Ï ðüíïò óôï ðáéäß ìå êáñêßíï êáé ÅöáñìïãÞ åéäéêþí ãíþóåùí óôç ãåíéêÞ ðáéäéáôñéêÞ
Ïãêïëïãéêü ôìÞìá Íïóïêïìåßïõ Ðáßäùí “ÁãëáÀá Êõñéáêïý”
Ìáñãáñßôá ÌðÜêá ÄçìÞôñçò ÄïãÜíçò êáé ÅëÝíç ÂáóéëÜôïõ –Êïóìßäç
............. Ìå ðüóá Ð êáé ðüóá Í ÃñÜöåôáé ç ëÝîç ð ü í ï ò ; Êé áëÞèåéá ãéáôß ãñÜöåôáé Ìå ï-ìéêñïí êáé ü÷é ù-ìÝãá ;;; E.K.B.
Ðñüëïãïò Ç öñïíôßäá ôïõ ðáéäéïý ðïõ ðÜó÷åé áðü óïâáñÞ êáé áðåéëçôéêÞ ãéá ôç æùÞ áññþóôéá üðùò ï êáñêßíïò, ðñÝðåé íá åßíáé ïëéóôéêÞ óå üëåò ôéò öÜóåéò ôçò íüóïõ. Ç öñïíôßäá ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé ôçí óýã÷ñïíç êáé åðéóôçìïíéêÜ ôåêìçñéùìÝíç áíôéìåôþðéóç ôüóï ôçò ßäéáò ôçò íüóïõ üóï êáé ôùí óïâáñþí ðñïâëçìÜôùí ðïõ áðïññÝïõí áðü ôçí íüóï êáé ôçí ÷ïñçãïýìåíç èåñáðåßá. Ìåôáîý ôùí ôåëåõôáßùí ðåñéëáìâÜíåôáé ï ðüíïò, Ýíá óýìðôùìá ðïõ åðçñåÜæåé êáôáëõôéêÜ ôçí ðïéüôçôá æùÞò ôïõ ðáéäéïý êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ. Óôçí ðñïóðÜèåéÜ ìáò áõôÞ, åêôüò ôùí Üëëùí, ìáò þèçóå ç Üðïøç ôùí ßäéùí ôùí ðáéäéþí ðïõ ðïëëÜ ÷ñüíéá ìåôÜ ôï ôÝëïò ôçò èåñáðåßáò ôïõò áíáêáëïýí ôçí áñíçôéêÞ ôïõò åìðåéñßá ó÷åôéêÜ ìå ôïí ðüíï áíáöÝñïíôáò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: «ðüíïò ðïõ ðåñíÜåé äåí îå÷íéÝôáé...». Ôï âéâëßï áõôü áöéåñþíïõìå óôá ðáéäéÜ ôïõ «ôüôå», ôïõ «óÞìåñá» êáé ôïõ «áýñéï». Ìáñãáñßôá ÌðÜêá, ÄçìÞôñçò ÄïãÜíçò êáé ÅëÝíç ÂáóéëÜôïõ-Êïóìßäç 4
Ç Üðïøç ôçò ìÜíáò Ç ðñüôáóç íá ðñïëïãßóù ôçí Ýêäïóç ãéá ôïí «ÐÏÍÏ», áðïôåëåß ãéá ìÝíá éäéáßôåñç ôéìÞ. Ìðïñþ íá ðù, üôé åßìáé áðü ôéò ìçôÝñåò åêåßíåò, ðïõ ï «ðüíïò» Ý÷åé áèåñÜðåõôá óçìáäÝøåé ôç æùÞ ôïõò. 1⁄4óï êáé íá óõììåôåß÷á óôïí áãþíá ôçò, üóï êé áí Þìïõíá ðÜíôá åêåß, äåí ìðüñåóá ðïôÝ íá ðÜñù ôïí «ðüíï» ôçò ðÜíù ìïõ. Äåí ìðüñåóá! Ï «ðüíïò» Þôáí üëïò äéêüò ôçò! Âñßóêù ôçí ðñùôïâïõëßá ãéá ôçí Ýêäïóç áõôÞ ðñáãìáôéêÜ ðïëýôéìç, ãéáôß Ýñ÷åôáé íá ðñïóöÝñåé óå Ýíá ðñüâëçìá ôüóï êñßóéìï, üóï åßíáé ï «ðüíïò». ×áßñïìáé, ãéáôß ôï Ïãêïëïãéêü ÔìÞìá ôïõ ÁãëáÀá Êõñéáêïý, áíÜìåóá óôïí õðåñâïëéêü öüñôï ðïõ áíôéìåôùðßæåé êáèçìåñéíÜ, äéáðßóôùóå ôçí êñéóéìüôçôá êáé ðñï÷þñçóå óôçí Ýêäïóç áõôÞ, óå ìéá õðåýèõíç ðñïóðÜèåéá íá áìâëýíåé ôïí ðüíï ôùí ðáéäéþí ìáò. Óáí ìçôÝñá ðïõ ãíùñßæåé ðïëý êáëÜ ôé óçìáßíåé «ðüíïò» áëëÜ êáé óáí Ðñüåäñïò ôçò Öëüãáò, íéþèù ôçí áíÜãêç íá åõ÷áñéóôÞóù åê ìÝñïõò üëùí ôùí ãïíéþí, ôïõò óõíôåëåóôÝò ôçò Ýêäïóçò ðïõ Ý÷ïõìå óôá ÷Ýñéá ìáò. Ðéóôåýïõìå üôé èá óõíôåëÝóåé óôçí áîéïðïßçóç ôùí ìÝóùí ðïõ ç åðéóôÞìç èÝôåé óôçí äéÜèåóç ôùí ðáéäéþí ìáò, þóôå ç èåñáðåßá áðü ôçí áñ÷Þ ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò, íá ìðåé óéãÜ - óéãÜ óå ìéá íÝá äéÜóôáóç, ìå ëéãüôåñï Þ êáé êáèüëïõ ðüíï. Ìáñßá Ôñõöùíßäç Ðñüåäñïò Óõëëüãïõ Ãïíéþí Ðáéäéþí ìå ÍåïðëáóìáôéêÞ ÁóèÝíåéá «ÖËÏÃÁ» 5
Ï ðüíïò óôá ðáéäéÜ ìå êáñêßíï áíáãíùñßæåôáé óÞìåñá ùò óýìðôùìá óçìáíôéêü êáé åîïõèåíùôéêü ðïõ åðçñåÜæåé ôçí ðïéüôçôá ôçò æùÞò ôïõò.
Áí êáé Ý÷ïõí ãßíåé ðñüïäïé óôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðüíïõ õðÜñ÷ïõí áêüìç óçìáíôéêÜ ðåñéèþñéá ãéá âåëôßùóç.
«Ôá ðáéäéÜ åßíáé ïé ðéï åõÜëùôïé ðïëßôåò êÜèå êïéíùíßáò êáé ï óçìáíôéêüôåñïò áðü ôïõò èçóáõñïýò ìáò» ÍÝëóùí ÌáíôÝëá óôçí ôåëåôÞ áðïíïìÞò ôïõ âñáâåßïõ Íüìðåë ãéá ôçí åéñÞíç, 1993 6
Ðüíïò – Åôõìïëïãßá
ðüíïò: áðü ôï ñÞìá ðÝíïìáé = ìï÷èþ, êïðéÜæù ðüíïò = óêëçñÞ åñãáóßá, ìü÷èïò
Üëãïò: áðü ôï ñÞìá áëÝãù = ìåñéìíþ, öñïíôßæù Üëãïò = óùìáôéêüò Þ øõ÷éêüò ðüíïò, äïêéìáóßá
* ëåîéêü ÍÝáò ÅëëçíéêÞò Ãëþóóáò Ã. Ìðáìðéíéþôç ó. 117 êáé 1468 (1998) 7
Ïñéóìïß ôïõ ðüíïõ • ðüíïò åßíáé ç äõóÜñåóôç áéóèçôéêÞ êáé óõãêéíçóéáêÞ õ ð ï ê å é ì å í é ê Þ åìðåéñßá • ðüíïò åßíáé ïôéäÞðïôå ÷áñáêôçñßæåôáé ùò «ðüíïò» áðü ôï ðñüóùðï ðïõ Ý÷åé Þ åß÷å ôçí åìðåéñßá ôïõ. Ðüíïò õðÜñ÷åé üðïôå ï ðÜó÷ùí áíáöÝñåé üôé õðÜñ÷åé • ðüíïò åßíáé ç äõóÜñåóôç åìðåéñßá ôùí áéóèçôçñßùí ïñãÜíùí êáé ôïõ óõíáéóèÞìáôïò ðïõ óõíïäåýåôáé áðü ðñáãìáôéêÞ Þ åíäå÷üìåíç âëÜâç ôùí éóôþí Þ ðåñéãñÜöåôáé ìå üñïõò ðïõ óçìáßíïõí âëÜâç. Ï ðüíïò åßíáé ðÜíôïôå õðïêåéìåíéêüò • ðüíïò åßíáé ü ôé ôï ðáéäß ðåñéãñÜöåé ùò äõóÜñåôï óõíáßóèçìá êáé ü÷é ü ôé ïé Üëëïé ðéóôåýïõí Þ åñìçíåýïõí • ðüíïò åßíáé ü ôé õðïâáèìßæåé ôç æùÞ áõôïý ðïõ ðïíÜåé åðïìÝíùò ðüíïò óôï ðáéäß åßíáé ü ôé õðïâáèìßæåé ôç æùÞ ôïõ áëëÜ êáé ôç æùÞ üóùí ôï öñïíôßæïõí • Ôï êÜèå Üôïìï ìáèáßíåé íá ÷ñçóéìïðïéåß ôç ëÝîç «ðüíïò» äéá ìÝóïõ åìðåéñéþí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå êÜêùóç óå ðñþéìç çëéêßá (International Association of Study of Pain –ÉÁSP Pain/1979) 8
ÁÉÔÉÅÓ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ ÌÅ ÊÁÑÊÉÍÏ Ï ðüíïò óôá ðáéäéÜ ìå êáñêßíï ìðïñåß íá ïöåßëåôáé óôç íüóï, óôç èåñáðåßá ãéá ôç íüóï êáé ôéò ðáñåìâÜóåéò ãéá ôç äéÜãíùóç Þ èåñáðåßá ôçò íüóïõ. Á. Ç ßäéá ç íüóïò ðñïêáëåß ðüíï ëüãù äéÜôáóçò Þ äéÞèçóçò ôùí éóôþí êáèþò åðßóçò êáé ëüãù öëåãìïíÞò, íÝêñùóçò, ëïßìùîçò Þ áðüöñáîçò ïöåéëüìåíçò óôç íüóï. Ï êáñêßíïò ðñïêáëåß ïóôéêü, óðëáã÷íéêü Þ íåõñïðáèçôéêü ðüíï
Â. Ç èåñáðåßá ôïõ êáñêßíïõ Ý÷åé óáí óõíÝðåéá åðéðëïêÝò ðïõ ðñïêáëïýí ðüíï
Ã. Ïé äéáãíùóôéêÝò Þ èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò ðñïêáëïýí ðüíï.
9
Á. ÐÏÍÏÓ ÏÖÅÉËÏÌÅÍÏÓ ÓÔÏÍ ÊÁÑÊÉÍÏ ÏÓÔÉÊÏÓ ÐÏÍÏÓ Áßôéá: Ðñïêáëåßôáé áðü äéÞèçóç ôïõ ðåñéïóôÝïõ, ðáèïëïãéêÜ êáôÜãìáôá,åðÝêôáóç ôïõ üãêïõ óôïõò ãýñù éóôïýò Þ ôÝëïò áðü åñåèéóìü ôùí íåõñéêþí áðïëÞîåùí óôï åíäüóôåï áðü ÷çìéêÝò ïõóßåò ðïõ åëåõèåñþíïíôáé áðü ôï ðÜó÷ïí ïóôïýí üðùò ðñïóôáãëáíäßíç, âñáäõêéíßíç, ïõóßá P êáé éóôáìßíç.
×áñáêôçñéóôéêÜ: Ï ïóôéêüò ðüíïò åßíáé óõíÞèùò ïîýò êáé ãßíåôáé åíôïíüôåñïò ìå ôçí êßíçóç. Ï ðüíïò ï ïöåéëüìåíïò óå äéÞèçóç ôïõ ìõåëïý ôùí ïóôþí áðü êáêïÞèç êýôôáñá ðåñéãñÜöåôáé ùò áìâëýò Þ äéáðåñáóôéêüò êáé ìðïñåß íá åßíáé åíôïðéóìÝíïò Þ ãåíéêåõìÝíïò Ç äéÜôáóç, ç öëåãìïíÞ Þ ç äéÞèçóç ôùí éóôþí ðïõ ðåñéâÜëëïõí ôï ïóôïýí åßíáé äõíáôüí íá ðñïêáëÝóïõí áìâëý Þ óöýæïíôá ðüíï.
10
Á. ÐÏÍÏÓ ÏÖÅÉËÏÌÅÍÏÓ ÓÔÏÍ ÊÁÑÊÉÍÏ ÓÐËÁÃ×ÍÉÊÏÓ ÐÏÍÏÓ Áßôéá: ÐñïÝñ÷åôáé áðü äéÞèçóç óõìðáãþí ïñãÜíùí êáé äéÜôáóç ôçò êÜøáò ôïõò Þ áðü áðüöñáîç êïßëùí ïñãÜíùí ôçò êïéëßáò. ×áñáêôçñéóôéêÜ: Ï óðëáã÷íéêüò ðüíïò äåí Ý÷åé óõíÞèùò óáöÞ åíôüðéóç, åßíáé ðéåóôéêüò êáé âýèéïò åíþ áí ðñïêáëåßôáé áðü áðüöñáîç åßíáé ïîýò, Ýíôïíïò êáé åéóâÜëëåé áéöíéäßùò
11
Á. ÐÏÍÏÓ ÏÖÅÉËÏÌÅÍÏÓ ÓÔÏÍ ÊÁÑÊÉÍÏ ÍÅÕÑÏÐÁÈÇÔÉÊÏÓ ÐÏÍÏÓ Áßôéá: ÐñïÝñ÷åôáé áðü ðßåóç Þ äéÞèçóç ðåñéöåñéêþí íåýñùí êáé íåõñéêþí ðëåãìÜôùí, åðéóêëçñßäéï åñåèéóìü Þ ðßåóç ôïõ íùôéáßïõ ìõåëïý êáé ôùí íùôéáßùí ñéæþí Ìðïñåß íá ïöåßëåôáé óå âëÜâç ôùí ðåñéöåñéêþí íåýñùí êáé ôùí íåõñéêþí ðëåãìÜôùí ëüãù ÷çìåéïèåñáðåßáò Þ óå ÷åéñïõñãéêÞ äéáôïìÞ ôùí íåýñùí (ðüíïò ìÝëïõò -öÜíôáóìá). ×áñáêôçñéóôéêÜ: Ï íåõñïðáèçôéêüò ðüíïò åßíáé óõíÞèùò âñá÷åßáò äéÜñêåéáò, åðáíáëáìâáíüìåíïò êáé Ý÷åé áõîáíüìåíç Ýíôáóç ìåôÜ áðü ôïðéêü åñåèéóìü. ÐåñéãñÜöåôáé ãåíéêÜ ùò äõóÜñåóôç áßóèçóç,êáýóïò, êíçóìüò, «ìõñìÞããéáóìá», «ìá÷áéñéÜ» Þ ùò çëåêôñéêÞ åêêÝíùóç
12
Ðüíïò áðü íüóï óôç äéÜãíùóç ôïõ êáñêßíïõ Óôç äéÜãíùóç ôá ðáéäéÜ ðïíïýí ëéãüôåñï óõ÷íÜ óå ó÷Ýóç ìå ôïõò åíÞëéêåò ðïõ >70% åìöáíßæïõí ðüíï óôç äéÜãíùóç . Áí ëÜâïõìå õðüøç ôá óõ÷íüôåñá êáêïÞèç íïóÞìáôá ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò êáé ôá óõìðôþìáôá óôç äéÜãíùóç, äéáðéóôþíåôáé üôé ðåñßðïõ 25% ôùí ðáéäéþí åìöáíßæïõí ðüíï óôç äéÜãíùóç ôçò íüóïõ.
% åðßðôùóç íüóïõ
% ðüíïò óôç äéÜãíùóç
% ðüíïò óôï óýíïëï
ëåõ÷áéìßá
30
30
10
üãêïé ÊÍÓ
20
50
10
íåõñïâëÜóôùìá
6
50
3
íåöñïâëÜóôùìá
6
40
2,5 ðåñßðïõ 25%
13
Â. ΠΟΝΟΣ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ìðïñåß íá ïöåßëåôáé óå ÷åéñïõñãéêÝò ðáñåìâÜóåéò êáé óôéò åðéðëïêÝò ôçò ÷çìåéïèåñáðåßáò Þ ôçò áêôéíïèåñáðåßáò.
Ðüíïò áðü ÷åéñïõñãéêÝò ðáñåìâÜóåéò Ìåôåã÷åéñçôéêüò ðüíïò,ðüíïò ìÝëïõò-öÜíôáóìá Þ ðüíïò ó÷åôéæüìåíïò ìå ìåôåã÷åéñçôéêÞ ëïßìùîç. Ðüíïò áðü åðéðëïêÝò ÷çìåéïèåñáðåßáò (×È) ÐåñéöåñéêÞ íåõñïðÜèåéá:áíáöÝñåôáé ùò äõóáéóèçóßá,áßóèçìá êáýóïõò êáé ðüíïõ áêüìç êáé ìå ôï åëáöñý Üããéãìá ôïõ äÝñìáôïò. Áðïäßäåôáé óõíÞèùò óôçí ÷ñÞóç âéíêñéóôßíçò Óôïìáôßôéäá: Eßíáé óõíçèÝóôåñç ìåôÜ ôç ÷ñÞóç áíèñáêõêëéíþí, áëêõëéïýíôùí ðáñáãüíôùí, áíôéìåôáâïëéôþí, åðéðïäïöõëëïôïîéíþí êáèþò êáé ìåôÜ ôá ðñïðáñáóêåõáóôéêÜ ó÷Þìáôá ÷çìåéïèåñáðåßáò ãéá ìåôáìüó÷åõóç ìõåëïý ôùí ïóôþí Ðüíïò áðü åðéðëïêÝò áêôéíïèåñáðåßáò (ÁÈ) Ðüíïò ëüãù ôïðéêïý åñåèéóìïý ôïõ äÝñìáôïò, äåñìáôßôéäáò, ßíùóçò êáèþò êáé ëüãù äåõôåñïðáèïýò êÜêùóçò ôùí íåõñïãåíþí äïìþí ôïõ äÝñìáôïò. Ðüíïò ìðïñåß íá ðñïêëçèåß åðßóçò åîáéôßáò ôçò âëåííïãïíßôéäáò (óôïìáôßôéäá óå áêôéíïèåñáðåßá êåöáëÞò êáé ôñá÷Þëïõ Þ åíôåñßôéäá óå ðåñßðôùóç áêôéíïèåñáðåßáò óôçí êïéëéáêÞ ÷þñá). ÃåíéêÜ ðüíïò ðñïêáëåßôáé áðü åðéðëïêÝò ó÷åôéæüìåíåò ìå ðïëëÝò èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò ðïõ ïäçãïýí óå äéÜññïéåò, åìÝôïõò, äõóêïéëéüôçôá êáèþò êáé óå ëïéìþîåéò üðùò ôõöëßôéäá, êõôôáñßôéäá êáé ðáñáññéíéêïëðßôéäá.
14
Ðüíïò ó÷åôéæüìåíïò ìå ôç ÷çìåéïèåñáðåßá Á. ÏñéóìÝíá öÜñìáêá ðñïêáëïýí åéäéêÝò å ð þ ä õ í å ò ðáñåíÝñãåéåò: Ðáñáäåßãìáôá âéíêñéóôßíç: óôá ðëÜéóéá ôçò íåõñïôïîéêüôçôáò ðñïêáëåß äõóêïéëéüôçôá, äýóêïëç Þ åðþäõíç âÜäéóç, áäõíáìßá äéÜíïéîçò óôüìáôïò. áñáóõôßíç: (êõñßùò ÷ïñçãïýìåíç õðïäüñéá) ðñïêáëåß ïóöõáëãßá Þ ìõáëãßá. åíäïññá÷éáßá Ýã÷õóç öáñìÜêùí: ðñïêáëåß êåöáëáëãßá, áõ÷åíáëãßá êáé óõìðôþìáôá áñá÷íïåéäßôéäáò óôåñïåéäÞ: óå ìáêñï÷ñüíéá ÷ïñÞãçóç ðñïêáëïýí åðþäõíç ìõïðÜèåéá êáé ôï óýíäñïìï ôçò Üóçðôçò íÝêñùóçò ôçò êåöáëÞò ôïõ ìçñéáßïõ éäéáßôåñá óå êïñßôóéá ðåñß ôçí åöçâåßá. áóðáñáãéíÜóç: ðñïêáëåß ðáãêñåáôßôéäá êáé èñïìâïöëåâßôéäá Â. Ç åîáããåßùóç ïñéóìÝíùí öáñìÜêùí ðñïêáëåß å ð þ ä õ í ç ôïðéêÞ éóôéêÞ âëÜâç ôï åßäïò ôçò ïðïßáò åîáñôÜôáé áðü ôïí ôýðï ôïõ öáñìÜêïõ: ÖÜñìáêá ðïõ ðñïêáëïýí öõóáëëéäþäç âëÜâç üðùò åßíáé áíèñáêõêëßíåò, áëêáëïåéäÞ ôçò vinca, åðéðïäïöõëëïôïîßíåò, ðëáôßíá, áêôéíïìõêçôßíç êëð áêüìç êáé óå åîáããÝéùóç ìéêñÞò ðïóüôçôáò ÖÜñìáêá ðïõ ðñïêáëïýí ôïðéêü åñåèéóìü ðïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí åã÷åüìåíç ðïóüôçôá üðùò åßíáé êáñìðïðëáôßíá, ìðëåïìõêßíç, êõêëïöùóöáìßäç, éöùóöáìßäç êëð 15
Áíôéìåôþðéóç ôçò åîáããåßùóçò: - áíèñáêõêëßíåò: ôïðéêÞ åöáñìïãÞ øõ÷ñïý åðéèÝìáôïò êáé äéìåèõëóïõëöïîßäçò (DMSO) êÜèå 6-8 þñåò - áëêáëïåéäÞ ôçò vinca êáé åðéðïäïöõëëïôïîéíþí: ôïðéêÞ åöáñìïãÞ èåñìïý åðéèÝìáôïò êáé õðïäüñéá ÷ïñÞãçóç êõêëïôåñþò åíôüò ôçò âëÜâçò äéáëýìáôïò õáëïõñïíéäÜóçò /öõóéïëïãéêïý ïñïý 150U/ml ïñïý (1ml äéáëýìáôïò áíÜ 1 ml åîáããåéùèÝíôïò öáñìÜêïõ). - áêôéíïìõêçôßíç: ôïðéêÞ ÷ïñÞãçóç âéôáìßíçò C. Ã. Óå ðåñéüäïõò ïõäåôåñïðåíßáò ðñïêáëåßôáé å ð þ ä õ í ç óôïìáôßôéäá Þ/êáé ðñùêôßôéäá. Ç áíôéìåôþðéóç Ý÷åé äýï óêÝëç, ôçí ðñüëçøç êáé ôç èåñáðåßá. Ðñüëçøç óôïìáôßôéäáò Óõ÷íÝò ðëýóåéò ìå äéÜëõìá óüäáò, áëáôüíåñï, ÷áìïìÞëé, äéÜëõìá ÷ëùñåîéäßíçò êáé ÷ïñÞãçóç óõ÷íþí äüóåùí ìõêïóôáôßíçò. ÊáôÜ ôçí äéÜñêåéá ôçò ÷ïñÞãçóçò ÷çìåéïèåñáðåßáò ðïõ ðñïêáëåß óôïìáôßôéäá åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ ç êñõïèåñáðåßá (ðáãÜêéá óôï óôüìá). Èåñáðåßá óôïìáôßôéäáò: ÓõíÝ÷éóç ðëýóåùí êáé ìõêïóôáôßíçò. Åðß ðëÝïí ÷ïñÞãçóç óïõêñáëöÜôçò (peptonorm) êáé ãëïõôáìßíçò (10 g óêüíçò óå 50 ml íåñü 3 Þ 4 öïñÝò ôçí çìÝñá ) êáé óõóôçìáôéêÞ ÷ïñÞãçóç áíáëãçôéêþí. ¸÷åé åðßóçò áíáöåñèåß ç áðü 16
ôïõ óôüìáôïò ÷ïñÞãçóç áõîçôéêþí ðáñáãüíôùí (G CSF êáé GM CSF). Ìéá óýã÷ñïíç èåñáðåõôéêÞ ðáñÝìâáóç åßíáé ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ áõîçôéêïý ðáñÜãïíôá ôùí êåñáôéíïêõôôÜñùí (ðáëéöåñìßíç) ðïõ öáßíåôáé íá ìåéþíåé ôç óõ÷íüôçôá êáé ôç äéÜñêåéá ôçò óôïìáôßôéäáò Ðñüëçøç ðñùêôßôéäáò: ÁðïöõãÞ äõóêïéëéüôçôáò êáé ôïðéêÞ êáèáñéüôçôá êáèþò êáé åðáëåßøåéò êáé ðëýóåéò ìå äéÜëõìá õðåñìáããáíéêïý êáëßïõ(1:10.000). Èåñáðåßá ðñùêôßôéäáò: Åðß ðëÝïí ôùí ðáñáðÜíù ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áíáëãçôéêÝò (ultraproct, scheriproct, Benostanproct êëð) êáé åðïõëùôéêÝò (helixderm êëð) êñÝìåò.
17
Ã. ÐÏÍÏÓ Ó×ÅÔÉÆÏÌÅÍÏÓ ÌÅ ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÅÓ ¹ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÅÓ ÐÁÑÅÌÂÁÓÅÉÓ
• ìõåëüãñáììá • ïóöõïíùôéáßá ðáñáêÝíôçóç • öëåâïêÝíôçóç • áéìïëçøßá áðü port a cath • âéïøßá äéá ëåðôÞò âåëüíçò (FNA)
18
Èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå õðüøç üôé ôá ðáéäéÜ ìå êáñêßíï ðïíïýí êáé ãéá ëüãïõò ìç ó÷åôéæüìåíïõò ìå ôçí õðïêåßìåíç íüóï êáé ôçí áíôéìåôþðéóÞ ôçò
ðáñÜäåéãìá óå ïîåßá ëåìöïâëáóôéêÞ ëåõ÷áéìßá: óôç äéÜñêåéá ôùí 2 ÷ñüíùí èåñáðåßáò: å ë Ü ÷ é ó ô ï ò áñéèìüò åðþäõíùí ðáñåìâÜóåùí 1.
ìõåëüãñáììá:
5
2.
ïóöõïíùôéáßá ðáñáêÝíôçóç
11
3.
áéìïëçøßåò ðñéí áðü ôïðïèÝôçóç ÊÖÊ•
12
4.
öëåâïêÝíôçóç óôç ×È óõíôÞñçóçò
72•• 100 !!!
•
ÊÖÊ: êåíôñéêüò öëåâéêüò êáèåôÞñáò
••
18 ìÞíåò × 4 (áíÜ åâäïìÜäá) = 72
19
«êïéíüò» ðáéäéáôñéêüò ðüíïò • ôñáýìá • êïéíÝò ëïéìþîåéò (ùôßôéäá, ÷åéñïõñãéêÞ êïéëßá êëð) • çìéêñáíßá • Üëëåò áéôßåò
20
öõóéïëïãßá ðüíïõ
öëïéüò èÜëáìïò
ìåóåãêÝöáëïò êáôéïýóá ïäüò
õðïäï÷åßò
áíéïýóá íùôéïèáëáìéêÞ ïäüò
íùôéáßïò ìõåëüò
21
áíôßëçøç ðüíïõ óôá ðáéäéÜ óôéò äéÜöïñåò çëéêßåò (Piaget) É • 2-7 ÷ñüíùí ðüíïò = öõóéêÞ åìðåéñßá áíáìïíÞ «ìáãéêÞò» åîáöÜíéóçò ðüíïõ ìç äéÜêñéóç áéôßáò êáé áðïôåëÝóìáôïò áíôßëçøç ðüíïõ ùò ôéìùñßá «åßóáé êáêüò-Þ!» • 7-11 ÷ñüíùí óõó÷Ýôéóç ðüíïõ ìå åíôüðéóç áíôßëçøç óþìáôïò êáé åóùôåñéêþí ïñãÜíùí óõó÷Ýôéóç ðüíïõ ìå öüâï
êáôáóôñïöÞ èÜíáôïò 22
áíôßëçøç ðüíïõ óôá ðáéäéÜ (Piaget) II
• 10-12 ÷ñüíùí ðéï îåêÜèáñç áíôßëçøç ðüíïõ ðéï óõãêåêñéììÝíç Ýêöñáóç ðüíïõ áíôßëçøç ôïõ «åÜí......ôüôå......»
• > 12 ÷ñüíùí Ýíáñîç åðßëõóçò ðñïâëÞìáôïò ü÷é ðÜíôá ìç÷áíéóìïß åðßëõóçò öáíôáóßùóç ôïõ «ìåôÜ ôïí ðüíï...»
23
ðüíïò êáé «õðïöÝñåéí» (suffering) Ôï «õðïöÝñåéí» ìðïñåß íá ïäçãÞóåé óôçí áðüãíùóç
ÐáñÜãïíôåò ðïõ ïäçãïýí Þ áðïôñÝðïõí ôçí áðüãíùóç • óùìáôéêüò ðüíïò • øõ÷éêüò ðüíïò • óùìáôéêÜ óõìðôþìáôá • êïéíùíéêÝò äõóêïëßåò • ðíåõìáôéêÝò åìðåéñßåò • «êïõëôïýñá»
24
• ï ðüíïò ìðïñåß íá ðñïêáëåß Þ íá åðéäåéíþíåé ðñïâëÞìáôá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï «õðïöÝñåéí» êáé ðñÝðåé íá ðñïçãåßôáé ç áíôéìåôþðéóÞ ôïõ
• ï ðüíïò ìðïñåß íá ðñïêáëåßôáé Þ íá åðéäåéíþíåôáé áðü ðñïâëÞìáôá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï «õðïöÝñåéí» ç áíôéìåôþðéóç ôùí ïðïßùí ðñÝðåé íá ðñïçãåßôáé
• åðéôõ÷Þò áíôéìåôþðéóç ôïõ ðüíïõ ðñïûðïèÝôåé åêôßìçóç êáé áîéïëüãçóç ôïõ «õðïöÝñåéí» êáé ïëéóôéêÞ öñïíôßäá ôïõ ðáéäéïý
óôï äéÜëïãï ìå ôïí ðüíï, ôçí áäéêßá êáé ôï èÜíáôï åßìáóôå õðï÷ñåùìÝíïé íá âãïýìå áðü ôá áíèñþðéíá ìÝôñá áõôÞ åßíáé ü÷é ìüíï ç Ýîïäïò áðü ôç äïêéìáóßá áëëÜ êáé ç åõåãåñóßá ôçò Íéêüëáïò , Ìçôñïðïëßôçò Ìåóïãáßáò êáé ËáõñåùôéêÞò
«ãéáôß óå ìÝíá ÈåÝ ìïõ»: 3ï óåìéíÜñéï Ø/Ê óôÞñéîçò ðáéäéïý ìå êáñêßíï êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ, 2002 áíáäçìïóßåõóç: «Üíèñùðïò ìåèüñéïò», 2005 25
ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôçí Ýêöñáóç ðüíïõ • çëéêßá
• ùñéìüôçôá êáé åîÝëéîç
• ðñïóùðéêüôçôá
• ïéêïãÝíåéá êáé äåóìïß
•
êïéíùíéêüò ðåñßãõñïò
• èñçóêåõôéêÞ ðáñÜäïóç
• ðñïçãçèåßóá åìðåéñßá ðüíïõ 26
ðñÝðåé íá áðïäå÷èïýìå üôé:
• ôá ðáéäéÜ ðïíïýí • õðÜñ÷åé èåñáðåßá ãéá êÜèå ðüíï • äåí õðÜñ÷åé èåñáðåßá ãéá êÜèå «õðïöÝñåéí» • ç èåñáðåßá ôïõ ðüíïõ äåí ðñïêáëåß åîÜñôçóç
ç ïìáäá õãåßáò ðñÝðåé íá áöéåñþíåé ÷ ñ ü í ï êáé íá áêïýåé üóá ôï ðáéäß ëÝåé êáé üóá öïâÜôáé íá ðåß
27
ÖÑÁÃÌÏÉ ÓÔÇ ÓÙÓÔÇ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ Ï ðüíïò óôá ðáéäéÜ óõ÷íÜ õðïèåñáðåýåôáé Ïé ëüãïé ðïõ ïäçãïýí óôçí õðïèåñáðåßá ôïõ ðüíïõ óôá ðáéäéÜ åßíáé: 1. ÄéÜöïñïé ìýèïé ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí ðüíï óôá ðáéäéÜ 2. Öüâïé ôüóï ôùí åðáããåëìáôéþí ôïõ ÷þñïõ ôçò õãåßáò üóï êáé ôùí ßäéùí ôùí ãïíÝùí 3. ¸ëëåéøç ïñèÞò åêðáßäåõóçò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðüíïõ óôï ðáéäß
28
ÌÕÈÏÉ Ó×ÅÔÉÆÏÌÅÍÏÉ ÌÅ ÔÏÍ ÐÏÍÏ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ
29
ÌÕÈÏÓ 1 Ôï íåõñéêü óýóôçìá ôùí íåïãíþí åßíáé áíþñéìï êáé êáôÜ óõíÝðåéá ôï íåïãíü áäõíáôåß íá áíôéëçöèåß ôïí ðüíï
ÁËÇÈÅÉÁ Ôï íåõñéêü óýóôçìá Þäç áðü ôç 26ç åâäïìÜäá ôçò åìâñõéêÞò æùÞò Ý÷åé ôçí áíáôïìéêÞ êáé íåõñï÷çìéêÞ éêáíüôçôá íá áíôéëáìâÜíåôáé ôïí ðüíï (Anand 1998)
30
MYÈÏÓ 2 Ôá ðáéäéÜ åèßæïíôáé åýêïëá óôá íáñêùôéêÜ
ÁËÇÈÅÉÁ Ëéãüôåñï áðü ôï 1% ôùí ðáéäéþí ðïõ áíôéìåôùðßæïíôáé ìå ïðéïåéäÞ åèßæïíôáé óôá íáñêùôéêÜ. ÕðÜñ÷åé óõíÞèùò óýã÷éóç ìå ôïõò ôñåéò üñïõò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå ôçí ÷ñÞóç öáñìÜêùí: Åèéóìüò óôá íáñêùôéêÜ, áíôï÷Þ óôá öÜñìáêá êáé öõóéêÞ åîÜñôçóç. Åèéóìüò óôá íáñêùôéêÜ: Åêïýóéá øõ÷ïëïãéêÞ óõìðåñéöïñÜ ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áíáæÞôçóç ôùí öáñìÜêùí,Ýíôïíç åðéèõìßá ãéá ôç ÷ñÞóç ôïõò åîáéôßáò ôçò éäéüôçôÜò ôïõò íá áëëÜæïõí ôçí øõ÷éêÞ äéÜèåóç êáé ü÷é ãéá èåñáðåõôéêïýò óêïðïýò. Ï åèéóìüò äåí åßíáé öáñìáêïëïãéêÞ ðáñåíÝñãåéá Áíôï÷Þ óôï öÜñìáêï: Aêïýóéá øõ÷ïëïãéêÞ áðïäï÷Þ üôé áðáéôïýíôáé ìåãáëýôåñåò äüóåéò ôïõ ïðéïåéäïýò ãéá íá åðéôåõ÷èåß ôï åðéèõìçôü áíáëãçôéêü áðïôÝëåóìá ÖõóéêÞ åîÜñôçóç: Aêïýóéï øõ÷ïëïãéêü áðïôÝëåóìá ìå ðáñïõóßá óõìðôùìÜôùí áðüóõñóçò ôïõ öáñìÜêïõ ðïõ ðáñáôçñïýíôáé ìåôÜ ôçí áðüôïìç äéáêïðÞ ôïõ ïðéïåéäïýò Þ ôçí ÷ïñÞãçóç áíôáãùíéóôþí ôùí íáñêùôéêþí üðùò ç íáëïîüíç 31
ÌÕÈÏÓ 3 Ôá ðáéäéÜ áíôÝ÷ïõí ôïí ðüíï êáëýôåñá áðü ôïõò åíÞëéêåò
ÁËÇÈÅÉÁ Ôá ìéêñüôåñá ðáéäéÜ áéóèÜíïíôáé ìåãáëýôåñï ðüíï êáôÜ ôç äéÜñêåéá èåñáðåõôéêþí ðáñåìâÜóåùí óå ó÷Ýóç ìå ôá ìåãáëýôåñá ðáéäéÜ. Ç áíôï÷Þ óôïí ðüíï áõîÜíåé ìå ôçí çëéêßá (Broome ME,1998)
32
ÌÕÈÏÓ 4 Ôá ðáéäéÜ äåí ìðïñïýí íá ðåñéãñÜøïõí ôçí åíôüðéóç ôïõ ðüíïõ
ÁËÇÈÅÉÁ Ôá ðáéäéÜ üíôùò äåí åêöñÜæïõí ôïí ðüíï üðùò ïé åíÞëéêåò. Ðáñ’ üëá áõôÜ ìå ôç ÷ñÞóç êáôÜëëçëùí åñãáëåßùí åêôßìçóçò ôïõ ðüíïõ ôá ðáéäéÜ åßíáé óå èÝóç íá åêöñÜóïõí êáé íá ôáõôïðïéÞóïõí ôïí ðüíï ôïõò. ÐáéäéÜ 3 åôþí ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôçí êëßìáêá ôïõ ðüíïõ ìå ôéò åêöñÜóåéò ôïõ ðñïóþðïõ, íá åíôïðßóïõí óôï ßäéï ôïõò ôï óþìá ôçí åóôßá ôïõ ðüíïõ Þ ôÝëïò íá äåßîïõí óå ìßá æùãñáöéÜ ôï óçìåßï ôïõ ðüíïõ (Wong and Baker,1988)
33
MYÈÏÓ 5 Ôá ðáéäéÜ óõíçèßæïõí ôïí ðüíï Þ ôéò èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò ðïõ ðñïêáëïýí ðüíï
ÁËÇÈÅÉÁ ÌåôÜ áðü åðáíáëáìâáíüìåíåò èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò óôá ðáéäéÜ áõîÜíåôáé ç áíçóõ÷ßá êáé ç áßóèçóç ôïõ ðüíïõ (Zeltzer, 1990) 34
ÌÕÈÏÓ 6 Ôá ðáéäéÜ èá åêöñÜóïõí ôïí ðüíï ôïõò
ÁËÇÈÅÉÁ Ï öüâïò ôçò Ýíåóçò ôçò áíáëãçôéêÞò ïõóßáò Þ ï öüâïò ôçò åðéóôñïöÞò óôï íïóïêïìåßï ïñéóìÝíåò öïñÝò ïäçãåß ôá ðáéäéÜ óôï íá áðïêñýðôïõí ôïí ðüíï ôïõò. Ôáõôü÷ñïíá õðÜñ÷ïõí ðáéäéÜ ðïõ äåí äéáèÝôïõí ôéò äõíáôüôçôåò åðéêïéíùíßáò ðïõ èá ôïõò åðéôñÝøïõí íá åêöñÜóïõí ôïí ðüíï ôïõò åíþ Üëëá ðáéäéÜ äåí êñßíïõí áíáãêáßï íá áíáöÝñïõí ôïí ðüíï (Favaloro and Tauzel,1990)
35
MYÈÏÓ 7 Ç óõìðåñéöïñÜ ôùí ðáéäéþí áíôáíáêëÜ ôçí Ýíôáóç ôïõ ðüíïõ
ÁËÇÈÅÉÁ ¸íá ðáéäß ðïõ ðïíÜ ìðïñåß íá ðáßæåé êáé íá äñá ãåíéêüôåñá öõóéïëïãéêÜ Åßíáé ìéá ðñïóðÜèåéá ôïõ ðáéäéïý íá «îå÷Üóåé» ôïí ðüíï ôïõ. (Âeyer, Mc Grath and Berdle, 1990)
36
ÖÏÂÏÉ Ó×ÅÔÉÆÏÌÅÍÏÉ ÌÅ ÔÇ ×ÑÇÓÇ ÖÁÑÌÁÊÙÍ ÃÉÁ ÔÇÍ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ • Öüâïò ãéá ôçí êáôáóôïëÞ ôïõ áíáðíåõóôéêïý: Ç êáôáóôïëÞ ôïõ áíáðíåõóôéêïý åßíáé ìßá ãíùóôÞ åðéðëïêÞ ôùí ïðéïåéäþí ðïõ óõìâáßíåé óðÜíéá óôá ðáéäéÜ ÌåëÝôåò åðéâåâáéþíïõí ôçí áóöáëÞ êáé áðïôåëåóìáôéêÞ ÷ñÞóç ôùí ïðéïåéäþí óôá ðáéäéÜ (Êart, Christrup, Rassmussen 1997, Sabatino et al 1997) Êáèþò ôá ðáéäéÜ áíáðôýóóïõí áíôï÷Þ óôï áíáëãçôéêü áðïôÝëåóìá ôùí ïðéïåéäþí áíáðôýóóïõí ôáõôü÷ñïíá áíôï÷Þ êáé óôçí éäéüôçôá ôïõ ïðéïåéäïýò íá ðñïêáëÝóåé êáôáóôïëÞ ôïõ áíáðíåõóôéêïý êÝíôñïõ. Åßíáé óçìáíôéêÞ ç ãíþóç ðùò üôé ï ðüíïò äñá ùò áíôáãùíéóôÞò ôçò áíáëãçôéêÞò äñÜóçò ôïõ ïðéïåéäïýò áëëÜ ôáõôü÷ñïíá áíôáãùíßæåôáé êáé ôçí êáôáóôáëôéêÞ ôïõ äñÜóç. • Öüâïò ãéá åèéóìü óôá ïðéïåéäÞ : Ï öüâïò áõôüò ïäçãåß ôïõò ãïíåßò óå áðñïèõìßá íá áíáöÝñïõí ôïí ðüíï Þ íá ðñïìçèåõôïýí Þ/êáé íá ÷ïñçãÞóïõí ôï óõíôáãïãñáöïýìåíï ïðéïåéäÝò • Öüâïò üôé ï ðüíïò åßíáé óçìåßï åðéäåßíùóçò ôçò íüóïõ. • Öüâïò üôé ç Ýíáñîç ìïñößíçò óçìáßíåé üôé ôï ðáéäß åßíáé êïíôÜ óôï èÜíáôï. Ïé ãïíåßò óå ìéá ðñïóðÜèåéá íá áñíçèïýí ôçí ðñáãìáôéêüôçôá, áñíïýíôáé êáé ôçí ýðáñîç ôïõ ðüíïõ 37
ÊÁÊÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ ÔÙÍ ÅÐÁÃÃÅËÌÁÔÉÙÍ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅÊÔÉÌÇÓÇ ÊÁÉ ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ Ïé åðáããåëìáôßåò õãåßáò ìðïñåß íá õðïåêôéìïýí ôçí Ýíôáóç ôïõ ðüíïõ ôïõ ðáéäéïý Ïé åðáããåëìáôßåò õãåßáò óõ÷íÜ Ý÷ïõí ðåñéïñéóìÝíåò ãíþóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôïí óýã÷ñïíï ôñüðï ôçò ñýèìéóçò ôïõ ðüíïõ. ÏñéóìÝíåò öïñÝò óõíôáãïãñáöåßôáé ëáíèáóìÝíç äüóç Þ ÷ïñçãïýíôáé áêáôÜëëçëá öáñìáêåõôéêÜ óêåõÜóìáôá ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðüíïõ. Áõôü ìðïñåß íá ïöåßëåôáé óå ìç åðáñêÞ ãíþóç ôçò öáñìáêïêéíçôéêÞò ôùí áíáëãçôéêþí Þ óå ëáíèáóìÝíç ìåôáôñïðÞ ôçò ÅÖ ÷ïñÞãçóçò óå áðü ôïõ óôüìáôïò ÷ïñÞãçóç. Ôï íïóçëåõôéêü ðñïóùðéêü Þ ôá ìÝëç ôçò ïéêïãÝíåéáò (ëüãù êáêÞò åêðáßäåõóçò) åßíáé óõ÷íÜ áðñüèõìá óôï íá ÷ïñçãÞóïõí ôï öÜñìáêï ìå ôï öüâï ôïõ åèéóìïý,ôçò õðåñäïóïëïãßáò Þ ôùí ðáñáíåñãåéþí.
38
Åêôßìçóç ðüíïõ • óõìðåñéöïñÜ ôïõ ðáéäéïý ôé êÜíåé ôé ìðïñåß íá êÜíåé
• óôÜóç ôïõ ðáéäéïý èÝóç óþìáôïò áíçóõ÷ßá
• Ýêöñáóç ôïõ ðáéäéïý ôé ëÝåé
39
ÅÊÔÉÌÇÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ (1) Ï ðüíïò Ý÷åé ó÷Ýóç ôüóï ìå ôá áéóèçôÞñéá üñãáíá üóï êáé ìå ôï óõíáßóèçìá êáé áðáéôåßôáé ç ÷ñÞóç äéáöïñåôéêþí óôñáôçãéêþí ãéá ôçí ðïéïôéêÞ áëëÜ êáé ôçí ðïóïôéêÞ åêôßìçóç ôïõ. ÐÏÉÏÔÉÊÇ ÅÊÔÉÌÇÓÇ: ÐåñéãñáöÞ ôïõ ôýðïõ,ôçò äéÜñêåéáò êáé ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôïõ ðüíïõ. ÐñÝðåé åðßóçò íá ãßíåôáé áíáöïñÜ êáé óôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí ôïí ðüíï. ÐÏÓÏÔÉÊÇ ÅÊÔÉÌÇÓÇ: Êáèïñéóìüò ôçò Ýíôáóçò ôïõ ðüíïõ ìå ôç ÷ñÞóç êëéìÜêùí ðüíïõ. Ôá ðáéäéÜ êáé ïé ãïíåßò åíèáññýíïíôáé óôï íá óõììåôÝ÷ïõí óôçí åêôßìçóç ôïõ ðüíïõ.
40
ÅÊÔÉÌÇÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ (2) • Ãéá ôç óùóôÞ åêôßìçóç ôïõ ðüíïõ óôá ðáéäéÜ ðñÝðåé íá ëáìâÜíåôáé Ýíá êáëü éóôïñéêü êáé íá ãßíåôáé ìßá ðëÞñçò áíôéêåéìåíéêÞ åîÝôáóç. Øõ÷ïëïãéêÝò áíôéäñÜóåéò óôïí ðüíï åßíáé: ç åñõèñüôçôá ôïõ äÝñìáôïò (êõñßùò ôïõ ðñïóþðïõ),ç áýîçóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò, ç ôá÷õêáñäßá,ç ôá÷ýðíïéá,ç áíçóõ÷ßá,ç ìåßùóç ôïõ êïñåóìïý ôïõ áñôçñéáêïý áßìáôïò óå Ï2 êáé ç äéáóôïëÞ ôçò êüñçò ôùí ïöèáëìþí.
• 1⁄4ôáí õðÜñ÷åé áìöéâïëßá ãéá ôçí ýðáñîç ðüíïõ üðùò óõ÷íÜ óõìâáßíåé óå âñÝöç êáé óå ìéêñÜ ðáéäéÜ, åíäåßêíõôáé ç äéáãíùóôéêÞ ÷ñÞóç ôùí áíáëãçôéêþí.
• Ç åêôßìçóç ôïõ ðüíïõ ðñÝðåé íá ãßíåôáé áíÜ ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ÷ïñÞãçóçò áíáëãçôéêþí, óå êÜèå íÝá áíáöïñÜ ðüíïõ êáèþò êáé ìåôÜ áðü êÜèå áíáðñïóáñìïãÞ ôçò äüóçò ôïõ áíáëãçôéêïý (15-30 min ìåôÜ áðü ÅÖ Ýã÷õóç êáé 1 þñá ìåôÜ áðü ÷ïñÞãçóç áðü ôï óôüìá)
41
ÅÊÔÉÌÇÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ (3) Ç åêôßìçóç ôïõ ðüíïõ óôá ðáéäéÜ ðñÝðåé íá âáóßæåôáé óôéò ðáñáêÜôù áñ÷Ýò: (Baker and Wong, 1987)
• ÅñùôÞóåéò óôï ðáéäß • ×ñÞóç êëéìÜêùí ðüíïõ • Åêôßìçóç óõìðåñéöïñÜò êáé øõ÷ïëïãéêþí áëëáãþí óôï ðáéäß • Óõììåôï÷Þ êáé ôùí ãïíÝùí óôçí åêôßìçóç ôïõ ðüíïõ • Äéåñåýíçóç ôçò áéôßáò ôïõ ðüíïõ • Åêôßìçóç ôïõ áðïôåëÝóìáôïò ôçò áíáëãçôéêÞò áãùãÞò
42
ÊËÉÌÁÊÅÓ ÃÉÁ ÔÇÍ ÅÊÔÉÌÇÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÓÔÁ ÐÁÉÄÉÁ Ïé êëßìáêåò ôïõ ðüíïõ äéáêñßíïíôáé óå: Á. ïðôéêÞ Â. ëåêôéêÞ Ã. áñéèìçôéêÞ 1. Êëßìáêá ðüíïõ âáóéæüìåíç óôçí Ýêöñáóç ôïõ ðñïóþðïõ (åßíáé êáôÜëëçëç êáé ãéá ðáéäéÜ 3 åôþí). á. Këßìáêá Wong êáé Baker 6 äéáâáèìßóåéò (0:ü÷é ðüíïò, 5:ï ìÝãéóôïò ðüíïò)
â. êëßìáêá Bieri: 7 äéáâáèìßóåéò (0 : ü÷é ðüíïò , 7: ìÝãéóôïò ðüíïò)
43
ã. Oucher : 6 äéáâáèìßóåéò (áðü 0 -100)
2. FLACC (Face, Legs, Activity, Cry, Consolability). KÜèå ìßá áðü ôéò ðÝíôå ðáñáðÜíù ðáñáìÝôñïõò, âáèìïëïãåßôáé êëéíéêÜ áðü 0-2 êáé áèñïßæåôáé ç óõíïëéêÞ âáèìïëïãßá óôçí åêôßìçóç ôïõ ðüíïõ êõñßùò óå íåïãíÜ êáé ðáéäéÜ ìÝ÷ñé 3 ÷ñüíùí. 3. ×Üñáêáò ìå äéáâáèìßóåéò áðü 0 (ü÷é ðüíïò) Ýùò 10 (åíôïíüôåñïò ðüíïò) ãéá ôá ìåãáëýôåñá ðáéäéÜ. 0 10 áðïõóßá ðüíïõ
ï ÷åéñüôåñïò ðüíïò
44
4. ×ñùìáôéêÞ êëßìáêá Eland
5. êëßìáêá PATCh (Pain Assessment Tool for Children) 45
ÑÕÈÌÉÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÌÅ ÖÁÑÌÁÊÁ Ç ñýèìéóç ôïõ ðüíïõ óôá ðáéäéÜ ðñÝðåé íá áêïëïõèåß ôéò åîÞò áñ÷Ýò
• Ñýèìéóç óýìöùíá ìå ôçí êëßìáêá ðáõóéðüíùí (by ladder)
• ×ïñÞãçóç ôïõ öáñìÜêïõ óå ðñïêáèïñéóìÝíá ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá (by clock)
• ×ïñÞãçóç ôïõ öáñìÜêïõ áðü ôçí ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ ïäü ÷ïñÞãçóçò (by mouth)
• ÐñïóáñìïãÞ ôçò ÷ïñçãïýìåíçò áãùãÞò óå êÜèå ðáéäß (by child)
46
Á. ÑÕÈÌÉÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÓÕÌÖÙÍÁ ÌÅ ÔÇÍ ÊËÉÌÁÊÁ ÁÍÁËÃÇÔÉÊÙÍ (ÂÕ LADDER) Óýìöùíá ìå ôéò ïäçãßåò ôçò ðáãêüóìéáò ïñãÜíùóçò õãåßáò ç ÷ñÞóç ôùí áíáëãçôéêþí ðñÝðåé íá âáóßæåôáé óôçí êëßìáêá áíáëãçôéêþí êáé ãßíåôáé óôáäéáêÜ: áñ÷éêÜ ìç ïðéïåéäÞ ãéá ìéêñü ðüíï êáé óôç óõíÝ÷åéá éó÷õñÜ ïðéïåéäÞ ìå Þ ÷ùñßò âïçèçôéêÜ öÜñìáêá ãéá óïâáñü êáé äýóêïëá áíôéìåôùðßóéìï ðüíï. ÐñÝðåé üìùò íá ãíùñßæïõìå üôé óå ðáéäéÜ ðïõ áíáöÝñïõí óïâáñü ðüíï õðÜñ÷åé ç äõíáôüôçôá Ýíáñîçò êáô’ åõèåßáí ìå éó÷õñÜ ïðéïåéäÞ
47
ANAËÃÇÓÉÁ ÑÕÈÌÉÆÏÌÅÍÇ ÁÐÏ ÔÏÍ ÁÓÈÅÍÇ (Patient Controlled Analgesia-PCA) H ñõèìéæüìåíç áðü ôïí áóèåíÞ áíáëãçóßá áðïôåëåß ìßá ìÝèïäï ñýèìéóçò ôïõ ðüíïõ õøçëÞò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ìå óôü÷ï ôïí ìÝóçò âáñýôçôáò êáé óïâáñü ðüíï. Ïé áóèåíåßò áõôïß ìðïñïýí íá ÷ñçóéìïðïéïýí áíôëßåò õðïäüñéáò ÷ïñÞãçóçò ìïñößíçò Þ íá ëáìâÜíïõí ìïñößíç áðü ôï óôüìá. Áí áðáéôåßôáé ï áóèåíÞò ìðïñåß íá áñ÷ßóåé ìå ìßá äüóç ìïñößíçò åöüäïõ 0,05-0,1 mg/kg (ÕÄ Þ ÅÖ) áêïëïõèïýìåíç áðü 0.01-0.02 mg/kg/h. Åßíáé äõíáôüí íá ÷ïñçãïýíôáé åíäéÜìåóåò äüóåéò ôá÷åßáò Ýã÷õóçò ìïñößíçò 0.015-0.025 mg/kg êÜèå 10-15 min ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ ñýèìéóç ôïõ ðüíïõ. Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò áðü ôïõ óôüìáôïò äüóçò åêôéìÜôáé áíÜ þñá. ÅÜí ï áóèåíÞò Ý÷åé åðéìÝíïíôá Þ åðéäåéíïýìåíï ðüíï ìðïñåß íá áõîÞóåé ôç äüóç ôçò ìïñößíçò êáôÜ 50% êáé íá åðáíåêôéìçèåß ï ðüíïò ìåôÜ ìßá þñá. ÌåôÜ áðü 24h õðïëïãßæåôáé ç óõíïëéêÞ çìåñÞóéá äüóç êáé ðñïóáñìüæåôáé ç äüóç ôçò åðüìåíçò çìÝñáò. Åßíáé óçìáíôéêü íá ãíùñßæåé ç ïéêïãÝíåéá êáé ï áóèåíÞò üôé ìðïñåß íá ÷ïñçãçèïýí åíäéÜìåóåò äüóåéò ìïñößíçò Ýôóé þóôå íá åðéôåõ÷èåß éêáíïðoéçôéêÞ ñýèìéóç ôïõ ðüíïõ 57
ÖÁÑÌÁÊÁ ÐÏÕ ×ÑÇÓÉÌÏÐÏÉÏÕÍÔÁÉ ÓÕÃ×ÑÏÍÙÓ ÌÅ ÔÁ ÁÍÁËÃÇÔÉÊÁ (ÓõìðëçñùìáôéêÜ - Adjuvants) Á. ÖÜñìáêá ðïõ åíéó÷ýïõí ôç äñÜóç ôùí áíáëãçôéêþí (ïðéïåéäþí êáé ìç ïðéïåéäþí) 1. áíôéêáôáèëéðôéêÜ 2. áíôéóðáóìùäéêÜ 3. áã÷ïëõôéêÜ 4. êïñôéêïóôåñïåéäÞ 5. Üëëá öÜñìáêá
Â. ÖÜñìáêá ðïõ ÷ïñçãïýíôáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ðáñåíåñãåéþí ôùí áíáëãçôéêþí
58
ÐáñåíÝñãåéåò ïðéïåéäþí • äõóêïéëéüôçôá • õðíçëßá • êíçóìüò • íáõôßá • Ýìåôïò
ÓðÜíéåò ðáñåíÝñãåéåò • êáôáóôïëÞ áíáðíåõóôéêïý • óðáóìïß • îçñïóôïìßá • ìõïêëïíßåò • êáôáêñÜôçóç ïýñùí
63
ÐÁÑÅÍÅÑÃÅÉÅÓ ÔÙÍ ÏÐÉÏÅÉÄÙÍ ðñüëçøç – áíôéìåôþðéóç Äõóêïéëéüôçôá Óå ðáéäéÜ õðü èåñáðåßá ìå ïðéïåéäÞ ãéá ìáêñý ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ç äõóêïéëéüôçôá ìðïñåß íá åßíáé óïâáñü ðñüâëçìá. ÐáéäéÜ ðïõ ëáìâÜíïõí ïðéïåéäÞ ðñÝðåé óõã÷ñüíùò íá áñ÷ßæïõí êáé öÜñìáêá ðïõ ìáëáêþíïõí ôá êüðñáíá êáé ðñïêáëïýí Þðéï ðåñéóôáëôéóìü ôïõ åíôÝñïõ ìå óêïðü íá ðñïëçöèåß ç äõóêïéëéüôçôá. Ôá áêüëïõèá ìÝôñá óõíéóôþíôáé ãéá íá ðñïëçöèåß Þ íá ñõèìéóèåß ç äõóêïéëéüôçôá áðü ïðéïåéäÞ: • ÊáèçìåñéíÞ åêôßìçóç ôùí óõíçèåéþí áöüäåõóçò. Êáëü åßíáé íá õðÜñ÷åé ôïõëÜ÷éóôïí ìßá êÝíùóç áíÜ äéÞìåñï êáé ðñïò ôï óêïðü áõôü ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôçí áñ÷Þ õðáêôéêÜ êáé åíèáññýíåôáé ç êáôáíÜëùóç ÷õìþí êáé öáãçôþí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ßíåò • ÅÜí äåí õðÜñ÷åé êÝíùóç ãéá äýï 24ùñá óõíäõÜæïíôáé ôá õðáêôéêÜ ìå êáèáñôéêÜ. • ÅÜí äåí õðÜñ÷åé êÝíùóç ãéá 3 çìÝñåò ðáñÜ ôá õðáêôéêÜ êáé ôá êáèáñôéêÜ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé õðüèåôá ãëõêåñßíçò. ÅÜí ç äõóêïéëéüôçôá åðéìÝíåé ÷ñçóéìïðïéåßôáé Ýíá éó÷õñü êáèáñôéêü ð.÷. Magnesium citrate Þ áêïëïõèåß õðïêëõóìüò.
64
ÊáôáóôïëÞ áíáðíïÞò: Ó÷åôéêÜ óðÜíéá ðáñåíÝñãåéá óôá ðáéäéÜ. Ç óõ÷íüôçôÜ ôçò ìåéþíåôáé ìå ôç ÷ñÞóç ïðéïåéäþí ãéá ðïëý ÷ñüíï. Áí óõìâåß, ôï ðáéäß áöõðíßæåôáé êáé åíèáññýíåôáé íá ðÜñåé âáèåéÝò áíáðíïÝò åíþ ôáõôü÷ñïíá ÷ïñçãåßôáé Ï2 êáé ìåéþíåôáé ç åðüìåíç äüóç ôïõ ïðéïåéäïýò êáôÜ 25%. Óå óïâáñÞ áíáðíåõóôéêÞ êáôáóôïëÞ åíäåßêíõôáé ç ÷ñÞóç ôçò íáëïîüíçò. Ãéá ðáéäéÜ <40 kg ÷ïñçãåßôáé óå äüóç 0.5ã/kg ÅÖ êÜèå 2 min Ýùò üôïõ âåëôéùèåß ç áíáðíïÞ. Åðß ìç áíÜôáîçò åíäåßêíõôáé ìç÷áíéêÞ õðïóôÞñéîç ôçò áíáðíïÞò. Aíôï÷Þ ôüóï óôï öÜñìáêï üóï êáé óôéò ðáñåíÝñãåéåò ôïõ (êõñßùò êáôáóôïëÞ áíáðíïÞò êáé íÜñêùóç). Ç áíôï÷Þ áíôéìåôùðßæåôáé ìå áýîçóç ôçò äüóçò Þ ðñïóèÞêç Üëëùí öáñìÜêùí Þ áêüìç êáé áëëáãÞ ôïõ åßäïõò ôïõ ïðéïåéäïýò. Ç äüóç ôïõ íÝïõ ïðéïåéäïýò ðñÝðåé íá åßíáé ìåéùìÝíç êáôÜ 50% ôçò éóïäýíáìçò áíáëãçôéêÞò äüóçò ôïõ íÝïõ ÷ïñçãïýìåíïõ ïðéïåéäïýò.
ÅÜí Ýíá ðáéäß ëáìâÜíåé ìßá äüóç ïðéïåéäþí ðïõ ðñïóöÝñåé áíáëãçóßá áëëÜ óõíïäåýåôáé áðü óïâáñÝò ðáñåíÝñãåéåò ôüôå Þ áëëÜæåé ôï ïðéïåéäÝò ìå Ýíá Üëëï éóïäýíáìçò äñÜóçò Þ ðñïóôßèåôáé Ýíá öÜñìáêï þóôå íá áíôéìåôùðéóèïýí ïé ðáñåíÝñãåéåò
65
ÌÅÉÙÓÇ ÊÁÉ ÄÉÁÊÏÐÇ ÔÙÍ ÏÐÉÏÅÉÄÙÍ • 1⁄4ôáí Ýíáò áóèåíÞò Ý÷åé ëÜâåé ïðéïåéäÞ ãéá ðåñéóóüôåñï áðü 3 åâäïìÜäåò êáé åßíáé Ýôïéìïò íá ôá äéáêüøåé ôüôå åßíáé áðáñáßôçôç ç ðñïïäåõôéêÞ ìåßùóç ôùí ïðéïåéäþí.
• Ôï ïðéïåéäÝò ðñÝðåé íá ìåéþíåôáé êáôÜ 20% êÜèå äåýôåñç ìÝñá.
• ÅÜí ï áóèåíÞò Ý÷åé óõìðôþìáôá áðüóõñóçò ôïõ ïðéïåéäïýò (óõìðôþìáôá ãñßððçò, ðüíïõò óôçí êïéëéÜ êáé äéÜññïéá) ôüôå ç äüóç ìåéþíåôáé ìå âñáäýôåñï ñõèìü.
66
B. ×ÏÑÇÃÇÓÇ ÐÁÕÓÉÐÏÍÙÍ ÁÍÁ ÔÁÊÔÁ ×ÑÏÍÉÊÁ ÄÉÁÓÔÇÌÁÔÁ (ÂÕ CLOCK) • Ìßá áðü ôéò êýñéåò áéôßåò áðïôõ÷ßáò áíáëãçôéêÞò áãùãÞò åßíáé ç ÷ïñÞãçóç ôïõ öáñìÜêïõ PRN (Pro Re Nata:óýìöùíá ìå ôéò ðåñéóôÜóåéò) êáé ü÷é áíÜ ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá. • Ï óêïðüò ôçò áíáëãçôéêÞò áãùãÞò åßíáé ç ìåãéóôïðïßçóç ôçò áíáêïýöéóçò áðü ôïí ðüíï ìå åëá÷éóôïðïßçóç ôùí ðáñåíåñãåéþí. • 1⁄4ôáí ôá áíáëãçôéêÜ ÷ïñçãïýíôáé áíÜ ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá åðéôõã÷Üíåôáé Ýíá óôáèåñü åðßðåäï ôïõ öáñìÜêïõ ðáñÝ÷ïíôáò óõíå÷Þ áíáêïýöéóç áðü ôïí ðüíï êáé ôáõôü÷ñïíá áðïêôÜôáé áíôï÷Þ óôéò ðáñåíÝñãåéåò. • 1⁄4ôáí ôï öÜñìáêï ÷ïñçãåßôáé ìüíï üôáí ÷ñåéÜæåôáé, ç ðåñßïäïò áíáêïýöéóçò áðü ôïí ðüíï åßíáé âñá÷åßá åíþ ôá ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá ìå ðüíï åßíáé ìåãÜëá áõîÜíïíôáò ôáõôü÷ñïíá ôéò ðáñåíÝñãåéåò ôùí öáñìÜêùí. • 1⁄4ôáí üìùò ðáñïõóéÜæïíôáé åðåéóüäéá ïîÝïò ðüíïõ, ôüôå åßíáé áðáñáßôçôï íá ÷ïñçãïýíôáé ðáõóßðïíá óôá åíäéÜìåóá ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá.
67
Ã. ÅÐÉËÏÃÇ ÔÇÓ ÊÁÔÁËËÇËÇÓ ÏÄÏÕ ×ÏÑÇÃÇÓÇÓ ÔÏÕ ÁÍÁËÃÇÔÉÊÏÕ (BY MOUTH) • H ïäüò ÷ïñÞãçóçò ôïõ áíáëãçôéêïý ðñÝðåé íá åðéëÝãåôáé ìå ðñïóï÷Þ • ÅðéëÝãåôáé ç ïäüò ìå ôéò ëéãüôåñåò äõóêïëßåò • ËáìâÜíåôáé õð’üøç ç çëéêßá êáé ç éêáíüôçôá ãéá óõíåñãáóßá ôïõ áóèåíïýò. • Áðïöåýãåôáé áðïëýôùò ç åíäïìõúêÞ ïäüò ÷ïñÞãçóçò êáèþò ç ßäéá ðñïêáëåß ðüíï êáé ïäçãåß ãïíåßò êáé ðáéäéÜ óôï íá áñíïýíôáé ôçí ýðáñîç ðüíïõ • Ðñïôéìüôåñç ïäüò ÷ïñÞãçóçò ôïõ áíáëãçôéêïý åßíáé áðü ôï óôüìá êáé ìüíï óôéò ðåñéðôþóåéò ðïõ áõôü äåí åßíáé åöéêôü Þ åßíáé áíáðïôåëåóìáôéêü åðéëÝãåôáé Üëëç ïäüò ÷ïñÞãçóçò
68
ÑÕÈÌÉÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÐÏÕ Ó×ÅÔÉÆÅÔÁÉ ÌÅ ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÅÓ ÊÁÉ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÅÓ ÐÁÑÅÌÂÁÓÅÉÓ ÐáñÜ ôï üôé o ðüíïò áðü ôéò äéÜöïñåò èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò (öëåâïêÝíôçóç, ìõåëüãñáììá, ïóôåïìõåëéêÞ âéïøßá,ïóöõïíùôéáßá ðáñáêÝíôçóç) åßíáé óõíÞèùò ïîýò êáé âñá÷åßáò äéÜñêåéáò, åí ôïýôïéò óõíïäåýåôáé áðü ìåãÜëï öüâï êáé Üã÷ïò (Broome and others 1990). Tá ðáéäéÜ óõ÷íÜ Ý÷ïõí êáôÜèëéøç, áûðíßá êáé áíïñåîßá ðñéí ôçí åðßóêåøç óôï íïóïêïìåßï ãéá ôéò ðñïáíáöåñüìåíåò ðáñåìâÜóåéò. 1⁄4ëïé ðëÝïí ïé åðáããåëìáôßåò õãåßáò èåùñïýí áðáñáßôçôç ôçí ñýèìéóç ôïõ ó÷åôéæüìåíïõ ìå ôéò äéÜöïñåò äéáãíùóôéêÝò êáé èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò ðüíïõ
69
ÔÏÐÉÊÁ ÁÍÁÉÓÈÇÔÉÊÁ • Ç ÷ñÞóç ôçò êñÝìáò EMLA (Prilocaine/Lidokaine) Þ äßóêùí ðïõ ðåñéÝ÷ïõí ôïðéêü áíáéóèçôéêü, Ý÷ïõí áðïäåé÷èåß áðïôåëåóìáôéêÜ ìÝóá óôçí áíáêïýöéóç ôïõ ðüíïõ ôïõ ó÷åôéæüìåíïõ ìå ôéò èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò. • Ç êñÝìá áõôÞ áðïññïöÜôáé áðü ôï äÝñìá êáé ðñÝðåé íá åöáñìüæåôáé ôïõëÜ÷éóôïí 60-90 min ðñéí ôçí ðáñÝìâáóç,ü÷é üìùò ðåñéóóüôåñï áðü 4 þñåò ðñéí. • Ãéá áóèåíåßò ðïõ ðñüêåéôáé íá õðïâëçèïýí óå ìõåëüãñáììá Þ ïóôåïìõåëéêÞ âéïøßá,ï óõíäõáóìüò ëéäïêáúíçò êáé äéáëýìáôïò äéôôáíèñáêéêþí ìðïñåß íá ðñïóöÝñåé éêáíïðïéçôéêÞ õðïäüñéá áíáëãçóßá: ÌåôÜ ôçí ôïðïèÝôçóç ôçò EMLA êáé ðñéí áðü ôçí ðáñáêÝíôçóç ÷ïñçãåßôáé äéÜëõìá 0,2 ml äéôôáíèñáêéêþí óå 2 ml ëéäïêáúíçò êáé åã÷Ýåôáé áñãÜ óôï õðïäüñéï ìå âåëüíç 25 gauge (ç ðñïóèÞêç äéôôáíèñáêéêþí óôç ëéäïêáßíç ãßíåôáé þóôå íá áëëÜîåé ôï pH êáé íá åßíáé ëéãüôåñï êáõóôéêÞ ç Ýíåóç). Ôï åðéèõìçôü áðïôÝëåóìá åðéôõã÷Üíåôáé 2 min ìåôÜ ôçí Ýã÷õóç ïðüôå ãßíåôáé áëëáãÞ ôïõ ìÝãåèïõò ôçò âåëüíçò êáé ôï äéÜëõìá åã÷Ýåôáé óôï ðåñéüóôåï.
70
ÁÑ×ÅÓ ÃÉÁ ÔÇ ÑÕÈÌÉÓÇ ÔÏÕ Ó×ÅÔÉÆÏÌÅÍÏÕ ÌÅ ÔÉÓ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÅÓ ÐÁÑÅÌÂÁÓÅÉÓ ÐÏÍÏÕ • ÅíçìÝñùóç ôïõ áóèåíïýò êáé ôçò ïéêïãÝíåéáò ãéá ôï åßäïò ôçò ðáñÝìâáóçò. • Öñïíôßäá þóôå íá åðéôåõ÷èåß ç ìåãáëýôåñç äõíáôÞ áíáêïýöéóç ôïõ ðüíïõ êáé ôïõ Üã÷ïõò óôçí áñ÷éêÞ ðáñÝìâáóç þóôå íá áðïöåõ÷èåß ç áíçóõ÷ßá óå áíáìïíÞ ôçò åðüìåíçò ðáñÝìâáóçò. • ×ñçóéìïðïßçóç åíüò óùóôÜ åîïðëéóìÝíïõ äùìáôßïõ ãéá ôéò èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò þóôå íá åßíáé äéáèÝóéìá ôá áðáñáßôçôá ìÝóá ðáñáêïëïýèçóçò ôïõ áóèåíïýò. • Åêôßìçóç ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôçò èåñáðåõôéêÞò ðáñÝìâáóçò ìåôÜ áðü óõæÞôçóç ìå ôïí áóèåíÞ • Äçìéïõñãßá êáôÜ ôï äõíáôüí åõ÷Üñéóôïõ ðåñéâÜëëïíôïò óôï äùìÜôéï üðïõ ãßíåôáé ç èåñáðåßá.
71
ÑÕÈÌÉÓÇ ÌÅ ÖÁÑÌÁÊÁ ÔÏÕ Ó×ÅÔÉÆÏÌÅÍÏÕ ÌÅ ÔÉÓ ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÅÓ ÊÁÉ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÅÓ ÐÁÑÅÌÂÁÓÅÉÓ ÐÏÍÏÕ • Ñýèìéóç ðïõ ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé êáé áíáëãçóßá êáé íÜñêùóç • ÖáñìáêïëïãéêÞ ðñïóÝããéóç ãíùóôÞ óáí íÜñêùóç ìå óõíåßäçóç (conscious sedation) Ç ÁìåñéêÜíéêç Áêáäçìßá ÐáéäéáôñéêÞò ïñßæåé ôç óõíåéäçôÞ íÜñêùóç óáí «Ýíá åëÜ÷éóôá êáôåóôáëìÝíï åðßðåäï óõíåßäçóçò ðïõ äéáôçñåß ôçí éêáíüôçôá ôïõ áóèåíïýò íá áíáðíÝåé êáèþò êáé íá áðáíôÜ óå åîùôåñéêÜ åñåèßóìáôá êáé åñùôÞóåéò» ÓõíåéäçôÞ íÜñêùóç ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß ìå äéÜöïñåò öáñìáêïëïãéêÝò ðñïóåããßóåéò ïé ðåñéóóüôåñåò ôùí ïðïßùí ðåñéëáìâÜíïõí Ýíá ïðéïåéäÝò ìáæß ìå ìßá âåíæïäéáæåðßíç ãéá áã÷üëõóç êáé ýðíùóç
72
ÓÕÍÄÑÏÌÏ ÊÁÈÕÓÔÅÑÇÌÅÍÇÓ ÍÁÑÊÙÓÇÓ-ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ Ôá ðáéäéÜ óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò áíáðôýóóïõí Ýíá óýíäñïìï ãíùóôü ùò êáèõóôåñçìÝíç íÜñêùóç ðïõ ïöåßëåôáé óôá öÜñìáêá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá íÜñêùóç ìå óõíåßäçóç. Ôï óýíäñïìï áõôü ìðïñåß íá ðáñïõóéáóèåß êáé óå ðáéäéÜ ðïõ äåí Ý÷åé åðéôåõ÷èåß íÜñêùóç óôï ôÝëïò ôçò ðáñÝìâáóçò êáé ïöåßëåôáé óå êáèõóôåñçìÝíç ðñüóëçøç ôùí öáñìÜêùí, êáèõóôåñçìÝíç Ýêêñéóç, ôçí ßäéá ôç öáñìáêïäõíáìéêÞ ôïõ öáñìÜêïõ Þ ôÝëïò óå áðïõóßá åîùôåñéêþí åñåèéóìÜôùí. 1⁄4ôáí ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôÝôïéåò ðáñåìâÜóåéò ðñÝðåé íá åßíáé äéáèÝóéìá åéäéêÜ öÜñìáêá ðïõ áíôáãùíßæïíôáé ôç äñÜóç ôùí ïðéïåéäþí (ð÷ íáëïîüíç) Þ ôùí âåíæïäéáæåðéíþí. Åêôüò áðü ôç ÷ïñÞãçóç áíôáãùíéóôþí, ó’ áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò áêïëïõèïýíôáé êáé ïé ðáñáêÜôù ïäçãßåò : 1. Åíèáññýíåôáé ï áóèåíÞò íá ðáßñíåé âáèåéÝò áíáðíïÝò 2. ÅÜí äåí åßíáé äõíáôÞ ç áõôüìáôç áíáðíïÞ ãßíåôáé õðïâïÞèçóç ôçò áíáðíïÞò ìå ôå÷íçôÜ ìÝóá 3. ×ïñçãåßôáé Ï2 4. ÌåôÜ ôçí áíÜôáîç ï áóèåíÞò ðñÝðåé íá ðáñáêïëïõèåßôáé áñêåôü äéÜóôçìá ëüãù ôïõ êéíäýíïõ õðïôñïðÞò ôïõ óõíäñüìïõ
75
ÃÅÍÉÊÅÓ ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÇÍ ÁÍÁÊÏÕÖÉÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ ÌÅÔÁ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÅÓ ÐÁÑÅÌÂÁÓÅÉÓ Ïé ðáñåìâÜóåéò ãéá ôçí áíáêïýöéóç ôïõ ðüíïõ ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôçí ðñþôç êéüëáò éáôñéêÞ ðñÜîç Ýôóé þóôå íá áðïöåýãåôáé ôï Üã÷ïò áðü ôçí áíáìïíÞ ôçò ðáñÝìâáóçò Áðïöåýãåôáé ì’ áõôüí ôïí ôñüðï ç áñ÷éêÞ ôñáõìáôéêÞ åìðåéñßá ôçò äéåíÝñãåéáò ôçò ðáñÝìâáóçò ìå ðüíï Ùóôüóï ãéá ïñéóìÝíá ðáéäéÜ ç öáñìáêåõôéêÞ ðáñÝìâáóç ôçò áíáêïýöéóçò ôïõ ðüíïõ ìåéþíåé ôçí áßóèçóç ôïõ åëÝã÷ïõ ôùí éáôñéêþí ðáñåìâÜóåùí ãåãïíüò ðïõ ïäçãåß óå åðéðñüóèåôï Üã÷ïò
76
ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÏÓ ÖÑÁÃÌÏÓ (BLOCK) ÓÔÇ ÌÅÔÁÂÉÂÁÓÇ ÔÏÕ ÐÏÍÏÕ • 1⁄4ôáí ï üãêïò ðéÝæåé Ýíá íåýñï óå ìéá ðåñéï÷Þ ôüôå ìðïñåß íá ðñïêëçèåß Ýíôïíïò ðüíïò
Aíôéìåôþðéóç: ×ïñÞãçóç áíáéóèçôéêïý ôïðéêÜ,óôï íåýñï, þóôå íá äéáêïðåß ç ìåôáâßâáóç ôïõ áéóèÞìáôïò ôïõ ðüíïõ ìå óõíÝðåéá Üìåóç áíáêïýöéóç áðü ôïí ðüíï.
ÁËËÁ: Ç ÷ïñÞãçóç áëêïüëçò Þ öáéíüëçò ìðïñåß íá êáôáóôñÝøåé ìïíßìùò ìåñéêÜ íåýñá. Ç ðáñÝìâáóç áõôÞ ãßíåôáé üôáí Ý÷ïõí äïêéìáóèåß Üëëåò ìÝèïäïé áíáêïýöéóçò áðü ôïí ðüíï êáé áðÝôõ÷áí Äåí åßíáé âÝâáéï üôé ôÝôïéïõ åßäïõò ðáñåìâÜóåéò ðáñÝ÷ïõí ðëÞñåò êáé ìüíéìï áðïôÝëåóìá ÅÜí åðéôåõ÷èåß áíáêïýöéóç ôïõ ðüíïõ ìå ôÝôïéá ôå÷íéêÞ ôüôå áêïëïõèåß ðñïïäåõôéêÞ ìåßùóç ôùí ïðéïåéäþí 77
ÁÍÁÊÏÕÖÉÓÔÉÊÇ ×ÇÌÅÉÏÈÅÑÁÐÅÉÁ-ÁÊÔÉÍÏÈÅÑÁÐÅÉÁ • 1⁄4ôáí õðÜñ÷åé åðéôåéíüìåíïò ðüíïò ðïõ äåí áíôáðïêñßíåôáé óôá ïðéïåéäÞ ôüôå åßíáé äõíáôüí íá åðéëåãåß áíáêïõöéóôéêÞ ÷çìåéïèåñáðåßá Þ áêôéíïèåñáðåßá
• Ç áíáêïõöéóôéêÞ ×È ìðïñåß íá åßíáé áðïôåëåóìáôéêÞ óôç ìåßùóç ôïõ ðüíïõ áí ï üãêïò åîáêïëïõèåß íá åßíáé ÷çìåéïåõáßóèçôïò. ×ñçóéìïðïéåßôáé âåâáßùò ç ëéãüôåñï ôïîéêÞ ×È
• Ç áíáêïõöéóôéêÞ ÁÈ ìðïñåß íá áíáêïõößóåé áðïôåëåóìáôéêÜ ôïðéêü ðüíï áðü ïóôéêÝò ìåôáóôÜóåéò,äéÞèçóç ìõåëïý Þ ðßåóç íåýñïõ.
78
ÔÅËÉÊÇ ÍÁÑÊÙÓÇ • 1⁄4ôáí ï ðüíïò êáé ç êáôáðüíçóç ôïõ áóèåíïýò äå ìðïñïýí íá ñõèìéóèïýí ìå êáíÝíá Üëëï ôñüðï ôüôå óõíéóôÜôáé ôåëéêÞ íÜñêùóç. • Ç íÜñêùóç áõôÞ äåí ðñÝðåé íá óõã÷Ýåôáé ìå ôçí åõèáíáóßá. • Ç åõèáíáóßá åßíáé ç åíåñãçôéêÞ ðñïóðÜèåéá åíüò ðñïóþðïõ íá âÜëåé ôÝëïò óôç æùÞ åíüò Üëëïõ ðñïóþðïõ ðïõ ðÜó÷åé áðü áóèÝíåéá ôåëéêïý óôáäßïõ ëüãù ïßêôïõ Þ ìå óêïðü ôçí áíáêïýöéóÞ ôïõ. • Ç ôåëéêÞ íÜñêùóç Ý÷åé óáí óêïðü ôçí áíáêïýöéóç ôïõ áóèåíïýò áðü ôïí ðüíï. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ï êßíäõíïò ôçò áíáðíåõóôéêÞò êáôáóôïëÞò Þ ôïõ èáíÜôïõ èåùñïýíôáé áðïäåêôÜ. • Ï óêïðüò ôçò ýðíùóçò åßíáé ç áíáêïýöéóç áðü ôïí ðüíï êáé ôçí ïäýíç ðñïóèÝôïíôáò öÜñìáêá ðïõ ïäçãïýí óå ýðíùóç áëëÜ äåí Ý÷ïõí óêïðü íá åðéóðåýóïõí ôï èÜíáôï. • ÐÜíôïôå ç ôåëéêÞ íÜñêùóç ãßíåôáé ìåôÜ áðü óõæÞôçóç ìå ôï ðáéäß êáé ôçí ïéêïãÝíåéá êáé áí ç ïéêïãÝíåéá áñíåßôáé ôçí åöáñìïãÞ ôçò ôåëéêÞò íÜñêùóçò ôüôå äéáâåâáéþíåôáé ãéá ôç óõíÝ÷éóç ôùí ðñïóðáèåéþí áíáêïýöéóçò ôïõ ðüíïõ.
79
MH ÖÁÑÌÁÊÏËÏÃÉÊÅÓ ÐÁÑÅÌÂÁÓÅÉÓ ÃÉÁ ÔÏÍ ÐÏÍÏ Ïé ÷ñçóéìïðïéïýìåíåò ìç öáñìáêïëïãéêÝò ðáñåìâÜóåéò ãéá ôïí ðüíï åßíáé éäéáßôåñá áðïôåëåóìáôéêÝò ãéá ïñéóìÝíá ðáéäéÜ êáé ãéá óõãêåêñéìÝíåò äéáãíùóôéêÝò Þ èåñáðåõôéêÝò ðáñåìâÜóåéò Ïé ôå÷íéêÝò áõôÝò åßíáé åýêïëåò óôçí åêìÜèçóç êáé ðñÝðåé íá ÷ñçóéìïðïéïýíôáé üôáí åßíáé äõíáôüí þóôå íá äßíïõí óôï ðáéäß ôçí áßóèçóç üôé åëÝã÷åé ôïí ðüíï ÔÝôïéåò ôå÷íéêÝò åßíáé ç ôå÷íéêÞ ôçò áðïìÜêñõíóçò áðü ôç óêÝøç ôçò åðÝìâáóçò, ç ôå÷íéêÞ ôçò ìõúêÞò ÷áëÜñùóçò êáé ç ôå÷íéêÞ ôçò êáôåõèõíüìåíçò öáíôáóßáò Åðéðñüóèåôåò ôå÷íéêÝò ðïõ áðáéôïýí åîåéäéêåõìÝíç åêðáßäåõóç ðåñéëáìâÜíïõí èåñáðåõôéêÝò ìáëÜîåéò êáé âåëïíéóìü Ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò üìùò ïé ìç öáñìáêïëïãéêÝò ôå÷íéêÝò ðñÝðåé íá åßíáé åðéêïõñéêÝò óôéò öáñìáêïëïãéêÝò ôå÷íéêÝò.
80
ÄÉÁÈÅÓÉÌÏÔÇÔÁ ÏÐÉÏÅÉÄÙÍ Åêðáßäåõóç Ôïõ êïéíïý Ôùí ëåéôïõñãþí ôçò õãåßáò (ãéáôñþí, íïóçëåõôþí), öáñìáêïðïéþí) ¢ëëùí (ðïëéôéêþí ôïõ ÷þñïõ ôçò õãåßáò, äéïéêçôéêþí ñõèìéóôþí ôçò äéáêßíçóçò ôùí öáñìÜêùí)
Äéáèåóéìüôçôá öáñìÜêùí ÁëëáãÝò óôïõò êáíïíéóìïýò ãéá ôç öñïíôßäá õãåßáò/íïìïèåóßá ðïõ íá âåëôéþíåé ôç äéáèåóéìüôçôá ôùí öáñìÜêùí (éäéáßôåñá ôùí áðéïåéäþí) Âåëôßùóç óôç óõíôáãïãñÜöçóç, óôç äéáêßíçóç, óôç äéÜèåóç êáé äéá÷åßñéóç ôùí öáñìÜêùí
ÊõâåñíçôéêÞ ðïëéôéêÞ ÅèíéêÞ Þ êñáôéêÞ ðïëéôéêÞ ðïõ äßíåé Ýìöáóç óôçí áíÜãêç ãéá ôçí åîÜëåéøç ôïõ ÷ñüíéïõ ðüíïõ óôïí êáñêßíï 81
82
ÁíáöïñÜ óôïí ðüíï ôùí ðáéäéþí ðïõ Ý÷ïõí éáèåß áðü êáñêßíï:
• Ïé áóèåíåßò üëùí ôùí çëéêéþí èÝëïõí íá îÝñïõí áí èá ðïíÝóïõí êáé ðüóï
• Ìçí ðñïóðáèÞóåôå íá ìáò ðåßóåôå üôé ï ðüíïò åßíáé ç áíáãêáßá óõíèÞêç ãéá ôç èåñáðåßá
• Ôá ðáéäéÜ äåí ìðïñïýí íá áíáëýóïõí ôçí åìðåéñßá ôïõ ðüíïõ
• Âñåßôå ôñüðïõò íá áðáëýíåôå ôïí ðüíï Ýóôù êáé áí áõôü óçìáßíåé Ýîïäá êáé êüðï
• Äåí ëõðÜìáé ãéá ôç æùÞ ìïõ, ìå åíï÷ëïýí üìùò ïé óôéãìÝò óùìáôéêïý êáé øõ÷éêïý ðüíïõ
2ï êáé 3ï ÓåìéíÜñéï øõ÷ïêïéíùíéêÞò óôÞñéîçò ôïõ ðáéäéïý ìå êáñêßíï êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ, 2002 êáé 2004 83
Óôçí ïìÜäá ôùí ðáéäéþí ðïõ Ý÷ïõí éáèåß ôï « ðüíïò ðïõ ðåñíÜåé îå÷íéÝôáé» ÄÅÍ ÉÓ×ÕÅÉ !
2ï êáé 3ï ÓåìéíÜñéï øõ÷ïêïéíùíéêÞò óôÞñéîçò ôïõ ðáéäéïý ìå êáñêßíï êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ, 2002 êáé 2004 84
Åõ÷áñéóôïýìå ôá ðáéäéÜ ðïõ ìå ôá ÷ñþìáôá óôï ÷áñôß ðëïýôéóáí ôçí øõ÷Þ ìáò 85
Copyright© 2006 Áðáãïñåýåôáé ç áíáäçìïóßåõóç êáé ãåíéêÜ ç áíáðáñáãùãÞ óôï óýíïëï Þ êáôÜ ôìÞìá ôïõ ðáñüíôïò Ýñãïõ ìå ïðïéïäÞðïôå ìÝóï Þ ôñüðï, óýìöùíá ìå ôï Í. 2387/1920, ôá Í.Ä. 3565/56, 4254/62, 4264/62, ôï Í. 100/75 êáé ôïõò ëïéðïýò êáíüíåò äéåèíïýò äéêáßïõ, ÷ùñßò ôçí Üäåéá ôùí óõããñáöÝùí.
86
Ôï Ýíôõðï áõôü ôõðþèçêå ìå ôçí åõãåíéêÞ ÷ïñçãßá ôçò ÖáñìáêåõôéêÞò Åôáéñåßáò
87
88