BAROMETER
WIE IS BANG VAN DE FINTECHS? Waar we ook kijken, het is fintech wat de klok slaat. Een veelbelovende ontwikkeling, maar wat is er nu van aan? En welke rol speelt de CFO daarin?
23 CFO MAGAZINE #198
SHARING EXPERIENCES
DAAR KOMT DE FINTECH (R)EVOLUTIE Dat fintechbedrijven zowel businessmodellen als financiële diensten op z’n kop kunnen zetten, dat staat buiten kijf. De impact blijft vooralsnog echter bij het uitdelen van speldenprikken, menen Yannick en Marie-Noëlle van EY. Het komt er voor CFO’s op aan zich niet uit het lood te laten slaan, maar wel bij de pinken te blijven. T HOM AS K EIRSE | JE RRY DE BRIE
Dat fintechs een rol zullen spelen bij het schapen van het financieel management van de toekomst, is zeker. Wat fintech concreet zal betekenen, blijft vooralsnog onzeker. Die onzekerheid heeft iets paradoxaals. Enerzijds geeft dit ondernemingen de nodige tijd om zich te beschermen en aan te passen, anderzijds is de werkelijke reactie vaak het aannemen
BIOGRAFIE
YANNICK GRÉCOURT is partner bij EY Belgium Finance Services met expertise in onder meer transformaties in retail banking en digitaliseringsprocessen. MARIE-NOËLLE USEO is Senior Manager bij EY Belgium met expertise in onder meer treasury, accounting en financial risk.
CFO MAGAZINE #198 24
van een afwachtende of zelfs een koppige houding. Hoe reageert de CFO ten opzichte van Fintechs? Is hij de persoon om Finance, Innovatie en Technologie samen te brengen, of heeft hij een andere rol te spelen? Deze vragen werden u gesteld aan de hand van de CFO Barometer, waarvan wij hier enkele resultaten brengen. We vroegen een woordje
uitleg bij Yannick Grécourt, Partner, en Marie-Noëlle Useo, Senior Manager bij EY Financial Services. “DEATH BY A THOUSAND CUTS” Ondernemers en bedrijfsleiders inzicht doen verweven in de bestaansredenen van bepaalde tendensen die zich aftekenen in de fintechwereld, en helpen be-
JA 77,4% Tracht u zichzelf (proactief) te informeren over fintech? ■ Ja / 77,4% ■ Nee / 22,6%
NEE 31,3% MARIE-NOËLLE USEO, SENIOR MANAGER BIJ EY:
"Het staat buiten kijf dat treasurers en credit managers in de toekomst anders zullen opereren. Toch zal het in de meeste gevallen niet de CFO zijn die de initiële keuze maakt voor fintech" palen hoe zij daarop adequaat kunnen reageren, is een belangrijke opdracht, volgens Yannick Grécourt en Marie-Noëlle Useo. “Ik beschrijf fintechontwikkelaars graag als slimmeriken, ondernemers die een oplossing proberen aan te bieden voor kleinere bedrijven die in hun markt proberen om te overleven tegenover de grote jongens”, zegt Yannick Grécourt. “Apps voor financiële transacties bijvoorbeeld zijn strikt noodzakelijk niet zo belangrijk voor grootbanken, maar voor een kleinere speler wel omdat
hij zich zo kan onderscheiden van de concurrentie.” Fintechs op zich vormen geen bedreiging voor de meeste bestaande ondernemingen. Als ondernemingen eraan ten onder gaan, is dat vaak niet door een revolutionaire doorbraak maar doordat de ondernemingen zich niet zouden aanpassen aan de markt. “Het is een mooi voorbeeld van death by a thousand cuts. In plaats van een plotse en nietsontziende disruptie van hun business, worden ondernemingen meer en meer bestookt door speldenprikken. Het gevaar dat van fintechs uitgaat, is dat er zo veel ontwikkelingen tegelijk gaande zijn, dat er zich zo veel kleine concurrenten aandienen, dat de ontwikkelingen in de markt na verloop van tijd niet meer te overzien zijn. Het businessmodel wordt zo langzaamaan onderuitgehaald.” EVOLUTIE, GEEN REVOLUTIE Uit de enquête lijkt naar voren de komen dat men de toepasbaarheid van fintech voor het eigen bedrijf of voor de eigen sector relatief laag inschat. Heerst er scepticisme of is men voorzichtig? “We
Hoe goed kent u Blockchain? ■ Heel goed / 6,3% ■ Basis / 25,0% ■ Vaag / 37,5% ■ Helemaal niet (behalve de naam) / 31,3%
JA 27,3% Denkt u dat - momenteel - fintech voornamelijk voor banken en financiële instellingen van toepassing zijn? ■ Ja / 27,3% ■ Nee / 42,4% ■ Ik weet het niet / 30,3% 25 CFO MAGAZINE #198
JA 39,4% Denkt u dat bestaande wetten en regels grondig aangepast zullen moeten worden voor de ontwikkeling en het gebruik van Fintech? ■ Ja / 39,4% ■ Nee / 6,1% ■ Ik weet het niet / 54,5%
JA 28,1%
worden al drie tot vier jaar om de oren geslagen met fintechnieuws, toch neem ik nog steeds geen duidelijke disrupties waar in de markt. Je zult nog geen Is fintech toepasbaar in uw eigen sector? beursgenoteerde onderneming vinden die vreest uit de markt gekegeld te wor■ Ja, helemaal / 28,1% den. Zal het ooit gebeuren? Dat kan per■ Ja, maar beperkt / 37,5% fect. Toch zullen weinigen zich op zo’n ■ Nee, helemaal niet / 3,1% moment voorbereiden. Men grijpt pas in ■ Ik weet het niet / 31,3% als tendensen zich materialiseren.” Maar met Blockchain wordt toch al duchtig geëxperimenteerd door groot banken? “Blockchain heeft werkelijk het potentieel om een rol te spelen in de toekomst van finance. Onze processen en transacties zullen er daardoor anders uitzien. Sinds het ontstaan van de moderne financiële transactie, is er altijd een clearingproces nodig geweest om settlementrisico’s en liquiditeitsrisico’s te beheersen. Blockchain maakt dit echter overbodig.” “Maar de experimenten van vandaag Is fintech van toepassing voor uw staan nog niet voor zo’n doorbraak. Het bedrijf? gaat vaak om private initiatieven, terwijl ■ Ja, helemaal / 25,0% Blockchain zijn potentieel pas werkelijk ■ Ja, maar beperkt / 31,3% kan vervullen als heel wat meer bedrij■ Nee, helemaal niet / 6,3% ven er samen in meestappen. Zoals het ■ Ik weet het niet / 37,5% begrip het zegt, is Blockchain een keten
JA 25%
CFO MAGAZINE #198 26
YANNICK GRÉCOURT, PARTNER BIJ EY:
"We worden al drie tot vier jaar om de oren geslagen met fintechnieuws, toch neem ik nog steeds geen duidelijke disrupties waar in de markt." van gebruikers die legitimiteit verschaffen aan het systeem. Blockchain blijft een marginaal fenomeen zolang je niet de grote jongens en hun vele connecties aan boord krijgt. Grootbanken alleen zijn niet genoeg.” Ook de enquête doet vermoeden dat CFO’s niet overtuigd zijn van Blockchain. Bijna 5 op 10 hebben slechts een vaag idee van wat het kan betekenen voor hun bedrijf. 4 op 10 hebben geen idee. Wat zal er nodig zijn om voor een doorbraak van Blockchaintechnologie te zorgen? De kwestie doet denken aan de ontwikkeling van e-invoicing. Het heeft in Europa ook tijd en energie gekost vooraleer men tot een systeem komt dat
WWW.WOMENINFINANCE.BE
21 SEPTEMBER 2017 AGORA KONTICH
WOMEN IN FINANCE
PRICELESS IDEAS, VALUABLE RETURN
VROUWEN FLEUREN FINANCE OP Women in Finance is een inspirerend seminarie over finance met uitsluitende vrouwelijke keynotes
EEN ORGANISATIE VAN
Knowledge partner for finance professionals
IN PARTNERSHIP MET
voor de bedrijfswereld werkbaar is. Ook al is facturatie een belangrijk onderdeel van de financiële administratie. De overheid had hier een belangrijke rol te spelen, en er gaan stemmen op die voor een soortgelijke inmenging pleiten als het op fintech aankomt. Yannick Grécourt en Marie-Noëlle Useo reageren echter voorzichtig. “Is het de rol van de overheid om innovatie te stimuleren? Vast wel. Is het de rol van de overheid om bepaalde innovaties voor te trekken. Nee.” Maakt fintech deel uit van de (langster”De maatregelen van de overheid in e-inmijn)strategie, de visie of de missie van voicing gingen vooral over legitimiteit, het bedrijf? zoals die van de digitale handtekening.” ■ Ja / 30,3% Zijn er vandaag initiatieven om van ■ Nee / 45,5% overheidswege om fintech te stimuleren? ■ Ik weet het niet / 24,2% “Uiteraard wel. Voor de overheden zou het trouwens goed uitkomen mochten ze de collaboratie tussen bedrijven stimule ren. Bedrijven kijken nog te veel naar de eigen belangen op korte termijn. Fintechs zullen in België bijvoorbeeld pas een sterke rol spelen als wat wij ontwikkelen, als hetgeen wij in investeren, ook exporteerbaar is. Anders mogen we vrezen voor de mogelijke vernietiging van waarde.” Is het scepticisme gegrond dat fintechs vooral waarde vernietigen en dat het voor de banken een middel is om, veeleer dan nieuwe business te genereren, Denk je dat Fintech binnen vijf jaar een het met minder mensen en kantoren grote impact zal hebben op Finance? te moeten doen? “Het is een feit dat het aantal personeelsleden bij banken ■ Ja, significant / 36,4% gevoelig daalt en dat net daar fintech ■ Ja, maar beperkt / 36,4% wordt aangegrepen. Daar kunnen we ■ Nee / 3,0% vandaag moeilijk omheen. Immers, hoe ■ Ik weet het niet / 24,2% frequent ga je nog naar de bank? Reeds voor de crisis maakten banken te veel kosten. Daar zijn ze nu, onder druk van de financiële crisis, op terug aan het ko men. Aangezien de digitalisatie voor de deur stond, werd dit aangegrepen om de organisatie aan te pakken. Het spijt mij om het te zeggen, maar deze ingrepen betekenen nog geen revolutie. Repetitieve, manuele taken vervangen door een robot is geen revolutie. Dat doen we al ruim 50 jaar. De echte paradigmashift
JA 30,3%
JA 36,4%
CFO MAGAZINE #198 28
naar een nieuwe of andere business is er nog niet.” GEEN CHIEF FINTECH OFFICER Als we de experten mogen geloven, dan moet de CFO stilaan toch wel bezig zijn met Blockchain, aangezien deze technologie kan helpen bij de beveiliging van financiële transacties en de efficiëntie van systemen en processen, en ga zo maar door… Ongeveer 8 op 10 CFO’s zeggen dat zij zelf naar informatie op zoek zijn over Fintech. En ongeveer 5 op 10 zijn vaagweg geïnteresseerd in Blockchain. Echter, uit de enquête komt naar voren dat ondanks interesse voor het onderwerp, de CFO niet écht bezig is met fintech. Hoe kan een CFO worden gestimuleerd om fintech(s) te overwegen? En wat is dan zijn rol bij de introductie van Fintech in het bedrijf? Fintech-evangelisten benadrukken graag dat we leven in veranderende tijden, en dat binnen tien jaar onze processen en systemen er helemaal anders zullen uitzien. Maar komt dit ongeremde enthousiasme u dan niet bekend voor? Het is nog maar 15 jaar geleden dat de zogenaamde internet bubble doorprikt werd. De recente beursgang van de bedrijven achter Twitter en Snapchat doen commentatoren vrezen voor een nieuwe luchtbel. CFO’s doen er daarom wijselijk aan om afstand te bewaren ten opzichte van al te optimistische voorstellingen, menen Yannick Grécourt en Marie-Noëlle Useo. Ook ondernemers verwachten dat van hun financiële rechterhand. “Als je een CFO kiest, dan kies je voor rationaliteit. Naar een CFO wordt geluisterd omdat hij durft te stellen wat niemand anders durft te stellen: show me the money. Hij is een broodnodige filter van ideeën. De realiteit is dat men helemaal niet weet welke fintechs morgen nog overeind zullen staan.” Wanneer gaat de CFO zich dan toch interesseren voor fintech? Als de onderneming een fintechbedrijf wil kopen, bijvoorbeeld om de bestaande business uit te breiden of te versterken, dan komt het
M&A-departement eraan te pas, het is op deze momenten dat de CFO zijn armen uit de mouwen steekt. Dan nog, kijkt de CFO met een andere blik naar fintech dan pakweg een CEO of CIO. “Beheren CFO’s de aankoop van deze fintechbedrijven omdat zij een berekende gok willen wagen? Hoogstwaarschijnlijk niet.” “Meer nog, CFO’s zouden er juist van terugschrikken, want de realiteit is dat veel van deze bedrijven nog steeds geen winst maken in de eerste 3 tot 5 jaar van hun bestaan. Ook na een overname blijven zij nog een tijd lang cash verslinden. Als je als CFO gedreven wordt door winst en free cashflow, dan is zo’n risico nemen werkelijk een harde keuze. Uiteraard zul je CFO’s vinden die tegen de stroom ingaan, maar de vraag blijft overeind: is dit wel een taak voor de CFO?” Meer dan genoeg stemmen gaan op die CFO’s ervan willen overtuigen om voortrekker te worden binnen hun bedrijf. Maar moet de CFO de leiding nemen in het debat? “Fintech is vandaag een bron van grote onzekerheid”, zo tempert Grécourt de uitspraken. “De discussie hierover wordt al enkele jaren gevoerd en nog steeds hebben we moeite om het bos door de bomen te zien. Wie is de best geplaatste persoon in de bedrijfsorganisatie om met deze onzekerheid om te gaan? Is dat werkelijk de CFO? Het is realistischer te verwachten dat vooral CIO’s en CEO’s met dit onderwerp bezig zijn.” Maar om in fintech te kunnen investeren, zijn financiële middelen nodig. Komt daar de CFO dan niet om het hoekje kijken? “Het is waar dat fintech een
voorwerp van discussie is in tal van departementen. Het zal ook ongetwijfeld bankenrelaties, leveranciersrelaties en klantenrelaties veranderen, en dus de financiële directie aanbelangen. Het staat buiten kijf dat bijvoorbeeld treasurers en credit managers in de toekomst anders zullen opereren. Toch zal het in de meeste gevallen niet de CFO zijn die de initiële keuze maakt voor fintech.” Ook Yannick Grécourt en Marie-Noëlle denken dat de CFO zal passen voor een rol van gulle investeerder. “Een marketeer zal gezien zijn achtergrond sneller bereid gevonden worden dat te doen. Een marketing manager weet dat een deel van zijn investeringen niets tastbaar oplevert. Een IT-manager doet dit haast elke dag, hij weet dat heel wat ICT-ontwikkelingen aanvankelijk meer kosten dan ze opleveren. Voor een CFO is de keuze moeilijk, nochtans zou een CFO zich actief moeten (laten) informeren, zou hij er interesse voor moeten hebben, zou hij de visie van de CEO moeten onderbouwen, enzovoort. Maar die houding komt maar weinig naar voren uit de enquête.”
Aan inspiratie is er echter genoeg. Seminaries over Blockchain bijwonen, naar fintechs in de incubators kijken, de krantencommentaren daarover lezen … Het is fintech de klok rond en iedere bedrijfsleider wordt warm gemaakt voor de introductie van fintech in zijn of haar onderneming. “De uitdaging is echter – als iedereen betrokken wordt, als iedereen verantwoordelijk wordt geacht – dat in de realiteit haast niemand de verantwoordelijkheid zal opnemen. Want wat is je eerste bekommernis als CFO? Je closure, je belastingaangifte, je complianceverplichtingen …” Maar wat met de toekomst? Zal deze situatie dan niet kunnen veranderen? “Er zullen ongetwijfeld dingen veranderen, maar weinig wijst erop dat in de toekomst de CFO uniek geplaatst zal zijn om een nieuwe rol op te nemen. Om een early adopter te worden, heb je visie nodig, en dan komen we al snel bij de CEO. Nee, in feite is de rol van de CFO om de CEO wat te temperen als hij dreigt te overdrijven. In feite is vandaag haast niemand het “best geplaatst”, behalve een innovatiemanager of Innovation Officer hier en daar.”
CFO BAROMETER De CFO Barometer is een onafhankelijk researchinitiatief van de redactie van CFO Magazine in samenwerking met EY. Bij een representatief staal van om en bij de tweehonderd Belgische CFO’s van middelgrote tot grote multinationale ondernemingen werd een vragenlijst omtrent een actuele CFO-topic afgenomen. De focus van de CFO Barometer is lokaal, waardoor de resultaten heel representatief zijn voor de Belgische markt en de CFO Barometer een benchmarktool wordt voor de in België actieve CFO. De resultaten worden hier weergegeven en becommentarieerd door specialisten en geïllustreerd met praktijkervaringen.
29 CFO MAGAZINE #198