Dossier
Producenten van ecologische lijmen
DE STRIJD TEGEN VOS EEN BETER BEGRIP VAN DE ‘VIJAND’: WAT ZIJN VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN? Het thema ecologie is actueler dan ooit, getuige daarvan was onder meer het vele stof dat de onlangs gehouden klimaattop in Glasgow opwierp. Ook in de parketwereld dringt het groene bewustzijn steeds verder door, en maar goed ook. Werken met producten die zo weinig mogelijk schadelijk zijn, komt iedereen ten goede, van het klimaat, over de gebruiker tot en met de parketplaatser zelf. Een en ander betekent dat de lijmen steeds ‘onschadelijker’ worden.
Resultaat van reactie Wat zijn de voorwaarden om een lijm ‘ecologisch’ te kunnen noemen? Daarvoor moeten we eerst weten wat lijm eigenlijk doet: het komt er gesimplificeerd op neer dat dit een stof is die voorwerpen met elkaar verbindt, door het laten ontstaan van een reactie tussen de verschillende ingrediënten van de lijm zelf of tussen de lijm en een extern ingrediënt. Zo komt er een hechtingsreactie op gang, die ofwel fysisch, ofwel chemisch is. Kort samengevat komt er bij de eerste geen en bij de tweede wél een chemische reactie tot stand. Bij die laatste kun je onderverdelen in verschillende reacties en bijgevolg andere lijmen. Zo vindt er bij tweecomponenten lijmen een chemische reactie plaats wanneer de componenten bij elkaar worden gevoegd. Bij andere lijmen kan de reactie dan weer op gang komen door, bijvoorbeeld, contact met vocht in de omgevingslucht. Bekijk je het strikt, dan moet je de al dan niet schadelijke invloed op het milieu zoeken bij de gebruikte ingrediënten. En het kleinste kind weet dan dat je voor het verminderen van de uitstoot de hoeveelheid chemische producten moet verminderen of zelfs totaal weren. Net zoals bij een auto haal je de emissiewaarden omlaag, zowel voor en tijdens de productie van de lijm, als nadien bij de toepassing. Je zorgt er dus voor dat je streeft naar een nul-uitstoot van de zogenaamde Vluchtige Organische Stoffen (afgekort als VOS).
VOS in een notendop Enige uitleg over deze VOS is op zijn plaats en voor meer uitleg gingen we te rade bij de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu. Hier vonden we dat Vluchtige Organische Stoffen een verzameling stoffen zijn die tot verschillende chemische families behoren en die als gemeenschappelijke punt hebben dat ze bij kamertemperatuur snel verdampen. VOS zijn namelijk samengesteld uit koolstof en waterstof. VOS kunnen twee soorten oorsprong hebben: een antropogene en een natuurlijke. De eerste stoffen zijn afkomstig van raffinage, de verdamping van organische oplosmiddelen, niet-verbrande gassen, enzovoort… en de tweede ontstaan door emissies door planten of bepaalde gistingen. Al naargelang hun oorsprong zijn ze sneller of trager biologisch afbreekbaar door bacteriën en schimmels, en zelfs door planten, of afbreekbaar door UV of door ozon. Door het vluchtige
10
Floor Forum 152
karakter ervan kunnen ze zich dichtbij of ver van hun emissieplaats verspreiden. Ze kunnen dus directe en indirecte effecten hebben.
Impact VOS op gezondheid Dat is allemaal goed en wel, maar wat ons vooral interesseert is de impact die ze hebben op onze gezondheid. Hierbij moet je weten dat de totale VOS-uitstoot een indicator vormt voor de organische vervuiling van het binnenmilieu. In tegenstelling tot wat algemeen aangenomen wordt, hebben VOS in hun geheel wel geen rechtstreeks effect op de gezondheid. Bij deze VOS wordt enerzijds onderzoek gedaan naar de effecten van individuele stoffen en anderzijds naar het ‘cocktaileffect’ van sommige verbindingen die in het milieu aanwezig zijn, waarbij dat laatste niet verward mag worden met het effect van VOS in het algemeen. Bij de individuele stoffen stelt men onder meer vast dat sommige problematischer zijn dan andere. Een aantal, zoals bijvoorbeeld ethanol, zijn bij gewone concentraties in de binnenlucht ongevaarlijk, andere hebben effecten op de luchtwegen (formaldehyde), nog andere zijn allergeen (limoneen) en nog andere kankerverwekkend (benzeen, formaldehyde). Voor elk van de stoffen van de familie van de VOS is dus een evaluatie van de specifieke risico’s noodzakelijk. Bij de ‘cocktails’ kan een mengsel van verontreinigende stoffen afkomstig uit verschillende bronnen een nefast effect hebben op het milieu of de gezondheid, terwijl de individuele stoffen als men ze afzonderlijk neemt, die effecten niet hebben. Maar het gaat niet per se om verbindingen van VOS onderling. Zo wordt bijvoorbeeld het effect van deeltjes op de longen verergerd door de aanwezigheid van formaldehyde (dat een VOS is).
Een greep uit het marktaanbod : Blanchon Het Blanchon gamma omvat 3 producten: 2 spatelbare kleefstoffen en 1 lijm in cordon. Ze hebben allemaal een A+ rating: AB 2000: hoogperformante hybride polymeerlijm voor het volverlijmen van massieve parketvloeren van grote afmetingen, tot een breedte van 200 mm en samengestelde vloeren tot een breedte van 400 mm. Aangepast voor vloerverwarming. AB 1300: hoogwaardige polymeer-hybride lijm voor het volverlijmen van massieve houten vloeren tot 130 mm breed en samengestelde vloeren tot 260 mm breed. Flexibel en elastisch, met goede hechting
