1 minute read
Wie draagt de gele trui in Europa als fietsregio?
Foto: © Mikaël Falke
Een Proloog En 12 Etappes
Van 9 tot 12 mei was het weer verzamelen geblazen voor het wereld fietscongres Velo-City. Leipzig was dit jaar het decor van vier dagen input over fietsbeleid, economische belangen van de fiets, fietstoerisme, maatschappelijke impact van de fiets en good hoogmis dus voor iedereen die met fiets bezig is. Volgend jaar strijkt dit congres van 18 tot 22 juni neer in Gent . Een ideaal moment om eens te kijken wie nu de gele trui draagt in Europa als beste fietsregio.
Proloog
Eind jaren zeventig van de vorige eeuw wordt in Amsterdam de kreet 'stop de kindermoord' gescandeerd. Bezorgde burgers en boze ouders vinden elkaar om te ijveren voor een veiliger fietsbeleid. Nederland neemt het voortouw en toont dat het mogelijk is om niet langer de auto centraal te zetten en ruimte te maken voor de fiets, om het voorruitperspectief te vervangen door een fietsbril. Ook in Kopenhagen worden stappen gezet. Denemarken en Nederland zetten een fietsrevolutie in en nemen de kop van het peloton. België hinkt nog wat achterop, maar in de loop van het volgende decennium worden ook hier plannen gesmeed en zien we het ontstaan van de eerste Fietsersbonden op lokaal niveau. Brussel, Oostende, Antwerpen, Gent, Kortrijk: overal komen opnieuw bezorgde ouders stevige tussendemarrage in een poging om de kopgroep bij te benen.
Eerste etappe
En met resultaat! Vlaanderen kent een eerste succes met het afschaffen van de provinciale fietstaks en het bijhorende plaatje dat op de fiets moest aangebracht worden. Deze plaatjes kennen we nu vooral nog als een gegeerd goed op rommelmarkten. De focus ligt sterk op de verkeersveiligheid van fietsers. Eind jaren negentig komt er een tussensprint met de invoering van de fietsvergoeding, werknemers die met de fiets naar het werk gaan kunnen voortaan een vergoeding krijgen voor die duurzame en actieve verplaatsing. Dit is op dat moment uniek in de Europese Unie. Ook op het vlak van kennisopbouw worden in Vlaanderen en Brussel grote stappen gezet, verschillende universiteiten zetten in op een nieuw mobiliteitsbeleid. Dat gaat niet onopgemerkt voorbij. Ook onze proffen en experten worden stilaan uitgenodigd in verschillende andere regio's, om het fietsbeleid dat in Vlaanderen vorm krijgt ook uit te dragen. Dankzij de nodige bevoorradingen is het geen 'chasse patate', we vinden aansluiting bij de kop van het peloton.
Tweede etappe
Denemarken, en dan vooral Kopenhagen, zetten sterk in op fietsinfrastructuur in de stad. De spectaculaire fietsbruggen zijn zelfs een echte toeristische trekpleister. Een ‘good move’, want het fietsgebruik neemt erg toe. Opvallend daarbij is dat zij op dat moment vooral een keuze maken om bestaande ruimte, en dan vooral parkeerplaatsen voor wagens, om te vormen tot fietspaden. Zo creëer je een veilige plek voor fietsers, zonder te moeten toegeven op de rijbanen voor wagens en ruimte voor groen.
Etappe 3 - 7
De voorspelbare ritten in de koers. Nederland en Denemarken, de topfavorieten, lopen verder uit en het tijdsverschil met de rest van het peloton loopt op. Het peloton komt te vaak ten val door verkeerde keuzes, foute inrichtingen, moordstrookjes en andere valkuilen.
Etappe 8
Vlaanderen stelt een fietsmanager aan die de grote lijnen voor het fietsbeleid moet uitzetten en ervoor zal zorgen dat het vooropgesteld beleid ook daadwerkelijk gerealiseerd wordt. Een verrassende demarrage, maar we geraken nog niet direct aan de kop van de koers.
Nederland, snel gevolgd door Denemarken, krijgt een heuse fietsambassade. Hier werken private spelers (fietsproducenten, studiebureaus, …) samen met de overheden en het middenveld om kennis te bundelen en actief uit te dragen. Het resultaat: iedereen in de Europese Unie wil op bezoek naar mooie voorbeelden in Nederland, zoals Utrecht, Groningen of het idyllische Houten, om zich te laten inspireren door “The Dutch Way”.
Mikael Colville-Andersen in lanceert Copenhagenize om ook hun ervaringen uit te dragen en te verspreiden over de hele wereld. Zelfs in Canada komt een afdeling van het kantoor. Wat ze verkondigen is wat ze geleerd hebben uit de praktijk: geef ruimte aan de fietsers, bouw kwalitatieve infrastructuur en je krijgt meer fietsers. Kijk naar hoe fietsers zich gedragen en pas dit toe in nieuwe ontwerpen. Belangrijke inzichten waar we ons als regio aan kunnen spiegelen, wat kan en hoe moet het.
In de spurt van het peloton kan Brussel een straffe plaats innemen met de organisatie van Velo City in 2009.
Etappe 9
Vlaanderen en Brussel vinden een nieuwe adem dankzij de invoering van lokale circulatieplannen in Gent, Sint-Niklaas, Mechelen, Leuven en een gedurfde keuze voor een Good Move (Brussel) mobiliteitsplan. Ook zijn we innovatief, denk maar aan de invoering van de fietsstraten en de fietszones. Ja, niet elke fietsstraat ligt op de juiste plaats, maar we nemen wel het voortouw en enkele jaren later zie je de fietsstraat zelfs - al is het in een iets andere vorm - ook in Nederland opduiken. Nadien volgen ook Denemarken en Duitsland.
Na de vele bezoeken die onze Vlaamse en Brusselse schepenen van mobiliteit aan Nederland brachten in de voorbije jaren, komt een omgekeerde trafiek op gang. Nederlandse wethouders, Deense studiebureaus, Duitse fietsorganisaties en Franse instellingen komen kijken naar hoe wij dat hier nu eigenlijk aan het doen zijn en wat de effecten zijn op korte termijn. We nestelen ons met Vlaanderen heel duidelijk in de top drie van het peloton. Een plek die we voorlopig kunnen vasthouden en waar we ook fier om mogen zijn.
Etappe 10
Nieuw materiaal hertekent de koers. Elektrische fietsen en vooral de speed pedelecs komen op de proppen. Dankzij fietsleasing worden deze duurdere fietsen een alternatief voor de kenmerkende salariswagen. Nu zijn we in Vlaanderen plots de nummer twee, net achter Zwitserland. Sinds 1 mei 2023 is de fietsvergoeding sterk veralgemeend en verplicht voor de gehele privésector. Uniek! Europa kijkt nauwlettend naar België om te begrijpen hoe we dat doen en wat de effecten zijn.
Etappe 11
Eind maart houdt de European Cyclist Federation (ECF) haar jaarlijkse algemene vergadering. Op de agenda staat onder meer een overzicht van de fietsinvesteringen in alle EU-landen. Uit een onderzoek van ECF blijkt dat Vlaanderen in 2022 het meeste van alle regio’s investeerde in fietsinfrastructuur. Frankrijk is de rode lantaarn in het peloton, maar Vlaanderen klopt ook Nederland en Denemarken. De wet van de remmende voorsprong? Misschien, maar wel een mooie overwinning van Vlaanderen in een erg belangrijke bergetappe.
Etappe 12
Deze etappe zijn we vandaag live aan het rijden. De uitslag is voorlopig moeilijk te voorspellen. Wat in het voordeel speelt is dat we in Vlaanderen en Brussel erg innovatief zijn. Niet alles lukt van de eerste keer, valpartijen horen bij het fietsen, maar ook hieruit leren we.
Zeven edities geleden moest je speuren naar een Belgische spreker op Velo City. Dit jaar, in Leipzig waren er meer dan 60 Belgische sprekers aanwezig, drie ministers geprogrammeerd voor een plenaire sessie en is de Belgische delegatie wellicht de grootste. Eerlijkheidshalve moeten we wel toegeven dat de hele staff van ECF ook als Belgisch aangeduid is, dus eigenlijk zitten we nog net onder de Nederlandse delegatie. Voor het eerst is er ook een Belgische stand waar we allen samenkomen, recepties organiseren en uitdragen wat we realiseren. We worden bevraagd door andere regio’s en landen om te horen hoe wij het doen en wat we volgend jaar in Gent op Velo City zullen laten zien. We zitten stevig mee in de top drie en hebben nog groeipotentieel. De gele trui is dus plots zeker mogelijk, en nee, dat oranje is niet meer zo zeker van de winst…
