snel dat Londen ook een hele prettige stad is. Na de bijeenkomst kwam ze naar me toe en zei ze dat middelgrote steden als Kopenhagen belangrijk zijn als laboratoria. Als je in een stad als Kopenhagen veel mensen op de fiets krijgt, is bewezen dat het kan. Zij kan

VogelVrijeFietser

Boven: Dodehoeklogo op vrachtwagen Onder: Gemeentewerkers in Kopenhagen met bakfiets

belangrijk om een positieve houding ten opzichte van het fietsen te creëren. Ik geef zelf het goede voorbeeld door ook op de fiets te gaan. Op de fiets kun je voelen wat de stemming in de stad is. Is er spanning? Of bijvoorbeeld opwinding. Zoals toen Obama op bezoek kwam. Op de fiets leef je echt samen in de stad.’

met het voorbeeld van Kopenhagen anderen overtuigen om het ook in Londen te proberen. Wat wij als Kopenhagen laten zien, is dat duurzame ontwikkeling prima samen kan gaan met economische ontwikkeling.’

‘Ik wil een prettige

stedelijke omgeving’

Kan de fiets bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem? ‘It is a local solution for a global problem. Het is bekend dat een derde van de CO2-uitstoot voor rekening van vervoer komt. Je zult dus iets aan het autogebruik moeten doen. Dat

VogelVrijeFietser

betekent meer openbaar vervoer, maar ook investeren in de fiets. Kopenhagen moet ’s werelds beste stad voor fietsers blijven. Het stimuleren van het fietsgebruik is een onderdeel van het plan om van Kopenhagen in 2015 een CO2-neutrale stad te maken, een eco-metropolis.’

Uit gesprekken met ambtenaren en de vertaalde beleidsstukken spreekt een positieve toon. Ik krijg de indruk dat Kopenhagen de fietsers koestert. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de fietstellers die laten zien dat elke fietser voor de stad belangrijk is. ‘We willen open en eerlijk communiceren. Ik vind presentatie heel belangrijk. Ik ben professioneel acteur. En ik heb me altijd bemoeid met posters en advertenties. Ons logo met het fietsje en de afkorting van Kopenhagen is een merk geworden. Ik vind het heel

Nu pakt 37 procent van de forensen die in Kopenhagen werken de fiets. In 2015 moet dat 50 procent zijn. Hoe bereikt u dat? ‘We hebben veel plannen. Eén daarvan is de aanleg van fietspaden vanuit de buitenwijken naar de binnenstad. Een ander plan is om het fietsen veiliger te maken. Want we weten dat mensen voor andere transportmiddelen kiezen als ze het fietsen als onveilig ervaren. We investeren bijna 50 miljoen kronen (6,7 miljoen euro) in veilige routes naar school, zodat ouders hun kinderen op de fiets naar school brengen. We doen dit omdat we weten dat kinderen die vroeg beginnen met fietsen dat blijven doen als ze volwassen zijn. Op die manier zullen meer mensen in de toekomst voor de fiets kiezen.’ Amsterdam was internationaal de fietsstad. Wat vindt u ervan dat Amsterdam haar glans verliest? ‘We zeiden vroeger altijd dat we in een vriendelijke competitie met Amsterdam zijn. Maar nu in verkiezingstijd zeg ik: we zijn Amsterdam voorbij.’ Bondam vertelt het plagerig, als een grapje, maar hij meent het wel. Wanneer het om succesvol en innovatief fietsbeleid gaat, kijkt de wereld volgens Bondam nu naar Kopenhagen als de stad die de weg wijst. 

november | december 2009

Fietsambassade Bij de Dansk Cyklist Forbund (de Deense fietsersbond) zijn ze maar wat blij dat Kopenhagen internationaal flink aan de weg timmert met het succesvolle fietsbeleid. ‘Dat schept verplichtingen’, zegt Lise Bjørg Pedersen van de Dansk Cyklist Forbund. (DCF). Kopenhagen moet zich nu wel blijven inspannen voor goede fietsvoorzieningen. ‘En de hoofdstad is een voorbeeld voor de rest van het land. Als men hier nieuwe dingen test en goede resultaten krijgt, kan dat ook in andere Deense steden worden gebruikt.’ Sterker nog: Pedersen is er van overtuigd dat ook de rest van de wereld de lessen van Kopenhagen ter harte zou moeten nemen. Om Deense fietssuccessen uit te venten is begin dit jaar de Danish Cycling Embassy opgericht. De fietsindustrie, adviesbureaus, overheden en de DCF werken in de fietsambassade samen. Pedersen heeft de fietsambassade onder haar hoede. Zoals zo vaak is geld een probleem. Het Deense ministerie van Economische Zaken is inmiddels met 70.000 euro te hulp geschoten. ‘We willen Denemarken neerzetten als een fietsland’, zegt Pedersen. De fiets is een typisch Deens icoon waarmee het land aan de man kan worden gebracht. De VN-klimaatconferentie in Kopenhagen is een prachtige kans om journalisten bij te praten over fietsland Denemarken. Voor de journalisten staan honderd fietsen klaar voor een tochtje langs de fiets-

Poster uit 1947 highlights . En aansluitend treffen de journalisten in het stadhuis wetenschappelijke experts die uitleg geven over de voordelen van fietsen. Ook heeft de fietsambassade in de ontvangsthal gewone fietsers klaar staan. Journalisten kunnen een postbode, een operazanger, een ambitieuze jonge consultant, een alleenstaande moeder, een gezin met drie kinderen en een moslima interviewen. Om het de journalisten gemakkelijk te maken zijn de gewone fietsers geselecteerd op hun talenkennis. Meer informatie: www.cycling-embassy.dk

Logooversigt til CYCLING EMBASSY OF DENMARK

Cycling Embassy of Denmark

november | december 2009

VogelVrijeFietser

ycling Embassy

Font: ALLER SANS LIGHT. Fonten kan downloades g http://www.dmjx.dk/presserum/skrift.html

De straat als ontmoetingsplek Gehl Architects adviseert van New York tot Londen, Mexico City en Melbourne, maar ook Rotterdam hoe deze steden duurzamer kunnen worden. ‘Veel architecten ontwerpen steden op dezelfde manier waarop ze een theelepel hebben leren vormgeven. Dat werkt niet’ Tekst: Suzanne Brink Foto’s: Gehl Architects en Suzanne Brink

‘De fiets is een middel, niet het doel’, zegt Helle Søholt, partner van Gehl Architects op hun kantoor in het centrum van Kopenhagen. ‘Het doel is een leefbare, duurzame stad. Een duurzame city slaat niet alleen op milieu. Het gaat ook om sociale duurzaamheid, om kwaliteit van leven. Al die eenzame mensen die naar de psychiater moeten. Dat kost kapitalen. Net zoals overgewicht. In sommige landen gaat de levensverwachting omlaag omdat mensen te dik worden. Overgewicht kost ook klauwen met geld. Onze visie is dat een stad een plek moet zijn waar mensen elkaar kunnen zien en ontmoeten. Het is nog te vaak zo dat het doel van stedenplanning de doorstroom van verkeer lijkt te zijn. Verkeer is geen doel. Verkeer is deel van het stadsleven, niet andersom.’

‘We zijn toch geen Italianen!’

Jan Gehl van Gehl Architects zorgde er in 1962 voor dat winkelstraat Strøget afgesloten werd voor verkeer. Dat was toen revolutionair. Gehls voorbeeld was Venetië: geen auto’s,

VogelVrijeFietser

maar straten vol mensen. Het afsluiten van de straat ging niet zonder slag of stoot. ‘Wij zijn toch geen Italianen’, riepen de Denen. Winkeliers waren bang dat ze de tent wel konden sluiten. Het tegendeel bleek waar. Strøget is nu een heel populaire winkelstraat. Inmiddels zijn er nog drie straten afgesloten voor verkeer en ligt de straat in een van de grootste autovrije gebieden van de wereld. De Denen lijken inmiddels wel Italianen. Overal staan terrasstoelen op straat met dekens tegen de kou. Bovendien is het aantal ritjes dat forenzen met de fiets afleggen in Kopenhagen flink gestegen tot 37 procent. De Kopenhagenaars zijn gehecht geraakt aan de buitenlucht.

Tellen is de basis

Hoe pakt een stad zoiets aan? Simpelweg straten afsluiten voor het verkeer en een paar fietspaden aanleggen? Søholt: ‘In Kopenhagen hebben we er dertig jaar over gedaan om te komen waar we nu zijn. Dat ging niet volgens een masterplan. Een stad moet zich kunnen ontwikkelen. Een duurzame stad

november | december 2009

Madison Square New York

november | december 2009

VogelVrijeFietser

Gehl Architects begint altijd met tellen Op terrasstoelen in heel Kopenhagen liggen warme dekens

krijg je niet van vandaag op morgen, maar ik wil niet zeggen dat het niet sneller kan. In New York was binnen twee maanden nadat het plan er lag een fietspad aangelegd bijvoorbeeld.’ Steden van over de hele wereld vragen Gehl Architects om advies. Rotterdam bijvoorbeeld. Jan Gehl adviseerde daar om het water beter te benutten en parkeerplaatsen aan de kade te vervangen door wandelpaden en terrassen. Ook in Rotterdam zijn winkeliers bang dat minder plek voor de auto minder omzet betekent, maar die angst kan Gehl wegnemen met harde

We schakelen mensen in van plaatselijke universiteiten die overal, in verschillende seizoenen en op diverse tijdstippen voorbijgangers tellen. Meestal worden in onderzoeken alleen automobilisten geteld. Wij tellen ook voetgangers en fietsers. Die cijfers zijn soms al confronterend. Zoveel wandelaars!, zeggen beleidsmakers dan.’ Het gaat bij Gehl Architects niet alleen om de hardware (infrastrucuur), maar ook om de software (bouwen aan een cultuur waar mensen fietsen en wandelen normaal vinden). Søholt: ‘Zo’n cultuurverandering kost tijd. Het is een proces van jaren.’ Ze vertelt over New York. Daar zijn nu stroken asfalt van het autoverkeer afgesnoept om er wandelpaden en terassen aan te leggen. Het ziet er heel simpel uit. Het gedeelte van het asfalt dat voor wandelaars en terrassen is vrijgemaakt is geverfd.

Belgrado’s nachtleven

En is een prettige stad voor Denen ook een prettige stad voor Chinezen? Søholt: ‘Er zijn twee dingen: comfort en cultuur. Mensen zitten overal op dezelfde manier op een bank, dat is comfort. Ze lopen weg voor gure wind en als het te warm wordt, zoeken ze de schaduw op. Hoge gebouwen nemen in Denemarken te veel van de warmte weg, maar in Dubai kan dat best prettig zijn. Aan de andere kant heb je culturele verschillen. Een plein is voor Aziaten een plek voor militaire parades. In Amerika is een probleem dat mensen het hebben van een auto als een deel van hun cultuur beschouwen en vinden dat ze het recht hebben om overal met de auto te kunnne komen. Nee, zeg ik dan. Je hebt het recht om je bestemming te bereiken, maar dat hoeft niet met de auto te zijn.’ cijfers. Want hoewel duurzaamheid en een holistische aanpak Routinewerk wordt het nooit, volgens Søholt. ‘Elke stad is sommige mensen vaag in de oren klinkt, baseert Gehl zich weer anders. Ik was heel verrast om te zien dat in Belgrado op metingen. Niet voor niets hangt bij de ingang ‘Zonder van Gehlde dobli-spiegel of zo’n uitbundig avondleven op straat is. Ze zitten niet zoals in architects een bak met tientallen tellers. Het telleneen is de basis camerasysteem zie je Denemarken ’s avonds allemaal binnen. Dat is iets om trots op van het advies. echt helemaal niks’ te zijn en daar kun je op voortbouwen.’ Søholt: ‘Jan Gehl deed het vroeger al en nog steeds is het Een ander project is Mexico City, de eerste stad in een ontwikeerste wat we doen als we een nieuwe stad adviseren: tellen.

‘Als de burgemeester lintjes wil

doorknippen, vinden wij dat prima. Maar dat is niet waar het bij ons om gaat’

VogelVrijeFietser

november | december 2009

kelingsland voor Gehl Architects. Søholt: ‘Ze moeten iets doen. De gemiddelde snelheid van een auto in Mexico City is 12,5 kilometer per uur. Ze hebben alles al geprobeerd, ook wegen boven elkaar. Mexico City is bereikbaar via een aantal supersnelwegen met veel banen. Tussen de supersnelwegen liggen zestien wijken met relatief smalle straten, waar je met de auto niet lekker door rijdt. Ons advies is om het openbaar vervoer over de supersnelwegen te verbeteren en een fietstructuur aan te leggen in de wijken zodat mensen uit de wijken met de fiets naar de busstations kunnen komen. Helaas is Mexico zwaar getroffen door de crisis dus gaat het wat langzamer dan gehoopt. Wat ook nieuw is en wat we in de ontwikkelde westerse landen nog niet waren tegengekomen was is het vertrouwen. Ze durven daar een fiets niet zomaar buiten te zetten. Ze zijn bang op straat. De sociale onveiligheid is groot.’

Idealisten?

Søholt reageert voorzichtig op de vraag of Gehl Architects uniek is in zijn aanpak. Ze noemt een bureau in Londen dat ook bewegingen van mensen en verkeer meet, maar dat is toch weer heel anders. ‘Ja, ik denk wel dat we uniek zijn. Als een stad wil dat we alleen naar de plattegrond van een stad kijken, zeggen we altijd dat ze willekeurig welk bureau kunnen vragen. Wij zorgen voor zowel hardware als software, we plempen geen gebouwen neer. Als de burgemeester lintjes wil doorknippen van grootste werken die hij na zijn ambtstermijn nalaat vinden wij dat prima, maar dat speelt zich af in de marge. Dat is niet waar het bij ons wezenlijk omgaat. Het gaat ons om de ruimte tussen de gebouwen. Dat is soms lastig. Onze projecten zijn lange termijn. Daarom moeten we niet alleen met de politici praten, want die zijn vaak na vier jaar weg. We praten met de planners.’ Idealisten? ‘Wij hebben een bepaalde visie waar we in geloven. Er zijn te veel architecten die zich met stedenbouw bezig houden. In hun opleiding leren ze hoe ze een mooi gebruiksvoorwerp als een theelepeltje moeten ontwerpen. Dat kunnen ze dan ook heel goed. Maar als ze een stad ontwerpen, passen ze diezelfde principes toe en dan gaat het mis. Ons gaat het niet om mooie gebouwen, maar om kwaliteit van leven.’ 

november | december 2009

Baisikeli fietsverhuur Nederlanders weten fietsenverhuur Baisikeli wel te vinden. ‘Ik heb net vijfentwintig fietsen verhuurd aan een club Nederlandse architecten’, vertelt Henrik Smedegaard Mortensen, die samen met een neef Baisikeli heeft opgericht. Baisikeli verhuurt fietsen voor een goed doel. De opbrengsten uit de verhuur gaan naar een fietsreparatiebedrijf in Tanzania. Afgedankte fietsen uit Denemarken worden verscheept om opgeknapt te worden en verkocht. Om een fiets te kopen, kunnen klanten een microkrediet krijgen. In de werkplaatsen worden ook ambulancefietsen gemaakt, een geweldige oplossing als er geen gemotoriseerd vervoer voorhanden is. In de nabije toekomst wil Baisikili een eigen fietsfabriek beginnen in Tanzania. Een bijkomend pluspunt van huren bij Baisikeli is dat hun huurfietsen allemaal verschillend zijn. Het zijn teruggevonden gestolen fietsen die al vergoed zijn door de verzekering. De verzekeringsmaatschappijen schenken of verkopen ze voor een zacht prijsje aan Baisikeli. Met als voordeel dat je niet herkenbaar bent als toerist. Tenzij je de ‘Purple rain’ pakt. Dat is een tamelijk lompe fiets met als motto ‘Slow cycling’. Op de bagagedrager zit een bak met zonnecellen en aan het stuur hangt een camera in een boxje. Die camera stuurt tijdens het fietsen om de zoveel minuten beelden naar een centrale website. Grappig, maar kwetsbaar en regelmatig in reparatie. Doet Baisikeli nog wat tijdens de klimaatconferentie? ‘We hebben net een contract getekend. We zorgen dat we met 160 fietsen klaarstaan’, zegt Smedegaard Mortensen. http://cphbikerental.mono.net/

VogelVrijeFietser

De snelste bakfiets De Bullitt is misschien wel de snelste bakfiets ter wereld.

Fietskoeriers zijn er in ieder geval dol op. Maar Deense moeders moet er nog erg aan wennen. Tekst: Michiel Slütter Foto’s: Bullitt

Hans Bullitt was altijd een fanatieke racefietser. En toen werd hij vader. Ineens moest hij met een driewielbakfiets op pad. Zo gaat dat in Kopenhagen. Een kwart van de gezinnen met kleine kinderen bezit een bakfiets. De lompe en langzame bakfiets beviel hem maar matig. ‘Het is alsof je van een sportauto op een tractor overstapt.’ Volgens Bullitt zou je sneller kinderen moeten kunnen vervoeren. In zijn zoektocht naar een vlottere bakfiets greep hij terug op een Deense traditie. Vroeger was de zwarte transportfiets Long John een vertrouwde verschijning in het Deense straatbeeld. Deze fiets lijkt op de tweewielbakfietsen die in Nederland de laatste jaren zo populair zijn. Je ziet de Long Johns nog steeds rijden en volgens Bullitt zijn het collector’s items. ‘Het is een praktische fiets waarmee je zware vrachtjes kunt vervoeren.’

Felle kleuren

Een bevriende fietsontwerper maakte op Bullitts verzoek een hedendaagse Long John. Het resultaat is een rappe bakfiets met een sportieve diepe zit, versnellingen en een aluminium frame in felle kleuren. De eerste meters moet ik even wennen aan de Bullitt maar daarna gaat het snel. De Bullitt rijdt lekker en ik zoef andere fietsers moeiteloos voorbij. De fiets is een stuk sneller dan de Nederlandse tegenhangers van bakfiets.nl en De Fietsfabriek. En na de Bullitt ogen de Nederlandse bakfietsen ogen ineens zwaar en ouderwets.

Veiligheid

Het snelle en sportieve imago maakt de fiets voor vaders begeerlijk. Ook ‘flashy companies’ zijn volgens Bullitt dol op de fiets omdat die op straat de aandacht trekt. Maar Deense moeders vertrouwen het niet zo, een bakfiets op twee wielen. Dat de Bullitt sneller en comfortabeler is, maakt geen indruk. ‘Vrouwen willen altijd veiligheid. En alle vriendinnen hebben al gekozen voor een bakfiets op drie wielen.’ Om vrouwen over de streep te trekken, heeft hij in een bak een nepleren bankje gemonteerd met veiligheidsgordels die in een auto niet zouden misstaan. Hij moet wel. Want uiteindelijk nemen de moeders in Deense gezinnen de besluiten over de aanschaf van een bakfiets. In Nederland zijn moeders en vaders al gewend aan bakfietsen op twee wielen. Wellicht is de Bullitt in Nederland gemakkelijker te verkopen. In ieder geval kun je je met de Bullitt onderscheiden van andere ouders bij de kinderopvang en op het schoolplein. De goedkoopste Bullitt kost 1800 euro en de duurste 2685 euro. Meer informatie: www.harryvlarry.com

VogelVrijeFietser

 november | december 2009

Hans Bullitt bedacht een alternatief voor de â&#x20AC;&#x2DC;moederbakfietsâ&#x20AC;&#x2122;

november | december 2009

VogelVrijeFietser

‘Studentenwrakken slecht voor imago fiets’ Hugo van der Steenhoven, directeur van de Fietsersbond, vindt niet dat Nederland als fietsland heeft afgedaan. Hij maakt zich wel zorgen. ‘Pak het wrakkenprobleem aan, want dat schaadt het imago van de fiets.’ Een gesprek aan de hand van stellingen.

Tekst: Suzanne Brink foto’s Bas de Meijer

Stelling 1 Nederlandse politici moeten meer hun nek durven uitsteken voor het fietsen. Kijk naar Klaus Bondam in Kopenhagen. ‘Het enthousiasme neemt toe in Den Haag. Vroeger maakten alleen de PvdA en GroenLinks zich sterk voor de fiets, maar tegenwoordig zijn ook het CDA, de ChristenUnie en de SP ervoor te porren. In november is het debat over de fietsnota van Joop Atsma (CDA) en we zijn pas nog door Europarlementariërs

‘Er mag wel wat peper in het fietsbeleid’ uitgenodigd om in Straatburg te komen praten over de fiets. Maar waar het met name aan ontbreekt, is ambities in de grote steden. Je ziet vooral dat middelgrote steden als Den Bosch en Zwolle aan de weg timmeren. Die hebben meer te winnen omdat het percentage

VogelVrijeFietser

fietstochtjes daar nog wat lager ligt. De grote steden leunen achterover. Die denken: er fietsen al zoveel mensen. Ze focussen op de problemen met fietsparkeren. Kijk naar Utrecht. Die stad roept haar burgers op om zelf oplossingen te verzinnen voor het gebrek aan fietsstallingen. Maar oplossingen zijn er al lang. Kijk naar Zutphen en Houten, die voor ondergrondse stallingen hebben gekozen. Als je drie grote ondergrondse stallingen in Utrecht bouwt, zijn de moeilijkheden met wildparkeren grotendeels voorbij.’

Stelling 2 In Nederland doen we veel te zuur over fietsers. Die doen maar, parkeren maar wild. ‘Fietsen heeft niet bij iedereen een goed imago. Daar moeten we wat aan doen. Vergeet niet dat er weliswaar miljoenen mensen fietsen, maar dat er tegelijkertijd ook miljoenen mensen zijn die níet fietsen. Dat is deels een imagokwestie. Al die ‘studentenfietswrakken’ zijn schadelijk voor het beeld van de fietser. De fietswrakken zijn gevaarlijk in het verkeer. Ze zakken door de wielen, het stuur breekt af, de bel is kapot en het licht werkt niet. Bovendien worden ze achteloos weggezet. Als hij gestolen wordt, koop je voor een tientje gewoon

‘Denemarken is heel goed in fietsmarketing’

weer een nieuw gestolen tweedehandsje. Daar krijg je die schroothopen van. Universiteiten, gemeenten of banken zouden studenten een fiets met onderhoudscontract aan kunnen bieden. Als je een goede fiets hebt, zorg je er beter voor en parkeer je hem zorgvuldig met een goed slot.’

Stelling 3

Het zou goed zijn als Nederland net zoals Denemarken heldere doelen formuleert: 50 procent van alle ritten per fiets in Rotterdam in 2015. ‘Dat zou zeker goed zijn. Je kan ook als doelstelling nemen: we willen in een bepaald jaar de CO2-uitstoot met zo en zoveel procent verminderen en de fiets is daarin een belangrijk middel. Steden zouden duidelijk moeten zeggen: ‘We dringen de auto terug uit de binnenstad. De auto is in het centrum een inferieur vervoersmiddel dat alleen gebruikt wordt door invaliden en men-

november | december 2009

sen die om anderen redenen niet anders kunnen. De rest komt met het OV, de fiets of lopend. Ze zijn natuurlijk bang voor kritiek, maar zelfs autofabrikanten weten dat het zo niet door kan gaan. In de toekomst krijg je bij de aanschaf van een nieuwe auto een mooie fiets erbij. De auto is voor langere afstanden buiten de stad en voor de vakanties, maar niet voor in de stad. Steden nemen wel maatregelen, maar ze durven niet hardop te zeggen waar ze mee bezig zijn.’

Stelling 4 Denemarken is Nederland voorbij gestreefd. Nederland is zijn positie als fietsland van de wereld verloren. ‘Daar ben ik het niet mee eens. Neder-

november | december 2009

land is nog steeds een fietswalhalla in vergelijking met andere landen. We krijgen nog steeds veel meer verzoeken om lezingen en rondleidingen uit het buitenland dan we aankunnen. Maar dat wil niet zeggen dat er niet nog veel meer verbeterd kan worden. Het kan best zijn dat we onze positie als fietsland kwijt raken als we niet ambitieuzer worden. Denemarken is heel goed in fietsmarketing. Zij hebben nu een fietsambassade, maar je moet niet vergeten dat Nederland al jaren I-CE (Interface for Cycling Interface) heeft. Deze organisatie timmert misschien iets minder aan de weg met slimme logo’s, maar geeft wel goede adviezen en ondersteuning aan ontwikkelingslanden. We zouden wel een paar goede fietsambassadeurs kunnen gebruiken, een politicus, acteur, muzikant of een profvoetballer. Leontien van Moorsel doet veel. Een paar jaar geleden leek

Beau van Erven Dorens een goede. Maar wat in elk geval in Nederland beter is dan in Denemarken is de Fietsersbond. Wij zijn een maatschappelijke organisatie en we winnen leden terwijl de Fietsersbond in Denemarken leden verliest. De Deense Fietsersbond heeft ook problemen met het vinden van vrijwilligers en overweegt in plaats van een vereniging een kennisbank te worden. De Nederlandse Fietsersbond bemoeit zich met de samenleving. Zo hebben we de fietsschool opgericht om ouderen en migranten te leren fietsen. Ik vind competitie tussen Denemarken

‘Als je een goede fiets hebt, zorg je er beter voor’ en Nederland heel goed. We zijn in Nederland misschien wat lui en gemakzuchtig geworden. De grote steden kunnen een voorbeeld nemen aan Kopenhagen. Er mag wel wat peper in het fietsbeleid.’ 

VogelVrijeFietser

OV-fiets groeit maar door Sinds het succes van Vélib’ in Parijs zijn leenfietsen internationaal in de mode. In Nederland hebben we de OV-fiets, die de laatste twee jaar sterk groeit. ‘OVfiets is het enige leenfietsensysteem dat rendabel is te exploiteren’, zegt Kaj Mook, directeur van NS OV-fiets.

Tekst: Michiel Slütter foto: Peter Arno Broer

Vorig jaar nam het aantal ritten met 46 procent toe van 330.000 naar 480.000. Zet de sterke groei dit jaar door?

‘Ja, we groeien nog harder dan vorig jaar. Het streven voor 2009 ligt op 650.000 ritten. Ik verwacht dat we daar enkele tienduizenden ritten boven komen te liggen. We hebben inmiddels de 65.000 ritten per maand overschreden. De helft daarvan is zakelijk en de andere helft sociaal- recreatief.’ Is de OV-fiets nu definitief doorgebroken bij het brede publiek?

‘Een half jaar geleden hoorde ik van collega’s die ook in het openbaar vervoer werken dat ze onze fietsen zo vaak zien. Nu hoor ik het ook van mensen die helemaal niks met openbaar vervoer of fietsen te maken hebben.

VogelVrijeFietser

De OV-fietsen vallen gewoon op in het straatbeeld. Dat komt door onze nieuwe opvallende fiets, maar ook door de schaalgrootte. Zoveel mensen maken gebruik van OV-fiets dat we ineens heel zichtbaar zijn. De OV-fiets verkoopt zichzelf daardoor. Vroeger was OV-fiets voor de diehard OV-reiziger. Nu wordt de OV-fiets door iedereen gebruikt.’ Waarom is OV-fiets belangrijk voor de NS?

‘Het uiteindelijke doel is om meer mensen in de trein te krijgen. Met de OVfiets als natransport wordt de trein voor veel meer bestemmingen een aantrekkelijk vervoermiddel. Gemiddeld vind je in Nederland op elke 7,5 kilometer een NS-station. Dat is een afstand die je prima kunt fietsen. Door de OV-fiets

wordt eigenlijk elke bestemming per trein bereikbaar.’ Op sommige grote stations zoals Den Haag en Utrecht zijn de OV-fietsen ’s ochtends wel eens op.

‘Dat klopt. Maar je zou eens een kijkje in de stalling moeten nemen aan het eind van de dag. De OV-fietsen staan dan letterlijk tot aan de uitgang. Ons doel is natuurlijk altijd voldoende OVfietsen beschikbaar te hebben. Daarom plaatsen we op al onze huurlocaties steeds fietsen bij. Maar bij een aantal grote stations komt de grens in zicht en passen er straks gewoonweg niet meer fietsen bij. In Amsterdam hebben we hetzelfde probleem. We zijn daar onder de noemer OV-fiets@home bezig met een proef om OV-fietsen bij mensen

november | december 2009

OV-fiets in Kopenhagen Op 12 december vertrekt de Beat the Heat Now-express naar de klimaattop in Kopenhagen. In de trein zitten onder andere ministers, wethouders, jongeren, wetenschappers en vertegenwoordigers van milieu-, natuur-, vrouwen- en ontwikkelingsorganisaties. Er gaan ook OV-fietsen mee. ‘Op die manier kunnen Nederlandse delegatieleden zich klimaatneutraal verplaatsen in Kopenhagen’, aldus Kaj Mook van OV-fiets.

thuis te stallen. Als je vier maal per week ’s ochtends naar het station fietst, mag je gratis een OV-fiets gebruiken. Als je terugkomt van je werk fiets je weer naar huis. Zo worden ’s ochtends OV-fietsen aangevoerd wanneer ze het hardst nodig zijn. En ’s avonds wanneer de stalling vol is, nemen mensen de OV-fiets weer mee naar huis. Het is een proef. Uiteindelijk willen we deze service aanbieden voor rond de 15 euro per maand. Daarvoor krijg je een goed onderhouden fiets en een plek in de stalling.’ Bij de Fietsersbond komen klachten binnen over stallingen die vroeg sluiten. Als er niemand is om de sleutel in ontvangst te nemen, moet je de sleutel in een brievenbus doen en voor twee dagen betalen.

‘We willen deze problemen oplossen

november | december 2009

met automatische sleuteluitgifte. Dan kun je met je pasje een sleutel uit de automaat halen. Met dat sleuteltje krijg je ook toegang tot de stalling om een fiets te kunnen pakken. We zijn nu bezig om deze automaten te plaatsen. Maar ze zullen niet overal komen. Het zijn grote investeringen. En als er maar enkele tientallen fietsen per maand bij één stalling verhuurd worden, is het niet lonend. Anders zou de huurprijs, die nu 2,85 euro is, fors omhoog moeten. Overigens wil ik benadrukken dat we het liefst bemenste huurlocaties hebben. We hebben huurlocaties van

Wat is OV-fiets? OV-fiets is een goedkope huurfiets voor het laatste stukje van de (trein)reis naar de bestemming. Voor een abonnementsgeld van 9,50 euro per jaar krijg je een pasje waarmee je op het station snel een fiets kunt huren voor 2,85 euro. Je hebt geen gedoe met borg, legitimatie of formulieren. Hij is al te huur op 200 locaties. Niet alleen op treinstations maar ook steeds vaker bij metro- en busstations, P+R terreinen, enkele bedrijventerreinen en in stadscentra. Meer info: www.ov-fiets.nl

gelijke omvang met elkaar vergeleken. Uit onze cijfers blijkt dat bij de bemenste locaties twee tot drie keer zoveel fietsen worden verhuurd als in een geautomatiseerde huurlocatie.’ Nog een veelgestelde vraag: waarom zijn er geen OV-fietsen met kinderzitjes?

‘Ons portfolio is nog niet af. We hebben al elektrische scooters, en we denken na over accessoires als kinderzitjes. Ik geloof zelf ook dat er veel vraag naar is. We gaan het serieus bekijken.’ Parijs timmert flink aan de weg met het leenfietsensysteem dat door JC Decaux wordt geëxploiteerd. Trekt het succes van de OV-fiets ook de aandacht?

‘Leenfietsen zijn internationaal echt in de mode. JC Decaux leek met de buit weg te lopen. En even leek Nederland daardoor op fietsgebied de tweede viool te spelen. Maar met de OV-fiets hebben we echt iets moois in handen. Nationaal en internationaal groeit dat besef. De OV-fiets heeft zich bewezen en is veel kosteneffectiever dan de leenfietssytemen in het buitenland. Zodra we één miljoen ritten per jaar hebben - in 2011 is dat waarschijnlijk zover - zijn we zelfs kostendekkend. Dan is de OV-fiets het enige leenfietsensysteem dat rendabel is te exploiteren.’ 

VogelVrijeFietser

‘Mijn fiets wilde harder dan ik’ Schrijver Ilja Leonard Pfeijffer en zijn vriendin, de fotografe Gelya Bogatishcheva, fietsten in 41 dagen van Leiden naar Rome. Ze maakten er een boek over: De filosofie van de heuvel, op de fiets naar Rome. ‘Ik ben door onze reis rustiger geworden.’

Tekst: Karin Broer foto’s Gelya Bogatishcheva

Pfeijffer is allesbehalve het toonbeeld van sportiviteit. Zoals hij in het begin van het boek schrijft: ‘Ik heb als dichter eerder geïnvesteerd in een imposant, of in elk geval omvangrijk voorkomen dan in mijn capaciteiten als klimmer.’ De voorbereiding en uitrusting zijn beperkt. Pfeijffer koopt een tweedehands racefiets en een wegenkaart. De bagage gaat in een rugzakje. Hoe kwam het er zo van?

‘Twee goede vrienden hadden een fietstocht gemaakt in Toscane en kwamen terug met mooie verhalen. Ik vond dat ze vals gespeeld hadden. Ze hadden namelijk de fietsen op de trein naar Italië gezet. Ze hadden uit Leiden moeten vertrekken. Later zat ik in het café met Gelya en liet me ontvallen dat ik wel eens van Leiden naar Rome zou willen fietsen. Oké, zei ze: we vertrekken 1 juni. De volgende dagen heb ik geprobeerd dat haar weer uit het hoofd te praten, maar dat hielp niet. 1 Juni moest het zijn. Dat was ongeveer over een maand, dus veel tijd ter voorbereiding was er niet. Op 1 juni had ik het nog heel druk,

VogelVrijeFietser

er moesten stukken voor de krant af. Om half vier was ik ongeveer klaar met werk. En toen stelde ik voor dan de volgende dag maar te vertrekken. Nee, zei Gelya 1 juni is 1 juni. Dus we vertrokken om kwart voor vier.’ Pas drie weken voor vertrek kocht je een fiets.

‘Bij de Turkse fietsenmaker om de hoek heb ik een rood–wit–blauwe Batavus met een groen stuurlint gekocht voor 95 euro. In de loop van de reis heb ik een band met die fiets opgebouwd. Het voelt een beetje alsof je een hond uit het asiel haalt. De fiets was heel blij dat hij weer mocht fietsen. Bij een mooi glad wegdek wilde hij harder dan ik. Gelya had vaak haar mp3-speler met muziek op hoofd. Onbegrijpelijk. Ik moest luisteren naar mijn fiets, naar ieder klein piepje. Hij heeft het heel goed gedaan. Het achterwiel heeft het begeven, maar dat was na die ontmoeting met het everzwijn (bij een beklimming in een bos aan de Riviera de Levante werden ze aangevallen door een everzwijn - KB). Nu rijd ik er af en toe nog een stom rondje op.’

Fietspaden vind je eigenlijk maar niks, zo recreatief niet ‘echt’.

‘Nou’ krabbelt hij onmiddellijk terug. ‘Nederlandse fietspaden zijn natuurlijk wel comfortabel. Als je over de grens in België komt is het werkelijk schandalig wat je tegenkomt. Je wordt de stoep op gestuurd alsof je op een driewieler zit. Om te huilen. Het mooiste fietspad liep langs de Côte d’Azur. Daar is een oude spoorlijn omgebouwd tot fietspad. Perfect. Je rijdt vlak langs de zee. Waar ik in mijn boek wel wat neerbuigend over doe is een fietspad door de Franse Ardennen, langs de Maas. Dat is natuurlijk ook prachtig comfortabel fietsen, maar het is te makkelijk. Ik kan me voorstellen dat je er ontzettend veel plezier aan kunt beleven als je in de buurt woont. Maar op weg naar Rome kies je toch de directe route, al is die iets minder comfortabel.’ Als je alleen een wegenkaart meeneemt mis je de leuke b-weggetjes.

‘We hebben onderweg wel nieuwe kaarten gekocht. Ik was van tevoren in de Leidse reisboekwinkel geweest, maar daar bleek dat ik een enorme stapel

november | december 2009

kaarten mee zou moeten nemen. Op de wegenkaart konden we in grote lijn volgen welke kant we op moesten. En dan kwam je op de snelweg.

‘Per ongeluk. Vaak als je een grote stad nadert, volg je de bordjes centrum en dat zijn dan bordjes voor auto’s. Zo zijn we wel eens op de snelweg terecht gekomen. Dan wil je de volgende afslag er weer af, maar dat is gauw tien kilometer verder.’ Hoe is snelwegfietsen?

‘Je kunt natuurlijk over de vluchtstrook rijden, maar vaak zijn dat vuilnisbelten, vol glasscherven. Doorgaans reden we op de rechterstreep. Dat gaat wel, al heb je wel moeilijke momenten bij de afslagen. We hebben geleerd hoe je die het beste passeert. Bij een afslag heb je eigenlijk geen andere keus dan rechtdoor gaan. Dan begrijpen de auto’s waar je mee bezig bent. Maar bij invoegen kun je beter zo snel mogelijk naar rechts. Iedereen toetert. Je moet maar denken dat ze dat doen ter aanmoediging.’ Waar ik me enorm over heb verbaasd: het alcoholgebruik. Een paar karafjes wijn en dan nog even 30 kilometer fietsen, dat gaat toch helemaal niet?

november | december 2009

‘Nee, dat gaat ook helemaal niet. Als we om een uur of vijf langs een terrasje kwamen wilde ik wel even pauzeren. En daarna gingen we eten. En dan zei Gelya: zullen we nog een stukje fietsen? Ik hoefde eigenlijk niet zo nodig, maar Gelya wilde dat graag.’ Je schrijft: ‘ik ben door onze reis rustiger geworden’.

‘De belangrijkste les die ik geleerd heb is dat je de dingen niet kunt plannen. We waren zeker in het begin niet naar Rome aan het fietsen, maar gewoon elke dag een stukje naar het zuiden. Dat stukje naar het zuiden fietsen, bleek uiteindelijk 41 dagen te duren. Het was een louterende verfrissende ervaring. Het is zinloos je zorgen te maken voor wat er onderweg zal gebeuren. Die houding kun je ook hebben als je niet fietst. Ik moest laatst naar een televisieprogramma, ik kende dat programma niet en voorheen zou ik me daar heel veel zorgen over hebben gemaakt. Nu denk ik, ik ga erheen en ik zie wel.’ De weg is belangrijker dan de bestemming.

Dat zal elke fietser wel herkennen. Een bestemming bereiken is meer iets voor de auto of voor het vliegtuig. Het goede

en leuke van fietsen is het onderweg zijn. In Frankrijk weet je: er zijn de komende tientallen kilometers geen zijwegen. Je hebt geen keuze. Dat is een hele andere manier van fietsen dan in Nederland. Hier kun je van pannenkoekenhuisje naar pannenkoekenhuisje fietsen. Het is de ervaring van onderweg zijn: je hebt gekozen voor deze weg en het is niet alleen leuk het kan ook vervelend zijn, je kunt grote vrachtwagens tegen komen. Maar we zijn op weg naar Rome, dus we gaan door. Rome doet er eigenlijk niet toe. We hadden net zo goed naar Santiago de Compostella kunnen fietsen.’ Genua bleek eigenlijk de bestemming (ze wonen nu in Genua - KB)

Genua verlaten bleek een groter hindernis dan de heuvels waar ik zo tegenop had gezien. Het is als in het verhaal van Odysseus, daar bleken de monsters niet de grootste hindernis, maar een verleidelijke nimf. Zo verleidde Genua ons. Zou je nog eens zo’n tocht maken?

‘Ik weet het niet. Gelya heeft voorgesteld eens naar haar ouders te fietsen. Die wonen in Siberië.’ 

VogelVrijeFietser

Comfortabel zitkussentje Langzaam, zwalkend fietsen door de nacht met je kersverse geliefde achterop. Een mooie droom. Tot die ruw verstoord wordt omdat de kersverse geliefde zeurt over gebutste billen. Zoot biedt preventieve oplossingen. Het Nederlandse bedrijfje levert een rechthoekig kussentje dat met twee bandjes stevig aan de drager is te bevestigen. Het kussentje is maar liefst 7 centimeter dik. De Zoot kost 19,95 euro en is te bestellen op www.zoot.eu. 

producten

kort nieuws rare fratsen column lokaal fietsvraag producten brieven colofon

Tekst: Kees Bakker

Dynamolader Bijna alle vakantiefietsers gaan op pad met één of ander apparaatje. Maar hoe laad je onderweg een telefoon, een gps, een mp3-speler of een camera? Met de E-werk van het Duitse B&M kun je - in combinatie met een naafdynamo - met een uurtje fietsen je telefoon laden. Of een ander elektrisch apparaatje natuurlijk. De lader bestaat uit elektronica die de wisselstroom van de dynamo omzet in gelijkstroom. Met een meegeleverd sleuteltje kun je op het apparaat de laadspanning en de laadstroom instellen. De spanning kan ingesteld worden in 8 stapjes van 2,8V tot en met 12,6V. De stroom in 7 stapjes van 0,2A tot en met 1,4A. Volgens B&M kun je met de dynamo maar liefst met 16 watt laden en is het verlies in de elektronica bij 30 kilometer per uur maar 0,1 watt. B&M levert de E-werk met stekkertjes voor de SON en Shimano-naafdynamo. Ook zitten er stekkertjes bij voor de op te laden apparaten.

De E-werk is prijzig: 139 euro. Er zijn meer fabrikanten die een lader voor naafdynamo leveren. Ook zijn er laders te koop met zonnecellen. In het voorjaar gaan we een aantal toestellen testen. 

Hippe stadsfietsen Globe is het nieuwe stadsfietsenmerk van fietsenfabrikant Specialized. De fabrikant is gespecialiseerd in hoogwaardige racefietsen en mountainbikes. En dat is in de Globefietsen terug te zien. De fietsen hebben elementen van een klassieke stadsfiets en een moderne sportfiets. Zo heeft de Globe Haul 2 een bronsbruin frame en een vaste bagage-

VogelVrijeFietser

drager dat sterk doet denken aan de Gazelle Kwikstep uit de jaren zeventig. Maar de fiets heeft ook schijfremmen, een vrij sportieve zit en een stuurpen zoals gebruikt bij racefiets. Een ander voorbeeld van de opvallende mix is de Live3 Blue. Met een geïntegreerd rekje voorop, snaaraandrijving en toch een sportieve uitstraling. De Haul 2 kost 999 euro en de Live 3 1399 euro. 

november | december 2009

Handig fietsenrek De GEM bike stand van Tacx is een rek waarin je de achterkant van je fiets kunt plaatsen. Hiermee kun je je fiets veilig te stallen zonder dat je bang hoeft te zijn dat die omvalt. En doordat de achterkant iets wordt opgetild, de fiets recht staat en de trappers vrij kunnen draaien, kun je ook gemakkelijk kleine klusjes aan je fiets doen. Het afstellen van de derailleur bijvoorbeeld en het smeren van de ketting. De fiets plaats je met de linkerkant in het rek. Fietsen met trommelremmen, een standaard bij het achterframe en grote jasbeschermer passen dan ook niet of slecht in het rek. De GEM van Tacx kost 35,90 euro. ď&#x192;§

Opoefiets met 27 versnellingen Op sportieve fietsen met 27 versnellingen zit je meestal licht gebogen. Maar er zijn veel mensen die sportief willen fietsen, maar dan wel helemaal rechtop. Zoals op de klassieke omafiets. Voor die mensen is er nu de Snel Comfort. De fiets heeft de geometrie van de opoefiets. Maar het frame en de onderdelen zijn wel geschikt om op fietsvakantie te gaan. Het frame wordt op maat gemaakt. De prijs hangt af van de gemonteerde onderdelen. Met 27 versnellingen kost de fiets 1945 euro. De fiets is alleen te koop bij Snel in Utrecht. Meer info: www.sneltweewielers.nl.

Snelle Strida Strida maakt een opvallende vouwfiets met een driehoekig frame, een laag gewicht en snaaraandrijving. Ze hebben nu een nieuwe variant, de Strida Xtra Speed. Deze fiets heeft iets grotere wielen, snelle bandjes en is geschikt voor langere rijders. Door de grotere wielen en betere bandjes fietst de Xtra Speed ook sneller. De Xtra Speed heeft een gewicht van 9,5 kilo en een vouwmaat van 115x51x23 centimeter. Hij kost 649 euro. De nieuwe Strida gaan we ook testen. In samenwerking met het tv-programma Kassa van de VARA gaan we vouwfietsen testen. In totaal testen we ongeveer vijftien verschillende fietsen, onder andere twee modellen van Brompton, een nieuwe Di Blasi en dus de Strida Speed. ď&#x192;§

november | december 2009

VogelVrijeFietser

Deze pagina’s worden samengesteld door de afdeling ledenservice

Organizer van € 36,95 voor € 29,95 Gemaakt van afgedankte fietsbanden

ledenvoordeel

% kort nieuws rare fratsen

15% ruim ng korti

De schitterende designproducten van het merk Krejˇc i worden gemaakt van afgedankte fietsbanden. Een prachtig nieuw leven! Wie weet van uw eigen fietsband. Deze producten worden onder andere gemaakt in een sociale werkplaats in Polen. Ze bieden dus ook nog eens werkgelegenheid op de juiste plek.

column lokaal fietsvraag producten brieven colofon

Dichtgevouwen is de omslag ca 17x24 cm. Hij wordt geleverd inclusief een organizer voor 2010. In plaats van de organizer kunt u ook een A5 schrijfboekje in de omslag plaatsen.

ledenvoordeel

Ga naar www.goodforall.eu/fietsersbond om de organizer te bestellen. Aanbieding geldig t/m 10 januari 2010. Niet geldig i.c.m. andere acties. Prijs is exclusief € 5,95 verzendkosten.

€ 40, ing kort

Shopper annex fietstas van € 139,- voor € 99,-

Stevige shopper annex fietstas van Krejˇci waar lekker veel in kan. Gemaakt van oude binnenbanden van fietsen. De mensen van de sociale werkplaats Pantar in Amsterdam helpen met het verzamelen van de gebruikte fietsbinnenbanden en de productie van de ontwerpen. Met speciale bevestigingsbeugels is de tas aan de fiets te bevestigen. Praktisch en stoer. OP=OP Ga naar www.goodforall.eu/fietsersbond om de shopper te bestellen. Aanbieding geldig t/m 10 januari 2010. Niet geldig i.c.m. andere acties. Prijs is exclusief € 5,95 verzendkosten.

Kijk op www.fietsersbond.nl/ledenvoordeel voor meer informatie. VogelVrijeFietser

november | december 2009

Deze pagina’s worden samengesteld door de afdeling ledenservice

Jeantex Paris regenbroek van € 74,50 voor € 62,50

15% ruim ng korti

De Jeantex Paris kwam in Op Pad 2/2009 als één van de winnaars van de praktijktest van regenbroeken uit de bus.

ledenvoordeel

Deze top kwaliteit regenbroek is voorzien van de ademende T3000 coating. De regenbroek is niet gevoerd, uiterst licht met reflecterende details. De knieën zijn voorgevormd, daarnaast zijn de knie en zitvlak stukken verstevigd. Verder is de broek voorzien van geïntegreerde schoenoverslagen die in de praktijk goed werken. De ritsen in de onderpijp zijn afgedekt en niet te lang.

kort nieuws rare fratsen

column lokaal fietsvraag

Materiaal: 100% polyamide. Waterdichte laag: T3000 ULT - ultra light, breathable, water- and wind proof (PU coating).

producten brieven

colofon ledenvoordeel

Om de Jeantex Paris regenbroek te bestellen gaat u naar www.veelvoordefiets.nl/fb, vul tijdens het bestellen kortingscode fb654 in om gebruik te maken van de aanbieding. Aanbieding geldig t/m 31 december 2009. Prijs is exclusief verzendkosten. Niet geldig i.c.m. andere acties.

Led Lenser B7 fietslamp van € 69,95 voor € 59,95

€ 10,-ng korti

Zeer krachtige ledlamp waarvan de lichtbundel is in te stellen van breed tot smal. 5x zoveel lichtopbrengst t.o.v. een conventionele fietslamp! Op vol vermogen brandt de lamp op 4AAA batterijen 120 uur. Een professionele lamp met een prachtige waterdichte zwarte aluminium behuizing van 130 mm lang. Wordt geleverd inclusief stevige verstelbare stuurhouder, ook geschikt voor oversized sturen. De lamp is tevens te gebruiken als zaklamp! Om de Led Lenser B7 te bestellen gaat u naar www.veelvoordefiets.nl/fb, vul tijdens het bestellen kortingscode fb655 in om gebruik te maken van de aanbieding. Aanbieding geldig t/m 31 december 2009. Prijs is exclusief verzendkosten. Niet geldig i.c.m. andere acties.

november | december 2009

VogelVrijeFietser

In Nieuwe rubriek: we Lokaal berichten n de over successen va n. lokale afdelinge

‘Normaal zijn we geen ‘procedureneukers’’ lokaal

kort nieuws rare fratsen column lokaal

fietsvraag producten brieven

colofon

Tekst: Suzanne Brink Foto: Marjolein de Lange

Amsterdam, Diemen en Flevoland sloegen de handen ineen voor een fietsburg tussen Muiden en Diemen. ‘Het was een nare verbinding tussen Muiden en Diemen’, zegt Marjolein de Lange van Fietsersbond afdeling Amsterdam. ‘Fietsers reden op de brug over een stuk van een paar honderd meter over de smalle parallelweg naast de A1 tussen sluipverkeer en snelle bussen. Het verkeer reed vaak veel sneller dan mocht.’ In 2006 kregen de Fietsersbondafdelingen Amsterdam, Diemen en Flevoland lucht van plannen om de brug te verbreden en verhogen. Dat leek een mooie kans voor een apart fietspad. Hoog tijd, zeker omdat in de nabije toekomst meer mensen de route zullen gaan fietsen vanwege nieuwbouw. De Lange: ‘We dachten dat een apart fietspad in één moeite door kon met de plannen voor verbreding. Dat zou niet alleen veel beter voor de fietsers zijn, maar ook prettig voor de bussen want dan mochten ze harder dan de zestig kilometer waar ze zich op de parallelweg aan moesten houden.’ Maar zo gemakkelijk ging het niet. Beheerder Rijkswaterstaat gaat niet over fietsbruggen en zei geen budget te hebben voor een fietsbrug. Het zag er even naar uit dat de Fietsersbond zich erbij neer moesten leggen dat de fietsroute beroerd was en zou blijven.

Vier keer nagemeten

Tot de Fietsersbondafdelingen ontdekten dat de verbreding van de snelwegbrug niet strookte met het bestemmingsplan. De Lange: ‘We hebben het vier keer nagemeten, maar de brug zou echt te breed worden. Dat betekent niet dat de brug

VogelVrijeFietser

om die reden niet gebouwd mag worden, maar als zo’n brug niet in de bestemmingsplannen past moet wel beter gekeken worden naar omgevingsfactoren. Zo’n omgevingsfactor is de veiligheid voor fietsers.’ Helaas voor de Fietsersbond wilde de gemeente Diemen de brug toch doorzetten. Toen heeft de Fietsersbond beroep aangetekend. De Lange: ‘Normaal zijn we geen ‘procedureneukers’, maar in dit geval wilden we toch proberen op deze manier iets gedaan te krijgen voor fietsers op die route.’ Het beroep is inmiddels ingetrokken, ook al is de brug niet smaller geworden. Het doel is bereikt. Stadsregio Amsterdam, de provincie en Rijkwa-

terstaat bleken samen namelijk toch geld gevonden te hebben voor een aparte fietsbrug. Natuurlijk was De Lange blij toen ze dat hoorde, maar ze was ook voorzichtig: ‘Ik geloof het pas als hij er ligt.’ En nu is het zover, tot grote vreugde van alle partijen. Tussen Muiden en Diemen ligt een stalen fietsbrug van driehonderd meter lang en 4,6 meter breed die negen meter boven het water van het Amsterdam-Rijnkanaal ligt. De Lange: ‘Ze zijn nog bezig met belijning en dergelijke. Begin 2010 is de officiële opening, maar waarschijnlijk kan er in december al over gefietst worden.’ 

november | december 2009

Snelheidsboetes? fietsvraag

kort nieuws rare fratsen

De gemeente Rotterdam

column lokaal

heeft in de Maastunnel een

fietsvraag

producten

bord met maximumsnelheid

brieven

colofon

30 kilometer per uur opgehangen. Kunnen fietsers bekeurd worden? In de buis van de Maastunnel die bedoeld is voor fietsers hangt sinds een paar maanden het ronde bord met rode rand en 30 in het midden. De bedoeling is duidelijk: je mag niet harder dan dertig. Een maximumsnelheid voor fietsers. Dat zien we niet vaak. Heeft dat eigenlijk zin, vroeg Annemarie Bakker uit Rotterdam zich af. Fietsen hebben geen verplichte snelheidsmeter. Als je niet weet hoe hard je gaat, kan je dan bekeurd worden? Borden met een maximumsnelheid, zoals het bord dertig, gelden voor iedereen, dus ook voor fietsers. Dat is anders dan bijvoorbeeld het bord dat de grens van de bebouwde kom aangeeft en daarmee automatisch een snelheidslimiet van 50 kilometer per uur aangeeft. Dat artikel is in de wet zo beschreven dat het alleen voor motorvoertuigen geldt.

Hard fietsen niet in bonnenboekje

Dus het bord dertig geldt voor fietsers. Maar kan je ook bekeurd worden zonder snelheidsmeter? Paul Enkelaar van de Politieacademie: ‘Dat een fiets geen snelheidsmeter heeft, daar kun je je nooit op beroepen. Ik zou vooral niet te hard gaan fietsen.’ Maar Enkelaar vraagt zich ook af of een politieagent te hard rijdende fietsers zal gaan bekeuren. In het bonnenboekje van agenten is namelijk geen rekening gehouden met de categorie fietsers die een snelheidsovertreding maakt. Het komt ‘niet in de systematiek voor’. Enkelaar: ‘Dan moet zo’n agent handmatig een proces verbaal gaan opmaken. Dat wil zeggen een leeg vel papier pakken en opschrijven: ik agent puntje puntje heb geconstateerd enzovoort. Politieagenten van de oude stempel zoals ik kunnen nog een proces verbaal opmaken, maar ik vraag me af of jonge agenten dat nog kunnen en of ze die moeite willen doen.’

november | december 2009

Elektrische brommer

Fietsende snelheidsduivels waren overigens voor de gemeente Rotterdam niet de aanleiding voor het ophangen van het bord. Dat was de introductie van de elektrische brommer, aldus persvoorlichter Saskia Bergman van de dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting van de gemeente: ‘Het is een heel simpel verhaal. Sinds 1972 is het fietspad in de Maastunnel een fietspad, dus verboden te brommen. Maar als gemeente willen we het gebruik van de elektrische brommer stimuleren, dus de elektrische brommer is wel welkom. Dan willen we niet dat ze harder rijden dan 30 kilometer per uur. Anders ontstaat een verkeersonveilige situatie.’

Tekst: Karin Broer Foto: Ries Van Wendel de Joode

Overbodig bord

Gaat er gehandhaafd worden? Bergman: ‘Daar gaat onze dienst niet over.’ Een woordvoerder van de politie Rotterdam-Rijnmond: ‘Er wordt nog over gesproken of wij dat gaan doen of de stadstoezicht.’ Stadstoezicht kan al helemaal geen proces verbaal opmaken. Kortom, het bord dertig geldt ook voor fietsers. Je kunt bekeurd worden als je te hard fietst, maar het is de vraag of dat echt zal gebeuren. Verkeersconsulent Theo Zeegers van de Fietsersbond merkt nog op, dat als het Rotterdam puur om de elektrische brommers te doen is, het een overbodig bord is: ‘De maximumsnelheid voor bromfietsers op fietspaden binnen de bebouwde kom is 30 kilometer per uur.’ 

In de vraagbaak op www.fietsersbond.nl kunnen mensen vragen stellen over prangende fietsproblemen. In de rubriek Fietsvraag kiest de Vogelvrije Fietser er één uit om uitgebreid te beantwoorden.

VogelVrijeFietser

Win een zadeldier (1)

Anne van den Heuvel uit Utrecht ontwierp een zadelhoesje voor La Grasse in Frankrijk om het stadje te promoten.

brieven

kort nieuws rare fratsen column lokaal fietsvraag producten

Fietstherapie werkt

brieven colofon

Win een zadeldier (2)

Staat u mij toe een verzuurde kanttekening maken bij uw overwegend positieve artikel over reclamezadelhoezen (‘Kiss my ass’, Vogelvrije Fietser september-oktober). Ik woon dichtbij een centraal station en moet mijn fiets noodgedwongen op straat stallen. Meerdere malen trof ik mijn fiets met zadelreclame aan. Ik zou de reclamebranche in overweging willen geven dat dit een opdringerige en onontkoombare vorm van reclame is. De plastic zadelhoezen vormen een onnodige belasting voor het milieu en werken zwerfvuil in de hand. Misschien kan de Fietsersbond een zadelvariant van de Nee-Nee-plakker tegen huis-aan-huis-reclame ontwikkelen. Ewout Lamé, Rotterdam

Fixies

Verbazingwekkend hoe de Vogelvrije Fietser taalkundig het heft uit de handen laat nemen! Ik bedoel in het artikel ‘Remmen zonder rem mag niet’. De redacteur had in dit artikel de naam fixies kunnen vertalen naar doortrapper, het juiste Nederlandse woord voor zo’n fiets. Doortrapper is toch veel meer een begrijpelijker woord. In het verre verleden was de doortrapper een gewone fiets en vele Nederlanders, die nu tussen de zeventig en tachtig jaar oud zijn, hebben op de doortrapper leren fietsen. Remmen was geen probleem. Trouwens vrijwel alle driewielers toen gebruikt voor bezorging van melk en brood aan huis waren doortrappers. Slagersjongens en broodbezorgers met een grote rieten mand voorop hun doortrappende transportfietsen waren berucht in de straten in de grote steVogelVrijeFietser

Op 1 mei 2009 kreeg ik een c.v.a. (herseninfarct) en was helemaal aan de rechterzijde verlamd (ik ben vierenzestig jaar). Na zestien dagen in het ziekenhuis gelegen te hebben, ben ik met de therapie begonnen en heb me omhoog gevochten tot ik weer kon fietsen. Niet op een driewieler maar op een gewone tweewielfiets. Alleen kon ik niet meer op een zogenoemde herenfiets met hoge stang rijden want ik kan mijn been niet meer hoog optillen. Dus heb ik een sportieve damesfiets gekocht die een wat lagere instap heeft en een beetje op een mountainbike lijkt. Mijn rechterarm en rechterbeen waren verlamd, maar door te fietsen komt het gevoel langzaam terug. Ik heb voordat ik het c.v.a. kreeg moeiteloos het IJsselmeer rond gefietst en verre fietstochten gemaakt. Dat kan ik niet meer maar met een beetje inspanning trek ik al een rondje Enkhuizen. Ik wil hiermee zeggen dat je nooit de moed op moet geven en met een beetje wilskracht weer een stuk verder komt. Thomas Lont, Andijk

den, maar remmen konden zij en goed ook. Waar is waar, er reden nog al wat paardenwagens maar weinig auto’s dus veel ongelukken gebeurden er niet. Doortrappers, dat is de echte naam. Kijk maar eens in het woordenboek, gelukkig staat het woord daar nog in. Kees de Jong

Links wandelen (4)

In VVF 34/4 (augustus 2009) stelt Peter Gerritsma het probleem aan de orde van het gezamenlijk gebruik van fietspaden, die tevens wandelpad zijn. Voor een voetganger/wandelaar is het niet zo ingewikkeld: hij loopt rechts. De gedragsregel om links te lopen, zodat tegemoetkomend verkeer jou op kan merken en jij als voetganger/wandelaar het tegemoetkomend verkeer op kunt merken, geldt alleen op wegen buiten de bebouwde kom. Op een wandelpad en op een fietspad-tevens-wandelpad houden verkeersdeelnemers rechts, ook op paden die tweerichtingsverkeer hebben. Als fietser of hardloper passeer je pas als dit veilig mogelijk is. Bellen of roepen als signaal om op te letten mag, zeker als er ook tegemoet-

komend verkeer is, maar de voetganger of wandelaar hoeft niet de berm in, net zo min als de langzamere fietser. Henk Dikker Hupkes (Wandelplatform), Amersfoort

Fietsstraten

Ik heb met belangstelling het artikel over fietsstraten in de laatste Vogelvrije Fietser gelezen. De toepassing van fietsstraten, of ‘auto te gast’ gebieden zoals die in het artikel beschreven is, is prima. Als de weg voor auto’s doodloopt, en een beperkt aantal huishoudens van toegang voorziet, dan functioneert zij prima. Ik vraag me wel af wat de status van dergelijke wegen is: is het een fietspad waar auto’s gedoogd worden, of is het een weg, waar ter geruststelling van fietsers een bordje naast gezet is? Het zou prettig zijn als de status duidelijker gemaakt wordt. Zo staat in het artikel dat op hoofdfietsroutes in 30 km zones fietsers voorrang kunnen krijgen op verkeer van rechts. Als dit uniform wordt toegepast, zou dat heel prettig zijn. Die dubbelzinnigheid komt echter ook in de praktijk voor. Niet elke gemeente november | december 2009

gaat even zorgvuldig te werk bij het toepassen van ‘auto te gast’ gebieden. Zo is de fietssnelweg tussen Breukelen en Maarssen (westkant van het Amsterdam-Rijn Kanaal) ook een auto-te-gast-straat. Dit is echter (voor sluipverkeer) een doorgaande route. Ik ben hier dan ook al enkele keren door automobilisten haast van de sokken gereden. Maarten Sneep

Naar aanleiding van de foto uit Suzhou en bijbehorende brief van John Peeters uit Best, p. 46 van het recente nummer, een vertaling van de tekst op het verkeersbord: ‘Helling affietsen verboden’ (of ‘Verboden de helling af te fietsen’). Het merkwaardige is natuurlijk: a/ dat er volgens de beschrijving van John Peeters geen helling was in de bewuste

Chinees bord (2)

In de rubriek Brieven van het september van de Vogelvrije Fietser schrijft John Peeters uit Best onder de kop ‘verboden zonder trappers’ grote onzin! De tekst op het verbodsbord luidt letterlijk: jinzhi (verboden) qi zixingche (rijden fiets=fietsen) xiabo (downhill). Dus, verboden de helling af te fietsen (waarschijnlijk te steil=gevaarlijk). Zijn nergens op slaande vertaling suggereert weer eens dat chinezen ‘raar’zouden zijn! Integendeel, de fietser wordt hier tegen zichzelf beschermd lijkt mij! Victor Wesseling

Fietsnetwerk in de Gelderlander

Fietsnetwerk geopend met de volgende opmerkelijke details: 1. het voordeel van een bewegwijzerde route is dat je de bordjes kunt volgen: de wethouders hebben kennelijk besloten dat ze de tegenovergestelde kant ingaan. 2. De route naar het volgende knooppunt (ca. 0,8 km) is kennelijk verboden voor fietsers (zie het verbodsbord erboven) 3. de belangstelling van fotografen was kennelijk zo groot dat de enige andere fotograaf liever een foto van de afzettingspaaltjes maakt. 4. als het stopbord op groen staat, betekent dat blijkbaar dat je je dan als fietser te pletter mag rijden op een bloembak met een struik erin (dan maar liever Almelo!) 5. of zou daarvoor dat gele omleidingsbord bedoeld zijn om je meteen om te leiden naar het plaatselijk casino? 6. welke Einstein zou overigens bedacht hebben dat je een fietsknooppuntaanduidingsbord volledig als pictogram moet uitvoeren en daarbij een extra bord moet toevoegen met de (zeker voor de buitenlandse fietser onbegrijpelijke) tekst: ‘u nadert het knooppunt circa 0,8 kilometer’. Het lijkt me typisch een geval van overbodigheid : liever weer een extra paal met drie borden erop dan aansluiten bij het toch al overvloedig aanwezige woud van paaltjes, bordjes en de toe te voegen informatie tot het minimaal noodzakelijke beperken. Ik hoop niet dat de fietsnetwerken tot vergrote verrommeling van de openbare ruimte (zoals op de foto) leiden. Hans Schraven, Leiden Wethouders Jan van der Meer en Hannie Kunst rijden met een hobbelfiets (gaat op en neer als je rijdt) over de Nijmeegse Waalkade tijdens de officiële opening van een fietsroutenetwerk binnen de Stadsregio Arnhem-Nijmegen.

colofon Redactieadres en landelijk bureau Fietsersbond Balistraat 59, 3531 PV Utrecht, Postbus 2828, 3500 GV Utrecht, ( 030-2918171, fax 030-2918188, e-mail: info@fietsersbond.nl internet: www.fietsersbond.nl Redactie Michiel Slütter (hoofdredacteur), Suzanne Brink (redacteur)kort nieuws

brieven

Chinees bord (1)

straat, en b/ dat het bord eerder een helling op dan een helling af lijkt te suggereren, maar ja, het staat er toch echt. Anne Sytske Keijser, docent opleiding Talen en culturen van China

rare fratsen

Medewerkers aan dit nummer Kees Bakker, Karin Broer en Kees Volkers. Vormgeving Akimoto grafisch ontwerpers, Amersfoort

column lokaal fietsvraag

producten brieven

colofon

Drukwerk Habo DaCosta, Vianen Contributie inclusief toezending van de Vogelvrije Fietser bedraagt e26,per jaar (jonger dan 25 jaar e10,-) en e13,- zonder dit blad (meer mag natuurlijk ook). Wanneer het lidmaatschap in de loop van het verenigingsjaar wordt beëindigd, blijft de jaarlijkse bijdrage in zijn geheel verschuldigd.

Adreswijzigingen kunnen via de website (www.fietsersbond.nl/contact) worden doorgegeven of schriftelijk: stuur de adresband van dit blad met het nieuwe of verbeterde adres terug naar de Fietsersbond. Advertenties Patricia Rijkse (di, wo, do) 030 - 2918142, fax 030 - 2918188 Rijkse@fietsersbond.nl Oplage 30.000 ISSN 0166-0276

(

Sluitingsdatum kopij volgende VogelVrije Fietser: 27 november. Het nummer verschijnt begin januari 2010. Het overnemen van artikelen is mogelijk na schriftelijke toestemming van de redactie. De artikelen geven niet noodzakelijk het standpunt van de Fietsersbond weer.

Foto: Bert Beelen.

Omslag: Mikael Colville-Andersen Jaarverslag: Het jaarverslag van de Fietsersbond staat op www.fietsersbond.nl/jaarverslag

november | december 2009

VogelVrijeFietser

Fietst u graag ? Op een eiland?

bijv. Curaรงao-Bonaire, Sรฃo Miguel (Azoren) of Corfu

Langs een rivier? bijv. langs de Loire, de Moezel of de Donau

Lekker dichtbij huis?

bijv. langs het IJsselmeer of in de Ardennen

Eigen-Wijze Reizen Ruim 200 individuele fietsvakanties met mooie routes door natuurgebieden en langs culturele bezienswaardigheden. Eigen-Wijze Reizen . www.eigenwijzereizen.nl . 053-430 34 35