De tuin van de toekomst

“Ruim 2 miljoen tuinen in Vlaanderen zijn meer dan een lust voor het oog, ze zijn een deel van de oplossing voor het klimaat!” Aan het woord is Dirk Ballekens, directeur van de Belgische Tuincentra Vereniging. Hij neemt ons stap voor stap mee langs de verschillende oplossingen en de rollen waarmee wij in de sierteelt het verschil kunnen maken voor een groenere toekomst.

De tuin als energiebron

In de toekomst zullen tuinen steeds vaker ingezet worden voor de productie van groene energie. Zonnepanelen en warmtepompen worden geïntegreerd om eigen elektriciteit op te wekken. Dit vermindert de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en draagt bij aan een duurzame energievoorziening.

Composteren: afval als waardevolle grondstof

Composteren wordt een onmisbaar onderdeel van de tuin van de toekomst. Door tuin- en keukenafval te composteren, verbeteren we de bodemkwaliteit en dragen we bij aan koolstofopslag in de bodem. Dit proces helpt niet alleen om afval te verminderen, maar ook om de uitstoot van CO2 te verlagen. En we besparen kosten doordat de autorit naar het recyclagepark niet meer nodig is.

Carbon farming: opslag van koolstof in de tuin

Dit hangt samen met het voorgaande puntje. Carbon farming heeft als doel om via natuurlijke, biologische processen zoveel mogelijk CO2 uit de lucht te halen en in de bodem vast te leggen als koolstof. Een stukje biologie: Het belangrijkste biologische proces op aarde is fotosynthese. Dit is het proces waarbij planten met behulp van licht, CO2 uit de lucht omzetten in zuurstof. De planten nemen de koolstof (C) op en de zuurstof (O2) gaat de atmosfeer weer in. Samen met water (H2O) wordt het deel koolstof (C) omgezet in wortels, bladeren, bloemen, stengels, knollen of vruchten, oftewel in biomassa. Wanneer we planten oogsten, verdwijnt een deel van de koolstof. Door de tuin slim te bewerken, vertraagt u dat proces en houdt u meer CO2 in de bodem. Door in de plaats van te verticuteren te mulchen waarbij we de humus

(koolstof) in de bodem stoppen. Ook groenbedekkers helpen om de koolstofopslag in tuinen te vergroten en dus uw koolstofvoetafdruk te verkleinen.

Minder

stereotype tuinen, meer

Biodiversiteit

Een strak gazon is niet meer van deze tijd. Vandaag maken bloemrijke gazons het mooie weer. Niet alleen dragen ze bij aan de biodiversiteit, ze ondersteunen ook de insectenfauna en fungeren als waterbuffers. En dan hebben we het nog niet gehad over de mentale effecten van groen.

Maar één ding is zeker: in het kader van de groene revolutie moeten we onze tuinen anders inrichten en bewerken. Dus meer planten die goed tegen droogte kunnen en geen extra beregening nodig hebben. We moeten ook kiezen voor natuurlijke bestrijding in de plaats van fytoproducten. En als we maaien, dan doen we dat best met een mulchende robotmaaier.

De tuin als schaduwleverancier en afkoeler van hitte-eilanden

Hoe meer beton, hoe meer warmte wordt vastgehouden. Veel steden hebben het daarom moeilijk om af te koelen. Zelfs ’s nachts. Om de stad leefbaar te houden, hebben we meer groen nodig en vooral grote bomen. Ze verkoelen de omgeving, vangen fijnstof, slaan CO2 op en verbeteren de leefbaarheid in stedelijke gebieden.

Belangrijk is dat bomen in de stad voldoende water hebben. Ze verdampen immers water via de huidmondjes van hun bladeren. Daarvoor gebruiken ze overdag de energie van de zon. Dankzij de verdamping koelt het bladoppervlak af, waardoor de langsstromende lucht en de omgeving ook afkoelen. In een straat met bomen kan het daardoor algauw zo’n 5 à 10 graden koeler zijn dan in een straat zonder bomen.

Wist u trouwens dat één grote boom even veel koelt als tien airco’s samen? Dat blijkt uit een onderzoek van Wageningen University & Research.

Nog een troef van bomen? Doordat hun wortels tot diep in de grond reiken, nemen ze veel water op na een stevige plensbui. Ze houden dat vocht ook een tijdje vast waardoor een beplante bodem mindersnel uitdroogt dan een verharde bodem.

Wist-je-dat?

De oppervlakte van de Vlaamse tuinen is groter dan de bosoppervlakte, en vier keer groter dan onze natuurgebieden. Logisch dat tuinen een sleutelrol spelen in de groene transitie.

De tuin als waterregulator

Met toenemende neerslag in de winter en droogteperiodes in de zomer, worden tuinen essentieel voor waterbeheer. Door waterafvoer te vertragen en regenwater op te slaan, kunnen tuinen helpen om waterschaarste in de zomer te verminderen. Regentonnen en wadi’s zijn effectieve oplossingen voor dit probleem.

Daarnaast helpt natte natuur in de tuin niet alleen om de omgeving koel te houden, maar biedt het ook een leefgebied voor waterplanten en -dieren. Zo fungeren ze als reservoirs voor bedreigde soorten en dragen bij aan de biodiversiteit.

Groendaken: tuinieren op hoog niveau

Groendaken winnen aan belang en dat is maar goed ook. Zo vertragen ze waterafvoer, zorgen ze voor lagere temperaturen in de zomer en capteren ze CO2. Doordat deze groendaken, ook wel multifunctionele daken genoemd, een isolerend effect hebben, dragen ze bij aan energiebesparing. Ook hier geldt: hoe meer groen, hoe meer biodiversiteit.

Kanttekening: groendaken zijn in Nederland beter ingeburgerd dan in België. Dat er in Nederland subsidies voorhanden zijn, heeft hier zeker mee te maken. Maar ook de begeleiding speelt een rol. Want een groendak leggen vraagt wel wat expertise. Werk aan de winkel voor België dus.

Ontharding: tegel eruit, groen erin

Wist u dat Vlaanderen een van de meest verharde regio’s in Europa is? Geen wonder dat we hier vaak te kampen hebben wateroverlast. Het water kan immers nergens naar toe. Daarom dat we met beide armen het Tegelwippen omarmen. Deze groene trend doorbreekt het beton. Letterlijk. In de plaats hiervan komen groene ruimtes die onder andere zorgen voor een betere waterinfiltratie. Meer weten over de troeven? ( lees ook het artikel op p. 34 ).

De korte keten van de eetbare tuin

Zelf uw groente kweken en oogsten. Deze trend is al een tijd aan een opmars bezig. Terecht want niets zo gezond als voedsel van eigen bodem en ook het milieu en de portemonnee profiteren mee.

De tuin wordt biodiverser

Door de klimaatopwarming krijgen ook tuincentra en kwekerijen een nieuwe functie. Klanten willen een gevarieerd assortiment dat niet alleen klimaatbestendig is, maar ook bijdraagt aan de biodiversiteit. Ook overheden stimuleren dit. In de toekomst weegt uw kennis nog meer door. Welke planten en bomen zijn droogtebestendig? Hoe richt ik mijn tuin in met bomen die schaduw bieden? Enzovoort.

De tuin als hefboom voor een betere wereld

De toekomst van onze tuinen is groen en divers. Door innovatieve praktijken en duurzame oplossingen te omarmen, kunt u als kweker en retailer in de sierteelt een leidende rol spelen in de klimaat- en milieurevolutie. Onze tuinen zullen niet alleen mooi en functioneel zijn, maar ook bijdragen aan een duurzamere en leefbaardere wereld. Meer groen op straat betekent meer zuurstof in het hoofd. De tuin als buffer tegen de hectiek van alledag.