mensen van
nedcar
sabine van den brekel
mensen van
nedcar
sabine van den brekel
‘ik heet eigenlijk mohamed, maar ze noemden mij simon, van simon tahamata’ Simon Mohamed Mouhrara Tongeren Senior Kwaliteit medewerker 33 dienstjaren
Trots laat Simon de rode map met certificaten en diploma’s
‘Vanaf begin-jaren ’80 speelden we zaalvoetbal met zes Volvo-
zien. Op het getuigschrift, gedateerd 30 juni 1987, van de
teams. Ze noemden mij daar Simon, van Simon Tahamata.
cursus Nederlandse Taal, staat bij de opmerkingen: “Het
Sindsdien heet ik Simon.’
spreektempo kan opgevoerd worden. Goede motivatie”. In
Kort na aankomst in Nederland trouwde hij met een
1989 staat op het deelcertificaat ‘Nederlands als Vreemde
Nederlandse vrouw en enige tijd later werd hun dochter
Taal’ de spreekvaardigheid van Simon inmiddels als “ruim
geboren. ‘Er waren veel problemen, en ik ben na 12 jaar
voldoende” omschreven.
gescheiden. Mijn nieuwe vrouw Samira is nu heel goed
Simon maakte deel uit van de ‘Immigratieclub’, zoals hij
bevriend met mijn eerste vrouw.’ Samira is Marokkaanse
het zelf noemt. In de zomer van 1979 kwam hij met een
en heeft geen familie in Nederland. Dat is soms best heel
retourticket met de trein naar Nederland. ‘Ik woonde in
moeilijk. Het werk buiten de deur is voor haar een goede
die tijd in de Rechtstraat in Maastricht, een heel slechte
afleiding.
straat. Na een werkgesprek bij Volvo in Born kon ik de
De muren in huis zijn kleurrijk. Simon is hier duidelijk
volgende dag meteen aan de slag op de stikafdeling. We
aan het werk geweest. Voor hem is het leven een leven van
zaten daar met ongeveer 7 Marokkanen en ʼn Tunesiër. Ik kan
familie en vooral heel veel kleur.
goed naaien.’ Intussen wijst hij op de grote Marokkaanse zitbanken die staan opgesteld in de woonkamer. Helemaal door hem zelf gemaakt en gestoffeerd. ‘De stof is gekocht in Antwerpen, net zoals alle franjers en biezen. Die keus is er in Nederland niet.’ Alles is gemaakt op een grote, professionele naaimachine, die staat opgesteld in de inpandige garage. Aan de begintijd bij Volvo heeft Simon goede herinneringen.
‘ik heb heel veel nummers en namen in mijn hoofd, soms wel te veel’ Toos Peustjens Maaseik Telefoniste 22 dienstjaren
Het is ordelijk en stil in het huis van Toos. ‘Vroeger
‘Ik heb heel veel nummers en namen in mijn hoofd. Soms
hadden we ‘n boxer, maar die is inmiddels dood. Elke
wel te veel. Om wat rust te krijgen, doe ik tegenwoordig aan
donderdagmiddag passen we nu op de kleinkinderen, en dan
yoga.’ Ze wijst ondertussen op een Boeddhabeeldje bij het
is het gezellig druk in huis.’
raam.
Toos komt oorspronkelijk uit Limbricht, waar haar vader in
Toos en René fietsen graag. In de schuur staan twee
de mijnen werkte. Ze verhuisde naar België toen ze haar
ongebruikte, elektrische fietsen. ‘René wordt binnenkort
man René leerde kennen. René werkte toen als plaatwerker
geopereerd aan zijn knie en met onze fietsplannen moeten
bij Volvo. Eerst woonden ze nog op een flat in Maaseik. Daar
we dus nog even wachten tot het voorjaar. De keuken willen
werden hun dochter en zoon geboren. ‘Beide zijn inmiddels
we nog voor de ziekenhuisopname opnieuw behangen. En de
getrouwd. We hebben nu vier kleinkinderen: twee jongens en
familie rekent natuurlijk voor het einde van het jaar nog op
twee meisjes.’
de traditionele worstenbroodjes van René. Nee, we hebben
Toen haar eigen kinderen wat groter werden ging Toos
het nog heel druk.’ Toos valt even stil. ‘Maar voordat het zover
aan het werk. Ze solliciteerde eerst bij Volvo naar de
is gaan we nog wel even samen lekker eten bij de Griek, hè
functie van typiste op de telex- en faxkamer. ‘Door mijn
René?’
sollicitatiegesprek miste ik het bedevaartuitje van Onze-LieveVrouw van Rust van de vrouwenvereniging. Ze staken toen wel een kaarsje voor me op. En gelukkkig, ik kreeg de baan. Nu vragen ze me elk jaar rond die tijd opnieuw hoelang ik er al werk.’ Toos werkt nu inmiddels ruim 22 jaar bij de autofabriek. Eerst als typiste, daarna als telefoniste op de telefooncentrale.
‘mijn vader heeft altijd honden gehad en mijn opa altijd paarden’ Jamel Zammali Heerlen Line-keeper 15 dienstjaren
Pantoffels staan in de gang op een rij, en boven klinkt het
restaurant Van der Valk. Mijn broer werkt daar nu nog
speelgeluid van de kinderen. In de keuken zet Jamel voor zijn
steeds.’
zoontje Nour de TV aan. Het jongetje beweegt mee met het
In 1994 ging Jamel net zoals zijn vader werken bij de Volvo-
geluid, en klapt in zijn handen.
fabriek. Ze werkten maar korte tijd samen. Zijn vader maakte
Vlak voor zijn 18e verjaardag kwam Jamel uit Tunesië naar
in 1995 gebruik van een vertrekregeling voor 50-plussers, en
Nederland. Hij ging bij zijn vader in Heerlen wonen. Zijn
keerde terug naar Tunesië. Jamel woonde daarna een tijdje
oudere broer was al een jaar eerder naar Nederland gekomen.
alleen. In de zomer van 1999 trouwde hij met zijn vrouw
De twee broers en hun vader woonden samen in de flat ‘De
Hanen. Zij kwam twee maanden later naar Nederland en
Vossekuil’ op de Molenberg. ‘Mijn vader heeft altijd honden
deed meteen mee aan een inburgeringscursus. ‘Hanen denkt
gehad en mijn opa altijd paarden. We hadden in Nederland
in het Arabisch, maar ik denk in het Nederlands.’
dus ook een hond. De flats op de Molenberg zijn in de begin
Jamel en Hanen kregen eerst twee meisjes: Shouhir (11 jaar)
jaren ’90 allemaal gesloopt vanwege drugs en sociale overlast.
en Rihem (9 jaar) en daarna Nour. ‘Nour is een echte jongen.
De gemeente zag geen andere oplossing. Alle huizen waarin
Je moet hem de hele tijd in de gaten houden anders gaat er
ik daarna nog heb gewoond zijn uiteindelijk ook gesloopt.’
van alles kapot. Hanen heeft haar handen vol aan de kleine
Zijn vader werkte vanaf 1973 bij de Volvo-fabriek en ging
jongen.’
elk jaar twee keer naar Tunesië. Twee maanden in de zomer
Jamel houdt van fotografie. Aan de muren hangen overal
en een maand in de winter. Soms kwam zijn moeder ook
portretfoto’s van zijn kinderen. Op een witte plank aan de
voor een tijdje naar Nederland. Het gezin woonde op deze
muur zijn, als een klein altaar, de foto’s van de ouders van
manier jarenlang gescheiden van elkaar. Jamel ging eerst
Jamel en Hanen neergezet. De familie is ver weg maar op
naar het Delta-college in Brunssum en volgde daarna de
deze manier toch ook een beetje dichtbij.
MTS-avondopleiding. ‘Om geld te verdienen werkte ik bij
als coskun 18 jaar is laat hij een snor groeien, ‘dat gaf meer overwicht en was ook hard nodig’ Coskun Bayat Kerkrade Kwaliteit controller pershal 24 dienstjaren
Het huis van Coskun is ordelijk en met een vaste regelmaat
Het contact met zijn dochter is tijdelijk verbroken. Zij is 23
geeft de parfumdispencer op de schouw een lichte
jaar en woont met haar moeder in het Westen van het land.
verstuiving. ‘Ik zorg goed voor mezelf’, geeft Coskun
‘Mijn vader is 2 jaar geleden overleden en mijn moeder 3
ruiterlijk toe. Hij maakt het huis schoon en kookt iedere
jaar. Ze zijn altijd in Eindhoven blijven wonen en nooit meer
avond.
naar Turkije teruggekeerd.’ In het privéleven van Coskun is
Op 14-jarige leeftijd kwam hij met zijn moeder naar
de laatste tijd veel gebeurd. Coskun zie wel lichtpuntjes, want
Nederland. ‘Mijn vader was al sinds 1974 in Nederland. Hij
zoals hij zelf zegt ‘door mijn nieuwe vrouw kan ik wel weer
woonde in Eindhoven en werkte bij de Betonfabriek in Son.
uit mijn hart bidden.’
Ik ging naar de LTS en was heel goed in Taekwondo. Ik had zelfs de zwarte band.’ Toen Bayat op 18-jarige leeftijd een eigen Taekwondo sportschool oprichtte, liet hij meteen een snor groeien. ‘Dat gaf meer overwicht en was ook hard nodig. Veel van mijn leerlingen waren een stuk ouder dan ik.’ Coskun trouwde op zijn 20ste met een jong, 16-jarig meisje uit Turkije. Ze woonden eerst bij de ouders van Coskun. Daarna verhuisden ze naar Kerkrade. Dit keer logeerden ze tijdelijk bij zijn broer. Coskun vond werk bij de Volvo-fabriek en kwam terecht in de pershal. Hij werkt hier nu nog steeds maar inmiddels als kwaliteit controller. Volgend jaar viert hij zijn vijfentwintigjarig jubileum bij de fabriek. Boven de schoorsteen hangen foto’s van zijn zoon van 13 jaar.
‘de grote kat heet mineke en de kleine kat heet rakker’ Roger Lesage Riemst Assemblage medewerker 22 dienstjaren
Mistflarden trekken over het Albertkanaal. Vanaf het jaagpad
reden er voor het woon-werkverkeer nog bedrijfsbussen van
is het slechts vijf minuten lopen naar het huis van Roger.
Nedcar. Mijn opstapplaats was hier aan het einde van de weg.
De katten zijn duidelijk geen bezoek gewend en schieten
Dat is nu dus niet meer. Ik moet nu zelf met de auto rijden.’
weg naar boven of onder de bank. Roger maakt een kop
Roger werkt nu op de assemblage, waar hij deuren ‘inlegt’.
oploskoffie klaar. ‘De grote kat heet Mineke en de kleine kat
Hij heeft nooit overwogen om bij de fabriek weg te gaan.
Rakker. Rakker is heel schuchter hoor, die krijg je bijna niet
Voordat het werk bij Nedcar begint, brengt Roger de krant
te pakken.’ Roger heeft geen broers en zussen en na de dood
‘Het Belang van Limburg’ rond. Dat is rond half 6 en om
van zijn moeder is hij in het ouderlijk huis blijven wonen.
half 7 begint zijn werk in Born. De sporttas staat klaar
Het interieur is onveranderd gebleven. Zijn slaapkamer komt
in de keuken. Roger heeft tot zijn 35ste gevoetbald bij de
uit op die van zijn ouders. ‘Als het onweerde, en mijn vader
voetbalclub in Vroenhoven en is daar nu jeugdscheidsrechter.
nachtdienst had bij de cementfabriek, zocht mijn moeder
‘Na het voetbal heb ik nog genoeg tijd om boodschappen te
altijd bescherming bij mij. Ik had een goede relatie met mijn
doen en het eten voor de poezen te halen.’
ouders’. Toen zijn moeder ziek werd, nam zijn vader een noodlottige beslissing. ‘Hij kon het slechte nieuws gewoon niet aan.’ De moeder van Roger overleed vervolgens een aantal jaren later. Roger volgde een schildersopleiding en kwam na een korte werkperiode bij De Sphinx terecht bij de Volvo-fabriek. Hier moest hij aanvankelijk stoelen en banken overtrekken. Maar de fijne motoriek die hiervoor nodig was ontbrak en Roger werd overgeplaatst naar de carrosseriebouw. ‘Tot voor kort
‘ik ben bij nedcar gaan werken met het idee dat het voor even zou zijn’ Mariël Lemans Susteren Medewerker Final Assembly 16 dienstjaren
De trap naar boven is helemaal afgekrabd maar nog niet
grappen of zo. Maar verder heb ik er geen last van.’
geschilderd. Mariël en Marcel wonen sinds een half jaar
Voor Mariël zijn het werk en het gezin het belangrijkste. Op
in dit huis. ‘Voordat we erin trokken hebben we het zelf
de WC hangt een ‘WC-tafelblad’ waarop staat dat de tafels
gerenoveerd. Sommige klusjes moeten we nog afmaken in de
hardop geoefend moeten worden zodat ze buiten de WC
zomervakantie.’
gehoord kunnen worden.
In 1995 was Mariël klaar met school en ging direct aan het werk bij Nedcar. ‘Ik ben bij Nedcar gaan werken met het idee dat het voor even zou zijn.’ Mariël woonde toen nog bij haar ouders thuis in Susteren. Ze had een opleiding voor leidster in kindercentra gevolgd maar vond daar niet meteen werk mee. Van haar ouders mocht ze niet thuis zitten en begon daarom bij de autofabriek. Mariel trouwde en kreeg twee kinderen: een zoon Kyan (9 jaar) en een dochter Indy (7 jaar). Inmiddels is ze gescheiden en met haar nieuwe vriend Marcel en de kinderen verhuisd. Ze wonen nu in Susteren schuin tegenover haar ouders. ‘Ik ben een van de jongste medewerkers in de fabriek. Om 5.45 vertrek ik met de fiets en rij samen met een collega naar het werk. Zeker als het donker is, vind ik dat veilig. In mijn hal werken ongeveer 300 mensen waarvan 15 vrouwen. Soms is het wel eens lastig met al die mannen. Ze maken flauwe
aouf vraagt zich af: ‘waarom kan ik eigenlijk niet doorwerken?’ Mohamed Aouf Stein Productiemedewerker 41 dienstjaren
Een grote kaart van Marokko ligt opengevouwen op tafel. Nog
alleen in een flat in Stein. Hij werkte hard en vond zijn
een week, en dan begint de zomervakantie. Aouf buigt zich
nieuwe vrouw Zahra. Twee jaar na hun huwelijk in Marokko
over de kaart en toont de lange reis die het gezin voor de boeg
kwam zij ook naar Nederland. Ze kregen drie dochters. De
heeft. ‘Het is nog 650 kilometer vanaf de noordkust tot El
meisjes zijn inmiddels 19, 14 en 10 jaar en gaan allemaal
Gharbia,’ en hij zet ondertussen een groot zwart kruis op de
naar school. ‘Dounia heeft een bijbaantje in de supermarkt
plek van zijn geboorteplaats.
om de hoek. Ferdaouss moet nog even wachten. Je moet 15
In 1970 kreeg Aouf in Casablanca werk aangeboden bij de
jaar zijn.’ Na de flat kwam een verhuizing naar het huurhuis
DAF-fabriek in Born. Na een gezondheidsonderzoek en
waarin ze nu wonen. Zorgelijk laat Aouf brieven van de
ondertekening van een arbeidscontract stapte hij op zondag
woningcorporatie zien. ‘De huurprijzen zijn hoog, en ze
14 februari 1971 op een KLM-vlucht naar Amsterdam. ‘We
willen geld voor woning isolatie.’ Maar Aouf denkt aan
waren met een grote groep en werden met een bus en een
andere dingen. Begin volgend jaar wordt hij 64. Hij is dan
tolk naar hotel Urmond gebracht. Daar sliepen we met twee
42 jaar in dienst en wil graag doorwerken. ‘De boeken van de
mensen op een kamer. Meteen de volgende dag gingen
kinderen kosten veel geld.’ Aouf vraagt zich af: ‘Waarom kan
we weer met de bus naar de fabriek. We kregen werk en
ik eigenlijk niet doorwerken?’
een proeftijd van twee maanden. Een taalcursus werd niet
Aouf haalt een plastic zakje met los geld tevoorschijn
gegeven. Daar was geen tijd voor.’
en steekt de jongste dochter Hafsa een klein centje toe.
Na een aantal jaren in hotel Urmond te hebben gewoond,
Ze vertrekt direct naar de buurtsuper voor een zak zure-
verhuisde Aouf naar Sittard. ‘In 1976 ben ik getrouwd in
aardbeiensnoepjes.
Marokko. Zij was tien jaar jonger en kwam daarna naar Nederland.’ Een aantal jaren na de geboorte van hun dochter scheidden Aouf en zijn vrouw. Aouf woonde toen een tijdje
dankwoord
Allereerst wil ik graag de medewerkers van Nedcar bedanken: Simon, Mariël, Aouf, Jamel, Roger, Toos en Bayat, voor het grote vertrouwen dat zij mij gaven door hun verhalen met mij te delen. Ook wil ik hen bedanken voor hun gastvrije onthaal en de tijd die zij voor mij vrij maakten.
Ook wil ik graag bedanken : Joost van den Broek en Nicole Segers, voor hun vakbekwame bijdrage aan de totstandkoming van ‘Mensen van Nedcar’. Floor Winter, voor haar daadkrachtige samenwerking en inzet.
colofon
Fotografie Sabine van den Brekel Tekst Sabine van den Brekel Samenstelling Sabine van den Brekel, Nicole Segers Grafisch ontwerp Floor Winter Druk Lecturis
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, elektronisch of op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
© Sabine van den Brekel 2012