CFO Barometer: de kwaliteit van audits by Financial Media

BAROMETER

KWALITEIT VAN AUDIT

LEEN DEFOER CFO MAGAZINE #225 30

ASSURANCE LEADER BIJ EY BELGIË

DIGITALE AUDITS EN SECTORKENNIS MAKEN HET VERSCHIL De CFO erkent het belang van een degelijke audit voor de business van een onderneming. Uit een bevraging van CFO Magazine blijkt dat er algemeen een vrij grote tevredenheid bestaat over de prestaties van de externe auditor. Maar uiteraard blijft er ruimte voor verbetering.  NIEL S D E BOYSERE / DRIES VAN DAMME |  JE RRY DE BRIE

De e-mail met de uitnodiging om enkele vragen te beantwoorden over auditkwaliteit viel bij de CFO net voor de lockdown in het digitale postvak. In de weken die daarop volgden, had de gemiddelde CFO wel wat anders aan het hoofd. We beperken ons daarom tot het kwalitatieve aspect van het onderzoek. Om de bevindingen van de CFO’s te kaderen, klopten we aan bij Leen Defoer, Assurance Leader bij EY België. “Uit de enquête blijkt dat er rond de algemene auditkwaliteit geen kloof bestaat tussen de verwachtingen van de CFO en de geleverde dienst”, zegt ze. “Maar er is uiteraard ruimte voor continue verbetering.” GESTROOMLIJNDE PROCESSEN Voor Leen Defoer luidt het einde van de zomervakantie een drukke periode in. De eerste fase van audits met betrekking tot het boekjaar 2020 is, voornamelijk bij grote bedrijven, weer volop op gang getrokken. Tot enkele maanden na de jaarwisseling blijft het alle hens aan dek voor het afronden van de audit rond de jaarrekeningen. Met die jaarrekeningen in gedachten, kunnen we meteen al twee opvallende cijfers uit de barometer aansnijden. Minder dan de helft van de bevraagde CFO’s heeft een interne auditafdeling. Voor amper 13 procent van die ondernemingen behoort interne audit tot het dagelijkse takenpakket. “De meerderheid van de respondenten geeft aan maar één keer per jaar een interne audit uit te voeren”, zegt Leen Defoer. “Dan gaat het ongetwijfeld over interne auditwerkzaamheden die zich beperken tot de jaarafsluiting, of meer in het bijzonder de fysieke inventarisatie. Maar wanneer we zien dat 70 procent van de deelnemers activiteiten heeft buiten België, verwacht je toch dat onderne-

mingen meer belang zouden hechten aan een beter uitgebouwde interne auditafdeling.” Zo’n interne afdeling moet erop toezien dat processen over de verschillende groepsentiteiten heen op elkaar zijn afgestemd. “Doorheen het jaar kan een interne auditafdeling zich beter focussen op de onderlinge processen binnen het bedrijf en het optimaliseren ervan. Naarmate het jaareinde nadert, verschuift de focus meer richting jaarafsluiting. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat er meer kansen zijn om processen beter te stroomlijnen wanneer er een frequente follow-up gebeurt door de interne auditafdeling. Dat zou de robuustheid van de interne controleomgeving binnen de bedrijven versterken. Interne audit vormt immers één van de lines of defense in een bedrijf in het kader van de algehele risicobeperking.” Tegelijk verrast het lage cijfer voor interne audit Leen Defoer niet. “Zeker niet. Het bevestigt alleen maar wat we ook in de praktijk zien. Ook bij ons eigen cliënteel is er vaak geen interne auditafdeling aanwezig.”

LEES DIT ARTIKEL INDIEN U WILT WETEN: • Wat de gemiddelde CFO verwacht van interne en externe audit • En hoe de realiteit aan deze verwachtingen voldoet • Hoe de kwaliteit van audits verbeterd kan worden #Digitalisering #Audit #Processen #Tools

ONBENUT POTENTIEEL Met andere woorden: iets meer inspanning op het vlak van interne audit biedt heel wat potentieel, alleen blijft dat vandaag nog te vaak onbenut. “Interne audit is een manier om beter zicht te krijgen op interne processen”, zegt Leen Defoer. “Het laat je toe om sneller extra efficiëntie te vinden of om fraude op te sporen.” Het vergt uiteraard een investering, maar die betaalt zich doorgaans snel terug. “Nemen we het voorbeeld van een retailer die op het einde van het jaar een voorraadverschil vaststelt van drie procent. Met de juiste benadering van interne audit zou hij dat verschil tijdens het jaar wel31 CFO MAGAZINE #228

Met wie werkt u samen voor externe audits?

LEEN DEFOER, ASSURANCE LEADER BIJ EY BELGIË:

“De invoering van een digitale auditmethode – op basis van doorgedreven data-analyse – leidt tot een meer kwaliteitsvolle audit.”

4,76% 4,76% 52,38% 38,10%

licht sterk kunnen verlagen. Stel dat zo’n retailbedrijf er dankzij de inspanningen van interne audit in slaagt dat percentage terug te dringen tot één procent, dan heeft interne audit uiteraard wel degelijk het verschil gemaakt.” Uiteraard slaagt een onderneming daar alleen maar in wanneer ze de nodige mensen en middelen heeft om een interne auditafdeling op te zetten en te ontwikkelen. Hoewel, in de praktijk maakt interne audit zelfs bij een gemiddeld beursgenoteerd bedrijf in België meestal maar een klein deel uit van de finance functie. Bovendien is het een aspect van finance dat gevoelig is voor belangenconflicten. Interne audit houdt immers ook de werking van finance tegen het licht. “Dat is één van de redenen waarom een onderneming soms liever bij een externe consultant aanklopt om de interne auditwerkzaamheden waar te nemen. Bovendien moet ze die specifieke expertise dan ook niet in eigen huis ontwikkelen.”

de keuze voor één van de Big Four naar voren komt, lijkt op het eerste gezicht niet echt verbazingwekkend. “Daarenboven blijkt uit de enquête – en uit eigen ervaring – dat bedrijven meer en meer belang hechten aan de sectorkennis, wat uiteraard de kwaliteit van de audit ten goede komt”, stelt Leen Defoer. Het niveau van het ereloon en het persoonlijke contact zijn de eigenschappen die CFO’s aanstippen die voor een zogenaamde mid-tier externe auditor kiezen, doorgaans een kleiner kantoor, met een sterkere lokale verankering. “Ook dat lijkt me logisch. Ook al is professionele onafhankelijkheid primordiaal als commissaris, toch blijkt het persoonlijk contact iets belangrijker voor die ondernemingen die samenwerken met een mid-tier auditfirma.”

BIG FOUR Zowat alle respondenten (95 procent) van de enquête zijn verplicht om een commissaris te benoemen. Daarvoor gaat meer dan de helft in zee met één van de zogenaamde Big Four: één van de grote, internationaal gereputeerde auditkantoren. “Een logische verdeling als je het type bedrijven analyseert die deelnamen aan de enquête”, zegt Leen Defoer. Als is het lang niet altijd de lokale CFO die voor zo’n groot kantoor kiest. Bedrijven die tot een internationale groep behoren, moeten voor de aanstelling van de externe auditor doorgaans de beslissing van het hoofdkantoor volgen. Dat ‘kwaliteit’ bij

CFO CFO MAGAZINE MAGAZINE #228 #228 3232

■ ■ ■ ■

Big four 52,38% Mid-tier 38,10% Single practicioner 4,76% Overige 4,76%

Op welk vlak bieden externe audits u toegevoegde waarde?

22,50%

50 40 30 20 10 0

■ ■ ■ ■ ■ ■

Verbeterpotentieel processen 20% Nieuwe inzichten 15% Fraude detectie 25% Accuraatheid financiële informatie 65% Kwaliteitslabel tav derden 45% Overige 20%

ERELONEN EN ROTATIE VAN AUDITTEAMS De keuze voor een mid-tier kantoor zou volgens de respondenten ook financieel geïnspireerd zijn. Dat bevestigt de perceptie als zouden de Big Four duurder zijn. Leen Defoer nuanceert: “Uit de enquête blijkt inderdaad dat de hoogte van de erelonen een belangrijke factor is in de keuze voor een commissaris en voornamelijk voor die ondernemingen die gekozen hebben voor een mid-tier kantoor. Het ereloon staat echter altijd in verhouding met de tijdsbesteding en de kwaliteit van de audit. Mijn inschatting is dat het ereloon bij een kantoor van de Big Four niet substantieel hoger is dan bij een mid-tier kantoor of een eenmanskantoor, een zogenaamde single practitioner. Meer nog, door de toenemende complexiteit van externe audit en allerlei extra vraagstukken – onder meer op het vlak van compliance en de inzet van specialisten – is de tijdsbesteding aan het gemiddelde dossier de voorbije jaren duidelijk toegenomen, terwijl de erelonen niet evenredig gevolgd zijn”, zegt Leen Defoer. Een andere reden die de respondenten aangeven om te kiezen voor een midtier en niet voor een Big Four, heeft te maken met de regelmatige wijziging van de teams. “Het klopt inderdaad dat auditafdelingen zich tot ongeveer twee jaar geleden geconfronteerd zagen met een personeelsrotatie die boven de twintig procent lag.” Ook dat schrijft Leen Defoer voor een groot stuk toe aan de toegenomen vereisten rond compliance. “Dat groeiende administratieve luik zorgt voor wat frustratie, niet alleen bij onze klanten, maar ook bij de auditors zelf. Veel jonge professionals die pas zijn afgestudeerd, ervaren enkele jaren werk bij een Big Four als zeer positief. Tegelijk zien ze het ook als een springplank naar een andere, meer uitdagende job, die minder op compliance is gericht. Ik zie daar ook een uitdaging in voor de volledige sector. We moeten het beroep van auditor aan-

Aan wie delen de externe auditors hun auditbevindingen mee? 50 45 40

35 30 25 20 15 10 5 0

■ ■ ■ ■ ■ ■

CFO 42,86% CEO 14,29% Raad van bestuur 14,29% Directiecomité 4,76% Auditcomité 19,05% Overige 4,76%

trekkelijk zien te houden. Dat zou zowel de klant, onze teamleden, als de kwaliteit van de audits ten goede komen. Het voorbije jaar lijkt het personeelsverloop alvast in snelheid verminderd. Bovendien was de coronacrisis niet bepaald het ideale moment om van job te veranderen.” Hoe lang duurt een externe audit gemiddeld? ■ Minder dan een week 33,33% ■ Minder dan een maand 57,14% ■ Minder dan 2 maanden 4,76% ■ Meer dan 3 maanden 4,76%

4,76%

33,33%

57,14%

STABIELE KWALITEIT Over de toegevoegde waarde van een externe auditor zijn de respondenten het alvast eens. Van de auditor verwacht de CFO ‘de attestatie van het getrouwe beeld’. “De jaarrekening die de commissaris na een audit attesteert, geeft een waarheidsgetrouw beeld van de financiële positie van de onderneming”, zegt Leen Defoer. “Daar gaat het om. De jaarrekening mag geen materiële fouten bevatten. Dat is waar de commissaris op toeziet. Uit de enquête blijkt ook dat de commissaris aan die verwachting voldoet.” Tegelijk blijft er zeker ruimte voor continue verbetering, door meer gebruik te maken van doorgedreven data-analyse, technologie en artificiële intelligentie. Dat werkt enerzijds toegevoegde waarde in hand voor de bedrijven, en resulteert anderzijds ook in een verhoging van de kwaliteit van de audit. Ruim drie op de tien respondenten geven aan dat de kwaliteit van de audit doorheen de tijd is veranderd. Leen Defoer ziet een tweeledige verklaring. “Het is duidelijk dat we meer en meer geëvolueerd zijn naar een risk-based audit. De invoering van een digitale auditmethode – op basis van doorgedreven data-analyse – leidt bovendien tot een meer kwaliteitsvolle audit.” Data-analyse laat immers toe om de volledige data van een onderneming aan een analyse te onderwerpen. Daarbij kan de auditor focussen op de transacties die van de standaard afwijken. Bij een standaard audit – een zogenaamde substantieve audit – controleert de auditor de transacties noodgedwongen aan de hand van steekproeven. “Heb je een onderneming met 100.000 verkoopfacturen, dan zul je meer en betere inzichten verwerven op basis van de doorgedreven data-analyse van al die facturen, vergeleken met een controle op basis van een steekproef waarbij bijvoorbeeld maar 150 facturen getest worden.” CFO CFO MAGAZINE MAGAZINE #228 #228 3434

INVESTEREN IN SPECIALISTEN EY speelt in op de vraag naar meer kwaliteit, door te investeren in specialisten – zoals IT-auditors, btw-specialisten en actuarissen – en doorgedreven opleiding. In de eerste plaats verwachten bedrijven dat de auditor eventuele fouten ontdekt. De respondenten van de enquête wijzen echter ook op een duidelijke vraag naar meer digitale audits, uitgevoerd door specialisten met een sterke sectorkennis. “Al die elementen moeten de auditor helpen om zijn taak nog beter uit te oefenen.” Met name digitalisering speelt in het kader van audit een belangrijkere rol. “We zetten sterk in op data analytics”, zegt Leen Defoer. “Het levert ons meer en betere inzichten op over de ondernemingen die we onderzoeken. In die context is het

Beantwoordt de kwaliteit van de externe audit aan uw verwachtingen?

JA 80% ■ Ja 80% ■ Nee 20%

Hoe meet u de audit kwaliteit van de externe auditor? (Schaal van 1 tot 5)

3,0

2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0

■ ■ ■ ■ ■ ■

Gebruik van technologie en digitale auditaanpak 2,67 Deel uitmakend van netwerk 2,45 Detectie van fouten en/of fraude 2,81 Betrokkenheid specialisten (Tax, IT, actuarissen, …)2,57 Sectoriële kennis van auditor 2,45 Type auditverslag 2,05

Is de auditkwaliteit van externe auditors de voorbije jaren verbeterd of verslechterd? 4,76% 9,52% 28,57%

57,14%

■ ■ ■ ■

Verbeterd 28,57% Gelijk gebleven 57,14% Verslechterd 9,52% Sterk verslechterd 4,76%

goed dat ook wij meer gericht met specialisten kunnen werken in het kader van een audit.” Een nieuwe trend hier is process mining, waarbij de audit niet alleen de general ledger data, maar ook niet-financiële data in de analyse betrekt. “We kijken daarbij naar het ideale pad van processen – end-to-end – om ons vervolgens te focussen op transacties die dat ideale pad niet volgen. Daardoor kunnen we mogelijk lacunes in belangrijke processen ontdekken.” EXTRA INZICHT Wellicht kan ook RPA (Robotic Process Automation) in het kader van audit een rol spelen. “RPA is inderdaad volop in ontwikkeling en zal de audit van de toekomst verder beïnvloeden”, zegt Leen

Defoer. “Een concreet voorbeeld van een toepassing van RPA is bijvoorbeeld de analyse van grote aantallen overeenkomsten.” Opvallend: één op tien van de respondenten klaagt over een daling van de auditkwaliteit. “Dat heeft volgens mij opnieuw te maken met de toenemende druk van compliance en de rotatie binnen de teams”, besluit Leen Defoer. “Compliance is natuurlijk niet meer weg te denken uit ons vak. Maar net door in te zetten op data analytics en sectorkennis kunnen we de kwaliteit van onze dienstverlening verder verbeteren. De bijkomende inzichten in de processen van ondernemingen zullen de toegevoegde waarde van een audit alleen maar vergroten.”

LEEN DEFOER, ASSURANCE LEADER BIJ EY BELGIË:

“Bedrijven hechten meer en meer belang aan de sectorkennis van de auditor, wat de kwaliteit van de audit uiteraard ten goede komt.”

In welke mate impacteren recente audittechnologieën zoals bijvoorbeeld data analyse de kwaliteit van de audit? (Schaal van 1 tot 5)

In welke mate impacteert digitalisering de kwaliteit van de audit? (digitale audit en digitaal platform om informatie te delen) (Schaal van 1 tot 5)

4,0

3,5

3,0

2,5 2,0

3,40

2,5

3,52

2,0

1,5

1,0

0,5

0,0

CFO BAROMETER De CFO Barometer is een onafhankelijk researchinitiatief van de redactie van CFO Magazine in samenwerking met EY. Bij een representatief staal van om en bij de tweehonderd Belgische CFO’s van middelgrote tot grote multinationale ondernemingen werd een vragenlijst omtrent een actuele CFO-topic afgenomen. De focus van de CFO Barometer is lokaal, waardoor de resultaten heel representatief zijn voor de Belgische markt en de CFO Barometer een benchmarktool wordt voor de in België actieve CFO. De resultaten worden hier weergegeven en becommentarieerd door specialisten en geïllustreerd met praktijkervaringen.

35 CFO MAGAZINE #228