Boeken

Titel: De duistere bank Auteur: David Enrich Uitgever: Xander ISBN: 9789401612449

Titel: Bad Bank Auteur: Dirk Laabs Uitgever: Deutsche Verlags-Anstalt ISBN: 9783421048004

De duistere bank

Door Hans Amesz

David Enrich, Financieel Redacteur bij The New York Times en eerder werkzaam voor The Wall Street Journal, heeft de schokkende ontmaskering van Deutsche Bank beschreven, zoals hij ook verwoordt in de ondertitel van zijn boek. Noem een bankschandaal en Deutsche Bank zat er middenin: rentemanipulatie, witwassen van crimineel geld, valutahandel met schurkenstaten, de instorting van de oudste bank van Italië, verborgen derivatenverliezen, zelfmoorden van bankiers. Opgericht in 1870, vlak voor het ontstaan van het Duitse keizerrijk in 1871, zag Deutsche Bank het als haar missie om de Duitse handel in Europa en Amerika te bevorderen. De bank ontwikkelde zich tot een financiële instelling van kwaliteit en stabiliteit, maar deinsde er in de Tweede Wereldoorlog niet voor terug om de bouw van Auschwitz mede te financieren. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was Deutsche Bank een van de machtigste concerns van de Bondsrepubliek Duitsland, met relatief grote belangen in vrijwel alle beursgenoteerde bedrijven. Bijna niets gebeurde in Duitsland zonder medeweten van de bankiers uit Frankfurt.

In 1985 publiceerde het gezaghebbende weekblad Der Spiegel een coverstory, getiteld ‘Weltmacht

Deutsche Bank’. De bank wilde meespelen op Wall Street en begon onder andere grootscheeps te handelen in derivaten. Daartoe werden voor honderden miljoenen bankiers van concurrerende banken als Merrill Lynch aangetrokken. In een mum van tijd verschoof het zwaartepunt, en 85% van de winst van Deutsche Bank, naar investment banking en handel. Enrich: ’De vroegere voorzichtige stijl van de bank leek net zo gedateerd als de donkere olieverfportretten in de gangen.’ Naarmate de winst steeg, nam Deutsche Bank meer risico. De Zwitser Josef Ackermann, die van 2002 tot 2012

CEO was, runde de bank voor winst op korte termijn en stelde een rendement van vijfentwintig procent van het eigen vermogen ten doel. Volgens Enrich is dat het bankequivalent van honderdtwintig kilometer per uur rijden op een ijzige weg. Hij schrijft dat handelaren geprikkeld werden om fraude te plegen. Een handelaar, Christian Bittar, stond in de rij voor een bonus van honderd miljoen dollar. Hij kreeg zijn cheque, maar in het kader van een later onderzoek zei Bittar dat hij zich schuldig had gemaakt aan een poging een belangrijk rentetarief te manipuleren. Om meer voet aan de grond te krijgen in de Verenigde Staten, begon de bank een samenwerking met een vastgoedmagnaat die door alle andere banken was geweigerd: Donald Trump. Toen het vastgoedteam van Deutsche Bank Trump niet meer wilde bedienen omdat hij weigerde aan zijn afgesproken financiële verplichtingen te voldoen, opende private banking voor hem de deur. Dat leidde er uiteindelijk toe dat de Raad van Commissarissen tot de volgende ontboezeming kwam:

‘What the hell are we doing, lending money to a guy like this?’

Bad Bank

Door Hans Amesz

In David Enrich’s boek ‘De duistere bank’ heeft topbankier Bill Broeksmit een hoofdrol. Na de zelfmoord van Broeksmit werd duidelijk dat de topbankier te veel geheimen kende van zijn werkgever Deutsche Bank. In ‘De duistere bank’ geeft Enrich er veel van prijs. Het boek ‘Bad Bank’, dat als ondertitel heeft: Aufstieg und Fall der Deutschen Bank, begint net als ‘De duistere bank’ ook met de zelfmoord van Broeksmit. Het boek behandelt eveneens uitgebreid de vraag hoe het mogelijk was dat een van de leidende banken in de wereld, en met afstand de grootste in Duitsland, zo diep kon vallen. Auteur Dirk Laabs vindt het vooral huiveringwekkend hoe weinig kennis verantwoordelijke politici en investment bankers ten tijde van de crisis hadden van de financiële markten. Hij vraagt zich af of dat nu anders is. Deutsche Bank lijkt volgens het boek wel van haar verleden te hebben geleerd. In het voorjaar van 2018 werd de 47-jarige Christian Sewing de jongste CEO die Deutsche Bank ooit heeft gehad. Sewing moet de bank terugbrengen tot haar kernbezigheid: zakendoen met ondernemingen en particulieren. De bank heeft voor haar 150ste verjaardag nieuw vertrouwen opgebouwd, hoewel het coronavirus nu roet in het eten kan gooien.

Titel: Radical Uncertainty Auteurs: John Kay & Mervyn King Uitgever: The Bridge Street Press ISBN: 9781408712603

Titel: Rewriting the Rules of the European Economy Auteur: Joseph Stiglitz Uitgever: WW Norton ISBN: 9780393355635

Radical Uncertainty

Door Joost van Mierlo

‘Mist maakt alle dingen mooier’, zo citeren John Kay en Mervyn King de schrijver Oscar Wilde. Het is een conclusie die de schrijvers niet direct onderschrijven. Maar wie zegt dat er niet zoiets bestaat als ‘mist’, sluit de ogen voor de werkelijkheid. In Radical Uncertainty maken Kay en King duidelijk dat de toekomst niet valt te voorspellen en dat dit als feit moet worden geaccepteerd. Door onzekerheid in cijfertjes te vangen en waarschijnlijkheid van risico’s te categoriseren, ontstaat bij de besluitvorming de illusie dat de toekomst onder controle is. Maar dat blijkt herhaaldelijk, en met name bij flinke crises, niet het geval. Kay heeft als hoogleraar Economie aan de London School of Economics en gevierd columnist van The Financial Times altijd al geageerd tegen de wondere wereld van rooskleurige voorspellingen, vooral als het gaat om die van vermogensbeheerders. King was gouverneur van de Bank of England toen de kredietcrisis uitbrak. Hij leek de crisis aanvankelijk te verwelkomen als een prima manier om de excessen van banken af te straffen. Velen vonden dat hij daardoor te laat met noodzakelijke steun kwam. Dit boek is hun manier om duidelijk te maken dat ze zich zorgen maken over de stelligheid waarmee de toekomst nog altijd wordt voorspeld. Sinds de Amerikaanse Minister van Defensie Donald Rumsfeld sprak over Unknown Unknowns en de schrijver Nassim Taleb over Black Swans, lijkt de wereld gewaarschuwd voor de Radical Uncertainty waar Kay en King het over hebben. Maar het is nog altijd niet voldoende. Het gaat erom de onzekerheid te omarmen, zoals Kay en King schrijven. Het feit dat de toekomst onvoorspelbaar is, zorgt ervoor dat altijd nieuwe oplossingen moeten worden gevonden om nieuwe problemen het hoofd te bieden. Maar je moet het lot niet tarten. De beste manier om met onzekerheid te leven, is door risico’s te mijden.

Rewriting the Rules of the European Economy

Door Joost van Mierlo

Met de komst van het coronavirus lijkt Joseph Stiglitz op zijn wenken te worden bediend. Hij pleit in zijn nieuwste boek voor meer overheidsuitgaven en meer overheid in het algemeen. Met het bestrijden van de gevolgen van de corona-epidemie hebben de meeste overheden vrijwel limietloze uitgaven en investeringen aangekondigd. Stiglitz gaat in zijn nieuwe boek, geschreven met de hulp van tientallen medewerkers van de Foundation for European Progressive Studies, fel tekeer tegen de bezuinigingsdrift die Europa en vooral de Europese Unie het afgelopen decennium in een houdgreep hield. Daardoor is de economische recessie in talloze landen nodeloos versterkt en de werkloosheid vrijwel overal tot onacceptabele hoogte gestegen. Stiglitz beschrijft uitgebreid de ellende in landen als Griekenland, Italië en Spanje en wijst met een beschuldigende vinger naar Duitsland. De begrotingsdiscipline binnen de eurogroep is volgens Stiglitz vooral van Duitse makelij. Europa is geleidelijk aan in de greep geraakt van een geloof in het marktdenken dat volgens Stiglitz niet past bij het continent. Het traditionele model, waarin sociale aspecten als gelijkheid en vooral een lage werkloosheid prioriteiten waren, lijkt langzamerhand vergeten. Het is niet verrassend dat Stiglitz vooral wijst op de gevolgen van doorgeschoten globalisering. Dat doet de Nobelprijswinnaar feitelijk al ruim twintig jaar. De globalisering heeft ertoe geleid dat de ongelijkheid in veel landen is gestegen. Het is geen wonder dat het heeft geleid tot een roep om protectionisme. Maar dat is niet noodzakelijk. Het gaat er volgens Stiglitz om kwetsbare groepen in de samenleving beter te beschermen. Dat is echter geen taak voor de EU, maar voor het leeuwendeel van de landen zelf. En laten de meeste landen juist nu voor deze benadering kiezen. Misschien om de verkeerde reden, maar daar zul je Stiglitz niet over horen klagen…