ფოტო:ამირანდოლიძე,ნიკამდივანი
რედ ა ქ ტორი ს ს ვ ეტი
1
არცთუისესახარბიელოდროსმომიწიაჩვენიკინემატოგრაფიული ჟურნალის, მწიგნობრულად რომ ვთქვათ, ერთჯერადი რედაქტო რობა–სულშემომეფანტნენუახლოესიდაუძვირფასესიკოლეგები, რომლებთან ერთად 1980 წელს პატივი მხვდა ჩამოგვეყალიბებინა ქართული კინომცოდნეობის პირველი სახელმწიფო ორგანო – კი ნოს სამეცნიერო ცენტრი მაშინდელ საქართველოს შოთა რუსთა ველისსახელობისთეატრალურინსტიტუტში–REQUIEMAETERNAM DONAEIS(განსვენებასამარადისომიანიჭემათ). ამიტომაციყო,რომ,როცაესმაცდუნებელიწინადადებაშემომთა ვაზეს,სულაცარმიფიქრია,როგორციტყვიან,ბოროტადგამომეყე ნებინათანამდებობადასაკუთარისტატიებითგადამეტვირთაჟურ ნალი. ესაა მხოლოდ, უმალ გამახსენდა ჩემი დაუვიწყარი კოლეგა –ქალბატონიოლღათაბუკაშვილიდაისპატარაწერილიშევიტანე წინამდებარენომრისმაკეტში,რომელიცმასგარდაცვალებისთანა ვევუძღვენი.რავქნა,ასემგონია,რომასეთიხასხასაპორტრეტიქა ლისადედამიწისზურგზეჯერარავისშეუქმნიადაიგიაუცილებლად უნდა დაბეჭდილიყო სწორედ კინემატოგრაფიულ ჟურნალში, თო რემდღისსინათლესულაცარმოკლებია... ესსანტიმენტალისტურიინტერმეცოკიარაა,ჩემიასაკისადამიანი სათვისესოდენდამახასიათებელი,არამედმწარერეალობა–სულ ახლახან, სწორედ ამ ჟურნალის მზადების პერიოდში, დავკარგე უახლოესიმეგობარიდაკოლეგა,ქნინათიაამირეჯიბი,რომელიც –ერთადერთიკინომცოდნეებიდან–მართლაცხმალამოღებული მიცავდასაბჭოთაეპოქისუმძიმესიდეოლოგიურბრძოლებში,რა ზედაც,მადლობაღმერთს,არაერთხელდამიწერიაწლებისწინათ და,ცხადია,მასაცწაუკითხავს... ამას,ამმძიმედარტყმასისიცდაემატა,რომამერიკაშისულახ ლახან გარდაიცვალა ბნი ოთარ სეფიაშვილი, ქართული ტელე სივრცისლეგენდარული„ილუზიონის“ავტორიდაპირადადჩემი გზამკვლევიდამასწავლებელიკინომცოდნეობაში... იმედია, მკითხველი სწორად გაიგებს ჩემი სულის მდუღარებას – სხვა თუ არაფერი, ესეც ხომ ცხოვრებისეული გაკვეთილია. აკი ძველი ბერძნებიც მიიჩნევდნენ, რომ გარდაცვლილი ადამიანის მიმართსულაცარიცვლებაჩვენიდამოკიდებულება... ამიმედითისევურედაქტორეამჟურნალს,როგორსაცჩემიძვირფა სიკოლეგებისიამოვნებითგაეცნობოდნენდააი,ვაწერკიდეცხელს.
ცნობილი რუსი ენათმეცნიერი და ენციკლობედის ტი ვლადიმირ დალი ამბობდა: „აღმზდელი თვითონ უნდა იყოს ისეთი, როგორიც მას სურს, რომ გაზარ დოს აღსაზდელი“. 1991 წლიდან მე და ბატონი გოგი ერთადმოვდივართ.არვიცი,რაგანგებასმივაწერო, რომ ჯარიდან ახლად დაბრუნებულ და იმერეთიდან ჩამოსულ ყმაწვილს კეთილი თვალით შემომხედა და მის შემდეგ გვერდიდან არ მიშორებს. აგერ ისე „გავთავხედდი“ მასთან ერთად რედაქტორობასაც კი გამოვკარი ხელი და უმალ ის დრო გამახსენდა, თუ როგორგადამაწერინასადიპლომონაშრომისამჯერ (მაშინკომპიუტერიუცხოხილიიყოდაჯერიწერებო და,შემდეგკისაბეჭდმანქანაზეიკრიბებოდამასალა) მანამ, სანამ ყველა მისი ორთოგრაფიული, თუ ფაქ ტობრივი შენიშვნა არ გავითვალისწინე. მას შემდეგ თითქმისორიათეულიწელიგავიდა,მისმოთხოვნებს გამოსაქვეყნებელ პუბლიკაციებზე, იოტის ოდენიც კი არ მოკლებია. ვგონებ, ვლ. დალის ზემოხსენებული შეგონება ბნ გოგისათვის ზედმეტია, რადგანაც მას უშურველად უნდა ყველა მისი აღსაზდელი თავისი საქმის პროფესიონალი იყოს იმდენად, რომ თავად მასაცკიგაუსწროს,მაგრამ,როგორციტყვიან,ბებერი ხარისრქაცხნავსო,ესისე,სტატისტიკისთვისთორემ, ღმერთსშევთხოვ81წლისასაკშიისეთიენერგიადა შემართებამქონდეს,როგორიცბატონგოგისაქვს. მადლობაჟურნალისმესვეურებს,ესგანცდაკვლავ რომ მარგუნეს. ამდენად, ისევ ბრძნული აზრს მო ვიშველიებ.ოდესღაცდიდფილოსოფოსს,ემანუელ კანტსუთქვამს:„აღზრდაარისხელოვნება,რომლის სრულყოფა მრავალ თაობაში მიმდინარეობს“. მეც ამისიმედიმაქვს...
>> გოგი დოლიძე
>> გიორგი ღვალაძე
2
სარჩე ვი
ყდაზე: კადრი ფილმიდან „სიმინდის კუნძული“ გამომცემელი: საქართველოს კინემატოგრაფიის ეროვნული ცენტრი აღმასრულებელი მენეჯერი: ნათია კანთელაძე მთავარი რედაქტორები: გოგი დოლიძე, გიორგი ღვალაძე არტ დირექტორი: მანანა არაბული კორექტორი: ნინო სვანიძე პრეპრესი: ალექს კახნიაშვილი ნომერზე მუშაობდნენ: გოგი დოლიძე, გიორგი ღვალაძე, დავით ჭიკაძე, თამუნა თავაძე, ზვიად დოლიძე, მარი კაპანაძე, ქეთი ბააკაშვილი, ნენო ქავთარაძე, ანუკა ლომიძე, ლელა ოჩიაური, ქეთევან ჯანელიძე, მანანა ლეკბორაშვილი, თინათინ ჩავლეიშვილი, არჩილ შუბაშვილი, მაგდა ანიკაშვილი, ქეთევან ტრაპაიძე, ნათია კოპალეიშვილი, ნიკა ჩიკვილაძე, დავით გუჯაბიძე, ნინო სანადირაძე, გიორგი ხარებავა, მაია ლევანიძე, ნანა თუთბერიძე, ნანა ჯანელიძე, ირაკლი მახარაძე.
[ 44 ]
თბილისის მეთხუთმეტე საერთაშორისო
4
რედაქცია ტელ.: +995 32 2 999200 ელ. ფოსტა: info@gnfc.ge ვებგვერდი: filmprint.ge
კინოფესტივალი „პრომეთე“
დაიბეჭდა “24 საათის”
ფერტივალი სესილი / ინტერვიუ
9
ქართული კინოკლასიკა უცხოეთში
12
CineDoc თბილისი 2014
16
ინტერვიუ არჩილ ხეთაგურთან
18
საერთაშორისო ფესტივალი „ოქროს თვალი“
20
ქართული კინოს ახალი პრიზები
22
ფესტივალი „ნიქოზი“
24
ინტერვიუ რონ დაიმონდთან
26
ინტერვიუ მარსელ ჟანთან
28
თავისუფალი კინოჩვენებები
30
წარმოება დღეს
33
„სიმინდის კუნძული“ რეცენზია
34
პირველი ქართულ-ქურთული კინოპროექტი „TORN“
38
რამ მოხდა ერთხელ ანატოლიაში
40
ჩემი კინო
43
საავტორო კინო ეროვნული კოლორიტით. თენგიზ აბულაძე
44
რელიგიური თემა კინოში
52
კინოზე, კანონზე, კადრებსა და კამერებზე
56
გამომცემლობაში; ტელ.: +995 32 2 409445 ჟურნალი გამოდის კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მხარდაჭერით.
3
[ 92 ]
[ 58 ] ფილმები, რომლებიც არ შექმნილა საქართველოში
58
კონფლიქტი რეალობასთან
68
ინდუსტრია და თანამედროვე ტექნოლოგიები
73
ხელით გადაღების თანამედროვე ტექნოლოგიები
74
მარკეტინგული ტექნოლოგიების როლი კინოწარმოებაში
78
ნახტომი აუდიოვიზუალური ტექნიკის განვითარებაში
82
თავისუფალი თემა
87
ვიდეოესთეტიკის ზეგავლენა კინოზე
88
კინოსთვის ერთად
91
გიორგი ბერიძის მოგონება „ერთი წვეთი...“
92
გიორგი ბერიძე
94
გამორჩეული ლერი სიხარულიძე
96
ლЯლЯ, ლЯლЯ, ლЯლოჩკა!
98
ახალი წიგნები
100
4
„promeTe“ Tbi li sis meTxuT me te sa er Ta So ri so ki no fes ti va li პირველიდანშვიდიდეკემბრისჩათ ვლით,თბილისმა,საერთაშორისო კინოფესტივალს,რომელიცჩვენთვის „პრომეთე“სსახელითარისცნობი ლი,უკვემეთხუთმეტედუმასპინძლა. ღონისძიებატრადიციულადწლის ბოლოსგაიმართადაფაქტობრივად შეაჯამა2014წლისგანმავლობაში მომხდარიმთავარიკინომოვლენები. ფესტივალისპროგრამადახუნძლული იყოსხვადასხვაქვეყნისმიერწარ მოდგენილიხარისხიანიკინოპრო დუქციით.ამწლებისგანმავლობაში თბილისისკინოფესტივალმაექვსა სამდერეჟისორს,პროდიუსერს,მსა ხიობსადაკინომცოდნესუმასპინძლა. შესაბამისად,მოახერხაგამხდარიყო სივრცე,სადაცკინოგურმანებიხარის ხიანფილმებსეცნობიან.თბილისის საერთაშორისოკინოფესტივალის მთავარიპრინციპიიყოთანაბრად წარმოეჩინაერთსივრცეში,როგორც აღიარებულიკინოკლასიკა,ასევე ახალისახეები,რაცერთიკვირისგან მავლობაშიდაამტკიცესორგანიზატო რებმა.კინოთეატრი„ამირანი“ისერთ დარბაზშიმაყურებელითუ,ანდრეი კონჩალოვსკისფილმს„ფოსტალიონ ანდრეიტრიაპიცინისთეთრიღამეე ბი“სუყურებდადალეგენდარულრე
ჟისორსხვდებოდა,მეორედარბაზში –საქართველოსთეატრისადაკინოს უნივერსიტეტის,2014წლისსაუკეთესო სტუდენტურმოკლემეტრაჟიანმხატ ვრულფილმებსუკრავდატაშს.უნდა აღინიშნოსისიც,რომფესტივალმა ტრადიციულსექციებში,როგორიც იყო„ევროპულიკინოსფორუმი“, „ჰორიზონტები“,„დამზადებულიაგერ მანიაში“,„დოკუმენტურიმსოფლიო“, ბოლოორიწლისსაუკეთესოკინოპ როდუქციებიწარმოგვიდგინა. წლევანდელპროგრამაშიერთიგან საკუთრებულითემატურისექციაიყო, სახელწოდებით„მწვანეფერი“.ზუს ტადესფერიდომინირებდა,როგორც წლევანდელიფესტივალისსიმბოლო. ესგადაწყვეტილებაორგანიზატორებ მაქვეყანაშიდაზოგადადპლანეტაზე არსებულ,ეკოლოგიურივითარებისა დაკლიმატურიცვლილებებისგამო მიიღეს.ესფესტივალისერთგვარი მოწოდებაიყობუნებისდასაცავად. სექციაშიწარმოდგენილფილმებში, ადამიანისადაგარემოსურთიერთო ბაზეიყოგამახვილებულიყურადრება. ჩვენებებისგარდა,გარემოსდაც ვითმაორგანიზაციებმა,ფესტივალის დროსმათთანთანამშრომლობით გარკვეულიაქტივობებიგამართეს,
კინოთეატრ„ამირანის“ფოიეში. „ფესტივალისსტრუქტურაფაქტობრი ვადერთიდაიგივერჩება,უბრალოდ, ვცვლითხოლმეთემას.თემატური ჩვენებებისსექციაცგვაქვს.თემისშეც ვლაიწვევსფესტივალისგაფორმების შეცვლასაც.მაგ.,წელსმწვანეფერი გვქონდა,რომელიცბუნებასთან,ეკო ლოგიასთანასოცირდება.„თემატურ სექციაში“ვაჩვენეთდოკუმენტურიდა მხატვრულისურათები,თემატიკიდან გამომდინარე,რომელიცთავისთავად უკავშირდებოდაქალაქებისგამწვა ნებისადაურბანიზაციულსაკითხებს. მინდაავღნიშნოასევე,რომძალიან გაამართლაჩვენმაწამოწყებულმა ინდუსტრიულმასერიამ,რომელიც დამოუკიდებლადფესტივალისხარ ჯებითგანვახორციელეთ.ძალიან საინტერესოტრენინგიჩაუტარდათ ახალგაზრდარეჟისორებსადაპრო დიუსერებს,სადაცმათახალიუნარე ბიშეიძინეს.“–თბილისისსაერთაშო რისოკინოფესტივალისგენერალური დირექტორი–გაგაჩხეიძე. კინოფესტივალმაწელსაცდიდი ყურადღებადაუთმოახალგაზრდა კინემატოგრაფისტებისკვალიფიკაცი ისამაღლებას,პროფესიულიკად რებისმომზადებას.ამასმოწმობდა
ფოტო:გიგადვალიშვილი,მირანდამასხარაშვილი,ნინიმანდარია,ქეთიბააკაშვილი
ფ ეს ტი ვ ა ლი 5
6
„თბილისისინდუსტრიულიდღეები“ს ციკლიც,რომელიცამმიზნითშეიქმნა დარომელშიცსხვადასხვამასტერკ ლასები,ტრენინგები,კონფერენციები დაპრეზენტაციებიიქნაგაერთიანე ბული.მართლაცრომსაინტერესოდ ჩაიარაინდუსტრიულმაღონისძიებებ მა.გაიმართა„ფიჩინგის“ტრენინგი დაშემდეგ„ფიჩინგის“პრეზენტაცია, სადაცტრენინგისმონაწილერეჟი სორებმადაპროდიუსერებმა,ათი ქართულიფილმისპროექტიწარუდ გინესჟიურის.გამარჯვებულპროექტს, ჯილდოსსახით,გადაეცა3ათასი ლარი,რომელიცქართულიფილმის განვითარებისფონდმაუზრუნველ ყო.საინტერესოიყოპრეზენტაცია: „აჭარისკინოსგანვითარებისმხარ დამჭერიპროგრამა“,ასევეპრზენტა ცია:საქართველოშიფილმისგადაღე ბისშესახებ,თუროგორდავაზღვიოთ კინოწარმოება.სემინარიB2BDoc, რომლისმიზანიცარის,ხელიშეუწყოს პოსტსაბჭოთაქვეყნების–ბალტიის ზღვიდან,შავზღვამდეკინოდო კუმენტალისტებისინტეგრაციას, სკანდინავიისადაევროპისბაზარზე. ინდუსტრიულიღონისძიებებისფარგ ლებშიასევეგაიმართაკონფერენცია: საქართველოსრეგიონალურიკინო თეატრებისქსელი.კონფერენციაზე
თავიმოიყარა„თავისუფალიკინოჩ ვენებების“მოხალისეებმადამუნიცი პალიტეტებისწარმომადგენლებმა რეგიონებიდან.კონფერენციისმიზა ნიარეგიონალურიკინოთეატრების ქსელისშექმნა,როგორცქართული კინობაზრისაღორძინებისკენგადად გმულიპირველინაბიჯი.გორანპას კალევიჩმა,ერიკშპიტცერმერლინმა, ნაუმკლეიმანმა,რეზამირკარამმა, ალექსანდრეესპიგარესმა,ზეინეპ ოზბათურათაკანმადაპიტერვებერმა ფესტივალისგანმავლობაშიჩაატარეს მასტერკლასებიკინოწარმოებაში, ანიმაციაში,სცენარისგანვითარებასა თურეჟისურაში,ასევეკინომცოდნეო ბასადახმისრეჟისურაში. აპოლო:კინოსმეხსიერება:სექციის ორგანიზატორებსსჯერათ,რომფილ მებისგარდაკულტურულიღირებულე ბაიმადგილებსაცაქვთ,სადაცკინოს პრეზენტაციახდება.კინოთეატრები, ფილმებთანერთად,ჩვენიკინოსის ტორიისგანუყოფელნაწილსწარმო ადგენს.კინოთეატრებიდანთბილისს ჯერკიდევშემორჩა„აპოლო“,რომე ლიც1909წლისნაგებობაა,თუმცაის აღარფუნქც იონირებსრამიზნისთ ვისაციქნააგებული.სექციისმიზანი ქართულიდაუცხოურიკინოსმეხსიე რებიდანიმსურათებისგაცოცხლება
გახლდათ,რომლებიცმაყურებლისთ ვისნაკლებადხელმისაწვდომია. კინოფესტივალისტრადიციულ მაყურებელსდამათაც,ვინცპირვე ლადდაესწროღონისძიებას,მიეცათ უნიკალურისაშუალება,ფილმის ჩვენებისშემდეგ,კითხვაპასუხისრე ჟიმშიგასაუბრებოდნენრეჟისორებს, მსახიობებს,შემოქმედებითიჯგუფის სხვაწევრებს,რომლებიცსპეციალუ რადმაყურებელთანშესახვედრად ჩამოვიდნენთბილისში.კინოფესტი ვალსწელსოთხმოცამდეუცხოელი კინემატოგრაფისტისტუმრობდა. სპეციალურიჩვენებებისფარგლებ ში,ნაჩვენებიიქნაჯივანავეტისიანის ფილმი„თევანიკი“,რომელმაცპროექ ტი„კინოექსპრესი“დახურა.პროექტი კინოექსპრესისომხეთისაქართველო, ჰაინრიხბიოლისფონდისადასომხე თისადასაქართველოსკულტურისსა მინისტროებისდახმარებითგანხორცი ელდაშემოდგომაზე.კინოექსპრესმა ორიმეზობელიქვეყნისსაზღვრისპირა რეგიონებშიიმოგზაურადაადგილობ რივმაყურებელსექვსიმხატვრული ფილმიწარუდგინა.კინოექსპრესიოთხ დეკემბერსთბილისისსაერთაშორისო კინოფესტივალ„პრომეთე“სბაქანზე შემოვიდადაგაჩერდა. თემატურიმრავალფეროვნებითგა
ფოტო:გიგადვალიშვილი,მირანდამასხარაშვილი,ნინიმანდარია,ქეთიბააკაშვილი
ფ ეს ტი ვ ა ლი
მოირჩეოდა„ევროპულიკინოსფორუ მი“.აქფილმებიევროპისთითქმისყვე ლარეგიონიდანიყოწარმოდგენილი, სკანდინავიიდანდაწყებული,სამხრეთ კავკასიითდამთავრებული.როგორც ზევითავღნიშნე,აღიარებულიდიდოს ტატებისგვერდითარაერთიდამწყები დანაკლებადცნობილირეჟისორის გვარიშეგვხვდა.პროგრამისმთავარი ღერძიკიიყოსაერთაშორისოკონკურ სი,რომელშიცევროპელირეჟისორე ბისათიპირველიმხატვრულიფილმი იღებდამონაწილეობას:(უნდააღინიშ ნოსისფაქტი,რომსაერთაშორისო კონკურსზეორიქართულიფილმი არასდროსყოფილა)... „დამალობანა“(დიდიბრიტანეთი)– რეჟ.ჯოანაკოუტსი; „რამქვია?“(რუსეთი)– ნიგინასაიფულაევა; „კრედიტისლიმიტი“(საქართველო/ საფრანგეთი/გერმანია)– ნუცაალექსიმესხიშვილი; „მევარბესო“(საქართველო)– ლაშაცქვიტინიძე; „მოდრისი“(ლატვია/გერმანია/ საბერძნეთი)–იურისკურსიეტისი; „PARTYGIRL”(საფრანგეთი)– მარიამაშუკელი,კლერბურგერი, სამუელთაისი; „ტომი“(უკრაინა/ნიდერლანდები)–
მიროსლავსლაბოშპიცკი; „ბარბაროსები“(სერბეთი/ მონტენეგრო/სლოვენია)–ივანიკიჩი; „ვიქტორია“(ბულგარეთი/რუმინეთი)– მაიავიტკოვა; „იისფერი“(ბელგია/ნიდერლანდები)– ბასდევოსი. „მთავარირაცარისკინემატოგრა ფისტში,ესარისფილმი,რომელზეც მუშაობსავტორი.სწორედ,რომ საავტოროფილმებსვაჩვენებთ უკვემეთხუთმეტეწელია.თავიდან ვეგვქონდაორიენტაციაევროპულ კინოპროდუქციაზე,ჩვენისაერთაშო რისოკონკურსიცამასმოწმობს.ათი ფილმი,ათიპირველინაწარმოები. უნდაავღნიშნო,რომწელსძალიან საინტერესოჟიურიგვყავდა.მარკო მიულერიძალიანცნობილიპიროვ ნებამთელმსოფლიოში,ნოვატორი, მასქონდაალღოშეერჩიაახალი რეჟისორები,ფილმები,ამიტომიყო ყოველთვისსაინტერესოპროგრამა, რომელსაცისაკეთებდალოკარნოს, როტერდამისთუვენეციისკინოფეს ტივალებზე.ესჩვენიფესტივალის განვითარებაზემეტყველებს!“–კინო ფესტივალისგენერალურიდირექტო რი–გაგაჩხეიძე. მართლაცრომგანსხვავებული დასაინტერესოპიროვნებებითიყო
7
დაკომპლექტებულიწლევანდელი საერთაშორისოკონკურსისჟიური: მარკომიულერიკინოკრიტიკოსიდა კინოსისტორიკოსი;ნანაექვთიმიშვი ლი–სცენარისტიდარეჟისორი;პი ტერვებერი–ბრიტანელირეჟისორი, თეატრისადაკინოსმსახიობი. ფესტივალზესიახლესწარმოადგენ დაცალკეგამოყოფილი„ეროვნული კონკურსი“,რომელშიცოთხიკატეგო რიაიყო:ჯილდომამაკაცისროლის საუკეთესოშესრულებისთვის,ქალის როლისსაუკეთესოშესრულებისთ ვის,საუკეთესორეჟისურადა2014 წლისსაუკეთესოქართულიფილმი. კონკურსშიშვიდისრულმეტრაჟიანი ქართულიმხატვრულიფილმიიღებდა მონაწილეობას. „ჩემისაბნისნაკეცი“– რეჟ.ზაზარუსაძე; „ძმა“–თეონამღვდელაძე, თიერიგრენადე; „კრედიტისლიმიტი“– ნუცაალექსიმესხიშვილი; „მევარბესო“–ლაშაცქვიტინიძე; „პატარძლები“– თინათინყაჯრიშვილი; „სიმინდისკუნძული“– გიორგიოვაშვილი; „ცხრამთასიქით“– ლევანთუთბერიძე.
8
„სიახლეიყოის,რომგავაფართო ვეთქართულიპანორამადაწელს დავაფუძნეთსრულმეტრაჟიანი ქართულიფილმებისეროვნულიკონ კურსი.ამჟამადოთხინომინაციაიყო, მაგრამძალიანგვინდამომავალში ნომინაციებისრიცხვიგავზარდოთ. ჩვენიკინემატოგრაფისტებიარცთუ განებივრებულებიარიანამმხრივ, ამიტომმათისამუშაოსშემოქმედების სათანადოდდაფასებაძალიანმნიშვ ნელოვანიიქნება,როგორცმათთვის, ასევექართულიკინოსგანვითარები სათვის.“–კინოფესტივალისგენერა ლურიდირექტორი–გაგაჩხეიძე. ქართულიფილმებისკონკურსის ჟიურიშიიყვნენ:ერიკაგრეგორი– კინოფესტივალებისორგანიზატორი დაკოორდინატორი;ნაუმკლეიმანი –კინომცოდნედაკინოსისტორიკოსი; ულრიხგრეგორი–კინოისტორიკოსი დაკინოკრიტიკოსი. პირველადდახურვისცერემონი ალზედასაჯილდოვებლადსცენაზე ავიდნენეროვნულიკონკურსისჟიუ
რისწევრები,რომლებმაც„პრომეთე“ გადასცეს: ქალისროლისსაუკეთესო შესრულებისთვის–მარიკიტიას („პატარძლები“); კაცისროლისსაუკეთესოშესრულე ბისთვის–ილიასსალმანს („სიმინდისკუნძული“); საუკეთესორეჟისურისათვის– ნუცაალექსიმესხიშვილს („კრედიტისლიმიტი“); ხოლოსაუკეთესოქართულიფილმის ტიტულიდაბერლინალესკინოფეს ტივალისსაგზური–ლაშაცქვიტინიძის ფილმმა(„მევარბესო“)მოიპოვა.ქარ თულიპანორამისწარმდგენსპონსორ „ფაშაბანკისგან“,რეჟისორმაბერლინ შიგასამგზავრებელიორიბილეთი მიიღოსაჩუქრად.არცამკონკურსის ჟიურისწევრებიდარჩენილანუყუ რადღებოდ:ერიკადაულრიხგრეგო რები,კულტურისადაძეგლთადაცვის მინისტრისმოადგილემანანაბერიკაშ ვილმა,საქართველოსპრეზიდენტის განკარგულებით,ფესტივალისგანვი
თარებაშიშეტანილიწვლილისთვის, ღირსებისორდენითდააჯილდოვა. რაცშეეხებასაერთაშორისოკონ კურსს: ვერცხლის„პრომეთე“საუკეთესო რეჟისურისათვისგადაეცაიურისკურ სიეტესს(„მოდრისი“),ხოლოოქროს „პრომეთე“აიღოფილმმა„ტომი“ (რეჟ.მიროსლავსლაბოშპიცკი).ამ ფილმსაგრეთვეწილადხვდასერგო ფარაჯანოვისპრიზიგანსაკუთრებული პოეტურიხედვისათვის. ფესტივალიგახსნამოჰსენმახმალ ბაფისფილმმა„პრეზიდენტი“,ხოლო დახურა–უმბერტოპაზოლინისფილმ მა„წყნარიცხოვრება“. თბილისისმეთხუტმეტესაერთაშო რისოკინოფესტივალისაქართველოს პირველილედის,მაკაჩიჩუასპატრო ნატითჩატარდა. ფესტივალიშვიდდეკემბერსერთი წლითდაგვემშვიდობა. >> დავით ჭიკაძე
ფ ეს ტი ვ ა ლი
9
ფესტივალი „სესილი" / ინტერვიუ რესპონდენტი: საერთაშორისო მოკ ლე ფილმების ფესტივალი „სესილი“ს დირექტორი – მაია კიკაბიძე
თბილისშისაერთაშორისომოკლე ფილმებისფესტივალი„სესილი“მეა თედჩატარდა F.P. ფესტივალი„სესილი“წელსმეა თედტარდება,როგორდაიწყოფეს ტივალისისტორია? 2001წლიდან.თავდაპირველადფეს ტივალიმხოლოდსტუდენტურიიყო, რაციმპერიოდშიაუცილებლობასწარ მოადგენდა.ახალგაზრდარეჟისორე ბისთვისსაკუთარინამუშევრებისფარ თოსაზოგადოებისთვისწარსადგენად, რადგანარარსებობდაკინოთეატრები, ინტერნეტსივრცეშიფილმებისგანთავ სებამაშინშეუძებელიიყო,ფესტივალმა სტუდენტებსინტერესიდამოტივაცია მისცა,შეექმნათმეტადსაინტერესოდა უფროხარისხიანიფილმებიიმმცირე საშუალებებიდანგამომდინარე,რომე ლიციმდროსგააჩნდათ.2004წლიდან ფესტივალი„სესილი“საერთაშორისო
გახდა,მონაწილეობასროგორცსტუ დენტები,ასევედებიუტანტებიიღებენ. 9წლისგანმავლობაშისაკონკურსო პროგრამითნაჩვენებიიყო800ზემეტი ნამუშევარისხვადასხვაქვეყნიდან. F.P. რატომდაერქვაფესტივალსსახე ლი„სესილი“? 2002წელსგადავწყვიტეთფესტივა ლისთვისგანსაკუთრებულიფორმის პრიზიდაგვეწესებინა,მივედისამხატ ვროაკადემიაში,ქანდაკებისფა კულტეტზედათაროზეშემოწყობილ საკურსონამუშევრებსვათვალიერებ დი,ერთმაფიგურამჩემიყურადღება მიიბპყრო,რომელიცძალიანმომე წონათავისიკომპოზიციურიწყობით. ესიყოქალისსილუეტურიფიგურადა ავტორმაესნამუშევარიგვაჩუქა.სა ხელზეარგვიფიქრია,რადგანთავი დანვევფიქრობდით,რომფესტივალი ქართველიმსახიობისსესილიათაყა იშვილისსაპატივცემულოდყოფილი ყო.თავიდანპრიზსდაერქვა„სესილი“ და2004წლიდანუკვეოფიციალურად
გახდასაერთაშორისომოკლეფილ მებისფესტივალი„სესილი“.პირველი „სესილი“ნაკლებიფინანსებისგამო თაბაშირისგანჩამოვასხმევინეთ, შემდეგწელსგადაიცაბრინჯაოსმო ოქროვილიფიგურა. F.P. რამდენიქვეყანაიღებსმონაწი ლეობასფესტივალზე? წელსსაკონკურსოპროგრამაში ფილმები15ქვეყნიდანიყოწარმოდ გენილი,მაგრამსაკონკურსოპროგ რამისგარდა,ფესტივალისფორმატი ითვალისწინებსსხვადასხვაქვეყნის კინოხელოვნებისწარმოდგენასსპე ციალურიჩვენებებით.წლევანდელ ფესტივალზეწარმოდგენილიიყო გერმანულიკინოსდღე,სადაცვაჩვე ნეთ4გერმანულიფილმი,რომლებ საცამერიკისკინოაკადემიისმიერ სტუდენტური„ოსკარი“მიენიჭათ,ასევე ერთ ერთიფილმის„მესაფლავის საქანელა“სრეჟისორიელმარიმა ნოვიმოწვეულიიყოფესტივალზე ჟიურისწევრადდასაქართველოს
10
უნივერსიტეტშისტუდენტებთანშესახ ვედრად,სადაცგაიმართაამფილ მებისჩვენებადამრგვალიმაგიდა. ფესტივალსყოვეწლიურადსაერთა შორისოჟიურიჰყავს,სპეციალურად მოწვეულისხვადასხვაქვეყნისკინოხე ლოვნებისწარმომადგენლებიატარე ბენმასტერკლასებს,ეწყობასხვადასხ ვასაგანმანათლებლოღონისძიება. F.P. ფესტივალიდიდდროსუთმობს ქართულკინემატოგრაფიას.წელს რაპროგრამითწარმოადგინეთქარ თულიკინო? მე10ფესტივალმაფართოსაზოგა დოებისთვისგრიბოედოვისსახე ლობისდრამატულთეატრშიგახსნა მემორიალურიდაფა,რომელიც აღნიშნავსამიერკავკასიაშიპირველ კინოსეანსსდადააფიქსირაესისტო რიულიმომენტი,რომელიც1896წლის 16ნოემბერსმოეწყოიმდროინდელ „სათავადაზნაუროთეატრში“დასადაც აჩვენესფრანგიძმებისოგიუსტდალუი ლუმიერებისმოკლეფილმები.ჩვენეს დღეშეძლებისდაგვარადაღვადგინეთ დაზუსტადიგივერეჟიმშიწარვუდ გინეთმაყურებელსისლუმიერების ფილმები,საიდანაცსაქართველოში კინოჩვენებებისისტორიაიწყება. ფესტივალისფარგებშიყოველწლი
ურადეწყობაქართულიკინოსდღე, წარმოდგენილიაისძველიფილმები ზოგიერთიმივიწყებულიცკი,რომ ლებსაცგანსაკუთრებულიადგილი უჭირავთქართულიკინოსისტორიაში. „ჩემიბებია“–კოტემიქაბერიძე,“სუ რამისციხე“–სერგოფარაჯანოვი, „დიდითავადისნადირობატახებსა დაირმებზეყარაიასადაევლახ ში“–ალექსანდრედიღმელოვი (დიღმელაშვილი),პირველიქართუ ლიანიმაცია„არგონავტები“–ვლა დიმერმუჯირი,მხატვარილადოგუ დიაშვილი,„აკაკისმოგზაურობარაჭა ლეჩხუმში“–ვასილამაშუკელი. ფესტივალი„სესილი“სფარგლებში ყველაზემნიშვნელოვანიპროექტი ქართულკინემატოგრაფიაშიშეტანი ლიღვაწლისთვისგადაცემულიჯილ დოებია,ყოველწლიურადვაჯილდო ებთიმადამიანებს,რომლებიცკადრს მიღმადგანანდაქმნიანკინოისტორი ას.ესარიანადამიანები,რომლებსაც ყურადღებადაპატივისემასჭირდება, რომლებმაცცხოვრებისძირითადინა წილიმიუძღვნესქართულკინემატოგ რაფიას.წლსესჯილდო,ფესტივალის სპეიალურიდიპლომიქართული კინოსდღესგადავეცითბატონგოგი დოლიძეს,რომელსაცუდიდესიღვაწ
ლიმიუძღვისმსოფლიოშიპირველი დოკუმენტურიფილმის„აკაკისმოგზა ურობარაჭალეხუმში“შენარჩუნების თვის.ესუნიკალურიფილმისწორედ, რომბატონიგოგისდამსახურებით გაიცნოქართველმამაყურებელ მა,წინააღმდეგშემთხვევაში,ისევე მივიწყებულიიქნებოდაროგორც სხვარამდენიმეაღსანიშნავიფილმი. ესუნიკალურიფილმი,ყოველგვა რიმიზეზისგარეშე,აუცილებლად უნდააღინიშნოს,რომარამხოლოდ საქართველოში,არამედმსოფლი ოში,პირველიდოკუმენტურიფილ მიათავისმეტრაჟობითდასწორედ, რომქართულივასილამაშუკელის მიერგადაღებული.ბატონიგოგის დამსახურებითესშეიტყოქართულმა საზოგადოებამ,მაგრამაუცილებელია ესდაფიქსირდესმსოფლიოსკინოს ისტორიაში! F.P. რამდენიპრიზიგადაიცაწლევან დელფესტივალზე? „სესილი“ოთხიძირითადინომინაცი ითდაათიდიპლომითშემოიფარგლე ბოდა.ოთხიპრიზი„სესილი“გადაე ცემა:საუკეთესომოკლემხატვრული, დოკუმენტური,ექსპერიმენტულიდა ანიმაციურინამუშევრებისთვის.წელს დავამატეთმე5ესაუკეთესოქართული
ფ ეს ტი ვ ა ლი
ნამუშევრისთვის,რომლითცდაჯილ დოვდარეჟისორიმარიამხაჭვანი ფილმისთვის„დინოლა“,საუკეთესო უცხოურინამუშევრისთვისპოლონელი რეჟისორილუკასოსტალსკიფილმის თვის„დედა“,საუკეთესოდოკუმენტუ რიფილმი–რეჟისორივახოჯაჯანიძე ფილმისთვის„ორშაბათიდანორშაბა თამდე“,საუკეთესოანიმაცია–სანდრო ქათამაშვილიანიმაიცისთვის„ბებო“, საუკეთესოექსპერიმენტულიფილმი –რეჟისორილევანქაჩიბაძეფილმის თვის„სველიბავშვები“.ასევედიპ ლომებისუმეტესობაწელსქართველ რეჟისორებსერგოთ,წლევანდელი ფესტივალისასეთიდაჯილდოებაიყო პრეცედენტიფესტივალისისტორიაში, რადგანუმეტესიჯილდოქართველმა რეჟისორებმადაიმსახურესსპეციალუ რიჟიურისგადაწყვეტილებით. F.P. რამდენიადამიანისგანშედგება ჟიურიდაროგორხდებამათიშერ ჩევა? არასდროსმეორდებაჟიურისწევრე ბიფესტივალზეერთიგამონაკლისის გარდა,ესარისკინომცოდნეგიორგი კალატოზიშვილი,რომელიცფესტი ვალსპირველივედღიდანმოჰყვება. ნაკლებადმოიძებნებადღესთბილის შიკინოსფეროდანადამიანი,რომე
ლიცფესტივალი„სესილი“სჟიურის წევრიარყოფილა.წელსჟიურის თავმჯდომარეგახლდათკინორე ჟისორითემურფალავანდიშვილი, ალექსანდრევახტანგოვი,რუსეთიდან სპეციალურადმოწვეულიკინოკრი ტიკოსიმაიამამალაძე,გერმანიიდან სპეციალურადმოწვეულიოსკაროსა ნიკინორეჟისორიელამარიმანოვი დაკინომცოდნეგიორგიკალატოზიშ ვილი,მათძალიანრთულიდაშრომა ტევადისამუშაოსშესრულებამოუწი ათ,რადგანსაკონკურსოპროგრამაში წარმოდგენილიიყო75ნამუშევარი. F.P. მასტერკლასები? რათქმაუნდა,ფესტივალი„სესილი“ მასტერკლასებისგარეშეარარსებობს. წელსძალიანსაიტერესომასტერკლა სებიჩატარდაკაფე„ზაზანოვაში“,მოხ დაადგილისსპეციალურადშერჩევა. ნაკლებადვატარებთმასტერკლასებს აუდიტორიებშიდაკინოდარბაზებში, ამითფესტივალიგანსხვავებულია. მუსიკოსმაზაზამარჯანიშვლმაჩაატა რამასტერკლასითემაზე„კინომუსიკა“, რომელიცგააფორმაცოცხალი,მუსიკა ლურიშესრულებითმუნჯიკინოსფონზე დამეტადსაინტერსოგახადაამით თემა.კინოკრიტიკოსმამაიამამალაძემ (რუსეთი)წარმოადგინათემა„კრიტიკის
11
მნიშვნელობაკინემატოგრაფიისგან ვითარებისთვის“,ფოტოხელოვანებმა იურიმეჩითოვმადაგურამწიბახაშ ვილმამასტერკლასიჩაატარესთემაზე „ფოტოდანკინემატოგრაფიამდე“.ასევე იყოშეხვედრებირუსულიფილმის„კომ ბინატიიმედი“სმთავარიროლისშემს რულებელთანდარიასაველიევასთან, საქართველოსუნივერსიტეტშიელმარ იმანოვთან–მრგვალიმაგიდა. F.P. როგორხდებაფესტივალზედას წრება? ფესტივალიყოველთვისიყოდა იქნებათავისუფალიდასწრებისრე ჟიმში,ესერთადერთიფესტივალია საქართველოში,სადაცარცბილეთი არცაბონემენტი,საერთოდარაფერი არიყოდება,მხოლოდსავალდებუ ლოაწინასწარაკრედიტაციისგავლა დანებისმიერადამიანსშესაძლებ ლობაეძლევადაესწროსფესტივა ლისნებისმიერღონისძიებას. >> თამუნა თავაძე
12
ქართული კინოკლასიკა უცხოეთში მიმდინარეწლისაგვისტოსმი წურულსპოლონეთისქალაქ ბიავისტოკში,კულტურისადგი ლობრივიცენტრისთაოსნობით, ჩატარდასაერთაშორისოფესტივალი „აღმოსავლურიკულტურა”,რომლის ერთ ერთფორუმზე–„სხვაგანზო მილება“დაიგეგმაძველიქართული კინოსურათის„ჩემიბებია“ჩვენება. საქართველოსეროვნულიკინო ცენტრისთხოვნითდამევალამისი წარდგენაშესავალილექციისსახით. 28აგვისტოსბიავისტოკისკინოთე ატრ„ფორუმში“ჩატარდააღნიშნული ღონისძიება,რამაცმაყურებლისცხო ველიინტერესიგამოიწვია.ფილმის დემონსტრირებას„ტაპიორის“რანგში უძღვებოდაცნობილიინგლისელი მუსიკოსიჯეიმზბრადელი,რომ ლისელექტრონულმამუსიკალურმა გაფორმებამღრმაშთაბეჭდილება დატოვა.გთავაზობთჩემიგამოსვლის შემოკლებულვარიანტს. ფილმი„ჩემიბებია“სახკინმრეწვში გადაიღეს1928წელსდამომდევნო წლისიანვრისათვისდაიგეგმამისი ჩვენება.ისიყოახალგაზრდაკინემა ტოგრაფისტის–კონსტანტინე(კოტე) მიქაბერიძისსარეჟისოროდებიუტი. თეატრსადაკინოშიმუშაობისსაკმაო გამოცდილებაჰქონდა.1921წელსმან
ითამაშაერთ ერთიროლიპირველ ქართულსაბჭოთამხატვრულფილმში „არსენაჯორჯიაშვილი“,რასაცმოჰყვა უკვემთავარიროლებირამდენიმე პოპულარულქართულკინოსურათში, რომლებშიცმანდრამატიზმითაღ სავსეკინოსახეებიშექმნა.ზოგიერთ მათგანშიკ.მიქაბერიძესპარტნიორო ბასუწევდაქართულიკინოსმაშინ დელი„ვარსკვლავი“–ნატოვაჩნაძე. მათიდუეტიმაყურებელსძალიან მოსწონდა.მიქაბერიძეშესანიშნავად ასრულებდატრიუკებსაც,თავადაც იკეთებდაგრიმს,რეჟისორებსასის ტენტობასაცუწევდა,დიდებულად ხატავდა,კინოდრამატურგიასაც ეწაფებოდადახშირადსტუმრობ დაკინოლაბორატორიასაც,რათა გულდასმითშეესწავლაკინოფირის დამუშავებისპროცესი.მასმიაჩნდა, რომთუხელოვანიხალხთანარარის მჭიდროდდაკავშირებული,ისვერას დროსშექმნისნამდვილრეალისტურ ნაწარმოებს,რომელიცუნდაპასუხობ დესთანამედროვეამოცანებს. 20იანიწლებისმეორენახევარ შიქართველკინომსახიობთაერთ ნაწილსმიეცასაშუალებაძალებიმო ესინჯაკინორეჟისურაში.მათშორის კ.მიქაბერიძესაც,რომელსაცგარკ ვეულიპრაქტიკაჰქონდარეჟისორის
ასისტენტობაში.სამწუხაროდმაშინ საქართველოშიჯერკიდევარარ სებობდასპეციალურიკინოსკოლა, სადაცამპროფესიასსაფუძვლიანად შეასწავლიდნენ.კ.მიქაბერიძისმო გონებებშივკითხულობთ: „მე,როგორცდამდგმელირეჟისო რი,ვმუშაობდიისეთიკინოსატირის შესაქმნელად,რომლისმიზანიიქნე ბოდაბიუროკრატიზმის,მეშჩანობისა დაპროტექციონიზმისმწვავედდაცინ ვა.ამჩანაფიქრისგანხორციელები სათვისგამალებულივეძებდიკინემა ტოგრაფიისათვისდამახასიათებელ ახალ,მწვავეგამომსახველფორმას, ვინაიდანსცენარისტექსტის„მონური ილუსტრირების“მეთოდი,როგორც შემოქმედსარმაკმაყოფილებდა. მწერალმაგიორგიმდივანმადამე დავწერეთსცენარისახელწოდებით „ჩემიბებია“,რომლისმიხედვითაც 1928წელსგადავიღეამავესახელწო დებისფილმისატირა„ჩემიბებია“. „ბებია“სინამდვილეშიარისგაურკვე ველისქესისარსება. „ბებია“შეიძლებაიყოსქალიცდა კაციც,ესპროტექტორია.„თუგყავს ბებია,კარგადმოეწყობი!“–ამბობს ფილმისერთ ერთიგმირი. ამრთულიფილმისგადაღებისას ვცდილობდილიტერატურისდათეატ
ფ ეს ტი ვ ა ლი
13
14
რალიზებისაგანშორსვყოფილიყავი. მტკიცედვიცავდიპრინციპს–კინემა ტოგრაფიისუსაზღვროშესაძლებლო ბებისგამოყენებითშემოქმედებითად განმეხორციელებინასცენარისტისა დარეჟისორისჩანაფიქრი.სწორედ ამტექნიკურმაშესაძლებლობებმა მომცესსაშუალებამე,როგორცრეჟი სორს,მძაფრადგადმომეცაფილმი სათვისდამახასიათებელისატირული ჩანაფიქრიდაშემექმნასოციალური კომედია“. როგორცვხედავთ,ამშემთხვევა შისიტყვა„ბებია”იგულისხმებოდა არაპირდაპირი,არამედგადატანი თიმნიშვნელობით,რადგანმაშინ ასეთიმეტსახელითმოიხსენიებდნენ ადამიანს,რომელიცვინმესრაიმე საქმეშიდახმარებარეკომენდაციას გაუწევდა.მთავარიგმირი,რომელსაც დაითხოვენსამსახურიდან,მოიძიებს „ბებიას“,ვინცდაჰპირდებასამუშა ოზემოწყობას,მაგრამსაბოლოოდ გააცურებსდაანტირეკლამასგაუწევს. ესსატირულიკინოსურათითამამად დასცინოდაიმდროინდელსაბჭოთა ბიუროკრატიულსისტემას.მისმაავ ტორებმათავისებურადწარმოაჩინეს მათითანამედროვეცხოვრება,ერთ ერთსახელმწიფოდაწესებულებაში გამეფებულიუსაქმურობადასამსახუ რეობრივიგულგრილობა. აღსანიშნავია,რომგადამღები ჯგუფიერთობინტერნაციონალური იყო.მასშიშედიოდნენქართველებიც, რუსებიც,სომხებიცადაპოლონე ლებიც.ფილმისორივეოპერატორი –ანტონპოლიკევიჩიდავლადისლავ (ზოგიერთიმონაცემით–ვლადი მირ)პოზნანიპოლონელებიიყვნენ. პირველიდაიბადალიტვაში,ხოლო მეორე–პოლონეთში.პოლიკევიჩი ჯერკიდევ1913წლიდანცხოვრობდა თბილისშიდამუშაობდაერთფოტო ატელიეში,შემდეგპაველპირონეს კინოკომპანიაში,ხოლო1924წლიდან –სახკინმრეწვშიმხატვრულიდადო კუმენტურიფილმებისოპერატორად. მანარაერთიქართულიკინოსურა თიგადაიღოდა1945წელსმიენიჭა საქართველოსხელოვნებისდამსახუ
რებულიმოღვაწისწოდება.პოზნანიც პირონესთანმსახურობდა19191924 წლებშიდაპოლიკევიჩისმსგავსად, 1924წლიდანისიცსახკინმრეწვშიმი ვიდაოპერატორისრანგშისამუშაოდ. მასაცბევრიქართულიმხატვრული, დოკუმენტურიდასამეცნიეროპო პულარულიკინოსურათიჰქონდა გადაღებული. მოსამზადებელპერიოდშიკოტე მიქაბერიძეთავგამოდებითმუშაობდა დახანდახან,საღამოობით,სარეჟი სოროსცენარისთუბიუჯეტისდასამუ შავებლადმისსახლშიციკრიბებოდ ნენგადამღებიჯგუფისწევრები,რათა დეტალურადგაეწერათყველაფერი. ახალბედარეჟისორსსურდა,პირ ველივენამუშევრითღირსეულად წარმდგარიყომაყურებლისწინაშე დაამისათვისენერგიასარიშურებდა. მანთავადდახატამომავალიფილმის ერთ ერთიპლაკატი,დიდხანსდა პედანტურადარჩევდაგადასაღებ მოედნებს,რუდუნებითამზადებდაპა ვილიონებს.ამფილმშიმიქაბერიძემ პირველადქართულკინოშიგამოი ყენამოცულობითიმულტიპლიკაცია, რათაუფრომეტიდატვირთვამიეცა სატირისათვის,ხოლომხატვრად მიიწვიაგამოჩენილისცენოგრაფი, ქართულითეატრალურიმხატვრობის ერთ ერთიფუძემდებელი,ირაკლი გამრეკელი,რომელსაცმანამდეკი ნოსთანშეხებაარჰქონია. როდესაც„ჩემიბებია“ეკრანებზე გამოვიდა,დიდძალიმაყურებელიმი იზიდა,მაგრამხელისუფლებისბრძა ნებით,რამდენიმედღეშიიგიმოხსნეს კინოთეატრებიდანდააკრძალეს მისიჩვენება.კ.მიქაბერიძესბრალი დასდესფორმალიზმში,ფილმსკი უწოდეს„ანტისაბჭოთანაწარმოები“. ერთანონიმურდასაბეზღებელბა რათში,რომელიცგაიგზავნასახელ მწიფოუშიშროებისგანყოფილებაში, თურმეისიცეწერა,რომესფილმი იყოტროცკისტულისულისკვეთებით გაჟღენთილი,რადგანმასშიმართვის მთელისისტემააბსურდსემსგავსე ბა,რაცმოქალაქეებისპოლიტიკურ თვითშეგნებაზეუარყოფითადიმოქ
მედებს,თანაცავტორებიფილმში მოუწოდებენ,რომდამყარდესმუშათა კონტროლისახელმწიფოაპარატზე, რაცტროცკისპოლიტიკურიპროგრა მისერთ ერთიამოსავალიდებულე ბაარისო.ესხდებოდასწორედიმ ეპოქაში,როდესაცლევტროცკის წინააღმდეგმიმდინარეობდაფართო კამპანია,რაცამპიროვნებისსაბჭოთა კავშირიდანგასახლებითდამთავრ და.თავისთავად,მიქაბერიძისსატი რულიფილმისწორედამკამპანიას შეეწირადაამიტომაცაიკრძალა. საბედნიეროდ,ფილმისშემქმ ნელებირეპრესიებსგადაურჩნენ. ხელისუფლებამხოლოდზემოთ აღნიშნულიაქტითშემოიფარგლა. სცენარისტიგიორგიმდივანიმალე მოსკოვშიგადავიდასაცხოვრებლად დასაბჭოთაკინოსმასშტაბითერ თერთიცნობილიკინოდრამატურგი გახდა.კოტემიქაბერიძემგანაგრძო მუშაობარეჟისორად–ჯერრამდენიმე დოკუმენტური,შემდეგკიმხატვრული კინოსურათიგადაიღო.მოგვიანებით ისანიმაციურიკინოთიცდაინტერეს და.1956წელს,თბილისშიგანვითა რებულიპოლიტიკურიმოვლენების გამო,მანსაპროტესტოწერილი მისწერასაბჭოთაკავშირისმაშინდელ ხელმძღვანელს,ნიკიტახრუშჩიოვს, რაცანტისახელმწიფოებრივქმედე ბადჩაუთვალესდადააპატიმრეს.სამ წელიწადშიიგივადაზეადრეგაათა ვისუფლესდასამსახურშიცაღად გინეს.სიცოცხლისბოლომდე(1973 წლამდე)მიქაბერიძეკინოსტუდია „ქართულიფილმის“დუბლიაჟისგან ყოფილებაშიმუშაობდარეჟისორად. ისმოულოდნელადგარდაიცვალა ერთიმეგობრისადაკოლეგის–არ კადიხინთიბიძის(რომელმაცთავი მოიკლა)ხსოვნისადმიმიძღვნილსა ღამოზე,როდესაცმისიმოსაგონარი სიტყვაწარმოთქვა,კინემატოგრაფის ტებსერთმანეთისადმიგულისხმიერ ე ბისაკენ,უფრომეტითანადგომისაკენ მოუწოდა,სცენიდანჩამოვიდა,სავარ ძელშიჩაჯდადა... „ჩემიბებია“39წელიწადსიყოაკ რძალული.1968წელსმოსკოვში,
ფ ეს ტი ვ ა ლი
კინოთეატრ„ილუზიონში“მოეწყომისი პრემიერა,რამაცაღტაცებაშიმოიყვა ნამაყურებელიცადაკინოსსპეცია ლისტებიც.მაშინდელიპრესაწერდა: „კოტემიქაბერიძემგამოავლინამდი დარიფანტაზია,დიდიშემოქმედები თიგაბედულებადასითამამე,ამავე დროსმაძიებელიმებრძოლისული დაკომედიურიჟანრისადმიმიდრეკი ლებისუნარი“.ფილმიერთხმადაღია რესქართულიკინოსშედევრად. 1976წელს„ჩემიბებია“აღადგინა რეჟისორმალეილაგორდელა ძემ.ამითშესაძლებელიგახდამისი დემონსტრირებაროგორცსაბჭოთა კავშირის,ისესაზღვარგარეთისკინო თეატრებსადაკინოფესტივალებზე. უცხოელიკინოკრიტიკოსებიგაკვირ ვებულნიდარჩნენკოტემიქაბერიძის ნამუშევრით,ისინიარმოელოდნენ, რომ20იანწლებშისაბჭოთაკინოს ზოგიერთიწარმომადგენელიასეთუ აზროვნებდა. 1976წელსველონდონშიწარმა ტებითჩაიარაქართულიფილმების ფესტივალმა.ესიყოქართულიკინოს პირველიდიდირეტროსპექტივა საზღვარგარეთ.ამისინიციატორს წარმოადგენდაბრიტანეთისკინო ინსტიტუტიდამისიცნობილიწარმო მადგენელიჯონგილეტი,რომელ საც„მოსიარულეენციკლოპედიას” ეძახდნენკინომცოდნეობაში.გილეტი თავადჩამოვიდათბილისში,რათა შეერჩიასასურველიფილმები.მან „ჩემიბებიაც“ჩართოპროგრამაში. ერთ ერთბრიტანულგაზეთშიიგიაღ ნიშნავდა:„საქართველოუმრავლესო ბასწარმოუდგენია,როგორცრუსეთში შემავალიმშვენიერიპატარატურის ტულიადგილი,განთქმულიღვინითა დაცნობილისტალინისდაბადების ადგილით.რაცშეეხებაფილმებს, ისინიყოველთვისჩრდილშირჩე ბოდნენმოსკოვისადალენინგრა დისკინოსტუდიებისნაწარმოებების გვერდით,თუმცაროგორცსაქართ ველოშიჩემმაახლანდელმავიზიტმა ცხადჰყო,ქართულკინოსსრულიად გარკვეულიტრადიციებიდაისტორია გააჩნია,რომელსაც20იანწლებში
გადავყავართ“.გილეტიმაღალშე ფასებასაძლევდაკოტემიქაბერიძის კინოსურათსდამიუთითებდა,რომეს იყოაღმოჩენა,რომმისიანტიბიუროკ რატიულისატირაერთგვარექსპრე სიონისტულდეკორსაძლევდამთელ ფილმს,ხოლოისეპიზოდი,სადაც ქანდაკებაიჭერსმთავარმოქმედ გმირს,დადგმულიიყომაკსენეტის კომედიებისათვისდამახასიათებელი მკვეთრისტილისტიკით. „ჩემიბებია“ქართულიკინოსერთ ერთისავიზიტობარათიგახდა.იქი დანმოყოლებულიმასყოველთვის სვამდნენქართულიკინოხელოვნების სარეტროსპექტივოპროგრამებში, რომლებიციმართებოდაამერიკის შეერთებულშტატებში,საფრანგეთ ში,გერმანიასადასხვაქვეყნებში. 2004წელსიგიაჩვენესპრაღაში,ერთ არაკომერციულკინოთეატრში,სადაც მისიმუსიკალურიგაფორმებაიკისრა ერთმაამერიკულმაჯგუფმადადიდე ბულადაცგამოუვიდა.ორიოდეწლის წინ,როცაესფილმიწარადგინესსან კტ პეტერბურგშიგამართულქართუ ლიკინოსფესტივალზე,იმმყოფერთ სახელმწიფოჩინოვნიკქალს,მისი ნახვისშემდეგ,ხმამაღლაგანუცხადე ბია,რომგასულრამდენიმეათეულ წლებშიარცარაფერიშეცვლილამის ქვეყანაშიდაყველაფერიისევისეა, როგორც„ჩემსბებიაშიო“. ქართულკინოკრიტიკაშიაღნიშნული ფილმისმიმართარსებობსორგვარი მოსაზრება.ერთნიამტკიცებენ,რომ კ.მიქაბერიძეგანიცდიდაგერმანული ექსპრესიონიზმისგავლენასდაამას იმითხსნიდნენ,რომ20იანწლებში ესმხატვრულიმიმდინარეობაერთობ პოპულარულიიყოსაქართველოში– ითარგმნებოდადაიბეჭდებოდაგერ მანელიექსპრესიონისტებისსტატიები, ლექსები,მოთხრობები,ქართულ თეატრშიიდგმებოდაექსპრესიონის ტულისპექტაკლები,ქართველიმხატ ვრებიქმნიდნენექსპრესიონისტულ ტილოებს.ამდენად,დებიუტანტმა რეჟისორმაგამოიყენაპირობითიდე კორაციები,კონტრასტულიშუქჩრდი ლები,არაორდინალურირაკურსები.
15
კრიტიკოსთამეორენაწილიამტკი ცებს,რომფილმისძირითადიპათო სი,გმირთამონუმენტურიფორმები, თხრობისპლაკატურობადასწორხა ზოვნება,საერთოგამომსახველობი თისტრუქტურაკონსტრუქტივიზმისა დაფუტურიზმისზეგავლენითშეიქმნა, ვინაიდანკინოსურათისმხატვარი, ირაკლიგამრეკელისწორედაცრომ კონსტრუქტივისტიდაფუტურისტიუფ როიყო,ვიდრეექსპრესიონისტი. რასაკვირველია,ორივეპოზიცია საინტერესოდამისაღებია,თუმცა „ჩემიბებია“არამარტოზემოთნახ სენებიმიმდინარეობებისერთიანი ანარეკლია,არამედმასშიგადმოიცა იმდროინდელიკინოავანგარდისთით ქმისყველახერხი.ასემაგალითად, მისცალკეულეპიზოდებშინათლად შეიმჩნევასიურრეალისტურიპასაჟე ბიც,ესმაშინ,როცალუისბუნუელის გახმაურებულიფილმი„ანდალუზიური ძაღლი“ჯერკიდევარარსებობდა. კ.მიქაბერიძემოსტატურადგადაიღო ტრიუკები,თავიდანბოლომდეშეი ნარჩუნაისრიტმი,რაცორგანულია ასეთიტიპისკინოკომედიისათვისდა რადგანაცმისიუხვიფანტაზიააშკარად ვერჯდებოდამხატვრულიკინოსჩარ ჩოებში,მოიშველიადოკუმენტურიდა ანიმაციურიკინოსელემენტებიც. „ჩემიბებია“ექსპერიმენტულიკინე მატოგრაფისერთ ერთისაუკეთესო ნიმუშია,რომელსაცხან„სატირული ფანტასმაგორია“შეარქვეს,ხან „პირქუშიგროტესკი“,ხანაც„შავი იუმორის“ზეიმი“.საერთოჯამში,გა მომდინარეიქიდან,რომთავადკოტე მიქაბერიძეშესანიშნავადხატავდა კარიკატურებს,ამფილმს,ყოველი ვესთანერთად,შეიძლებავუწოდოთ ბიუროკრატიისწინააღმდეგმიმარ თულისაღიდაკინოშიზედმიწევნით კარგადგაცოცხლებულიკარიკატუ რაც,რომელსაცყველაერისწარმო მადგენელისათანადოდაღიქვამსდა გააცნობიერებს. >> ზვიად დოლიძე
16
ფ ეს ტი ვ ა ლი
17
ფოტო:ქეთიბააკაშვილი,ნინიასაბაძე
CineDoc თბილისი 2014 შემოდგომისთბილისში1419ოქტომ ბერსმე2საერთაშორისოდოკუმენტური ფილმებისფესტივალიჩატარდა.ეს ფესტივალიპირველიამთელკავკასია შიდამისიგახსნისპატივიწილადხვდა რეჟისორდანივასერმანის(ისრაელი) საინტერესოფილმს–„Doyoubilievein love„?5დღისგანმავლობაშიკინომოყ ვარულებსსაშუალებაჰქონდათგასც ნობოდნენსხვადასხვაჟანრისდოკუმენ ტურფილმებს,მიეღოთმანაწილეობა გამართულთოქშოუებში,დასწრებოდ ნენმასტერკლასებსთემებზე,როგორი ცაა–„ხმადოკუმენტურკინოში“,„ჩემი ფავორიტიკინო“,„ადამიანისუფლებები დოკუმენტურფილმში“დაა.შ.წლევან დელფესტივლზე9ფილმიიღებდამო ნაწილეობას.ჟიური:ლუჩიანობარისონე (ფესტივალVisionduReelისდირექტო რი),ნანაჯანელიძე(საქართველოს ეროვნულიკინოცენტრისდირექტორი) დასიმონებაუმანი(პროდუსერი).სექცია FOCUSCAUCASUSშიწარმოდგენილი იყო10ფილმი.აქჟიურისშემადგენ ლობაშიშედიოდნენ:მელანიდევოხტი (ამსტერდამისდოკუმენტურიკინო ფეტივალისIDFAწარმომადგნელი), პროფესორიშტეფანვაკვიცი(გოეთეს ინსტიტუტისდირექტორი)დადარია ბასელი(უკრაინულიდოკუმენტურიკი ნოფესტივალისDocudaysUAსპროგრა მებისკოორდინატორი).ფესტივალის მესამესექციას(CineDocyoung)ჟიურის განსაკუთრებულიწევრებიჰყავდა...
ბავშვებისსახით.ესიყოსივრცე,სადაც ბავშვებისთვისკინოჩვენებებისაგანმა ნათლებლოსახესიძენდა.ფესტივალმა წელსმაყურებელსსამიახალისექცია წარუდგინა:სექცია„სხვასივრცე“,სადაც ნაჩვენებიიქნამიგრაციისადაემიგრაცი ისთემასთანდაკავშირებულიფილმები; სექცია„IDFAფოკუსი“შიმოეწყოIdfa BertaFundისმიერდაფინანსებული საუკეთესოდოკუმენტურიფილმების ჩვენებადა„უკრაინისხმები“.ამსექციაში მაყურებელმასამითანამდეროვეუკრა ინულიფილმიიხილა.შედგააგრეთვე ჩვენებაფილმისა–„EuromaidanRougt cut”,რომელიცახლგაზრდარეჟისო რებისადააქტივისტებისკოლექტიური ნამუშევარია,მასშიასახულიათანამედ როვეუკრაინისცნობილიმოვლენების რევოლუციურიტალღა.როგორცწინა წელს,წლეულსაცსხვადასხვასექციაში მაყურებელსწარედგინასამიქართ ველირეჟისორისნამუშევარი:ზურა ინაშვილისფილმი„სხვაქალაქი“,შალვა შენგელის„ხელმწიფე“დაანაცინტიას „ბიბლიოთეკა“.ამასთანახლაგაზრდა ქართველიდოკუმენტალისტებისთვის გოეთესინსტიტუტშიმოეწყოსაგანგე ბოშეხვედრები,სადაცახალგაზრდა ქართველმადოკუმენტალისტებმა თავიანთიახალიპროექტებიწარუდგი ნესკინოპროფესიონალებს.ფესტივალი იმითაცგამოირჩეოდა,რომთითქმის ყველაფილმსთანახლდარეჟისორი, მაყურებელსსაშუალებაჰქონდაფილ
მისდასრულებისშემდეგრეჟისორთან კითხვაპასუხისრეჟიმშიესაუბრა. საქართველოშისაავტოროდო კუმენტურიკინოსმიმართინტერესი დღითიდღეიზრდება,რაცერთხელ კიდევდაადასტურაCineDOCთბილი სისწლევანდელმაფესტივალმა. საერთაშორისოსაკონკურსოპროგ რამა:მთავარიპრიზისმფლობელი გახდა–„სამართალიუნგრეთში“(რეჟ. ესტერჰაიდუ),ჟიურისგანსაკუთრე ბულიაღნიშვნადაიმსახურა–„ნუ მიმატოვებ“(რეჟ.საბინელუბებაკერი &ნილსვანკუვორდენი). FOCUSCAUCASUS:მთავარიპრი ზისმფლობელიგახდა–„სისხლი“ (რეჟ.ალინარუდნიცსკაია),ჟიურის განსაკუთრებულიაღნიშვნამოიპო ვესფილმებმა:„ზელიმისაღსარე ბა“(რეჟ.ნატალიამიხაილოვა)და, „ბიბლიოთეკა“(რეჟ.ანაციმიტია). CineDOCYoung:ჩვენმაყველაზე მნიშვნელოვანმაჟიურიმ–ბავშვებ მასექციისმთავარიპრიზიგადასცეს ფილმს–„ბარელი“(რეჟ.ანაბელ როდრიგესრიოსი)პუბლიკისპრიზი მოიპოვაფილმმა,რომლითაცგაიხ სნაფესტივალი–„გჯერათსიყვარუ ლის?“(რეჟ.დანივასერმანი). >> მარი კაპანაძე
18
ინტერვიუ არჩილ ხეთაგურთან F.P. თავდაპირველადთქვენსა ზოგადოებისწინაშეგამოჩნდით „დოკუმენტურიორშაბათებით“,რომე ლიცწარმატებულიპროექტიგამოვი და.მახსოვსსავსედარბაზები,ცხარე დისკუსიები,ერთისიტყვით,დიდი ინტერესიგამოიწვია.ესხომარიყო მუხტიდაბიძგიიმისთვის,რომდა არსებულიყოფესტივალიდაუფრო მასშტაბურიფორმამიეღო? „დოკუმენტურიორშაბათები“ფესტი ვალისწინასწარიპროექტიიყო.ამით უნდაგაგვეგო,რაინტერესიიქნებოდა საზოგადოებაში.ფესტივალისიდეა რომმოგვივიდა,ვიფიქრეთ,რომ მოსამზადებელიიყონიადაგი,გვენა ხა,ხალხსრააინტერესებს.მანამდე გვქონდა„CINEMOBILECAUCASUS”. საქართველოსგარდადავდიოდით სომხეთში,აზერბაიჯანში,რათაგვე ნახა,რახდებაიქ.არციქყოფილა მსგავსიფესტივალი.ყველგანმივდი ოდით,ვთქვათ,უნივერსტიტეტშიდა ა.შ.რადაინტერესებაა.კაფეებშირა ხალხიშეიძლებამოვიდეს,თემატიკა რააინტერესებთ,როგორიფორმატი, გვქონდადისკუსიებირეჟისორების
გარეშე,ფაქტობრივადმინიფესტივა ლისპროექტიიყო.ნელნელაორწ ლიანიმომზადებისდაგამოკვლევის ხარჯზეგავრისკეთ. F.P. როცაგამოაცხადეთფესტივა ლისთარიღი,რამდენადხარისხიანი მასალამიიღეთსაქართველოდან, ანუ,თქვენიშეფასებით,რადონეზეა დღესქართულიშემოქმედებითიდო კუმენტურიკინო? საკმაოდბევრიშემოვიდა.იყო ისეთიფილმებიც,რომლებიცთუშე იძლებაითქვას,ტექნიკურადვერიყო გამართული,მარტოისარარის,რომ ტექნიკურადარარისგამართული... შემოსულიიყოასევესატელევიზიო ფილმები,რომლებიცტექნიკურად გამართულია,მაგრამსაერთოდსხვა ფორმატია... F.P. ფესტივალისფარგლებშიშარ შანაცდაწელსაცბევრიცნობილი სტუმარიგყავდათ.გაიმართაინდუსტ რიულიშეხვედრები,შარშანდლიდან რაიმეშედეგითუარისქართველი დოკუმენტალისტებისთვისდაწელს
თუდაიგეგმაპროექტებისგანხორცი ელება? წელსინდუსტრიულშეხვედრებზე იგივეხალხიიყო,ვინცშარშანმიიღო მონაწილეობავორქშოფში.ვორქ შოფიდანგამომდინარე,ზოგიუკვე მონტაჟისეტაპზეა,ზოგიგადაღების, ზოგსაცშეიძლებაჯერარდაუწყია.ეს ყოველთვისასეხდება.არარსებობს ვორქშოფიჩაატაროდაყველაპრო ექტიდასრულდეს.მაგალითად,ნიკა წიკლაურისპროექტიკარგფაზაშია,ძა ლიანგამოცდილიგერმანელიპროდ უსერი,ჩაერთომისპროექტში.ესდიდი ხნისპროცესია,ორსამთვეშიარაფერი ხდება,საერთაშორისოდონისრეჟისო რებსაციგივეპროცესისგავლაუწევთ. იყვნენფონდებისწარმომადგენლები, შესყიდვებისმენეჯერი,პროდუსერი სიმონებაუმანი.გასაუბრებისდროს სხვადასხვაპროექტისმიმართაქვთ ინტერესი.როგორმოხდებაამინტერე სისგანხორციელება,კოპროდუქციაზე წასვლაამასუკვეშემდგომვნახავთ. F.P. ზოგადად,აინტერესებთკავკასია? კი,მაგრამბევრსარა.ტელევიზია,
ფოტო:ქეთიბააკაშვილი,ნინიასაბაძე
ფ ეს ტი ვ ა ლი
MDRრომელიცახლაჩამოვიყვა ნეთ,მეტნაკლებადიჩენსინტერესს პოსტსაბჭოთაქვეყნებისმიმართ. სიმონებაუმანმათურაიმესაინტერე სონახა,ისკოპროდუქციასაკეთებს. დასავლეთისტელევიზიებიდანცოტაა დაინტერესებულიკავკასიისრეგიო ნისფილმებით,პოლიტიკურჭრილში მნიშვნელოვანიდასაინტერესოაეს, მაგრამიმხელამასშტაბითარა,რომ მთელიდასავლეთიაქიყოს.
დიდფესტივალებზე.ჩვენარვართ ორიენტირებულიპრემიერებზედა, რადგანშეზღუდვაარგვაქვს,მეტი თავისუფლებითვარჩევთმართლა საინტერესოფილმებს.არაკომერცი ულიტელევიზიებიცუნდაჩაერთონ მაყურებლისინტერესისამაღლებაში. პოლიტიზირებულისაზოგადოებანელ ნელაუნდაგადაერთოსსხვასივრცე ზე,სადაცუფრომრავალფეროვნებაა. ესძალიანკარგიიქნება.
F.P.თქვენიაზრით,შეუძლიაამფეს ტივალსმაყურებლისცნობიერების ამაღლებადამისიგემოვნებისგარ კვეულიგეზითწარმართვა,შეძლებს შეცვალოსმისიწარმოდგენებიდო კუმენტურკინოზე? პროგრამამართლაკარგადიყო შერჩეული,თვითონსტუმრებიც აღიარებდნენამას.ვინცმოდიოდა დანახულობდა,ბევრსმოსწონდა. ჩრდილოეთევროპისქვეყნებშიუფ როდაუფროპოპულარულიხდება დოკუმენტურიფილმები.საერთოდ პატარაფესტივალებზეფილმების სელექციაუფროსაინტერესოა,ვიდრე
F.P. წელსრამდენიმეახალისექცია გქონდათ:„სხვასივრცე“,„უკრაინისხ მები“...გარკვეულწილადეხმიანებით პოლიტიკურსოციალურმოვლენებს. პირველწელსსამიძირითადი სექციითდავიწყეთ.საერთაშორისო საკონკურსოპროგრამაყველაფესტი ვალსაქვს.FOCUSCAUCASUSიმაინც განსხვავებულია,რადგანკავკასიაა ფოკუსში,ერთისექციაამაზეუნდა ყოფილიყოორიენტირებულიდა CINEDOCYONHGიბევრფესტივალს არაქვს,ასევთქვათსაბავშვოახალ გაზრდულიპროგრამა.ახალგაზ რდებითუარჩართე,ფესტივალი
19
ნელნელაგაქრება.სწორედახალ გაზრდებისჩართვაგამოიწვევსმომა ვალშიდაინტერესებას.წლევანდელი ახალისექციებიიყო:„სხვასივრცე“ „უკრაინისხმები“დაIDFA.ესსექცი ებიარგვქონდადაგეგმილი,ბევრ ფილმშითემაიყოსაერთოდაამიტომ სექციაშიგავაერთიანეთ.ფესტივალი ასევითარდება,ყოველწელსუნდა გქონდესმრავალფეროვნება.ფეს ტივალიპრიზებზეკიარუნდაიყოს ორიენტირებული,არამედშინაარ სობრივადსაინტერესოფილმების ჩვენებაზე.მომავალწელსვნახოთ ფილმებიროგორიიქნება,რათემები დაიქიდანგამომდინარეასექციების არჩევანიც. >> ქეთი ბააკაშვილი
20
კინო და ტელეოპერატორების საერთაშორისო ფესტივალი „ოქროს თვალი“ „სასიხარულოა,რომთბილისისა ერთაშორისოფესტივალს„ოქროს თვალს“მასპინძლობს.წელსის მეოთხედიმართებადასრულად ამართლებსიმმიზანს,რომელიც თავიდანვეგაცხადდა.ფესტივალი ხელსუწყობსტელეკინოინდუსტრია შიმომუშავეადამიანებისპროფესიულ ზრდას.ამისნათელიდადასტურებაა მასტერკლასები,რომლებსაცმსოფ ლიოშიცნობილიკინემატოგრაფის ტებიუძღვებიან.წარმატებასვუსურვებ ფესტივალს!“–საქართველოსკულ ტურისადაძეგლთადაცვისმინისტრი –მიხეილგიორგაძე. 2014წელი,1618ოქტომბერი,საქარ თველო,თბილისი,მელიქიშვილისქ. №1,„ივენთჰოლი“.მსოფლიოტექნიკის ბრენდებისადაარამხოლოდმათი ყურადღებამიმართულიაიმდარბა ზისაკენ,სადაცფესტივალისფარგ ლებშისამდღიანიტექნიკისგამოფენა იმართება.SONY,Canon,Fujifilm,Lawo, Panasonic,JVCდაSnellისსტენდების წინტელეკინოინდუსტრიაშიმომუშავე ისხალხიირევა,რომელიცყოველ თვის,საქმისგასაკეთებლადკამერის უკანდგას.ესსამიდღემათეკუთვნით. ამხნისგანმავლობაშიმათშეუძლიათ
გადმოინაცვლონკამერისმეორემხა რესდაწინიდანშეხედონობიექტივს, რომელიცმათკენმიმართულია.ესსამი ჯადოსნურიდღეხომმათთვისშეიქმნა, უკვემეოთხედტარდებადაკინოდა ტელეოპერატორებისსაერთაშორისო ფესტივალი–„ოქროსთვალი“ჰქვია.ეს ყველაფერიკიასედაიწყო... მსოფლიოშიპირველად,2009წლის 2023ოქტომბერს,თბილისში,კინო თეატრ„ამირანში“ჩატარდაკინოდა ტელეოპერატორებისსაერთაშორისო ფესტივალი„ოქროსთვალი“.ფეს ტივალმადიდიინტერესიგამოიწვია როგორცსაქართველოში,ასევე საერთაშორისომასშტაბით.ფესტი ვალისდღეებშიმოქმედებდასაგან მანათლებლოპროგრამა.გაიმართა ერთ ერთიპირველი,ღვაწლმოსი ლიქართველიკინოოპერატორის –ალექსანდრედიღმელოვის125 წლისთავისადმიმიძღვნილიფოტო გამოფენადასაიუბილეოღონისძიება –„ალექსანდრედიღმელოვი–125“. ფესტივალისდამფუძნებელიკომ პანია„ინოვატორი“სგენერალური დირექტორიზურაბგეგენავაგახლ დათ,ხოლოიდეისავტორი–გიორგი ჯაჯანიძე.
ციფრულეპოქაშისამაუწყებლო ტექნიკასადათანამედროვეტექნო ლოგიებსდიდიმნიშვნელობააქვს. ფესტივალისფარგლებშიდაგეგმილი აქტივობებისდროსმონაწილეებს ეძლევათშანსიამსფეროშიმიმდინა რეტენდენციებსგაეცნონ.ესმნიშვ ნელოვანია,რადგანსაქართველო მსოფლიოკინოინდუსტრიაშითავის დამკვიდრებასისევცდილობს.კინო დატელეოპერატორებისსაერთაშო რისოფესტივალისმიზანია,მოტივაცია მისცესოპერატორებს,ტელეკინო ინდუსტრიაშიმომუშავეადამიანებს დახელიშეუწყოსმათპროფესიულ ზრდას.„ოქროსთვალი“სფარგლებში ტარდებასხვადასხვასახისღონის ძიებები,პრეზენტაციები.ფესტივალს ყოველწლიურადსტუმრობენტექნიკის მწარმოებელიწამყვანიკომპანიების წარმომადგენლები,რომლებიცსე მინარებსატარებენ.აწყობენთანა მედროვეტექნიკისგამოფენას.კინო დატელესფეროშიმომუშავესაერ თაშორისოდონისსპეციალისტები კიმასტერკლასებსადავორქშოფებს ატარებენფესტივალისსტუმრებისთ ვის.იმართებასელექციისშედეგად გადარჩეულისაკონკურსონამუშევ
ფოტო:დათოთეთრაშვილი,რუსლადმამედოვი
ფ ეს ტი ვ ა ლი
რებისღიაჩვენებები.ფესტივალზე წარდგენილსაკონკურსონამუშევრებს კისაერთაშორისოჟიურიაფასებს. ფესტივალისპრესტიჟიდანგამომდი ნარე,წელს29ქვეყანა:საქართველო, სომხეთი,აზერბაიჯანი,ბელარუსი, სინგაპური,სერბეთი,უკრაინა,ბელგია, აშშ,ესპანეთი,მაკედონია,ეთიოპია, ინგლისი,მოლდოვა,ჩეხეთი,იტალია, პორტუგალია,ირანი,მალაიზია,კო ლუმბია,ხორვატია,ესტონეთი,დანია, რუმინეთი,ინდოეთი,ავსტრია,რუსე თი,გერმანია,საქართველო/საფრან გეთი,საქართველო/იტალია,იღებდა მასშიმონაწილეობას105ნამუშევრით. სელექციისჟიურიმ,რომელშიცშედი ოდნენ:კინორეჟისორები–ოთარლი თანიშვილი,მაიაარჩვაძედაზაქარია ჯორჯაძე,იმუშავაპირველეტაპზედა საერთაშორისოჟიურისგადასცა12 ნამუშევარი,რომელიცოთხნომინაცი აზეიყოწარდგენილი.საერთაშორისო ჟიურიშიშედიოდნ:კინორეჟისორი ბასაფოცხიშვილი–ჟიურისთავმჯდო მარე,საქართველო;ჯონჰენშალი– სატელევიზიოოპერატორთაგილდიის ვიცეპრეზიდენტი,დიდიბრიტანეთი; ჰირონარიტა–კინემატოგრაფისტთა ამერიკულისაზოგადოება,ა.შ.შ;და
მაქსმესტრ ონი–კინოფესტივალების ორგანიზატორი,იტალია.გამოავლინ დაგამარჯვებულები: საუკეთესოკინოოპერატორული ნამუშევარი–ჯერზიპალაცზი„Shirley“, ავსტრია; საუკეთესოტელეოპერატორული ნამუშევარი–ტონიკოსტა„TheBlue Pencil“,პორტუგალია; სარისკოკადრი–მარტინზაიარანი „Hany“,ჩეხეთისრესპუბლიკა.მარ ტინმაასევემიიღოგრანპრი.რაც შეეხებასაუკეთესოსტუდენტურნამუ შევარს,ამნომინაციაშიჟიურიმსამივე წარდგენილდამწყებოპერატორს გადასცაპრიზი: ალექსანდრებაევი„იყოდაარაიყო რა“,საქართველო; სერჟიჩიორესკუ„MarketDay“,მოლ დოვა; ვინსნაიტი„TheDomesticLifeofMol lusks“,დიდიბრიტანეთი. ფესტივალისტრადიციაა,ყოველ წლიურადდააჯილდოვოსდამსახუ რებულიოპერატორი,რომელსაც წვლილიაქვსშეტანილიქართული კინოტელეხელოვნებისგანვითარება ში.წელსესპატივიწილადალექსან დრერეხვიაშვილსხვდა.სპეციალური
21
(არასაკონკურსო)ჯილდოებიკისხვა დასხვადამსახურებისთვისმიიღეს: ზაზაშენგელიამ,დავითგუჯაბიძემდა გიორგიხარებავამ.კონკურსზეასევე გაიხსენესგიორგიბერიძედაგარდაც ვლილოპერატორებსპატივიმიაგ ეს. „წელსფესტივალსდაემატასამა უწყებლოტექნიკისპირველისაერთა შორისოგამოფენასაქართველოში, რასაცდიდიგამოხმაურებამოჰყვა. მსოფლიოსწამყვანიკომპანიები იყვნენთავიანთისტენდებითწარმოდ გენილნიდაუახლესიტექნიკაგააცნეს საზოგადოებას.შეგვიძლიავთქვათ, რომფესტივალმადაგამოფენამ დიდიწარმატებითჩაიარა!“–კინო რეჟისორი,ფესტივალისერთ ერთი ორგანიზატორი–ნინოტაბატაძე. ესწელიმართლაცრომსიურპ რიზებითიყოდატვირთულიფესტი ვალშიმონაწილეთათვის.კომპანია „ინოვატორმა“დამსწრესაზოგადოე ბისათვისდააწესალატარიადაორი 500ლარიანი,ორი1000ლარიანი ტექნიკისვაუჩერიდაორიცსონისვი დეოკამერაგაათამაშა. >> გიორგი ღვალაძე
22
ქართული კინოს ახალი პრიზები 714ნოემბერსბელარუსისდე დაქალაქმინსკში მიმდინარეობდა ტრადიციული,XXIსაერთაშო რისო კინოფესტივალი„ლისტაპადი“,რო მელმაცდიდირაოდენობისფილმ სადაკინემატოგრაფისტსმოუყარა თავი.ამაზემეტყველებდათავადამ კინოფორუმისდევიზიც–„ასეთიმრა ვალფეროვანიკინო“.აღსანიშნავია, რომმასზეერთდროულადმუშა ობდა შვიდისხვადასხვამიმართულების: მხატვრულიკინოს,დოკუმენტური კინოს,სადებიუტოკინოს,ეროვნული კინოსკოლებისდოკუმენტურიკინოს, ბელარუსულიკინოს,საბავშვოსაყ მაწვილოკინოსადასაერთაშორი სოკინოპრესისჟიური.ერთ ერთ მათგანში,დოკუმენტურიკინოს ჟიურიში მიწვეულიიყოკინომცოდნე, ხელოვნებათმცოდნეობისდოქტორი, საქართველოსშოთარუსთაველის თეატრისადაკინოსუნივერსიტეტის პროფესორი,ზვიადდოლიძე. კინოფესტივალიმაღალდონეზე ჩატარდაროგორცორგანიზაციული, ისეშემოქმედებითითვალსაზრი სით.საკონკუსოთუარასაკონკურსო კინოსურათებსმასპინძლობდაექვსი კინოთეატრი(ერთმათგანშიღამის ჩვენებებიცკიიმართებოდა,იმათთ ვის,ვინცვერასწრებდადღისითან საღამოსსასურველიფილმისნახვას). ამისპარალელურადეწყობოდაპრეს კონფერენციები,მასტერკლასები,ე. წ.„მრგვალიმაგიდები“,საგანგებო კინოპრემიერები,სხვაკინოფესტივა ლებისპრეზენტაციებიდაა.შ.ფესტი
ვალისმიმდინარეობასაშუქებდაარა მარტოადგილობრივი,ასევეუცხოური მასმედია.ძალზესაინტერესოდდა ამაღელვებლადწარიმართაკინო ფესტივალისგახსნისადადახურ ვისცერემონიალები,რომლებსაც ესწრებოდადიდძალიმაყურებელი. ორგანიზატორებმაგანსაკუთრებული პატივიმიაგესსპეციალურსტუმრებს, ცნობილრუსკინოხელოვანებს:რე ჟისორსსტანისლავგოვორუხინს, მსახიობებს–სვეტლანასვეტლიჩნაი ასადაალექსეიპეტრენკოს,აგრეთვე, ამერიკელკინომსახიობსადაკინორე ჟისორს,არმანდასანტეს.ამუკანას კნელმათავისიახალიდოკუმენტური ფილმი„სტეპი.დიალოგები“ჩა იტანა მინსკში . „ლისტაპადზე“წარდგენილიიყო ქართულიკინოსდელეგაციაც,რო მელშიცშედიოდნენ:კინორეჟისორი გიორგიოვაშვილი,მსახიობიმარიამ ბუთურიშვილი,კინორეჟისორი,ხე ლოვნებათმცოდნეობისდოქტორი, საქართველოსშოთარუსთაველის თეატრისადაკინოსუნივერსიტეტის პროფესორი,ალექსანდრევახტან გოვი,ამავესასწავლებლისსტუდენ ტი,ბაქარჩერქეზიშვილი(რომლის ნამუშევარი„ტოროლებიდაბუები“ მონაწილეობდაკინოსკოლებისდო კუმენტურიკინოსსაკონკურსოპროგ რამაში)დასაქართველოსეროვნული კინოცენტრისდისტრიბუციისადა ექსპორტისმიმართულებისხელმძღ ვანელი,დავითვაშაძე. ორსაკონკურსოპროგრამაშიმო
ნაწილეობდაორ ორიქართული ფილმი–მხატვრულიდასტუდენტური დოკუმენტურიკინოსურათები.მისა სალმებელია,რომსაქართველოს შოთარუსთაველისთეატრისადა კინოსუნივერსიტეტისკინოფაკულტე ტის(იგივექართულიკინოსკოლის) სტუდენტმა,ვახტანგჯაჯანიძემფილ მისათვის„ორშაბათიდანორშა ბა თამდე“ეროვნულიკინოსკოლების დოკუმენტურიკინოსკონკურსში დაიმსახურარუსეთისარასათამა შო(დოკუმენტური)კინოსგილდიის დიპლომი„სიმწარითადაჰუმანიზმით გაჟღენთილი,დამაფიქრებელიგულ თბილიპორტრეტისათვის“.მთავარმა, მხატვრულიფილმებისკონკურსის ჟიურიმმხოლოდოთხიპრიზიგასცა დააქედანორიჩვენმანამუშევრებ მამოიპოვეს–სპეციალურიპრიზი „ადამიანებისადმისიყვარულისადა იუმორისუნიკალურიგრძნობისათ ვის“გადაეცალევანკოღუაშვილის კინოსურათს„შემთხვევითიპაემნები“, ხოლოიურიმარუხინისსახელობის პრიზისაუკეთესოოპერატორული ნამუშევრისათვისგიორგიოვაშვი ლისფილმს„სიმინდისკუნძული“ (ოპერატორიელემერრაგალი). მინსკისსაერთაშო რისოკინოფესტი ვალ„ლისტაპადის“მთავარიპრიზით დაჯილდოვდაუკრაინულიკინოსურა თი„ტომი“(რეჟ.მიროსლავსლაბოშ პიცკი). >> დავით ჭიკაძე
ფ ეს ტი ვ ა ლი
23
24
ფესტივალი 'ნიქოზი” გასულწელს,დრეზდენისანიმაცი ურიფილმებისფესტივალისდირექ ტორი,ქნკატრინკიუხლერიანიმა ციურიფილმებისფესტივალ„ნიქოზს“ სტუმრობდა.საფესტივალოდღეების ბოლოსასეთირამთქვა:„ნიქოზის ფესტივალიხელოვნებისოაზისია უდაბნოში.“ოაზისიფესტივალი,რო მელიცცხინვალიდანკილომეტრში მდებარეობს,წლეულს,16სექტემ ბერსმეოთხედჩატარდა.ესფესტივა ლი,განსაკუთრებულიაიმითაც,რომ აქარარისტრადიციულიკონკურსი, დაჯილდოებისცერემონიალიდაა.შ. მოწვეულისტუმრებითუმასპინძლე ბიერთიანიძალისხმევითატარებენ თავისებურ„ანტიფესტივალს“,რომე ლიცუფრომნიშვნელოვანია,ვიდრე უბრალოდ,სტანდარტულიანიმაციუ რიფილმებისფესტივალები.გულდა საწყვეტიამხოლოდის,რომდედაქა ლაქიდანმხოლოდმცირერიცხოვანი ჯგუფიგვსტუმრობსხოლმე... თვითსოფელნიქოზში,ნიქოზისადა ცხინვალისეპარქიასთან,ფუნქციონი რებსწმინდაალექსანდრეოქროპი რისსკოლა,რომელშიც120მოსწავ ლეეუფლებახელოვნებისსხვადასხვა დარგს,მათშორისარისანიმაცისა დაჩრდილებისთეატრისსამსახიობო განყოფილება.ესსკოლადაფესტივა
ლიცდაარსდანიქოზისადაცხინვა ლისმიტროპოლიტის–ისაიასთა ოსნობით.წლევანდელიფესტივალი გაიხსნანიქოზელიბავშვებისფილმით „პატარამაწანწალა“(ოლესიათავა ძისწიგნისმიხედვით). ფესტივალისპირველდღესპოლო ნელმარეჟისორმა–ალექსანდრა კორიევომდაპროდიუსერმაევა სობოლევსკამანიმაციურიფილმების ტელესტუდია„პოზნანის“გასულისა უკუნის8090იანიწლებისსაუკეთესო ფილმებიწარმოადგინეს,აღსნიშნა ვია,რომპოლონურიპროგრამისორ განიზატორიარისმხატვარიმიხაილ ბოგუცკი,რომელიცტრადიციულად ყოველწელსსტუმრობსნიქოზს.ამას გარდა,წლეულსჩვენთანწარმოდ გენილიიყო,გერმანულიანიმაცია, რომელიცთავისდროზეწარმატებით უჩვენესევროპისერთ ერთყველაზე მნიშვნელოვანდრეზდენისანიმაციუ რიფილმებისფესტივალზე;აგრეთვე 201213წწ.ვარნაში(ბულგარეთი) ჩატარებულიანიმაციურიფილმების მსოფლიოფესტივალისმონაწილე კინოსურათები...რუსულიანიმაციი დანნიქოზსსტუმრობდნენ:რეჟისორი ნატალიაორლოვადაპროდუსერი თენგიზსემიონოვი(ანიმაციურიფილ მებისსტუდია„ანიმოსი“);რეჟისორი
ანაშეპილოვა,(„სოიუზმულტფილმი“), რეჟისორიმიხაილალდაშინი დარეჟისორისერგეისერიოგინი (ანიმაციურიფილმებისრუსეთისღია ფესტივალი„სუზდალისექო“). წლევანდელიფესტივალიშარშანდე ლისგანიმითგანსხვავდებოდა,რომ ჩატარდამასტერკლასებიანიმაციის პროდუსინგსადაანიმაციურიფილ მისხმისრეჟისურაში.ფესტივალის ერთ ერთიმნიშნელოვანისტუმარიიყო გერმანელირეჟისორიდამხატვარი რაიმონდკრუმერი,რომლისმართლაც რომგამორჩეულიდათვითმყოფადი ანიმაციებისჩვენებისშემდეგ,მოეწყო მისინახატებისგამოფენა.რ.კრუმერმა აღნიშნა:„პირველადვარსქართვე ლოში,მიყვარსესგარემო,ქარველი ხალხი.მომწონსფესტივალზეწარმოდ გენილიფილმები.ესარასტანდარტუ ლი,განსხვავებულიფესტივალია.ამის დასტურიათვითგელაკანდელაკიც, რომელიცასეწარმატებითხელმძღვა ნელობსჩრდილებისთეატრს.ფრიად მოვიხიბლესპექტაკლით...ყველაზე მნიშნელოვანიდაკარგიამფესტივალ შიისაა,რომასეთისაოცარიბავშები არიანჩართულები,არვიცი,ყველა მათგანიქმნისთუარათავადანიმა ციას,მაგრამვხედვავმათაღფრთო ვანებასამფესტივალით,თავადვნახე
ფოტო:დავითჩაჩანიძე
ფ ეს ტი ვ ა ლი
როგორხატავდაერთ ერთიმათგანი, წარმოიდგინეთ,როგორიდიდინაბი ჯიაესფესტივალიხელოვნებაშიმათი ინტეგრაციისათვის,ისინიამყველა ფერსაკეთებენგრძნობით,გულითდა ესარისყვეალაზემთავარი.“ ფესტივალსსტუმრობდაანესის ანიმაციურიფილმებისფესტივალის სამხატვროხელმძღვანელიმარსელ ჟანი,რომელმაცწარმოგვიდგინამისი ფესტივალისგამარჯვებულიფილმე ბი,ისაუბრასაფრანგეთშიარსებულ მდგომარეობაზედასახელმწიფოს როლზეფრანგულანიმაციაში.მარ სელჟანისთანამემამულემეთოჯინე მონიკშეიგამისაკუთარისპექტაკლით წარდგამაყურებლისწინაშე.ნიქოზს ეწვიაამერიკელიანიმატორიკელ ლესლი,რომელმაცჩაატარასემინა რი:როგორმოვამზადოთანიმაციური ფილმისპროექტიწარმოებისათვის. აღსანიშნავია,იტალიელიხმისრეჟი სორისადაკომპოზიტორისანდერა მარტინონისსაინტერესოსამდღიანი მასტერკლასიანიმაციურიფილმის ხმისრეჟისურაში.ამასგარდა,მან იტალიურიანიმაციურიფილმების რეტროსპექტივაცმოაწყო. წლევანდელფესტივალსსხვაცნობი ლიმოღვაწეებიცსტუმრობდნენ,მათ შორის,ამერიკელიროდდაიმონდი,
რომელმაც1970წწ.მიწურულსდააარ სასადისტრიბუციოკომპანია„მაქსმე დია“,ხოლო1990წ.–„Acmefilmworks”, სადაცშექმნა1600მეტისარეკლამო რგოლიდაფილმისტიტრი.ამერი კელმასტუმარმაწარმოადგინა„Acme filmworks“ისპროდუქციისვიზუალური ისტორია,მანვეგამართამასტერკლა სი.რ.დაიმონდისგარდა,ფესტივალს ეწვიაიაპონელიპროდუსერისაშიკო კონდო,იგითავდაპირველადიაპონი ისპირველკომპიუტერულგრაფიკულ ლაბორატორიაშიმოღვაწეობდა,1993 წელსკიდააფუძნა„PHSTUDIOINC“, რომელიცფართოსპექტრისპრო ექტებზემოშაობს:რეკლამა,ვიდეო თამაშები,სატელევიზიომხატვრული დაანიმაციურიფილმები.ს.კონდომ მასტერკლასიცგამართა. პროდუსერებისინტენსიურმაჩარ თულობამ„ნიქოზში“სამომავლოდ შესაძლოა,ერთიანიკოპროდუქცი ებიშექმნას.პროდუსერმაოლივიე კატერინიმწარმოადგინაანიმაციური ფილმებისსტუდია„lesTroisOurs“ის პროდუქცია. ფესტივალისპარალელურად,მოწ ვეულისტუმრებისათვისკულტურული პროგრამაციყოგათვალისწინებუ ლი:ჩრდილებისთეატრ„ბუდრუგანა გაგრას“სპექტაკლი,გორისქალთა
25
გუნდი,შედგასაფორტეპიანომუსიკის საღამოთამარჟვანიასმონაწილე ობით.ანჩსხატისგუნდმამსმენელს გააცნოქართულისაგალობლებიდა ქართულიხალხურისიმღერები. როგორცფესტივალისერთ ერთი ორგანიზატორიმარიამკანდელაკი ამბობს:ფესტივალისმიმართინტე რესიყოველწლიურადმატულობს, მიმდინარეობსმოლაპარაკებები მომავალიწლისსაფესტივალო პროგრამასთანდაკავშირებით,2015 წლისსექტემბერში„ნიქოზისფესტივა ლის“მონაწილეთაშორისიხილავთ კანადელ,ინგლისელ,იტალიელ, ბრაზილიელანიმატორებს.აღსანიშ ნვია,რომევროპულიკინოაკადემია EFAმომავალწელსშემოგვიერთდ ება სრულმეტრაჟიანიანიმაციურიფილ მებისპროგრამით.ასერომ,დაბეჯი თებითშეგვიძლიავთქვათ,ნიქოზის მომავალიფესტივალითავისიმასშტა ბითადაშემოქმედებითიმრავალფე როვნებით,კიდევუფროსაინტერესო გახდება. >> ნენო ქავთარაძე
26
Acme Filmworks - რონ დაიმონდი ნიქოზისწლევანდელფესტივალს ამერიკელიპროდუსერირონდაი მონდისტუმრობდა.1970იანიწლების მიწურულსმანდააარსასაკუთარისა დისტრიბუციოკომპანია„MAXMEDIA”, რომელმაცგზაგაუხსნამოკლემეტ რაჟიანფილმებსახლადდაარსებულ საკაბელოდაფასიანსატელევიზიო ბაზარზე.1985წ.„MAXMEDIA”მშეიძინა სადისტრიბუციოკომპანიაExpanded Entertainmentდამომდევნო6წლის მანძილზეიგიდაკავებულიიყომოკ ლემეტრაჟიანიფილმებით.მათშორი სააფრედერიკბეკის,„კაცი,რომელიც ხეებსრგავდა“,ძმებილაუნშტაინების „ბალანსი“,ალექსანდრეპეტროვის „ძროხა“,ბილპლიმპტონის„შენისახე“. 1990წელსდაიმონდმადააარსა AcmeFilmworks,რომელმაცშექმნა 1600ზემეტისარეკლამორგოლი. ისერთ ერთიწარმატებულიპროდ უსერიაანიმაციისსივრცეშიდაარა მხოლოდ...
F.P. ესთქვენიპირველივიზიტიასა ქართველოშიდაშესაბამისადნიქო ზისფესტივალზე,როგორიათქვენი შთაბეჭდილებები? არაერთფესტივალზემიწევსმონა წილეობა,იქნებაესფართომასშტა ბიანი,პოპულარულიფესტივალები, რომლებზეცმოსახვედრადაცხალხი ფულსიხდისთუშედარებითმცირე რიცხოვანი.ნიქოზისფესტივალმა გასაოცარიშთაბეჭდილებამოახ დინა,ესარისფორუმი,რომელსაც ფაქტობრივადბიუჯეტიარაქვს, მიუხედავადამისა,თვითმყოფადი დასაინტერესოა.აქწარმოდგენილი ანიმაციისგარდა,ერთ ერთიმთავარი კომპონენტიფესტივალისმონაწილე საქმისთვისთავგადადებული,მო სიყვარულეადამიანებია,რომლებიც თბილისიდანდაგორიდანჩამოდიან. ყველაზემნიშვნელოვანიკითავად ნიქოზშიმცხოვრებიხალხია,ასეთი სიყვარულით,რომაკეთებსფესტი ვალს.პირადადჩემთვისყველაზე
დასამახსოვრებელიბატონიგელა კანდელაკიდამისიჩრდილების თეატრია.არასდროსმინახავსასეთი რამ,ესსაოცრებაა!გასაოცარიათვით ბატონიგელა,რომელიცასთიგამორ ჩეულიგულისხმიერბითუძღვებაამ ყველაფერსდა,ნიქოზელიბავშების ურთიერთდამოკიდებულებას. F.P. 1970იანიწლებისმიწურულსდა აარსეთსაკუთარისადისტრიბუციო კომპანია„MaxMedia”... კინოსკოლისდამთავრებისშემდეგ გამუდმებულძიებაშივიყავი.განსაკუთ რებულადდიდიშთაბეჭდილებამოახ დინაანიმაციამ,მოკლემეტრაჟიანმა კინომ.საოცარიაასეთიფილმების (ანიმაციის)გადაღება.ქმნი5წუთიან სურათს,აგებპერსონაჟსსახასიათო შტრიხებით,იგონებამბავს,თანამ ყველაფერსმცირერიცხოვანიგუნდით ართმევთავს.1970იანწლებშიანიმა ციურიმხატვრულიფილმებისბუმიიყო, კინოსკოლისდასრულებისშემდეგ23
ი ნტერვ ი უ
ამერიკაშიმოკლემეტრაჟიანიკინოს სივრცეშიპროდუსერებიპრაქტიკუ ლადარარიან.ევროპულსივრცეში „შორთპროდუსინგი“უფროპოპუ ლარულია.მიყვარსევროპელებთან მუშაობადამათთანერთადბევრსაც ვმუშაობ.ძირითადადრეკლამებსვა F.P. 1990წელსდააარსეთ„AcmeFilm works“,რაძირიძთადსაქმიანობას კეთებ,იშვიათად–მოკლემეტრაჟიან ეწევითმასშემდეგ? ფილმებს,რომლებიცგამოფენების, თავდაპირველადვაკეთებდიმხატ ფესტივალებისადასამუზეუმოწარ ვრულიფილმებისპროდუსინგს, მოდგენებისადაინსტალაციებისთვის რეჟისორებთანერთადვქმნიდისა იქმნება,ანუარამასობრივიწარმოე ტელევიზიორეკლამებს,პარალელუ ბისთვის,კომერციულიმიზნით,არა რადვაგროვებდიანიმაციებს,ჩემს მედლოკალურიარტჰაუსსივრცეე პროდაქშენშივაერთიანებდიყველა ბისთვის.ამერიკულკინოში,ანიმაციის ფერამას.იმპერიოდისთვისმნიშნე ინდუსტრიაშიპროდუსერითამაშობს ლოვანი,ღირებულიმოკლემეტრაჟია ყველაზედიდროლს,პრინციპშიეს ნიფილმებიმქონდახელთ,შემეძლო დღევანდელობაშიყველგანასეა,მაგ წვლილიშემეტანაიმაში,რომეს რამგანსაკუთრებულადამერიკაში, ყოველივეასობითათასადამიანსეხი რადგანჩვენსახელმწიფოსუბსიდიები ლა.AcmeFilmworksმაშექმნა1600ზე არგვაქვს,ევროპისგანგასნხვავებით, მეტიანიმაციურისარეკლამორგოლი, სადაცაღმერთებენრეჟისორებს,მე ტიტრები,ისაგრეთვექირაობდაბილ ფესავითჰყავთ,მაშინროცაამერიკა პლიმპტონის,მაიკლდუდოკის,ამან შირეჟისორიფილმისშემოქმედებითი დაფორბისფილმებს. ჯფუგისნაწილია.
ფოტო:დავითჩაჩანიძე
ფილმისპროდუსერიგავხდი,წლებ თანერთადრაოდენობამიმატა,„Max Media”მგზაგაუხსნამოკლემეტრაჟიან ფილმებსსაკაბელოდაფასიანსატე ლევიზიობაზარზე.
F.P. ანიმაციურიკინოსსივრცეარსით, სპეციფიკითრადიკალურადგასნხ ვავდებამხატვრულიდადკუმენტური კინოსგან.დღევანდელკინოსამყა როშირამდენადრთულიაიყოანიმა ციურიფილმისპროდუსერი? ზოგადადძალიანრთულია,რად განსაშუალოდონეარარსებობს,ან ძალიანძლიერიხარშენსსაქმეშიან ძალიანსუსტი.საუკეთესოგზაიმისა, რომგახდედამოუკიდებელიპროდუ სერი,საკუთარისტუდიისდაარსებაა. იმიტომაცდავაარსეანიმაციისსტუ დია,რომამსფეროშიპროფესიონა ლივყოფილიყავი.მუდმივადძიებაში ვარ,ვეძებსაინტერესოხელოვანებს, სამომავლოურთიერთთანამშრომ ლობისათვის,ვეცნობიმათმიერ შექმნილმოკლემეტრაჟიანფილმებს დავაძლევშანსსიმუშაონჩემსკომ პანიაში. F.P. რაგანსხვავებააამერიკულდა ევროპულსაპროდუსეროსივრცეს შორის.
F.P. შარშანთბილისშიიმყოფებოდა ამერიკელიპროდუსერიჯიმსტარკი, რომელმაცგანაცხადა,რომსქართ ველოფილმისგადასაღებადსაინტე რესოსივრცეა,მიმზიდველიბაზარი პროდუსერებისთვის.თქვენიგამოც დილებისმქონეპროდუსერიდაინტე რესდებათუარაქართულიანიმაციის პროდაქშენით?ქართულიბაზრით? თქვენგაქვთუკეთესისშანსი,მაგ რამ,ცხადია,ესდროთაგანმავლო ბაშიმოხდება.ესშეიძლებაიყოს მომდევნოათი,ოციწლისპერიოდ ში,მაშინროცაახალგაზრდათაობა წამოვა.საინტერესოპროდუქტის შესაქმნელადარარისისეთიბიუჯეტი, როგორიცაქვს„დრიმვორქსტუდი ოს“.ჩემსკომპანიასშეუძლიაფილმი გაუკეთოსსაინტერესორეჟისორს200 ათასადაც.უნდაეცადო,რომიპოვო პროდუსერი,რომელიციაფმუშაობა ზედათანმხდება,მაგრამწარმატების თვისმთავარიმაინცანიმაციისიდეაა. პროდუსერიგეხმარებადასახული მიზნისმიღწევასადაპროექტისშეს
27
რულებაში,რათაშემდგეგსხვადასხვა ფესტივალზეაღმოგაჩინონ. F.P. თქვენისახელიდაგვარისგაჟ ღერებატიტრებში,ალბათ,ძალიან დიდდახმარებასუწევსახალბედა რეჟისორებს? რათქმაუნდა,პრდიუსერიეხმარება რეჟისორს,რომპროექტიშედგეს,ყვე ლაარსებულნაწილს,დეტალსიღებს დააერთიანებს,ესყველაფერიჯა დოსნობასჰგავს,მართალიაზოგჯერ ძალიანრთულიაამისგაკეთება.გა აჩნიარაარისპროექტისმოთხოვნები დარარაოდენობისხალხიაჩართუ ლი.არისშემთხვევები,როცაძალიან კარგიდაცუდიპროექტიერთნაირ ი წარმატებითხორციელდება. F.P. როგორიათქვენი,როგორცპრო დუსერისპედაგოგიურისაქმიანობა? ჩვენთან,ლოსანჯელესისსტუდიაში, ჩამოდიანინდოეთიდან,გერმანიიდან პოლონეთიდან...ჩვენმათსაქმიანო ბაშიფულსარვუხდით,ისინიპრაქტი კასგადიან,რაცგანსაკუთრებითდამ წყებთათვისძალიანმნიშნელოვანია. F.P. ახლა,როცაანიმაციისგამომ სახველობითიხერხებიგამდიდრდა, კლასიკურიხელითნახატიანიმაციის, თოჯინურიანიმაციისა...გვერდით წარმატებითიმკვიდრებსთავს3D განზომილებაშიშექმნილისურათები. თქვენ,როგორცპროდუსერი,ბაზრი დანგამომდინარე,როგორანიმაცი ასანიჭებთუპირატესობას? ესდამოკიდებულიაიმაზე,იდეადა პროექტირასითხოვს.ყოველთვის სვამკითვას?საჭიროაკიამისგაკეთე ბა,იქნებაეს3D,თოჯინურიანიმაცია, თუნახატი.თუმასალაითხოვს3D განზომილებას,მაშინირჩევამუკანას კნელსდაიყენებყველაიმგამომსახ ველობითსაშუალებას,რაცპროექტს სრულყოფაშიდაეხმარება. >> ნენო ქავთარაძე
28
კინოკლუბიდან ანიმაციის ფესტივალამდე – მარსელ ჟანი ანესისსაერთაშორისოანიმაციური ფილმებისფესტივალი,მნიშნელო ბითადაპოპულარობითპირველია მსოფლიომასშტაბით.1960წელს დაარსდადამასშემდეგსაფრანგეთის ქალაქიანესი,მსოფლიოანიმაციის მნიშნელოვანდღეებსივნისისდა საწყისშიმასპინძლობს.ესფესტივალი ერთ ერთიაიმოთხიფორუმიდან, რომელსაცანიმაციისსაერთაშორისო კინოსასოციაცია„ASIFA“,(International AnimatedFilmAssociation)აფინანსებს. ნიქოზისწლევანდელფესტივალს ანესისფესტივალისდირექტორიდა სამხატვროხელმძღვანელი,ბნმარ სელჟანისტუმრობდა. F.P. რაძირითადისექციებიაანესის ფესტივალზე? სულოთხისექციაა:სრულმეტრაჟი ანი,მოკლემეტრაჟიანი,სტუდენტური ფილმებისა,რაცშეეხებამეოთხესექ ციას,მასშიერთიანდებამნიშნელო ვანიფილმები,რომლებიცინტერნეტ სივრცის,რეკლამისადასატელევი ზიოინდუსტრიაშიშეიქმნა. F.P. ფილმებისსელექციასთავად აკეთებთ? მედაკიდევორიადამიანივხელ მძღვანელობთამსაქმეს–საკმაოდ რთულიპროცესია,მსოფლიომასშტა ბით2000ფილმიშეირჩევა. F.P. 1960წელითქვენთვისახალიეპო ქისდასაწყისია.ვისიიდეაიყოფესტი ვალისჩატარებასწორედამწელს?ვინ არისფესტივალისავტორი? კარგიკითხვაა.იცით,1960წლამდე საერთოდარცარსებობდაფესტივა ლისჩატარებისიდეა.ამერიკაშიპოპუ ლარულიიყოხელითნახატიანიმაცია, როგორსაცქმნიდადისნეი.ევროპაში, ამავეპერიოდში,დაიწყესისეთიანი
მაციისშექმნა,რომელსაცშეგვიძლია პირობითადავანგარდივუწოდოთ–ეს იყოგანსხვავებული,უცნაურიტექ ნიკიქითადასპეციფიკითშექმნილი სურათები,ამერიკულიდისნეისანი მაციისგანმკვეთრადგანსხვავებული. მაგალითად,თოჯინურიმოცულობითი ფილმები–PUPPETFILMჩეხოსლო ვაკიაში,პრაღაში.გასულისაუკუნის 50იანიწლებისბოლოს,კანისფეს ტივალზესიმპოზიუმიშედგა.როცა ევროპულანიმაციაშისერიოზული ძვრებიმიმდინარეობდა,გამომსახვე ლობითითუიდეურითვალსაზრისით, საჭიროიყოსივრცე,სადაცყოველივე ესგავრცელდებოდა.თავდაპირვე ლადსურდათ,ახალიანიმაციაკანის კინოფესტივალისფარგლებშიეჩვე ნებინათ,მაგრამმალევემიხვდნენ, რომკანისფესტივალისულაცარიყო საამისოსივრცედაახალიარიალის პოვნასშეეცადნენსაფრანგეთში.ამ პერიოდშიძალიანპოპულარული იყოკინოკლუბები,რაცარგააჩნდაქ. ანესს.ასერომ,თავდაპირველადეს საკითხიუნდამოგვარებულიყო.ასე შეიქმნაჩვენიფესტივალი.ამიტომაც არის1960წელიჩვენთვისმნიშვნე ლოვანითარიღი–რადგანსწორედ ამწელსდაფუძვნდაანიმაციური ფილმებისსაერთაშორისოასოციაცია „ASIFA“. F.P. „ASIFA“ფინანსურადდაეხმარა ანესისფესტივალს? „ASIFA“ანესისფესტივალს1998 წლამდეაფინანსებდა,ამასოციაციას ძალიანბევრიმოთხოვნებიაქვსდა შეუძლებელიიყოყველამათგანის დაცვა.უნდააღინიშნოს,რომანესის ფესტივალიტარდებოდაარაყოველ წლიურად,არამედყოველმეორე წელს,2000წლიდანკიიგიყოველწ ლიურიგახდა.
F.P. თქვენიფესტივალისერთერთი მნიშვნელოვანიკომპონენტიასაერ თაშორისოანიმაციისკინობაზრბობა „Mifa“,სადაც7ათასზემეტიპროფე სიონალიხვდებაერთმანეთსყოველ წლიურად... დიახასეა,„Mifa“ზემოხვედრაძალი ანადვილია.მხოლოდრეგისტრაციაა ფასიანიშენიგუნდისთვის.შეგიძლია დამოუკიდებლადაცმიიღომონაწი ლეობა,დაარეგსტრიროშენიფილმი. ესარისსტრატეგიულადძალიანმნიშ ვნელოვანისივრცე,სადაცხვდებიან ანიმაციითდაინტერსებულიპროდუ სერებიდარეჟისორებიერთმანეთს. ფესტივალიარტსივრცეა,„Mifa“თავი სიარსითბიზნესზეაორიენტირებული. F.P. ესთქვენიპირველივიზიტია საქართველოში,როგორიათქვენი შთაბეჭდილებები? მინდავთქვა,რომყველაზედიდი შთაბეჭდილებაისარის,რაცხდებაამ სოფელში–ნიქოზში;ის,თუროგორ მუშაობენბატონგელაკანდელაკის ანიმაციისსტუდიისბავშვებიდათა ვადქმნიანანიმაციას.ეს,ვიმეორებ, ყველაზეშთამბეჭდავიაჩემთვის! ძირითადიმიზეზითუ,რატომვარ ბედნიეირიაქყოფნით,სწორედესაა! ამასთანსოფელიგეოგრაფიულად დაპოლიტიკურადაცასეთმნიშნელო ვანადგილასმდებარეობს.3დღის წინვიხილეჩრდილებისთეატრი, ესიყოსაოცრება!შევხდიიმხალხს, ვისაცანიმაციაასეძალიანუყვარს დაიღწვისმისთვის,მათაქვთშანსი, რომიყვნენდიდინდუსტრიაში.იცით, ერთითვისშემდეგვიქნებიჰოლივუდ ში,შევხვდები„დისნეისდრიმვორქ სტუდიოს“,„პიქსარსსტუდიის“წარმო მადგენლებს,იმხალხს,ვინცმილიო ნობითდოლარსხარჯავსანიმაციის კეთებაში...როდესაცაქხარ,ნიქოზში,
ფოტო:დავითჩაჩანიძე
ი ნტერვ ი უ
ხვდებიძალიანმარტივმიზეზს–რა ტომუყვარსხალხსანიმაცია.
კომპიუტერშიდავამონტაჟოთდარო მელიმეფესტივალზეგავაგზავნოთ...
F.P. 3Dგანზომილებაშიშექმნილი ანიმაციაელვისებურისისწრაფითა დაშესაშურიწარმატებითიმკვიდრებს თავს.ანესისფესტივალზესელექციის დროსპრიორიტეტითქვენთვისრო მელია:კლასიკურიტექნოლოგიით შესრულებულითუ3Dგანზომილებას მორგებულისურათები? არისფილმები,რომლთაგამომსახ ველობითიხერხებიძალიანმარტივი დასადაა,მაგალითად,შენიტელე ფონითახლამედაშენშეგვიძლია შევქმნათანიმაცია,პერსონალურ
F.P. ანესისფესტივალზე? იცით,ანესისფესტივალზეარის ზოგიერთიფილმი,რომელსაცბიუ ჯეტისაერთოდარგააჩნია,თავიდან ბოლომდეექსპერიმენტიათავის არსით.მთავარიიდეაა!შარშანანე სისკინოფესტივალისსაკონკურსო პროგრამაშიიყომექსიკურიფილმი, რომელიცორიწელიიქმნებოდა.მისი ავტორიდღისითსამსახურშიიყო, ღამითკიფილმზემუშაობდა.ყოველ წლიურადფილმებსვიღებთსხვადას ხვაქვეყნიდან:მოლდოვა,ქუვეითი,
29
ჩილე,არგენტინა...ესარისანიმაცია ღარიბიქვეყნებიდან.იგულისხმებაიმ რეჟისორთაფილმები,რომელთაცარ აქვთფული,ბიუჯეტი... F.P. ოფიციალურკონკურსშიყოფილა ოდესმექართულიანიმაცია? კიიყოერთიქართულიფილმისაბ ჭოთაეპოქაში,მაგრამდამოუკიდე ბელისაქართველოდან–არმახსენ დება... >> ნენო ქავთარაძე
30
ვირუსული “თავისუფალი კინოჩვენებები“ საქართველოში „თავისუფალიკინოჩვენებების“შესა ხებთუგსმენიათრამე–ყოველგვარი ბიუჯეტის,ძვირადღირებულიაპა რატურისადა„ხელფასდანიშნული“ თანამშრომლებისგარეშედაგეგმილი პროექტისშესახებ,რომელმაცქვეყ ნისკულტურულიცხოვრებისგაცოცხ ლებისგეგმაშიპირდაპირრიგითი მოქალაქეებიჩართო,სხვადასხვა რეგიონშიმცხოვრები,1415წლის კინომოყვარულებიგააერთიანადა მათთანერთადდარწმუნდა,რომ საქმისწარმატებითკეთება„ცარიელი ხელებითაც“შეიძლება,როდესაცარ სებობსსურვილი,გყავსთანამოაზრე თაგუნდიდაგეგულებაადამიანები, ვისთვისაცამყველაფერსაკეთებ? გორი,თელავი,რუსთავი,საგა რეჯო,ბათუმი,სიღნაღი,ჭიათურა, ქუთაისი,მცხეთა,ციხისძირი,ქობუ ლეთი,წნორი,ქსანი,ურეკი,ძალისი, დვაბზუ,ლელიანი,ნუკრიანი,ჩინთი,
კისისხევი,მუხრანი,შუქრუთი,ზეს ტაფონი,ბაკურიანი,გაღმადვაბზუ, ნასაკირალი,შემოქმედი,ვაკიჯვარი, მზიანი,ზვანი,ხარაგაული,ხაშური, სამტრედია,თბილისი...ამადგილებ ში„თავისუფალიჩვენებები“მთელი ზაფხულისგანმავლობაში,პროექ ტისორგანიზატორებისადამონაწი ლეებისენთუზიაზმით,მაყურებლის მზარდიინტერესითადაპარტნიორი ორგანიზაციებისმონდომებითიმარ თებოდა.ამრეგიონალურიპროექტის ინიციატორიაფონდი„აჰუაჰუ–კულ ტურისგანვითარებისთვის“.ფონდმა ითანამშრომლაისეთორგანიზაცი ებთანროგორიცაა:„რეგიონული კინოსასოციაცია“,„სამოქალაქო ინიციატივა“,„ქალებირეგიონისგან ვითარებისთვის“,„ახალგაზრდული კლუბიგანათლებულითაობა“, „ქობულეთისახალგაზრდულსაქმეთა განყოფილება“,„კინემატოგრაფისტთა
შემოქმედებითიკავშირი“,თელავისა დარუსთავის„დემოკრატიულიგან ვითარებისცენტრი“.ყოველივეამას მორალურმხარდაჭერასუცხადებდა „საქართველოსეროვნულიკინოცენტ რი“დაემსახურებოდაფრიადკეთილ შობილურმიზანს–რეგიონებსადა დედაქალაქშიცგააქტიურებულიყო კულტურულიცხოვრება,შექმნილიყო ახალიკინოკლუბებიდაამითღირ სეულიპოპულარიზაციაგასწეოდა კინოს,როგორცყველაზემასობრივ ხელოვნებას. პროექტისმთავარიპრინციპი:ხელ თარსებულიტექნიკურირესურსისგა მოყენებითკარგიფილმისჩვენებადა დისკუსიისწარმართვა„თავისუფალი ჩვენებების“წარმატებისსაწინდარი აღმოჩნდა.მონაწილეებიჩვენებე ბისთვისიყენებენსაკუთარბინებს, სახლისეზოებს,აივნებს,სახურავებს, სარდაფებს,მინდვრებს,ტყეებს,მო
31
ედნებს,პარკებს,ბაღებს,სხვადასხვა ორგანიზაციისოფისებს,ბიბლიოთეკის დერეფნებს,სპორტულდარბაზსადა სილამაზისსალონსაცკი...აჩვენებ დნენფილმებსკედლებზე,ზეწრებზე, ტელევიზორების,პერსონალური კომპიუტერებისდაზოგჯერ,ლეპტო პებისმონიტორებზეც...იყოჩვენებები, სადაცერთპატარაეკრანსოცამდე ადამიანიუყურებდა,მაგალითად,სო ფელქსანშიდამოხვდებოდითისეთ ჩვენებაზე,სადაცფილმისსანახავად მთელიქალაქიიყოგამოსული,მა გალითად,სიღნაღში...ქობულეთის ჩვენებებიყოფილკინოთეატრშიმიმ დინარეობდა.სპეციალურიაუდიტო რია(მრავალშვილიანიოჯახებიდა მიუსაფარიბავშვები)ჰყავდაპროექტს თბილისისკინოსსახლში,გურიის შეზღუდულიშესაძლებლობებისმქონე პირთასარეაბილიტაციოცენტრსა და„კათარზისში“,სადაცბებიებმადა
ბაბუებმა,როგორცთვითონითხოვეს, შედარებითმსუბუქი,რომანტიკული ხასიათისფილმებინახეს... პროექტისიდეა,პირველად,გორ ში,წარვადგინეთ,როცადავხურეთ „ეროვნულიკინოცენტრის“პროექტი, „კინოსკოლაში“.„თავისუფალიჩვენე ბები“კიერთგვარიგაგრძელებაასწო რედამპროექტისა„კინოსკოლაში“და ლოგიკურადუკავშირდებამოსწავლე ახალგაზრდობისბუნებრივსიყვარულს კინოსადმი.ალბათ,გაინტერესებთ, როგორიხსენებენდააფასებენგასულ თვეებსპროექტისმონაწილეები,რომ ლებიცნოემბრისდასაწყისშიკიდევ ერთხელშეიკრიბებიანდათავისუფა ლიჩვენებებისგაგრძელებისახალ გეგმებსდასახავენ... მარიამ გიგუაშვილი,ქსანი, („კინოსკოლის“მოსწავლე) „ყველაფერითბილისშიორგანიზებუ
ლივორქშოფითდაიწყო.იქგავე ცანითკინოკლუბისორგანიზების, ტექნიკურირესურსისმოძიებისადა საკუთარი„თავისუფალიჩვენებების“ პოპულარიზაციისპრინციპებს.გავი გეთ,რომჩვენებისმოსაწყობადდარ ბაზიდახმისძვირიაპარატურასულაც არარისსაჭირო.მთავარიახალხის მოწვევადაერთიფილმისირგვლივ გაერთიანებაა.ესპროექტიპირველი წარმატებააჩემსცხოვრებაში,რომ ლითაცვამაყობ“. ქეთი გავა,ბაკურიანი(„კინოსკო ლის“კოორდინატორი) „თავისუფალიჩვენებები“ჩემთვის, ლოგიკურიგაგრძელებააპროექტისა „კინოსკოლაში“.ენთუზიასტებსსურ დათახლადაღმოჩენილი„სხვაკინო“ თავიანთიახლობლებისთვისეჩვენე ბინათდაშეძლესკიდეც.ვორქშოფზე მიღებულიინფორმაციისშემდეგარ
32
ფე ს ტ ივალი
გაგვიჭირდაადგილობრივმოხელე ებსათუორგანიზაციებთანთანამშ რომლობისაწყობა.ყველარაიონში დიდიენთუზიაზმითგვხვდებოდნენ. გვითმობდნენსივრცეს,გვაძლევდნენ ტექნიკას,გვეხმარებოდნენმაყურებ ლისმოწვევაში...“ დათო ჭიკაძე,თბილისის „კათარზისი“(„კინოსკოლის“ კოორდინატორი) „ვერასდროსწარმოვიდგენდითავისუ ფალიკინოჩვენებისგარშემოამდენი ადამიანითუგაერთიანდებოდადა ასედავივლიდითჩვენსქვეყანას, რომელსაცმართლაცრომსჭირდება განტვირთვაყოველდღიურირუტი ნულიყოფისგან.ამბობენ,ადამიანი წიგნია,ხნიერიადამიანიკიმთელი ბიბლიოთეკაო.მეკიამპროექტის ფარგლებში,ერთდროულადრამდე ნიმე(მიტოვებული!)ბიბლიოთეკის წიგნისწაკითხვამხვდაწილად“...
ლებაში,ბინაშიმიმდინარეობდა. მინდოდაგამეცნომეგობრებისთვის კინოკლასიკადადამერწმუნებინაისი ნი,რომკინოარაგართობა,არამედ ცხოვრებასთანბრძოლისმექანიზმია. მჯერა,რომესპროექტიკულტურუ ლიძვრებისდაწყებასდარუტინული ცხოვრებისგამოცოცხლებასემსა ხურება.სწორედკინოთეატრებიდა კინოჩვენებებისჭირდებათსოფლებში მცხოვრებახალგაზრდებსგანათლე ბისგასაღრმავებლადდაყოფიერე ბასთანსაბრძოლველად”.
„ბიუჯეტისგარეშე,იდეიდანთავისუ ფალჩვენებებამდე“)უძღვებოდნენ. ვფიქრობ,ესწარმატებითმოხერხდა. რაცმთავარია,ერთიანობისგანცდამ წაახალისამიტოვებულისოფლების მიტოვებულიმოქალაქეები.რომლებ საცაქტიურობისთვისმცირექათინაუ რიცჰყოფნით“.
ნატალია მანგოშვილი,ჩინთი („კინოსკოლის“მოსწავლე) „ჩემისოფელიჩინთი,ისევერო გორცსოფლებისუმეტესობა,მოკლე ბულიაკულტურულღონისძიებებს, გაუქმებულიადარბაზი,სადაცჩემი ანა ურუშაძე,თბილისი მშობლების,პაპაბებიისთაობასაინ („კინოსახლის“თავისუფალიჩვენე ტერესოდატარებდასაღამოებს.წლე ბებისორგანიზატორი) ვანდელმაზაფხულმაკიერთიანად „ჩემითავისუფალიჩვენებებიმრა ვალშვილიანიოჯახებისთვისადამიუ შეცვალაჩემიდათანასოფლელების საფარიბავშვებისთვისეწყობა–სავსე ყოველდღიურობა.იმისგამო,რომ ფილმებისსაჩვენებლადდარბაზიარ დარბაზი,თავისუფალიდასწრება, მხიარულიმაყურებელი...ბავშვებიდი გვქონდა,გადავწყვიტე,თეთრიზეწა დიყურადღებითუყურებდნენეკრანს, რიამეღო,მეთხოვასკოლისპროექ ტორიდაკინოსეანსებიღიაცისქვეშ, სეანსისშემდეგკი,ყველასიამოვ ჩემიანჩემიმეგობრებისეზოებში თიკო სურამელაშვილი,ციხისძირის ნებითრჩებადარბაზში,დისკუსიაში მომეწყო.ძველმათაობამგაიხსენა დასახლება(„კინოსკოლის“მოსწავლე) ჩასაბმელად.მათშორისმომავალი მსახიობები,რეჟისორები,კინომცოდ კინოშისიარულისტრადიცია,ხოლო „ციხისძირისდასახლებაშიკვირა ნეებიარიან“. შისამიჩვენებაგვქონდა.გვსურდა ახალმა–ადგადაისწავლაის“... მოსახლეობასმაქსიმალურადბევრი „თავისუფალიჩვენებების“თითოეუ ფილმიენახადაესაუბრაკიდეცწა ლიმონაწილესაკუთარკლუბსინდი თორნიკე ადამაშვილი,წნორი, მოჭრილთემებზე.ორგანიზატორი ვიდუალურიპრინციპით,განრიგითა („რეგიონულიკინოსასოციაცია“) რამდენიმევიყავით.ბევრრამეში დამოსახლეობისთვისაქტუალური „ამპროექტმადაამტკიცა,რომ გვეხმარებოდადედაჩემი–თამრიკო რეგიონულიკინოკლუბებისგანვითა თემებისგათვალისწინებითუძღვება. კასრაძე,რომელიცპროექტიფარ შემოდგომიდანმომდევნოზაფხულამ რებისსურვილიმხოლოდკინემატოგ გლებში,ჩვენიკოორდინატორია. დეპროექტიოდნავგანსხვავებული რაფისტებსარაქვთ.შეუძლებელია, სპორტისდარბაზიადგილობრივმა სახითგაგრძელდება; ყოველთვისენთუზიასტებისმცირე გამგეობამსპეციალურადჩვენებე მადლობაყველაადამიანსდაორ ჯგუფისიმედადყოფნა.აუცილებე ბისთვისგააღო...იმასაცშეგვპირდა განიზაციას,რომელსაცნებისმიერი ლია,ლოკალურიაქტიურიმოქალა –უახლოესმომავალში,„თავისუფალი ქეებისწახალისებადაგადამზადება. სახისშეხებააქვსჩვენსპროექტთან, ჩვენებებისთვის“პირადაპარატურა „თავისუფალიჩვენებების“ვორქშოფზე, გვერდშიგვიდგას,გვგულშემატკივ საცშეგიძენთო. რობსდაჩვენსავითხარობსყოველი რომელსაცჩემთანერთად,ნანაბა ახალიჩვენებით,ახალიმაყურებლი გალიშვილი(თემით:„ფანდრაიზინგი თადაახალიდისკუსიით. თავისუფალიჩვენებებისთვის“),თეა ალექსანდრე გაბელია,თბილისი გაბიძაშვილი(თემით:„რატომკინო (ილიასუნივერსიტეტისსტუდენტი) კლუბები?“)დაანუკალომიძე(თემით: > > ა ნ უ კ ა ლ ო მ ი ძ ე „ჩემიჩვენებებიკონიაკისდასახ
წარმოება დღეს
34
ახალი იგავი სამყაროს შექმნის, წარღვნისა და ახლად დაბადების შესახებ მზისსხივებშიგახვეული,ნისლში, საღამოსბინდსადაღამისიდუმა ლებაშიჩაფლული,წყლითგარშე მოსაზღვრულიუკაცრიელიკუნძული. მდინარეში.თუმცანაპირთან(გაღმა ნაპირთან)ახლოა,იქამდერომმი აღწიო,მაინცნავიასაჭიროდაერთ დილასაცამდაუსახლებელმიწასსა ხედაღარულიმოხუციგლეხიდამისი შვილიშვილი–ჭორფლიანიგოგონა ძველინავითმიადგებიან. პირველი,რასაცკაციკუნძულზეგა დასვლისთანავეაკეთებს,მიწასგემოს უსინჯავს.შემდეგმუშტშიმოაქცევსტა ლახსდათითებითმოსრესს.კარგად რომშეიგრძნოსმისიძალა.მასრომ უფრომეტადგაუერთიანდეს.გორახს ვიღაცისმუნდშტუკიამოჰყვება.საი დანღაცწყლისგანმოტანილი,თუუკვე მოტანილ(წყლით)მიწაზედარჩენი ლი.აქვიღაცაუკვენამყოფია. ასეიწყებაგიორგიოვაშვილის ახალიფილმი„სიმინდისკუნძული“ (საქართველოსეროვნულიკინო ცენტრისკონკურსისგამარჯვებული საერთაშორისოპროექტი),რომელიც დაფინანსდაშემდეგიკინოკომპა ნიებისმიერ:„ალამდარიფილმი“ (საქართველო),ArizonaProductions
(საფრანგეთი),42film(გერმანია),Ax manProduction(ჩეხეთი),„ყაზახფილმი“ (ყაზახეთი).სცრნარიავტორები:ნუგ ზარშატაიძი,გიორგიოვაშვილიდა რულოფიანმინებო.პროდუსერები: ნინოდევდარიანი,გიიომდესეი,აიკე გორეჩკა,კარლასტოიაკოვა,საინ გაბდულინი,კოპროდუსერი–გამორ ფერენცი. ფილმშიმოქმედებაპირობითად აფხაზეთისომისპერიოდშიხდება. აფხაზეთში.მდინარეენგურზე.პატარა კუნძულზე.მთელისამყაროტრია ლებსმისგარშემო.მიწა,რომელიც სამყაროსმიკრომოდელადაღიქმე ბა.წყალი,რომელიცბადებს,ქმნის, განწმენდსდაკლავს.(ესკუნძული ტყიბულისწყალსცავზეფილმისთვის სპეციალურადაიგოდადაიშალადა აქაღარაფერსვიტყვიიმურთულეს ტექნიკურდაფიზიკურსამუშაოებზე, რომელიცკუნძულისასაგებადდამის დასაშლელადჩატარდათემურთემურ ალბექიონისადამისიტექნიკურიჯგუ ფისმიერ.დაარციმუმძიმესპირო ბებზე,რომლებშიცგადამღებჯგუფსა დამსახიობებსმოუწიათყოფნა). წყლითშემოსაზღვრულდათავისუ ფალსივრცეშიგაშლილკუნძულზე,
რომლისნაპირთან,გაზაფხულისერთ დღესმოხუცი(ილიასსალმინი)და გოგონა(მარიამბუთურიშვილი)მი ცურდებიანდასიცოცხლემიაქვთ.ჯერ ფიცრებისქოხსაშენებენ.თესენსი მინდს.უვლიან.მუშაობენ.დაუღალა ვად.ერთფეროვნად.მონოტონურად. მშვიდად.აუღელვებლად.უსიტყვოდ. შრომისრიტუალი,რომელიცადა მიანებისადასამყროსჰარმონიული ურთიერთობის,ბუნებისგანგანუყოფ ლობისარსებობასადასტურებს.დრო თითქოსგაჩერდა.სიმინდისყანაკი თანდათანიზრდება.სიმინდისყანა– როგორცახალი(თუნდაცხანმოკლე) დამარადმოძრავი,ცვალებადიცხოვ რებისმეტაფორა.საიდანჩნდებიანეს უცნაურიკუნძულებიდასადქრებიან? როგორცწელიწადისდროების ცვლა,როდესაცზამთარსაუცილებ ლადმოჰყვებაგაზაფხული,ისევ ჩნდებიანიმედისადარწმენისეს სიცოცხლისკუნძულებიდაისევქრე ბიან,რომშემდეგისევგაჩნდნენ.მა რადიული,უწყვეტიწრეა,რომელსაც ბუნებადაადამიანიგადიანდაბადე ბიდანგარდაცვალებამდე.დათავის კვალსტოვებენ.თავიანთიარსებობის კვალს.სიმინდისკუნძულიცმყიფე,
რეცენზ ი ა
35
36
უნიადაგო,დროებითი,სეზონური კუნძულია,რომელიცჩნდებადაქრე ბა,როგორცყველაფერიამქვეყნად, იმისთვის,თავიდანრომდაიბადოს. მდინარისმიერგაზაფხულზეკავკასი ონიდანჩამოტანილიდაკუნძულად ქცეული,შემდეგიწყალდიდობების დროსკვლავწალეკილინოყიერინი ადაგი,რომელზეცგლეხებისიმინდს თესდნენ,რომლისმოსავლისაღება შემოდგომისწყალდიდობამდეუნდა მოესწროთ.უკიდურესადგანტევებუ ლიდასამყაროსმიკრომოდელად ქცეულიკუნძულისარსებობარეალუ რიფაქტია,ისევ,როგორირეალური ცაააფხაზეთისომი. დაიმისმიუხედავად,რომფილმში კონკრეტულიადგილიდადროადა იმისმიუხედავად,რომმოქმედიგმი რები–აფხაზიბაბუადაშვილიშვილი დამათმიერშეფარებულიქართველი მებრძოლი(ირაკლისამუშია),ხოლო გარშემონავებითაქეთიქითრიგ რიგობითმოარულიქართველიდა აფხაზიმეომრებიარიან(დროდადრო რომჩაუვლიანკუნძულსდამისიბი ნადრებისეჭვს,შიშსათუუნდობლო ბასიწვევენ)დაესგიორგიოვაშვილის ფილმისერთ ერთიუმთავრესიხაზია, „სიმინდისკუნძული“მაინცსცდე ბაკონკრეტულთემასადაწრესდა სამყაროსმიკრომოდელადიქცევა. მისიპერსონაჟებისთავგადასავალი– ადამიანებისისტორიებადზოგადდე ბა–ომისადამშვიდობისპერიოდში, წარსულსადააწმყოში,ძალადობისა დამტრობისგარემოცვაში.ყველგან დედამიწაზე(რომელსაცადამიანები ვერიყოფენდარომელიც,სინამ დვილეში–ყველასია!)როგორც ნებისმიერიგავს,„სიმინდისკუნძულს“
განსაზღვრულიდროდაგეოგრაფიუ ლისაზღვრებიარგააჩნია. ამავედროს,ენგური,ერთიმხრივ, ყოფსდამეორემხრივ,აერთებსსა ქართველოსმის,სიმინდისკუნძული ვით,მოგლეჯილნაწილთან–აფხა ზეთთან.ისსაზღვარიცაა,გამყოფი ზოლიცდასიცოცხლისმდინარეც, რომელზეგადასვლაცშესაძლებელია, თუბედისწერამდაადამიანებმაინე ბეს.გამოცდათუცთუნებაკი,რომელ საცრეალობაამადამიანებსუგზავნის დარომელსაცისინიღირსეულად ართმევენთავს,როდესაცარჩევანს აკეთებენძალადობასადასიყვარულს, სიძულვილსადაშემწყნარებლობას შორის,განსაცდელია,რომლიდანაც განბანილებიუნდაგამოვიდნენ.სიმინ დისკუნძულიყველასადაყველაფერს სახელსარქმევს.იძულებითიერთობა (რომელიცმანამდენებაყოფილები თიიყო)გამოცდაცაათითოეულისთ ვის(დანებისმიერიჩვენგანისთვის, მსოფლიოსნებისმიერწერტილში)და კათარზისისშესაძლებლობაც. ბუნებაებრძვისადამიანსდაადამია ნიებრძვისბუნებას.თანორივეახალ სიცოცხლესბადებსდაუერთმანე თოდარსებობაარშეუძლიათ.ბუნება უქმნისადამიანსკუნძულსდაართმევს მასშემდეგ,რაცისიყენებსბუნების ქმნილებას.დათუადამიანიკუნძულ თანერთადიღუპება,რადგანწყალში მსხვერპლისგაღებაზოგჯერაუცილე ბელია,სიცოცხლემაინცგრძელდება. ბუნებაკვლავუკეთებსადამიანსსაჩუ ქარს–მიწასწყლისსივრცეშიდაის იღებსძღვენს,როგორცმემკვიდრე, რომელსაცწინამორბედისგანმიწაში ჩაფლულიდაგადარჩენილინაჭრის თოჯინარჩება.
ესნაჭრისთოჯინაგოგონასეკუთ ვნოდადამაშინდაკარგა,როდესაც მოვარდნილიწყლიდანგადასარჩე ნად,ბაბუამნავშიჩასვადასასწრა ფოდდაატოვებინაუკვეწყალშიჩაძი რულიკუნძული,რომელთანერთადაც თვითონაცჩაიძირა.სიმინდისუკვე მოტეხილთუმოუტეხავტაროებთან ერთად.იმმიწასთანერთად,რომე ლიცდაამუშავადაგამოაღვიძა. დაარცისვიცით,საითმიდისეს ნავი,სიცოცხლისგადასარჩენად,თუ დასაღუპად.დააღწევსთავსადიდე ბულიმდინარისტალღებს,მიადგება ნაპირსთუგაქრება...მაგრამ,რაც უნდამოხდეს,ერთირამგარდუვალია –ისევმოვავიღაცდაისევდათესს სიმინდს,ყანასისევმოუვლის,რად განცხოვრების–ბუნებისმარადიულ წრებრუნვაზე,მიწისადაწყლისარ სებობზეარაფერიმოქმედებს–არც ომი,არცსიკვდილი,არცგანშორება –რადგანყველაფერიწარმავალია, ყველაფერიმოხდადამოხდება. მარადიულიმხოლოდსიცოცხლეა, თუნდაცისუკვესხვისიიყოს.ესმითის კანონია. რათქმაუნდა,სიმინდისკუნძული არაააღთქმულიმიწა.არცსამოთხეა. არცსაიმედოთავშესაფარი.მაგ რამცოტცოტაყველაფერიადაიმის ხატია,რომიქვიღაციმედითადა რწმენითსახლდება.მშვიდადდადა ცულადგრძნობსთავს,სანამომიარ შეარყევსმისმყუდროებას.სანამომი ცხოვრებისნაწილადდარჩება. კუნძულიიმისმოდელიცაა,თუკიდევ როგორიშეიძლებაიყოსდედამიწა, მისინებისმიერიკუთხე,ადამიანები როგორიშეიძლებაიყვნენ,როდე საცმათიცხოვრებისჩვეულიდინება
რეცენზ ი ა
დაწესრიგიახალგეზსიღებსდა სამყაროიცვლება.რომელიცერთი ციკლისდასრულებისშემდეგკვლავ ძველებურადგრძელდება,რადგანეს ცვლილებებიადამიანებისღირსებას ვერაფერსაკლებს. ისინი,პირველრიგში–ბაბუადა შვილიშვილი–ქმნიანამსამყაროს. სიცოცხლესაძლევენმას.ისინისი ცოცხლესაძლევენქართველახალ გაზრდას,რომელსაც,თავისმხრივ, გოგონასთვისშეუძლიასიახლის, ცხოვრებისხალისის,სიხარულის მოტანა. ბუნებასკი,როგორცყოველთვის, თავისკანონებიაქვს.თავისიკანო ნები–მორალურიდაზნეობრივი– აქვთადამიანებსაც,რომლებიცმათ, ყველაზეექსტრემალურპირობებშიც არარღვევენ,თუნდაცპირადიუსაფ რთხოებისდარღვევისსაშიშროებისა თუმოვლენებისმიმართდამოკიდებუ ლებებისსაწინააღმდეგოდ. საზღვარზემყოფიესკუნძული ყველასაშორებსდააერთიანებს, ადამიანებს,რომლებიცმასზესახ ლდებიან,ვინცგვერდზეაუვლ ჩაუვ ლის(რომლებიცარარღვევენწესს, რომელიცსხვისსამყაროშიუხეშად შეჭრასკრძალავს),ვინც,ნადირივით დევნილი,მასდროებითშეაფარებს თავს,გადასარჩენად. ფილმშითითქმისარაადიალოგი. მხოლოდმოკლემოკლედააუცილე ბელირეპლიკებიააქაიქმიმოფან ტული.მხოლოდშინაგანიემოცია. უსიტყო,მაგრამღრმამნიშვნელობისა დაემოციისმატარებელიმზერადა ასევეუსიტყვო,ჩუმიდათავშეკავე ბულიქმედება.სიტყვასაჭიროარაა. მდუმარებაბევრადმეტყველია.იოსებ
ბარდანაშვილისიშვიათადმჟღერი, ძალიანძუნწიდაზუსტიაქცენტებია ნიმუსიკაარღვევსზოგჯერსიჩუმეს დაბუნებისხმებიდახმაურები,ახლო მანძილიდანთუსაიდანღაცშორიდან, უხილავისივრციდანმომავალი. დიდი,ხანგრძლივიპაუზებიდა „გაწელილი“,რაღაცგანსაკუთრებულ შინაარსსადაეფექტებსმოკლებუ ლიკადრები(ოპერატორიელემერ რაგალი),რომლებიცამავედროს მეტყველიდაგამომსახველია.ერთ ფეროვანიმდუმარეპეიზაჟი,სივრცის უსაზღვროებისშეგრძნებადარეა ლურისამყაროსგანზოგადებული სახე,რომელიცგანათებისბუნებრივი წყაროებისდღისადაღამისდაფარ ნებისშუქითივსება.დამაყურებელიც, დაძაბულიდალოდინითაღსავსე, ადევნებსთვალსამმყუდროდა მშვიდპეიზაჟს,რომელიცმშვიდობია ნიიქნებოდა,სადღაცახლოსმიმდი ნარეომირომარა.მაგრამომიომია დამისიმსვლელობისასმშვიდობაზე ფიქრიშეუძლებელია. შემდეგ,როდესაცსამყაროწყლით იფარებადამღვრიედაძლიერიტალ ღებიკუნძულისნიადაგისგამოცლას იწყებენ,როდესაცჩვენსთვალწინ რეცხავენდააქრობენმიწას,რო მელიცახლახანყვაოდა,როდესაც სტიქიასვეღარაფერიაჩერებს,გიორ გიოვაშვილისფილმშიკიდევერთი ხაზიშემოდის–წარღვნისთავისებური ალეგორია,მითი,რომელსაცდასას რულიარგააჩნია. P.S.როგორც„გაღმანაპირის“ (რომლისპრემიების,ჯილდოებისათუ პრიზებისრაოდენობამყოველგვარ ზღვარსგადააჭარბა)შემთხვევაში, გიორგიოვაშვილის„სიმინდისკუნ
37
ძულმაც“უკვედაიწყოსაერთაშორი სოფესტივალების(კარლოვივარი, მონპელიე,სანმარინო,ტურინი, ანტალია,ანაპა)მოგება,ჟიურის,მე დიის,კრიტიკოსებისადამაყურებლის გულებისდაპყრობა.წარმატებული მომავლისწინასწარმეტყველებაცმიი ღოდარბილადთუვიტყვი,„უცნაური“ დაარაადეკვატურიშეფასებაცდა იმსახურა.დროზეამაღლებასთან ერთადამითდროისსაზღვრებისუკან გარღვევაცშეძლოდაარამხოლოდ „პოლიტიკურიჟღერადობის“ფსიქო ლოგიურიდრამიდანიგავისსივრცეში გადასვლა. რაცნიშნავს,რომგიორგიოვაშვი ლისფილმიმიზანსყველამიმართუ ლებითხვდებადაგულგრილსარავის ტოვებს–არცმტერსდაარც–მოყ ვარეს.არცმათ,ვისაცისეძღვნებადა ვისაცმისიენაესმის.არცმათ,ვინც ცხოვრებასერთინაპირიდანაფა სებს,ვინცგარშემოვერაფერსხედავს ერთიმარშრუტისგარდადავისთვი საცაფხაზეთიც,ადამიანიც,სიკეთეც, პატიებაცდაშენდობაცცარიელიდა არაფრისმთქმელისიტყვებია. პირველრიგშიკი,ყველაფერი მეტყველებს,რომგიორგიოვაშვილის კუნძულს,მისისიმინდისკუნძულივით, წალეკვაარემუქრება.დაესყველაზე მთავარია. >> ლელა ოჩიაური
38
პირველი ქართულ-ქურთული ერთობლივი კინოპროექტი — «TORN» მხატვრულიფილმი«TORN»ქარ თულქურთულკულტურულურთი ერთობებში პირველიერთობლივი კინოპროექტია.მისირეჟისორია ქურთიკინემატოგრაფისტი,ამჟამად გერმანიაში მცხოვრები–ნავზადშეხა ნი,სცენარისავტორიკი–ჯასიმვაზი რი.ფილმში მონაწილეობენროგორც ქართველი,ისექურთიმსახიობები: იმედაარაბული,ზურაბცინცქილაძე, ქრისტინეჭიჭინაძე. ფილმიმოგვითხრობსთბილისში მცხოვრებქურთმხატვარზე,რომე ლიცტრადიციულოჯახშიდაიბადა –ბოჰემურიცხოვრება,დროსტარება, მეგობრები,წარმატებულიგარიგებე ბი,დიდება... თორენიცნობილიმხატვარიხდება, მაგრამამყველაფერმადააშორა ტრადიციებს,ფესვებს.ამასობაში ქართველიგოგონაშეუყვარდება. სიყვარულმადაუეცრადგაგებულმა ავადმყოფობამ,იგიდააფიქრაბევრ რამეზე,მშობლიურერზე,მისწარსულ სადამომავალზე.ნელ ნელამთავარი გმირიუბრუნდებათავისიდენტობას,
ეროვნულღირებულებებს. რეჟისორინავზადშეხანიდაიბადა შე იხანში (ერაყისქურთსტანი)ქურთი მკვლევრისოჯახში.სწორედმამის დამსახურებაასიყვარულიქურთული ტრადიციების,ფოლკლორისადარე ლიგიისადმი. ნ.შეხანმა1987წელსდაამთავრა ერბილისუნივერსიტეტიინჟინერ მშე ნებელისსპეციალობით,1991წელსკი სწავლაგანაგრძობაღდადისხელოვ ნებისაკადემიაში.მისთაოსნობით ჩამოყალიბდაპირველიიეზიდური კინოკომპანია«SHEKHANFILM».დღეს ნავზადიგერმანიაში მოღვაწეობს. ნავზად შეხანი:„მინდა,რომეს ფილმიიყოსსიყვარულისსიმბოლო, მინდამთელმსოფლიოსვაჩვენო, თურაოდენსაჭიროა,რომსხვადას ხვაერებმაერთმანეთისტრადიციებს პატივისცენ.ფილმისაქართველოში გადავიღეთ,რადგანქართველიერი დიდიტრადიციისადაკულტურისმა ტარებელია.ქართველებსარასდროს დაუკარგავთთავიანთიიდენტობა. მიხარია,რომსწორედამქვეყანაში
მომიხდაჩა მოსვლა,მომეწონაქართ ველმსახიობებთანმუშაობა.ვფიქ რობ,რომმომავალშიცგავაგრძელებ ამთანამშრომლობას. ფილმიმოგვითხრობსორიერის კულტურულღირებულებებსადა ტრადიციებზე,სიყვარულზე.ჩვენი მთავარიმესიჯია,რომესყოველივე შენარჩუნებულიქნას,რომუსასყიდ ლოდგავცეთყველაფერიჩვენიქვეყ ნისადარელიგიისათვის“. ფილმისსცენარისტიაჯასიმვაზირი, რომელიცდაიბადასაქართველოში, აქვედაამთავრათოიძისპროფესიული სასწავლებელიდაშემდეგთეატრალუ რიუნივერსიტეტი1994წელს.გარკ ვეულიპერიოდიმუშაობდა„ქართულ ფილმში“.წლებია,რაცგერმანიაში ცხოვრობსდააქტიურადმოღვაწეობს ქურთულკინოხელოვნებისგანვითა რებისთვის,გერმანიასადაერაყის ქურთისტანშიკითხულობსლექციებს კინოდარამატურგიაში,თარგმნისქურ თულლიტერატურასდაა.შ. ჯასიმ ვაზირი:„ფილმიგამსჭვალულია ტრაგიზმით;ერთიმხრივ,გადმოსცემს
39
ქურთებისპრობლემასდაცდილობს ხელიშეუწყოსეროვნულისაწყისის შენარჩუნებას.ჩემიაზრით,ესყველა ჩვენგანისვალია.მთავარიგმირი,მი უხედავადიმისა,რომწარმატებულია, მაინცხვდება,თუთანდათანროგორ დაკარგაკავშირიწინაპრებთან. ჩემსმეგობარრეჟისორნავზადშე ხანთანერთად,ამიდეასთანმივედი, შე იძლებაითქვას,სპონტანურად. ნავზადისთვისესდებიუტიამხატვრულ კინოში.დიდიხანისურდაგადაე ღოსასიყვარულოდრამაიეზიდთა თემაზე.ერთხელმომითხრომეტად საინტერესოამბავი,რომელიცსკან დინავიაში მოხდა–ახალგაზრდა გოგონამსიცოცხლისფასად,ნაად რევადიმშო ბიარა,რათასაყვარელი მამაკაცისათვისშვილიეჩუქებინა...მე მხოლოდამამბისტრანსფორმირება მოვახდინედაამითიმმნიშვნელოვან პრობლემასშევეხე,რაცდღესსამ შობლოსგარეთმცხოვრებიქურთების წინაშედგას.აი,ასეშე იქმნაამბავი ახალგაზრდავაჟისა,რომელსაც ქართველიმეგობრებისიყვარულით
ხანდახანკუროსაცეძახიან... ჩვენთვისდღესძალიანმნიშვნე ლოვანია,ხელიშევუწყოთეროვნუ ლიკინემატოგრაფისგანვითარებას, დავუბრუნდეთტრადიციებს,გადავარ ჩინოთჩვენიკულტურაგაქრობას.ეს სხვაარაფერია,თუარაშენიწინაპრე ბისდაფასება,მათითვითმყოფადო ბისადასილამაზისპატივისცემა“.
პროექტსმოჰყვასტუმრობამაროკო ში,სადაცმოეწყოქართულიმხატვრუ ლიდაანიმაციურიკინოსპრეზენტა ცია.ნავზადშეხანიიყოამპროექტის ერთ ერთიორგანიზატორი.პროგრა მაშიშედიოდასულ15ფილმი:„ჩემი ბებია“(კ.მიქაბერიძე),„ქრისტინე“(ალ. წუწუნავა),„გზჯვარედინი“(ზ.დემეტრაშ ვილი),„48საათითამარისცხოვრები დან“(ხ.ხუნდაძე),„აქოდესღაცზღვა ქეთევან ჯანელიძე (აღმასრულე იყო“(ლ.სიხარულიძე),„ქეთოდაკო ბელი პროდუსერი): „როდესაცამ ფილმზემუშაობაშემომთავაზეს,ბევრი ტე“(ვ.ტაბლიაშვილი),„არგონავტები“(ვ. მუჯირი),„წუნადაწრუწუნა“(არ.ხინ არმიფიქრია–ჩემთვისძალიანსაინ ტერესოაქურთულიკულტურა.ამპრო თიბიძე),„მტრობა“(არ.ხინთიბიძე), ექტსწინუძღვოდაქართულ ქურთული „ჩხიკვთაქორწილი“(არ.ხინთიბიძე), ურთიერთობებისცენტრისშექმნა.მისი „მძლეთამძლე“(ა.ისიანი),„მეფედა ინიციატორიცჯასიმვაზირიგახლდათ. ჩიტი“(ლ.სულაქველიძე),„მგელიდა ესპროექტისაკმაოდმნიშვნელოვანია კრავი“(გ.კასრაძე),„თერძიბესო“(ლ .ფერნანდესი),„რანინა“(მ.ბახანოვი). ქურთულიკულტურისგანვითარები სათვის,მისმიმართარაბულქვეყნებში პრეზენტაციასესწრებოდნენარაბული კინოსწარმომადგენლები,რომელთაც დიდიმოლოდინია,ამასადასტურებს ცხოველიინტერესიგამოთქვესშემდ მრავალფეროვანიპრესა.ფილმის სამონტაჟოსამუშაოებიმიმდინარეობს გომითნაშრომლობისათვის. მაროკოში.მასალასაკმაოდკარგია, მთელიჯგუფიდიდიინტერესითელო >> ქეთევან ჯანელიძე დებაფილმისდამთავრებას. ფილმის პროდუსერი
40
რა მოხდა ერთხელ ანატოლიაში არსებობსფილმიკათარსისი, ფილმიდასვენება,ფილმისიამოვ ნება,ფილმიფოიერვერკი...დაარის კიდევფილმიმწვალებელი–ფილ მი,რომელიცეკრანისჩაქრობის შემდეგაცარგაძლევსამოსუნთქვის საშუალებს,არადაარგანებებსთავს, შენშიიბუდებსდაშენინაწილიხდება. იქნებიმიტომ,რომასეთფილმებში დრამა„შიგნითარისჩაბრუნებული“ დამაყურებელსარაძლევსსაშუალე ბას„დაიცალოს“,დატოვოსემოციები, განცდებიიქვე,ფილმისსივრცეში. ალბათ,ყველასაქვსასეთიფილ მები,ჩემთვისკიერთ ერთიმათგანი არისნურიბილგეჯეილანის„ერთხელ ანატოლიაში“(2012),ფილმი,რომე ლიცდღემდემოსვენებასარმაძლევს. რახდებაჩემმწვალებელფილმში? თითქოსარცარაფერი.ღამისეული ანატოლიისპეიზაჟებშიმოძრავიმანქა ნებისფარებისშუქიგარემოსჯადოს ნურიელფერითმოსავს.ამჯადოსნურ დაულამაზესპეიზაჟებშიმიმდინარე მოქმედებაკისრულიადსაპირისპი როდ–ბანალურიდაუსიამოვნოა. მანქანებშიდაღლილიმამაკაცები არიან:პოლიციისუფროსი,პროკურო რი,ექიმი,კიდევპოლიციისსხვადას
ხვაწარმომადგენლებისხვადასხვა ფუნქციებითდამკვლელი,რომელმაც დანაშაულიაღიარადადამარხული გვამისჩვენებასაცშეჰპირდაპოლი ციისუფროსს.ისინიგვამსეძებენ, როგორცმკვლელობისმტკიცებულე ბას,მაგრამბრალდებულივეღარ(თუ აღარ)იხსენებს,ზუსტადსადდამარხა მოკლულიმეზობელი.ერთიმცდელო ბა,მეორე...დაღლილობაიზრდებადა მასთანერთადგაღიზიანებაც.თუმცა ფილმიკვლავმდორედმიედინება. ფილმისთითქმისნახევარიე.ი. საათზემეტისწორედამღამისეულ ველებზედაგვამისუშედეგოძიებაში გადის.მაგრამრატომვერვწყდები ეკრანს,იქნებიმიტომ,რომროგორც თავადჯეილანიამბობსერთ ერთ ინტერვიუში:„ადამიანისსახეყველაზე მშვენიერიპეიზაჟია.სახეყველაფერს გეტყვის.ესერთადერთიგზაა,მიაგნო სიმართლეს,რადგანუფროხშირად ჩვენსმიერწარმოთქმულისიტყვები არარისსიმართლე.ჩვენგვაქვსმიდ რეკილებავიცრუოთსხვათაწინაშე, რათადავიცვათსაკუთარითავი“. სახეებიკიმართლაცსაინტერესოა, თითოეულიმათგანიჰყვებათავის ამბავს,რომელთაფრაგმენტებისიტყ
ვებადამოდისზედაპირზე–ყოფით დიალოგებში,რეპლიკებში,ხუმრო ბაში;დანარჩენიკითვალისუპეებში, შუბლისნაოჭებშიაჩაგუბებული,მზე რათადიალოგში,ღიმილში,რომე ლიცტირილისტოლფასია. როცამრგვალიხისათუწყაროს,ვა კისათუგორაკისუშედეგოძიებააზრს კარგავს,ჯგუფიმახლობელსოფელში შესვენებასგადაწყვეტს.გვიანივახშამი სოფლისთავმჯდომარესთან,ყოფითი საუბრები,თითქოსრაშორეულიფილ მისმთავარსიუჟეტურხაზთანდაამავე დროსრამრავლისმთქმელი... ვახშმობისმომენტშისინათლექრე ბა.მამაკაცებთანჩაიდაანთებული ლამპარითავმჯდომარისუმცროს ქალიშვილსგამოაქვს.მაგრამრა უხეშადჩანსესსიტყვები,იმასთან შედარებით,რაცეკრანზეხდება.მამა კაცებსჯადოსნურიშუქითმოსილიმო ულოდნელიდაზღაპრულისილამაზე ეცხადებათდათითქოსსხვაგანზომი ლებაშიგადაჰყავსყველა.რბილდება სახეები,თვალებშისხვასხივიჩნდება –აღტაცების,გაოცების,სინანულის. მკვლელსპირველადუჩნდებაჩადე ნილიდანაშაულისგანცდა,მონანიება დაუკვეაღარცგვამისდამარხვის
რეცენზ ი ა
41
42
რე ც ე ნ ზ ია
ადგილისპოვნააშეუძლებელი. მაგრამნათელიხდებაისიც,რომ გვამისძებნამხოლოდსაბაბიადა გზამკვლევიძაფისხვაუფროღრმაძი ებებისკენმიდის.გვამინაპოვნია,საქმე გახსნილია,თითქოსმიზანიმიღწეუ ლია,კითხვებიკიამისშემდეგიწყება. კითხვები,რომლისპასუხებსაც ფილმშივერვიპოვით.ყველაამ კითხვისსათავეკიქალია,ქალები, რომლებსაცეკრანზეძალზემცირე დროეთმობათ,თითქმისარააქვთ სიტყვები,მაგრამრომელთაარსებო ბაგანსმსჭვალავსმთელფილმსდა განაპირობებისმამაკაცებისლამის ყველამოქმედებასდასიტყვას. თავმჯდომარისქალიშვილითავისი ბავშვურიმშვენიერებითმოულოდ ნელიგარდატეხისმიზეზიხდება, მუდამფიქრებშიჩაფლულიექიმის ოთახშიმიმოფენილიფოტოებიდან შემოგვცქერისმისიყოფილიცოლი; მოულოდნელადცენტრალურიხდება
პროკურორისამბავიახალგაზრდა, ლამაზქალზე,რომელიცთავისმიერ ვედათქმულდროსგარდაიცვალა, დაამბისიდუმალებასკიარხსნის, არამედუფროწარმოუდგენლადდა მისტიკურადაქცევს;ექიმისრაციონა ლურიამოხსნა,რომლისმიხედვითაც ესსავარაუდოდკარგადმოფიქრე ბულიშურისძიებაუფროიყო,ვიდ რეუცნაურიწინასწარმეტყველება; ბევრსვერაფერსვიგებთჩადენილი დანაშაულისშესახებაც;მკვლელის აღიარებით,მოკლულისშვილისინამ დვილეშიმისია,მაგრამმაყურებელი ფილმშიამისვერცმტკიცებულებასა დავერცუარყოფასიპოვის,ვერცსა სამართლოსდერეფანშიჩამომჯდარი ქვრივისაქანავებულფეხსმოუძებნის ახსნასდავერცქმრისგვამისამოცნო ბისასღვარადწამოსულცრემლებს. კითხვაბევრია,მაგრამესარარის კითხვები,რომელიცჰაერშიეკიდე ბადაფილმისდასრულებისშემდეგ
მაყურებლისიმედგაცრუებასიწვევს. ესკითხვებია,რომლებზეცპასუხის გაცემასთითოეულითავისგულშიდა ფიქრებშიცდილობს.ალბათამიტო მაცარმთავრდებაფილმიეკრანზევე. ესპატარატექსტიცამფიქრებისგან განთავისუფლებისიმედითიწერება. თუმცასიტყვებიუძლურიამოიხელ თოსისნახევარტონებიდანიუანსები, რომელიცსაბოლოოჯამშიქმნის ფილმისმაგიას,მაგრამგამოცდილი მაქვს,მაინცშველის. ესჩემიკინოა.სწორედასეთიფილ მებიჩემთვისთვალსაჩინოახსნაა, რატომარუწერიაკინემატოგრაფს გარდაცვალება,მიუხედავადუკვე რამდენიწლისგანმავლობაშიდეკ ლარირებულიაგონიისა. >> მანანა ლეკბორაშვილი
ჩემი კინო
44
sa av to ro ki no erov nu li ko lo ri tiT. Ten giz abu la Ze ყველაერიამაყობსშემოქმედიადა მიანებით.საქართველოსთვისასეთი შემოქმედიიყო,არისდაიქნებათენ გიზაბულაძე,რეჟისორი,რომელმაც ქართულკინოსინტელექტუალურიდა ფილოსოფიურიაზროვნებაშესძინა. აბულაძემ,როგორცდიდმახელოვან მა,მნიშვნელოვანიწვლილიშეიტანა ევროპულისაავტოროკინემატოგრა ფისგანვითარებაშიც. საავტოროკინოპირდაპირიმნიშვ ნელობითარწარმოადგენსსკოლას. მისიარსისაკუთარი,ორიგინალური ხედვისმქონეოსტატისმიერსამყაროს სრულიადთავისუფალი,შეუზღუდავი აღქმაადაუპირველესადმიმართულია ინდივიდუალურირწმენისგამომსახვე ლობისკენ.ამიტომინგრევაჩარჩოები დაკლიშეები,უარყოფილიასტერე ოტიპულიღირებულებები,იძირკვება ჩვეულიდადამკვიდრებული. მე20ს.5060იანიწლებისმსოფ ლიოსსხვადასხვაეროვნულკინემა ტოგრაფშიახალიმიმდინარეობები გამოიკვეთა:საფრანგეთში–„ახალი ტალღა“,ინგლისში–„თავისუფალიკი ნო“,გერმანიაში–„ახალიგერმანული კინო“,ამერიკაში–„დამოუკიდებელი ამერიკულიკინო“.ევროპაშისაავტო როკინოსდაბადება„ახალტალღას“
უკავშირდება.ესტერმინიპირველად შემოიღოდაგანავრცოფრანგმა კინოკრიტიკოსმაფრანსუატრიუფომ 1954წელს,ჟურნალის„CahieduCine ma“ფურცლებზე. საავტოროკინოგანზედგასრელი გიური,პოლიტიკურითუსოციალური კლიშეებისგან,გაბატონებულიტაბუსა დათავსმოხვეულიღირებებულე ბისგან,არცნობსაკრძალვასადა შეზღუდვას.მასახასიათებსგადმოცე მისბუნებრიობა,უშუალობა,საუბრობს ჭეშმარიტებაზე,მარადიულთემებსადა ფასეულობებზე,კაცობრიობისსატკი ვარსადაპრობლემებზე,ყოფიერების არსზე,უღრმავდებაადამიანისშინაგან სამყაროს,მისისულისლაბირინთებს. ამასთან,შემოქმედითავისუფალია გამოხატვისფორმითაც,მასშეუძლია აზრიგამოთქვასროგორცრეალისტუ რად,ასევეაბსურდულადდასიურ რეალისტურად.რაცუფრომძაფრია სინამდვილისშეგრძნებადაგანცდა, მითუფრონათლადააგამოხატული ავტორისპოზიციადასათქმელი.საავ ტოროკინოსახასიათებსპოეტურობა, შინაგანიდრამატიზმი,ემოციურობა, სიმძაფრე...რეალობაზედაყრდნობით გადმოგვცემსსხვადასხვაგანწყობას, ფანტაზიას,სიზმარსათუმითს.
„საუკეთესოხერხიფილმისაღქმისა დაგაგებისა,დაკავშირებულიაადა მიანისუნართან,ყველაფერისაკუ თარგამოცდილებაზედაყრდნობით შეიგრძნოს“.–წერდადიდირეჟისორი მიქელანჯელოანტონიონი. თენგიზაბულაძეიყოერთ ერთიპირ ველი,ვინცევროპელავტორთამხარ დამხარ,პიროვნებისშინაგანისამყა როსგადმოსაცემადეგზისტენციალურ პრობლემათაარსიდამნიშვნელობა დაინახა.ამკუთხითინტერესსიწვევს ფილმი“სხვისიშვილები“.ფილმში ადამიანებსაკავშირებთარასოცია ლისტურიმორალიდაკოლექტივიზ მისგრძნობა,არამედყოფიერების სირთულედასაკუთართავთანმარტო დარჩენისშიში.ავტორიინდივიდის შინაგანიშფოთვითადაგანცდებით დაინტერესდა. „მევფიქრობ,რომაბულაძეადამი ანთაურთიერთობისშესწავლისახალ საფეხურზეადის.ადამიანისსული ერიცხოვრება,მისიგრძნობათადა განცდათასფეროახალგალაქტიკას გვიხსნის...დააქაცაბულაძეუახლოვ დებაანტონიონის...მასთანახლოსაა ფელინისდაუოკებელიტალანტი,მისი ნოყიერი,მგრძნობიარესამყარო.“ (მარგარიტაკვასნეცკაისა,2009წ.)
ფოტო:რიტაშენგელია
45
46
„სხვისიშვილების“ჩვეულებრივი, ცხოვრებისეულიამბავი,გამომწვევად მოეჩვენამაშინდელხელისუფლებას.“ –წერდარეჟისორი1988წელს.სწო რედამფილმიდანიწყებააბულაძის საავტოროკინემატოგრაფი,რომელ მაცდასრულებულიასახვაშემდეგ შემოქმედებაშიჰპოვა.
პირველი მხატვრული ფილმი
„მაგდანასლურჯა“,რომელიცაბულა ძემრეზოჩხეიძესთანერთადგადაი ღო,შეიქმნაიტალიურინეორეალიზ მისშთაგონებით(1956წელსფილმს მიღებულიაქვსკანისფესტივალის ერთ ერთიმთ.პრიზი).ფილმიუღრმავ დებაეროვნულხასიათს,რომელსაც უნარიაქვსდაუპირისპირდესუსამართ ლობასადაგანუკითხაობას. აბულაძის მხატვრული სამყარო „...მე20საუკუნისსოციალური,ზნეობ აბულაძეთანამედროვეთაგანიმით რივი,ეგზისტენციალურიკატასტროფე გამოირჩეოდა,რომმასშიჭარბობდა ბიგვაიძულებსგონებისადაყურადღე ესთეტიკური,როგორცპირადითავი ბისკონცენტრირებაყოფიერებისადა სუფლებისგანსაზღვრულიგზადაამ აზროვნებისსაწყისებზემოვახდინოთ... გზისგავლითწარმოაჩენდამოქალა ადამიანისრულადარისპასუხისმგებე ქეობრივსადაზოგადსაკაცობრიოს. ლიარამხოლოდსაკუთართავისუფ აბულაძისაზროვნებაყოფიერების უმთავრესპრობლემებსეხებადაცდი ლებაზე,არამედსამყაროსბედზეც...“ (ვლადიმერბიბლერი,1991წ.).ამ ლობსმხატვრულადგააცნობიეროს, გამოწვევასაბულაძემუპასუხაიგავური ასახოსდადაგვანახოსისძირეული ფორმაშიგამოხატულიტრილოგიით დაუმთავრესი,რაცმე20საუკუნის –„ვედრება“(1967),„ნატვრისხე“(1976) მსოფლიოსახასიათებდა.შემოქმე და„მონანიება“(1984).ამფილმებში დიპასუხისმგებლობასგრძნობდა ყველაფერზე,რაცეხებოდაადამიანს, სხვადასხვამასალაზედაყრდენობით, მისსულიერსამყაროსათუკულტურას. რეჟისორმათავისიფილოსოფიურიშე უშუალოდშეიგრძნობდაადამიანთა ხედულებებიშეამოწმადაადამიანთან ცხოვრებას,მათგანცდებს,ფიქრებსა დიალოგიგანაგრძო.აბულაძისსურა დაბედიღბალს,სულიერდაზნეობ თებში,ფრაზებში,სახეებშიასახულია რივგამოცდასუწყობდაარსებულს. მისიაზრებიდაგვეხმარებაგავიგოთ, როგორიცხოვრაადამიანმაისტორი
ულსინამდვილეშიდაროგორიათვით ადამიანი.კონფლიქტიდატრაგიზმი კინოტრილოგიაშიმე20საუკუნისსი ნამდვილისკონკრეტულსიტუაციებშია გამოსახული. გოეთეწერდა:„იყოადამიანი–ნიშ ნავსიყომებრძოლი“.ასეთიმებრძოლი იყოაბულაძედატრილოგიაამისდას ტურია.ფილმში„ვედრება“ასახაშემოქ მედის,პოეტისსახე,მისიბედი,ისევე, როგორცინგმარბერგმანმა–შემოქ მედადამიანთადამცველმა.აბულაძეს მიაჩნდა,რომხელოვანიარშეიძლება იყოსგულგრილიიმისმიმართ,რაც ირგვლივხდება.ესგარემოებაგახდა ერთ ერთიფაქტორი,რამაცგანაპირო ბაფილმის–„ვედრება“გადაღება. ოსტატიყოფითობისმიღმაარსებულ, ყველადროისადახალხისთვისუმთავ რეს,უსაზღვრო,მარადიულ,ყველგან დაყოველთვისმნიშვნელოვანიპრობ ლემებისკენიცქირება.მასმიაჩნდა, რომსამყაროსათვისაუცილებელია მაღალიზნეობრივისაწყისები.აბულაძე წერდა:„მაღალიმისწრაფებებისადა იდეალებისგარეშე,ცხოვრებაკარგავს აზრს.თუადამიანსსიკეთისრწმენადა მშვენიერებისთვისბრძოლისსურვილი არააქვს,ის–არარაობაა“.ხელოვანი სვამსკითხვას,ხომარარისბოროტება
47
ყოფიერებისათვისკანონზომიერი?მისი ტრილოგიაარისბოროტისბუნების სიღრმისეულიგამოკვლევა,ადამია ნისგამოცდაბოროტებით...ბოროტის დამღუპველიძალისჩასახვის,ცრურწ მენათა,დრომოჭმულშეხედულებათა დამორალურიგულგრილობისსაფუძ ვლისძიება. აბულაძეარმალავს,რომადამიანი ხანდახანარჩევანსბოროტისსასარ გებლოდაკეთებს–აი,რატომაა,რომ მისფილმებშიზოგჯერკეთილიმარცხ დება.მაგრამნათელია,რომსამყარო ეყრდნობამათ,ვინცკეთილსირჩევს, ვისთვისაცზნეობრივიპრინციპები სისხლხორცეულია.მიუხედავადიმისა, რომაბულაძისფილმებშიბოროტისა დაკეთილისჭიდილშიზოგჯერბორო ტიიმარჯვებსდახარობსამით,ესგა მარჯვებამხოლოდგარეგანათვლის სისტემაშიაისახება,ხოლოუმაღლეს ზეათვლისსისტემაში,კეთილიზეიმობს ბოროტზედასულიერისიმტკიცითუპი რისპირდება. აბულაძეშემოქმედისათვისრწმენის სიმბოლოყოველთვისერთია:„არ შეიძლებამოკვდესლამაზიარსიჩვენი კაცობისა“.თუმცარეჟისორიარჩქა რობსაღიაროსადამიანისსიდიადე, მასთავისამოცანადმიაჩნიაადამიანს
რეალურადდაეხმაროსსრულყოფისა კენსწრაფვასადაიდეალისმიღწევა ში.სწორედამასმიიჩნევსიგი„კაცობის ლამაზარსად“.სიღრმისეულადეს არისშემოქმედისკამათისაკუთარ თავთან,მისცნობიერებაშიაგებულ ადამიანისფილოსოფიასთან. იგავური ფორმა, როგორც აზროვნების სახე
აბულაძისეულმაიგავმამოგვცა „ფილოსოფიურიდამორალური რეფლექსიისისეთიდონე,რომელიც გარკვეულწილადახლაცმიუღწეველი რჩება“.–მიაჩნიაშემიაკინს(ანდრეი შემიაკინი,1994წ.). პოეზიის,პროზისადაფილოსოფიის შერწყმითაბულაძემთხრობისსაკუთა რი,იგავურიფორმადასტილიშექმნა. ესარარისმხოლოდგარეგნული ფორმა.სამყაროსარსშიჩაღრმავე ბისას,ფილოსოფიურიგანსჯაგანსა კუთრებულლირიკულტონალობას, პოეტურხერხებსადამეტაფორულ ფორმებსიძენს.იგითითქოსგანერი დებაყოფითპრობლემებს,როგორც ძალზეაბსტრაქტულს,დაქმნისერთ გვარკინემატოგრაფიულფილოსო ფიურანთროპოლოგიას,რითიცხაზს უსვამსადამიანისადასამყაროსერ
თიანობისფაქტს.`მემუდამვეძიებდი ახალფორმებს,–ამბობდააბულაძე, –მაინტერესებდა,როგორშეიძლე ბოდაერთნაწარმოებადქცეულიყო პოეზია,ფილოსოფია,ეროვნული ხასიათი,ექსცენტრიკა,პირობითობა დარეალიზმი“(აბულაძისარქივი). ესმიმართულებაკინოხელოვნებაში არსებობისადათხრობისფორმად ირჩევსმეტაფორულობას.მეტაფო რამოითხოვსხელოვანისფანტაზიას, პლასტიკურაზროვნებასადაპოეტურ ალღოს,რადგანმეტაფორასსაფუძვ ლადრთული,სიღრმისეულიგამომ სახველობითიფორმებიდაპრო ცესებიუდევს.სხვაგვარადროგორ ავხსნათმრავალსახოვანისულიერება, რომელიცცალკევერცერთისახით ვერგადმოიცემა?ამიტომსულიერრე ალობაზემოსაუბრეკინოხელოვნება უმეტესადიგავურიფორმისაა.ესარის არაკინოენისგართულება,არამედ მისიპრინციპულიგანახლება. აბულაძისიგავურფორმაშიმნიშვნე ლოვანიაარამხოლოდმაყურებლის ემოციურიგანცვიფრება,არამედმის გონებაზეზემოქმედება,მისიაზრობრი ვიდაძაბვადადაფიქრება.ისადამიანს იკვლევსმთლიანად,უღრმავდებამის დაფარულსურვილებსადააზრებს.
48
რეჟისორიინტერესდებაპიროვნების სულისგაუცნობიერებელისფეროებითა დამოტივაციასმოკლებულიქცევით. მისთვისმთავარიაგააღვიძოსადამია ნებშიუმაღლესისულიერიიმპულსები: „ადამიანებსუნდადავუბრუნოთრწმენა, აღვუდგინოთდარღვეულიჰარმონია. ფილმშიესერთდროულადიქმნება დაირღვევა.ირღვევა,რათაფენიქსი ვითფერფლისგანაღდგეს...ადამი ანიურწმენოდკარგავსსახეს,იქცევა პირუტყვად...ტაძარიჩემთვისარის რწმენისადაჭეშმარიტებისსიმბოლო“. (თ.აბულაძე,1992წ.). რეჟისორისპერსონაჟებიშეპყრო ბილნიარიანადამიანისჭეშმარიტი არსისძიებითდაამარსსთვითადა მიან ისცხოვრებაშიჰპოვებენ.ტრი ლოგიაშიჭეშმარიტებისმაძიებლებად წარმოგვიდგებიანალუდადაღვთისია („ვედრება“).ალუდაეჯახებაადამია ნობისადასილამაზისშეურაცხყოფასა დაგათელვას.ღვთისია–ჭეშმარიტე ბისმაძიებელიპოეტია.თავისებურად ეძებსელიოზიც,უსასრულობისაკენ სწრაფვითადანატვრისთვალის პოვნისიმედით(„ნატვრისხე“),ხოლო თორნიკე(„მონანიება“)ძიებადწინა პართაცხოვრებისეულიგზისუარყო ფასმიიჩნევს.ამავდროულადჭეშმარი
ტებისმაძიებელიმარტოსულიგმირები მშვენიერებისმცველებიხდებიან, რომლებსაცტრილოგიაშიასახიე რებენტურფაასული(„ვედრება’’)და უბიწომარიტა(“ნატვრისხე“). პერიპეტიათადასირთულეთამიუხე დავად,ტრილოგიაშიჭეშმარიტებადაბ რკოლებებითმოკირწყლულგზასიკვა ლავს.ავტორისაზრით,იქმნებასქემა: ნატვრისხე–მონანიება–ვედრება. აგებსრაფილმებსამსქემით,აბულაძე ადამიანისმიერჭეშმარიტიიდეალის ძიებისადამისიშეცნობისგზასაზუს ტებს.ტრილოგიაიქცევაციკლადრწმე ნისშესახებ–უნდაგვჯეროდესსიკეთი სადამშვენიერებისძალის,სიცოცხლე აზრსკარგავსმაღალიიდეალისადა ჭეშმარიტებისკენსწრაფვისგარეშე. ჭეშმარიტებისძიებისგზაზერეჟისორი დიალოგსმართავსსაავტოროკინოს სხვადიდოსტატებთან.„ნატვრისხე“ ეხმიანებაფედერიკოფელინისფილ მებს–„გზა“,„ორკესტრისრეპეტიცია“, „ამარკორდი“.„მონანიებას“საერთო თემებიდამოტივებიაკავშირებსლუის ბუნიუელის„ვირიდიანასთან“,ანდრეი ტარკოვსკის„მსხვერპლშეწირვასთან“, ინგმარბერგმანის„გველისკვერცხთან“. აბულაძესსწამდასამყაროსჰარმონიუ ლობის,ეჭვქ ვეშარაყენებდაადამიანის
ფასეულობას,სჯეროდამისიწმინდა უფლებებისადამარადიულობის.ამი ტომაცაა,რომმისიფილმებიადამიანს უღვიძებსსურვილს,გაერკვესსაკუთარ თავში(დაუსვასსაკუთართავსკითხვები დაეძებოსპასუხები),ხოლოცხოვრების მრავალფეროვნებისასახვა,თვითამ ცხოვრებისადმიმიძღვნილიჰიმნია. ესთეტიკური, ფილოსოფიური და ფსიქოანალიტიკური ასპექტები თ. აბულაძის ფილმებში
როგორცევროპელიოსტატები,თ. აბულაძეციგავურიფორმითმოგვითხ რობსროგორცტრაგიკულ,ისეკომი კურამბებს.მისიტრილოგიისფილმები –ტრაგიკულიიგავებია,ხოლომისივე „სამკაულიჩემისატრფოსათვის“(1971) –კომედიური. ფილმებს„ვედრება“,„ნატვრისხე“ და„მონანიება“აერთიანებთზეამოცა ნა–ჩასწვდნენდადაგვანახონმარად აქტუალურისაკითხი,ადამიანისმიერ ჭეშმარიტების,სიკეთისადამშვენიე რებისძიებისგზა,ბრძოლაამიდეა ლებისთვის,მათიმოპოვებადაისევ დაკარგვაამრთულდაწინააღმდე გობებითაღსავსეგზაზე.ამაზრისანუ ფილმისმთავარითემის–კეთილისა დაბოროტისჭიდილის–გასახსნე
49
ლადრეჟისორიიყენებსკატეგორიას –„ტრაგიკული“.ჭეშმარიტებისძიების გზაზეფილმისგმირებიბოროტისსხვა დასხვასახესეჯახებიან.ზოგისბედი ტრაგიკულია–ისინიიღუპებიან,სხვანი გადარჩებიანდასიკეთისმცველებად იქცევიან.„ვედრების“გმირი,პოეტი ღვთისია,შესთხოვსუფალს,სიცოცხ ლისბოლომდეარჩაუკლასსიკეთის ქმნისწყურვილი.იგიზიზღითუპი რისპირდებაბოროტების,სიბილწის ხორციელსახესიმბოლოს–მაცილს, რომელსაცმტკიცედსწამსთავის ყოვლისშემძლეობა.მაცილსსურს შეურაცხყოსპოეტისიდეალი–ტურფა ასული,წაბილწოსსისუფთავედასიწ მინდე,დაჩაგროსდადაამციროსსიკე თედათვითპოეტი,რომელიცთავის მხრივ,უპასუხოდარტოვებსბოროტს. „სანამცოცხალიხარ,ვერავინვერა ფერსდამაკლებს“,ეუბნებაპოეტსტურ ფაასული.ქაოსი,რომელიცაქსუფევს, თითქოსგამოცდასუწყობსადამიანის უმთავრესფასეულობას–ზნეობას. „ნატვრისხეში“ბოროტიდასეირნობს დედამიწაზე,ამიტომმშვენიერების ბედიტრაგიკულია.ფილმისგამჭოლი იდეაა–მშვენიერებისგათელვადა ჰარმონიისრღვევა,რაცადამიანსაუძ ლურებსბოროტებასთანბრძოლაში.
მარიტა–მშვენიერისსიმბოლოა.გა ბოროტებულ,ბრბოდქცეულიხალხის მიერტალახისსროლისფინალური სცენა,მსოფლმხედველობადქცეულ ძალმომრეობასასახავს.თ.აბულაძეს მიაჩნდა,რომსილამაზეუნდაგადარ ჩეს,რათათვითისიქცესგადამრჩენ ძალად.ამისკენისწრაფვიანტრილო გიისპერსონაჟები.ფილმშიბორო ტებადასისატიკეიმდენადმკაფიოდ ამჟღავნებენთავს,ადამიანისჭეშმა რიტიმშვენიერებისფონზე,რომთვით დამარცხებულიდადაჩაგრულისილა მაზეცკიზეიმობს. „მონანიებაში“ბოროტებაყველა ნაპრალიდანიღვრება,ხრწნისადა მიანს,მორალურადაცარიელებს, იმორჩილებსმისსულს,უდანაშულოს „დამნაშავედ“აქცევს.ბოროტითვალ თმაქცობს,თამაშობსმაყურებელზე, ქმნისმასკარადს,იმუქრება,ფარისევ ლობს,ხანდამცინავად,ხანაცყალბი სინაზითიწონებსთავს.რეალურიცხოვ რებაგაჯერებულიაბოროტის„იდეით“, მაგრამმისიბედიტრაგიკულია,ის თავისდასასრულსპოულობს.ფილმის პერსონაჟი,მხატვარისანდროარმიჰ ყიდისსულსდიქტატორსდადილეგში იღუპება.მისიბედი,ისევეროგორც მისიოჯახისადამრავალისხვაადამი
ნისა,ტრაგიკულია.ტრაგიკულიათვით დიქტატორისოჯახისბედიც.ახალგაზ რდათაობა,დიქტატორისშვილიშვი ლი,აცნობიერებსბოროტისძალასდა თვითმკლელობითგამოხატავსამბოხს ბოროტისადამშობლებისსიცრუისმი მართ.ტრაგიზმიტრილოგიაშიეხმარე ბამაყურებელსშეიგრძნოსისტორიული ეპოქა,მისისიღრმისეულიშრეებიდა სამომავლოგაკვეთილსიძლევა. „ნატვრისხეში“დაყენებულიაეგზის ტენციალურიპრობლემები–შიში, გაუცხოება.ფილმშირეჟისორიყველა პერსონაჟისმორალურშეფასებას ცდილობს.ირგვლივყველაფერიგაჟ ღენთილიასოფლის„გამგებლის“–ცი ციკორესსულით.ისპატრიარქალური დროისადაჩვეულებათადამცველია დაამისიდეალიზირებასარაადამია ნურქცევამდემიჰყავს.ციციკორეშიშის ზარსსცემსთანსოფლელებს.„ვაი, თემოდასოფელო!“,ამბობსის,პროგ რესისწინააღმდეგილაშქრებსდა მიიჩნევს,რომყველაფერიძველებუ რადუნდადარჩეს.შიშითშეპყრობილ პერსონაჟებსთითქოსერთმანეთისარ ესმით,ჩარჩოშიიკეტებიან,ურთიერ თისთვისუცხოვდებიანდასწორედეს არისადამიანთაარაკომუნიკაბელუ რობისტრაგედია.
50
„მონანიებაში“უმთავარესისაკითხიარ არისსინანულიდაცოდვებისშენდობა. აბულაძეთანახლოსააკარლიას პერსისაზრი,ბრალისმეტიფიზიკური ბუნების,დანაშაულისსაკუთართავზე აღებისადაადამიანისარასრულყოფი ლებისგამო.„მე,შემოქმედი,მოვალე ვარაღსარებავთქვა,მოვინანიომათ ნაცვლად,ვინც,ასეთუისე,დამნაშა ვეა...ყველაზედიდიცოდვა–შიშია. შიშითშეპყრობილიადამიანიკვდება, თუნდაცფიზიკურადაგრძელებდეს სიცოცხლეს.აი,ამიტომარისყველა ჩვენგანისათვისსიცოცხლისეულიაუცი ლებელობა–მონანიება“(გ.პოლსკაია, 1987წ.).რეჟისორიგვაჩვენებს,როგორ ცხოვრობსადამიანიდაფინალშიშეახ სენებსმაყურებელს,რომქუჩა,რომელ საცბოროტიადამიანისსახელიჰქვია, არმიგვიყვანსტაძრამდე–ტაძრამდე, რომელიცფილმშისულიერისიმტკიცის სიმბოლოა. ფსიქიკურირეალობისშესწავლა, ადამიანისფსიქიკისკანონზომიერების გამოვლენა,მისიყოფიერებისსიღრმე შიგანვითარებულიშინაგანიკოლიზი ებისადადრამებისგახსნა–ყოველივე ესმნიშვნელოვანიაარამხოლოდფსი ქოანალიზისთვის,არამედსაავტორო კინოსოსტატებისთვისაც,პერსონაჟის ფორმირების,თანამედროვეადამიანის მორალურიდაზნეობრივიმდგომარე ობისშესწავლისას.ისინიქვეცნობიერის ფროიდისეულპოსტულატებსიყენებდ ნენ.აბულაძე,ისევეროგორცბერგმანი, ფელინი,ლუისბუნიუელიდასხვები, სიზმრისფენომენსეყრდნობა. „მონანიება“ვითარდებარეალურისა დაირეალურისზღვარზედასიზმარი აქმნიშვნელოვანროლსთამაშობს: მიწისქვეშეთისვიწრო,ბნელდე რეფნებშიმირბიანფილმისგმირები, მხატვარისანდროდამისიმეუღლე ნინო,გაურბიანუხილავმდევარს–ჯავ შნითშემოსილმხედრებს,რომლებსაც ღიამანქანითმოსდევთდიქტატორი. ნინოდასანდრომიწაშიყელამდე ჩაფლულნიწვანან.გლეხმაშეამჩნია დადაშორებულმხედრებსამცნო.გმი რებსგამარჯვებულიღიმილითადგას დიქტატორივარლამი.თვალებისი
ხარულითუბრწყინავსპენსნესმინებს მიღმა,ყალბითეატრალურობითშლის ხელებსდაიწყებსმანრიკოსარიას. სიმღერაგამარჯვებისექსცენტრი კულ,გროტესკულყიჟინასგვაგონებს. პერსონაჟთასიზმრები,ხილვები,მათ რეალურცხოვრებასავსებს. „კინოარისსარკე,რომელშიცშევიც ნობთჩვენსსიღრმისეულარსსადა ინდივიდუალ ობას“(ს.კუდრიავცევი, 2008წ.).შეუცნობლისსიღრმისეული კვლევა,კონკრეტულიადამიანისფსი ქიკისდინამიკურიმთლიანობისაღ დგენამისიყველასაკვანძოასპექტის გათვალისწინებით,მხატვრულინტერპ რეტაციასმოითხოვს.ამპოზიციიდან, სარკეს,„სარკეშიარეკლილმეობას“, რეჟისორებიინდივიდისფსიქიკური რეალობისგასაშიშვლებადიყენებენ. ვარლამმაგახრწნა,დანაშაულის თანამონაწილედაქციაარამხოლოდ „მეგობრები“,არამედთავისივაჟი– აბელიც.აბელშიიღვიძებსსინდისის ემბრიონიდაუეცრადხვდება,რომ აუცილებელიამოინანიოს.ანთებული სანთლითეშვებაძველსარდაფში. სანთლისმქრქალშუქზეაბელიხედავს მამისქონიანხელებს,რომლებიც აუჩქარებლად,მონდომებითასუფ თავებენთევზს.ვარლამიხარბად ნთქავსთითოეულნაჭერს.ამმცოხნე ლი„მოძღვრის“წინაშეაბელიიწყებს მონანიებას,სარკეშიკიირეკლებამისი გაორებულისახე.„ლაჩარიხარ,სხვა არაფერი!–ჩაესმისმამისხმა.–ძველი დრორომიყოს,მეკივიცი,რასაცვი ზამდი.ჯოჯოხეთშიგიკრავდითავს... აღსარებისთვისეშმაკსეახლე?“ აბელიგამოერკვევაკოშმარული ხილვისგან,მასხელშითევზისჩონჩხი შერჩენია....ფანტასმაგორია?არა, ხელოვნებისრეალობა:ტირანები ნთქავენადამიანთაიმედებს,უტოვებენ შთამომავლობასმკვდარიდოგმე ბის,ჭეშმარიტებისშიშველჩონჩხს. ამსულიერსაწამლავზეაღზრდილ აბელებსაღარძალუძთგადაუხვიონ კაენისგზას.არაფერიქრებაუკვალოდ დამამებისდანაშაულებებზეადრეთუ გვიანპასუხსაგებენმათიშვილები, შვილიშვილებიდაშვილთაშვილები.
თევზისჩონჩხიამნგრევისსიმბოლოა. აბელიუკვეაღარარისის,რაციყო, მასშიმტკივნეულადრთულიცვლილე ბაიწყება.ყველაწარმატებასმიაღწია დაყველადაუმსახურებელისიკეთეც მიიღო,მაგრამაქამდეთვითდაჯებული აბელინერვიულიდააგრესიულიხდება. გახმაურებისშიშიარყევსმისლაჩრულ სულს.„რაარისერთიანორიადამიანის სიცოცხლე,როდესაცსაქმემილიონების ბედნიერებასეხება!“–ამბობსაბელი, თუმცაარასოდესმოსვლიააზრად, თავისი„ბედნიერება“იმავემილიონე ბისთვისშეეწირა.მხოლოდკოშმარში, ბოდვისასაღიარებს,რომიცხოვრა გაიძვერობით,სიმდაბლით,მოტყუები თადასულმდაბლობით.ამასვეამბობს აბელისსარკეშიარეკლილი„მე“. „...მაყურებელიუნდაიყოსმომარ თულიმგრძნობელობითიაღქმის გარკვეულტალღაზე...არარსებობს ჭეშმარიტიხელოვნებაღრმადამა ღელვებელიფილოსოფიურიაზრის გარეშე.თითოეულითავადირჩევს თავისფილმს“(მიქელანჯელოანტო ნიონი).ნამდვილიოსტატისფილმები ყველაადამიანისთვისსამომავლო გაკვეთილია. თ.აბულაძეაპირებდაშეექმნაფილ მები,რომლებშიცგააგრძელებდა ფიქრსადაგანსჯასქვეყნიერებაზე (გიუნტერგრასის„ვირთხა“დაილია ჭავჭავაძის„კაციაადამიანი?!“),მაგრამ ავადმყოფობამდამოულოდნელმა გარდაცვალებამ1994წელს,წერტილი დაუსვასაავტოროკინოსდიდოსტატის შემოქმედებითგზას.მისმა,როგორც მოაზროვნერეჟისორის,შემოქმედებამ დიდიწვლილიშეიტანაფილოსოფიუ რიკინოსგანვითარებაში.თ.აბულაძის სახელიმარადიქნებამსოფლიოკინე მატოგრაფისდიდებისკვარცხლბეკზე. ჟურნალი–„СовременнаяЕропа“2014г. №4(октябрь–декабрь) თინათინჩავლეიშვილისთარგმანი
>> ს ო ს ო ტ უ ღ უ შ ი (იბეჭდება შემოკლებით)
51
52
ki nos is to ri i dan. re li gi u ri Te ma ki no Si ქრისტიანობისეთიკურიდაესთე ტიკურიპოსტულატებიკაცობრიობის ზნეობრივიდამხატვრულიგამოც დილებისდადასტურებაა,სულიერი კულტურისადახელოვნებისუმნიშვ ნელოვანესიმოვლენაა.რელიგიურმა თემამკინოშისრულიადსხვადასხვა ასპექტშიპოვაგამოხატულება:დაწყე ბულიბიბლიურისიუჟეტების,წმინდან თაცხოვრებისილუსტრაციებისადა ფსევდოისტორიულიმასშტაბურიბოე ვიკებით,დამთავრებულირელიგიური ორიენტაციისფსიქოლოგიურიკო ლიზიებითადაკამერულიდრამებით. მხედველობაშიამისაღებიაგრეთვე როგორცმისტიკურისიუჟეტები,ასევე სრულიადჩვეულებრივი,ყოფითი ისტორიები,რომელთაცზებუნებრივი ხასიათიაქვთმინიჭებული. ადრეულირელიგიურიფილმები ეკლესიისუკმაყოფილებასადაგა ღიზიანებასიწვევდა.თეოლოგებსეს ფილმებიჭეშმარიტირწმენისპროფა ნაციადმიაჩნდათ.მაგრამმაყურებელ მაგაამართლაკინემატოგრაფისტების იმედი,რომელთამიზანიკინოთეატ რებშირაცშეიძლებამეტიადამიანის მიზიდვაიყო.სახარებისთემაზეშექმ ნილპირველფილმებსდიდიწარმატე ბახვდათწილად.ძალიანმალე,სამ ღვდელოებამ,შეაფასარასიტუაცია, თავადდაიწყორელიგიურიფილმების დაფინანსება.სახარებისთემებისხვა მხრივაციყოკინემატოგრაფისტების თვისმიმზიდველი.ესთემებიკინოს, ხელოვნებისსრულიადახალდარგს, გარკვეულრესპექტაბელობასანიჭებ და,უმაღლესსულიერფასეულობებს აზიარებდადაამითხელოვნებისტრა დიციულდარგებსშორისღირსეულ ადგილსუმკვიდრებდა. 1897წელს,პირველიკინოჩვენები დანსულრაღაცორიწლისშემდეგ, „ქრისტესვნებანის“რამდენიმევარი
ანტიიქნაგადაღებული.ლუმიერების ერთერთიკინოოპერატორიგერმანი აში(ბოჰემიაში)გაემგზავრადაფირზე გადაიტანაგახმაურებულითეატრალუ რიმისტერია„ობერამერგაუსვნებანი“. ესთხუთმეტწუთიანიფილმი,რომელიც იმდროისთვისნამდვილი„კოლოსი“ იყო,ქრისტესცხოვრებისსხვადასხვა ეტაპსასახავდაცამეტსურათად.ფრან გიკინოისტორიკოსიჟორჟსადული წერდა,რომესუფრო„გაცოცხლებული სურათები“იყო,ვიდრეფილმიდღევან დელიგაგებით,მაგრამფაქტირჩება ფაქტად:ეკრანზეპირველადაღიბეჭდა სახარებისსიუჟეტი. ჟორჟსადულიგვამცნობს,რომიმავე 1897წლისზამთარშინიუ იორკისცვი ლისფიგურებისმუზეუმისდირექტორმა რიჩარდჰოლამანმასასტუმრო„გრანდ ცენტრალოტელის“სახურავზეგადაიღო „ვნებათა“საკუთარივარიანტი,რომე ლიცუკვე20სურათისაგანშედგებოდა. ამფილმსორკესტრისადაგუნდის, აგრეთვესპეციალურიკომენტარისთან ხლებით,ორმოციწუთისგანმავლობაში აჩვენებდნენ.სახარებისესკინოისტო რიასახურავზეაგებულიდეკორაციებით, იდუმალიცვილისფიგურებითადასხვა ეგზოტიკურიანტურაჟით(სახურავზე ცოცხალიაქლემიცკიჰყავდათაყვანი ლი)საოცარშთაბეჭდილებასახდენდა. მაყურებლებიტიროდნენდამუხლებზე დაჩოქილნილოცულობდნენ.ფილმი მთელამერიკაშიაჩვენეს.ამერიკუ ლიკინოსისტორიკოსმატერირემსიმ ჰოლამანისმიერდადგმულმისტერიას უწოდა„ეკრანისპირველიშეგნებული ნაბიჯიხელოვნებისკენ“. ახალაღთქმასძალიანმალე,1898 წელსმიმართაკინოეკრანისპირ ველმაჯადოქარმაჟორჟმელიესმა. კინოფეერისფუძემდებელმაზღაპრუ ლიდაფანტასტიკურიფილმებისშექმ ნასთანერთადთავისიდაუცხრომელი
ფანტაზიაგამოავლინაპატარაფილმ ში„წყალზემავალიქრისტე“.ქრისტეს ფიგურანისლიდანგამოდიოდადა ტბისზედაპირზეაგრძელებდასვლას. იმდროსითვისასეთმართულმატექ ნიკურმაჩანაფიქრმამაყურებელთა აღფრთოვანებაგამოიწვია. შემდგომშირელიგიურიფილმები სულუფრომეტითანმიმდევრობითდა სისრულითგადმოსცემდნენქრისტეს ცხოვრებას.ესსიუჟეტებითანდათანო ბითსაფუძველსუყრისკინოსერიალებს, რომელთაყოველიეპიზოდიგამჭოლი თემისნაწილსწარმოადგენდა.უნდა ითქვას,რომეპიზოდებადდაყოფა, ფრაგმენტულობაგარკვეულწილად კანონზომიერიციყო.ესსაშუალებას იძლეოდაფილმებისაეკლესიოტრადი ციებშიისეჩაეწერა,რომარდარღვეუ ლიყო,ერთიმხრივ,წმინდაწერილის, მეორემხრივ,ლიტურგიისმონოპოლია. ამასთანავე,აღსანიშნავია,რომბიბლი ურითემებისადრეულეკრანიზაციებში რეჟისორებიცდილობდნენდაყრდნო ბოდნენფერწერისადაარქიტექტურის შედევრებს.ესსაშუალებასაძლევდა მათ,თავიაერიდებინათსაპასუხისმგებ ლოთემისვულგარულიდასაკამათო გააზრებისთვის.ტრადიციებთანზიარება კიახალგაზრდახელოვნებისთვისარა ნაკლებმნიშვნელოვანიიყო,ვიდრეის კომერციულისტაბილურობა,რომელიც აპრობირებულთემებსჰქონდათ.მართ ლაც,19021905წლებშიადრეულიკინოს ერთერთმაცნობილმაფრანგმარეჟი სორმა–ფერდინანდზეკამგადაიღო ციკლიფილმებისა„ქრისტესცხოვრება დავნებანი“დათავისიპერსონაჟებიპა რიზისერთერთიეკლესიისთაბაშირის სკულპტურებსმიამსგავსა.მისმათანამე მამულემვ.ჟასემფილმის„იესოქრისტეს ცხოვრება“გადაღებისასმხატვარჯეიმს ტისოსაკვარელებისალბომსმიმართა. სახარებისთემისდამუშავებაში
53
54
ადრეულიკინემატოგრაფისდამამ თავრებელეტაპადმიჩნეულიასიდნეი ოლკოტისმიერ1912წელსდადგმული სრულმეტრაჟიანიფილმი„აკვნიდან ჯვრამდე“.წინამორბედებისგანგანსხვა ვებით,ოლკოტიგაემგზავრაეგვიპტესა დაპალესტინაში,ფინალურიეპიზოდე ბიკიიერუსალიმშიგადაიღო.ფილმზე მუშაობალეგენდებითაასავსე.ამბობენ, რომფილმისსცენარიდრამატურგმად. გოტიემმზისდარტყმისშემდეგ,ნახევ რადშეშლილმდგომარეობაშიდაწერა. სურათსგამაოგნებელიწარმატება ხვდაწილად.საფუძველსმოკლებული აღმოჩნდაშიში,რომფილმიეკლესიის პროტესტსგამოიწვევდა.პირიქით,ოლ კოტისმიდგომასახარებისადმი,რაც მდგომარეობდაადრეულიქრისტია ნობისსანახაობითადმიმზიდველ,ყვე ლასთვისგასაგებიფორმებითწარმო ჩენაში,მრავალიწლისგანმავლობაში რელიგიურიფილმებისთვისკანონად იქცა.ამმიდგომისსტაბილურობას ადასტურებსისფაქტიც,რომოლკოტის ფილმიგახმოვანებულივარიანტითდა რამდენიმეახლოხედისდამატებით, (1938წ.)წელსგანმეორებითიქნაეკრა ნებზენაჩვენები. სახარებასთანერთადკინემატოგ რაფისტებიწარმატებითითვისებდნენ ძველაღთქმასდაადრეულიქრის ტიანობისისტორიას.შეიქმნარამდე ნიმევარიანტიისეთისიუჟეტებისა, როგორიცაა„სამსონდადალილა“, „სალომეა“,„ვიდრეჰხვალ,უფალო?“, „უძღებიშვილი“.აქგანსაკუთრებულია
იტალიურიკინოსღვაწლი.რომში კინემატოგრაფისტებსადვილადშეეძ ლოთშესაფერისიპეიზაჟებისადაარ ქიტექტურისშერჩევა,მაგრამესარიყო მთავარი.გადამწყვეტიროლიითამაშა იტალიურიფერწერისტრადიციამ, რომელმაცბიბლიურითემის,ღვთაებ რივისადაადამიანურისსრულიადახა ლი,სულიერადამაღლებულიგააზრე ბამისცამსოფლიოხელოვნებას.რა თქმაუნდა,არასწორიიქნებოდამე20 საუკუნის10იანიწლებისრელიგიური ფილმებისადააღორძინებისეპოქის ოსტატებისნაწარმოებთაშედარება– როგორცხელოვნებისნიმუშები,ისინი არატოლფასოვანია.მაგრამ,ფერწე რამ,მხატვრ ულმატრადიციამუდავოდ უმნიშვნელოვანესიროლიშეასრულა კლასიკურისიუჟეტებისამსახველი ფერწერულიტილოებისმიხედვით შექმნილიკინოვარიანტებისგანხორ ციელებაში.ესტენდენციააშკარაა ჰენრიხსენკევიჩისრომანისმიხედვით შექმნილენრიკოგუაცონის1912წლის ფილმში„ვიდრეჰხვალ,უფალო?“, რომლისსახელწოდებაცასეთი თქმულებიდანაააღებული:მოციქუ ლიპეტრე,ტოვებდარარომს,სადაც ქრისტიანებისდევნაიყოდაწყებული, ქალაქისკენმიმავალქრისტესშეხვდა დაჰკითხა:„ვიდრეჰხვალ,უფალო?“ ანუ,საითმიდიხარუფალოო.ქრისტემ უპასუხა:„თუშენტოვებჩემსხალხს,მე უნდადავბრუნდე,რათაკვლავმაცვან ჯვარს“.ამანაიძულაპეტრე,დაბრუნე ბულიყორომშიდაქრისტიანთაბედი
გაეზიარებინა.ეკრანიზაციისწარმა ტებასხელიშეუწყოგრანდიოზულმა მასობრივმასცენებმა,რომისშთამბეჭ დავმახანძარმა,დეკორაციებმა,რომ ლებიცფერწერულდაარქიტექტურულ ნაწარმოებებსაღადგენდნენ.ფილმის პლასტიკურგადაწყვეტასმაღალიშე ფასებამისცადიდმაფრანგმასკულპ ტორმაოგიუსტროდენმა. გადისწლები.სულუფროვითარ დებაკინოსგამომსახველობითი საშუალებები,კინოენა,რთულდება მისისიუჟეტებიდაქრისტესსახეც თანდათანობითსცილდებასახარების ილუსტრაციისჩარჩოებს.1916წელს ამრიკელირეჟისორითომასინსი იესოქრისტესთავისიმასშტაბური,პა ციფისტურიფილმის„ცივილიზაციის“ გმირადაქცევს.ამსურათში,რომ ლისქვესათაურია„დაბრუნებული“, ქრისტესსულიგანსხეულდება ახალგაზრდაჯარისკაცში,რომელიც ომისწინააღმდეგპროტესტისგამო დევნასადაშეურაცხყოფასგანიცდის. ძალადობისუარყოფისესქრისტიანუ ლიიდეაამაღლებულადაააჟღერებუ ლი,თუმცა,ზოგიერთითანამედროვე თვლიდა,რომქრისტეენიდამარკის შესრულებითზედმეტადიყოშემკული მიწიერისილამაზითადათვისებებით. ადრეულკინემატოგრაფშირელი გიურითემისჰუმანურიიდეახშირად იგავურიფორმითგადმოიცემოდა. ამისყველაზენათელიმაგალითია კინოსკლასიკოსისდევიდუორკგრი ფიტისსაყოველთაოდაღიარებული
55
ფილმი„შეუწყნარებლობა“(1916წ.), რომლისერთ ერთეპიზოდს„ქრისტეს ცხოვრებადაწამება“წარმოადგენს. „შეუწყნარებლობის“რთულიდრამა ტულისქემააგებულიასიყვარულისა დასიძულვილისურთიერთდაპირის პირებისგამჭოლსიუჟეტზე.ამეპიზო დისგადაღებაზეგრიფიტმამიიწვია 4000მდესტატისტი,ხარჯებმა300000 დოლარსგადააჭარბა,რაციმდროი სათვის15სრულმეტრაჟიანიფილმის გადაღებასეყოფოდა. გრიფიტის„შეუწყნარებლობის“ ანალოგიურად,სადაცსხვადასხვა ეპოქისსიუჟეტებიმონტაჟურადააერ თმანეთთადაკავშირებული,გერმა ნელმარეჟისორმარობერვინემ1923 წელსდადგაფილმი„იესონაზარე თელი,იუდეველთამეფე“.ქრისტეს ვნებანიაქნაჩვენებიიყოერთ ერთი მეამბოხისპოლიტიკურიპროტესტის პარალელურად,მეამბოხისა,რომე ლიცსაბოლოოჯამშიუარსამბობს ბრძოლისრევოლუციურმეთოდებზე. ქრისტესროლიშეასრულამოსკოვის სამხატვროთეატრისცნობილმამსა ხიობმაგრიგორიხმარამ. რასაკვირველია,რელიგიურიმო ტივებიადრეულკინოშიცდაშემდ გომწლებშიცარსებობდაროგორც მასშტაბურდადგმებში,ასევეისეთ პოპულარულჟანრებში,როგორიცაა მელოდრამადაკომედია.მაგრამ,ათე ულიწლებისგანმავლობაში„ბოევიკის“ როლირელიგიურიფილმებისსისტემა შირწმენისპროპაგანდისსაქმეშიუმნიშ
ვნელოვანესადრჩებოდა.ამფილმებმა მოგვიანებითკინოთეოლოგებისკრი ტიკაგამოიწვია.მათშიისინიწმინდა წერილისუხეშპროფანაციასხედავდ ნენ.მაგალითად,ფრანგიკინომცოდნე ამადეიეიფრიკინოშირელიგიურიტრა დიციებისშესახებწერდა:„ამფილმებში გამოყენებულიგამომსახველობითი საშუალებებიძალზეზედაპირულიაიმი სათვის,რომშეიქმნასსხვარეალობის, ზებუნებრივისშეგრძნებადაროგორც წესი,ავტორებითავისმიზანსვერაღ წევენ.უფერულიდაარაფრისმთქმელი ხატიზებუნებრივისა,რომელსაცისინი ქმნიან,უფროილუზიას,წარმოსახვით სამყაროსგვაგონებს,ვიდრერეალურ სამყაროს.ესწვრილმანიილუზორუ ლიზებუნებრივიგარკვეულწილადკი უფროსახიფათოდაზიანისმომტანია, ვიდრეზებუნებრივისსრულიუქონლო ბა“. თანდათანობითკინემატოგრაფმა თითქმისყველაკლასიკური,რელი გიურიდარელიგიურისტორიული თემააითვისა.გადაღებულიიქნა ჟანად’არკისადმიმიძღვნილირამ დენიმეფილმი.აღსანიშნავია,რომ ჟანად’არკიგანსაკუთრებითპოპუ ლარული„კინოწმინდანია“,რომე ლიცამმხრივმხოლოდქრისტესთუ ჩამორჩებოდა.1911წელსეკრანებზე გამოვიდაფილმიწმინდანფრანცისკ ასიზიელისშესახებ.1913წელსგადაი ღესფილმირეპორტაჟი„სალოცავად მისვლალურდშიწმინდაწყაროსთან“. კინემაგრაფისტებიგარემოს,ჩვევე
ბის,კოსტუმების,ანტურაჟისმეტნაკ ლებადზუსტირეკონსტრუქციით ცდილობდნენშეძლებისდაგვარად გასაგებადგადმოეცათქრისტიანობის ისტორია.შედეგად,ჩამოყალიბდა სპეციფიკურიკინოჟანრი„რელიგიური ფილმი“,რომელიცერთ ერთიძირი თადიგახდაკინემატოგრაფისჟან რულსისტემაში. რათქმაუნდა,მსოფლიოკინემა ტოგრაფისისტორია,ისევეროგორც „რელიგიურითემაკინოში“,წარმოუდ გენელიაისეთიდიდირეჟისორების შემოქმედებისგარეშე,როგორებიც არიან:დანიელი–კარლთეოდორ დრეიერი,ამერიკელები–სესილ დემილი,უილიამუაილერი,ნორ მანჯუისონი,მარტინსკორსეზე,მელ გიბსონი,ესპანელი–ლუისბუნუელი, შვედი–ინგმარბერგმანი,იტალიელე ბი–რობერტოროსელინი,ფედერიკო ფელინი,პიერპაოლოპაზოლინი, ფრანკოძეფირელი,ფრანგები– რობერბრესონი,ჟანლუკგოდარი, რუსი–ანდრეიტარკოვსკი,პოლო ნელები–ქშიშტოფკისლოვსკი,ეჟი კავალეროვიჩი,ქშიშტოფზანუსიდა მრავალისხვა.თითოეულიმათგანის შემოქმედება,რასაკვირველია,ცალკე განხილვისთემაა.ამჯერადკიმიმო ვიხილეთკინოსისტორიისმხოლოდ საწყისეტაპთანდაკავშირებულირე ლიგიურითემისამსახველირამდენიმე ფრაგმენტი. >> არჩილ შუბაშვილი
56
კინოზე,კანონზე,კადრ ქართულიკინოსისტორიაყველა სხვაქვეყნისეროვნულიკინემატოგ რაფისმსგავსად,განვითარებისგანს ხვავებულიეტაპებისთანმიმდევრობას წარმოადგენს.ყოველმონაკვეთს,იქ ნებაესპირველიდოკუმენტურიქრო ნიკებითუ60იანელთაშემოქმედება, საკუთარიუნიკალურიკონტექსტი,წი ნაპირობებიდაშედეგებიახასიათებს. კინოსგანვითარებისმკვლევარები სათვისთითოეულეპოქასისტორი ულიდატვირთვააქვს.თუმცა,მათი მნიშვნელობაყოველთვისგანსხვა ვებულია.საბჭოთაეკრანებზე50იანი წლებისმეორენახევრიდან„მაგდანას ლურჯათი“დაწყებულიახალიტალღა ქართულკინოშიგაცილებითდიდი მოვლენაიყო,ვიდრემისიწინამორ ბედიმცირეფილმიანობისპერიოდი. მიუხედავადიმისა,რომკინოსის ტორიისსხვადასხვაეტაპისშედარება ჩემიმიზანიარარის,ვფიქრობ,რომ ქართულიკინოდღესგანვითარების გადამწყვეტ,საკვანძოეტაპზეიმყო ფებადაამისმიზეზიპირველრიგში იმამოცანებისსირთულეა,რომელთა წინაშეცდგანანქართველიკინემა ტოგრაფისტები. საბჭოთაკავშირისდაშლასთანერ თადდაინგრასაბჭოთაკინოსისტემა. მხედველობაშიმაქვსარამხოლოდ მართვისდაკონტროლისინსტიტუ ტები,არამედგანათლება,წარმოება, ინფრასტრუქტურა,ბაზარი–ყველაის ელემენტი,რომელიცპირდაპირთუ ირიბადარისდაკავშირებულიკინე მატოგრაფთან.შეწყდაარამხოლოდ სახელმწიფოდაფინანსება,არამედ შეიცვალამოცემულობა,პირობები, კონტექსტი.რაცყველაზემთავარია, ცვლილებებიმატერიალურთანერ თადღირებულებრივ,ფასეულობათა სფეროსშეეხო.გეგმიურიეკონომი კიდანსაბაზროეკონომიკაზეგადას ვლასადასახელმწიფოქონების
პრივატიზაციისპროცესზეგაცილებით მნიშვნელოვანიკინოსთვისსაზოგა დოებაშიმიმდინარეცვლილებები გახდა.ქვეყანაშიგაჩნდნენსხვაადა მიანები,სხვაპრობლემებით,აზროვ ნებითადაურთიერთობით.გაჩნდა სხვამაყურებელი. არანაკლებმნიშვნელოვანიაოფიცი ალურიიდეოლოგიისადასახელმწი ფოცენზურისგაუქმება.ათწლეულების განმავლობაშიქართველიხელოვანი გამოხატვისფორმებსარსებულპო ლიტიკურწყობასარგებდადაიგავური თხრობათუსტრიქონებსშორისკითხ ვასაკმაოდეფექტიანინსტრუმენტებად აქცია.უკანასკნელიორიათწლეულია, ამგვარიშემოქმდებითიმოტივატო რიაღარარსებობს.ახალი,როგორც ჩანს,ჯერვერგამოიკვეთა. დღესკინემატოგრაფისტებისწინაშე ფუნდამენტურიპრობლემებიდგას, რაცხელოვნებისდანიშნულებას, საზოგადოებაშიხელოვანისროლს, ფუნქციებსადასხვაურთულესსა კითხებსუკავშირდება,რომელთაგაუ აზრებლადშემოქმედებითიპროცესი წარმოუდგენელია. გადაუჭარბებლადშეიძლებაითქვას, რომ90იანიწლებისპაუზისშემდეგ, ქართულიკინოკიარაგრძელებს არსებობას,არამედთავიდანიწყებს, იბადებადაყველა,ვინცდღესამსფე როშიმუშაობს,არისპიონერი.რაც დიდიმემკვიდრეობისუარყოფასარ ნიშნავს.თუმცა,გაცნობიერებაიმისა, რომდღევანდელკინემატოგრაფის ტებსთვისობრივადსხვაკინოშიუხდე ბათმუშაობააუცილებელია. ბოლოწლებშიეროვნულიკინო ცენტრისსაქმიანობისგააქტიურება, ქართულიფილმებისწარმატებასაერ თაშორისოკინოფესტივალებზე,ახალ გაზრდაქალირეჟისორებისგამოჩენა კინოწარმოებისპროცესშიახალი ეტაპისდასაწყისზემეტყველებს.
თუმცა,ესტენდენციაარამყარია, რადგანეროვნულიკინოსისტემუ რიპრობლემებისწინაშედგასდა სიტუაციისზედაპირულიანალიზიც კისაკმარისიაიმისგასარკვევად,თუ რამდენადშორსვართკინოწარმოე ბისთანამედროვემოდელისმშენებ ლობისგან.კინოინდუსტრიისჯაჭვის ყოველრგოლში:სცენარისგანვი თარებისადადაფინანსების,ბაზრის კვლევის,წარმოების,პოსტპოდუქციის ანდისტრიბუციის,ფილმისგაყიდვისა დაჩვენებისკუთხით,ფინანსურთან ერთადთავსიჩენსკვალიფიციუ რიკადრების,ინფრასტრუქტურის, საგადასახადოპოლიტიკისადასხვა პრობლემები. საქართველოსკინოსექტორისგანვი თარებისშემაფერხებელიფაქტორები ორპირობითნაწილად:მოთხოვნას თანდამიწოდებასთანდაკავშირებულ პრობლემებადშეიძლებადავყოთ.მი წოდებისკუთხითყველაზესერიოზულ სირთულესფილმისწარმოებისორი ელემენტი:განვითარებადაპოსტპრო დუქციაწარმოადგენს,რასაცდისტრი ბუციასადაჩვენებასთანდაკავშირებუ ლიპრობლემებიემატება. სცენარისდამთლიანადპროექტის განვითარებაშიჩადებულიინვეს ტიციისადადროისსიმცირეკონკუ რენტუნარიანიპროდუქტისშექმნის შემაფერხებელიმთავარიპირობაა. ფილმებისუმრავლესობაწარმოებაში არასაკმარისადდამუშავებულისცე ნარითშედის,რაცთავსგადაღების დასრულებისშემდეგიჩენს. პროფესიონალთაკრიტიკასბოლო პერიოდისპროდუქციასწორედსუს ტიდრამატურგიისდაპერსონაჟთა განუვითარებელიხასიათებისგამო იმსახურებს.იგრძნობაამბისთხრობის ტექნიკისდეფიციტი,პრობლემასწარ მოადგენსრეჟისორს,სცენარისტსადა პროდუსერსშორისროლებისარას
57
დრებსა და კამერებზე წორიგანაწილება.ხშირადსამივეს ფუნქციასერთიადამიანიასრულებს, რაცპროდუქტისხარისხზეუარყოფი თადაისახება. პოსტპროდუქციასთანდაკავშირე ბულიპრობლემებიგანსხვავებულია. მიუხედავადიმისა,რომრამდენიმე კომპანიადამკვეთსსთავაზობსადგილ ზემომსახურებისგაწევას,შესაბამისი უნარების,გამოცდილებისადატექნი კურისაშუალებებისსიმცირისგამო, პროდუსერთაუმრავლესობაამჯობი ნებსსერვისიქვეყნისფარგლებსგარეთ შეიძინოს.ამმიზეზითყოველწლიურად ქართულიკინოინდუსტრიაათობით ათასდოლარსკარგავსდაძირითა დადაღმოსავლეთევროპისქვეყნების კინოწარმოებაშიახდენსინვესტირებას. სავალალოვითარებაადისტრიბუ ციისადაჩვენებისკუთხით.საქარ თველოშისადისტრიბუციოქსელის მონოპოლიაარსებობს,რაცბაზარზე კონკურენციასგამორიცხავს.ქვე ყანაშითანამედროვესტანდარტის რამდენიმედარბაზიმუშაობსდაისიც ჰოლივუდისპროდუქციასდაახალი ქართულიფილმებისმხოლოდმცირე ნაწილსეთმობა.რეგიონებშიარსებუ ლისაბჭოთაპერიოდისინფრასტრუქ ტურაგაუმართავიადათანამედროვე სტანდარტებსვერაკმაყოფილებს.არ არსებობსციფრულიდისტრიბუციის შესაძლებლობები,რაცბოლოწლებ შიძალიანაქტუალურიაევროპისბევრ ქვეყანაში.კინოკლასიკისადაახალი საავტოროფილმებისნახვამხოლოდ ფესტივალებზეაშესაძლებელი. დისტრიბუციისდაჩვენებისპრობ ლემებზესაუბრისასშეუძლებელია გვერდიავუაროთმუნიციპალური კინოთეატრებისსისტემას.ბევრი სპეციალისტიმიიჩნევს,რომევროპუ ლიგამოცდილებისმსგავსად,კერძო გამქირავებელთაკომერციულიინ ტერესისდამაბალანსებელისაქართ
ველოშისწორედრეგიონულიკინოს განვითარებაშეიძლებაგახდეს. არასამეწარმეოტიპისკინოთეატრები, რომლებიცძირითადადადგილობ რივიმუნიციპალიტეტებისადასხვა გარეძალებისთანადგომითფუნქცი ონირებს,როგორცწესი,საავტორო, მცირებიუჯეტიანიკინოსდაკინოკლა სიკისპოპულარიზაციასემსახურება. დისტრიბუციისადაჩვენებისგა უმართავიქსელიგანაპირობებს გაყიდვებისადგილობრივიაგენტების არარსებობას,რაცმნიშვნელოვნად აფერხებსქართულიპროდუქციისპო პულარიზაციასროგორცადგილობ რივ,ისესაერთაშორისოდონეზე. შიდაბაზრისარარსებობა,კინოთეატ რებშიფილმისჩვენებითშემოსავლის მიღებისშეუძლებლობა,მნიშვნელოვ ნადამცირებსმოთხოვნასქართულ კინოპროდუქციაზე.წარმოებათითქმის მთლიანადსაერთაშორისომოთხოვ ნაზეაორიენტირებული.თუმცა,სა ერთაშორისოკინოინდუსტრიისმიერ ქართულკინოშიმსხვილინვესტირებას არაერთიპრობლემააფერხებს. საერთაშორისოთანამშრომლობის კონტექსტშიყველაზესაყურადღებო ადგილობრივისაკანონმდებლობაზა დასაგადასახადოსისტემაა.მრავალი წელიამსხვილიუცხოურიკომპანიების მიზიდვისმსურველიქვეყნებიერთმა ნეთსფისკალურიშეღავათებისდაწე სებაშიეჯიბრებიან.მალტა,ხორვატია, რუმინეთი,უნგრეთი–ამქვეყნებშისა ერთაშორისოკინოკომპანიებისთვის შეთავაზებულიშეღავათიანისაგადა სახადოსისტემაეროვნულიკინოინ დუსტრიისმხარდამჭერმექანიზმთან ერთადეკონომიკურიგანვითარების სტრატეგიისნაწილიგახდა.სხვადას ხვაქვეყანაშიწარმატებითმუშაობს ნაღდიფულისუკანდაბრუნება, საგადასახადოკრედიტისვაუჩერის გაცემადასხვატიპისშეღავათები,
რაცუცხოელიპროდუსერებისმიერ გადაწყვეტილებისმიღებისპროცესში არანაკლებმნიშვნელოვნია,ვიდრე მრავალფეროვანიპეიზაჟი. ადგილობრივიკანონმდებლობაკი გარკვეულითვალსაზრისითკინოინ დუსტრიისშემაფერხებელელემენ ტებსაცმოიცავს.ეროვნულიკინო ცენტრისმიერსუბსიდირებულიდა როგორცარამატერიალურიაქტივი პროდუსერისსაკუთრებაშიგადაცემუ ლიფილმისმოგებასტანდარტულად, საშემოსავლოდაქონებისგადასახა დებითიბეგრება.ხოლოქველმოქმე დებისშესახებშესაბამისიკანონმდ ებ ლობისარარსებობაკერძოსექტორს კინოწარმოებაშიინვესტირების მოტივაციასუკარგავს. კინოსექტორშიდასაქმებულიადამია ნებისუნარებისადაშესაძლებლობების კვლევაცხადყოფს,რომინდუსტრიის ერთ ერთსაჭიროებასდღესგანათლე ბისსისტემისრეფორმადამოქმედი კადრებისგადამზადებაწარმოადგენს. კვალიფიციურობისპრობლემამხო ლოდტექნიკურპერსონალსარეხება (განსაკუთრებითპოსტპროდუქციისდა ხმისრეჟისურისსპეციალისტებს),პრო ფესიონალიზმისნაკლებობაამაღალი რგოლისმენეჯმენტში,რაც,ბუნებ რივია,ხელსუშლისსაერთაშორისო თანამშრომლობისგანვითარებას. სისტემურიპრობლემებისმიუხე დავად,ბოლოწლებისქართულმა კინოპროდუქციამსაერთაშორისო ფესტივალებზეათეულობითჯილდო მოიპოვა.ესწარმატებაიმედსიძლე ვა,რომქვეყანაშიკინემატოგრაფის მხარდაჭერისპოლიტიკურინება გაჩნდება,რაცპირველრიგშიდაფი ნანსებისგაზრდას,საკანონმდებლო ცვლილებებსადაგანათლებისსისტე მისრეფორმასუნდაშეეხოს. >> მაგდა ანიკაშვილი
58
59
fil me bi, rom lebic ar
Seq m ni la sa qarTve loSi
60
თანამედროვემსოფლიოსმაჯისცე მისარაერთგვაროვნებაყოველთვის ახალშეფასებასთხოულობს.კულტუ რულიპოტენციამუდმივგადასინჯვას საჭიროებს.ქართულისაზოგადოების ცნობიერებაშიძალზეადვილადხდება ნებისმიერისიახლისდამკვიდრება. თუმცა,როდესაცამითთავსვიწონებთ, ვივიწყებთსიახლისარსისგამორკ ვევისაუცილებლობას.მაგალითად, ადამიანისთავისუფლებისმარადიული თემა,კაცობრიობამმჭიდროდდაუკავ შირაპიროვნულიღირსების,შინაგანი დამოუკიდებლობის,თვითმყოფა დობისიდეას(ასევემარადიულს). თუდეტალურადდავინტერესდებით ქართულისინამდვილისამნიშნით, მივხვდებით,რომთავისუფლებაზე ფიქრისასდა,რაცმთავარია,განსჯი სას,იშვიათადთუგამოიკვეთებაპი როვნულიდამოუკიდებლობისმოტივი. სხვათაშორის,არჩევანისთავისუფ ლებაარგახლავთ„ერთნიშნა’’ცნება. ისადამიანისცხოვრებისყველაზე ინტიმურიდეტალებისსაზოგადოებისა განგამიჯვნითიწყებადაკულტურული, მატერიალურიინტერესებისსრულისუ ვერენიტეტისუფლებითსარგებლობს. კარგადდავაკვირდეთ:ქართული საზოგადოება,თავისიჯგუფურიარსე ბობისინტერესებსდიდიაქტივობით იცავს,თუმცა,არავითარსურვილსარ ამჟღავნებს,იაზროვნოსპიროვნების
მოთხოვნათამასშტაბებში.არვგულის ხმობთიმპროექტებს,რაცნათელი მაგალითიაიმისა,თუროგორხდება ჩვენსსინამდვილეშირეალურადარ სებულიპრობლემებისგაუფასურება. ძალადობა,აგრესია,სხვისიინტიმური პრობლემებისერთიდაიგივესპექტ რით,ერთნაირიდამოკიდებულებით განხილვა,რაცსამწუხაროდჩვეული მოვლენაადაარცდასავლურსაჯარო ობასჰგავსუშუალოინტონაციებით. ილუზიადასინამდვილესხვადსხ ვანაირადვითარდებოდასაქართვე ლოში.XXს.90ანწლებშიარსებულმა მოვლენებმაცხადჰყო,რომიწყებოდა კრიზისი,რომელიცარამხოლოდ წარმოებას,არამედკინემატოგრაფი ულიაზრისმრავალფეროვნებასაც საფრთხისქვეშაყენებდა.გასაგებია ისსიმძიმე,რომელიცამპერიოდის თემატურარჩევანსახასიათებს.კიდევ უფროგასაგებია,ყოველივეამისშედე გი,პრეტენზიებიკინემატოგრაფიული პროფესიონალიზმისადმიდამრავა ლისხვამიზეზშედეგობრივიმოვლე ნა,რაცხელსუწყობდაინეტერესთა გადანაცვლებას,სურვილს,შეძლების დაგვარადასახულიყოსინამდვილე შედარებითხელსაყრელპირობებში. თუმცა,ესარნიშნავსიმას,რომსაქარ თველოდანემიგრირებულრეჟისორ თარიცხვიამპერიოდშიდა2000ან წლებშიძალზედიდია.
წლებისგანმავლობაშიდაგროვი ლითემებიდამოტივებიცალმხრივად არასდროსარვითარდება–ქართული კინოცამისმაგალითია.რაცარუნდა ბევრივილაპარაკოთნარკომანიისადა დამნაშავეობისთემაზე,თუისაქტუალუ რიარომელიმეისტორიულმონაკვეთ ში,ესეიგიამისწინაპირობაცარსებობს. ისევე,როგორცნებისმიერიქვეყნის დეკლარირებულხელოვნებაში.ამ ვრცელსპექტრშიარმოვიაზრებთეტა პებს,როდესაცკინოშიესათუისთაობა საკუთარისათქმელისმეტაფორულ, ადეკვატურშესატყვისსპოულობდა. სინამდვილისადმიდამოკიდებულების ერთი,კონკრეტულიასპექტიგვაინტე რესებს:როდისმოხდებათანამედროვე ქართველიადამიანისცნობიერებაში, შედეგადკიხელოვნებაში(ხოლო შემდეგ,მედიაშიც),პიროვნებისთავი სუფლებისძირეულიგააზრება.ალბათ, საკითხისამგვარიფორმულირება კატეგორიულადჟღერს,მაგრამთა ნამედროვექართული„საჯაროობა“ იმსახურებსმისთვისდამახასიათებელი სნობიზმისადაპრიმიტივიზმისსაფუძვ ლიანკრიტიკას. მრავალიინფორმაციულითუინტუი ციურიგამოცდილებისმიუხედავად,ჩვე ნითანამემამულე,თავისუფლებისარ სისგასაცნობიერებლადარასაკუთარ თავს,არამედსაზოგადოებრივსივრცეს მიმართავს.თანიმგვარად,რომარც
61
კიაღვიძებსსაკუთართავშიბუნებრივი პროტესტისიმპულსს,არცდილობს, გამიჯნოსპიროვნული,ვთქვათ,სრული ადინტიმურიინტერესიიმისაგან,რასაც მასგვერდითმდგომისთავაზობს. იგივეტენდენციააირეკლებატელე დაკინოხელოვნებაშიც.აღნიშნული პრობლემაარგახლავთერთადერთი, თუმცაარანაკლებმნიშვნელოვანია, ვიდრეხელოვნებისსაყოველთაოდ ყბადაღებულიფინანსურიარასტაბილუ რობა.დღევანდელსაქართველოში, შემოქმედიცდილობსყველაფერი, რაცმისთვისსაინტერესოგმირსეხება, მრავალპლასტიანობისმიზნით,ნიჰი ლიზმისზოგადინერციასდაუმორჩი ლოს.ხშირადარცუფიქრდებაგმირის პიროვნულინიშანთვისებებისწაშლის მიზეზებს.რაარისეს,თუარასაკუთარ თავშიმიძინებულიდამოუკიდებლობის რესურსისანარეკლი? თითქოსუჩვეულოდჟღერს,მაგრამ ინდივიდისმიერსაკუთარითავისძი ება(კვლავმარადიულიპრობლემა), განსაკუთრებითარაერთგვაროვნად დაამავედროს,საზოგადოებასთან კონფლიქტისსრულიგააზრებით, იგრძნობაიმკინემატოგრაფისტთა ფილმებში,ვინცაღარცხოვრობსსა ქართველოში,მაგრამაქცხოვრების პერიოდშიკარგადგაეცნოამსინამდ ვილესდაარცამჟამადგრძნობსმას სხვაზენაკლებად.გელადათემურ
ბაბლუანები,ალეკოცაბაძე,დიტო ცინცაძე–ყოველიმათგანისხვადასხვა კონცეპტუალურ,სახვითფორმისე ულკინონაწარმოებსქმნის.ჩვენთვის საინტერესოთემასთანკავშირშიკი, აშკარადდავინახავთგმირისადაპი როვნულიდამოუკიდებლობისხედვის მკვეთრადგამოხატულპოზიციას,სურ ვილს–გმირისინდივიდუალიზმიდან გამომდინარე,დაიწყოსმაყურებელმა საზოგადოებრივსოციალურიპრობ ლემებისგააზრებადაარაპირიქით. სწორედგმირი,ადამიანიგახდეს მაძიებელი,საკუთარისურვილების „საპატიოდამცველი’’დაარაპირიქით. თავადგმირმაგადაწყვიტოს,ემსახუ როსსაზოგადოებას,თუარა.ხსენე ბულრეჟისორთაბოლოდროინდელ ნამუშევრებში:„მემკვიდრეობა“(თემურ დაგელაბაბლუანები),„13“(გელა ბაბლუანისსარეჟისოროდებიუტი), „დაპირება“(დიტოცინცაძე),„რუსული სამკუთხედი“(ალეკოცაბაძე),არამხო ლოდგმირის,არამედიმსამყაროს სრულიადდამოუკიდებელგააზრებას ვაწყდებით,სადაცადამიანებმა,საზო გადოებრივაზრსისევდაისევუნდა გამოუცხადონპროტესტი. რატომიცვლებასწრაფადდაეფექ ტურად,პოზიტიურიმიმართულებით, ადამიანისმიერსაკუთარიუფლებების აღქმისკუთხეიმშემთხვევაში,როდე საცკინემატოგრაფისტიგანსხვავებულ
სამოქმედოსივრცესეხება,თუნდაცეს შეხებაპერიოდულხასიათსატარებდეს? თუზედაპირულანალიზსმოვახდენთ, ერთ ერთმიზეზადშეიძლებაქართუ ლითანამედროვეხელოვნებისათვის დამახასიათებელითემატურიინფან ტილიზმიდასახელდეს,დამოუკიდებ ლადიმისაგან,რამდენადაქტიურიაამ მხრივსივრცე,რომელიცშემოქმედმა კონკრეტულდროითმონაკვეთში აირჩია(ანიძულებულიგახდააერჩია). ესერთგვარგულუბრყვილო,მოზარ დისათვისდამახასიათებელთავი სებურებასაცწააგავს.იგიბოლომდე თავისუფლდება„მოთვალთვალის“ კომპლექსისაგანმხოლოდიმდროს, როდესაცდარწმუნებულია,რომგარ კვეულიდროისმანძილზე,საკუთარ სურვილებსაამინდობილი. სრულიადახალგაზრდაკინემატოგ რაფისტის,გელაბაბლუანისსადები უტოფილმი„13“,შორსაადასავლური ფსევდოსინამდვილისიმნიშნებისაგან, რომელთაცსამწუხაროდ,ასეხშირად ვხვდებითსასწავლოსადებიუტოფილ მებში(არამხოლოდქართულში). ახალგაზრდაგმირი,ნახევრადმის ტიკურსამყაროში,ასკეტური,ბანალუ რიდაარაკომფორტულიყოფიდან ხვდება.სამუშაოდმისული,ერთ ერთი სახლშისხვენზეგადაინაცვლებსდა ფატალურმისტიკურითამაშისწესებსაც ეცნობა.თუმცა,მთავარიდრამატუ
62
63
adamiani am tragikuli niSniT ibadeba da kvdeba... amaSi gansakuTrebuli araferia
64
ლიფაქტორიისგახლავთ,რომარა მხოლოდეცნობა,არამედმისწრე შიცჩაებმება.სიკვდილთანდაყოფის მომაკვდინებელერთფეროვნებას თანთამაშში,ფსიქოემოციურიჯაჭვის ლოგიკითგვითრევს.ფატალიზმი ხელოვნებისთვისმნიშვნელოვანიდა მუდმივადცვალებადითემაა,მაგრამ ძალიანრთულიაამთემისირგვლივ შესაბამისისამყაროს,მცირემოდელის შექმნა.გელაბაბლუანისგმირებიკი ერთიშეხედვითჩვეულებრივიადამია ნები,თითქოსცხოვრებისაგანგანყენე ბულგარემოსირჩევენდაბედისწერას, როგორცრეალურადარსებულგმირს, ისეეპაექრებიან.მ.ლერმონტოვის, შ.ცვაიგის,ა.კამიუსდაუამრავისხვა მწერლისმოტივებშიჟღერდაფატა ლიზმი,როგორცძალა,როგორცვნება, რომელმაცკაცობრიობასმრავალგზის უჩვენასაკუთარითავისარკეში.კინემა ტოგრაფშიც,ფერწერასადათეატრშიც, არაერთგზისგანმეორებულაიგივე თემა.მაგრამ,არასდროსარკარგავს აქტუალობასდაარხდებამოსაბეზრე ბელიმისისხვადასხვავარიაცია. გ.ბაბლუანისპირობითისამყარო ამავედროსრეალურადხელშესახე ბია:ხელმოცარულიგმირები,დაძაბუ ლიდასახიფათორიტმიცხოვრების, არსებობისთვისბრძოლაპირდაპირი დაგადატანითიმნიშვნელობით,ყოვე ლივეესიმდენადძუნწადგამოიყურება მხატვრულიეფექტებისთვალსაზრი სით,რომრთულიადაიჯერო,საიდან იქმნ ებაისდაუმორჩილებელირიტმი, რომელიცახალგაზრდარეჟისორის ნამუშევარსახასიათებს.ესმცირებიუ ჯეტიანიფილმისერთ ერთიმაგალი თია,რომელიცყოველგვარგარეგნულ მასტიმულირებელგაფორმებასაა მოკლებული:არცდევნაწარიმართე ბადიმნამიკურიმონტაჟისმეშვეობით დაარცმოულოდნელობისშემოთა ვაზებახდებაწვრილმანებში.მაგრამ მოულოდნელიათავადისრეალიზმი, რომელსაცდაუჯერებლადდრამატუ ლიგარემოატარებსსაკუთართავში. როგორცხშირადხდებასადებიუტო დამცირებიუჯეტიანფილმებში,ამჯე რადაც,მთავარროლსარაპროფესი
ონალიმსახიობი(გიორგიბაბლუანი) ასრულებს.შემსრულებლისფუნქცია, მოცემულთემაზეიმპროვიზაცია,მო გეხსენებათ,სწორედპროფესიონალი კინომსახიობისმთავარუნარჩვევებში მოიაზრება,მაგრამკინომთავისიარსე ბობისმანძილზე,დააკონკრეტაარაპ როფესიონალიმსახიობის,როგორც შესაძლებელიდაგამართლებული მხატვრულიმოვლენისდანიშნულება. ესპრაქტიკაძალზეფრთხილდამოკი დებულებას,მკვეთრკონცეპტუალურ ამოცანასმოითხოვსავტორისაგან. ფილმში„13“,გარდანათელიდრამა ტურგიულიკონცეფციისა,ფორმასადა ჩანაფიქრსშორის,ახალგაზრდაავ ტორისწმინდაინტუიტიურჰარმონიულ თანხვედრასვგრძნობთ.ფატალისტის მარადიულიშინაგანი,თუნდაცუტყვი ბორგვა,თანამედროვეობისტყვე ახალგაზრდაკაცისგანცდისორგანუ ლინაწილია.როგორხდებამისიდის კომფორტისარსისგახსნა,ანრატომ არისმთავარიგმირიასეშემაშფოთებ ლადმშვიდი?იქნებესგელაბაბლუა ნისმიერდანახულიტყვეობისახალი, ჩვენთვისნაცნობი,მაგრამგაუცნობიე რებელიწესია?ფილმისპერსონაჟები უტყვი,დაძაბულიმზერითაკვირდებიან ერთმანეთსდასიკვდილთანთამაშის წესებსსთავაზობენურთიერთს.ფირი შავთეთრია,რაცკიდევუფროამძაფ რებსყოფისსიმარტივისშეგრძნებას. საკუთარიყოფის,ინტერესების,ფა ტალიზმისტყვეანებისმიერიმოქმედი გმირი,რომელსაცეკრანზევხედავთ, სასოწარკვეთილიმოთამაშეებიდა ნამდვილიმებრძოლები,ადამიანის სიცოცხლითმოვაჭრენიდაუბრალოდ მძაფრიშეგრძნებებისმაძიებელნი –ყოველიმათგანიერთსადაიმავე მანკიერწრეშიმოქმედებს.ესწრეკი პირობითიცაადაზოგადიც,რეალუ რადარსებულიც–მივარდნილადგი ლასგამართულიშეჯიბრისპოლიგონი დაცხოვრებისეულისისასტიკისმეტა ფორაც.უცნაურია,მაგრამიშვიათად ჟღერსასეთიმძაფრიმოტივებიახალ გაზრდარეჟისორისშემოქმედებაში. მითუმეტეს,რომგელაბაბლუანის ფილმიარატარებსპირობითობის
პრეტენზიულიგანზოგადებისნიშნებს. განზოგადებისსივრცეთავისთავად იბადება,ასოციაციებიდაკავშირებიც თავისთავადწარმოიქმნება,როდე საცამსახიფათოთამაშშიჩართული ახალგაზრდამთავარიგმირი,უბრა ლოდინერციითმიჰყვებაომსთვითგა დარჩენისთვის,ბედისმიერგაჩენილი ორაზროვანიშანსისთვის,ძირეულად შეცვალოსსაკუთარიოჯახისყოფა. როგორცჩანს,არცბედისწერის გარდაუვალობისმოტივიამხოლოდ ის,რაცფილმისსაწყისსდაფინალს აერთიანებს.უბრალოებაქცევაში, საქციელისმოტივაციისმისტიფიცირე ბა–ყოველივეესარტოვებსთვითმიზ ნისშთაბეჭდილებას.როგორცჩანს, ახალგაზრდაავტორიპიროვნების ცნობიერებისთავისუფლებისპრობ ლემისადამარტოობისთემისსრული ადდამოუკიდებელინტერპრეტაციას გვთავაზობს.საქართველოშიდროებით ჩამოსულიგელაბაბლუანი,ერთ ერთ მეტადსიტყვაძუნწინტერვიუშიამბობ და,რომამუპრეტენზიომცდელობა ში(იგულისხმებაფილმი„13“),უფრო მეტად,თემისთვითგანვითარების პროცესსგრძნობდა,ვიდრეგამიზნულ დააქტიურ,მოსალოდნელქმედებებს. ვფიქრობთ,ესსაკმაოდნათელიფორ მულირებააიმისა,რასაცჩვენავტორი სეულკონცეფციასვუწოდებთ. თავადფილმისგმირთაურთიერთ დამოკიდებულებისფორმაც,სწრაფად დაიმპროვიზაციულადიცვლისსახეს: მდორედამძიმენიჰილიზმი,რაც ასედამახასიათებელიადასავლური ახალგაზრდულიკინემატოგრაფისათ ვის(განსაკუთრებითმკვეთრფერებში, ამაზეთბილისისკინოფესტივალზე ჩამოტანილიფილმებიმეტყველებდ ნენ),პროტესტისადაფატალურობის ახალნიშნებსიძენს.ესორი,ხანდახან ურთიერთგამომრიცხავიცნება,გელა ბაბლუანისნამუშევარში,ერთიმთლი ანიგანწყობისფონია.ესგახლავთ კინემატოგრაფისათვისსასურველი პოლიფონიურიჟღერადობისმარტივი მაგალითი,ანის,რასაცდროდადრო „ერთიამოსუნთქვითნახვას“ვუწო დებთ.გ.ბაბლუანისახალგაზრდა
65
გმირი,საკმაოდრთულიამოცანის წინაშედგება–მისიცხოვრებაორ განზომილებაშიწარიმართადაორივე წინახედზეამაოებისადაპროტესტის დაპირისპირებასგვთავაზობს. ესდასავლურისამყაროა,თუმცა მხატვრულიგანზოგადებისდაუწერელი კანონებიდანგამომდინარე,ავტორი არსადარახდენსამფაქტისუმიზნოპე დალირებას.მარტოობაზესაუბრისასარ უნდადაგვავიწყდესისიც,რომესპრობ ლემახელოვნებისისტორიისკუთვნი ლებააოდითგანვე,ჩვენმხოლოდმის სახეცვლილებას,აღქმისთავისებურებას ვადევნებთთვალსდარაცუფრობერ დებაკაცობრიობა,მითუფროსაინტე რესოდ,მტკივნეულადჟღერსადამიანის ცნობიერებაშიმარტოობისთემა. ადამიანიამტრაგიკულინიშნითიბა დებადაკვდება...ამაშიგანსაკუთრე ბულიარაფერია,მაგრამმოაზროვნე კაცობრიობა,მარტოობასთანბრძო ლასუამრავიცნობიერითუყოფითისა შუალებებითახერხებდა.ფილმი„13“ს გმირიკისპონტანურისიტუაციებით იწყებსფატალურიგანწყობისმარტოო ბასთანგაიგივებას. ქართულიდადასავლურიცნობიერე ბისკარდინალურადსხვა,სოციალურ ჭრილშიინტერპრეტაციასგვთავაზობს რეჟისორიდიტოცინცაძეთავისბოლო
ნამუშევარში„დაპირება“.მოქმედებას თანამედროვეთბილისში,დევნილთა ერთ ერთსაცხოვრებელკომპლექსში, თბილისისზღვაზედაუცხოელიდიპ ლომატისბინაშიგადავყევართ.მოზარ დიგოგონას,საშასდამისიუნებლიე მფარველის,კონფლიქტითდაწყებული შეხვედრა,მალემათდამეგობრებაში გადაიზრდება.ესურთიერთობაოდნავ „ველური“საშასპიროვნებისშეცნობა შეცვლასუნდაემსახურებოდეს.ყოველ შემთხვევაში,მაყურებელსაშკარადუჩნ დებაამგვარიგანცდა. უზნეოცხოვრებასშეჭიდებულიადამი ანებიკი,საშას„მეგობრები“,უცხოელის კოლეგები,თუმისისექსუალურიპარტ ნიორიქალი,ყველაფერსგააკეთებენ იმისათვის,რათაესურთიერთობაგაწყ დესდამამაკაციიძულებულიგახდეს, სამუდამოდდატოვოსსაქართველო. ამბრძოლაში,თითქმისნებისმიერი ხერხიამისაღები:ძალადობა,შანტაჟი, ნიმფომანიაზეფარულიმინიშნებებიდა ასეშემდეგ.ფილმისავტორებიმაქსი მალურადცდილობდნენგვერწმუნა, თურაოდენსუფთადაარაანგარებიანი გახლდათუცხოელისზრუნვაგოგო ნაზე.რამდენადსაინტერესოათავად საშასდამოკიდებულებამფარველის მიმართდაასევეაბსოლუტურად მოკლებულიაავზრახვებს.მაგრამ,რა
ოდენუცნაურადაცარუნდაჟღერდეს, ამკეთილშობილიდამოკიდებულების მხატვრულიინტერპრეტაცია,ვერსცდე ბასქემატურ,შიგადაშიგნაძალადევ ხერხებს.ასემაგალითად,ჩვენთვის ძნელიაგავიაზროთ,შემდეგრეალუ რადაღვიქვათამურთიერთობისფსი ქოლოგიურისიღრმე(რაზეცპრეტენზია ავტორთამხრიდანაშკარადშეიმჩნევა), როდესაცსაშასადამისიმფარველის ირგვლივარსებულიქართულისინამდ ვილე,მხოლოდაგრესიულიფსიქოზის ნიშანთამატარებელია.რათქმაუნდა, სამწუხაროდესსინამდვილემართ ლაცარსებობსჩვენსგარშემო–მისი მხატვრულიგანზოგადება,ამბიციური მსაჯულისპოზიციიდანხდება.უცხოელს აშანტაჟებენ,ბინძურმიზნებშისდებენ ბრალს,მიუსაფარსაშასინტერესებს საბაბადიყენებენდაყოველივეეს,რო გორცითქვა,აქტიურადგამოხატული აგრესიით,ბოროტმოქმედისგამომეტყ ველებითმომზირალიპერსონაჟების მიერხორციელდება. ფილმისდასაწყისში,ავტორები გვამცნობენ,რომამამბავსმართლაც ჰქონდაადგილიქართულრეალობაში. უცნაურიამგანცხადებაშიარაფერია. არათუმსგავსი,თავისიდაუნდობლო ბით,ბევრადმძიმესისასტიკეცჩვეული მოვლენაგახლავთდღევანდელობისა.
66
rodesac saqarT ve lo dan wa su li reJisore bis aRqmis Ta vi sebu re ba ni vaxseneT, ar gvi gu lis xmia mxo lod gamZafre bu li nega tiviz mi, an pi ri qiT, ara obieq tu ri nos tal giis Sede ge bi mxat vrul nawarmo eb Si. მაგრამ,მისიეკრანზეგადატანა,დაგვე თანხმებით,მნიშვნელოვანსიფრთხი ლეს,განზოგადებისუნარსმოითხოვს. სხვათაშორის,იგივერეჟისორისერ თერთიადრეულინამუშევარი,ფილმი „ზღვარზე“,სწორედგულწრფელობით, პრობლემისმხატვრულიგააზრებით გამოირჩევა.მითუმეტეს,ორმაგად სამწუხაროაისდამოკიდებულება,რაც ბოლონაწარმოებისმიმართგვიჩნდე ბა.გავიხსენოთფილმისერთ ერთი ეპიზოდი,სადაცსაშას„მეგობრები“, საოცრადაგრესიულიახალგაზრდები, უცხოელსგარკვეულთანხასსთხოვენ იმისსანაცვლოდ,რომარმისცემენ „ოფიციალურხასიათს“მისიდასაშას ურთიერთობას.ხსენებულიადამია ნებიამასდაუზუსტებელი„ორგანოს“ სახელითაკეთებენ.მსახიობიგიორგი გურგულია,მისთვისდამახასიათებელი ხაზგასმულიმანერულობით(რაც,რა თქმაუნდა,რეჟისორისმიერდასახული მიზნისშედეგია),ცდილობსდაარწმუ ნოსუცხოელიმისგამოუვალმდგომა რეობაში.მოქმედებამთავარიგმირის სახლისწინვითარდება.მომხდურთა აგრესიააშკარადუტრირებულია. უცხოელისსამართლიანიაღშფოთება, დაახლოებით,ავანსცენაზეგამოსული მოქალაქისწამოძახილებსგვაგონებს, მაშინ,როდესაც,ვიმეორებთ,მსგავსი ფაქტებიარცუჩვეულომოვლენაადა
არცავტორთაწარმოსახვისნაყოფი. ესფილმიერთერთიაიმფილმთაგან, რომელებიცორმაგისინამდვილისმო ტივსსთავაზობენმაყურებელს,მაგრამ განვითარებულსსოციალურიცვლილე ბებისზღვარზე.ამთემისგანზოგადება ასევეარშეიძლებამხოლოდქართულ სინადვილესთანკავშირში,ვინაიდან ანგარებისადაუთანასწოროსოცია ლურისინამდვილისმოტივებიზოგად საკაცობრიოა,მაგრამმისიპირობითი სივრცე,ბევრადუფროვიწროა,ვიდრე ბაბლუანის„13“ში. როდესაცსაქართველოდანწასული რეჟისორებისაღქმისთავისებურება ნივახსენეთ,არგვიგულისხმიამხო ლოდგამძაფრებულინეგატივიზმი,ან პირიქით,არაობიექტურინოსტალგიის შედეგებიმხატვრულნაწარმოებში.ჩვენ ხაზგასმითმივუთითეთიმსაინტერესო, საგულისხმოფსიქოლოგიურიმეტამორ ფოზისშესახებ,რაცმხატვრის,შემოქმე დისმიერმიჯაჭვულობისკომპლექსისა განგანთავისუფლებასახლავსთან. როგორცვხედავთ,ესპროცესი მართლაცარაერთგვაროვანიადაგა მოვლინებისუამრავხერხსპოულობს. ფაქტიკანონზომიერია.ხელოვნებაში მოღვაწეადამიანთაუმრავლესობა, როგორცწესი,გამოცდისსაკუთარ თავზეიმტენდენციებს,რაზეცზემოთ ვამბობდით.
დაინტერესებაადამიანისღირსების ნიშანთასხვადასხვაობითიმდენად მნიშვნელოვანითემაა,რომმხატვ რულინაწარმოებისსტრუქტურაში ნებისმიერიმცირეანნაკლებადმცირე თემისგანვრცობისშესაძლებლობას ქმნის.თუავტორიფლობსშესაბამის მსოფლმხედველურ,წარმოსახვით პოტენციას,მაშინამმიმართულებით აზროვნებაკომპლექსურიათავისი ბუნებით,მაგრამხშირადსაპირისპირო სურათსაცვაწყდებით.კვლავდიტო ცინცაძისფილმსმოვიშველიებთ.ამჯე რად,გვერდითიმოტივებისაერთოდ ვერგანვითარდა,როგორცმხატვრუ ლიჩანაფიქრისშედეგი.მთავარიგმი რები,თითქოსდროდადროდეკლა რირებასახდენენიმმტკივნეულიმძიმე პრობლემებისა,რომლებიცმართლაც ჩვენისინამდვილისგანუყოფელნა წილსწარმოადგენენ. შედარებითადრეულნამუშევრებ ში,„სტუმრები“და„ოჯახი“,დ.ცინცაძე, გარდაქართულისაზოგადოებისთვის ჩვეულიდამართლაცსაინტერესოთე მებისა,ნაწარმოებისფორმისძიებასაც დიდყურადღებასუთმობდა.ქრონიკის სახითგაცოცხლებულიმხატვრული თხრობა,ფილმში„სტუმრები“დამდო რემონტაჟით,მაგრამდრამატული ურთიერთობებითსაინტერესო„ოჯახი“, თითქოსხსენებულიძიებისგამართ
67
ლებასგვპირდებოდა.„დაპირება“კი, სამწუხაროდ,ფორმალურმანერული, პრეტენზიულიტემპორიტმითვითარ დება,რაცკიდევუფროამძაფრებს ერთგვარწყენასამ,გავიმეორებთ, მეტადმტკივნეულითემისმხატვრული გააზრების,წარმოჩენისარასრულყო ფილებისგამო. ქართველმაყურებელს,ალბათ, არასოდესდაავიწყდებაისრეზონანსი, რომელსაცალეკოცაბაძისფილმები იწვევდნენაგრესიულადდაპოზიტი ურადგანწყობილმაყურებელში.მან, ერთ ერთმაპირველთაგანმამოახერხა საოცარისინამდვილით,ბუნებრიობით, უტყუარიდამაჯერებლობითადაამავე დროს,დაუნდობლობითეთქვასაზო გადოებისათვისის,თურასფიქრობს მისმიერდაკანონებულ,ნორმადქცე ულყოფაზე.სწორედამისგამო,(მისი დებიუტიკინოშიმხატვრულიფილ მი„ლაქა“),80იანწლებშიყველაზე პრიმიტიულადმოაზროვნე,„ზნეობის სადარაჯოზემდგომი“ადამიანების სამიზნედიქცა.ნაკლებიმასშტაბებით, მაგრამმაინცშეირისხამოგვიანებით გადაღებულიფილმი,–„ღამისცეკვა“. ქართველიმაყურებლისნაწილი,ისე ხვდებოდამისგვერდითარსებული ფსკერისმხატვრულასახვას,თითქოს პირველადშეიტყოამისშესახებდაარ იცის,რასაჭიროაძალადობისდემონ სტრირება,თუნდაცასეთირამმართ ლახდებოდეს,რეალურცხოვრებაში. რატომუნდაშეწუხდესმაყურებელი იმისცქერით,რასაცყოფაშიარასოდეს მიიჩნევსსაკუთარპრობლემად. ისევე,როგორცადრეულპერიოდში, ამჯერადაცალეკოცაბაძემთანამედ როვესინამდვილისისმკაცრიწერტი ლიამოირჩია,რომელიცარასდროს არშეიძლებაიყოსერთმნიშვნელო ვანი.„რუსულისამკუთხედი“,საბჭოთა კავშირისნგრევისშემდეგგანვითარე ბულიმოვლენებისშესახებ,კერძოდ, ჩეჩნეთისტრაგედიისმსხვერპლთა, დამნაშავეთადაახალითაობისმძიმე ხვედრზეგველაპარაკება.მარტივი სამკუთხედი,ასევემარტივადდაცაბა ძისათვისდამახასიათებელიარააგრე სიულისისასტიკითითრევსადამიანებს
ჩაკეტილწრეში.სრულიადახალგაზ რდაგამომძიებელი,სტაჟიორი(მსახ. ანდრეიტკაჩენკო),დიდიენთუზიაზმით დაპატრიოტიზმით,რომელიც„მას ასწავლეს“,როგორცთავადამბობს, იკვლევსუცნობიმკვლელისსაქმეს. მკვლელიუსწორდებაყველას,ვისაც კიკავშირიჰქონდაჩეჩნეთისომში იარაღითვაჭრობისანუბრალოდ ღალატისადამკვლელობისფაქტებ თან.შურისმაძიებელი,თავისდროზე, ჩეჩნეთისმოქალაქე,სკოლისყოფი ლიპედაგოგია.იგისაკუთარიოჯახის ტრაგედიის,მეომართაღალატისმო ნაწილეა.ერთ ერთიიმათგანია,ვინც მსხვერპლიდანდაუნდობელშურის მაძიებლადშეიძლებაგადაიქცეს.ამ საშინელებასეწირებიანდამნაშავენიც დაუდანაშაულონიც.თითქოს,ტრა დიციული,ერთიშეხედვითჩვეული, ბანალურისიუჟეტურიქარგაა. უპირველესყოვლისა,უნდააღი ნიშნოსისუტყუარიალღო,რომ ლისწყალობითაც,ალეკოცაბაძის სამსახიობოარჩევანს,ჩვენიდროე ბისათვისნანატრმოვლენადქცეულ რეალიზმამდემივყევართ.„ლაქა“დან მოყოლებული,ამბოლონამუშევ რითდამთავრებული,არათუმთავა რი,არამედეპიზოდურიროლების შემსრულებლები,ფაქიზი,ფრთხილი დრამატულისიზუსტითგამოირჩევიან. მიუხედავადიმისა,რომამრეჟისორის ნაწარმოებებიმუდმივადმძიმე,ტრა გიკულიინტონაციებისმატარებელია, მისიდამოკიდებულებასათქმელისა დაგმირებისმიმართ,იმდენადნათე ლია,იმდენადსწრაფადგამოიკვე თებახოლმეამათუიმსოციალური გარემოსსაფუძვლიანიცოდნა,მისი შეგრძნება,რომპათეტიკურიმოტივე ბისათვისადგილიაღარსადრჩება. ავტორი,კინოროლზემუშაობისას, მსახიობისშინაგანრესურსებზეამახ ვილებსყურადღებას–შთაბეჭდილება დაახლოებითასეთია.თავისთავად, ესკინემატოგრაფისსპეციფიკისშე მადგენელი,ძალზემარტივინიშანია, თუმცა,ვერვიტყვით,რომჩვენიმაყუ რებელისხვაშემთხვევებშიგანებივ რებულიაამსისადავით.
ალეკოცაბაძეარეძებსდამნაშა ვეს–ესიშვიათისაავტოროპოზიციაა. პოზიცია,რომელიცხელოვანისთვის მუდმივიშინაგანიბორგვისსაგანია. იგივეპოზიციასშევნიშნავდითწინა თაობისრეჟისორთამცირენაწილის ნამუშევრებში,მაგრამ,განსხვავებულ მხატვრულსივრცეშიდაგანსხვავებულ თემატურჭრილში.ასემაგალითად,ო. იოსელიანისშემოქმედებაზესაუბრი სას,საკმაოდხშირადვიყენებთმისი საავტოროპოზიციისიგივეფორმული რებას–მოუწესრიგებელსამყაროში, იგიარასდროსარეძებსდამნაშავეს, პირიქით,უყვარსკიდეცთავისიგმირე ბი,ისეროგორც„გზააბნეულიბავშვები“ (ესსიტყვებიოთარიოსელიანსეკუთ ვნის).თუმცა,ისევე,როგორცნებისმი ერი,ფართოდიაპაზონითმოაზროვნე შემოქმედი,ო.იოსელიანიცშორსაა ვინმეს,ანრაიმესგაიდეალებისაგან. უნდააღინიშნოს,რომავტორმა სულაცარგადატვირთაფილმიიმ თემებითადამოტივებით,რაცისედაც, თავისთავადიკითხებადაძალზე მტკივნეულიაჩვენისინამდვილის თვის.ბიბლიურიდათანამედროვე სამკუთხედიკვლავშეიკრა,მაგრამ სრულიადსხვაგვარსივრცეში,ვიდრე ესფილოსოფიურისპექტრია. როგორცვხედავთ,ამრამდენიმე ფილმისადაავტორისმხატვრული კონცეფციისმოკლედმიმოხილვის შედეგად,კვლავსაავტოროპოზიცი ის,რეალიზმისადათემატურდრამა ტურგიულიმთლიანობისსაკითხები გამოიკვეთა,როგორცუმთავრესი, უმნიშვნელოვანესი,ქართველი(და არამხოლოდქართველი)მაყურებ ლისცნობიერებაშიმიმდინარეპრო ცესებისგასახსნელად.კიდევუფრო სრულყოფილისურათისშესაქმნელად კიამდასხვა,დასავლეთშიშექმნი ლიქართველავტორთაფილმების ფორმისეულიდინამიკაუნდამოვიშ ველიოთ,რაცვრცელიდაშემდგომში ცალკეგანხილვისმოტივიიქნება. >> ქეთევან ტრაპაიძე, ნათია კოპალეიშვილი
68
konf liq ti re a lo bas Tan 1921წლისათვისბრიტანეთისიმპე რიადედამიწისერთმეოთხედსაკონ ტროლებდა.მსოფლიოსპირველისა ხელმწიფოსთვისკუნძულიირლანდია უბრალოკოლონიასარწარმოადგენ და–ისქვეყნისთვისგანსაკუთრებულ დაგანუყოფელნაწილადიყომიჩნე ული.ამიტომსახელმწიფოგანსაკუთ რებულადმტიკვენულადაღიქვამდა აქდაწყებულგანმათავისუფლებელ მოძრაობას,ესტერიტორიაიაფისაკ ვებისადამუშახელისმუდმივწყაროს წარმოადგენდა.ირლანდიაშეიძლება ქცეულიყოდაჩაგრულიხალხებისთ ვისმაგალითადთავისუფლებისთვის ბრძოლაში.იგიბრიტანეთისთვისსა კუთართავსაცნიშნავდადასხვასაც, ამგვარიგაორებულიდამოკიდებულე ბაიყომუდმივად. კენლოუჩიარაერთხელშეხებია ბრიტანეთირლანდიისურთიერთო ბებს.1990წელსგამოდისფილმი „ფარულიგეგმები“.კონფლიქტი ჩრდილოეთირლანდიაშიგამწვავდა, ვხედავთ,როგორიგრძნობაყველგან ბრიტანეთისმკაცრიხელი,სახელ მწიფოყველანაირადცდილობს, შეინარჩუნოსჩრდილოეთირლანდი ისტერიტორია,უკანარაფერზეიხევს, მათშორისმკვლელობებზეც.ყველა, ვინცამდანაშაულელებშისახელმწი ფოსკვალსხედავს,უნდაგაჩუმდეს.
თუკიესვერხდება,პოლიტიკოსები ადამიანებისმკვლელობებზეცხუჭავენ თვალს.პოლსალივანისბუნდოვანი მკვლელობისკვალისწორედძალა უფლებისინსტიტუდებამდემიდის. თუკისაუკუნისდასასრულსსა ხელმწიფოშედარებითმოქნილად ცდილობსთავისიძალისდემონ სტრირებას,ყველაფერისუფთად უნდაგაკეთდეს,რომბრიტანული ხელისუფლებამშრალადგამოვი დეს.საუკუნისდასაწყისშისულსხვა ვითარებაიდგა.კენლოუჩისფილმის „ქარი,რომელელიცქერისღეროს აქანავებს“მოქმედებასწორედერთი საუკუნისწინანდელირლანდიაშიგა დადის.ბრიტანელებისსადამსჯელო ექპედიციამმთელიკუნძულზესაშინე ლიტერორიდაამყარა,ისჯებაყველა შეკრება,მათშორის–ფეხბურთის სათამაშოდაც.მუდმივშიშსადასისას ტიკეშიცხოვრებისშემდეგადამიანები იწყებენთვითგამორკვევას.მალე ვეხვდებიან,რომცხოვრებამეფის მონობისქვეშშეუძებელიადაიწყება პარტიზანულიმოძრაობა.ძმებიტედი დადეიმონოდონოვანებიპარტიზან თარიგებშიაღმოჩნდებიან. გულუბრყვილობაიქნებოდაიმის მტკიცება,რომერთიპარტიზანულ გაერთიანებასშეუძლიაკონკრეტულ ცვლილებებამდემიიყვანოსმსოფ
ლიოსპირველისახელმწიფო.ეს გაერთიანებაარისგანზოგადებული სახეიმისა,რაცსაერთოდხდებოდა. ფილმშიმხოლოდგაკვრითახსენე ბენ,მაგრამირლანდიაერთგვარად ხდებაკატალიზატორიდაპყრობილი ხალხებისებისთვის,იწყებადამოუ კიდებლობისთავისბრძოლასხვა კოლონიებშიც.სიტუაციაგამოსწორე ბასაღარექვემდებარება,ბრიტანული იმპერიისრღვევისპროცესიდაწყე ბულია.პარტიზანულიმოძრაობის ყველამოქმედებაზეხელისუფლება სათანადორეაგირებასახდენს,ამი ტომაცცვლისტაქტიკას,დათმობის პოლიტიკაზემიდის. ფილმშინაჩვენებიაორიისტორი ულიმოვლენა–ირლანდიისთვის ავტონომიისმინიჭებადასამოქალა ქოომისდაწყება.ვხედავთარამხო ლოდძალაუფლებისინსტიტუტების, ხელისუფლების,ეკლესიისადაბიზნეს კლასისთვითგადარჩენისათვისმცდე ლობებს,არამედმთავარს–უბრალო ადამიანებისცხოვრებას,რომლების თვისაც,თუირლანდიაეკონომიკუ რადაცარჩამოშორდებაბრიტანეთს, არაფერიიცვლება. ესფილმიეკრანებზეგამოვიდა2006 წელს.ესარისპასუხიმსოფლიოში შექმნილრეალობაზე,ესისდროა, როდესაცა.შ.შდამისიმოკავშირეე
69
70
ბიერაყისკამპანიასახორციელებენ იმპერიალისტურიავანტურისმი მართ(ლოუჩისსიტყვები).კენლოუჩს არაერთხელდაუფიქსირებიათავი სიუარყოფითიდამოკიდებულება. ერაყისთემასეძღვენებაასევეფილმი „ირლანდიულიმარშრუტი“სადაც აშკარავდებაომისაბსურდულობა, რომელიცპირველრიგშიუდანაშაუ ლოადამიანებსარტყამს. კენლოუჩიმიეკუთვნებაიმთაობას, რომელმაც60იანწლებშიდაიწყო ფილმებისგადაღება.მისთვისდა ზოგადადამთაობისთვისმთავარი იყომაქსიმალურირეალისტურობა, ჩვენებაიმისა,თუროგორიასაშუალო სოციალურიფენისცხოვრება,როგორ ებრძვისყოველდღიურრუტინაშიჩა ძირულიადამიანიუსამართლობებს. ლოუჩსარაერთიფილმიაქვსგადა ღებულიიმისშესახებ,თუროგორაღ მოჩნდებაადამიანებიკრიტიკულდა მძიმესიტუაციებში,დაროგორცდი ლობენთავიდააღწიონუსამართლო ბებისლაბირინთს.ესუსამართლო ბებიკიმრავლადაა:უსახლკარობა (კეთიბრუნდებასახლში),უმუშევრობა (ესთავისუფალისამყარო,ტკბილი თექვსმეტიწელი),უსამართლოკა ნონმდებლობასთანბრძოლა(ჭიამაია ჭიამ აია),არაადამიანურიშრომის პირობები(ნავიგატორები,პურიდა
ვარდები),იმპერიალისტურსახელმ წიფოინსტიტუტებთანდაპირისპირება (მიწადათავისუფლება,ქარი,რომე ლიცქერისღეროსაქანავებს)დაა.შ. ამუკანასკნელშიპერსონაჟებიარიან პერიფერიულიირლანდიულისოფ ლიდან,უბრალოგლეხები,რომლე ბიცარგამოირჩეოდნენგანსაკუთრე ბულიგმირულითვისებებით,მათთვის მთავარიაცხოვრება,თავისუფალდა მშვიდცხოვრებასკიმოპოვებასჭირ დება,ესმძიმეპოლიტიკურიყოფა ააღებინებთმათიარაღსხელში. ერთ ერთინტერვიუშილოუჩიაცხა დებს:„მთავარია,იყოერთგულიიდეი სადაღირსებაარდაუკარგოპერ სონაჟებს.მაშინაცკი,თუფილმებში ისინისაშინელრამეებსსჩადიან,შენ მაინცყოველთვისუნდაგაგაჩნდეს ადამიანურიპატივისცემამათმიმართ. მრავალფილმშიგაქვსგანცდა,რომ ისინისრულიადექსპლუატირებულნი არიანსაკუთარიემოციებით“.პერსო ნაჟებთანასეთი,შეიძლებაითქვას, ჰუმანურიდამოკიდებულებითისუახ ლოვდებამისთანამედროვებრიტა ნელრეჟისორსმაიკლის. სახელმწიფოინსტიტუტებისადა ადამიანისშეჯახებისთემასეხებამაიკ ლისფილმი„ვერადრეიკი“.მოქმე დებებივითარდება50იანიწლების ლონდონში,ესისდროა,როდესაც
ბრიტანეთშიტრადიციულიმორალი, კონსერვატიულობაკვალვაცმნიშვნე ლოვანროლსთამაშობს,ოჯახისინ სტიტუტიშეურყეველიავტორიტეტია, პოლიტიკურდასაზოგადოცხოვრება ში,რეალურიცვლილებებიდაწყებუ ლიარაა.1967წლამდემოქმედებდა კანონი,რომლითაცაბორტიდასჯად ქმედებადითვლებოდა. აბორტისკრიმინალიზებითპრობ ლემაარგვარდება,პირიქით, სამედიცინომოქმედებებიგადადის მიწისქვეშეთში,ისეთადგილებში,სა დაცჰიგიენისნორმებიარაადაცული დაამპროცედურებსახორციელებენ ძირითადადარაპროფესიონალები. სახელმწიფოსდამსჯელისფუნქცია აქვსაღებული,ნაკლებადზრუნავს სოციალურსაკითხებზე,თითოეული ადამიანისთვისელემენტარულიკე თილდღეობისშექმნაზე,უკვედაბა დებულ,უსახლკარობავშვებზედაამ დროსგამოდისჯერარდაბადებულთა უფლებებისსადარაჯოზე.საბოლოოდ კიმიზანი–დაიცვანსიცოცხლე–ცი ნიკურია,რადგანაცვერცერთსიცავენ დაარალეგალურიაბორტებითქალ თასიკვდილიანობაცმატულობს. შორეულ1942წელსკარლთეო დორდრეიერიშეეხოამთემასდა გადაიღოკულტურფილმი„დედები“. როგორუნდაეხმარებოდესსახელ
71
მწიფომიუსაფარდაგაჭირვებაში მყოფმარტოხელადედებს,ბავშვის დაბადებაყველასთვისსასიხარულ მოვლენასუნდაწარმოადგენდეს, სახელმწიფოკიგაჭირვებაშიმყოფებს ეხმარებოდესდაარდაუშვასახალი სიცოცხლისარდაბადებასოციალუ რიუსამართლობისგამო.დრეიერმა აბორტისკეთებისმთავარიმიზეზი ყოფასდაუკავშირა. მაიკლისთანვერადრეიკიგანე კუთნებასაშუალოსოციალურფენას. ჰყავსოჯახი,ქმარი,შვილები,ერთი შეხედვით,ისარაფრითგამოირჩე ვასაზოგადოებისსხვაწევრებისგან. მაგრამმხოლოდერთიშეხედვით; მისთვისმთავარიაგაჭირვებაშიმყო ფიქალებისდახმარება,ამიტომაკე თებსაბორტებს,რისთვისაცარანაირ ანაზღაურებასარიღებს.მასშემდეგ რაცერთ ერთიშემთხვევაგამოაშ კარავდება,პოლიციავერასსახ ლიდანაიყვანს.ირკვევა,რომვერა უანგაროდჩადისამსაქციელს.რაც ყველასთვისგაუგებარიაღმოჩნდება. საზოგადოდმიღებულიაზრია,რო დესაცადამიანიშეგნებულადმიდის კანონდარღვევაზე,მანრაღაცმატე რიალურისარგებელიუნდანახოს. მაგრამვერასშემთხვევაშიესასე არაა,ამიტომაცისბოლომდეუცხო ხდებაყველასთვის,შვილებიზურგს
აქცევენარაიმიტომ,რომმოხუცმა დედამკანონიდაარღვია,არამედ იმიტომ,რომკანონდარღვევისლო გიკაგაუგებარიამათთვის,დედა,რო მელთანერთადაცმთელიცხოვრება გაატარეს,ისარაღმოჩნდა,ვინცეგო ნათ;ფიქრობდნენ,ბოლომდეშესწავ ლილიჰყავდათ,მაგრამმოტყუვდნენ, აღმოჩნდა,რომმოხუციდედისმსოფ ლხედველობამათთვისუცხოა.ვერც პოლიციელები,ვერცქალთაკო ლონიაშიმყოფისხვაპატიმრებივერ ხვდებიანდანაშაულისარსს,ქმარიც კიმხოლოდიმიტომუჯერებს,რომ უყვარს.საბოლოოდმისთვისაცგაუ გებარიავერასსაქციელი.ამითერთი რამაანათქვამი–საზოგადოებისთვის უანგაროსამსახური,ქალისტკივილის გაზიარება–უცხოა.მხოლოდვერამ იცის,რატომჩადისამას,მასარშეუ ძლია,გაჭირვებულიქალიდატოვოს მარტო,მასაცხომიგივეამბავიგადახ დაოდესღაც...ისთანახმააგააკეთოს აბორტიდაამგზითდაუპირისპირდეს უსამართლოკანონმდებლობას. სახელმწიფოსადაძალაუფლე ბისინსტიტუტებისთვისმოხუცივერა ისეთივესაფრთხესწარმოადგენს, როგორცირლანდიელიპარტიზანები ზემოდნახსენებლოუჩისფილმში.მან გაბედადასახელმწიფოსდაარტყა ყველაზემტკივნეულადგილას,უსა
მართლოდააბსურდულკანონმდებ ლობასარდაემორჩილა. სასამართლოვერადრეიკსსაპყრო ბილეშიუშვებს,ისრომცარდასჯი ლიყო,ამითარაფერიშეიცვლებო და,უკვესხვადროსსხვაადამიანს დასჯიდნენანალოგიურიმუხლით. პრობლემაარისის,რომსახელმწ ი ფოცდილობსქალისსხეულზეკონ ტროლიდააწესოს,განუსაზღვროს ცხოვრება. მიუხედავადიმისა,რომორივე რეჟისორი–ლოუჩიდამაიკლიყო ველდღიურობასადა„ჩვეულებრივ” ადამიანებზეიღებენფილმებს,მათ შორისდიდიგანსხვავებაა.ამაზემაიკ ლიერთ ერთინტერვიუშიამბობს: „ორივემოვდივართტელესივრციდან დაორივემშევქმენითფილმებიყო ველდღიურობაზე,მაგრამჩვენგანგ ვასხვავებსსტილისტიკა,მისფილმებ შიმესიჯიერთიადაგასაგები:„ლოუჩი გამოუსწორებელიმარქსისტია!“.ჩემი ფილმებიასეთინათელიარარის,მე ვცდილობ,მაყურებელთანისეთდი ალოგშიშევიდე,რომმანყურებისას შეძლოსმესიჯისშექმნა“. თანამედროვეკინოშიძალიან ცოტაა,ვინცკარგ,სოციალურპო ლიტიკურკინოსაკეთებს.კენლოუ ჩისგვერდითღირსეულადიკავებენ ადგილსძმებიდარდენები.მარტივია,
72
აჩვენომძიმესოციალურიყოფა, „დაჩაგრულიხალხი“,გამოსავლის არარსებობადაა.შ.ეს,ჩემიაზრით, ცოტამოძველებულია,ასეთსოცია ლურკინოსძალიანბევრიაკეთებს. მაგრამძმებდარდენებთანმოშლი ლია„დაჩაგრულიდამჩაგვრელის“ დიქოტომია,მუდმივადარისიმის რწმენა,რომადამიანებსშორის სოლიდარობაშესაძლებელია,თან ესკეთდებაისე,რომარმოხდესადა მიანებისიდეალიზებადაგანსაკუთ რებულჰუმანურტიპებადგამოყვანა, ისინიარიანისეთები,როგორებიც არიან.ამასემატებათანამედროვების წინაშეარსებულიპრობლემებისწარ მოჩენადამათზეერთმნიშვნელოვანი პასუხისგაცემა,პასუხებისსაინტერე სოობასმისიარაორდინალურობა დაუკვეარსებულიკლიშეებისადა სტეროტიპებისაგანდაშორებაგანაპი რობებს.ხშირადააპასუხიგაცემული, მაგრამყველაფერიდასრულებუ ლიარაა,ღიაფინალიმუდმივობის განცდასქმნის.ესხერხიპირველივე, 1996წ.გამოსულმხატვრულფილმში („დაპირებაში“)გამოჩნდა. ძმებიკინოშიდოკუმენტურიფილ მებითმოვიდნენ.მათიკინოსტილი თავიდანვენათლადგამოჩნდა,მთე ლიფილმისაგებასუბიექტურკამერა ზეა,დარდენებთანკამერაისეთივე
ცოცხალია,როგორცპერსონჟები, ისყველაფრისმიმართრეფლექსიას ახდენს.ჯერკიდევმაქსოფულსთა ნაა,როცაიშლებაზღვარიკამერა სადაპერსონაჟსშორის,კამერის მოძრაობა,პერსონაჟებისმოძრაობა თუუძრაობა,კადრისკომპოზიცია, ყველაფერიმნიშვნელოვანია,ყველა ფერსაქვსთავისიფუნქცია,არაფერი არააშემთხვევითი.სწორედასევე დარდენებთანაც,საუკუნისბოლოს ხელისკამერისგამოგონებამ,ამის შესრულებაკიდევუფროგააადვილა. ამორრეჟისორსშორისმხოლოდ სტილისტურიმსგავსებაა,აერთიანებთ ყველაზემთავარი–კინოენა,ოფულს არაინტერესებსაქტუალურითემები თუმოვლენები,ძმებს–კი.ლუკდარ დენისსიტყვები–„ჩვენარგვჭირდება ესთეტიზაცია,ჩვენგვინდაყოველ დღიურობა“–ზუსტადგამოხატავს დარდენებისკინოსარსს,ისხაზი,რო მელიცპირველიფილმიდანიწყება, დღემდეარშეწყვეტილა,არასდროს უღალატიათამპრინციპისთვის. ლოუჩისგანგანსხვავებით,დარდე ნებიარაჩენენამბოხისგრძნობას, ისინიწარმოსახავენრეალობას,შე იძლებაუსამართლოს,მაგრამისეთს, როგორიცარის.იღებენპოლიტი კურკინოს,აქტუალურისოციალური პრობლემებით,მაგრამმაყურებელს
არაფრისკენმიუთითებენ,ესყველაზე კარგადფინალებიდანჩანს. სამივერეჟისორთანხდებაერთირამ –პერსონაჟებსარმოსწონთისყოფა, რომელშიცცხოვრობენ,კონფლიქტ შიარიანრეალობასთნდაიწყებენამ რეალობისშეცვლას,ზოგსგაცნობი ერებულიაქვს,ზოგსარა.ლოუჩთან ირლანდიელმაპარტიზანებმახელში იარაღიაიღესდაბრძოლადაიწყეს ცვლილებებისათვის,ვერადრეიკმა ფარულადდაარღვიაუვარგისიკანო ნი,დარდენებთან–იგორმამამისავ ტორიტეტისუარყოფითდააფრიკელი ემიგრანტისდახმარებითსაკუთარი პიროვნებისდაბადებისაკენგადადგა პირველინაბიჯი. პროცესისშეცვლისაკენგადად გუმლიერთინაბიჯიკიგულისხმობს, რომისადრეთუგვიანმოგვარდება, მაგრამსოციალურიკინოსთვისმნიშ ვნელოვანიაისახალიკონფლიქტი, რომელიცკვლავგაჩნდება,რადგან ესარისმუდმივიციკლი.კონფლიქტი, მოგვარებადაკვლავკონფლიქტი, ასედაუსრულებლად. >> ნიკა ჩიკვილაძე
73
ინდუსტრია და თანამედროვე ტექნოლოგიები
74
xe liT ga da Re bis Ta na med ro ve teq no lo gi e bi მიუხედავადიმისა,რომდინამიკური კომპოზიციებისგადასაღებადდღე ისათვისუამრავისხვადასხვატიპისა დამოდიფიკაციისურიკა,ამწედასხვა მოწყობილობაარსებობს,იშვიათია ფილმი,რომელშიცოპერატორსთუნ დაცრამდენიმეკადრისხელითგადა ღებაარუწევდეს.ხელითგადაღებას უმეტესწილადიყენებენიქ,სადაც დინამიკურიკადრისგადასაღებად გაძნელებულიაურიკის,ამწისდასხვა ტექნიკურიმოწყობილობისგამოყე ნება.ასეთიკადრებისგადაღებისას ძირითადპრობლემადდგებაკადრის მდგრადობა. ტექნიკურიამოცანისგარდა,ხელით გადაღებასხშირადმხატვრულიამო ცანებისგადასაჭრელადაცმიმართა ვენ,რაკიღა,სწორადგააზრებული ხელისკამერისმოძრაობამაღალ მხატვრულდაემოციურკადრებს იძლევა.საკმარისიაგავიხსენოთ, მიხეილკალატოზიშვილისფილმი „მიფრინავენწეროები“,რომელიც „ოქროსპალმისრტოს“მფლობელი ერთადერთისაბჭოთასრულმეტრა ჟიანიფილმია,დაისფაქტი,რომმის
წარმატებაშიმნიშვნელოვანიწილი სწორედოპერატორსერგეიურუსევ სკის„მფრინავ“კამერასეკუთვნის. ურუსევსკისეულმაგამოსახულებამ ახლებურადაამეტყველახელისკა მერისკადრი,უჩვეულოდსისხლსავ სედინამიკითგადმოსცაადამიანის სულიერიმდგომარეობისვიზუალური შესატყვისი,რომელმაცმაყურებელში დიდიემოციაგამოიწვია. ხელისკამერაურუსევსკისადაკა ლატოზიშვილისმთავარიშემოქმედე ბითისაშუალებაგახდამათმომდევ ნოერთობლივნამუშევარშიც–„მე ვარკუბა“,სადაცდინამიკურიკამერა პრაქტიკულადგაუჩერებლადიღებს კადრ ეპიზოდებს.ამმხატვრულმა ხერხმა1960იანიწლებისკინოენა საოცარიშესაძლებლობებითგაამ დიდრა. მაგრამდინამიურკამერასშესაბა მისიდრამატურგიადაასევეშესაფე რისირეჟისორულიგადაწყვეტათუარ უდევსსაფუძვლად,იგიფორმალურ ხერხადგადაიქცევადამისიზემოქმე დებატექნიკურიტრიუკისსახეეძლე ვა.60იანწლებშიბევრმაოპერატორ
მამიბაძაურუსევსკის,ისევედაუყენა ხელისკამერასფართოკუთხიანიოპ ტიკადადაიწყეს„სირბილი“,მაგრამ ამსაქმიდანუმეტესწილადარაფერი გამორჩეულიარშექმნილა. რაცშეეხებადოკუმენტურკინოს,აქ ხელითგადაღებახშირადგამოსახუ ლებისშექმნისერთადერთისაშუ ალებაა,დაამიტომმეტნაკლებად არამდგრადიკადრებიხშირადმისი დოკუმენტურობისმახასიათებელია დაასეთისნიშანთვისებადაცითვ ლება.ცხადია,კადრისრყევასაცაქვს თავისისაზღვარიდაარამდგრადი კადრი„აჯანჯღარებულად“არუნდა იქცეს,რომლებშიცმაყურებელსძირი თადიინფორმაციისაღქმადაგაგება გაუძნელდება.მხატვრულკინოში ცნობილიაშემთხვევები,როცაარამდ გრადი,სპეციალურად„აჯაყჯაყებული“ კადრიქმნისმხატვრულსახეს:მა გალითად,შეგვიძლიაგავიხსენოთ დასაწყისიეპიზოდიფილმში„რიგითი რაიანისგადასარჩენად“,(Saving PrivateRyan,1998,რეჟ.სტივენსპილ ბერგი,ოპე.იანუშკამინსკი),სადაც საჭიროიყოსაფრონტოოპერატორის
75
ნამუშევრისილუზიისშექმნა,მაგრამ ეს,როგორცწესი,გამონაკლისია;ასე ვე,შეგვიძლიაგავიხსენოთ„დოგმა 95“ისვიზუალურისტილი,რომელ მაცპირველითაობებისხელისსა მოყვარულოვიდეოკამერისკადრის არაპროფესიული„ჯაყჯაყი“შემოქმე დებითიმიმართულების„ბრენდის“ ხარისხშიაიყვანადაგამომსახველო ბითმარკადაცკიაქცია. უმეტესშემთხვევაშიმხატვრულიკი ნოსოპერატორებიცდილობენ,რომ ხელითგადაღებულიკადრებიმაქსი მალურადმდგრადიდასტაბილური იყოს,მოძრაობაკიმდორედარბი ლი.ძირითადიპრობლემაამპროცეს შიე.წ.„მეორერიგისშეშფოთებებია“, მარტივიენითკი–კამერის„ყანყალი“, რომელიცმაყურებლისყურადღებას ფანტავსდაგამოსახულებისარსის აღქმაშიხელსუშლის.კადრისდაბა ლანსებისმიზნით,მთელიმსოფლიოს ოპერატორებისადაკინოტექნიკის ინჟინრებისმიერარაერთიდამხარე ტექნიკურიმოწყობილობააშექმნილი. ამგვარმოწყობილობებს,სადგამებს, მხრისკონდახშტატივებსდასხვა
სისტემებსხშირადთვითონოპერატო რებიქმნიდნენ. დღეისათვისყველაზეპოპულარული მასტაბილიზებელიმოწყობილობაა „სთედიკამი“(Steadicam),რომლის გამომგონელადაცითვლებაამერიკე ლიკინოოპერატორიგარეტბრაუნი (GarrettBrown).სთედიკამისპირველ საწარმოოვარიანტს,რომელიც1975 წელსდამზადდა,„ბრაუნისსტაბილი ზატორი“(BrownStabilizer)ეწოდა. სთედიკამიაერთიანებსურიკის მდგრადკადრსხელისკამერისმოქ ნილობასთან.მისისხვადასხვამოდი ფიკაციებიგათვლილიასხვადასხვა ზომისდაწონისპროფესიულკინო დავიდეოკამერებზე.მოწყობილობის ძირითადინაწილიაკამერისმასტა ბილიზირებელი„ელასტიკურმხარზე“ (isoelasticarm),რომელიცზამბარების დადრეკადიმასალებისგანდამზა დებულიელემენტებისკომბინაციას წარმოადგენს;მხარიმიმაგრებულია სპეციალურიმტკიცემასალისგან დამზადებულჟილეტზე,რომელსაც ოპერატორიჰოკეისტისდამცავიჯავ შნისმსგავსადიცვამს.„ელასტიკურ
მხარზე“დამაგრებულიკამერისვიზი რიოპერატორისთვისმიუწვდომელი ხდება,დაამიტომგამოსახულების კომპოზიციისკონტროლისათვის სთედიკამიაღჭურვილიამონიტორით, რომელზეცოპერატორიხედავსკა მერისობიექტივისმიერმოწოდებულ გამოსახულებას. სთედიკამმა1970იანწლებშივემოი პოვაპოპულარობა.მოძრავიკამე რითმუშაობისგამარტივებამკინოდა ვიდეომწარმოებლებისდიდიინტე რესიგამოიწვია.1976წელსჰაკსელ უექსლერი„ოსკარის“მფლობელი გახდაფილმისათვის„წარმატებისკენ მიმართული“(BoundforGlory1976, რეჟისორიჰოლეშბი(HalAshby),რაც სწორედგარეტისსტაბილიზატორის გამოყენებისშედეგიდაამმოწყო ბილობისაღიარებაიყო.სთედიკამი გამოიყენესისეთიფილმებისგადა ღებისას,როგორიცაა,მაგალითად, რეჟისორჯონშლეზინგერისთრი ლერი„მარათონელი“(MarathonMan 1976)(ოპერატორიკონრადჰოლი) –დასტინჰოფმანითდალორენს ოლივეთიმთავარროლებში,აგრეთ
76
ვე,სილვესტრსტალონესსცენარზე აგებულისპორტულიდრამა„როკი“ (Rocky1976),სტენლიკუბრიკისფსი ქოლოგიურსაშინელებათაფილმი (TheShining1980)ჯეკნიკოლსონით მთავარროლში,დაა.შ.ამფილმებში ეპიზოდისდრამატურგიულიგადაწყ ვეტაერთდროულადმოითხოვდა კამერისთვისუფალმოძრაობასდა კადრისსტაბილურობას. ტელევიზიაშისთედიკამმაგავრცე ლებამოიპოვასპორტულისანახაო ბებისტრანსლაციებში,კერძოდ,ფეხ ბურთისრეპორტაჟებისას,რომელთა გადაღებისასაცოპერატორები,პირ დაპირიგაგებით,დასდევენბურთსაც დაფეხბურთელებსაც. სთედიკამირთულიმოწყობილობაა დამისიმოსახმარებლადოპერა ტორსმრავალისირთულისდაძლევა უხდება.ესსირთულეებიიმდენად სპეციფიკურია,რომსთედიკამით გადასაღებიკადრებისათვისგადამ ღებჯგუფშისპეციალურადიწვევენ სთედიკამისოპერატორს,რომელიც დამდგმელიოპერატორისმითითე ბითიღებსკონკრეტულეპიზოდებს. სთედიკამისოპერატორსმოეთხოვება გამორჩეულიფიზიკურიძალაც,რაკი
ღააღჭურვილობასაკმაოდმძიმეადა მისიშემოქმედებითიამოცანებისთვის გამოყენებაცგარკვეულუნარჩვევებს მოითხოვს. სთედიკამისგამოგონებისშემდეგ შეიქმნამისიგამარტივებულითუსახეც ვლილიმოდიფიკაციები,რომლებიც სხვადასხვაწონისადაფორმატისკინო ვიდეოკამერებისათვისგამოიყენება. კადრისმასტაბილიზირებელიმხარი დაამაგრესავტომანქანაზეცდავერტ მფრენზეც,ხოლომოგვიანებით–უკვე დისტანციურადმართულკვადეოკოპ ტერებზეც,რამაცისეთისაშუალებები გაუხსნაკინემატოგრაფისტებს,რომელ ზეცადრეოცნებაცკიარშეიძლებოდა. რასაკვირველია,რაცუფრომძი მეაკამერა,ხელითგადაღებამით უფროძნელიადაფიზიკურძალასაც მოითხოვს,პროფესიულიკინოდა ვიდეოკამერებისწონა7,5კილოგ რამიდანიწყებადაიზრდება,თუმცა ხელისბალანსირებიიმნაირინამცეცა კამერებისათვისაცარსებობენ,როგო რიცაა,მაგალითად,„გოპრო“,დარა უცნაურადაცარუნდამოგვეჩვენოს, თვითტელეფონისკამერებისათვისაც კიარსებობსკადრისდამბალანსებე ლიხელისშტატივები.
სამოყვარულოდასამაუწყებლო ფორმატისკამერებისათვის,რომელ თაწონაც2დან3,5კილოგრამის ფარგლებშია,ტექნიკისმწარმოებელი ფირმებიამზადებენსაპირწონემასით მაბალანსირებელშედარებითმარტივ სისტემებს,რომლისსახელურიშარნი რულსახსრითუკავშირდებაკამერის სადგამფილასდაკამერისწონას მექანიკურიმხარიაწონასწორებს. ამგვარბალანსირებს„ჰენდიმანებსაც“ უწოდებენდაგანსაკუთრებითმოხერ ხებულიაღმოჩნდნენDSLRტიპისფო ტოვიდეოკამერებითმუშაობისათვის. კადრისსტაბილიზაციისათვისშექმ ნილიმახვილგონივრულისისტემები დანერთ ერთი„ფლაიკამია“,სთედი კამისნაირსახეობამყარიჟილეტის საყრდენშიჩასმულმყარსაყრდენზე დაკიდულიკამერა.„ფლაიკამ“FLY CAMFlowlineSteadyCameraSupportFor Camerasweighingupto7.5kg უკანასკნელწლებშიხელისბალან სირებისსპექტრსშეემატაერთობმრა ვალფუნქციურიდამოქნილიმოწყო ბილობა,რომელსაც„3ღერძიან გიმბალს“უწოდებენ.გიმბალი მოძრავიკამერისსტაბილიზატორია, რომელიცსამიღერძისგასწვრივ
77
ახშობსმეორერიგისრხევებსდა, ამავედროს,საშუალებასიძლევა ძირითადიმიმართულებაშენარჩუნე ბულიიქნას.გიმბალისმოქმედების პრინციპიპირველადბიზანტიელგა მომგონებელს–ფილოს(280220წწ.) აღუწერია,მასრვახვრელიანისამელ ნეგამოუგონებია,რომელიცყოველ მხარესიღებოდადამასშიკალმის ჩაწობაშეიძლებოდა,ამავედროს, მელანიამხვრელებიდანგარეთარა სოდესიღვრებოდა,საითაცარუნდა მიგებრუნებინა.შუასაუკუნეებშიგიმ ბალისპრინციპისსადგამშიათავსებ დნენკომპასებს,რათამგზავრობისას კომპასისკორპუსსშეენარჩუნებინა ჰორიზონტალურიმდგომარეობა. 3ღერძიანიგიმბალი,რომელიც ვიდეოგადაღებებისთვისგამოიყენე ბა,შედგებაერთმანეთთანკარდანუ ლიგადაბმითდაკავშირებულსამი ჩარჩოსაგან.თითოეულიესგადაბმა მოიცავსსპეციალურელექტროძრა ვას,რომელიცსაპირწონესეფექტით აბალანსებსორიენტაციისსწრაფ ცვლილებას.თვითმოწყობილობა ოპერატორსუჭირავსხელშიდამსუ ბუქიLCDმონიტორისსაშუალებით აკონტროლებსკადრისკომპოზიციას.
გიმბალითმუშაობისასოპერატორს შეუძლიამისდიოსგადასაღებობი ექტსნებისმიერისირთულისგარე მოში,აირბინოსკიბეზე,გააძვრინოს კამერაფანჯრისჩარჩოში(თუნდაც ტრანსპორტისფანჯარაში),გადაა წოდოსკამერამეორეოპერატორს, რომელიცგადაღებისშეუწყვეტლად მიიღებსკამერასდაგააგრძელებს ობიექტისმიდევნებას;გიმბალის უდავოუპირატესობააიმისშესაძლებ ლობა,რომცენტრალურსახელურზე დამაგრდესთოკი,რომლითაცკამერა გადაღებისშეუწყვეტლადშეიძლება ჩაეშვასრამდენიმესართულითქვე ვით,ანატანილიიქნასზევით,ფეხით მოსიარულეოპერატორიდაჯდეს მოტოციკლზედამერეისევგადმოვი დეს,კამერაგიმბალითდამაგრდეს კვადროკოპტერზედაიმართებოდეს დისტანციურადდაა.შ. გიმბალებისხვადასხვაზომისადა წონისკამერებისათვისმზადდება. არსებობსმისიმოდიფიკაციებიDSLR კამერებისათვის,სამაუწყებლოHDკა მერებისადაREDისთვისაც(კერძოდ. REDEPIKისთვის). ცხადია,გიმბალისგამოყენებაც,ისე ვეროგორცყველატექნიკურიმოწყო
ბილობა,მიჩვევასდატრეინინგს მოითხოვს.მაგრამ,თუმასაითვისებს ოპერატორი,ძალიანფართოშესაძ ლებლობებისრეალიზაციასშეძლებს. გიმბალებსმრავალქვეყანაში აწარმოებენ,მათშორისსაქართვე ლოშიც.თითოეულიდამამზადებელი მასსაკუთარიმოდიფიკაციებითადა დეტელებისნაკრებითაღჭურავს. 2013წლისმაისშიშოთარუსთაველის თეატრისადაკინოსუნივერსიტეტში ჩატარდამასტერკლასი,რომლითაც საქართველოშიშ.პ.ს„ნორდვეის“ მიერდამზადებულიგიმბალისადა მისიგამოყენებისპრეზენტაციაშედგა. იხილეთhttps://www.youtube.com/wat ch?v=byjDr4jL8Rc&feature=youtu.beამ გვერდისნახვასაშუალებასმოგცემთ უკეთგაეცნოთახალითაობისბალან სირისშესაძლებლობებს. >> დავით გუჯაბიძე
78
mar ke tin gu li teq no lo gi e bis ro li ki no war mo e ba Si კულტურისსფეროსმართვისპრო ცესებიდამოკიდებულიაარამარტო სოციალურკულტურულკონტექსტსა დასოციალურკულტურულგარემოზე, კულტურისსფეროსმენეჯმენტისსპეცი ფიკას,როგორცწესი,„სულიერიწარ მოების“თავისებურებებსუკავშირებენ. ამგვარისაქმიანობის„პროდუქტები“ არაიმდენადსაგნობრივიხასიათისაა, რამდენადაცაზროვნებისფენომენებს (აღქმას,გაგებას,განცდასდამისთ.) უკავშირდებადაუშუალოდათვლა სადაშეჯამებასარექვემდებარება. ხშირადმათიწარმოებამათგამოყე ნებასემთხვევა(სპექტაკლის,ფილმის ჩვენება,კონცერტზედასწრება,წიგნის კითხვა).უფრომეტიც,მატერიალური დასხვატიპისპროდუქტებისგანგან სხვავებით,რომლებიცგამოყენების პროცესშიცვდება,კულტურულიფასე ულობებიგამოყენებისასსულუფრო მეტღირებულებასიძენს(მაგ.,რაც უფრომეტმაადამიანმაწაიკითხაესა თუისწიგნი,უყურასპექტაკლს,ფილმს, მოუსმინაკონცერტს,მითუფრომაღა ლიამათისოციალურიმნიშვნელობა). კინო–ესარისსაჯაროპროდუქტი, რომელიცსოციალურიმოვლენაადა დაინტერესებულპირებსანკონკრე ტულჯგუფებს,შეუძლიათგამოიყენონ, როგორცპაბლისითისინსტრუმენტი. კინოწარმოებისეკონომიკურიდა სოციალური(გარდასათქმელისმნიშ ვნელოვნებისადაკინოენისგანსა კუთრებულობისა)უმთავრესიამოცანა მდგომარეობსიმაში,რომრაცშეიძ ლებამეტმაადამიანმანახოსფილმი. ეკონომისტების,მარკეტინგისადა ბაზრისკვლევისსპეციალისტებისგან მარტებით,პროდუქტიარისსარგებლის ნაკრებიმყიდველისთვალსაზრისით. პროდუქტისაღწერამისიტექნიკური
პარამეტრებისანსიმბოლურიფასეუ ლობისმიხედვითააშესაძლებელი,რაც საბოლოოდ,რეალურანწარმოსახვი თისარგებლისნაკრებსწარმოადგენს. მომხმარებლებიიყენებენთავიანთ ფინანსებსცალკეულიპროდუქტის შესაძენადსაკუთარისურვილებისადა საჭიროებისშესაბამისად.ნებისმიერი კომპანიისათვისპროდუქტიგანისაზღვ რება,როგორცტექნიკურიმახასიათებ ლებისერთობლიობა,რომელიცსხვა დასხვანაირადაღიქმებამწარმოებელი კომპანიისმიერ.სხვადასხვაადამიანის თვალთახედვიდანპროდუქტისხვადას ხვაგვარადხასიათდება:თუერთისთვის წარმოადგენსმატერიალურიკომპო ნენტებისნაკრებს,მეორესთვის,იგივე პროდუქტი,საქონლის(სასაქონლო) ხარისხისსერიასშეიძლებანიშნავ დეს.მიუხედავადიმისა,რომპროდუქ ტებისწარმოებასხვადასხვაგვარია, კულტურისსფეროსპროდუქტები ბაზარზეგატანისისეთივესისტემებით ხასიათდება,როგორიცაამარკეტინ გულისისტემები.მარკეტინგისსისტე მებიგაცვლისპროცესისრეალურად განხორციელებისთვისაუცილებელია კონკრეტულისაშუალებების,ტექნო ლოგიების,პროცედურებისადაორგა ნიზაციულისტრუქტურებისარსებობა. ისინიშეადგენენმარკეტინგისსისტე მებს.მათმიეკუთვნება:1)ინფორმაცი ულისისტემა;2)კომუნიკაციისსისტემა; 3)განაწილებისსისტემა.მარკეტინგის ინფორმაციულსისტემაშიიგულისხმება ისკონკრეტულიტექნოლოგიები,რომ ლებიცუზრუნველყოფენმარკეტინგულ გარემოზედათვითონსაწარმოზეინ ფორმაციისშეგროვებას.შეგროვებული ინფორმაციისგაანალიზებისსაფუძ ველზემიიღებაგარკვეულიშედეგები, რომელთასწორიდამიზანმიმართული
გამოყენებისშემთხვევაშიშესაძლებე ლიამოცემულმომენტშიმაქსიმალუ რადმისაღებიმარკეტინგულიგადაწყ ვეტილებისმიღება.ესგადაწყვეტილება ეხებამარკეტინგულიშესაძლებლობე ბისგამოვლენის,მარკეტინგისსტრატე გიისშემუშავებისდამომხმარებელთა რეაქციისშეფასებისპროცესს.ინფორ მაციამიიღებაროგორცშიდა,ისეგარე წყაროებიდან.ინფორმაციისობიექტუ რობასადაინფორმაციითსაკვლევი ობიექტისმოცულობაზეუშუალოდარის დამოკიდებულიმარკეტინგულიღონის ძიებებისადაამსაფუძველზესაწარმოს მუშაობისსაბოლოოშედეგებისეფექტი ანობისდონე.კომუნიკაციისსისტემა, ერთიმხრივ,მყიდველებსაწვდისინ ფორმაციასსაქონელზე,მეორემხრივ, საწარმოსუზრუნველყოფსინფორმაცი ითბაზარზეშექმნილმდგომარეობაზე. კომუნიკაციისსისტემაშიერთიანდება თვითონსაწარმო,სარეკლამოსაა გენტოებიდამასობრივიინფორმაციის საშუალებები.საწარმოამზადებსსაქო ნელს,აწვდისმასბაზარზედააფინან სებსკომუნიკაციისმთელპროცესს. სარეკლამოსააგენტოებიმწარმოებ ლებთანანგამსაღებლებთანკავშირში ამუშავებენდაპრაქტიკაშიატარებენ სარეკლამოღონისძიებებსმომხმარებ ლებზეზემოქმედებისმოხდენისმიზ ნით.ისინიერთობლივადგანსაზღვრა ვენ,აგრეთვე,მასობრივიინფორმაციის საშუალებებისგამოყენებისსახეებს, დროსადამასშტაბებს.მარკეტინგის განაწილებისსისტემისმიზანიასაქონ ლისმიტანამომხმარებლამდემისთვის ხელსაყრელდროსადაადგილზე. განაწილებისსისტემაშედგებამწარ მოებელისაწარმოების,საბითუმოდა საცალოსავაჭროფირმების,ბროკე რებისადააგენტებისგან.საწარმოო
79
დანიშნულებისსაქონელი,ძირითადად, იყიდებამწარმოებელისაწარმოების მიერ,სამომხმარებლოსაქონელიკი შუამავლებისგამოყენებით. მარკეტინგიკონკურენტული პროცესია,რომელიცცდილობს, მომხმარებელს,ამშეთხვევაში მაყურებელს,მიაწოდოსსაჭირო პროდუქტი,მაგალითადსპექტაკლის სახითდაამასთანმიიღოსსარგებელი. მომხმარებლისმოთხოვნილებების სწორადდადროულადგანსაზღვრა პირდაპირპროპორციულადაისახება მწარმოებლისმოგებაზე.ნებისმიერი პროდუქტისდამათშორისკულტურის პროდუქტისწინწაწევისსტრატეგიაწინ წაწევა(პრომოუშენი)უნდაშემუშავდეს პროდუქტისსასიცოცხლოციკლის ეტაპისგათვალისწინებითპრომოუ შენისკომპონენტებზედაყრდნობით. კულტურისსფეროსპროდუქტები, როგორცყველადანარჩენისაჭირო ებსსასიცოცხლოციკლისფაზების გავლას(პროდუქტისგატანაბაზარ ზე,ზრდა,ბაზრისგაჯერება,კლება –მოთხოვნილებისვარდნა).მიზნობ რივიწინწაწევა(პრომოუშენი)უნდა შემუშავდესპროდუქტის/მომსახურების სასიცოცხლოციკლისგათვალისწინე ბით.სასიცოცხლოციკლიშედგება4 ეტაპისგან,ესენია:დაბადება/დაწყება, დამკვიდრება,განვითარებადადაცე მა,რაცგულისხმობსშემდეგსტრატე გიებს:ახალიმომხმარებლისშეძენის სტრატეგია;მომხმარებელთაგადმო ბირების(კონკურენტებთანბრძოლის) სტრატეგია;ძველიმომხმარებლის შენარჩუნებისსტრატეგია. ეფექტურიათუარაკინოსკონკუ რენტუნარიანობისამაღლებისათვის მარკეტინგულიტექნოლოგიები,რომ ლებიცსხვასამომხმარებლობაზარზე წარმატებითმოქმედებს?ცხადია, შიდადაგარებაზარზეკინოფილმის დაწინაურებისმარკეტინგულისტრა ტეგიამთავარროლსთამაშობსმის წარმატებითგაყიდვაში.ამდენად, გამოიყენებაინსტრუმენტთამრა
ვალფეროვანისპექტრი:დაწყებული PRპროგრამებით,დასრულებული „კროსპროექტებითა“დამასშტაბური ღონისძიებებითეროვნულპრემიე რებზე.აღნიშნულიგამომდინარეობს იქიდან,რომროდესაცსაუბარია ფილმისგაყიდვაზე,იგიუკვეაღარ გვევლინებაუბრალოფირად–ეს არისპროდუქტი,რომელმაცდამატე ბითიფასეულობაშეიძინაწარმოების პერიოდშისაინფორმაციომხარდა ჭერით,საფესტივალოისტორიით დასხვაინფორმაციულიმიზეზებით. კინოფილმისკონკურენტუნარიანობის ასამაღლებლადბაზრისთვალსაზრი სითგამოიყენებასხვადასხვამარ კეტინგულისაშუალებებიდატექნო ლოგიები,განსაკუთრებითკი,დიდი ყურადღებაენიჭებამომხმარებლის, მყიდველისფასეულობისადაკმაყო ფილებისკვლევას.მომხმარებელი ჩვეულებრივ,უამრავპროდუქტსათუ მომსახურებასეცნობადაყიდულობს რომელთაცმისიმოთხოვნილებების დაკმაყოფილებაშეუძლია.როგორ არჩევენისინისასურველმარკეტინ გულშეთავაზებას?არჩევანიდა ფუძნებულიაიმფასეულობებსადა კმაყოფილებისაღქმაზე,რომელიც ამათუიმპროდუქტსათუმომსახუ რებასგააჩნია.სხვადასხვამარკე ტინგულიშეთავაზებებითმყიდველს უყალიბდებაგარკვეულიმოლოდინი, რომლისშესაბამისადიგიყიდულობს სასურველპროდუქტსდათავისშთა ბეჭდილებებსუზიარებსსხვებსაც. ნებისმიერიპროდუქტისადამათშო რის–კინოფილმისბაზარზეგამოტა ნისასყველაფერიდამოკიდებულია მენეჯმენტზე–რამდენადხარისხია ნადიქნებარეალიზებულიგაყიდვების სტრატეგია.აქუნდააღინიშნოსარა მხოლოდინვესტიციებისკომერ ციულიამონაგები,არამედიმიჯის ჩამოყალიბებაც–არამატერიალური აქტივსწარმოადგენს.პროდუსერმა კი,ყველამარკეტინგულიინსტრუმენ ტისგამოყენებითუნდამოახერხოს
ინვესტირებიდანმოგებისმიღება. სწორედამიტომამდროსპროდუსე რისროლსწარმმართველიმნიშვნე ლობაგააჩნია. კინოს,ისევე,როგორცნებისმიე რისხვაპროდუქტისმარკეტინგში, არსებობსცნება–მიზნობრივიჯგუფი. პროფესიულიკინოშეფასებაარხდება „კარგია/ცუდია“სგადმოსახედიდან. აქიწყებაპროდუსერისსაქმე.მაგა ლითად,საკუთარიმარკეტინგული ჰიპოთეზისშექმნა:კონკრეტულისოცი ალურიჯგუფისთვისსაინტერესოიქნება ესათუისამბავი,ამათუიმსიტუაციე ბით;სცენარისტისშერჩევა,რომელიც შეძლებსამიდეისგამოსახვასდა რეჟისორისდაქირავებასჩანაფიქრის ხორცშესასხმელად;თუნახსენები მარკეტინგულიჰიპოთეზაკარგი„ბოქს ოფისით“დადასტურდა,მაშასადამე, პროდუსერისშრომისშედეგი–პრო ფესიულადგაკეთებულიკინოა.თუკი ფილმიჩავარდა,ნიშნავს,რომსადღაც შეცდომაიყოდაშვებული. მასობრივიმარკენტინგულიკომუ ნიკაციებისბაზარსაქვსსაკუთარი სექტორებიდასეგმენტები,რომლე ბიცდამოკიდებულიასპეციფიკურ განზომილებებზე: სივრცობრივიმოცვა,კონტაქტის წერტილებისდაზონებისრაოდენობა; დროშიგანვრცობა; საკომუნიკაციოარხები; კონტენტისტიპები(შინაარსობრივი განსხვავებები); მიზნობრივიჯგუფისტიპები,განსხვა ვებებიმიზნობრივიჯგუფებისპარამეტ რებშიდაა.შ. კინობიზნესისადაასევესხვასაქ მიანობებისერთ ერთიაუცილებელი პირობაამისიდროულიდასრულ მასშტაბიანიდატვირთვაკაპიტალით. კინოინდუსტრიისკომპლექსური განვითარება,შესაძლოა,მხოლოდ უამრავიკერძოდასაჯაროწყაროს გამოყენებისშემთხვევაში.ფინანსური წყაროებისმოზიდვისადაინსტრუმენ ტებისსიაკინოინდუსტრიაშიძალიან
80
ფართოადაკონკრეტულიმეთოდის შერჩევადამოკიდებულიასოციალურ ეკონომიკურ,კულტურულდაასევე პოლიტიკურფაქტორებზე.კინობიზნე სისდაფინანსებისმთავარიწყაროები: სუბსიდიებიფედერალურიბიუჯეტი დან;სპონსორთაფონდები;კერძო ინვესტიციები;ფონდებისმოძიება; პროდუქტისგანთავსება(წარმოჩენა); კინობიზნესისთვისგათვალისწი ნებულიფონდებიდანთანხისდიდი ნაწილიშეადგენსსახელმწიფოდა ფინანსებას,რომლის60%გამოიყოფა მხატვრულისრულმეტრაჟიანისამამუ ლოფილმებისფინანსურიხარჯების უზრუნველსაყოფად.ასეთშემთხვევა შიკინობიზნესიძალიანარისდამო კიდებულისაბიუჯეტოსუბსიდიებზე. მსოფლიომოწინავექვეყნებისმიერ ჩატარებულმაანალიზმაგამოავლინა რამდენიმეტიპისგანმასხვავებელი ნიშანი,რომელიცეხებოდაროგორც დაფინანსებისსახეობებს,ასევემის პრინციპებს.საფრანგეთშიპირდა პირისახელმწიფოდაფინანსება შეადგენსსაერთოდაფინანსების 3,9%ს.ეროვნულიკინემატოგრაფიის ცენტრიახორციელებსსრულმეტრა ჟიანიფილმებისწარმოებისმხარდა ჭერასსაერთოდაფინანსების2,1%ს, ხოლოტერიტორიულიერთეულები აფინანსებენმხოლოდ1,8%ს.სა ხელმწიფომხარდაჭერაგამოიხატე ბასაგადასახადოკრედიტისსახით, საერთაშორისოსაგადასახადო კრედიტით,რომლისმთავარიმიზანია კინოგადაღებებისდაგადაღებების შემდგომისამუშაოსდაჯილდოვება საფრანგეთისტერიტორიაზეუცხოელ კინომწარმოებელთამიერ.ყოველივე ამისაზრიმდგომარეობსიმაში,რომ კინემატოგრაფიისსაერთაშორისო ცენტრის(CNC)კეთილგანწყობით, ფილმისპროდუსერიყოველიგაყი დულიბილეთიდანიღებსგარკვეულ შემოსავალს,რომელიცირიცხება CNCისანგარიშზეპროდუსერის
სასარგებლოდ.ესშემოსავალიმას შეუძლიაგამოიყენოსსხვაფრან გულიფილმისდასაფინანსებლად. ანალოგიურიპრაქტიკაგამოიყენება ასევეფინეთში,სადაცწარმატებული ფილმისგადაღებისშემდეგ,ფინეთის კინოფონდიაჯილდოებსრეჟისორს 20ფინურიმარკითყოველმნახველ ზე.საფრანგეთშიკინოინდუსტრიის დაფინანსებისარასამთავრობოსაშუ ალებებშიგანსაკუთრებულიადგილი უკავიასაინვესტიციოვალდებულებას, რომელიცდაკავშირებულიატელე არხებთანერთობლივადფილმის წარმოებისმოპოვებასთან,რაცჯამში შეადგენს27,8%იმთლიანიფილმის დაფინანსებიდან.ამკუთხით,პრო დუსინგი–ესარისმარკეტინგული კომუნიკაციებისბაზრისცალკეული სექტორი,რომელიცმოიცავსმომსა ხურებისმიწოდებასუნიკალურიმარ კეტინგულიპროდუქტისშექმნისსფე როში,დაწინაურების,გართობისდა სხვაამოცანათაგადაწყვეტისმიზნით. უპირველესყოვლისა,უნდაგავარკვი ოთ,თურასწარმოადგენსპროდუსი რებაბიზნესისთვალსაზრისით. პროდუსირებაშეიძლებაგანისაზღვ როს,როგორცპროექტებისრეალიზე ბისსაშუალება.უფრომეტიც–პრო დუსირება,როგორცბიზნესი,ყიდის პროდუქტსმომავალში,ვინაიდანმისი წარმოებისადარეალიზებისხერხები უპყრიახელთ.იგიშეიცავსსამძირი თადელემენტს:ნაყოფიერიბიზნეს– იდეისმოძიება(ანშექმნა),რესურსების მოზიდვადაიდეისრეალიზება.თუმცა, რეალიზებაუკვეტექნიკურსაკითხს წარმოადგენს,თუკიიდეადარესურსე ბიგვაქვს.ამდენად,პროდუსერიეძებს მხოლოდიდეებსადარესურსებს.ყვე ლაფერიდანარჩენისუზრუნველყოფას იგითვითონახდენს. მარკეტინგში,კინოს,ისევე,როგორც კულტურისნებისმიერისხვაპრო დუქტისარტკონტენტი,ადამიანთა მოზიდვისწერტილსწარმოადგენს.
უფრომეტიც,შესაძლებელიაშემდეგი ჰიპოთეზისწამოყენება:თუიპოვეთ რაიმე,რასაცშეუძლიახალხი(ანმათი ყურადღება)მიიზიდოს,ჩათვალეთ, რომფულისმოზიდვისხერხსმიაგე ნით.ამაზეააგებულითანამედროვე რეკლამა:ადამიანთაყურადღება= ფულს.რაცუფროდიდიყურადღე ბისმოპყრობასშეძლებთ,მითუფრო ძვირადგაჰყიდითმას.დარაკავშირი აქვსყოველივეამასპროდუსირებას თანდარითგანსხვავდებამისიმიდ გომაჩვეულებრივირეკლამისგან? საბოლოოჯამშიესიგივედამოკი დებულებითადაქცევითვაჭრობაა, მაგრამბევრადუფროვირტუოზულად. პროდუსერსარაფერიგააჩნიალამაზი იდეისგარდა.მისიერთადერთისაქო ნელი–ვირტუალურიმომავალია,მაგ რამმისირეალიზებააბსოლუტურად რეალურდაარავირტუალურფულს მოითხოვს.რაცუფრომეტიაფინან სები,მითუფროდიდიაალბათობა აუცილებელიპროპორციითმოვიზი დოთყურადღება(ამბავიფილმისგა მოსვლისშესახებ,დაინტერესება)და ქცევა(ბილეთებისგაყიდვა).შემდეგ კი,მარტივიეკონომიკაა.როგორცუკვე აღვნიშნეთ,პროდუსერებისფორმუ ლაა:იდეას+რესურსების(უმჯობესია –ფინანსურის)საკმარისირაოდენობა. ამგვარად,წარმატებულიპროექტის პროდიუსერებისთვისაუცილებელია იდეისდაფულისმოძიება.პროდუსე რებისტექნოლოგია(ფილოსოფია) ესარისსხვადასხვაგარემოებისა დარესურსისშერწყმის ხელოვნება რაიმეახლისშექმნისმიზნით.პრაქ ტიკაშიყოველივეესამგვარადხდება –პროდუსერიმიმართავსპოტენციუ რადდაინტერესებულპირსშემდეგი წინადადებით:„მაქვსშესანიშნავი იდეა,რომელსაცთქვენიბიზნესპ რობლემებისგადაწყვეტაშეუძლია.ამ იდეისრეალიზებამოგიტანთმოგებას 1000%ისოდენობით.მისირეალიზე ბისთვისსაჭიროაფულის100%,მაგრამ
81
თქვენგანმხოლოდ20%სვითხოვ.თუ თქვენთვისესსაინტერესოა,დანარჩენ 80%სმევიშოვი.“აღნიშნულისტრატე გიამარკეტინგშიგანიხილებაროგორც მარკეტინგისმართვისმიმართულება, კონკრეტულადკისოციოეთიკური მარკეტინგულიკონცეფციასწარმოად გენს.სოციოეთიკურიმარკეტინგული კონცეფცია–გულისხმობსკომპანიის მარკეტინგულიგადაწყვეტილებების მიღებასმომხმარებლისსურვილების, კომპანიისმოთხოვნილებების,მომხმა რებლისადასაზოგადოებისინტერე სებისგათვალისწინებით.ადამიანები, რომელთაცესმითმარკეტინგიამ წინადადებას„უნიკალურსავაჭრო წინადადებას“უწოდებენ.თუმცაისინი ცდებიან.მასსხვასახელწოდებააქვს –„წინადადება,რომელზეუარისთქმაც შეუძლებელია“.ცხადია,შეთავაზე ბაუნიკალურიცუნდაიყოს,მაგრამ მისიმთავარიღირსებაუარისთქმის შემძლებლობაშია.უნიკალურობის ხარისხისამაღლებისადაუარისთქმის თავიდანაცილებისათვის,შეთავაზე ბისასშესაძლებელიამოსალოდნელი შემოსავალიმილიონპროცენტამდე ავწიოთ,ხოლომოთხოვნილიხარჯი 0%მდედავიყვანოთ. პროდუსერისამოცანასაუცხოო არტ პროექტისრეალიზებადაარა ადამიანთამოტყუებაა.ესგანსაკუთ რებითმნიშვნელოვანიაიმდენად, რამდენადაცპროდუსერიყიდისმომა ვალს,ამისგაკეთებაკიმხოლოდიმ შემთხვევაშიაშესაძლებელი,როდესაც პიროვნებასაქვსსახელი,რეპუტაცია დაამბავი.არგაგაჩნიათსახელიდა რეპუტაცია?არავინდაგიჯერებთდა თქვენიულამამაზესიიდეაცკი,მიუ ღებელიიქნება.პროდუსერიაკეთებს მკაფიოგათვლასდამინიმუმამდე დაჰყავსსაკუთარიდასხვისირისკები. ესკიუკვეტექნოლოგიაა. ბიზნესშიამასაქტივებსადაპასივებს უწოდებენ.თუმცა,რასახელწოდებაც არუნდაჰქონდეს,ხშირიაშემთხვევე ბი,როდესაცკომპანიასუზარმაზარი
რესურსიაქვს,მაგრამმხოლოდმცი რენაწილსიყენებს.ამმცირენაწილ საცკიმოაქვსმოგება–ტოპმენეჯმენ ტითავსმშვიდადგრძნობსდადიდად არცდილობსსაკუთარირესურსების გამოყენებისეფექტურობისამაღ ლებას.ამასთან,ხელმძღვანელები ხშირადარუფიქრდებიან,რომდაფა რულმარესურსებმამათშესაძლოა, საკმაოდდიდიფულიმოუტანოს, ზოგჯერიმაზებევრადმეტი,რაცძი რითადბიზნესსმოაქვს.ამპროცესის ნიუანსებიეფუძნებამარკეტინგისისეთ ფუნდამენტურცნებებს,როგორიცაა 4P,5P,7P+თქვენიმოგებისრეალური მოდელი. პროდუსერისამოცანაა,წინასწარ განჭვრიტოს,რარესურსებიასაჭირო არტ პროექტისრეალიზებისთვისდა მიმართოსმას(მათ),ვისაცესრე სურსებიაქვვთ.ამასთან,რესურსების მფლობელიშეიძლებავერცხვდებო დეს,რომმისხელთამგვარისახის რესურსიარსებობს.მაშინ,როდესაც ამგვარი„რესურსულისპონსორების“ საკმარისირაოდენობამოძიებულია, პროდუსერისაკუთართავზეიღებს მათირესურსებისშეკრების,კონფ ლიქტებისმოგვარებისადაპოზიცია თადაახლოებისფუნქციას.ძირითა დად,აღნიშნულისაქმიანობისგარდა, პროდუსერსსხვარაიმედავალებების დაანმოქმედებებისშესრულება არცუწევს.ცხადია,რომწინამდება რესტატიისკონტექსტშიგანიხილება გენერალურიპროდუსერისდაარა, ხაზის,ფუნქციურიანსხვაპროდუსერ თაფუნქციები.განვმარტავთ–პრო ექტისგენერალურიპროდუსერიიმით განსხვავდებასხვამონაწილეთაგან, რომიგიერთადერთია,ვინცპროექტ შიფულადსახსრებსმოიზიდავს,ყვე ლადანარჩენიკი,ამფულისხარჯვით არისდაკავებული. პროდუსერიდამოუკიდებლადან სხვადსხვაშემოქმედებითისააგენტოს შუამავლობითპოულობსსაინტერესო კონტენტს,ესკიიმასნიშნავს,რომიგი
იმედოვნებს,რომმომხმარებელთა საკმაოდდიდიჯგუფებისიამოვნებით გაიღებსდროსადაფულსკონკრეტუ ლიპროდუქტისასათვისებლად.ეს პროდუსერისყველაზედიდირისკია, იმდენად,რამდენადაცმასშეუძლია მიყიდოსსაინვესტიციოკონტრაქტი ბანკირს,მაგრამვერავინ,ვერასდროს შეძლებსუინტერესოამბისმაყურებ ლისთვისმიყიდვას.პროდუსერსარ უნდაჰქონდესარავითარიილუზია– პროდუსირება,როგორცტექნოლოგია, პიროვნულდონეზესხვაარაფერია,თუ არაპირადიგაყიდვებისხელოვნება.ეს პრინციპულიდებულებაა.იდეათავის თავსარყიდის,იგიმხოლოდპროდუქ ტი,მომავლისერთ ერთივარიაციაადა მასგამყიდველისჭირდება.სწორედ ამფუნქციასასრულებსპროდუსერი. გამყიდველისსახით,პროდუსერმა უნდამიაღწიოს,რომპარტნიორიან სპონსორიდათანხმდესმისშეთავა ზებასურთიერთმისაღებიპირობებით. გაყიდვებისკუთხით,კონკრეტული პროექტისგანსახორციელებლად აუცილებელიაორიელემენტისარსე ბობა–თავადგაყიდვისხელოვნებადა პროდუქტი,ანუიდეა,რისგანხორციე ლებაშიცმარკეტინგულიკომუნიკაციები მონაწილეობენ,რაცთავისთავადმარ კეტინგულიკომუნიკაციისსხვადასხვა საშუალებებისინტეგრაციასადადაგეგ მვასაცგულისხმობს.„ინტეგრირებული მარკეტინგულიკომუნიკაციები–ეს არისკონცეფცია,რომელიცგულისხ მობსკომპანიებისმიერსტიმულირების ელემენტებისგულდასმითკოორდი ნირებას,რომლისსაბოლოომიზანია, გაავრცელოსგასაგები,თანამიმდევ რულიდაგამორჩეულიშეტყობინება ორგანიზაციასადამისპროდუქტებზე.“ დამწყებგამყიდველსაცკიხელეწი ფებასაუცხოოპროდუქტისგასაღება, მაგრამგენიოსიცკივერგაასხვისებს პროდუქტს,რომელიცენთუზიაზმსარ იწვევს. >> ნინო სანადირაძე
82
nax to me bi audi o vi zu a lu ri teq ni kis gan vi Ta re ba Si anu sa dam de mi vi da teq ni ka... „სადამდემივიდატექნიკა…“ხშირად წამომცდენიახოლმეესფრაზა,ხან გაკვირვებითდახანაცხუმრობით. ბავშვობაშიმუსიკისმოსმენაფირ ფიტებისსაკრავზედავიწყე(30წლის წინათ).პატარაშავთეთრიტელე ვიზორიმქონდა,ხოლოტელეფონი საერთოდარგაგვაჩნდა–ფუფუნება იყო,დიდინაცნობობაანფულიიყო საჭირომისდასადგმელად... დღესჩემისამიწლისბავშვიმეუბნე ბა,–მამა,დედიკოსახალტელეფონს რომუყიდი,ახლარაცაქვს,იმმობი ლურსმემომცემსდაბაღშიდამირეკე ხოლმე.თანფოტოებსაცგადავიღებ დასაღამოობითგაჩვენებო.სწორე დაცრომმობილურისსაშუალებით დღესშესაძლებელიაგადავიღოთ სრულიHD1080pგარჩევადობისვიდე ოგამოსახულება,საუკეთესოხარისხის ფოტო,ვითამაშოთკომპიუტერული თამაშები,ვიმუშაოთინტერნეტშიდა მსოფლიოსნებისმიერქვეყანასმივწ ვდეთ.მრავალიექსპერიმანტატორი ხელოვანისაკუთარiPhoneსიყენებს ფილმისგადასაღებად,მითუმეტეს,
რომმასდაუმატეს120კ/წმსიხშირით გადაღებისფუნქცია.თითქმისყველა თანამედროვე„ჯიბის“ფოტოაპარატს შეუძლია,საუკეთესოთუარა,კარგი ხარისხისHDვიდეოსგადაღებადა ა.შ.ყოველივეამითიმისთქმამინდა, თურამხელამიღწევებიატექნიკის განვითარებაში. სწორედამკუთხითგანვიხილავდა განსაკუთრებითშევეხებიბოლოოცი წლისგანმავლობაშიაუდიოვიზუა ლურდარგშიმიღწეულწინსვლებს. ჩემისტუდენტობადაემთხვაპერი ოდს,როდესაცვიდეოაპარატურა სულრამდენიმეწლისშემოსულიიყო საქართველოში.მაშინ,როდესაც თეატრისადაკინოსინსტიტუტისსას წავლოსტუდიაკინოფირზემუშაობ და,ინსტიტუტშიგაჩნდა(1994წელს) ერთადერთივიდეოკამერაNVM7 (Panasonic),რომლისჩაწერისფორ მატიიყოიაპონურიკომპანაJVCს მიერშემუშავებულიVHS(videohome system). ესფორმატისაკმაოდგავრცე ლებულიიყოდაგამოიყენებოდა
ძირითადადსაოჯახოვიდეოგადაღე ბებისთვის1970იანიწლებიდან2000 წლამდე,ანუთითქმის30წელი.იმ დროისთვისამფორმატისგამოსახუ ლებისზომებიწარმოადგენდაჰორი ზონტალურ240,ხოლოვერტიკალურ 320ხაზს,თუმცაესიყოსატელევიზიო ანალოგურირასტრულიგამოსახულე ბისეკვივალენტური.ამავეფორმატს ჰქონდახმისჩაწერისერთიარხი 100Hzდან10kHzმდესიხშირით (ადამიანისყურსშეუძლიააღიქვას20 Hzდან20kHzმდე),ანუსაკმაოდდა ბალიხარისხის. 1987წელსJVCახალანალოგურ სტანდარტსუშვებს–SuperVHS(S VHS).ამფორმატსუკვეგაზრდილი აქვსგარჩევადობაჰორიზონტალურ 420ხაზამდე,რაცმაშინდელსაკაბე ლოდასატელევიზიოტრანსლაციას (330ლიმიტირებულიზოლი)მნიშვნ ე ლოვნადაჭარბებს.ამავეფორმატში განავითარახმოვანიბგერებისჩაწერა აღწარმოებისუკეთესივარიანტიHiFi stereo,რაცგაცილებითმაღალხარის ხიანიაუდიოჩანწერისსაშუალებას
83
84
[ RED EPIC ]
იძლეოდა,ვიდრემისწინამორბედს შეეძლო.თუმცაყურადღებამინდა მივაპყროფაქტს,რომამწინსვლას16 წელიდასჭირდა. ამავემიმართულებითმომდევნო მნიშვნელოვანგანვითარებასJVC 1998წელსაღწევსუკვეციფრული ფორმატით–DigitalVHS(DVHS), რომელსაცსაშუალებააქვსგამოსა ხულებამაღალიხარისხითსრული (1920x1080),ანნახევარი(1280x720) HDსტანდარტითჩაიწეროს.ამციფრუ ლიფორმატისლიმიტირებულიკომპ რესია28.2მეგაბიტიაწამში(Mbit/s).ამ ფორმატმაფართოგავრცელებავერ ჰპოვა,რადგანსულმალესხვაციფ რულმაფორმატებმადაჯაბნეს. პარალელურად,კომპანიაSonyსგა აჩნიაგანვითარებისთავისიეტაპები: 1985წელსგამოგონილიქნაპირველი Video8ხელისკამერაკომერციული დანიშნულებისთვის.VHSკასეტები სადაკამერებისგანგანსხვავებით, ზომებისსიმცირიდანგამომდინარე, ესფორმატიძალზედპოპულარული გახდა.მასმოჰყვაHi8,ხოლომოგ ვიანებითDigital8(1999).ყველაამ
[ Sony CineAlta F65 ]
სისტემასსტანდარტულიPALდაNTSC ხარისხისვიდეოგამოსახულებისჩაწე რაჩვენებაშეეძლოერთსადაიმავე ზომის8მმიანმაგნიტურლენტზე.2007 წლიდანDigital8ფორმატისკამერები აღარიწარმოება,რითაცკომპანია Sonyმდაასრულა8მმიანფორმატზე 22წლიანიმუშაობა. 1995წლიდანSony,Panasonic,Philips, HitachiდაJVCერთობლივიმუშაობის შედეგადწარადგენენციფრულვიდე ოფორმატსDV(digitalvideo).აპარატუ რადამისიციფრულიმატარებლები დასაწყისშივეგათვალესდაბალ საბაზროფასზე,რადგანესფორმატი შემუშავდაყოველდღიურისაოჯახო (საყოფაცხოვრებო)მოხმარებისთვის. მიუხედავადამისა,მისმამაღალმა ციფრულმამაჩვენებლებმადაშე საძლებლობებმასაფუძველიდაუ დოისეთპროფესიულფორმატებს, როგორებიცაა:კომპანიაSonyსმიერ შემუშავებულიDVCAMდაPanasonic ისDVCPRO;ფორმატისმომდევნო განვითარებამწარმოშვაკომპაქტური კამერებისთვისგამოსადეგიMiniDVდა HDV(2003წ.)მცირეზომისკასეტებით,
[ Canon C500 ]
დაასევეპროფესიულიფორმატები DigitalS,DVCPRO50иDVCPROHD. ყველაამფორმატისუპირატესო ბაიყოაგრეთვეკასეტაზეჩაწერილი ციფრულიგამოსახულებისკამერიდან კომპიუტერშიუდანაკარგოგადატანის საშუალებაIEEE1394კონექტორით, რათამასალისმიხედვითარამიმ დევრობითსამონტაჟოზეაწყობილი ახალიპროდუქტიგადმოტანილიყო კამერისანსხვაჩამწერიმოწყობილო ბისმეშვეობითისევკასეტაზე.ამით გამარტივდაციფრულგამოსახულე ბაზემუშაობისპროცესი,ხოლორაც შეეხებაორიგინალვიდეოსხარისხს, იგიუცვლელიდარჩა.განსხვავებით ადრეარსებულიტექნოლოგიისა –არაციფრულიგამოსახულებადა ხმაანალოგურციფრულიგარდამქ მნელიხელსაწყოსანპროგრამული უზრუნველყოფისსაშუალებითუნდა გარდაქმნილიყოციფრულგამო სახულებად.ამგარდამქმნელის ხარისხოვნებაზეიყოდამოკიდებუ ლიგაციფრებულივიდეოსხარისხი, რაცყველაშემთხვევაშიგარკვეული პროცენტით,მაგრამაუცილებლად
85
[ Blackmagic URSA ]
აგდებდახარისხს.შემდეგისმუშავდე ბოდასამონტაჟოსისტემაზე,საიდანაც ტრანსლირებისთვისანჩვენებისთვის ისევუნდადაებრუნებინათმაგნიტურ კასეტაზეციფრულანალოგურიგარ დამქმნელისმეშვეობით.ბუნებრივია, ამდენიპროცესისშედეგადიკარგე ბოდაძვირფასიდროდაღირებული ხარისხი.მაგნიტურფირზეციფრული გამოსახულებისარსებობადღემდე არგამქრალა,თუმცამეხსიერების ჩიპებისადვილმამოხმარებამ,მო ბილურობამ,ზომებისსიმცირემდა მრავალმასხვაფაქტორმაგანაპირო ბამაგნიტურიფირებისგაყიდვების შემცირებადასაერთაშორისობაზარ ზეუკასეტოგადასაღებიკამერების დომინირება. ახლადავუბრუნდეთSonyსმიერ წარმოებულერთ ერთპროფესი ულ,ძალზეგავრცელებულფორმატს BETACAM,რომელმაც1982წლიდან დღემდეგაძლო.ესფორმატიეფუძ ნებამანამდეარსებულBetamaxს. 1986წელსიგივეკომპანიამშეიმუშავა BetacamSPწინამორბედზეუკეთესი
[ ARRI Alexa ]
VHS Mini DV Video 8 / HI8 VHS C
მონაცემებით.ასევეგანავითარანახე ვარდუიმიანივიდეოკასეტა90წთის თავსებადობით.ესფორმატისტან დარტულზეოდნავმაღალიხარისხის ვიდეოსთანერთადმაღალიხარისხის 4აუდიოარხსაციტევდა.ამავეკასეტა ზედატანილიიყოTBC(Timebasecor rection)არხი,რაცკასეტიდანკასეტაზე მიმდევრობითიმონტაჟისშეუცდომ ლობასუზრუნველყოფდა.1993წელს კიუკვეჩნდებაახალიციფრულისტან დარტისDigitalBetacam,რომელიც BetacamსადაBetacamSPსჩაენაც ვლა,თუმცაამორსამითარსებობა არშეუწყვეტია.1996წელსწარადგი ნესBetacamSX,ხოლო1997წელს კი–პირველიHDხარისხისფორმატი HDCAM.ამისშემდეგგანვითარება უფრომოკლეინტერვალებითმიიწევს წინ–2001წ.წარადგინესMPEG2 კომპრესიაზებაზირებულიციფრული ვიდეოჩაწერისფორმატიMPEGIMX (D10).2003წელსHDCAMისგანვითა რებასწარმოადგენსახალიფორმატი HDCAMSR,რომელსაცსრულიHD გარჩევადობაგააჩნია. განვიხილოთმაღალიგანზომილების
ვიდეოფორმატისისტორიაც.თანამედ როვესტანდარტთანმიახლოებული HDჩნდება1960წლამდე,როდესაც იაპონელმაინჟინრებმაგანავითარეს HighVision1,125ხაზიანიველებად დაყოფილისატელევიზიოსტანდარტი, რომლისსიჩქარეიყო60ველიწამში. 1963წელსტელევიზიისინჟინერთასა ერთაშორისოშეხვედრაზეიაპონურმა NHKმწარადგინათავისიანალოგური HDTVსისტემა.90იანიწლებისდა საწყისშიNHKსისტემაჩამოყალიბდა როგორც–აშშსკინოსადატელევი ზიისინჟინერთაასოციაციის(SMPTE) სტანდარტი,მაგრამმოგვიანებით უარყვეს,რადგანისჩაანაცვლაDVB ანალოგურმასტანდარტმა.ევროპაში განავითარესHDMAC(1,250ზოლი,50 Hz)ჰიბრიდული,ანალოგურციფრული სტანდარტი.1980იანიწლებისბოლოს ფაქტობრივადხმარებიდანამოვარდა ყველამანამდეარსებულიანალოგური მაღალგანზომილებიანიტექნოლოგია. დღესარსებულიHDმაუწყებლობის სტანდარტიმსოფლიოშიმიღებული იქნა1996წელს,ხოლო1998შიპირვე ლადგადაიცა.თუმცამაუწყებლობის
86
სტანდარტიამითარამოწურულა,ის მომდევნოწლებშიმნიშვნელოვან ცვლილებებსგანიცდის. საინტერესოაასევეოპტიკურდის კებზეჩასაწერიფორმატებისგანვითა რებაც. 1982წელსიაპონიაშიკომპანიები PhilipsდაSonyავითარებენოპტიკური დისკისდღემდეარსებულვარიანტს სახელწოდებითკომპაქტურიდისკი, ანუCD.ესფორმატითავდაპირველად გათვლილიიყოციფრულიმუსიკისჩა წერაშენახვაზედამისგავრცელებაზე მუსიკალურინდუსტრიში.თუმცასწო რედასეთოპტიკურდისკზეშესანახად წარმოიშვაახალიციფრულივიდე ოსტანდარტიVCD(1993),რომელშიც გამოყენებულიიყოMPEG1კოდეკი რეზოლუციით352x288(PALისთვის). დისკზეშესაძლებელიტევადობისსიმ ცირისგამო,ვიზუალურიხარისხითის არაღემატებოდაVHSისანალოგურ ფორმატს.უხარისხობისგამო,ორი წლისშემდეგისDVD(digitalversatile disc)ფორმატმაჩაანაცვლა.მიუხედა ვადდისკისზომებისიდენტურობისა DVDმისწინამორბედსტევადობით რამდენჯერმეაღემატებოდა.DVD დისკისთვისშეიქმნაახალივიდეო ფორმატი–DVDVideo,რაცძალიან მალეგავრცელდამთელმსოფ ლიოში.კომპრესირებულიMPEG2 კოდეკით,ბიტებისცვალებადი რაოდენობითწამშიდა5.1ციფრული მოცულობითიხმისჩაწერააღწარმო ებით,მოხსნადიდაჩანაცვლებადი სუბტიტრებით,მასზემუშაობასაკმაოდ მოხერხებულიდამომგებიანიაღმოჩ ნდა.DVDვიდეოდისკებიმასობრივ გაყიდვაში1997წლიდანგამოვიდა დადღემდეგაყიდვაშია.HDვიდეოს აქტიურმაგამოყენებამგააჩინაისეთი ოპტიკურიდისკისმოთხოვნილება, რაზეცმაღალგანზომილებიანიგამო სახულებათავისუფლადდაეტეოდა მნიშვნელოვანიდანაკარგებისგარე შე.მაღალგანზომილებიანიოპტიკური დისკისფორმატისთვისბრძოლაში ორიფორმატიჩაებაHDDVDდაBlu ray,რაც2009წელსBlurayსგამარჯ ვებითადაამფორმატისდამკვიდრე
ბითდასრულდა.ამტექნოლოგიაში გამოყენებულიაციფრულმონაცემთა ლურჯილაზერისსხივითჩაწერისმე თოდი,განსხვავებითDVDსგანრაზეც წითელილაზერითიწერება.დღეისთ ვისBlurayდისკისმაქსიმალურიმოცუ ლობა50GBია,რაზეცთავისუფლად ეტევაორისრულმეტრაჟიანიფილმი HD1080pრეზოლუციით.DVDVideo უკვე20წელწადიაბაზარზეადადღე საცსაკმაოდპოპულარულია,ხოლო Blurayსულრაღაც5წელსითვლის დადიდიშანსია,მალეახალიფორ მატისჩანაცვლებითმოძველებულად გამოცხადდეს. რახდებაამდროსკინოთეატრებში? ციფრულიინდუსტრიისგანვითარებას მოჰყვაგამოსახულებისხარისხისდა ზომებისკიდევუფრომეტადგაზრდის მოთხოვნა.21ესაუკუნისდასაწყის შიჩნდებაკინოთეატრებშიფირით გაშვებისალტერნატიული,ციფრული ფორმატისაუცილებლობა.ჯერერთი, ესსაქმესგააიოლებს,ტრანსპორტი რებასდაასლებისდამზადებასუფრო მარტივსგახდისდამეორეც–ესპრო ცესიგარდაუვალია. 2004წლისაპრილშიDCIკინემა ტოგრაფისტთაამერიკულსაზოგა დოებასთანერთადტესტავსახალ ფორმატებს2Kდა4Kსგაშვების დაკომპრესიისტექნოლოგიას.DCI საბაზისოდირჩევსJPEG2000ფოტო ფორმატს.ამრიგადსაკინოთეატროდ ყალიბდებაციფრულიკინოსახალი პაკეტი,სახელადDCP(DigitalCinema Package),რაცმომდევნოწლებში სტანდარტადიქცადაუკვე2006წლი დანახალიტიპისაპარატურითაღი ჭურვა400კინოთეატრი,რომელთა რიცხვიყოველკვირეულადმატულობ და.2007წელსსინგაპურშირამდენი მეკინოთეატრშიSony4Kციფრული პროექტორებისმეშვეობითმოაწყვეს 4Kფილმებისსაჯაროჩვენება. აქვემინდააღინიშნოსზემოთხსენე ბულიკინოფორმატებისზომები:2K კადრისსიგანითოდნავაღემატება FullHDგამოსახულებასდაშეადგენს 2048x1080პიქსელს,ხოლო4kმასზე 4ჯერდიდია.ბუნებრივია,გაჩნდა
ციფრულიკამერებიც,რომლებსაცშე უძლიათასეთიდიდიგამოსახულების დამუშავებადაჩაწერა.ესკამერებია: RED(სხვადასხვამოდელებით),Cine altaF5,F55,SonyPMWF55,Blackmagic ProductionCamera4K,CanonC500,Arri Alexaდასხვ.განვითარდაკინოფირის სკანერებიც,რომლებიცუკვე4Kრეზო ლუციითრეალურდროშიასკანერე ბენგამოსახულებას.არათუპროფე სიულიტექნიკა,მეტიც,უკვეარსებობს მობილურიტელეფონები,რომლებიც 4Kვიდეოგამოსახულებასიწერენ: SamsungGalaxyNote3,SamsungGalaxy Note4,LGG3,SonyXperiaZ3დასხვ. მაგრამყველაფერიაქარმთავრ დება... იცვლებაასევესატელევიზიოსტან დარტებიდააღსანიშნავია,რომჯერ კიდევ1996წელსაშშ ში,ჩრდილო ეთკაროლინაშიმოხერხდაპირვე ლიHDTVხარისხისსატელევიზიო ტრანსლირება.დღესკი,მიუხედავად აქამდერამდენიმეწლისგანმავლო ბაშიმსოფლიოშიდამკვიდრებული ციფრულიHDმაუწყებლობისა,უკვე არსებობსახალიტენდენციებიამ სტანდარტზეკიდევუფრომაღალხა რისხიანიფორმატისგავრცელებისა (2012წლიდან),რასაცUltrahigh definitiontelevisionჰქვია.იგიმოიცავს 4KUHD(2160p)და8KUHD(4320p)გა მოსახულებას.8KUHD16ჯერდიდია HD1080pზე,ხოლოდღესსაქართვე ლოშიარსებულსატელევიზიოსტან დარტულSDზომაზე(რაზეცმაუწყებ ლობს„1არხი“„იმედი“,„რუსთავი2“ დასხვა)90ჯერდიდია. წარმოსადგენადიხილეთგრაფიკუ ლიჩანართი. ამგანხილვისშემდეგაც,ცხადია, იბადებაკითხვა–სადამდემივატექ ნიკა? >> გიორგი ხარებავა
თავისუფალი თემა
88
vi deoes Te ti kis ze gav le na ki no ze ვიმვენდერსიერთ ერთინტერვიუში წერდა:„კინოენისდაგამომსახველობი თისაშუალებებისმეშვეობითშესაძლე ბელიხდებარეალობისმთლიანობაში ასახვა,რასაცვერვიტყვივიდეოზე.ვი დეოგულისხმობსსრულთავისუფლე ბას,ისგვაძლევსრეალობისსხვადასხ ვაკუთხითდაფიქსირებისსაშუალებას. უფრომკვეთრად,უფროსპონტანურად, ზოგჯერუფრომიახლოებულინატურას თან,ვიდრეკინოში–სწორედფორმის, კინოენისარარსებობისგამო.“ ვიდეოესთეტიკაკინოტელეტექნო ლოგიებისწიაღშიგანვითარდა.იგი გვევლინებავიდეოტექნოლოგიებით შექმნილიგანსაკუთრებულიკომუნი კაციისფორმად.მისფორმირებაზე მნიშვნელოვანიზეგავლენაიქონია 198090იანწლებშიპოპულარულმა სამოყვარულო,ოჯახურმავიდეომ. ვიდეომეკრანზემოიტანარეალობის
ახალიშეგრძნება,ახალიხარისხი.გა მოსახულებაგახადაუფროინტიმური, ზოგშემთხვევაშიკამერააქტიურად გაიგივდაავტორთან,გახდაგარედან დამკვირვებელი.მაგალითად,რო გორცვიმვენდერსისფილმში„ალისა ქალაქებში“,სადაცმთავარითემა ხდებამოგზაურობასაკუთარითავისა დასამყაროსშესაცნობად. ვიმვენდერსის„ალისაქალაქებში“ გადაღებულიაამერიკულიჟანრის პოუდმუვისპრინციპით(„გზისკინო“). ფილმისმთავარიგმირინიუ ორკის ქუჩებშიხეტიალისდროსცდილობს, სხვადასხვარაკურსითაღბეჭდოს ქალაქისცხოვრება.თუმცაფოტოებზე აქტიურიდაკვირვებისშედეგადაცკი, იგისაინტერესოსვერაფერსპოუ ლობს.ამერიკიდანევროპაშიდაბრუ ნებისას,ისხვდებაპატარაგოგონას, როემელიცდედამმიატოვა.ევროპაში
ჩამოსულებიცდილობენ,ალისას ბებიამოძებნონ.გოგონამზუსტად არიცის,რომელქვეყანშიცხოვრობს ბებია.ისეძებსმეხსიერებაშიშემორ ჩენილმოგონებებს,მაგრამუშედე გოდ.მოგზაურობის,ძიებისპროცესში ჩვენსთვალწინამერიკადაევროპა იშლება,სრულიადგანსხვევებულიდა იმავდროულადმსგავსიორისამყა რო,გაუცხოებული,ცივი,თითქოსდა ერთფეროვანი. ფილმისსიუჟეტიმარტივია,ვინაი დანვიმვენდერსითხრობისპროცესში უპირატესობასგამომსახველობით რიგს,მოქმედებისტემპორიტმსანი ჭებს.გრძელიდიალოგები–თვით გამორკვევისდაურთიერთგაგების სურვილითააგამსჭვალული.თხრობის პროცესშირეჟისორისთვისუპირატესი ხდებაარამხოლოდგმირთასულიერი სამყაროსჩვენება,არამედრეალური
89
გარემოსაღბეჭდვა,იმატმოსფეროსი, რომელმაცწარმოქმნაასეთიტიპის საზოგადოებადაინდივიდები. ჟურნალისტისმიერგადაღებული ფოტოები,გლამურულიჟურნალის ფოტოებისგანგანსხვავებით,პირ დაპირ,ყოველადშეულამაზებლად ასახავენნაცრისფერრეალობას. ერთიშეხედვით,სპონტანურადგა დაღებულიპეიზაჟები,სამოყვარულო კამერაგმირთათანამგზავრიხდება. ვიდეოტექნოლოგიებისადაესთეტი კისთვისდამახასითებელინიშნების გამოყენებაკადრშიუფრომეტად ამძაფრებსმოგზაურობისპროცესის თვისდამახასიათებელინტიმურობისა დაპირადულისგანცდას. ვიდეოგამოსახულებისკომპოზიცი ურწყობაშივლინდებაისეთიესთე ტიკურიდომინანტები,როგორიცაა: შიდაკადრულიმოძრაობისშერწყმა
გადასაღებიკამერისმოძრაობასთან (განსაკუთრებულიგამომსახველობი თიდინამიზმი.),რამაცუფროიმპრო ვიოზაციულ ი,თავისუფალიგახადა სამსახიობოშესრულება,განათებამ შეიძინაასკეტიზმიდაბუნებრივიავ თენტურობა.ხმოვანქსოვილშიწინა პლანზეწამოვიდაბუნებრივიხმაურე ბიდახმები,რომელიცხაზსუსვამდა დადგმულისცენების„ნატურალიზმს“. აშკარაგახდა,რომშეიცვალამონტა ჟისესთეტიკურიროლიდამნიშვნე ლობა.პროცესშიგაკეთებულმაგამო სახულებისადახმისმონტაჟმაშექმნა ახალიჰიბრიდულიგამოსახულება. ახალიციფრულიტექნოლოგიებისშე საძლებლობებისზეგავლენითწარმო იშვაუფრომოქნილიგამოსახულება, რომელიცსრულიადექვემდებარებო დაავტორისნებასდაიმავდროულად რეალობისზუსტიმიტირებასახდენდა.
აუდიოვიზუალურიხელოვნების მხატვრულესთეტიკურიფორმირება ციფრულიტექნოლოგიებისვექტორის ცვლილებებზეადამოკიდებული,რაც კინოში,ვიდეოსადატვშიხელისკამე რისმეშვეობითმოვიდა.ასეთიტიპის კამერისგააქტიურებამ,ოჯახურიქრო ნიკებისშექმნისტენდენციამკინოში ბიძგიმისცა„დოგმის“ჩამოყალიბებას. თუმცა„დოგმამდე“იყოარაერთი საინტერესოექსპერიმენტი,თუნდაც ქართულკინოში,სადაცცდილობდ ნენგამოეყენებინათვიდეოკამერის სრულიშესაძლებლობები.დიტო ცინცაძის„ოჯახი“მოგვითხრობს ახალგაზრდაადამიანებისჯგუფზე, რომელიცრამდენიმედღითაგარაკზე მიემგზავრება.სხვენშიშენახულიძვე ლიფირისაღმოჩენისშემდეგ,ისინი მხიარულადმოკალთდებიანსპონ ტანურადმოწყობილკინოთეატრში
90
დათვალსადევნებენძველკადრებს. მათთვალწინგადაშლილიოჯახური გარემო,ბავშვისთვალითდანახუ ლიურთიერთობებიდაწარსულის გაცოცხლებულიეპიზოდებიფილმში ემოციურგანწყობასქმნის,რომელიც ძირითადადკადრსმიღმახმითარის გადმოცემული.მოყვითალოშავთეთ რიფერისსპონტანურადშექმნილი გამოსახულებაძველიფოტოების სტილსიმეორებსდა1960იანიწლე ბისგარემოშიგადავყავართ. ფაქტობრივად,დიტოცინცაძემთელ ფილმსვიდეოესთეტიკისგამოყენე ბითქმნის.არამხოლოდტექნოლო გიახდებამისთვისმნიშვნელოვანი, არამედავტორის,როგორცგარედან დამკვირვებლისადაიმავდროულად თანამონაწილისპრინციპი. 1995წელსკოპენჰაგენშიკინორეჟი სორთაერთმაჯგუფმაჩამოაყალიბა „დოგმა95“,რომლისმიზანიცისახავ დაახალირეალისტურიტენდენცი ებისშექმნას,უარყოფდასაავტორო კინოს,რომელიცგამოირჩეოდა მკვეთრისუბიექტივიზმით,პირობითო ბით,დახვეწილი,ინდივიდუალური სტილით.ილაშქრებდაკინოილუზიის წინააღმდეგ.უპირატესობასმიანი ჭებდნენხელისკამერას,ნატურასდა სხვა.ლარსფონტრიერისდატომას ვინტერბერგისექსპერიმენტებისაინ ტერესოიყოვიდეოესთეტიკისგამოყე ნებისთვალსაზრისით.მაგალითად, ტრიერის„იდიოტები“ტრილოგიის მეორეფილმი.(ტრილოგია„ოქროს გულის“შემადგენელიფილმებია: „ტალღებისგაპობა“„იდიოტები“და „წყვდიადშიმოცეკვავე“) „იდიოტებში“ახალგაზრდებისჯგუფი ალტერნატიულიცხოვრებისწესისპრო პაგანდასეწევა.აყალიბებსთავისებურ სექტას,რომელიცერთობაიმით,რომ საზოგადოებისწინაშეთამაშობსგონებ რივადშეზღუდულიადამაინისროლს. ისინიუპირისპირდებიანსაზოგადოდ მიღებულკანონებსაცდასაკუთარ თავსაც.ესსაზოგადოებაშისაკუთარი თავისდამკვიდრებისანსურვილიაან უუნარობა,მისწრაფებაგამოეყოსან პირიქით,საზოგადოებაშიადაპტირება
მოახდინოს.ესარისფილმი,სადაცშე კითხვებიპასუხისგარეშერჩება.ესექს პერიმენტია,რომელიცხელისკამერით შეიქმნა.მოძრავიკადრებითვალთვა ლისშეგრძნებასბადებს,სხვაადამი ანისმიერშექმნილივიდეოფილმის, რომელიცსრულიად„ნორმალურმა“ ადამიანმაშექმნა.ფილმისგმირი–კა რენიშემთხვევითმოხვდებაამჯგუფში დაუკვეაღარშეუძლიააქედანთავის დაღწევა.მაგრამდგებადრო,რო დესაცყველაფერზეპასუხიუნდააგო, როდესაცყველაიდიოტურისაქციელის გამოსაზოგადოებაპასუხსგთხოვს. აქტობრივად,„იდიოტები“ყველადოგ მისტურმოთხოვნასაკმაყოფილებს, ამიტომისჩაითვალასაპროგრამოდ. ტრიერიგვთავაზობსსამყაროს,სადაც არარსებობსშუზღუდვები,ყველას შეუძლიანებისმიერდროსდატოვოსეს კლანი. ვიდეოფირი,კინოფირისგანგანსხ ვავებით,მაღალიკონტრასტულობის გამოკარგავსე.წნახევარტონებს. ვიდეოზემუშაობისასუპირატესობაენი ჭებაუჩრდილოგამოსახულებას.ფილ მისავტორებიიყენებენრბილ,მარტივ, ბუნებრივგანათებას,მსუბუქფილტ რებს,რათაგამოსახულებაშიმიიღონ ნახევარტონები,ზოგიავტორიმის კონტრასტულობასიყენებს,როგორც ესთეტიკურპრინციპს.ვიდეოსურათი ფლობსუფრომაღალსიღრმისეულ სიმკვეთრეს,ვიდრეკინო,რითაც იკარგებაკადრისსიღრმე,იქმნება ბრტყელიგამოსახულებისილუზია. ვიდეოზესიღრმისადამოცულობის შესაქმნელადოპერატორიიყენებს მაქსიმალურადგახსნილდიაფრაგმას, რაცამცირებსსიღრმისსიმკვეთრეს დაფონსხდის„გათხაპნილს“,მისგან აცალკევებსობიექტსდაკადრიიღებს „პოეტურის“ეფექტს.ფაქტობრივად, ვიდეოტექნოლოგიებითიკარგება კინოგამოსახულებისთვისდამახასია თებელიინტიმურობა,გამოსახულება ხდებაეფექტური,ბრტყელი.ლარს ფონტრიერის„მედეა“–ვიდეოტექნო ლოგიებითშექმნილინაწარმოებია. ზოგადადფილმისსიუჟეტსსაფუძვ ლადევრიპიდესამავესახელწოდების
ტრაგედიადაედო,თუმცა,როგორც თვითონლარსფონტრიერიერთ ერთ ინტერვიუშიაღნიშნავს,მისფილმს კარლდრეიერისგანუხორციელებელი ფილმის„მედეას“მითისინტერპრეტა ციაუდევსსაფუძვლად,სწორედმისი პოზიციის,აქცენტებისგააზრებადა ილუსტრირებაგახდარეჟისორისთვის მნიშვნელოვანი.ტრიერიცდილობს მითიმისთვისარაორგანულგარემოში გადაიტანოს,ამისთვისფილმსიღებს არასაბერძნეთში,როგორცდრეიერს სურდა,არამედსკანდინავიურქვეყნებ ში.თავისიცივი,ნაცრისფერი,ნესტიანი გარემოთი,სადაცადამიანებიდამო კიდებულებიარიანსტიქიაზე,სადაც გარემოკარნახობსმათცხოვრების სტილს.მედეაციმგარემოშიდინებას მიჰყვება,გარეგნულადემორჩილება, თუმცაღალატსშურისძიებითპასუ ხობს.ტრიერისგმირიმარტოსული ადამიანია,რომელმაცთავისდროზე მისთვისყველაზეახლობელადამია ნებსუღალატადასაბოლოოდმასაც, საყვარელიადამიანისიმედადმარ ტოდმარტოდარჩენილს,უღალატეს. მედეასგმირიტრიერისთვისისეთივე სტიქიაა,როგორცწყალიმისფილმში. გამუდმებულადმოძრავი,მდუმარე. იასონიკიქარისსტიქიასთანასოცირ დება:თავისუფალი,დამოუკიდებელი. სწორედისაღელვებს,ამღვრევსტბებს დამდინარეებს,აიძულებსნაპირიდან გადმოსვლასისევე,როგორცმედე ას,რომელსაცარსურდაშურისძიება, მაგრამიძულებულია,რადგანგაწი რეს,უნგრევენმიკროსამყაროსდა აძევებენ.მედეასამაგიეროსუხდის არამხოლოდიასონს,არამედმთელ სამყაროს.ბრტყელიგამოსახულება, ქარისადაწყლისგამუდმებულიჭიდი ლი,გმირთაშინაგანიგანწყობა,კადრს მიღმატექსტი,ფრესკისშექმნისტენ დენცია,ერთდროულადმაყურებელს მითისადარეალობისთანაარსებობის განწყობასუქმნის.ვიდეოტექნოლო გიებიტრიერსსაშუალებასაძლევს მართოს„სტიქია“,ეკრანზეშექმნას ეფექტურიგამოსახულება. > > მ ა ი ა ლ ე ვ ა ნ ი ძ ე
91
კინოსთვის ერთად
ფოტო:ლევანსიხარულიძე
92
93
გიორგიბერიძე დანანათუთბერიძე გადასარებმოედანზე (ფილმი„მაცხოვრის საფლავზეანთებული სანთელი“,ბორჯომი, 2003წ.)
~ er Ti wve Ti... ~ nana TuTberiZe
მეხსიერებაწარსულსკადრებად გვახსენებსდაწარსულში,ალბათ ყველაზემეტად,სიყმაწვილისხანა გვენატრება,იმდრიონდელიახლობე ლიადამიანებიდათუ,საბედნიეროდ, ზოგიერთიმათგანიცხოვრებისგზაზე დიდხანსგამოგვყვა,განსაკუთრებით გვიყვარს.გიორგიბერიძეჩემთვის ასეთიადამიანიიყო.მეამაყებოდა, რომძალიანდიდიხანი,სტუდენტო ბიდანვიცნობდიდამისიგამორჩეულ პროფესიონალადჩამოყალიბება ჩემსთვალწინმოხდა. თბილისისსახელმწიფოუნივერ სიტეტშისხვადასხვაფაკულტეტზე ვსწავლობდით,კინოსსიყვარულმა უნივერსიტეტშივესაზოგადოებათა პროფესიისხელოვნებისფაკულტეტ ზემიგვიყვანა,ერთადგატარებულმა კინოფანატიზმისორმაწელმამათე მატიკოსგიორგიბერიძესპროფესია შეაცვლევინა,სწავლამაშინდელ თეატრალურინსტიტუტშიგააგრძელა. ამასდიდიგამართლებაჰქვია,რაც გიორგისთავსგადახდა,ისლევან პაატაშვილსშეხვდა,„სინათლის ჯადოქარს“,როგორცმასუწოდებ
დნენ.მრავალიკინორეჟისორიდა არამარტოქართველი,ოცნებობდა, რომმისიფილმისდამდგმელიოპე რატორილევანპაატაშვილიყოფი ლიყო,გიორგიბერიძემისიშეგირდი გახდა.ბატონილევანი,დიდიხანია, საქართველოშიაღარმუშაობს,მაგ რამმანქართულკინოშიდატოვა საუკეთესოთაშორისუპირველესი კინოოპერატორიგიორგიბერიძე.კი ნორეჟისორებისთვისისრჩეულიიყო, მნიშვნელობაარჰქონდა,მხატვრულ ფილმებსიღებდნენ,დოკუმენტურსთუ კლიპებს.მეცარაერთხელმითხოვია, რომჩემისტუდენტებისთვისლექციები წაეკითხა,არეცალა,მაგრამუარსისე მეტყოდახოლმე,რომსითბოსადა სიყვარულსმიტოვებდა. ტელერეპორტაჟებისმოსამზადებ ლადხშირადვყოფილვარფილმე ბისგადასაღებმოედნებზე.ყველაზე დაძაბულგადასაღებპერიოდში არასდროსმინახავსგიორგიაღშ ფოთებული,გაბრაზებული,მშვიდად, უთქმელად,ულვაშებშიჩაღიმებით აკეთებდათავისსაქმესდაიმსაოც რებასქმნიდა,რომლისჩვენებაც
მხოლოდმასშეეძლო.გიორგის ნამუშევრებიარაერთიპრიზითაღი ნიშნადაერთადერთიქართველი ოპერატორია,რომლისგადაღებული სურათი„შეყვარებულიკულინარის 1001რეცეპტი“„ოსკარის“ნომინანტი გახდა. საკმაოდდიდიხანია,ვარსებობ ქართულკინოსივრცეშიდამის „კინოსამზარეულოსაც“კარგადვიც ნობ,არმეგულებაადამიანი,რომელ საცთუნდაცუმნიშვნელოაუგისიტყვა ეთქვასმასზე.გიორგისთანგამომშვი დობებისმძიმედღებში„კინოსხალხი“ შეშფოთებულიიყო,ესისშემთხვე ვაა,როცააგეკვიატებაავიფიქრი, შეკითხვა–რატომის?დაბედისწერის არსებობითიმშვიდებთავს. ოქტომბერშიგიორგიბერიძე60 წლისგახდა,დამთხვევაა,ალბათ, მაგრამ60მდეფილმიგადაიღო,ერთ ერთისსახელწოდებაა,„ერთიწვეთი საქართველო“,პათეტიკურადჟღერს, მაგრამზუსტად,გიორგითვითიყოის ერთიწვეთი.
94
~ gi or gi be ri Ze ~ nana janeliZe
თითქმისარცერთიფილმიარგა დამიღიაგიორგისგარეშე.ფილმიდან ფილმამდეიშვიათადვხვდებოდი, მაგრამამასმნიშვნელობაარჰქონდა. გიორგითითქოსმუდმივითანამგზავ რიიყოდაზუსტადიმავეადგილიდან დაწუთიდანვაგრძელებდითურთიერ თობას,სადაცმანამდეშევჩერდით. „იავნანასთვის“ვეძებდიოპერატორს დალევანპაატაშვილმამირჩიამასთან მისვლა.გიორგიძალიანდაკავებული იყო,ფაქტობრივადმთელჩვენსთაო ბასუღებდაფილმებსდამითხრა,ახლა არმცალიაო,მგონი«ანემიას»იღებდა ტატოსთანერთად.მეარდავუცადედა სხვაოპერატორთანდავიწყემუშაობა. მოსამზადებელიპერიოდიგავია რეთდაყველაზერთულიობიექტით დავიწყეთგადაღება.რადგანფირზე ვიღებდით,მასალასდიდხანსველო დით.რაცვნახე,არაფერსჰგავდა,არ ვარგოდა.მივხვდი,რომიმოპერატორ თანვეღარვიმუშავებდი.ძალიანმიჭირ დაუარისთქმა,მაგრამფილმისბედი წყდებოდა.ისევგიორგისმივადექი, უკვეთავისუფალიიყოდამთელიმო სამზადებელიპერიოდითავიდანგავი არეთ.მაშინაღმოვაჩინეთ,ფოტოებით მუშაობისხიბლი.მთელიკადრირება ფოტოებშიჩავხატეთ.ფილმითანდა თანხორცსისხამდა... მერეგიორგიმმოიგონაფილმის კარდიოგრამადავადგენდით,სად უნდაყოფილიყოკულმინაციადარამ დენჯერ.მოკლედესიყოუკვენამდვი ლიმუშაობა,რასაცმიჩვეულივიყავი «ნატვრისხეზე»და,რაცასემჭირდებო დაახლაც.კინოშიდათეატრშიარის ის,რისიგაგება,ალბათ,ყველაზემეტად მუსიკოსებსშეუძლიათ.ანსამბლურობის განცდა,როდესაცსინქრონულადმოგ დითერთიდაიგივეაზრითავში.
პირველგადაღებაზესიცხიანიგა ვედი.ბაკურიანში გვქონდადადიდი თოვლიგვჭირდებოდა.სიცხესადღაც 40მდემქონდა.ქეთოსმოტაცებას ვიღებდით.თოვლიერთიმეტრიიყო ლამის.ყოველმეორენაბიჯზეთოვლ ზევწვებოდი,რომსულიმომეთქვა. ლაბორატორიაშიორითოვლისეპი ზოდიგავგზავნეთ–ქეთოსმოტაცება დამოგვებისსვლა.მასალარომმივი ღეთ,შევიკეტეთდარბაზშიდაორივე ეპიზოდივნახეთ.ისეთიცუდიიყო,რომ გიორგიმმითხრა,თუგინდაფილმიდან წავალდავინმესხვასთანიმუშავეო.ეგ არცმომსვლიათავში.თუმცაარცვი ცოდი,რაუნდამექნა:არცთოვლიიყო თეთრი,არცაქლემებიჩანდათითქოს. მოკლედტრაგიკულისიტუაციაშეიქმნა. ასედაკარგულივითრომდავბორი ალობდისტუდიაში,ჩემიკურსელი გოგიტაჭყონიაშემხვდა.რომშემატყო სახეჩამომტიროდა,აიჩემა,მანახეთ მასალაო.ისევშევედითდარბაზში,ისევ ჩაქრაშუქი,ისევგამოჩნდამასალა, შემთხევეითსხვათანმიმდევრობით– ჯერაქლემებისსვლათოვლიანღამეს, მერემოტაცებადაუცებსასწაულიმოხ და–მასალაგამობრწყინდა. გოგიტამგაკვირვებულმაშემომხედა, რაგინდაო.მედაგიორგივერცვხვდე ბოდით,რამოხდა.ეტყობა,ჯერრომ ქეთოსმოტაცებავნახეთ,უინტერესო მასალამაქლემებისკარგიეპიზოდიც გააფუჭაჩვენსთვალშიდამედაგი ორგიმვეღარაფერიდავინახეთ. ახლაკიმასალააქლემებითდაიწყო დამართლაგამოკრთაშობისხიბლი. გოგიტამჯადოსნურისიტყვებიგვითხ რა,ასეთიშობაჯერარმინახავსო. ფაქტობრივადფილმისგადაღება ამისშემდეგდავიწყეთ. გიორგიჯგუფშიწამალივითიყო.ყვე
ლაკონფლიქტსაქრობდა,უფროსწო რადმასთანერთადკონფლიქტებიარ წარმოიშვებოდა.მაგნიტივითიყოდა ყველასმასთანუნდოდაყოფნა.ამიტომ მისიარსებობაჯგუფშიგაცილებითმეტს ნიშნავდა,ვიდრეკარგიოპერატორისა. ისეთიშეგრძნებაგეუფლებოდა,რომ მთასხარამოფარებული. გიორგისმხრებზეგადაიარაქარ თულიკინოსმთელმათაობამ. უფროსებიგაიფანტნენ,ზოგისად წავიდა,ზოგი–სად.გიორგიდარჩა ფრონტისხაზზე.ფაქტობრივადმის გარდა90იანშითითქმისარავინიყო. მასეკუთვნისტატოკოტეტიშვილის, ოთარშამათავას,ნანაჯორჯაძის, ლანაღოღობერიძისდასხვათადა სხვათაფილმებისთანაავტორობა. ყველამათგანსადამეცმათშორის, გვეგონა,რომგიორგისაგანგებოდ ჩვენიფილმებისგადასაღებადიყო მოვლენილი...დარომჩვენიფილმი საუკეთესოიყომისშემოქმედებაში. ესმართლაცასეგახლდათ.ყველა ფილმიზუსტადისეიყოგადაღებული, როგორცრეჟისორსუნდოდა... სულ8ფილმიმაქვსგადაღებული (მოკლემეტრაჟიანებსაცვგულისხ მობ),აქედან6გიორგისთანერთად. არცვიცი,უმისოდროგორუნდავი მუშაო...ყველაჯგუფში«любимчик»ი იყოდამაინცმოახერხა,რომმარტო სულადდარჩენილიყოდა,როგორც უცხოყარიბი,ისეწავიდა. სულმინდაჩა ვწვდე,რახდებოდაიმ ბოლოწამებში,აავებულზღვაში,მის სულში... ახლა,როცაგიორგიაღარარის, უკვევფიქრობ,რომსხვანაირადის ვერცწავიდოდა.თითქოსმოვარ დნილტალღასგაჰყვა,ანთვითონ გამოიძახადასტიქიასშე უერთდა...
ფოტო:გიორგიკოლოტოვი
95
96
ga mor Ce u li le ri si xa ru li Ze როდესაცდიდიქვეყნისკინემა ტოგრაფთანდამასშიდასაქმებულ მრავალრიცხოვანარმიასთანგვაქვს საქმე,შესაძლებელია,ნებითთუ უნებლიეთ,რომელიმენიჭიერიდა გამორჩე ულიხელოვანიდავიწყებას მიეცეს(ამისმაგალითებიმრავალად არისაშშ სადაევროპისწამყვანი ქვეყნებისკინემატოგრაფში),მაგრამ როცაისეთპაწაწკინტელაქვეყანაზეა საუბარი,როგორიცაასაქართველო, კინოსყოველმესვეურს(ნიჭიერსადა გამორჩეულსვგულისხმობ)ხელის გულზეუნდავატარებდეთდამომა ვალთაობებსმათშესახებვესაუბრე ბოდეთდავაცნობდეთ. მაგრამქართველებიმოდასაყო ლილიხალხივართ,მხოლოდე.წ. ცნობადსახეებისშესახებგვსურს საუბარიდაგვავიწყდებაისადამიანე ბი,რომელთაცგანუმეორებელიდაღი დაასვესქართულკინოს.ერთიასეთი ხელოვანიაორიგინალურიხედვითა დახელწერითგამორჩე ულიკინო რეჟისორი,მხატვარიდამოცეკვავე –ლერისიხარულიძე. 2014წელსლერისიხარულიძესდა ბადებიდან80წელიშეუსრულდებოდა, სამიწელია,რაცწავიდაამქვეყნიდან. უამრავიიდეადაჩანაფიქრიდარჩა განუხორციელებელი,მისიბევრსარ ესმოდა,თავადკიარმიეკუთვნებო დაიმადამიანებს,რომელთაცშეეძ ლოთფილმისთვისფულისადვილად „გაჩალიჩება.“მეწილადმერგობედნი ერებამასთანერთადრამდენიმეფილ მზემემუშავა,ბევრიგაკვირვებითმე კითხებოდახოლმე,ლერისთანროგორ მუშაობო?ძალიანმომთხოვნიაო(!), წინააღმდეგობრივიაო,თავისებურიაო... აბა,როგორშეიძლებადილისშვიდ საათზედაურეკოკოლეგასდაგაუზია
97
როშენშიდანთებულიცეცხლიახალი იდეისსახით.ბევრიდუბლისგადაღე ბაუყვარსო!(ისეამბობდნენ,თითქოს ფირისაკუთარისახსრებითჰქონდათ შეძენილი).დღემდევერმივხვდი,რა არისამაშიცუდი?!ადამიანიპერფექცი ონისტიიყოდასაუკეთესორეზულტატის მიღწევასურდა,შეეძლოუკვედამონ ტაჟებულიფილმიაეშალადაახლიდან დაემონტაჟებინა.ესკი,ბევრისაზრით, მთლადდაუშვებელიიყო.კარგიქართ ველირეჟისორიხომმხოლოდერთხელ დაამონტაჟებდადა“გამოაცხობდა“ ფილმს–იმიტომაცგვქონდაამდენი „მარგალიტი“ჩვენსკინოში. პირველიპრაქტიკულიმეცადინეობა, რასაცგადაღებადამონტაჟიჰქვია, ლერისთანგავიარე,როცამედაპაატა ტაბაღუამისიხელმძღვანელობით, ვმუშაობდითსადიპლომოფილმზე „ლელოსშემობრუნება.“ლერისთან მუშაობამბევრირამშემძინა,მოკლედ რომვთქვა,კინოსანიდაბანიმაშინ ვისწავლედათეატრალურინსტიტუტ შიხუთწლიანისწავლაგანათლების შედეგადმიღებულითეორიულიმეცა დინეობასაპნისბუშტივითგაქრა. მისთვისრეჟისორობამეორეპროფე სიაიყო,ლერიგანათლებითგეო ლოგიგახლდათ.პარალელურად ცეკვავდასხვადასხვაანსამბლში, რამდენიმეფესტივალისლაურეა ტიციყო.ერთხელთურმეუცხოელი სტუმრებიჰყოლიათ,სადღაცრესტო რანშიწაუყვანიათ.როცაშეზარხოშ დნენ,ამტყდარაცეკვათამაში.ლერი გამოვარდნილადახანჯლურიიცეკვა, ხანჯლებისმაგივრადკიშამფურები ეჭირახელში–რამდენიცმოვიქნიე, იმდენიჩაესოიატაკშიო,–სიცილით ჰყვებოდა.იმდღესდიდიფურორიმო უხდენიასტუმრებზე.ასევეაქვეყნებდა
ნახატხუმრობებსადაკარიკატურებს. მისიუსიტყვონახატებისწიგნი„ქუდიანი დაუქუდო“1968წელსგამოიცა. სადღაცამოვიკითხე,–კარგიკაცის ზეიმიმისისაქმეაო.ლერისთვისზე იმიდამთავარისიყვარული–კინო იყო.„ვგიკის“დამთავრებისშემდეგ (მიხეილრომისსახელოსნო)დაიწყო მუშა ობა„ქართულფილმში“,1968 წლიდანკიმოღვაწეობდაქართულ ტელეფილმში .197679წლებშიიყო კინოსტუდიისმულტიპლიკაციური ფილმებისგაერთიანებისსამხატვ როხელმძღვანელი.მისიფილმე ბიდანგანსაკუთრებითსაყურადღე ბოა„ნაძალადევი“,„როცათეატრი ამთავრებსსეზონს“,„ფეხბურთი უბურთოდ“,(გ.კანდელაკთანერ თად)„ძველითბილისისმოტივები“, „უსასრულობა“–ესუკანასკნელი,კი ნომცოდნემარინაკერესელიძესრომ დავესესხო,„ორიგინალურიხედვით, პირობითისადადოკუმენტურისნატი ფისინთეზით,საინტერესოპლასტიკუ რიგადაწყვეტითგამოირჩევა.“ასევე „ინდიმინდი“,„სულიკო“,„ლახტის გაკვეთილი“,„საჯვარეობა.“ლერის ფილმებშიკარგადჩანსმისიმხატვ რულ პლასტიკურიხედვა,ამბისლა კონიურიგადმოცემისუნარი,თბილი დამოკიდებულებაპერსონაჟებისადმი დააქედანგამომდინარე,ყოველი მისიფილმისგმირიდამაჯერებელია. ლერისუფთადასიმართლისპირში მთქმელიკაციიყო,ვერიტანდასი ყალიბესდაგაიძვერობას,ამიტომაც ყველასთანარგამოსდიოდაურთიერ თობა.ერთ ერთიმთავარი,რაცმის ფილმებშინათლადჩანს,ესსაქართ ველოსსიყვარულია.ნაღდიპატრიო ტი,მონარქისტი,ისმუდამპოლიტიკუ რიაქტივობისცენტრში იმყოფებოდა.
გაგიჟებითუყვარდაგურია.მახსოვს, გურიაში„ლელოსშემობრუნებას“რომ ვიღებდით,მისსოფელში,აკეთშირამ დენიმეკაციტაბლასთანვისხედით, მაშინმითხრა,გურულებისსაუბარი ჩემთვისნამდვილიმუსიკაარისო. მეთავადგურიასკარგადვიცნობდი (მამაჩემინაღობილევიდანიყო),მაგ რამგურულებისვერცხლისწყალივით მკვირცხლ,მოუსვენარდაფიცხბუნება ხასიათში,მათგენიალურსიმღერებსა დაისტორიაში,შემიძლიავთქვა,რომ ლერიმჩამახედადაშემაყვარა. როცალერისიხარულიძესვიხსე ნებ,მაგონდებაგრიგოლრობაქიძის გურულებისადმიმიძღვნილიდახასია თება,რომელიცჩემიაზრით,კარგად მიესადაგებალერისპიროვნებას: „ამაყიაგურული:გურიაშიძალზეარის განვითარებულიგრძნობათავისი თავისღირსებისა.არისტოკრატობა– „რჩეულობა“გურულთარასისმთავარი ნაკადია.ამმხრივთავად აზნაურობასა დაგლეხობასშორისთითქმისარავი თარიგანსხვავებაარარსებობს.ყო ველგურულსუყვარსთავისგამოჩენა... ამაყობადაგამორჩეულობა„რბილ“ გურულსსასტიკადახდის:ფირალად გავარდნაგურიაშიჩვეულებრივიმოვ ლენაა,–ფირალობასკიუმთავრესად ხასიათიუდევსსაფუძვლად...“ >> ირაკლი მახარაძე
PS.ჩემიფილმის„გურულიფირალების“პრემი ერისმეორედღესლერიმსახლშიდამირეკა: „მახარაძე!რეიზაარგადამიღეშენსფილმში? ნაკლებიფირალივიქნებოდითურა?“რაღაც დროისგანვლისშემდეგმართლაცვინანე,რომ ასეთიბობოქარიენერგიისპატრონიარგამო ვიყენე,რომელიცფილმსნამდვილადძალიან წაადგებოდა–ი.მ.
98
l я l я , l я l я , l я loC ka! არმეგონა,თუასეგამიჭირდებოდა ამ...ვაი,რომუკვემოგონებისწერა ჩემსძვირფასდასაყვარელლალა თაბუკაშვილზე–იგიხომპირველი დეკანიიყოჩვენიკინოფაკულტეტისა, პირველიდაბოლომდეგამგეკინომ ცოდნეობისკათედრისა,ანუ,სხვა სიტყვებითრომვთქვათ,ჩვენიკინომ ცოდნეობისაღიარებულილიდერი. ბევრს,ალბათ,მოეჩვენება,რა ზოგადადლაპარაკობსესკაციო, მაგრამვისაცკიჩვენთან,ჩვენს უმაღლესსასწავლებელშიჰქონია რაიმესაქმე,დამეთანხმება,რომ ქნილალამართლაცყველასიიყო– ყველას„ადვოკატი“,ყველასქომაგი (განსაკუთრებითჩემი,რუსულენოვან სამყაროშირომვხიბლავდიქალებს, ჩემინაცოდვილარირუსულითდაწე რილბარათებსსულისმისწორებდა, თანაცბლოკისადაესენინისლექსებს მაზეპირებინებდა,გამოგადგებაო...). ამყველაშიიგულისხმებიანროგორც პედაგოგები,ისეჩვეულებრივითანამ შრომლები,სტუდენტები,სხვაუმაღ ლესისასწავლებლებიდანმოზღვა ვებულიასპირანტები,დისერტანტები, მაძიებლებიდაა.შ. რაცშეეხებარექტორატის,სამეცნიე როსაბჭოს,კათედრისადასაერთოდ ამგვარსხდომებს,იგიაქსასწაულებს ახდენდა,განსაკუთრებითთუვინმე სხვა,შედარებითუცხოესწრებოდა, ქალითუკაცი,მისთვისსულერთი იყო,მთავარიისგახლდათ,რომ
ყველგან,ყველავითარებაშიდა ყოველთვის,პირველიუნდაყოფილი ყო–ქოთქოთადააფეთქებული,რო გორცყველალამაზიქალი.მაგრამ როგორცკიამპრიმატისნიველირე ბისსაფრთხედაემუქრებოდა,კინო ფილმ„ალავერდობის“გმირივით, ისეთრამესმოიგონებდაამმინავლე ბულიხალხისგამოსაფხიზლებლად, თითქოსპრობლემატურისაკითხის დასმით,რომშეცბუნდებოდამთელი თავყრილობადაბურანიდანგამო ერკვეოდა–ამდროსკიჩვენილალა უკვეფეხზეიდგადათავისიმშვენიერი ანფასპროფილითადაარცმეტი,არც ნაკლები,უზადომეტყველებითაბრმა ვებდათვალებდაფშვნეტილმსმენე ლებს.ო,რაშემაძრწუნებლადმომ ხიბვლელი,ვერაგიდაულმობელი, იყოესშეჩვენებულიიმდროს,მწველ სხივებსრომაფრქვევდაირგვლივ... ღვთისწყალობაა,აბა,რა,ამაგრე სიასრომმთელი40წელიგავუძელი. ესწლებიხომსულერთადვიყავით, ერთსამსახურში,ერთდაწესებულე ბაში,ერთკაბინეტში,ერთუღელში შებმულიდავეწეოდითამმძიმე ჭაპანს–არაფრისგანრომვქმნიდით ქართულკინომცოდნეობას,როგორც მეცნიერებას,ჩვენსუახლოესკოლე გებთანერთად.არადა,სულქალები იყვნენჩვენს„შესანიშნავშვიდეულში“ დათანაცრაქალები:ნათიაამირე ჯიბი,ტატათვალჭრელიძე,რუსუდან თიკანაძე,ირინაკუჭუხიძე,კორა
წერეთელი–არა,არა,მართლაგეუბ ნებით,მეცრავაჟკაცივყოფილვარ, რომამათგავუძელი! როცაგამაბრაზებდა,უფროსწო რად,როცაგავბრაზდებოდიმასზე, „ოლღათი“მოვიხსენიებდი,ისიც უმალ„გიორგის“დამიძახებდა,ისეკი, როცაწიგნებსვჩუქნიდი,წავუწერდი ხოლმე„ლяლя“ს,ამაშიუფროსრუ ლიადგამოიხატებოდაარამარტოამ სახელისმუსიკალურობა,არამედჩემი ალერსიცმისმიმართ.ახლაცმინდა დავწერო:ლяლя,ლяლя,ლяლოჩკა! არმინდატრადიციულადგამოვემშ ვიდობო–ასეთირამარუხდებაჩვენს დამოკიდებულებას,ესხომლяლяა, ხალხნო,ლяლяდაროგორ,მას გამოვემშვიდობოთ?–ხომგვარწმუ ნებდნენძველიბერძნები,ადამიანის გარდაცვალებითჩვენიდამოკიდებუ ლებასულაცარიცვლებაომასთან, თუგიყვარდა–ისევგიყვარსოდაა.შ. დაა.შ.ასეამართლაც.ვინცგვიყვარ და,მერეცგვეყვარებაანუმარადდა მარად!ასეაარაა,ლяლя,ლяლя, ლяლოჩკა? >> გოგი დოლიძე
P.S.„ცოცხალზეარგამახარაწუთისოფელმა დამკვდარზედაცაღარმატირებთო!...ცოდო ვარ,შვილო,ცოდო!”(ი.ჭავჭავაძე„ოთარაანთ ქვრივი“)–გ.დ.
99
100
axa li wig ne bi
FILMPRINTISის2014წ.რიგითმე12, ზაფხულისნომერშიგამოქვეყნდა, შოთარუსთაველისთეატრისადა კინოსსახელმწიფოუნივერსიტეტის კურსდამთავრებულის,ნინოკალან დიასწერილისათაურით„წერ(დნ)ენ კონოზე“.90იანებისშუაწლებშიდა ვამთავრეიგივეუნივერსიტეტიდაშემ დგომ10წელზეცოტამეტივმუშაობდი როგორცადმინისტრაციულ,ისეაკა დემიურთანამდეობებზედაისპრობ ლემა,რასაცქალბატონინინოეხება, მაშინაცდაბევრადუფროადრეთაც აწუხებდაროგორცსტუდენტებს,ისევე უბრალოდკინოთიდამისიისტორიით დაინტერესებულსაზოგადოებას.რა პრობლემაზეასაუბარი? მიუხედავადიმის,რომკინომმეორე ასწლეულშიკარგახნისწინათშეაბიჯა, ლიტერატურამასზედაზოგადადჩვენს ეროვნულკინემატოგრაფზე,მშობლი ურენაზენაკლებადმოგვეპოვება.ეს პრობლემადამოუკიდებელსაქართ ველოშიარგაჩენილადაიმპერიოდ საცეხება,როდესაცერთიშეხვედით „ხელოვნებიდანყველაზემნიშვნელო ვან“დარგს,წესითადარიგით,თითქოს მეტიყურადღებაექცეოდა,როგორც მასობრივიპროპაგანდისადააგიტაციის საშუალებას.ვერვიტყვით,რომსაერ თოდარაფერიკეთდებოდა,მაგრამ თვითსაბჭოთასაქართველოსპირობებ შიც,რაცძირითადადგამომცემლობა „ხელოვნებაში“იბეჭდებოდამიმოხილ ვითიხასიათისაიყოდანაკლებადასრუ ლებდასახემძღვანელოსფუნქციას.
>> გიორგი ღვალაძე
ყოველივეამისფონზე,ფრიადსა სიხალულოა,რომ,როგორციტყვიან, ყინულიდაიძრა.ჯერკიდევ2007წ. თეატისადაკინოსუნივერსიტეტის გამომცელობა„კენტავრმა“გამოსცა პროფ.ზვიადდოლიძისსასელმძღვა ნელო„მსოფლიოკინემატოგრაფიის ისტორიის“პირველიტომი,რომელიც უხმოკინოსპერიოდსმოცავს,დააი სულახლახან,ესკარგიტრადიცია გაგრძელდადაგამოიცასახელმძღ ვანელოსგაგრძელება,რომელშიც საუბარია19301960წწ.მსოფლიოს ხმოვანკინოზე. ესიყოეპოქა,როდესაცკინოახალ ახალმწვერვალებსიპყრობდა.მან ჯერხმა,ხოლო,ცოტამოგვიანებით, ფერიშეიძინა.სწორედამდროსჩნდე ბაახალიჟანრებიდაისახებაახალი მიმდინარეობები.ცვლილებებია, როგორცევროპულ,ასევეამერიკულ კინემატოგრაფშიც.ასპარეზზეგამოდი ანახალისახელები,რომელთაცუკვე შექმნილიკინოაზროვნება,თვისობ რივადახალსაფეხურზეაიყვანეს.გა უმჯობესებაიწყოროგორცსაწარმოო, ასევესაგაქირავებოტექნოლოგიებმა, რამაცხელოვნებისყველაზეახალგაზ რდადარგიკიდევუფრომასობრივი დაპოპულარულიგახადა. ქრონოლოგიურიმიმდინარეობით განსაკუთრებულიაქცენტიაგაკეთე ბულიმეორემსოფლიოომისმნიშ ვნელობაზეკინოცხოვრებაში.ომის შემდგომიპერიოდისაღდგენისა დასრულყოფისეტაპზე,რომელმაც საუკუნისმეორენახევრისდადგომის თანავე,კარდინალურადშეცვალა, როგორცკინოენისსტრუქტურა,ისე გამომსახველობითისაშუალებები. ავტორიმარტომხატვრულიკინე მატოგრაფითარშემოიფარგლება. მიმოიხილავს,დოკუმენტურდაანი მაციურკინოს.ისევეროგორცზ.დო ლიძისყველასახელმძღვანელოში,
აქაცსკურპულოზურისიზუსტითარის დახვეწილიე.წ.სამეცნიეროაპარატი, თავისიგამოყენებულილიტერატური თადაპირთადაფილმთასაძიებლით. იმედიუნდავიქონიოთ,რომუახლო ესმომავალში,დღისნათელსიხილავს მესამეტომიც,რომლისშემდგომაც ჩვენსსტუდენტებსნამდვილადაღარ ექნებათსაწუწუნო,თურომელწყაროს მიმართონმსოფლიოკინემატოგრაფი ისისტორიისგასაცნობად. სახელმძღვანელოდვეშეიძლება ჩაითვალოსთეატრისადაკინოსუნი ვერსიტეტისპროფესორის,ხელოვნე ბათმცოდნეობისდოქტორისდავით გუჯაბიძისდისერტაციისსაგამომცემ ლოვერსია.ისეხება„თეატრალური ხელოვნებისეკრანულფორმებს ქართულმედიასივრცეში“.მისასალმე ბელიაპროფესიითკინოოპერატორის მცდელობა,თეორიულნაშრომად ექცია,ყველაისწინაპირობა,რაცხელს უწყობსსპექტაკლისადასატელევიზიო თეატრისსაეკრანოსანახაობადქცევას. ესნაშრომიშეიქმნა,თეატრალური ხელოვნებისშენახვისაუცილებლო ბითდააუდიოვიზუალურიფიქსაციის მეთოდებისადამიდგომებისგადაუ დებელიმოთხოვნებისგამო.ავტორი გულისწყვეტითაღნიშნავს,რომბევრი თეატრალურიწარმოდგენა,ისეჩამო ვიდასცენიდან,რომმათიმომავალი თაობისთვისშენახვადაგადაცემა ვერმოხერხდა.დღესკიროდესაც ტექნიკისადატექნოლოგიებისასეთი მოზღვავებაა,მნიშვნელოვანიაარა მარტოთეატრალურიმატიანისშექმნა, არამედამმატიანისმაღალპროფესი ონალურდონეზეჩამოყალიბებადა პოპულარიზება.ამმიზნისმისაღწევად დ.გუჯაბიძისნაშრომითანაბრადდა აინტერესებსროგორცპრაქტიკოსებს, ისეთეორეტიკოსებსდასაერთოდ ხელოვნებითდაინტერესებულაუდი ტორიას.